________________
प्रयममासपक्षदिननिरूपणम्
इति श्रीमेघमहोदयसाधने वर्षयोधग्रन्थे तपागच्छीयमहोपाध्याय श्रीमेघविजयगणिविरचिते शनैश्चरबत्सरनिरूपणनामा.
पञ्चमोऽधिकारः। अथ अयनमासपक्षदिननिरूपणनामषष्ठोऽधिकारः । अयनम्---- यदि कार्कसंक्रातौ कुजार्कशनिसोमजाः । अल्पनीरं रणं घोरं स्यात् तदा नीचबुद्धिदः ॥१॥ मेघाधिकारे विज्ञेयं प्रथमं दक्षिणायनम् । . ऋतवः प्राडाद्याश्च मासा हि श्रावणादयः ॥२॥ वारेष्वर्कार्किभौमानां संक्रान्तिम॒गकर्कयोः । यदा तदा महर्घ स्या-दीतियुद्धादिकं तदा ॥३॥ कर्का सप्तरव्यादि-वारेषु दश विंशतिः। अष्टाश्चि धृतिौ च शून्यं विश्वास्त्रयोऽथवा ॥४॥ सौराष्ट्रराष्ट्रान्तर्गत-पादलिप्तपुरनिवासिना पण्डितभगवानदासाख्यजैनेन विरचितया मेवमहोदये बालावबोधिन्याऽऽर्यभाषया टीकित:
शनैश्चरवत्सरनिरूपणनामा पञ्चमोऽधिकारः ! यदि कर्कसंक्रांति के दिन मंगल रवि शनि या बुधवार हो तो थोड़ी वर्षा, घोरयुद्ध तथा नीचबुद्धि दायक हो ।। १॥ मेघका अधिकार में प्रथम दक्षिणायन वर्षादि ऋतु तथा श्रावण आदि मास जानना ॥२॥ यदि मकर और कर्क संकांति के दिन रवि शनि या मंगलवार हो तो धान्य तेज हो, ईति का उपद्रव तथा युद्ध हो ॥ ३॥ विश्वा साधन-कर्कसंक्रान्ति के दिन रविवार हो तो दश विश्वा, सोमवार होतो वीस विश्वा, मंगल हो तो पाठ विश्वा, बुध हो तो बारह विश्वा, गुरु और शुक्रवार हो तो अठारह, शनिवार हो तो - शून्य विश्वा, किन्तु देश विशेषता से अथवा अन्य शुभग्रह का योगसे तीन विश्वा माना हैं ॥ ४॥ कहीं ऐसा भी कहा है-गुरुवार को सोलह और शुक्र
"Aho Shrutgyanam"