________________
તૃતીય પરિરછેદ ] કુટુંબ ઈત્યાદિ
૩૫ તેણીને પેટે એક પુત્ર અવતર્યો હતે. તેનું નામ કાંઈક અંશે થઈ ગઈ હતી. રાજા ભર્તુહરિની રાણી શકારિ વિક્રમાદિત્ય હતું એટલું જ્યારે જણાયું છે ત્યારે પિંગળાના દાંતથી આપણું ઉપરના કથનને ટકે અનુમાન કરવો રહે છે કે ગંધર્વસેન રાજા કાંઈક મોટા મળતો ગણાશે. વિસ્તારના ભૂપ્રદેશનો સ્વામી હતા તથા ધાર રાજાની આ વિમાદિત્યને કેટલાં પુત્રપુત્રીઓ હતાં તે કુંવરી જે તેની રાણી હતી તેણના પેટે આ વિક્રમાદિત્યને પણ કયાંય વાંચવામાં આવ્યું નથી. પરંતુ તેની પાછળ જન્મ થયો હોવો જોઈએ. આ ગંધર્વસેનને એકંદરે જે કુંવર ગાદીએ આવ્યો છે તેનું નામ માધવસેન હતું. કેટલા પુત્ર હતા તે માલૂમ પડયું નથી.પણ વિક્રમાદિત્યથી તેનું આયુષ્ય કેટલું હતું તે હજુ સુધી અપ્રકાશિત એક મેટ, નામે શંકુ અને એક નાને, નામે ભતૃહરિ છે. પરંતુ એમ નિર્ધાર કરી શકાય છે કે, જ્યારે તેણે ઉ શુકાદિત્ય-એમ ત્રણ તે હતા જ એટલું સ્પષ્ટ યુદ્ધમાં આટલું બધું કૌશલ્ય અને પરાક્રમ બતાવી, શાક સૂચન મળી આવે છે. ૫ આમાંના રાજા શંક વિશેનું જેવી જોરાવર પ્રજા ઉપર વિજય મેળવ્યો છે ત્યારેવર્ણન ઉપરમાં લખાઈ ગયું છે. જ્યારે ભર્તુહરિને ગાદીએ બેઠે ત્યારે–તેની ઉમર કમમાં કમ ૨૫-૩૦ પરિચય હવે પછી આપો રહે છે.
વર્ષની તે હશેજ; તેમ તેનું રાજ્ય ૬૦ વર્ષ પર્યત આ વિક્રમાદિત્યની માતાનું નામ જેમ જણાયું નથી લંબાયું છે. એટલે તેનું આયુષ્ય ૮૫ થી ૯૦ વર્ષનું તેમ તેને કેટલી રાણીઓ હતી તથા તેમનાં નામ શું તે સહેજે કલ્પી શકાય છે. પરંતુ જ. એ. સે. બેં. પુ. હતા તે પણ હજુ અંધકારમાં જ છે. પરંતુ ભર્તુહરિ ૪૯ ભા. ૧ માં જે લખ્યું છે કે The first નામક નાટક જે હિંદુ પ્રજામાં જાણીતું છે અને પ્રાચીન Vikramaditya is mentioned in the સમયના. એક ઐતિહાસિક બનાવ તરીકે રંગભૂમિ Kumarchhanda in which it is declared ઉપર ભજવી બતાવવામાં આવે છે તે ઉપરથી સમજાય that after 3020 years of Kaliyuga had છે કે આ રાજા ભર્તુહરિને પિંગળા નામે એક રાણી elapsed then would Vikramaditya હતી. તેણીનું ચારિત્ર કલકિત નીવડવાથી ભતૃહરિ appear-કુમાર છંદ (નામે પુસ્તકોમાં પ્રથમ વિક્રમા મન સંસાર ઉપરથી ખાટું થયું હતું અને ઉત્તરાવસ્થામાં દિત્યને ઉલ્લેખ થયું છે. તેમાં એમ જણાવ્યું છે કે, તેણે સાધુજીવનને સ્વીકાર કર્યો હતો. તે સમયના કલિયુગમાં ૩૦૨૦ વર્ષ વીત્યાબાદ વિક્રમાદિત્ય દેખાવ શુંગવંશી રાજાઓનું તેમજ રાજા ગંધર્વસેનનું જીવન- દેશે.” આ વાક્યમાં દર્શાવેલ “દેખાવ દેશે ' શબ્દને વૃત્તાંત લખતી વખતે આપણે ઇસારો કરી ગયા છીએ અર્થ જન્મ થશે એ સમજાતે હોય તે, ૩૧૦૧૭કે આ સર્વે રાજાઓ વ્યભિચારી હતા. અને “યથા ૩૦૨૦=ઈ. સ. પૂ. ૮૧ માં તેને ઉદ્ભવ થયો કહેવાય. રાજા તથા પ્રજા'ના ન્યાયે પ્રજા પણ તેવીજ નીતિભ્રષ્ટ અને વિક્રમ સંવતનો પ્રારંભ ઈ. સ. પૂ. ૫૭ માં
(૧૪) જુઓ ગંધર્વસેનના વૃત્તાતે.
એશિ. રીસ, ૫૯ પૃ. ૧૪૫ અને આગળ. (૧૫) જુઓ એશિયાટિક રીસચી ૪ ૫. ૯. પૂ.૧૨૨, મિારે રી:-૫૭ થી કાંઈક વધારે હોય તે પણ ૫૮
(૧૬) નં. ૪ના રાજા તરીકે આગળ જુઓ તથા ઉપરની કહેવાય. અને ૫૬ થી કાંઈક વધારે (કનિંગહામ સાહેબને ટીકા નં. ૨ સરખા.
મત ૫૬ છે માટે) હોય તે ૫૭ કહેવાય. આ બન્ને વિદ્વા(૧) કલિયુગ સંવતને પ્રારંભ ઈ. સ. પૂ. ૩૧૦૧ નાની ગણત્રીમાં એકને ફેર રહે છે. પણ આપણે જાણીએ હમણવામાં આવે છે (જુઓ. પી. કે. તથા કનિંગહામ કત છીએ કે ચાલુ વર્ષ-Year current, અને પૂરું થએલ બેન્શન્ટ ઈરા) આપણું પુ. ૧, પૃ. ૯૬
વર્ષ–Year past એ બેની ગણત્રી કરતાં હમેશાં એક (૧૮) કે. હિ. ઈ. પૃ. ૧૫૫: પ્રો. કાર્પેન્ટીઅરના મતે વર્ષનું અંતર રહેજ, ઉપરના બન્ને વિદ્વાનોએ કઈ રીતની વિક્રમ સંવત્સરને આરંભ ઇ. સ. પૂ. ૫૮ માં છે; અને ગણત્રી માટે ઉપરના આંક સૂચગ્યા છે તે જોવું. નિગહામના મતે ઇ. સ૧. ૫૬ વર્ષ છે; વળી એ રહે છે.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat
www.umaragyanbhandar.com
