Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ THE FREE INDOLOGICAL COLLECTION WWW.SANSKRITDOCUMENTS.ORG/TFIC FAIR USE DECLARATION This book is sourced from another online repository and provided to you at this site under the TFIC collection. It is provided under commonly held Fair Use guidelines for individual educational or research use. We believe that the book is in the public domain and public dissemination was the intent of the original repository. We applaud and support their work wholeheartedly and only provide this version of this book at this site to make it available to even more readers. We believe that cataloging plays a big part in finding valuable books and try to facilitate that, through our TFIC group efforts. In some cases, the original sources are no longer online or are very hard to access, or marked up in or provided in Indian languages, rather than the more widely used English language. TFIC tries to address these needs too. Our intent is to aid all these repositories and digitization projects and is in no way to undercut them. For more information about our mission and our fair use guidelines, please visit our website. Note that we provide this book and others because, to the best of our knowledge, they are in the public domain, in our jurisdiction. However, before downloading and using it, you must verify that it is legal for you, in your jurisdiction, to access and use this copy of the book. Please do not download this book in error. We may not be held responsible for any copyright or other legal violations. Placing this notice in the front of every book, serves to both alert you, and to relieve us of any responsibility. If you are the intellectual property owner of this or any other book in our collection, please email us, if you have any objections to how we present or provide this book here, or to our providing this book at all. We shall work with you immediately. -The TFIC Team.
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ DaoN. tribhuvanadAsa laheracaMda zAha TrasTa sthApita saMskRti rakSaka sastuM sAhitya maMDaLa prathama zreNI-puSpa dazamu vizvAhAraka zrI mahAvIra bhAga 2 sastuM sAhitya kAryAla tribhuvanadAsa TrasTa sthApita : lekhaka : maphatalAla saghavI
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvRtti 1lI mArca 1949 mUlya 3 rUpiyA prata 1625 sarva hakka prakAzakone svAdhIna che. sela ejanTasa :- 'saMskRti rakSaka sastu sAhitya kAryAlaya mahAjana galI-vaDodarA mudrakaH suNasthAna: maNilAla prabhAzaMkara vyAsa zrI lakSmI ilekaTrIka kiM. presa modIkhAnA reDa-vaDodarA * tA. 20-8-40,
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ - anukramaNikA pAnuM * 70 19 * 126 ! khaMDa trIjo prakaraNa 1 yu vRthA upadeza * " 2 ArkakumAra '. nadiSaNanI dIkSA , upadeza ane dIkSA .. ! upadeza prathA , ju vihAra ane prakAzavarSaNa zAlibhada-dhanyakumAra ' anya dIkSAo * * , jazuM rAjagRhI .. * che, 5 muM vahetAM jIvana-teja . >> 6 huM AryAvartanI amaravela zivarAjarSi .. zAlamahAzAlanI dIkSA rAjA dazArNabhadra bhAratanuM bhAvi ... rAjA gAMgalinI dIkSA aSTApade * * kALanuM svarUpa 151 188 * 234
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ ja ra prakaraNa 7 mu aNumela ta ... ... ... ra37, 8 muM zrI mahAvIra saMvata ane nirvANu saMvata nirNaya 265 9 muM nirvANabhUmi nirNa; caMpApurInuM sthAna ? 313 - 10 muM samakAlina bhakata-rAjAo ... ... 331 - prabhu mahAvIre vahAvelI jJAnagaMgA ... 337 jJAnanI viziSTatA .. ahiMsAne artha . AtmA vaDa ke zarIra? pragati kone kahevAya .. 245 saMsAranA mUlya 346 dIkSAnI jarUra ... " 249 jIvana niyame ... 351 vijaya-parAjaya ' . prakaraNa 11 muM jainadarzananI viziSTatA-svAdAda 358 zrI mahAvIra jIvana pratibhA - 361 - - 342 355 che
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizvoddhAraka zrI mahAvIra bhAga raje ' khaMDa trIjo vizvoddhArakane prakAza prakaraNa paheluM vRthA upadeza mahAvIrane divya darzana lAdhatAM eka paLa kAje sRSTimAM Anada sUra relAyo. te sUrano tejabhIne tIvra zabda IndranA aMtare sparyA. te vicAramAM paDayo. jJAnabaLe teNe joyuM, to vIranA divya dazanano khyAla AvyA. te rAjI thayA. vIra je sthaLe hatA te sthaLe Avyo. tyAM AvIne teNe eka Asana taiyAra karyuM. te para besIne vizvanAyaka zrI mahAvIra bhavya jIne dharmane bedha ApavA lAgyA. temanA te bodhane prakAza te sabhAmAM AvelA keI paNa jIvane na jagavI zako kemake te sarve devo hatA temAM koI manuSya nahotuM. A pramANe prathama upadeza temane vRthA ga.' mahAmAnavane bola vRyA nIvaDe te to kALanI navAI ja gaNuya!
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizvoddhAraka zrI mahAvIra madhyama apAyA pUti maMgala prayANa-upadeza vRthA jatAM kevaLa jJAnI zrI vIra bIje javA taiyAra thayA. sUrya DUbI gayA hatA. ajavALI rAtane candramAM AkAzamAM caLakato hato. madhyama apApA purIne raste zrI mahAvIra cAlavA mAMDayA jAMbhaka gAmathI apApA bAra yojana thAya bAra bAra gojana eTale aDatALIsa nAu. eka rAtanA rabAra kalAkamAM aDatALIsa gAunI saphara pUrI karIne zrI mahAvIra mahAjJAnI madhyama apApAnI pavitra bhUmimAM padhAryA. tyAMnA mahAsena nAme udyAnamAM temaNe vAsa karyo te samaye ApApAmAM sAmIla nAme eka dhanADhaya brAhmaNane tyAM yajJa vidhinI dhAmadhUma thai rahI hatI. yajJavidhimAM bhAga levA sArU teNe agyAra vicakSaNa paMDitone pitAne ghera AmaMcyA hatA. te paMDite cAra vedanA pAragAmI hatA. tarka ane nyAyano takhto abhyAsa UMDe hatA. vedamAM pharamAvela siddhAnto pramANe teo vartatA hatA. te agIyAre paMDitAnAM nAma, gAma ne jJAti nIce pramANe che - -agnibhUti ne vAyubhUti A traNa bhAIo hatA. vasubhUti temanA pitA, pRthvI temanI mAtA, gautama temanuM gotra. magadha dezamAM AvelA gAbara gAmanA teo vAsI. vyakti ane sudharma ghanumitra vyaktinA pitA. ghasmila 'sudharmAnA pitA. pahelAnI mAtA vAra bIjAnI bhakilA. kallAka temanuM gAma. maMdika dhanadeva tenA (1) A pramANe atyAranuM mApa che. paraMtu te vakhate judu paNa hAya vaLI judA judA pradezamAM juduM juduM mApa hoya che jema ke, gAu mAIla vIdhuM . InAM mApa bhinnabhinna che. (2) have kalpAtIta thayA heine rAtrinA vihArano temane bAda , na gaNAya, sAmAnya-kalpIne to rAtrine vihAra ja na kalpe.
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ vRthA upadeza pitA, vijayAdevI mAtA, maurya gAmano te vAsI, mauryaputra; dhanadevanI patnI vijayA sAthe paraNelA mauryane te putra. mauryagAmane te rahevAsI akapita, vimalApurInA devanAmAM brAhmaNane te putra, jayaMti tenI mAtA. acalabrAtA kezamanagarInA vAsI, vasu brAhmaNane te putra, mAtAnuM nAma naMdA. taitarya vastra dezamAM Avela sika gAmamAM rahetA datta nAme brAhmaNano te putra, karuNA tenI mAtAnuM nAma prabhAsa bala tenA pitA atibhadra mAtA; rAjagRhIne te vAsI. ukta agyAreya vidvAna brAhmaNonI sAthe aneka vidvAna ziSya hatA. upadeza - A tarapha mahAsana udyAnamAM zrI. vIranA upadezanI taiyArIo thaI rahI hatI. samavasaraNanI ( vyAkhyAna pITha ane teno maMDa5) racanA pUrI thatAM, kevaLa jJAnamaya zrI mahAvIre pUrvanA dvArathI praveza karyo, batrIsa dhanuSya u cA ratnanAM pratiIda jevA caitya vRkSane traNa pradakSiNA karI, "tIrthaMca namaH" ema kahI, arthamAM goThavAyelA ratnamaya sihAsana upara pUrva dizAe sukha rAkhIne beThA. te samaye temanI mukhakAnti seMkaDo sUrya-candranA prakAzathI vadhu nirmaLa jaNAtI hatI ane bhAva atala hatA. daSTi kALagyApI hatI. samavasaraNane cAra mukhya dvAra hatA. pUrva dvAre zrI, mahAvIra beThA ane traNa ThAre temanA Atma prakAzanI ja banelI temanI traNa prati mUrtio beThI. cAra dvAre eka zrI addhAvIra zobhavA lAgyA. temanuM vyAkhyAna sAMbhaLavAne deva mAnava pazu ane pakSI tamAma prakAranA che tyAM hAjara thayA hatA. sahu prANa zrI vIranuM vyAkhyAna pita potAnI bhASAmAM samajI zakatuM. kAraNa ke te vyAkhyAnanuM mULa neha hatuM ane sneha sadA kALane mATe sarva (1) manuSyanA potAnA eka hAthanI AMgaLInA cheDAthI AkhA hAthanA khabhA sudhInuM je aMtara tene eka dhanuSya kahevAya che.
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ PS vizvoddhAraka zrI mahAvIra vyApI ja rahe che. vyAkhyAna ma`DapamAM AvatA jIve ekameka pratyenA ajherane vIsarI jatA, vAdha te gAya eka sAthe besIne snehAmRtanuM pAna karatA. kAraNa ke vyAkhyAna pITha upara beThelA AtmAnuM eTaluM adhu teja hatu ke, temane jotA ja bhalabhalAnAM gava gaLI jatA. te sabhAmAM AjanI mAphaka parA UDatA ke gALAgALI ne thatI. kAraNu ke tyAM te nirmALa Atma kavitAnA mUra ja lAtA, sarva spo zabdo ja uccArAtA, zrI mahAvIra vyAkhyAnapIThe birAjyA. sabhAneA upara amIbhInA AkhA pheravIne vANInA pAMtrIsaguNeyukta upadeza-dhArA vahAvI. 4 1 vANInA pAMtrIsa guNaH-- 1 ) sAravatvaH-sa mRtAdi lakSaNa yukta, (2) gaua:zabdamAM uccapaNuM, ( 3 ) =vacAraparItatA:gAmaDAnA rahenAra purUSa samAna asa'skArI vana vAparyA vinA. (4) methamIrghoSaTyuM:-melanI samAna gaMbhIra zabda ( 5 ) prAMtanA6vicitAH-pratidhvani sahita ( 6 ) rakSAstvaH-vacananI saraLatA(cha) rUpanItarApatyaH--mAlakAzAdirAga sayukta ( 8 ) maddArthatA-atyaMta meTA jemAM abhiya kahevA yeAgya atha che. ( 9 ) sAddatattvaHpUrvApara viaAdha rahita. (10)ritnuMH--abhimAna siddhAnta ukata ca MtA, eTale ke vakatAnA kahevAnA AzayanI ziSTatA. ( 11 ) saMzayAnAmasamavaH- jenA kathanamAM bhrAtAne letha paNa sabhava thatA nathI. ( 12 ) nirAaetADanyottaraH jenA kayanamA pArakAnA krUSNutA sauMpU abhAva, ( 13 ) hREmAH-sAMbhaLatAM hRdaya bApara dhRtarI jAya tevuM. ( 14 ) niyaH cAAMkSatAarasaparasa vAyAnuM sApekSapaluM, ( 15 ) prastAviya--dezakALane anukULa. ---( 16 ) tattvaniSThatAH--vivikSita vastunA svarUpane anusaravApaNuM, eTale kahevAnu hAya teja udderAnu lakSya, ( 17 ) ajhImaMtranRtatvaHsusaba dhane vistAra athavA asabaMdha adhikArane vistAra nahi 1
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ vRthA upadeza vANInA A pAMtrIsa guNo kevaLajJAna sAMpaDayA bAda saMbhave che. vANInA guNane vacanAtizaya kahevAya. tIrthakara thanArane je cotrIsa atizayo ( Wonderful merits) sAMpaDe che, temAM apekSAe nIcenA cAra atizayo paNa hoya che. eka te vacanAtizaya eTale pAMtrIsa guNayukata temanI vANI hoya. je guNa upara varNavyA che. pachI eka che te prathama gaNavA jevo che te bIje jJAnAtizaya. eTale kevaLajJAna tathA kevaLadarzana karI bhUta, bhaviSya vartamAna kALamAM je sAmAnya te. (18) vagacchArnivatA -AtmatkarSa tathA paraniMdAnA dUSaNa rahita. (19) mAsigA-pratipAdya vastunI bhUmikAne anusaravA "rUpa. (20) tinidhamapura -ghI-gaLanI jema sukhAkArI. (21) karatA-kahelA guNenI yogyatA prApta thaI che, lAvA. (22) 'armiti -jemAM pArakA marma ughaDayAM hoya nahi. (23) - jemAM abhidheya vastunuM tucchANa nahi. (24) varSathativaddhata:dharma temaja artha sa yukata. (25) ravi -kAraka, kAla vacana temaja viMgAdinA vipatha rahita (26) vizvavidyutavakatAnA manamAM bhrAMti vikSe pAdi doSa nahAvA. (27) trivaM:sAMbhaLanArane jemAM niraMtara Azcarya utpanna thayA kare. (28) -sataa -atizaya utsukatA rahitA besavuM te. (29) nitivi-vitA -ativilaMba rahita. (30) nAtivaizvika-varNana karavA yogya aneka vastu svarUpanA Azraya yukta. (31) gativizeSatA: bIjAnA vacananI apekSAe vizeSapaNuM jemAM sthapAyela che. ( 32 'satyapradhAnatA satyane pradhAna niyama sAcavIne. (33) vavavivitA-varNapada, vAkaya vagere chuM pADIne samajI zakAya te rIte. (34) vALucha -vivikSita arthanI samyaka prakAre jyAM sudhI siddhi na thAya tyAM sudhI agyachina vacananuM prameyapaNuM - 35) vitva-vakatA tathA zrotAne zramarahitapaNuM. -varNapada hita arthanInanuM prameyapaNuM
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ , vizvoddhAraka zrI mahAvIra mohanA nehIo che. nehabhInA aMtare sukha duHkhanAM citro na hoya, tyAM to sanAtana vizvapremanuM saMgIta gUMjatuM heya. jyAre tamArA aMteramAM sattA te lakSmInA gAyano - jyAM kare che. paNa cete ! cetana che to cetA, ajJAna-nidrAmAM samaya na bagADe. mAnavajIvana maLyuM che, te te vaDe AgAmI jIvananA ghaDataranI teyArI kare. varSAnI vAdaLI jevuM yauvana kAla varasIne vahI jaze. paNa jo Indriyo khaDakALa jamIna jevI haze, je tene AtmAne bheja nahi lAgyo hoya to te sUkI ne sUkI raheze. ane tenA Azraye jIvatA, tame maLelA mAnava jIvana vaDe paNa jIvanane zaramAvatAM kAryo karaze. indriyone svabhAva che agni jevo. game teTaluM tene Ape, badhuM svAhA. pAchI bhUkhIne bhUkhI, indriya bhUkha maTe nahi, tyAM sudhI sAcuM sukha zuM che te samajAya nahi. caLavicaLa indriyane ThekANe lAvavA tamArA zarIramAM AtmAne moTe maNe tamArI lagAma AtmAnA hAthamAM Apa. pachI juo zuM pariNAma Ave che? AtmAno avAja paDatAM ja Idriyo sIdhI thaze, mana sthira banaze, buddhi sAragrahI thaze. paNa jyAM sudhI tame zarIramAM AtmAne nAte gaNe che ane indriyone moTI gaNe che tyAM sudhI tame pite IndriyonA baMdhanamAMthI mukti nahi meLavI zake | mukta thavuM hoya to muktimaMdiranA mahAprakAza AtmAnI AMgaLI jhAle te tamane sAcavIne, sAcA rAhe dorI jaze ne tamAruM kalyANa thaze.' AtmatejanuM AkarSaNa -apApAmAM semIya brAhmaNane tyAM yakriyA thatI hatI, ne ahIM mahAsena udyAnamAM AtmaprakAza varSa te samale AdareluM yajJakArya mahAna hatuM. dezadezanA mahAjanone teNe potAne tyAM AmaMcyA hatA. temaja tenA yajJanI UDatI vAta sa'bhaLIne ghaNA tene tyAM AvavA taiyAra thayA hatA, yA vathA samaye
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ vRthA upadeza cAlu thayo. indrabhUti gautama pradhAnapade hatA. yajJamAM homAtA thiInI analamitra Aregyaprada zikhAo UMce UMce jaNavA lAgI javALAnA tApe AkarSAine aneka jIva tyAM AvavA taiyAra thayA. je je jIvo apApAnA pravezadvAramAM paga mukatAM, te te jIvo yajJakriyAmAM bhAga levAnA badale sIdhA mahAsana udyAna tarapha javA lAgyA. thoDIvAramAM mahAsana udyAna mAnava prANIo vaDe ubharAvA lAgyuM. semIlana yajJamaMDapa sUno jaNAvA lAgyA, AkazamArge viharatA aneka zaktisaMpanna mAnava devone apApA prati AvatA joIne somIlane zarUmAM garva thato, paNa jyAre te sarve yajJamAM nahi AvavAne badale zrI mahAvIranA AtmAne prakAza pIvA jatA tene jemAM AvyA tyAre tenuM vadana plAna thaI gayuM. atyAra sudhI te emabAnato hato ke jagatamAM yajJathI vizeSa pavitra ane kalyANadAyI bIjI ekeya kArya nathI. tenI te mAnyatA para pANI pharI vaLyAM. indrabhUti gautame A vAta jANI. tene acaMbe thayA. pitAnA karatAM jJAnamAM caDhI Ate bIje mAnavI duniyAmAM na hovAnuM te mAnatA hito. chatAM potAne tyajIne, mANase bIjI dizAmAM cAlatA Atma yAmAM bhAga levA jatA teNe joyA tyAre te vimAsaNamAM paDI gayo, vAyubhUti-agnibhUtinA jANavAmAM A vAta AvI. mahAsamartha -vaDIla badhunI vimAsaNa nivAravA teo mahAsana udyAnamAM beThelA mahA mAnava sAthe carcA karIne tene harAvavA mATe javAne taiyAra thayA paNa IdrabhUti gautame temane vAryA ane pote ja te mahA mAnavI sAthe * AtmA sabaMdhI carcA karavA javA taiyAra thaye.. bahAranA raMgaDhaMga karatAM AtmAnAM teja nirALo che. somIle yajJa maMDapanI sajAvaTamAM ghaNuMja kuzaLatA darzAvI hatI. uparAtamAM te pote dhanADhaya hato. saMbaMdhIo paNa sArA dharAvatA hatA. deze- dezamAM teNe AmaMtraNe paNa pADavelAM chatAM tyA AvavA nIkaLelA
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizvoddhAraka zrI mahAvIra vizeSAtmaka vastu che tenuM tathA utpAda, vyaya, dhrauvyayukata trikAlasabaMdhI je sata vastuonuM jANavuM tenuM nAma jJAnAtizaya. trIjo apAyApagamAtizaya, eTale upadrava nivAraka kevaLIne upadrava naDe. nahi. e pUjAtizaya jethI tIrthakara traNalekanA pUjanIya bane. darzana, jJAna, cAritranI sArvatrika vRddhimAMthI atizayatA janma le che. jene joine jagatanA anya che AzcaryamAM garaka thAya che. paNa, kharI rIte temAM Azcarya pAmavA jevuM kazuM ja nathI, kAraNa ke sAcA mArge cAlanAra AdarzavAdI AtamA vakhata vItatAM pitAne rAha, meLavI zake, parNa saMsAramAM racyApacyA rahenArA cha AtmAnA. vicAranI taka meLavyA vinA tenAM sukha cAhe te to kaI rIte bane. AtmAnA acaLa vibhava kAje lakSmInA sattA kSaNabhaMgura mehanI pAchaLa kharcAtI zArIrika, mAnasika ane bauddhika zakitaone gheDe ghaNe sadupayoga AtmahitArthe thAya to jarUra AtmAna ajabagajaba sukha sAMpaDe, je jotAM AjanuM suvikasita vijJAna paNa hebatAI jAya. paNa te arthe puruSArtha karanAra, bhavya AtmAot jaNAtA nathI. he bhavyAtmAo! saMsAra-sAgaranA aphATa jaLamAM UThatA. sukhaHkharUpI taraMgonI madhyamA caine pasAra thatI tamArI jIvananiyAnuM lakSya paMthasUcaka dIvAdAMDIrUpa dharmadIpanI dizAmAM rAkhaje, anyathA mArgamAM AvatA mAna-hAdi khaDake sAthe athaDAIne, naSTaprAya banI jaze. khAtA, pItAM, UThatAM, sUta, jAmata, vAto karatAM, dha karatAM tamArI AMtaradaSTi tyAM TheravIne tamArA badhA, jIvanakAryo karaje, jyAM tamAre javAnI IcchA hoya. jIvananI pratyeka kiyA AdaratI paLe, tamArA aMtaramAM je bhAvanuM puSpa vikasatuM ha, te ja bhAvapuSpanI parAga tame suMghI zakaze. indriyo capaLa che, mana tethI e capaLa che. e jayAM laI jAya,
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ vRyA upadeza tyAM pagalAM bharatAM pahelAM vicAra karajo ke, "jayAM jaI rahyo chuM tyAMthI zuM meLavI zakIza. tyAM javAmAM mane sAce je lAbha che, mAre tyAM jaIne zuM karavAnuM che?" jIvana avadhe TUMkI che. e TuMkI avadhamAM paNa evAM satkAryo kare ke evI TUMkI avadhI javAno vAroja na Ave. e zI varSanI eka jIdagI mATe tame je je hisAasatya cerI-anAcAra vagere karo cho, tethI zuM tame teTalA varSa pUratA sukhamAM rahI zake che ? nA, to pachI e badhuM konA mATe ? je kare te bhogave ! e siddhAta jANatA chatAM tame kuTumba parivAra kAje nIti ne dharmanI bAMdhI-pALA teDIne je pagalAM bhare ? che te pagalAM tamane tamArAja bhAvi jIvanane aspRdayane dAbavAmAM upayogI thaze. ema na mAnaze ke, karelAM kuka samaya jatAM bhUMsAI jAya che. vANiyAnA copaDe lakhyA AMka sAcA gaNAya che, to Ato avakAzanA aNue aNue kezayalAM karma lekho ! te kaI rIte nAbUda thAya, eTaluM jarUra ke saMsArIne saMsAra dharma nabhAva paDe ane te pUratI hIlacAlamAM thato deva vahAra paDe. paNa tamArAmAM evuM che ja kayAM? je sukhI hoya che, te pite vizeSa sukhanI kA5nika AzAmAM na karavAnuM karI bese che, duHkhI himmata khAIne azra sArate jaNAya che. beya vastu khetI che. je mAnavI sukhadukhanI asthira vAdaLAnI chApathI nijanA aMtarane raMge che, tene mATe sukhaduHkha bhayaMkara nIvaDe che sukhaduHkhane jAAva karanArAM svajana jevA pramANavA joIe. eTale ke jA Ava karanAruM jeTaluM A saMsAramAM che, tenI sAthe saMbaMdha rAkhavo, paNa te jatAM gabharAvuM nahi, AvatAM harakhAvuM nahi kAraNa ke zarIra chatAM AtmA nathI ja jo, ane zarIrane samaya thatAM javu ja paDe sAce nehI vizvapralayane paNa snehabhInI AMkhe joI zake che. sAco nehaja judI vastu che. tame saMsArIo snehanA nahi, mAyA ne
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 vizvoddhAraka zrI mahAvIra mANase ja gAmamAM dAkhala thatAMnI sAthe yajJanI dizAmAM vaLavAne badale zrI mahAvIranA mukhAravi de hasatA Atma tejamAM lIna banIne tyaja kheMcAI jatAM. saraLa AtmabhAva samIpe game teTalI banAvaTa ke bAhya AkarSakatA nathI ja TakI zakatI. calacitranI ghaNIja kalAmayatA ane raMgabharI bhabhaka chatAM, maMdiranI zAMta chAyAmAM je AtmAnaMda anubhavI zakAya che, tenA ekasamA bhAganI zAMti paNa tyAM nathI jaDatI. tenuM kAraNa ke AtmAM. jyAre enA sAhajika svabhAva mujaba prakAza kiraNo verato thAya, tyAre anya jaDa svabhAvanA mAnane te bhIMjavI zake, ane teo te dizAmA namatA thAya. yajJanA mukhya vidvAna indrabhUtimAM je AtmA hatuM, teja AtmA mahAsamartha ane kevaLajJAnI mahAvIrane hato paraMtu indrabhUtine AtmA eTalA darajaje vikAsanhoto pAme, jeTalA daraje zrImahAvIrane AtmA vikasI cUkyo hate. TuMkANamAM zrI mahAvIra svAmI sarvajJa thayA hatA jyAre indrabhUti AtmajJanI bhUmikAe paNa nhotA pahecyA. indrabhUtinI zaMkAnuM samAdhAnaH- jJakArya, agnibhUti ane vAyubhutine sepI indrabhUti gautame potAnA pAMcaso ziSyo sahita mahAsana uvAna tarapha ravAnA thaze. raste cAlatA tenA manamAM aneka tarkavita UThavA lAgyA. mArAthI vadhu jJAnI A te vaLI koNa haze? mAre tene daMbha khUle pADavo ja joIe. te pitAne sarvA' kahevaDAvI jagatanA jIvone UMdhe rAhe dore che. aMtara tarage jhUlatA indrabhUti samavasaraNanA prayama dhAre AvI Ubho. tene jotAM ja sarvajJa zrI mahAvIra upadezadhArA aTakAvIne bolyA, "he. gautamagotrI indrabhUti ? tame kurALa cho ne ?
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ yA upadeza 11 nAma sAMbhaLatAM chandrabhUti gautama vicAramAM paDayA, A mArUM nAma jANe ! vaLI tene thayu ke, huM jagaprasiddha mahAjJAnI, mArUM nAza kAzma na jANe ? je rIte mArU nAma tANyuM che, teja rIte jo A bhavya puruSa, mArA aMtaramAM rahelA sazayana chedaze tA huM mane kharA sanuM mAnIza. indrabhUtinA manamAM jevA A vicAra sphUryo ke tarataja tenI mi zrI mahAvIranA ataramA paDI. IndribhUti gautama peAtAne sa`zayane khulAsA mAge te pahelA mahAjJAnI mahAvIre te age temane prazna karyo, " he andrabhUti, tamArA manamAM jIva viSete! saMzaya che, paNa he gautama ! jIva che; paNu rUpI te cit, caitanya, vijJAna ane saMjJA vagere lakSaNethI jANI rAya che. jIva sa badhI vedanA vAkayanA artha tame barAbara samajI zakayA nathI ane tethIja tamArA manamAM te sazaya rahI gayA che. venu pada nIce pramANe, TA vijJAnaghana evaitebhyo bhUtebhyaH samutthAya tAnyevAnuvinazyati na pretyasaMjJAtIti. " f * gamanA " vedanI ukata zrutine aya tame ema kare che ke, gamananI ceSTAvALA AtmA, pRthvI, apa, teja, vAyu ane AkAza mAMthI-proMgamAM mazkatanI peThe-utpanna thaine, pAche teAmAMja laya pAmI jAya che; evI rIte pacabhUtathI lipta AtmAne tame ' punarjanma rahita mAmA che. paNu he indrabhUti ! e arthayukata nathI, tenA vAstavika artha nIce pramANe thAya che;~~ r C ' vijJAna eTale jJAna, AtmA cinmaya heAvAthI te vijJAnadhara * " paNa kahevAya. evA vijJAnadhana ' ane upayegAtmaka AtmA bhUtA cakI utpanna cAya che. zruta jatAM te bhUlAya che paNu anya bhUtAnI apekSAe te DAyaja che. ane navA AkAramAM pA| dekhA de che, tethI rIne tene pretasa'nA hAtI nathI. ' 3 * ' '
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizvadAraka zrI mahAvIra AtmA jJAnamaya che, je jIva na hoya te puya pApanuM pAtra keNu? ane pachI tame A yajJa-dAna karAvo che teno artha che? dUdhamAM jema ghI, talamAM tela, kASTramAM agni, puSpamAM parAga, candrakAntamA amRta, tema A zarIramAM AtmA che. he indrabhUti! jJAnathI anubhavAta siddha che.* "he AyuSyamAna ! kevaLajJAnathI huM AtmAne joI zakuM chuM. temaja tame "ahaM' zabda vaDe AtmAne chata kare che. AtmA na hovAno tamAro saMzayaja sAbita kare che ke AtmA che. anyathA tamane AtmA viSeno saMzaya thAyaja kaI rIte ? je vastu duniyAmAM mojuda heya nahi, te vastunA hevA na hovApaNAne mAnavIne khyAla ja kayAMthI Ave ? tamArA dehamAM AtmA che, te bIjAnA dehamAM paNa che. harSa, - zeka, saMtApa, sukhaduHkha, vagere vijJAnano upayoga sarva dehamAM jaNAya che. AtmA kuthu jevaDe thaIne hAthI jevaDo paNa thAya che. deva thaIne tiryaMca paNa thAya che. tethI ciMtavI na zakAya te te aciMtya, - zakitavAna, samartha, kartA, bhaktA, jJAtA, ane karmathI bhinna bhinna svarUpavALe che. AtmA vinA lAgaNIono janma saMbhaveja nahi. je neha A sRSTimAM TheraThera chavAelo che ane jenA AdhAra vaDe mAnava TakI zake che te sneha A AtmAnuM ja sUma teja che. kadAca - tamane te nahi vaMcAta hoya, paNa nehabhInI sarvasparzI AMkhe tene sArI rIte samajI zake che." AtmAnA astitva viSenuM zrI mahAvIranuM jJAna ane indrabhUti --Azcarya pAmyA. pote karelA vedanA arthanI bhUla, zrI vIre je rIte -sudhArIne samajAvI te rIte temanA aMtaramAM UtarI gaI. zrI mahAvIra pratye temane behada mAna pedA thayuM. e jamAnAnA paMDito AjanI - mAphaka kheTe ghamaMDa nahAtA dharAvatA. jyAM temane temanAthI caDhIAto - AtmA maLatA, tyAM temanuM mastaka DhaLI jatuM. jayAre Aje te apa
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ vRthA upadeza 13 jJAnIo paNa pitAne mahA abhyAsI kahevaDAve che, ane koI sArA abhyAsI sAthe carcAmAM UtaravAne prasaMga paDe ane temAM je - pitAnI hAra thatI jaNAya te mArAmArInA halakaTa prasaMgo UbhA kare che. Ajano kALaja vicitra che. AjanI duniyAne rAhaja AtmAnI ulTI dizAmAM jato jaNAya che. Aje kAIneya AtmAnI amRtabhInI vAtonI paDI nathI, sarvane joIe che ujaLA TakA ! prathama gaNadhara - IndrabhUti gautame AtmAne samajatA thayA. paramajJAnI zrI mahAvIre samajAvela Atmadharma prati temane acala vizvAsa upajo. pitAne sAco rAha dazavanArA parama teja dIpakanuM ' zaraNe ravIkAravA te taiyAra thayA zrI vIre temanA mananI vAta jANa. lAyaka gaNIne temane ziSya pada ApavAnI "hA" bhaNuM. zarIrabhAva choDI gautama sAdhaka banyA. zrI mahAvIranA te prathama ziSya. temane . gaNadhara kahevAya che. je bIjA gaNadhara-gautama sAdhu banyA. temanA bhAI agnibhUti " gautamane kAne A vAta paDI. teo vicAramAM paDayA. pitAnA ziSya. samudAya sAthe teo mahAsana udyAna tarapha cAlyA. sanmukha AvatA te agnibhUti gautamane zrI mahAvIre kuzaLa samAcAra pUchayA AsapAsa zAtine samabhAva jagavatA zrI vIrane jotA ja agnibhUti narama thayA. agnibhUti zAstranA abhyAsI hatA. chatAM temanA stramAM eka vAtane saMdeha hato. ane te e ke, "karma che ke nahi? " vedanI. matinA nIcenA vAkyano artha barAbara nahi samajAta agnibhUtinA aMtaramAM karmane saMzaya rahI gayelo. " puruSa huM gni sarve mUi mArca rUcAhe " | he anibhUti ! A padane tame e artha karo cho ke, "je " atIta kALamAM thayeluM che, tathA bhAvimAM je thavAnuM che, te saghaLuM.
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ " 14 vizvohAraka zrI mahAvIra 'ghuva'. AtmA ja che, emAM evakAra Tama, Izvara sArdikanA niSedha mATe che. 'i vAyanA alakAra mATe che AvA a`thI je manuSya, deva, tiya, parvata, pRthvI Adi vatue dekhAya che, te saghaLu AtmA ja che, ema samajIne tame kA niSedha kare che! te a kharAkhara nathI. kemake vedanA te pade| puruSanAM gujjuJAna che. veda vAkavanA traNa prakAra che. kreTalAMka vidhi vAce, phruTalAMka anuvAda sUcavanArAM ane keTalAMka vAkayA stutirUpa che. je vAkrayanA paThanathI tamane ka'nA sa Mdeha utpanna thayA che, te vAkaya viSNunA mahimAthe ceAjAyaluM che. ni tA ' puNyaM puNyena karmaNAH pApaM pApena karmaNA Adi vedavAkaye niratha ka thAya, > je kama jevuM kAMI A duniyAmAM na DhAya, te! eka duHkhI, khInne sukhI, eka dekhatA, khIjo aMdha, eka putravAna, khInne putrahIna, tenuM kAraNa zuM ? tame pete ja atyAre je khAsa hAlatamAM badhAyalA che, ane amuka samaya pachI tamArI te hAlata bhulAze tenu prayAjana zuM ? AtmAnI sAthe ka'nA saMbadha anAdi kALathI che eTale ke zubhAzubhanA boMdha AtmAnI ADe Ave che. ane mana buddhi ke indriyAnA peAmAMthI janme che, termAnuM dhaNuM kharU ka`rUpa khanIne AtmAnA sAhajika vikAsanI ADe vAdaLarUpe payarAi jAya che. * duniyAmAM je krAi karmIne na mAne te manavI, mAnavIne khAi jatAM paNa vicAra na kare. karranA vicAre ja mAnavI nItinA ke dhama nA AchA aMdhanene e svIkAra kare che. pApanI dizAmAM Dagalu` bharatAM mAnavI je kha'cakATa anubhave che tenuM kAraNa ja krama che. pApakama thI ka'patA dharmAtmA saMsArane vahelA tare te karmAMnA tattvane na pramANanArA ceAryosInA cakkaramAM pharyAM kare. gnibhUti gautamane sa zaya TaLI gayA, zrI mahAvIranA - te aMjAi gayA. paramapadadAyI bhAgavatI dIkSA kAje tee taiyAra nAme { They
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ vRthA upadeza thayA. temanA ziSyo temane anusare tevA ja hatA. vedadharmanA pAragAmI, brAhmaNa kuLamAM upanelA, pUrabhavamAM hAlatA agnibhUti gautame pitAnA karatAM vadhAre samartha AtmAnI caraNarajamAM zira sUkAvyuM. namratA e jJAnane mahA guNa che. * adhUrA chalake, bharyo gabhara rahe." dIkSA samaye agnibhUtinI vaya chetALIsanI hatI daza varSa paryata sAdhu jIvana gALyuM, pachI kevaLajJAnI cayA ane kula bAsaThamA varSe siddhipadane pAmyA. AjanA vijJAnavAdanA jamAnAmAM sarva abhyAsI gaNAtA mAnavone sauthI moTo sa zaya karmane ja che. paNa te saMzayanA nivAra raNano upAya taddana saraLa che huM ema pUchuM chuM ke, kama nathI te mAnavIne acAnaka ja amuka khAsa saMgamAM mUkAvuM paDe che kaI - rIte? amuka zArIrika ba dhAraNapUrvaka ja tene vikAsa thAya che kaI rIte ? A duniyAmAM eka mANasanA zarIranA baMdhAraNane baMdha besatuM evuM ja bIjuM zarIra maLatuM zA mATe nathI ? eka gAMdhIjI ke javAharane maLatA bIjA zarIre zA mATe nahi? kAraNa saheluM che. pUrva janmamAM che je prakAranA karmonuM vAdaLa nijanI AsapAsa upajAvyuM hoya, teja prakAranuM zArIrika baMdhAraNa tene navA janme sapaDe. A vAtano asvIkAra game tevA paMDita ke vijJAna narezathI paNa thaI zake tema nathI. karmano virodha AtmAnA anaryamAM ja nIvaDe che. ' gaNadhara trIjA -indrabhUti ane agnibhUti banee zrI vIranuM -zaraNuM svIkAryuM. dIkSA lIdhI. vAyubhUti gautame A vAta jANI eTale teo paNa zrI vIra pAse gayA. jIva ane zarIra viSe -potAnA manane sa ya tyAM raju karyo. paramajJAnI mahAvIre te saMzaya TALI vAyubhUtinA mananuM samAdhAna karyuM vAyubhUtie paNa pitAnA ziSyo sahita dIkSA aMgIkAra karI.
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - - - vizvoddhAraka zrI mahAvIra bIjA ATha gaNadhara -vyaktAdi bIjA ATha paMDito paNa nijanijanI zaMkAnA samAdhAnAthe mahAsana udyAnamAM AvyA. semIlanuM yajJakArya tyAM ja aTakI paDayuM. zrI mahAvIre pratyekanI zaMkA TALI. - vyakata paMDitanA manamAM, "jagata zUnya hovAnI zaMkA hatI. je za kA Aje ya ghaNAnA manamAM ghara karIne beThI che. AtmAno apekSAe kanaka, kAminInuM sUcavAtuM anityapaNuM paMcabhUtanA niSedhane nathI ja AvakAratuM. jo jagata mithyA heya to temAM gAma, nagara, jaMgala-araya, sAgara, saritA vigerenA bhedano artha ? paMca- - bhUtAnA anastitvano saMzaya cheTe che. maurya putranI zaka- devatAonI duniyA che ke nahi paLane mATe mAne ke devatAonI duniyA nathI, paraMtu saMsArIjIne sapaDatA bhinna bhinna prakAranA vaibhave jotAM samajAya che ke, duniyAmAM garIba tavaMgara che to tavaMgaranI tevI bIjI duniyA kema na hoya ? maDika paMDitanA manamAM hatuM ke, jIvane baMdha, nirjarA ane mekSa che ke nahi ? AtmAne baMdha ane mekSa thAya che e vAta sarva vidita che. mithyAtva, aviratI, kaSAya ane yoga e karmabaMdhanA mukhya hetuo che. tenA sevanathI jIvo je karmane baMdha kare te baMdha kahevAya che. jJAna, darzana ane cAritranuM ArAdhAna, karma nirjarA (viyoga) nA hetuo che. tenA pAlanathI prANuo karmathI rahita thAya che. ane tene mekSa kahe che. baMdha ane nirjarA parasparanA pUraka che jevI rIte . sukha-dukha, divasa-rAta. baMdha hoya tyAM mukti hoya ja. acalavyAtA chaThThI paMDina-temane zA hatI ke, "puNya pApa che ke nahi ?" puNyapApa viSe rajakA dharavI te nAjuka vAta gaNAya. zAstranA "pracaMDa abhyAsIone AvI TAMkAo thAya tenuM kAraNa che. kAraNa keteo zAstrAbhyAsa vaDe sarva satyano nicoDa kADhavA mathatA hoya che. eTale temane AvI keIka bAbatamAM zaMkA thaI Ave. vi kahevA tenA pAlana. AradhAna, ka
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ vRthA upadeza 17* zayana samrATa elIna Aje puNya-pApanA dvandane bhUlavA ne bhulAvavA taiyAra thayo che. tenA sAmrAjyamAM sarvane sarakhA darajaje jIvavAnI teNe pharamAna kADhayAM che. te pharamAnonA amala pAchaLa te karaDI najara rAkhe che. mane A badhuM svapa jevuM jaNAya che. game tema karo, karmane preryo mAnavI, karmonI gati pramANe ja vartavAne che. kAyadAthI Darato mAnavI, zarIrathI gunha ne kare, paNa tenA mAnasika gunhA badala javAbadAra koNa ? eka rAjAe pitAnA nagaramAM padhArelA eka mahAtmAne pUchayuM ke, svAmIjI, amArA nagaranI prakhyAta gaNikA ratino uddhAra thAya te mArga batAve. svAmIjI zira paMpALatA bolyA, "rAjana je tArA nagaranI te gaNikA phakata eka ja rAta mATe naiSThika brahma racaryanuM pAlana kare, te tarata ja tene uddhAra thAya.' rAjAe A vAta ratine karI. je pramANe vartavAne teNe tene kaDaka hukama karyo. tenA bhavanane bAraNe cekIdAra goThavyA. rAta paDI. ratine maLavA AvatA mANasane cokIdAroe kADhI mUkyA. rati ekalI makAnamAM besIne vicAravA lAgI. mAre ratidharma Aje barabAda thaze- aMtaramAM ghoLAtI jherI bhAvanAe tene buddhi sujADI. te rAte teNe nijanA mAnasadeze seMkaDo paricita mAnavone cItaryA ane pitAno dharma pUro karyo. raziyana samrATa bhale emanA mAna prati kaDaka rahe, kaDaka pharamAna kADhe paNa tethI te temanA manane samrATa nahija banI zake, bane eka divasa Avaze ke jyAre ApaNe raziyAnA samAnavAdanI pustakaeNnI citA khaDakAtI jaIzuM ane tenA prakAzamAM raziyana naranArImAM dIpAvalInA prakAzano anubhava karazuM. eTale ke muzyapApano Adara dharma pramANe che. sukha-duHkhanuM Adi nidAna karma che, yojanAo ghaDavAthI ke bhASaNa karavAthI prajAone sAcAM sukha na ja
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 vizvoddhAraka zrI mahAvIra maLe. puNapApano marma samajavAthI ja jagata 'prajAomAM eka divasa jarUra sAco sa Sa phelAze. sudhamapaMDitaH-temane zaMkA hatI ke A jIva je A bhavamAM che, te ja parabhavamAM thAya che, eTale ke manuSyane mAnavajanma maLe, pazune pazu tarIke janmavuM paDe. ghaNA aMgreja vidvAne paNa A vAtane Teko Ape che. zarIranAM bAhya lakSaNonuM kAraNa potAnA gata janmanA te te prakAranA bhAvo che ane AtmA to ene e ja hoya che samajo ke A bhave ApaNane mAnava avatAra maLyo che. have A mAnava avatAra daramyAna jo ApaNA bhA, kriyAo ityAdimAMthI ApaNI mAnavatA jhare te AgAmI e ApaNe mahAmAnavane cogya zarIra ane suvikasita AtmA pAmIe. paNa jo A bhave ApaNe, ahiMsA, satya, brahmacarya, namratA, audAryatA Adi ucca guNone bhUlI jaI tethI ulaTI rIte cAlIe to ApaNe pote AgAmI bhave te rItanuM kalevara pAmIe; A bhave bahu kredhipUrvaka jIvyA hoIe to sapanu, kAmIjIvanane mATe ratinuM. paNa mAnavIne mAnava janma ane pazune pAna maLavAne ekAMta niyama nathI. apita paMDitanI zaMkA - nArakInA cha najare dekhAtA nathI, tethI nArakI nathI.' A zaMkAnA mULamAM ghaNuM rahasya samAyeluM che. nArI eTale nIcalI bhUmikA duHkhImAM duHkhI jIvana te jene jovA mATe sukhamAM raMgAyelI saMsArI AMkho kAma na Ave, nArakInA che jevI sthitimAM Aje A saMsAramAM ghaNuM jIvo divasa pasAra kare che. tene jovAnI ke temanI sthitinuM sAcuM rahasya samajavAnI Apa ne paDI nathI, te pachI je jIvo bhayaMkara prakAranI yAtanAo vacce jatana adhe pUrI kare che, temane ApaNe joI zakIe ja kaI rIte ? adhamamAM adhama rIte jIdagI gUjAratA saMsArI ne marIne jyAM javuM paDe che te naraka ja gaNu. e e saMsAramAM rahIne je
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ vRthA upadeza, tApa saLagAvyo hoya, tethI zatagaNuM tApamAM temane jIvavuM ja paDe. karma phaLanA dhoraNe nArakI pramANarUpa che ane nArakI hoya to tyAM jIva paNa hoya ja. dazamA metArtha paMDita -temanA manamAM saMzaya hato ke, bhavAMtaramAM prApta thavA rUpa paraloka nathI; matalaba ke punarbhava nathI. te samayanA paMDitanI eke eka zAstrIya zaMkA AjanA sudharelA mAnavasamAjanI AMtarika vicAraNAne saMpUrNa rIte maLatI Ave che. je te samayanA paMDitAnA sazaya hatA, te ja AjanA pa DitanI saMzaya che. te paMDitonA saMzaya te zAstrArtha vaDe TaLyA. te ja -zAstrArthanA abhyAsa karavAnI AjanA vidvAnone namra araja che. punarbhavanI bAbatamAM jIvanI sthiti sarvabhUtathI judI ja che. badhA bhUto (paMca-mahAbhUta) ekatra thAya, to paNa temAthI cetanA utpanna thatI nathI, je jIne dharma che. cetanA stro nI cetanA paMcamahAbhUtathI jUdI che. e cetanA lakSaNavALo jIva AyuSya pUruM thayA bAda paralokamAM jAya che, je punarbhava na hoya to A bharamAM je zubhAzubha kArya karmo karavAmAM Ave che tenuM phaLa keNu bhagavaze? je parabhava na hoya ane zubhAzubha karmanuM phaLa bhogavavAnuM paNa na heya, te pachI sArA karmo karavAnI ane naThArA karmo javAnI vicAraNuM ja zuM karavA joIe ? pachI to dareke potAnA manasvI taraMga pramANe vartavuM emaja nakkI thAya. paraMtu jagatamAM zubhAzubha karmonA phaLa bhogavatA jIva jovAmAM Ave che, te je karmaphaLa bhogave che, te kAMI A bhavamAM karelAM karmonuM pariNAma hoya che tema nathI, mATe ja punarbhava che, paraka che. A lekanuM darzana, dharaleka hevAnI eka sAbitI che. agyAramA prabhAsapaMDita -prabhAsapaMDitane saMdeha hato ke, - nirvANa (mukti-mekSa) che ke nahi !' nirvANa eTale anidhya
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20 vizvoddhAra zrI mahAvIra snehanA vizvavyApI adilanamAM jhIlAvuM. nirvANanI bhUmikA AtmAnI aMtima bhUmikA che. darekane pitAnuM aMtima lakSyabiMdu hoya. ApaNA zarIramAM je AtmaprakAza rahe che, te avazya nirvA padane pAmavAne, paNa kayAre ? jayAre ApaNAmAM AtmadaSTi khIlaze, ApaNI AMkho parama ApaNane oLakhatI thaze, ApaNAmAM avarane pIchAnatI thaze. muktine maMgalatama maMdiramAM hAlavAne utsuka thavA mATe saMsAranA vaibhava kaDavA bane, jene saMsArasukha kaDavA vakha jevA lAge, tene samajavuM ke, mukti samIpa jaI rahyA chIe. sa sAramAM masta rahenArane sUkSma AnadanI aNumela paLa ghaNuM ja moDI Ave che. saMgha sthApanA -agyAra brAhmaNa paMDito jana-sAdhu banyazrI vIranA AtmatejamAM temanA pAMDitya ogaLI gayAM. mahAsana udyAnamAM parama tejasvI zrI mahAvIra nirmaLa jJAna gagA vahAvI rahyA che. tenI zitala laharImAM sahu jIvo UMDI zAti mANe che. vyAkhyAnapIThanI banne bAjue gaNadharo beThA che. zrI mahAvIra caturvidha saMgha sthApavAno vicAra kare che. sAcA sAdhu, sAdhavI, zrAvaka ane zrAvikA e cAra maLe eTale zrI saMdha kahevAya. tyAM - gautamAdi sAdhu hatA. zrAvaka zrAvikA dharmanI kakSAe ghaNuM ucca. - cho taiyAra hatA. kheTa hatI sAdhavInI. te khoTane pUravA caMdanabALA hAjara thaI.ca danabALAnA jIvanane Acho paricaya pAchalA prakaraNamAM apAI gayo che. te zrI vIranA kevaLajJAnanI rAha jotI divaso vyatIta karatI hatI. jevI tene kevaLajJAnanI khabara pahecI tevI tarata ja te mahAse udhAnamAM upadeza dhArA vahAvatA zrI mahAvIranI * pavitra chAyAmAM AvIne UbhI rahI. zrI mahAvIre tene parama pavitra ! bhAgavatI dIkSA ApI. hajAro naranArIone zrAvakane ucita vrata ApIne zrAvakapaNAmAM sthApita karyA.
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ vRthA upadeza 21 evI rIte caturvidha saMghathI pavitra evA dharmatIrtha nI sthApanA karI gautAmAdi agyAra paMDitane gaNadhara pade sthApI, utpAda dhyeya ane dhRvAtmaka tripadI kahI saMbhaLAvI. te tripadI vaDe temaNe dvAdazAMgInI racanA karI. sAdhavIomAM saMyamanA upaganI ghaTanAne mATe caMdanAne pravattinI pade sthApita karI. zrI saMghanuM mahAbhya-saMgha e pacIsamuM tIrtha gaNAya che. -vIsa tIrtho te 24 tIrthakaroe sthApyAM che, ane temanI gerahAjarI- nA kaparA samaye pratyeka sAdhu sAdhavI, zrAvaka ane zrAvikAne A - saMghatIrthanI AjJAnusAra vartavAnuM hoya che. saMghanA cAra aMga-sAdhu, sAdhavI-zrAvaka zrAvikA, sAdhune dharma paMca mahAvratanA pAlana karIne jagatanA jIvane dharmane bedha Apa, duniyAmAM sAra varatu zuM che te samajAvavI. comAsAnA cAra mahinA sivAyanA ATha mahinAmAM Thera Thera vihAra kara. eka sthaLe vadhu samaya na rokAvuM. je saMdhanA hitanI vAta hoya to vicArapUrvaka ka sthiratA karavI nahitara nahi, sAdhu mahArAja e saMghanuM mukhya aMga che. temanI vatazithilatAnI saMdha upara mAThI asara thAya. ekalA vihAra karavAnI sAdhune zrI vIre manA karI che. ekalA viharavAthI pariNAme AtmAnuM ahita thAya che. sAdhu eTale AtmasAdhanA kAje medAne paDelA tejasvI subhaTa. AtmAnA hitanI dizAmAM kAma karatA - tene jagatanI game tevI jALo na rAkhI zake. tenuM ekaja beva hoya, ane te svaparanA AtmahitamAM UbhA rahevuM. zAsananI unnatinA pratyeka kAryamAM te mahattvano bhAga bhajave. zAstrakAra mahArAjAe pharamAvela siddhAMtathI leza paNa Acho pAchA paga tenAthI na bharAya. :mAsAnA cAra mahinA te eka rathaLe sthira rahe ane bhavya jIvone : - dharmane saddha Ape. guru hoya te ziSyone zAstrArtha samajAve,ziSya - hoya te gurumahArAjano vinaya vaiyAvacca kare. sAdhu ane rAtrInA
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizvoddhAraka zrI mahAvIra dharmamAM kAMI khAsa phera nathI. je dharmanA Azraye sAdhuo AtmAne sAthe te ja rIte sAva sAdhI zake. pachI Ave zrAvaka ane zrAvikA; temane mATe dharmanA ba dhano che ja samyakatva mUla bAravratanA pAlanathI zrAvakadharmanuM pAlana thAya. A vratanA pAlana vaDe mAganusArInA pAtrIsa guNonuM pAlana karavuM paDe. te pAlana karanAra ja samyapha tvamUla bAravratanuM pAlana karavA samartha thAya. mArgAnusArInA pAtrIsa guNe-mArganusArI eTale sAcA mArgane anusaravA yojAyela niyamo. A mArgane anusarato mAnavI saMsAramAM rahevAnI sAthe potAnA AtmAnuM hita paNa karI zake. (1) nyAya saMpannavibhava, eTale ke sAcA vItarAga dharmane anusarate jIva game te saMgamA, game teTalA ochAthI calAve, paNuM nyAyanA mArge maLeluM ja le. (ra) ziSTAcAra, mArge maLatA ke AMgaNe AvatA zatru-mitra pratye egya AcArapUrvaka varte. (3) sarakhA dharmAcaraNavALA sAthe vivAha saMbaMdha bAMdhavo. je vijAtiya prajA sAthe dharmasaMbaMdha cojAya, to jAte dahADe saMskAranI surakSitane zaMkAbharI bane. (4) pApathI DaravuM; eTale anItinA badhA rastA choDI devA. je kAthI AtmAno sAhajika prakAza rodhAya te apaka na karavAM. (5) dezAcAra pramANe vartavuM; je dezamAM rahetA hoIe te dezanA AcArane jIvananI bAhya kriyAomAM sthAna ApavuM. (6) keInA avarNavAda bolavA nahiekabIjAnI gerahAjarImAM ekabIjAnI sAme sAcuM khoTuM na besavuM. jenAthI saMsArI- Ama khaTapaTa vadhe tevI rItano vartAva baMdha karo.
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ vRthA upadeza (7) bahu pesavA nIkaLavAnA rastAvALA gharamAM vasavuM nahi, kAraNa ke tenAthI be moTA ahitane saMbhava che, gharamA anIti phelAya yA te cora corI karI jAya. (8) azuddha sthAnakavALA gharamAM rahevuM nahi. tevA gharamAM rahevAthI ApaNuM dainika zuddha kriyAonuM pariNAma jhaMkhavAI jAya. (9) atigupta sthAnamAM rahevuM nahi. jemake bheMyarAmAM, sAtame mALe. AvA sthAnakomAM rahevAnuM puNya baLavAna hoya to bhale tene kaI na thAya, paNa Aja kAla je khUna ke anAcAra phelAya che te AvA sthaLethI. (10) ati pragaTa sthAnamAM paNa rahevuM nahi. AvA sthAnake rahevAthI gharanI maryAdA barAbara jaLavAya nahi. (11) guNa purUSone saMga karo. sArAnI sobatamAM sAruM ja maLe. phUlanI sebate dorAne jema pUjya pratimAne kaMThe caDhavA maLe che tema. (12) mAtApitAnI AjJAmAM rahevuM. vaDIlenI AjJAmAM rahevAthI ApaNuM sarasa rItanuM ghaDatara thAya, viveka sadaguNa khIle temaja jAte divase mAtApitAnA jatAM jyAre kuTuMbanI javAbadArI Ave tyAre te saMbhALavAne ApaNe pUrA lAyaka banyA hoIe. (13) jyAM svarAjAno athavA pararAjAne bhaya hoya tyAM rahevuM nahi. eTale amUlya jIvanane akAraNa jokhamamAM na utAravuM, kAraNasara game te jokhama vaheravuM e jarUrI che paNa akAraNanuM badhuM nakAmuM che. (14) AvakanA pramANamAM kharca karavuM. jeTalI mAsika Avaka hoya, tene khyAlamAM rAkhIne kharca karavo ke jethI bhaviSyamAM mUMjhAvAno vakhata na Ave ane AvatA kharcA nIkaLe jAya.
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24 vizvoddhAraka zrI mahAvIra (15) dhana mujaba vastra paheravAM, Aje A siddhA-tanI kedaneya paDI hoya tema jaNAtuM nathI. zrImaMto phATelAM vastro pahere che, garIba roja divALI ujave che. zAstrakAre vastraparidhAna karavAmAM je mahattA lekhI che, tene Aja koI apanAvatuM nathI. paNa mobhAsaranA kapaDAthI mAnavIne samAjamAM dara ja rahe che. (16) zAstrazravaNa karavAmAM citta rAkhavuM. dharmanA pavitra sUtro sAMbhaLavAmAM rAjane amuka samaya vyatIta cavo joIe. lakSmI pAchaLa rAtadivasa na gaNanArA guNIjana je temane amuka samaya lakSmIne bhUlI jaI, AtmAnI avicaLa lakSmInA guNagAnamAM gALaze te bhAvimAM temanuM badhI vAte bhaluM ja thaze. (17) ajIrNa thatAM AhAra karavo nahi. vaidakanA niyama pramANe mAnavIe bhUkha hoya te karatAM be-cAra keLiyA UNA khAIne caLuM karavuM joIe. tema karavAthI khAdhelA khorAkane halanacalanamAM sagavaDa maLe che ane tarata pacI jAya che ane lohInA rUpamAM badalAya che. sArI jaNAtI vastu hada uparAMta na khAvI joIe; temaja na bhAvatI vastu joIne bhUkhyA na rahevuM joIe.' " (18) akALe bhejana karavuM nahi. Aje samayasara bhojana karanArA bhavya jIvoja gaNatrInA maLaze. sAMje gherathI bhUkhyA rahIne, hoTelamAM jaIne jamavuM game che, paNa gharanI niyamasara raI nathI gamatI. akALanuM bhojana AyuSyane TUMkAve che. (19) dharma, artha ane kAma e traNa varga sAdhavA. saMsArIne mATe A traNa artha ja sAdhya lekhAya che, traNeyanI sAdhanA pAchaLa pitAno samaya nakakI karanArane mUMjhAvAne vAra nathI AvatA. (20) atithi, sAdhu ane dIna-garIba, duHkhI-mANasanI yathAgya bhakita karavI. sevAnA dharmanI keTalI vizada chaNAvaTa che A
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ vRthA upadeza 25 niyamamA, samAjanA dukhIma duHkhIthI sADIne, sukhImAM sukhI mANa- sanI bhakita-sevAne keTalo saraLa siddhAnta che A atithisevA, AryadharmanuM ( mAtma dharmanuM gaurava che. AMgaNe AvelA zatru ke mitranI sevA karavAmA Aryoe kadI meDhuM chUpAvyuM nathI. Aje paNa gAmaDAmAM A siddhAntanuM pAlana thAya che. zaheranA vAtAvaraNumAM ucharatA mAnavo A siddhAntanI upekSA kare che, ane tenuM mULa kAraNa temanuM raMka mAnasa ke zikSaNa hovA karatAM rAjyakartAe bichAvelI rAjanIti che * (21) sarvajJa bhagava tanA kahelA dharma upara rAga dharavo. eTale ke -zAstravacanane pramANabhUta lekhavAM. 'dharma pratye anurAga dharo. A pramANe vartavAthI jIvanamAM sukha, zAMti ane saMyamana susaMga cAya che. (22) guNanA pakSapAtI thavuM. jyAM jyAM guNa jaNAya, tyAM tyAM DagalAM bharavAM ane tene svIkAra karavo. bagalAnI ekAgratA ke pataMganI kurabAnImAMthI paNa sAra grahaNa karavo. game tenA deva jevA karatAM, jaDatA guNonA adhikArI thavuM, kAraNuMke mAnavI mAtramAM doSa hoya che. deSa rahita kevaLa paramAtmA che. chatAM saMsAramAM sAcuM jIvana vyatIta karavA mATe, jyAMthI maLe tyAMthI phUla vINI vINIne tenI mALA, banAvI aMtaramAM dhAraNa karavI joIe. karyuM che ke, "maLe to kacarAmathI paNa tenuM laI levu' (ra3) dezakALanI virUddha caryAne tyAga karavoH je dezamAM ane je kALamAM je vastu je cavI anupayukta gaNAtI hoya, ene tyAga kare. A rIte vartavAthI rAjanItinA bhoga banavAno prasaMga nathI AvatuM ane ApaNuM jIvana rUpI dhamAlamAMthI ugarI jAya che. sudharelA gaNAtA mAnanI deza kALanI virUddha cayathI Aje Arya saMskRtine lepa thaI rahyo che.
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28 vizvoddhAraka zrI mahAvIra mArge jatAM ApaNane eka aMdha mAnavI maLe, te mAnavIne jotAM ja kharI rIte ApaNuM dila davavuM joIe. ApaNAmAM karUNArasa pragaTavo joIe; kAraNake dayA-sneha evo ajaba guNa che, ke je paramAM ApaNane nirakhe che, ApaNAmAM parane nihALe che. (32) Arya nara-nArInI AkRti-svabhAva vigere zAnta hAya, gaMbhIra heya, kruratA rahita heya. gAMbhIrya ane zAMti jIvananI - gupta zakitaone khIlave. ' (33) pApakAra karavAmAM-bIjAnuM bhaluM karavAmAM purUSAthI banavuM-emAM pAchA na paDavuM. pitAnuM bhUDuM thatuM keIneya gamatuM nathI. paNa jyAre paranuM bhaMDeya joyuM na jAya tyAre ja kharo Aryadharma (Atmadharma ) jALa gaNAya. Aje paropakAra jevI vAta ja nathI rahI darekanA dila raMka thatAM jAya che hAIskula ke kolejamAM bhaNatA AjanA vidyArthI, vidyArthInIoe paropakArano je artha TrakAvyo che te jotAM te hasavuM ja Ave che. ekabIjAne jarUra hoyane kAgaLa ke pensIla Ape, to paNa sAmethI "AbhAra" ( thanks ) - ne varasAda varase. ekabIjAnI pharaja bajAve tyAM vaLI AbhAra kevo? (34) aMtaraMga-aMtaranA cha zatruo-krodha, mAna, mAyA, * lebha, harSa ane kAma-ene tyAga karavAmAM-enuM damana karavAmAM ene pAtaLA karavAmAM hamezA tatpara rahevuM. A cha avaguNe mAnava prANInA mahAna zatruo che. je emane AdhIna thAya che, tene to satyAnAza ja nIkaLI jAya che. A mahAna zatruo upara vijaya - meLavavAne saraLa raste Indriye, mana ane buddhine samatala karavAmAM che. je eka eka IndriyanA mULa hAra nIce AtmavelI vavAya - to indriyana bAza svabhAva badalavA mATe, ane AtmAnA guNadharmo pragaTavA mAMDe paNa jayAM sudhI zarIramAM AtmA karatAM Indra-mana
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ vRthA upadeza 29 vigerene vadhAre mahattva apAya che, tyAM sudhI ukta avaguNAnuM baLa DhIlu nathI ja paDatuM. ( 35 ) Aya, indriyAne AdhIna banAvavA prayatna kare. sarva du:khanuM mULa mULa indriyavikAra samajIne ndriyAnA viSaye te AdhIna banAve. ukata pAMtrIseya guNenI puSpamALA jene kare mhekatI hAya, tene zrAvaka (A) kahevAya. ukata pAMtrIsa guNAmAM Akhu jIvanazAstra samAyalu che. temAM nItinA, dhanA, rAjyanA, samAjanA, vijJAnanA vaMdanA, tamAma guNadharmAnuM sUkSma varNana che. A guNane AvakAratA mAnavI sasArane koI paNa rIte bhArarUpa na nIvaDe, paNa te evu jIve ke tethI vizvanA prANI mAtrane eche tto sAbha thAya. jaina dharmAMnA pratyeka pharamAnamAM vizvanA prANI mAtranA hitanA khyAla jharAyale che. teNe je-je cyu' che, te saghaLuM tene mAnanArAnA ja lAbhanI gaNatrIe nahiM paNa vizvanA jIvamAtranA hitanI ucca" ane ni`La gaNatrIe. jainadhama vizvanI najIkanA najIka dhama che, je nara ` nArIne vizvanI samIpamAM ja jIvana vyatIta karavuM heAya, eTale . peAtAnA jIvana vaDe vizvanA jIvamAtrate sukhazAtine payagAma pAvavA - hAya, te nara-nArI jainadharmAMnA udAtta nIti nIyamekanA pAlana vaDe - te pramANe jIvI zake che. zrAvakanA je guNadharmo hAya, temAMnA ghaNAkharA zrAvikAne lAgu paDe. ukata pAMtrIsa niyameA pALavAne zrAvaka jyAre zaktimAna thAya, tyAra khAda tene khAravratanI pratijJA levI paDe. eTale ke jIvanane ujaLu ane vyavasthita manAvatA khAra niyame a'gIkAra karavA paDe. (1) sthUla prANAtipAta viramavrata krAi paNa niraparAdhI, trasa jIvanI hiMsA na karavI te. hiMsAnA mukhya e prakAra. sthUla ane sUkSma. skula hi`sA eTale najare dekhAtA ke dekhata-najare caDhe evA. "
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizvoddhAraka zrI mahAvIra (24) vratadhArI ane jJAnavRddha purUSAnI sevA karanAra cavuM pUjaka banavu :--vratadhArIonI sevAthI vratanA udaya Ave che, ane nAnIenI sevAthI jJAna prApti thAya che. pUjaka-namra thavAmAM navase gujI rahelA che, jyAre pUjya thavAmAM sAmAnya mANasane mATe dhaNu ba nukasAna samAyaluM che. 26 (25) peAjI karavAne yeAgya evAM mAtA, pitA, bhAI, vhena, strI, putra-parivAranuM pASaNa karavu. emane kaSTa na paDe evA khyAla rAkhavA, kanthapAlana e khAsa dhama che. vaLI AdarzanI dhUnamAM phanA cuta, ane anyane phanA karatA, mada mAnasanA mAnavAte A niyamathI ghaNA phAyadA thAya ema che. javAbadArI e dhama ja evA che ke, je tene svIkAra kare, te ghaDAIne taiyAra thai jAya ane pachI sa'sAranI game tevA prakAranI bhayaMkara yAtanAe! sAme paNa aNunaH zire hasate| rahe. AvA prasaMge AdAvAdI ApalAta sivAya anya mArge nathI vaLI. zakatA. (26) kAipaNa kArya bahu dI vicAra karIne karavuM':I darzI purUSa sAhasa na kare. sAhasa mAnavIne saMsAranA sIdhA cIlA parathI mAjImAM gabaDAvI de. nAnA--meTA krAi paNa kAryanA prAr'bhamAM, tenA lAbhAlAbhane sUkSma vicAra mAnavInA jIvanamA pazcAtApunI laDIne nathI pravezavA dete. krArya paNa kAM zarU karatA pahelAM, tenA bhUtakALanA svarUpane! tathA bhAvimAM upajanArA svarUpanA purA khyAla rAkhavA joSTae. dI STine kAraNeja paradezIe ahIM phAgye jAya che ane ApaNe pAchA paDIe chIe. (27) sAce| Aya` (zrAvaka) vastu, vastu, kRtya, akRtya, sAra, asAra vigerene saMpUrNa vicAra karanAra heAya--ene jANunAra hAya, Aje ApaNA jIvanamAM A lakSaNunA keTalA aza che.? tAtkAli lAbhane prasaMge ApaNune kRtyAkRtyanA vicAraja karyA sphure che ?
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ vRthA upadeza , (28) paranA guNo ane upakArane bhUlavA na joIe. je mANasa potAnA upara karelA upakArone bhUlI jAya che te kRtadha kahevAya che A saMsAramAM ekane bIjAnI jarUra paDe ja ane te prasaMge eka bIjAe hAjara thavuM joIe; Avazyaka sahAya karavI joIe, paNa te sahAya upakArane bhUlI ja te sArA mANasanuM lakSaNa nathI. tema thavAthI saMsAramAM ramatI snehanI bhAvanAne phaTako pahoMce che ane mAnavI gulAma bane che. (29) duniyAmAM je pramANika-pratiSThita manuSyo hoya che, te loka kahevAya che. evA lokomAM potAnA viveka, vinayAdi guNo vaDe karIne vallabha thavuM. eTale viveka vaDe pratiSThita janasamAjamAM nAma, sthApavuM. viveka guNa ghaNo moTo che vivekane AtmAnuM nayana paNa kahevAya. vivekajharaNuM aMtare pragaTa thatAM, mAnavInI aneka kArya - zakitaone vega maLe che, ane tethI saMsArane lAbha thAya che. (30) lajAyukta rahevuM. arthAta-dAkSiNya-zarama-mayadA e avazya rAkhavAM. jyAre AjanA sudhArAnA pavanamAM lajAne cheDejakhasI gayo che. ane nirlajatAnuM darzana thAya che. kharI rIte jIvanamAM lajajAne sthAna hovuM ghaTe, lajajA e nAnA-moTA vacceno viveka ' che. lajajA eTale "kevaLa lAja kADhavI' ema nahi; paNa nAnA moTA pratyenA viveka dharmane jALavavo ane strIoe vizeSa ,, lajjAyukata rahevuM. lajaja strI jIvanane aNamola alaMkAra che. nukasAnanI apekSAe lajajAthI lAbha vizeSa che. covIseya kalAka khulle meDha pharatI strI, ane cAreka kalAka lajjAmAM ramatI strInA sukhabhAva avaletAM ja, lajajAne marma samajAI jaze. ' (31) dayALuM rahevu? game tevA duHkhIne joine dilamAM dayA, utpanna na thAya, to e manuSyanuM hadaya na kahevAya. ane dayA : vinA dharmane yogya paNa na banAya. dayA nehanuM aMga che. dhAro ke ;
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ viddhAraka zrI mahAvIra jIvonI hiMsA. ane sUma hiMsA eTale AMkhe na dekhAya evA jIvonI hiMsA saMsAramAM rahenAra sUkSma hiMsAthI na bacI zake, eTale tenA mATe sthUla hisAthI viramavAnuM zAstrakAre pharamAvyuM che. prANAtipAta eTale keI paNa jIvane prANathI rahita kare; viramaNa eTale viramavuM ane vrata eTale niyama eTale sthUla hiMsAthI dUra thavAno niyama kara. (2) sthUla mRSAvAda viramaNavrata -kanyA saMbaMdhI jUThuM na bolavuM, arthata nAnI hoya te moTI kahevI, moTI hoya te nAnI kahevI - vagere. gAya, bheMsa Adi jAnavara sabaMdhI jU huM nahi balavuM nAnIne TI ne moTIne nAnI, dUdha na detI hoya tene dUdha Ape che ema kahevuM vigere. bhUmi, khAtara, makAna saMbaMdhI jaThuM na bolavuM keInI jamIna heya te InI kahI devI vigere. keI manuSya koI paNa cIja anAmata yA to gIravI mUkI hoya tene hajama karI javI ata je zaratathI ApI hoya. te zarate pAchI na ApavI. korTamAM athavA kaI paNa ThekANe jUThI sAkSI Apavo. A badhA - jUThAnA prakAra che. te pratyeka prakAramAMthI nirdoSa ja chUTanAra skUla satyano Adara karanAra kahevAya. Aje satyanI AchI pherama paNa suMdhavA maLatI nathI. vepAramAM kevaLa anIti cAle che ane bIjA tevA kSetramAM paNa teja pramANe cAle che. kaI paNa vastune potAnI karavA mATe bolAtuM asatya, AtmAnA prakAzane DhAMke che. (3) sthUla adattAdAna viramaNavrata-adattAdAna eTale vagara Ape levuM. gAMTha choDIne cIja laI javI. gajavuM kAtarIne aMdaranI
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ vRthA upadeza matA levI, gharamAM khAtara pADavuM, tALuM teDIne corI karavI, rastAmAM AvatA-jatAne lUMTavA. keInI paDelI cIja upADI potAnI pAse 2AkhI levI A badhA adattAdAnanA prakAra che. sAco zrAvaka uparanuM eke akRtya na kare arthAta jenAthI AtmA corAya evI corInA kSetramAM DagaluM na bhare. (4) sthUla maithuna viramaNavrata - potAnI vivAhitA strIne choDIne saMsAranI samarata sadhavA, vidhavA, avivAhita yA vezyA Adi --sAthe kAyAthI viSaya sevanane tyAga. AvI rIte strIone mATe parapuruSane bhoga, A pramANe vartavAthI cothuM vrata pALI zakAya A vratanI upekSA mAnavInA jIvananI kaNamAM karUNa hAlata karI mUke che, cAritryahIna mAnavI A saMsAra pATale pazuthI paNa halakaTa -jIvana gujAre che : sa sArIe paNa zakya hoya tyAM sudhI, bIja, pacamI, aSTamI, ekAdazI, caturdazI, pUrNimA, amAvAsyA tathA parvanA anya kalyA- zukArI divasomA brahmacaryanuM pAlana karavuM joIe. bhoganA rogathI jeTalI ghaDI mATe dUra rahevAya teTaluM sArU samajIne vartavuM joIe. (5) sthUla parigraha parimANuvataH-"dhana, dhAnya, khetara, ghara jAnavara, AbhUSaNa, rokaDa Adi samasta milakata kula rUA.........sudhInI rAkhIza ane tenAthI vadhAre thaze te badhIya dharmakAryamAM vAparI nAkhIza." A pramANenuM je zrAvaka vrata uccare tene sthUla parigraha parimANavrata uccaryuM gaNAya, A vratanA pAlanathI mAnavInA asaMtoSI ane adheryamaya jIvanamAM satiSa ane dharyanI saravANIo phUTavI zarU thAya che. kAraNa ke vrata grahaNa ryA bAda pratipaLe te eja) --dhUnamAM ramato hoya ke, " mArI pAse kayAre ATalI mUDI thAya ane huM temAMthI moTo bhAga dharma kAryamAM khacI nAkhu." A bhAvanA kevaLa lakSmIsaMcayI kSudra bhAvanA karatAM ucca ane rAjasI che. kevaLa saMca
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ 32 vikAhAraka zrI mahAvIra yanA irAdAthI meLavAtI lakSmI anItine mArgethI paNa Ave; jyAre kevaLa zubhAzayanI gaNatrIe ja ekaThI karAtI lakSmI anItine avaLA raste naja svIkAre.. * parigraha parimANa vratanI othe tyAganI pracaMDa zakti paNa chUpAyelI che. (6) diziparimANavrata -dizAomAM amuka nakkI karelA aMtarathI vadhAre dUra na javuM te aMgenuM je vrata te A chaThuM vrata che. dharmakAryane mATe game tyAM jA-Ava karI zakAya, paNa aMgata svArthane. mATe nakkI karelA aMtarathI eka DagaluM paNa AgaLa na javAyajemake pUrva dizAmAM kalakattAthI AgaLa na javAnuM vrata lIdhuM hoya, to pachI raMgunamAM dhoLe divase rUpiyA lUMTAtA hoya, to paNuM vratabhaMga thaIne tyAM na ja javAya. TapAla vyavahAra game tyAne rAkhI zakAya. te (7) bhogapabhoga viramaNa vrata-bhega ane upabhegamAMthI viramavA mATe, te te prakAranI vastuonA upayogane saMyama , rAkhe . je cIja ekaja vakhata kAmamAM Ave te bhAga che jemake bhajana vilepana pupa vagere. je cIja anekavAra kAmamAM Ave te upabhoga che. jemake vastra, alaMkAra, strI Adi. AvI rIte bhega ane upabhogamAM AvatI. vastuonuM pariNAma karavuM. A vratanuM pAlana mATe roja savAra-sAMja cauda niyama dhAravA. joIe. ane kAmamAM AvavA vALI cIjone niyama karavo joIe. cauda niyama-(1) sacitta-mATI, mIThuM vagere....zerathI vadhAre na khape, pANI pIvuM, snAna karavuM tathA anya kAma mATe...Dela athavA to....ghaDAthI vadhAre na khape. agni-cUlA-sagaDI...
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ vRthA upadeza thI vadhAre na khape. vAyu, paMkhA, hiMDoLA..........thI vadhAre na khape. vanaspati, lIlI vanaspati ...thI vadhAre na khape. (2) dravya -khAvA pIvAnA padArtha....vadhAre na khape. () vigaya -mAMsa, dArU, madha, mAkhaNa A cAra mahA vikRtikAraka vastuono tyAga. ghI, tela, dUdha, dahIM, goLa, taLelI cIja, A chamAMthI ja khape. bAkIne tyAga. (4) vANuha-arthAta bUTa-slIpara, mojAnI joDa, caMpala khape athavA kula joDI ekI sAthe lakhI devI. | (5) saMbodhaH-pAna, sopArI, IlAyacI Adi mukhavAsanI cIjo khape. (6) vastra - khape. (7) kusuma-phUla, tela, attara....khape. (8) vAhana-gADI, gheDA, TIMbA, vahANa, elena khape, (9) zayana -zayA tathA judA judA sthAnamAM besatA je Asane upayogamAM Ave te, badhA thaIne......khape, (10) SilepatA-caMdana, tela, attara, sAbu -zera khape. (11) brahmacarya --parastrI (strIne mATe parapuruSa) ne tyAga. svI (svapati)nA mATe dhArI levuM. (12) dizi -zarIrathI-gAuthI AgaLa na javuM. (13) snAnathI vadhAre vakhata na karavuM. hAthapaga zuddhinI jayaNA. athavA kaI leAkAcAranuM kAraNa AvI paDe te jayaNa. - ' (14) ta-bhajana -bhojana-zera khape, pANazera khape, dUdha, zarabata. zera ape. A uparAMta taravAra-zastra-ojAra
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ ' vizvoddhAraka zrI mahAvIra 34 khape. masI-khaDIA kalama...khape. helDara, pensIla khape, kRSI, jamIna-vIdhA, gIcAnI jayaNA. A cauda niyame pahelI najare razUla jAya, paNa tenA pAlananI aMtare sUkSma uddeze| tarI rahyA che. cauda niyamekamAM dhAravAnI tamAma vastue A duniyAmAM meAjuda che. ApaNe mana phAve te rIte tene upaceAJa karI zakIe. kadAca krAne lAge ke AvI vastuonA vaparAzanA niyama karavAthI ze| lAbha ? saritAnA athAga jaLamAM eka DUbakI mArI te| zuM saritAnuM jaLa ghaTI gayuM ? krU vagara dhAMye game te varatu vAparavAthI doSa lAge ? 1 muddo saraLa che, hetu sUkSma che. A vizvamAM paMca mahAbhUta che. te mahAbhUtA caitanya-pravAhanA maLe gatimAna thAya che. dareka bhUta niSa nijanA guNadharmoM vaDe vizvanA jIvIne peSe che. pRthvI-kAThinya samape, apa-jaLakAyanuM muLa jagave. teja tejasvI sphulliMgAne prere, vAyu gatimayatAne sAnukULa bane; anala-annAdine pacAve. ukta paca mahAbhUta! pratyeka prANIyArI ane zarIradhArInA jIvanadharmI sAthe sakaLAyalA hAya. dhAre| OM ApaNe nadInA nirmAMLa jaLamAM nAhavAne paDayA, mAkhI nadInA pANIne ethI ApaNA zarIrane sparza thAya, AkhI nadI ApaNA snAnamAM upayAgamAM AvI gaNAya ane teja pramANe jaLakAyanA vene avahelanA paheAMce. have jo ApaNe nadImAMthI eka DAla pANI bahAra kADhIne ranAna karavA besIe, te te DeAlamAM AvatA pANI pUratA dveSa lAge. caudeya niyame AvA sUkSma vicArathI sabhara che. ApaNe pharavA gayA. raratAmAM hoTala AvI, tyAM samadhIe maLyA, temaNe aa levAnA Agraha karyo, have jo ApaNe divasamAM amuka kapa AthI vadhAre nirka levAne niyama DhAya te, ApaNane te 75 pIvA pUratAja doSa lAge, nahitara vizvanA paramANu paramANue prasaratA mhAnA sarjananA de| ApaNune lAge, TAraNu : AApaNe chAnA vizALa ' } ?
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ vRthA upadeza 35 sAgaranA sapharI chIe. cahAnA dariyAnI aMdara UbhA rahIne te pInArA chIe niyama vaDe je mukti maLe che, te vagara niyame naja maLe, niyama vinA vaparAtI vastu, vizvamAM vartatA nijanA guNavaguNamAM tenA -vAparanArane lapeTe ja. savAranA pahoramAM UThIne ja AkhA divasamAM vAparavAnI, vartuenA ukta cauda niyama dhAraNa karavAthI, mana, vivanI aMdara AvelI vastuomAMthI mukata thAya ane dhArelI vastuonA eka nAnA vartuLasAMja pharatuM thAya, paNa tyAM tene pharavuM na game; kAraNa ke te to tene maLanArI vastuo ja che. eTale te hatAza thAya ane te dahADe niyamanA baLathI "mana mAryuM jAya. niyamadhArIne AkharI vijaya thAya. kevaLa AdhyAtmika daSTi uparAMta, niyama pramANe vartavAthI zArIrika ane Arthika lAbha paNa ghaNuM che. jenA darzane je-je niyame - ghaDayA che, temane eka paNa eka pakSI nathI. tenI racanA dhaNI sUkSma che. jenA darzana saMsArIne paNa bane te hamezA ukALeluM pANI pIvAnuM kahe che. kAraNa-tethI lehInuM baMdhAraNa sakSama ane TakAu cAya, temaja game tevA bhaya kara cepI roganA humalA sAme TakI zakAya. ' zarIravijJAna ane adhyAtma ubhayanI vacce pula svarUpe UbhatuM jainadarzana vizvanuM kalyANa-prakaraNa che. jene paDhavAthI-sAMbhaLavAthI ke anusaravAthI jIvamAtranuM kalyANa thAya che.] (8) anartha daDa viramaNa vrata-jenAthI nirarthaka pApa lAge evuM kArya na karavuM. jyAM hiMsAnuM kArya thatuM hoya tyAM jovA na javuM. bane tyAM sudhI nATaka-ceTaka, pADAonI laDAI, tetaranI laDAI Adi jevA na javuM. koI jIvane hiMsA thAya evuM hathiyAra bIjAne na ApavuM. (9) sAmAyika vrata-sAmAyika eTale ekAsane aDatALasa miniTa sudhI besavuM. besavuM ema nahi, paNa besIne vizvanA jIvanI sAthe neha baMdhivA, samabhAva, sumardaSTi keLavavI. sAmAcika vratane niyama AtmAne belato kare che.
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizvoddhAraka zrI mahAvIra - - (10) desAvagAsika vrata -eka sAthe daza sAmAyika thAya eTale te desAvanasika vrata kahevAya. cauda niyama dhAravA teneya desAvamAsika kahevAya che. (11) pauSadha vrata-pauSadha bane te ATha praharI karava, nahitara cAra praharI, pauSadha eTale gharanA Ara samAraMbhanA bhAra tyajI, upAzrayanI pavitra bhUmi ja gurU mahArAja samIpe athavA temanI chabi samipe cAra prahara sudhI sAdhu avasthAmAM TakavAno niyama. pauSadha karanAre upavAsa nahi to AyaMbila ke ekAsaNu sahita pauSadha karavo joIe. pauSadha sAdhu jIvanamAM pravezavAnuM prathamaThAra che. (12) atithisaMvibhAgavrata-muni mahArAjane gocarI vaharAvIne bhojana karavuM, tenuM nAma atithisaMvibhAga. munirAjane coma nahoya to kaI sAdhama bandhane jamADIne jamavuM. AvA atithisaMvibhAga varSa mAM.......karavA. sAco artha (zrAvaka) AryA (zrAvikA) nIcenI vastu na ja vApare. bAvAsa abhaTsa-eTale nahi khAvA yogya bAvIsa varatuo tenAM nAmo (1) vaDanA phaLa (2) pIpaLAnA phaLa (3) pILakhaNanAM phaLa (4) kaThabaranA kuLa (5) gularanA kaLa (6) madira (7) mAMsa (8) madhu (9) mAkhaNa (10) barapha (11) nizA (12) karA (13) mATI(sacita) (14) rAtribhejana (15) bahubIjavALA phaLa (16) saMdhAna (bALaathANu (17) vidaLa-dahIMnI sAthe kaThoLa meLavavuM (18) rIMgaNuM 19) tuccha phaLa (khAvAnuM thoDuM pheMkavAnuM vadhAre) (ra0) ajAyuM phaLa (21) calita rasa. (22) batrIsa anaMtakAya. batrIsa anantakAya paNa zrAvaka-zrAvikAne na khape. (1) sUraNakanda (2) vajakanda (3) lIlI haLadara (4) sitAvarI (5) lIlo naraghura (6) Adu (7) variyALI ka6 (8) kuMvArI-kuvA
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ vRthA upadeza rapAThuM (9) zera (10) lIlI gaLo (11) lasaNa (12) vAMsakArelAM (13) gAjara (14) luNiyAnI bhAjI (15) loDhiyAnI bhAjI (16) girikarNikA (17) pAMdaDAMnI kupaLe (18) kharacuA (19) gI (20) lIlI meca (ra1) lonuM sukhabALA (22) bilahuDA (23) amRtavelA (24) kAMdA-mULA (25) chatra-rApa-bilADInAM TIpA (26) vidalanAM aMkura (ra7) bathuAnI bhAjI (28) bAla (ra9) pAlaka (30) kuLI AmalI. (31) Alukanda-baTATA. (3ra) piMDAlu. paMdara prakAranAM nIcenAM karmomAMthI jeTalAM bane eTalAno zrAvake (ba) tyAga karavo jarUrI che. IgAla karma-cUne, ITa, naLiyAM Adi pakAvavAnuM karma zrAvakane . ucita nathI. vanarma-jaMgalone kapAvavAnuM kArya paNa jenane na zobhe. sADI karma-gADI, haLa vigereno vyApAra paNa na karavo joIe. bhADAkarma -gADI, ghaDA vigere bhADethI pharavA devAmAM aneka karma baMdhane jAya. pheDIkarma -khANa khodAvavI, suraMge toDAvavI e paNa AtmadharmIne na zobhe. . daMta vANijo hAthI dAMta vigereno vyApAra na karavo joIe.. lakakhavANijya -lAkha tathA gudane vyApAra paNa na calAvavo joIe. rasavANijayaH-ghI-goLa-tela AdinA vyApArathI dUra rahevuM joIe. viSapANijaya--aphINu, samala Adi jherI cIjone vyApAra tya * joie. kezavANijya-pazu pakSInA keza, pIMchA Una Adine vyApAra paNa na karavA joIe yaMtrapIvANu-mila, jIna, saMcA, vaTI gAdine hiMsAtmaka che na ja kara .
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ 38 - * vizvo dvArA zrI mahAvIra nila chana karma-baLada-ghoDA Adine nilaMchana karavAno vAtakI, vyApAra jana na ja kare. dava:-jaMgalamAM agnidAha de. A kArya sAcA zrAvakanuM che ja nahi zelaNakarma-taLAva-sAvara AdinuM pANI sUkAvavuM. zrAvakane A dha na chAje. basatI piSaNa-ramata-gamata mATe kUtarA, bilADA, popaTa AdinuM. pALavuM janane aNachAjatuM gaNAya. bhakSyAbharyAnuM prajana:--bhakSyAbhaDhyane je jhINo vicAra jaina zAstramAM najare paDe che tenI pAchaLa ghaNA hetuo rahelA che te hetuo zArIrika vijJAna sAthe gADha saMbaMdha dharAve che. jananI zArIrikazakti suMdara rIte jaLavAI rahe, tethI kevaLa jaina darzanane nahi, paratu vizva sAthe gADha saMparka dharAvatA pratyeka jIvane lAbha che, jainanuM jIvana tenI mAlikInuM hevA karatAM, AkhA vizvanA te upara hakaka che. jenanuM jIvana pavitra ane saMskAramaya rahe, tethI vizvane ja lAbha che. te lAbha anya darzanIya mAnavenA jIvananI apekSAe aneka gaNo che. jananA adhyAtmamaya pavitra saMskArane jIvaMta rAkhavAnI gaNatrIe ja jaina zAstrakAroe tene mATe ghaNuM vastuone tyAga jarUrI pharamAvela che temAM jIvahiMsA pradhAnapaNe hAvA karatAM, vizvasneha prathama che. vizvanI amUlya saMskAra lakSmI te jena. je tenA saMskAra sadA nirmaLa ane sudaDha rahe to vizvanI prajAonA jIvanane tethI lAbha thAya ane jana je mana phAve te rIte te te vizvanuM jaLavAtuM saMskArabaLa tUTI paDe. saMskAranI zuddhi ane TakAvane mATe jene jema bane tema ucca prakAranuM jIvana jIvavuM joIe ane tevA jIvanane mATe Avazyaka nItiniyame teNe pALavA ja joIe. [, AjanA abhyAsI vivecako A bAbatamAM ema dalIla karI zake , " bhinna bhinna prakAranI vanaspatinA tyAgathI saMskAranI nirmaLatA.
