________________
ઈન્ટરેગનમનાં
[ સપ્તમ ખંડ
ઈન્ટરેગનમ (ઈન્ટ=વચ્ચગાળે અને રેગનમ= મુખ્યતઃ જૈન સાહિત્ય ગ્રંથના આધારે જણાવેલી રાજ્યાભિષેક) એટલે કે કોઈ રાજા ગાદીએ બેસે સમજવી. પણ વૈદિક આમ્નાયના ગર્ગ સંહિતા નામે
ખરે પરંતુ વિધિપૂર્વક તેને તિષુ વિદ્યાના જૂના પુસ્તકના ગ્રંથના છે યુગપુરાણુ અર્થ, સમય તથા રાજ્યાભિષેક ન થાય ત્યાં સુધીના નામને જે અધ્યાય જોડે છે તેમાં પણ તથાસ્વરૂપે જ નામ કાળજે ઈન્ટરેગનમ કહી શકાય. તે હકીકત માલૂમ પડે છે. આ પ્રમાણે બન્ને સ્વતંત્ર
આવા બનાવ બન્યાનું જેમ પુરાવા હેવાથી આપણે તે નરા સત્ય તરીકે જ સ્વીકારવી પ્રાચીન સમયે (જુઓ અશોકવર્ધન મૌર્યનું દૃષ્ટાંત) રહે છે. વળી આ બાબત ઉપર બિબ્લિઓથીકા સેંધાયું છે તેમ સાંપ્રતકાળે પણ બનતું આપણે જોઇએ ઇન્ડિકા (Bibliothera Indica) નામે ગ્રંથાવળીમાં છીએ (જુઓ માજી સમ્રાટે સાતમા એડવાના અને બૃહતસંહિતાના અંગ્રેજી ઉપોદ્દઘાતમાં છે. જેને કાંઈક પચમના તથા તત્ર વાન આપણે વર્તમાન ઉલ્લેખ કરીને શોધરસિક પુરૂનું ધ્યાન તે તરફ સમ્રાટ છઠ્ઠ ર્જનાં દષ્ટાંતો). આ પ્રમાણેના આશયમાં ખેંચ્યું છે. આ ઉપરથી પ્રસિદ્ધ પુરાતત્ત્વ વિશારદ ઈન્ટરેગનમ શબ્દ મેં વાપર્યો નથી. પણ પ્રાચીન સમયે પંડિત જયસ્વાલજીએ પણ કેટલાક પ્રકાશ પાડી, ધી સિલેનમાં (જુઓ પુ. ૨ પૃ. ૨૬૪ ટી. નં. ૭૧) અને જરનલ ઑફ ધી બિહાર એન્ડ ઓરિસ્સા રીસર્ચ વર્તમાનકાળે અફઘાનિસ્તાનમાં પેલા બંડખોર બચ્ચાના સોસાઈટી નામક સામાયિક પત્રમાં ૧૯૨૮ના સપ્ટેમ્બરના અમલ અંગે કેટલોક સમય જે અંધાધૂની ચાલી રહી અંકમાં અંગ્રેજી અનુવાદ અને ટીપણ સાથે તે છપાવ્યો હતી અને કેમ જાણે રાજાનું અસ્તિત્વ જ ન હોય તેવી છે. એટલે દરેક રીતે આ પ્રકરણ હવે તે ઇતિહાસના પરિસ્થિતિ વર્તી રહી હતી તેવા ભાવાર્થમાં આ શબ્દ એક સ્વીકારાયેલા સત્ય તત્ત્વ જેવું જ બની ગયું છે. વપરાય છે એમ સમજવું.
આ શક પ્રજા જ્યારે હવે હિંદ ઉપર રાજકર્ણો કેમ આવી સ્થિતિને સમય કેટલાક ગ્રંથકારોએ ચાર તરીકે જણાઈ ગઈ છે ત્યારે તેમનો ઇતિહાસ વિશેષપણે વર્ષનો જણાવ્યો છે. જ્યારે અન્યોએ સાત સાડાસાત આપણે જાણું જ રહે છે. • વર્ષને પણ દર્શાવ્યો છે. આ પાછલી હકીકત વિશેષ છઠ્ઠા ખંડમાં એક શક પ્રજાનું વર્ણન આપણે વ્યાજબી જણાય છે. જો કે તેમણે જે નામાવલી કરી ગયા છીએ. પણ તેઓ રાજ્યસત્તા ઉપર આવ્યા નોંધી છે તે ઉપરથી તે તે સમય લગભગ સાડાઆઠ તે પહેલાં તેમનો વસવાટ હિંદમાં થઈ ગયો હતે વર્ષ જેટલા પણ લબા દેખાય છે.
તેથી તેમને આપણે હિંદી શક-ઇન્ડસિથિઅન્સતરીકે આ અંધાધૂનીના સમય દરમ્યાન અવંતિ ઉપર સંબોધ્યા છે. જ્યારે આ પ્રજા તેમનાજ દેશની હતી શકપ્રજાને અમલ હતા. તેમણે કેવી અંધાધૂની ચલાવી ખરી, એટલે તેમને શક તે કહેવાયજ; પણ હિંદમાં હતી તે આગળ ઉપર જોવાશે. પણ આ પ્રજા ક્યાંથી તેમણે રાજ્ય કરવા માંડયું તે પૂર્વે તાજેતરમાં જ ચઢાઈ આવી છે તેમનું આગમન શા કારણે થવા પામ્યું? વિગેરે લઈ આવી ને વિજય મેળવ્યો હતો તેથી તેમને તે ટૂંક હકીકત, ગત પરિચ્છેદે રાજા ગંધર્વસેનનું વૃત્તાંત તફાવત દર્શાવવા આપણે તેઓને શક-શહેનશાહી શકલખતાં જણાવી ગયા છીએ. તેને હવાલે આપીને અથવા અંગ્રેજીમાં Scythians, True Scythians અત્રે એટલું જ જણાવવાનું કે, ત્યાં ઉતારેલી હકીકત સિથિઅન્સ તરીકે જ ઓળખાવીશું
(૧) જીઓ પુ. ૧, પૃ. ૨૦૨ ટી. નં. ૩૩; તથા ઉપરમાં થીકિ વીર નિવાણસે ૪૬ વર્ષ કે બાદ ૪૬૨મેં ક રાજ સપ્તમખંડે પ્રથમ પરિચદે ટી. નં. ૭ની હકીકત. ઉત્પન્ન હુઆ(આ ગણત્રીએ ૮ાા વર્ષને કાળ થયો કહેવાશે.
(૨) ના. પ્ર. પત્રિકા પુ. ૧૦ ભાગ 1, પૃ. ૭૩૨ ટી. વળી સરખા નીચેની ટી. ન. ૩.). ૧૦૪માં જણાવ્યું છે કે “મત વિકલ્પમે એક માન્યતા યહ (3) જુએ ઉપરની ટી. ન. ૨.
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
