________________
પ્રથમ પરિચછેદ ]
વિશે વિચારણું છે, ત્યારે તે નં. ૨, ૩ અને ૪ વાળા વિક્રમા પરદેશી પ્રજા સાથે યુદ્ધમાં ઉતરવું પડયું હતું. તેમાં દિત્ય, શું પિતાના વંશને ગુપ્ત સંવત્સર મૂકી દઈને (૧) એક મુદ્દો-એ કે નં. ૫ વાળાને દૂણ પ્રજા વિક્રમ સંવત્સર ગ્રહણ કરે ખરા? હરગીજ નહીં. સાથે બાખડવું પડયું હતું (જુઓ ઉપરની દલીલ તેમજ ઉપરમાં નં. ૧ ની દલાલે આપણે સાબિત નં. ૮ અને ૯). જ્યારે નં. ૧ વાળાને શક પ્રજા કરી ગયા છીએ કે નં. ૨ અને ૩ વાળા વિક્રમાદિત્ય સાથે ખાંડાના ખેલ ખેલવા પડયા હતા. એટલે નં. ૫ તે શિકારી પણ કહેવાયા નથી, એટલે જે દલીલ આ વાળાને હજુ હૃણારિ આપણે કહી શકીએ પણ ગુપ્તવંશી વિક્રમાદિત્યોને લાગુ પડે છે તે જ દલીલો નં. ૧ ને શકારિ કહી શકાય. (૨) બીજો મુદ્દોનં. ૭ અને ૮ વાળા ચાલુક્યવંશી વિક્રમાદિત્યને પણ ઇતિહાસકારોએ જ્યાં જ્યાં શકારિનું નામ જોડાયું છે લાગુ પડે છે; કારણ કે તેમને સંવત શક સંવત્સર હતો. ત્યાં ત્યાં નં. ૧ વાળાની સાથે સ્વયં જોડી દીધું છે. એટલે તેઓ પણ તેને ત્યાગ કરીને વિક્રમ સંવત્સર જ્યારે નં. ૫ વાળા સાથે તે અમુક કારણસર જ વાપરવાનું મુનાસિબ ધારે નહીં. આ પ્રમાણે નં. ૨, ૩, ( વિક્રમ સંવત કેમ ચાલતું બંધ થઈ ગયો અને પાછો
૭ અને ૮ ને બાદ કરતાં, માત્ર નં. ૧, ૫ અને કેમ શરૂ થયું તેને મેળ ઉતારવાના હેતુથી જ) તે ૬ વાળા ત્રણ વિક્રમાદિત્યને જ વિચાર કરવો રહ્યો. નામ જોડવાને પ્રેરાયા છે. (૩) ત્રીજો મુદ્દેશક
આ ત્રણે અવંતિપતિઓ છે જ. તેમ કારનું પ્રજાને ઇતિહાસ તપાસતાં તેની ઉત્પત્તિના અને સાળ પણ માળવા પ્રાંત-અવંતિના પ્રદેશની હદમાં જ વિનાશના સમય સાથે વિચારતાં નં. ૧ ને જ આવેલ છે. એટલે પ્રદેશની ગણનાથી પણ, તે ત્રણેને કારિનું બિરૂદ સર્વથા લાગુ પડી શકે તેમ છે. એટલે લાગુ પડે તેમ છે. પણ સમયની ગણત્રીએ તેમ થતું આ દૃષ્ટિએ જોતાં કારિ તરીકે તો નં. ૧ વાળાને જ નથી. હવે જે કારનું યુદ્ધ ઈ. સ. પૂ. ૫૭માં લેખાવી શકાય તેમ છે. જ્યારે નં. ૫ વાળાને હરિ કરાવે તે નં. ૧ વાળાને તે લાગુ પાડી શકે તેમ છે તરીકે જ ગણ રહે છે.૮. બંને ઈ. સ. ૧૩૦ની આસપાસ ઠરાવો તે નં. ૫ને હવે તેમના યુદ્ધના સ્થાન પર વિચાર કરીએ. લાગુ પડી શકે. બાકી નં. ૬ને સમય તે ઈ. સ. અમરકેષકાર જે સુપ્રસિદ્ધ વિદ્વાન જ્યારે આપણને ૫૭થ્થી બહુ દૂર ચાલ્યો જાય છે. એટલે એક પછી એક એમ જણાવે છે કે, શકારિ વિક્રમાદિત્યને કારૂર મુકામે વિક્રમાદિત્ય અને ભેજદેવ, એમ પ્રત્યેકના સંજોગોને શક પ્રજા સાથે વિગ્રહમાં ઉતરવું પડયું હતું. ત્યાર વિચાર કરતાં, અને તે પ્રમાણે એક પછી એકનું આપણે તે મને માન્ય રાખ્યા વિના છૂટકે થતો ટાળણું કર્યું જતાં, આપણે બીજા સર્વેને બહિષ્કાર નથી. અને નં. ૫ વાળા દૂણારિના સંગ્રામ સ્થળ કરી નાખ્યો છે. હવે માત્ર નં. ૧ અને નં. ૫ વાળા માટે અન્ય સ્થાનકનું નિર્માણ કરવું પડશે. અત્રમિ. એમ કેવળ બે જ વ્યક્તિની તપાસ લેવી રહે છે. ફરગ્યુસનના શબ્દો આપણને માર્ગદર્શક થઈ પડે તેમ
આમાં સ્થળનો વિચાર કરતાં તેને કાર મુકામે લાગે છે. તેમણે લખ્યું છે કે&, Battles of સુહ ખેલવું પડયું હતું તે ભલે વિવાદગ્રસ્ત પ્રશ્ન Karur and Mansheri freed India from રાખીએ, છતાં એટલે તે ચોક્કસ છે જ કે, તે બન્નેને the Sakas and Huns, who had long
(૧૭) રાણી બળશ્રીને નાસિકનો શિલાલેખ જુઓ. (૧૮) આ વિષય પરત્વેની કેટલીક ચર્ચા માલવસક્તને તેમાં રાક પ્રજાને નાશ કર્યાનું લખ્યું છે. વળી તેને સમય લાગુ પડે તેવી છે. એટલે અત્ર કરવી ઉચીત ન લાગવા થાડામાં મેડ ઈ. સ. ની પહેલી સદીનો ગણાય છે. છોડી દેવી પડે છે. ઈચ્છક જનને આગળ ઉપર તેનું શતાંત મતલબ કે તે સમય બાદ શકમનનું નામનિશાન રહેવા લખ્યું છે તે વાંચી જવા ભલામણ છે. • પ્રવ્યું નથી.
(૧૯) જ. ર. એ. સ. પુ. ૨૧ ૫. ૨૮૪
ܙܪ
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