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ vRyA upadeza kaI rIte khIlatI haze!" UgatI te te prakAranI tyAjya vanaspationI sIdhI asara upayoga karanAra mAnavInA cAritra ane saMskArane sudaDha karavAne badale, tenI indrio ane mAnasane uttejita kare che jene pariNAme vizvanI sukha zAMtine bAdhA pahoMce. jema ke rIgaNuM rIMgaNa je anukULa havAmAna ane saMyogo vacce pedA thAya che, te havAmAna ane sago tene upayoga karanAra mAnavIne asara kare ane te asara mAnava svabhAvasAM sUkSama paNa vikatija pedA kare. kevaLa zarIrazAstrane anusarIne mana phAve te vastuno upayoga karavA jatAM, AtmAne visArI daI zarIrane ja amara karavAnI vAta ja thAya ane AtmAne bhUlAvI devA mATe ja vITAmIna (poSaka tattavo) nI janAo ghaDAI jAya che, Aje ema kahevAya che ke, ghauMnAM leTamAM phalANu vITAmIna che te khAvAthI zarIranA phalA bhAgane puSTi maLe, kAle ema kema nahi kahevAya ke mAsamAM ke IMDAmAM phalANuM viTAmIna che ane te khAvAthI zarIranA amuka agatyanA bhAgane lAbha thAya che ? to zuM zarIranI khAtara ApaNe AtmAnA dharmane paNa bhUlI jaIzu? eTalA mATe vizvanA kalyANanA hitecchu mAtra zAstranA pharamAnathI jarA paNa A pAcho paga na mUkatAM, tenI cAle cAle cAlavuM joIe, temAM tenuM ane jIva mAtranuM bhaluM che. amuka prakAranA karmo-vyApAranA tyAganA pharamAnanI pAchaLa paNa AvA ja sUma hetuo chupAyelA che. zrAvakane mATe hiMsAmaya dhadhA nakAmA gaNAya. ane teja dhadhA bIjI kema svIkAre to vyAjabI gaNAya. kAraNa ke zrAvaka duniyAne dIva che, aMdhArU pIne paNa anyane prakAza pAvAnI tenI nIti hovI joIe. prakAzavarSA karma sivAya saghaLuM tene mATe tyAjya hovuM joIe. jayAre AjanA niyamana (Control) nA kaparA kALamA tethI viparIta ja jaNAya che. je dhaMdhe gharamAM lakSmInAM pUra vaLatA hoya te
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizvoddhAraSTa zrI mahAvIra. 40 dhaMdhA Aje zrAvaka seAnAne gaNe che ane te tadna khATuM che. jo tenA jevA meAbhAdAra ane dharmAMzrImaMta jIva, lakSmInA capaLa prakAzamAM aMjAne DagI jaze, te! duniyAnI anya prajAenI zI dazA can ? mAnavI mAtre peAtAnA mAmA pramANe vavuMjoe. ane temAM ja tenI mahattA gaNAya. vizvane TakAvatA dha sthaMbhanA pAyAtUdhdha zrAvaka je sa`sAranI kSazubha gura sa`pattie sAthe khe'cAze te| tevuM ane tenA Azraye TakatA AtmAnuM ahita ja thaze. Aje niyamana ( Control ) yuga che, vastue joitA pramANamAM maLatI nathI. te metavavA mATe kALA bajAra ( Black-markets ) ApavA paDe che vigere vAta tadna sAcI che. paNa zAstrakAre pharamAvela niyameA pramANe jIvana vahenArane mATe AvA prasage Ave temaja nathI. nathI tene kALA jAr naDe ema ane nathI medhavArI naDe ema. paNa kayAre naDe che ke jyAre zrAvaka pete lUMTAtI aDhaLaka lakSmI tarapha hAya prasAre che tyAre ja. sAdhu sAdhvI zrAvaka ane zrAvikAnA banelA zrI saMdhanuM maLa:~~ eka jamAnA hatA ke jyAre dareka zahera gAma ane gAmaDAmAM jana nagaraze ja jovA maLatA. are ! AkhA hiMdanA jaina saMdhanA nagara-zeThane pade paNa jeta ja AvatA. nagaraze eTale te nagaranA rAjA. dharma' samAja ke game tenA jhadhaDa te patAve. tenA mela eTale rAnane ela.murzidAbAdamAM rahetA te vakhatanA nagarazeThane maLavA mATe gavAra te tyAM jatA. koi sthaLe jamavAramAM pazu nagarazeThanI hAjarI Avazyaka lekhAtI. AthI lAbha e thatA ke dharanA jhA!- ragaDha) paramAMja patI jatA ane trIjA pAse vAMdara nyAya" mATe javuM na paDatu pazu jyArathI paradezIee A bhUmimAM paga mUkaye tyArathI mA rthAita pakSaTAtI AvI che. Aje zrI sudhanuM baLa verasujheraNa thaI
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ vRthA upadeza - 41 gayuM che. dhArmika milkato paNa sarakArI khAtAMonI najaramAM lakhAI cUkI che, ThekaThekANe thatA dhArmika jhavaDA zamAvanAruM kAI rahyuM nathI sAdhu, sAdhavI, zrAvaka ke zrAvikA eya ne Aje AtmAnI amRtaraMgI kavitAnA bolanI jarUra jaNAtI nathI. darekane khAdya upAdhi ane khaTapaTAmAM ja rasa paDe che. maMdiromAM ane upAzrayamAM paNa jamAnAnA sudhArAne pavana vAI rahyo che. zrI. saMghanA jIvanamAMthI kudaratI baLe ghaTatI jAya che ane kRtrima dAkhala thatAM jAya che. A badhuM nivAravAno eka ja upAya rahyo che. dareke dharmapremI banavAne. dharma pratyenA saMpUrNa mamatva vinA, tenA abhyadaya ke patana ekeya tarapha koInI najara nahi maMDAya ane zrI saMghanA baLane hAni pahoMcI jaze. dharmacakravartI zrI mahAvIre A rIte zrI saghanI sthApanA karI. (SaTakhaMDa dharAne jIte te pradezacakravatI, SaDaripuone jIte te dharmacAvatI ) madhyama ApApAnA mahAna ujJAnathI vihAra karIne zro mahAvIrasvAmI AgaLa vihAra Adare che. te vihArane varNavatAM pahelAM temanA chadmasthapaNune vihAranI TUMkI samAlocanA jarUrI che. samAlocanA vihArakrama nIce mujaba che. chaghasthapaNAnA vihAra - sUcanA - mAgasara su. 10 trIjA prahare dIkSA kumAragrAma prathama divasa kumaragrAma gApa upasarga 'kalAga aniveza nAlaMdApAse kalAka prathama pAchuM merAna gAma kSatriyakuMDa jJAtakhaMDavana * (mArA).
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizvoddhAraka zrI mahAvIra 42 sUcanA comAsuM paheluM (vardhamAna) (dAdaranadI) saniza (sonabhadrA) caMDakauzika upasarga nadI (zvetAMbI) sudaMrUpIDA gAma : duIjajata Azrama asthikagrAma vegavatI nadI merAga dakSiNavAcAla svarNavAlukA kanakakhala rauyavAlukA seya viyA surabhipura gaMgAnadI yUNAga nAlaMdApADA rAjagRhI kulAmAM suvarNakhala brAhmaNagrAma caMpA kAlAya pattAlama kumArA carAga pRSaca 5t yaMgalA sAvathI comAsuM bIjuM gozALa maLyo , saniza comAsuM trIju saMniveza (pattakAlaya) (kumAraka sa). ' comAsuM cothuM
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ vRyA upadeza 42 hAledRga na galA AvatA cArAma kalaMbukA lAThadeza purNakalaza bhadiyA taMbAya kupIA vizAlA. sAlI sISa bhaainagara * Ala bhikA ke DAma (rADha) anArya anArya gAma cemAsuM pAMcamuM (tAmralipi) (bisADapaTTI) (lekAvadhijJAna) comAsuM chaThuM cemAmuM sAtamuM maNuM jitazatru rAjA (prayAga) lehagalA purimatAla uNAga gobhUmi rAjagRhI lADha deza comAsuM AThamuM (anArthabhUmi cemAsuM navamuM) ' vajabhUmi zuddhabhUmi siddhArtha puru kurmagrAma (unALo-lezyAojha
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ xx gAma vaizAlI gaDakI nadI vANijayagrAma zrAvasti sAnuTTi daDhabhUmi peDhAla gAma ne tena} vAlukA subhAnA suottA saya stithI tAsathI mAsathI tAsalI siddhA pura vrajagAma magAma A bi zrAvyasta kauzI vANuArasI rAjagRhI mizilA vizvohAra zrI mahAvIra sUcanA 'kha rAjA nAvathI Utaryo cAmAsu dazama pratimAvardhana ( anArya deza ) sa amane! upasaJa rU (verAthI pAse ! ) gAkuLa sugama gayA piAse ( phrAsama gAma ) { banArasa ) 1 ( sItAmaDhI jaMkasana
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ nRA upadeza ' vizAlA sasumArapura bheAgapura ' nadigrAma meDhiya gAma kauzAMbI bAkulAdAna ( gujarAtI peASa vada ekamathI jeTha suda agyArasa sudhI ) ' suma galA pAlaga pA bhiya gAma meDhiya gAma chammANI madhyamA apAyo jabhiya gAma (khisADa) 11muM cAmAsu casAtpAta RjuvAlukA nadI cAlavRkSa nIce jabhiya gAma bhUkhyAma apAyA - cAmAcu' bArama kAnamAM khIlA uttarakAMThe vai. su 10 dhruvaLa jJAna samavasaraNa vesa 11 zrI vIranA chAsthAvasyAnA sADhAkhAra varSa lagabhaganA mA vihArama che. zvetAo ahI zrI mahAvIra e vakhata Ave che. eka asthigrAma, sAnabhadrA, nakakhala, zvetAmbI thai rAjagRha (varSa-2}. mIjI AAla'bhikAthI zvetAmbI, zrAvasti kAzI thaI rAjagRha - ( varSa 11 ) pahelI vAra pradezI vigere zrI vIranuM svAgata kare che. lADha( rADha ) rAjamahala, mAMkurA, maudanApura, kharadvAna yugalI' vaccenA pradeza. t
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizvoddhAraka zrI mahAvIra kalyANavijaya mahArAja kahe che ke, rADha te pazcima baMgAla che. tAmralipti te baMgALanI rAjadhAnI-baMdara hatuM. uttara baMgALanI rAjadhAnI paMDabahaNio hatuM (teja pUrNakalaza haze.) bhadinagara gayAnI dakSiNe 3ra mAIla bhaddilapura hatuM. sva. zrIyuta dayAlajI bhaNasALA lakhe che ke-dakSiNa baMgALamAM tAmraliNi te tAmalaka baMdara che, kadalI samAgama te kAlA ghATa gAma che, ane kuTaka pAse tasalI che, kaliganI rAjadhAnI te ghavalI che, tathA hatizIrSa te hAthIguphA che. hastirSi te hastinApura nahiM paNa hAthIguphA haze. dharmacaTTInA atiza-kevaLajJAna upanyA bAda dharmacakrIne - je agiyAra atizayo (Wonderful merits) utpanna thAya che te zrI mahAvIrane paNa upana thayA hatA-vihAra samaye te dezanA samaye te atizaye temanI AsapAsa hAjara rahe che. (1) dharmacakravartInA samavasaraNanI bhUmi, mAtra cAra gAunA vistAravALI hoya che, te paNa teTalI bhUmimAM karaDe devatAo, - manuSyo ane niyAno samAveza thAya che ane paraspara saMkoca vinA ane sukhathI besI zake che. (2) Indriyo uparanA sarva prakAranA prabhutvane kAraNebelAtI * prabhu-bhagavaMtanI dezanA, vANanA pAchaLa varNavelA pAtrIsa guNethI yukta hoya. tenI ardhamAgadhI bhASA, devatAo, manuSyo ane tiryaene potapotAnI bhASAmAM samajAvAthI dharmano avAja karanArI hoya che tathA te vANI eka ejananA samavasaraNamAM rahelA sarva prANIone eka rIte saMbhaLAya. (3) Atma tirmaya tIrthapatinA matakanI pAchaLa bAra sUryabinanI kAntithI paNa adhika tejasvI ane manuSyone manohara lAge
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ vRthA upadeza 40 tevuM bhAmaMDaLa hoya che. tIrthapatinA Atmatejane anya mAnavaprANuM na sahana karI zake eTalA mATe A bhAmaMDaLa upasthita thAya che ane temAM tIrthezvaranI Atmajyati saMkrAnta cavAthI mAnava-prANI temanA maMgala darzanano lAbha uThAvI zake che. (4) AtmavibhUtimaya tIrthapitA je je sthaLe vihAra kare, te te sthaLanI sarva dizAomAM so-so gAu sudhI ane UMce pacAsa gAu-ema pAMcase gAu sudhInA saghaLA vistAramAMthI ga-zoka nAbUda thAya che ane navA thatA nathI. nirmaLa jaLa varasavAthI rogazeka maTe che, te pachI AtmAnA nirmaLa prakAza-varSaNathI roga-zeka nAbUda thAya ja. (5) upara jaNAvyA mujaba vistAramAM vasatA prANIo, vizvanehInA nehakAvyanI pratibhAthI-svaparanA bheda bhUlIne eka cAya che. (6) teTalAka vistAramAM ghAsa vigere nAza karanArA tIDe-sUDA, ane uMdara vigere utpanna thatA nathI. (7) teTalI ja bhUmimAM marakI Adi upadrava tathA akAla mRtyu thatAM nathI. || (8) teTalAja pradezamAM ativRSTi thatI nathI. (9) teTalA vistAramAM anAvRSTine coga paNa banatA nathI. (10) TalI bhUmimAM duSkALa paDato nathI. , -, (11) teTalA vistAramAMthI saMgrAmane bhaya nAbUda thAya che. SaTakhaDa dharaNIne dhaNI jyAre potAnA tejharatA cakra sAthe -pRthvI upara paga mAMDe che ane AgaLa vadhe che, tyAre sau mAnava- prANuo tenA bolamAM "prabhu' ne sAMbhaLe che ane tenA zabda - pramANe ja vate che, te pachI je SaDaripuonA pradezone jItI le che,
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48. vizvoddhAraka zrI mahAvIra ane Atma prakAza pAmIne dhamacakravartI te che, tenA prakAzanI avagaNanA kAI kai rIte karI zake che. kudarata AjJAmAM varte che. pachI pUvu ja zuM? ` te purUSanI emaNIsa atizaye devatAeka taraphathI cAya che. (1) dharmAMcakravatI' je sthaLe vihare tyAM AkAzarmA dedIpyamAna dharma cakra kare ( bhAgaLa cAle ) (2) AkArAmAM banne bAjue zveta cAmarA cAle. (3) pAdapITha sahita racelu nirdeLa sphaTika maNinuM' siMhAsana cAle. (4) nmanaka prAnta traNu chatra jhUle. (5) ratnamaya dhvaja AgaLa cAle, tene indradhvaja *hevAya che. A pAMca atizaye| jyAM jyAM jagadgurU vihAra kare, tyAM AkAzamAM cAlyA kare ane jayAM mese tyAM yathA cegya sthAne gehavAi jAya. dhama cakra ane dharmadhvaja AgaLanA bhAgamAM rahe, pApI, paga taLe rahe, siMhAsane zrI tIpitA ArUDha thAya, cAmare e khAjI vIMjhAya ne chatro matade zAMta-chAyA prasAre. (6) tIrthAM kara paga mUke tyAM suvarNa nA e kamaLe! hAya, cAle tyAre AvI rItanAM nava kumaLA goThavAI jAya che ane vArAkaratI nirmaLa jJAnasindhunA sparze te pAmAM pavitra thAya che. (7) tIpitA dezanA de, te sthaLe devatAo samavasaraNunI racanA kare. samavasaraNanI racanAM Nu, suvaNaeN ane rUpAnA alaukika-kalAmaya traNu gaDhanI banelI hoya che. temAM prathama maNuitA gaDha, te vaijJAnika devatAe manAve che; khIjo suvaNunA, te jyAtiSI devatAe banAve, ane trIjo je rUpAne! te bhUvanapati devatAe manAve.
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ 40 vRthA upadeza (8) tIrthakara jyAre samavasaraNamAM siMhAsane birAje, tyAre temanuM mukhAraviMda cAre dizAmAM caLakatuM dekhAya. piti pUrvamAM mukha sthApIne bese, bAkInI traNa kriyAo temanAja jevI alauSThi mAnava pratimAthI jhaLajhala ane cAre dizAmAM beThelA mautAone zraddhA upaje ke amane svayaM tIrthapati ja dezanA saMbhaLAve che. (9) jayAM jyAM bhagavaMta (mana, buddhi ne IdrinA svAmI prabhu bhagavana) sthiti kare, te te devatAo azakatarunI racanA kare. RSabhasvAmIthI AraMbhIne zrI prArthanAtha svAmI sudhInA tIrthakaro upara temanA pitAnA zarIranA pramANathI bari gaNo UMce racavAmAM Avato hato, paNa zrI vIraprabhunA upara batrIsa dhanuSya UMce cavAmAM Avato. (10) jinezvara (jina-Izvara. jina eTale aMtaraMga zatruone teNe jItI lIdhA che te jA ane tene je izvara te jinezvara.) jyAM vihAra kare, tyAM rastAmAM AvatA varSe namIne temane vandanA va. (11) vihAra kare tyAM kAMTAo amukha thAya, kAMTAnI aNIo nIcI namI jAya. (12) vicare tyAM AkAzamAM devaduMdubhi vAgyA kare. (13) vihAra kare tyAM saMvartaka jAtine vAyu eka eka jana pramANu pRthvIne zuddha kare, ane sugaMdhI zitaLa temaja maMdamaMda gati dhAre. ' (14) jagadagurU' jyAM jyAM vihare, tyAM tyAMnA pakSIo ( erapopaTa Adi) temane pradakSiNA phare. (15) je sthaLe jinarAja bese, tyAM mevakumAra deve vanasArAdi yukta gaMdakanI vRSTi kare ne dhULane dAbIne sarakhI karI de ,
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizvoddhAraka zrI mahAvIra (16) samavasaraNanI te bhUmimAM caMpaka vigere pAMca raMganA puSponI DhIMcaNa sudhI vRSTi thAya, prabhunA atizayathI te puSpa upara cAlavAthI tene kAMI bAdhA ke pIDA thatI nathI. , (17) tIrthakaranA maratakanA deza, dADhI, sucha tathA hAthapaganA nakha vRddhi pAmatA nathI. (8) tIrthezvaranI samIpe sarvadA ochAmAM ochA eka karoDa bhuvanapati vigere cAra nikAyakA devA rahe. (19) jinezvare je sthaLe vihare, tyAM badhI Rtuo anukULa vate. atizayonuM A laMbANa vivecana AjanA vijJAna priya abhyAsIone pahelI najare kadAca kaDavuM lAge to navAI nahi. paNa meM je lakhyuM che, te taddana satya ane pakSapAtarahita che. eka vyakita dhAre to keTalI zakti saMprApta karI zake? zrI mahAvIra mAnava hatA, ApaNe paNa mAnavI chIe. temaNe je Atmateja avalokayuM te Aje ApaNe mATe azakaya nathI, paNa ApaNe najara ja bahAranA upabhoga prati doDe che. ApaNane aMdaranA arUpI tejasibdha upara pUro bharose nathI. Aje eka zrImatanI AsapAsa hAjI "hAjI' hA bhaNanArA keTalA mANaso hoya che ? nathI temane khyAla raheto kuLano ke nathI rahe dharmano, teo to phakta dhananI lAlace ke lAgavaganI najare zrImaMtonA pAsA seve che. - zrImaMtanI lakSmI (caMcaLa) jyAre anekane AkarSI zake che, ane aneka sukhasagavaDa ANI zake che, tyAre dharma zrImaMtanI vAta ja zI? zrI mahAvIra, eka vyakti, temaNe vyakti khIlavyuM, AtmavIrya pheravyuM. teo vizvavanya banyA. aNu aNane chabate temano
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ vA upadeza 51 Atmasneha sRSTinA je cetanamAM vyApI gayeA tethIja teo jyAM jayAM jatA, tyAM tyAM sadhaLuM anukULa jaNAtuM, tItha karane kula cAtrIza. atizaya, temAnA cAra AgaLa vadhyuM vela che. bAkInA trIsa vaOvI dIdhA, - sAmAnya kaeNvaLI ane tIya karaH jete kevaLajJAna upaje te tIya kara na ja kahevAya, pazu je kevaLajJAnI tI'nI sthApanA kare tene ja tIya kara kahevAya. jo ke sAmAnya devaLI ane tIkara nAmaka nA RRce banelA tI karanI Atmika jyeAti sarakhI hAya che chatAM tI karanI khAlaRddhi vizeSa hAya che, je atizaye tI patine hAya che, te devaLone nathI hotA. A kALamAM krevaLajJAna ane sAmAnya kevaLAnA abhAva che; temaja mana:paryava jJAnatA zu abhAva che. adhijJAnane abhAva nathI. chatAM avadhijJAnIe thayelA hAya ema jANuvAmAM nathI. phakta mati ane zruta e e jJAnaja vidyamAna che. temAM paNa cauda pU`dhara sapUchyu zruta jJAnIonA abhAva che. jAtismaraNujJAna e matijJAnaneA bheda che. chatAM jAtismaraNujJAna A duHzyama kALamAM kavacita krAIna thatuM haiya te tene niSedha nahi, du:khama kALa che. Atmadharma bhUlAi rahyo che, t
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa bIjuM AdrakumAra bhagavAna mahAvIranA AdhyAtmika jIvana sAthe saMkaLAyelA che? kALanA rAjavIone Acho paricaya jarUrI hovAthI, prasagAnusAra tenuM nirupaNa asthAne nahi ja gaNAya. zrI mahAvIra prabhu madhyamAM apApAthI viharatA rAjagRha nagara AvyA. rAjagRhano rAjA zreNika, abhaya tene kumAra ane sAmrAraMjyane mahAmaMtrI. abhayakumArane AdrakumAra nAme eka nehI mitraAdranagara tenuM vatana. Adradeza ke Adranagara kayAM Avela che te sa baMdhamAM jana saMzodhakoe abhyAsamAM utaravAnI jarUra ja nathI.. keTalAka prasaMgopAta jarUra paDatAM eThanane Adranagara tarIke oLanAkhyuM. paraMtu emananI khIlavaNuM to che sa. pUrve 24 nA romana. vijaya pachI thaI che, ne i. sa. pUrve chaThThI sadImAM to e mAchI mAnAM jhUpaDa sivAya kAMI ja nahotuM. uccAra gaNatrIe paNa eDana zabda Adrane samatira nathI, eTale Adranagara mATe anyatrata najara doDAvavI rahI.
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ ' AkumAra ' - pazcima eziyAmAM Avelo mesemiyA deza ati prAcIna kALamI uttara, madhya ne dakSiNa ema traNa bhAgamAM vahecAyeluM hatuM. . uttara vibhAga potAnA pATanagara asuranA nAma parathI esIri- cAnA nAme oLakhAtuM. madhya bhAganI prAcIna rAjadhAnI kIrtha * hatI, paNa hayurAbInA samayamAM (I. sa. pUrve 2123 thI 2001) belonanI vizeSa khIlavaNI thatA madhya bhAganuM pATanagara bebIlena banyuM ne samaya jatAM madhya vibhAga paNa bebIlonanA nAme oLakhAvA lAgyo. sAgarakAMThe AvelA dakSiNa bhAganuM prAcIna pATa-nagara adya (Erdiu) baMdara hatuM paNa te dhIme dhIme purAvA mAMDatA - rAjadhAnI uramAM pheravANI. . | jana sAhityamAM varNavAyela Adranagara A ervanagara hovAne pUrata saMbhava che. prAcIna kALamAM jAherajalAlI bhogavatAM nagaramAM Adrane samAMtara bIjuM eka paNa nagara nathI. * erva baMdaranI jAhejavAlI i.sa. pUrva pa000 mAM zarU thAya che. || - jalapralaya pUrvenAM jagatanA cAra mukhya badAmanuM e eka hatuM , - sAgara kAMThe yukreTIsa nadInA mukha para vaseluM hoi tene dekhAva beTa same lAgato. hiMda sAthe e baMdarane sIdhA jaLamArgane saMbaMdha ho. dhIme dhIme nadInA kApane lIdhe purAvA lAgyuM ne tenuM mahatva nyUTavA lAgyuM. Aje e nagaranA khaMDiyero urathI bAra mAIla dakSiNa pazcime patharAyelA paDayA che, basarAthI irAka doDatI relave khaMDiyeronI -tera mAIla pUrvethI prasAra thAya che. I. sa. pUrve 604 mAM bebIlonanI gAdIe jagamazahUra samrATa -necatejhAra birAjo. tenA pitA nepazAre tene vizALa rAjyane vAraso soyo hato, paNa nebucandanejhArane bhavya sAmrAja sarjAvavuM hatuM. pitAnI hayAti daramyAna (I. sa. pUrve 605mAM teNe esIriyAne harAvIne te pradeza te bebInamAM bheLavI ja dIdhA hatA
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizvoddhAraka zrI mahAvIra have te divice nIkaLyo. tene harAvIne teNe eziyAmAMthI yuropa ane AphrikAno paga kADhayo. ne pachI bebIlonanI nabaLI dazAmAM * jeNe jeNe tene nukasAna pahoMcADayuM hatuM te badhAM rAjyane teNe jItavA mAMDayA. TAyaranA baLavAne paNa teNe sakhata hAthe dAbI dIdhA. te e rIte te pazcima eziyAne yazaravI samrATa banI rahyo. * bebIlenamAM teNe aneka devamadira baMdhAvyAM. nagaranA rakSaNa mATe teNe baMdhAvelI bhavya divAla joI paradezI musAphara mugdha banI gayelA. cInanI je divAla para AjanuM jagata acaMbe vaSavI rahyuM che te nebucandanejhAranI e divAlanA AdhAre baMdhAvelI che. bebIla- - namAM teNe evA ravargIya mahela baMdhAvelA ke pachInA yuge meha pAmI emane jhulatA bAgo (Hanging gardens)nI upamA ApelI. teNe pitAnA nivAsa mATe I.sa. pUrve pa61 mAM baMdhAvela advitIya mahela avazya lekhAyo che. i. sa. pUrve 326 mAM hiMdathI pAchA pharela sikaMdare e mahela para mugdha banI tyAM ja potAno vAso rAkhyo. tyAM te divase sudhI rahela ane e ja mahelamAM tenuM khUna thayeluM. nebucandanejhAra samarata mesopoTemiyA samrATa hAIne svAbhAvika rIte ja te aino svAmI hato. te bhagavAna mahAvIra ane magadhapati zreNikane samakAlika. apati che, uttarAvasthAmAM nebucanejhAra karyo dharma pALato hato tene hajI nirNaya thayo nathI. kemake, sAyarasanA zilAlekhathI e to puravAra thayuM che ke, bedhyAnamAM vaMzaparaMparAgata cAlI AvatI maDuMkanI pUjA ane balIdAna ApavAnI prathA teNe baMdha karI hatI. temaja bAIbalanA. jUnA karAramAM nebucakranejhAranI rAjakIya prabhutAno svIkAra thayA chatAM tene ane tenA vArasAne bhayaMkara nAritaka tarIke oLakhAvavAmAM, Avela che. zarUAtamAM makanA teNe baMdhAvelA bhavya maMdirathI e
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ AIkumAre te nizcita che ke pUrvAvasthAmAM te maDuMkano pUjArI hato; paNa uttarAvasthAmAM putranI dIkSA pachI teNe jina dharma' ravIkArela hovAne vizeSa saMbhava che. - uttara vayamAM teNe bebIlenamAM nava phUTa UMcI ane nava phUTa pahoLI eka suvarNanI pratimA banAvarAvelI. teja arasAmAM teNe baMdhAvarAyelA pitAnA mukhya pUjana-maMdiramAM eka mUrtinI samIpa sApanuM ane bIjInI samIpa siMhanuM biMba hatuM. A vastusthiti nebucandanejhAre jaina dharma apanAvyo hoya e dalIlamAM TekArUpa banavA sAthe .siMhe te zrI mahAvIranuM ane sarpa te zrI pArzvanAthanuM oLakha laMchana haiine AvAM citonA kartAne A be mahAna jaina dharma pravartakenA samaya para ke te uparanA bhaktidarzana sAthe saMbaMdha dharAvato gaNI zakAya ke kema te mATe jaina saMzAdhAnA abhyAsanuM kSetra khulluM kare che. bebIlenanA "Epic of creation'mAM bebIlonane eka rAjakumAra potAnA eka mitranI madadathI svargamAM pahoMcavAno prayAsa kare che. paraMtu te adhavacathIja sarakI paDe che enuM sUcana che-je rUpaka abhayakumAranI preraNAthI AryAvarta pahecIne dIkSA levAnI Adra kumAranI tamannA ane pAchaLathI teNe karelA dIkSAtyAgane samAMtara che.1 Arka deza, Adraja ane AdrakumAranuM A aitihAsika svarUpa che. have AdrakumAranA aMgata jIvanamAM pravezIe. e (A) baMdarane hiMda sAthe sIdhA jaLamArgane saMbaMdha hato. hiMdanA kinArethI tyAM hANe AvatAM. eka vakhata ApIvartanAM chANa evuM baMdare pahocyA. vahANurmAnA vyApArIo kimatI bheTa 1 "mahAvIra jaina vidyAlaya rajatamAraka graMthamAM zrI cImanalAla amulakhadAsa sa ghavIe, " AdrakumAra nebucandanejhAra' e viSaya para lakhelA lekhane AdhAre." * * !.
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizvoddhAraka zrI mahAvIra . sAthe tyAMnA rAjAne namavA gayA. rAjAe temano sAro AdarasatkAra karyo. teo kayAMthI Ave che ane temano rAjA keNuM che te saMbadhI- pachaparacha karI vyApArIo bolyA, AryAvartamAM ujaLo magadha amAro deza, zreNika amAro rAjA. mA vAtacIta cAlatI hatI te daramyAna ArkakumAra sabhA beThA hatA. ekAeka kudaratI preraNAthI temaNe vyApArIone pUchayuM, mArA rAjAne putra che ?' vyApArIo sahajabhAve bolyA, amArA rAjAne ghaNa kuMvara che, temAM akSayakumAra mukhya che. tenI buddhipratibhA ati vitra che. A sAMbhaLatA AdrakumAranuM aMtara malakayuM. abhayakumArane mitra banAvavAnI bhAvanA tenA vizALa aMtaramAM jAgRta thaI. teNe vyApArIone potAne deza jatAM pahelAM potAne maLIne javAnI sUcanA karI. , anukULa samaya ane vA vAtA vyApArIo svadeza javA taiyAra thayA. vahANamAM caDhe te pahelAM temane eka sAdrakumArane ApelA kAla anusAra tene maLavA mATe ga. AdrakumAre aNamola motI ane paravALani eka dAbhaDo tayAra karyo ane te vyApArInA hAthamAM mUkatAM tene japnAvyuM ke, " tamArA rAjakumAra abhayakumArane A Apaje, ne. vadhArAmAM kahe che ke, dezanA rAjAne kumAra A tamArI maMtrI Icache che." vyApArIo vidAya thayA. vahANe hiMdanI dizAmAM haMkArI mUkyAM mahAsAgaranI bharatIbharI musApharI karatA keTalAka divase kinAre pahoMcyAM. abhayakumArane bheTa pahecI, saMdeza maLyo. te vicAramAM paDe. kayAM Ak? kayAM AryAvarta ? kayAM che ? kayAM huM? chatAM teNe mane AvI uttama bheTa mokalAvI. A bheTa mekalavAne tene thayelI preraSkAnI pAchI game te prakAranuM baLa kAma karatuM hovuM joIe. anyathA te mArI mitrI zA mATe khe? zuM tene tyAM snehIja nahi jaDato
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ paNa, ArkakumAra hoya? nahi! nahiM! A bheTanI pAchaLa rahasya che ja paNuM te rahasyane pAra pamAya kaI rIte ! lalATe hAtha TekavIne te vicAravA lAgyo. buddhi nidhAnane game tevA vikaTa mAge paNa saraLa mArga meLavavAmAM keTalI vAra lAge che tene vicAra sUjhI Ave. teNe caMdana-kASTanI eka peTI magAvI. te peTInI aMdara prathama tIrthakara zrI RSabhadeva ravAmAMnI pratimA mUkI. vaMTa, dhUpadAna ane orasiyA mUkayA. sukhaDa ane pUjAnA sAdhana mUkyA. pachI peTI laI - janArane taiyAra karyo. tene pAse bolAvIne kahyuM, " A TI ArTa kumArane Apaje ane ekAMtamAM jaIne te ughADavAnuM kaheje. nokara peTI sAthe ravAnA thayo, TUMka samayamAM A baMdare jaI , hAgyo. AdrakumArane maLe, peTI ApI, abhayakumAranA neha jharano saMdeza varNavyA. AdrakumAranuM aMtara halakayuM, abhaya je AryakumAra pitAno parama mitra thaze, ema jANIne te harSabhIne banyuM. Ama tuka cAkarane -satkAra sAthe ArAme DhaLavAnuM sUcavI te ekAMtamAM ga. sAcavIne peTI udhADI, capaLa najara aMdara nAkhI. vividha prakAranI vastuo temaja mUrtine prathama darzane te jarA vihaLa banyo. peTImAMthI ekeya vastune te oLakhI zakaye nahi, chatAM teNe potAnI najara te peTImAMnI pratimAnA darzanamAja kendrita karI. jemAM tenI najara UMDI UtaratI gaI, tema che te pUrvajonA bhUtakALamAM khasavA lAgyuM. sAMprata tenI najara sAmethI haThI gayu. bhamatuM mana ane zarIra bhUtakALanI DALe jaI beThuM. sAMprata avApha ane akaMpa banyo. tene jAtismaraNa jJAna thayuM, jAtismaraNa jJAna thavAnuM hoya che te pahelAM mUccha vigere cinhA spaSTa dekhA de che. jAtismaraNa jJAnanA prakAza vaDe te pitAne pUrvabhava vAMcavAne samartha thayA. AdrakumAranA deha vaDa-jAtismaraNanA baLathI ' te pitAnA bIjA dehane vAMcavAM mAMDaze. je
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ 58 vidAraka zrI mahAvIra magadhadeza. tyAM vasaMtapura nAme nagara. tyAM sAmAyika kaNabI rahetA. tene baMdhumatI nAme strI hatI. e baMnene vairAgya thayo. bannee dIkSA lIdhI. dIkSA pachI banne ja pitatAnA gurU-gurUNI sAthe judA judA pradezamAM vihAra karI sAdhu dharmanuM sevana karyuM hatuM. sAmAyika sAdhu je sthaLe sthira hatA, te sthaLe ekadA karmasaMyoge pharatAM pharatAM baMdhumatI sAdhvI pitAnI gurUNI sAthe AvI. baMdhumatIne jotAM sAmAyikane pitAnI saMsArI avasthAno khyAla Avyo, khyAlanI paraMparA vadhatI cAlI; zuddha aMtara ne mana, azuddha khyAlamAM , mArga bhUlyAM. sAmAvika badhumatI prati kheMcAyo, pavitra sAdhvI baMdhumatI sAmAyikanuM mana mApa gayAM. sAmAyikane bhayaMkara pApagartAmAM babaDato rokavA ane pitAnA cAritra dhamanuM saMpUrNa pAlana karavAnA zubhAzayathI baMdhumatIe pitAnI gurUnI AjJA laIne anazanavrata aMgIkAra karyuM ane deha paDaye te svargamAM saMcarela. pUrvajanmanuM citra laMbAye jatuM hatuM. baMdhumatI jatAM tenI gurU[jIe paNa anazana vrata karIne zarIra choDyuM. sAmAyika ekalo rahyo. na e badhumatIne meLavI zake, -ne na tenuM cAritra nirdoSa banAvI zake. mana vaDe cAritrabhaMga karyA chatAM teNe paNa anAnavata AdaryuM, ane devagatimAM janma lIdhe. manoramya citradarzana pUruM thayuM. bhUtanI DALe jhulatI AdrakumAranI AMkhe sAMpratanA jharUkhe sthira thaI. paraMtu AkumAranA anazananI pAchalI bhUmikA sadeva hatI; azuddha vicAro vaDe kharaDAyelI hatI. te azuddha vicArone lIdhe, AtmAnI AsapAsa patharAyelA malina kaNone dUra karavA mATe, - gItArtha gurU pAse prAyazcita levuM joItuM hatuM te ladhuM nahi. ATalA mAnasika doSathI temaNe cAritranI je virAdhanA karI hatI, tenA. pariNAme te azubha karma udayamAM AvavAthI temane anArya kuLa ane anArya dezamAM janma levo paDe tenI sAthe temaNe je zuddhAzayera
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - - - AdrakumAra cAritra dharma aMgIkAra karyo hato, tenA phaLathI rAjakuLamAM utpanna thayA ane abhayakumAra jevA cAritra saMpana Arya sAthe maitrI baMdhAI ane suyoga prApta thatAM jAtismaraNa jJAna upavuM. A pramANe zubha ane azubha karma kevI rIte pitapotAnA kavipAka prANIne Ape che, te vicAravA mATe suMdara daSTAMta purUM pADe che " - pUrva janmanA darzane AdrakumAranI IcchA palaTANI. Adeza prati ravAnA thavAne temane vicAra thAya te mATe temaNe pitA pAse paravAnagI mAgI. ekanA eka putrane najarathI dUra karavAnuM rAjAne na gamyuM temaNe nakAra bhaNI. kumAra mUMjhAyo. game te upAya AryAvartanI AtmaraMgI bhUmi tarapha ravAnA thavAne mArga zodhavA lAge. pitAe nImelA subhaTonI chAyAmAM samaya vyatIta karato zAkamAra ghoDesavArIne bahAne nitya bahAra pharavA javA lAgyo. eka divasa lAga joIne te chaTakI gayo. taiyAra karAvelA vahANamAM besI, saphara karatA karatA AryabhUmine kinAre paga mUko. A bhUmi para paga mUkatAM ja temanuM haiyuM bhakti ne vairAgyathI ubharAvA lAgyuM. pitAnA hAthe ja muniveza paheravA taiyAra thayA. tevAmAM AkAzavANI thaI he kumAra ! hAla dIkSA laIza nahi. tAre saMsAranAM sukha bhogavavAnA bAkI che. AkAzavANIne na gaNakAratAM dIkSAdhelA AduM- . kumAre jAte munine veza paherI lIdhe. * * saMyama ane tape sthita Arvamuni viharatA viharatA ekadA vasaMtapura gAme AvyA. tyAnA eka madiramAM dhyAnastha rahyA. te maMdiramA DIvAre zrImatI nAme eka kanyA AvI. sAthe sakhIonuM ToLuM. teo darzana karIne maMDapamAM pharavA lAgI. tyAM dhyAnamagna muni dekhAyA. sahune AtmA temane name; na namavAmA rahI eka zrImatI. sunine jotAM ja tenI AMkho sthira banI. munimAM te bIjA ja bhAva avalokavA lAgI. tenA aMtaramAM rAganuM jharaNuM pragaTayu, te jharaNAmAM
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ viddhAraka zrI mahAvIra munine jhIlAvavAne utsuka banI. sakhIo cAlavA lAgI, zrImatI paNa na chUTake pAchaLa-pAchaLa paga bharatI ghara bhegI thai. rAta paDI. jIvana mAtra ArAme DhaLyA. zrImatIno ArAma muni pAchaLa rakhaData thayo hato. bIjI savAre te maMdire gaI. muni kumArane page paDI. rUparasa jharatI yuvAna kanyAne jotAM ja munie bha anubhaLe, teo pote tyAMthI tarata ja ravAnA thaI gayA. zrImatI lagnagdha thaI. ghaNuM ghaNuM mAmAM AvavA lAgyAM. zrImatInA pitAe te aMge zrImatIne vAta karI. zrImatI mavA rahI. je hoya te kahevAnuM pitAnuM dabANa thatAM zrImatI bAlI. pitAjI ! mArAmAM ke mane egya nathI. DA divasa pahelAM - ahIM AvelA munIne huM manathI varI cUkI chuM. putronA zabdo sAMbha-LIne pitA camakyA. eka muni sAthe lagna ! pitAe Azcarya sUcaka prazna karyo. dhAro ke te muni have A tarapha na Ave te muni pavana jevA ! hAya, temane haravA pharavAnAM sthaLa nakkI na hoya, tAre A vicAra chekabuddhi sUcaka che. mATe haTha choDIne bIje vicAra kara. zrImatIe kahyuM "pitAjI! meM je karyuM che te barAbara che. tame evI vyavasthA karI ke huM AvatA jatA sAdhune joI zakuM." pitAe turata ja te pramANe vyavarayA karI. zrImatI pitAne hAthe AvatA jatA sAdhuone annadAna ApavA lAgI, dAna detAM detAM bAra varasa nIkaLI gayAM. bAra varSane aMte Amuni punaH vasaMtapura nagare AvyA. temane bhUtakALa yAda Avyo. paNa e vAtane bAra varSa thayAM hatAM Aje zuM! ema vicArI teo bhikSA mAgavAne gAmamAM AvyA pharatAM pharatAM zrImatIne mAMgaNe jaI UbhA, zrImatInA tehe temane oLakhyA. zrImatI , -harSaghelI banI, te potAnA pitAne tyAM bolAvI lAvI, zrImatInA pitA
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ AdrakumAra tathA gAmanA rAjAe munine zrImatIne hAtha svIkAravAnuM samajAvyuM. munine aTala AkAzavANI yAda AvIH mAre bhega bhogavavAnA bAkI lAge che. nahitara A banAva kayathiI bane ! bhogAvalI karma avazeSa hAya, tyAM sudhI dIkSA levAya ja nahi ane kadAca levAya to paNa e bhogAvalI karma khapAvavA punaH saMsArapraveza karavo ja paDe (kaNabI ! ane baMdhumatInA bhavamAne temanA jIvana sabaMdha sarakhAvavAthI A vastusthiti upajavAnuM kAraNa maLI raheze.) Arkamuni punaH AdrakumAra banyA, temaNe saMsAra praveza karyo - zrImatInuM pANagrahaNa karyuM. samaya vyatIta thatAM zrImatIthI temane eka putrane janma cA putranA janma bAda AdrakumAra punaH dIkSA kAje ... taiyAra thayA zrImatIne temaNe te aMge vAta karI. zrImatIe tene javAba na vALyo, paNa pitAnA gabharu bALane te hakIkata jaNAvavA che te reTi laIne beThI, dhavala meghakhaMDazI rUnI puNa laI katavI . lAgI. A joI nAnu bALaka kAlIghelI vANImAM be, bA ! bA! A tuM zuM kale che ke teNe javAba Apyo. beTA ! tArA pita have dIkSA levAnA che, ghara choDI cAlyA janAra che. eTale reTiyAnI sabata vinA peTanuM pUruM na thAya. AjathI huM tenI dostImAM paDuM chuM." A sAMbhaLI bALaka bolyo, temane pakalI lAkhIza, pachI zI rIte jaze! ema karI pAse paDelu kAcuM sUtara laine te AdrakumAra beThA hatA tyAM Avyo. temane te sUtaranA rAmajane bhI jAyalA mehazA tAra vaTavA lAgyA. bALakanuM A vartana joI AdrakumAra bhIMjAyA , 1. i. pu. chaThThI sadImAM reTiyAnuM astitva ja hatuM eTaluja nahi, paNa te eka dhArAne AdhArarUpa hato. ema be vastu A daSTAMtathI puravAra thaI jAya che. mahAtmA gAMdhIjInI pravRtti sAthe A ghaTanAne . 1 sarakhA. ? "
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - - - - - - - - vizvoddhAraka zrI mahAra temaNe sUtaranA AMTA gaNyA te bAra thayA eTale bIjA bAra varSa sudhI saMsAramAM rahevAno vicAra karyo, bAra varasa jotajotAmAM vItI gayAM. eTale AdrakumAre dIkSA - lIdhI. tapa tyAga ne saMyamanuM baLa temanI aMdara ane AsapAsa taravA lAgyuM. rAjagRhInA mArge jatA temane rastAmAM pAMcaso corone - bheTa thaye. vAtacItane aMte mAlama paDayuM ke te pAMcaso coro te, AdrakumAranA pitAe AdrakumAranI dekharekha aMge nImelA pAMcaso subhaTo hatA kumAra guma thatAM, rAjAnI bIke teo A dezamAM nAsI AvelA ane corInA baMdhA vaDe gujarAna calAvatA hatA. dharmano gherI mArga samajAvI munie temanI dIzA ApI ane manI sAthe AgaLa cAlyA. mArgamA hastitApamAna Azrama Avyo teone e mata - hato ke, eka moTA hAthIne mArIne tenA mAMsathI ghaNA divaso nirgamana karavA, tethI ghaNuM jIvana bacAva thAya. AvA dayAbhAsa dharmavALA tApasee eka mata mAtaMgane mAravAne mATe te Ajha mAM bAMdhyo hatomArgamAMthI pasAra thatAM Arkamunine vaMdana karavAnI ujavI bhAvanA mAtaMgamAM pedA thai te namavA gayo ke tarataja tenAM baMdhano tUTI gayAM. sU DhathI muninA caraNane sparza karI te hAthI jaMgalamAM cAlyA gaye. tApasa muni tarapha gusse thayA. Arkamunie upadeza baLe temane bhIMjavyA ane zrI vIraprabhu pAse dIkSA levA mokalyA. mahAvIre temane dIkSA ApI. gajendramukti ane tApasanA pratibaMdhanI hakIkta sAMbhaLI - - zreNika rAjA ane abhayakumAra AdrakumAra pAse AvyA ane temane vadana ryuM. munie abhayakumArane kharA aMtaHkaraNathI AbhAra mAjo, kema ke temanI sAcI daSTi apAvavAnA kAraNa rUpa ja te - ka. te pachI AmahAmuni rAjagRhamAM padhAryA, tyAM padhArelA zrI'
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ ----- ----- AkumAra virasvAmIne vaMdanA karI temanA caraNakamaLanI sevAthI kRtArtha thaI, aMte mekSane varyA. - AkumAranuM AkhuMya jIvana karmanA aTala siddhAntanA eka ajaba pratIka tUTaya che. meghakumArane nadiSaNanI dIkSA - zrI mahAvIra prabhu rAjagRhI nagarInI prajAne dharmanA alabhya aNamola to samajAve che. sAMsArika bhegarega tathA bhAga rAga choDI ghaNA temanI chIyAmAM AvIne vase che. upadeza dhArAmAM vahetuM sanAtana rane saMgIta A taranA marma bhAge ajaba gaDamathala pedA kare che. ' ekadI temane Atma bola jhIlavA zreNika rAjAnA meghakumAra ne nadiSeNa nAme rAjaputro samavasaraNamAM gayA. zrI vIranI Atma trabhAnA prathama darzane temano aMtara mela dhovAI gaye. Atma kalyAzunI dIkSA levAnI temane preraNA maLI. banne badhuo rAjabhavane pAchA pharyA. mAtA pitA AgaLa dIkSAnI vAta raju karI. mevakumAra ATha svarUpavatI strIone svAmI hatA. te ATheyane tajavA te taiyAra za. e sAranA sakala vibhA chana, Atma vaibhava AgaLa tene te tuccha lAgyA. mAtA-pitA, patnI vagerenI anumati maLatAM te zrI -- vIra pAse dIkSA levA gaye. dIkSA adhikArI jANuM parama upakArI? zrI mahAvIra prabhue tene dIkSA ApI, Atma dharmane nirmaLa dhavaLa vA paherAvyo. bhagavaMta sAthe ghaNA sAdhu rahevA lAgyA. nAgu pIco strIono bharathAra hato, sarvene samajAvI te paNa zrI vIrano ziSya banyA. meghakumAra-magadhanA mahArAjA zreNikane putra sAdhu thayo. dIkSAnI prathama rAtre pIrasI bhaNAvyA pachI, saMcAra karatAM nAnA moTAnA vyahavArathI temane saMyAre (zayA) sarva sAdhunI pachI upAzrayanA bAraNA najIka AvyA. tyAM temane nidrA AvI naSTi, kemake AvatA
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ 64' vizvoddhAraka zrI mahAvIra jatA sarva sAdhunA caraNa sparzathI temane jarA mAThuM lAgyuM. pUrva jIvana smRti paTa tarI AvyuM. sukhAkArI AvAsane puSpa zavyA najaramAM taravA lAgyAM. sAdhu jIvana A rIte vyatIta karavuM temane na gamyuM. prabhAta thayuM. mevakumAra muni zrI mahAvIra pAse AvyA. temane jotAM ja zrI mahAvIra bolyA, "he meva! te rAtrInA cAre ya prahara dukhamAM gALyA che ane ghera javAne vicAra karyo che. A vAta khI che?' meghamunie kahyuM, "hA, prabhu kharI che. " "he meghamuni ! A du:kha te kaMI nathI enA karatAM to te pAchalA bhavamAM bhoga velAM. du:kha ati bhaya kare che.' ema kahIne zI vIra meghamunine temanA pUrvajanmanI duHkha pUrNa kathA kahI saMbhaLAvI, bhagavaMtanA upadeza smaraNathI meghamunine jAti smaraNa jJAna thayuM, ne prabhunA kahevA pramANe saghaLuM jovA maLyuM. te saghaLuM jotAM, saMsAra pratine temane rAgata tu tUTI gayo ane zrI vIrane vadI, cAritra dharmamAM lIna thayA. naMdiSaNa munie sAmayikathI mAMDIne daza pUrva sudhIno abhyAsa karyo ne pachI bhinna bhinna prakAranA tapa karavA lAgyA. tapanA baLe temane ghaNA prakAranI labdhio prApta thaI. 1 manuSyane sAMpaDatI ucca prakAranI pratyakSa Rddhi-zakti teja labdhi kahevAya. tapobaLa sivAya labdhi na sAMpaDe. * labdhinA mukhya aThThAvIsa prakAra che 1 Asaki labdhi. A labdhi jene prApta thAya, tenA sparza thI anekanA roga maTI jAya. 2 vipasahi labdhi. je mahAnubhAvane A ladhi prApta thaI heya, tenA mUtra ane maLAdika paNa ame tenA game tevA rAga maTADI zake
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ naMdinI dIkSA 65 labdhinA A mukhya prakAra che. labdhi prApta karavA mATe te te prakAranI sakhata tapazcaryAo karavI paDe che. temaja zarIrano moha, tyAre paDe che. labdhi ane atizayamAM phera che, tIrthakarone evI labdhio janmathI ja hoya che. te uparAMta atizayo paNa hoya che. atizayanA adhikArI kevaLa tIrthakare ja che. jyAre labdhi zuddha cAritrane tapanA baLathI saMprApta thAya che. - labdhiono vicAra karatAM, AjanuM vaijJAnika baLa nahi jevuM ja jammuAya che. kAraNa ke labdhi AtmAnI prabhA che, ne vijJAna buddhinuM bacyuM che. - ' 3 khelohi labdhi. je sAdhu purUSane A labdhi prApta thAya, tenA zleSmAdi paNa game tevA rogane nAbUda karI zake. 4 jalauSadhi labdhi. jene A labdhi prApta thAya, tenA dAMta, kAna, nAsikA, jIbha tathA zarIrano maLa suga dhayukta hoya che. ane te maLathI game tevA asAdhya rogo maTe. - 5 sarvoSadhi labdhi. A labdhi je purUSane vare, te purUSanA keza, nakha vagere paNa auSadha samAna banI jAya. A labdhinA prabhAvathI spezIyala varasAda ke nadInuM jaLa paNa game tevA roga maTADI zake. 6 aMbhinna zrotalabdhine evo prabhAva che ke pAMca IndriyanA viSaya game te eka IndriyathI bhAgavI zakAya ane tenuM svarUpa jANI zakAya. jemake jovAne viSaya AMkhano che, chatAM ukta labdhinA prabhAve kAnathI joI zakAya ane te padArthane oLakhI zakAya, chatAM paNa AMkhane jovAno guNa kAyama ja rahe, cha avadhijJAna, labdhi. A labdhinuM svarUpa AgaLa varNavAI gayuM che. 8 mana:paryavasAna labdhi. 9. kevaLa jJAna labdhi A jJAna
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizvoddhAraka zrI mahAvIra muni nadiSaNanuM tapobaLa jema khIlatuM gayuM, tema kALane udaya paNa vyApaka banate gayo. kAraNa ke, nikAcIta bhogakarma bhegavyA sivAyaja utAvaLathI temaNe dIkSA laI lIdhelI. ane te bhegakarma dina pratidina vizeSa ugra banavA lAgyuM. naMdiSaNa muni vAta TakAva arthe prANuta kaSTa sahana karavA lAgyA. aMgIkAra karelA vratane tyAgavAmAM temane AtmAnuM khUna thatuM lAgyuM. eka bAju karmabaLa, bIjI bAju purUSabaLa, purUSa karnAvazeSa bhogavavA baMdhAyelo che, avazeSa bheM khapAvyA pahelAM te saMsAranI peDhI baMdha kare te devALIo gaNAya. teNe karmarUpI rakama cUkavavI ja paDe, labdhionuM svarUpa paNa AgaLa jaNAvAI gayuM che. A labdhio sAmAnya koTinA chavane labhya nathI hotI. 10. gamanAgamana labdhi. je munine A labdhi prApta thAya, tene ja ghAcaraNa ane vidyAcaraNa labdhinA nAmathI oLakhavAmAM Ave che. A be labdhio gamanAgamana labdhinA ja mukhya be pAsA rUpa che. jaMghAcaraNa labdhinA prabhAve, sUryanAM kiraNa jhAlIne bahu dUra sudhI saphara karI zakAya. vidyAcaraNathI paNa sUryanAM kiraNa jhAlIne saphara karI zakAya paNa tenuM pramANa jalAcaraNathI ochuM rahe. * 11 omacAraNu labdhi. jenA prabhAve AkAzamAM pharAya, beThA beThA AkAzamAM jaI zakAya, teja vyomacAraNa labdhi. ( 12 jaLacAraNuM lakhyuM. jene jaLacAraNu labdhi prApta thaI hAya, te kuvA, vAva, taLAva, sarovara, saritA ke samudramAM apakAyanA jIvanI virAdhanA karyA sivAya gamanAgamana karI zake - 13 pu5cAraNa labdhi. A labdhine dhAranAra mahAmuni, sUkSma jIne duHkha pahoMcADayA sivAya kusumanI pAMkhaDInA samudAyane avalaMbIne rahI zake che.
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6g - - - - naMdinI dIkSA eka divasa chaThThane pAraNe muninaMdiSeNa rAjagRhImAM bhikSArthe nIkaLyA. karmanA tIvra prabhAve AkarSAyalA te bhUlamAM gaNikAne ghera jaI caDhayA ane dharmalAbha Ape, "amAre dharmalAbhathI zuM ?" gaNikA malakAtI belI. "ame to arthalAbhanAM rasiyAM. gaNikAnA zabdabANe, muni pitAnA munidhane bhUlI abhimAnane pATale beThA, 'are, A strI mArI mazkarI karI gaI? zuM huM satvahIna chuM ? mAre . tene batAvavuM joIe ke huM kahuM chuM ? "huM koNa? nA ghamaMDI sure muni-amuni banyA. mArgamAM paDelA ghAsanA pULAmAMthI eka haNa kheMco, prApta labdhinA prabhAve, munie gaNikAnA cokamAM sADAbAra karADa senAnI vRSTi karIne abhimAnanA uttama zikhare hAlatA bAlyA, "je, dharmalAbha na joIe, te dhanano lAbha svIkArI le." 14 zreNicAra labdhi. A labdhine dhArato mahAtmo gaganamAM sIdhe ne sIdhe 400 jana sudhI viharI zake ane pAcho AvI paNa zake. . 15 anizikhA cAraNu labdhi, A labdhi jene prApta thAya, te sAdhu, agnikAyanA jIne hAni pahecADayA sivAya, aninI zikhAnA avalaMbane gamanAgamana kare, chatA tenA aMgAgane agni zikhA na ja spaze. 16 dhUmacAraNuM labdhi, A labdhinA prabhAve mAnavI, dhUmra (dhUmADA) no Azraya grahIne game tyAM jA-Ava karI zake che. 17 maTataMtu cAraNa labdhi. A labdhinA tejathI vAMkAcUkI nA aMtarAmAMnA avakAzamAM vRkSa ta tunA AzrayeM gamanAgamana karI zakAya. 18 cakramaNa jyoti razmi, cAraNa lapi A labdhi dhArI ' -mahA mAnava sUrya, candra, tArA, nakSatra, graha ke bIjA koIpaNuM ! -jAtinA kiraNo sUkSama kamaLa kara jhAlIne game tyAM gamanAgamanTa karI zake.
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ 681 , vizvoddhAraka zrI mahAvIra . ATaluM belI muni ghara bahAra javA taiyAra thayA. gaNikAe temano cheDe jhAlyo. bhASAnA madarase munine bhajavyA. bhegakarmane rasa paNa temAM bhaLyo. munine vezyAnA maMdiramAM vAsa karavo paDe. vAsa karatAM temaNe eka abhigraha (bhAre pratijJA) lIdhe ke, "A . vezyAbhavane AvatA puruSomAMthI dazane pratibadha pamADI, niyamita rIte 19 vAyucaraNa labdhi. A labdhithI vAyunI dizAmAM gamana karI zakAya. 20 nihAracAraNa labdhi. A labdhinA prabhAve, apakAyanA jIvane duHkha pahoMcADayA sivAya jhAkaLanuM avala bana karIne tenI ja sAthe gati karI zakAya. 21 medhacAraNa labdhi. 22 usacAraNuM labdhi. 23 phaLa cAraNuM" labdhi. A labdhionA prabhAve te te dravyonA avalaMbane-ke. paNa dravyanA jIvane hAni karyA sivAya gamanAgamana karI zakAya. 24 tejaleSmA labdhi. A labdhinA baLe mAnavI phodhamAM AvIne bIjAne bALI zake, gozAlake A labdhi prApta karelI. 25 zItalezyA labdhi. A labdhivaMtamuni te ledhyAne pAchI vALavA, tenA pratispadhI guNavALI zakti mUke. - 26 vayi labdhi. A labdhinA prabhAve zarIra nAnAmAM nAnuM kamaLatatunA chidramAM pravezI zake evuM, temaja merU parvatathI paNa moTuM banI sake. 27 laghutra bdhi. vAyuthI paNa atyaMta halakuM zarIra banAvavAmATe A labdhi che. * 28 gurUva labdhi. A labdhine dhArato muni pitAnA zarIrane vathI paNa bhAre karI zake ane indrAdikane paNa thatharAvI zake.
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ nadiSeNanI dIkSA 69 zrI mahAvIra prabhu samIpe dIkSA levA mAphalone huM bhojana karIza." * pachI muniveza tyaja kumAra naMdiSeNa, saMsAraraMge raMgAyA. ne daza mANasane pratibela pamADI dararoja zrI vIra pAse mokalavA lAgyA. jotajotAmAM sADA bAra varSa vItI gayAM. daza mANaso dararoja dIkSita banavA lAgyA. eka divasa dazane badale navane ja pratibaMdha sparyo. dazamA senIne upadezanI lerA paNa asara na thaI. naMdipeNa - tyAM sudhI bhANe na beThA, vezyAe tenuM kAraNe pUchyuM. nadiSaNa - gamagIna raheze badayA, "Aje navane ja pratibaMdha pamADayA che, ne dazamo A senI dharmathI dUra doDavA mathI rahyo che. dazamo Ave ne - pratibaMdha pamADuM, te ja bhojana karI zaku. "eha! emAM zuM ? dazamA tame ja '' je zabdabANe muni nadiSaNane a-muni banAvyA hatA, te ja zabade Aje punaH temane munidharmanI dizA batAvI. bhoga karmane zeSa rasa paNa jaLIne bhasma thaI gayuM hatuM. bhegavilAsane ThAkare mArI, nadiSeNa sIdhA zrI viraprabhu pAse gayA ane dIkSA - grahaNa karI. - labdhidhArI mahAmunione je meM nathI choDayA, te karma ApaNane UMcAnIcA kare temAM navAI zI? chatAM te kALanI mahattA e hatI ke, pApI pitAnuM pApa koI rIte chUpAvavAno prayAsa na karauM. para tu pApa karatAM karatAM paNa puNyanA paMthanI pratIkSA rU5 kArya karate. nahitara vezyAnA maMdiramAM jaIne dharmopadeza karavAnuM mana kone thAya! chatAM nadiSeNe te pramANe sADAbAra varSa sudhI calAveluM ane te pachI zrI vIra pAse jaI, pitAnI bhUlanuM prAyazcita karI dIkSA aMgIkAra karelI. - paheluM cemAsuM - vaLI jIvananuM prathama comAsuM zrI mahAvIre : rAjagRhamAM ja vItAvyuM. ane upadezanA pavitra prakAzathI ghaNA --jIne saMsAranA aMdhArAmAMthI bahAra lAgyA. mahArAjA zreNika
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizvoddhAraka zrI mahAvIra. ane abhayakumAra upara temanA pavitra Atmatejano sArI jevI asara paDI cUkI hatI. mahApurUSanI amIdRSTi jenA upara paDe, teneA vahelA mADA uldI ja samajavA. 170 RSabhadatta-devAna dAH--varSAkALa vyatIta thatAM bhagavAna mahA-vIra AgaLa vadhyA. cAre tarapha saumyarasa relAvatA, kudaratanA e pratibhAsa'panna puruSane sRSTinA vA namavA lAgyA. jyAM emanA AtmAnuM nirdoSa-nima La razmi relAtuM. tyA Anadarga jAmatA tetALIsanI vace trevIsanAne zaramAve evI zrI mahAvIranI cAla hatI. Dagale Dagale zAti-kaNu veratA tee AgaLa vadhatA, vihAra karatA zrI vIra brAhmaNakuMDa gAme padhAryAM. brAhmaNakuM Da gAma vaizAlInI dakSiNe Avelu' hatu. ane vaizAlInA tAbAnuM hatuM. * upadeza ne dIkSAH--mAhmaNakuMDa gAme samavasaraNunI racanA thaI gAmamAMthI nAnA meTAM sau zra mahAvIranA upadeza sAMbhaLavA samavasaramAM AvyAM, temAM RSabhadatta mAhmaNu ane tenI suzIla patnI devAna dA paNu hatAM. siMhAsanastha zrI vIraravAmIne jotAM ja devAnaMdA nI AMqhamA amIpUra pragaTayA, zarIre mAMca thaye|; yAdhara sneha vatA thayA. ninaiimeSa nayane devAnaMdA mahAvIrane joI rahI. * devAna dAnI A sthiti joine gautama svAmI vicAramAM pAyA. tenu kAraNa temane samajAyuM nahiM. temaNe 'jalI joDI te viSe prabhune pUchyuM. zrI vIra khelyA, " he gautama ! hu e devAna dAnI kakSAmAM utpanna thayele, prathamanA byAsI divasa me tyAMja vItAvelA, devAnaMdA A paLe e vAtathI ajJAta che chatAM snehanA aTala niyamAnusAra mane jotAM ja, mArA prati tene vAtsalya bhAva pragaTa thayA che.'' A sAMbhaLI sa` zrotAe vimmaya pAmyA. devAna`dA ane RSabhadattapeAtAnA putranu ujaLu jIvana joIne harakhAya, brAhmaNa dR patIne sAce jIvanarAha cIMdhavA karuNAsindhu zrI mahAvIre upadezadhArA vahAvI.
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadeza ane dIkSA 71 mAnava-prANIe ? saMsAramAM je je najare dekhAya che, te te sadhaLu` satyamaya che, e bhUla bharelI mAnyatA tamArA mAnasa pradezamAMthI dUra karajo. je dekhAya che, te ja nahiM dekhAvAne mATe che ane nathI dekhAtu' te ja sAzvata-sthira che. tame je vastunI pAchaLa rAta divasa dADayA kare che, te, te vastu nathI; paNu tene ja paDachAyA che. paDachAyAne jhAlavAja tame dADadhAma kare che, paNu paDachAyA kadI kAe jhAlyA sAMbhaLyA che ! * sukhI thavAnI lAlasAmAM tame lakSmInI pAchaLa dADe che, paNu lakSmI Aja sudhI keASTanI banI che ? have tame tene tamArI banAve te judI vAta ? lAlasAonuM mULa indriyeA che. indriyAnI lagAma mana ne hAtha che, mananI asara pramANe ja buddhi kAma kare che. vicAre ke A tamArA prathama jnma to nathI ja AnI pahelAM tame ghaNA janme karyAM haraze. te te janmadaramyAna tame aneka sukhavaibhava mANyA haze. khaLadeva, vAsudeva, cUkavatI ane indranAM sukha bhAgamAM haze, ghaNAke bhayakara yAtanAo paNuM sahana karI haze. dhaNA mAnave, peAtAne managamatI ramAnA rAma paNu banyA haze, pUrvajanmAnAM ATaATalAM sukhA ane du:khe| bhAgavavA chatAM Aje tame kaI sthitimAM che, te vicAranI ni`La AkhA vaDe jue. tenu kAraNu zuM ? aDhaLaka sukha-duHkhA svAhA' karI jane tamArI ndriyA Aje zAnA mATe talamI rahI che. indriyA tamArI hacha sudhI sateSa prema nathI anubhavatI ? ene evu zuM joie che ke e tamane rAtadivasa U cA-nIcA kare che ? AMkhA same najara kare. Aje ene zuM prIya che, ene vicAra kraza e satyane cheDI asatyamAM kUdakA mAravA kema tatpara thAya che te zAceA, AMkha jevIja tamArI indriyAnI sthiti chaeN. mane paNa maTanI jema kUdAkUda karI rahyuM che. J
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ Dara vizvoddhAraka zrI mahAvIra indriyeno e svabhAva che ke zarIramAM ene jema jema AgaLa paDatuM sthAna apAya tema tema te zarIrane nijanA paMjAmAM rItasara phasAvI de. pachI temAMthI mukta thatAM sakAMnA saMkAM nIkaLI jAya. iktinA viSayane jagavatI icchAnI je je aNanA mULamA AtmAnA rasanuM eka eka TIpuM TapakAvavAnI jarUra che, Atma-rasanuM TIpu aDatAM ja icchAnI aNio narama paDaze ane te sAtheja indriyanI "svAhA' zakita ochI thavA mAMDaze. mAnavaseka Aje zarIra dharmane sAMbhaLI rahyo che. AtmadharmanI vAta sahu kedane aNagamatI lAge che. paNa zarIrano dharma kayAM sudhI Takaze? Akhare AtmA ja sAco sAbita thaze ane AtmadharmanA nAme ja AmanuM kalyANa thaze." upadezanA eka eka vAkaye ane zabda pragaTatA AtmAnA amRta kavaDe sabhAmaMDapa jhaghamagavA lAge, aneka jIvo upadeza raMge raMgAyA. brAhmaNa daMtIne saMsAra karatAM AtmA vaDe lAgyA. AtmAnuM vaDapaNa khIlavavA dIkSA aMgIkAra karavAne temaNe nizcaya karyo. zrI mahAvIra pAse dIkSA mAgI, egyatA jANI zro vIre temane dIkSA ApI. upadeza prathA -te samayanI upadeza prathA ane AjanI upadeza prayAmAM ghaNe phera che; te samaye je bolAtuM, te zrotAo zAMtithI sAMbhaLatA. temAM koI praznamAM pUchavA jevuM lAgatuM, to vivekapUrvaka prazna karatA ane vyAkhyAtA tene samAdhAnakAraka uttara ApatA. amuka guNanI apekSAe ja sAco zrotA banI zake ane zAzravaNu vaDe potAnuM hita pramANu zake. temAM mukhya guNa viveno che. te pachI bhaktine sthAna maLe ane te bAda ekAgratA Ave. Aje upadeza prathA paTAI rahI che. pa, sAdhuo manaphAve te
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadeza prathA sthaLe upadeza ApIne, temanI zAstrokta mahattA ghaTADI rahyA che. temane paNa sudhArAno Ajane pavana sparza karI rahyo hoya ema jaNAya che. sAdhune mATe khAsa kAraNa sivAya, upAzraya bahAra vyAkhyAna na ja apAya. upadezanI prathA badalAvA sAthe tene viSaya paNa badalAI rahyo che. AtmadharmanA upadezane badale, dezahitanI vAta Aje ghaNuM muni mahArAje pAsethI sAMbhaLavA maLe che ane te taddana khoTuM gaNAya. saMsAratyAgI mahAsAdhu saMsArI pAse jayAre saMsArane lagatI vAta karavA besaze tyAre sa sAranI AgamAM jaLatA chAne dharmAmRta chAMTIne cetanavaMta keruM banAvaze ? -sAdhunA dharma upara AryAvartAnA AtmadharmanuM avalaMbana che. janadharma e AyauvanuM ane vizvanuM aNamala tejazmi che. lAkho mAno karatAM tenI kimata vizeSa gaNAya. te dharmamArga bhUle, temAM kreInuM bhaluM na ja hoya. bIjuM comAsuM -kevaLI avasthAnuM bIjuM comAsuM zrI mahAvIre vizAlAmAM karyuM. comAsAnA cAra mahinA eka sthAne sthira rahI, bAkInA ATha mahinA AtmopadezamAM vItAvatA zrI mahAvIranuM pavitra nAma jyAM tyAM saMbhaLAvA lAgyuM. jamAlI-priyadarzanA-viharatA viharatA bhagavAna mahAvIra kSatriyakuDa gAme padhAryA, tyAM jamAlI ane priyadarzanA prabhune vadivA AvyA. priyadarzanA zrI mahAvIranI saMsArIpaNAnI putrI ane jamAlI jamAI thAya. prabhunA darzanathI ja tenAmAM virakti jAgI. priyadarzanAne paNa dIkSAnI bhAvanA thaI, priyadarzanA ane jamAlIne zrI mahAvIra prabhue dIkSA ApI. dIkSA -vAra vAra vatI dIkSAnI vAtathI tene koI sevI vastu samajavAnI nathI. bhavya AtmAone ja ThIkSAnI ujajavaLa bhAvanA thAya che. jenA bhAgya pUrAM UghaDayAM hoya, ene AMgaNe ja dIkSAno
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizvoddhAraka zrI mahAvIra Anada UbharAya. dIkSAnA mUlya kate trileAkanAM sukha vaibhava paNa kaMi nathI ane e traNekanA sukhavaibhava dIkSA karatAM mahAna haiAya tA bharata jevA cakavIne dIkSA zA mATe aMgIkAra karavI paData? 74 dIkSA levA eTale saMsAramAM rahIne sa sArane chevA;1 sa'sAramAM rahevAnuM, paNa tenA viyeAmAM nahi rahevAtu. dIkSA eTale zarIra vaDe AtmAnAM hitanAM kAryo karavAM, paMcamahAvratanu pAlaNu karavu. dIkSAdhama zIkAra karanAra sAdhu-sAdhvI kahevAya. sAdhu eTale AtmAnI sAdhanAmAM ekatAna puruSa. AtmAnI sAdhanA eTale Atma mAtra sAthe snehanA saMbadha jagAvave, sRSTinA jIvamAtranu mAnasa vAMcavAnI adRzya tAkAta kuLavavI. sAdhu-sAdhvInuM mana mAyAthI vegaLu rahe. mAyA temanI kAyAne paNa na ja chamI zake-ane jene jeTalA pramANamAM Rkhe, teTalA pramANamAM tenA te dha duSita kare. , } dIkSA jarjA sAmAnya-najIvI vastu hAta te| te ApaNane DaeNma nathI. jaDatI, ApaNA 'taramAM dIkSAnA bhAvakAI divasa krama nathI janmatA hai dIkSA'te te ja aMgIkAra karI zake, jenI AMkhA. sRSTinA sukhavaibhavanI asthiratA, asAratA vAMcI zakatI hAya. Aje dIkSAne avA atha' levAya che. dIkSA jevA pavitra jIvana dhana avaLe! a janasamAjanI jIbhe carcAya, te pahelA. zrI sathe tenAM mULa kArSNu tapAsIne te aMge ceAgya vyavasthA karavI joie, kAraNa ke dIkSAdha' vagevAya, te jainadhama vageAvAyA kharAkhara ja gaNAya. jainadharmanu javalaMta prakAza jharaNu dIkSAnA avala khate 4 Aja sudhI niLa rahI zakayu che te bhUlavu na ja joie. (1) ApaNAthI karAtA temaja ApaNe mAthe AvI paDatA aneka prasaMgamAM A sthiti kalpIne te pramANeja kAma levAthI siddhi prApta karI zakAze evA medha zuM nathI kheMcAtA?
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ makaraNa trIjI vihAra ane prakAza vaNa * rAjarSiM prasannacandraH--vihAra karatA prabhu mahAvIra ekadA peAtanapura gAme padhAryAM. te gAmanA materasa nAme udyAnamAM temaNe vAsa karyAM. prasannacandra tyAnA rAjavI, dhAriNI tenI mAtAnuM nAma, pitAnuM nAma seAmacaMda peAtanapuranA maneArama udyAnamA samayavaraNanI racanA thai. mAnava, devA tyAM ekatra thayA. trileAka pUjya vibhUtinA aNudhAryAM darzInane lAbha uDDAvavA kayA jIva utsuka na thAya ? tI pati zrIe ujajavaLa jJAna-ga'gA vahetI karI. jJAna vArinA nirmaLa svarUpe aneka AtmAeka bhIMjAyA. anekane sAcu* jIvanadarzana thayuM'. himAdrinA uttuMga zikharethI vahetI ga`geAtrInA nima`La vAri pravAhe bhI jAtI dharAnu Deya', je anupama zAMti cAkhI zake, evI ja zAMti zrI vIranA madhura vacane jIvamAtrane sAMpaDI. zrotAgaNamAM rAAya prasannacandra paNuM hAjara hatA. AtmAnI amApa zaktinI apekSAe temane peAtAnI rAjyaRddhi alpa lAgI.
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizvoddhAraka zrI mahAvIra asthira jaNAI. sthira ane zAzvata Atma RddhinA svAmI thavAnA maMgala keDa temanA namra aMtare jAgyA. rAjA prasannacandrane rAjarSi -banavAnI tAlAvelI lAgI. zrI vIrane namana karI, teo rAjabhavane vaLyA. rAjakAjane bejo bAlakumAra ane mahA amAtyanA zire mUkyo. pote mahAvIra prabhu pAse dIkSArthe gayA rAjA prasannacandra dIkSA laIne sAdhu banyA. sAMsArika sarva vaibhava cheDI, AtmAnA vaibhave vaLyA. ugra tapa bane - zAstrAbhyAsathI rAjarSi sUtrArthanA pAragAmI thapA. bhagavAna mahAvIra sAthe viharatA rAjarSi ekadA rAjagRhI nagarIe AvyA. nagaranI bahAra jaI temaNe ugra tapanI zarUAta karI. ekAMtamAM eka paga para zarIrane bhAra jhAlI, be bAhu UMcA gagana tarapha labAvI, daSTi nAsikAgre sthira karI teo dhyAnamAM joDAyA. zrI vIranA darzane javAno rasto dhyAna magna muninI bAjumAM caine ja pasAra thato hato. je je nagarajano tyAMthI pasAra thatAM, temanuM unata mastaka prasanacaddha munine jotAM ja DhaLI paDatuM. rAja-gRhInA rAjA zreNika pitAnA rasAlA sahita Aja mArgethI zrI virane vandana karavA ravAnA thayA. munine uccAsane sthita thayelA joIne ja rAjAnA ghaNA subhaTe namI paDayA. subhaTomAM durmukha nAme eka subhaTa hatA. zubhabhAvaparAyaNa munine namavuM tene na rUchyuM. teNe muninA avaguNa gAvA mAMDavA. varasatI avaguNanI paraMparAe muninA zubha dhyAnamAM aMtarAya Ubho karyo. zubha dhyAnanI saLaMga prakAza lITI vacce eka kALI vAdaLI AvI. te vAdaLImAMthI krodha varasyo, samatAraMgI muni prasannacandra krodha jaLa bhIMjAyA. rAjAnA subhaTo sAthe mAnasika yuddha karavA lAgyA. muni dharmathI dUra ne dUra - kopanA pUramAM taNAvA lAgyA.
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ - vihAra ane prakAza va Nu rasAlAnI madhye zeAbhatA zreNika mahArAjA thADIvAre tyAMthI pasAra thayA. tapavI muni prasannacandrane temaNe vandanA karI temanA uma prakAranA dhyAnanuM spaSTa citra temanA hRdayapaTe kaMDArAi gayuM. ge " 6 samavasaraNumAM ja zrI mahAvIrane vandanA karI, zreNikra prasanne candramuninA tapanI ja vAta cAlu karI. huM trileAkapatti ! me prasannayandra munine pUrNa dhyAnAvasthAmAM vAMdhA che. te sthitimAM kadApi temanA deha paDe te temanA AtmAnI kaMi gati thAya ? ' zrI vIre kahyuM, ' sAtamI narake jAya. ' naraka ' zabda sAMbhaLIne zreNika vicAramAM paDayA. teNe pharIthI teja prazna uthalAvIne pUchayeA, " huM bhagana ' prasannacandra muni jo A samaye kALadhama pAme te kayAM jAya ?'' bhagavaMte kahyuM. * savAya siddha vimAna ' eka pachI eka turata ja pUchAyelA ekaja praznanA be prakAranA uttarA sAbhaLI zreNika rAjA vismaya pAmyA. temaNe zrI mahAvIrane tenuM kAraNu pUchyuM. prabhu khelyA *, dhyAnanA bhedathI te muninI riyati me prakAranI ca che. prathama dukhanI vANIthI te muAna krAdha pAmyA hatA. . te vakhate te ja vaMdanA karI hatI. tyAre te narakane ceAgya hatA. tyAMthI tamArA A tarapha vaLavA pachI, tArA subhaTA sAthe . mAnasika yuddhamA naiDAyala . te muni, krodhabaLe dUra ne dUra pheMkAi rahyA hatA. munipaNAne khyAla cUkIne, rAjAnI sthitie UbhA DhAya, e rIte vatI rahyA hatA. chevaTe tArA subhaTAne mAravA te munIe . rAjApaNAnI peAtAnI pUrva sthitinA khyAla sAthe peAtAnA mAthe hAya . mUkace; hAtha mUkelA ziraTApa laine tArA subhaTa para phe kavA teA paNa tyAM zirApane badale; muDana karAyela mAthu ja hatuM. mAthAnuM muDana jotAja suni stabdha thayA. peAtAnA munidhama ne temane khyAla AvyeA. dhIme ... bhIme teo zubhabhAvasAJara prati vaLyA ane dhyAnamAM lIna thayA. huM rAjana tArA' khIjA prazna samaye muni e zubha dhyAnamAM hatA ane
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ 78 vihAra zrI mahAvIra eTale ja emanI gati sarvArthasiddha vimAne thavAnuM meM tane kaheluM " vAtacIta daramyAna ja zreNike madhura duMdubhinAda sAMbhaLe. tapAsa karatA te jANI zako ke, "prasannacanda mahAmunine kevaLajJAna upajyu. che.' - dhyAnanuM svarUpa -dhyAna eTale dhyAvuM te. pitAnA lakSyabiMdu upara daSTine sthira karI, mana, vacana ane kAyAnI tamAma prakAranI - zaktione te tarapha vahetI karavI tenuM dhyAna, dhyAna samaye mAnavInA bhAva ciMdAnaMdamaya hoya. je te bhAvamA aNumAtra pharaka paDe to mAnavI potAnA lakSyabinduthI vegaLe paDI jAya. dhyAna samaye kAma ke krodhanI vALA aMtaramAM prajajavalita thAya, to lAbhanI apekSAe hAni vizeSa thAya. kemake dhyAnane jeTalo ucca prakAra, teTalI temAMthI gabaDavAnI ucca prakAranI zikSA. dhyAnabhede muni prasannacandra narakane yogya banelA ane punaH svargane lAyaka banelA, te pachI dhyAnamAM AgaLa vadhatAM temane kevaLajJAna thayeluM. - dayAna, gano ja eka prakAra che. mana-vacana-kAyAne AtmAnI dizAmAM eka karavA tenuM nAma ja dhyAna. dhyAnanuM svarUpa ati sUkSama ane nirmaLatama che. dhyAnanA mukhya cAra prakAra. (1) ArtadhyAna (ra) raudradhyAna (3) dharmadhyAna (4) zukala dhyAna. dhyAnanI chellI koTI te zukaladhyAna. zukaladhyAne vartatA AtmAnI manobhUmikA kevaLa AtmAnA prakAza vaDeja raMgAI jAya. sRSTinA sarva vyApAramAMthI mukta banI, vizvanA Ama vyApAra sAthe te ekAkAra bane ane -teja pramANe vartatAM AtmAne ucca gati sAMpaDe. kevaLI avasthAnAM mAsa-bhagavAna zrI mahAvIre kevaLI - avasthAnAM trIsa comAsA karyA kayAM gALyAM, tene krama nIce mujaba che.
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ vihAra ane prakAza va Nu (1) rAjagRha (16) vANijyazrAma (2) vizAlA ( na* 23 jI ) (17) rAjagRhI (18) vANiyagrAma (3) vANijyagrAma (4) rAjagRha (5) vANigrAma (19) vaizAlI (20) vaizAlI (6) rAjagRha (7) rAjagRha (8) vaizAlI (9) vANuijayagrAma (10) rAjagRhI (11) vANijayagrAma (12) rAjagRhI (13) mithilA (14) mithilA (15) mithilA (21) rAjagRhI (rara) rAjagRhI ( nAlaMdA ) (27) vizAlA (24) mithilA (25) rAjagRhI (26) rAjagRhI ( nAlaMdA ) (27) mithilA (28) mithilA (29) rAjagRhI (30) apApApurI(chelluM ceAmAsuM) ukta trIsa comAsA daramyAna, temaja bAkInA ATha ATha mAsanA vihAra samaye, je je rAjA, dhinA ane garIA zrI vIranA jJAna prakAze AkarSAine temanI caraNaraja cUmatA thayA che, te te rAjAe vigerenA vyavasthita krama have zarU thaze. 1 comAsanA krama agAuthI AlekhavAne mULa muddo paNa eja che ke vAMcakane zrI mahAvIranA jIvana prakAzanI madhura-zitaLa phArama cAkhavA maLe. comAsA vyavasthita rIte nirALAM pADavAthI kApaNu vAMcakane asatASa thAya e mAnI zakAya ema nathI. / ta * ( vaizAlI nahI )=ujajayInInu bIju nAma zAstrakArAe vizAlA hevAnu jaNuAvyuM che.
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizvoddhAraTa zrI mahAvIra rAjagRhI-vaLI avasthAnA trIsa comAsAmAMthI zro mahA re daza comAsAM rAjagRhImAM ane be camasAM, rAjagRhInA upanagara nAla dApADAmAM vyatIta karelAM. kevaLI avasthAnAM comAsAno moTo bhAga rAjagRhImAM gALelo hovAthI, sarve prathama rAjagRhInA rAjA ane janatA upara paDelI temanI prakAza-rekhAnA prasaMge cItarAya che. mahArAjA zreNika-magadha dezano te mahArAjA, rAjagRhImAM tenI rAjadhAnI. celaNa tenI paTarANa, rAjagRhInI zobhA avarNa nIya hatI. tene pharato sapheda Arasano koTa hato, te keTanI aMdara bAga-bagIcA ne vAva, kUvA zobhatA hatA. rAjA zreNika Anada pUrvaka divasa nirgamana karatA hatA. celaNa jevI svarUpavAna ane guNavAna patnI maLyA pachI temane saMsAranA sukha vaibhavamAM jarA paNa uNapa jaNAtI na hatI. sAMsArika sukha vaibhavanI pAchaLa rAcavAmAM rAjA zreNika je AnaMda anubhavatA hatA te AnaMdathI vizeSa sthAyI AnaMdanI kapanA karavAnI paNa temane IcchA thatI na hatI.... paraMtu janadharma premI rANI celaNAnA satata saMparkathI temanA jIvananI dizAmA jarA phera paDayo. sukha vaibhava ja jIvananuM sarvasva ' hovAnI temanI atyAra sudhInI je dRDha mAnyatA hatI te mAnyatA nijanI preyasInA snehamAM badhAne temane DhIlI karavI paDI. AmAM cellANAnI e sApha nIti hatI ke, rAjAnI najare pradhAnapada bhogavatA. sukha vaibhavane gauNupade sthApIne, AtmAnA dharmane pradhAna pada apAvavuM. prAcIna Arya sanArIoe patinA kathaLatA jIvanane, sAce. rAha dazavI, je ananya bhakitaparAyaNatA darzAvI che, tene dAkhala AjanI pavitra Arya strIone sAcI jIvanadizA samajAvavA pUratuM basa che. vasaMtaRtu hatI. kulajhADa laLIlaLIne harSa dAkhavatAM hatAM
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ vihAra ane prakAza varSaNa prakRtidevInA saumyavadane jIvanallAsanI anupama rekhAo taratI hatI. zitala ma da havAmAM gulAbanI surabhiyama Atma-kavitA gUMjatI hatI. dura, ekati abAnI UMDI chAyAmAM TahUkatI prakilAne jIvana bola, mAnava jIvanamaMdire jAgRtine ghaMTa vagADato hato. saghaLe anukULatAnI teja lakIro caLakatI hatI. sugaMdhI havAmAnamAM rAjA zreNikane pharavAnuM mana thayuM. saparivAra , te nagaranA udyAnamAM Avyo. ullAnamAM pharatA pharatA, tenI capaLa, najara caMpAnA choDa tarapha gaI. te choDanI nIce teNe eka tejasvI purUSane UbhelA joyA. te tejasvI muninI AtmasugaMdhIthI caMpAnI kaLIe kaLImAMthI surabhinI sera phUTatI hatI. rAjA muni pAse gayA. muninuM mukha zAMta hatuM lalATe teja rekhAo taratI hatI. chatAM vastranuM ThekANuM hetuM muni dhyAnamAM hatA. dhyAnamAMthI bahAra AvatAM ja rAjAe prazna karyo " Apa yuvAna chatAM Ama kema ! suMdara vastra nahi, zubha vaibhavanAM sAdhana nahi'' rAjA pote yuvAnIne sukhavaibhava pAchaLa veDaphavA jeTaluM ja jANatA hato. teja jharatI vANImAM munirAja bolyA, "ke mahAnubhAva! sAcA sukhanI zodhamAM meM sa sAranA kAcAM sukha choya che. sAcA nAthanI zodhamAM huM anAtha banIne viharUM chuM." zreNika cama. A tejasvI purUSa ne anAtha? te manogata babaDa Apane koI Azraya ApanAra na maLyuM to bhale, Apa sukhethI mArA Azraya nIce rahe. huM Apato nAtha thaIza viveka dAkhavatA zreNika belyo.eka najare rAjunA manobhAvane mApIne muni bolyA, "tuM anAtha che, ane mAre nAya kevI rIte thaIza?' zreNika bolyo. "zuM huM anAtha ' tyAre Apane mArI zaktinI khabara nathI lAgatI. huM magadha dezane mahArAjA zreNika chuM. lAkho gAmane huM dhaNu chu lA anAthane huM , Azraya ApuM chuM.' samabhAve muni bolyA " paNa ethI zu ? mAre
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ 84 vidyAre zrI mahAvIra . anAthI muninA saMparka samyavaMta banela mahArAjA zreNika, khUba zakitapUrvaka divasa gALavA lAgyA. dharmanuM bIja temanA aMtapamAM palavita thavA lAgyuM. jenadharmanI vaDalAvazALA chAyAmAM temane anya dharmavRkSonI AchI pAtaLI DALIo maLI jatI jaNAI, saMsAratale viharatA prakAzavanta zrI mahAvIra eka divasa rAjagRhI nagarIe padhAryA. devatAoe tyAM samavasaraNanI racanA karI. zrI mahAvIra upadeza devA lAgyA. upadeza sabhAmAM rAjA zreNike ekakautuka joyu; eka keDhiyAne potAnA page jharatu parU zrI vIranA nirmaLa page paDato jo. zreNika samyakatvadhArI zrAvaka hato. zrI vIra jevA.. tIrthakara hatA. pitAnI hAjarImAM ja tIrthapatinI thatI avahelanA zreNikane potAnA temaja dharmane apamAna rUpa lAgI. sabhA pUrI thAya, tyAre te keDhiyAne pakaDIne sakhata hAthe sajA karavAno teNe irAde rAkhyo eTalAmAM zrI mahAvIra prabhune eka chIMTa AvI. tyAre te keDhiye be ke, "mA" ekAda kSaNe svayaM mahArAjAne chIMkaAvI tyAre te belyo, "cIrakALa jIvo." tevAmAM rAjAnA pATavI kumAra ane mukhya maMtrI zrI abhayakumArane taDAka daine chIMka AvI, tyAre te Ta belyo, "are athavA nA maro," pachI tarata ja rAjagRhInA jatA kasAI kALasaurikane chIMka AvI, tyAre te che, "na mara ne na jIva." koDhiyAnA Azcarya preraka ukata vAge, sAMbhaLIne zreNikanI a lAla thaI gaI. tene AkarI zikSA karavAne teNe dRDha nizcaya karyo. ghaDI vAre upadeza samApta thayo. rAjAe potAnA subhaTone uktakADhayAne bahAra nIkaLe ke tarata ja pakaDIne potAnI pAse hAjara karavAne zAhI hukama karyo. pachI rAjA tathA subhaTo bahAra nITa--- tyA. kADhi paNa bahAra nIkaLyo. rAjAnA subhaTo jevA tene kavAnI dizAmAM doDayA ke tarata te aAzamArge gamana karI gayo...
