________________
તૃતીય પરિચછેદ ]
રાજ્ય વિસ્તાર કહેવાત. મારે હેતુ તે પ્રશસ્તિ કતરાવનારના આશય આવી કે તેને આડીઅવળી વણી કરીને, રૂદ્રદામનના પરત્વેને ભેદ બતાવવા પૂરત મુખ્યતાઓ છે. જે જીવનને બંધબેસતી કરી દેવામાં આવી છે. પરંતુ માત્ર લિપિની સરખામણી જ કરવી હોય તો તેને તેમ કરવા જતાં કેવી ફજેતી થઈ જાય છે તેને વંશના રૂદ્રસિંહ, રૂદ્રસેન ઈત્યાદિના અરે કહોને કે ખુદ ખ્યાલ રખાયો નથી. સ્થિતિ એમ થઈ છે કે, રૂદ્રદામનના જ અન્ય શિલાલેખો ક્યાં નથી કે બીજ કહેરી નામના ગામે એક શિલાલેખ છે. તેનું વર્ણન આડાંઅવળાં ફાંફાં મારવા દોડવું પડે? તેના વંશના મિ. રેસને કે. આ. રે.માં પારિગ્રાફ નં. ૫૭માં આ શિલાલેખ સંબંધી થોડીક હકીકત આગળ ઉપર "શિલાલેખ નં. ૧૭ કરી ” તરીકે આપ્યું છે. “તેમને ધર્મ વાળા પારિગ્રાફમાં આવશે.) તે શિલાલેખમાં કેટલાક અસ્પષ્ટ શબ્દો છે કે જેનો
(૫) ઉપરની નં. રની દલીલમાં જણાવાયું છે કે, ભાવાર્થ બેસારવાનું સામાન્ય રીતે કઠિન જ છે. પણ and twice defeated Satkarni, the Lord ઉપર જણાવ્યા પ્રમાણે બધું ચોકઠું બેસતું કરવાને of the Dakshinapath=દક્ષિણપથના સ્વામીને- તેનો અર્થ એમ કરવામાં આવ્યો છે કે, કારદમક શાતકરણીને બે વખત હરાવ્યો હત; આટલા શબ્દ રાજાના કુટુંબમાંથી ઉતરી આવેલી કઈક કન્યા છે પછી પ્રશસ્તિમાં લખાયું છે કે on account તે રૂદ્રદામનની પુત્રી થતી હતી. અને તેને દક્ષિણુંof the nearness of their connection, પથના રાજા શાતકરણીને પરણાવવામાં આવી હતી. did not destroy him=તેમની વચ્ચેના સંબંધને વિચારો કે, જેને કારદમક રાજાના કુટુંબમાંથી ઉતરી લીધે, તેને મારી નાખ્યો નહીં. આનો અર્થ એમ આવેલ કન્યા તરીકે ઓળખાવાય છે, તે કન્યા કરવામાં આવે છે કે, રૂદ્રદામને દક્ષિણુપથના રાજા કારદમકની પુત્રી કહેવાય કે રૂદ્રદામનની? કારદમક એવા સાતકરણીને બે વખત હરાવ્યો હતો, પરંતુ તે અને રૂદ્રદામનને ગોત્ર, કુળ, જાતિ, વંશ આદિ કાઈ તેને નજીકનો સગો થતું હોવાથી જીવતો જવા દીધે જાતનો સંબંધ ખરે? અથવા કોઈ ઠેકાણે તેવું જણાયું હતો. આ નજીકના સગાનું સગપણું એટલે દીકરીની હોય તો કાં તેને હવાલો ન અપાય? વાત એમ છે લેવડદેવડ થયાનું લખ્યું છે. તેમાંય પાછી ખૂબી કે જ્યાં વાતને મેળ જ નહીં ત્યાં હકીકત રજુ એ ગણાઈ છે કે, રૂદ્રદામન પોતે જીતનાર પક્ષ હોવા છતાં, કરવી શી રીતે? મતલબ એ છે કે, કહેરીને લેખ તો તેની દીકરી સાતકરણીને પરણાવી હતી એવું વિધાન સાચે છે; પણ તેનો જે પ્રમાણે અર્થ કરાયો છે. થયું છે. પ્રથમ નજરે તે એ જ વ્યવહાર વિરૂદ્ધ અને રૂકદામન તથા શાતકરણીના પ્રસંગે ગોઠવાયા દેખાય છે કે, જે જીતે તે હારનારની પુત્રી લ્ય, કે છે તે સર્વ ખોટું છે. કેમકે પ્રશસ્તિની હકીક્ત રૂજીતનાર હોય તે હારનારને આપે? છતાં ધારો કે દામનને લગતી નથી. ખરી હકીકત તે એમ છે કે ચાલતા આવેલા વ્યવહારથી ઉપરવટ જઈને કઈ પ્રશસ્તિમાં જે શાતકરણીને ઉલ્લેખ છે તે દક્ષિણઅગમ્ય કારણને લઈને જીતનારે હારનાર વેરે પોતાની પથના રાજાને બે વાર પ્રિયદર્શિને હરાવ્યો હતે છતાં પુત્રી પરણાવી (અથવા તે, હારનાર શાતકરણની જીવતે જવા દીધું છે તેનું કારણ કે તેની બહેનને પુત્રી જ જીતનાર રૂદ્રદામને લગ્નમાં લીધી હતી, તે પિતે પર હતા. આ બે વચ્ચેની બીજી વખતની પણું તે પ્રમાણેને બનાવ બનવો તે જોઈએ જ ને? જે લડાઈ થઈ છે તે પેલા મશહુર થયેલ શૈલીતેની સિદ્ધિ માટે પ્રશસ્તિની હકીક્તને સંબંધ ન હોવા છતાં જાગૌડાવાળા પ્રિયદર્શિનના શિલાલેખમાં પિતાના પણ, એક શિલાલેખમાં તેના જેવી એકાદ હકીકત મળી રાજ્યાભિષેક પછી નવમા વર્ષે કલિંગમાં લડાઈ અને
(૧) જુઓ નીચેની ટીન, ૧૩.
(૧૦) જુઓ પ્રશસ્તિની પંક્તિ ન. ૯ (એ. ઈ. ૫.૮ ૫. ૪૭માં તેનો અનુવાદ કરેલ છે તે),
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
