________________
દ્વિતીય પરિછેદ ]
વિશે વિશેષ ઉપરની હારમાળામાંના અંતિમ રાજાનું રાજ્ય તેણે શક પ્રજાને સંહાર વાળ્યો તે માટે હવેથી રાશિનું ચાલતું હતું ત્યારે એટલે કે ઈ. પૂ. ૫૭ના પહેલા બિરૂદ તેણે પ્રાપ્ત કર્યું. તેમજ શકપ્રજાના ત્રાસથી ચરણમાં જ°, મરહુમ ગર્દભીલ-ગંધર્વસેનના જે પુત્રો લુંટફાટની નીતિરીતિથી તથા વારંવારની કલેઆમથી દક્ષિણમાં આશ્રય માટે ચાલી ગયા હતા તેમણે અવંતિની પ્રજા એટલી બધી તો ત્રાસી ગઈ હતી, કે ત્યાંના અંધપતિ અરિષ્ટકર્ણની સંપૂર્ણ સહાયતા લઈ તેવા અસહ્ય સંકટમાંથી તેમને મુક્તિ અપાવનાર આ શપતિ-અવંતિ ઉપર હુમલે લઈ જવાનું પ્રયાણ વિક્રમાદિત્યના સંવતસરને તે યાદગાર જીતના સ્મરણ આદર્યું. વચ્ચે નર્મદા નદીના તટ પ્રદેશમાં કારૂ૩૩ માટે તે દિવસથી પ્રારંભ કરી દીધ૩૪. એટલે આપણે મુકામે જબરદસ્ત-ભીષણ સંગ્રામ જાગ્યો. આ ભયંકર પણ તે દિવસને વિક્રમ સંવત્સર ૧ ના પ્રથમ દિન અને ખૂનખાર યુદ્ધમાં શક પ્રજાનો બોરકૂટો વળી તરીકે જણાવીશું જેથી મ. સ. ૧૫૪૭૦=ઈ. સ. પૂ. ગયો અને ગર્દભીલ કુમાર વિક્રમાદિત્યને જય થયો. ૫૭=વિ. સંવત ૧ જાણ.
આ શક પ્રજાને ઉત્તર હિંદમાંથી આવેલી માને છે તેઓ (૩૧) જીઓ પ્રથમ પરિચ્છેદે પૃ. ૧૪. આ ઉપરથી વિચાર કરશે).
(૩૨) કેટલાક વિદ્વાનો આ લડાઈનું સ્થાન ઉદેપુર ૫. જાયસ્વાલજી આ અશ્લોટ વિગેરેને ગ્રીક સરદારોની પાસેનું મંદાર ગણાવે છે. પણ તે ન હોઈ શકે. સાથે પટાવવા ઈચ્છે છે. તે બનવા જોગ નથી એમ અભિ- તે બાબત આગળ ઉ૫ર સંવતસરની ચર્ચા વાળા પ્રાય આપી પોતાની દલીલમાં જણાવે છે કે, (૧) વાયુપુરાણ- પરિચછેદે જુએ. ના મતે આ રાજાઓને સે કહ્યા છે: તેમને યવન કહા (૩૩) કે. હિ. ઈ. પૃ. ૫૩૩ (ટી. નં. ૧) These નથીને તેઓ ગ્રીક હેત તે વાયુપુરાણમાં તેમને યવન kings (Gandabhillas) appear to have been, શબ્દ વાપરત (૨) યવને પરાક્રમી ન હતા જ્યારે શકે according to the Furanas the successors of જંગલી લુટારા હતા: મહાન અલેકઝાંડરની પેઠે ગ્રીકવીરો Andhras) (See Kali Age pp. 44-6, 72) from સામાં થનાર આર્યાવતીઓની, કલ કરતા હતા એટલે અંશે the account which represents Vikramaditya તેમનું પરાક્રમ કલંકિત લેખાય. જ્યારે શકો તો કલેઆમ as having come to Ujjain from Pratisthanpur ચલાવતા હતા અને ધનના ધનેર હતા, એ બધું ધ્યાનમાં પુરાણ ગ્રંથના આધારે પ્રમાણે આ ગદંભીલવંશી રાજાઓ લેતાં વિદ્વાન સંસૃતાએ (પંડિત જાયસ્વાલએ સૂચવેલી
આંધ્રની પછી ગાદીએ આવનાર ગણાય છે. અને જે પ્રમાણે એકતા સંભવતી નથી. પં. જાયસ્વાલજી અમ્બાટની તમણે ૧ણને લખ્યું છે તે
વાલજ અસ્થાની તેમણે વર્ણન લખ્યું છે તે ઉપરથી દેખાય છે કે, વિકમાAmyntas સાથે, ગોપાલ ભામની Apollophanes ની દિત્યે પ્રતિષ્ઠાનપુરથી ઉજૈન તરફ આગમન કર્યું હશે. [માર. સાથે, પુષ્પકની Penkelaos ની સાથે, તા શર્વિલની zo- ટીપણુ-આંકની પાછળ ગાદીએ આવનાર નથી જ: ગાદીનાં ilos ની સાથે એકતા ધરાવવા માગે છે, તે બરાબર નથી. સ્થાન જ જુદાં છેઃ ૫શું આપણે જે પ્રમાણે હકીક્ત આલેખી મિારું ટીપણ આપણે તો યવન અને શક પ્રજા વચ્ચેના છે તે પ્રમાણે સર્વ વસ્તુસ્થિતિ હતી. કેવા ઠેકાણે વિદ્વાનોએ પ્રકૃતિ ગુણ વચ્ચેનું અંતર જ જાણવું રહે છે: અને જાણિતા પુરાણકાર ને સમજવામાં ભૂલ ખાધી છે તે આપોઆપ વિદ્વાનો તર્ક બાંધવામાં કેવી કેવી અને કયાં સુધી કલ્પના
સમજી શકાય તેમ છે.] દોડાવે જાય છે તે પણ નિહાળવું રહે છે.]
(૩૪) જુઓ ઉપરની ટીકા નં. ૩૦. (૩૦) એટલે કે ૫૭ની સાલ બેઠાને ત્રણેક માસ થયા હતા (૩૫) ગર્દભીલવંશના સ્થાપક સમય મ. સં. અને ૫૬ ને નવ માસ બાકી હતા ત્યારે. સર કનિંગહામ,
૪૫૩ ગણાવ્યો છે; જ્યારે વિક્રમ સંવતસરની સ્થાપના બુક ઓફ ઈન્ડીયન ઈરાઝ પુસ્તકના પૃ. ૮ માં લખે છે કે,
૪૭૦ માં ગણાવી છે. એટલે બેની વચ્ચેનું અંતર ૧૭ "The initial point of this (Vikramaditya's) વર્ષનું છે ગભીલવંશના આ મહત્વપૂર્ણ બે બનાવ era ought to be B. C. 57 or 563 instead of
વચ્ચેના અંતરને લીધે સંવતસરની ગણત્રીમાં કેટલીક 56 આ વિક્રમ સંવતસરની આદિને સમય ઈ. સ. પૂ.
ગુંચવણો ઉભી થવા પામી છે તેનું કાંઈક વર્ણન ૫૭ અથવા ૫૬માં જોઈએ, નહીં કે ૫૬,
આગળ સંવતસરની ચર્ચામાં આપવામાં આવશે.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat
www.umaragyanbhandar.com