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ vihAra ane prakAza varSa astrazastradhArI sarva subhaTa tene gaganamAM UDato joIne avAka thaI gayA. rAjA zreNika paNa vismaya pAmyA. sAcI hakIkta samajavA te zrI mahAvIra prabhu pAse pAche ga. magadhane mahArAjA hAtha joDIne Ubho rahyo. zrI vIre tene zubhAziSa pAThavyA. pachI zreNike namratApUrvaka keDhiyA saba dhI prazna karyo zrI mahAvIra bolyA, "he rAjana ! tu jene atyAra sudhI keDhiye samaje che, te sAco keDhiye nahoto, paraMtu durdarAMka nAme deva hato, bharasabhAmAM te mane page paDa hatA, ne kaya te parU Iha, parantu uttama prakAranuM caMdana hatuM. paNa tamane bhramamAM nAkhavA sArU teNe vaikriyalapinI prabaLa prabhAva vaDe tevo dekhAva karyo hate. eka vAtano khulAse cata, rAjA zreNike zrI vIra AgaLa chIMkanA prasaMga varNavyA. te prasa gane prakAzamAM lAvatA zrI mahAvIra prabhu bAlyA, "he rAjana sarva prathama mane chIka AvI, te prasa ge te deva -be "mare." tene gUDhArtha e che ke, he prabhu, tame samagra karmane kSaya karIne, janmajA maraNa vigerethI rahita svAbhAvika sukhavALA mikSane turata pAme. ' "he rAjA' tamane cIrakALa jIvavAnuM evA hetuthI kahyuM ke, tame jIvatA rahe tyAM rAjayasukhane anubhavI zake, paNa avasAna bAda tamAre mATe naraka che. , mATe cIrakALa che ema * kahyuM. abhayakumAra maMtrIne je kahyuM te evA hetuthI ke, jIvato chato ahIM sukha bhegave che ane maraNa pAmIne savarthasiddha vimAnamAM deva thanAra che. eTale tene mATe ahIM jIvavuM ke, marIne page javuM bane samAna che. eTale "vAro vA jIvo" ema kahyuM kAlasaurikane mA mara, mA jIva' evA hetuthI kahyuM che ke, te ahIM AvIne hamezAM pAMcaso pADAne vadha kare che eTale tenA mATe saMsAra pabu naraka rUpe -je che ane marIne paNa te ghera narakamAM javAnuM che, eTale na jIvavuM * ne na maravuM e bane tene mATe sarakhAM jaNAya. ukta saghaLI ghaTanAe
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizvoddhAraka zrI mahAvIra paNa evI riddhisiddhi hatI. chatA huM mane anAca ja vaMcAya. anAya zabdane mAre hetu tame samajyA nathI. te samajavAthI ja tamane nAtha anAtho sAco artha samajAze. ema kahIne anAthI munie pitAnA saMsArIpaNAnI vAta cheDI. meM dIkSA aMgIkAra nahotI karI tyAM sudhI he mahAzaya huM paNa eka zrImaMtano putra hato. kauzAbI nagarIne huM vAsI, dhanasaMcaya mArA pitA ane gulusAgara mAruM nAma hatuM huM mAtApitAnA ati lADakoDamAM Ucharyo. nagaranI suzIlA kanyA sAthe mArAM lagna thayAM mAre eka soMdayI mitra hatA. te mane hamezAM kahetA. "guNasAgara, mAtA-pitA, bhAI-bahena, patnI-parivAra e sahu svArthanAM sagAM che. tArI nirmaLa AtmadaSTine temAM kendrita karIne tAruM Atma-kahANa cUkIza nahi. ane koi kAinuM thayuM nathI ane thavAnuM nathI. tuM jene tArAM mAne che, e satyataH tArAM nathI ja paraMtu tArAmAM rahelo emano svArtha sAdhavA pUratAM ja tAra che. te samaye mane AvI vAte na gamatI. kAraNa ke mArI AsapAsa sukhanA sarva prakAro hatA. sukhanI suvarNa jajIre baMdhAyelo mAnavI potAne sukhI ja mAne che. satyavaktA mATe te mitra cAlyo gayo ne mane zarIre bhayaMkara vidanA zarU thaI. mArA pitAe nagaranA niSNAtamAM niSNuta gaNAtA vivo hakImone hAjara karyA, paNa teo mArU darda naja laI zakyA. mArI vedanA ugra banatI gaI. vedanAne vyAkULatA vacce mane savi. cAra chu, te vicArane meM amala mUkavAmAM meM pratijJA karI, "je A vedanAmAMthI UgarUM te saMsAradharma tyAgI sAdhudharma svIkAruM." - kauzAMbI nagarImAM eka vakhata paradezI vea AgyA. mArA pitA temane ghera teDI lAvyA. mAruM darda maTADavA badala temane meM mAgI rakama ApavAnI mArA pitAe kabUlAta karI. te kahyuM, "darda DIvAramAM rAmane vAta karI che
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ vihAra ane prakAza varSa maTI jAya. paNa tene upAya kare che." usuktAthI mArA mAtApitA bolyAM, "e te zo upAya che ?' veve kahyuM , Ane jIva bacAvatAM, bIjA ekano jIva jAya tema che. jIva javAnI vAte sau jIvAtmAo vicAramAM paDayA. Akhare sau bolyA, "upAya ajamAvo, jIva te pAchI ApavAno che ne ' pachI vadhe mArA oraDAnAM bAraNuM baMdha karyo ne mArA zarIra para eka vastra oDhADyuM. DIvAre mAruM zarIra parasevAthI rebajheba thaI gayuM, ne mArI vedanA parasevAmAM vahI gaI. vaidya te parasevAvALuM vastra laIne bahAra AvyA' eka pyAlo maMgAvI temAM mAre te parasevo nIcavyo. bharAyala pyAlo hAthamAM laIne vaidya belyo, "je guNasAgarane cAhatA hoya te A pANuM pIe pANI pIve keAI AgaLa na AvyuM, darekane cetAnA jIvathI, vadhAre vahAlI koI cIja na lAgI. huM phATI AMkhe A dazya joI rahyo. saMsAravAsIonA ajaba svArthanuM mane saMpUrNa darzana thayuM. mArI pratijJA mane yAda AvI. mAtApitAnA vAravA chatAM sAce nAtha meLavavA huM gharamAMthI nIkaLI paDayo, meM sAdhudharma aMgIkAra karyo. he rAjana ! kahe have tuM piote ja anAtha ke sanAtha ?" . sAMsArika jIvonI svArthI bhAvanAne itihAsa eka pavitra puruSanA mukhethI sAMbhaLatA ja zreNikanA garama bhAva narama-saraLa che banyA. zreNika rAjAne prabhu mahAvIranA siddhAMto samajAvyA. munirAjanA puNya samAgame ja zreNikane sAcI jIvanadizAno khyAla Ave, jainadharmanA rahasyathI te vAkepha thaye. jenA upara tene saMpUrNa vizvAsa beThe. te samyakatvazIla ba 1 1 "samayasuMdara gaNi racita anAthI muninA sajhAyanI AThamI bhAthAmAM paNa A ja pramANe che." "kara joDI rAjA guNastave, dhana dhana eha aNagAra ! zreNika samakita pAmIo, vAMdI paho tyAre nagara majhAra 18'
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ 86 - - - - vizvoddhAraka zrI mahAvIra upajAvavA pAchaLa deva hatu, tAraka samyaktvanI parIkSA karavAne ha. Akhare te tArA dharmapremathI khuzI thayo che. bIje divasa thayA. zreNika rAjA zrI vIrane vAMdavA cAlyA vAMdIne eka Asane beThA. pachI vAta kADhI, "he prabho ! huM Apane sevaka, ane mAre ja narake javAnuM " zrI vire uttara Apyo, "rAjana bAMdheluM gADha nikAcIta karma jIvane avazya bhogavavuM paDe che." chatAM temAMthI UgaravAne kai paNa mArga hoya te mane kRpA karIne te sUca, huM te pramANe vartavA taiyAra thaIza. " zreNike garIbI dAkhavatAM prabhune vinati karI. karma AgaLa garIba kaNa nathI thatuM? chevaTe zrI mahAvIra bolyA, "je kapilA nAme tArI dAsIharakhAtA haiye sAdhune anna vahorA athavA kAlasaurika kasAI phakta eka ja divasa pADAne vadha kara baMdha kare to tuM narakamAM na jAya." naraka muktinA be upAya sAMbhaLIne zreNika harSita thayo. te rAjabhavane AvyuM. kapilAne belAvI. AkhI vastusthitithI tene vAkepha karIAkhare te dAsIe nizcayAtmaka javAba vAvyo. "Apane kAje huM game. te Apatti aMgIkAra karavAne taiyAra chuM, paNa sAdhune vahArAvavAnI vAtano svIkAra mArAthI nahi ja thaI zake. ' kapilAta nAkAre sAMbhaLIne zreNike kAlasaurika kasAIne bolAvyo. te AvIne Ubhe. rahyo che, rAjAe tene eka divasa kalakhAnuM baMdha rAkhavAnI vAta karI, te badala paDatA nukasAnane badale managamatI vastu potAnA aMgata khajAnAmAMthI ApavA zreNike hA ' bhaNuM. paNuM kasAI na. mA. Akhare zreNikane kasAInA zarIra para baLa vAparavuM paDayuM. tene bAMdhIne eka aMdhArA kUvAmAM UMdhe mAthe laTakAvavAmAM Avyo.. eka divasa sudhI tene e rIte kUvAmAM rAkhyo. pitAnI katehathI phUlAte rAjA bIje divase zrI mahAvIra prabhu pAse gayo. prabhu AgaLa teNe saghaLI satya hakIkata jAhera karI.
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ vihAra ane prakAza varSaNa zrI vIra bolyA, "rAjana ! hajI tame bhramamAM che, te kasAIe kuvAmAM rahIne paNa pADAnA vadhanuM kAma cAlu rAkhyuM hatuM, jo ke kUvAmAM te baddha hAlatamAM hatuM eTale zarIrathI te pADA nathI mArI zako, paNa kUvAmAM cItarI cItarIne teNe pAMcaso pADAne vadha karyo che." "he rAjana! have tuM vicAra kara ke, karmanI chAyAmAM bhamatA mAnavaprANIo jyAre pitAno svabhAva nathI badalAvI zakatA, tyAre karma paNa badalAya kaI rIte? tArI dAsI sAdhune kema na vahorAva zakI? zuM tAre tyAM annanI khoTa che? paNa karmanI gati ja nyArI che. tAre marIne narake javAnuM che, e hakIkatamAM tala mAtra phera paDayo nathI paNa AjanI tArI AvI daDha bhAvanAnA peme A bhavathI trIjA bhave tuM pAnAbha nAme pahele tIrthakara thaIza." - zreNika rAjA rUDI rIte samaktinuM pAlana karavA lAgyA. hamezAM jinezvaranI sanamukha suvarNanA akhaMDa ekase ATha akSatane svastika sajavA lAgyA, abhayakumAra sivAya, pitAnA anya kumAre tathA rANIomAMthI jemane dIkSAnI abhilASA thatI, temane te harSapUrvaka, ThAThamAThathI dIkSA apAvo. nagarajanAmanA koIne dIkSAnI bhAvanA thatI, to te aThThAI mahotsava AdinI sagavaDa sAthe temane dIkSAmAM sahAyabhUta banate. eka mahArAjAnI pitAnA dharma pratinI ATalI ucca ane nirmaLa bhAvanA te samayanA rAjavI jIvana upara sAre prakAza pheke che. ' abhayakumAra-mahArAjA zreNikane ghaNu buddhimAna suputra hatA. temA abhayakumAra mukhya. tenI mAtAnuM nAma naMdA. abhaya kamAranI bauddhika pratibhA atizaya gahana ane vyApaka hatI. AjanA kaI paNa yupIya rAjanItijJa karatAM, tenI dIrdhadaSTi savizeSa sacoTa hatI. jAsusI vidyAmAM paNa te jamAnAmAM te ekko hatA;
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ 88 vizvoddhAraka zrI mahAvIra tenI jAsusI vidyAnI heDa karI zake, tevI koI vyakita Aje jatI nathI. sarva vidyAmAM pAraMgata chatAM, dharma vidyA tene jIvana sATosATa hatI. sarvamAM te dharmane prAdhAnya ane jIvananuM Adi ane . aMtima saneha kAraNa te dharmane ja lekhavato. tenI jIvanaprabhAnAM be-cAra razmio nIce prakAre che. mahArAjA zreNikanI rAjasabhAmAM ghaNA tejasvI maMtrIo hatA. chatAM temAM mahArAjAne zobhAve tevA mahAmaMtrInI khoTa tene sAlatI hatI. te mahAmaMtrIne meLavavA teNe eka tarakIba karI. eka khAlI kuvAmAM teNe suvarNanI eka vITI naMkhAvI ane DhaDhero pITAvyuM ke, je mAnavI kUvAmAM rahelI vIMTIne kAMThe Ubho rahIne bahAra kADhaze tene mahAmaMtrI padanI khAlI khurasIe besADavAmAM Avaze.' rAjagRhanI janatA AM DhaDhe sAMbhaLIne navAI pAmI. khAlI ku ! temAM vIMTI ! ne te vaLI kAMThe UbhA UbhA kADhavAnI ? te to kaI rIte bane? divasa para divaso vyatIta thayA. mahAmaMtrInI khurasI khAlI ja rahI. rAjA vicAramAM paDayo. zuM mArA rAjyane gya mahAmaMtrI nahi ja maLI Ave ? A samaye abhayakumAra pitAnI mAtA sAthe potAnA mAmAne ghera hatA, mAmAne ghera rahetAM ghaNuM divasa thatAM temane jIva UMce thayo, te " sapharamAM nIkaLI paDayA. pharatA pharatA rAjagRhInA manohara rAjamArge AvyA. rAjamArgane avarodhatA mAnavonI ThaTha joIne te vicAramAM paDayA. tenuM kAraNa pUchatAM mAlUma paDayuM ke, "rAjA mahAma triInI zodhamAM che! ThamAMthI pasAra thaIne kumAra phUvA kAMThe paDe, UbhelA subhaTonI anumati meLavIne teNe kUvAmAMthI vIMTI kADhavAne ( zarata mujaba) prayAsa cAlu karyA. paheryA gAyanuM tAjuM chANa maMgAvyuM. te chANa kUvAmAM caLakatI vIMTI upara dhArIne nAkhyuM, vIMTI chANamAM ceTI
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ vihAra ane prakAza va Nu 49 gaI; pacho te chANu upara dhAsaneA saLagatA eka pUrve! nAMkhyA, tenI garamIthI chANu sukAi gayuM. chANu... jyAre pANImAM taravA jevu' thayu, tyAre kumAre jorDanA kUvAnuM pANI te kUvAmAM cheDayuM. kUvAnuM pANI jema caDhatu gayuM, tema vIMTIvALuM chANuM upara caDhatu gayuM ne jota-- jotAmAM kumAre tene jhaDapI lIdhuM. keTale| saraLa chatAM bahena che vaoNTIne A phreMDA ! abhayakumAra mahAmatrI banyA, Aje hiMda[ ~ sthAna gavanara janaralanuM che, teja sthAna te samaye mahAmaMtrInu gaNAtuM. mahAma'trIne zire magadhanA sAmrAjyane kheAjo AvyeA. prajAnA sukhadu:khamAM jIvananI pratyeka paLa vItAtravAnI devI pharajathI tema khavAyA. Aja nagarImAM subhadra nAme eka daridra rahe. jAtie te vaizya. peTapeASaNane savAla tene mATe bhAre hatA. jema tema karIne arpI bhAMgI na bhAMgIne te divasa vItAvatA. eka divasa mahAvIranI dezanA sAMbhaLavA te gayeA. zrI vIre AtmA ane zarIranA sabaMdha temaja indriyeAnA svarUpa para talapI vivecana karyuM. upadeza sAMbhaLatAM ja subhadra palaLyA, saMsAra tene asAra jaNuAbyA. teNe zrI vIra prabhu pAse dIkSA lIdhI. " subhadra muni thayA, paratu rAjagRnI janatA temane Adara devAne -madale vividha prakAranAM mheNAM mAravA lAgI.~ bhUkhe maratAM dIkSA vIdhI. have mAla-pANI maLaze. ' mahAma trI abhayakumArane AvAtanI khabara paDI.temane tethI tIvra du:kha thayu. samAjanI A sAmudAyika nIcatAnA nAzane mATe temaNe eka upAya zodhI kADhyA. hAthamAM jhamamatA pAMca hIra! laine te nagaramAM gayA. hIrA amUlya hatA. tyAM temaNe janatAne ekaThI karI ane tyAMthIja pasAra thatA muni subhadrane hAtha joDIne rokAvAnI prArthanA '
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizvoddhAraka zrI mahAvIra karI, ne mo maLatAM ja teo bolyA "eka ddhine vaza karavAnuM svIkAranArane eka hIre, ne pAMceyane vaza karavAno svIkAra karanAra pAMceya hIrA ApIza." paraMtu janatAmAMthI keI AgaLa na AvyuM. pAMceya indriyone nigraha karanAra subhadra munine abhayakumAra te. ratno ApavA lAgyA. paNa tyAgI munie tene sparza karavAne paNa inakAra karyo. cAritryanA mUlyanI sAme temane mahArAjyanI siddhi paNa alpa jaNAI, kubera ane indranI sakala Rddhio paNa nAzavaMta lAgI.' munine vaMdana karIne abhayakumAra svasthAne pAchA pharyA, te samayanA mahAmaMtrInI javAbadArIne A dAkhalAthI sAro khyAla AvI zake tema che. AjanA sattAdhIzo paNa javAbadArInuM A kakSAe pAlana nathI ja karatA. avAranavAra thatA vIvAsane laIne rAjagRhInI janatAnA mAnasa. para zrI mahAvIra prabhunA sneha sabhara jIvananI UMDI chApa paDI rahI. hatI. temane upadeza grahaNa karavA rAjAothI mAMDIne eka kasAInA kakSAnA mAnavI paNa vyAkhyAna maMDapamAM jatA thayA hatA. rAjagRhI pAsenA pradezamAM zrI mahAvIra prabhu padhAryA. devatAoe samavasaraNanI racanA karI. sUrya--candranI mizra kAntinA puMja zA mahAvIra deva vyAkhyAna pATe beThA, jaLabharyA vAdaLanI jema AchI upadeza dhAre sabhAjanonA hRdayatAne te IjavavA lAgyA. , te pradezamAM ja AvelA vaibhAragiri parvatanI guphAmAM zahika nAme eka cora rahe. cora jevo tevo nahi, tene jotaja jenArane lAge ke, rUdranI ajaba pratimati; akho aMgAra vamatI, lalATa zyAmane kharabacaDuM, nAsikA jANe krUratAnI sTAre tenA trAsathI rAja
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ vihAra ane prakAza varSaNa gRhanI janatA kAMpI UThI hatI. abhayakumAra jevA mahAmaMtrI mahAjAsusane paNa A cora naheAte gaNakArate. coranA pitAnu nAma lehakhura. mRtyunI chellI paLe, nIkaLatA zvAse, teNe pitAnA putra rahiNeyane be bela saMbhaLAvyA beTA! mahAvIra nAme yogIne upadeza tuM sabhALIza nahi, te hAlamAM A pradezanI AsapAsa ja upadeza de che.' pitAnA aMtima zabdone kayo be imAna putra mAna na Ape? hiya eka divasa rAjagRha javA nIkaLyA rAjagRhane rastA zrI mahAvIranA samavasaraNunI pAsethI pasAra thato hato. bIje rasto hato ja nahi. ene tyAMthI sIdhe sIdhA pasAra thavuM pAlave te... nahatuM; tema karavA jatAM tenA pitAnI chelI AjJAno bhaMga thatA hato. chatAM mahAvIrane jovAmAM tene vAMdho na hato, vidhi phakata tene upadeza nahi jhIlavA pUrato ja hato. karNadhAramAM be AMgaLIo nAkhI., te jhaDapabhera tyAMthI pasAra thayo, tevAmAM tenA pagamAM kAMTo vAge te tyAM ja aTakI paDaze. kATa kADhayA sivAya AgaLa vadhavuM tene azakya jaNAyuM teNe pharajIAta jemaNe karNadhAra paranA hAthane kTA karyo ne pAdatale UMDe Utarelo kAMTo kheMcI kADho. paNa teja paLe tenA te khullA karNadAre karaNasidhu zrIvIranA amara bela paDayA jemanA caraNa pRthvIne sparzatA nathI, nayano nimeSa rahita hoya che, kaThanI. suremaLa puSpamALA karamAtI nathI. temaja zarIra pradahIna hoya che. te deva-devatA kahevAya" lehI kharaDayA page laMgaDAto cAra AgaLa va. pitAnI AjJAnA aNadhAryA bhaMgathI tene bahu duHkha thayuM. nagaramAM rohiNeyane trAsa khUba vadhI paDe. vAta prasaratI prasa- - ratI rAjA zreNikane kAne pahoMcI rahiNeyane pakaDavAnuM kArya mahAmaMtrI abhayakumArane saMpAyuM. yukata prayukata vaDe abhayakumAre erane pakaDayo para tu tenA eka paNa gunhAnI sAbitI vinA, tene cora .
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizvoddhAraka zrI mahAvIra kaI rIte kahI zakAya rahiNeya jevo tevo cora na hato ke, mAranI bIke potAno gunho kabUra karI de. baLa AgaLa te vaLe tema hatuM ja nahi. abhayakumArane tenI khAtrI hatI. tene sAco cora TheravavA abhayakumAre eka yukita ajamAvI. * | sarva prathama rohiNeyane teNe nizAmAM cakacUra karyo. pachI tene svarga zA kalA kAtimaya prAsAdamAM suvADa. tenI tahenAtamAM aneka dAsa-dAsIo rUpa deva-devIone hAjara rAkhyAM nizAnuM jora ghaTatAM rahiNeyanAM nayana paDala khUlyAM najara sAmenuM dazya tene jAdubharyuM jANyuM. hAjara rahela dAsadAsIo tene "khamA-khamAM" karavA - lAgyA teja karatAM vastromAM malapatI dAsIerUpe devIo tene deva priyatama, prANeza Adi lalacAmaNuM zabdothI saMbodhavA lAgI. , ajaba gunhegArane pakaDavAnI rIta paNa gajaba ja hoya ne ! rohiNeyathI A aitukano pAra na kaLAyo. te vicAramAM pALo; huM sAco deva ke banAvaTI; A te pRthvI ke svarga. te mUjhA. banAvaTI devIo hAsya veratI tenI pAse AvI. he svAmInAya! - tamArAM pUrvanAM kRtyAkRtya varNavI amArI sAthe A svarganAM sukhamAM rame. Apa amArA padaye svargamAM AvyA che, amane have tarachoDaze nahi.' strIonA nakharI AgaLa namI paDe evo sAmAnya lehIne rohiNeya nahato! te UMDe Utaryo. pUrvanA kRtyAkRtya varNavuM ? ene zaMkA paDI. kadAca mane pakaDavAnI abhayakumAranI A yuti nahi hoya? A pradeza te svarga hovAnI khAtrI zI? svarga ne pRthvInI maLe jhUlatA rahiNayanA smRtipaTe te ja samaye vizvopakArI zrI vIranA * = devalakSaNa'nA zabado tarI AvyA. te lakSaNo pramANe jotAM, enI najaramAM abhayakumAranI pitAne banAvIne pakaDavAnI banAvaTa pakaDAI gaI. pUchAyalA kRtyakRtyanA javAbamAM teNe bedhaDaka uttara ApyA. 6. pitAnA eka paNa apakRtyanI vAta teNe raju na ja karI.
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ vihAra ane prakAza varSaNa - ajaba cora rohiNeya cera tarIke sAbita na thayo. gunhAnI saMpUrNa sAbitI vinA te jamAnAmAM AjanI mAphaka keAIne ya sajA karavAmAM AvatI nahatI. AjanI jema zakamaMda saMyogomAM pakaDAyala zamsane te samaye sajA nahetI pharamAvAtI. rohiNeya cAra hato te cekasa. paraMtu jayA sudhI tenI corIne eka paNa mu sattAdhIzone hAtha na caDhe tyAM sudhI teo tene sajA kaI rIte pharamAvI zake! sajAnuM yathAyogya mUlyAMkana.nahi AMkatA rAjavIo ja gunhegArone duniyAmAM AgaLa AvavAnI taka Ape che. - rohiNeya mukta thayo. teno dhadho corIne hato, paNa dila mAna- - vanuM hatuM. ane atyAre tenuM lakSya zrI mahAvIra tarapha hatu. te baccA te paNa temanA ja nirmaLa jJAna-vacanAnA AdhAra para karNadhAmAM AgaLIo nAMkhyA sivAya te zrI mahAvIranA samavasaraNa tarapha - va. jagA joI eka khUNAmAM cUpacUpa besI gaye. taka maLatAM 'teNe zrI vIrasvAmIne bhaktibharyA hadaye prazna karyo. prabho, huM dIkSAne gya kharo ke nahiM? "tuM yogya che. mAnavajIvananA sUkSma abhyAsI zrI vIre uttara Ape. rAkSasI karma AcaratA te kALanA mAnavonAM dila to devanAM ja hatAM. taka maLatA ja te daivI dila rAkSasI kRmaya mAnasa para . pitAno saMpUrNa adhikAra jamAvI detu he vibhu, ema che to hu vratane grahaNa karIza.' paNa te pahelAM zreNika mahArAjane mAre maLavuM che. rohiNeya vinaMtibharyA zabdo . uryo. sabhAmAM ja beThelA zreNike potAne je kahevAnuM hoya, te nibaM-- yapaNe kahI devAnI corane chUTa ApI. rAjana, huM ja rohiNeya cAra chuM. me ja ApanA prajAjanone ! luMTayA che. have huM cera nathI rahyo. tenuM kAraNa pUcho te A sAme !
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ che. AzA che. emaLyuM che tyAnI 94 vithoddhAraka zrI mahAvIra beThelA mahApratApI zrI mahAvIra ane yuktisAgara ApanA pATavIkumAra che. A zarIre meM bahu ja apakRtya karyuM. have mAre mArA jIvananI dizA badalavI che. maLelA jIvana - vaDe AgAmI jIvanane - ajavALavuM che. mAnavanuM LiyuM maLyuM che ne maLaze. je te vaDe kAMI - ja zubha kArya na thAya to pachI zarIrane upayoga ja tenI khAka thAya te pahelAM ja mAre te vaDe mArA bhayaMkara apakRtyonI khAka karavI che." "Apa mArI sAthe ApanA subhaTane mokalo, huM temane mArA dATelA dhananA khajAnA batAvuM ne mArI pharajamAMthI mukta thAuM; - te pachI ja muktinA parama kAraNarUpa dIkSAnA teja tatvanI AMgaLI huM jhAlI zakuM? eka bhayaMkara cera nirbhayapaNe bharI dharmasabhAmAM AvA zabdo . * uccAre, te, te kALanI sagIna rAjya vyavasthA ane Adarza jIvana nItinAM sUcaka che. Aje ApaNuM jIvana dRDhapariNAmI jaNAya che. te kALe che saraLa pariNAmI hatA. dRDha pariNAmI eTale bhUla upara bhUla kare, paNa prathamanI bhUlane sudhArI, saraLa mArge na maLe. te samaye -kALanI bhayaMkara tophAnanI vacce prakAzanA puMja ze pavitra mahApuruSa - Ubho hato. Aje tevA mahApurUSanA pavitra jIvana prakAzane abhAve, kALanA kAramA pavananI dizAmAM ApaNuM jIvana kheMcAI rahyAM che. - Aje ApaNe subha uddezane pragaTa karatuM Daga nathI mUkI zakatA, paNa mana, buddhi ke indriyone sAMpaDatA kALanA saMdezAnA krama mujaba gati . karI rahyA chIe matalaba ke ApaNe Aje mAlika maTI cAkara - banyA chIe. dhana mAla abhayakumArane havAle karI, hiya cAre zrI vIra pAse - dIkSA lIdhI. tenA sAthIo paNa tene anusaryA. coranA dilamAM - sAdhutAno vAsa hato ane te sAdhu thaye ja.
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ R vihAra ane prakAza varSoMdhyu 25 rAjagRhInA udyAnanI cinaLa havAmAM zrI mahAvIranA upadeza veNA prakAza-kA pare taratA hatA. upadeza cAlu hatA, zrotAjane zAMta hatA. zrI vIranI upadeza dhArA AgaLa vadhatI, kALa'ne pazo 'kALa' upara temaNe e eTala kahyA.' - kAla kAla zu kareA che ? kALanA saLaMga vaheNumAM kAlane UbhAne avakAza ja nahiM maLe. kAla, parama, vagere je tame mAne che! ane manAveA che, te tamArI mAsika nirmAlyatAnuM ja kAraNa che. kALamAM TAla ke parama che ja nirka. kALa akhaMDa, anAdi ne sanAtana che. jeTalA zrvAsA zvAsanI DhIla eTalA tamane ja geralAbha. kALamAM tamAre nAma jeTalA ujaLA TAMkA, eTaleA ja tamArA A jIvananA mAMgalika vikAsa, maryAdita mAnuSI dRSTi rUMdhAya nahiM eTale ja akhaDa kALane kAla, purama, mAsa, varSa vigere bhAgemAM vahecavA pAyA che. nahitara kALa evI krAIma vastu nathI ke tenA ma, zera, accher Adi vibhAga pADI zakAya. .. A paLe ja zA mATe ? cAleA pachI vAta AvA prakAranA uccAra pratyeka jIvane sAmAnya jaNAya che. paraMtu paLane nahi pArakhatA mAnavI, paLathI thai jUja samayamAM DhaLI paDanAra nazvara dehane kai rIte amaratAnI yAdImAM noMdhAvI zakaze? kAraNa ke deha nazvara che, jyAre kALa sanAtana che. jo sanAtana tattvamAM A nazvaranA dehanA Azraye jIvananI AchI paNa, tejalIrA pheMkAya, te teTalAthI paNa ghaNuM siddha thAya che. 99 jene kAlanA bharAMsA haiAya te UbhA thAya ? krAi nahi. jo kAnaiya kAlanA bhAseA nathI, te| vahIjatI AjanI paLane sadupayeAga zA mATe nathI karatA ? jene sasAra vahAlA haiya, te bhale tyAMja rahe paNa te pahelAM tee eTalA khyAla rAkhI le ae, ' sauMsAramAM vahAlA gaNuAtA sarve mukhya pUratAja che. jyAre zarIra thAkaze, ane mRtyunI '
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ 26 vizvoddhAraka zrI mahAvIra nobata vAgatI najIka Avaze, tyAre to tamAreja taiyAra thavuM paDaze, te samaye keI nehI ke vahAlAmAM vahAlo gaNAto svajana smazAnathI AgaLa tamArI sAthe nahi Ave.' prabhu zrI. vIranA kalyANAtmaka vacanathI zrotAjano maMtramugdha banyA avakAza maLatAM abhayakumAre eka prazna karyo, "bhagavAna? A kALe chellA rAjarSi koNa thaze ?" " udAyana pachI koI rAjA dIkSA vaDe kevaLa nahija pAme.' trikALane vAMcatA zrI mahAvIra belyA. upadeza pUro thayo. rAjA-maMtrIne prajAjano svadhAme pAchA vaLyA. abhayakumAra vicAramAM paDayA. udAyana chellA rAjarSi thayA. have je huM rAjA banuM, to pachI huM dIkSA naja laI zaku. kemake tevI zrI vIranA vacano che ane temane vacano pheka naja thAya. kAraNa ke vacana uccAratAM pahelAM teo zrI kALanuM mApa kADhe che ane kALa jyAre temane sAdastha thAya che, tyAre ja teo bele che. mATe mAre hAla turata ja rAjagAdIe beThA pahelAM dIkSA levI joIe. Atma-kalyANane eja parama mitra che. - kumAre dIkSAnI vAta zreNikane karI. putra, pitAne dIkSAnI vAta kare...pitA hA kaI rIte bhaNe ? pitAnA putrane, pitAnI ja jIme saMsAra choDI devAnuM kahetAM pitAnA aMtarane keTalo AghAta pahece ! zreNike kahyuM, " pahelAM tuM rAjA bana, pachIthI sAdhu banaje. gAdIno tuM kAyadesarano hakkadAra che. tane magadhano mAlika banAvavAnI varSonI mArI murAdane tuM pUrI nahi kare ! ' mamadhano mAlika banavAne meha, mane indriyono gulAma banAvaze. pitAzrI ! ethI bahetara e ja che ke, huM AtmAno mAlika banuM. ane kadAca tame mane rAjagAdI svIkAravAno hukama karaze to dIkSAnI mArI supallavita bhAvanA kacaDAI jaze. kAraNa ke, vIra prabhunAM vacano
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ vihAra ane prakAza varSaNa 97 che ke, "udAyana chelA rAjarSi pachI, keAI rAjA sAdhu bana nathI.' mATe mane rAjakumArAvasthAmAM ja sAdhu banavA de. temAM ja mAruM kalyANa che." * zreNike Akhare sammati ApI, mahAmaMtrI sAdhu banavA tatpara thayA. rAjagRhImAM aThThAI mahotsava thayo. magadhanA mahAmaMtrI abhayakumAre zrI vIra pAse dIkSA lIdhI. saMsArInAM sarva pade (mahAmaMtrI pada, samrATapada ke cakravartI pada) karatAM paNa sAdhupada temane vizeSa zAMtiprada ane AtmakalyANukara lAgyuM. ' dIkSAnAM bahumAna -Aje dIkSAnA bahumAna ghaTI rahyA che. tenuM mULa kAraNa sa sArIonI viSayAzakti che bAkI dIkSAnA mULa tattvamAM leza paNa phera paDaye nathI, ke jethI karIne tenAM mUlya ghaTe che te samaye rAjAo rAjayaddhi ane kuTuMba parivAra chAMDIne dIkSA letA, Aje kuTuMba parivArane cheDatAM mAnavInuM mana mUjhAya che ane kuTuMbAsakta jIva dIkSAnA nirmaLa-vyApaka pradeza sudhI pagalAM nathI bharI zakto. vaLI vaDodarA rAjya keTalAka varSothI bALa dIkSA pratibaMdhane . kAyado pasAra karyo che. kharI rIte te dIkSA sAme kAyade karAya ja nahiM, je kALe je jIvane saMsAratyAganI ujajavaLa bhAvanA thAya te kALe te, svajanenI anumatipUrvaka dIkSA aMgIkAra karI zake. pachI bhale te nAnuM hoya ke meTe, strI hoya ke purUSa. dIkSAnA udayane AdhAra pUrva janmanAM karmo para che. te jo turatamAM udayamAM Ave, to dIkSA lenAranI vaya nAnI paNa hoya, te zuM te vakhate, te bhAvi jIva kAyadAnI rue dIkSA na laI zake? ' , dIkSAnAM bahumAna jALavavA sArU zrI jaina saMghe gya pagalAM levI joIe. koI paNa sagamAM "dIkSA" jevA aNamola zabdano, keI paNa rIte durupayoga na thAya tevuM baMdhAraNa vyavasthita
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ vihAraka zrI mahAvIra karavuM joIe. dIkSAne nAme Aje UDatAM gapagoLA sAme AMkha sI cAmaNuM sevyA sivAya tenAM mULa kAraNo tapAsI, vicArI, te aMge Avazyaka pagalAM levAM joIe. ke jethI " dIkSA' prata koI paNa rAjasabhAmAM halakI rIte cacavA na pAme. dIkSA" jevA pavitra tatvanI rAjasabhAomAM ke bhara bajAromAM ThekaDI thAya, te sAme zrI jaina saMghe ghaTatuM karavuM joIe. jena saMgha jyAre nidrAmAM lIna thAya che tyAre ja rAjyane kAyadAno amala levuM paDe che. jo , saMdha jAgRta ja hoya to rAjyane vacce paDavA ja jarUra kayA che? rAjyanuM dIrghasUtra che ke keI dharmakAryamAM amAre hAtha nAkhavAne nathI tevI potAnI rAjanItine pragata zA mATe kare? zreNikanA putronI dIkSA --abhayakumAra sivAya zreNika rAjAnA ghaNA suputroe cAritra dharma aMgIkAra kare temanA keTalAMkana nAma nIce che. nAma mAtAnuM nAma 1 jAlI. dhAraNa devI 2 mayAlI 3 uvayAlI dhAraNImAtA 4 purUSasena 5 vArisena 6 dIrdha daMta , 7 laSTa data 8 vihala - hAsa cilaNadevI 10 dIsena 11 mahAsena 2 lai daMta
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ vihAra ane prakAza va Nu 13 gUDha 6 ta 14 mudde 6 ta 15 kala 16 ma 17 kumasena 18 mahAdramasena dhAraNImAtA - 33 "" ' 01 "" 19 siddha ' 20 siddhasena 21 mahAsiMhasena 22 pUsena meSakumAra ane nadiSaSNu jemanAM caritra AgaLa varlDavAi gayA che. ,, "" cuk "" zreNikanI rANIo:--jemaNe zreNikanI ja anumatithI dIkSA lIdhI. naMdA, na damatI, naMdAttarA, na'dasenA, marUtA, sumarUtA, mahAmatI, marUdevA bhadrA, subhadrA, sujAtA, sumanAtItA, bhUta dIsA, durgaMdhA vagere. zreNikanI pachI dIkSA lenAra rANIonAM nAma:--kAlI, *. -sukAlI, mahAkAlI, kRSNA, sukRSNA, mAkRSNuA, vIrakRSNA, rAmakRSNA, pitRsenakRSNA, mahAsena kRSNA, cennA vigere. rANI calaNA vaizAlInA rAjA ceTakanI te suputro. zreSThikanI te hradayarANI. tenA nivAsa kAje zreNuM: abhayakumAra mAraphata eka racalI prAsAda taiyAra karAvelA, te prAsAdanI kalAmaya AdratAmAM parAvAtAM sUrya-candranAM kiraNo paNa mahA muzkelIe bahAra nIkaLI zakatAM. prAsAdane pharate bagIce! hatA tyAM khAreya mAsa managamatAM phaLa maLatAM.
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ 100 vizvoddhAraka zrI mahAvIra hemaMtanI eka suhAga rAte zreNika rAjA prAsAdanA zayanakhaMDamAM satA hatA. AsapAsa agara kasturInI saLIo mahekatI hatI. joke, rANuM calaNa paNa sUtI hatI. nidrAmAM pAsu pheravatA rANI cellapsa nA keLa veta karane eka paMje mulAyama oDhaNuM bahAra nIkaLI " gayo, te jhabakI. seMkaDo vIMchIonA DaMkhanI vedanA teNe ThaMDImAM anubhavI. pa je teNe oDhaNamAM lIdhA. te ja paLe tenI najara sAme, divase joyelo eka prasaMga tarI Ave. zrI vIranA upadeza zravaNa bAda jyAre te ane rAjA rAjamadire pAchA pharatA hatA, tyAre mArgamAM eka jaLapravAhane tIre khulAzarIre UbhelA eka mahA tapasvI munine temaNe joyelA. munine jotAM ja bhaktarAjavI ane dharmapremI rANe temane vAdavA te tarapha gayA. muniva danA bAda teo rAjamaMdire vaLyA. ukA prasaMga divase banele. atyAre rajanI hatI. AsapAsa kALuM aMdhAruM hatuM ane aMdhArAne vIMdhatI hemaMtanI lahero ramatI hatI. prasaganA darzana bAda ghaNA vicAramAM paDI. ekati UbhelA rAjabhavana zayanakhaMDamAM sarva sagavaDe sAthe nidrA letAM, mAre eka paMjo jarA oDhaNuM bahAra nIkaLyo ne mane ekadama zItavedanA thaI, tyAre jaLapravAhane tIre khullA zarIre UbhelA te mahAtapasvInuM atyAre zuM thatuM haze ? vicAra hiMDoLe caDhelI rANunA bhAvanApradhAna aMtara. * mAMthI teja paLe thoDAka paNa saceTa zabdo sarI paDayA. dhanya ho ! je mahAbhAva mahAmAnavane !" pelAnA halanacalanathI ardha jAgRta ane aniMdrita zreNeike A zabdo jhIlyA ne vahemAye. bIje divase teNe potAnI zaMkAnA samAdhAna mATe zrI vIra prabhune te aMge eka prazna ryo. "he nAtha!" cela satI che ke satI? ' zrI vire kahyuM, "tArI badhI rANIe savI che, mATe kaMIpara vahesAvAnuM tAre TAraNuM nathI.' -
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ vilhAra ane prakAza vaSa Nu 106 cellAnA satItva asatItvanA samAdhAna arthe zrI vIre rAjA AgaLa munine ukta prasa`ga vaNu dhyeA. te sAMbhaLatAMja rAjAnu' krodha-nnata mastaka DhaLI gayu. te niHzaMka thayA. ''zreNikanA avasAna bAda cennaNAe sthAritradharma aMgIkAra karyo. ' AryA sulasAHrAjagRhImAM ' nAga ' nAme eka sArathi rahe prAcIna samayamA sArathinu kArya AjakAlanI mAphka nIca kA na nhetu' gaNAtuM, meATA meATA pradhAna purUSa! sArathinuM kAma karatA hatA. sArathi ' te samayanA sainya vibhAgamAM eka pratiSThita pada gaNuvAmAM AvatuM hatuM. -8 nAgasAritha eka dhanADhaya purUSa hatA. sAMsArika sukha vaibhava tenA JamAM'ALeATatA, teja pramANe ujjavaLa dharma bhAvanA tenA aMtaramAM jAgRta rahetI. jitezvaranA pUjana ane yAnamAM divasana -amuka samaya paNa te gALate. 1 nAga sArathanI dhama patnInu nAma sulasA, sulasAnuM jIvana-- pAvitrya te samaye paNa ajoDa gaNAtuM te sabhyazIla Ayai-zrovikA hatI, paramAtmA zro mahAvIranI te parama upAsikA hatI. * * nAga sArathine AMgaNe kAI vAtanI kheATa na hatI. pati patnI ' dharma bhAvanA pUrvaka jInanI paLe! ' vItAvatA hatAM. sasAranA sukha vaizA tarapha najara pheravatAM, nAga sArathine ekadA vicAra thaze, mArI milkata ane jADejalAlI game teTalI haze, paNa tenA seAkhavanArA vArasa sivAya te nakAmI che. dha premI nAgasArathi badhI vAte sukhI * chatAM putra vinA du;kha anubhavatA hatA. putranI ciMtAthI tenuM vadana jarA zvAra paDayu . te sulasAnA dhyAnamAM AvI gayuM. paNa tenuM mULa kAraNa te na samajI zakI. mahA mahenate nAsAritha pAsethI teNe satya DhaMkIkata meLavI.
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ 102 vizvoddhAra zrI mahAvIra pati putranI ciMtAmAM jIvana vitAve, te AryA sulatAne na myuM. teNe nAga sArathine bIjI patnI karavAnI anumati ApI paNa nAga sArathi sAco zrAvaka hatA. eka patnIe je vastu nathI maLI, te vastunI pAchaLa te anekane svIkAre te sAmAnya na hato. bIjI. patnInI sulasAnI vAta teNe na mAnI ane te ciMtAtura rahevA lAgyA, dharmazraddhALu sulasA janadharma para pragADha zraddhA rAkhIne pitAnA divaso gALavA lAgI. caturvidha saMghanuM pUjana, cAritrasaMpane mahArAjene anna vaherAvavuM, bhUmi para zayana karavuM temaja A bila Adi ukTa tapazcaryA vaDe te potAnA jIvanane sudhAravA lAgI. utkRSTa prakAranA jIvana vahanane tene pratiSa sArAya nagaramAM prasaryo. janatAnI najaramAM sulasa mahAArya-sAvI strI karI, sulasAnA ujajavaLa prakAranA tyAgamaya jIvananI kasoTI sApha ekadA tenA AgaLa sAdhunA vize eka deva AvyA. deva-sAdhune jotAMja, saghaLAM kAma choDIne sulasA temane Adara satkAra devA UThI dharmalAbha" pUrvaka deve gRhamaMdiramAM pagalAM karyA. lakSapAka (lAkhkhonA kharce taiyAra thatuM) telanI yAcanA karI. sulasA zrAvikA hatI, anyane Avazyaka kaI paNa vastu para mAlikI hakakano teno moha nahoto. lakSapAka tela te jamAnAmAM paNa bahu kiMmatI ane aprApya hatuM. sulasA pAse te telanA traNa ghaDA hatA. kabATa khelI temAMthI eka ghaDo laI, te sAdhune vaharAvavA cAlI. bAraNAnI Thesa vAgatAM ja ghaDo phUTI gaco. pitAnA nirmaLa manebhAvamAM leza paNa vikati pragaTAvyA sivAya sulasA bIjo ghaDo levA gaI. bIjA ghaDAnI paNa eja dazA thaI. te trIjo ghaDe levA gaI. jALavIne ghaDe karamAM lIdhe A chelle ghaDe hato. harSapUrvaka te vaDe sAdhune pratilAbhavA te cAlI. baDe hAthamAMthI sarakI gaye. traNa ghaDA telathI havAmAna rasa bhInuM, thayuM. Arasa jaDita bhUmi vizeSa camakavA lAgI.
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ 103 vihAra ane prakAza varSaNa sAdhu mAre bAraNethI pAchA jAya ! A prazna sulatAne bhAre lAgyo. tenI pAse have hatuM nahi, te kAraNe te duHkhI thaI lAkhonI kimatanA traNa ghaDA karatAM sAdhune vahorAvavAmAM mahAna lAbha samajatI hatI. AMkho sAmethI sarI jatA e lAbhanI kalpanAe te AkuLavyAkuLa banI hAtha joDIne te sAdhu sAme UbhI rahI. duHkha namra nayane UMcA karatAM ja tenI najare sAdhune sthAne eka deva paDe. te sulatAnA Adarza jIvananI kasoTI karavAne Avyo hato. kasoTImAM vijaya nIvaDela sulasAne teNe dhanyavAda Ape ane managamatuM eka varadAna mAgavAnI udAratA batAvI: sulAsA zrAvikAne saMsAramAM duHkha na jaNAya kAraNa ke saMsAramAM rahevA chatA paNa te ucca prakAranuM jIvana jIve che. chatAM tene potAnA patinuM duHkha khyAlamAM ja hatuM, ne sulasAe deva pAse putranuM varadAna mAgyuM. te varadAna deve ApyuM ane batrIsa goLIo ApI je eka pachI eka khAvAthI amuka samaya ne aMtare eka pachI eka ema batrIsa putrano janma thAya. pachI deva aMtarIkSe varI gayo. * deva gayo. sUsAe vicAra karyo. batrIse goLIo sAthe lai lauM te ? judI judI khAvAthI batrIsa putra janme, te batrIseyanI - khabara rAkhavA jatAM mAre dharma kAryamAM bAdhA naDe. mATe batrIsa sAthe lauM ane tenA pariNAma svarUpa batrIsa lakSaNe putra agaNe ramata thAya to zuM khoTuM ? ema vicArIne sulasAe ekI sAthe batrIse goLiIo gaLI lIdhI. devanA vacana pramANe AyIne gALIo asarakAraka nIvaDI. paNa te sAthe, ekI sAthe batrIsa lIdhela hovAthI tenA zarIre batrIseya garbhanI asahya vedanA thavA lAgI. sulasAe punaH teja devane mayI deva hAjara thA. vighanivAraNa upAya pU. have deva pAse upAya nahote. chatAM pIDA ochI jaNAya te sArU upAya sUcavIne te * cAlyo gayo.
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizvoddhAraka zrI mahAvIra vathA samaye nAgasAracinA aMdhArA 'madire ekI sAthe trIsa putra-dIpaTThA prasaLyA. nAgasArathi ane tenA kuTubIjane temaja snehI huM ghelA banyA, batrIse putranu eka nAma "devadatta " rAkhyuM putra dhIme dhIme meTA thayA. sArathie temane vidyAgurUne seppiA, khatrIsa lakSaNA putro samaya jatAM baheAMtara' kaLAmAM pArvaradhA thayA. J 104 rAjA zreNike batrIseya kumArone peAtAnA aMgarakSaka tarIke nImyA, - te samaye vaizAlI nagarI ghaNIja prakhyAta hatI. ceTaka tenA rAjA. + tene sAta putrIe; paMcanA vivAha thayelA. me putrIe kuMvArI. ekanu sujyeSTA khIjInuM nAma celaNA, sujyeSTAnA rUpaguNanI pAstie! vaDe AkarSAyalA rAjA zreNikaeN ceTaka rAjAne te aMge kaheNu mAkaLyuM. haistayavazamAM utpanna thayelI A putrIne huM vAhikulamAM kArrApa nahi ApuM " ceTakanA Ave! javAba AvatAM ja zreNikanI akhA lAla thaI. peAtAnA magadhapati ' nA meATA birUda prati tene ghaNA UpajI. tr " 1 7 he chevaTe rAjagRhI te vaizAlI vacce bhUgarbhamAge' (suraMga ) taiyAra thayA. rAjA zreNika te mAge vecAlInA nagarakrATa sudhI pahecyA. tyAM sujyeSTA tene maLI, tenI sAthe tenI * bahena celaNA paNu haThapUrvaka AvI hatI. sujyeSTAne kAMika kAraNusara rAjamahelamAM javuM paDayuM te rAjA Nikane te aMge vahema paDatAM cekSaNAne sujyeSTA mAnI, raca deDAvI mUkaye. sujyeSTA bhoMyarA tarapha AvI, tyAM tene zreNika ke peAtAnI bahena najare na paDayA. bahAvarI banIne teNe bUmeA pADI. khUma havAmAM phelAtAM ja ceTakanA pratApI subhaTA tyAM hAjara thayA. sujyeSTAe te subhaTAne celaNAnA haraNanI vAta karI ceTake paLamAM A vAta jANI lIdhI. te' mahApratApI ane zaktisa`panna samrATa hateA. rAjA zreNike peAtAnuM kareluM A apamAna tenAthI na khamAyuM. k . 1
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ vihAra ane prakAza varSaNa 105, || zreNikanA pavanavegI a rathane rAjagRhInI dizAmAM laI . deDavA lAgyA. rAjA ceTake tenI pAchaLa pitAnA sAmaMta ane mahAsAmaMta temaja agaNita subhaTone ravAnA karyA. AgaLa vijetA zreNika, pAchaLa ceTakanA subhaTa. zreNikane ratha daSTimaryAdAmAM AvatAM TakanA subhaToe tIra mAre cAlu karyuM. zreNikanA aMgarakSake tIrano javAba tIrathI ja ApavA lAgyA. zreNike azvonI gati vadhArI. a garakSako pAchaLa rahI gayA. temAMnA ekanI chAtImAM ceTakanA mahAsAmaMtanuM zara UtarI gayuM. te dharAta DhaLI paDayo. eka paDa ke tenI pAchaLanA ekatrIseya teja sthaLe Dhagalo thayA. ekaja mAtAnI kukSImAMthI eka ja samaye janmelA saMtAnonAM jIvanamRtyunI dorI ekane ja AdhIna hoya che. ekanI dorI tUTe eTale bIjAnI paNa tUTe ja, ekaja jananInA batrIsa putra raNamAM roLAyA. aMgarakSakene mArI ceTakanA subhaTo pAchA vaLyA. zreNika svamaMdire pahoMcyA. pAchaLathI tarata ja tene aMgarakSako marAyAnI khabara maLI. duHkhAtI jIbhe, ane kaMpatA zarIre zreNike te vAta sulasA ane nAgAracine karI. ekaja sAthe saghaLA putronAM avasAnanA samAcAra nuM dila na kare? nAgAsArathi ane salamAne atizaya duHkha thayuM. A samaye prAmAnumAma viharatA zrI mahAvIra caMpAnagarInA kusumAkara udyAnamAM padhAryA. abaDa nAme parivAjanuM prabhune davA Avyo. aMbaDa tridaMDI hato. bhagavAnane namaskAra karIne A baDa tyAMthI cAlavA lAgyA, te samaye trikAlatA bhagavAne kahyuM, he dharmazIla aMbaDa ! rAjagRha nagarImAM nAgasArathinI patnI sulasAne mArA taraphathI dharma pravRtinA samAcAra pUchaje. aMbai rAjagRha pahoMce. tene vicAra thayo, ke svayaM tIrthaMkara je strInI dharma pravRttinA samAcAra puchAve che, te strInuM jIvana keTaluM
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ 106 vizvoddhAraka zrI mahAvIra pratApavatuM ane nirmaLa hovuM joIe? mAre te strInI parIkSA karavI joIe. ema vicArI AMbaDe mAyAthI potAnuM svarUpa badalI nAkhyuM ane sulatAnA dvAra pAse te bhikSArthe gaye. paraMtu sulAsAe tenI keTalIka ceSTAo uparathI tene supAtra na samajI dAna na ApyuM.' te pachI abaDe-brahmA, viSNu, mahezanAM banAvaTI rUpa dhArI sulasAne tenA pitAnA dharma mAga mAMthI DagAvavAnA prayAsa kayI. Akhare teNe tIrthakara mahAvIranuM banAvaTI rUpa dhAraNa karyuM ane dezanA devA lAgyA. paNuM je AyI strIe satyanA sUryane prakAza. pIdho hato, te have kaI rIte asatya ane dezanI jALamAM phasAIne pitAnA AtmAnuM ahita kare ? sulasA potAnA dharma mArgamAMthI na DagI. abaDanA saghaLAupAyA sulatAnA daDha dharmaprema prati niSphaLa nIvaDayA. chevaTe zuddha zrAvakapaNuM aMgIkAra karIne aMbaDa susAne tyAM gayA ne zrAvaka jANIne sulatAe tene Adara satkAra dIdho. pachI aMDe zrI mahAvaranA samAcAra sulasAne ApyA je sAMbhaLatAM sulatAnuM dharmamaya. aMtara saumyaprakAza vaDe jhaghamagavA lAgyuM ane aMDe potAnAM mAyAvI rUpono reDa pADI dIdhe. zrI mahAvIra eka strInI dharmapravRttinA samAcAra puchAve : kekane atizayokti bhavuM jaNAya. paNa te samAcAranI pAchaLa jasaMbaDanA mAyAvI svarUpa ane sulatAnA sAcA jaina dharmapremanuM pragaTa thayuM hatuM. A baDane samAcAra ApavAmAM ja zrI mahAvIra sUlasAnI seTI joI hatI ne tethI ja temaNe aMbaDane samAcAra ApelA. samyakatvazIlA sulasA anazanavratanI ArAdhanA karI, A nazvara dehane tyAgI pitAnA mahApuNyanA tApathI sukhakanA.
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ vihAra ane prakAza varSaNa 107 dhAme-svarge gaI. tyAthI te AgAmI covIsImAM "nirmaLa' nAmaka , paMdaramA tIrthaMkara rUpe pragaTa thaze. zAlibhadra-dhanyakumAra alabeluM rAgRha nagara. tyAM lakSmIvRddha eka zeTha rahe, gabhadra temanuM nAma, temane saccAritrazIla eka patnI. bhadrA tenuM nAma eka raDhiyALI rAte bhadrAe eka svama joyuM, svamamAM tenI najare haryuMbharyuM eka zAlikSetra (DAMgaranuM khetara) paDayuM. te zAlikSetranI bhInI havAthI - zeThANInAM aMga bhIMjAyAM. te svapna samApta thayuM. svapnanA savAnava mAsa pUrA thatAM gabhadrA zeThane ghera putra ratnano janma thayo. svapnanA AdhAre tenuM nAma zAlibhadra pADayuM zAlibhadranI mukhakAti anupama hatI. bIjalekhA zA tenA ? lalATamAM zokanI AmralITI jovA paNa na maLatI. tenuM zarIra ghATIluM ane svastha hatuM. zAlibhadra moTo thayo. bhaNI gaNIne . heziyAra banyuM. Arya yuvAnanAM chAjata sarva lakSaNothI te zAbhavA lAgyo. nagaranI ja svarUpavatI batrIsa kanyAo sAthe tenuM lagna jaiyuM.. kanyAo guNarUpe devIonI samavaDIo hatI. putrane paraNAvI pitA-gobhadra dIkSA lIdhI. saMsAra taravAne, Adarza mArga aMgIkAra karyo, anazana vrata aMgIkAra karI bhadramuni svarge saMcaryA. paraMtu putranA puNyathI baMdhAyelA heIne te svargamAM rahIne zAlibhadranI ba sArane yogya sarva manokAmanAo pUravA lAgyA. - zAlibhadra potAnI batrIsa strIo sAthe devanI jema rahevA lAge sva bhuvanane sAtame mALe ja te rahetA te sAtamA maMdiranI zobhA avarNanIya hatI. ucca prakAranA AtmAnI Arasane te AvAsa, hato, tyAM divasa-rAta dhInA dIpake jaLatAM, caMdana-kasturI mahetA 2
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ ceol * 108 vizvoddhAraka zrI mahAvIra ramaNIe sage mhAlatA zAlibhadrane divasa-rAta ke duniyAdArIne khyAla ja na hateA. dharanA tamAma kArabhAra bhadrA zeThANI ja calAvatA. ekadA rAjagRhanI majAramAM, uttarapradezane eka vyApArI ratna khale| laIne AvyA. te kabale laIne te zreNika mahArAjA pAse gayA. te kharIdavAnI teNe viti karI. tenuM mUlya sAMbhaLatAM zreNika paNa khacakAyA. teNe te kabale na kharIdI. te samayanI bhAratanI kArIgIrIne A ratnamala ajama dAkhaleA jaNAya, eka rAjavI na kharIdI zakayA te vastunI kalAnAM mUlya keTalAM gaNAya vepArI karate pharatA zAlibhadrane AMgaNe AvyeA bhaddAmAtAne teNe kAMbale batAvI. te seALaja hatI. bhadrAne tevI ja khatrIsano jarUra hatI kAraNu ke tenI kulavadhUenI sakhyA batrIsanI hatI. vepArI pAse seALa ja hatI. chevaTe zeThANIe te kharIdI lIdhI. nAAM gaNutA vepArI RjAramAM vaLyA, mArgomAM ja tene zreNikanI ~~ dAsI maLI. vepArIne te zreNika pAse lai gai. zreNika eka ratnakaMbala kharIdavAnI vepArIne vAta karI kAraNa ke rANI cekSaNAe tevI komalanI urphe pakaDI hatI. 7 ' * 'bale te vecAi gai. nAmadAra ! ' vepArI melyuM, sAthe mULa' ane tekANe kharIdI ? vismaya pAmatA zreSThizne pUchyuM, vepArIe bhadrA zeyANInuM nAma jaNAvyuM rAjAe bhadrAne tyAM peAtAnA mAjIsane mAkalye! paNa tyAMthI te khAlI hAthe pA karyAM. kAraNa ke zeThANIe, te seALa ratnaka khaleAnA khatrIsa TUkaDA karIte, temati eka eka TUMkaDe peAtAnI khatrIseya kulavadhune pAdalUNu aMge ApI dIdheA hateA. te TUkaDA atyAre melA pAlInI AALamAM hatA.
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAlibhadra-dhanyakumAra 109 rAjA vicAramAM paDayo, huM je kAMbaLe na kharIdI zako, teja kabaLe mArA prajAjane kharIdI ane tene jIva pere sAcavI rAkhavAne badale mAtra eka ja divasamAM are thoDA ja kalAkamAM-mAtra paga lUchavA tarIke upayoga karIne gaTaramAM phekI daye, tyAre mArA karatAM paNa teno vaibhava keTalo badhe vadhAre ane evA vimavI prajAjanane huM oLakhuM paNa nahi ! mAre tene maLavuM ja joIe. rAjAe mANasa ekalI zAlibhadrane maLavA teDAvyo. nokara pAcho pharyo ne "zAlibhadra keIne paNa maLavA bahAra jato nathI." evA bhadrA zeThANunA zabdo teNe zreNikane kahyA. zreNika rAjA poteja zAlibhanA bhavane javA taiyAra che. te . aMge teNe bhadrA zeThANune kaheNa mokalI dIdhu bhadrAmAtAe rAjAnA , Adarane yogya taiyArIo karI rAjamahelathI te potAnA bhavana sudhInA rAjamArga para atalasa kInakhAba patharAvI dIdhA. rastAnI ronaka : nihALato rAjA bhadrAmAtAnuM maMdire AvyA. zeThANIe temanA satkAra karyo, rAjA AvyAnI khabara ApavA, bhadrAmAtA zAlibhadrane sAtamA . bhavananI nIce UbhA rahyA, ne bUma mArI, "zAlibhadra' ApaNe tyAM ahemAna AvyA che. mATe jarA nIce Avaze?' je varatuM AvI hoya, tenA vyAjabI dAca cUkavIne laI le, emAM mAre nIce UtaravAnI ! jarUra zI che? * agamanigamanA vaibhave ramatA zAlibhadra javAba Apyo. "paNa A kaI vastu nathI ke jene huM kharIdI zakuM." bhadrAmAtA beyA. A to zreNika rAjA Avyo che. te ApaNA svAmI mAlika gaNAya.' :rAjA! mAlika! Adi sattAtmaka zabdothI zAlibhadra mUMjhAyo. tenuM mana cakrAve caDhyuM. zuM mAre mAthe mAlika ! ane te paNa eka saMsArI jIva ! atyAra sudhI meM je vaibhaM bhagagyA, te badhAya eka -
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ 110 vizvo dvArA zrI mahAvIra mAlikanI chAmAM rahIne ! sa sArIne AdhInatA, to to dhAre to te mane vaibhavathI vikhUTe pADI zake, dhAre te dazAmAM mane utArI zake kAraNa ke huM te mAlikane AdhIna gaNAuM, te mArA rAjA gaNAya. batrIsa ramaNIone saMge raMge hAlatA vabhavI purUSane AdhInatA cI. zreNika sahArAjaM jamIne gayA. paNa jatAM jatAM zAlibhadranA * vaibhava raMgamAM svAmItvano sUra saMcAratA gayA badha ne, samatala citta ne aDela zarIre zAlibhadra potAnI sthitino vicAra karavA lAgyA. temanI AsapAsa batrIseya ramaNIe goThavAIne beThI hatI. strIonA sanehe bhIMjayalI akho, atyAre nirAdhArapaNAnA azune AvakAravA taiyAra thaI hatI, tevAmAM rAjagRhImAM du dubhinAda thaye, karuNAsAgara zrI mahAvIra - vaibhAragirI parvata upara padhAryA hatA. zrI vIranA AgamananI vadhAIthI zAlibhadranuM zarIra DelyuM ne citta asthira banyuM te zrI vIranA darzanArthe javA taiyAra thayo sAtamA - mALe sukha hiMDoLe jhUlatA mAnavane paNa samaya para satya vastusthi tine khyAla thAya che jayAre ApaNI AMkhe je nIce nAkatI jAya * che ! samayanI ja balihArI che. bhadrAmAtAno lADakavAyo kumAra zrI vIranA darzanArthe cAze. - asaMkhya mAnava prANuo ane munIvaranI madhye beThelA alaukika pratibhAva ta zrI mahAvIradevane namana karI zAlibhadra tarasa chIpAvavA -beThA, je je jane jJAna dhyAnanA tarasyA thatA teo turataja zrI mahA-vIranI vidyopakArI jIvana chAyAmAM jaIne besatA ane temanuM jIvana anerI zAnti cAkhatuM. sabhAjI para eka vyAyaka daSTi pheravI AnaMdaraMgI zrI - viraprabhue upadeza zarU karyo. '
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAlibhadra-dhanyakumAra 131 , "he saMsAravAsIo! UMce najara kare, tyAM sUrya te che. te sUryanA AvavA javAthI kSINa thatA AyuSyane khyAla tamane nathI Avato? vividha prakAranA sAsArika kAryomAM UMDA UtarIne tame AtmAthI alaga zA mATe paDe che ? mAtmAne satkAryathI alaga pADanAra Atmaripu ja meha che, te mehanA Azraye jIvananI eka paLa paNa mA vitAvatA mehalI ane vaDe, tame tamAruM hitAhita ja nahi samajI zake. anAdikALanA zatrubhUta pramAdane vaza jIva, tattvAtattvane jANI - zakatA nathI. judI judI gatimAMthI cAvIne ekaja gharamAM janmelAne ajJAnavaza prANuM pitAnA mAne che ane temanA mATe vividha prakAranAM - pApa kare che. paraMtu sukhaduHkhanI prApti to pote karelA puNya pApanA udayathI ja thAya che. keI ane sukhI ke dukhI karI zakatuM nathI paNa mAnavI pote ja potAnA zubhAzubha karmonAM phalasvarUpamAM sukha duHkhane bhogave che. puNya karmane udaya thAya tyAre sarva prakAranI sagavaDo hAjara cAya ane pApakarmanA udayathI pitAnA paNa pArakA thAya. jevI rIte sujma cakravartInA pApano udaya thayo tyAre, te cha khaDanA svAmI, cauda ratnonA mAlika, nava nidhAnanA adhipati ane be hajAra yakSathI sevAtA mahAmAnavane sAgaramAM DUbato koI rokI zakyuM nahi vaLI eja cakravartInA eka eka hAthamAM cAlIsa lAkha aSTApada prANa jeTaluM baLa hatuM. vaLI te bhUminI upara temaja jaLa upara page viharI zakato hato pacIsa hajAra devatAo pratipaLe tenI sevAmAM khaDe page taiyAra rahetA. chatAM potAnA baLathI garvita thayelA te cakranA pApane (baLa garvana) udaya thayo, ke tarata sAgaramAM te kheMcAI gayo. teja puya jyAre baLavAna hatuM, tyAre vagara bolAveluM cakra paNa, utpanna thaIne tenA hAthamAM AvyuM hatuM.
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ 112 vizvoddhAraka zrI mahAvIra - - - - - - - mohane jItavA mATe, parama vairAgya rasane poSanArI, anitya azaraNAdi bhAvanA bhAve. A saMsAramAM mArUM keNu? saMsArane Azraye jIvana keTalo kALa gALavuM? TeNa kevu che? svArthInI khaTapaTamAM ja saMsArIne eka bIjA priyApriya jaNAya che. svArtha vinA eka kaThIne piSavAnI udAta bhAvanA saMsArImAM nathI ! vigere. svargaloka, mRtyuloka, naraka, ane tiryaMca A cAra jAtimAM bhamato jIva, UMce kayama na UMcakAya? teno vicAra karo. ukta cAreya gatine sAnurUpa vicArone aMtaramAMthI dUra karI, suktinA zubha bhAvamAM lIna rahevAthI thoDAka samayamAM AtmAne muktinuM cahA rAjya sapaDe che. dezanA pUrI thaI. dareka jIvane tenI ochI vastI asara thaI. jevA jenA bhAva, tevI tenI grahaNa zakti. patthara zA jaDa aMtare paDatuM. jJAnajaLa vRthA vahI jAya, sukomaLa hRdaye teja jJAnajaLa anata zaktinA kAraNarUpa bane. , upadeza raMge raMgAyela zAlibhadra ghera AvyAmAtAe tene dhanyavAda A kAraNa ke te dharma kAryamAM bhAga levA gayo hato. pachIzAlibhadra pitAnA aMtaranA zubha bhAva mAtA pAse lagyA. " mAtAjI, zrI vIra vacanAnA prabhAvathI mArI jIvananI dizA badalAI gaI che. viSayamAM nAcatI paMcendriye mArI have jJAnajaLanI pipAsu banI che. anitya A saMsAramAM nitya nizciMtapaNe paDI, rahevuM have mane rucatuM nathI. pUrvajanmanAM puNya Aje huM sukhI . jaNAu chuM, paNa pUrvabhavanuM te puNya bhegavAi rahyA pachI, pAchuM duHkha ja che. sukhadu:khathI bharelA saMsAramAM zAzvata sukhano mArga mane jaDI gayuM che. have te ja mArge javAnI mArI bhAvanA che.' te keLo mArga beTA!" bhadrAmAtAe TharSa pUrvaka pUchayuM. nathI mArI che ja banI che. AmAM nAcatI
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAlibhadra-dhanyakumAra 113 saMsAra tyAgano 'makkama svare zAlibhadra bolya. zabda sAMbhaLI bhadrAne bhAre duHkha thayuM. ekano eka putra saMsAra tyAge, te vAta bhadrAmAtAne na gamI. temaNe zAlibhadrane kahyuM, " bhAi, tAre ahIM zI kheTa che, ke jethI huM anya mAge gamana karavA tatpara , thI che?' "mAtAjI, huM parAdhIna chuM, mAre mukta thavuM che. saMsAramAM parAdhInatA keLavAya che, mAre muktinI keLavaNI levI che ane te mATe mAre dIkSA levI joIe." zAlibhadra belyo. zAlibhadranA saMyamaraMgI bola saMbhaLA, bhadrAmAtAnuM dila ghavAyuM. putrane saMsAranAM vividha prakAranAM sukha bhogavavAnI teNe vinaMti karI. zAlibhadra zAMta paNa tyAgamaya zabdomAM jaNAvyuM, "pUjya janatA strI-putrAdino je moha tame rAkho cho te nakAme che aMtakALe koI, keInuM thayuM nathI. samaya mAra-mAra karatA jAya che. teTalA gALAmAM paNa mane mAruM Atmahita karavA do, ' tyAgamaya jIvananAM duHkha varNavatAM bhadrAmAtA bolyA, "suputra ! dIkSAnI tArI ghelachA tuM choDI de. dIkSA pALavI te tArA jevA sukomaLanuM kAma nahi. te nathI taDake je ke nathI ziziranA hima pavane anubhavyA. bhAvanAnA pUramAM taNAine dIkSAnuM sAhasa vahAratAM pahelAM tuM tArI puSpa-kemaLa kAyAne vicAra kara. ughADA page cAlavuM, 'jamIna para U ghavuM, maLe teja ana upara jIvana nirvAha calAva, garama pANI pIvA, vagara vAhane vane vana rakhaDavuM. tema chatAM zarIra manaDe to na kei sAravAra karanAra maLe. A badhuM tuM kaI rIte nabhAvI laIza. vicAra kara ?' sukhame bahu bhogavyuM. paNa pariNAme jaNAvyuM ke, indriyo sukhathI saMtoSAtI nathI. mATe te indriyone have tame varNavyA te
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizvoddhAra zrI mahAvIra 114 . prakAranAM duHkhA vaDe sa teASavAnIja mArI bhAvanA che. tyAganA sarvocca Asane mena TekavIne zAlibhadra melyA. * A vRddha mAtAnI temaja trosa svarUpavatI strIonI dayA paNu tane A samaye nathI AvatI? tArA jatAM, amArUM ANu ? zAlibhadra ! jA vicAra, amane na taraheDa. ' aAjharatI AMkhe te ka patA zarIre mAtA khelyA, leNuA-deNAnA saMbadha jevA A sauMsAramAM kharI rIte phAi kAinu nathI. sa'baMdha pUrA thAya ke, tene ravAnA thavuM paDe ja, te rIte sa'sAra sAthenA mATe saMbaMdha have pUrA thAya che, mane have tyAgamAge ja javA de, ' tattvajharatI bhASAmAM zAlibhadra khelyA. zAlibhadra ekanA be na thayA. sasAratyAganI temane dRDha bhAvanA mAtAnAM vividha pralAbhaneAthI pazu na DagI. * teAmeTA, eTaluM na mAne ? ''mAtAe vinavaNIrUpe kahyuM. < zuM mAtAjI ?' namratApUrvaka zAlibhadre prazna karyo. < * * eja phre-tuM tArI sarva patnIone ekI sAthe ekaja samaye na tyajatAM, dhIme dhIme temanA tyAga kare. ' putrane saMsArasukhamAM mhAlatA jovAnI icchAvALI mAtAe khAkharo uttara ApyA. * bhale, tema karIza.' mAtAnI sthitine vicAra karI zAlibhadre javAba ApyA. rAta paDI aMdhArUM AvyuM, zAlibhadra vilAsa madire vaLyA. dIpaka jalatA hatA. vividha prakAranAM attaranI kraramathI AvAsamAM ajaba raMga jAmyA hatA: ekaja raMganA tArakaTIpI mayA pAsmAnI sALumAM khatrIseya ramaNIe zeAbhatI hatI. zAlibhadra te sarvenI sAthe bahArathI bhaLatA ane aMdarathI akaLAteA eka pula ga 1.para ALoTatA hatA. srocyA tenI sevA karatI hatI. '
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAlibhadra-dhanyakumAra 115 madhyarAta thai. zAlibhadre vAta cAlu karI. kaeNmaLa bhAga mATe ca, sasAra nathI. temaja te kevaLa upabhAga mATe Nu nathI. bheAga ane 'upabhAgathI IndriyA tAkAne caDhe che, mana nAcuMkudA karavA mATe , buddhi duniyAnI saMpatti ekatra karavAnI kalpanA kare che, sasAramAM janmIne dharmanA prema paNa vadhAravA joie, dhama premathI AtmA tarapha najara thAya ane tethI kharA sukhanA thADA thADA pavana AvavA mari, ' mele| tamane e dhama game che ?' Apane game huM te amane game ja mAya bhAvanA vahAvatI batrIseya strIe melI. * 2 * e dharmAMnA ra Mge hu' r gAye| chuM. sa`sAranA sthUla bhegApa bhAganA ra'ga kALA che, tene rga nathI, ne che. eTalA mahAna te dharma che, paNa te dhama saiApAnane khatrIsa pagathiyAM che. te tamArI sahAya sivAya mArAthI caDhAya tema nathI. mAle tame mane te kaThIna, ati kaThIna kAryamAM sahAyabhUta banI zakaze ? * eka rAjanItijJanI - adAe mULa muddo cheDA zAlibhadra melyA. * avazya zA mATe nahi ! taiyAra chIe. ' potanA ujajavaLa maneAbhAvathI ajJAta Aya ramaNIe kheAlI. * cAle, tyAre pahelu kANu Ave che? ' mana sAvadha rAkhIne zAlibhadra khA|. - pahelI chu, pahelI tu'; ema paDaMpaDA karatI khatrIseya strI ekI sAthe sahAya karavA taiyAra thaI. paraMpaDA ke utAvaLa na kare. darekane vArA Avaze. Aje ekatA te| kAle khIjIteA, aMtaramAM malakAtA zAlibhadre javAtha ApyA. - pachI zAlibhadrane sahAya devAnI gaNutrIe tenI eka patnI AgaLa AvI tene kAmaLa zveta dakSiNu kara pAtAnA karamAM la zAlibhadre tene kahyu, ' jAo tamArI madada paheAMcI gaI. have tame
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ 116 vihAra zrI mahAvIra ane huM saMsArInI rUe I.' zAlibhadranA kahevAno Azaya li. bhadranI patnI samajI gaI, te bhadrAmAtA pAse gaI. tyAM teNe pitAnuM dukha gAyuM bhadrAmAtA badhuM ja jANatAM hatAM, temane atyAre kazuM ja bolavA jevuM rahyuM na hetuM. - reja rAta paDatI ne zAlibhadra e rIte potAnI eka eka strone. tyAga karate. - zAlibhadrane subhadrA nAme eka bahena hatI. tenA lagna rAjagRhInA ja pratiSThita zrImaMta yuvAna sAthe thayA hatA. te yuvAnanuM nAma dhanyakumAra. nAma pramANe ja tenAmAM guNa hatA. lakSmIno te liAke hatA. prabaLa puNyanA yoge lakSmI tene sAtha na choDatI. dhanyazene potAnI mAlikInI pAcaso dukAna hatI. vyApAra nipuNa pAMca hajAra vAtara tyAM poSAtA. aneka gAmomAM tenA taraphathI dAnazALA cAlatI hatI. kevaLa limI saMcaya tene Adarza nahoto. temane amuka hisso te parajanahitAya vAparato. subhadrA uparAta bIjI sAta strIono te bharacAra hato. tenI ATha strIomAMnI pratyeka eka eka gokuLane calAvatI. eka gokuLamAM daza hajAra dUdhALAM DhAra heya. dhanyakumArane AMgaNe e rIte eMzI hajAra 'jI paSAtA. gAyanuM poSaNa, te te jamAnAnuM khAsa lakSaNa hatuM. dudhALa teranI rakSA pAchaLa te samayanA mAne pitAnuM eka ja dhyeya pUrNa - catuM jotA ane te, AryasaMskRtinI ujajavaLatA. AryasaMskRtine harahameza ujIALo rAkhavA mATenA upAyomAMnA eka tarIke dUdhALA DhoranI vyavasthita jIvanarakSA che. gaurakSAne prazna AjanI duniyAmAMthI lagabhaga nAbUda thaI rahyo che. paNa gAmanA jIvana sAthe ApaNuM jIvana eTalA najIkanA saMbaMdhathI joDAyeluM che ke tenI barabAdIma ApaNo ADakataro paNa vinAza ja che. gAmamAM benA taraphathI kevaLa lakSmI temani asaka
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAlibhadra-dhanyakumAra subhadrAnA pati dhanyakumAra, zAlibhadranA banevI thAya. sALA jeTalI ja riddhi pitAne AMgaNe paNa hatI. dhanyakumAre eka divasa snAnAgAramAM snAna nimitte beThA hatA. pAchaLathI subhadrA vividha prakAranA jaLa laIne AvI. prathama uSNu jaLathI te dhanyakumArano vase coLavA lAgI. vAMso coLatA coLatA tenuM mana cakaDoLe caDhayu. nitya, rajanI TANe eka eka strInA tyAga karatA badhu zAlibhadra tenI najaramAM AvyA. bhAInI dIkSAnA vicAre ane bhAbhIonA pazcAdda jIvananI kalpanAe tenuM haiyuM bharAI AvyuM. -haiyAnA bhArane ajavALatuM eka usNu azrubi6 tenI AMkhamAMthI TapakatuM dhanyakumAranA vAMsA para paDayu. bindu pitAnA vAMsA. para paDatAM ja catura dhanyakumAre pAchaLa joyuM. tyAM teNe nityanI praphullita subhadrAne badale plAna vadano subhadrAnuM darzana thayuM. mArI patnInI AMkhamAM azra? dhanyakumAra ghaDIvAra vicAramAM paDyuM. keNe dubhavI che tane ke Aje Ama karamAI rahI che tuM ?' -dhanyakumAre sIdhA ja prazna karyo. ' Apa hayAta chatAM ke dubhavI zake mane ? nathI dUbhavI , keAIe mane, paNa dubhAyu che dila mAruM bhrAtRsnehanA viyoga ka9pane !' eka Aryone chAjatI rIte subhadrAe javAba Ape. " brAhano viyoga ? kayA mulkanI saphare jaI rahyA che - badhu tamArA ? ane zA mATe?' dhanyakumAre atabhanuM kAraNa pUchyuM , badhu mArA taiyArI kare che saMsAra tyA javAnI, nitya eka -eka patnIno tyAga karI rahyA che. batrIsa raMka dina vyatIta thatA, - teo muktinA hariyALA mulka tarapha prayANa Adaraze.'subhadrA mULa kAraNa raju karyuM.
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ 118 vizvoddhAraka zrI mahAvIra oha! bhAI tamArA dIkSA le che ane temanA viyoganI kalpanAe tame duHkha anubhava che ! paNa dIkSAnA zubha kArya mAM. ATalo badhe vilaMba che, ke jethI ekI sAthe batrIsa strIono tyAga na karI zakAya?" dhavakumAra TeNa rUpe belyA. bAlavuM saheluM che svAmInAtha paNa karavuM ghaNuM kaThIna che dIkSA levI e nAnA chokarAnA khela nathI, jIvanabhara tyAganI sImAomAM viharavAnuM che ane saMsAra pratyenI tamAma svArtha bhAvanAono lepa karavAnuM che. tyAgamaya jIvananI mahattA sUcavatAM subhadrA bolI. ema che? dIkSA eTalI gahanate badala taiyAra thavA divasenA divase joIe ?' AtmAno sUra darzAvatAM dhanyakumAra bAlyo. svAmInAtha! zravaNe mIThI tyAganI vAta; AcaraNe ati kAThI lAge che. najara sAme nAcatA vaibhavane tarachoDI, tyAganA ucca jIvananI dIkSA e kAMI jevAtevAne mATe saraLa paNa nathI daDhanizcayI ane alpabhegI purUSa ja dIkSAnA ucca pathe pagalA mAMDI zake" subhadrAe bhAInI seDa tANatAM marmamAM javAba vALyo. 'tyAre-huM dhAruM te cAritra dharma aMgIkAra karI zakuM ke nahi ?' dila luchatA luchatAM dhanyakumAre potAnA jIvanano Adarza raju karyo. emAM vaLI dhAravAnuM zuM?' vALamAM tela sIMcatAM subhadrA bolI. bhale tyAre tu belI teja pramANe huM vatIza, paNa tArA bolamAM tuM makakama raheje ' eka mahAtmAnI adAe dhanyakumAre javAba Apyo. "zuM-zuM zuM? eto majhAka hatI. huM tamane dIkSA levAnI vAta nahotI ja karatI. A te tame mArA bhAInA kaMpatA tyAganI mazkarI karatA hatA, eTale meM Apane te tyAganI gahanatA viSe e bela kahyA, bAkI mAre Azaya tamane saMsAra tyajAvavAne to nathI ja.' strIvidyAne zobhatI rIte subhadrA strInI ja bhASAmAM belI
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - - - - - - - zAlibhadra-dhanyakumAra 119 huM Aryana chuM subhadrA! satvazAlI AtmA nijanA belamAM aDaga rahe che, DagavAne prayAsa karavA chatAM, sarvanA prabhAve te temAMthI DagI zakatuM nathI. je bolyo chuM te have karavAnI ja. kharuM pUcho te, te ja mArA aMtara sare tyAganI Urmio jagavI che ane teTalA pUrata huM tAre paNa AbhArI chuM. sarvasvanA tyAga karatAM paNa belAyalA belanI kiMmata AtmapremI janane mana vadhAre ja che. Aje belAyalA belane pheka karuM, AvatI kAle eja jIvananIti mArI pAse ema kAM na uccarAve ke, subhadrA ! jA ! tuM mArI patnI nathI?' mATe huM mArA nizcayamAMthI have nahi ja DaNa.' bolanuM mUlya AMkatAM daDhanizcayI dhanyakumAra belyA. pati dIkSA le, ne patnI saMsAramAM jIvavAne mana manAve e AyaMkulanI nIti nathI. subhadrA ravarita pagale pitAnI mAtA bhadrA pAse gaI. jaIne dhanyakumAranI dIkSA levAnI daDha bhAvanA raju karI temaja dhanyakumAranI sAthe, temanI patnI tarIke pitAne paNa dIkSA, levA devAnI teNe mAtA pAse rajA mAgI, subhadrA' tuM A zuM bole che. eka tarapha tArA bhAIne mAre kuladIpaka saMsAra tyAganI taiyArImAM paDayo che, tyAM bIjI tarapha tame badhAM dIkSAnI vAta karo cho, tamane koIneya mArA ghaDapaNano khyAla nathI Ava.' mULa sthiti samajAvatAM bhadrAmAtA bolyAM. * janetAne jAyAM para vahAla hoya ja paNa e vahAlanI maryAdA aMkAtA, tenuM nAma moha banI jAya che ane mehanI vAlI mAnavIne AtmAnI amara kavitAnA ujajavaLa pradeza sudhI nathI pahoMcavA detI. mAtAjI ! Aje tame amane saMsAra bahAra na javA devAmAM, amArAmAM je juo che, te amAruM hita nahi, paNa amArA taraphanA tamArA mohane vaza thaIne ja tame Aje amane saMsAramAM tamArI AAMkha AgaLa rahevAnI vAta kare che. paNa koNa jANe ?
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ 120 vizvoddhAraka nI mahAvIra pahelI AMkha nI mIMcAze? ane te paLe, Na kone sasAra bahAra jatAM rokI zakaze ?' tava jharatI subhadrAnI bhASAnI asara bhadrA svabhAvI bhaddAmAtAne paNa thaI. mAtAnI anumati meLavIne te vazura gRhe AvI. dhanyakumArane teNe potAnI dIkSAnI vAta karI. temaja subhadrAnI sAta bahene (zAkA) paNa dIkSA kAje tatpara banI. dhanyakumAra dIkSA kAje taiyAra thayA. ghaNA ja ThAThamATha pUrvaka temanI dIkSAne vadheDe nIkaLyo. temAM temanI ATha patnIo paNa dIkSAnI taiyArI karIne sAmela thaI hatI. varaghoDAnI zobhA apUrva hatI, rAjA zreNike varaDA nimitte jarUrI sarva sAdhano pUrAM pADayAM hatAM. hAthI ghaDA ratha pAlakhI ane pAyadaLanA paMcaraMgI sAjathI bhato varaDe zAlibhadanA bhavana pAsethI pasAra thayo. te samaye zAlibhadra vilAsa bhavanamAM ja hatA temaNe vividha prakAranA vAjiMtronA AkarSaka sUra sAMbhaLyA ne tarata ja jharUkhe jaI UbhA. jharUkhAmI temaNe varaghoDA tarapha joyuM to temanI capaLa tIkSaNa daSTi dhanyakumAra para paDI. dhanyakumAranI dIkSA varaghoDe jotAM ja, zAlibhadranA aMtaramAM vahetuM jharaNuM vegavAna banyuM. bhavanane sAtame mALethI teo jhapATAbaMdha nIce UtaryA. dIkSA kAje mAtAnI anumati mAgI. mAtA zuM bole? paraMtu zAlibhadranA dIkSA kAjenA makakama vicAra AgaLa temanI mehabharI vinaMtI-na cAlI ane Akhare ! "hA"bhaNavI paDI. * jIvana kalyANa mATe saMsAranAM sarva prakAranAM sukha chAMDI, zAlibhadra dIkSA mATe taiyAra thayA. ghara tyajI, dIkSA maMDape gayA. dhanyakumAra paNa sarva taiyArIo sAthe tyAM ja UbhA hatA. eka bIjAne maLyA. dIkSA premI banne AtmAo tyAM sumesarelA tIrthaMkara zrI mahAvIra pAse gayA. dIkSA ApavAnI prArthanA karI. zeThanI ATheya strIoe paNa mI vIrane, temane dIkSA ApavAnI vinaMti karI. ,
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAlibhada-dhanyakumAra 121 Atmahita thAya tema karI, temAM koIne pratibadha gaNaze nahi.' zrI vIre eka ja javAba Apo. bane azoka vRkSa nIce gayA. tyAM sarva AbharaNe utArIne dakSA veza dhAraNa karyo. pachI prabhue te bannene mahAvrata uccarAvI dIkSA ApI. temaja subhadrAdi ATheyane dIkSA ApI AryamahattarA pAse mokalI. bane munio adhyayanamAM lIna thaI gItArtha thayA. pratyAkhyAna pariNA vaDe tIvra tapasyA karIne thoDA ja vakhatamAM teo uttama prakAranA suninI TimAM AvyA, apramatta bhAvathI IcchA rodha karIne eka, be, traNa cAra mAsakSamaNadi vividha tapasyA karIne, te maharSio bAra varSa sudhI sthaviranI sAthe vividha dezomAM vihAra karI zrI vIra bhagavaMtanI pAse AvyA. vizvatAraka zrI mahAvIra paNa duniyAmAM AtmAnA dhavala bhAva kiraNe relAvatAM rAjagRhIe padhAryA. te divase te banne maharSione mAsakSamaNunuM pAraNuM hatuM, paraMtu garva rahita tathA bhojananI icchA -vagaranA teo gocarI karavA javAnI rajA levA mATe zrI vIra bhagavaMta pAse AvyA ane bhaktibhAva pUrvaka namana karyuM. te samaye zrI vIre zAlibhadra tarapha joIne kahyuM, "vatsa! Aje tamane tamArI mAtAthI gocarIne lAbha thaze.' pachI bane munio rAjagRhImAM gocarI levA nIkaLyA kharo bapora ho rAjamArga A je garama hoM. phUla para cAlanArA ane, Aje harSapUrvaka Aga jevI saDako para jaIne AgaLa vadhatA hatA. zrI vIranA zabdo anusAra teo banne sIdhA ja bhadrAmAtAne bAraNe jaIne UbhA. aMdarathI koIne avAja na Avyo. vagara olAve dara javuM te pazu sAdhune mATe dharmayukta na gaNAya eTale teo tyAMthI AgaLa cAlyA gayAM rcAlatAM cAlatAM banne vicAramAM
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ 122 vizvoddhAraka zrI mahAvIra - - - paDayA ke trikAlavidda zrI vIranAM vacane phoka jAya ja nahi. mArgamAM jatAM temane eka bharavADaNa sAme maLI. munione jotAM ja te harSita thaI pitAnI pAsenuM prAsuka dahIM vaheravAnI teNe temane jIjI kau. dahI tAju ja hatuM. munioe te svIkAryuM ane aMdaroaMdara vismaya pAmatA zrI vIrane caraNe AvyA. potAnA manano saMzaya TALavA zAlibhadde vAta upADI. he bhagavAna! ApanA kahevA pramANe mane mArI mAtAne badale eka bharavADaNa varaphathI Aje gecarI maLI che.' tane dahIM vaherAvanAra te bharavADaNu ja tArI pUrva janmanI mAtA che. 'jJAnasAgara zrI vIra bolyA. "tAro A bIjo bhava che,. jyAre bharavADaNa enA e ja bhavamA che.' A pramANe prabhunA mukhathI khulAse sAMbhaLavAthI zAlibhadrane saMgaraMga dviguNa co. pachI prabhunI AjJA laI, dhanya muninI sAthe pAraNuM karyuM. bhavavirakata zAlibhadra muni bhagavaMtanA mukhathI pUrvabhavanI mAtA saMbaMdhenI vAta sAMbhaLI vicAramAM paDayA. saMsAranA AzcaryakAraka karma janma anubhavethI temane paNa navAI thaI. eka bhavane bharavADane putra ja bIje bhave zrImaMtane ghera jakhyo. karmanI A hisAbe keTalI mahattA samajavI. je je janme, mAnavI, pitAnA manathI vacanathI ke kAyAthI je je prakAranA zubhAzubha bhAva janmAve che, te te bhAna te te prakAranA phaLa-pariNAma tene pitAne ja bhogavavAM paDe che. ekanA karmanuM phaLa bIjAne bhogavavuM paDe te karmaphaLa gaNAya ja nahiM. karmanA siddhAntanuM sacoTa ane satya nirupaNu ja jainadharmanI mahattA ane vyApaktAnuM sUcaka che. jaina dharme je bAra karma upara mUke che, te bhAra bIjA keI dhama puratakamAM vAMcavA maLe nathI. ma
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAlibhada-dhanyakumAra aMtya ArAdhanA karavAnI zrI vIranI AjJA laI aDatALIsa muni tathA gautama gaNadharanI sAthe te banne muni vaibhAragiri para gayA tyAM zuddha zilApaTa pramAIne Agamana mATe IpathikI AvI gaNughara mahArAja pAse vidhipUrvaka batrIsa dvArA vaDe ArAdhanAnI kriyA karI; te banne munioe harSa pUrvaka pAdapapagamana anazana aMgIkAra karyuM. aDatALIsa munio paNa te bannenI pAse rahyA. te banne mahAmuni, eka mAsa paryata saMlekhanA ArAdhI, aMte zuddha upayogamAM lIna cittavALA thaI samAdhipUrvaka kALa karI, savaIMsiddha nAmanA pAMcamA anuttara vimAnamAM devapaNe utpanna thayA. abhayakumAranI buddhi ane dhajA zAlibhadranI, RhinA' je amara vAkayo Aje paNa divALI samaye zAradA-pUjanane TANe ApaNe , cepaDAmAM TakIe chIe. te abhayakumAra dhanyakumAra ane zAlibhadra - te rAjagRhInA ja mahApuraSa jenAM jIvana tame vAMcI gayA. arjunamAlI -arjunamAlI rAjagRhIne ja rahevAsI te gAmanI bahAra AvelA yakSanA maMdiramAM sevAbhakita karato ane ghaNo - samaya e rIte vyatIta karato. tene baMdhumatI nAme strI, jenA rUpamAM jAdu hatuM te jAduthI kheMcAIne eka divasa cha halakA mANaso yakSa-- maMdire gayA. temaNe pahelAM arjunamAlIne deraDAthI bAMdhyo. bAMdhIne , eka bAju pheMkI dIdhe ne pachI tenI strI baMdhumatInA jIvana para hAtha nAkhavAne taiyAra thayA. eka khUNAmAM paDelA arjunathI A sahana na thayuM. te 8aa thavA taraphaDIA mAravA lAgyA. AMkho lAlacoLa thaI gaI, bhavAM caDhIgayAM, krodhanI javALAo tenA zarIramAMthI garama havAnA svarUpamAM bahAra nIkaLavA lAgI. paNa lAcArI, tenA hAthamAM kaI ja nahotuM... Akhare te yakSa para cIDAyo ke jenI te atyAra sudhI saraLa bhAve.
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ 124 vizvoddhAraka zrI mahAvIra pUjA bhakti karato hato. gussAmAM te babaDa are duSTa yakSa tuM paNa A badhuM kema jaI rahyo che ? zuM mArI sevAbhaktino Aja utara ! A vacanothI vAtAvaraNa sthita yakSanA anupAna jevI tAkAta ajunamALInA aMtare ubharANI. arjunamAM baLa AvyuM, teNe doraDu teDI nAkhyuM. pachI maMdiranA dvAra badha kSIne bhAre vajI hathiyAra (gadA) upADayuM, te hathiyArane ekaja sapATe teNe cha purUSone eka strIne kaccaraghANa vALI nAkhyo. paNa e tAkAtane tAmasI bhAva tenA aMtaramAMthI kho nahi ne te gAMDAnI jema haMmezAM sAta mANasanA khUna karavA lAgyo. ekadA rAjagRhInI bahAranA udhAnamAM tIrthakara zrI mahAvIra svAmI padhAryA. paNa haju sudhI rAjagRhInA daravAjA khUlyA nahotA, kemake gAMDA ajune sAta mANasanAM khUna karyAnA samAcAra dvArapALane maLyA nahotA. te samAcAra maLyA bAda ja te daravAjA kholate. eTalAmAM rAjagRhIno eka bhAvika zrAvaka hiMmatabharyA haiye zrI varanA darzane cAhe tenuM nAma sudarzana. AtmAnA tenA sudarzanapera tene daDha vizvAsa hato. te daravAjA pAse AvyA. daravAne tene paDakAryo. sudarzane kahyuM, "mAre zrI mahAvIranA darzane javuM che, tuM daravAjA kholI nakha, arjunanI mArA saMbaMdhI javAbadArI huM mAre zire lauM chuM. te badala tuM DarIza nahi.' sudarzananA zabdo para daravAne daravAjo kholyo. " bhaktibharyA haiye sudarzana cAlyA. manamA tene jarAe Dara nathI. najIka gayo ne arjunane mANasanI gaMdha AvI. te gaMdhanI dizAmAM gadA laine doDa. arjunane potAnI tarapha Avate joI sudarzana maraNanI taiyArImAM lAgI gayo. chevaTanI bhAvanA bhAvI lIdhI.' arihata siddha sAdhu ane sarvajJa bhagavAne kahelA dharmanuM teNe smaraNa karyuM. . ne paMcaparameSThinuM eka mane smaraNa karavA lAgyA.
