________________
૨૪
(૪) સત્તા પ્રકાર | પેાતાના
ક્ષત્રપ તથા મહાક્ષત્રપની
તાએ
મહા- | પેાતાના રાાને | પેાતાના મહાક્ષત્રપની દેારવણીમાં રહે અને તે પણ મહાક્ષત્રપના રાજ્યારંભથીજ
(૬) સગપણ સંબંધ
(૭) યારે પદવી ચો
ક્ષત્રપને તાબે
(૫) શહેનશાહ સાથે ન પણ àાય સંબંધ હાય કે?
અને હાય તા
કેવા પ્રકારને?
બનતા સુધી સંબંધ હોતા નથી
સામાન્ય રીતે | પેાતાના પરાક્રમમહાક્ષત્રપની ભલા-| વડે પરંતુ શહેનમણથી અને તે શાહની પ્રસન્નતા પણ શહેનશાહની ઉપર તે ખરૂંજ મરજી હાય તાજ
(૮) તેમની સંખ્યા | એક પણ હેાય ૫ અને અનેક પણ
કેટલી હાય
હાય
ન પણ હાય
બનતા સુધી મહાક્ષત્રપ ૫૬ નાકરને
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
અપાતું જ નથી૪૬
છતાં ખાસ કસાટી
તરીકે ઉભું કર્યું હાય તે બહુ તે
એકનીજ
સંખ્યામાં૪૭
(૪૨) દૃષ્ટાંતેામાં ભ્રમ, અને નહપાણ, રાજીવુલ, અને સાડાષ, લીઞક, અને પાતિક; ઇ. ઇ. જાણી લેવાં
(૪૩) મહાક્ષત્રપ ચણું આ કથનના દૃષ્ટાંત રૂપ છે. (૪૪) નં ૪૨ વાળાના બધા કિસ્સામાં આ સ્થિતિ બનવા પામી હતી.
રૂદ્રદામન વિશે જે એમ માન્યતા થઇ છે કે તેણે આપ ખળે મહાક્ષત્રપ પદ મેળળ્યું હતું તે કથન ખાટું છે એમ
મહાક્ષત્રપના સ્વતંત્ર થએલ છે યુવરાજ પોતે હાય | એટલે શહેનશાહના છે .તેથી તેમની દાર | સંબંધને પ્રશ્નજ વણીમાં પિતા પુત્રનો રહેતા નથી
સંબંધ દેખાય છે
[ નવમ ખંડ
કાષ્ઠને તામે નહીં પણ તદ્દન સ્વતંત્ર
પુત્ર અને૪૨ યુવરાજ | પોતેજ ગાદીપતિ છે તરીકેજ ડાય
પિતા જે મહાક્ષત્ર૫૪૪ ગાદીપતિ ખને એટલે છે તેના મરણ બાદ તુરત આપેાઆપ ગાદીપતિ બની જાય અને મહાક્ષત્રપ કહેવાય
મહાક્ષત્રપ આપેઆપ કહેવાય; તેને પદવીએ ચડાવનાર
કાઇ ગણાય નહીં
યુવરાજ જ હાઇ
શકે,
માટે એકની
જ સંખ્યા
પેાતેજ ગાદીપતિ છે સંખ્યાના એટલે સવાલજ ઉભા થતા નથી
આ ઉપરથી સમજવું. (તેના વૃત્તાંતે જીએ)
(૪૫) દૃષ્ટાંતમાં; ડેરિઅસના રાજ્યે ૨૦-૨૪ ક્ષત્રપી હતી. (૪૬) પહલ્લાઝમાં મહાક્ષત્રપ મળતા નથી તેનું કારણ આ નિયમમાં સમાયલું છે. (સરખાવા ઉપરની ટી. ન’. ૩૭માં આપેલું મેાઝીઝનું દૃષ્ટાંત).
(૪૫) જુએ ઉપરની ટી. ન'. ૩૭; ચણ મહાક્ષત્રપના દૃષ્ટાંત ખાસ આ સ્થિતિનેજ છે,
www.umaragyanbhandar.com
