________________
તૃતીય પરિછેદ ] . અનુવાદની સમજૂતિ
૩૦૫ ગયેલ છે તે માટે; મતલબ કહેવાની છે, તેના પ્રદાદા દાબડે, કરંડિયો કે તેવું કામ હોય, તે મૂકવામાં આવે મહારાજ કરકંડ જે પ્રત્યેક બુદ્ધ થયા હતા–એટલે છે. આવા સમાધિ–સ્તૂપ અનેક સ્થાને અનેક સંખ્યામાં કૈવલ્યજ્ઞાન પામવાથી જેમના આઠ કર્મમાંના મેહની- અદ્યાપિ પર્યત નજરે પડે છે (૩) જેનધમએ આવા કર્મ આદિ ચાર ઘાતિ કર્મને નાશ થઈ ગયો હતે રતૂપ શા માટે ઉભા કરતા હતા? આને ઘણો ખરે અને બાકીનું આયુષ્ય પૂર્ણ થયે શેષ ચાર અધાતિ ઉત્તર, ઉપર નં. રના ખુલાસામાં આવી ગયો છે. અત્રે કર્મને નાશ કરી જે નિર્વાણ પદને પામ્યા હતા; તેથી એટલું જણાવવાનું કે અત્યાર સુધી સર્વ વિદ્વાનની તેમને હવે જન્મ મરણના ફેરા કરવા રહ્યા નથી, એવી માન્યતા છે કે, સારા હિંદુસ્તાનમાં અનેક એવા–તેમના દેહને જે સ્થાને અગ્નિદાહ દીધે હતો ઠેકાણે (દષ્ટાંતમાં જાણવું કે-સાંચી, ભારહુત સ્તૂપવાળા તે સ્થાને એક સ્તૂપ ચણાવવામાં આવ્યો હતો. તે પ્રદેશમાં) જે સ્તૂપ ઉભા કરાયા છે તે સર્વે બદ્ધ તૂપની અંદર તેમના શરીરનાં કાઈક અવશેષો સાચવી ધર્મના છે; પરંતુ પુ. ૨ માં સમ્રાટ પ્રિયદર્શિનનું વૃત્તાંત રખાયાં હતાં.૯૦ આ તપ પાસે બેસીને જાપ જપવા લખતાં આપણે સાબિત કરી ગયા છીએ, કે તે પોતે જે માણસોને નીમ્યા હતા તેઓ ત્યાં બેઠા બેઠા, ધર્મ જૈનધર્મી હતો અને તેણે તેમજ તેની પૂર્વેના રાજા કાર્ય કરે તથા નવકાર મંત્ર આદિ ભણ્યા કરે અને ઓએ (કેશલપતિ પ્રસેનજીત રાજાએ તથા મગધપતિ તૂપની પૂજા કરે, અર્થ ચડાવે, ઈત્યાદી જે જે કર્મો રાજા અજાતશત્રુએ ભારહુત મૂકામે) અથવા તે કરવા યોગ્ય હેય તે કરે, તે માટે તે માણસને ધર્મના અનેક ભક્તોએ (સાંચી-ભિલ્લા ટેસવાળા (કાયમના પગાર બાંધી આપ્યા હતા. (૨) શું મુકવામાં ભૂમિ પ્રદેશમાં) વિપુલ સંખ્યામાં આવા સૂપ આવ્યું હતું ?-મૂખ્યત્વે શરીરને અગ્નિદાહ દેવાયા પિતાની ભક્તિ દર્શાવવા જણાવ્યા છે અને આ પછી જે કઈ હાડકું રહી ગયું હેય-જેને અત્રે સ્તૂપની રચનામાં જે ધર્મચિહ્નો કોતરાવાયાં છે તે સામાન્ય ભાષામાં કુલ કહેવાય છે, તે અથવા દાઢાએ પણ જૈનધર્મનાં પ્રતીક રૂપે જ છે. તેને વિગતવાર કે કેશ આદિ જે કઈ ભાગ ભળી ગયા વિનાને સમજૂતિ સાથેનો ખુલાસો આપણે પુ. ૨ માં પ્રથમ રહી ગયો હોય, તે એક વાસણમાં સાચવી રાખી, અને દ્વિતીય પરિચ્છેદ તથા સિક્કાનું વિવરણ કરતાં તે ઉપર મોટા સ્તૂપ રચવામાં આવે છે અને તેના તૃતીય પરિચ્છેદે આપી ગયા છીએ એટલે અત્ર તે પિલાણમાં–ગર્ભાગારમાં–પેલા અવશેષવાળું વાસણ, સંબંધી કાંઈ વિશેષ જણાવવા અપેક્ષા રહેતી નથી. માત્ર
(૯૦) જૈન સાહિત્ય સંશોધક પુ. ૩ પૃ. ૩૭ર પંક્તિ નાના સ્તૂપો અથવા ચૈત્ય અહીં એક જગ્યાએ છે જેને ૧થી આગળ જે લખવામાં આવ્યું છે તે અહીં ઉતારવામાં દેવસભા કહેવામાં આવે છે. આવ્યું છે.
(૯૧) પ્રસેનજીત પીલર અને અજાતશત્રુ પીલર તરીકે, ત્યાં પર્વત ઉપર એક કાયનિધીદી અર્થાત જૈન સ્તૂપ ભારતÚ૫ નામે પુસ્તકમાં જે વર્ણવાયા છે; તેનાં ચિત્રો હતો, જેમાં કોઈ અરિહંતનું અસ્થિ દાટવામાં આવ્યું હતું. ૫. ૧માં આકૃતિ નં. ૮ તથા ૯ તરીકે આપણે રજુ કર્યા છે. ખાલ યા એના પહેલાના વખતની એવી અનેક ગુફાઓ આ સ્તુપ પણ પ્રક્ષીણ સંસ્કૃતિરૂપ સ્મારક હતું કેમકે
અને મંદિરો આ પર્વત ઉપર છે કે જેના ઉપર પાર્શ્વનાથનાં તે સ્થાને શ્રી મહાવીરને કૈવલ્યજ્ઞાનની પ્રાપ્તિ થઈ હતી ચિન્હો તેમજ પાકાઓ છે અને જે કોરી કાઢેલાં છે. કેવલ્યજ્ઞાન ઉપજે એટલે નિયમ જ છે કે તે જીવે અન્ય સર્વ તેમજ બ્રાહ્મીલિપિમાં લેખવાળાં છે. તેમાં જૈન સાધુઓ ધાતિકર્મો ખપાવી નાંખ્યા છે; માત્ર જે આયુષ્ય ભોગવવું રહેતા હતા એ વાતનો ઉલ્લેખ છે. આ ઉપરથી એ સ્પષ્ટ બાકી હોય છે, તે સાથે અન્ય ત્રણ અધાતિકને પણ અંત છે કે, આ સ્થાન એક જૈનતીર્થ તેમજ ઘણું જૂનું છે. સમયે નાશ થવાથી પોતે નિર્વાણને પામે છે જ; એવો સર્વદા મરાઠાઓના રાજ્યકાળ દરમ્યાન પણ જૈનએ અહીં એક નવું નિયમ હોય છે. અને નિર્વાણ પામ્યા એટલે તેને આ મંદિર બંધાવ્યું હતું. યાત્રીઓએ બનાવરાવેલાં અનેક નાના સંસારમાં ફરી ફરીને જન્મમરણના ફેરા કરતા રહેતા નથી.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat
www.umaragyanbhandar.com