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAlibhadra-dhanyakumAra 125 ajuna gadA laIne sudarzana para kUdavA taiyAra thayo ke tarataja gadA tenA hAthamAMthI lapasI gaI ane te eka nizAnabAjanI mAphaka dUra pheMkAI gaye. A sarva pratApa sudarzananA ajaba Atma vizvAsa ane daDha dhamaM premano hatA. sudarzane ajunamALAne beThe karyo ne pachI bane zrI mahAvIranA darzanArthe cAlyA. sudarzana tathA arjuna mALIe bhaktithI prabhune vaMdana karyuM. eka dhyAne temane upadeza sAMbhaLyo. sAMbhaLaja arjunane potAnA adhama kRtya badala pazcAtApa thavA lAgyA. eka kuzaLa vidyA je rIte zarIranA sarva prakAranA rogo pArakhIne tene yogya auSadho vaDe maTADI zake, te ja rIte zrI vIra, AtmAnA dhanvantarI hatA ane aMdaranA tamAma rogone pArakhI laI, tene egya upacAra karavAne upadeza detA hatA. je prANI temanA jaNAvelA upacAra - pitAnA aMtaranA roga para ajamAvato te sadA sarvadA nirogI banI jatA. aMtaranA tApane vAravA arjuna mALIe paNa dIkSA lIdhI ane pavitra saMghamAM dAkhala thayA. have arjuna mALI niraMtara be upavAsanuM ! tapa karavA lAgyA. pAraNA mATe nagaramAM ja bhikSArthe jAya, tyAM leke temane gALa de. * kaI kahe, Aja mALIe mArA bhAIne mA. keda kahe, Aja mArA duSTa mArA patine ha. * deI ! cIDAIne temane lAkaDInA mAra mAre, koI temanA para patharAnA ghA kare. A badhuM anubhavatAM ajunamuni vicAramAM paDayA. aho ! ATalA mATe asamatola banatuM zarIra duHkha anubhave che to meM jemane ThAra mAryA temane kevuM thayuM haze? jyAre arjuna muni saghaLA taraphathI thatI apAjanA zAMtipUrvaka sahavA maMDayA, tyAre leke sAcI hakIkata samajyA. temanA tarapha mAna batAvatA thayA. thoDA mahinA AvuM pavitra munijIvana gALA
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ 126 vizvohAraka zrI mahAvIra temaNe paMdara divasanA upavAsa karyo. chevaTanI ghaDIe temanuM, jIvana pUrepUrUM pavitra banyuM' temane kevaLajJAna thayuM te te nirvANa pAmyA. anya dIkSAe M sakAntIH--rAjagRhamAM makAntI nAme eka dhanADhaya gRhastha rahetA hatA. bhagavAna zrI vIranI dezanA sAMbhaLI. temane sa`sArI 1 jIvana prati vairAgya bhAva upajyuM, meATA putrane kuTu:khabhAra soMpI temaNe dIkSA lIdhI. agyAra a'ganuM' adhyayana karI, ugra tapa pALI - te vipulagiri para mekSe gayA. ** bhArata gRhapatiH-rAjagR nagaranA khArata nAmanA gRhapatie zrI vIra pAse dIkSA lIdhelI. bhAra va dIkSA paryAya pALI teo aMte mekSe gayA. RSidAsa nAme rAjagRhanA dhanikagRhasthe paNa zrI vIra pAse dIkSA sIdhelI. metA muni:--rAjagRdghamAM metA' nAme eka dhanika yuvAna rahe, pUrva puNyanA cege tevu", teja nagaranA eka zeThanI AThe putro temaja zreNika rAjAnI eka putrI ema natranI sAthe, lagna thayuM hatuM. cAvIsa varSoM saMsAra sukha bhAgavI, teNe zrI mahAvIra prabhu pAse dIkSA lIdhI te navapU' aghyayana karI jinakalpIpaNuM a'gIkAra karI. bhagavatanI AjJAthI ekala vihArI thayA. eka vakhata metAya muni rAjagRhImAM eka seAnIne tyAM bhikSAe gayA. muni mahArAjane peAtAne AMgaNe AvelA joi, peAtAne dhanya samajatA senI javarlDa ( senAnA java) paDatA UbheA yeA. -dharamAM gayA ane zuddha AhArathI munine pratilAbhika karyo. dharmIne suni mArge vaLyA. seAnI punaH kAma para kheDI. ntrAbha' jhacADI hAthamAM lIdhI.- eraNa para dhA mAravA hAca upADayA. pazu 1
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ anya dIkSAe 127 tyAM javAM hatAM nahi. te vismaya pAmyA. be miniTamAM navalAM guma ! tenI dukAnamAM te UThayA, te daramyAna muni sivAya phrAi hatuM ja nahi, tene muni para vahema gayA. turata ja te munine pagale cAlyeA. rastAmAM jatAM temaNe teNe rAkayA te pUchaparacha karI. munine peAtAnA karatAM, paratA jIva vadhAre vahAlA hatA. kAraNa OM tyAga eja temanuM javanadhyeya hatuM. javalAMnI satya hakIkatathI teo vArtaka hatA. pazu te se|nIne jaNAvavAmAM samAyelA canAra manane pazu tee| samajatA hatA. muni mauna rahyA sAnIne vahema majabUta thaye| teNe temane mAthe ALuM cAmaDu mAMdhyuM te cAlatA thaye| unALAnA tApamAM ALuM cAmaDuM taDa taDa thavA lAgyuM tenI atizaya garamIthI muninAM netre bahAra nIkaLI paDayAM, paNa samabhAve saghaLuM sahatA te muni jara paNa DagyA nahi. gheADIvAramAM temane kevaLajJAna upajyuM te te sAthe ja temanuM zarIra DhaLI paDayuM. 1 sunine muzkeTATa bAMdhI seAnI dukAne Avye. eTalAmAM eka kASThahArA tenI dukAte Avye mUlya ApIne seAnI e te kASTha kharIdyA lAkaDAvALAe lAkaDAM pachADaryA lAkaDAnAM pachaDATathI joDenA jhADaparanAM pakSIo casakAM temAM eka pakSI carakI gayuM te te caraka sAnIne eTale paDI. temAM tenAM javalA camakatAM hatAM. saiAnI vastusthiti samajI gayeA. munine vaheArAvavAnuM anna levA je samaye te gharamAM bacele! te ja samaye te pakSI AvIne javalana sAcA javanA dANA samajIne carI gayeluM, munie te najarA najara joyeluM paNu jinakalpIpaNu a'gIkAra kareluM heAvAthI temanAthI pakSIne aDAya pazu nahi ke tene DarAvAya pachu nahi, temaja te vAta senIne paNa ne ja ' karAya. javAM maLI javAthI seAnI doDatAdeADatA muni mahArAjanI dizAmAM gayA. tyAM munine badale devaLa zarIra hatuM, te gabharAyA samajI gaye -
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ , 128 vizvoddhAraka zrI mahAvIra ke pitAnI zikSAthI ja muninA prANa gayA che. mahArAjA zreNikanA rAjyamAM AvI rIte eka mahAmuni zikSA pAme ane je te svayaM mahArAjA ke mahAmaMtrI jANe, te mArI zI dazA thAya ? e vicAre sanIe metArya muninAM vastra paherI laI, cAritra aMgIkAra karyuM. sAdhuonA be kaha5 sthavirakalpa ane jinaka9pa. sthavirakalpI sAdhuo -je sAdhu traNa vastra ane eka ja pAtra pitAnI pAse rAkhe che ane koIpaNa sagAmAM cothuM vastra mAgavAnI icchA nathI karatA, tema ja traNa vastra paNa nirdoSa jANIne ja mAgavA joIe ane jevA maLe tevA ja vAparavA jAIe. tene na raMgAya ke na devAya, vihAra samaye ukta traNe ya va pAse rAkhavA joIe, paNa a5 vastravAna kahevAvAnI gaNatrIe te chupAvavAM na joIe. temaja jyAre zitakAla vItI jAya tyAre te vasromAM paNa zakya rIte ghaTADe karavo joIe athavA temanuM eka ja vastra rAkhI bAkIno tyAga karavo joIe athavA taddana acelaka banI javuM joIe. jinakaSI sAdhuoH-vajaSabhanArAcasaMhanana vALA, sADA nava pUrva upara ne dazanI nIce bhaNelA temaja digaMbarAvasthAmAM rahenArA, vividha abhigraho dhAraNuM karanArA tathA hAthamAM ja (pANipAtra) bhojana karanArA sAdhu jinakalpI gaNAya 1 digaMbarAcArya devasenakRta bhAva saMgrahamAM jinakalpanuM varNana. uttama sa hanana dhArI, rimeM lagA kAMTA yA netrame giri rajake svaye na nikAla, dUsaroM ke nikAlane para mauna rahe. jalavRSTi Adi ke kAraNa vihAra mArga saka jane para ve cha mAsa taka nirAhAra kotsarga dhyAnameM rahete hai, ? ekAdazAMga sUke ghAraka zukala dhyAna dhyAnevAle, saMpUrNa kapAya tyAgI, maunavatI, guhAvAsI, bAhya evuM atyaMtara parigraha se rahita, niHsneha-ratnatrayase bhita."
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ anya dIkSAo 129 Aja kAla jinakaTapI sAdhuonI saMkhyA bahu ja ochI che. athavA nathI tema kahIe to paNa cAle kAraNa ke A kalikAlamAM te pramANe jIvanArA sAdhuo na ja maLI zake. Aje te sthavira kalpI sAdhuo ja rahyA che ane temAM paNa kalpanA ghAraNasara samaya gALanArA bahu ja ochA haze. metArya muni jinakapI hatA eTale javalAM carI jatAM UMcapakSIne najare najara jevA chatAM temaNe mauna sevyuM hatuM, maunasevanathI ghaNA prakAranA lAbha thAya che ane tenI apekSAe * hAni juja ja gaNAya. kAraNa ke vAra vAra bAlavAthI vaparAtI zArIrika zaktine tethI bacAva thAya che ane te zakti AtmAnA prakAzane khIlavavAmAM madadarUpa thAya che. mauna rahevAthI ApaNA vaDe anyane thatI hAni aTakI paDe che. mana-vacana ne kriyAnA vividha vicAra-taraMgo zAta paDe che ane tene sthAne vicArayukta AtmAne bAla pragaTe che tethI ja maunadhArIne jyAre belavAne prasaMga Ave che tyAre anya belakaNAo karatAM tenA be ja bolanI asara janatAnA mAnasa para sArI chApa pADe che. jaina sAdhuo prAyAvIseya kalAkanuM mauna ja seve che, kAraNa ke temanA meMmAMthI saMsAranA viSayavikArone uttejatI vAta nIkaLatI ja nathI. teo jyAre jyAre bele che, tyAre tyAre AtmAnA hitanA bela ja temanA meMmAMthI nIkaLe che. je bolavA chatAM maunane bhaMga na thayo gaNAya ane tethI ja jaina sAdhue mahamuni mahArAjanA nAme oLakhAya che. zrI vIra prabhu paNa chadmasthAvasthAnA sADA bAra varSa lagabhaga maunAvasthAmAM ja vihayA hatA.
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa cAlu rAjagRhI * sAra:-mithyAtvadhamI lepazreSThIne zrI mahAvIre samajAveluM satyadhama nuM svarUpa. zuzuzreNionA prakAra. vairAgyanA bhedya duniyAmAM dIkSAnI jarUra. vizvatAraka zrI vIrane ApaNe zA mATe sIe chIe. muktinI cAvI jIvavAnI rIta 'sana'nuM mahAtmya ? A kALane kalikAla zA mATe kahevAmAM mAnce che ? kalikAlanuM svarUpa samajAvatAM jIvanane jarUra sAcI dizA sAMpaDe ja. 1 lezreNI:--magadhanA pATanagara rAjagRhImAM lepa nAme eka zeTha rahetA hatA. te mithyAtva dharmamAM Asakta hateA. AtmAnA guNu dharmIne tene khIlakula khyAla naheAtA, tenA gurUnu" nAma zivabhUti hatuM. te paNa mithyAtva dhama mAM zraddhA dharAvatA. gurU jyAre bahAragAmathI ghera AvatA tyAre lepazreSThI cAra-pAMca gAu sudhI temanI sAme jatA ane pUrA satkArathI temane teDI lAvatA. zivabhUtie samajAvelA mithyAtva dharma' para lepazreSThI sa`pU zraddhApUrvaka vartatA. C
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAjagRhI 131 saMsAranA vividha prakAranA sukha bhogamAM jIvanano aNamola samaya vyatIta karatA, chane sAcA sukhanuM rahasya samajAvatA prama upakArI zrI mahAvIra bhagavAna ekadA rAjagRhImAM padhAryA. te vakhate -kSepakeSThI pitAnA mitra jinadatta zrAvakanI preraNAthI bhagavAnane vAMdavA gayAM. sArA mitranI sebatathI lAbha ja thAya. pitAnA matanA samarthana sArU lepazreSThIe bhagavAnane prazna karyA. he bhagavana ! mArA gurU je adhyAtma svarUpanuM varNana kare che -te satya che ke asatya ?' he zreSThI ! adhyAtmanA cAra prakAra che. nAma, sthApanA, dravya ane bhAva. temAnA pahelA traNa prakAra adhyAtmanA kAraNarUpa che. je ' puruSamAM bhAva adhyAmAM raheluM hoya temanAM kArya saMpUrNa siddha thAya che. bIjA traNa bhedavALAnA thatAM nathI. keI mANasa ema kahe che, "huM adhyAtma jANuM chuM ane tenuM sukha paNa anubhavuM chuM." to te regya nathI kAraNa ke zuddha adhyAtmane viSe teno bhAva ja jAya. adhyAtma e kaI padArtha nathI ke jANI zakAya vA tene paga karI zakAya. zuddha adhyAtmavAdI kevaLa adhyAtma bhAvamAM ja ramamANa rahe. kAraNuM ke adhyAtmanuM svarUpa nirvikalpa che ane tevA satya adhyAtma vinA bIju kAI AtmAne upakArI nathI. tarkazAstra ane vairAgya zAstra vigerenI yuktione jANanArA mANu ya adhyAtmajJAna vinA aneka prakAranI zuSka yukitao kare che, paraMtu te sarva saMsAranI vRtti mATe jANavI." adhyA- -nmanuM mULa svarUpa samajAvatA mahAjJAnI zrI mahAvIra bolyA. "he bhagavana ' Apa jenuM varNana karo che te adhyAtma kevuM hoya che? adhyAtma tattvamAM rasa paDavAthI zreSThIe bIjo prazna karyo. zrI vIra jJAnI-mahAjJAnI hatA. temaNe zreSThInA praznamAM jaNAvyuM - mithyAtvanA adhikArano tyAga karIne AtmAne avalaMbIne je
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ 134 vizvoddhAra zrI mahAvIra vALA mANaso zuSka tarka, sAhitya, gIta, rUpaka vigere je kAMI bole che, sAMbhaLe che, ke citave che, te sarva pitAne icchita vastunI aprAptithI ja bole che. AvA mAjIso bahArathI ema ja bele che ke, " saMsAra nAmo che, koI koInuM nathI, dharma karaze eja taraze. ' paraMtu A sarva vAgyaraMgI balanI nIce nijanA siMtita viSayanI aprApti ja kAraNarUpa che. tethI tenA bolAthalA zabdonI asara koIne ja na thAya. matalaba ke te vairAgya pAramArthika mahetA svArtha pUratAM ja che. paraMtu AvA prakArano vairAgya kaI vakhata koI jIvane sAcA vairAgyanI dizAmAM dorI jAya che ane tethI ja tene vairAgyanI kakSAmAM mUkI che. . meha garbhita rAya -A vairAgya cihya darzananA zAstrabhyAsathI utpanana thayelA bhavananuMyanA darzanathI bAla tapasvIone prApta thAya che. jIvAchavAdi tAnA svarUpane viparyayapaNe grahaNa. karavAthI teono vairAgya ajJAna (meha) garbhita che. jaina darzanamAM paNa jeone vadhu svarUpanuM yathArtha jJAna nathI hotuM, tethI padArthanA svarUpanA ane viparita rUpe prarUpe che. siddhAntane abhyAsa karIne te upara jeo AjIvikA calAve che ane alpa zaktivALo chatAM paNa potAno anAcAra gupta rAkhavA mATe moTI zaktithI kriyAne athavA jJAnano dekhAva kare che, vAcAlatAthI bheLA svabhAvanA chAnA manamAM potAnA mATe UMce abhiprAya kema cAya, tevA prakArano bAhya dekhAva kare che teono varAgya paNa pAramArthika vairAgya nathI. zarIranI aMdara rahelA jIrNa javaranI peThe AvA prANIono vairAgya mAtra ghaNA nuM poSaNa karanAra nIvaDe che. jeone utsargamAM, a5-- vAdamAM. vyavahAramAM, nizcayamAM, jJAnamAM ane kriyAmAM vAdavivAda hoya. teo paNa Aja koTImAM Ave che. - jJAna garbhita vairAgya -jeonI buddhi syAdAda zelIthI ravapara mAgamamAM yayAriyati pravatAvatI hoya che temane A verAgya thAya che.
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAjagRhI 135 - -- - A vairAyavALA prANIo paranA apavAda kaI paNa kALe belatA nathI tema para apavAda sAMbhaLavA paNa utsuka , rahetA nathI, ke aMtaramAM tevA prakAranI rUci ja rahetI nathI. madhyastha vRttivALA hAIne teo hamezAM sarvanA hitanuM ciMtana kare che. kAraNa para teo vastunA svarUpane tathA karmane vicAra kare che. paNa prANIonI kRtino vicAra karI temanA tarapha rAga ke reSa dAkhavatA nathI. teo AjJAmAM vartanArA hoya che. jitezvaranI AjJA para teone daDha vizvAsa hoya che. sarvadA cidAnaMdamaya svabhAvamAM ja teo masta rahe che. AnaMdanA ujjavaLa pradeza tarapha ja temanI pratyeka kriyAnI sUkamavarALa pahoMce che. sarvadA sneha ane zAMtinA sanAtana maMtro guMjatA teo jIvamAtranA hitamAM ja UbhA rahe che. " virAgyanuM yathArtha svarUpa samajyA pachI lepa zreSThIe zrI mahAvIrane bhAva adhyAtmavAdInA virAgyanuM svarUpa pUchayuM. jJAnasAgara zrI vIra bolyA, "he zreSThi ! e vairAgya A duniyAmAM be prakAre pravarte che. eka prakAre viSayomAM ne bIje guNemAM. viSayamAM pharato vairAgya sAmAnya keTIno gaNAya ane gussAthI prApta thayelo vairAgya uttama koTIne gaNAya. pahelAmAM icchita vastunI aprAptithI vairAgya thAya che, jayAre bIjAmAM guNa utpanna thavAthI thAya che. utkRSTa adhyAtma bhAvavALA pAgIonuM zarIra uttama prakAranA zIlathI mahetuM hoya. temane zarIranI sugaMdhI mATe, karaturI, 'mAlatI ke caMdananI jarUra na paDe. paNa ucca prakAranuM jIvana jIvatAM temanuM rakta eTaluM badhuM nirmaLa ane pAtaLuM thAya che, temAMthI AtmAnA nirbheLa divya bhAvonI sugadhI pragaTa thAya ane zarIra tenAthI maheka maheka thAya. temanuM mana sadA jJAnamaya vairAgya bhAvamAM ja sthira rahe che, eTale ke duniyAnA
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ ' 142 vizvoddhAraka zrI mahAvIra zuddha kriyA dharmAMmAM pravata'vu, te adhyAtma kahevAya apuna dharma nAmanuM, 'cAcu' guNusthAnaka prApta thAya, tyAre saMpUrNa sat yAga pragaTa thAya che; ane navamA guNasthAnakathI caudamA guNucAnaka sudhI anukrame je vizeSa zuddhivALA kriyAe thAya che, te adhyAtma kriyA jANuvA. para'tu bhavAbhinaMdI mAthyusa AhAra, upAdhi, pUjA vigerenA gaurava mATe je kriyA kare che. te kriyA te adhyAtma guNane nArA karanArI cAya che ane teja kAraNuthI samyakatva jJAna sa`yukta kriyA pAMcamA guNasthAnakathI zarU thAya che. cAyA guNusthAnake te zuzruSA vagere cita kriyAe pravarte che. ' guNazreNIonA agiyAra prakAra cheH--(1 ) samyaktva praryAyakI ( 2 ) dezavaratI prayikI ( 3 ) savirati pratyayiI ( 4 ) ana MtAnubaMdhI visa MgaiAjanA (5) danamAhanIya kSapaka ( 6 ) cAritramehanIya kSepaka (cha) upazcAta mehanIya ( 8 ) kSepaka zreNI ( 9 ) kSINu meha guNa zreNI ( 10 ) saMyAgI devalI guNa zreNI (11) ayeAgI devalI guNa zreNI, A guNa zreNIe krame krame asA, guNI nirA karanArI che. jema jema adhyAtma bhAvamAM aAgaLa vadhAya tema tema A guNa zreNIe! vaTAvIne AtmAnA Anadane rAtra mANI zakAya.' 39 vItarAga vacanathI satASAtA zreSThIe vairAgyane artha ane tenuM kAraNu zrI vIrane pUchyuM, zrI vIrane te saghaLu hastAmalakavat hatuM.. HraNu ke sa mAM teo samAi jyA hatA ane sava temanAmAM hatA. snehanuM utkRSTa svarUpa pragaTa thatAM AtmA samAM ekAkAra thavA chatAM sathI parane alipta rahI zake che. jIvamAtra pratyenA aparisIma snehane kAraNe zrI vIramAM samayatA pragaTI hatI ane tethI game tenI game tevI zakAne tee paLavAramAM dUra karI zakatA. jenA aMtaramAM TrAi paNa praznAranI nAnI meATI zakA gha
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 3 8. |rAjagRhI vAlIne na beThI hoya, tevo mahAmAnava game te zaMkAne dUra karI ja zake. paraMtu zaMkAnuM niHzeSapaNuM e ja tenuM sarvotkRSTapaNuM gaNAya. ane snehanuM utkRSTapaNuM pAmavA kAje zarIranuM utkRSTapaNuM visAravuM paDe. zarIra jyAre nAnuM bane tyAre ja Amaneha vyApaka svarUpa pakaDI zake te sivAya nahi. zrI vIre zreSThInA praznanA javAbamAM jaNAvyuM, " saMsAra vRddhinA kAraNabhUta viSayamAM nahi phasAvAthI bhavanI nirguNatAne batAvanAra nirAbAdha verAgya utpanna thAya che. je mANaso viSayane -tyAga karyA vinA, vairAgya dazA pAmavAnI IcchA kare che, te kupane tyAga karyA vinA roganI ratine Icche tenA jevuM che. viSayomAM ramatI indriyo, mana tathA buddhine jayAre AtmAnI dizA tarapha vALavAmAM Ave, jyAre viSaya sukha karatAM Atmasukha meTuM amajAya tyAre ja vairAgya utpanna thAya che. viSayane bhajata mAnavI DroI kALe AtmAnA bhajanamAM na ja joDAI zake, kAraNa ke ekI sAthe be kSiAonI siddhi taddana asaMbhAvya gaNAya. vairAgyanA traNa bheda che. (1) duHkha garbhita (ra) meha garbhita (3) jJAna garbhita. - dukha garbhita vairAgya - strI, putra, mitra, ghana, dhAnyAdi sukhane - ApanArI ApatI mAnelI iSTa vastu prApta na thAya athavA prApta -caIne nAza pAme, tyAre manamAM duHkha thavAthI saMsAra upara uThega ' * thavA rUpa je vairAgya thAya, te duHkha garbhita vairAgya kahevAya. . AvA prakAranA vairAgyane pALatA mAnavI, ciMtita vastu prApta thatAM pharI pAchA saMsAramAM mazagula banI jAya che. kAraNa ke tenA vairAgyanuM kAraNa ja tevI vastune abhAva hoya, ne jyAre tevI -vastu maLe tyAre ApoApa vairAgya raMe upaTI jAya. AvA vairAgyana
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ 106 vizvoddhAraka zrI vahAvIra vividha vaibhavanA game tevAM AkarSaNathI paNa Atmamaya temanuM mana DAlatuM nathI. paramAnaMdamAM ramatAM temane svagAdinA sukhanI paNa icchA thatI nathI. vipulamati vigere labdhio prApta thayelI hoya che. to paNa tethI temane rada thato nathI ke pitAnA sukhanA mATe tene upayoga karavAnI temane icchA thatI nathI. jenI IcchAna pratyeka to AnaMda sAgaramAM lIna thayAM hoya, tene Aloka ke paralakanI zArIrika samRddhimAM rasa kayAMthI ja paDe ? A pramANe tattvarUpa sabhaLI lepazreSThIne sAcA dharmanA svarUpano khyAla AvyuM. tenA pUchavAthI bhagavate jaNAvyuM ke, "he bhAI" keTalAka uttama jI pUrvabhavathI puNya laIne Ave che. A bhavamAM paNuM puNya upArjana kare che. teo bharatacI, bAmbhalI abhayakumAra vigerenI jema para kyAM avinAzI sukhane pAme che. . . keTalAka jI pUrvabhavathI puNya laine Ave che, paNa A bhavamAM puNya karyA vinAja keNika (rAjA ajAtazatru) vigerenI jema khAlI hAthe pAchI jAya che. keTalAka jIvo paralokathI puNya rahita Ave che, paNa kAlika kasAInA putra sulasanI jema ahiMthI puNya upArjana karIne pAchA jaya che. keTalAka-cha puNya rahita Ave che ane bhAgyahIna purUSanI jema praya bAMdhyA sivAya ja ahiMthI pAchA jAya che. teo Aleka ane paraleka bannemAM duHkhI thAya che. manuSya hamezAM AtmAne hitakartA pravRtti ja karavI joIe. jagajajonA apavAdathI jeo re che ane temane rAjI rAkhavAnI gaNatrIe varte che, teo kadApi nijanA AtmAnuM zreya karI zakavAnA nathI, kAraNa ke e deI upAya cheja nahi ke jethI sarva leTene saMtoSI zakAya,
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ -rAjagRhI satyadhama nA raMge ra'gAyalA lepazreSThIe turata ja bhagavaMta pAse zrAvaka dhama aMgIkAra karyo ane mithyAtvanI sarva kriyAne cheDI dIdhI. lepazreSTInu' mA prakAranuM vartana joi tenA prathamanA mithyAvAdI snehIe tene dRpA ApavA lAgyA. tenI sAcI dharmakriyAe tarapha paNa tee sUtra batAvavA lAgyA. . zreSThInA gurUne A vAtanI jAsu thai. temaNe lepane khelAvavA mAsa mAkalyA. peAtAne khelAvavA AvelA mANasane zreSThIe sApha sApha zabdamAM kahI dIdhu* ke gurU teja che, je pRthvI vigere cha kAya ane cha dravyathI pAsa thayelA leAkanA svarUpanuM thAya varSoMna kare che. tathA zuddha AdhyAtmika tattvAne upadeza kare che, temaja tene anusaratI peAtAnI cetanA vaDe tevA ja dhama`tu pratipAlana kare che khIjAne nuM gurU tarIke mAnatA nathI. 3 137 A pramANenA javAba sAbhaLI AvelA mANasa pAche zivabhUti -pAse gayA. zivabhUti jAte zreSThIne ghera gayA. te paNu gurU tarIke lepe temane mAna Apyu nahi. zivabhUtine AthI ghaNA krodha caDhayA ane kahyuM ke, " he sRSTi ! tane kayA dhUrte chetaryAM che jethI mArA AvatAM tuM Ubhe paNa thatA nathI . mArU sAmarthya te hajI joyuM nathI. pazu mArA bhakatane pratyakSa rIte svanuM sukha thayu che. ane khIjA tA naravAsI thayA che te tu tArA maitrAthI jo, ' ema kheAlIne te zivazrutie vidyAnA baLathI vanarakAdi sava batAvyuM. . r A joSane zreSThIe vicAra karyAM ke kharekhara A IndrajALa ja che. sva'mAM javuM OM narakamAM paDavuM e te AnavIe peAte karelA zubhAzubha karmAMnA AdhAra para che. sAmAnya labdhidhArI A zivabhUtineya navA paMthane meha lAgyeA che, ' jyAre ana talabdhi nidhAna zrI sahAvIrane mAna H ahaMkAratA eka kaNu pazu pazI zakatA nathI. zrI mahAvIranA saraLa nAnApadezathI sanmArge caDhelA zreSThIe A '
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - 138 vizvoddhAraka zrI mahAvIra pramANe vicArI, zivabhUti tApasane kahyuM ke, "game tevI labdhio maLavA chatAM, mamatAno tyAga thayo na hoya to te sarve ayogya ja che. mamatAraMgI tame, adhyAtmanA raMgane jyAMthI jANI zake ! " AdhyAtmanA digya aMze kAje, ahaM ane svAyanA killAo naSTa karavA paDe che. zarIranI AsapAsa ane aMdarathI jyAre mArApaNuM dUra thAya, tyAre savamaya AdhyAtmikatAne divya AnaMda mANavA maLe.'lepanA tIkhA adhyAtmaka zabdothI zivabhUti manamAM ghavAya tene lalacAvavAnI tenI yukti prayuktio phoka thatAM nirAza caIne, eka zANo ziSya gumAvIne te pAchA pharyo. sAce ja, janadharmanA pATale beThelA samaju AtmAne tethI vizeSa tatvamayatA dharAvanAre dharma A duniyAmAM zodhyo jaDato nathI. ! | sarva prakAranA gRha kAryo karavA jatA paNa lepazreSThI jJAnadharmane tyajatA nathI. sarvatra jJAnadazAnI jAgRti rAkhe che. ema vartatA temaNe potAnA samagra kuTuMbane dharmanA samAcAravALuM karyuM. kuTuMbapAlana karatAM jyAre pitAne sarvavirati dharma pALavAne samarthapaNuM jaNAyuM, tyAre temaNe dIkSA lIdhI ne sarva karmane kSaya karI mokSe pahoMcyA, tIrthakara zrI mahAvIra prabhunA rAjagRhImanA avAranavAra AgamanathI tyAMnA uttama mAdhama ne kaniSTha ema traNeya prakAranA cho para temanI sArI chApa paDelI ApaNe joI gayA ane te te jIvoe harSapUrvaka agIkAra karela cAritradharma viSe paNa vAMcI gayA. dIkSAnI jarUra - zrI vIraprabhu te samaye jyAM jatA tyAM. sarvane dIkSAno upadeza detA ema nathI, paNuM temanA sarva tyAgamaya jIvananI kalAmaya surakhithI kheMcAIne bhavya cha-temanA pagale cAlavA taiyAra thatA hatA. bAkI temanA upadezanI Dhaba kamika hatI. vahelA to teo zrAvaka ane zrAvikAne gya- suNadharmonuM varNana
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAjagRhI 10 karatA pachI AgaLa vadhatAM dIkSAne upadeza detA. chatAM mAnavI saMsAramAM rahIne jeTaluM meLavI zake che, tethI anekagaNuM vizeSa saMsArathI para banIne pAmI zake tema che. AjanA abhyAsIo bele che, "badhA dIkSA laI laIe te saMsAramAM rahe keNa? to pachI saMsArane arthaze?' Ama bolatAM temane e paNa samajAtu hoya tema nathI jaNAtuM ke, "dIkSA lenArAnI saMkhyA vadhavAthI saMsAra kayAre saMsArI zUnya banyA che." dareka jIve dIkSAnI bhAvanA avazya rAkhavI joIe pachI bhale dIkSA aMgIkAra karAya ke nahi. pUNyakarmonA udaya vinA dIkSA kAMI rastAmAMthI maLI jAya tevI vastu nathI, paNa dara samaye jIvanamAM dIkSAnI jarUra eTalA mATe che ke, tene zAMtinI jarUra che." ane sAcI zAMti meLavavAnA vividha mArgomAM, dIkSAno mArga zreSTha che. dIkSAthI svaparanuM hita . sadhAya che. paMcamahAvrata pALatA sAdhu pitAnuM kalyANa te sAdhe che - ja uparAMta te sAthe sAthe temanI sattamaya pratyeka jIvanakriyA vAtAvaraNamAM evI jAtanuM eka divya adalana jagave che ke, jenA prabhAvathI vizvanA jIvone paNa kSaNunI zAMti jaDe. upAzrayamAM vasatAM ke. jaMgalamAM viharatAM paNa sAdhunA aMtaramAM ane bahAra ekaja bhAvanA taratI hoya, "sarva jIvonuM kalyANa thAo.' jyAre Aja bhAvanA jIvanamAM UMDe Utare che, tyAre AtmAnA baLathI- - prakAzathI te paripUrNa bane che ane udgAra rUpe avatAra le che tyAre tene pratiSa U ce-nIce ane AsapAsa ghaNuM aMtara sudhI prasare che. jenuM prasaravuM hetuhIna na hotAMpratyekanA AtmAmAM zAMtinuM eka meju pheke che. dIkSAnI mahattA jaLavAya che, tyAM sudhI je jIvananI mahattA paNa jaLavAze kAraNa ke jIvanamAMthI jyAre dIkSAnuM nAma ja bhUMsAI jaze, tyAre darekane ema thaze ke, "saMsAranA A vividha 1
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ 140 vizvoddhAraka zrI mahAvIra C prakAranA sukhadu,khatA khaMnemAMthI UgaravAnA upAya ca| ? Aje dIkSA najara sAme che, eTale kAine tenI mahattA na samajAtI heya te banavAjoga che. paNa te bhUlAtAM tenAM mAna ghaNAM ja vadhaze e pazu eTalu` ja sAcu' che. mahAmAnavenAM jIvananI jema Aje - dIkSAnAM mUlya paNa ghaTI rahyAM che. paNa tethI tenAM mULatattvamAM phera nathI pace ke nathI ja paDavAne ane eka evA vakhata Avaze, jyAre sasAranA bhayaMkara tApamAM jaLatA jIvA, parama upakArI zrI vIranA eka eka vacanane vAMcavA mATe paNu talasatA haze. vastutattva hAjara che tyAre kAIneya tene sadupayega ceAgya jaNAtA nathI, te pachI sadA tenA vagara calAvavA taiyAra DaeNma na thayuM ? krAI kheAle ke, huM te mATe paNa taiyAra chuM. ' te tenAM te a`hIna vAkaye paNa nakAmAM gaNAya. kAraNa ke jainavamanA pratyeka siddhAnta, pratyeka jagatajIvanA jIvana sAthe eTaleA badhe najIkane sakha dha dharAve che, ke tene niha mAnavAnuM melanArA paNa ADakatarI rIte tene peAtAnA jIvana mAraphata sAre| ke narase upayAga karI ja rahyo che, je rIte sUrya ane ca MdranAM kiraNAne ApaNA jIvana sAthe satata prakAraneA sapa che, teja rItane vizvavyApakatA ( sUkSma ) dharAvatA jainadhama sAthe ApaNA jInanA pu che. tavidyA A sapanA hetu jANI zake ane bIjAne tene khyAla na paNu Ave. tattvavidyAnI sakhyA ochI hAya te uparathI ema dheAraNu na dhAya ke, bahumata ja kharA * L A humana ane ladhumatanA peAkaLa nAde te jIvana satyAne duniyAnA jIvanavyahavAramAMthI vegaLAM karI mUkayAM che. A saMskRtinA mULabhUta - mATalA nAnA te dIkSA, e zuM samajatA haze ? deg esa khelanArA paNa dhA bhAI mane sanyA che. te darekane huM ekaja javAma ApuM che ke, ' tejamaya jIvanamAM vaya e khAsa - si'ta zizunA khela jevA khela che ? ' mArA kAraNu nathI. e te A javAba kadAca 1
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 rAjagRhI 141 phAine mArA ekapakSIpaNAnuM sUcana kare, lekhakane kalama sadA samatAla ja rahe. hIrAone pattharanA Dhere vacce paNa tene samatAla parNa jALavavAnuM hAya. dIkSAmAM vayanuM dheAraNa na ja jaLavAya kAraNa ke tene saMbadha aneka pUjanmA sAthe hAya che. pUrva janmanA je prakAranA saskArI sAthe prANI sasAramAM janme teja pramANe tene vavuM paDe. ' satyAganuM nAma dIkSA. zarIra vaDe zarIrane! tyAga paNa A dIkSAdhama'mAM samAI jAya, sava tyAganA siddhAntamAM sava thA muktine siddhAnta ADakatarI rIte paNa samAi jAya che. khadhu" sthUla vasya tyajavuM ja paDe. je rIte ApaNe ziyALAnI aMga cIratI ThaMDIthI kheMcavA mATe sthUla kAne tyAga karIe chIe ane tenA risuAma svarUpa sUkSma kASTa ( garamI) pAmIe chIe, teja rIte tyAgamAM ... mukti ane muktimA tyAga sUkSma rIte aita preta che. vizvatAraka zrI mahAvIra ane ApaNe--eka kSatriya rAjakumAra te game teTalA baLavAna ane sa*pattivAna heAvA chatAM tene tenI gerahAjarImAM kANu pUje mAna Ape? jyAre Aje ApaNe zrI mahAvIrane smarIe chIe, pUjIe chIe te temanA kSAtravazane lIdhe nahi, temaja temanI kevaLa kSatriya rAjakumAra tarIkenI tejasvItAne kAraNe nahi paNu ApaNe temane namIe che, tenuM kAraNu, temaNe ApaNane indriyAte manane temaja truddhine namAvavAnA aNumeAla siddhAntA vArasAmAM ApyA che. mATe, ApaNA mATe Adarza sadhI vyavasthA upajAvIne kADhIne, jamAnAnA jaTila vATTAmAMthI ApaNane paDhatA ugAryAM che, mATe jIvanane zAzvata sukhanA saraLa patha darzonmela che mATe, AtmAnA khamIranuM vizvanA sthUla padArthoM parantu vaSa~sva siddha karI batAvyuM che mATe, AtmAnA prakAza karatAM vizvanA krAi padAnuM ke saghaLA padArthonuM aLa paNa nyuna hAvAnuM najarezanajara matALyuM te mATe. Aje vizva-tArakanA prakAzamaya jIvananAM kiraNe| . f
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ 142 vizvoddhAraka zrI mahAvIra samasta vizvamAM verAyelAM che. saddabhAgI che temAMthI sAra grahaNa karIne potAnuM jIvana sudhAre che ane keTalAka ema bolanArA paNa maLI Ave che ke, "jenadharme jagatane nirbaLatAne mArge doryuM che.' huM paNa kahuM chuM ke, zrI vIre jagatane nirbaLatAne mArge doryuM, paNa bolavA balavAnA AzayamAM paNa phera hoya che. jagatane eTale razUla upabhego pAchaLa pitAnuM sarvasva nyochAvara karatA viSayanI - jagatajIne, nahi ke duniyAnA tamAma prakAranA saMdhone. vizvatArakanA akhaMDa prakAzamaya jIvana razminuM ekaja dhyeya * hatuM, "muktimAM rAcavuM ane te muktino rAha duniyAnA sarva jIvone saraLa rIte samajAva. zrI vIre dharmopadeza paLe keIpaNa prakArane bhedabhAva dAkhavyo nathI. teo mahAna hatA sthaLa samayanAM baMdhanAthI para temanuM jIvana taratuM hatuM, eTale temanI tulanAmAM ApaNe a5, -- atya5 gaNAIe. paNa temanA darzAvelA rAhe cAlavAthI vakhata jatAM ApaNe tyAM ja pahoMcI zakIe, jya zrI mahAvIra prabhu pahoMcyA che. muktinI cAvI-ekaja deva, ekaja dharma upara mana-vacana ane kAyAthI saMpUrNa prakAranI zraddhA batAvavI. bIje kayAMya te badala mana na doDAvavuM. samyagdarzana jJAna ane cAritranuM pAlana karavuM. -samyagadarzana eTale zrI vItarAga ane sarvajJa bhagavaMtonA vacano upa ranI avicaLa zraddhA e zraddhAthI vihIna AmAM game teTaluM ucca - jJAna dharAvato temaja niraticAra cAritra pALate chatAM paNa bhavanI sAMkaLane na jaDI zake samyagajJAna eTale zrI jinAganuM niyamita zravaNa karavuM e sivAyanA bIjA upAyo bhaya bharelA ane jokhamI - che. pustaka vAMcanathI, kahevAtA Adhunika ke anya zikSaNathI ke jenA tenA mukhethI dharmaviSayaka vaktonA zravaNuthI dharma zraddhA vadhe ema mAnavuM mithyA che. samyakyAritra eTale darzana ane jJAnanA jIvanamAM utarelA satyanI AjJA pramANe AtmAnI anaMta zakitane khIlavavI.
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ jagyA 143 mamatvathI vegaLuM rahevuM. gajA uparAMtanA bejA sAthe cAlatA jema hAMpha caDhe che ne thAkI javAya che, te ja rIte mamavanA sUkSma bejAthI mAtmAnI sAhajika zaktio pragaTI zakatI nathI ane aMdarane aMdara gUMgaLAya che, sara IkabAla mahaMmade pitAnI kavitAmAM eka sthaLe gAyuM che ke, "he mAnavapaMkhI ! gaganamAM dUra dUra uDavAnI tArI abhilASAne pUravA, tuM tArI pAMkhe uparathI "mArA'ne tArA"ne mela khaMkherI nAkha!" * cAzakti paMca mahAvratanuM pAlana karavuM tenAthI manane mela dUra thAya, zarIramAM suMdara vicAranA pavana vAtA thAya ane AtmAnA vizva sAnidhyanuM darzana thavA maDei. vinaya jALava nAnA moTA ke samavayara taraphanA Avazyaka AdaramAM vartavAthI saMsAramAM paNa pratiSThA jAme ane vyApaka AMtarika ekatAnI khIlavaNI thAya. - atithisatkAra karavo tenAthI snehanI puSTi thAya, mAnava svabhAvana De abhyAsa thAya ane Arya saMskRtinA kALajUnA siddhAntanuM gaurava jaLavAya. AjanA niyamana vAdathI ( Control) atithisatkAranA siddhAMtane mATe che ke pahocyo che. tema chatAM Atma vaDe AtmAne oLakhatA AtmapremIe thoDAmAMthI thoDuM karIne paNa potAnA sAcA siddhAntane TakAvI rAkhavA yathAzakaryo prayAsa karavAmAM pAcha: nahi ja paDe. aDhAI mahetsava, svAmI vAtsalya, pUjA, prabhAvanA saMva bratiSThA motsava ujamaNuM vigere vizvakalyANakara temaja Atma kalyANakara sArika pravRttio pAchaLa saMpAdita lakSamImAMthI amuka hissa' kharca joIe. AjanA sudhArAe ukata pravRttio sAme managamatI vAto calAvI che. ApaNe jamaNu karIe ane bIjA bhUkhe mare - saMgha kADhavA karatAM pustakAlaya ke nizALane pAyo nakha zo !
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ 144 viddhAraka zrI mahAvIra paraMtu jaina dhArmika kriyAonI pAchaLa je siddhAnto ane uddezaka kAma karI rahyA che tenI tulanAmAM sudhArAnI tamAma vAta nakAmI ja gaNAya. svAmIvAtsalya ke saMgha pAchaLa khacItA paisAmAM pahelA uddeza e che ke, "mAnavInI lakSmI-mUccha ghaTADavI, tenI dharmabhAvanA daDha karavI. AkhA zrI saghane dharma-kuTuMba samajatA cavuM. uparAMtamAM vizvanI sAthe saMkaLAyelA sUkSma uddeza vadhyuM che. zrI saMgha yAtrArthe jAya eTale temAM saheje be hajAra mANasa hoya, sAthe pU. sAdhu, sAdhvIo heya, daherAsara heya, pitAnA vatanathI yAtrAdhAmane jeTalA ! gAunuM aMtara hoya teTalA gAumAM zrI saMdhanuM pavitra jIvanta baLa sUkSma pavitra prasarAve, jenA rajakaNo vizvanA sImADA sudhI pahoMcI zake ane prANImAtrane kalyANanI dizAnuM ja sUcana kare. jaina dharmanI pratyeka dhArmika kriyAnI pAchaLa sthala ane cama. ubhaya uddeze tarI rahyA che. ke jethI te sAmAnyamAM sAmAnya saMsArIne paNa managamato banI zake ane chellAmAM chellI keTInuM sakSama jIvana vitAvavA icchatA mahAmAnavane paNa baMdhabesatA AvI. zake, zrI tIrthakara dee dharmanI racanAmAM e khAsa khUbI karI che, otmAne vividha prakAranA sAMsArika vizenAM janma janmanAM sArA narasAM karmadaLethI mukta karI tenuM nAma ja mukti ane te badala upara sUcavelA mArgonuM yathAzaktimAna mana-vacana kAyAthI jALavavuM ja paDe. jainadharmane koI paNa siddhAnta e nathI ke te samajavAthI ke bolavAthI ja kalyANa thAya. tene to samajavuM paDe, te pratye Adara dhara paDe ane kriyA vaDe AtmAmAM tene sa deza vahetA. karavI paDe tyAre ja kAMIka raste sujhe. je bhavyAtmAo je raste cAlavAthI mukata thayA, AnaMdamAM maLI zakyA ane te pachI temaNe te mArge javAnI je cAvIo darzAvI. teja cAvIo ame upara varNavI che. tenuM pAlana, AtmAnaMdanuM paramaMkAra bano !
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAjagRhI 145 jIvavAnI rItaH-tenA mukhya be prakAra. eka zarIramAM jIvavu, bIju duniyAmAM jIvavuM. zarIramAM jIvavuM eTale zArIrika viSayane saMtoSavA kAje jIvana vahavuM. duniyAmaya jIvana eTale zarIrane TakAvavA sAthe AmAnA vizvamaya jIvanane khIlavavuM. Aje ApaNuM jIvana lagabhaga zarIrane lagatuM che. be traNa vakhata jamavuM, kamAvuM, ekabIjAnI vAta karavI ne rAtre UMghI javuM e ApaNI AjanI dainika jIvanacaryA che. jyAre zrI mahAvIra svAmInA samayanA mANasonI jIvanacaryA ApaNI AjanI jIvanacaryA karatAM ghaNAja UMcA prakAranI hatI. zraddhApUrvaka DALIne vaLagI rahetI piyaNI jema puSpanuM rUpa dhAre che te rIte te samayanA le dharmanI AMgaLI jhAlIne jIvana vyastata karatA. tethI temanuM mane baLa makkama, zarIra sudaDha ane AtmA aDAla rahe, Aje dharmanI AMgaLI choDIne jIvana vItAvatA ' mANasemA ethI viparIta caMcaLa citta, DAlatuM zarIra ane sUtelo AtmA mAlama paDe che. zrI vire prakAze je dharma te samayanA mANasane sarva rIte kalyANakArI nIvaDatA hatA, te ja dharma Aje paNa jIvanta che. tenA te samaya jevA upadeza (pU sAdhu-sAdhvIo) paNa mojuda che chatAM Aje ApaNI jIvanadazA te samayanA mAnavonI tulanAmAM bahu ja nIcalA darajajAnI gaNAya tevI thaI paDI che tenuM kAraNa? kAraNa eja ke ApaNI najara najIkanuM jovAmAM ja rasa dharAve che, bhUta ke bhAvinA khyAlanI darakAra Aje ApaNane rahI nathI. sArAsAro vicAra karyA vinA game tyAM doDIe chIe ane pariNAme ApaNI jIvana zaktino akhUTa kare kAryanA pavitra pradezamAM vahevAne badale akAryanA pracaMDa saharAmAM maLI jAya che. Indriyone game te uttama, evA vicAro Aje ApaNuM pavitra aMtara-saranA bane kAThe pratipaLe athaDAI rahyA che jethI vicAranA surabhimaya kamaLone 10
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ 146 . vizvoddhAraka zrI mahAvIra vikasavAnI taka ja maLatI nathI ane pavitra vicArabaLa sivAya jIvana kAryamAM paNa pAvitryanI phorama kyAMthI mahekI zake? sAcuM jIvana jIvavA mATe zarIranI cAra divAlonI bahAra DokAvavAnI jarUra che paNa jyAM sudhI zarIramAM purAI rahIzuM tya sudhI indriyonA bela upara ja jIvana vitAvavuM paDaze ane evA jIvanathI svaparanA ahita sivAya bIjuM pariNAma nahi Ave. suSupta Atma jyotine jyAre viSayonA lAla ghUmmasamAMthI bahAra nIkaLavAnI taka maLaze tyAre ja ApaNuM jIvana haLavuM ane kRtyakRtya banaze. kevaLa paca indriyone poSavA mATe janma nathI, janmIe chIe te jIvavA, nahi ke marI javA. ane janmIne tyAre ja jIvI zakAya, jyAre jIvananA sAcA mUlyanI khabara paDe? jIvanane enI bAhya jarUrIAto pUrI pADavA mATe jIdagInI pratyeka paLa gumAvanAra mAnavI, marI marIne Ubho thato gaNAya kAraNa ke jyAre jyAre ene jarUrIAta meLavavAnA prayAsamAM niSphaLatA ? sAMpaDe, tyAre te vivaza banI jAya ane mRtyune Are jaIne Ubhe , rahe. vaLI varSe be varSe saphaLatAnI taka Ave tyAre harSaghelA banIne ' ubhe thAya. A vAstavika jIvananI A rIta na hoya. emAM te sthUla jAvaka karatA sUkSma Avaka vadhAre hoya. zarIra vaDe cha kalAka mahenata karavI paDe to bAkInA samayamAM te ja zarIrane dharmanAM ujajavaLa kAryomAM goThavI zakAya; jema bAhya jarUrIAto ghaTe tema tema inDiyA mAtmAne raMga pakaDatI cAya. pazu paNa khAI-pIne moja kare che. kevaLa bAhya jarUrIAto pAchaLa mamavuM e mAnava jIvanane heta nathI. uttarottara AdhyAtmika vikAsa ane zAzvata zAMtinA rAhe Daga mAMDavA e mAnava jIvanane hetu che te hetune bara lAvavA mATe ja zrI mahAvIre rAjapATa tajIne sAdhudharma aMgIkAra karelo. temaja .
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAjagRhI 147 vizvanA prANImAtrane kalyANakArI dharmImAtA upadeza dIdhe!. zro mahAvIranA e prakAzane AdhAre Apaze paNu AgaLa vadhI zakIe tema chIe, te samayanA ane tenI pachInA mAnavA temanA AdhAre sasAramAM AtmAnI mahattA sthApI gayA, te ApaNe paNa temAMnu theADu Aje karavu joie. kuLa purkhala ( zarIra) mAM rAcatA AjanA janasamAjamAM ApaNe paNa zrI hIranA sadeze phelAvavA joie. para tu te pahelAM te sasaMdezAne ApaNA jIvananI galIe galImAM ramatA karave joie ke jethI ApaNane jotAM ja ApaNA jIvatamAMthI zrI vIranAM amRta-satyAnI sugaMdha temate Ave ane teetu' jIna puN sanmArge vaLe. sajJa---prathama tIya kara zrI RSabhadeva saCna hatA ane chellA zrImahAvIra paNa sa`na hatA. temaja saghaLA tIrthaMkarA sana hatA, che ane rahero. . * A vizvamAM i sanu thayu haze ke nahi !' e jAtanI zaMkA Aje keTalAya ne dharmAMnA nizcita patha parathI DagamagAvI rahI che. vizva anata che, mAnavInI zakti tenA pramANumA alpa che, alpa zakti vaDe teo vizvanA trikAlatI samagra padArthone ke te padArthone ekI sAthe ekaja samaye jAsunArate na jANI zake te manavAjoga che. cyA vizvamAM ghaNuM ghaNuM jANavA ane jovA jevuM che keTalu ka dUra che, phrUTaluMka najIka che, keTalu ka skula svarUpamAM ane keTaluM ka gUkSmarUpe che. jo badhu che te te khadhAne ekaja samaye jANanArA paNu hAya ane je te badhuM ekaja samaye jANe te sana zrI mahAvIra pazu sana hatA. AtmAnI sujhatA khIlavavA
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ 148 vizvoddhAraka zrI mahAvIra -- mATe temane paNa varSo sudhI tapamAM tapavu' paDayu hatuM ane pachI ja sana thayA hatA. theDhA prayAsanuM phaLa thADu, ucca prakAranA dhyeyapUrvaka AdarAtA ucca prayAseAnu phaLa tevu' ja, buddhinA game teTalA vikAsathI sattu na thavAya. sattu thavA mATe AtmAnI AsapAsanAM DhaLeAne sayA dUra karavAM paDe ane pachI.. tmAne svAIvaSTa prakAza mAkaLA thAya che. sarvajJanA vacane DhALa sAme paNu TakI zake. kAraNu ke te AtmAnA AnadamAMthI pragaTelAM hAya ane AtmA jeTalI tenI avadhe! hAya. kALa, sthUla dravyane khAya, sUkSma tenAthI ta cavAya, mATeja san dha e duniyAne prathama ane prakAzavanta dhasa gaNAya. zrIvIranAM vacane pramANe jIvanamAM jIvavA mATe ja sarva zAsrakAre AAnA kare che kAraNu ke temAM ApaNuM hita che. Ajane pavana sudhArAnA gaNAya che, paNu te zarIranI - samaDA sudhAravA pUrateA, nahi ke DhakAI rahelA dhama mAnA cIlAo sudhAravAnA !te Aje saune zarIratA-zarIranI sagavaDane sudhAre game che, sa kASTa puddagalavAdamAM rasa dharAve che. bahAranI duniyAnI dhamAlabharI hakIkate vAMcavA Aje darekane vartamAna patra ( News paper ) vAMcavAnI khAsa Teva paDI che ane te eTale sudhI ke tenA vagara tee rahI-1 rAphre. eTale Teva nahi .-vyasana paDayuM gaNAya. jyAre dhama pustake ke jemAM sarvAnanAM vacane te sAra vistArathI AlekhAyelA che, te vAMcavAnI kAine ya phurasada .. .maLatI nathI. limAla che, savaLI tinA mANasAne paNa te avaLI dizAmAM dhrurI jAya che. temanI pAse eka dhALu kArya karAvavuM te tene rUcatu nathI. kALAM kAryamAM te nijanA kalikAla ' nAmanI sA katA '
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAjagRhI 14 vacanAne samaje che. kalinA prabhAvathI bacavA mATe sarvonokta Azraya e meTAmAM meATeA upAya gaNAya. kAraNa ke kali tyAM nahi pahoMcI zake. AtmAnA pradezamAM pagalAM karatAM pahelAM tene puchyuM peAtAnA vicAranI kAlimA levI paDe, je tenA mATe atyAre zakaya nathI. eTale sanunAM vacatAnA Azraya uttama gaNAya. bAkI duniyAnA kaeNASTapaNuM sukhI gaNAtA mAnavanI khurasI para besavAthI paNa tame kalinI chAyAmAMthI mukta nahi ja khanI zakA. game teTalA dhanavAna thavA chatAM, sokta dhama mAnA gNAzraya vinA, tamArI te lakSmI, kalinI preraNAthI tame evA mAge kharcavA taiyAra thaze| ke jethI tamane ane anyane alpa lAbhanI apekSAe hAni vizeSa co. kalikAla eTale kALanA sanAtana jharaNane vAMka-1 kAvuM te. vizvanI samagra prajAonA avyavasthita ane adhArmika jIvanapravAhanA besUrA avAjanI sUkSma asarathI kALa tevuM svarUpa paDe ane pachI te ja svarUpanI chAyAmA vizvanI samagra prajAne te bhamAvyAM kare. tenI chAyAmAMthI tee ja UmarI zake, +- jeonuM jIvana sadAne sATe vyavasthita ane dharmaraMgI DhAya. kALanI asaramAMthI bacavA ane vyavasthita temaja dhama'ragI jIvana jIvavAne mATe ApaNe sarvana jAti zabda para racAyala punita `zAo para soMpUrNa zraddhA dharAvavI joie, temaja temA phasmAvelA niyamA pramANe yayAti vartana rAkhavu joie. sattutA e jenA jIvananA UMDA UMDA paNa Adaza hAya, te -sayA nahi teA pazu- DhALanI theDI ghaNI qhasaramAMthI khacavA pAme che. sthaLa kALathI jenuM chatrana para hoya te sana'nI bhUmikAne pahele parmAthaye paheoMcyA gaNAya ! .
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ 150 vizvoddhAraka zrI mahAvIra zramaNa bhagavAna mahAvIranAM rAjagRhIne comAsAmAM dIllA lenAra bhavyajIne krama - paheluM comAsuM-mevakumAra-naMdiSaNanI dIkSA cothuM comAsuM -dhanyakumArane zAlibhadranI dIkSA. chaThuM comAsuM -aMkAtI vigere gRhasthAnI dIkSA. sAtamuM comAsuM - jali, dIrdhasenAdi ekavIsa rAjakumAra ane naMdAdi tera zreNikanI rANIonI dIkSAe AdrakumAranI dIkSA. dazamuM comAsuM -aneka mAnae zrAvaka dharma aMgIkAra karyo. bAramuM comAsuM -abhayakumAra vigerenuM anazana. * * sattaramuM comAsuM -aneka munionAM anazana.. ekavIsamuM comAsuM - kALa upara upadeza vigere. . bAvIsamuM comAsuM -Ala-mayAli Adi munionuM vipulAcala para, (nAla dA) anazana lepazreSThInI dIkSA. pacIsamuM comAsu-gaNadhara prabhAsa tathA aneka munionAM niSNu chavIsamuM comAsuM -gaNadhara acalajAtA ane metAryanu nirvANa. (nAlaMdA) - ogaNIsamuM comAsuM -agnibhUti ane vAyubhUtinuM nirvANa,
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa pAMcamuM vahetAM jIvana teja sAra-prabhu mahAvIranA daza zrAvakenAM jIvana,jharaNa. upAsakanI agyAra pratimAnuM svarUpa. udAyana rAjarSinuM jIvana. zubha bhAvanAnuM sUkSma baLa. mRgAvatInuM Adarza jIvana. dhanyakumAranI dIkSA ane temanuM tapa. piMgala munie sundhaka tApasane pUchelA Aloka paraleka saMbaMdhI vividha prazno. paramajJAnI zrI mahAvIre tenA ApelA javAbe jemAM jIvananA saghaLAM tane samAveza thaI jAya che jamAlinuM jIvana, gozAlaka ane zrI mahAvIra vacce cAlelI prazna paraMparA. gozAlakanI uddhatAI, zrI mahAvIra para teNe cheDelI tejalegyA vi. vi. , vihAra-vi. saM. pUrve 498 mAM vaizAlImAM bIjo varSavAsa vItAvI, zrI mahAvIre vatsabhUmi tarapha vihAra karyo. rastAmAM kauzAmbI nagarImAM jayantI zrAvikA sAthe carcA thaI, carcAmAM tene samAdhAna
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15ra vizvoddhAraka zrI mahAvIra kAraka uttara maLavAthI teNIe dIkSA lIdhI ne zrI vIre kAla tarapha prayANa zarU karyuM. zrAvastImAM sumabhadra ane supratiSThine dIkSA ApI, videha tarapha vaLyA; ne vANijaya grAmamAM padhAryA. vANijaya grAmamAM gAthApati AnaMde temaja tenI patnI zivAnaMdAe zrI vIra vANuno svIkAra karI zrAvaka dharmane bAra teno svIkAra karyo. Anada zrAvaka-zrI mahAvIranA daza mukhya zrAvamAM AnaMda Avaka pahelA che. AnaMdanA pitAnuM nAma dhanadeva, mAtAnuM nAma naMdA. vakhata vItatAM AnaMdanAM mAtApItA gujarI gayAM. AnaMdane tethI duHkha thayuM, chatAM himmatathI te kAmamAM joDA ne dhIdhe dhIme khetInA dhaMdhAmAM rasa dharAvato thaze ane temAM te sArI rakama raLyo. paNa dhanathI te kaLe tevo na hato. teNe potAnI milkatanI suMdara vyavasthA karI. cAra meTA gokuLa rAkhyA ane cAra vahANa paradezamAM pharatAM rAkhyAM. * vANijaya grAmanA ghutapAsa bagIcAmAM ekadA zrI mahAvIra prabhu padhAryA, AnaMdapaNuM prabhune vAdavA gayo. upadeza sAMbhaLavA beThe, saMsAranI gaDamathalamAM jIvanano amUlya samaya vItAvanAra AnaMdane zrI vIrano upadeza bahuja gamyo. te upadezanI sIdhI asara tenA aMtaramAM thaI teNe bAravrata pAlananI zrI mahAvIra prabhu pAse prAtajJA lIdhI. vratanI vAta teNe ghera AvIne pitAnI patnI zivAnaMdAne vAta karI. te paNa zrI vIra pAse gaIne vrata grahaNa karyA. 1 tenA sthAna vize nIcenuM TippaNa juo. 2 phuTapalAsamAM zrI mahAvIre dIkSA lIdhI hatI ane te vizALI nagarImAM gaNAtuM ema varNana karAyuM che. eTale sAbita thayuM ke vANijyagrAma te vaizALI nagarInuM eka paruM ja hatuM. te
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ vahetAM jIvana teja 153 e rIte cauda varSa vyatIta thayAM paMdaramAM varSe AnaMda zrAvake vicAra karyo ke, vItarAganA dharmopadezathI mane ghaNIja A dhyAtmika zAMti maLI che. te zAMtine vyApaka banAvavA rahyo sahyo saMsArabhAra paNa mAre choDI devo joIe ne ekAMtamAM rahIne dharmamaya jIvana jIvavuM joIe. bIjA divasano sUraja AkAzamAM prakA ne AnaMda zrAvake -tamAma prakArano gRhamArA pitAnA putranA khabhe nAkhyo ane pote eka pauSadha zALAmAM jaIne rahyA. tyAM eka sAdhunI jema jIvana gALavA lAgyA tathA upAsakanI rIta pramANe agyAra pratimAnuM vahana karavA lAgyA. 1darzana pratimA-eka mAsa sudhI samyakatva barAbara pALavuM. 2 vrata pratimA-svIkArelA avato niraticArapaNe be mAsa sudhI pALavA. -3 sAmAyika pratimA --niraticArapaNe sAmayika traNa mAsa karavuM. ziSadha pratimA-AThama, dasa, amAvasyA, pUrNimA Adi tIya dina para pauSadha levo, te pramANe cAra mahinAnI te te tithio para pauSadha le. pa kAyotsarga pratimA-parva tithie rAtre cauTAdikane viSe * konsarga kare. 6 abrahmavarjana pratimA-cha mAsa sudhI saMgArano tyAga karo. zrI saMbaMdhano tyAga karavo temaja strInI sAthe vAtacItane prasaMga paNa ghaTADI de, 17 sacita AhAra varjana pratimA-sa-jIva vastu sAta mahinA sudhI khAvI nahi. 8 svayaM AraMbha vajana pratimA --ATha mahinA sudhI kazI paNa pApa pravRtti potAnI jAte na ja karavI. ,
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ 154 vizvoddhAraka zrI mahAvIra - 9 bhUtaka prakhyAraMbha varjana pratimA-nava mahinA sudhI nokarI, cAkara dvArA kazI paNa sapApa pravRtti na karAvavI. 10 udiSTa bhakata varjana pratimA-daza mahinA sudhI muMDAyelA mastake rahevuM ane pitAne uddezIne banAvelA khAnapAna na levAM. 11 zramaNabhUta pratimA-agiyAra mAsa sudhI sAdhu jevI, pravRtti rAkhavI. AvuM jIvana jIvatAM temanuM mana khUba nirmaLa thayuM. vicArone pradeza vyApaka ane uccagAmI banyo. tapanuM teja jema temanA jIvanamAM khIlavA mAMDayuM, tema tema temanuM zarIra ghasAvA lAgyuM. temane aMtakALa najIka gaNAya. jIvanamAM karelI bhUlacUkanI sarve jIvo pAse kSamA mAgI. te sarvenI teja pramANe kSamA yAcI. kSamA sabhara temanA haiyAmAM zrI jinezvaradevanuM nAma ATheya prahara ramavA mAMDayuM. jIvananI pavitratA vyApaka banatAM temane avadhijJAna utpanna thayuM. tevAmAM zrI vIra prabhunI AjJA laI indrabhUti gaNadhara te gAmamAM trIjI pArasIe gocarIe nIkaLyA. lokonA mukhathI AnaMdajInI vAta sAMbhaLI, teo temanI pauSadha zALA tarapha vaLyA. zrI gautama svAmIne AvatA joI AnaMdajI ghaNu khuzI thayA. temane vaMdanA karI ane namrabhAve vinati karI ke, "he svAmI ! tapasyAne lIdhe mArA zarIramAM mAtra nADI ane asthi rahelAM che, tethI huM ApanI samIpe AvavAne zakitamAna thaye nathI, paNa mArA upara upakAra karavA Apa padhAryA che te mArA ahebhAgya samajuM chuM.' pachI temaNe gaNadhara mahArAjane pUchayuM ke, svAmI ! gRhasthane gharamAM rahetAM chatAM avadhijJAna utpanna thAya ke nahi ?"
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ vahetAM jIvana teja ha thAya ' gautama svAmIe javAba Apyo. mahArAja ! mane paNa avadhijJAna utpanna thayuM che. tenAthI huM pUrva, pazcima ane dakSiNa dizAmAM pAcazo yojana sudhI dekhI zakuM chuM ne uttara dizAmAM himavaMta varSadhara sudhI, urvaka saudharma devaloka ane abhAge ratnaprabhA pRthvInA leluccaya nAmanA narakA, * vAsa sudhI jANuM , dekhI zakuM chuM.' AnaMdajIe namrabhAve gautama svAmIne kahyuM. " he bhadra! gRhasthane avadhijJAna thAya, paNa te tame kahe che , teTaluM moTuM nahi. mATe A sthAne tame tenI AlocanA kare AnaMdajInA zabdo para vizvAsa na AvatAM gautama svAmI bolyA, he mahArAja ! jina pravacanamAM sAcA arthanI AlavaNahoya?' AnaMdajIe pUchyuM. nA hAya" gautama svAmIe kahyuM. ' mahArAja ! je ema che to pachI Apane ja e pramANe - AcanA karavI ghaTe che. potAne upajela jJAnanI maryAdA para saMpUrNa zraddhA dharAvatA AnaMdajI bolyA, AnaMdajInA zabdo para zaMkA paDatA, gautama svAmI zrI mahAvIra pAse gayA. gamanAgamana pratikramaNAdika pUrvaka namIne temaNe mI vIrane sarva vRttAMta nivedana karyo ane pUchayuM, "he svAmI AcanA AnaMdajIne karavAnI ke mAre ? " 0 tame ja AlocanA kare. ane tene mATe AnaMdane khamAvo" bhagavate gautama svAmIne kahyuM. zrI vIranAM vacanAne ziromAnya lekhavatA gautama svAmI punaAnaMdajI pAse gayA ne temane khamAvyA. te samaye mahAjJAnIe. pitAnI najIvI bhUlanuM prAyazcita karatAM paNa nAnama nahotA samajatA.
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ 156 vizvoddhAra zrI mahAvIra trIje varSAvAsa zrI mahAvIre vANijyagrAmamAM karyo ne tyAMthI vihAra karIne cothuM mAruM rAjagRhamAM vitAvyuM. varSARtu vItatAM zrI mahAvIre caMpAnagarI tarapha vihAra zarU karyo. caMpAnagarImA datta nAme parAkramI rAjA rAjya karato hato. tene raktavatI nAme guskuzalasaMpanna paTarANI hatI. temanAthI tene eka putra utpanna thayA. tenuM nAma pADyuM mahendra mahendra moTe thayo, yuvAna thayo. zrI vIra tyAM padhAryA tyAre te temane upadeza sAMbhaLavA gayo. upadezanA asalI raMgamAM saMsAra pratinA rAga-dveSane tene banAvaTI raMga gaLI gayA. teNe zrI mahAvIra pAse dIkSA lIdhI. kAmadeva zrI mahAvIranA bIjA zrAvaka kAmadeva te caMpAnagarInA rahevAsI. temanI strInuM nAma bhadrA, temano vaibhava paNa AnaMda zrAvaka jevo hato. parama upakArI zrI mahAvIranA upadezathI kAmadeve pazu bAra vrata aMgIkAra karyo. tenI strIe paNa zakti mujaba vata lIdhAM. emaNe cauda varSa pachI taddana ekati chavana zarU karyuM. te vakhate temanI eka AkarI kasoTI thaI. kAmadeva zrAvaka eka rAtre pauSadhazALAmAM dhyAnAvasthAmAM UbhA hatA. rAta aMdhArI hatI, tyAM koI deva, pizAcanuM rUpa dharIne Avyo. tenI AkRti taddana DALa, kAcopoco to tene jotAM ja tammara khAI jAya ! tene aneka prakAranI bhayaMkara dhamakIo vaDe kAmadevane dhyAnamAMthI calAvavAno prayAsa karyo. paNa kAmadevanI zudha-budha AtmAmAM hatI, zarIrathI para banI teo atyAre AmalIna hatA. pizAcathI teo naja kaLyA. rUpadhArI deva chevaTe thAko ne kAmadevanI kSamA mAgI. pitAne sthAnake gayo. zrI mahAvIra te samaye caMpAnagarInA udhAnamAM hatA. temanI
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ vahetA jIvana teja 157 jJAnamaya najare kAmadevanA upasa' ane 'nizcalapaNuM tarI AvyA. bIjI savAre kAmadeva jyAre zrI vIrane vAMDhavA gaye, tyAre prabhue tene rAtre thayelA upasarganA vRttAMta kahI sa`bhaLAvyeA ane pUchyuM ke, * kAmadeva ! A hakIkta satya che ? kAmadeve namratApUrNAMka kahyuM * hai svAmI ! emaja che. ' eka gRhasthanA ATalA dhaiyanI vAta sAMbhaLI, tya{ beThelA sAdhu-sAdhvIone cAritramAmAM sahAyaka asara tha " caMpAthI vidvAra karIne zrI mahAvIra-udAyana rAjAnA--mAnasika - vicAra jANIne siMdhu-sauvIranA pATanagara-vItabhayanagara tarapha vaLyA. vi. savasa pUrve 496==i. pU. 553 udAyana rAjAH--dAyananA mAnasika vicAra, eka vakhata . hradAyana rAjAe dhakA mAM uttukata thai, pauSazALAmAM pAkSikapave pauSadhavrata grahaNa karyuM. rAtrijAgaraNamAM zubha dhyAna dharatA te rAjAne A pramANe zubha adhyavasAya utpanna thayA te gAma ane nagarate anya che ke, je zrI vIraprabhue pavitra karelAM che. rAjAdika paNa dhanya che jeee temanA mukhAMthI dhama sAMbhaLyA che, ane jeoe te vIra prabhunA caraNumaLanI sAnidhye pratikhAdha pAmI, bAra prakAranA 'gRhastha dharmane aMgIkAra karyo che tee kRtAtha thayA che. te prabhunA prasAdathI jeo sarva viratine pAmyA che teo zlAdhya ane vaMdanIya - che. temane mArA lAkhkhA praNAma che. have jo svAmI A vItabhayanagarane peAtAnA vidyAra vaDe pavitra kare, teA hu temanA caraNumA dIkSA lakha kRtAza thAuM.' udAyananA AvA mAnasika vicArAnu pavitra me| zrI vIranI snehasabhara najaramAM AvyuM te temaNe upakAranI dRSTie caMpAthI vItabhayanagaranA lAMbA aMtaranA vihAra AdaryAM. 1 udAyI=magadhapati; uDDayana vatsapati; udAyana=siMdhupati
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ 158 viddhAraka zrI mahAvIra udayana rAjAne abhIci nAme kumAra ane kezI nAme eka bhANeja hatuM. temanI rANI padmAvatIe te pahelAMthI ja dIkSA - - aMgIkAra karI hatI. -- eka hajAra mAIla jeTalA lAMbA aMtarane kApatAM zrI mahAvIra - vItayanagaramAM padhAryA. udAyana rAjAe temane bhAvabhInI vaMdanA - karI ane pitAnA ane bhAva jaNAvyA. dIkSAnI anumati maLatAM rAjAe potAnA bhANeja kezIne rAjyapATa sapI zrI vIra pAse temanA - sva hastathI dIkSA lIdhI. abhIci rAjakumAranI vaya nAnI hovAthI, tenA hitanI khAtara ja rAjAe potAnA bhANejane rAjakAjanI - javAbadArI epI hatI. ' tRNanI jema rAjyalakSmIne choDIne zuddha sAdhupaNAne grahaNa karanAra udAyana chellA rAjarSi che. ' pAMcasu mAsuM:-udAyana rAjAne dIkSA ApIne, karuNa- sAgara mahAvIra tyAthI jhaDapabhera videha tarapha pAchA vaLyA. grISma - - Rtu hatI mAravADamarU bhUmine raNa je pradeza-hato. temaja aMtara paNuM lAMbu hovAthI mArgamAM temanI sAthenA zramane ghaNuMja kaSTa . veThavAM paDayAM chatAM paNa mAruM tyAM ja karyuM. eka jIvanA upakAra mATe be-be hajAra mAIlana vihAra karanAra paramAtmA zrI vIranuM jIvana keTaluM vyApaka ane agAdha samajavu ? - vANijya grAmamAM comAsuM vItAvI zrI mahAvIra kAzI tarapha gayA. kAzImAM calaNapitA ane surAdeve zrAvakanA vrata aMgIkAra karyo. che 12 je keTalAkanI mAnyatA che ke zrI mahAvIrane vihAra pradeza kevaLa pUrvabhArata deza jeTalo mAryAdita rahyo che teo A sthiti, najaramAM rAkhaze,
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ vahetAM jImana teja calaNIpitAH--daza zrAvakAmAMnA trIjA, temanI strInuM nAma zyAmA. temanA vaibhava paNu akhUTa hatA. zrI vIratA upadeza sAMbhaLAne temaNe paNa zrAvakanAM vrata lIdhyuM. temanI strI zyAmA paNu vratadhArI thai. pAchalI avasthAmAM temaNe paNa ekAMta jIvana pasada karyuM` te pauSadha zALAmAM rahevA lAgyA. eka rAte temanI paNa kameTI thaI. "aneka seATIe pachI ja suvaNa sAthenI mATI dUra thAya che, tema' AtmA sAthenA aguNA vegaLA thAya che. teo dhyAnamAM UbhA hatA, pauSadhazALAmAM zAMti hatI. te vakhate hrAyamAM khullI taravAra nacAvatI eka bhaya kara mUrti temanI sAme khaDI thai te gekhI avAje kahevA lAgI. } 159 , ' * 6 bhUkha ! A DhAMga cheADI de * nahiMtara tArA kuTuMbanuM nAmanizAna nahi rAkhuM. tArA meTA cheAkarAne mArIne tenuM leAhI tArA ja zarIra para chAMTIza, paraMtu putra pitAnA saMbadhathI para AtmAnA snehamAM tallIna culaNIpitA tenI dhamakIthI na DagyA. te narapizAya vadhu bhayaMkara banyA teNe peAtAnI vidyAne khale culaNIpitAnA cAreya putrone mArIne tyAM paTakayA. pachI te culaNIpitAnI mAne jIvA tapura thayeA. mAtAnA dhAtanI vAte ja culIpitA ke pyA ne temanA dhyAnamAM mAtRsnehanA rAgamaya patthara athaDAyA. AkhA khAlI, te duSTa hatyArAne mAravA teo taiyAra thayA paNa tyAM krA ja hatuM -nahi, devamAyA hatI te alApa thai gai hatI. culaNIpitA jhe khvAyA. jyAnamAMthI DagavA khAkhata temaNe prAyazcita thayu' ne khUba pavitra jIvana jIvavAnI zarUAta karI. - s murAdeva:--zrI mahAvIranA cethA zrAvaka. temane dhannA nAme guNavAna strI hatI. te paNu zrI vIranA pavitra jIvana tejathI khAra vratadhArI zrAvaka banyA. temanI strIe pazu yAkti vrata grahaNa tharyo hatAM. [ ' - se
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizvoddhAraka zrI mahAvIra - - - - - - - vratanA cauda varSa vItatAM surAdeve ekAMta jIvana jIvavuM zarU karyuM. ghaNe vakhata teo dharmadhyAnamAM ja vitAvatA. eka rAtre teo dhyAnamAM UbhA hatA, tyAM eka bhayaMkara mAnavI temanI sAme Ave. teNe surAdevane sa sAramAM rahevAnI dhamakI ApI. paNa temaNe tenI - te vAta dhyAnamAM na lIdhI. pachI te kara mAnave temanA cAreya putrone potAnI vidyAthI marelA batAvyA, paNa surAdeva tethIya DagyA nahi, kAraNa ke sarva pita pitAnA saMbaMdha pUrA thaye, game tenuM - ' nimitta banIne, potapotAnA karmona phaLa bhogavavA paDI jAya che? chevaTe te mAne surAdevanA zarIramAM bhayaMkara roga mUkavAnI vAta karI dharmanA mukhya sAdhanarU5 zarIramAM roganI vAta sAMbhaLI, dharmapriya surAdevanI lAgaNI dUbhAI, aMtaramAna sthira nayano bahAra AvyAM AsapAsa najara pheMkata kAI na jaNAyuM ne koI mAyAvInI mAyAthI pote banI gayA hovAnuM surAdevane jaNAyuM. surAdeve tenuM AkaruM prAyazcita lIdhu ne pUrepUruM pavitra jIvana jIvavAnI zarUAta karI. lakSmInA caMcaLa taraMgonI maLe, acaMcaLa jIvana jIvatA mahAmAnanI prazaMsA karyo ca caLa saMsArI na kare ? ane e ja kAraNe teo zrI vIranA mukhya zrAvako tarIke zAstramAM varNavAyA che. bAkI zrAvaka dharma pALanAra to te samaye asaMkhya bhavya jIvo hatA. vArasI (kAzI) thI vihAra karatA zrI mahAvIra AlaMbikA gAmamAM padhAryA tyAM pAgnala nAme parivrAjakane bodha Apyo tathA cullazatake zrAvake dharma aMgIkAra karyo. cuddhazataka - zrI mahAvIranA pAMcamA zrAvaka, aDhAra karoDa seniyAne ATha hajAra gAyonA te svAmI hatA. bahulA nAme temane strI 'hatI zrI vIranA pavitra samAgamathI temaNe paNa zrAvakane regya vrata 1 uparamAM zrAvaka saMkhyAno marma (36541041=36500) samajAvyA che te sAthe sarakhA
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ vahetAM jIvana teja 161 ravIkAryA hatAM, pAchalI avasthAmAM temanI paNa kasoTI thaI hatI. te kasoTInI zarUAtamAM teo sthira rahyA paNa pAchaLathI dhana-nAzanI dhamakIthI teo DagyA hatA. pachInuM jIvana saMyamI rIte gALyuM ne AtmakalyANa sAdhyuM. ' cha8 mAsuM -bAlaMbhA nagarathI vihAra karIne paramAtmA mahAvIra magadhanA rAjanagara rAjagRha tarapha gayA ne comAsuM paNa tyAM ja vItAvyuM. sAtamuM cemAsuM paNa magadhabhUminA pATanagaramAM ja vItAvyuM. rAjagRhane lagatA zrI vIranA upadeze ane tenI pavitra asarathI vrato aMgIkAra karanAra bhavyAtmAonAM varNana vigere AgaLa jaNAvyA hovAthI atre nathI jaNAvato. rAjagRhathI zrI mahAvIre vatsadeza tarapha vihAra karyo mArgamAM AlaMbikAnagare samavasaraNanI racanA thaI ne zrI vIre upadeza ' zarU karyo. he saMsArI jIvo ! sa sAra tamane vahAlo che, temAM TakI. rahevA mATe tame avanavI yuktio ajamAvo cho chatAM Akhara sudhI ke kALanA jIvana sudhI tame temAM eka ja zarIre nathI TakI. zaktA. to pachI evA sthaLa mATe kema prayAsa nathI karatAM, ke jyAM gayA pachI avatAra levAnuM ja na rahe, evuM sthaLa nathI ema nathI, te che, cokkasa che, paNa tyAM pahoMcavA mATe tamAre ucca prakAranuM tyAgamaya jIvana jIvavuM paDaze. je yuktio vaDe tame saMsAramAM TakavAnI AzA se che, evI ja yuktio vaDe tamAre AtmAmAM TakavAnI bhAvanA rAkhavI paDaze. ghaDIbhara mATe paNa viSaya cinanamAMthI navarI na paDatI tamArI capaLa indriyene dhIme dhIme niyamamAM levI paDaze eTale nityane amuka samaya te indriyanA mULamAM snehanA jaLa siMcavAM paDaze ke jethI, vakhata jatAM temAMthI snehanA kuvArA 1 1
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ 162 vizvadAra zrI mahAvIra pragaTavA zarU thAya. IndriyanigrahanuM kAma saraLa che ane nathI paNa. saraLa ene mATe che jenuM mana kabajAmAM che, bAkI caMcaLacittanA mAno mATe daridrane vaza karavI e kAma kaThIna che. paNa kaThIna hAtha te na ja thAya, ema na samajatA. purAvAdI game tevA kaparA saMgamAM paNa pAkaeN pAne nathI. tame saMsAramAM rahe ke dIkSA aMgIkAra kare, paNa jyAM de vAM tamAre evI rIte karavuM joIe ke, vizvanA koI paNuM jIvane tamArA taraphathI koI paNa prakAranI hAni na pahero. ema thavAthI vizvanA nuM araka baLa tamArA jIvanamAM sAcI kAryazakti pUraze ne tame AtmAnA AnaMdamaya mAge gamana karI zakaze. paNa jyAM sudhI tamArI AMkhamAM ke AMkha nIcenA A taramAM rAma ane TheSanA gulAbI citro camakatA haze, tyAM sudhI tame evuM jIvana nahi ja jIvI zake, kAraNuMke rAga ane devanA baLathI jIvananI pavitra kAryazaktine pradeza rUMdhAi jAya che ane te zakita nakAmA kAryomAM veDaphAya che, ke je kAryothI na svane lAbha ke na parane . keTalAka ja saMsArane nAme gaNe che, prapaMcI gaNe che. paNa saMsAra evo na gaNAya. paNa saMsArane e pramANe avakanAra daSTi ja prapaMcI hovAthI tenI najaramAM saghaLe prapaMcanI tasvIra , jaNAya che. je daraje UbhA rahIne tame saMsAranA cha para najare kaze, te vakhate tamane tamArA darajjAnI pratibhAnA rasa pramANe saMsAranA chAnuM darzana thaze. Aje mAruM Asana kevaLajJAnanuM che, mane kAIne rAga ke dveSa sparzatA nathI. paraMtu ranehamaya mArA jIvananA prakAza vaDe saghaLe AnaMda jaNAya che. te jAnaMdanI bhUmikA mATe tamAre paNa dhIme dhIme jIvamAtramAM AtmAnuM darzana karavAno abhyAsa
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ vahetAM jIvana teja 163 pADavo joIe, ke jethI jIva mAtra tamane emanA nihALI zake ne sahanuM jharaNuM vaheluM zarU zAya. bAkI saMsAranI gaDamathalamAMja vasta rahevAthI tamane koI disa prakAzanA mUlyanI khAtrI nahi thAya bake indrio ane mana tamane prakIzanA pradeza sudhI javA paNa nahi de ane tamAruM amUlya mAnava jIvana eLe jaze. [, "mAnavajIvanamAM ajavALA relAvavI hoya te A mAne eLakhatA thAo!' RSibha-AlaMbhikAmAM kaSibhadra nAme zuM zraddhAvAna zrAvaka rahetA hatA. temaNe gItA ane savina gurUnI pAsethI pravacananA artha sAMbhaLyA hatA ane te arthane smaraNa zakti vaDe TakAvI rAkhyA hatA. AsaMbikA bIjA paNa ghaNA zrAvake rahetA hatA. teoe maLIne eka vakhata RSikSakane pUchayuM ke, tame amane devatAnI sthiti kahI saMbhaLAve." pravacanamAM kahelA artha pramANe temaNe cAra nikAyanA devenI sthiti temane jaNAvI paNa zrAvAne temanA bolavAra vizvAsa na beTho. pachI zrI vIra jayAre AlaMbhikA nagaramAM AvyA che te temane -upadeza sAMbhaLavA gayA, tyAre upadeza sAMbhaLI rahyA pachI teoe zrI mahAvIra svAmIne pUchayuM ke, " ame devonI sthiti saMbaMdhI je prazna RSiAka putrane pUchayA hatA ne temaNe amane devenI je sthiti chehI saMbhaLAvI che te kharI che ?" "hA temaNe je pramANe devonI sthitinuM varNana karyuM che, te ja pramANe huM kahu chuM.' prabhue te zrAvakane javAba Ape * zramaNa bhagavAna zahAvIranA upadezathI AyaMbikAcAM paNa dhaNae zakti pramANe vrata aMgIkAra karyo.
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ 164 vizvo dvArA zrI mahAvIra AlaMbikAthI vihAra karIne bhagavAna mahAvIra kauzAmbI purImA padhAryA. - mRgAvatI:- kauzAmbImAM zatAnikanuM rAjya hatuM. rAja yatAnika kalApriya rasarAjavI hatA. vaizAlInA pratApI samrATa. ceTakanI sukumArI mRgAvatI sAthe tenA lagna thayA hatA. mRgAvatInuM jIvanateja zatAnikanI kalApriya AMkhomAM samAI gayuM. ubhaya dAmpatya jIvananA hAvA levA mAMDayA. eka zatAnikane vicAra thaye. che samarza kalAkAra sADe to mRgAvatInuM AbehUba citra tenI pAse taiyAra karAvuM. A vAta teNe pitAnI pribane temaja mahAma trIne paNa karI. maMtrI paNa tevA kalAkAranI zodhamAM rahevA lAgyo. ' samartha kalAkArane jhaDapI levA rAjAe yukta ghaDI. potAnI ja ramaNIya prAsAdanA eka bhAgamAM citrasabhA taiyAra karavA teNe potAnA: nagaranA mukhya mukhya kalAkArone AmaMtryA ne taiyAra karavAnA citronI sUcanA karI. rAju avAranavAra citrasabhAnA darzane jatA, tyAM bhIMta para zobhatA citromAMthI be traNa citro rAjane bahu ja AkarSaka ane tAdazya jaNAyA. te citrAnA sarjakane temaNe rANa mRgAvatInuM tAdasya citra upasAvavAnI vAta karI. citrakAre kahyuM, mRgAvatI ApanA paTarANI, mArAthI temanA zarIranuM saMpUrNa dIna ThIka na gaNAya, mATe Apa mane temanA jamaNA pagano aMguTho batAvaze eTale huM temanuM Abehuba citra taiyAra karI zakIza." jarIvALA AmAnI rezamanA paDadA pAchaLa nijanI deha-la cAvI rANI mRgAvatI UbhA rahyA ne meMdIvarNa jamaNA pagane - 1 eTale rAjagRhIthI caMpA ane tyAMthI AlaMbhikA ane tyAMthI kauzAMbI e pramANe vihAra thaze.
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ - vahetAM jIvana teja aMguThe citrakAranI dizAmAM phakta traNa tasu AgaLa karyo ne eka nimiSamAM kheMcI lIdhe citrakAre teTalA samayamAM paNa ghaNuM abhyAsI lIdhuM. kAraNa ke tene yakSanuM varadAna hatuM ke, " tuM game te vastuno eka A za joIne tenA AkhA AkAranuM sAge paga citra sajI zakIza ? ane te varadAna mujaba teNe eka aMguThAmAM rANunA AkhAye zarIranuM darzana karI lIdhuM. zubha divase ne maMgala paLe citranuM kAma zarU thayuM. aMbuDAmAM mana-buddhi ne AMkha parovI, sapheda divAla para pI thrI pheravate kalAkAra ke vanavAsI mahAgI jevo jaNa hatA. citranuM kAma dhIme dhIme AgaLa vadhyuM. thoDA divasamAM netra sivAyanAM mRmAlatInAM tamAma aMge taiyAra thaI gayAM, netramAM raMga pUrata pI chImanuM mazIna -eNmAvatInI sAthaLa para paDyuM. citrakAre te kADhI nAkhyuM. bIjI vAra te pramANe thayu kalAkArane pitAnuM varadAna yAda AvyuM ne teNe kalpI * lIdhuM ke mRgAvatInA te aMga para masA ha ja joIe, rANInuM saMpUrNa citra taiyAra thayuM. zatAnika rAjA te jevA citra sabhAmAM gayA. eka eka ane abhyAsa purNa dRSTie avalokavA lAgyA. aMgAga para pharatI najara eka camaka sAthe sAthaLa para karI zatAnikanI akhi lAla thai. kalAkAranI nIti viSe tene pUre vahema gadhe. rAjA turata je citra sabhA choDI gayA. citrakane temaNe potAnI pAse belAvyo ane kAraNa jaNAvyA vinA tene sajA pharamAvavA taiyAra thayA. te samartha kalAdharanI vatI anya citrakAroe zatAnikane vinati karI ke, "he svAmI! e citrakArane - cakSanuM varadAna che, eTale eka aMzanA avalokanathI game te vastunA AkArane te sagi, pAMga utArI zake ne teja rIte teNe rANIzrInuM , citra taiyAra karyuM che. Apane khAtrI karavI hoya te game te ja mANasanuM citra taiyAra karAvIne tenA cAritranI khAtrI kare.
