________________
૨૦૮
રૂદ્રદામનને
[ નવમ ખંડ વિવેચન કરી પુ. ૨, પૃ. ૩૯૩થી ૩૯૭માં તેને સાબિત મેળવેલ રાજવિસ્તાર અને કીતિમાં ઉપર કહી ગયા કરવાનો પ્રયત્ન પણ સેવ્યો છે. એટલે હવે ફરી પ્રમાણે તેણે વધારોજ કર્યે રાખે છે. તે પછી ઉલ્લેખ ન કરતાં તે વાંચી જવાની જ ભલામણ ચક્કણે જે પ્રાંતો મેળવીને વારસામાં રૂદ્રદમનને કરવામાં આવે છે. ઉપરાંત જે અન્ય નવીન વિચારો સોંપ્યા હતા તે તેણે સ્વપરાક્રમે મેળવી લીધા હતા, એ ઉપલબ્ધ થયા છે તે જણાવવાની તો આવશ્યકતા તેમનું કથન છે તે ખોટું કરે છે. કદાચ તેમની દલીલ રહે છે જ. તે નીચે પ્રમાણે જાણવા –
એમ હોય કે, વચ્ચે રૂદ્રદામનના પિતા જયદામનને. - (૧) જે કે રૂદ્રદામનના ગુણગાન ગાતો તે શિલા રાજઅમલ ટુંક વખત થયે હતો તેમાં ચણે લેખ હેવાના વિદ્વાનોના મતથી હું છું હું છું. મેળવેલ કેટલીએ ભૂમિ તે ગુમાવી બેઠે હતો. આ (જુઓ પૃ. ૧૯૭) છતાં દલીલની ખાતર તેમનો મત સ્થિતિ સ્વીકારીએ તો તેમનું કહેવું જે છે કે અબાધિકબૂલ રાખીએ, તે તેને ૪ અભિપ્રાય તેની તપણે વૃદ્ધિ ચાલુ રહી હતી તે કથન ખોટું કરે છે. વિરૂદ્ધ જાય છે.
કદાચ એમ કહેવાય કે, જયદામનનું રાજ્ય થયું જ તેમનું કહેવું એમ છે કે જ્યારથી રૂદ્રદામન ગર્ભમાં નથી, એટલે ચાણની શક્તિ જ્યાં આગળ અટકી આવ્યો ત્યારથી ચઠણ પોતે ઉત્તરોત્તર સમૃદ્ધિની પડી હતી ત્યાંથી જ રૂદ્રદામને તે આગળ વધવા જ છોળો અનુભવવા મળ્યો હતો તેમજ તે પોતે ગાદીએ માંડયું હતું. તેટલી વાત ખરી. પણ તેમનું કહેવું તે આવ્યો ત્યાં સુધી તે સમૃદ્ધિ અબાધિતપણે વૃદ્ધિગત પાછું એમ થાય છે કે, જયદામનના સિક્કા ઈ. (3) મળ્યા થયા જ કરી હતી. એટલે બે પ્રશ્ન થાય છે. (૧) શું છે એટલે તેણે રાજ પણ કર્યું છે જ, તે એક બાજુ ત્યારે ચાલી આવતી વૃદ્ધિ તેના ગાદીએ આવ્યા બાદ કહેવું કે દામનને રાજ્ય થવા પામ્યું નથી પણ
ગઈ હતી કે તેની ક્ષતિ થવા માંડી હતી ? ચકણ પછી લાગલ જ રૂદ્રદામન ગાદીએ બેઠા છે એમ તે તેમનું કહેવું નથી જ થતું, કેમકે તેઓ એમ અને બીજી જ પળે પાછું કહેવું કે જયદામનનું રાજ્ય માનતા જણાય છે કે તેણે પોતે સ્વ૫રાકમથી અને તે થયું છે પણ થોડો વખત ચાલીને તે બંધ પાય દેશે જીત્યા હતા, એટલે કે તેણે પોતે તે વંશની કીર્તિમાં હતું. આ પ્રમાણે તેમનું કથન જ વદવ્યાઘાતરૂપ છે. ઉમે જ કર્યો છે, જેથી તે પ્રશ્નને અવકાશ જ નથી છતાં દલીલ સ્વીકારે છે, જયદામનનું રાજ્ય છએક રહે. (૨) બીજો પ્રશ્ન એ રહ્યો કે, ચાલી આવતી માસ ચાલ્યું છે. એટલે તે થયો હતો, ન હતો ગણી વૃદ્ધિ જ્યારે અટકી નથી પણ જવલંત બનતી લે; તે તેનો અર્થ, તેમને જ કહ્યા પ્રમાણે એટલો ચાલુ રહી હતી ત્યારે એટલું તે ખરુંજને, કે તે પોતે થાય છે કે અનેક પ્રદેશો, કે જેનાં નામ લગભગ ડઝનેક ગાદીએ આવ્યો ત્યાં સુધીયે, ચઠણે મેળવેલ કીર્તિમાં જેટલાં છે અને જે રૂદ્રદામનને પરાક્રમે પાછળથી અબાધિતપણે ઉમેરેજ થયા કર્યો હતો પરંતુ કોઈ રીતે મેળવવા પડ્યા છે તે સર્વે દામને ગુમાવી દીધા ક્ષતિ તે આવી જ નથી. આ પ્રમાણે તેમને મત હતા. આ વાત શું કોઈ માન્ય કરે તેવી છે કે, છ છે. તેમ બીજી બાજુ એટલું ચોક્કસ છે કે, ચઠણને માસ જેટલી ટૂંકી અવધિમાં આવડે મેટે પ્રદેશ ઇ. સ. ૧૧૭ના અરસામાં ક્ષત્રપપદે નિયુક્ત કરવામાં કોઈ પણ રાજવી લડાઈ લડયા વિના ગુમાવી બેસે? આવ્યો છે, અને તે ઈ. સ. ૧૫રમાં મરણ પામ્યો જે લડાઈ થવા જ પામી હોય તે-અને જ્યાં બાર છે. એટલે તેનું રાજકીય જીવન ૩૫ વરસનું થયું બાર પ્રાતે જેવો હારજીતને સદે થયો હોય ત્યાંકહેવાય. તેમ રૂદ્રદામન ગર્ભમાં હતા ત્યારથી તેના કાંઈ તે નાની સૂની લડાઈ કે માત્ર હાથની મારામારી રાજકીય જીવનની શરૂઆત થયાનું તેઓ માને છે એવું તો ન જ હોય? તે તે મેટું યુદ્ધ હોય; તે શું એટલે રૂદ્રદામન ગાદીએ આવ્યો ત્યારે ૩૪ કે ૩૫ની ઈતિહાસમાં તેનું યુદ્ધ કાંઈ જણાયા વિના જ પસાર ઉમરને હતું અને ગાદીએ આવ્યા પછી તે ચ%ણે થઈ ગયું? વળી જો યુદ્ધ થયું જ હતું, તે પેલ
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