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizvoddhAraka zrI mahAvIra paNa A te hato rAjAne vahema! game teTalI khAtrI ApavA chatAM zatAni ne saMzaya dUra na caDhe. te saMzayanI preraNAthI rAjAe kalAkAranA jamaNA hAthano aMguThe kapAvI naMkhA, niraparAdhI kalAkAra daDA. te daMDa zatAnathI vasula levAno teNe pAke nizcaya karyo. citrakAre punaH pakSanI ArAdhanA karI ane pitAne aMguThA meLavI le che. pachI te mRgAvatInuM pacaraMgI pUrNa citra taiyAra karyuM te citra laine te avaMtipati caMDauaota pAse gayA. citranI jIva hotA jotAM ja rAjAnA aMtaramAM te tarapha rAganuM jharaNuM vahetuM thayuM. citra aMgenI sarva mAhitI citrakAra pAsethI meLavI lIdhI ne potAnA dUtane zatAnika rAjA pAse mokalyo. dUte kauzAmbInI rAja sabhAmAM, rAjA caMDaprota mATe rANuM mRgAvatInA hAthanI mAgaNI mUkI. AgaNathI zatAnika cIDAyo, dUtane avazya jANune ja jIva javA dIdhe. dUta pADe Avyo maracuM mIThuM bhabharAvIne sarva bInA teNe caMDakaNota rAjAne saMbhaLAvI. potAnA sanyanA baLa para masta avaMtipatine AthI guraso caDe. temaNe senApatine AjJA karI "caturaMgI senA sAthe kauzAkhI prati prayANa karo, huM paNa sAthe AvuM chuM.' , jI-rela peThe avaMtinuM sainya dhUrapATa AgaLa vadhavA mAMDyuM. - zatAnikane atipatinA AgamananA samAcAra pahelathI maLI gayA. | samAcAra tApathI temane atisAra thayo ne turata ja mRtyu pAmyA. : temane udayana nAme rAjakumAra hato paNa tenI vaya ladhu hatI. thoDA divasamAM atipatine, hAthI kauzambInA nagara dvAre * jaI ubhe. rANI mRgAvatI rAjanItinipuNa hatI. atyAre sAme - 1 thavAmAM teNe potAne vinAza joyo, eTale caMprata sAthe mIThe. saMbaMdha bAMdhe ne tene kauzAmbI parathI laskara haTAvI levAnI pharaja
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ vahetAM jIvana teja 167 paDI. daramyAnamAM teNe peAtAnA pitA ceTakanI sadadathI majabUta kille baMdhI karAvI lIdhI ne ca'protane AkramaNu mATe sateja karyAM. caDapradyota pazu svamAnapriya rAjavI hatA. teNe peAtAnA, sanmavarDa maizAkhIne merA dhAE. evAmAM mRgAvatIne samAcAra maLyA ke nagara khahAranA bagIcAmAM zramaNa bhagavAna mahAvIra padhAryo che. samAcAra maLatAM ja nagara dvAra ughADI nAkhavAne rANI mRgAvatIe pheMkama karyo. vAjate gAjate rANI,peAtAnA kumAra sAthe mahAvIra prabhune vAMdA cAlIne vanA karI yeAgyasthAne beThI, caDapradyota rAjA pakhtu zrI vIranA bhakata hatA; te vIrane nAMdavA gayA ne yeAgya sthAnake beThA. ekaja zatrue prabhunI nima'La chAyAmAM zatru visarIne beThA. paNu, zrI sabhAmAM khe sajIvane kritakArI dezanA pUrI thatAM mRgAvatI UbhI thaI ne prabhune namIne kahyuM ke. * ca'prota rAjAnI rajA meLavIne huM ApanI pAse dIkSA levA pRcchuM chuM.' rAjA najI* ja kheDA hatA. tyAM japta rANIe temanI dIkSAnI anumati mAgI ane peAtAnA kumAra udayananuM mAthuM tenA kheALAmAM mUkayu. zrI mahAvIranA rasteDhu prabhAvathI caDapraghotanA krodha ane vikAra ante zati thayA hatA. teNe mRgAvatInA putra udayanane kauzAmbInI gAdIe ( 4. pU. 550) besADayA ane mRgAvatIne dIkSAnI saMpUrNa anumati AApI. 1 mRgAvatI sAthe caMDaprona rAjAnI aMgAravatI Adi A rANIoe paNa dIkSA gIkAra karI. sarvene the|DIka zikha ApI, mo vIre ca danoM sAdhavIne se|pI. + e rIte yauzAmbIannatinA vigraha (vi,sa. pUrve 493=
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizvoddhAraka zrI mahAvIra che.pU 549) zamAvI zrI mahAvIra videha tarapha vaLyA ne AThamuM - cemAsuM vaizAlImAM vItAvyuM. vaSakAla pUro thatAM vizvatAraka zrI mahAvIre mithilA narapha vihAra karyo. tyAMthI kAkaMdIpurIe padhAryA ne dhanya, sunakSatra - Adi daza jaNane dIkSA ApI, dhanyakumAra-rAjagRhInA zreSThI dhanyakumArane A dhanyakumAra e be alaga vyaktio che. kArkadI nagaramAM dhanA nAme sArthavAhane dhanya nAme putra hato. dhanyanA aMbAMgamAM jyAre yuvAnIne pavana vAvA mAMDayo tyAre sArthavAhe te ja nagaranI batrIsa sulakSaNa kanyAo sAthe tenAM lagna karyA. batrIseyanA nivAsa kAje batrIsa - rakhya prAsAde taiyAra karAvyA. ramaNae saMge raMgamAM rAcatA dhanyakumAre jIdagInAM keTalAMka varSo vItAvyAM vizvopakArI zrI mahAvIra prabhu jyAre kArkadImAM padhAryA tyAre dhakumAra temanA darzane gaye. dezanA sAMbhaLI kumArane vairAgya thayo. mAtA-pitA pAse teNe bhAgavatI dIkSAnI anumati mAgI. - munijIvanane lagatA vividha upasargo varNavI sarvee dhanyane dIkSA no vicAra mAMDI vALavAnI zikhAmaNa ApI paNa bheganA rogamathI UgaravAnI icchAvALA kumAre koInI vAtane gaNakArI nahi, dhanyane vairAgyabhAva daDha hato. sarve tene samajAvavAmAM na phaLyA eTale dIkSA nI anumati ApI. gya muddadhanyakumAre zrI mahAvIra prabhu pAse bhAgavatI dIkSA aMgIkAra karIne te ja divase nIce pramANe abhigraha dhAravA badala prabhunI AjJA mAMgI. 1 eTale mithilA pAse kAka dInuM racI hovAnuM samajAya che.
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ vahetA jIvana teja 169 (1) vAvajIva chaThano tapa karyuM. (2) pAraNAne divase AyaMbila karavuM te AyaMbila paNa - gRhastha tyajI dIdhelA ane lUkhA padArthanuM karavuM zrI vIre dhanyamunine abhigraha dhAravAnI anumati ApI. abhigraha pramANe jIvana vitAvatAM dhanyamuninu zarIra kevaLa asthi piMjaramaya banI gayuM. tenuM varNana AgamamAM che. teno sAra anne lIdhe che. * 'mAtra hADakathI bhareluM temanuM zarIra, kAyalAnA bADAnI jema raste cAlatI vakhate, khaDakhaDa zabda karatuM hatuM. vIryabaLe teo jIvanakriyA karatA, zarIra baLa hatuM nahi, chatAM daDha manobaLa ane tapobaLathI temanI AdhyAtmika jyoti dIpatI hatI. paga-pATalI kASTanI pAdukA jevI, temaja hAtha-paganI -AMgaLIo magaphaLInI oMgo jevI jaNAtI hatI. ja ghA-moranA paga jevI hatI kaTi-UMTanA paga jevI thaI gaI hatI. chAtIno bhAga-vAsanA paMkhA jevo thaI gayo hato. bAhu-sUkAyelI garInA jevA thaI gayA hatA. hAthanA paMja-sUkAyalA vaDa-patra jevA jaNAtA hatA. grIvA gADAnI Doka sadaza jaNAtI hatI. -haDapacItuMbaDAnA zuSka phaLa jevI thaI gaI hatI. mahAi-sUkAyalI jaLAnA kalevara jevA nisteja jaNAtA hatA. -ATha-zuSka rasahIna hatI. / 5 -nAka-bIrAnA sukAyelA phaLa jevuM thaI gayuM hatuM.
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ 170 vizvoddhAraka zrI mahAvIra AMkha-prabhAtanA tArA jevI nisteja jaNAtI hatI, kAna--cIbhaDanI sUkAI gayelI chAla jevA jaNAtA hatA, mAthuM-sukAI gayelA AmaLa jevuM sUkuM, lUkhuM, mAMsa vagaranuM jaNAtuM hatuM." aripiMjaramaya zarIravALA kanya bANugAnI kaThIna tapasamIna svayaM zrI mahAvIre paNa vakhANa karelAM eTale ke temanI utkRSTa prakAranI tapazcaryAnI janagaNa samIpe anumodana karelI. - kAkadIthI vihAra karIne zrI mahAvIra zrAvaritapurIe pAyo ne tyathI ahi chatra (Tale nIce dakSiNa tarapha vaLyA ema thayuM) ane gajapura (kadAca haritanApura leze) nagaramAM thaIne kAspidayapura nagara (kanAja pAse gaNAya che; mithilA ane zrAvatinI vacce paraMtu mithilA tarapha vadhAre najIka haze) padhAryA. phaMDa daulikate kAmpityapuranA dhanADhaya gRharaca. pUSA nAme dilI temanI patnI. bane maLI janasamAjamA sAcA mArgamAM vakhANa karatAM hatAM ne te mArge ja jIvana vItAvavAnI sarvane zikhAmaNa ApatAM hatAM. e zramaNa bhagavAna zrI mahAvIra jayAre kompityapura nagare padhAryA, tyAre ukta bhAvika joDuM temanA darzane gayuM. ubhayane rizvatArakanA jIvana tejanI mohinI lAgI ane zrAvaka-zrAvikAne UMcata vrataaMgIkAra karyo. " "dhama dhyAnamAM lIna kuMDalika zrAvaka eka madhyarAte potAnI azokavADImAM gayA. vADInA ekata nirava pradezamAM paDelA zilApaTa para teo beThA. AMgaLIe epatI bahu mUlya vIMTI ane uttarAsaNa eka bAju mUkI teo dhyAnamAM joDAyA. dhyAna samaye aMdara-bahAra e jeTalo baje hoya, teTalo lAbha vizeSa thAya. te samaye eka de.
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ vahetAM jIvana teja 11 tyAM Avyo, teNe vIMTI ane vastra upADI lIdhAM ne AkazamAM jaIne kaMDakaulikane saMbodhato bolyo. A ja are kaulika ! gozALe samajAvelo dharma mArga suMdara che, kAraNa ke temAM umAdika kAMI paNa nathI. puruSArthanI vAta khoTI che. sarva bhAvaniyata che ane vIre batAvela mArga sAro nathI. " / "he deva ! jo ema hoya to, tuM A devanI Rddhi ughamAdikathI pAme ke ughamAdika vinA.' niyativAdane khoTA TheravavA kuDakaulike prazna karyo. deva bAlyo. "huM sarva Rddhi vimAdika vinA pAmyo chuM. jo tame udyama vinA deva Rddhi pAmyA cho, to je jIvoe udhama nathI ke temane devapaNuM ke prApta thayuM nathI ! niyativAdano bhADe pheDatA zrAvaka phaDakaulika belyo. kuMDakaulikanA sAcA javAbathI nirutara banI, vastra tathA mudrika. parata karI deva cAlyo gayo. kaMDakaulika zrI mahAvIranA chaThThA zrAvaka che. kompilyapurathI vihAra karIne bhagavAna mahAvIra polAsapura gAme padhAryA . . saddAlaputra-suddAlaputra pilAsapuranA rahevAsI. teo jAte " kuMbhAra hatA. vAsaNe vecavAnI pAMcaso dukAnanA te mAlika hatA. traNa karoDa jeTalI temanI milakata hatI. paNa te gozALAnA matamAM. bhaLelA hatA. gozALAnA custa anuyAyI hatA. , - | pitAne gAmamAM eka trikAlajJAnI arihaMta padhAryA che. ema samAcAra maLatAM ja te zrI vIra jyAM samesaryA hatA tyAM gayAsadAlaputra gozALAne ja trikAlajJAnI ane arihaMta mAnatA hatA. ane te gaNatrIe ja teo darzanano lAbha levA gayelA paNa temaNe vAtAra maLatAM ja kAlanI
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ ya 172 vizvoddhAraka zro mahAvIra geAzALakane badale zrI mahAvIrane joyA. temanA trikAlajJAnanI parIkSA khAtara sAlaputre zrI mahAvIrane peAtAnA mananI vAta pUchI. jenA yathA ceAgya uttara sAMpaDatAM tene vIra tarapha sadbhAva prakaTayA ne peAtAnI dukAnamAM rahevAnI AjIjI karI. upakAranI dRSTie bhagavAna mahAvIra sadAputtI vAsaNunI dukAnamAM rahyA. sadAlaputranA niyatIvAda pratyenA bhAvathI prabhu nAta hatA. te vAdamAthI sadAputrane acAvavAtA teo lAMga zAdhatA hatA. eka divasa sadAlaputra, taiyAra thatAM vAsaOAne dukAnamAMthI bahAra laI taDakAmAM sUkavatA hatA. tapha pArakhI prabhue pUchyuM. $ sadAlaputra ! A vAsaNuM kevI rIte utpanna thAya che? . 9 bhagavana ! khANamAMthI mATI lAvI, tene pANImAM palALI, masaLIne tenA pI'DA karyAM, tene cAya para caDhAvyA te AvA AkAranAM vAsaNe! taiyAra thayAM. ' puruSArtha vAdane ADakatarA Tea ApatA sadAlaputra khelyA. * A vAsa] udyamAdikathI banyA ke anudyamAdikathI ? saumya smRti zrI mahAvIre prazna karyAM, he nAtha ! te teA banavAnAM kAMI nathI. sarva bhAvinayata che. ' hatAM te banyAM che. temAM udyamAdi sAlaputre javAkha ApyA. ( jo kai mAnavI, tamArA A vAsaNune phADI nAkhe te tame tene zu kare ? puruSAvAdane ajavALAmAM lAvatA sama jJAnI mahAvIre prazna karyAM. te! huM te mAnavIne zikSA karUM, ' sAlaputre javAba ApyA. * paNa e teA phUTavAnAM hatAM te phUTayAM temAM bIjAne ze doSa ! - -zrI vIreM AADe! prazna karyAM. 8 svAmI ! huM samajye!-niyatIAdanuM peAkaLapaNuM ne puruSArthavAdanuM $ sAtatya.
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ vahetAM jIvana teja 173 zrI mahAvIranA satya vacananI sAlaputrane asara thaI. temaNe zrAvakanAM vrata uccaryA.' gazALAne jyAre A vAtanI khabara paDI, tyAre te sAlaputrane tyAM Avyo ane mahAvIranA guNonuM varNana karatAM saddAlaputrane pUchayuM ke, "he devAnupriya ! atre mahAmAraNa, mahAgopa, mahAsArtha vAha, mahAdharmakathaka ane mahAnirdhAmaka AvyA hatA ?' "te evI upamAnA dhAraka kema che?' sadAlaputre pUchayuM. gozALe tenA kAraNe batAvyAM. saddAlaputre gozALAne kahyuM, "tame evA mahAvIranI sAthe vAda karavA taiyAra che?' gozALAe nA' pADI. saddAlaputrane sAcA dharmamArgathI calita karavA gozALAe yukitavAda ajamAvyo, paraMtu sAcuM dharmakiraNa hAthamAM AvyA - pachI, sAlaputrane anya prakAranA dIpakanA ajavALAnI jarUra ja rahI nahatI.. ! gazALA eka bhakta gumAvIne mArge paLyA. navamuM comAsaH-palAsapurathI (eTale kanAja-kapilya - purapAsethI vANijya grAma-vizAlInI-vacce piolAsapuranuM sthaLa gaNAze) vihAra karIne zramaNa bhagavAna zrI mahAvIra vANijyagrAmamA AvyA. comAsuM taddana najIka hovAthI temaNe tyAM ja sthiratA karI . ane vaSavAsa paNa vItAvyuM, vi. saM. pUrve 49 eTale bAvanamA varSe zrI vire magadhabhUmi tarada vihAra Adaryo. ne dazamuM mAruM rAjagRhamAM karyuM. eTale gaMgAnI uttarethI dakSiNa tarapha vicaya). mahAzata-mahAzato rAjagRhanA AbarUdAra zrImata. ekavIsa.
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ 174 viddhAraka zrI mahAvIra koDa senA ne eMzI hajAra gAyonI temanI mUDI, temane revatI vigere tera patnIo hatI, prabhu mahAvIra rAjagRhamAM padhAratAM sahAzataka temanA vaMdana darzanArthe jatA thayA. temane mahAvIranI adhyAmaraMgI vANInI asara thaI. vrata laIne teo sAcA zrAvaka banyA. zrAvakane ucita kAryomAM ja temane ghaNe khare samaya pasAra thavA lAge. mahAzatakanI patnI revatIne A game nahi. tene lakSmInuM khUba abhimAna. vaLI svabhAva bahu jherIle eTale zeko paNa kAMTAnI peThe pU. avanavA prapaMce pUrvaka te pitAnI bAra zAkane paraloka mekalI dIdhI ne ekalI AnaMdamAM rahevA lAgI. - revatInuM prapaMcamaya jIvana dinapratidina halakuM banavA lAgyuM. tene kharAba vyasane paDayAM. dArU-masa zuddAne sparzavA te taiyAra thaI tene A atyathI vAranAra deI hatuM nahi. mahAzatakajIne ghaNe kharo samaya AtmaciMtana ane tene upayukta kriyAomAM ja ' pasAra thatA hatA. vratanA paMdara varSe hAzatakajI padhazALAmAM jaine rahyA. rAtadivasa dharmadhyAna ane zukaladhyAnamAM gALavA lAgyA. zrAvakanI agiyArrapratimA ArAdhI. bahu prakAranA tapathI temanuM zarIra kuza banI gayuM. temane paNu avadhijJAna thayuM, te jJAnamaya najarathI teo paNa AnaMda zrAvakanI jema dUra sudhInuM pratyakSapaNe avalakavA lAgyA. dharmathI ajANa revatI eka divasa pauSadhazALAe AvI. -mahAzatakane - gharasaMsAramAM rAcavAnI teNe vAta karI. ahAzataka -dhyAnamAM hatA. revatI barADIne bolavA lAgI. temanA dhyAnamAM vikSepa - nAMkhavA mAMDI. che
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ vahetAM jIvana teja 175 - - - thAnamAMthI bahAra AvatAM mahAzakacha potAnI patnI revatIne - + sabodhIne bolyA, "tArAM pApI kRtyeAe mAjhA mUkI che, AjathI sAtamA divase jhADAnA rogathI tuM maraNane pAmIza ane tArI gati, tArAM nIca ko mujaba nIcenA pradeza (naraka) mAM ja jaze.' mahAzrAvakanI bhAvivANI sAMbhaLI revatI ghera gaI. sAtame divase tenuM mota thayuM ane te nara gaI. zrI mahAvIra e samaye rAjagRhamAM hatA. mahAzatakanA krodhanuM sUkSma darzana temane thayuM. temane zAMta karavA prabhue gautamasvAmIne pauSadhazALAmAM mokalyA : gautamasvAmI mahAzatakajI pAse gayA. mahAzatakajIe gaNudhara mahArAjane vaMdanA karI. mULa muddA para AvatAM gautamasvAmI bAlyA, "mahAzatadajI tame zrAvake che, ane sAcAM paNa apratikara vacana uccAravAM te zrAvakadharmane cogya nathI. tame revatIne je vacane kahyA te sAcAM hatAM, paNa te aniSTa-aprItikara hevAthI aMTita hatAM; mATe tenI AlocanA tame kare. , gaNadhara mahArAjanA vacanane aMgIkAra karI mahAzatarujIe AleyaNa lIdhI te zeSa jIvana pavitra mAge gALyuM. ' mahAzitakajI prabhu mahAvIranA AThamAM zrAvaka. * * - comAsu purUM thatAM, mahAvIre rAjagRhathI pazcima tarapha vihAra AraMbhyo ne kayaMgalA gAme gayA tyAM skandha kAtyAyanane pratibaMdha -pamADayo. skandhaka tApasa karyagalAnA te rahevAsI, vedazAstromAM pAraMgata hatA. ekadA hAvIra svAmInA ziSya piMgala nAmanA munie pUchayuM che, "he dhaka! loka sAnta che ke aMnata ' jIva sAnta che ?'
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - - - - - - - - 176 vizvoddhAraka zrI majAvIra anaMta ! siddha sAntA ke anaMta ! siddhi sAnta che ke anaMta ! kevA prakAranA maraNathI chava saMsAranI vRddhi athavA hAnine pAme che. anekAntavAdathI ajJAta tApase uta prajonA uttaramAM mauna ja sevyuM. tevAmAM zrI mahAvIra tyAM padhAryA avake paNa uMta praznonA samAdhAna mATe tyAM javAnuM vicAryuM. zrI vire te jJAna baLe jAyuM.. ne gautama svAmIne kahyuM " Aje tamane skandhakane samAgama thaze.' "he svAmI jyAre thaze ' gautamasvAmIe prazna karyo. hamaNA te mArgamA cAlyo Ave che.' jJAna bhaLe zrI mahAvIre javAba Ape. te Apano ziSya thaze ke nahi' gautama svAmIe pUchyuM. "prabhu bolyA, " thaze.' gautamasvAmI tApasanI sanmukha gayA. mArgamAM temane maLyA ane Agamana kAraNa pUchyuM. gautama svAmIe zrI vIra dvArA skalpakanA AgamananuM kAraNa jANuM lIdhuM hatuM, chatAM te pUchavAthI tApase. kahyuM, "mArA mananI vAta tame jANatA lAge che ? ane jo te satya hoya te kaI rIte jANuM?' gautama svAmI bolyA, "amArA gurU, trikAlamAM ekAte kareluM athavA bhaviSyamAM karavAnuM te sarva jANe che. temane sAdi anA bhAge jJAna raheluM che. temanA vacanathI meM tamAruM Agamana vi. jANyuM." pachI banne vara pAse AvyA, andhake piMgalamuninA prazno samajavAnI AturatA darzAvI eTale sarva zrI mahAvIre tenA uttara ApyA.
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ vahetAM jIvana teja ' 177 | leka dravyathI cAra prakAra che, temAM dravyathI leka eka che. paMcAstikAyanA svarUpavALo temaja parimANu yuddha che. kSetrathI asaMkhyAtA koTAmaTI jana pramANa che, mATe sAta che. kALathI anAdi-ananta che, koI paNa vakhata aleka nahA, nathI ke nahI * haze ema nathI. te bhUtAmAM hato, vartamAnamAM che ane bhAvimAM rahevAne. bhAvathI leka ananya che, kema ke anantavaNe gadhAdika paryAya yukta che. jIvanA paNa cAra bhAga thaI zake, dravyathI chaa ananta ane nitya che. kSetrathI aneka pradezanI avagAhanAvALe ane sAta che. kaLathI traNe kALamAM ananta ane zAzvata che. bhAvathI ananta jJAnAdi yukta che, tethI ananta che. siddha eTale siddha jIvanI samIpanuM kSetra siddhazilA jANavI, divyathI te zilA eka ane dhruva che. kSetrathI pIstAlIsa lAkha ejana parimANavALI che, kALathI anAdi anA che. bhAvathI aneka varNAdika paryAye karI yukata che. siddha eTale sakala ne kSaya thavAthI jemane nirmaLa Atmadarzana thayuM che te. te siddha dravyathI anaMta che. kSetrathI asaMkhya pradeza vyApI che. kALathI sAdi anaMta che bhAvathI anekajJAna yukata che. ' bAlamaraNathI saMsAravRddhi ane paMDita maraNathI bhavaparaMparAnI hAni thAya che. bAlamaraNanA paNa bAra prakAra che. (1) bAmaraNa-sudhAdika pIDAthI athavA saMyamaSTa thaI maraNa pAme te bAlamaraNa. (2) zalyamaraNa-manamAM zalya rAkhI mRtyu pAme, te anta zalyumaraNuM. (3) takSavamaraNa-mANasa potAnA bhavanuM niyANuM karIne maraNa pAme te tadubhavamaraNa, 12
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ 178 vizvoddhAraka zrI mahAvIra (4) varzIta maraNu-pAMcaIndriyAne AdhIna rahI tenI pIDAthI mRtyu pAmavuM te. (5) giripatanamaraNu-pataparathI paDIne mRtyu pAmavuM te. (6) tarUpatanamaraNu-vRkSaparathI paDIne mRtyu pAme te tarUpatatamaraNu (7) jaLapravezamaraNujaLamAM DUbIne maravuM te. (8) javalanapravezamaraNu-agnimAM praveza karIne mRtyu vaheravuM te. (9) viSakSakSamaraNu-viSa bhakSaNa karIne zarIra cheDavuM te. " (10) zastramaraNu-zaaprahAre maraNu cAya te. (11) vRkSapAzamaraNu-vRkSanI zAkhA para pAza khAdhIne mAta vIkAre te. (12) gRdhapRSTamaraNu-gIdha pakSI, hAthI vigerenA prahArathI maravuM te. ane paMDita marachunA be prakAra che. (1) pApeJamana (2) bhaktapratyAkhyAna. A be maraNuthI ananta bhavaneA kSaya thAya che. pi galamunie pUchelA savA~ praznanA sa'teASakAraka javAba mAvAco skandhaka tApasa saMdeDhu rahita thayA te zrI vIra pAse dIkSA lIdhI. nadinIpitAH--zrAvaratInA rahIza temanI patninuM nAma azvinI, temanA bhaMDAra paNu bharapUra hatA. zrI mahAvIranA sadupadezanI temane asara cai, ubhaye vrata lIdhAM pavitra jIvana gALyu ne pavitra vicArAmAM de. ce. nadinIpitA zrI mahAvIranA tavamA zrAvaka zAlihIpitAH-zrAvastI nagarInA vatanI krUSNunI temanI patnI, temane paNa vaibhavamAM kamI na heAtI. vaibhavanI vacce jIvatAM paNa zrI mahAvIranA jIvana prakAzanI temane janaklRi asara thai. pati patnIe vrata uccaA, pavitra dhama kAyamAM jIvana gALyuM' te AyuSyanI avadha pUrI thatAM kAyA cheADI,
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ vahetAM jIvana teja zAlihIpitA dazamA zrI mahAvIranA zrAvaka. zrI mahAvIranA A dazeya zrAvake trIjA bhave mekSe jaze. samaya AvatAM dhana dolatamAM gula na banatAM AtmakalyANanI dizAmAM harSabhera pagalAM mAMDanAra A zrAvanu ucca prakAranuM jIvana, tyAga mArga para na jaI zakanAra mAnavA mATe AdarzarUpa che zrAvastimAM sneha prakAza relAvI, vizva-tAraka mahAvIra vANijya, -grAmamAM samasaya agiyAramuM mAmuM vANijya grAmamAM vitAvyuM vANijyagrAmathI vihAra karIne prabhu mahAvIra, brAhmaNakuDa gAme padhAryA. tyAMnA vati palAsa ca mAM devatAoe samavasaraNanI racanA karI, nirmaLa sphaTikanA lAla-lIlA ranothI jaDita siMhAsana para besI parama prabhAvaka zrI mahAvIre jJAna-gaMgAnA nirmaLa jaLa relAvya, tenA madhura zitala bhAvanI thoDIka lITIo nIce che. - "pAca indriyo, traNa baLa, zvAsocchavAsa ane AyuSya e daza prANa che. temAMnA ekathI paNa koI jIvane vacita karo te hiMsAja kahevAya. mana vacana ke kAyAthI keInuM azubha ciMtavavuM -te paNa hiMsA kahevAya. . ahiMsA eTale AtmAne ekarAra. AtmatvanA vikAsanuM Adi kAraNa sAco ahiMsaka duniyAnA jhaghaDAmAM mAthuM na mAre ane jo tema karavA jAya to ahiMsAne tene niyama lepAya. kAraNake ahiMsA evuM auSadha che ke je tene sa sAra ke rAjanItimAM upayoga karavAmAM Ave, to tenI ulaTI asara thAya. -- e auSadhanA adhikArI to teo che ke jemanA mana, vacana ke zarIranI aMdara bahAra koI paNa prakAranI mArAmArIne aa 1 A banne ekaja nagara (vaizALa2) nAM parAM samAna che.
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ 180 vizvoddhAra zrI mahAvIra paNa adhikAra jamAvIne na beTho hAva. pahiMsAne uddagAtA paNa ja haI zake, ke jenA atmAnI soLe kaLAo pragaTI cUkI hoya. saMpUrNa Atmadarzana vinAne ahiMsAne bedha, janasamAjane aneka rIte avaLe bhAge daravanAro thAya che. ahiMsAnA vrata pAlanathI pAdhyAtmika zAMti khIle ane jIvana mArgamAM ucca prakAranI saraLatA maLe, ahiMsAne avagaNanAra chava, potAnA hAthe potAne ja vAta karanAra gaNAya. ehika upabheganI khAtara, anya jIvano ghAta karanAra mAnave vicAra karavuM joIe ke je rIte huM mArA zarIramAM chuM, te rIte bIjAo potAnA zarIramAM che, mane jema ArUM, zarIra priya che, tema bIjAne pitAnuM zarIra priya hAya, mAre temanA para e ka adhikAra gaNAya ke huM temane mArA aMgata svArthanI khAtara hAni pahoMcADI zakuM ? ane hAni , pahoMcADuM te paNa zarIrane mATe? ke je eka divasa mATImAM mATIrUpe maLI javAnuM che. mAre evA nAzavaMza zarIranI pAchaLa ghelA thavuM naja:joIe." saMsAramAM rahetAM tamArAthI Dage ne pagale jAye-ajANye hiMsA thAya, paNa temAM jeTalI yatanApUrvaka DagalAM bharaze, teTaluM tamArA ja bhalA mATe che. yatanApurvaka vartavAthI sAcI daSTi prApyA. karI zakaze ane kritAhitane vicAra karatA thaze. - hiMsAne naDeDa ja Atmarane UbhuM rahe che. jema aMhasA vyApaka bane, tema jIvamAtramAM tame tamane ja jotA thaze ane kalyANanA mArge tamAruM jIvana-jharaNa vaLaze. ' gaMgAjaLanA madhura zitala sikara jevAM jJAnajaLanAM binduothI ekana aMtara ujaLA thayAM. tapastha aneka jIvone jIvananI sAcI -dizA sUjhI. khaMDa jyote jaLatA aDola ane eka daSTa ratnadIpanI -
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ chatA jIvana teja 181 jema, vizvatAranA jIvana ajavALAM paNa saune ekaja AnaMda-paMcanA pagathiyAM batAve, pachI te mArge javuM na javuM e sau saunA mananI vAta che. ja mAli-zrI vIra paramajJAnI thaI ne tarata ja kSatriyakuMDagrAme ( vi. 5, 488) padhAratAM jamAlie tathA tenI patnI priyadarzanAe temanI pAse dIkSA lIdhI hatI. bIjA paNa aneka mAnave temane anusarelA. jamAlinI pratimA teja bhInI hatI. tenI zakita susudara lekhAtI tenuM cAritra, sAdhu jIvanamAM ujavaLa banatuM gayuM tenI tapazcaryA tapasvIonI prazaMsAne viSaya banI paNa tene svabhAva taka pradhAna hate. zraddhAnA aMza tenAmAM ghaNuM UNu hatA. zrI vIrane ziSya chatAM te tene paNa mApavAno prayAsa karo. zrI mahAvIra brAhAkuMDa grAmanA ghatipalAyacatyamAM samosarata teNe temanI pAse svataMtra paNe viharavAnI anumati mAgI. anumatinuM pariNAma anarthamAM pariNamatuM jANI lai, zrI vIre nirava mona sagyuM. maunane hakAradarzaka mAnI, jali sva parivAra sAthe vora samudAyamAMthI alaga paDI gaye. ne svaparivArane mekhare svataMtrapaNe viharavA lAgyo. tenI vicArasRSTi have svataMtra banI. have te svabuddhi anusAra vartavA lAge. zrI vIranI amRtavANI vaDe pavitra banatI tenI AMtarIka zakita yadita banI. 1. brAhmaNakuMDa trAsathI vihAra karatAM paramajJAnI mahAvIra magadhadeza tarapha vaLyA ne vaSavAsa najIka AvatAM bAramuM mAsuM madhanA pATanagara rAjagRhamAM karyuM, cemAsa UtaratAM prabhu mahAvIre rAjagRhathI caMpAnagarI tarapha vihAra zarU karyo. caMpAnagarImAM padha, mahApAdi zrakinA da
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ 182 vizvoddhAraka zrI mahAvIra pautro tathA jinapAlitAdi aneka gRhasthoe zrI vIra pAse dIkSAlIdhI. e pAnagarIthI vihAra karIne zrI mahAvIra mizilAmAM gayA. rarate kAkadImAM prema Adi gRhasthAe paNa temanI pAse dIkSA lIdhI. zrI mahAvIranuM kevaLa avasthAnuM teramuM comAsuM mithilAmAM. thayuM (vi. saM. pUrve 488-487) comAsA bAda bhagavAna mahAvIra aMga deza tarapha vicaya ne comAsuM, besatAM pahelAM mithilAmAM . AvI rahyA. caudamo varSAvAsa mithilAmAM karyo. mithilAmAM caudamuM mAruM vItAvI zrI vIra vaizAlInI najIkanA pradezamAM thaIne zrAvartipurImAM padhAryA. tyAMnA ujJAnamAM temaNe vAsa karyo, ' ' , gazAlaka tejaleSmA sAdhavAnA lobhe, zrI mahAvIrathI alaga paDelA. gauzAlaka zrAvaripurIe gayela ane prabhue batAvela vidhi pramANe tapa karatAM cha mahinAmAM te telegyA sAdhI zake. tejoleSyA uparAMta aSTAMga nimittanuM jJAna paNa tene prApta thayuM hatuM ane tethI te pitAne "sarvA, * jinezvara kahAvatA dharAle viharato hato. atyAre vi. pU. 486=I. pU. 543) paNa te zrAvasthirmA hAlAhalA nAme kuMbhAranI dukAnamAM Utaryo hato tenI " sarvajJa" tarIkenI khyAti sAMbhaLI mugdha banatA mAna rAtadina tenA upAsanA karatA hatA evA arasAmAM zrI gautamasvAmI, prabhunI AjJAthI chaThThad pAraNuM karavA mATe nagaramAM bhikSA levA gayA. tyAM temaNe sAMbhaLyuM ke ahI sarvajJa nAmathI vikhyAta gazAlaka Avyo che. sAMbhaLatAM ja temane Azcarya thayuM teo bhikSA laIne zrI vIra pAse gayA. avasara Avyo . temane nirmaLa buddhithI zrI mahAvIrane pUchyuM ke, "svAmI ! A . nagarImAM loko gozAlakane sarvajJa kahIne bolAve che te yathArtha che ke nahi?"
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ vahatAM jIvana teja 1 83 e maMkhalIputra gozAka che ne ajina chatAM pitAne jina mAne che zrAvatimAM be jina nathI paNa eka ja che.' A vAta AkhA nagaramAM vAyu vege prasarI gaI. vAta sAMbhaLatAMja gozAlakane dha caDhayo ane pitAnA jinezvarapaNAne TakAvavA te upAya zodhavA lAge. eTalAlA tenA nivAsasthAna pAsethI zrI vIranA ziSya, nAme AnaMdamuni chaThThanA pAraNA mATe zikSArthe nIkaLyA. gozAlake temane bolAvyA ane halakI jabAnamAM A pramANe bolyo, "are Anada ! tArA dharmAcArya mAM nijanI pratiSThA TakAvI rAkhavA khAtara bhara sabhAmAM mArI gerahAjarImAM jema phAve tema avarNavAda uccare che, paNa huM temane parivAra sahita bhasma karI nAkhIza. A samAcAra tuM tArA prabhune kaheje.' mAnadamuni bhikSA laIne zrI vIra pAse gayA ane gozAlake temane kahela zabdezabda temaNe zrI vIrane vinayapUrvaka kahI saMbhaLAvyA ane pachI pUchayuM ke, he svAmI! gozAlaka je bolyo, te, te karI zake kharo ?' "arihaMta sivAya bIjAne jarUra te bhasma karI de. ? prabhue AnaMdane kahyuM. svAmina! pitAne jina tarIke oLakhAvanAra ane AjIvaka matane sthApaka, maMkhalIputra gozAlaka, Ape jAhera karela vRttAMtathI kadhAMdha banIne ApanI pAse AvI rahela che. '' gozAlaka zrI vIra sanmukha Avato joI zrI gautama gaNadhara bolyA. "gautama, te bhale Ave tame sarva sAdhuo, enI sAthe kai paNa jAtanA AlApa saMlApa karyA vagara eka bAju khasI jaje. je 5 haze te huM ja kahIza ne karIza" paramajJAnI zrI vIre gautama gaNadharane javAba Apyo.
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ 184 viddhArake zrI mahAvIra jenA caherAnI prabhA dhagadhagatA aMgArA samI lAlacoLa banI gaI che ane rASAnaLathI jenA aMge dhrujI rahyA che evA gazAlake zrI vIranI sanmukha AvatAM veMta ja mukha paranI lagAma chUTI mUkI ane svachaMdatAthI lavavuM zarU karyuM. " are kAzyapa, tuM mArA jinapaNA viSe nakAro bhaNI mane eka samayanA potAnA sAthI tarIke oLakhAve che e taddana khoTuM che. kema ke tArA je ziSya gozAlaka hatA te sukuLa kuLane hatA; te to dhama dhyAnathI mRtyu pAmIne devagatimAM utpanna thayelo che. meM te mAtra tenuM zarIra kaSTa sahanane 5 dhArI svIkAryuM che athata meM enI kAyAmAM praveza karyo che. mAruM nAma udAyanAme muni che. tethI mane jANyA vagara mArA avarNavAda tuM kema bele che ! tuM kaI mAro guNa nathI. " are gAzelaka, zA mATe AvuM haDahaDatuM jUThuM bole che? tuM teja AtmA che. zuM koSTa-pitAnA mukha ADI aMguli dharI, ene chUpAvavA yatna seve tethI te vaDe mukha chupAI zake kharU? havAmAM bAcakA bharavA sarakhA vRyA phAMphAM zA sArU mAre che? kevaLajJAnanI prApti vinA sarvajJatA nathI sa bhavI zakatI, mATe hArA AtmAne na chetara!" zrI mahAvIra prabhue ene satyavastu kahI saMbhaLAvI, * zrI vIranA A javAbathI gozAlakane ghaNe krodha caDhayo ane zrI mahAvIrane sabaMdhIne jema phAve tema lAvavA mAMDe. prabhunI samIpa beThelA sarvAnubhUti munithI gozAlakanAM vacano na khamAyAM temaNe gozAlane satya mArga vaLavAnI zikhAmaNa ApI. paNa tethI huM baLatAmAM ghI homAyuM gozAlakanI AMkho gussAthI phATavA lAgI. teNe sapanubhUti muni para tolekhyA mUkI, ekA eka jANe mahAsAgare mAjhA mUkI heya, ke ekadA UMcA pahADanuM mana tUTI paDayuM hoya athavA bhISaNa narava pachI acA
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ vahetA jIvana teja 185 naka vidyutapAta na thayeA hAya, eve| bhISaNlR gabharATa cAre tara prasarI rahyo. uSNatAnA e prabaLa ane bhayaMkara jhaMjhAvAtamAM sarvAnubhUti muninuM zarIra khAka thaI gayuM. lekhyA zakti para mustAka gecAlaka have nirbhaya rIte zrI vIranAM apamAna karavA lAgyA. prabhunA khIjA ziSya sunakSatra pazu tene tema karatAM vAravA gayA. gauzAlake temane paNa teolekhAthI bhasma karI -narvyAkhyA. samatAsAgara mahAvIre ekAnta kAruNyabhAvathI geAzAlakane kahyuM. * are geAzAlaka ! tArI muddhi krama karI gai che ? tuM AvuM ana - kArI bhAcaraNa zA mATe kare che? enAthI tuM mahAna azubha kamanA aMdha kare che. tenA kavipAka tAre peAtAne ja bhAgavavA paDaraze. e tu jyAnamAM kema rAkhate nathI. are ! tu mArA ziSya thaIne mArA ja A ravAda melI, tArA AtmAne bhAre zA mATe nAve che. vicAra kara ane hitamA Daga mAMDatA cA ! ' madhi geAMzAlakane parasa upakArI zro vIranA eka paNa kheAlanI asara na thai. para Mtu tenAthI tene madda ane krodhiiSThata thayA. pAtA para acApa ane agAdha upakAra karI jIvanadAna denAra zrI ahAvIra para teNe tejaelekhyA cheADI, gatA taNuMkhA veratI tejoleSmA sarvAnu ane sarva snehamaya zrI vIrane sparzI na zakI te pAchI vaLI ane khuda geAzAlakanA aMgamAM praviSTa thaI gaI, arihaMtane vaLa jJAna thayA pachI upasa thAya nahi, chatAM A upasama thaye e paNu dRza AzcaryoMmAMnuM eka Azcaya che. leAnA tApathI aMdarathI jaLatA gAzAsake uddatapaNe zrI vIrane kahyuM ke, " he kAzyapa ! mArI tejovaiSyAthI hAla te tuM bacI gaye| chu' te pazu mArA tapanA tejathI mahinAmAM tArU avazya mRtyu thaze. ' zrI vIre tene javAba ApyA . k 1
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ * 186 vizvoddhAraka zrI mahAvIra < ke, huM te| hajI kenaLI avasthAmAM se|La varasa vicarIza paraMtu tu te| pittajavaranA vyAdhithI sAta divasamAM ja chadmasthapaNe mRtyune AdhIna caiza. ' < zrI vIra karuNAsAgara hatA ge|zAlakane sodha pamADavA temaNe gautamasvAmIne tenI pAse mekalyA. geAcAlakane zarIramAM dAha utpanna thayeA hateA. tene vyAdhi vsAdhya vadhI gayeA. zrI vIranAM vacane pramANe tene peAtAnuM meta najIka jAyuM. chevaTanA sAtamA divase tene vyAdhi sAjya nyA te divasa 'te peAtAnA pApanA aMtaHkaraNa pUrvaka pazcAtApa karavA leAgyA, teNe peAtAnA sarva ziSyAne kheAlAvIne kahyuM ke, huM ziSyA ! huM adbhuta nathI tema kevaLa pazu nathI. huM te malinA putra ane zrI vIranA ziSya geAcAlaka chuM" meM ATalA kALa sudhI daMbhathI mArA AtmAne ane leDDAne gyA che, mArI peAtAnI tejoleSmAthI ja dahana thatA huM chadmasthapaNe ja mRtyu pAmIza.' A rIte geAzAlaka ata avasthAAM kai samakti pAmyA ane vItarAganA vacana upara vizvAsavALA thayeA. chevaTe peAtAnA satra ziSya samakSa ariha tanuM zaraNuM a gIkAra karIne te kALadhama pAmyA. maLe cheH svavihArI jamAli paNa A samaye ( vi. sa. pUrve' 486 ) peAtAnA parivAra sAthe zrAvastipurImAM Azve. tyAM tene pittajravara lAgu paDaye. tenI zArIrika zakti vasAvA mAMDI tenA ziSyA tenI sevA karavA lAgyA te vadhu zakta banyA. ziSyAne sacArA pAyaravAnuM kahyuM sa'cAre| pAyaratA ziSyAe te patharAi rahyA pahelAM ja - patharAi gaye' ema kahyuM jamAli tarata ja tyAM gaye tene krodha caDhayA, pannu bIjI ja kSaNe te kronA pravAha thatI vastune cai hAvAnuM mAnavAne 'siddhAnta mALe he pragaTAva nAra zrImAna mahAvIra pratye vALyeA. tenI tathati vadhu tIvra ne gaganagAmI banI, vartamAna ane
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ vahetAM jIvana teja 187 bhAvilaNanA saMyogathI thatI vastune "thaI' kahevAmA, bhAvikSanI anupAgatatA ane niSkAraNa ekalatA uparAMta te kSaNe daramyAna thatAM kAryomAM punaHkaraNa deva je te deza teNe ziSyo AgaLa gAi batAvyo. zrI vIra paNa mAnavI hera temanAmAM apUrNatAnI saMbhavitatA viSe teNe ziSyo AgaLa vivecana karyuM. ziSyone teNe karAtA kArya karyuM ne kahevA, saMbaMdhI upadeza Apyo. "RjusUtra' nAmaka nizcaya naya paTa pratiSThita zrI vIranA " mA lasiddhAntane teNe virodha Adaryo. ziSya avAka banyA gurUmAM thayelA A pATAe temane dukhI. kayI. saMthAre pAtharatAM thaI kSaNe mATe temaNe tenI kSamA mAgI. paNa . jamAMli makkama ja rahyo. teNe vIra siddhAntane taddana khoTe karAvyuM. ziSya mahAsaMkaTa sAgaramAM AvI paDayA. eka bAju prabhu vIraH bIjI , bAju gurU jamAli * deTalAke gurUne taja, gurUnA gurUne Azraya lIdhe. priyadarzanA, strI sulabha mehathI AkarSAIne paripAra sAthe jamAlinI sAthe ja rahI. mAli have taddana svataMtra banyA. pitAne sarva kahAvI, te . Thera Thera vira-siddhAntane kheTe TheravavAne siMdhyA prayAsa karavA mAMDyo. bI vIranI samIpa jaI temanI sAthe vAda karavAne teNe nizcaya karyo. paNa gaNadhara zrI gautame tene tema karatAM vAryo. zrI saMghe tene amAnya TharAvyuM. chatA koInI paravA vinA te pitAne mata te sAce sAbita karAvavAnI peravImAM gUMthAI gayo. paramajJAnInA sihAnata viraha. pracAra karatAM te "niva' tarIke jAhera thaze. '
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 6 huM . AryAvartanI amaravela ' sAra-te lekhyAnI zrI mahAvIranA zarIre thayelI -asara. tenA nivAraNa kAje temaNe lIdhele thAka. te pAka saMbaMdhI cAlatA visa vAdanA samAdhAna aMge vividha zAstrIya -pramANe AryAvartanI amaravela "ahiMsA para zrI mahA-vIranI preraka dezanA. kezigaNadhara ane zrI gautamasvAmI vacce thayelI jJAna cacI je vAMcatAM jIvananAM dvAra jarUra UghaDI jAya. zivarAjarSi, rAjA dazArNabhadra temaja zAla mahAzAlane gAMgilanI dIkSAo. prabhu mahAvIre kareluM pAMcamAM-cha ArAnuM varNana. gautamasvAmInuM aSTApade javuM. padarase - tApasanI dIkSA " pramAda na karavA" sabaMdhI viraprabhune zrI gAtamane upadeza. sudarzana zeThanI dIkSA. kALanuM svarUpa. tenA prakAra samayanuM mUlya temaja zrI -mahAvIranA kevaLI jIvananuM vaizAlInuM trevIsamuM comAsuM.
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ 189 ApauvatanI amaravela - murabbo ke mAMsa? zrI vire zrAvastithI dakSiNa tarapha vihAra zarU karyo. te jelodhyAnI garamI hovA chatAM, jhaDapabhera meMDhiyagAme padhAryA.gozAlake phekelI tejoleSA zrI vIranA caraNe mUkIne pAchI vaLI tI, paraMtu tenI vyApaka uSNatAnI asara zrI mahAvIrane thaI hatI. jayAre bhagavAna mahAvIra meMDhiyagAmanA zAla koSa udyAnamAM samAsathI tyAre temanA zarIramAM te garamInuM pramANuM vadhI gayuM hatuM; temane pittajavara lAgu paDyo hato, tathA dastamAM paNa lohI TapakatuM hatuM. temanI A zArIrika sthiti joI anya darzanIo kahevA lAgyA ke, gozAlakanA zabdo sAcA paDaze, ane zrI mahAvIra cha mahinAmAM mRtyu pAmaze.' te samaye zrI vIranA ananya bhakata siMha aNagAra meMDhiyagAma . pAsenA mAlukAvanamAM tapa karatA hatA. temaNe prabhunI mAMdagInA ukta samAcAra anya matavAdIonA meDhethI sAMbhaLyA. te sAMbhaLatAnI sAthe temanuM bhaktinuM hRdaya dravIbhUta thayuM. tenAthI na rahevAyuM ne temane rudana pravAhamAM parama upakArI mahAvIranA guNanI kavitA gAI paramajJAnI vIre jJAnabaLe te jANavuM aNugArane turata ja pitAnI pAse bevarAvyA. belAvIne kahyuM, "he siMha! tuM duHkha na kara. mAruM mRtyu cha mahinAmAM nathI thavAnuM, kintu huM hajI seLa varSa sudhI tIrthakara paNe A duniyAmAM viyarIza' chatAM tArAthI mArA A asahya vyAdhinuM duHkha joyuM na jatuM haiya, te eka kAma kara. A meMTiyagAmamAM revatI nAme zrAvaka-patnI che, tene tyAM ja teNe be pAka ' taiyAra karyA che. temano pahelo kALAne pAka je mArA nimitte banAvyo che, te na lAvatAM, vAyuzamanane yogya bIje bIjorApAka lAvaje. koLAne pAka AdhAkarmI hovAthI bahu pApanuM kAraNa gaNAyA 1 A grAma dauzAbInI najIka hovAnuM saMbhavita che.
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ 190 vizvoddhAra zrI mahAvIra te mAre na kalpe bhagavAnanI AjJA maLatAM ja siMha muni harakhAtA harakhAtA revatI zrAvikone tyAM gayA ane zrI vIre jaNAvyA mujaba murabbo leI pAchA vaLyA. auSadha nirAgabhAve upayogamAM letA zrI varanA zarIrane rAga zAMta thaI gayo. A pAThamAM je dave kayasarIrA, majajAra kaDae tathA kukaDama e zabda che, tene mATe jena jagatamAM ghaNeja visaMvAda che. kAraNa ke uparokta nirapekSa zabdane sthUla artha eja nIkaLe che ke-bhagavAna mahAvIra svAmIe mAMsAhAra karyo. A viSayamAM vivekapUrvaka vicAra karavo joIe ke, samarthajJAnI zrI vIranA mukhathI pacIsa varSa pahelAM mAgadhI bhASAmAM uccArAyelA zabdo athavA tenA artha yA bhAvArtha kayA saMskAro vaDe raMgAyelA che. pAkRta ane saMskRta bhASAmAM vanaspationAM keTalAka evA prakAranA nAma che ke, je prANuo mATe paNa vaparAtAM heya. 2 5 - 1 'tatyaNaM revatoe gAhAvahaNIe mama ahrAe duve kavAyasarIrA uvakhar3iyA tehi no attho| * asthi se atre pAriyAsie majjAra kaDae kukkuDa masae tamAirAhi SUaa do . ( zrI bhagavatIjI sUtra zataka 16) ravira (gA 19 } v/s (21) nayamarina (22) rUDhi () vA (ra9) 6 (38) verI (46) mI' (47) (pannAvaNa sUtra pada -sUtra 23-24) mAra'-pittajavaranAzaka auSadha (zabda siMdhu ca pR 817)
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAryAvata'nI amaravela 191 bhAvaprakAza nidha'TumAM prANavAcaka prANInAma sUcaka tathA khIjA ane nAme sAthe maLatI aneka jAtanI dezI auSadhio jammuAvavAmAM AvI che. / mA--keLanu' pattu ( maravartana-amaravela * sItA--mIzrI viSNu--pIpaLA ziva-haraDe (--gaja pIpaLa ' ( aTTAbhidhAna krAza ) ' dakSmIkALA maracAM pAvaMta-dezI haLadara Tranata-khaMndrajava huM aTAbhidhAna kAza) pAribhASika zabdamALA ri-gugaLa; sarva-sIsa; ravIna-amaLI; rAkSasI-rASTra; tAmra -tamAku; vAhinI-lasaNu; nAgArjInI-dUdhI; lam-pittaLa, ( mubaI pustaka ejansI kalakattAthI prakAzita sAhitya zAstrI pa. rAjateja pAMDeyakRta,TIppaNI yukata 5. bhAvamizrakRta bhAvaprakAza nilaTu ; prayamAvRtti ) zabdoSa ) jUna-ajUnachAla pracalita zabdo je bhASA bhedAdi kAraNe prANI ane vanaspati banne lAgu paDe che. zabda kukaDI trIja popaTA bhAjI kavelA gaLagala prANI-jagatamAM muradhI ( gujarAta ) cIlapakSI (yu. pI. ) khIbhatsa eMga (mAlavA) strI guDhDhArapakSI vanasapati--yA dezamAM bhui-pa jAma cIlakI bhAjI-pUjAba lIlAcaNA gujarAta cheDanI jAti-gujarAta sapheda kALu -meraTha jIle mIjora
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ 192 vidAraka zrI mahAvIra zAligrAma nirdhA, bhUSaNamAM' aneka prakAranI prANIvAcaka auSadhione ulekha che. tarabUcane cATe cAMsaphala (pR. 903) abaLAne mATe kheMDA (pR.106) kasturIne mATe mArI (pR. 28) hindI auSadhine mATe lAlamuravA (pR. 501) bhIMDIne mATe catuSpaddha (pR 888) gujarAtI auSadhine mATe mukavela. (pR. 56) auSadhi ghaTanA sAthe saMbaMdha rAkhavAvALI vrukata hakIkatane dhyAnamAM rAkhIne mahAvIra prabhue lIdhela auSadhine ApaNe vicAra karIe. auSagha lAvavAnI AjJA ApanAra sarva tIrthakara zrI mahAvIra prabhu ane te lAvanAra paMca mahAvratadhArI mahAtapasvI siMhamuni ke je mana, vacana ke zarIrathI jIvamAtranI hiMsAnA virodhI. zrI AryAvartanI amaravela ahiMsA, tene zrI mahAvIre nija jIvana prakAza vaDe pAMgarI karI ne pachI teo ja tene vADhe? siddhAntano pracAra jyAre siddhAntane svajIvana dvArA na siddha karI zake, to pachI bIjI te siddhAntane apanAve ja kaI rIte? zramaNu bhagavAna mahAvIre ja svajIvana-prakAza vaDe hiMsAne jotI ke 'ahiMsAnA kavito gAyAM che (2) 3 ' se mikstu vA jAva samANe seja puNa jANajjA maMsAiya vA bhAiya vA maMsakhaLa vA macchakhala vA no amisaMghArijja gmnnaae|| '(AcArAMga sUtra; nizithasUtra) kamalAsino (sUtrakRtaga sUtra a. 2) ye yAvi bhUjanti tahappagAraM, sevanti te pAvamajANamANA maNaM na evaM kuzalAM karanti vAyAvi esA bujhyAumicchA / ( sUtrakRtAga sutra zrata, 2 na. 6 mAthA 38 } dAro nI laheja ,
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ - AryAvartanI amaravela 193 avatarIta nedhapAThethI prabhu mahAvIranA Adarzamaya ahiMsaka jIvanane ane vizvanA zaNagArarUpa ahiMsAne saMpUrNa parirAya - mA 26 . cauhi ThANehi jIvA gairaiyattAe kama pareMti, taMjahA mahAraMbhayAe mahApariggayAe pacidiyavaheNaM kuNimAhAreNa / (zrI sthAnAM sUtra sthAna 4) mahAraMbhayAe mahApariggahiyAe kuNimAhoreNaM pacandiyaghaheNaM neraiyAuca kammAsarIrappayoganAmAe kammassa udaeNaM raiyAucakammAsarAre jAva jAvapayogabandhe (zrI bhagavatI sUtra; za. 8) bhunamANe sura maMsaM parivuDe paraMdame / ayakakkarabhoi ya, tu dille ' - ciylaahie| Auya narae kakhe jahA esa va ele| (SRdhyayana sUtra; ma 7 AyA7) . hise bAle musAbAI mAIle pisuNe saDhe, muMjamANe sura masaM seyameyaMti mannaI // (uttarAdhyayana sUtra; ma 5 mAyA) tuha piyAi maMsAI, khaMDAi sollagANi y| khAIo visamasAI aggivaNNaiM gasto // (uttarAdhyana sUtra; 19 mAyA 7) amajjamasAsi amaccharIA abhikakhaNa nivigai gayA / abhikakhaNaM kAusaggakArI sajAya yoge payao hathinA // (zrIzasa sUtra; yU 2 mA. 7) tumaMsi nAma sacceva jaM hatabvaMti manasi, tumati nAma sacceva jaM anjAveyavati manasi, tumasi nAma sacceva naM pariyAvayavvati mannasi eva ja paridhittavyaMti manasi, jaM uddaveyavati manasi / ajU ceyapaDibuddhajIvI, tamhA na haMtA navi ghAyae, aNusaMveyaNamappANeNa na hatanvaM naabhipsthe| (zrI mAyArAgasUtra; su. 165)
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ * 194 vizvoddhAra zrI mahAlara ahiMsAnA AvA mahAna prakAzakane, mAMsAhArI kahetA, mAnata, manAvatAM ke AlekhatAM pahelAM mAnavIe vicAra karo ghaTe ke, prakAzane pragaTAvanAra bhAnunA saMpUrNa kalAmaya jIvanamAM gaTaya hiMsAnI kAlamAM kayA saMbhALI zake ! siMhamuni je auSadha lAvyA hatA, te paNa koI kasAine tyAMthI cA yajJasthAna parathI na hatA lAgyA, kintu eka zrAvakane tyAMthI lAvyA hatA. , jainAgama parathI jaNAya che ke te samayamAM be revatI thaI gaI che * jemAMthI eka rAjagRhanivAsI zrAvaka mahAzatakanI patnI hatI ane , je marIne narakamAM gaI che. bIjI revatI te meMDhiyA gAmanI vratadhAriNI jana zrAvikA jenA viSe lakheluM che ke, siMhamuni meDhiyagAma nivAsI A revatInA punita gRhamaMdirethI pAka lAgyA hatA te revatIe paNa pAka ApavAthI devAyuM badhuM mesanaM piyamasa deI aNumannaI jo jassa so tassa mallago vaccai narayaM Na saMdeho // dugaMdhaM bIbhatyaM iMndiyamalasaMbhava asuiyaM va khaieNa narayapaDaNaM vijaNijja ao maMsa // sadyaH saMmUchitA nanta-jantu saMtAna dUSitam / narakAdhvani pAtheyaM ko'znIyAt pizitaM sudhIH ? AmAsu a pakkAsu a vipaccamANAsu maMsapesIsu sayaya ciya uvavAo bhaNio u nigoyajIvANaM // (gazAstra prakAza ; damULa ane TIkA 1. samaNassa bhagavao mahAvIrastra sulasA revaI pAmukkhANaM samaNovAsiyANaM tinnIsaya sAhassIo aThArasa sahassA ukkosiyA govANiyAne saMpAduthA " (zrI kalpasUtra )
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ - AyauvanI amaravelI 195 zrI ra tathA tIrthakara nAma karma upArjana karyuM. digambara vidvAno paNa revatInA A pAka dAnanI tArIpha kare che. tathA tIrthakara nAma kama upArjana karavAnuM mULabhUta kAraNa e pAka dAna ja hatu ema jaNAve che ke je parama jana che. dvAdazatratadhAriNI che, marIne devaka janArI che ane jeNe dAnathI tIrthakara nAmakarma upArjana karyuM che, te revatI mAsAhAra kare athavA tIrthakara nAmakarmanA kAraNabhUta ukta dAnamAM mAMsa Ape, e te rAsa bhAgya ane amAnya ja gaNAya, je rogane mATe ukata auSadha lAvavAmAM AvyuM hatuM, te roga rijhavA pApa nI saruM gi pittavara ane dahane hatuM. temAM aruci-javalana ane lohInA jhADA thatA hatA. te rogavALAne bhabhUkatI zAMta karavA mATe keLAM, bIjorAM vigerenI anAvelI khAsa auSadhio khAsa karIne upayogI nIvaDe che. paraMtu te rogamAM mAMsa khAvAnI khAsa manAI hoya che. vaidakagranthomAM spaSTa ulekha che ke-dhaM 3udi gu pane satavA masa garama, bhAre, rakatapittane vadhAranArU ane garamInA keI paNa prakAranA rogamAM sarvathA tyA gaNAya che. A roga mATe koLuM ane bIje uttama gaNAya. e uparathI nakkI thAya che ke, zrI mahAvIre lIdhela 2 ' revatI zrAvikayA zrI vIrasya auSadhadAna dattam / tenauSadhi dAnaphalena tIrthakaranAmakarmopArjitamata evaM auSadhidAnaM dAtavyam / . (vi samyaphatva kaumudI pR. 65) 3 'taeNaM tIe revatIe gAhAvaiNIe,teNaM dabbasuddhaNaM nAvadANeNaM sohe aNagAre paDilAbhie samaHNe devAue Nibaddhe jahA vijayarasa, jJAva ja jIvi devato viphaLag " * (zrI bhagavatIjI sUtra, sa. 16 )
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - - - - - - - - 196 vizvoddhAraka zrI mahAvIra auSa, te mAMsa nahi paNa, garamI zamAvanAra eka prakAranI auSadhine pAka-murabbo hato. 'tatyaNaM revatIe gAhAvahaNIe mama ahAe 'duve kaMboyasarIrA, uvakkhaDiyA tehino aho / atyi se anne pAriyAsie majjArakaDae kukkuDa maMsae tamAharAhi eeSA attho|' ukata pAThamAM vicAraNuMya zabdo A pramANe che - (7) tuSe (ra) voya (2) parI (2) hivA (pa) no (6) gaja (7) pArivAgi (8) mAra (6) kAra (20) kuvara (1) maraNa jenuM vivaraNa nIce pramANe che - prathama Tu-A zabda kayanI nahi, kintukoyasarIrA nI saMkhyA batAve che, eTale ke be koya nahi, paraMtu koyanA be murabbA evo artha nIkaLe che have je kAyano artha "pakSI " evo artha karIe to, "duve" ane "sarIrA' e be zabdone samanvaya thaI ja na zake. e uparAMta pakSIne ' mATe to "TuvAvo' ja sIdho zabda che. jene cheDIne ahIM "duve" ane "sarIrA zabdano prayoga karavAmA AvyA che. A uparathI nizcita thAya che ke ahIM kayA" zabdano artha paNIne mATe nathI. kintu phaLane mATe vAparavAmAM Avyo che. - voDa-e eka jAtanI vanaspati che jene taiyAra karyA bAda ghaNA divaso sudhI upayogamAM laI zakAya che ane je garamI, raktavikAra, pittajavara Adi rAgapara asarakAraka nIvaDe che. jene saMskRta payItha "pata ' thAya che " ta' eTale eka jAtanI vanaspati (suzrutasaMhitA) "pata-zabdanA sIdhA artha :
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ AryAvartanI amaravela 197 eka jAtanI vanaspati. pArasa pIpara. saphedaraMgI keLuM ane kabUtara che. jenuM varNana vaidakagranthamAM nIce mujaba che. 1 pArasa pIparanA guNadoSa nIce mujaba che. 1 koLAnA guNadoSa-8. - ne mAMsanA guNSa pAchalA pRSTha para ApI dIdhA che. . have zrI vIra prabhunA dAha rogane mATe vicAra karatAM e to mAluma paDe che, ke temaNe lIdhela auSadhi te pakSonuM masa nahi paNa pArApata vanaspati yA pArasa pIpara yA keLAnu phaLa ja hevu joIe. bhagavatI sUtranA prAcIna cUrNikAra ane TIkAkAroe paNa ukata -pAThano artha kuSmAMDA phaLa tarIke ja karyo che. kapotakaH pakSivizeSaH tada ye phale varNasA dhAtU te kapote kuSmAMDe hastre kapote kapotake te ca zarIre vanaspatijovadehatvAt kapotazarIre ! athavA akarotazarIre iva dhUsaravarNasAdhA deva kapotaka-zarIre kurumAMDaphale eva / te uskRte-saMskRte / - "sefuM no atti " graMhmapAyA!" eTale ke ganI samAnatAnA kAraNathI kALAnA phaLane keta kahevAmAM Ave che. 1 "prajApad gumadhura havAviAtanuI (subrusa hinA ) - ( 2 pariza Tu nigH kRmi dvArA pA (bhAvaprakAza) - a s ko maro mUche vAcaka svAdu makarAra / 6 - 3 "vitta tey HvuM varSa madhya ! ! ___ zuklaM laghUSNaM sakSAraM dIpanaM vastizodhanam / / 213 // sarvadoSaharaM hRdyaM padhyaM cetAvikAriNam // 214 // 1 (suzruta adhyAya 46 phalavarga '
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ 198 vizvoDhAraka zrI mahAvIra koLAnAM phaLano murabbo dAha vigere gAne zata kare che, te vaidika siddhAntane leke Aje paNa mAne che ane pAgrA vigere pradezamAM garamInI RtumAM tene murabbo banAvIne lo khAya che. eTale ke "kAya zabdathI kumaDa-keLAnI pratIti thAya che. A zabda kAyathI niSpanna thayela puliMgavALA dravyanI pratIti karAve che. je ahIM " r" prayoga hatA te ApaNe mAnI zakata, ke te zabda kadAca kapotanA zarIra vA prANahIna deha mATe vaparAyo hoya. vI1' zabda puligamAM vaparAyale 'he tene artha murabbA thavA pAkaja thaI zake. liga, progane kAraNe ATalo badho arthabheda thayo che. A pachI Avarta "rA' zabda paNa pulinavALo hoI tenI puSTi kare che, "jAvo rA 'nI pUrva Tu zabdaprayoga karI tenI saMkhyA batAvI che. je mAMsa hoya, te TukaDA hovA joIe. kintu ahIM to saMdhyAsUcaka pATha, phaLanA murabAnA pakSe Ubhe rahe che. savariyA A zabda pudhigamAM che ane saMskArasUcaka che, upAsaka dazAMga ane vipAka sUtra' vigere nAmomAM mAMsane mATe mAnag tAgi vigere zabda prayoga che kintu kayAya ba hilA prayAga Avato jaNAto nathI ane zrI bhagavatIsUtra Adi granthamAM prazarata bhejanane mATe kAriyA zabdano prayoga thAya che, eTale ke mAMsane mATe "raghaunnaDir' zabdano prayoga karavAmAM AvatuM nathI. ? - jo aThTho" A zabda niSedhasUcaka che. revatI zrAvikAe keLAne pAka zrI vIra mATe banAvI rAkhyA ho. kintu te AvA karmikareSayukata hovAthI bhagavAne sitamunine te lAvavAnI manAI karI
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ AyAvartanI amaravela 199 hatI. jyAM nimitta doSavALA AhAra levAne paNa niSedha Ave che, tyAM mAMsanI te kalpanAe kyAMthI Ave ? jo A zabda " ka vA'nuM sarvanAma che. tene artha thAya che "bIja'; A zabda paNa putigamAM che ane krAMti tathA zukamanA e banne zabdo paNa puliMga che. puMliga hovAthI te vanaspati vizeSa che ema banne zabda sAbita karI Ape che. parilig A zabda bIjerA pAkano vizeSaNa tarIke vaparAya che teno artha "vadhAre jUnuM ' thAya che. mAMsa asAyika gaNuM zakAya. vAsI mAsa to rAgane vadhAre che. ane eka divasanI vAsI cIjane mATe "sipa' nahiM kintu guvA zabdane - prayoga karavAmAM Ave che. e rIte jotAM, je ahIM paNa koI prakAranuM mAMsa heta to pati zabda prayoga thAta, kAraNake vyArathI mAMsanuM sUcana thatuM nathI. eTale ukata zabda kaI paNa pAkane mATe vaparAye lAge che. aneka jana granthamAM adhika samaya sudhI rahenAra vastuo jevI ke ghI-tela vigere mATe riyAlig' zabda prayoga najare caDhe che eTale A rathaLe ukta zabdaprAga jUnA bajerA pAkane mATe vaparAyo jaNAya che. mana garamI vigere roge zata karavAmAM upakAraka eka cIja gA' ne saMskRta paryAya "mArgAra' thAya che, " nA" ane mAsa thI banelA keTalAka zabdo. * mAna-sanmak-vAva-pharita-taMdukana - taLavaSNu , -nnAra-pheM- kyA ! eka jAtanI vanaspati (bhagavatisUtra , 21) " viDhi ' eka jAtanI sauSadhi (AcAsa 45 pR. 348)
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ 200 vizvoddhAraka zrI mahAvIra vivajinnA ' vRkSapaNI' (zrI hemacaMdrasUriSkRta niMDhuM sa'graha ) 'vidyAjioN ' strI-bheoMyaEALuM ( vaidaka zabdasindhu ) : " A uparathI 'mannA' zabdanI vyApakatAnA sAcA khyAla AvI javA jAie. have vicAra karatAM emaja jaNAze, prabhu zrI vIre lIdhela auSadhi te sAce mA' ''nAmaka khATAzavALI auSadhi hatI ane dAhanAM dardI para khaTAzanI jarUra rahe ja che, ' Hun * 36 '` A zabda puliga che sAjA'ra' sAthe joDAyalA che ane maMttA' nA vizeSaNu rUpa che. anu' saMskRta rUpa ta: thAya che. jo ahI" (sy 'gy' 8 hidu ' vigere pratyeAJa heAta te tene atha bilADAne mAryAM evA thAta, kintu ahI' te! ' prayAga - che jene a mAra saskArita' eveza thAya che. . .. H " * mAMlava ' ane ' hapa ' nA puliMga prayAga paNa mAMsa anI virUddhamAM jAya che. auSadhi vijJAnamAM bIjA draSya varte saMskArita vAtuone mATe- Sita ' * rAnIta '* mAti ' ityAdi prayAga thAya che. jenA atha dardI-sa'skArita' rAi sa'kArita Ailika auSadhi sasTArita thAya che. ahIM rUpa 'nA a saMskArita ane ' mAnavikalpa 'nA artha mAjAra vanaspattinI bhAvanA vALA thAya che. ( ( yu.vadhujI' e eka jAtanI khAvAnI vanaspati che, je bahu je divasa sudhI rAkhI zakAya che ane jenA sevanathI garamI, raktadeASa pittajavara Adi asA, rAge! maTI jAya che, tenA saMskRta paryAya vara ' thAya che. jenA banelA kaeNTalAka zabdonA zabda nIce. suSma che. : ' ' 14 yuTa '--catuSpanI ( haima ni`Tu saMgraha ) suTI '--pUrANI vanaspati ( hema niSa'tu sa MmaDha) 1
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ AryAvartanI amaravela 201 - -- "gujara'-khIruM (zrI bhagavatI sUtra TIkA) "madhu rA'--strI, bojerU (vaidaka zabda sidhu TIkA) kura'-vanaspati, pattIvALI bhAjI, tAMdaLajo (bhAva kAkANa nivaTu-zAkavarga) kura'nA khAsa arthe bhAjI' ane "bIjoruM' e be che. bhAjInA guNadoSa-madhura, zitaLa, rUcikara, agnidIpaka, pathyakAra tathA sAraka ane viSa, pitta, zrama, dAha, raktadeSa raktapitta tathA atisArano nAza kare che. ( AryabhiSaka (pR. 252) e rIte A cIjo zrI vIranA roganI daSTie upayogI jaNAya che. bIjerAnA guNadoSa; khATuM, kaMThazuddhikAraka, laghu, priya, dIpana, -rUcikara, svAdu tathA vAyu, tRSA, arUci ane pittane maTADanAruM che bIjorAne mAvo guru, zIta, svAdu, snigdha tathA balaprada che. ane vAya tathA pittano nAza kare che. revatI zrAvikAnA gharamAM je "kukDa mAsa hato, te bIjerAne pAka hato. 1 3vAsa kAsA'rucihara, tRSNAnna kaNThazodhanam // 148 // laghvamla dIpanaM hRdyaM, mAtuluGgAmudAhRtam / "tvaka tiktA durjarA tasya vAtakRmikamApaham // 149 // vAdu, rAti, guru, viM , mA, mATatapitta nitA medhya zulAniladi kaphArocakanAzakam // 150 // - ' dIpanaM laghu saMgrAhi gulamAzInaM tu kesaram / , zUlAnilavibandheSu rasastasyopadizyate // 151 // sau = viroga maDazo # mAno (su. saMhitA) 'tvaka tiktakaTukA snigdhA, mAtuluMgasya vAtajit / vRLe madhura mAra, vAstavi@AM gura"(vAbhaTTa )
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ viddhAraka zrI mahAvIra * "guru' zabda bIjerAne ane " 6 nAM laka' bIjorA pAkanA vetaka che baMg' A zabda bIjerAthI utpanna thatA pulivAcI dravyane dyotaka che. jene saMskRtaparyAya "mAM " thAya che mAsa ane mAsamAMthI banelA keTalAka zabdonA artha. '- (4) kaLa marbha "mAM '- " (ju.)' pAka, garbha. majA (stra ), mAnava somaruM carcA (zabdastotra mahAnidhi) prAcIna kALamAM phalagarbha ane bIjAne mATe mAMsa ane asthi zabdanA prayoga upalabdha thAya che. mAMsane pradhAna artha "phalAbha' ja thAya che. napusakaliMgavALe mAsa' zabda ja mAMsa sUcaka bane che. hindu padilagImAM vaparAyela 'mAMsa "zabda mAsavAcaka nathI banato. kaI paNa vyAkaraNa zAstrI. ahIM uTe A na karI bese, tenI spaSTatAne mATe puliMga prayoga karavAmAM Ave che. pachI te jevI jenI AvaData, buddhi, ane 95nA anekAntavAdI ukta AkhA pAThano artha A pramANe ja kare che. : "tyAM revatI gAthApatnIe mArA mATe be pAka banAvyA 2 " favTaMNa-paMjAuM yAruM hRvaMti jAnI ' 62 ( zrI pannavaNAsutra) pUtanA ramatI rUphamA vitA mafachI mRta " paTavA, - (bhAvaprakAza - nighaMTu) - mAM "= vaMtAka (zabdastotra-mehAnidhi). -
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ - AryAvartanI amaravela 203 | che. te kAmanA nathI. kintu ene tyAM vizeSa jUne ane " biDAlI" vanaspatithI saMskRta bIjepAka che, te laI Ava. te kAmanA che. A pAThamAM prANavAcaka nAmAvALI auSadhinAM varNana che, je auSadhi levAthI vItarAga prabhuno dAha zAMta thayo. tAmAM vitA' vALI AkhI gAthAne spaSTA - e ja nIkaLe che. ke zrI vIra prabhue cAritradhArI siMhamunine, dvAdazatratadhAriNe revatI zrAvikAne tyAM dAha zAnta karavAne - kAraNe auSadhi (murabbo levA mekalyA. kintu auSadhi mATe vaparAyalA zabdonA spaSTa artha karavAne azakta vikAne, tene - sAmAnya artha karI prabhu viSe akathya kahapanA karI vaLyA che. janasUtro, e ahiMsAnAM ratno che. ene eka eka varNamAMthI " ahisAnI ejasvitA camakI rahI che. ene pArakhavAnI zakti " joie. bhalabhalA mahAna puruSo paNa e sutronA saMpUrNa rahasyane . nathI meLavI zakatA, to pachI pAmara jIvonI zI kayA ? dhyAnamAM rAkhavAnuM che ke zrI mahAvIranA sUtrane eka eka sUtrano ekaja artha nathI te paratu sUraja nA atha" eka eka -- sUtranA anata artha rahelA che. zrI mahAvIranA sUtreAmAM rahelI vizALatAne pAmavAnI ApaNuM zakti na ja hoya ene mATe te mahAna gItAI-bahuzruta gurUonAM varSo sudhI pAsAM sevIe, tyAre mAMDa be cAra amI-bindu cAkhavA maLe, ahiMsA, e AryAvatane, ane AryasaMskRtinI temaja jana " dhanI amaravela che. tene ucachedato eka zabda paNa AyaMbAlathI , na bolAya, tyAre zuM zarIranA moha tene supalavita karanAra zrI mahA- vIra ja teno uchera kare ? "ccheidanI kalpanA paNa bhAre gaNAya !
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ 204 vizvoddhAraka zrI mahAvIra - zArIrika sthiti sudharI ke tarata ja zrI mahAvIre meMTiyagAmathI uttara pUrva dizAmAM vihAra zarU karyo. te paMdaramuM comAsuM paNa mithilAmAM karyuM. cemAsuM purU thayuM ke zrI vIre vihAra Adaryo, viharatA viharatA zrAvasti nagarIe padhAryA. zrI kezigaNadhara ane gautamasvAmI:-bhagavAna mahAvIranA prathama ziSya gaNadhara gautama paNa mahA yazasvI hatA, te jJAna, darzana, - caritranA pAragAmI hatA. dvAdazaaMganA jANa ane saMbuddha hatA temane paNa ziSya vargane meTo samudAya hato. teo paNa gAmogAma viharatAM zrAvati nagarIe padhAya ne kASThaka nAme udyAnanI nirdoSa bhUmimAM vAsa karyo. e ja samaye trevIsamA tIrthaMkara zrI pArzvanAtha bhagavAnanI paraMparAmAM thayelA traNa jJAnanA dhAraka, mahAdhura dhara zrI zigaNadhara tyAM AvyA. be samartha jJAnIonA prakAzathI udyAna paNa bhavA -lAgyuM. tyAM hajAro loko ekatra thayA. mahAmahe ekabIjAne sukha- zAtAnA samAcAra pUchI zrI kezagare gautamasvAmIne kahyuM, "he pavitra puruSa ' huM Apane koIke pUchavA IcchuM chuM." he mahAbhAga! yayA ruci prazna kare. AjJA maLatI kezagaNadhare prazna karyo "zrI pArzvanAtha prabhue upadezela dharmamAM cAra mahAvratane svIkAra karela che, jayAre zrI vIra prabhu pAMcane upadeza kare che. ekaja dhyeyamAM saMlagna be puruSamAM matabheda zAthI utpanna thaye haze ? " 1 gaNudhara-gaNanAdhAraka; gaNa (samudAya)ne doranAra, nahi ke tIrthaMkara mahArAjanA haste sthApita paTTaziSyomAMnA koI eka je ke mA kazI svAmIne keTalAye graMthAmAM dezI gaNadharanA nAme sa bedhyA che (pArzvanAthanI paraMparAne itihAsa pUrvAddha ka. 167 juo)
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ AryAvartanI amaravela - "he medhAvina ! buddhinA sUkSma aMzo ja dharma rahasya temaja chavAdi tatvano sunizcaya karI zake che. prathama tIrthaMkara zrI RSabhadevajInA samayanA manuSyo prakRtie saraLa temaja buddhinA jaDa hatA. jyAre vartamAna tIrthakara zrI mahAvIranA samayamA jI vaka temaja jaDabuddhinA che. ane e be tIrthakaronI vaccenA samayanA manuSya saraLa ane paMDita hatA. tethI evo bheda pADe che.' mahAvratonA bhedanuM kAraNa samajAvatAM zrI gautamasvAmI bAlyA. zrI vardhamAna prabhu acela (vastrarahita) dharma upadeza kare che. jyAre prabhu zrI pArzvanAthe antarottara (uparanuM ane aMdaranuM) vastra paheravA pharamAna kareluM che. tenuM zuM kAraNa haze !' zimaNudhare bIje - prazna karyo. lablinidhAna gaNadhara zrI gautama bolyA. "tIrthakare potAnA kevaLajJAna vaDe te kALamAM vartatA mAnava saMghanA bhAri jIvananI . yogyatAnuM darzana karIne, ucita dharmasAdhane nakkI kare che. bhinnabhinna prakAranAM bAhya lakSaNo (cinha) te vastro, janasamAjamAM sAdhuonI oLakha pUratAMja dAkhala karavAmAM AvyA che. - paraMtu te zikumAra ! zrI pArzvanAtha ane zrI vaddhamAna svAmInI evI AjJA che ke, samyaga darzana, jJAna ane cAritra eja mekSanAM . sAdhanarUpa che. bAhya lakSaNe mukitanAM sAdhana nathI.' , tavajijJAsu kazi mahArAje trIjo prazna karyo. "he gautama! Apa hajAro zatruonI madhyamAM UbhA che, ane te zatruo ApanI sanmukha dhasI Ave che, tene Apa zI rIte jItI zake che? Apa . rANu kone kahe che? ekane jItavAthI pAMcane jItI zakAya che, ne pAMcane jItavAthI dazane jItI zakAya che ane A daza gaNI jItathI sarva zatruone ke
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ triodAra zrI mahAvIra chatI zakAya che. eka yAtmA je jita zatru gaNAya che, tene jItavAthI kedha, mAna, mAyA ane lebha e gAra kapAyane jItI zakAya che ane te pachI pAMca Indriyone jItI zakAya che. e rIte daza zatruone jItavAthI sarva zatruo chatAya che, ane huM sukhe vicaruM chuM. AtmAne ajAtazatru mAnavAnI vAta ghaNA ne kaThIna lAgaze, paNa AtmA ja AtmAno zatru ane mitra che. AtmAnuM vivekanayana jayAM sudhI na khUle, tyAM sudhI mAnavInA saghaLA pusvArtha khATA rUNe jAya'." vinayasAgara zrI gautama svAmIe javAba Ape. "Apa, pAba che ne kahe che ! ' kezakumAre prazna karyo. : "rAgadveSAdi ati tIvrapAza che ne enuM vimAgI karaNa e jaya kara baMdhana che. tene chedIne huM sAdhavAcAre vicAruM chuM. * gautama svAmIe javAba Ape. sAceja rAga ane dveSathI sAco mArga bhUlAya che. rAga e TakI dRSTinuM kAraNa che ane dveSa sAMkaDA hRdayanuM kAraNa che. ApaNA jIvanane pavitra ne jayAre eka ke be vyakitamAM parimita thAya che tyAre vizvanA anya sarva jIvo taraphane naisargika rane lupta thAya che ane ApaNe AdhyAtmika vikAsa tyAMthI ja aTakI paDe che. snehanA vibhAga na paDavA joIe. kALanI jema te paNa avibhAjapa ane akhaMDa rahe jAIe jagatanA jIva mAtrane jemAMthI "abhaya" nI pratijJA apAya, teja sneha. je eka bemAM te saneha sthagita thAya to anyanuM ahita ApaNAthI thaI ja jAya ane tyAM sudhI jIvanamAM Atma prakAzanA kiraNo ne prabhave. 1 uddharedAtmanAtmAnaM nAtmAnamavasAdayet / __ Atmaiva hyAtmano baMdhurAtmaiva ripurAtmanaH // 5 // ( zrImad bhagavaddagItA adhyAya cho ?
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ AryAvartanI amaravela 207 kazi gaNudhare pUchyuM', ' he gautama / aMtara hRdayane viSe ekalatA utpanna cAya che. jene viSamaya phaLa lAge che. te latAnuM nAma zuM! e latA Ape zI rIte ukheDI nAkhI ? ' ' e latAnuM nAma bhavatRSNA che. e bhayaMkara latAne duSkarmonA vipAkarUpa viSamaya phaLa lAgelAM che. kiraNunI tIvra jyAtithI ' e bhavatRSNA nAma" latAne chaMdI nAMkhI che ane tenA viSaya kuLathI mukta thai samAdhipUrvaka huM vicarUM chuM. cAra jJAnanA dhAraka zrI gautama svAmIe' javAba ApyuM. ' bhavatRSNAmAnava prANI paLe paLe cyavanavA bhavanAM baMdhanamAM paDe che. evA ceDAja Atmano Aje avanitale viharatA haze ke jeenuM jIvana tRSNA 'thI para haze. tRSNuA eTale vividha prakAranA sAMsArika bhAge bhAga kAje aMtaranA valakhAM, e tRSNA je je - vastunI pAchaLa ghelI banIne mAnavIne dADAve, te te vastu mAnavI eka DhALe meLave pazu te meLavavA mATe bhava- pachI bhava dhAraNa karavA paDe eTale ke eka eka vastunI pAchaLa mAnavInA eka eka janma" khAya, chatAM tene sAcI zAMti te naja jaDe, 14 samatAbhAvI zigaNadhara jema jema peAtAnA praznAnA yathAya uttara meLavatA gayA, tema tema temanI jijJAsI baDhatI gai, temaNe zrI gautasa svAmIne prazna karyAM. * he gautama ! jAjavalyamAna dhAra agni sAramAM saLagI rahyo che: je zarIrane vahe che, te agni Apa kAne kahe che? te Ape tene kai rIte mUjhAbyA ? ' < a munIzvara.! cAra kaSAya agnirUpa che te jJAnazIla tathA tapa jaLarUpa che. jJAnajaLanI akhaMDa dhArAthI kaSAyarUpa gni hAlavAi jAya che. me* te agnine jJAnarUpa jaLavaDe ThArI dIdhe che, tenI "
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ 208 vihAra zrI mahAvIra bALavAnI zaktio harI lIdhI che." dhIra-gaMbhIra zrI indribhUti gautame javAba Apyo, cAra kaSAya -odha-mAna-mAyA-lobha e cAra kayAya. saMsA-- ramAM ATheya dizAomAM tenA pavana vAya che. jIvananI doDAdoDa paNa kaSAyanA temanA uparanA AdhipatyanA kAraNarUpa che, kaSAya mukti rAIne ke dharmapremI ja saMsAra vATe viharate maLaze. samatala mAnasa ane svacacha matithI paLabhara vicAra karavAmAM Ave che, "dha, mAna, mAyA ane lebha e cAra bhayaMkara avaguNa mArA aMtaramAM-zarIranA yA daravAjethI-dAkhala thayA? ane kyA sagomAM aMtaramAM temane gya sthAna maLI gayuM?" to jIvananI azAMtinA ghaNA kAraNe ApoApa zAMta thaI jAya te AtmA kapane lIna thavAnI be ghaDI paNa maLI rahe. * ati sAhasika, bhayaMkara ane duSTa azva unmAne viSe doDe che; evA ja azva para AruDha thayelA chatAM, Apane e azva avaLA mArge kema ghasaDI jato nathI? e avanuM nAma zuM?' tattvapipAsu. keziaNudhare prazna puchA. mana e ati sAhasika, bhayaMkara ane duSTa azva che. tene jJAna ane dharmazikSArUpI lagAma vaDe huM vaza karuM chuM. tethI te ane avaLe mArge laI jaI zakato nathI ane jAtivaMta azva banIne sanmArge cAle che. mananuM svarUpa samajAvatAM gautamasvAmI bAlyA. mana-zarIrano gheDe te mana; zarIra tenA para savArI kare; agamanigamA phare, avanavA dasya jue. manarUpI azvanI gati vAyuthI ye. vizeSa che. savAra che je tenA para saMpUrNa kAbU ne rAkhe, to te, tene game te vakhate game tyAM gabaDAvI mUke. bIjA ghoDA amuka kalAkanI doDane aMte cAke, paNa manane ghoDe vagara cAke kalAkonA kalAka sudhI
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvartanI amaravela 209, game tyAM deDI zake che. pRthvI upara ApaNo nivAsa ane temAM paNa tenA amuka deza, prAna ne mahAlanA amuka zahera yA gAmanA amuka vibhAgamAM AvelA amuka gharamAM pRthvInA pradezamAM vasatA ApaNe, je te azva para besIne gaganamAM kAlpanika uDayana karatA rahIe, te pRthvInA saMbaMdhavALuM ApaNuM zarIra, pRthvI para jIvatA jIvo mATe kazu zubhakArya na karI zake. te uparAMta avanavA pradezanAM kAlpanika uDayanamAM rAcIne, kAMI paNa na maLatAM hatAza thaIne hArI jAva. darekane AMgaNe manane ghoDo che, paNa tethI tenA upara ATheya prahara , savAre na karavI joIe. vadhAre deDAvavAthI ja te ghoDe svacchaMdI bane che ane ApaNane arthahIna banAve che. kacimahArAje prazna karyo ke, indrabhUti gautama' mahA jaLapravAha ghasaDAtA prANIonA rakSaNa arthe kaI AdhAra, zaraNuM ke daDha sthAna che? kAI dvIpa ApanI jANamAM che ke Apa ne dvIpa kahe che! gautamasvAmI bolyA, "he mahAmuni ! saMsAra samudranA jarA maraNanA jaLapravAhamAM ghasaDAtAM prANIonA rakSaNane, mATe AdhAra dvIpa che. tenuM nAma dharma che. tenuM zaraNuM uttama che." . janma-maraNa-saMsAramAM pharanArane mAthe pratipaLe janma, jarA ne maraNano bhAra rahe ja che. temAMthI UgaravA mATe evA tane Azraya le joIe ke jene janma,jarA ke maraNane bhaya ne sparzI zake, evAM to te, ahiMsA, satya acaurya brahmacarya ne aparigrahavAda. A pAMca tattane kALa na aDI zake ane je kALathI para che, teno Azraya ApaNane kALathI para banAve ke jyAM janma jarA ke mRtyunI nAbatane avAja na pahoMcI zake. . ! kezI gaNudhare pUchayuM, "mahAsAgaranA mahA pravAhamAM eka nAva paribhramaNa kare che. te nAva upara ArUDha thaIne Apa samudrane mAra zI rIte pAmI zakazo? Apa e nAva kone kahe che?" 14
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ . . 210 vivAraka zrI mahAvIra jJAna teja jhaLakatI mukhAkRti jenI che, evA zrI gautama belyA, "zarIra nAvarUpa che, ne jIva nAvika rUpa che, temaja saMsAra samudra rUpa che. te saMsAra samudrane maharSioja karI zake che. chidravALI nAva pAra pahoMcaze nahi, paNa je chidra rahita che, te samudrane tIre pahoMcI zakaze." deSa-chidro; nAvamAM chidra hoya to temAM pANI bharAI jAya ne te besArU sAthe sAgara taLiye jaI bese. teja rIte A saMsArarUpI samudramAM divALI nAva ( dehabharyA zarIra) para besIne ApaNe DUbakIo khAIe chIe ne pAchA sapATI para AvIe chIe. jyAre te chido-doSa jJAna prakAzathI pUrAI jaze, tyAre ApaNe sAco uddhAra thaze. he gautama! A ghara ane bhatpAdaka aMdhakArane viSe aneka prANIo vase che. sakala lekanA e prANIo mATe prakAza keNuM relAvaze ?' tattvajJa zrI kezakumAre prana karyo. - "sarva leka prakAzaka nirmaLa bhAnu Uge che, teja sarvane mATe prakAza relAvaze. ' prakAza jharatI vANImAM indrabhUti belyA. bhAnuM-te mahAvIra sarva prakAza te jJAna parama jJAnI zrI mahAvIre prakAzela dharma pramANe vartatAM A jIvanamAM madhura zAMti ane caitanya kuligo avazya kurAyamAna thAya. potAnA dareka sa dehanA samAdhAnakAraka uttara sAMbhaLI kezIgaNudhare, zrI gautama svAmIne kahyuM ke, "he gautama ! Apa prajJAvaMta che. sadeha rahita ane sarva sUnA pAragAmI hovAthI huM Apane vaMdana karU chuM.' tattvacarcA sAMbhaLIne ekatra thayelA mAno paNa sAco mArga pAmyA. eTalAja mATe zAstrakAroe kahyuM che ke, "satsaMgano lAbha
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ zivarAjarSi agAdha che ' seMkaDo grAnA DhagalA vacce besavA karatAM paNa tevA aneka granthanA rahasyavidda sahAna AtmAne paLabharane saMga paNa zreSThatara che, zrAvastimAM tattvacaryA patI jatAM, samarthanAnI mahAvIra dakSiNa khUNe viharatAM ahicchatrA nagarIe padhAryA. bhavya jIvone dharmamAge doranArI dezanA ApIne tyAMthI AgaLa vihAra zarU karyo. game tevA jaMgalomAMthI, page cAlIne pasAra thavA chatAM temane kaMTake mAtrathI IjA na pahoMcatI. temanuM jIvana sarvotkRSTa kATitu hatuM, ke je maTie pahoMcyA bAda guNa ke doSa bemAMthI ekeyane AdhAre na rAkhavo paDe. vihAra karatAM zramaNa bhagavAna mahAvIra hastinApuramAM padhAryA tyAMnA udyAnamA devoe bhavya vyAkhyAna maMDapa (samavasaraNa) nI - canA karI.jJAnapipAsu bhavya jIvathI thoDI ja vAramAM te maMDapa khIcokhIca thaI gaye. temAM zivarAja nAme tApasa paNa AvyA hate. zivarAjarSi-hastinApurane te rAjA potAnA putra zivabhadrane gAdI pI teNe tApasInI pAse dIkSA lIdhI ne dizA prekSakatApasa rUpe tApasa rAi, yAjajIva chaTha chaThanI tapasyA karato vicaravA lAge, tenI bhadra prakRti ane ugra tapUsyAne kAraNe thaDA samayamAM tene vilaMba jJAna utpanna thayuM te jJAnanA baLathI te sAta dIpa ane sAta samudo sudhI jovA lAgyA. sAta dIpa ane sAta samudronI AgaLa tenI najara na pahecavAthI tethI AgaLa kaMI na ja hovAno mata bAMdhI, te . pramANe sarvane manAvavA janatAmAM te pitAnA matane pracAra karavA lAgyo. hastinApuranA rAjamArga parathI pasAra thatAM gautamasvAmI zivarAjanI prarUpaNA lenA sukhathI sAMbhaLI, gautamasvAmIe zrI mahAvIrane te badhI prazno karyA sarva sabhAjano samakSa zrI mahAvIra svAmIe te praznanA samAdhAnakAraka uttara ApyA. zivarAjane tenI sala AvI ane tethI te paNa dezanA saMbhaLavA Avyo hato
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ 212 vizvoddhAra zrI mahAvIra satya dharma' saMbadhI zrI mahAvIranI dezanA sAMbhaLI zivarAjano * tApasapaNAno garbha gaLI gayo ane bhagavAna pAse dIkSA laIzivarAjarSi' banyA. hastinApuramAM dharmaprakAza relAvI, paramajJAnI zrI mahAvIramakAnagarIe padhAryA. ne tyAM paNa dharma-gaMgAnA nirmaLa nIra relAgyA; te nIrane eka pravAha nIce vahe che. ahiMsaka yajJa- Aja kAla yajJayAgAdinuM jora vadhI rahyuM che, te yajJamAM karmapI kASTha hemavAne badale teo (veda dhamao) pazuene heme che ane tenA samarthanamAM jaNAve che ke, "yajJamAM hemAyela pazu jevage jAya che. mAre temane eja kahevAnuM che ke yajJamAM hemAnAra chava je ravarge ja jato hoya, to tame tamArA priya pAtrAno hema karIne temane svargamAM zA mATe nathI mokalatA ? paNa tema karatAM teo acakAya che ne nirdoSa pazuone ja hema kare che. A saMsAramAM dareka prANune jIvavAnI IcchA hoya che, tene ya maravuM gamatuM nathI. tamane jeTale tamAre jIva vahAle, teTale ja bIjAne pitAne vahAlo. "hiMsaka yajJa" e to narI ajJAnatAnuM kAraNa che. jJAnavaMta kAI potAnA svArthanI khAtara anya prANInA zarIrane hAtha paNa na aDADI zake. mahAnubhA! hema jarUra karavo joIe paraMtu hiMsaka nahi. jenAthI ApaNe AtmAnuM kalyANa thAya evo ja yajJa karavo joIe. "taparUpa ani, jIvarUpa agninuM sthAna-kuMDa, garUpa kAzI, zarIrarUpI chANuM, karmarUpI lAkaDI, sayama vyApArarUpI zAMtipATha; A prakAranI sAmagrIthI RSiothI praza sAyala hAmane huM karuM chuM'? evA ja prakArane ahiMsaka yajJa karavAnI huM tamane AjJA ApuM chuM.
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAla-mahAzAlanI dIkSA 23 * AryAvartane AMgaNe ahiMsAnI amaravela pAgarI rahI che, tene ucheda sAcA AyathI na ja thAya, keIpaNa jIvane haNavAnI bhAvanA thavI e paNa moTAmAM moTA pApanA kAraNarUpa thAya che te pachI jIvanA nAzanI to vAta ja kyAM rahI ? samaje ane sahune samajAvo ke, "AtmAnI hayAtimAM ahiMsA ja zobhe, jyAre -Atmatatva nAbUda thAya tyAre game te rIte vartaje.' selamuM mAsuM -mokAnagarathI vihAra karIne zrI mahAvIra prabhu (vi. pU484=4. pU 540-1) vANijyagrAmamAM padhAryA ane kevaLI paNAnuM soLamuM cemAsuM vANijyagrAmamAM karyuM. ' varSARtu UtaratAM mahAvIra prabhue rAjagRha tarapha vihAra zarU karyo. mArgamAM aneka jIvane saMsAra taravAno uttama mArga batAvatA -parama upakArI zrI mahAvIra rAjagRhImAM padhAryA. ahIMthI zrI vIranI sAthe vicaratA sAdhuomAMnA ghaNAe anazana vrata aMgIkAra karyo. -sattaramuM comAsuM rAjagRhamAM ja pasAra thayuM (vi. saM. pUrve 484- 483). atyAre zrI mahAvIranI vaya ogaNasAThanI thaI hatI. chartA ekadhArA pravAsanI asara temanA mAnasamAM leza paNa asaranI rekhA na tANa zakatI. comAsuM pUruM thatAM zramaNa bhagavAna mahAvIre vihAra zarU karyo. vicaratAM vicaratA pRSThacaMpA nagarIe padhAryA. zAla-mahAzAlanI dIkSA -pRSacaMpAmAM te samaye zAla rAjA rAjya karato hato. temane mahAzAla nAme yuvarAja hatA. zrI mahAvIra jevA mahApavitra purUSa potAnA nagaramAM padhAryAnA samAcAra maLatAM pitA-putra temanA darzane gayA. temane sAco mArga sUjhADavA zrI mahAvIre "kama saMbaMdha" upara dezanA ApI. dezanAthI pitAputra pratibaMdha pAmyA. potAnA bhANeja gAlita rAjyAbhiSeka karI rAjA zAla ane yuvarAja mahAzAle zrI vIra prabhu pAse dIkSA lIdhI.
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - 214 vizvohAreka thI mahAvIra sura asurothI paralA zrI mahAvIra prabhu pRSTha ca pAthI vihAra karI, ziSyAnA samudAya saha avaMti rAjyanA dazANuM dezanA dazANuM nagaramAM padhAryA. rAjA dazArNa bhaka-dazANuM dezane rAjA dazArNabhadra te kIvIrane sevaka hatA. vIranA AgamananA samAcAra maLatAM ja te temane vadivA javAnI taiyArI karavA lAge. vividha prakAranA jaLathI nAna karI, savage mahAmUla AbhUSaNo tathA zuddha vo dhAraNa karI ke puSpamAlA paherI uttama gaje 8 upara rAjA beThA, temanI pAchaLa IkANuM tayA devIonA rUpane zaramAve tevI saundarya jharatI tenI rANI - ene rasAle cAlyo. rAjA-potAnA saMpUrNa aizvarya ane samRddhi. sahita, ati ulAsapUrvaka prabhunA samavasaraNu najIka AvI gadathI UtarI abhigama sAcavI, samavasaraNamAM Avyo. zrI mahAvIrane joI mastaka namAvI, traNa pradakSiNA daI vadanA karI, samRddhinA garvane jALavate lAyaka sthAna para beThe. e vakhate dazArNapatine samRddhino garva thae jANI, tene prati-- baMdha karavAne mATe, indradeve eka addabhUta jaLakAMtaNIya vimAna taiyAra karyuM. vimAnamAM pitAnA sAmAnika devatAonI sAthe te beThA. rUparasa jharatI hajAre devAMganAo temane cAmara viMjhavA lAgI. gAMdhI saMgIta karavA lAgyA. evA ThAThamAThapUrvaka indradeve manuSyalokamAM UtaryA.. ATha datuzaLathI zobhita ane devaduSya vastrothI jenI pITha AcchAdita karelI che evA erAvata hAthI para savArI karI te samavasaraNa samIpa bAvyA. hAthI parathI UtarI iMdra bhaktibhAvapUrvakra samavasaraNamAM praveza karyo. te vakhate tenA jaLakata-vamAnamAM AvelI krIDAvApIomAM rahelA dareka kamaLanI aMdara saMgIta thavA lAgyuM. pratyeka saMgIte indranA, jevA vibhavavALA ekeka sAmAnika deva, divyarUpa tathA suMdara vezayukata dekhAvA lAge. te dareka devane parivAra vizvane vismayakAraka hato.
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAja dazArNabhadra 215 prabhune vAraMvAra praNamI, stuti karI Ideva egya sthAnake beThA. ' * indranI AvI avarNanIya samRddhi joine dazArNabhadra bhUpati kSaNa kAje ' caMbhita thaI gayo. tenA manamAM vicAra-taraMge UThayA. "areA indranA jaLakata vimAnanI kevI apUrva zobhA che? temanA vaibhavane viratAra kaI alaukika jaNAya che. mane dhikkAra che ke, meM mArI saMpattinuM abhimAna karyuM. mArI ane A indranI samRddhi vacce to eka khAbocIA ane samudra jeTaluM aMtara che. meM mArI samRddhinA garvathI mArA AtmAne tuccha ke, Indradeve mane samRddhithI jItI lIdho che, to huM have dIkSA lai temanA upara vijaya meLavuM. eTaluM ja nahi paNa bhavabhramaNa karAvanArA je karmarUpa zatruo che, temanA para paNa vijaya meLavuM. zubhabhAvanA ta sopAne AgaLa vadhatA rAjAe tyani tyAM mugaTa ane kaDA vigere AbhUSaNe kADhI nAMkhyAM. ane pacamuSTi le ca karI gaNadhara mahArAjanI pAse AvI yatiliMga grahaNa karyuM. apUrva utsAha ane sAhasavALA te dazArNabhaka munie, pachI zrI vIrane pradakSiNa pUrvaka vaMdanA karI. te vakhate inTe temane pAse AvIne kahyuM ke, "he mahAtmana ! tame dIkSAnA mahAna parAkramathI mane jItI lIdhe che.' dazArNanagarathI vihAra karIne zrI mahAvIra videha tarapha vicathI. vicaratA vicaratA vANijya grAmamAM padhAryA. tyAM semala brAhmaNe nircanya pravacanane ravIkAra karyo. zrI mahAvIranuM kevaLI avasthAnuM 18muM comAsuM vANijya grAmamAM thayuM. . vihAra-ziyALe besatAM ja paramajJAnI zrI vire pazcima dizAe Avela kozala deza tarapha vihAra zarU karyo. tyAMthI jhaDapabhera pAMcAla tarapha gayA. mArgamAM sAketa ane zrAvatImAM aneka jIvane dharmane
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ 216 vizvadAra zrI mahAvIra bodha karyo. vagara kAraNe eka ja sthaLe zrI mahAvIra eka paLabhara na kAtA dUra gaganamAM taratA bhAskaranI adAe vagara pramAda teo satata vihAramAM ja rahetA ne mArgamAM maLatA jIvo para dharma kiraNo phekIne temanuM adharmathI rakSaNa karatA. koI paNa jIvane pratibodha thavo jaNAtAM teo vagara vilaMbe seMkaDe gAunI saphara karI nAkhatA. zrI viranA vihAranI tulanA AkAzanA sUrya sAthe paNa mAMDa mAMDa karI zakAya, balake sUryathI paNa vizeSa jhaDape temane vihAra ane dharmaprakAza thato hate. zrAvatIthI vihAra karIne zrI mahAvIra prabhu kAspilyapuramAM padhAryA, tyAM zrI vIre dezanA dIdhI. zrI mahAvIranI dezanAmAM AtmAnA sahastradala kamalanI surabhi sivAya bIjuM zuM hoya ? te surabhi vyAkhyAna-maMDapamAM prasaratAM ja aneka bhavyAtmAonA "saMsArIpaNAnA' kepha UtarI jatA. ghaNune pitAnI mULa sthitinuM bhAna thatuM. aMbADa parivrAjakA-dezanA sAMbhaLI aMba zrI vIra pAse zrAvakanAM vrata uccaya A aMbADa te e ja ke, jeNe sulatAnI samyakatvanI parIkSAmAM hAra khAdhI hatI. 1luM mAruM -kAppiyapurathI zrI mahAvIra vaizAlImAM padhAryA ne comAsuM tyAM ja karyuM. " vitaraNa -ziyALa besatAM vizvavanta zrI vIre vidaha deza tarapha vihAra Adaryo. Dagale Dagale duniyAnA che temanuM zaraNa svIkAratA ane kalyANa pAmatA. tvarita tio videhanI bhUmi vaTAvI kezalanI hadamAM punita pagalAM mAMDayAM ne kAzI vigere gAmomAM thaIne vANijayagrAmamAM padhAryA. vANijayazrAmanA aneka che temanA jIvana-prakAzane lAbha pAmyA. jyAM jyAM jatA, tyAM tyAM zrI mahAvIra kaMIkane kaMIka veratA, ke je svIkAratAM ja janmanAM duHkha TaLI
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAratanuM bhAvi - 217 jAya. "Apavu' eja emanA kevaLI jIvanano eka pavitra maMgala Adarza hato DeInI pAsethI kazuM na levAnI bhAvanA rAkhI chUTe hAthe dAna denAranI yazagAthA duniyAnI jIbhe gavAya temA atizaekti jevu paNa zuM gaNAya ? zrI vIra je dravyanuM dAna duniyAnA ine karatA hatA, te asthira ke nAzavaMta nahotu; paraMtu zAzvata ' ane satara gI hatuM. vIsamuM comAsuM -vANijyagrAmathI nIkaLIne paramajJAnI zrI mahAvIra vaizAlImAM padhAryA te varSA Rtu besI jatAM comAsuM tyaja sthira rahyA. ' cemAsuM UtaratAM magadhanI tarapha vihAra zarU karyo ne rAjagRhamAM AvyA. bhAratanuM bhAvi -samavasaraNanI racanA thatAM janahitakArI mahAvIra vyAkhyAna pAThe birAjyA, pachI zrI gautamasvAmIe prabhu zrI -vIrane pUchyuM ke - he bhagavana! ApanA nirvANa pachI zuM zuM caze prabhue kahyuM ke - he gautama ( mArA mekSa gamana bAda traNa varSa, sADA ATha mAsa vyatIta thae duSamA nAme paMcame Aro zarU thaze. mArA mokSagamanane cosaTha varSa vItatAM carama kevalI ja busvAmI mokSe jaze. te ja samaye mana:paryavajJAna, paramAvadhi, puvAkalabdhi, AhAraka zarIra, kSapakazreNi, upazama zreNi, jinakalpa, parihAra vizuddhi, sUkSma siM5rAya, yathAkhyAta cAritra, kevalajJAna ane mekSagamanaH A bAra vastuono bharatakSetre viccheda thaze. ' mArA nirvANa pachI 170 bhadrabAhusvAminA svargagamana bAda chellA cAra pUrva, samacaturaDha saMsthAna, vasaSabhanArAca saMghayaNa, mahAprANa dhyAna budapaNane pAmaze. * pAMca varSa pachI Arya vajanA samayamA dazamuM pUrva ne cAra -saMghayaNa paNa myuccheda thaze. mArA mokSagamana pachI pAlaka, naMda,
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ 218 vizvoddhAraka zrI mahAvIra caMdragupta vigere rAjya calAvI rahyA bAda, 470 varSa vikramAditya rAjA caze. te rAjA suvarNa purUSanI sAdhanA karI pRthvIne RNamukta karI pitAne saMvatsara pravartAvaze. dusama samayamAM meTAM nagare gAma jevAM ane gAma smazAna samAna thaze; yamanA daDa jevA bhayaMkara rAjAo thaze, kauTumbiko dAsa jevA thaze. heddedAro lAMca khAu thaze, nokara cAkara svAmi. karanArA thaze, sAsu kAlarAtri samAna thaze, ane vahu sApa jevI thaze; durAcAriNI kulAMganAo thaze, ziSyo temaja putre svairavihArI thaze; megha veLAsara varSaze nahi ane samaya vIte varSaze; durjana loke sukhI, RddhisaMpana ane sanmAna pAtra banaze; jyAre sajajana mAne duHkhI temaja a85 divALA caze; paracakra, dukALa vigerethI dareka deza pIDAze; halakA mANase vizeSa pedA thaze; brAhmaNe pitAnA nitya karmo choDI daI artha lubdha thaze, sAdhuo gurUkuLavAsane, tyAga karI dharma kAryamAM maMdapravRttivALA temaja kapAyathI kaluSita. manavALA thaze. samagadaSTi devatAo temaja manuSyo a5 baLavALA caze ane micchAdaSTi vizeSa balavaMta thaze. devatAo darzana deze nahi, vidyA maMtra tathA auSadhi vigere paNa joIe tevA prabhAvathI krAyamAna thaze nahi AcAryo paNa ziSyone samyak zrata Apaze nahi, vahevAra, matra, ta trAdimA hameza ughata banelA muniomAthI AgamAMthI lupta thaze ane aneka prakAranA lebhamAM phasAze. upakaraNa. vastra, pAtra, vasati, zrAvake vigere ghaTatA jaze. veSadhArIo vizeSa ane zuddha sAdhuo ochI thaze. pUrvAcAryonI paraMparAthI cAlatI AvatI zuddha sAmAyArIne tyAga karI, potAnI buddhimAM Ave tema kalpanA karI, sAmAcArI batAvI bhakika janane mohamAM pADaze. usUtra bhASaNa karanArA pitAnI ja stuti ane bIjAnI ni dA karanArA paNa keTalAka thaze. mithyAtvI rAjAonuM jora vadhaze ane hiMdu rAjAo a85 baLavALA thaze. , ,
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAratanuM bhAvI 219 mArAma-gamana pachI 1928 varSe caDALa kuLamAM kahika rAjane janma thaze. tenA janma prasaMge rAjA madhumathananA maMdiramAM, mathurA nagarImAM maMdiranA gupta bhAgane stUpa paDI jaze. manuSyo dukALathI pIDAze. aDhAramAM varSe kakine rAjayAbhiSeka thaze. te cAmaDAna nANuM , calAvaze. dareka ThekANethI khodI khAdIne nidhAna kADhI leze tenA " bhaMDAramAM 99 keDA kaDI senayA, 14 hajAra hAthIo, 87 lAkha dhoDA, pAMca koTi padAtI thaze. dhana mATe rAjamArga khedAvatA temAthI lavaNadevI' nAme pattharanI gAya nIkaLaze. te pragaTa thaIne gocarI jatAM sAdhuone ziMgaDAthI haNaze. te samaye pAMDivarya AcArya kaheze . ke, "A nagaramAM jalana ghara upasarga thaze. tethI keTalAka sAdhuo. anyatra vihAra karI jaze. tyArabAda satata vRSTi thaze. tethI gaMgAnadImAM pracaMDa pUra Avaze ane te pUramAM AkhuM nagara taNAI jaze. rAjA ane sa gha uttaranA - ucca pradezamAM caDhIne potAne bacAva kraraze. rAjA tyaja navIna zahera sthApaze. sarva pAkhaMDIone te daDaze, sAdhuo pAsethI paNuM bhikSAne chaThTho bhAga mAMgaze, tyAre saMdha kAusagna karaze. te vakhate zAsanadeva [, AvI tene nivAraze. pacAsa varSa sukALa raheze vaLI pAcho chAsImA - varSe te atyAcArI banaze. pADivarya AcArya pramukha saMgha zAsanadeva tAne kAusagna karaze tethI zAsanadevatA AvIne tene samajAvaze; chatAM nahi samaje tyAre AsanakaMpathI brAhmaNarUpe zakra Avaze ne tene mAraze. tyAra bAda teno putra dharmadatta rAjagAdIe Avaze. A pramANe be hajAra varSanI sthitivALA bhasmagraha rAzinI pIDA UtayI bAda devatAo darzana deze. vidyA, maMtra vigere paNa thoDA jApathI prabhAva batAvaze. avadhijJAna jAtismaraNa vigere paNa alpAMze jAgRtimAM - 1 eTale 192872=2000 varSa; temanA janma pachI be hajAra varSa ema arya niSpanna thAya che.
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ 220 vizvoddhAra zrI mahAvIra Avaze, tyArabAda ogaNIsa hajAra varSa sudhI jainadharma pravartaze dusama kALane a te, bAra varSanI umare dIkSA lIdhela, aDhI ka mANu gaNadhara maMtrano jApa karanAra uda chaThanI tapasyA karanAra pasaha nAmanA AcArya thaze. te chellA yugapradhAna ATha varSa sudhI zramaNa paryAya pALI 20 varSanI AyusthitivALA aSTamabhaktathI anazana karI, sadharma devalokamAM utpanna thaze, AcArya duSNasahasUri, kuztrI sAdhvI, nAgika zrAvaka ane satyazrI zrAvikA-A pramANe chevaTane saMdha raheze. bharatabhUmimAM pAMcamA ArAne ane pahelA pahore te paNa vilIna thaze, bapora samaye vimalavAhana rAjA, sumukha maMtrI ane pAchalA pahore agni. AvI rIte dharma, rAjanIti ane pAkadine viccheda thaze. dusama nAme pAMcame Are A rIte saMpUrNa thaze." pAMcamA ArAnA bhAratanuM je bhAvi parama tIrthapati zrI mahAvIre bhAkhyuM che, te ja pramANe Aje vartAI raheluM jovAya che. Aje svata tra chane kayAMya Adara thato jovAmAM AvatA nathI. sarvatra anItine ja " jaya jaya kAra bolAI rahyo che. rAjAo prajAne bhoge ja mejhazekha mANe che, prajAjano pitAnI rAjA pratyenI nIti cUkI - gayA che dharmapremInI Aje jyAM tyAM majhAka thAya che. adharma-anItinA dezavyApI pavana sAme TakavAne mATe dharmano ja Azraya yukta gaNAya. zrI mahAvIre chaThThA ArAnuM kareluM varNana tyArabAda dasama dusamAM nAme chaThTho Aro zarU thaze. pralayanA vAta vAze. jheranA varasAda varSaze. bArasUrya samAna sUrya tapaze. caMdramAM atyaMta TADha vaSavase, vaitAnA mULamAM gagA, siMdhu nadInA baMne . kinAre bahetara bIlemAM cha khaMDa bhAratanA rahenArA manuSyo temaja , tiryo nivAsa karaze. gaMgA temaja siMdhu nadIno pravAha rathanA cIlA
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ - -- - - - rAjA nAgalinI dIkSA 221 jevaDe thaze. tema UpajelAM mAchalAM vigerene te bilavAsIo rAtre AhAra karaze. auSadhi, anAja, vRkSa, gAma, nagara, jalAzaya, parvata vigere kaI sthaLa raheze nahi. cha varSanI strI garbha-dhAraNa karaze. sola varSanI strI ane vIsa varasane puruSa, putra pautrAdinAM darzana karaze. zarIranI UMcAI eka hAtha pramANanI raheze. te chaThTho Aro paNa ekavIsa hajAra varSa pramANana thaze. tenI samApti bAda utsarpiNIne pahele Ara besaze ' bhArata ane bhAratIya prajAjanonu pAcamA chaThThA ArAnuM spaSTa bhAva cItarI, jagadupakArI zrI mahAvIre ca pAnagarI tarapha vihAra karyo ne gautamasvAmI prabhunI AjJA laI, zAla ane mahAzAla muni- - enI sAthe pRSThacaMpAe gayA. rAjA gAgalinI dIkSA -pRSThacaMpAmAM te samaye gAmali rAjA rAjaya karato hato. gautamasvAmInA zubhAgamananI khabara maLatAM te tarata ja temane vAdavA gaye. gaNadhara mahArAja tathA anya munione namaskAra karIne te 5 sthAnake beThe. devoe racelA suvarNa kamaLa . upara besI catunI idrabhUti gautame dezanA ApI te sAMbhaLI gAgala rAjAne potAnA satyanuM bhAna thayuM. pitAnA putrane gAdIe besADI, potAnA mAtA-pitA sahita teNe zrI gautamasvAmI pAse dIkSA lIdho. te sarve munio ane sAdhavI bhagavaMtanI pAse AvatAM gaNudhara mahArAjanI pAchaLa cAlyA, mArgamAM zubha bhAvanAthI te - pAcene 'kevaLajJAna utpanna thayuM. gautamasvAmI namyA. rasto vaTAvI te sarve caMpApurIe zrI vIranI pAse AvyA. teoe prabhune pradakSiNA karI ane gautamasvAmIne praNAma pharyA. pachI tIrthane namIne te pAMce kevaLInI parSadAmAM cAlyA. gautama ( 1 gAgalI; 2-3 mAtApitA: 4-5 zAla ane mahAzAla)
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ 222 vizvoddhAraka zrI mahAvIra svAmIe kahyuM ke, "prabhune vaMdanA kare.' te ja samaye samarthajJAnI zrI mahAvIra bolyA, "he gautama! te pAMcane kevaLajJAna thayeluM che, mATe - AzAtanA kare nahi' pitAnA ja ziSya, chatAM jJAnasaMpUrNa banatAM, te ziSyane paNu pote karelI temanA jJAnanI AzAtanA badala vinayasAgara zrI gautama namyA. ajJAnI, vyApaka jJAnavALAne name te barAbara ja che. karelI bhUlanuM prAyazcita karavAthI, AtmA upara ajJAna-thara dUra thavA mAMDe che. zrI gautamasvAmI vAdaLa jeTalA ja namra hatA. bharelA chatAM, potAnAthI ja vizeSa jJAna samRddhine teo tarata namI paDatA. vyAjabI rItanuM namana AtmAnuM urdhvagamana kare. aSTApade-pitAnA ziSyone kevaLajJAnI catA joIne zrI gautamasvAmIne vicAra thayo ke, "zuM mane kevaLajJAna prApta nahiM thAya? zuM huM A bhavamAM siddhi pada prApta nahiM karuM ? ' ciMtA - cake caDhelA zrI gautame tevAmAM devavANuM sAMbhaLI ke, "Aje ja zrI jinezvare kahyuM che ke, "je koI manuSya labdhi vaDe aSTApada parvata upara jai covIsa jinezvarene vaMdana kare, te jarUra teja ve siddhine pAme. ' A pramANe devavANI sAMbhaLIne gautama gaNadhare aSTApade javAnI zrI vIra pAse AjJA mAgI. tyAM javAmAM samAyelA hitanuM sukama svarUpa avalokI, prabhue te tIthe javAnI gautamasvAtIne AjJA ApI. AjJA maLavAthI gautama harSa pAmyA ane cAraNalabdhinA prabhAvathI kSaNamAM aSTApada samIpe jaI pahoMcyA. bIjI kSaNe, ravi kiraNane kara jhAlIne te mahAgiri para caDhI gayA ne bharata cakravartIe karAvelA naMdozvara dvIpanA cityamAM praveza karyo. te cityamAM covIsa tIrthaMkaranAM teja karatAM anupama biMba hatAM. te * 1 te samaye paNa aSTApada upara caDavuM saheluM nahotuM ja (adazya - paNe kadAca haze, ema samajAya che )
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ 23, aSTapade biMbanI kAntimAM gautamasvAmInI bhaktine rasa bhaLI gaye. sarvetkRSTa kSetra ane nirmaLa vAtAvaraNanI ma zrI gautame jinaguNa gAyA temanA mukhAraviMdamAMthI rakurAyamAna thatA eka eka zabdanI gahana pratibhAthI, cityanI ratna-mANikya jaDita divAle paNa mugdha banI gaI saMgItanA vividha prakAromAM pAraMgata IMdrabhUti gautame, jinapratimA samakSa evAM nirmaLa bhAvanA ratavane lalakAryuM ke, te sAbhaLavA havA paNa rithara banI gaI. ardhamilita nayane karadaya prasArI, gautame, "deje kevaLa jJAna vahAlA ?' te keTalI kaDI lalakArI ne temanA ane AnaMdanA azruo pragaTI gaya. . - jinabhaktimAM sthira, gautama gaNadhara citvanI bahAra nIkaLyA ne sadA prakula eka azoka vRkSa nIce beThA tyAM aneka surAsura ane vidyAdhAe temane vaMdanA karI. gautamasvAmIe temane megyatA pramANe dezanA ApI ane temaNe pUchelA praznonA tarka zakti vaDe javAba mAyA. dezanA ApatAM prasaMgopAta gautamasvAmIe jaNAvyu ke, " sAdhuo-ugra tapa vaDe, jemanAM mAtra aricarma bAkI rahyAM che, sAMdhAo zithila thaI gayA che, ane jIva sattA vaDe prajAte -dhrujate cAle che, evA thaI jAya che. * - A vacano sAMbhaLI kubera devane Azcarya thayuM. kAraNa ke zrI gautamasvAmIe sAdhuonu jevuM varNana karyuM hatuM, tevuM temanuM ja zarIra na hatu, balka ne suvarNa jevI kAMtivALuM ane haSTapuSTa hatuM. devane bhaNadhara mahArAjanAM vacana saMbaMdhe saMdeha thayo. gautamasvAmI mana:paryavajJAnI hatA, tethI devanA mananA vicAro jANuM gayA ane upadeza dvArA tenA mananI zaMkAne khulAso karyo. * " munipaNamAM zarIranuM kuzaLatAnuM pramANa ekAMta nathI, paNa zubha * dhyAna vaDe AtmAno nigraha kare te pramANa che. te upara puMDarIka ane kaMDarIka e be bhAIne vRttAMta sAMbhaLe.
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - --- - - -- --- - - - - - -- - vizvoddhAraka zrI mahAvIra ke, "miSTAnna AregyAne mane ghaNo samaya thayo che, mATe prathama teja patAvuM ane pachI A upahAsa karanArAone zikSA karUM. AvuM - ciMtavI te mahelamAM gayA. tyAM teNe prabhAtanA pArevAnI jema, managamatAM miSTAnna AregyA ane rajanI TANe viSayabhogane aMge jAgaraNa karyuM. te rAtrI jAgaraNathI ane ati AhAranA apacAthI tene vamana (UlaTI) thaI. ane zarIre vyAdhi utpanna thaye tRSAne dAha paDaze. maMtrI vigerenI cikitsAthI te sAjo na ca ane ati duHkhathI pIDAvA lAgyA. te paLe teNe citavyuM ke, "je huM AjanI rAte bacI jAuM, to ugatA prabhAte ja badhA rAjyaadhikArIone motanI sajA pharamAvuM' A rIte kRSNalesyA ane mahAraudradhyAnamAM gaLADUba te kuMDarIka rAjA te ja rAtre maraNa pAmyA ane narake gaye.' tethI he sabhAjano ! tapasvIone kuzapaNuM ke puSTapaNAne kai pramANa nathI. zubha dhyAnaja parama purUSArthanA kAraNabhUta che.' daSTAnamaya dezanA sAMbhaLI kubere samakti prApta karyuM ne gautamasvAmIne vaMdana karI, te sthAna prati vaLe, paMdaraso tApase-rAtane samaya aSTApada parvata para gALI, uSAnI kasuMbI AbhA pragaTatAM ja gautama mahAmuni parvata uparathI nIce UtaravA lAgyA gaNadhara zrI gautama je samaye ravikiraNanA avala bana vaDe aSTApada parvate caDhatA hatA te samaye, aSTApadane mekSane hetu sAbhaLI, te para caDhavA AvelA keDAnya, datta ane sevALa vigere paMdarase tApasoe temane joyA hatA. te tApamanA pAMcase tapasvIo caturtha tapa ane AdrakaMdAdikanuM pAraNuM karatAM pahelI mekhalA sudhI pahecI zakayA hatA. bIjA pAMcaso chaTha tapa ane te para - akAdanuM pAraNuM karatAM giranI bIjI mekhalA sudhI jai zakayA
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTApade 227 hatA. ane bAInA pAMcase mamatA 'tapa karI sUkI saitrALanuM pAraNuM karatAM trIjI mekhalAe jaine aTakayA hatA. A pAMcase tApasee jyAre suvarNa kAntimaya ane puSTa zarIravALA zrI gautamasvAmIne giri tarapha AvatA joyA, tyAre tee paraspara kahevA lAgyA ke, ApaNe pAtaLA zarIravALA mAgaLa nathI vadhI -zatA, te! A mahAkAya munirAja AgaLa zI rIte vadhavAnA hatA? temanI vAtacIta pUrI thAya te pahelAM ja zrI gautama panagatie temanI khAjumAMthI pasAra thaIne mAgirie paheAcI gayA. e jene tApamAne lAgyu ke, jhaDapabhera mekhalAe vaTAvI girizikhare jaI UlanAra A muni Ai mahAna vyakti heAvA joie. tethI jo te ahIM- pAchA Avaze te! ApaNe temanA ziSyA cakSu h giri uparathI UtaratA zrI gautame tApcAne dIThA. tApase e -gautamasvAmIne praNAma karI vinaMti karI ke, huM tapetiSi sahAtmA'! ame ApanuM ziSyatva svIkAravAnI icchA dharAvIe chIe. Apa amane ziSyA tarIke svIkAre. ' . 8 sarva tI kara zrI mahAvIra svAmI ja tamArA gurU thAo.' - ema gautama gaNudhare te tApasene kahyu. tApasee dIkSAne ati Agraha karyo eTale gautamasvAmIe temane tyAM ja dIkSA ApI. yatiSThAnAM liMgane jarUrI sAmagrI deve e pUrI pADI. tApasa munie sAthe gautamAmo zrI mahAvIraprabhu pAse javA tyAMthI ravAnA thayA. cAlatAM cAlatAM apAra thaye, tyAM eka gAma AvyuM, bhikSAnA samaya thayA jANI, gautamasvAmI te gAmamAM - bhikSA levA gayA. bhikSAmAM temaNe peAtAnA udara peSaNa puratI maLelI khIrate svIkAra karyAM. khIra lAgyA pachI turataja tamAma sunione pAraNu karavA besI javAnI AjJA karI ane A zmIrathI pAraNuM karA, ' ema kahyuM.
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ 294 vizvoddhAra zrI mahAvIra puMDarIka ane kaMDarIka - jaMbudvIpa che. temAM bharatakSetra jevuM ja mahAvideha kSetra che temAM puSkalAvatI nAmanA dezamAM paMDarIki nagarI che. te nagarImAM mahApavA nAme rAjA hato. tene padmAvatI nAme rANIthI puMDarIka ane kaMDarIka nAme be putro thayA hatA. moTA pratra rAjyadhurAne vahana karavAmAM samartha thatAM, rAjAe tene gAdIe besADayo ane pote dIkSA aMgIkAra karI. eka vakhata te nagarInA manohara ullAnamAM keTalAka muni mahArAje padhAryA. temanA AgamananA samAcAra maLatAM rAjA puMDarIka ane tenA bhAI kaMDarIka temanI pAse dharma sabhaLavA gayA. paMDarIkanA mana upara dharmadezanAnI asara thaI. te zubha bhAvamAM lIna thayo ne bhAvati thaI potAnA sthAne AvyuM. pachI teNe pitAnA maMtrIo temaja bhAIne teDAvIne kahyuM ke, "vatsa! tuM ApaNA pitAnA A rAjyano svIkAra kara. kAraNa ke mAro vicAra dIkSA levAno thayo che.' badhu rAjAnA vicAre jANa, kaMDarIke gAdIe besavAnI nA kahI ane te paNa dIkSA levA taiyAra thayo. puMDarIka rAjAe tene bahu samajAvyuM paNa te ekane be thayo nahi. tenI dIkSA levAnI haTha joI DarIke kahyuM, "he bhAI, Indriyo bahu ja durbhaya che, mana sadA cacana che, tAruNaya vikAranuM dhAma che, ane prANIne pramAda te svAbhAvika che. vaLI parisaha tathA upasargo ghaNA ja dusaha hoya che. mATe hAla tu zrAvakanAM vrata grahaNa kara ane sAthe sAthe A rAjya calAva.' paNa kaMDarIka na mAnyo. teNe dIkSA lIdhI. maMtrIonA vAravAthI puDarIka rAjA bhAvatinA bhAvamAM sthira rahI rAjya calAvavA lAgyA. kaMDarIka muni banyA. tapa ane dhyAnamAM samaya gALavA lAgyA. vasaMtanA rasabhInA vAyu vAta ja cAritra mohanIya karmanA udayathI
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTApade temanuM mana ekAeka calita thayuM. temane rAjA banavAnA vicAro . aba. vicAranA deya kaMDarIka muni pitAnI rAjadhAnImAM gayA ne eka ullAnamAM UtaryA. upadhi jhADa upara laTakAvI. teo tenI nIce AnaMdathI ALoTavA lAgyA. ullAnapAlane pitAnA AgamananA samAcAra ApavA puMDarIka pAse mokalyo. samAcAra maLatAM ja rAjA potAnA pradhAnanI sAthe tyAM ge. temane bhaktibhAvapUrvaka vadanA karI, vaMdanA bAda najara UMcI karatAM ja puDarIka rAjAe vRkSa-DALe jhUlatI upAdhi jemAM temaja kuMDarIka muninA vAsamAM ALoTavAno Azayane marma samajA. kuMDarIka munine cAritra bhraSTa thatA joI rAjAne bahu lAgI AvyuM. temaNe temane kahyuM, "meLavela ciMtAmaNuM ratna samAna gharma gumAvIne, kuDapaTanA dhAma zA saMsAramAM tame zAne meha dharo che ?" kuMDarIka kaI ja na bolyo. rAjA tenA maunano Azaya pArakhI gayA. pitAnA rAjyacinho kuMDarIkane ApI teNe tyAM ja tenI pAsenuM yatiliMga prahaNuM karI lIdhu. ne zuddha buddhie dIkSA laI tyAMthI vihAra karyo. te purI muni zubhabhAvathI ciMtavavA lAgyA ke, "sArA bhAgye cirakALathI Ile yatidharma mane prApta thayo che. to have tene gurUnI sAkSIe grahaNa karUMA pramANe vicAra karI te gurunI samIpe cAlyA, tyAM jaI vrata grahaNa karIne akramanuM pAraNuM karyuM. paraMtu nirasa, TADhe ane khulara AhAra levAthI, temaja gurU pAse jatAM utAvaLA cAlavAthI, kemaLa caraNathI nIkaLatA rUdhirathI bahu parizrama pAmatAM, gAmanI aMdara | jaI upAzraya mAgI, atizramathI ghAsanA saMthArA para sUtA ne teja rAtre zubhadhyAnaparAyaNapaNe sazakta zarIra ja kALa karI, devapaNe 1 utpana thayA. - kuMDarIka rAjA thayo. vratabhaMga karIne gAdIe AvavAthI janatAmAM tene upahAsa tethI tene bahuja guro thayo. paraMtu teNe ciMtavyuM
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ 226 vizvoddhAraka zrI mahAvIra - -- - -- - - - - ke, "miSTAnna ArogyAne mane ghaNe samaya thayo che, mATe prathama teja patAvuM ane pachI A upahAsa karanArAone zikSA karUM. AvuM ciMtavI te mahelamAM gaye. tyAM teNe prabhAtanA pArevAnI jema, managamatAM miSTAnna Arogya ane rajanI TANe viSayabhogane aMge jAgaraNa karyuM. te rAtrI jAgaraNathI ane ati AhAranA apacAthI tene vamana (UlaTI thaI. ane zarIre vyAdhi utpanna cayo. tRSAne dAha paDe. maMtrI vigerenI cikitsAthI te sAjo na thayo ane ati dukhathI pIDAvA lAgyuM. te paLe teNe citavyuM ke, huM AjanI rAte bacI jAuM, to umatA prabhAte ja badhA rAjyaadhikArIone matanI sajA pharamAvuM' A rIte kuNalesyA ane mahAraudradhyAnamAM gaLADUba te kuMDarIka rAjA te ja rAtre maraNa pAmyo ane narake gaye." tethI he sabhAjano! tapasvIone kuzapaNuM ke pRSTapaNa kai pramANa nathI. zubha dhyAnaja parama purUSArthanA kAraNabhUta che." daSTAnamaya dezanA sAMbhaLI kubere samakti prApta karyuM ne gautamasvAmIne vaMdana karI, te svasthAna prati vaLe, paMdarase tApaseDa-rAtane samaya aSTApada parvata para gALI, uSAnI kasuMbI AbhA pragaTatA ja gautama mahAmuni parvata uparathI nIce UtaravA lAgyA gaNadhara zrI gautama je samaye ravikiraNanA avalaMbana vaDe aSTApada parvata caDhatA hatA te samaye aSTApadane mekSane hetu sAbhaLI, te para caDhavA AvelA keDAnya, datta ane sevALa vigere paMdarase tApasAe temane joyA hatA. te tApasemanA pacise tapAvIo caturtha tapa ane ArkidAdikanuM pAraNuM karatAM pahelI mekhalA sudhI pahecI zakayA hatA. bIjA paMcase chaTha tapa ane te upara saphAka danuM pAraNuM karatAM girinI bIjI mekhalA sudhI jaI zakayA
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTApade 227 hatA. ane bAkInA pAMcaso AThamano tapa karI cUkI sevALanuM pAraNuM karatAM trIjI mekhalAe jaIne aTakyA hatA. A pAMcaso tApasee jyAre suvarNa kAntimaya ane puSTa zarIravALA zrI gautamasvAmIne giri tarapha AvatA joyA, tyAre teo paraspara kahevA lAgyA ke, ApaNe pAtaLA zarIravALA ramAgaLa nathI vadhI -zaktA, to A mahAkAya munirAja AgaLa zI rIte vadhavAnA hatA ? temanI vAtacIta pUrI thAya te pahelAM ja zrI gautama pavanagatie temanI bAjumAMthI pasAra thaIne mahAgirie pahocI gayA. e joIne tApasane lAgyuM ke, jhaDapabhera mekhalAo vaTAvI girizikhare jaI UbhanAra A muni keI mahAna vyakti hovI joIe. tethI je te ahIM - pAchA Avaze to ApaNe temanA ziSyo thaIzu - giri uparathI UtaratA zrI gautame tApasane dIThA. tApasIe --gautamasvAmIne praNAma karI vinaMti karI ke, " he tanidhi mahAtmA ! ame ApanuM ziSyatva svIkAravAnI IcchA dharAvIe chIe. Apa amane ziSya tarIke svIkAre.' sarva tIrthakara zrI mahAvIra svAmI ja tamArA gurU thAo." ema gautama gaNudhare te tApasene kahyuM. tApase e dIkSAno ati Agraha karyo eTale gautamasvAmIe temane tyAM ja dIkSA ApI. yati pAnAM liMgane jarUrI sAmagrI e pUrI pADI. tApasa munio sAthe gautamasvAmI zrI mahAvIra prabhu pAse javA tyAMthI ravAnA thayA. cAlatAM cAlatAM bapira thaye, tyAM eka gAma AvyuM. bhikSAno samaya thayo jANu, gautamasvAmI te gAmamAM bhikSA levA gayA. bhikSAmAM temaNe pitAnA udara poSaNa puratI RLelI khIrane svIkAra karyo. khIra lAvyA pachI turataja tamAma sunione pAraNuM karavA besI javAnI AjJA karI ane A khIrathI pAraNuM karo,' ema kahyuM,
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ 208 vizvoddhAraka zrI mahAvIra ATalI khIra te padaraso mehe kayasa pahoMcaze?" ema ekI sAthe sarvanAM manamAM AvyuM. chatAM paNa gurUnI AjJA pramANe, vartanArA te munio, vivekabuddhithI kAMI paNa puchaparacha karyA sivAya pitApitAnA Asana para pAraNu karavA besI gayA. "mahAna " labdhinA prabhAva vaDe zrI gautame sarva munione tRpti thatAM sudhI te khIrathI AhAra karAvyuM ane pachI pote AhAra karavA beThA.. navIna dIkSita sAdhue A camatkArathI navAI pAmyA. temAMnA sevALabhakSI pAMcase tApasa-munie zrI gautama jevA gurU ane zrI mahAvIra prabhu jevA mahAgurU potAne maLyA che ema mAnIne pitAnA jIvananI saphaLatA samavA lAgyA. temanAM jIvanadAra UghaDI jatAM, temane teja paLe kevaLajJAna utpanna thayuM pachI save zrI mahAvIra jyAM birAjatA hatA te dizA tarapha AgaLa vadhyA ne dUrathI samavasaraNa i. nI racanA nihALI. A samaye dara vigere. pAMcaso tApasane prabhunA pratihAryane jotAM ja ujjaLa kevaLajJAna uparyuM. temaja keDAnya vigere pAMcane vItarAga prabhu zrI mahAvIranA darzanathI kevaLajJAna thayuM. pachI teo zrI vIra prabhune pradakSiNA karI. kevaLInI sabhA tarapha cAlyA. eTale gautamasvAmI bolyA ke- prabhune vaMdanA karo." he gautama! kevaLajJAnInI AzAtanA na kare.' bhagavAna mahAvIre gautama gaNadharane kahyuM. prabhunI e pramANe vANI sAMbhaLatAMja gaNura mahArAje sarva kevaLIone khamAvyA. te vakhate gautamasvAmIne pharI vicAra AvyA. che. "huM gurUkamI hovAthI A bhave siddha padane nahi ja pAmI zakuM ke e mahAtmAone dhanya che ke jeo mArA dIkSita chatAM kSaNamAM kevaLajJAnI thayA."
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTApade 229 agAdha ciMtane garaka zrI gautamane mahAvIra prabhue pUchayuM, "he gautama tIrthakaronuM vacana satya ke devatAnuM ?" "tIrthakaronuM.' gaNadhara mahArAje vinaya ane namratApUrvaka 'javAba Apyo. , tyAre zrI mahAvIre gautamasvAmIne AzvAsana ApatAM kahyuM, have "adhe rAkhaze nahi, ziSya upara gurUne neha kaThoLa uparanA phatarA jevo hoya che, jayAre ziSya tarIke mArA uparane tamArA neha bahuja daDha che tethI tamAruM kevaLa rUMdhAyuM che. te snehane jyAre abhAva thaze tyAre te avazya pragaTa thaze' - - pachI zramaNa bhagavAna mahAvIre kuma-patrane pATha kahI tenA sAra rUpe pramAda' na karavAno zrI gautamane saMbodhIne zrotAjanone be Ape. kuma-patrano pATha - jhADa uparanAM pAkI gayelAM pAMdaDAM kharI paDatA tene navAM pAMdaDAM Ave che. te vakhate te ghaNuM suMdara dekhAya che ane caLakATa mAre che ne jANe kharI gaelAM pAMdaDAM hasatAM hoya ema jaNAya che. te vakhate kharI gaelAM pAMdaDAM te hastAM-caLakatAM pAMdaDAne kahe che ke, tame atyAre garva karazo nahi. eka vakhata ame paNa tamArAM jevAM ja hatAM. ne kALAMtare jema amArI sthiti badalAI che, tema tamArI dazA paNa palaTaze ne tame paNuM kharI paDaze.' pramAda-tIrthakara zrI mahAvIra gautamasvAmIne saMbodhIne beTayA, "samaya goca ! mAmA " he gautama ! eka samaya mATe paNa pramAda karIza nahi ( manuSya jIvana jhAkaLabiMdu samAna che mATe 1 "jana samAjamAM paNa ukta matalabanI rahetI cAle che.' ' pIpaLa. pAna khara tA, hasatI kuMpaLI a. muja vatI tuja vItaze, dhIrI bApaDIA '
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ 230 vizvadAra zrI mahAvIra pramAdakara tane ucita nathI. manuSyapaNuM pAmavuM mahA durlabha che ane karmanA vipAke bahuja AkArA che ema samajIne pramAda karo na ghaTe. pRthvIkAya, apakAya, teukAya, vAyukAya, vanaspatikAya AdimA temaja eka, beIndriya, Indriya cauIndriya vigere pradezomAM jIvane asaMkhya kALa sudhI rahevuM paDe che. temAMthI UgaravA mATe che gautama! samayano pramAda na karo. kadAca mAnavabhava maLe, te paNa AryadezamAM janma tha ghaNo muzkela che. zaka, yavana, mleccha dezane mAnavabhava lagabhaga vRthA jAya che. AryadezamAM janmIne pramAda ne kare; AryadezamAM janma thAya, to paNa khoDakhAMpaNu vagaranI indriyo hovI te muzkela che. tevI kheDakhAMpaNa vagaranI indriyomeLavIne kSaNane paNa pramAda na kara paMcendriyanA viSayone AdhIna banI, samaya gumAvavo tenuM nAma pramAda. kheDa vagaranI indriya maLe, paNa dharma sAMbhaLavAnI taka na maLe, - maLelI tevI takane pramAdamAM gUmAvavI nahi. samaya jAya che tema tema, zarIra ghasAtuM jAya che. vALa dhoLA thatA jAya che ane kAnanI sAMbhajAvAnI zakti ghaTatI jAya che. mATe he gautama! samaya mAtra pramAda gALo nahi. vAtapitano uddeza zarIramAM bheMkAyA kare che ane vividha prakAranA upadravathI zarIra tavAya che. ane herAna herAna karI mUke che. e sthitithI bacavA pramAda na kare. pathama jaLamAM DUbeluM kamaLa pAchaLathI jevI rIte jaLanI upara AvI jAya che, tevI rIte cirakALathI vaLagelA paricita viSayamAM tuM DUbela , te paNa he gautama ! kamaLanI peThe upara AvI javuM tane gya che, paNa pramAda ucita nathI, ghara ane strIne eka vAra tyAga karI aNagArapaNuM AdaryA pachI vaLI pA vamana karela varaMtuone khAvAno ke cATavAne vicAra kare
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTApade 23 , te agya che tevA vicAramAMthI nivRtta thavAne pramAdathI nivRta thavuM joIe. mitra-bAdhava temaja moTA dhananA DhagalAone choDI daIne pharIvAra tene zodhavA javAnA vicArane sadaMtara bhUlI javAne pramAdane bhUlI jA ! je mArgamAMthI pAkhaMDa rUpI moTA ka Ta dUra thayelA che, evo mahAmArga tene prApta thayela che. te mukti mArgane viSe he gautama! pramAda karIza nahi, tema viSama mAge vahIza nahi. tu saMsAra-sasudra tarI gayA che. have koThe AvIne zA mATe aTake che? pramAdane cheDI tArI sapharane aMta lAva. kSapakazreNine viSe saMyamathI uttarottara caDhIne aMte tuM lAkati Avela siddhane viSe jaiza. e sarvottama mukti kalyANanuM ja dhAma che, tAre tyAM javAnuM che, mATe he gautama! pramAdathI vegaLo raheje. - buddha ane vivRtta sAdhu sayama tattvane barobara jANata tuM gAma, nagara ke jaMgalane viSe vicAre che ane bhavya janone zAMti mArgano upadeza kare che mATe he gautama! kadi pramAda karIza nahi.' A pramANe zrI vIre gautama gaNadharane sAMtvana ApI, samaya * mAtra pramAda nahi karavA ane mukitamArganuM ArAdhana karavA upadeza Ape. catujJanI zrI gautama pramAdanI vyAkhyA ane tenuM svarUpa samajatA hatA. paraMtu AyuSyanA eka samayamAM (eka samaya eTale kALane avibhAjaya aMza) paNuM pramAda karavAthI AtmAnuM hita ghavAyuM che te temanA khyAlamAM lAvavA ane nigodamAchI nIkaLyA pachI jIvane manuSyabhavanI keTalI durlabhatA che, tathA nigodamAMthI jIvane mAnava Liye mUkatAM keTalo kALa jAya che te temane samajAvavA upadeza Apyo che. nIcenI vAtono samAveza paNa pramAdamAM jAya che. !
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ 232 vijoddhAraka zrI mahAvIra (1) madya bhAMga vigere kephI pINAM pIvA ane temAM jIvana gALavuM te pramAda che. ' (2) paMcendriyane sparzanA bhogapabhogamAM jeTalo kALa vyatIta thAya, teTale badheya pramAdane caraNe caDhe. (3) krodha, mAna, mAyA ane lebha, e cAra kaSAyanA adhyAhArathI; hAsya, rati, ati, bhaya, zoka, dugacchA; temaja purUSaveda, grIveda ane napuMsada bhogavavAmAM jeTalo kALa vIte e tamAma pramAda che. (4) rAjakA-dezathA-strIkathA ne jananI kathAmAM jeTalA . samaya jAya te paNa pramAda gaNAya. (5) nidrAmAM je kALa kADhavo te paNa pramAda che. sAra -rAta divasanA covIsa kalAkamAMthI ApaNo keTaleMDa samaya dharmakAryamAM ane keTalo pramAdane nAme caDhato haze. dhAro ke Aryakula nabIre kephI pINuM na pIe, chatAM paMcendriyanA vividha viSacamAM tene samaya jAya. cAra kaSAya to sarvatra (a dara-bahAra) patharAyelA paDayA che. rAjakathA darekanI jIbhe thatI saMbhaLAya che ne rAjathA cAya eTale deza kathA paNa temAM AvI jAya. strIkathAmAM moTo samaya vItato haze ane ejananA svAdanI vAto te " sudhAzAMtigRho " UghaDatAM thAya ja ! pramAdamAM gALelo samaya AtmAnA ucca adhyavasAyanI sAme mero mAMDe che. je je prakAranA viSayane lagatA pramAda sevAya, nevAja prakAranuM dhummasa dina-rAta ApaNI AsapAsa patharAI rahe. mAthe meta che." ema samajanAra ane ravIkAranAra pramAdamAM samaya na mAne, paNa mRtyune jItavA mATe tephAnI indrane jIte. matanI cIThThI kayAre znATaze tenI khabara nathI ! paNa phATavAnI che tenI cokakasa khabara che
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTApa 233 te pachI evA aniyamita mRtyune AvakAravA pratipaLe Atmamaya jIvananI dIzAmAM UpaDavAnA prayAsa karavA joie. sadaMtara pramAda vAga saMsArI mATe zakaya na gaNAya chatAM temAMthI garavAne upAya na le tema nahi. ATha praharanA dina-rAtamAMthI amuka samaya to AtmadhyAnane kADhavo ja joIe. amuka nakkI vakhate dharma kAryamAM jIvane joDavuM ja joIe. sAmAyaka, pratikramaNa stuti, caityavaMdana, darzana, pUjA Adi pramAdajayana amegha sAdhane che. Idi vaDe Indriyone piSavAthI pramAda thAya ne teja indriuDe Atmadharsane samajata kalyANanI dizAmAM kUca karI zakAya. pramAdIne dareka prakAre bhaya hoya che. jyAre pramAda rahitane kaMipaNa prakAre bhaya hoto nathI! 1 dhAre che eka mAnavI rAjakathAnA pramAdamAM paDayo, rAjA ane rAjyanA hitAhitanI vAtomAM vagara adhikAre te potAno amUlya samaya veDaphavA mAMDayo. vAta karatA karatAM paNa tenI najara cAre tarapha pharatI ja raheze, kAraNa ke tene pratipaLe rAjyanA mANasathI bacavuM paDe, jyAre tevA pramAdamAM na paDanArane konI bhIti! - cAmA aneka AdhyAtmika viSayonI chaNAvaTathI bhaSma jIne pratibaMdha pamADI prabhu mahAvIre caMpAthI rAjagRha tarapha " vihAra karyo. kevaLI avasthAnuM ekavIsamuM comAsuM rAjagRhImAM karyuM. vicaraNa -eTale vicaravuM te "phare e care, bAbo bhUkhe mare e kahevata janasamAjamAM Aje paNa mojuda che. samartha puruSa eTalA mATe eka sthAne sthAyI na besI rahe kemake temane to anekane samartha banAvavAnA hoya che. saMsAranA vividha prakAranA julama sAme jhUjhavAne asamartha mAnane, zarIra ane AtmAnA dharma samajAvI teno sAme TakvAne teo sarvane upadeza de nakkI karelA potAnA layane 1 . savvao pamattassa bhaya savvao appamattassa natyi bhy| / ' ' ' (zrI AcArAMga satra)
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ 234 vizvoddhAraka cho mahAvIra pAmavAne darekane pharavu ja paDe. jevu jenu lakSya, teveA tenA vihAra. samaya puruSanu lakSya ghaNuM ja ucca prakAranuM hAya, eTale temane vihAra paNa ucca prakAranA ja rahe. zrI mahAvIranA vicaraNane Atma vicaraNanA nAme ja oLakhAvI zakAya, kema ke temane vihAra te AtmAne ja vihAra hatA. khAvIsamuM cemAsu. zrI mahAvIre nAlandA (rAjagRDhatA eka latto ) mAM karyuM. te daramyAna jAli, mayAli di NA sAdhuee vipulAcala parvata para jaine anazana yu`. ziyALA besatA prabhu mahAvIre videhanI dizAmAM vihAra zarU karyo. te vicaratA vicaratA vANujyagrAmamAM padhAryAM. sudarzanaH-vANijyagrAmamAM sudarzona nAme zramaNApAsaka rahetA hatA. zrI mahAvIrasvAmInA AsananA zubha samAcAra sAMbhaLIne. te ha bhera temane divA gayA. te samaye zrI mahAvIra samayathI Ara bhIne sarvAM DhALanA svarUpanu nirUpaNuM karatA hatA. te sAMbhaLIne vismaya pAmelA sudarzana zeThe prabhune pUchyuM ke, he bhagavana ! kALa keTalA prakAratA che ! ' f kAtu: svarUpa zreSThinA bhavaHkhamAM zrI mahAvIre kahyuM, ' huM. sudana ! kALa cAra prakArane che . (1) pramANukALa (2) yAyunivRtti. kALa (3) mRtyukALa ane (4) maUAkALa, temAM pramANukALanA khe prakAra che. rAta ne divasa. nAzkI ane devagatinA jIve, je pramANe AyuSya khAdhyu... hAya te pramANe pUrepurU bhegave tene yathAyunivRtti kALa kahe che. jIva zarIramAMthI jUdA paDe, athavA zarIra - jIvathI judu paDe. te mRtyukALa kahevAya che. addhAkALanA dhaNA prakAro che. phAI paNa padArthonI umara sUcavavI heAya tyAre tenA sAdhana tarIke mAtra kALaja upayegamAM Aveche ane te mATe kevaLajJAnIe te sthitinA
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ kALanuM svarUpa 235. je sUcaka kALanA ghaNuM vibhAga kare che. kAlanuM mApa sarayathI zarU thAya che. kAmanA avibhAjya sUkSama aMzane "samaya" kahe che. "samaya' e taddana sUmakALa che asaMkhya samayanI eka - AvalikA thAya che. saMkheya AvalikAno eka Ana ucchavAsa thAya che. saMkheya ucchavAsane eka "ni:zvAsa thAya che. Ana ane niHzvAsa e bannene bhego maLelo kALa eka "prANa' thAya che, sAta prANano eka "staka thAya che. sAta stokane eka lava thAya che. sItyotera lavane eka "muhUta" thAya che. trIza muhUrtane eka aherAtra thAya che. paMdara ahorAtranuM eka pakSa thAya che. be pakSano eka mahine thAya che. be mAsanI eka "Rtu' thAya che. traNa RtuenuM eka ayana' thAya che , be ayananuM eka saMvatsara thAya che. pAMca- savasarane eka "yuga" thAya che. vIsa yuganuM eka "zatavarSa' thAya che. daza zatavarSanuM eka - varSa sahastranuM thAya che. so varSa sahastranuM eka lakSavarSa" thAya che, ceyasI lakSa varSe eka pUrvIga thAya che, yAsI lAkha pUrvA ganuM eka " pUrva ' thAya che. A pramANe gaNatAM eka purvamAM 7,0,5,60000000000 sAta ku, zUnya mahApava, pAMca nikharva ane cha kharva thAya che. ( A pramANe sAMbhaLIne sudarzana zeThe pUchyuM ke, "he bhagavana! ! palyopama ane sAgaropama jevo kALa zI rIte pUrNa thAya che sudarzana' pUrve te paNa tevA kALane anubhava karelo che ' ema kahI zrI vIre sudarzanane tenA pUrvabhavo varNavI batAvyA. je sAMbhaLatAM temane vairAgya thaze ane prabhu pAse dIkSA lIdhI. samayanuM mUlya -zrI gautamane "samaya" jeTalo paNa pramAda nahi karavAne bedha mApavAmAM zrI mahAvIrane uddeza kALanA sUkSma . aMza "samayane udezIne kahevAnuM hatuM, nahi ke prahara. ghaDI ke paLane . - udezIne; eka zvAsocchavAsa karatAM samaya ghaNeja sUkSma gaNAya
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ 236 vizvoddhAra zrI mahAvIra 'te samayanA sakSama satya svarUpane ApaNuM azubha vicAra-vartananI Urmio spaze, te ApaNuM jIvana baMdhanamAM paDe "samayamAM satya svarUpe sthita rahevAthI ja AtmakalyANane mArga jaDe je sa-maya hoya te ja samayamAM sAvika rIte TakI zake. jeo samaya na hoya, 'teo anya anya vijyamaya hoya. ane tethI temanAM jIvanamAM paNa te te viSayamAM vartatA sarva pramoNe sAtvikatA Utare. vIsamuM cemAsuM-vANijyagrAmamAM sudarzana zeThane dIkSA mApI zrI mahAvIra prabhu vaizAlI gayA ne comAsuM paNa tyAM ja snAkyuM.
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa sAtamuM aNamela to vihAra -vaizAlIma varSAvAsa gALI bhagavAna mahAvIre kezala - deza tarapha vihAra karyo. tyAMthI pAMcAla tarapha viharyA, sAtama koTi---- varSa nagaranA kirAta rAjAne dIkSA ApI. mArgamAM kAmpityapura, zauryapura, mathurA nandIpura Adi nagaramAM devatAoe samavasaraNanI racanA karI. - nandIpuramAM dazanAH-nAnI TekarIonI vacce parvatarAjanI jema mAnavagaNa vacce me-dhIra zrI mahAvIra. zobhatA hatA. pUkAze pragaTatA bola-divAkaranA kasuMbI kiraNe avanipaTe relAya ne jema kulajhADa DolavA mAMDe, tema Arasa-zveta pUrvIsane sthita, jJAna divAkara mahAvIranAM tejomaya satya vacane zrotAgaNa DAlavA maMDayA. sarpagatie vahI jatA jaLa pravAhane samabhAve jhIlatA, vasuMdharAnA virATa-heyAne (1) artha e thayo ke A nagare kezalathI pAMcAla jatAM rastAmAM AvyAM hatAM. temane krama kadAca bhale ADAavaLA haze
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ 238 viddhArara zrI mahAvIra mAnava-hadayathI tolatA zrI vIrane sAMbhaLI asaMkhya nayane animeSa banyAM. parAgapUrNa puSyanA prakAzapUrNa tyAgamaya jIvananI jIvanta kavitAne jhIlatA vAtAvaraNamAM, mAnavajIvananI aMtaratama zubha bhAvanAonA ucca padanI vAta zrI mahAvIra-mukhe sAMbhaLI, zrotAgaNanA prazAMtamukhamaMDale zubrabhAvanI tAlAvelI pragaTI. " nAnakaDA eka kulanI sugaMdha vAtAvaraNamAM cetanatA prasarAve, te zatadala mAnava hadayapaghanI surabhinAM vaheNa sthagita kayama thAya?' zrotAgaNanA aMtara* dvAre vicArano pavana ayaDA. "nayanamAM nayana mIlAvI jIvana kahAva letA saMsAra-rasikane, e nayananAM nehapUra jagata kAje relAvavAnI suvarNa taka kayAre paDatI haze ? ke eka, be-cAranAM hRdayamAM pUrAine ja e jIvana gALato haze ? e rItanuM jIvana eka kedI jevuM gaNAya. saMsAra tene mATe jelarUpa bane. asaMkhya jIvonA satata saMparke nabhato mAnavI, mAnavajIvananI vyApakatAnA mUlya naja mUlavI zake. jo dahADe tenuM jIvana sarva vAte raMka - ane,' ammabindu jhIlatA catura cAtakanI jema zrotAoe zrI vIra vacanAmRta jhIlyAM, " peTanI veTha mATe 'tu alpa jIvana temane apriya jaNAyuM. temAMnA ghaNae nija nijanI gyatA mujaba zrAvaka jIvana - ucca jIvana) nAM vrata lIdhAM. prabhu mahAvIre nandIpurathI pAchA vaLI videha tarapha vihAra karyo ne vANijayagrAme padhAryA. vANijyagrAmathI mithilI gayA ne covIsamuM comAsuM tyAM kayuM (vi.saM pUve 477-76 =I. sa. pUrve. pa33) vihAra-ziyALe besatA carama tIrthapati mahAvIre aMgadeza tarapha vihAra zarU karyo. viharatA-viharatA tenI rAjadhAnI caMpAnagarImAM padhAryA. dee samavasaraNanI racanA karI, jaladhijala gaMbhIra zrI vIra - dezanA ApavA beThA.
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ aNamela to 23e dezanA -saMsAravAsI sahu jIva! khAna-pAnamaja zarIrano Adarza na samAvaze. zarIrane khAna-pAna eTalA mATe apAya che ke, jethI te dharma mATe TakI rahe. dharmanA TakAvanI jarUra duniyA che, tyAM sudhI raheze ja, A zIrane je (cAtyA TakAve che, tene tyAganA sarva caya snehamAM vikasAvatA AgaLa vadhavAnuM je vapara virodhI anuSThAna *, tenuM nAma dharma. zarIra badhuM ja nathI ! ema UMDe UDe thavuM te dharma prakAzane pratApe. dila dUbhavatAM, dila dubhAya te dharmanA saMskAra. pAMca i, mana, buddhi ane zvAsanA mULamAM, je parama zAMti AnaMda ane snehanAM jharaNAM pragaTe che, tenuM mULa kAraNa dharmabhAvanAja che. dharmanI zAkhAo judI judI haze, paNa dareka dharmanuM lakSyasthAna ekaja mukti che. te muktine anurUpa svarUpa je darzanamAM sAMpaDe, te darzanane Azrayaja prANIne muktinA rAhe laI jaI zake. "dharma kaMi , nathI, te eka dhatIMga che.' ema bolanAra maLI Avaze, paNa jyAre tame temane ja pUchaze ke, "khAna-pAna zA mATe?' tyAre dharmane nahi mAnatAM teoja hasatAM hasatAM javAba Apaze ke, " zarIrane cATe. panna-jaLa-vAyuthI jema zarIra SiAya che, tema dAna-ziyaLa- tapa-bhAvathI dharma paSAya che. dharmane dhAravAthI suditanI dhAraNA thAya. dharma vinA avanati thAya.' 1 zrI mahAnizIya nAmanA ati gahana cheda sUvamAM dharmanA karelA varNanane anuvAda dharma ISTa, priya ane manohara che. dharmaja paramArtha-sUkhI, svajana, mitra, badhu ane parivAra che. dharma daSTikara che, dharma paSTikara che, dharma baLakara che temaja dharma utsAhakara che. dharmanirmaLa kIti prasaphaka che dharma mAha'bhya-janaka che, tathA dharma e su sukhanI para parAne denAra che. imeja sevavA cagya che, ArAdhavA cogya che. -poSavA cogya che, AcaravA cAgya che, anuSThAna karavA gya che, upa
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ 240 vizvoddhAraka zrI mahAvIra * temaja balAtI dhame maMgala'nI sajajhAyanI prathama kaDI paNa eja bhAvanuM samarthana kare che. jo murdUi dharma eja utkRSTa maMgala che.' caMpApurIthI vihAra karIne bhagavAna mahAvIra rAjagRha nagare padhAryA. tyAM temane anagAra rohane bheTo thayo. Arya zrI hi-Arya zrI roha e prabhu mahAvIranA ziSya hatA. parantu teo keNa hatA, temaNe kayAre dIkSA lIdhI hatI ? vagere pUrva paricaya kAMI paNa jovAmAM AvatuM nathI. bezaka, bhagavatI sUtranA pahelA zatakanA chaThA udezamAM jayAre zrI rAha, bhagavAnane prIne pUche che tyAre temanA svabhAvanuM varNana karavAmAM AvyuM che ane te A pramANe - 0 zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmInA aMtevAsI reha nAme aNu gAra, bhadra prakRtivALA, kamaLa prakRtivALA, vinayI, zAnta prakRtivALA jenI krodha, mAna, mAyA, lobha, pAtaLA thayA che evA, nirabhimAnI, alIna, bhadra, vinIta hatA. teo bhagavAna mahAvIra svAmIthI bahu dUra paNa nahi ne bahu najIka paNa nahi, evA sthAne ubhaDaka rahIne marataka jhUkAvIne, dhyAnarUpa koThAmAM praveza karIne, saMyama ane tapathI AtmAne bhAvatA rahe che. 1 dezavA yogya che, karavA yogya che, bhaNavA yogya che, prarU5NuM karavA - yogya che, ane karAvavA yogya che. te dharma dhruva che, zAzvata che, akSaya che, acaLa che ane sakala sukhanuM nidhAna che.' 1 'samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtevAsI roheNArma aNagAre pagaibhadae, pagai maue, pagai viNIe, pagai uvasate, pagaipayaNukohamANa-mAyA-lobhe, miumaddavasapanne, alINe, bhaddae, viNIe, samaNaspta bhagavao mahAborasta adurasAmate u8jANu, ahosire, jhANakohovagae.. saMjameNaM, tavasA appANaM bhAvamANe viharai / '
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ aNumaila tattvA 241 pAvA vinayI ane DaeNAmaLa prakRtivALA Aya zrI rAha, leAkakhalA, jIva-jIva, leAkrAMta, leAti sabaMdhI vividha praznA pUche che ane punnu mahAvIra tenA javAba Ape che, ethI vizeSa paricaya karyAMya jaDatA nathI. .. 4 pacIsamuM cAmAsu` prathru mahAvIranuM rAjagRhamAM thayuM te daramyAna gaLudhara prabhAsa tathA aneka munie nirvANu pAmyA. ceAmAsu utaratAM prabhu mahAvIre magadhamAM ja vihAra Adaryo. te vicaratA vicaratA, pAchA rAjagRhuM nagare padhAryAM. rAjagRhanA samavasaraNamAM zrI gautamane anya dharmIo sAthe aneka viSayA para carcA thaI. chavIsamuM cAmAsu" bhagavAna mahAvIre nAlandrA ( rAjagRha )mAM gALyuM. te daramyAna gasura acalabhrAtA ane metA` nirvANu pAmyA. ( vi. sa'. pUrve 475-74 ) sattAvIsamuM cAmAsu`H--nAlandAthI prazna mahAvIre videha bhUmi tarapha vihAra karyo te mithilAmAM padhAryAM, tyAMnA maNibhadra caitvamAM jyAtiSa zAstranI prarUpaNA karI te ceAmAsu paNa mithilAmAM ja sthira rahyA, H ' aThThAvIsamuM cAmAsuMAAmAsuM UtaratAM zrI mahAvIra svAmIne vidvAra videha dezamAM ja thayA. aneka bhavyAtmAe temanI pAse dIkSA lIdhI. ceAmAsuM khesa paDelAM prabhu mithilAmAM AvI gayA te jaeNvaLI avasthAnuM 28 mu cemAsuM mithilAmAM gALyu * vihAra:--ziyALe kheThe ne parama karuNAsAgara zrI mahAvIre mithilAthI magadhadeza tarA vidyAra zarU karyAM. viharatAM viharatAM rAjagRhamAM padhAryAM. zrI gautama-vividha praznAttaraH--vizvanlRntra vibhu mahAvIranA 16 1 '
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ 242 vidAraka zrI mahAvIra rAjagRhamAM pagalAM thatAM dee tyAM samavasaraNanI racanA karI. prakAzanI parama maMgala divya lipi zA " vizvatAraka "zrI mahAvIra ratna, lalama jaDita zveta Arasa Asane beThA. * te samaye gautama gotravALA, sAta hAtha UMcA, samarasa , (samacatusa) saMsthAnavALA, vajaRSabhanArAyasaMghayaNa, senAnA kaTakAnI rekhA samAna ane pa0 kesara samAna dhavaLa varNavALA ugra tapasvI, dIpta tapAvI, tapta tAravI, mahA tapasavI, udAra, ghera, ghera guNavALA, tapavALA brahmacaryamAM rahevAnA svabhAvavALA, zarIranA saMskArone janArA, zarIramAM rahetI hovAthI saMkSipta ane dUragAmI hovAthI vipula evI tejodhyAvALA, caudapUrvanA jJAtA, cAra jJAnadhAraka ane sakSara saMnipAti jAtazrada pravartelI zraddhAvALA, jAta saMzaya, jAta kutuhala, utpanna zraddha, utpanna saMzaya, utpanna kutuhala, saMjAta zraddha, saMjAta saMzaya, saMjAta kutUhala evA zrI gautamasvAmI utyAna vaDe UbhA thaIne je tarapha bhagavaMta mahAvIra che tyAM jAya che. jaIne traNa pradakSiNA kare che. pachI vAMde che; temaja bahu dUra nahi vA bahu nikaTa nahi evI rIte ? bhagavaMtanI sAme vinaya vaDe lalATe hAtha joDI bhagavAnanA vacanane zravaNa karavAnI icchAvALA tamatA ane paryApAsanA karatA A pramANe boyA. he bhagavana? je cAlatuM hoya te "cAlyuM " udIrAtuM hoya te udIrAyuM'vedatuM hoya te "vedayuM, ' paDatuM hoya te "paDayuM," dAtuM hoya te chedAyuM, " dAtuM hoya te "bhedayuM ' baLatuM hoya te , * baLyuM,' maratuM hoya te mayuM," ane nirjarAtuM hoya te nija rAyuM ' e pramANe kahevAya?' zrI mahAvIra bolyA, hA, gautama. cAlatuM hoya te cAlyuM' yAvata nirjarAtuM nirjarANuM' e pramANe kahevAya."
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ aNumela 243 gautagavAmIe pUchyuM, "he prabho ! A nava pade zuM eka arthavALAM nAnA ghaSavALA ane nAnAM vyaMjanavALA che ? ke nAnA arthavALAM, nAnA vyaMjanavALAM che ?' - paramajJAnI zrI vIra bolyA "he gautama cAlatuM cAlyuM' udIrA, udIrAyuM. ' vaidAtuM "vedAyuM' prakSINa thatuM prakSINu yu' "A cAra pada utpana pakSanI apekSAe eka arthavALAM nAnAM - vALA ane nAnAM vyaMjanavALAM che. tathA chedatuM "dAyuM' "medAd "bhedAyu ' baLatuM banyuM ' maratuM mayuM," nirjarAtuM * nirjarAyuM e pAMca pado vigata pakSanI apekSAe nAnA ardhavALAM -nAnA ghejavALa ane nAnA vyAjanavALI che.' ukta prazno jIva ane karmane aMge che tenA samAdhAnanAM gUDha ane laMbANabhaya kAraNe raju na karatAM je nicoDarUpa che teja raju cAya che. cAlatu te cAhyuM -zrI bhagavatI zatakanA pAMcamAM aMganA prathama zatakanA pahelA uddezanuM A prathama sUtra che. pAMcamAM aMganA -age prAraMbhamAM bIjA koI sUtro na mUkatA A sUtra kema mUkayuM ? AvA prakAranI zaMkAnA samAdhAnamAM jaNAvavAmAM AvyuM che ke, -cAra puruSArthamAM mekSa nAmane puruSArtha mukhya che ane samyaga darzana - nAdi tene sAdhavAnA sAdhana che. baMdhanA kSayathI mekSa thAya che. karmone AtmAnI sAthe saMbaMdha teja mukhya baMdha kahevAya che. te karmonA akSaya nimitte A sUtra prathama kahyuM che, kAraNa ke te karmakSayanuM sUcaka che. temAM rAlata sthitinA kSayathI udayamAM AvatuM phaladAna rUpa pariNAma - mATe abhimukha thatuM je karma te karma, cAlyu eTale udayamAM AvyuM - e pramANe kahevAya che. kamIne je calanakAla teja udayAvalikA che. ane te calanakAla asaMkhya samayavALa hovAthI Adi maya ane -aMtathI yukta che. karmayudaMgaleno paNuM anaMta , anaMta pradeza
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ 244 vihAraka zrI mahAvIra - - - - che tethI teo anukrame, samaye samaye udayamAM A% kare che. (cAlyA kare che) tene viSe prAraMbhane calana samaya che. te amane viSe cAlatA karmane bacAvavuM" e pramANe kahevAya che. kAraNa ke cAlavAne abhisukha thayeluM ka, udayAvalikAnA Ada samayamAM ja cAlyuM na hoya te, te karmane Adi vilana samaya, karmacalanarahita hovAthI vyartha thAya che ane je te kama prathama samayamAM cAlyuM nathI tema bIje samaye trIje samaye vigere asaMkhyAta samayamAM pazu cAlavuM na joIe. kAraNa ke calana rahita pahelA samaya karatAM, bIjA samayamAM zI viziSTatA che ke, paDelA samayamAM na cAlanArUM karma uttara sImAM cAlyuM ? ta. prathama samaya karatAM uttara sAmAM kazI vizeSatA na hovAthI, jema uttara samayamAM calanakriyA manAya che, te prathama, prathama samayamAM jarUra calanakriyA manAvI joIe. te ja prasAze karmonI sthiti parimita hovAthI pracamanA calana samayamAM temaja pracamottara sarva calana acAM , karmanA raze kaIka cAlelA che ema mAnavuM ja joIe. ane je je karma uMdayAvalikAnA Adi samayasa cAlyuM che, te te uttara samayamAM cAlatuM nathI. kAraNa ke je uttara samayamAM paNa, te prathama samayamAM thayeluM calaNa thAya che, te Adi racalanamAM ja uMdayAvalikAnA sakala calane samayane kSaya thAya athata Adi telanamAM. sarva kALa cAlyA jAya ane kadI paNuM kamane aMta AvI ja na zake. A samaye asuTa kamI calita thayo. bIjA samaye amuka kamara calita thayo. e pramANe uttara calananA karmane calanakra tyAre yaripata thayo gaNAya; jayAre prathama samathanI kramaza 'calananI apekSA varanAM (svataMtra) anya samayana calane heya. tAtparya eja che kaI paNa kAle karmanuM aMtya calana thatuM hovAthI, te aMtya calananI pahelAMnA sa mayamAM, cAlatA karmane calita mAnavuM ja joIe ne. tethI cAlatuM karma paNa "cAyuM' kahI zakAya che.
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ aNamela to 245 dakhalera-patAnA dhyeyane pAmavA, mAnavI anaMta vizALa karaNIle pagalAM bharo thAya, pagalAM pachI pagaluM mAMDatAM tene dUrathI -joIne koI ema kahe che ke te cAle che. (cAla che) pagale pagale cAlo gaNAto te "cA' 'paNa gaNAya. kAraNa ke pitAnA dhyeyanI dizAmAM eka pagaluM mAMDayu. teTalo te cAlyo gaNAya. te rIte bIje -trIje pagale paNa cAlato te "cAlyo '' gaNAya; kAraNa ke je te bIje -tra je pajale aTakIne Uo raDe, te manamAM ema ja samaje ke ATaluM -cA, nahiM ke cAle. uparAtamAM eka ja samaye cAlI rahevuM ane teja samayamAM dhyeyane pAmavuM te banavAjama nathI. eTale eka eka -samayamAM thatI, eka eka pagalAnI cAlavAnI kriyA cAlyA " barabara gaNAya, ane je te cAlatI ja gaNAya che teno aMta ja na Ave kAraNa ke eka pagale cAlanI gaNAtI bIje pagale paNa te pramANe ja gaNAya. bene dhArI te dizAmAM pagaluM mAMDayuM, eTale te pagaluM te enuM ja A na gaNAya ane teTalA pUratA te benane te pAmyo gaNAya. vyavasthita utarana samajAtAM, karmakSaya ane muktino mArga -samaya te che. udIrAtuM te udIrAyuM -udayane prApta nahiM thayela evA ane AgAmI lAMbA kALe divAnA karmanA daLiyAne viziSTa adhyavasAya rUpa karaNavaDe kheMcI udayamAM lAvavA tene udIraNA kahe che. te udIraNuM akhaMkheva samayarata che. te udIraNa raDe prathama samayamAM -dIrAtAM karmane ukIrAyuM' e pramANene bahAra upara pramANe ghaTe che. veda tuM te vekayuM -kama bhegavavuM tene pedana kahe che. sthitine kSaya thavAthI udayane prApta thayela karmanuM athavA udIraNa karI udayane prApta karela karmanuM na thAva che. te vedanane asaMkhya samaya hovAthI, -Ala samayane viSe vedatAM karmane vidAyuM" ema panuM kahI zakAya.
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - - - - 246 vizvoddhAraka zrI mahAvIra paDatuM te paDayuM - jIva pradezanI sAthe saMbaMdha dharAvatAM kAmanuM jIvapradezathI paDavuM te prahANuM kahevAya; jIva pradezothI karmanA paDavA. rUpa prahANane kAla paNa aMsakhya parimANavALo che. te prahANanA * Adi samayane viSe iva pradezothI paDatuM karma paDayuM ema kahevAya che chedAtuM te chedAcuM-karmanI dIrdha kAlanI sthitinI laghutA karavI tene chedana kahe che. jIva te chedanane apavartanAkaraNa nAmanA kAraNe vizeSathI kare che. apavartananI sthiti asaMkhyAta samayanI che tethI prathama samayamAM sthitithI cheDatA karmane chedAya' e pramANe kahevAya.. bhedAtuM te bhedAcuM -pUrva rithatithI badalAtuM te bhedAyuM. zubha vA azubha karmanA tIvrarasanuM apavartano karaNavaDe maMda karavuM, ane maMdarasanuM udvartana karasuvaDe tIvra karavuM tene bheda kahe che. A bheda paNa asaMkhyaya samaya sthitivALo che. tethI prathamanA samayamAM tIvra thavA madarasathI bhedAtA karmane "bhedAyu" e pramANe vyahavAra pUta samajavuM' maLatuM te banyuM -kamaMdaLa rU5 lAkaDAnA svarUpane dhyAnarUpa ' agni vaDe nAza, kare arthAta karmane abhAva kare tene ahIM deha samajavo te dAha paNa anta muhUrtavatI hovAthI asaMkhya samayavALe che tenA Aa samayane viSe baLatA karmane banyuM che pramANe vyahavAra pUrvokata kahevAya. maratuM te marya-maratA evA Ayukarmane mayuM e pramANe vyahavAra thAya che. AyukarmanA putrane kSaya eja maraNa che. te asagyeya samayavartI che. janmanA prathama samayathI AraMbhIne Avacika maraNa vaDe pratikSaNe maraNano abhAva hovAthI maratuM te ayuM e pramANe kahevAya che. nirjarAta te nirjarAcuM-niratara anaIva vaDe kSaya
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ aNumeAkSa tattva 47 thatu` ka` chi` thayuM, e pramANe yahavArathI kahevAya che. nirjarA asa dhyeya samayabhAI hAvAthI tenAM prathama samayamAM ja niratA kamata * niyu* '-nija rAyuM e pramANe pUrvakata rIte kahevAya. prathamanAM cAra pada utpAdana AzrayIte tulya avALAM che. zeSa pAMca pade anekA eka che AtmAra'bhAdi viSaya--zrI gautamanA prazna, huM bhagavana ! zuM jIve! AtmArabha che, tadubhayAra'bha che ke anArbha che? prabhu mahAvIrane uttara, he gautama keTalAka jvA AtmArabha pazu che. parAraMbha paNa che ane ubhayAra'bha paNa che. paNa anAra'bha nathI. tathA keTalAka jIve. AtmArabha nathI, parArabha nathI ubhayArbha nathI paNa anAra'la che. jIvA e prakAranA che. saMsAra samApanna ane asa`sAra samApaka temAM je jIvA asasAra samApannaka che te siddha rUpa che ane te AtmArabha, parAraMbha ke ubhorabha nathI, anAraMbha che. paNa sa sAra samApannaka (sa'sArane cAhatA) vedanA paNu e prakAra che sayata ane asayata. temAM je sayA che,te be prakAranA che, pramatta sayata ane pramattasayata. apramattasayate| AtmAra'bha, parAra bha ke yAvat ubhayAra`bha nacI paNu anAraMbha che je pramattasa yate| che. te zubha ceAJanI apekSAe AtmArabha parArabha yAvat ubhayAra'bha nathI pazucchanAra bha che ane tee azubha ceAganI apekSAe AtmArabha paNa che ane yAvat anAra bha nathI temaja je asa yate che te aviratite AzrayIne mAtmArabha pazu che ane yAvat anAra bha nathI ' ane tethI ja ema kahevAya che ke, keTalAka jIve AtmAra bha pazu che. ane yAvat anAraMbha nathI.' A f
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ 248 vizvoddhAra zrI mahAvIra lerayAvALA saMbadhI prajAnA utara zrI gautamasvAmIe lesthAvALA jIvonA saMbaMdhe AtmAraMbhAdi devI rIte lAge che tenA prazno pUchatAM zrI mahAvIra prabhue saMkSiptamAM ApelAM javAbane vistArapUrvaka samajAvatA zrI abhayadeva surIzvarajI jaNAve che - lesyA sahita temaja lesyA rahita paNa hoya che. * lesyAnI vyAkhyA-kueNa di dravya padArthanA samIpapaNAthI jIva utpanna thayelA pariNAma vizeSane lerayA kahe che. je vaDe karma sAthe AtmA ceTei te lesyA. lesyAvALA mAM siddha paramAtmAne gaNavAnA nathI kema ke teone leyA nathI teo asthinI gaNatrImAM Ave che. aprazasta bhAvavALI kRSNa, nIla ane kApata lesyAmAM saMyatapaNuM nathI. AgamamAM kahyuM che ke, sa dhupane prApta thayele jIva oNI paNa lesyAmA heya che. te dravyalesyAne AyIne jANavuM. nikSepanA aMge lesyAne vicAra karatAM jaNAvyuM che ke, 3 nAma lerayA-zabda be lavAmAM ke lakhavAmAM Ave che te. - 2 sthApanA-lesyA zabda lakhavAmAM Ave che te. ka dravyaleya--A zadamAM lesyAnA arthanA jANakAra samAveza karelo che. paNa jyAre te upayoga tathA arthazUnya vartata hoya tyAre. . ! dravya karma lesyAnA cha prakAraH kRNu-nIla-kApota-teje-pavA ane zukala. bhAvalesyAnA be prakAra : nizu -azi6; zuddha dravyanA saMbaMghathI utpanna thayelA AtmapariNa, mane vizuddha lesyA kahe. azuha dravyanA saMbadhathI je AtmapariNAma utpanna thAya tene avizuddha lesyA kahe che,
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ aNamola to 249 vizuddha leyAnA be prakAra (1) kaSAya-jayathI mAtmAnA je vizuddha pariNAma thAya te. (2) kaSAya-kSayathI AtmAnA je vizuddha pariNAma thAya te. avizuddha sthAnA paNa be prakAra che. (1) zagathI utpanna -zAya che te. (2) cheSathI utpanna thAya che. chae lesyAvALAnAM bAhya rarUpa nIce pramANe batAvavAmAM AvyA che. kRSNalesyAvALe-paMcAmravAsata, mana-vacana-kAyAmAM ughADo, chakAya jIvanI virAdhanAmAM rakata, svarUpathI ane vicArothI sAvala vyApAramAM Asakta, sarvAnuM ahita ciMtavanAra, Aloka ane paralenA kaSTanI zaMkA rahita, hiMsAmAM niHzaMka, akriya. kRSNa eTale zyAma-kALuM. je evA samAcAra-vicAre ane zarIrane buddhine doDAve tenA AtmAne kAlimAja sparzene? nIlalesyAvALo-IrSo-zeSamAM atyAsakta, tapahita, avidyA- yukta, lajajArahita, viSayalaMpaTa, dveSathI zaTha, ATha madarasa lupa, 1 chalezyAne daSTAtathI samajAvatA nIce pramANe hakIkata apAya che-pharIthI bharacaka banela eka abA uparathI phaLa levAne cha purUSa pravAsa karI rahela che. eka purUSa agAne ja mULathI ukheDavo maMDe che, bIje tenuM thaDa ja kApavA maMDe che. trIjo je DALane kerI lAgI che -tene ja mAtra kApe che e DALa na kApatAM mAtra kerIone ja toDI (ce che, pAMcama, kerIo na teDatAM, te DALI halAvI halAvIne nIce paDatI karIe vINuM daye che jyAre chaThTho te, mAtra Apo Apa karIo je kharI paDI hoya che teja upADI le che; A pramANe abAne kilAmaNA upajAvavAmAM che purUSonAM mananI je sthiti pravarte che, tenI kramazaH tulanA, kuSNa nIla, kApAta, teje, padma ane zakaya - - lesyAdhAtro manuSyanI sAthe karI zakAya che.
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ 250 vizvolAra thI mahAvIra pAdugalika sukha zodhanAre, prANInI hiMsAmAM avirakata. nIla eTale lIle, te zyAmathI sAre paMratu vetathI badatara, evA AcAra vicArathI AtmAnA pradeza AsapAsa lIlA raMganI jhAMya patharAya, je AcAra-vicAranI aMdara-bahAra zubhratA ke saMyamamamatA na hoya, kApita lesyAvALo te kahevAya, je vacane ane AcaraNe vakra, manathI kapaTI, asaraLa, potAnA doSa DhAMkavAvALo, corI karanAra, matsarI, temaja bIjAnI saMpatti sahana na karI zake. kApatalesyA eTale kabUtaranA 2 ga jevo bhAva AtmAnI AsapAsa sthira thAya te. tejodhyAvALA--vacanakAyAe karI acapaLa, mAyArahita, kutUhalarahita, gurU AdinA vinayamAM pravINa, dAna, svAdhyAyAdi vyApAravALe, upadhAnavALA, priyadharma, daDhadharma, pApa-jIrU, hitecchaka temaja mukitane gaSaka hoya. AtmAnA bhAvane aMzataH samarUpa banatI A lesyAne dhAranAre koIka prasaMge satyAsatyano -viveka gUmAvI daI ugra svarUpI banI jAya che. padmalesyAvALe -krodha, mAna, mAyA ane lebhamAM pAtaLA, zAMta AtmA, prazAMta cittavAna, yogaupadhAnavAna, matalaba pUratuM belanAra, upazAMta ane jItendriya hoya che. AtmabhAvanI khIlavaNImAM A lesyAnA svarUpanI prAraMbhika apekSA rahe. - zukalezyAvA-dharmadhyAna ane zukaladhyAnamAM sthira rahenAra, prazAMtacitta, dAntaAtmA, samyapha ceSTAvAna, mana-vacana-kAyAnA, azubha vyApArathI nivRtta ane zubha vyApAramAM pravartanAro, upazAMta, jItendriya hoya che. zukalalerayA AtmAnA zukalabhAvamAM saraLa pariNAma kAje AdhyAtmika vikAsanA mahattavanA aM" jevI gaNAya,
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ aNumAla tattvA 25 lesyAnI sthiti jadhanya temaja utkRSTa a Mtaramuta thI vadhAre hotI nathI. ( 1 ) manuSya ane -ti cane vartamAna bhavanuM maMtar mudda khAkI rahe che te vakhate je gatimAM javAnu` heAya che te gatinI lespA Ave che. " ( 2 ) deva ane nArakInA vezane te bhavanI lesyA je bhavamAM utpanna thAya che tyAM 'tar muddata sudhI jAya che. cAra gatinA jIvA; AyuSya ane AyuSyama dhanAM kAraNe|. zrI gautamane prazna, he bhagavAna ! je jIva nara} javAne ceAgyahAya, te jIva zuM ahIMthI AyuSya sahita narake jAya ?' : 'e * zrI mahAvIra uvAca. hai gautama ! naraae javAne cAgya jIva ahIthI AyuSya laine narake jAya paNu AyuSya vinAneA na jAya. 1 gaNadhara mahArAje prazna karyAM, ' pramA ! te jIve, te AyuSya karyAM khAMdhyuM ane tatsaMbadhI AcaraNA karyA AcaryoM* ? ' prabhu mahAvIra khelyA, ' he gautama ! te jIve, te AyuSya pUrvabhavamAM yui ane tasabadhI caraNA paNa pUrvabhavamAM AcaryuM; deva--tiya cane manuSyane paNa A niyama lAgu paDe che. " caturtonI zrI gautame sarvajJa zrI mahAvIrane pUchyuM, * hai dayAnidhi je jIva je cermAnamAM upavAne ceAgya hAya, te jIva te ceAni sa`badhI AyuSya dha? " bhagavAna mahAvIra melyA, hA, tema kare. je jIva je ceAnimAM janmavAne cAgya DhAya, te jIva, te caini saMkha'dhI AyuSma dhi, narkane caiAgya jIva naranuM AyuSya RSi, tine' cAgya jIva tiya"canu AyuSya bAMdhe, manuSyane ceAgye jIva manuSyanuM AyuSya RSi, devane ceAgya jIva devabhavanuM AyuSya bAMdhe. jo narakanuM Ayache. *.
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ 25ra vizvonAraka zrI mahAvIra badhAya, te te sAta prakAranI narakamAMthI eka prakAranAM naraka samRdhI heAya. ne te tiya^yanuM AyuSya RSi, te pAMca prakAranAM tiyamAthI eka prakAranA tiyaca saMbadhI hAya, te te mAnavabhavanu' AyuSya bAMdhe te!, te e prakAranAM anudhye-samu ima ane ga- mAMthI kai ekamAMna prakAranuM AyuSya badhe ane jo te jIva devanu yuSya RSi te cAra prakAranA devAmAMthI kAI eka prakAranA devAnuM AyuSya bAdhe. je AzravA ( karyuM pravezadvArA) teja ( ka` ni`mana ) nAM kAraNa te che ane kAraNu paratve AzravanAM sthAna bane che. amuka dRSTie nijA nirAnAM sthAna che, te Ada prakAranAM karmo je AzrAmAMthI Ave. te Azrava je vaDe rI cAre bAjuethI krama nirAya, evuM anuSThAna te nirjarAnAM kAraNu che. + khIjAe sukhazuddhithI svIkArelI vastuo jevI ke, strI, puSpamALA, vilepanAdi padArtho je bhadhanA hetuo hAvAthI -AzravanAM kANurUpa che, te padArthI tattvanA jANa ane viSaya sukhathI virakta purUSone ni:sA paNAthI, ' saMsAramAM utAranAra che ' evu samajIne vairAgyanAM kArUpa bane che tethI te nija rAnAM thAna -35 bhUta che. ahita bhakti, gurUbhakti, tapa, dA prakAranI sAmAcArIne dara vigerenuM jemAM zubha karmanA udayathI zuddha adhyavasAyathI sevana kare che, tee,te te nirjarAnAM kAraNurUpa khare che. dutimAM jAM vAranAra Ava zuddha kArA, AzatanAvata prANIne rasagaurava, Rddhigaurava, zAtAgauravamAM Asakatane pApApAjana karavAnAM kAraNu ate che.
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ aNamola to 253 karmane nirA karavAnAM jeTalAM saMyama-rathAna che. teTalAja karmabaMdhane arthe saMyamanAM rathAna che. je je vastu prANune saMsAramAM jamAvavAnA hetubhUta che, te te vastu tavane mokSa pamADavAmAM hetubhUta thAya che. jenA aMtare rAga-dveSa bharyA che, je viSayamAM nizadina rame che, evA prANIne sAMpaDatI sarva vastuo saMsArabhramaNanA kAraNa 25 bane che. saMsAranuM pathArtha svarUpa jeNe joyuM che, viSayanI abhilASAnA mULamAM jeNe Atma prakAza relAvyA che evA samyaga daSTi jIvane "sarve azuci duHkhanA kAraNarUpa che.' evI ujajavaLa bhAvanA bhAvamAM vairAgya utpanna thAya che ne saMsAra paNa mekSanA kAraNarUpa bane che. jJAna upara deSa karanAra, jJAnanI ati AzAtanA karanAra, nAnanAM phaLa viSe manaphAvatuM belanAra jJAnAvanAM kAraNene AkarSe che ne tethI jJAnAvaraNIya ma baMdhAya che. upara je jJAnAzrayanA hetuo batAvyA che, tene badale darzananA, evAja hetuo darzanAvaraNIya karmanAM kAraNa bane che. zAtA vedanIya karmabaMdhanAM kAraNa-prANanI anukaMpA-dayA, prANIone du:kha na devuM, zeka na karAva, prANI tapI UThe athavA mukhamAMthI lALa nIkaLe evA prakAranuM duHkha na ApatA, temane zAtA thAya tevA prakAre vartavAthI zAtA vedanIya karmabodhe che zatAvedanIya karmabaMdhanAM kAraNa-je rIte vartavAthI zAtAnIya karma baMdhAya, tethI viparIta rIte vartavAthI azAtA vedanIya. karma baMdhAya che. mehanIya karma-ana tAnuM badhI krodha, mAna, mAyA ane lAbhanA.' vikaSTa udayathI athavA tIvra darzanamehanIyanA udayathI athavA prabaLa-. cAritra mehanIya karmanA udayathI chava mohinIya karma badhei che. '
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 254 vidAraka zrI mahAvIra darzanamohanIya karma-arihaMta, siddha, jinapratimA, tapa, zrata, jJAna, sAdhu ane saMghanI niMdA karanAra jIva, darzanamehanIya karma bAMdhe che. cAritra mohanIya karmabaMdha tIvra kaSAya, bahu mahajanya prakRti ane rAgadveSamAM Asakta jIva cAritramohanIya karma bAMdhe che. ' narakagatinuM AyuSya-mithyAtvI, mahAmuchALo, mahAbhI, - AcAra rahita, paMcendriyano vadha karanAra, raudrapariNAmI ne pApa mativALA chava, naraka gatinuM AyuSya bAMdhe che. | ti cagatinuM AyuSya -avaLe mArga prarUpanAra, pavitramArgane nAza karanAra, guDha hRdayI, chetaravAnI prakRtivALA temaja aMtaramAM avanavA dAvapeco ajamAvato praNe tiryaMca gatinuM AyuSya adhei che manuSyati-jenA kaSAya svabhAvika rIte pAtaLA hoya, dAna upara ci haya, je zIla-saMyama sahita hoya. temaja bhadrAdika -madhyama guNothI zobhatA hoya tevo prANuM manuSyagatinuM AyuSya * bAdhe che devagatiH-dezavirativaMta, sarva virativaMta, samyapha prakAre tapa - nahi karanAra, samyam daSTijIva devagatinA AyuSyane baMdha kare che. azubha nAma karmaba dhanAM kAraNa-mana, vacana ne kAyA e -traNa jenAM vakra hoya, temaja je kapaTane paTa rAkhIne pharato hoya te jIva azubha nAma karma bAMdhe che. zubhanAma karmabaMdhanAM kAraNa-deva, gurU ane dharma pratye je -bhaktivaMta hAya, dharmasUtro tarapha jene rUci hoya, kaSAya jenA pAtaLA hoya, temaja je guNenI zodhamAM rAtadina pharato hoya te prANI ucca gotra karma bAMdhe che. naca gotra baMdha-uparanAM kAraNothI viparIta kAraNene lIdhe -nIca gAtra karma bAMdhe che. '
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ aNamola to - 255 aMtarAya karmanA kAraNa-jIva hiMsAdimAM 2kata, jInezvara devanI pUjAmAM vigha karanAra, mekSa mArgane regye je je sAdhana che temA vigha nAkhanAra jIva, aMtarAya karma upArjana kare che. cAragati ane vividha karmabaMdha saMbadhI praznanA (aMtargata) uttara sAMbhaLyA bAda zrI gautame prabhu mahAvIrane jIvonA alpakALa ane dIrdhakALa jIvananA heta viSe prazno karyA. prazna-he bhagavAna! alpajIvananAM kAraNabhUta karma, jI kevI rIte bAMdhe che ?' uttara- he gautama! jIvonA aha5jIvananAM karmabaMdhanAM mukhya traNa kAraNo che. paheluM kAraNa prANane mAravAthI, bIju khoTuM bolavAthI ane -trIju zramaNa ane brAhmaNa ( brahmacaryane athavA kuzaLa anuSThAnane dhAraNa kare te) ne aprAsuka, aneSaNaya khAna, pAna vahorAvavAthI 'ukava traNa hetuthI jIvo thoDA jIvavAnAM kAraNabhUta karma bAMdhe che. tethI ulaTa traNe hetuthI dIrdhakALa jIvavAnuM AyuSya baMdhAya che. jemake prANIne nahi mArIne, satya bolIne temaja zramaNa vA brAhmaNane prAsTraka eSaNIya khAnapAnAdi padArtho vaDe pratikSAbhIne.' he jJAnasAgara ' -azubha rIte lAbA kALa sudhI jIvavAnuM kAraNabhUta karma kevI rIte bAMdhe che temaja zubha prakAre lAMbA kALa sudhI jIvavAnAM kAraNabhUta karma kevI rIte bAMdhe che ?'vinayanI saraLa mAnava mUrtizA zrIgautame bhagavAna mahAvIrane prazna karyo. paramajJAnI vIra saumya bhAve bolyA, gautama! jIvone mArIne, khoTuM bolIne tathA zramaNa vA brAhmaNunI hIlanA, nidA phajetI, ke -apamAna karIne jIvo nakkI azubha rIte lAMbA kALa sudhI jIvavAnI kAraNabhUta karma bAMdhe che. tethI ulaTI rIte prANone nahi mArIne,' satya
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ 256 vizvoddhAraka zrI mahAvIra { melIne, zramaNa vA brAhmaNane rvAdIne yAvat pappu pAsIne jIve ghaNuM sA dIla AyuSya bAMdhe che. * sAcA ArAdhakaH-zrI gautamasvAmIe prazna karyo, hai tIrthezvara ! te ja satya ane niHzaMka che ke je jitAe aNuAvyuM che ? . r siMhAsane ze|bhatA tIpitA zrI maDhAvIra khelyA, he gautama. hA teja satya ane niHzake che ke je anee jANyuM che. ' gaNadhara mahArAje pUchyuM ke he bhagavana ! e pramANe manamAM dhAratA prakaratA, rahetA ane saMvarA prANI chanAnI ArAdhaka zAya chai ?' sAthe ' dhavala jJAnarazmie relAvatA paramajJAnI vIra khelyA gautama ! hA e pramANe manamAM dhArate, dhArIne manane sthira karatA te pramANe sana na hoya te pazu te rUpe karate athavA tapa yAnAdimAM manane ramADatA anya matAthI manane pAchuM vALate temaja prANAti-pAta vigerethI manane aTakAvatA chatra, jinAdeza-jine kahela jJAnAdinI A sevArUpa AjJAne sAce 'mArAdhaka thAya che.' " ' .. prabhune praznA pUchavAnA hetu A prasaMge e zaMkA thAya che OM zrI gautamasvAmI peAteja dvAdazAMgInA racanAra ane cAra phonanA dhAraka hAvAthI sarvajJa jevA hatA; teA pachI prabhu mahAvIrane teethI prazna pUche ema kema khane? AnA uttaramAM TIkAkAra bhagavaMta jaNAve che ke (1) udayamA vatA evA nAnAvaraNIyAdi karmonA pratApe chadrasthane anupayeAga bhAva hoya che. tethI (2) jANutAM chatAM peAtAnA jJAnanA savAda mATe (3) bInane medha pramADavA mATe (4) 1. ziSyAne gurUvacana upara dRDha zraddhA cAya evA IrAdAthI athavA (5) sUtra racananI vidhi sAcavavA mATe; ema pAMcamanAM kAI paNuM.. kAraNuthI zrI gautamasvAmI pragnu mahAvIrane prazna pUchatA hatA. "
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ 257 aNamola ta dvAdazAMgInI racanA-pUrve kahyA pramANe cauda vidyAnA pAragAmI kSAyopazamaka samyaga darzanavALA zrI gautama mahArAja ( Adi 1 gaNudhare) dvAdazAMgInA racanArA hatA teo prabhu zrI vIrane khamAsamaNuM daIne pUchatA ke, "he bhagavana tatvane kahe! ema traNa vAra pUchavAthI anukrame zrI mahAvIre tripadI jaNAvI jene AdhAre gaNadhara mahArAje bIja buddhithI dvAdazagInI racanA karI atakevaLI Adi sthavira bhagavatee te dvAdaza aMgenuM spaSTIkaraNa karavA upagAdinI racanA karI. prAcIna kALamAM AgamarUpa gaNAtAM sUtronA dareka paranuM cAre anuyAgagarbhita vyAkhyAna karavAmAM AvatuM hatuM paraMtu avasarpiNa kAla AvatAM, tenA prabhAve jIvonAM buddhi Adi ghaTatAM jaNAvAthI te te anuyAgone samajavAmAM gUMcavaNa UbhI thavA lAgI. thatI gerasamajUtIne TALavA pUjya zrI Arya rakSitasUri mahArAje te yAre anugane pratyeka sUtromAM judA judA vahecyA tyArathI te te sUtronuM vyAkhyAna te te anuyAgone AzrayIne ja karavAmAM gaurava manAya che. - tava-pratibhA --gaNadhara gautame rAjagRhanA samavasaraNamAM bhagavAna mahAvIrane pUchelA pUrveta tattamaya praznonI asara tyAM beThelA tamAma prakAranA zrotAjananAM aMtaramAM avanavA rUpe pravezI. jIvana-mRtyune sparzatA jJAnapUrva uttaranI, ta-pratibhA darekanI AsapAsa amukane amuka AkAramAM taravA lAgI. nirmaLa tattvamaya upadezanI pratibhA ja eTalI jIvanta ane preraNAdAyI hoya che ke tenI sAme eka vakhata game tevuM mastaka jhUkI jAya. tattva sUma hAya eTale tenI pratibhA paNa sUma rahe. rasthala karatAM sUmanI pratibhA niyama pramANe vadhu asarakAraka ane jIdanta preraNAdAyI nIvaDe che, AcAryanI AMkhe pitAnA upara paDatAM ja ziSya adhyayanamAM magna thAya che, tenuM kAraNa ja AcAryanI sUma javalaMta tava pratibhA che. 17
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ 258 vizvoddhAraka zrI mahAvIra- * nirmaLa-sUkSma- tanAM dehanamAMthI je pratibhA janme te pratibhA ja prANunA hita mATe vaparAya. dhanapatinI karaDI najarathI nahiM gabharAto mAnavI, eka nirdhana paravInI lAla AMkha sAme thatharI UThe tevuM kAraNa e ja ke, dhanikane dhana jevI pratibhA maLe, jyAre taparavImAM tapanI ujajavaLa kAnti heya. vizvAmitra karatAM vasiSanI tarava-pratibhA vizeSa vyApaka asara vALI ja hatI ne? gaNadhara zrI gautama kSApazaki samyagadarzanavALA hatA. kSApazamika zabadathI tene saMpUrNa bhAvArtha samajAvo kaThIna lAge che. eTale te saMbaMdhI thoDuM vivecana atre asthAne nahi ja lekhAya. pazama bhAva --dina ne ika lAgavAthI jema dainika bane che, tema kSayopazamane Ika lAgavAthI kSAmika zabda bane che. bAkI mULa zabda kSayopazama che eTale tenA vivecanathI lApazamika zabdano gUDhArtha khyAlamAM sthita thaze. caitanya e jema AtmAnuM svatattva che tema pazama bhAva paNa AtmAnA svatattva bhUta che. upazama, kSaya vigere bhAve paNa AtmAnA tava bhUta che. bhAva eTale adhyavasAya, vicAra, pariNAma ityAdi. pratiprANIemAM je je bhAve, adhyavasAyo, vicAre kivA pariNAmo utpanna thAya che te sarvano AdhAra te te prANIonAM te te karmonAM upazama , kSaya kSapazama ne udayane avalaMbIne rahe che. udayamAM AvelAM karmano kSaya ane udayamAM nahi Avela karmane, upazama e banne prakAranI je vyavasthA te kSapazama gaNAya che ane tethI utpanna thato je bhAva te kSAyopathamika bhAva kahevAya che. .
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ aNamola ta 259 vizvavanya vibhu vardhamAna ane hAlika-1 atula ane anupama prabhA prapanna jamadula mahAvIra rAjagRhInA AsapAsanA pradezone potAnA yunita khAda-melathI pAvana karI rahyA hatA. gautamasvAmI temanI sAthe hatA. rAjagRhInA eka khetara pAsethI pasAra thatA bhagavAna mahAvIranI * najara eka kheDUta para paDI. tene tAravAnI apUrva bhAvanA teja paLe temane thaI. ane trilekanAtha prabhue sumadhura vacane gautama gaNadharane " jaNAvyuM, he gautama ! A khetaramAM UbhelA kheDUtane hArAthI - ananya lAbha yaze, mATe tuM jadI jA ane tene sadha Apa ' " prabhunI AjJAne nizika bhAve svIkAratA zrI gautama te kheDUtane - sadabodhana karavAnA hetuthI tenI pAse gayA, upadeza -kacana nirmaLa zrI gautamasvAmInuM zarIra hatu , - temanA lalATa deze anupama jJAnakiraNe jhaLahaLI rahyAM hatAM temanA prathama darzane ja hAlakamAM koI anera cetanya pragaTa thayuM ane Azcarya anubhavato te, gautama gaNadharanI sAme Ubhe rahyo. indrabhUti gautama samita vadane bolyA, "he hAlika, he bhadra, tane sukhazAMti te che ne ? ughADA zarIre, AvA udhADA medAnamA, AvI asahya garamImAM tuM zA mATe kaSTa sahana kare che ? aneka prakAranA pApArabho karavAnI paNa tAre zI jarUra che? khetaramAM baLadanA pUchaDI maroDIne haLa zA mATe calAve che? durbaLa tathA avAcaka evA A bhene tu yA pIDA na Apa. tane khabara che ke A badhA prayana tuM svakuTuMbanA piSaNa mATe kare che; kevaLa tArA pitAnA ja paNa mATe nathI karato paNa tenuM pApa tArA ekalAnA AtmAnI - 1 ( hAlika=hala + ika pratyaya lAgavAthI hAlika=Lane je "paga karI rahyo che te, eTale kheDUta)
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ 260 vizvoddhAraka zrI mahAvIra, rAma maMjhAya che sAthe jIva ka bhAsapAsa patharAI raheze ane temAMthI tAro chUTakAro mahA muskelIe thaze. mATe dharmarUpI nAvane grahaNa karI saMsAra sAgarA tarI jA !' upadezanI asara ane bhAvanA -gautama gaNadharanI sudhA samAna zAMta vANIne sAbhaLIne, te hAlikanA hRdayamAM anerI zAMtri vyApI rahI ane tene te niSkAraNuM upakAraka gurU tarapha asAdhAraNa saddAbhAva yukta prIti pragaTI. te pitAnuM hRdaya zrI gautama kane ThAlavavA lAgyA; " he mahAtmana ! huM karuM ! mAre duHkhane pAra ja nathI. jo AvI kALI majurI ane pApa na karuM to mArAM kauTuMbikranuM temaja mArU piSaNa kaI rIte thAya ? pAsenA gAmamAM mAruM ghara che. mAre sAta putrIo che. huM janmathI nidhana chuM. jAtano brAhmaNa chuM. vaLI mArI patnI kALarAtri samAna che, jethI hu pratikSaNe aMtaramAM mUMjhAyA karuM chuM. AvI dazAmAM he jagaduddhAraka ! huM zuM " karUM? AvA duHkhothI gherAyelo jIva kayuM pApa na kare ? dina-rAta kamAvAnI ciMtAmAM huM jIvI rahyo chuM, sabaDI rahyo chuM. A saMsargomAM mane sukhano anubhava to zuM, paNa tenuM svapriya kayAMthI A mArA sadbhAgye ApanA darzanathI Aje ane zAMtine lAbha thayo che. huM nirNaya karuM chuM ke, have pachI Apaja mArA badhu, pitA ane mAtA samAna che. ApazrInA Adeza pramANe ja have A tAbedAra-seka pagaluM bharaze. ApanI eka paNa AjJAnenahi uthApavAnu te atyAre paNa le che.' ja hAlika sAdhu -hAlikanA hadayanI nirmaLa bhAvanA vAcIne dayAnidhi gautama svAmIe tene sAdhu veSa Apyo ane saMsAranA vAghA utArI hAlika gurU gautamanI sAthe cAlI nIkaLyo. -mArgamAM hAlake gautama svAmIne pUchyuM, "he prabhe, Apa have jyAM padhAre che?' ' jyAM mArA. gurUdeva birAje che tyA. ' gurU gautame javAba Apyo. sabaDI rahyo -
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ aNumAla tattvA 261 zrI vIra guNa vanaH----hAlikanA saraLa hRdayamAM pharI prazna udbhavye ane teNe gautama svAmIne pUchyuM, * Apa jevA pUjyanA pazu pUjya te kevA haze ?' * . * hita dRSTie arhat prabhunAM guNAnuM vana karatAM gautama svAmIe jaNuALyu., * darzana, jJAna, cAritra, pramukha, ana Mta Atma suNAthI temaDita che. jyAre te prabhu samavasaraNamAM siMhAsane beThA hAya che, tyAre teenA mastaka upara vrutimaya traNa chatro, mane AjI vizada, dhanala cammare| ane vihAra samaye na sutra kamale anukramathI devaprayAge dharAtale gAvAya che. vihAra samaye tenI AgaLa adhamane nirmULa karatuM tejasvI dhacakra cAle che. prabhunI Atma kavitAnI `ine daze dizAmAM jANe vistAratA na heAya. teve UMcA indradhvaja sAthamAM cAle che, teenI vANI ceAjana gAminI ate mAlakAzAhi madhura rAga yukta hAya che, jete pazu, paMkhI deva, manuSyAdi satra nirbhrAnanI bhASAmAM samajI zake che. aneka jIvAne sadbhudhi, dhamAdha ApI soMsAra sAgarathI tAravAmAM padma spAdhArarUpa evA arhata mArA gurU che. teenA mA-jIvana dRrzana mAtrathI tArU jIvana pAvana thaze. ' samakti prApti--prabhu guNanA zravaNuthI hAlikanA maskArita hRdaye e parama kRpALu zrI vIr prati premane! saMcAra thayA. te sAga mAM vicAravA lAgyA ke, ahe, AvA cusunidhAna, tejanidhAna ane jJAnanidhAna mArA gurU' che. tA temenAgurU tA jarUra anya ja harI ! hu teonA darzana rIte ane temane upadeza sAMbhaLIne mArA AtmAne pavitra karIza, uttarAttara nirmAna bhAvanAthI si cAtA hAlikanA aMtare satya tenu zuSka hRdaya navapallita thayuM ane samaktinI prApti thai. 1 " dharmanI prabhA phelA, mArgomAM tene eki
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ 262 | vizvoddhAska zrI mahAvIra zrI gautamane hAlika pAse me kalI, prabhu mahAvIra viharatA viharataH rAjagRha nagare' padhAyA hatA. tyAMnA guNazIla udyAnamAM e samavasaraNa taiyAra karatAM, teo dezanA ApavA siMhAsane beThA hatA, prabhunA darzane ja nAThe-vizvatAraka zrI mahAvIra samavasaraNamAM birAjamAna hatA. bAra pariSada pota potAne ucita sthAne variyata hatI. sarva samRddhi rada vigerenA darzane hAlika bahuja AnaMda pAmyo. paraMtu te sarvanI madhe, uccAsane birAjelA vizvopakArI vIranA prakAza pUra nayana para tenuM nayana karatAM ja te cama; tenA hRdayamAM uphTa kaeNSa utpanna thayo ane teNe gautama gurUne pUchayuM, "he kRpo, A birAjamAna che eja ApanA. gura che ?" gurU gautame kahyuM, "hA, tu temane bhAvapUrvaka namana kara. tArA . nikAcita karma prapalAyamAna thaze.' teNe javAba Apyo, "je A ja ApazrInA gurU hoya te mAre emanuM prayojana nathI. ! A Apano sAdhuveSa, have huM. tamAre ziSya nahi. tame mArA gurU nahi." ema belI, sAdhuveSa phagAvI daine te hAlika bhara sabhAmAMthI muThIo baMdha karIne nATho. ane potAnA khetare pahoMcyA bAda zvAsa khAvA beThe. hAlikane sAdhuveSa tyAgI, bhara sabhAmAMthI bhAgate joIne, tyAM beThelA IndrAdika sarvane manamAM hasavuM AvyuM. gautamanA prazno ane tenuM prabhu mahAvIre kareluM samAdhAna* je vizvamaya vibhunA darzanathI ane vANIthI aneka mAyAvAdIo ane unmArgagAmIo paNa bedhi bIjane pApta kare che, te ja -prabhunA prathama darzone kayA kAraNasara A hAlika cAlyo gaye haze ?' zrI gautamanA tala hadaya-tale vicAranuM eka pracaMDa moju
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ aNamola to 263 sampanna thayuM ane temaNe namrabhAve, viveka yukata vANuthI zrI vIrane pUchyuM, "he prabhe ' A hAlikane ApanAM darzana mAtrathI cAlyA javAnI icchA kema thaI ? te kRpA karIne jaNAvo.' jJAnagaMbhIra zrI mahAvIra amRta jhabAna vaDe bolyA, " he. gautama ' te mArgamAM ahaMtanA guNa varNavyA te samaye te hAlike arihaMtanA darzananI zubha bhAvane bhAvatAM graMthibheda karyo ane bodhi bIjane prApta karyuM. ardhapudagala parAvartanamAM mokSe javAnI enI niyattAne nimitta lAbha tane ja thayo. have ene mArA prati deSa thavAnuM kAraNa sAMbhaLa." ema kahIne zrI mahAvIre tripRSTha vAsudeva tarIkenA pitAnA sattaramA pUrvabhavamAM pote karelA siMhanA ghAtanuM temaja maratAM maratAM te siMhane pitAnA sArathie ApelA sAMvananuM varNana karyuM ane belyA, " he gautama ! te tripRSTha vAsudevane jIva te huM pita, sArathino jIva te tuM-gautama ane te sihana jIvate hAlika. te madhurI vANIthI te vakhate te siMhane zAMti pamADI hatI tethI tArA tarapha tene prIti upajI ane mane joIne tene mArA pUrvabhavamAM thayelA varane kAraNe TheSa ' utpanna thayo ne tethI te cAlyo gayo. paNa e hAlika tArA satsaMga mAtrathI ane dharmAnumodanathI kaTi bhavamAM paNa durlabha evA bebi bIjane pAmI zake che, mATe tere leza paNa lajijata thavAnI jarUra nathI.' - zrI mahAvIra prabhunI jJAnayukta vANIthI gautamasvAmInI zaMkAnuMsamAdhAna thayuM. ra9 muM comAsuM-kevaLI avasthAnuM 29 muM comAsuM prabhu mahAvIre rAjagRhImAM karyuM. e arasAmAM agnibhUti gautama ane vAyu- , , bhUti gautama nirvANa pAmyA. (vi. sa. pUrve. 472-71) - kevaLI jIvananuM chelluM varSa--lIlama-lIlI varSARtu UtarI ne motI pakavatI (mANekaThArI) zarada Rtu beThI zarada jatAM dima
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24 vizvo dvAraTa zrI mahAvIra vatI hema ta jAtu kheThI. hemaMta ane ziziranI aeMga cIratI ThaMDImAM khullA zarIre ane ughADA page, samatAsAgara prabhu mahAvIra rAjagRhInA pradezeAmAMja vicaryAM. eatera varSa pUrA thai, temane bahetirayuM vadhu kheThuM hatuM chatAM leza paNa parizrama dai kaTALAne paulika bhAva temanA prakAzamaya maneAbhAvane na AvarI zakatA A arasAmAM avyakata, maDila, mau putra ane apika nAme guNadhare muktipadane pAmyA, zitakAla UtaratAM bhagavAna mahAvIre bhagI dezanI rAjadhAnI madhyamA--apApA tarapha vihAra AdaryuM. te cemAsu besatAM pahelAM tyAM paheoMcI gayA, madhyamA--apApAne rAnna hastipALa hatA. carama tItha patinuM chelluM cAmAsuH--kevaLI jIvananu chellu eTale trosamuM ane chAsyAvasthAnAM khAra gaNIe teA khetALIsamu cAmAsuM paraca prabhu mahAvIra haritapAla rAjAnI rajjuga sabhAmAM rahyA. gautamasvAmIne dUra meAkalyAH--betALIsamA cAmAsAne traNasavAtraNa mAsa vyatIta thayA peAtAnA nirvANu samaya najIka jANIne prabhu zrI mahAvIre, gautamane mArI upara atyaMta rAga che, mATe mArAthI dUra raheze teAja tene dhruvaLajJAna thaze..' ema vicArIne zrI gautamane najIkanA deSTha gAmamA devazarmA nAme brAhmaNune pratimAdha karavA javAnI AjJA kamAvI, 1 mahurA ca sUraseNA, pAvA bhaMgIya mAsa purivaTTA ! ' " prajJApanA sUtra 1-5 2 " svAminaM samavasRtaM jJAtvA pApApurI patiH / istipAlaH samAgatya natvA ca * samupAvizat // (10-13-3) tri, za, pu. ca.
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa AThamuM zrI mahAvIra nirvANa ane nirvANadhata nirNaya , - - - - - - seLa praharanI dezanA-madhyama apApAmAM devoe samavasarakhuM racyuM. prabhu mahAvIra dezanA pATe beThA ne soLa prahara (aDatALIsa kalAka) sudhI satata rIte dezanA ApI. rAjA hastipALane upadeza -Aso vada caudasanI rAte hastipAvara rAjAe ATha svapna joya. amAvasyAnI prabhAte rAjAe te 3 hastipALa=hasti+pALa hasti (hAthI) ne je pALe che paSe che te rAjA, A pramANe vyutpati artha thAya. dareka nAmanI pAchaLa kAMIkane kAMI artha samAyelo hoya che ja, chatAM teja guNakarma vizeSa vyaktimAM hovA ja joIe ema nirdhAra nathI eTale stika nAma guNakarmane aMge vaparAyuM nathI ema pracalita mAnyatA hAine, kevaLa kaI rAjAnuM nAma mAtra che evuM manAI gayuM che. jyAre zAstrakAra sahArAjanI dRSTi-jema anyatra mAlUma paDe che tema-guNa nipuna nAma batAvavA pUratI atre paNa lAge che. ane tethI ja jema nagarIne paNa nAma ApI guNa nipanna TharAvI che tema rita nAma paNa yojAyuM lAge che. ane sAhityakSetre hastine zokhIna e je rAjA mukhyapaNe avaMtipati caDapradyotane varNavyA che, tema bIja paNa kathAvarNane tene ja lAgu paDe che. - eTale sarva paristhitine vicAra karatAM hastipALa=avaMti pati caMDa prota samajAya che ane madhyama apApA te caMDaprotanI rAjadhAnI avatinegarI yAne vizALA nagarI samajatI rahe che (vaLI AgaLa upara prakaraNa navamuM-nivaNa bhUmi nirNaya-juo).
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ 266 vizvoddhAraka zrI mahAvIra svapnAM prabhu mahAvIrane varNavyA. prabhue te svapnonuM bhAvi kahyuM tathA rAjAne yogya pAtra jANuM dharmane marma samajAvyo. A duniyAmAM dharma, artha, kAma ane mekSa e cAra purUSArca che. temAM kAma ane artha te prANuone nAmathI ja artharUpa che. paramArthe anArya 35 che. cAra purUSArthamAM satyataH eka mekSaja artharUpa che ane tenuM kAraNa dharma che. te dharma, saMyama, vigere daza prakArano che. ane saMsAra sAgarathI tAranAro che. anaMta duHkharUpa saMsAra che ane anaMta sukharUpa mokSa che. tethI sasAranA tyAgano ane mokSanI prAptine . hetu dharma vinA bIjuM nathIpAMgaLo mANusa vAhananA AzrayathI dUra jaI zake che, tema bhAre karmI jIva paNa dharmano Azraya aMgIkAra karIne mekSe jaI zake-jAya che.' AyuSyanI vadhaghaTa -trIsa varSa paryata rAjakumArAvasthAmAM rahI, pakSAdhika sADA bAra varSa chadmastha paryAyamAM ane kAMIka ochAM 30varSa, sudhI kevaLapaNe vicarI, kArtika amAvAsyA (gujarAtI Azvi amAvAsyA)nI rAtre keTalA yAmArdhamAM, bIjA saMvatsare, prItivardhana mAse. nadivardhana paze, devAnaMda rAtrIe, upazama divase, nAgaDha karaNe, sarvArthasiddha muhUrta, svAti nakSatrane viSe paryakAsane birAja, mAna thaelA bhagavAna mahAvIrane indra vinati karI ke -"he prabhu, be hajAra varSanI sthitivALo bhasmagraha nAmane trIsamo graha ati suda che, te ApazrInA janma-nakSatra upara Ave che. tethI A samaye Apa jarA muhUrta mATe mekSe jatA vilaMba kare ke jethI te UtarI jAya, nahitara tamArA tIrthane lAMbA kALa sudhI pIDA thaze.' bhagavAna mahA-- vIre kahyuM, "he devarAja ! ame pRthvIne chatra, merUne daMDa samAna karavAne, temaja bhujAthI svayaMbhUramaNa samudra taravAne samartha chIe paraMtu bAyuSya karmane vadhAravAne temaja ghaTADavAne samartha nathI. tIrthanA premathI mohita thaIne tame Ama kahe che; paNa tema banavAnuM nathI,
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 6 ka zrI mahAvIra nirvANa ane nirvANusaMvata nirNaya AgAmI duSama kALanI pravRttithIja tIrthane bAdhA pahecavAnI che, temAM bhAvatavyatAne anusarIne A bhamagrahano udaya thayo che. mATe. be hajAra varSa sudhI avazya tIrthane pIDA thaze ' paramapada pAmyA.-samabhAve uparokta zabdo uccAryA bAda, paMcAvana kalyANarUla vipAkanA adhyayana ane pacAvana pApaphala vipAkanA adhyayana kahI, 36 adhyayananI apRSTha vAgaraNA , kahI, pradhAna nAme adhyayana prarUpatA vizvatAra zrI mahAvIre bAdara kAyayogamAM rahI, bAdara maneyoga ne vacanayogane rUA. pachI vANI ! tathA manana sUkSmagane paNa kyA. e rANe sUmakriyAvALuM trIjuM zukaladhyAna prApta karyuM. pachI sUkSmakAyano rola karyo. te samucchinnakriya nAmanA cethA zukaladhyAnane dhAraNa karyuM. pachI pAMca hastAkSarano uccAra karIe teTalA kALamAna vALA, avyabhicArI cethA zukaladhyAnanA cothA pAyA vaDe, eraMDAnA bIjanI jema kamarahita thayelA vizvopakArI bhagavAna mahAvIrasvAmI, yathAsvabhAva prajumati vaDe urdhvagamana karI paramapadanA arUpa, asIma AnaMda lIna thayA-me padhAryA. (vi. sa. pUrve 470 I. sa. pUrve para7 Aso vada amAvasyAnI rAtanA). divALI:-te samaye pAsenA eTale atinikaTanA evA kAzI ane kezala dezanA navA matalaI jAtinA ane nava liI jAtinA rAjAo je aDhAre rAjA ceTaka mahArAjAnA sAmaMta (1) zrImad AtmarAmajI mahArAja pitAnA banAvelo praznotara graMthamAM "nirvANa' zabdanA praznamAM nIce pramANe uttara Ape che. ___sarva karmajanya upAghirupa agnikA jo bujajAnA tisako nirvANa kahate haiM. arthAt sarvopAdhise rahita kevala zuddhavuddha saccidAnaMdarupa jo smAtmAkA svarupa pragaTa honA, tisako nirvANa kahate hai ' '
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ 268 vizvadAra zrI mahAvIra hatA teoe amAvasyAne divase pauSadha karela hatuM te pALIne, paramapada prakAzaka bhagavAna mahAvIra jatAM bhAvaprakAza gayo tethI - have drazya prakAza karIe.' ema vicArI raMgaberagI ratnamaya dIparAthI te divase uta karyo kAlakrame te ughAta agninA dIpakethI zarU thaze. A rIte divALI parvanI utpatti thaI. A sarve briji kSatrija gaNAya ane rAjA ceTaka te samaye sarvajayeSTha bhUpati hovAthI te samarata viji kSatrionA AgevAna hatA. eTaleja uparakta rAjakartAo, ceTaka mahArAjAnA sAmaMto kahevAtA-rAjakIya-kSetre nahIM paNa kuLatpanna meDilika samajavA. agnisaMskAra-zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmI paramapade lIna thatA-nirvANa pAmatAM, azra jharatAM nayane deva devendro teozrIne surabhivAsita zarIrane namyA. pachI devarAja indra naMdanavanathI gazIrSa caMdananAM kASTha maMgAvyAM, tenI eka tiA racI. ta~&Ata kSIrasAgaranA anupama zitala-dhavala jalathI prabhu zrI mahAvIranA zarIrane dee snAna karAvyuM ne inDe te nirmaLa, kAntimaya zarIra para nija haste divya aMgarAtra vaDe vilepana paryuM. tejariNe veratA aNamola kasabI vastrathI zrI mahAvIranA zarIrane DhAMkavAmAM AvyuM pachI kalAmaya eka zibikA lAvI devAe te zarIrane temAM padharAvyuM. mahAprayAse AMtaravyathA AMtaramAM rokIne indrae zibikA (ucca prakAranI pAlakhI) upADI te samaye devatAo baMdIjananI jema "jaya jaya avani' karatA vyi yupanI ( 1 temanA vaMzamAM utpanna thayelA ane jAgaro dharAvatA , mAlika bhUpatio. viji jAtinI mukhya peTA zAkhAomAM AgaLa paDatI licchavI (ceTaka pramukha sala (zreNika tathA caMDa prota pramukha) jJAta ( zrI mahAvIra i.) zAkaya ( gautamabuda che.) gaNAtI hatI
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ / zro mahAvIra nirvANu ane nirvAsa'vata niya 269 dRSTi karavA lAgyA, adhavo prabhunAM guNu-stavane lalakAravA lAgyA. sekaDA deva zeAkada vAgha vADavA lAgyA, devAMganAo zAkathI skhalita thatI prabhunI zikhikA AgaLa nRtya karatI cAlavA lAgI. catutiMdha devatAe lAla-gulAkhI rezamI vastrothI, aNumela AbhUSazaiAthI temaja dig gaMdharAtra relAvatI puSpamALAthI zrI mahAvIra prabhunA zarIrathI zAbhatI zikhikAnuM pUjana karavA lAgyA. zrAvaka zrAvikAe bhakti ane zekathI AkuLa vyAkuLa thai rUdana pravAhamAM prabhunI pratimAnu pUjana karavA lAgyA. sAdhu-sAdhvIonA aMtaramAM zArka DerA dIyeA. zibikA laI deva-mAnave yAgya pavitra sthaLe pahAcyA. caMdana citA para, zeAkadala grasita zakrendre vizvatAraka ' viSNu mahAvIranA zarIrane padharAvyu. zarIranI krAntimAM aNu mAtra pheraphAra jaNAtA naheAte. citA para teozrIne pa kAraneja padharAvavAmAM AvyA hatA. caiAgya matrAcAra pachI, agnikumAra devAe vizvopakArI vibhu vamAnanA zarIranI AsapAsa agni-karNeA veryAM. prabhunI dUdha ujaLI kAyA, kasukhI anala jhALamAM vITAi gai agnine ceAgya dizA sUcavavA vAyukumAra devAe vAyu vikrvya. vAyunA ceAgya sacAlanathI anala samatAla svarUpe jaLavA lAgyA. anya devAe sugaMdha padAtha ane ghInA seMkaDa! vaDA agnimAM nAkhyA. bhaDabhaDa maLatAM cadatamAM lAkaDAmAM, padharAvAyaluM parApakArI mahAvIra pabhutu' zarIra gheADIvAramAM bhammasAta thayuM, eTale mekumAra devAe kSIrasAgaranA jaLathI citAne majhAvI dIdhI. " pavitra dADhA asthiH citA khUjhAtAM, temAMthI zaDhe tathA IzAnendre prabhunI uparanI dakSiNu ane vAmadADha elIdhI. camare--- tathA khalIndre nIcenI be dADhae grahaNa karI. bIjA indro ane
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ 270 vizvoddhAraka zrI mahAvIra devatAo bIjA dAMta ane asthi laI gayA. devoe citAne sthAne ' kalyANa sapatinA sthAnarUpa eka ranamaya sthaMbha ra. A pramANe nirvANa mahimA karIne sarve Io tathA de naMdIzvara dIpe gayA ane tyAM zAzvatI pratimAone adrA-mahatsava karyo. pachI pitA potAnA sthAnake jaI, pitapotAnA vimAnamAM maNimaya - 7 bhanI upara rahelA vajumaya goLa dAbaDAmAM prabhunI dAtA tathA - azvine sthApana karyA. vaya-sADA bahatira varSa, eka pakSa ane be divasanI vaye vibhu mahAvIra nirvANa pAmyA. trevIsamA tIrthaMkara zrI pArzvanAtha prabhu pachI aDhI varSe vIsamA bhagavAna mahAvIra svAmI - mele padhAryA. zrI pautama kevaLajJAna-devazarmA brAhmaNane pratibaMdha pamADI pAchA pharatAM rastAmAM zrI gautame mahAvIra prabhunA paMcama nirvANa kalyANa mATe AvelA devonI pAsethI mahAvIra svAmI prabhunA niva sUnA samAcAra jANyA. "mahAvIra nirvANa' zabda zrI gautamane - asahya kheda thayo ane te niSka 5 thaI gayA. khinna hRdaye teo mahAvIra, hAvIra' zabdane meTe svare japa karavA lAgyA vIra - vIra, ema belatAM belatAM temanA kaMTha ane tALu sukAvAM lAgyAM ane chevaTe ekalA "vI' zabdo uccAra karavA lAgyo. te vakhate te dvAdazAMgInA jANakAra hevAthI eka "vI ' zabdathI zarU thatA aneka stutivAcaka zabda temanA smRtipaTa tarI AvyA jema ke, he vatagAma ! he vibuddha ! he viSayatyAgI he vijJAnI " he vikAra chata ! zabdamAlAnI kramika stutine mAthe zobhatA vItarAga' -zabdanI vicAraNA karatAM temaNe jANyuM ke prazasta sneha paNa mokSa gAmamAM vizvakanI che ane temanI vicArazreNie rU5 badalyuM. kharekhara
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI mahAvIra nirvANuM ane nirvANusavA nirNaya 27 huM bhUla karuM chuM prabhu to vItarAga che emane mArI upara rAga hoya ja geno kharekhara huM ja mehamAM paDe chuM mArA A eka pakSI nehane dhikAra che. huM ekale huM mArU keI nathI, huM kaMI nathI. tema koI koInuM nathI. ema virAgya bhAvanA bhAvavApUrvaka kSAyika samyaga daSTivALA zrI gautamasvAmI A vada amAvasyAnI pAchalI rAte dhyAnAktarIya samaye lokAloka kAzI kevaLajJAna pAmyA. anAna ane nirvANa prApti -pachI bAra varSa sudhI pRthvI para vicarI aneka bhavya prANuone pratibodha ApI zrI gautamaravAnI aMtima samaye rAjagRha nagaranI () bahAranA vaibhAragiri parvata upara gayA ane tyAM pAdapapagamana anazanamAM eka mAsanA upavAsa karI sudharmAsvAmIne gaNa sepiIne, bANuM varSanuM AyuSya ane bAkInA cAra aghAtI karmono kSaya karI, akSaya avyAbAdha AnaMda dhAme vahI gayA. zrI gautama gaNadhara mahAprabhAvazALI hatA kSamA, namratA saralatA viveka labdhisaMpannatA Adi aneka guNa puSponI mALA temanA ka The mahekatI hatI te hekane jIvanta rAkhavA Aje paNa zrI saMdha divALIne divase copaDAmA zAradA pUjana karatI vakhate zrI gautamasvAmInI labdhi hajo' ema lakhe che ane kArataka suda ekamane divase savAramAM temanA stotra rAsa vagere sAMbhaLe che * * sudharmAsvAmI:-zrI gautamasvAmI mokSe gayA pachI pAMcamA ' - gaNadhara sudharmAsvAmIe kevaLajJAna prApta karI, ghaNA kALa paryata pRthvI para vicarIne lekene dharmadezanA ApI 100 varSanuM AyuSya pUrNa catAM teo paNa rAjagRha nama (2) padhAryA zrI saMghane bhAra paTadhara jaMbusvAmIne seMpI temaNe vaibhAragiri para mAsika anazana karyuM -ane zrI vIra nirvANuthI vIsa varSe muktipada pAmyA. ,
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ 272 vizvoddhAraka zrI mahAvIra jaMbusvAmI:-rAjagRhane zrImaMta gRhasthanA te putra bAyakALathI ja temanuM saMskAra baLa daDha ane nirmaLa hatuM ekadA rAje nagare gasura sudhamavAmI padhAryA. jamukumAra temanI dezanA sAMbhaLavA gayA. rAma dezane mAyA mamatAnA mULamAM prahAra karatI dezanA sAMbhaLI', ' jaMbukumAranA susaMskRta aMtare dIkSAnI tIvra bhAvanA jAgRta tha4 bhAvanAmAM bharata kumAra ghara tarapha vaLyA. mArgamAM ja temaNe AtmA * ane siddha paramAtmAnI sAkSIe jIvanabhara brahmacarya pALavAnI. daDha pratijJA lIdhI. pratijJAbaddha jaMbukumAra ghera Avyo mAta-pitA AgaLa potAnA mananI vAta mUkI paNa jabukumAranI sagAI thaelI hatI. rAjagRhInI ja ATha kularUpavatI kanyAonA te bhAvi bharathAra hatA. mAtA pitAe jaMbumArane dIkSAnI muzkelIo samajAvI paNa daDhanizcayI ja mukumAra na DagyA. chevaTe temanI mAtA, yukitapUrvaka bolyAM tamAruM vevizALa thaeluM che. mArA manamAM tamAruM lagna karI saMsAranI hA levAnI icchA che te IcchA pUrI pADI tamane vyAjabI lAge te rIte vraje, jaMbukamAra mAtAnI A yukitanuM rahasya samajI gayA. paraMtu mAnasika baLanI daDhatA ane ujajavaLa saMskAranA baMdhAraNa para. zraddhA rAkhIne temaNe te mAgaNuM maMjUra rAkhI, zubha divasa ne maMgala coghaDIe ja bukumAranA lagna levAyA rUpaguNa nItaratI ATha kanyAonAM jamukumAra svAmI thayA. kanyAnA mAta pitAe karoDanI kiMmatanA dAyajo Ape. jabukumAranA mAta pitAe zrImaMta gharane chAjatI rIte tene uttara vALyo. parayAnI pahelI rAte rUparasa cAkhavAnI mane dazAthI parajabukumAra zAMta cite raMgabhavanamAM AMTA mArI rahyA hatA. rAtanA bIjA hare devakanyAo zI tenI strIo (Aja sudhInI kanyAo .
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI mahAvIra nirvANa ane nivaNasaMvata nirNaya 2473 eka pachI eka meghadhanuSa zA sALuomAM malapatI raMgabhavanamAM pravezI. ATha ramaNIonAM rUpa raMge raMgabhavanamAM prANa pU, divAlamAM dila ramaNuonA tejamAM jhaghavA mAMDayA. ratnamaya kaDiye jaLatA ghInA raMgaberaMgI dIpakenI chAyAmAM ramaNIonI pratiSThAyA ajaba kalAtmakatA sarjavA lAgI. kiMmatI vastrAbhUSaNa utArI ja bukumAra palaMgane eka cheDe beThe ATheya 25NIe saptaraMgI sALuomAM vadana candra chUpAvI temanA pAda-tala kane beThI. viSaya-vikArathI para jabukumAre sarva pratye amI bharI najara nAkhI, potAnA unnata jIvananI vAtanI zarUAta karI. ugatA prabhAve mAre mArA tArA' nA mAyAvI vAghA utArI vyApaka sAdhutA"no acaLo oDho che te mATe atyAre huM tamArI pAse rajA mAguM chuM ' ATheya navapariNitAe ukata praznathI cakita thaI ekeyane egya pratyuttara na sUjha. ' yauvanavaye dIkSAnI vAta javA do svAmInAtha ekI sAthe ATheya ramaNae javAba vALyo. ramaNIonA rasabhInA zabadonI leza paNuM asara jabukamAranA sattvamaya Atara pradeza na thaI. jaMbumArane dIkSAnI ujajavaLa bhAvanAmAMthI DagAvavA temanI patnIe dAkhalA dalIla varSAvavA. mAMDI, acaLa neme kumAra: sarvanA mananuM samAdhAna karavA lAgyA. najara copAsa patharAyelA vividha prakAranA vaibhavo vacce beThelA jabumAranuM dhyeya azAvatanI mitrI cheDI, zAzvata-snehInI DhaMDhamAM sarvatyAganA pavitra mArge paLavAnuM hatuM. sarva-tyAgane Adarza jyAre mana vacana ne kAyAthI paLAya, tyAre ja sarvamayatAnuM vyApaka Anada darzana thAya. rAjagRhathI thoDAka A tare prabhavA nAme eka vira-kSatriya rahe te hatA. te pAMcase kSatrinA saradAra hatA kSAtravaTa tyajI teNe cerInA 18
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - - - - - - - - - 274 vizvoddhAraka zrI mahAvIra kaniSTha mArga svIkAryo hato jevI tevI cerImAM te hAtha na ghAlato, mAladArane lUTavAmAM ja te vIratA samajato. jaMbukamAranA lagna divase ' mAla mAravAnI gaNatrIe teNe zubha zukane rAjagRhamAM praveza karyo gAmamAM pharatAM teNe ja mukumAranA lagnanI vAta sAMbhaLI rAta paDatAM A dhanikane tyAM ja khAtara pADavuM, ema manamAM goThavI prabho rAtanI rAhamAM, divasanI paLane paNa bhUlI gaye. sUryadeva astAcaLe DhaLyA saMdhyAnI surakhi phelAI. eka be tArA manane TakyA sa dhyA lupta thaI geDI vAre gaganamAM vada cothano candramAM caLa prabhave candrane joI moTuM bagADayuM. kALA kRtya karanAranI A ujajavaLa citro kayAMthI avalokI zake ! rAtanA trIjA prahara prabhave jaMbukamAranA raMgabhavananI joDenA oraDAmAM bahu ja sAvacetIthI praveza karyo. oraDAne eka bAraNuM hatuM, te jaMbukamAranA raMgabhavanamAM ja paDatuM zatine zvAsa lIdhA pachI prabhave oraDAmAM cora-najara pheravI. tene ghaNuM cAravA jevuM jaNAyuM. corane kaI bAkI rAkhavAnI bhAvanA thAya te te teTalA purato paNa zAhukAra ja kahevAya ne? dhananA DhagalA sAmuM joI thanagana thanagana nAcatA prabhAve pAsenA bhavya bhavanamAMthI jhINuM-mIThA avAja tarapha kAna mAMDayA. dhananA DhagalA sAme udAsIna vRtti sevI kalyANanA parama maMdire pahoMcavAnI bhAvanA dharAvatA ja bukamArane avAja Akhare te pArakhI zake. bhavanamAM paDatAM bAraNunI taDa para zira TekavI te jaMbukumArane sAMbhaLavAmAM masta bane. vairAgya-parimale maghamaghate jaMbukamArano pitAnI patnIo 1 corI karavA nIkaLatI vakhate cera hameza-zune joIne nIkaLe che ane je gAmamAM corI karavA javAnuM hoya, te gAmanA pAdare Ubhe rahIne paNa te sArAM zukane joIne ja gAmamAM dAkhala thAya che. '
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI mahAvIra nirvANa ane nirvANasaMvata nirNaya 275 pratyeno sarapadeza prabhavA ceranA timiramaya aMtaramAM ajavALAnI lakIra khecato dAkhala thayo, pakaDAI javAnI bhItine tyAga karI, te himmatabhera jamukumAranAra gabhavanamAM dAkhala thayo. kumArane caraNe mAthuM mUkI pitAnuM jIvana ane bhAvanA varNavI dIdhI. prabhavAne Ubhe karatA nirabhimAnI jabukamAra bAlyA cora maTI zAhukAra banatA tane nya he ? "nahi kumArajI, prabhava bAlyo huM have teja mArge paga mAMDIza je mArga para Apa pagalA mAMDavA taiyAra cayA che. prabhavAnI saMgrahabuddhi tyAgamA palaTAI te cAra maTI sAdhu banavA tatpara co. vAtacItane ane prabhAta thayuM. prabhAkara pragaTayA. coranA aba prakAranA jIvana parivartananI asara ja bukumAranI patnIone temanA mAtApitAne tathA sAsu sasarAne thaI. prabho rara pitAnA tAbedAra pAse kSatriA paNa teDate AvyA jaMbumAre A pramANe pAMca sattAvIsa bhavya cha sAthe zrI sudharmAsvAmI pAse gayA ane AtmakalyANakArI dIkSA aMgIkAra karI. - AcArya paraMparA -zrI mahAvIra prabhunA zAsanamAM jaMbu svAmI carama kevaLI che. ghaNAM varSo sudhI upadeza-vArA vahAvI ane teo mokSe padhAryA, A bhArata kSetramAM temanA pachI keI AtmA mokSe ma nathI. mahAvIra saMvata 64 mA (i. sa. pUrve 46 3 mAM) ja busvAmI nirvANa pAmyA eTale temanI pATe pramavAsvAmI teja sAlamAM yugapradhAna pade AvyA, teo paNa caudapUrvadhArI hatA. temanA pachI mahAvIra saMvata 75 (I. pUrve 45ra) mAM sabhavasUri suga pradhAnapade AvyA. teo paNa caudapUrvanA abhyAsI hatA. teoe pitAnA putra ane ziSya manakamuninuM apa AyuSya jANI temanA 1 500 corA-pATha strIo tathA temanA mAtapitA=== 24+potAnA mAtApitA maLI ra+prabhAra, maLI kula pa7 sAthe.
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ 276 vidAraka zrI mahAvIra . .. - - - - - kalayANunA mATe pUrvamacI urIne dazavaikAlika sUtranI racanA karI. A sUtranAM daza adhyayana che. zaryAbhavasUrinA pATe mahAvIra saMvata 98 (i. sa. pUrve 429) mAM zrI yazobhadrasUri yugapradhAna tarIke AvyA. teo paNa caudapUrvanA pAragAmI hatA. temanI pachI temanA ziSya saMbhUtivijyajI yugapradhAna pade AvyA. mahAvIra savata 148 mAM (I. sa. pUrve 379) teo temaja temanA gurUbhAI zrI bhadrabApha svAmI paNa caudapUrvadhArI hatA. saMbhUtivijyajInA ziSya teja kAmavijetA zrI yUlibhadrajI, jemaNe comAsAnA cAra mahinA kezA nAmanI vezyAnA raMgabhavanamAM jaLakamaLavata rahIne gALyA hatA. teo cAdapUrvanA jJAnI hatA. temAM dazapUrvanuM artha sahita jJAna ane pachInA cAra pUrvanuM mULa jJAna hatuM. pahelA tIrthakara RSabhadevajInA samayathI A kSetramAM dharma vartI rahyo che ane te A pAcamA ArAnA ekavIsa hajAra varSa paryata cAlu raheze. vartamAna kALe paNa gItArtha, sUtranA pAragAmI, pavitra AcAryo zrI vIranA zAsanamAM vidyamAna che. teonI sevAthI jarUra AtmakalyANanuM pagaluM maLe. ' , - vIranirvANa saMvataH-carama tIrthaMkara zrI mahAvIra svAmI bhagavAnanA nivaNethI je saMvata manAya che tene vIra nirvANa saMvatakahevAya che. DokaTara harmana jekebI jevA-ane pAzcAtya-jaina sAhityAbhyAsIoe . sa. pUrve 467 mAM zrI mahAvIra-nivaNa mAnya che, paraMtu Adhunika vidvAnanI zodha karatAM prAcIna jainAcAryoe je * lakhyuM che te ja vadhAre vyAjabI jaNAya. tAmbara-digambara jainAcAryoe aneka sthaLe TAMkelA saMvata uparathI vIra nirvANuMsaMvatane nirNaya saraLa paDaze. (1) " tigAlI paInvaya ' prAcIna jainagranthamAM zrI mahAvIra nirvANa dinathI zaka saMvatanA prArabha sudhImAM 65 varSa ane pAsa ,
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI mahAvIra nirvANa ane nirvANusaMvata nirNaya 277 sahinA mAnyA che ane tenI gaNatrI nIce pramANe ApI che. 60 varSa pAlanuM rAja, 150 varSa nAnuM rAjya, 160 varSa mauryavaMzIonuM rAja, 35 varSa puSyamitranA, kacha varSa balamitra kalAnumitranuM rAjya, 40 varSa naravAhana ( nabhasena ) rAjAnuM rAja, ane 100 varSa gajilenAM vyatIta thaye zakarAjA utpanna thayA. 1 (2) kavetAmbarAcArya merUtuMgasUrie pitAnA vicAra zreNi' nAme pustakamAM vIranirvANa sa vata ne vikrama saMvatanI vacce gALo 470 varSane batAvyo che. 2 e rIte gaNutAM paNa vi. saM. pUrve 470; zaka saMvata pUrva 605 ane I. sa. pUrve para7mAM ja vIra 'nirvANu saMvata sAbita thAya. ' (3) digambarAcArya zrI nemicandrasUri viracita : trika sAra * nAme granthamAM paNa vIra nirvANu samayathI 605 varSa ne pAMca mahinA vItyA bAda zanI rAjA thavAnI vAta Ave che. 3 e uparathI (2) "jo rana siddhiA ahIM tivAra mahAvo ! taM rayaNamayaMtIe, abhisitto pAlao rAyA // 620 // pAlagaraNNo saTTo, puNa paNNasayaM viyANi gaMdANam / muriyANaM sahipayaM, paNatIsA pUsamittANam / / 621 // balamitta-bhANugittA, sahA cattAya hoti nahaseNe / gaddabhattayamega puNa, paDivanno to sago rAyA / / 622 // ' (2) 'vikramakAlAjjinasya vIrasya kAlo jinakAla: zUnyamunivedayuktaH catvArizatAni saptatyadhika varSANi zrI mahAvIravikramAdi tyyortrmityrthH|' (3) 'paNaussayavassa paNamAsajudaM gamia vIra nivvuido sAro / u 848 ?'
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ na - - - 278 vizvo dvArA zrI mahAvIra . sAbita thAya che ke, digambara sapradAya jenAmAM paNa pahelAM vIra nirvANa sa vata ane zaka saMvata vacce 605 varSane jhALa hovAnuM manAtuM hatuM, je rIte Aje tAmbarI jene mAne che. paraMtu, trilokasAra "nA TIkAkAra mAdhavacandra triloka sAra' mAM varNavelA zakarAjAne bhUlathI vikama mAnavAmAM Avyo, ne tethI tenI pachInA keTalAka digaMbara jaina lekhakoe vikrama saMvata pUrve 605 (zaka saMvata 1740 ) mAM vIra nivaNa thayAnuM mAnI lIdhuM, je pramANothI siddha karatAM aprastuta jaNAya che. kharI rIte te vikramAditya saMvata pUrve 47LyAM temaja zaka saMvata pUrve 605 ane isvIsana pUrve para7 varSe bhagavAna mahAvIra-nivaNasaMvatane prAraMbha mAnavo e ja yukitapuraHsara gaNAya, kemake prAcIna jainAcAryae te pramANe mAnela che. vihArakama vivaraNa -zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmInA kevaLI jIvana saMbaMdhI je vihAra krama AlekhavAmAM Avyo che te nIcenA vivaraNathI spaSTa thaze. (1) madhyamAM apApAthI vihAra karIne bhagavAna mahAvIra svAmI .. rAjagRha tarapha jAya che. madhyAmAthI bhagavAne vahelAmAM vahelA jesudamAM vihAra karyo haze ne jeTha vadanA AkharI divasamAM rAjagRha pahecyA haze. rAjagRhamAM samavasaraNa racAya che te bhagavAna dezanA ApI, anekane dIkSA premI banAve che. aneka cho tyA dIkSA le che eTale tyAM zrI mahAvIre lAMbA samaya sudhI sthiratA karI hoya. te svAbhAvika che ane e rIte paheluM comAsuM rAjagRhamAM ja siddha thAya. prabhu mahAvIranA kevaLI jIvana A badhI vihAranAM mukhya traNa kendro che. rAjagRha-nAlandA-vaizALI-vANijyagrAma ane mithilA. AmAMnAM ke pAchalAM be kendro madhyamAthI ati dUra hAdane, grISmarUtunA pracaMDa tApamAM bhagavAne najIkanA sthaLa tarIke paNa rAjagRha tarapha vihAra
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ * zrI mahAvIra nirvANuM ane nirvANusaMvata nirNaya karIne paheluM mAruM tyAja gALyuM hovuM joIe. (2) comAsuM UtaratA bhagavAna rAjagRhIthI nIkaLIne videha bhUmi tarapha gayelA, tyAMthI brAhmaNa, kSatriyakuMDamAM RSabhadatta, jamAli vigerene dIkSA ApI comAsuM vaizAlImAM karyuM. jyAre keTalAka caritromAM bhagavAna rAjagRhIthI sIdhA brAhmaNakuMDa gayA hovAnuM jaNAvavAmAM AvyuM che. paraMtu brAhmaNakuMDa gAma to vizAlIne pAse baTake vaizAlInuM eka paruM mAtra che ane vaizAlI te videhanuM rAjanagara hovAthI videha bhUmimAM thaIne ja tyAM javAya ne bhu gayelA tevuM kathana paNa samucita ja kahevAya. (3) keTalAka lekhamAM bhagavAne brAhmaNakuMDa gAmathI kSatriyakuMDa tarapha thaIne kauzAmbImAM ane tyAMthI pAchA vANijyagrAma jaine Ananda gAthApatine zrama pAsaka banAvavAnI vAta Ave che. videhathI vatsadeza tarapha ane vatsadezathI pAchA videhamAM AvyA pachI temanuM comAsuM vANijyagrAma (vaizAlI) mAM thayeluM ne eja AdhAra para trIjuM comAsuM vANijyagrAmamAM thayuM hovAnuM lakhela che. (4) vANijyagrAmamAM comAsuM gALI, bhagavAna zrI vIrasvAmI sIdhA caMpApurI tarapha vicayI hovAnI vAtane ghaNA lekhakone 1 A lekhake ca pAnuM sthAna baMgALa ilAkAnA bhAgalapura jIllAmAM Avela caMpAnALA gAmane lekhe che tethI ja A bhrama utpanna thAya che. jyAre bhagavAna mahAvIranA samayanI caMpAnuM (aMgadezanI rAjadhAnI) sthAna (aza ) sthAnane triSaSThi salAka purUSa caritra parva bIjAmAM Apela tIrthakara achata nAthanA samaye thayela, cakravartI sagara saMbadhI Apela varNana pramANe, kAzI zaheranI dakSiNe nakkI thAya che, je pradezane mahAdezala temaja cedideza nAme paNa keTaleka samaye oLakhAvAya che. eTale je aMga
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - - - - vizvoddhAraka zrI mahAvIra Teke che, jyAre satya mAnyatAnuMsAra bhagavAna vANijyagrAmathI vihAra karIne rAjagRhamAM padhArelA ne tyAM kAmadevane zramaNopAsaka banAvI cemAsuM tyAM gALI caMpAra tarapha gayelA. vANijyagrAma ane caMpA vaccenuM aMtara lagabhaga 500-para5 sAIlanuM gaNAya. ane caMpAthI vItabhaya nagaranuM aMtara 800 mAIlanuM gaNAya. jyAre vANijyagrAmathI rAjagRhI dakSiNa dizAe kevaLa 80-100 mAIla hovAthI tyAM prathama jaine zAstrokta kathana pramANe kAmadeva zrAvakane zramaNopAsaka banAvI, caMpAnagarIe gayA che ne tyAMthI ja sIdhA pazcime vItabhaya nagare viharyA che. A sarva yAcita samajavA mATe TIkA naM. 2 jue. - (5) vItabhayanagarathI prabhu mahAvIre potAnA kendro tarapha * vihAra karelo. garamIne kAraNe mArgamAM teonA aneka zramaNa ziSyane sudhA-tRSAnI pIDA bhogavavI paDelI. e uparathI mAlama paDe che ke bhagavAne unALo besatAM ja vItabhayathI vihAra karyo haze ane comAsuM besatAM pahelAM potAnA najIkanA kendramAM pahoMcI gayA haze. najIkanuM kendra vANijyagrAma gaNAya. eTale dIrdha sapharane aMte temaNe tyAM ja sthiratA karI hovI joIe. deza ane tenI rAjadhAnI caMpAnuM sthAna A zAkata kathana pramANe kAzInI dakSiNe levAmAM Ave to sarva zramanuM nivAraNa ApoApa thaI jAya che. 2 caMpAnA sthAna viSe uparanuM TIppaNu ? juo. vItabhayanagara te siMdha dezanuM pATanagara che. ane siMdhapati rAjA udayanane zrI mahAvIra svahaste dIkSA ApIne bhara unALe marU- sthAna (mAravADa) vIdhIne sIdhoja avaMti ane aMgadezamAM thaI videhamAM praveza karyo che.
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI mahAvIra nirvANa ane nirvANusaMvata nirNaya 281 (6) deTalAka saritra lekhAe caMpAthI bhagavAne banArasa (vANArasI) ane AlaMbikA tarapha vihAra karyo hovAnuM lakhela che, paratu upara lakhyA mujaba prabhu mahAvIre caMpAthI vItabhayanagara tarapha vihAra karela ne pAMcamuM comAsuM vANijayagrAmamAM karelu banArasa AlaMbikAna vihArakrama vANijyagrAmanA vaSavAsa pachI ja zarU thAya che. - ukta lekhakonAM kayana mujaba AbhayAthI vihAra karIne bhagavAna -kompitya tarapha jAya che. paraMtu AbhayAthI rAjagRhe javAne badale kApi9pura tarapha javAnI vAta taddana asa gata che. AnaMdAdi daza --zrAvakanAM caritranI sakaLa saLaMga rIte goThavavAnA bheja teoe bhagavAnane vihAra abhiyAthI kApilya tarapha batAvyA che parantu kharI rIte te AlabhiyAthI bhagavAna rAjagRha tarapha vicarela haze. kema ke te anya kendrothI najIka hatuM temaja tyAM nircanya pravacanane -anukULa samaya hato. rAjA zreNika ane tenI patnIone bhagavAnanA vacana upara sArI zraddhA beThI hatI ane zarUAtanAM varSomAM tene lAbha paNa thayo hato. ukata hakIkatone dhyAnamAM letAM AbhiyAthI -bhagavAnanuM rAjagRha tarapha javuM te ja pramANasara gaNAya. AlabiyAmAM culakazatakane pratibaMdhIne zrI mahAvIra rAjagRha tarapha gayelA ne comAsuM tyAM vitAveluM. ' ( rAjagRhInA chaThThA mAsA daramyAna aneka bhavya jIvoe zrI mahAvIra pAse vividha vrato aMgIkAra karelAM, eTaluM ja nahi paNa mahArAjA zreNike zrI mahAvIranA sopadezanI asara taLe AvIne -nagarajano temaja potAnAM kumbIjanemAMnA jeone dIkSA levI hoya temane te pramANe vartavAmAM pUratI sahAya karavAnI tatparatA darzAvelI. e joIne bhavya jIvone, hitakAraka thavAnI pavitra vicAraNA sara bhagavAna mahAvIre sAtamuM comAsuM paNa rojagRhamAM vitAveluM
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ 282 vihAraka zrI mahAvIra temanA te vaSavAsa daramyAnanA upadezathI zreNika rAjAnA putroe temaja rANuoe paNa zrI mahAvIra prabhu pAse AnaMdapUrvaka dIkSA lIdhelI. - (8) keTalAka lekhanAM kathanAnusAra bhagavAna rAjagRhathI vihAra karIne kauzAmbI gayA hovAnuM temaja tyAM mRgAvatI Adine dIkSA ApI hovAnuM samajamAM Ave che, paraMtu amArA vicAra pramANe rAjagRhanA uparokta be mAsa vItAvIne ja bhagavAna kauzAmbI tarapha gayA hovAnI hakIkata satya lAge che. , magadhathI bhagavAna vatsabhUmi tarapha vicarelA ne tyAMthI videha tarapha gayelA, e rIte jotAM vaSavAsa videhanI najIkanA kendra vaizAlImAM gALa paDayA heya te rItasara gaNAya. (9) zrI bhagavatI sUtra vipAka mRta Adi maulika sUtra sAhitya- - mAM najara nAkhatAM mAlUma paDe che ke bhagavAne pAMcAla, surasena, kura || Adi pazcima bhAratanA dezomAM paNa vihAra karyo hato. e uparathI amArU anumAna thAya che ke, temaNe A prasaMge ja e pradeza tara vihAra karyo hovo joIe ane kampityamAM kuMDakaulika tathA pilAsa puramAM saddAlaputra Adine tibela pamADayA hovA joIe ne * vaSavAsa vaizAlI vANijyagrAmamAM ja ka he joIe. (10) keTalAka lekhake mAne che ke, kAmpiyapura ane pilAsapura thaIne bhagavAna mahAvIra svAmI rAjagRha nagare padhAryA hatA ne mahAzatakane pratibaMdha pamADayo hato. amArI e saraLa mAnyatA che. che ke kAmpityapura, pilAsapurathI vihAra karIne bhagavAna mahAvIra vANijyagrAma padhAryA hatA jemA tyAM vItAvIne ja teo. AgaLa rAjagRha padhAryA hatA ane mahAzatakane zrAvakanAM vrata ucarAvyAM hatAM. te pachI dazamuM comAsuM paNa tyAM ja karyuM hatuM,
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI mahAvIra nirvANa ane nivaNasaMvata nirNaya 283 (11) mahAzatakane pratibaMdha pamADyA pachI, bhamavAne rAjagRhIthI zrAvastI tarapha vihAra karyo hovAnuM, temaja tyAM nadinI- pitA Adine upadeza ApI, zrAvanA vrata uccarAvyAM hovAnI vAtane keTalAka lekhake Teke Ape che. jayAre amArA kathanAnusAra bhagavAna rAjagRhIthI vicArIne karyagalA padhArelA ne tyAM skardhaka tApasane bedha pamADe temaja vaSavAsa paNuM najIkanA kendra vANijyagrAmamAM gALe. (12) keTalAka caritramAM lakhyA pramANe zrAvastIthI zrI mahAvIra pAchA kauzAmbI gayA hatA. paraMtu amArA mata pramANe zAvaratIthI, sIdhA kauzAmbI tarapha nahi. paraMtu vANijyagrAmamAM mAsuM vItAvIne ja te tarapha gayA hatA. ukata caritronAM lakhANathI bhagavAna mahAvIra kauzAmbIthI pAchA zrAvatI gayA ne tyAM temane gozAlakano upadrava thaze. paraMtu amArI. namra mAnyatAnusAra kauzAmbIthI prabhu mahAvIra rAjagRha tarapha gayelA, ne bAramuM comAsuM tyAM vitAvelu, kemake gozAlakano upadrava samayanI gaNatrothI mArgAzarSamAM siddha thayo che. eTale e mAnavuM ja paDe chebhagavAna kauzAmbIthI sIdhA zrAvastI tarapha nahi, paraMtu rAjagRha tarapha gayA hovA joIe ne varSAvAsa tyAM karyo hovo joIe. (13) rAjagRhathI mAgazirSa mahine zrAvastI jaine zrI, mahAvIra gozAlakanI virUddha upadeza na ja ApI zake, kemake gopAlakavALI ghaTanA bhagavAnanA kevaLI jIvananA caudamA varSamAM banI hatI, ne atyAre teramuM varSa cAlatuM hatuM. e rIte jotAM paNa prabhu mahAvIranuM rAjagRhathI zrAvatI tarapha e taddana asaMgata jaNAya che. ja keTalAMka caritramAM kevaLI avasthAnA bhagavAnanA mithilAnA vihArane nAma nirdeza paNuM nathI ne keTalAkamAM ekAda vakhata vicayI hovAne ullekha che. paratuM prabhu mahAvIre potAnA kevaLI
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ 284 vizvoddhAraka zrI mahAvIra jananA cha mAsA mithilAmAM vitAvyAM che e jotAM bhagavAne mithilAmAM keTaluM vihAra karyo haze tenuM anumAna sahelAIthI , thaI zake. A sarve AdhAra parathI amArUM e daDha mantavya che ke rAjagRha pachI zramaNa bhagavAna mahAvIre mithilA tarapha vihAra karelo ne tera comAse tyAM sthira thayelA. : (14) comAsuM UtaratAM bhagavAna mahAvIre mithilArI aMgadeza tarapha vihAra karelo ne tenA pATanagara caMpAmAM padhArelA, capA mahAvIra prabhunuM vihArakSetra hovA chatAM tenI varSAvAsa yogya kendromAM gaNanA nahetI. eTale caMpAthI pAchA pharIne prabhu mahAvIre caudamuM mAsuM paNa mithilAmAM ja vItAveluM. (15) cemAsuM utaratA ja bhagavAne zrAvastI tarapha vihAra karelo ne tyAMnA zAlakeSTha udyAnamAM temanI ane gozAlakanI vacce -lAcAlI thayelI ne gozAla tejolekhyAne asadupayeAga karelo. te pachI bhagavAna zrazvarastInA pradezomAM ja vicarelA, gozAlakanI tijoledhyAne cha eka mAsa thatAM bhagavAna meMDhiyagAmanA sAlASTaka caityamAM bicAra paDelA; chevaTe temaNe siMha aNagAra pAse revatI zrAvikAne tyAMthI auSadha maMgAvIne tenuM sevana kareluM ne roga zAnta paDaze. te pachI zArIrika svasthatA prApta karavA mATe temane tyAM zeDa vakhata TheravyuM paDayuM hoya te svAbhAvika che ane te arasAmAM varSAkALa paNa najIka AvI gayA hoya. eTale temane varSAvAsAgya kendra mithilA tarapha javuM paDayuM hoya e nizcita gaNAya. (16) mithilAthI bhagavAna mahAvIre pazcimanA janapadamAM vihAra karelo ne TheTha hastinApura sudhI vicarIne pAchA vANijyagrAma tarapha padhArelA ne seLayuM mAsu, vANijyagrAmamAM kareluM. (17) keTalAka anagAronI bhAvanA vipulagiri para anazana karavAnI hatI. temaja magadhanI bhUmi che, cAra varSa jeTaluM lAMbe
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 ' zrI mahAvIra nirvANu ane nirvANusa vata nirNaya 25 samaya thaI gayA hatA eTale sattaramu ceAmAsuM bhagavAne magadhanA pATanagara rAjagRhamAM kyu (18) rAjagRhathI bhagavAne a'gaddezanI rAjadhAnI capA tarapha vihAra karelA te mAga mAM zrI gautamane sAla tathA mahAsAlane pratibAdha karavA-pRSTha ca'pApurIe mAlelA, kalikAlasarvajJa hemacandrA cAya viracita triSaSThi zalAkA purUSa caritrAntata zrI mahAvIra caritramAM paNa AA pramANe ja che. paNa pAchaLathI te teja samaye gAMgali AdinI dIkSAnI vAta tathA zrI gautamanA aSTApada gamananI kathA khAve che. te bAdamAM bhagavAnanA dazA dezanA vihAranI hakIkata Ave che. parantu amArA mata pramANe A prasage bhagavAne gAMgUla Adine dIkSA nathI ja ApelI parantu bhagavAna khIjI vakhata ca pA tarapha gaelA tyAre ja gAMgali Adine dIkSA ApelI te eja ciratramA AgaLa jatAM e pramANe Ave che. ane ethI sAbita cAya che ! sAla-mahAsAlanI dIkSA pachI prabhu mahAvIra dazANuM deza - tarapha vicarelA, " je ke dazANuthI rAjagRhI ane vaizAlI-vANijyagrAmanu' a tara lagabhaga sarakhu` hatu, chatAM pAchaluM cAmAsu rAjagRhamAM kareluM hAvAthI temaja purimatAla, banArasa Adi kSetromAM vicAryone lAMkhA samaya thayeA hovAthI bhagavAne banArasAdi pradezamA thaine videha tarakavihAra karelA jyAre uparAkata caritramAM dazA bhadra rAjAnI dIkSA pachI bhagavAnanA janapadanA vihAranI temaja pachIthI rAjagRhamAM padhAryAMnI vAta Ave che, parantu amArI gaNatrI pramANe kAzI-phaeNnAzalAdimAM vihAra karelA ne vaLI avasthAnuM. aDhAramu cemAsuM vANuijayagrAmamAM vItAvelu'. (19) vANijyagrAmathI punaH bhagavAna mahAvIre ThAzala, pAMcA-lAdimAM vihAra zarU karelA te cemAsuM vaiza lImAM karelU .
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ -286 vizvoddhAraka zrI mahAvIra (20) vaizAlImAM comAsu mALI bhagavAna mahAvIra videha-kezala AdijanapadomAM vicarelA ne vIsamuM comAsuM vizAlImAM vItAvelu. (21) lagabhaga traNa varSa sudhI madhya pradezamAM vicaryA pachI prabhu mahAvIra pitAno vihAra mukhya kendra rAjagRha tarapha Adarelo ne rAjagRhathI AgaLa caMpA tarapha vicarelA. pRSTha caMpAmAM mAMgali Adine dIkSA ApelI ane comAsuM rAjagRhamAM rahelA. * (22) keTalAka tapasvI munionA anazanane lIdhe bhagavAne A sAlana vihAra rAjagRhanI AsapAsa rAkhela ne varSAvAsa nAlandA ka(rAjagRhI ) mAM rahelA. na (ra3) comAsuM UtaratAM bhagavAna mahAvIre videha tarapha vihAra Adarela. kevaLA jIvananA trIjA varSe vANijayagrAma nivAsI AnaMda -gApatie prabhu mahAvIra pAse zrAvaka dharma aMgIkAra karyAnI vAta kahevAI gaI che. te Ananda zrAvake vIsa varSa sudhI dharmArAdhanA karI -anazana vrata aMgIkAra karyuM, te samaye vizvopakArI zrI mahAvIra vANijayagrAmanA tilAsa cityamA padhAryA hovAnI hakIkata zrI upAsaka daMzaga sUtramAM Ave che eTale bhagavAne trevIsamuM comAsuM vaizAlI vANijyagrAmamAM karyuM hoya te susaMgata gaNAya, (24) videhathI bhagavAne kezala-cAla Adi madhyapradezamAM vihAra karelene ghaNAM varSe comAsuM mithilAmAM gALyuM (25) sicivAmAM mAruM vItAvI prabhu mahAvIre caMpA tarapha vihAra karelo ne tyAMthI rAjagRha tarapha gayA hevA joIe. kemake gaNu -1ra zrI prabhAsa mAja varSamAM rAjagRhanA guNazIla cityamAM anazana karIne nirvANa pAmelA ne te vakhate bhagavAna temanI pAse hatA. e, rIte jotAM samAya che, ke A comAsuM zrI mahAvIre rAjagRhamAM karyuM hovuM joIe.
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI mahAvIra nirvANa ane nirvANusaMvata nirNaya 287 (26) A sAla paNa magara-padezamAM vicAravAmAM vitelI temaja gaNadhara zrI acalabrAtA ane zrI metArya paNa Aja sAlamAM rAjagahanA guNazIla caityamAM nirvANa pAmelA. eTale mAnI zakAya ke bhagavAne A chavvIsamuM comAsu paNe nAlandA yA rAjagRhamAM karyuM hoya. (27) rAjagahathI prabhu mahAvIra videha ta7 viharelA. vANijayagrAma-vaizAlImAM pUratAM comAsAM thayAM hovAthI temaNe tyAMthI mithilA ' tarapha vihAra laMbAvyo ne mAruM mithilAmAM karyuM. (28) A sAla paNa videhabhUmimAM vicarelA ne comAsuM mithilAmAM kareluM. ' (28) A vaSovAsa rAjagRhamAM gALela, kemake gaNadhara zrI agnibhUti ane vAyubhUti Aja sAlamAM rojagRhanA guNazIla -cityamAM nirvANa pAmelA. (30) A sAlamAM lakhe samaya bhagavAna magadhamAM ja vicarelAM ne gaNadhara avyakta, maMjhila, mauryaputra ane akampika rAjagRhanA tyamAM ja nirvANa pAmela. comAsuM besatAM pahelAM bhagavAne rAja-grahathI vihAra kare ne comAsu pAvA madhyamAM rahelA.
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa navamuM nirvANabhUmi nirNaya ullekhanIya prasaMge -bhagavAna mahAvIranA dIkSita jIvanamAM ullekhanIya traNa prasaMge banyA che. eka to govALIyAe temanA kAnama khIlA khAsI dIdhelA; te kADhatI veLA temane thayeluM mahAkaSTa. bIjo RjuvAlikA nadIne kAMThe ja bhiyagAmamAM kevaLajJAna prApta thayA pachI tarata vihAra karIne temaNe karelI saMghasthApanA ane trIjo temanuM nirvANuM. A rIte karNadaSTa, saMdhasthApanA ne nirvANanA uparokta traNeka prasaMgo eka ja sthaLe banyA che ane te madhyamA-apApA nagarImA ane te nagarane aDIne AvelA mahAsena vanamAM. have jo e nagarI ane, mahAsana vanane sthaLanirNaya karI zakIe to prabhu mahAvIranA jIvananA uparokta traNe prasaMgone sthaLa-nirNaya karI zakAya. madhyamA-apApA e bhaMga athavA bhagI dezanI rAjadhAnI hatI. ane prabhu mahAvIranA nirvANa samaye te nagarIne rAjA hastipALa hato. bhagavAna mahAvIra saMdhanI sthApanA karavA mATe jyAre mahAsena vanamAM padhAryA tyAre madhyamAapApAmAM emila nAmanA eka dhanADhaya zrI janA:
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ - nirvANabhUmi nirNaya 289 AmaMtraNathI te samayanA gautasAda mahAna vidvAna brAhmaNa paMDito mahAyajJa karavAne padhAryA hatA ( je agyAre paMDito pAchaLathI bhagavAna mahAvIranA ziSya-gaNadhara banyA, A rIte madhyamA apApAno nirNaya karavAne mATe ApaNI pAse mahAna vana, bhaMgadeza, hastipALa rAjA, ane pavitra ane yogya jaici eTalA mULa mudAo ekatra thAya che. te anukrame vicArI jaIe. samagra bhAratIya sAhityamAM mahAsena' nAma be vastuone anulakSIne vaparAyela che. temAM eka nRpati ane bIjuM vana. bhagavAna mahAvIrane samakAlika ane temanA pratye bhakitabhAva dharAvanAra avaMtipati caMDapota, mahAsena nAme oLakhAto hato. ane jyAM zrI mahAvIre saMghanI sthApanA karI te bhUmi "mahAsena' vananA nAme oLakhAtI hatI. e mahAsana vananuM varNana karatAM jainazAstrane ati ramaNIya ane hemavarNa vana tarIke oLakhAve che. bIjI bAju mahAkavi kAlidAsa madhya avaMtInuM varNana karataM jaNAve che ke -"vatsarAja (udayana ahIM prota rAjAnI priyA duhitA (vAsavadattA)nuM haraNa karI gaye. hato ane Aja bhUmimAM te rAjAnI mAlikInuM ane tenuM (pradyotamahAsena) nAma dharAvatuM tAlanuM hetavaNuM vana hatuM A parathI ApaNane ema mAnavAne cokkasa kAraNa maLe che ke mahAsena vana adhya avaMti-madhya hiMdamAM AveluM hatuM. 2 bhaMgadezano cokkasa sthaLa nirNaya karatAM pahelAM ApaNe keTalIka bhaugolika sthiti vicArI levI joIe 1 " juo mahAkavi bhAsakRta " vanavAsavajJAn !" 2 '...tatrAdizya saNa dharma devodhate jagadguru lAmAbhAvAn madhyamAyA vA vaData-zrI mA mahApU .." pasUtra. 3 ' pradyotasya priya duhitara batsarAjo'tra jahe / haima tAla druma vnmmUtra tece rAjha ' rU4-pUrvameghadUta.
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizvoddhAraka zrI mahAvIra prAcInakALamAM bhAratavamAM jaina dRSTie sADI pacIsa A deza hatA. ati prAcIna kALanu praznApanA -sUtra temaja zrImada hemaca`drAcArya kRta tripuSThi zalAkA purUSa caratra-A ane graMtheAmAM te dezanAM temaja temanI rAjadhAnIonAM nAma eka sarakhAM maLI Ave che, eTale te aMge matabhedane kazuM sthAna nathI jAtuM. paNa uparokata sADI pacIza nAmeAmAM avaMtIne nirdeza nathI e khAsa vicAraNIya che, tene khulAse zeAdhI kADhavA joIe. avatI e jaina, bauddha ane vaidika dRSTie Adeza hatA te viSayamA te| zaMkAne hAIja sthAna nathI. vaidika dRSTie te bhAratavarSamAM ATha mahAtIrthaMmAnuM eka tIrthaM hatuM ane tyAM jyAtirliMga pragaTelu . jaina darzanamA puN ava'tInI ati prAcIna kALathI tI tarIkeja gaNunA thatI AvI che . temaja khaud dane paNa avatIne dharma bhUmi tarIke oLakhAvela che. eTale sADI pacIsa A dezamAM tenI gaNanA na thAya e tadana asaMbhavita che. 290 sAcI vAta te e che ke dha granthAmAM je sADI pacIza A dezAnI gaNanA karavAmAM AvI che te AAryavatA mukhya prAnta dezeAnAMja nAma nathI, paNa peTA prAntAne paNa temAM nirdeza thayelA che ane ava tI e AryAvanA eka viziSTa ane vizALa prAnta hAine tenA samUhavAcaH ava'tIne nAme nirdeza na karatAM tenAM prAntAnAM nAma temAM sUcavAya che. khIjuM eka kAraNu e paNa hAi razake prAcIna kALamAM avaMtIne! dakSiNa bhAga AryAvartanI sarahadanI bahAra4 lekhAtA hAine akhila ava'tine AryAvatamAM na lekhavAmAM Avyu` hAya, pappu uttara avaMtinA dazANuM ( pUrva ), bhaMga ( madhya ) te mAsa ( pazcima ) e traNu . prAntAne Aya prAntA tarIke nirdeza na 4 '...AvAM vAdhaLApatha... advaitAnuM gamato vezAna..pataM dvijJA' --bhAdityapurANa
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ nirvANabhUmi nirNaya - 291 thaye hoya. sAhitya granthAmAM paNa pUvavantI e prayoga vAraMvAra najare paDe che te parathI paNa jaNAya che ke avaMtInA pUrva pazrima, madhya Adi vibhAga paDI gayelA. bhagavAna mahAvIra svAmInA samayamAM samasta avaMtInuM pATanagara uMdhinI hatuM ane AkhAye avaMtIno samrATa caDaprota hato. te avaMtI dezanA pUrva, madhya ne pazcima ema traNa vibhAga paDI gayelA. pUrvanAM pradeza dazArNanA nAme oLakhAto, mRnikAvatI yAne vidizA tenuM pATanagara hatuM ane tyAMne nRpati darzANabhadra hatuM. madhya ava tine pradeza bhaMganA nAme oLakhAto, tenuM pATanagara zrI vizAlapurIyAne zrI apApApurI hatuM. tyanio nRpati haripALa hato ane pazcima avaMtInA pradeza mAsanA nAme oLakhAtA ne tenuM pATanagara purivartA hatuM. AmAMthI pUrva bhAga dazArNa nAma dharAvato hato ane tenuM pATanagara vidizA hatuM te aMge te zakAne sthAna che ja nahi jena zAstromAM dazArNanA pATanagara tarIke dazANuM nagara athavA kRtikAvatI nagarI nAma maLe che. paraMtu mahAkavi kAlidAsa tene vidizAne nAme oLakhAve che. eTale saheje ema anumAna bAMdhI zakAya che ke 5 AgaLa pR 293 TIka naM. 11 tathA upara pR. 79 jue. 6 ...meLa vida prApa rALe ci pramu dazANapuramityasti nAmnA tana mahApuram // 1-2, 10-10 tricha, . . . matiyAvaI dasaNA---prazApanAsUtra : pa. 7 " cAcI phula raze. 24 teSA dikSu prathita vidizA lakSaNA rAjadhAnI / ' 26-pUrvameghadUta
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 vizvoddhAraka kI mahAvIra kRtikAvatI, dazArNanagara, vidizA ane bhIlsA e cAre nAmo - sAMcInI najIka AvelA dazArNanA (pUrva-avaMtInA) pATanagarane mATe vaparAyela che. bhaMgadezane prazna khUba ja gUMcavaNabharelo che. e dezanA pATanagara thI apApAmA bhagavAna zrI mahAvIra nirvANa pAmelA ane bhagavAra mahAvIra svAmInA nirvANutIrtha tarIke atyAre bihAramAM AvelA pAvApurI 9 gAmane lekhavAmAM Ave che. te paththI ghaNA kharA vidvAne ane samAjane moTo varga baMne dezanI sarahada paNa tyaja gaNavAne, lalacAyela che paraMtu chellA traNa varSa pahelA koIpaNa granthama pAvApurI pUrvamAM Avela hovAno nirdeza nathI maLato. vartamAna pAvApurImAM tyAM bhagavAnanA nivaNane sUcavatAM prAcIna avaze nathI maLatAM eTale AjanI pAvApurIne ja prAcIna kALanI thI apApA mAnI letAM acakAvuM paDe che. bIjI bAju bhaMga dezane madhya ava tI tarIke gaNatAM ane tenA pATanagara zrI vizAlAne zrI apApA gaNata aneka praznone uttara sAMpaDI rahe che. { 8 A cAre nagarIo tathA pAsenA sAMcIpurI ane besanagara- A chae sthAnane paraspara etihAsika sabadha tathA viziSTa hakIkata. prAcIna bhAratavarSa (De. tribhuvanadAsa laheracaMda zAha kRta) bhAga 1 cA avatidezanA varNane pR. 184 thI 200 juo. - * 9 zrI mahAvIranA jIvana aMge caMpA ane pAvApurI (apApA-- pUrI) te be nagarInuM mahatva che. caMpAnI AsapAsanA pradezamAM temane kevaLajJAna UpasyuM che ane pAvApurImAM nirvANa pAmyA che. temAM caMpAnA sthAnanI mAnyatA pR. 279 mAM jaNAvyA pramANe pheravavI paDaze ane tema thatAM pAvApurInuM sthAna paNa ApoApa pharI jaze. ke, jJAnaptinA sthaLethI bAra yojana pote (pR.299 TIkA naM. 21TagI-mApurA mAM padhAryA che ne kALa game tyaja nirvANuM pAmyA che (pR. 288 ).
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ nirvANuMbhUmi nirNaya dareka jaina zAstramAM jaNAvyA anusAra bhagavAna mahAvIrasvAmIe saMdhanI sthApanA madhyamA apApAmAM hrAsena vanamAM karI hatI ane temanA kAnamAMthI khIlA kADhavAne prasa`ga temaja nirvANu-ane mahAsena jainanI najIka jyacAApApAmAM banelAM aa mahAsena vananuM nAma vatIpati caDapradyotanA nAma parathI paDayuM hatuM ane te mukhya ava tImAM AveluM hatu' te ApaNe AgaLa joi gayA. 23 1 1 1 mahAkavi kAlidAsa peAtAnA amara kAbyaratna 'meghadUta ' mAM pakSa dvArA mene sadeza ApatAM tene dazAnu pATanagara vidizA nihALyA pachI, pazcime vaLavAnI salAha Ape che ane tyAM siMdhu 10 -nadI vaDhAvyA pachI AvatI pradezamAM svavAsIonA zeSa puNyathI vaselI svaJanA ja eka tejasvI kha& samI zrI vizAlAnA 11 darzana karavAnI salAda Ape che. te nagarI ati vizALa haiAine zrI vizAlA kahevAtI ane te puNyabhUmi hapte zrI pASA nAme eLa khAtI. bhagavAna mahAvIrasvAmI tyAM nirvANlR pAravAthI te pApAnA nAme oLakhAtI. eTale mAnavuM paDe che huM trizAlA nagarItu sthAna atinA pradezamAM ja che ( uparanI TI. na 5 tathA rR. 79 ) bauddha granthAmAM jaSNuAveluM che ke susumAra paMta pAse bhagna jAti 10 pUra' nAma kArsala siMdhu, je ujjaina nagarInI 'bala nadInI. vyAkhA che. 16 veLImUttA pratanu sahiA tApatItattva sindhuH / 30 prApyavantInudayana kathAkovida grAmavRddhAn pUrvodiSTAmupasarapurIM zrI vizAlAm / khalpIbhUte sucarita phale svargINA gAMgatAnA / -zeSaH puNyaItamiva divaH kAntimata khaNDamekam / 31 pUrva meghadUta 7
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ 294 vizvoddhAraka zrI mahAvIra rahetI hatI ane pAvAmAM madala jAti vasatI hatI. jemAM granthomAM jaNAvyA anusAra bhagavAna mahAvIra svAmInI nirvANabhUmi-pAvAmAM paNa mala jAti ja vasatI hatI. kemake bhagavAna mahAvIra svAmInA. nirvANa pachI kAzI kezalanAra nRpatio temaja nava mala jAtinA ane nava licchavI jAtInA nRpatioe bhagavAna mahAvIra svAmIrUpI. bhAvadIpaka olavAtAM dravya dIpakarUpe dIpotsavI parvanI zarUAta karI. AmAMthI kAzI kezalanA rAjAo jANItA che. licchavI nRpatio paNa bhagavAna mahAvIranA mAmA ane licchavI jAtinA nRpati ceTakanA - sAmaMta hatA. paNa mala jAtinA ( TIka naM. 12 tathA 13 juo) rAjAe to pAvAnivAsI mala jAtinA ja rAjAo havAne sa bhava che. A parathI pAvAmAM mala jAti vasatI hevA saMbaMdhamAM jana ane bauddha bane to parasparanA pUraka lekhAya ane bhagna jAtinA nirdeza pirathI ema anumAna bAdhavAne kAraNa rahe che ke kati bhaMgadezanA nAma parathI jAtine e nAma maLyuM hoya athavA jAtino bhagna nAma parathI e deza bhaMganA nAme oLakhAyala heya. A pradezanI sImA, upara 12 zrI. jaina ve. kenpharansa heraDa. zrImana mahAvIra sacitra mon's y, 344. Political Eistory of India P. 93 jema avaMtipati caMDapradyotanA pUva je kAzImAMthI UtarelA che tema magadhapati zreNikanA pUrvajo paNa kAzImAMthI UtarelA che (upara pR. 268 TI. na. 1 tathA prAcIna bhAratavarSa bhAga 1, pR. 97) ane A zipatio tathA pAsenA kezala prAMtanA keTalAka kSatriye A jatinA kahevAtA. tAtparya ke, ava ti, kAzI tathA kezalamAM mala jAtinA kSatriyo vasatA hatA (zreNikanA pitA prasenajItane magadhadeza te vArasAmAM maLyo hato jethI teNe rAjagAdI kAzImAMthI. pheravIne madhamAM prathama kusumapure ane pachI rAjagRhImAM karI hatI).. ( 13 uparanI TIkA na. 12
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 295 nirvANabhUmi nirNaya jaNAvyA anusAra bauddha granthamAM sapaSTapaNe susumAraparvatanI pAse jaNAvavAmAM AvI che ane susumAraparvatanuM sthAna dakSiNa vatsamAM ke vatsanI dakSiNe nizcita che. A vastusthiti paNa bhagadezanI sImA pUrvamAM khecavAne badale madhya hiMdamAM khecI jAya che. jena zAstromAM jaNAveluM che ke jyAre bhagavAna mahAvIrasvAmIe mahAsena vanamAM saMghanI sthApanA karI tyAre kauzAmbImAM rahelI caMdanabALAne tarata tyAM pahoMcADavAmAM AvI ane bhagavAne tene pitAnI paTTaziSyA banAvI 14 A parathI paNa ema mAnavAne kAraNa maLe che ke mahAsana vana kauzAmbInI najIka madhya hi damAM AveluM hatuM. jaina zAstromAM jaNAvya pramANe mahAvIra prabhu saMghanI sthApanA karavAne jyAre mahAsena vanamAM padhAryA tyAre zro, apApApurImAM semala nAmanA dvije mahAyajJa karAvavAne mATe bhAratabharanA vadhumAM A vadhu vidvAna ane mahAna evA agyAra brAhmaNane AmaMcyA hatA. 1pa ane prabhu jyAre mahAna vanamAM birAjyA tyAre te brAhmaNe DitAe apApApurImAM yajJavidhinI zarUAta karI hatI. A parathI eTaluM puravAra thAya che ke vidika daSTie zrI apApA e yajJakAryane yogya pavitra bhUmi lekhAtI hatI. bIjI 14 rUta nA tatra rAtanI siMdhatA! / pazyantI yAntamAyAntaM diviSajanamaMvare // 161 // svAmina kevalotpattinizcayAd vrtkaakssinnii| tridamdavI yominiye zrI vIraparSadi / / 162 // 1-6 tri, za. pu. ca. . . 15 "vi pUmapayA caTTamorca somijA ! mAninAya zraddhayA tAn yajJakarma vicakSaNAnA / / : ', 18-5 ja che, { ca. kaleka 61.
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ 261 vizvadAraka zrI mahAvIra bAjue vaidika zAstro para najara karatA jaNAya che. prAcIna samayamAM teo vivAha, zrAddha, yajJa Adi kriyAo mATe narmadAnI uttare ane siMdhunI dakSiNe AvelA-eTale saptasiMdhunA-ane pUrva, pazcima ane madhya ema traNa vibhAgamAM vahecAyelA uttara anaMtinA pradezane cagya lekhatA hatA ane bAkInA badhA ja prAnta (aMga, raMga, madha, kaliMga, kAMcI, saurASTra, dakSiNuM--vatI Adi) ne yajJAdi kriyAne mATe agya lekhatA hatA e saMgomAM mahAyajJanI kriyA pUrvanA pradezomAM karavAmAM Ave te taddana asaMbhavita jaNAya che. eTale pavitra yajJabhUmi samuM zrI apApA e pUrva hiMdanI pAvApurIne badale uttara avaMtInA gadhya pradezamAM Avela zrI vizAlA hevAne vizeSa saMbhava che. bhagavAna ahAvIra svAmInA nirvANathI zarU thatI jena kAlagaNanA hamezA avaMtIne AzrayIne ja 17 gaNavAmAM Ave che. je rAtrie 16 saMvaMjasTiAzya jATamAvikA (=rdIkSaSNu avaMtI rAjya kSiArthe tathA ! narmadAdakSiNe yacca siMdhoruttarameva ca // pauMDAzveta surASTrazva vadyAmAgadhikAstathA / na vivAha tathA zrAddhaM yajJaM caiva samAcaret // ' mAdisya purANa 17 A anumAnane vizeSa samarthana e hakIktathI maLe che ke, te AkhIe kALamaNunA batAvatI traNe mAthAmAM mAtra avatipatione ja, samayanI anukrame batAvela che; nahIM ke bIjA koI pradeza patione. vaLI A atipatio judA judA vaMzanA che eTaluM ja nahIM, paNa te te vaMzanA bhUpatio jeTalo jeTaluM samaya avaMti upara rAjasattA rahyA, teTale ja kALa temAM neoi che. A pramANenI be aitihAsika paristhitithI ApaNuM anumAnane vizeSataH
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ 297 - nirvANabhUmi nirNaya bhagavAna mahAvIra nirvANa pAmyA teja rAtrie avaMtIpati caMDa paNa mRtyu pAmyo ane avaMtInA siMhAsane teno putra pAlaka beThe 18 evA vAya sAthe ja pratyeka jaina grathamAM jena kAlagaNanAnI zarUAta thAya che. A parathI ema mAnavAne kAraNe maLe che ke bhagavAnanuM nirvANa caMDanA ja pradezastra thayuM hoya ane kadAca caDe paNa aMtima samaye prabhu pAse dIkSA lai anazana pUrvaka prabhunI sAthe sahagamana karyuM hoya. pAvApurInA rAjA tarIke jaina granthamAM hastipALa rAjAno vRttAMta Ave che jyAre bhagavAna chellA pAvApurImA padhAre che tyAre te prabhunI pAse jAya che ane rAtre pote svapnamAM ATha dAne bhAvArtha pUche che. prabhu tene artha samajAve che. A hastipALa keNu te viSe -gya khulAso kyAMya nathI maLI zakato. te parathI ema mAnavAne kAraNa rahe che ke kadAca caMDapraghAta eja hastipALa29 hAya. caMDa hAthIono khUbaja zokhIna hato ane tenA "nalAMgariMga hAthIthI to dhArmika temaja rasasAhityamAM asara banI gayela che te parathI kadAca tene hastipuSTi maLe che. A Akhe prazna bhAratIya itihAsane sparzata hAI atre carca asthAne lekhAya. Icchuka vAcake prAcIna bhArata varSa, bhAga 1, avati dezanuM varNana vAcavuM. 18 "sthaLa jo rAtiyaM mahAvIra te rathaLAtivaruM mahiti pArAyA che" tityogAlI painnaya 19 caMDa mota rAjA hastine zokhIna hato. tenI najara nati sAhityagraMthomAM prasiddha che (kAniMgahAma kuta bhAradyuta ratupa, pR. 2) temaja vatsapati udayanane pakaDavA mATe paNa tene hastavidyAno ja upayoga karyo hato. eTale je rAjA hastinA - - - - -
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ 298 vizvo dvArA zrI mahAvIra pALanuM vizeSaNa paNuM sapaDayu heAya. samasta avaMtIno samrATa hAine te zrI vizAlA-zrI apApAne pati te saheje lekhAya. A saMgamAM je caMDane hasti pALa tarIke svIkArI laIe to bhagavAna mahAvIra svAmInuM nirvANa madhya-avaMtImAM aphara bane che. vartamAna pAvApurI -vartamAna pAvApurI e bhagavAna mahAvIrasvAmInI sAcI nivaNa bhumi na hotAM sthApanA che tema mAnavAne bIjuM eka mahattvanuM kAraNa e paNa che ke tyAM nirvANa sthaLa tarIke jalamaMdirane oLakhAvavAmAM Ave che ane tenI aDadho mAIla pUrvamAM AvelA stUpane kevaLajJAnanA stUpa tarIke oLakhavAmAM Ave che. 20 have jainazAstromAM jaNAvyA anusAra mahAvIra prabhune jyAM kevaLajJAna papu (jamIyagAmamAM, juvAlikA nadIne tIre, zAmaka nAme gRhasthanA kSetramAM, zAtirUnI nIce) ane jyAM temanuM nirvANa pALanA-zokhIna hoya tenuM guNadarzI nAma " hastipALa' lakhAya te barAbara che. te samaye AvAM guNadarzI nAma ItihAsane pRSNe aneka rAjAnAM nedhAyA paNa che-jemake zreNika, ajAtazatru, amitraghAta (sa prAMta) dhananaMda, I. I. eTale majabUta anumAna thAya che ke, atre paNa caDaprotane badale tenA guNadarzI nAma hastipAlano ja -ullekha karAyo che. 'agnibhIruratho devI zivA nalagiriH karI / kohadho lekhavAho rAjye ratnAni tasya tu // 27-11-20 2i. rA. pu. 3. atrodbhAtakila nalagiri staMbhamutpAhya darSAt / " pUrva meghadUta 20 "munizrI cAritravijaya kRta be jainatIrthone nakazA pR. 31.",
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ nirvANabhUmi nirNaya 299 thayuM, te banne sthaLo vacce bAra ejananuM aMtara hatu. A parathI ema mAnavAne spaSTa kAraNa rahe che ke jayA sAMcInA avazeSo jaLavAI rahyAM che te bhagavAnanuM nirvANakSetra hoya ane sacIna avazeSothI bAra ejana dUra jyAM bhAradUta tUpanA avazeSa najare caDe che te bhagavAnane kevaLajJAna UpajavAne pradeza hAya (prAcIna bhAratavarSa bhAga 1 le pR. 295 ) , atyAre pAvApurImAM je jalamaMdira che te madhyakAlina bAMdhaNInuM . che ane tenuM bAMdhakAma prAcIna stUpa karatAM caitya ke dharmazALAnA bAMdhakAma sAthe vadhAre maLatuM Ave che. jyAre bhagavAna mahAvIrasvAmI nA nirvANa sthaLa para te bhavya stUpa caNAyelo ane teramI sadImAM (21) "mokSamAvAhU putri apApApurI ri nAma mahilA phaLa pAvApurI tti nAmaM kathaM jeNa ittha mahAvIrasvAmI kaalgo| ittheva ya purie vahasAsuddha IkArasI divase bhiagAmAo rati bArasa joaNANi AMgaMtUNa pubaha desakAle mahAseNavane bhagavayA goamAI gaNaharA khaMDiagaNa purivuDhA dikikhaA pmuiaa| vividha tIrtha kalpAMtargata apApAkalpa sphUTe mArge dina iva devodyotena nizyapi dvAdaza yojanAdhvAnAM bhavyasatyairalaMkRtAm / / - 27--10 2i. ra, pu. .titthanAho duvAlasanoyaNaM tariyAe majjhimAnaya rIe gaMtu paMvatto (zrI guNacandrasUri kRta zrI mahAvIra caritra.) * tatoya bArasahiM joyaNehiM majDimA nAma nagarI / ' (mArA jULa [ 326)
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ vidAraka zrI mahAvIra zrI jinaprabhasUri-paNa te raLe ramya stUpa hevAnI nodha le che. A vihAra vivaraNa -bhagavAna mahAvIra svAmIne dIkSAjIvananA bAramA varSe mAni gAmamAM kAnamAM khalA na khAvAne upasarga nA ane te pachI madhyamAM rasapApAmAM te khIlA kheMcatAM mahAkaTa naDaze ne pachI thoDA ja samayamAM ja bigAmamA temane ' kevaLajJAna karyuM ane tyAMthI bAra ejana 62 madhyamA apApA pahecI temaNe saMdhanI sathApanA karI. te pachI emaNatrIsamuM comAsuM teNe majagRhImAM zya, comAsA pachIne thoDA samaya paNa temaNe - rAjagRhImAM ja gALyA. te pachI chelluM mAsuM zrI apApAcAM thayuM ane te comAsA daramyAna madhyamAM apApAmAM teo nivaNu pAmI. madhyamAM apApAmAM banelA uparokta traNa prasaMgamAMthI chello prasava te madhyamA apApAne sthaLa-nirNaya karavAmAM ApaNane madadagAra banI zake tema nathI, kemake ogaNatrIsamuM comAsuM rAjagRhImAM ane trIsamuM madhyamAM apApAmAM, e benI vaccenA bhagavAnanA vihArakamano-ceksa ItihAsa paDato nathI. eTale mAmA --apApA rAjagRhathI game teTaluM cheTuM ke game te dizAmAM hoya to paNa prabhu tyAM pahoMcI zake che. paNa madhyamA apApAmAM banelA karNakaSTa ane saMbaMdha sthApanAne prasaMga apApAnA rathaLanirNayamAM ApaNane madadagAra banI zake tema che. bhagavAne agyAramuM comAsuM vizAlA (zALI nathI nagarIsarasa karyuM. tyAMthI comAsAnI pUrNAhuti pachI vicarelA prabhu aneka (22) "mUvizvamUrijanavaraphUpa ra AhavA sA'pApA madhyamAdibhavatu varapurI bhUtaye yAtrikebhyaH // vividhatIrthakara. 20. (23) jue uparamAM pR. 79 tathA pR. 293
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ nirvANabhUmi nirNaya 301 gAma-nagaro vaTAvIne susumArapura AgyA susumArapuramAM thoDAka samaya gALyA pachI prabhu anukrame bhegapura, naMdIpura, meDhaka ane kauzAmbI nagarIe padhAre che. kauzammIe teo pAsa vada ekame ahA abhigraha tapa Adare che ane cha mahinAmAM UNe pAMca divasa rahyuM-jeTha suda agyArase caMdanabALAne hAthe te tapanuM pAraNuM kare che. tyAthI prabhu anukrame sumaMgalA succhatA ane pAlaka gAme thaI aSADha suda terasanA arasAmAM caMpa pahece che ane tyAM bAraNuM mAruM kare che. tyAMthI mAgasara vada ekamanA arasAmAM vihAra karI te ja bhiya ane meDha gAma vaTAvI jAni gAme gayA. tyAM eka govALe temanA kAnamAM kASThanA khIlA khasI dIdhA. prabhu tyAthI madhyamA apApA padhAryA tyAM siddhArtha vaNikanA mitra kharaka vaidhe te khIlA kheMcI kADhayA tyAMthI prabhu pAchA ja bhiya gAme AvyA. tyAM temane vaizAkha mAsanI ajavALI dazame juvAlikA nadIne kAMThe kevaLajJAna Upajyu. prabhu tyaccha rAta bAra ejanane vihAra karIne pAchA . rAdhyama apApA pahoMcyA ne tyAM temaNe saMghanI sthApanA karI uparokata vihAra kramanuM pRthakkaraNa karatAM ApaNune jaNAze kemahAvIra prabhu mAgasara vada ekamanA arasAmAM vizAlAthI vihAra karIne poSa vada ekame kauzAmbI AvI pace che ane eka mahi- - nAnA gALAmAM moTe bhAge te vizAlA ne susumArapura vacce pasAra thAya che. eTale susucArapura, bhagapura, nadIpura ne meDhaka e cAregAma svAbhAvika rIte ja kauzAmbInI najIkamAM hovAM joIe ane temAM paNa meDha gAma to kauzAmbInI lagabhaga aDoaDa hovuM joIe, bhagavAnane A vihArakrama pUrvathI pazcima taraphano gaNAya. paNa je vizALa ne vaizAlIne badale ujenI lekhAya to A vihAra bhUmie dakSINathI uttaramAM gaNAya. 24 sudhAro kara-upara pR. kapamAM agiyAramuM comAsuM vizALA=
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ 302 vihAra zrI mahAvIra kauzAmbImAM cha mahinA vItAvI prabhu sumaMgalA, succhatA ane pAlaka gAme thaI thoDA ja samayamAM caMpA pahoMce che ane tyAM bAramuM bilADa (eTale vaizAlI)mAM karyAnuM lakhyuM che, paNuM te vizALA uyinI ( juo pR. 79 tathA pR. 293 ) levAnuM che, kemake tyAMthI vihAra karI turata susumArapura Avela che jenuM sthAna pR. 295 vatsanI kSaNe che) ane te bAda kauzAmbI (vadeza - Avela che, te bAda caMpA ( saMdeza che ke jenuM kharuM sthAna triSTi salAkA purUSa caritra same 2 ane upara pR. 27pramANe zI dezanI dakSiNe che)mAM bAramuM comAsu (pR. 45) karela che. A sarva sthAnanAM anuzIlanathI samajavuM ja rahe che ke vizAlA te lisADa nahI paNa uyinI che. mAnI ke vizALA te bilADaja che ane pazuzrI mahAvIra 11 muM comAsu vaizAlIsA karI, turata ja susumArapura padhAryA che. to ema svIkAravuM paDaze ke vizALA zabda te vizeSa nAma nathI paNuM vizeSaNa che, ne jema mahAkavi kAlidAse meghadUtamAM upara pR. 293 ujaiyinIne lAgu pADayuM che tema te zabda- vaizAlIne paNa lAgu paDe che ane te ja arthamA zrI RSabhadeva svAmInA samaye Indra mahArAje je vinitA=adhyA nagarI vasAvI hatI tene paNa zAstra kAe vizALa nAmaja ApyuM che. tAtparya ke vizALA zabda vizeSa nathI paNa vizeSaNa hoI, je nagarI bahu vizALa paTamAM patharAyelI che tenuM nAma vizALA kahevAya. te hisAbe, vizALa eTale adhyA (vinitA) urjayinI (avaMtinI rAjadhAnI) ane zALA (videhanI rAjadhAnI) ema aneka nagarIo thaI zake. game te arthamAM vizALAne (vaizALI ke urjayinI) ghaTADo to paNa vihAra sthaLonAM sthAna tapAsatAM zrI mahAvIranuM vicAravuM avani ane vatsa dezamAMja (11 muM tathA 12 muM comAsuM) thayuM gaNAvuM rahe che.-prakAza
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ nirdebhUmi ni ya 303 eAmAsu kare che. ca'pApa akrapaNe kauzAmbInI pUrvamAM AvelI che. eTale prabhune A vihArakrama pa mathI pUrve gaNuAya. caMpAmAM khAramuM cemAsa vItAvyA pachI prabhu ja bhaya ane meDhaka gAma vaTAvI mAni gAme pahece che. ApaNe upara joI gayA ke meDhaka gAma kauzAmmInI aDe|Da AveluM hatuM eTale meDhaka gAma paheAcavAne mATe prabhue ca pAthI pazcima bAju vihAra karele hevA joIe ane te paNa kauzAmmInI aDeaDanA pradezamAM thata meDhaka gAmathI prabhu kauzAmbImA na jatAM SaNyAti khAjI vidgAra lakhAve che. A parathI paNmAni kauzAmmInI saheja pazcimamAM agara uttara athavA dakSiNa dizAe AveluM Avu joie, paNa meDhaka gAma paheAcatAM pahelAM prabhue jaMbiyagAya pasAra karI dIdhu che ane jaMbiyagAma jIvalikAra6 nadIne tIre Avelu hatu. A jIvAyikAM nadI zeANu hiraNyarekhA-hiraNyakhADu) nadInI eka zAkhA che ane te ' 25 Aje caMpAnu sthAna baMgALanA bhAgalapura jillAmAM darzAvavAmAM Ave che. paNa te navI ca pA heAvAtA subhava che kemake agadeza ane tenI rAjadhAnI samI capA aa kauzAmbInI najIkamA AvelA hatA. bhagavAna mahAvIra svAmInA vihArakramamAM ApaNe upara atraleAkI gayA te pramANe ca'pA kauzAmbInI najImAM jaNAya che. prabandha cittAmaNimAM jaNAvyu` che ke rAjA bhuiM: pitAnA akAla avasAnathI rAjagRhamAM vasavAnuM muzkela mAnI kauzAmbho pAse caMpA vasAvI tene peAtAnI rAjadhAnI banAvI. zrI mahAvIra caritrane vavatAM lagabhaga dareka jaina zAstramAM jaNAvyu` che ke kozAstrIpatti zatAnika rAjAe jayAre capA para AkramaNu karyuM. tyAre te eka rAtamAM ja tAva sAge kauzAmbIthI caMpA jai pahoMcyA hatA. te mATe nimnokata pramANeApuratAM thai paDaze. 26 (juo pRSTha 306 TIkA 27)
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ viddhAraka zrI mahAvIra 304 kauzAmbInA dakSiNa pradezamAM vahe che eTale prabhune vihAra caMpAthI pamAninI dakSiNamAM pazcime AgaLa vadhato gaNAya. pariNAme kamAninuM sthAna kauzAmbInI dakSiNa-pazcime sa bhavI zake. ____ io ya sayANiyo paM pahAvio dadhivAhaNaM geNhAmi nAvAkaDaeNaM gato egAte rattI te : Avazyaka sUtra pR0 223 io ya sayANio caMpaM, padhAvio davivAhaNaM geNhAmiti, NAvA kaDaeNa gato egAe rattIe acintiyAceva NagarI veDhiyA... tatya dadhivAhaNo palAto / Avazyaka cuANa pUrvabhAga pR. 318 __ itazca pUrva nosainyaiH zatAniko nizekayA / gatvA ruNat purI : caMpAM jhaMpAsamasamAgamaH // 616 // 10-10 vi za pu ca ... dadhivAhaNagahaNatthaM campaM veDhai sayANiyo raayaa| egAe rattIe / nAvAkaDageNa gaMtUNaM ||shrii negicandrasurikRta prA. mahAvIracaritra pR.64 . lio rAyA mahAsAmaggIe, AruDhoya nAvAsu, tao aNukUlayAe pakNassa dakkhattaNeNaM kannadhArajaNassa egarayaNimetteNa acitiyAgamaNo saMpatto cNpaapurii| zrI guNacandrasUrikRta prA. ma. caritra pR 246 A badhA pramANe parathI spaSTa samajI zakAya tema che ke caMpA, kauzAmbIthI jaLamArge eka rAtamAM pahoMcI zakAya eTalA atire ? hatI ane te gaMgAnI dakSiNe hatI. jyAre bhAgalapuravALI bAjanI . caMpA te kauzAmbIthI 500 mAIla dUra AvelI che. vatsapati zatAni pitAnA pATanagara kauzAmbIthI ekaja rAma aMganA pATanagara caMpA jaI pahecI, te nagarIne lUMTI che, te parathI spaSTa thAya che ke vatsa ane maMganI sarahada ekamekane aDe-- aDa hevI joie ane caMpAnagarI kAzInI najIkyAM gaMgAthI saheja dakSi vaselI hevI joIe.
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ ' nirvANabhUmi niya 305 SamAnithI prazna madhyamAapApAe padhAre che, te tyAMthI jaMbhiyAme jAya che. jaibhiyamAM temane dhruvaLajJAna Upaje che. ane te prasaMge mukhyamAapApAmAM gautamAdi agyAra paDitA mahAyajJa AdarI rahyA che te jANutAM temane pratiAdhavAne prabhu rAte rAta bhAra caiAjanane vihAra karI pAchA madhyamA apApAmAM padhAre che. tyAM a'gati dadhivAhana rAjA peAtAnI rANI padmAvatI sAthe hAthI para besIne kriDA karavA jatAM eka aTavImAM jaI caDhe che. te prasa ge AsapAsanAM sthaLAnAM varSoMnamAM 'tapura, karliMga derA, vA ( vasa deza Adi nAme maLI Ave che. A parathI paNa ema mAnavAne kAraNa rahe che ke aMgadeza, vatsa ane kaliMganI vacagALAnA mulakamAM AvelA heAvA joie. * arjunanI sAme hirakAImAM UtaratA kakkune, arjuna jyAre peAtAnA samevaDiyA rAjaputra tarIke lekhavAnI nA pADe che tyAre duryodhana karyuM ne a'gane rAjamugaTa arpaNu karI de che. A parathI paNa puravAra thAya che ke aganuM rAjya hastinApuranI najIkamAM Avela hAvu joie. kaeNmaDhe magAdi pUtra hiMdane samrATa te| te prasa ge jarAsa che, duryodhana te hastinApura ane tenI A sipAsanA pradezanA nRpati che. tenu rAjya kaMi magadhanI pUrva ane pazcima ema baMne dizAe te na ja patharAyalu hoi zake. eTale upAkta tena prasa'ganI dRSTie paNu aMgadeza hastinApuranA najIkamAM avila hAvAnA sa'bhava che. A badhAM pramANa parathI saheje samajI zakAze ke A gadeza, vasa ane kAzInI vacagALAnA pradezamAM gaMgAnI dakSiNe ane TarliMganI uttare patharAyale paDayA hatA ane ' tenuM pATanagara cap kauzAmbInI najIkamAM gaMgAne dakSiNu kAMThe AveluM hatuM. 20 : }
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ - vizvoddhAraka zrI mahAvIra saMghanI sthApanA kare che ane paDitane yajJakarmathI nivRtta karI temane ziSya banAve che. sAcI nirvANabhUmi-ApaNe upara joI gayA te pramANe madhyamAapApA, uttara madhya avaMtImAM Avela hovuM joIe. paNa e vidhAnane bAjue rAkhIe to paNa te ja bhiyagAmathI 27 bAra cajana cheTe AveluM hatuM. uparAMta jaMbhiyagAmathI tyAM jatAM raste kauzAmbInuM aDoaDanuM meDhaka gAma ane te pachI pAni nAma AvatAM hatAM te paNa nizcita che eTale madhyamA-apApA e jamiyagAmathI bAra yojana dakSiNa-pazcime AveluM gaNAya. ame jene mahAvIra bhagavAnanI nirvANabhUmi tarIke oLakhAvIe chIe te madhya-uttara ava tInI rAjadhAnI zrI vizALA yAne zrI apApA ke jyAM Aje sAMcInA avazeSo patharAyelA paDayA che te sthaLa eja aMtare AveluM che ane ame jene bhagavAna mahAvIranI kevaLajJAna bhUmi lekhIe chIe te bhAradUta ratUpanA avazeSovALa pradeza paNa jamiyagAmanA sthaLa para-kauzAmbInI saheja dakSiNa pazcime Avelo che. . 27 sametazikharathI dakSiNa-pUrvamAM pacIsa mAIla cheTe Aje AjI nAme nadI vahe che tene keTalAka juvAlikAnA nAme oLakhAve che ane tenAthI be mAIla dUra AvelA jalagrAsane miyagAma kahe che. paNa te vidhAna to ga, capA, apApA Adi sthaLone atipUrvamAM gaNuM lIdhA pachI goThavAyeluM che, paNa uparokta sthAne jyAre madhya hiMdanI najIkamAM Ave che tyAre svAbhAvika rIte ja juvAlikA nadI paNa eTalAmAM ja hovI joIe ane te bhAratUtanA avazeSonI AsapAsa patharAyelI hira bAhanI aneka zAkhAomAMnI eka hovAne pUrato saMbhava che
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ nivANabhUmi nirNaya "bhagavatIsUtra' mAM paNa siMha munInA AkaMdane lagatuM je varNana maLI Ave che te parathI e spaSTa khyAla bAMdhI zakAya tema che ke * ApaNe upara je meDhaka (meDhiya) mAsane jaziyamAna ane madhyamAM apApA (sAMcI-I vizAlA ) nI vacce, kauzAmbInI dakSiNapazcime puravAra karI gayA chIe te gAma bhagavAna mahAvIranI nirvANa - bhUmi pAvAnI najIkamAM ja AveluM hatuM. 28 TolemI paNa ujaja yinI ane tenI trIsa mAIla pUrve AvelA AgaranuM varNana karatAM sAthosAtha pAvAnagara (pAvApurI) nuM paNa varNana kare che, te parathI ema mAnavAne kAraNa rahe che ke TelemIe paNa ujajalinIthI saheja -madhya avaMtImAja pAvApurI nihALela hevI joIe. 29 A rIte jyAM mahAvIra prabhue saMghanI sthApanA karI ane jyAM temanuM nivaNa thayuM te madhyamA apApA adhyahiMdanA sAcInA avazeSane sthaLe AvelI hatI. * kAraNe --sAcI e bhagavAna mahAvIrasvAmInuM nirvANukSetra hevAnA aneka kAraNo che. eka to upara darzAvyuM che te pramANe bhagavAna mahAvIra svAmInI nirvANabhUmi zrI apApAnuM sthAna lagelika temaja vihArakramanI daSTie madhya ava timAM havAne pUro saMbhava che. ane sAMcIna avazeSe paNa eja vibhAgamAM AvelA che. 28 ' meDhiyagAma pAbA ke pAsa hI hogA ' vIra nirvANa saMvat aura jaina kAlagaNanA tathA bhagavatIsUtra 16-686. 'Bammogoura -In Ynle's map this 18 identified with Pavapgarh Ptolemy-Ancient Indu. Me. Crindle-154.
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ 308 viddhAraka zrI mahAvIra jaina samra Ta sa pratinA (De. tribhuvanadAsa la. zAha kRta) tRtIya khaMDanA prathama paricchedamAM jaNAvyA pramANe " aSTApada, mammata zikhara, giranAra, caMpApurI ane zrI apApA e tIrthakarane pAMca nivaNakSetramAM priyadarzIe jyAM lekho kotarAvyA che tyAM teNe potAnA rAjacanha samI ane tIrthakaronA garbha praveza prasaMge tIrthakaronI mAtAoe nihALelAM cauda svapnamAM prathama naMbaranuM sthAna dharAvatI hastinI AkRti kotarelI che, temAMthI kAsI (aSTApada), dhaulI (sametazikhara ), giranAra ne rUpanAza (caMpApurI) e cAra jagyAe to tenI sAthe hAthInI AkRtie maLI AvyAnuM eja anyanA pRSa ra05 thI 214 para jaNAvavAmAM AvyuM che ' e ja pramANe bhagavAna mahAvIranA nivaNasthaLa samA A sacI tIrthamAM paNa parvatanI taLeTImA zilA para be hAthI kotarelA maLI AvyA che.30 taLeTImAM jana samrATa saMpratinA lekha jo ke nathI maLI AvyA paNa TekarI upara 30 "The sixth inscription is undated. It is cut on a flat piece of rock, at the foot of the Sanchi hill; and contains, so far as I could make out, the words Srima, Saktayah, Saktih and Mitranandasya: which seem to point to a fixed tantric mithraic worship : while the rude carving below it, is of a Buddhist. character. This is mere outline sketch, represent-100 two rather well-drawn elephants, each with arms mahavat, and a monkey holding on behind. They support with their trunks, a seat or throne, above thuch, but seated in the air, is a cross legged, longe. eared figure, with hands in his lap.' P. 107 Sanchi and its Remains
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________ nirvANabhUmi nirNaya UbhA karAyelA sthaMbha para to priyadarzIne lekha paNa maLI AvyA che eTale priyadarzIe tIrthakaronI nirvANabhUmi para kotarAvelA hastina dRSTie paNa sAMcI, bhagavAnanI nizubhUmi kare che. have dareka nirIkSakanA dilamAM udbhavI zake evo sauthI mahatvane prazna to e che ke, jo AMcI bhagavAnanI kharI nirvANabhUmi che no pachI jene samAjamAM paraMparAthI tenI pUjA kema nathI thatI AvatI? ne sAMcIne badale vartamAna pAvApurI bhagavAnanI nirvANabhUmi tarIke dhANe, kayAre ane kema TheravI dIdhI ? A praznano khulAso nIcenA varNanamAMthI sAMpaDI raheze. - - i. sa. pUrve cara7mAM bhagavAna sAMcImAM nirvANa pAmyA. te samaye temanA nirvANa sthaLa para slepa baMdhAvAne sAMcImAMthIja dIpetsavanA dIvA pragaTAvavAnI zarUAta thaI. I. sa. pUrve 364 mAM jana samrATa caMdragupta maurye sacInA uparyukta stUpane bhavya ane kalAtmaka rUpa ApyuM. te samaye te jenonuM pavitra yAtrAdhAma lekhAtuM ja hatuM te pachI samrATa priyadarzInA samayamAM te mULa sUpanI AsapAsa kaTherA karAvavAmAM AvyA ne bhavya ratho banAvavAmAM AvyA. sAthesAtha bhagavAna mahAvIranA gaNadharanA temaja anya mazahUra jaina muni 31; ' piyadati rAyA-(saMciya 1) mahamata Ahe 2 bhikhunaM ca bhikhuninaM nAtiputasa 2 .ti hila va..tri - i saMgha 4 mamedhati bhikhu vA bhikhuni vA udAtA 5 ti dusAni sanaMdhApayitu anAvA6 masi vAsapetaviye icchA hi me ki 7 ti saMgha samage cilathikita si yAti ..
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________ 310 viSNoddhAraka zrI mahAvIra varonA avazeSo anya chUTA chavAyA sthaLe sacavAyelA hatA te maMgAvIne mULa svapanI AsapAsa bhaMDAravAmAM AvyA ne tenA para cha nAnA. tUpe baMdhAyA. A rIte sAta stUpa ane saMkhyAbaMdha bhavya sthAthI sAcI viziSTa jana tIrtha tarIke bhavA lAgyuM. samrATa priyadarzI yAne saMprati varSamAM cAra vAra te tIrthanI yAtrAe AvatA hatA. ra te parathI ema mAnavAne kAraNa rahe che ke te samaye sacI e jana saghane mATe bhavya yAtrAdhAma banela hovuM joIe paNuM maurya sAmrAjyanA vilaya pachI zugee zramaNa na ne bauddho saMrakRti sAme bhayAnaka jehAda AdarI. temane jana-bauddhatIrthone. hiMsAthI bhraSTa banAyA, munionI katala AdarI sAMcIne paNa A lekhamanI trIjI patimAnA khaMDita akSarane AtmavizvAsapUrvaka pUravAnuM zakaya na banatAM te 5 kitane mULa pramANe ja apUrNa rahevA dIdhI che. paNa racaLa, saMcAge, vyaktitva ne anya dharma lipi ene smaraNamAM letA AthI vAkayane bhAvArtha nIce pramANe hovAnu sarva saMbhavita jaNAya che. * priyadazi rAjA (sacIna) mahAmAtrAne Ama kahe che- "jJAtaputra bhagavAna mahAvIranAM je bhikSuke ke bhikSuNIo A. tIrthanI yAtrAe Ave temane kahevuM ke -"je bhikSuo ke bhikSaNIo sa ane abhedya rAkhavA icchatA hoya temaNe zveta vasma dhAraNa karavAM. ane upAzrayamA vasavuM evI mArI icchA che. kema ? to ke sa vanI - ekatA cirasthAyI rahe eTalA mATe." A rIte sAcone mukhya stUpa ne mukhya sthaMbha jainadharmanAM ghAtaka rUpa che. Do tribhuvadAsa la. zAha kRta jaina samrATa saMprati pU 232-234 32 De, tribhuvanadAsa la. zAha kRta jenasamrATa saMprati pR. 254. 43 : puSyamitro rAjA savalavAhano'vaSTabdha. tasya 'munihata' itiH saMtrA vyavasthApitA-' divyAvadAna pR. 434
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________ narvANa bhUmi, nirNaya 311 khedAnamedAna karIne tyAM tAMtrika ane mArika ketarakAmo umeryuM ." A julma-jahAMgIrI calAvanAra puSyamitra-agnimitra jana sAhityamAM kalkInAM nAme oLakhAya che. 34 madhyayugamAM jema yavanonA trAsathI aneka tIrthomAM pheraphAra thaI , mUrtionAM sthAna palaTA karavAmAM AvyA, tema karInA trAsayugamAM aneka tIrthomAM parivartana thayuM ane aneka pavitra smaraNa kendrane pATalIputra ane avaMtIthI dUra khaseDavAmAM Avya, munio paNa anya pradezamAM vicaravA lAgyA.75 - sabhavita che ke A arasAmAM bhagavAna mahAvIranA nirvANa sthAnakane sAcIthI pheravIne pAvApurImAM tenI sthApanA karavAmAM AvI hAya Ama mAnavAne mukhya kAraNe be che. eka to e ka-sAMcInA mukhya rastUpanI AsapAsanA nAnA rastUpamAMthI avazeSAda maLI AvyA che paNa mukhya rastUpane UMDe lagI khAdavA chatAM temAMthI avazeSo hAtha lAgyA nathI. e parathI ema kalpavAne avakAza 34 gAyamA hoho dUra tayaM taM lakkhaNNe adachune rode caMDe pacaMDe ugApayaMdaDe nimmire nikkhive nigviNe nittise kUraparapAvamaI aNAriyamicchadichI kako nAma rAyANe seNa pAve pAhuDiya. bhamADiukAye riri magarlaMghanA " mahAnizItha -46 35 "chaMti ahevaM vIpA-i15 35. The principal stupa at Sanchi yield no relics nor could find any trace of a cell for their deposit; though we sank a shaft, five feet square, through the central brick-work , down to a point below the level of the basement terrace. p. 108. Sanchi and its Remains eto squaperin en met
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________ 312 vizvoddhAraka zrI mahAvIra rahe che ke AphatanA samaye anya nAnA stUpAne jemane tema rahevA dai mukhya stUpamAM jaLavAyelA bhagavAna mahAvIranA avazeSane anya raca ( vataeNmAna pAvApurImAM ?) khazeDI devAmAM AvyA haze. ane bIjAM e che ke vidizAnI prajA aAje e rastUpanI pujA nathI karatI, chatAM teNe va'para parAthI eTalA itihAsa teA jALavI ja rAkhyA che ke prAcIna samayamAM A sthaLa jaina tIrthAM hatuM ane jana samrATa caMdrapta maurya che. sarve 364mAM mukhya stUpa banAvarAvye hatA. A parathI ema kalpI zakAya ke jyAM lagI A tA bhagavAna mahAvIranA avazeSAthI pratiSThita hatuM tyAM lagI vidizAnA ane bhAratabharanA jane! tenI pUjA karatA hatA paNa jyAre te tI te khAlI karIne avazeSAnI anya sthaLe sthApanA karavAmAM AvI tyAre tIrthaM bhraSTa thayela mAnI pUjanane vidhisara aTakAvI devAmAM AvyuM. ane sAMcI e rIte jaina tIrtha tarIke aTakI jatAM vaiAie ane auhoe tyAM peAtAnAM cinha umeravA mAMDayAM, * A viSayamAM eka niSNuya ApavAnuM kAma muzkela che ane te e meM upara vadhyuMbyA pramANenuM tI parivartana che. sa. pUrve pahelI sadImAM zugayugamAM thayuM haze ke teramI--caudamI sadImAM muslima AkramaNunAM prasa ge ? zuMgAe zramaNu saMskRti para atyAcAro tA aneka gujArelA paNu temanA samayamAM kadAca tIya parivartana na paNa thayuM heAya tema mAnavAne mukhya kAraNa e che kaeN, sAMcImAM sAtamI- AThamI sadI lagInA paNa jana lekhA-avazeSa Adi maLI Ave che, je te samaye paNa te tIya' jainatIrtha tarIke jAheojalAlI bhAgavatu hevAnAM pramANu tarIke gaNI zakAya. zrI jinaprabhasUri paNa bhagavAna mahAvIra svAmInI madhyamA-apApAmAM bhaLye ramaNIya rastUpa hevAnu varSoMna kare che. eTale ema mAnavAne kAraNa rahe che ke zuM gayugamAM sAMcInA jenatIyane keTalIka muzkelI nahI deze e muzkelIonA ' '
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________ caMpApurInuM sthAna 313 pariNAme, (Aje jema zatrujya tIrtha para aMgArazA pIranI kabara umerANI che temane te tIrtha para keTalAka vidika temaja bauddhika cinho umerAyAM haze paNa tIrtha palaTo te allAuddIne madhya hiMdamAM calAvelI khUnarejInA vakhatamAM ja thayA haze. eTale bhagavAna mahAvaranI kharI nirvANabhUmi te bihAramAM Avela pAvApurIne badale madhya ava tImAM Avela zrI vizALA yAne zrI apApA ke jyAM Aje -sacInA avazeSo jaLavAyalA paDayA che te ja mAnI zakAya. | caMpApurInuM sthAna ? pracalita mAnyatA-jaina dharma pALanArAe potAnA iSTadevane - tIrtha kare nAmathI saMbodhe che. tevA eka tIrtha karanI nirvANabhUmi -caMpApurI gaNAya che ane tenuM sthaLa Adhunika pracalita mAnyatAnusAra , uttara hiMdanA pradezamAMthI vahetI gaMgAnadI pUrva tarapha AvIne agALA ilAkAmAM vaLAMka laIne javAM dakSiNe vaLe che tyAM khUNAmAM bhAgalapura jIllAnuM mukhya zahera bhAgalapura che tenI pAse caMpA nAmanuM gAma Avela che tene ja lekhe che. satya vastu --A mAnyatAthI virUddha jaI eka vakhate mahAna zila ane vidarbha tarIke prakhyAta thayelA madhyaprAMtamAM jyAM samrATa priyadazane rUpanAthano zilAlekha che tenI najIkamAM ja sAcI caMpApurI hovAnuM mAruM namra ma tavya che. vartamAna caMpAthI bhinna sthaLe ja caMpA hovAnI mArI mAnyatA kevI rIte udbhavI e prazna saheja thAya. uttara sahelA che. prAcIna zAstrIya grantha ane granthakArena vacane vizeSa pramANabhUta ane satyanI taddana najIka chevAnI mAnyatA mULanI ja mArA mAnasapaTe 1 ahIMthI moTo bhAga prAcIna bhAratavarSamAM bhAga pAMcanA ate joDelI pUravI tathA De, trizulanadAsanA apragaTa lekho uparathI lIdhe che.
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________ 314 vizvoddhAraka zrI mahAvIra - - - aMkAya che ne te mAnyatAnusAra jainadharmanA pU 5. ma. zrI ka9yANavijayajIe lakhela (zrI nemicandrasUri, zrI guNacandrasuri ane zrI hemacandrasUrinA lakhelAM prAcIna pustakonA AdhAre) " zramaNa bhagavAna mahAvIra' nAmanuM pustaka hu vAcI gayA. te dekhAyuM ke pU. 5. mahArAja zrI caMpAnA sthAnane arvAcIna mAnyatA mujaba bhAgalapura jIllAmAM ja mAnatA hoI, uparokta prAcIna granyakAronI vigatemAM paNa pitAnI mAnyatAne AdhAre khUbaja pheraphAra karavA lalacAyA che temaja bhagavAna mahAvIranA vihArakramamAM, mULa AgamanI vigata karatAM emaNe navI ja vigato darzAvI che. prAcIna granthakAronA belano tAttvika nakAratAmAM daDha vizvAsa dharAvatA pratyekane ke mane ema lAgelAgyuM ke prAcIna grantho tathA AgamemAMnI vigatone khoTI mAno: levA karatA pU. 5. mahArAjazrInI mAnyatAmAM aMzataH kSati kema na thaI hoya ? tapAsane pariNAme bIjA vizeSa purAvAo maLI AvyA, ane AgamonI hakIkata nirvivAda satyapUrNa hovAnI mane pAkI, khAtrI thaI. kharI capA maMdhyaprAMtamAM ja hovAnuM mAruM maMtavya Agama granthonI vigato sAthe keTaluM susaMgata jaNAya che te prathama pa. pa. mahArAjazrInA granya uparathI joI laIe. temanA pustakanI prastAvanAnAM pRSTha trIjAmAMnA temanA mudAo. mULa muddAo - (1) vANijyagrAmathI caMpAmAM bhagavAna mahAvIre trIjuM mAruM karyAnuM jaina dharmanA zrI guNacandrasUri ane hemacandrasUrinuM kathana barAbara nathI. paNa pahelAM teozrI ca pAne badale rAjagRhamAM gayA hatA ane comAsuM tyAM gALIne pachI caMpA gayA hatA. mAruM TIpuNa:--madhyaprAtamanI rUpanAtha khaDakavALI jagyAe -
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________ ca pApurInu sthAna 311 ca pAnAM sthAnane lekhIe te uparAkta zAstrakArAnI hakIkatamA - saratacUka jovApaNu* bilakula nahi rahe. (2) AgaLa upara 'bhagavatI sUtra'mAMnu' je lakhANa ke, 'bhagavAne ca'pAthI vItabhayanagare jaE udAyanane dIkSA dIdhI.' te khATuM TharAvartA pU. 5. mahArAjazrI lakhe che ke capAthI vItabhaya 1000 mAlathI paNa vizeSa dUra che ane vANigrAmathI caMpA cane vItabhaya javAmAM teA e atara 125 mAila lagabhaga vadhI jAya che, eTalA mATe rAjagRhathI prathama ca'pAgamana mAnavuM vadhAre ucita che. ThIka 1 bhalA, sUtavacana vadhAre sAcu`. kaeN pe teja-eka vyaktie - mAnI lIdhela mAnyatAthI prerita anumAna vadhAre sAcu' ? rUpanAya khaDaka AAgaLa madhya pratimAM caMpAnu sthAna svIkArI laizuM te| sUtra vacana taddana kharUM mAlUma paDaze; temaja caMpA ane vItabhaya vaccenuM atara eka hajAra mAIlathI ghaNuM ja kama thatA vihAra saDelA thayela jaSNuAze ( vaLI, jue pR. 279 ) (3) zrI guNucandrarsAra ane hemacandrasUrinA mate ca pAthI bhagavAnane vihAra anArasa ane AlaMbhiyA tarapha thayAnuM lakhyuM che. uparAMta vItabhaya javA AvavAmAM grISmakALane laIne zramaNAne bhUkha tarasane lIdhe bahu saMkaTa khamavu paDayuM hatuM. A upara pAte TIkA karatAM jaNAve che ke, ' para tu ApaNe jotA AvyA chIe ke caMpAthI bhagavAna siMdha dezanA vItabhaya gAme gayA hatA ane tyAMthI vAsu grAme varSovAsa mATe pAchA pharyA hatA. ca'pAthI sIdhA banArasa, Ala'bhiyA vagere nagarImAM jasidha dezamAM udayanane pratikhAdha ApavA taddana asaMbhavita che tethI ja ame A( anne batAvela cAra muddAni ) kAyakrama vANuigrAmanA varSoMvAsa pachI rAkhyA che. temanI mAnyatA sAcI ne sUtravacana kheTu ema zAnIe te ja pu. 5. mahArAjazrI sAthe sahamata thavAya paNu madhya prAntamAM coMpAnuM
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________ 316 vizvo dvArA zrI mahAvIra sthAna svIkAratA pUrvAcAryo kathita upalI hakIkata bilakula ba besI ! caI rahe che enuM kAma ' (4) uparanA granthakAra kathita caritro anusAra AlaMbiyAthI - bhagavAna vihAra kapilya tarapha thAya che. paraMtu ATalA vihAra pachI AlaMbiyAthI rAjagRha na jatAM bhagavAna kapilya tarapha vicaya -e vAta temanuM dila kabUlatuM nathI ne umere che ke, vAstavamAM bhagavAna - AlaMbhiyAthI rAjagRha gayA haze, kemake te sthAna eka te anya kendrothI - najIka paDe che, vaLI vizeSamAM tyAM nigraMtha pravacanano pracAra karavAne anukULa avasara hato. mahArAjA zreNika ane tenA kuTuMba parivAranI - bhagavAna upara ananya zraddhA jAmI cUkI hatI ane pAchalA be -comAsAmAM to te paryApta thaI cUkI hatI. A vAtane vicAra karavAthI AlaMbiyAthI bhagavAnanuM rAjagRha javuM ja yukta mAnI zakAze." granthakAranAM aNizuddha vacana karatAM, nija apUrNa mAnyatAnA -vAstava darzananI dhamAlamAM paDatAM ja Itiha,samAM AvI apUrNa satya sthAna pAmI jAya che ! ' A pramANe cAra muddAnI tapAsathI khyAla Avaze ke arvAcIna - mata mujaba caMpAne AlekhavA jatAM satyasabhara AgamasUtro tathA prAcIna granthanI avahelanA thAya che. meM jaNAvyuM te pramANe caMpAnuM - sthAna 1 madhya prAMtamAM goThavAya to ja te sUtra kayanane yogya ane * bhaugolika daSTie susaMgata bane che. Agama sAthe madhyaprAntanI caMpAnI satyatA cakAsyA pachI, have jainadharmanA eka AcArya ane itihAsamAM rasa dharAvatA zrI vindrasUrie ghaNo ghaNe zrama uThAvI keTalAka granthanu analina - karI lagabhaga 23 muddA aMgadeza viSe ane teTalA ja caMpA nagarInA maLI kula ra6 muddA eka pustakamAM TAMkayA che. te tapAsavAthI pramANamAM - ApaNuM kAma ghaNuM saraLa banI jaze.
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________ caMpApurInuM sthAna 317 teozrIe nirdiSTa a gadeza ane caMpA nagarInA kula 46 muddAmAMthI ApaNo tapAsavA cogya prAcIna muddA to kevaLa +11 eTale caudaja che. aMgadezane lagatA traNa muddA joI letI tene 'pUrvadezamAM Avela gaNAve che.' ema te sva. zrI vijayadharmasUrie svaracita * vividha tIrthamALA' mAM zrAvasti, hastinApura Adi nagarIone paNa 'pUrvadezamAM Avela jaNAvI che. matalaba ke. AvA malama lakhANathI aMgadezanuM sthAna keI cokkasa karI zakatuM nathI. paraMtu prAcIna zAstrakAro ujayinIne je mahattva Ape che te jotAM teo jyAre jayAre ja budvIpanA dakSiNuM bharatakhaDe pUrvadeza evuM dizAsUcana kare tyAre tyAre te banne nagarane sAMdhanArI UbhI lITIne, uttara dakSiNe laMbAvavI ane te lITInI pUrve Avela pradeza te pUrvadeza" e artha kara rahe che. A pramANe karatA, temanA pUrvadeza kathita varNanamAM vartamAnanA budelakhaMDa, revArA, bagALa bihAra, orissA, AsAma, madhyaprAta che. I no samAveza cate gaNuM zakAze ane ApaNI A mAnyatA teozrIe ca pAnagarInA avatarAmAM vAparela zAstrakAranAM pitAnAM ja vAka uparathI sAcI tatra vArANasyA: pUratA pUrva patra - - 4- to...vahyottara amRtayo navA: (vAgyAnurANanA 22-262) vANArasI (kAzI) nI pelI taraphane pUrvadeza kahevAya che ane temAM aMga-kaliMga, kesala torala Adi deze AvelA che eTale keuparokta sarva pradeza vArANasInI pUrvamAM Avela che. temAM paNuMvArANasInI parataH lagolaga pUrvamAM eka hatA ema kahevu thAya che. ATaluM aMgadeza viSe samajavuM. have ca pAnA sthAna mATenA agyAra avataraNe jotA tenuM sthAna svataMtrapaNe nidhIratA zabdo to ekeya mAM nathI. chatAM bhinna bhinna avatarAmane amuka amuka bhAga laIne
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________ 318 vizvoddhAraka zrI mahAvIra tenuM saMkalana karavAthI viSaya hAthamAM Ave che. kula tapAsanA cauda - muddAnA nIce pramANe varga pADI zakAya che. ' varga purAvAne eka tenuM pRSTha (1) 7 41 ) zatAnika rAjA eka rAtrimAM 42 ( dadhivAhana rAjanI capA43 ( nagarI para caDI gayA hatA, 4ja che ema jaNAvela che. 50 daza rAnI rAjadhAnInAM nAma ApyAM che. 50 aMgadezanI rAjadhAnI caMpA che ema nideze che. 41 niSadezanI pAse ane 4 4 vArANasInI pUrvamAM=aMgadeza 51 AgyAnuM jaNAve che. A pramANe pAMca vargamAMthI bIjo ane trIjo varga keI rIte cadadagAra thAya tema dIsatuM nathI. bAkInA traNamAMthI pAMcamAM na 3 pR. 46 vALo purAvo aMgadeza vArANasInI pUrvamAM lagolaga AvyAnuM jaNAve che. eTale hAlanA sahastrAba, mogalasarAI ane ArAha - zahevALe pradeza aMgadezamAM hovAnuM samajAya che. jyAre purAvo naM. 6 pR. 41 agadezane niSadhadezanI pAse Avela kahe che. A kathana tri zalAkApuruSa caritra'mAM naLa rAjAnA pradezavarNana aMgenuM che. * (paurANika bhUgoLa bhA. 1-2 naLAkhyAna) eTale ke niSadha ane aMgadeza lagolaga hatA temAM niSadeza keTalAka vidvAnonA mate - vartamAnanA jhAMsI, gvAliyara, budelakhaMDa (pannA ane revArA)vALo - ane keTalAkane mate varADa prAntavALA bhAga lekhAya che. jethI naM. 4 -ane naM. 5 ema banne varganA purAvAnI sAhedata arasaparasa cadadarUpa
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________ caMpApurInuM sthAna 319 banI rahe che. jyAre bAkI rahetA prathama varganA purAvAo (naM. 11 pR. 43) 5Na upara tAravela nirNayane puSTi ApI vizeSa spaSTa svarUpe jAhera kare che. te kathana temaNe ' nirayAvaLImAMthI utArIne hiMdIbhASAmAM raju karela che. AkhA kathanamAMthI upayogI lekhAya tevo bha ga A pramANe che. ') kauzAmbI nagarIse caMpAnagarI kucha bahuta dUra nahi thI (ra) caMpAnagarI ke pAsa nagAnadI vahetI hai (4) isa vAte satAnika rAjA lazkara ke sAtha pahile nAme beTha kara jamanA nadImeM calA pIche prayAga ke pAsa jahA jamanA nadI gaMgA mahAnadIme mila gaI taba gagA meM nAvase calakara caMpAnagarI; eka rAtrime pahuca gayA ' A traNe avataraNone have eka pachI eka tapAsIe. (H) kauzAmbI nagarIse caMpAnagarI kucha bahuta dUra nahi thI " kucha bahuta dUra nahi zI ' A zabdothI be nagarI vacce bahu bahu to 50 thI 100 mAIlanuM aMtara hovAnuM samajAya che. temAM ya kauzAmbInuM sthAna to mahAbAdanI pazcime 25-28 mAI nadI pravAha AvyAnuM nizcita ja che. eTale ahAba hanI pUrvamAM Avela ca pAnuM sthAna uparanA kalpita 100 mAilamAMthI bAda thatAM 20 thI 50 mAIla jeTaluM ja cheTe lekhavuM rahe che. ( ) caMpAnagarI ke pAsa ga mAM nadI vahatI che. jo ke A zabdothI capA pite ja gaMgA taTe AvyAnuM samajAya che. paraMtu bIjA avataraNAthI - spaSTa thAya che ke cA pI nadI to gaMgAmAM maLatI eka nAnI nadI che. jenuM bIjuM nAma "mAlinI' che ne ca pAnagarI A caMpA nadI para vaselI che vaLI marI gagAnadIne jAnhavI ane bhAgIrathI - nAma apAyAM che; paraMtu "mAlinI * apAyAnuM jANamAM nathI. eTale paNa sAbita thAya che ke moTI gaMgAnA taTe caMpAnagarI nathI. para tu hAlamAM mukhya gaMgA nadIne pravAha badalAta, avazeSa rUpe thaI
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________ 320 vivAhAraka e mahAvIra rahelI eka zAkhA jevI ca'pAmAlinInA taTe ja AvelI che. (6) trIjA avataradhyumAM spaSTa kahela che haiM, zreSTha rAtamAM ja zatAnika rAjA ca'pAnagarIe padmA che. temaja mA hakIkata traNA graMthAmAM hAvAthI niHzaMka ane che. aneka rIte AgaLa vadhela zAstrIya zeAdhakheALanA akunika samayamAM paNa yaMtrathI cAlatI sTImaranI gati dara kalArka mAtra 10 cI 15 mAsa ja gaNAya che. te tenI apekSAe rAAnikanA jamAnAmAM jyAre TImara naheAtI, ju vahANu havAthI vadhAremAM vadhAre gati dara kalAre cha sAta mAIlanA hiMsAme gaNatA ekaja rAtamAM ezI mAilathI vadhAre 'tara kAryA na zake. vaLI temAMthI kauzAmbI ane ahAbAda vaccenuM aMtara 28 mAIla bAda karatAM 50-55 mAIla ja dAkhAdathI dUra javuM rahyuM. eTale ke ( %0 ) ane (4) mAMthI hakIkata maLI rahe che. atre eka vAta dhyAnamAM levAnI che ke agAkhAthI vahANu mATI gaMgAnA pravAhamAM nathI huMkArAyu, paNa mAlinI nadImarda haTArAyu che. eTale ke jaLapravAhanuM vaheNa badalAyu che. A nadI gaMgAnI dakSiNa-pazcimanA khUNe ( uparanA na' 3 ane ta'. 6 nA ke purAvA jotAM ) vahetI lAge che. vaLI mukhya nadI karatAM zAkhA nadIne pravAha dhIme! tayA paTa sAMkaDe DevAthI vahANune vega vizeSa dhIme cAya te sahaja che. chatAM tenA pravAhane vema mukhya nadI jeTalA zuAMce mahAbAdathI caMpA 50-55 mAilathI vadhAre dUra na heAvAnuM ja mAnavuM paDaze. - uparAMta caMpAnadI atyAre paNa khUza karatI vaDe che athavA vahechyu - badalavAnuM na gartA, mULa pArDamAM darzAvyA pramANe pravAhane vaLAMka eTale dizA badalyAnuM` lekhe, teya kauzAmbInu sthAna adbhu!mAdanI pazcime hevAthI, caMpA ane kauzAkhI vaccenuM Mtara vahANu raste bhale ati dUra haiAya, paraMtu kADe! je pramANe UDe che te pramANeM sIdhuM A taratA kevaLa 40-50 mAIlanA Asare ja -
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________ 323 - - caMpApurInuM sthAna Avaze. A pramANe traNe purAvAmAMthI sAMpaDelI hakIkatane ekatra karatAM ekaja nirNaya upara avAya che ke zAstrakAranI daSTie kauzAmbIne vatsa daza, alahAbAda ane kAzInI pAse ja ane benI vaccenA khuNe lagela. pUrva-dakSiNamAM caMpAne aMgadeza Avela che. temaja A be dezanI rAjadhAnI kauzAmbI ane caMpA vaccenuM aMtara kAgaDA UDe te dizAnA hisAbe kevaLa 40-50 mAila ja hoI zake. jyAre bhAgalapura jillAvALA aMgadezane khare mAnIe che, te te kauzAmbIthI lagabhaga 400 mAIlanA . aMtare Ave che. uparAMta be dezanI vacce kAzI ane magadha sAmrAjyanI hakumatavALe meTo pradeza paNa Ave che. eTale sAbita thAya che ke zrI mahAvIranA samaye manAto aMgadeza vartamAna kALanI - mAnyatAthI sAva bhinna ja che ane tethI ja ApaNe mAnI rahela caMpAnI tIrthabhUminuM sthAna paNa bhinna ja che. have uparano nirNaya bIjA aneka purAvAthI cakAsI, joIe. sUrAvAnA be prakAra (ka) virUddha janArA (Negative) ne () ' tarapheNa karanArA ( Positive ). . (4) virUddha janArAmAM uparokta pavijayendrasUri mahArAje pitAnI mAnyatAnA samarthana rUpe gaNuM 23+23=46 avataraNe TAMkyAM che ne temAMnA keTalAMka ApaNe tapAsI gayA te pramANe khoTA pUravAra thayA che. te sarvene A kaTimAM mUkI zakAya. paraMtu vivecakanI daSTithI jyAre ApaNe temAMnA kevaLa caudane nArIne avalejya che; ane temane sAco bheda bahAra pADyo che, te zeSa 32nI samIkSA paNuM Avazyaka gaNAya. para tu vistAra bhaye temanA mukhya ne meMpAtrano ullekha karIzuM ane e rIte tamAmane niSkarSa lagabhaga AvI jAya.' ' ' (1) pR. 46 thI 5 sudhInA purAvAo naM. 2, 3, 6, 14, * 21
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________ 322 vidAraka zrI mahAvIra 16 ane 21mInA aMgadezane janapada prAnta athavA moTI karatI ane kSetraphaLanA pradeza tarIke jaNAvyo che. jayAre pR 48mAM naM. 10 mAMnA vartamAnakALe gaNAtA aMgadezano parigha 4000 lI ane caMpAno parigha 40 lI jaNAvela che. dekhItI rIte A AMkaDA kadAca adhadhadha lAgaze, paNa vAstavamAM tapAsatAM 1 mAIla barAbara 10 lI che. ane te hisAbe AkhA aMgadezano gherAvo mAtra 400 mAchala ane caMpAna cAra mAIlano thayA. gaNitazAstranA niyama mujaba gherAvAnA AMkane thI bhAgIe to tene vyAsa Ave. eTale ke aMgadeza uttara-dakSiNa ke pUrva pazcime 125 mAIla lAMbo ane ca pa 1 mAIla lAMbI thAya, AvI nAnI bhUmi " janapada" .. (Province) prAMta ke rAjya (Kingdom) kahevAvAne badale nAno tAluke ke kasabo ja gaNAya. matalaba ke temanuM ja kyana temanI viruddhamAM jAya che. () cLa pU. AcAryazrIe nUtana granthAdhAre ( juo purAvA naM. 1 pR. 46 ane naM. 23 pR. 21mAM) jaNAvela che ke, "bahaTake 5 sUtramAM pUrva dezanA aMtanI maryAdA bAMdhI dIdhI che ke aMga, mamadha e sAdhuonA vihAra mATe pUrva dizAnA chellAmAM chellA deza - che. A nUtana grantha saMprasiddha pre. jekebI racita bahae9pano, aMgrejI anuvAda che. temAM vihAranA aMge maryAdA sUcavatA aMga * , 1 "keTalAka eka mAIla barAbara sAta lI lekhe che. paraMtu vizeSa - rIte 1 mAIla babara 10 lI gaNatA hovAthI tene vajanadAra lekhyA che. - 2 (pre. jebIe bahAMkalpa'ne je aMgrejI anuvAda ra || che tenA mULa zabdo A pramANe che:-The monks or nuns may wander towarda the east as far as AngaMagudh.
Page #331
--------------------------------------------------------------------------
________________ caMpApurInuM sthAna 323 ane magadhanA be nAme to jarUra batAvyA che. paNa teno krama pazcimathI pUrvamAM letAM, prathama atra ane pachI magadha Ave, ema je sAthe sAthe nodhyuM che, te pU AcAryazrIe lakSamAM rAkhyuM nathI. matalaba 'ke aMgano ullekha prathama karela harvAthI te prathama Ave ane tenAthI paNa pUrve magadha Avela gaNAya. anuvAda grantha karatA mULa sabhya bahAMkalpanI sAhedata prAcInatAnI dRSTie vizeSa vizvAsapAtra hAI temanuM ja kathana temanI virUddhamAM jAya che (3) pro jekAbI jevIja Atara rASTriya khyAti dharAvatA anya 'vidvAna ApaNA bhAratIya paDita mahUma jayasvAlajI racita , "hIsTarI opha InDiyA' nA pR 32-33mAMthI eka vAkya TAMkI batAvyuM che. (tene purAvo AMka 22 pR. 44), temAM be caMpA rahevAnuM jaNAvavA sAthe te nagarIne navIna ThekANe vasAvyAnI gaMdha paNa Ave che je upara lekhake TIkA karI che ke, and the other was in the hills now called Champa.' (in the Vindhya) juo pAnuM 11; eTale ke eka bhAgalapuravALI ke jyAM jainadharmanA bAramA tIrthaMkara zrI vAsupUjyanA maMdira I. Avela che ane bIjI, ca pA nAme oLakhAtI TekarIomAM Avela che te, Ama je sthAnane lekhake nirdeza karI saMbhAvanA batAvI che te zu lakSamAM levA yogya nathI A pramANe 46 purAvArmAnA jeTalA sthAnasUcaka hatA te sarvanAM avakanane zAra AvI gayo gaNAya. (T) have tarapheNa karanAra ( positive) purAvAo ke je mane, abhyAsane pariNAme sapaDayAM che te nIce pramANe che (1) eTalI hakIkata to dIvA jevI spaSTa banI che ke vastrapati zaitAni aMgapati dadhivAhana upara caDhAI karI hatI. sAmAnya
Page #332
--------------------------------------------------------------------------
________________ 324 * vizvoddhAraka zrI mahAvIra niyama e che ke (1) bane laDatA deze aDoaDanA hoya to ekabIjAnuM lazkara , ke nA rokaToka sivAya eka bIjAnA dezamAM utArI zakAya. (2) paNa je te deze alaga paDI jatA hoya to vacce AvatA pradezanA zAsanakatAnI anumati laIne caDAI laI janAre pitAnuM lazkara lai javuM rahe. A niyamAdhAre vatsadezanI lagolagaja agadeza Avela. gaNAya; paraMtu je hAlanI mAnyatA pramANe bhAgalapurane aMgadeza mAnIe to vasa ane a ganI vacce-eka to kAzane pradeza ane rAjA zreNukanA hakumatavALo To magadha deza'ema kula be moTA janapada Ave. jenI anumati vatsapati zatAnike potAnuM lazkara laI javA mATe meLavyAnuM ItihAsanI keInadhimAM "jaDatuM nathI. eTale sAbIta thAya che ke vatsa ane aMganI sarahade. aoaDa ja hatI. vacce koI deza Avato nahoto. (2) " praba cintAmaNi' (amadAvAda mudrita 1909)bhASa- " tara pR. 21 mAM jaNAvAyuM che ke, "zreNikanA maraNa bAda tene putra azokacandra gAdIe Avyo. A { rAjagRhI ) nagarImAM pitAnA pitAno kALa thayo tethI tene tyAga karI kauzAmbI pAse navI caMpA vasAvI tyAM rAjadhAnI karI.' (A purA AryazrIe paNa "mAnya rAkhyo che. juo pR. 44, AMka 23: tIrthaMka95 pR. 65) anne - te spaSTa nirdeza karela che ke caMpAnuM sthAna kauzAmbInI pAse ja che. nihi ke navI mAnyatA pramANe 400 mAIla jeTalA aMtare. - (3) caMpApati ajAtazatrunA maraNanI hakIkta jaina graMthomAM jyAM jyAM varNavAI che, tyAM tyAM tene vidhyA (parvata) upara caDAI karate. ane temAM AvelI guphA pAse maraNa pAmato jaNAvAyA che. viMdhyAparvatanuM nAma kahI Ape che ke capA ane aMgadezanuM sthAna te parvatanI. hadane aDIne ja daivuM joIe. (jema caMpAnagarIvALI nadIne caMpA nadI
Page #333
--------------------------------------------------------------------------
________________ caMpArInuM sthAna . 325 * * ane dezane caMpA deza nAmathI saMbodhAya che, tema je DuMgarI pAse caMpAnagaro vasI hatI tene paNa kaI caMpADuMgarI na kahevAya? upara pR 323mAM 5. jyasvAlajI kathita hakIkata ( cAM purA na 3 vacAne sarakhAvo) (4)aMgapati dadhivAhana potAnI sagarbhA rANI padmAvatI sAthe hAthI upara krIDA karavA jatAM hAthI dUra jaMgalamAM cAlyo jAya che, -jyAMthI rAjA-rANI chuTA paDI jAya che, rANI ekalI ja galamAM jatAM kaliMgadezamAM pahoMce che. A TuMka sAra che. A hakIkata paNa sAbita kare che ke aMgane sparzIneja kaliMganI hada AvelI hovI joIe. eTale aMganI pazcima-uttare jema vatsa ane kAzI deza che tema dakSiNa-pUrve kaliMgadeza Avela che. ) (5) mahAbhAratamAM jaNAvAyuM che ke duryodhana hastinApura ane jarAsa dha magadhane rAjA che. prasaMga AvatAM mahArathI kaNe yuddhamAM - jhapalAvyuM tyAre te koI pradeza rAjavI na hovAthI jarAsaMdhe tenI -sAthe yuddha karavAnI sApha nA pADI. je uparathI duryodhane karNane aMga: dezane svAmI banAvyA ne pachI karNa tenI taraphathI jarAsaMdha sAme laDe che. A hakIkata batAve che ke hastinApura ane magadhanI vacce ja aMgadeza Avyo che. paNa jo te magadhanI pelI pAra pUrvamAM hota to eno artha e thAta ke duryodhananA rAjyanI be paTTI vacce magadhanA jarAsa dhanuM rAjaya ApyuM hatuM. je asaMbhavita jaNAya che. () itihAsamAM aMgadeza cedI patinI hakumatama gaNAya che. * huM mArA prA+bhA. pu. 4, cedivaMzanI hakIkata juo.) A cedionA sthAna viSe spaSTa nirdhAra haju karAyA nathI paraMtu janarala kaniMgahAma jevA agragaNya purAtatvavettAnuM maMtavya che ke teo mULa mahAkAlanA vatanI hatA (prA.mA. pu. 1, pR. 140, Ti. 129 tathA pU. 14 Ti 131 ) ane pachI orissAnA tarapha AgaLa vadhyA hatA.
Page #334
--------------------------------------------------------------------------
________________ 326 vizvoddhAraka zrI mahAvIra (7) upara pramANe sAhityika ane zAstrIya purAvAo uparAMta zilAlekhIya pramANe paNa jaDI Ave che. nAnAvATa zilAlekhamAM (prA bhA. pu. 5, pR. 90, lekha naM. 1) AMdhrapati zAtakaraNinI. rANuM nAmanikAe potAnA pitAne "aMgiya kulavardhana, traNa kiyA, ane kaLalAya mahArathI' evAM traNuM birUdothI oLakhAvyo che, ane itihAsanA abhyAsIo jANe che ke jema A birUda dhAraka mahArathIo mahAkezala ane vidarbha prAntanA hatA temAM zuMgava zI samrATa agnimitre mAlavikA sAthe lagna karyuM hatuM te paNa vidarbha dezanA keI saradAra rAjavInI ja kuMvarI hatI (nAganikA ane mAlavikA banneno samaya jema lagabhaga ekaja che tema uccAra paNa sAmyatA hovAthI ane temanA vaDIle ekaja sthAnanA rahIza. hovAthI) saMbhava che ke ekabIjA vacce sagapaNa saMbaMdha paNa hoya, paraMtu te prazna atre asthAne che. ? (8) smArakI purAvA tarIke bIjuM e paNa seMdhI zakAya ketIrthakara bhagavAnane ja kevaLa jJAna utpanna thayuM hoya ke jyAM temanuM nivANa thayuM hoya tyAM Topes jevA smAra UbhAM karAya che. te mujaba madhya prAntamAM 24 mA prabhu zrI mahAvIrane kevayaprApti sthAna sUcavato bhAradUta tUpa (A viSe juo "jaina samrATa saMprati tA. nIcene na. 9 no purA) paNa jANe che tyAM hovAnuM pikArI rahyo che. (9) uparAMta sabaLamAM sabaLa purA samrATa priyadarzInA zilAlekhane che. atyAra sudhI azoka ane priyadarzIne eka ja mAnI tenA sarva zilAlekha bauddha samrATa azokanA lekhAtA AvyA che paNa have tenA sama abhyAsathI te banne rAjavIo bhinna puravAra thAya che; eTaluM ja nahi paNuM azakanI pAchaLa tarataja gAdIe AvanAra che samrATa sa pratinuM ja kharU nAma priyadarzI hovAnuM sAbita thAya che.
Page #335
--------------------------------------------------------------------------
________________ - caMpApurInuM sthAna matalaba ke priyadarzI pote jana samrATa hato. have jyAre teNe cekasa sthAneja zilAlekho ane sthaMbhalekho kotarAvyA che, tyAre te sthaLonI pasaMdagI mATe, tema amuka sthAne teNe haritanI AkRtikatarI che te mATe, sabaLa kAraNa to hovuM ja joIe A mudrAonuM samIkaraNa karatAM vartamAna covIsInA sarva tIrthakara mahArAjanI nirvANabhUmi upara teNe moTA le chetarIne hastinI AkRti teNe pitAnA hastAkSara tarIke mUkyAnuM gaNavuM paDe che. tethI phalita thAya che ke jema priyadarzanA kAsI lekhanA sthAne zrI aSTApadanI taLeTI, dhaulI jAgauDAnA lekhane sthAne zrI sameta zikharajInI taLeTI ane junAgaDhanA lekhane sthAne zrI revatAcaLa-giranAranI taLeTI prAcIna samaye AvI hatI, ' tema mukhya prAtamAM rUpanAtha lekhanA sthAne aMga dezanI caMpAnagarI ke tenI pAsenA je parvata upara bAramA tIrthapati zrI vAsupUjya svAmI nirvANa pAmyA hatA tenI taLeTI hovI joie. (yAda rAkhavAnuM che ke aMgadeza ane caMpApurInAM sthAna madhya prAntamAM hovAnuM ApaNe A lekhamAM sAbita karI rahyA chIe. ane A prAntamAM rU5nAtha sivAya samrATa priyadarzIne kaI zilAlekha nathI tethI rU5nAthane ja caMpAnagarInA sthAna tarIke lekho rahe che. vaLI janarala kaniMgahAme paNa, jAhera karyuM che ke jabalapuranI pAse prAcIna kALamAM ati mahattvanI kei nagarI hoya, ke jenA avazeSo bAreka mAIlanA vistAramAM najare _caDhe che.). tyAre kharI caMpA madhya prAntamAM hovA chatAM te bhAgalapuramAM hovAnI vartamAna mAnyatA zI rIte udbhavI ? i. sa. sAtamA sakAmAM hiMdanI yAtrAe Avela prasiddha cInAI yAtrika hyuenasage pote joyelA vividha pradezonu svabhASAmAM varNana karyuM che. jenA aneka bhASAomAM anuvAda paNa thayA che. evo eka anuvAda revanDa esa. bIla nAmanA vidhAne karI, rekarDa opha dhI vesTarna varDa'nAme be aMgrejI grAma
Page #336
--------------------------------------------------------------------------
________________ ' vizvodvAra zrI mahAvIra 228 mAlanA bhAgalapura ' aDhAra pAmyA che. A grantheAmA 80-100 jIllAvALA pradezane 'gadeza ane capAnagarI harAvI devAyuM che. savAla e che ke 'dezane lIdhe caMpAnu nAmAbhidhAna thayuM che ke caMpA gAma hAAthI aJadeza tarIke ALakhAvI devAyA che, ke pachI cInAi bhASAnA uccArAne hiMdI bhASAmAM sAmya thatAM utArI devAyAM che, mULa lekhakanI bhASAnI aneka prakAranI khUbIethI abhijJa anuvAdakanI daivI kSatiene anarthI upaje che tene pyAla ekaja dRSTAnta uparathI `AvI jaze, grIka itihAsamAM va vela senDrUkoTasa te sara viliyama jonsa nAmanA vidvAne hiMdI bhASAmAM tene maLatA uccAranI sAmyatAne lIdhe senDAze?-samrATa azAkanuM upanAma 'Doka hatuM, ane yure|pIaneAnI jIbha saMskRta mULAkSara kheAlavAmAM pUrepUrI TevAyelI na hAvAthI tene senDAzAkane sthAne senjhekATasa athavA candragupta karAvI dIdheA. pariNAme aMgrejI paddhatie UbhA thayela bhAratIya itihAsamAMthI-saMprati mahArAja urphe samrATa priyadazI ke jeNe jainadharma upara mahAna upakAra- karyAnuM mAnIe chIe tenuM nAmanizAnaja bhUMsAi javA pAme che, phAhvAna, hyuenaspaMga jevAmAM varSoMnA game teTalAM prAcIna teAye prasunI traNathI cha sadIthI vadhAre tA nahi te ? 1 'makAi paNa purANA granthamAM eTale upara darzAgyA tevA dASanI.zakayatAne bAju para rAkhIne ' ya eTaluM teA kabUlAze ja ke tapAsanI hakIkata bAda lagabhaga pradezane 4 aMgadeza tarIke oLakhAvAce nathI. ` mAtra cA JAma hai|vAthI A pradezane 8 a'ga ' nAme samAdhAye samajAya che. 5. jayasvAlajI racita " hisTarI ek inDiyA'nA pR. 32-33nAM varNana ( jene AdhAra AcAya zrI. vijayendrasUrie lIdheA che) uparathI paNa tatsabadhI prakAza paDatA nathI ja. 1 '
Page #337
--------------------------------------------------------------------------
________________ caMpApurInuM sthAna ! rada hajArathI bAraso varSe temanuM astitva Ave che. jethI temanuM vacana soe so TakA satya te na ja mAnI zakAya. vaLI teNe te pradezanuM nAma aMgadeza ane rAjadhAnI caMpA eTalI hakIkta ane sthaLa varNana ApyuM che. eTale saMbhava che ke bAramA tIrthapati zrI vAsu pUjyasvAmInI kayANabhUmi caMpApurI e, e na paNa hoI zake. je baMgALamAM Avela caMpAparIne ApaNe bAramA tIrthaMkara zro vAsupUjya svAmInI ' ka9yANakabhUmi mAnIe to carama tIrthakara zrI mahAvIranA jIvanakALa daramyAna varUpati zatAnike aMgadezanA dadhivAhana rAjA upara eka ja rAtamAM je caDAI karI 1 ne tene harAvI tenI rAjadhAnI caMpAnagarIne lUMTIne, bhagateDI nAMkhI hatI, tathA tenI rANuM dhAriNuM ane putrI vasumatIne keda karI pakaDI laI -ga te banAva to lagabhaga I. sa. pUrve 56 0mAM banyo hato eTale ke banne banAvanI vacce Asare bAra varSanuM aMtara che. te daramyAna zI zI hAlata thavA pAmI haze athavA bane sarmayanI caMpApurI ekaja hatI ke kema te mudA vicAravA ja joIe. atyAre apAtI keLavaNInI sAthenA baMdhabesatA tathA tarapheNa karatA ke, vidha dazaka che, ane vivecanAmika 3, maLI kula 15 purAvAthI sAbIta thayuM gaNAya ke hyuenasAMganA varNananA AdhAre manAtI bhAgavapuranI caMpA ane zrI vAsupUjyanI kalyANakabhUmi evI madhyaprAntamAM rUpanAtha khaDaka pAsenI ca pAnagarI e be bhinna ja che. e kaMpa 1 . Itazva pUrva no sainyaH zatAnIko nishaikyaa| vA nuM pura vaM samasamIyAma! " } (tri.za. pU. 2. sarga 10 zloka 516) 2 " A vasumatI pAchaLathI carama tIrthapati zrI mahAvIranI caMdanabALA nAme prathama sAvI banyA che.
Page #338
--------------------------------------------------------------------------
________________ 330 vizvoddhAraka zrI mahAvIra kevI rIte astitvamAM AvI ane e keTalI sAcI che e prazna atre asthAne che. ApaNe zrI vAsupUjayanI kalyANakabhUmino ja sthaLaniyeya vicAravAno hato, ane prAcIna samayanAM aMga ane caMpAnagarInAM sthAna che. i. mahAkrozalamAM gaNAtAM hatAM, e uparanAM pramANethI suspaSTa ja bane che. vaLI jema priyadarzI samrATe UbhA karela zilAlekhano aphara ane akATaya purAvo maLI rahe che tema bIjI bAjue paNa nagadasatya che ke, aneka sAhityika purAvAo ane kAlpanika anumAna karatAM to mAtra ekAda be zilAlekhIya purAvA hoya to paNa te vizeSa vajanadAra gaNAya che. temAM ane zilAlekhIya purAvA to che ja, te uparAMta te purAvAne samarthana ApatA sthaLasUcaka aDaga ane acaLa pArvatIya khaDaka Ubho Ubhe. chaDI pokArato najare paDe che eTale te nirNaya niHzaMka bane che.
Page #339
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa dazamuM samakAlina bhakta-rAjAo - ka viSayadarzana-Ama to jainadharma rASTra-dharma che kema ke - jeTalA tIrthakara thayA, te tamAma ucca-prakAranA zuddha kSatriyavaMzamAM pedA thayA che tathA teo mahA sAmrAjyanA vArasadAre rUpe hatA. dIkSA pachI temane mAnanArAomAM paNa mukhyatve moTAmeTA rAjAo, baLadeva, vAsudeva temaja mAMDaliko vigere hatA. jaina dharmanA ucca-nirmaLa siddhAntane vyApaka banAvavAmAM temaNe mAre bhAga bhajavyo che, duniyAnA cAreya khUNAmAM verAyalAM paDelAM jene saMskRtinAM cinha e te ja rAjAonA prayAsanuM supariNAma che. zodhane pariNAme Aje duniyAnA ghaNA dezomAMthI jainadharmanI sAthe gADha saMparka dharAvatAM cinha maLI rahe che. atre prabhu zrI mahAvIranA bhakta rAjAone ja ullekha karavAmAM Ave che. 1 samrATa zreNika - A rAjAnuM varNana jaina zAstro uparAMta bauddha piTakone ItihAsanI sAMkaLamAM gUMthAyeluM paNa najare caDhe che.
Page #340
--------------------------------------------------------------------------
________________ 32 vizvoddhAraka zrI mahAvIra tidAsanA mAdhAre mahArAjA zreNika nAgava'zIya mahArAjA prasenajitanA putra tathA samrATa kANikanA pitA thatA hatA. magadhanI pATanagarI rAjagRhImAM temanI rAjya kacerIe hatI, mA,vace ja zreNikanI pratibhA ane muNarazmiethI jhaLakatI tenA bhAvi rAjavipadanI AgAhI karatI hatI prAra'bhamAM rAjA zreNikanA mAnasapaTe bauddhadharmAMnI chApa paDelI, paNa pAchaLathI peAtAnI paTarANI celaNAnI asarathI te jaina banelA temaja tyAgamUrti jaina sAdhu anAthI muninA saraLa upadezathI jainadhama pratyenI temanI lAJaNIe dRDha khanelI. jaina banyA pachI zreNikaeN jainadharmanA siddhAsane vyApaka pracAra karavA mAMDaye. tenA pATavI putra ane mahAmaMtrI abhayakumAre janadharmInAM pratIne anArya bhUmimAM paNa pAThavavAM mAMDayuM. anAya dezAntata AkumArane teNe tI patinI pratimA mAlelI. jethI anA bhUmimAM vasatA te kumArane bhAratabhUmi para paga mADavAnuM temaja tenI ujjavaLa saMskRtinAM darzana karavAnuM dila thayeluM te te game te bhege bhAratamAM AvIne sAdhu banelA, RRgavAna mahAvIra pAse temaNe dIkSA lIdhelI. samrATa zreNika bhagavAna mahAvIranA ananya upAsaka haMtA peAtAnA mananI saghaLI vAtA "te prabhu mahAvIrane kahetA te tenuM samAdhAna pAmI zAnti anubhavatA. - samrATa zreNikamAM zrI mahAvIra pratyenI bhakitane akhaMDa nirmaLa jharA vahetA hatA. nitya prabhAte sAnAnA 108 akSata (catra) vaDe te, svastika racIne prabhu mahAvIrano dizAmAM vaMdana karatA hatA. AvI utkRSTa prakAranI bhakita vaDe ja teNe tIrthaMkara nAmakama upArjana karyuM. rAjA zreNikanI prabhu mahAvIra pratyenI agAdha bhaktinI asara tenA AkhAye rAjakuTumba para paDI hatI ne tethI tenI keTalIe rANIo temaja rAjakumArIe tenI hAjarImAM ja bhagavAna mahAvIra pAse dIkSA 'gIkAra karI, sasAra-dhama vyApyA hatA. rAna
Page #341
--------------------------------------------------------------------------
________________ samakAlina bhaktarAjAe 333 zreNika jyAre jyAre prabhu mahAvIrane rAjagRhamAM padhArelA sAMbhaLatA tyAre tyAre tenA aMdara-bahAranA jIvanamAM eTalo badho AnaMda pragaTI AvatA ke, rAjakAjane bhUlI te zrI vIrana caraNa taLAM to temanI pratibhA jharaNuM vANImAM ja lIna banata. . mahArAjA keNika-A rAjA paNa mahAna hatA. rAjA keNika zreNikane putra thAya. zreNikanI pachI gAdI temane maLelI. rAjadhAnI rAjagRhathI badalI caMpAmAM rAkhelI. A rAjAnI kata itihAsamAM ammara che. keNika paNa bauddha dharmanI asara taLe Avela ne lAbo samaya e rIte cAleluM paraMtu rAjakAja hAthamAM lIdhA pachI TeNika jenadharmanA dukAnadhAthI banyA hovAnuM "zrIutpAdaka sUtra AdayI najaramAM Ave che. jenazAstromAM eTalA sudhI lakheluM che ke, mahArAjA kANika evI kaThora pratijJA lIdhI hatI ke, jyAM sudhI bhagavAna mahAvIra karyA birAje che tene saMpUrNa saMdeza na maLe tyAM sudhI annajaLa paNa na levuM. mahArAjA ceTaka -tihAsamAM A rAjAnI mahattAnuM khyAna maLe che. vizAlI emanI rAjadhAnI. kAzI kezalAdi aDhAra dezanA rAjAo emane AdhIna hatA. prabhu mahAvIranA teo mAmA thAya; ceTakane sAta suputrIo hatI. bhagavAna mahAvIranA aMtima kAla . samaye ceTakanI AjJAthI kAzI-kAzalAdinA rAjAo madhyamAM apApAmA Ave che e hakIkata tapAsatA nakakI thAya che ke ceTaka janadharmapremI samrATa hate. - rAjA udAyane-sidhu sauvIra temano deza kavItabhayapaTTana tenI rAjadhAnI, mahAsenAdi daza rAjAo rAjA udAyananI chatrachAyA nIce vartatA ho dazapura (mandasara) nA ItihAsamAM udAyana rAjAnA astitvanuM saMpUrNa khyAna maLI Ave che. prabhAvatI temanI mahiSI, rAjA ceTakanI te putrI cAya. prabhAvatImA dharmano sneha vyApaka hatA.
Page #342
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34 vizvoddhArake zrI mahAvIra A tapure prabhu mahAvIranI mUrti rAkhIne te haMmezAM pUjA stavana karatI udAyana chelA rAjarSi. temaNe prabhu mahAvIra pAse dIkSA aMgIkAra karelI. rAjA dazArNabhadra - dazArNabhadra dazapuranA. rAjavI. eka samaye bhagavAna mahAvIra dazapura nagaramAM udyAnamAM padhArelA, tyAre teNe bhakti ane utsAhapUrvaka e sarasa varaghoDo kADhelo ke jenArane te ghaDIka sthaMbhAvI de. varaghoDA vaibhava jotAM rAjAne potAnA vaibhava aMge abhimAna thayuM te abhimAna nivAravAne sayuktika pATha tene saudharmendra samajAvyo ne haLavA hRdayanA rAjA dazArNabhade sAdhuvrata aMgIkAra karyuM. , - rAjA caMDapaghAtanI rAjadhAnI ujajayinI. temanI paTarANI zivAdevI, zivAdevInA aMtare prabhu mahAvIranA yazasvI jIvana pravAhanA bahumAna virAjelAM hatAM. caMDapradyota rAjA hAthIone zokhIna hato. tene nalagiri' hAthI ItihAsamAM amara banI gayo che, zivAdevInA dharmasnehanI saraLa-chAyA protanI mAnasa para paDelI ne tenuM jIvana paNuM jainanA jIvana jevuM baneluM. amadeza, capAnagarI, dadhivAhana tenA rAjA, zarUthI ja A - rAjAmAM jainadharmanA nirmaLa saMskAra hatA. temanI kumArI vasumatI, jeNe zrI mahAvIra pAse dIkSA A gIkAra karI. vasumatI pAchaLathI caMdanabALAne nAme prakhyAta thaI che. pilAsapuranA rAjA vijyasena paNa prabhu mahAvIrano anuyAyI hato. tenI paTarANI zrIdevI, zrI mahAvIranA nirmaLa vacana para agAdha zraddhA dharAvatI hatI. bAlyAvasthAmAM ja dIkSA lenAra atimukta kumAra te A zrIdevInA ja putra thAya. rAjA naMdivardhana zrI mahAvIranA moTAbhAI, kSatriyakuMDa temanuM pATanagara; zrI mahAvIre je rUpAtmabaLa vaDe aMdhAre ajavALAM phelAya
Page #343
--------------------------------------------------------------------------
________________ 335 - = = = = = = = - samakAlina bhakta-rAjAo te ja prakAranAM AtmabaLanI AchI lakIra vaDe temaNe prajAjIvanamAM sukhazAntinA bIja ropyAM. zatAnika eja prabhu mahAvIranA parama bhakta hato. kauzAmbIno te dhaNI. mahArAjA ceTakanI suputrI mRgAvatIne te svAmI. mRgAvatInA sarva vicAramAM zrI mahAvIre nidezela parama tattaja taratAM hatAM. zatAnikanI bahena - jayatIe zrI mahAvIra pAse uttama dIkSA dharma agIkAra kare. - rAjA pradezanA manamAM prAraMbhamAM sAdhuo pratye tIvra ImprabhAva hatA, pavitra jIvana gALatA kezIzramaNanI chAyAthI rAjAnA aMtaramAM Atma-sAdhake pratye pUjyabhAva pragaTa thaelo ne tethI te zrI mahAvIranA guNano pUjArI banyA. rAjyanI AvakamAne e bhAga te satkAryo pAchaLa kharcavA lAgyo. uttarAvasthAmAM teNe tapamA jIvana - zakti khIlavelI. rAjA vIrAMga ane vIrajasa -A banne rAjAo paNa 'vikapakArI mahAvIranA parama bhakta hatA ane temaNe mekSapadAyinI dIkSA aMgIkAra karelI. (zrI svAtAga sUtra) . mathurA nagarIne rAjA nami kaliMgapati karavu pAcAlapati dumAI temaja gAMdhAra nareza nidhaI; A cAreya rAjAo bhagavAna mahAvIranA - bhakta hatA. adhyAtmajJAnanA abhyAsamAM lIna thatA temane vyApaka daSTi sAMpaDelI ne cAreya pratyekabuddhanA nAmathI jaina zAsanamAM prasiddha -cayA che. (zrI uttarA thayenasUtra, 3 18) nAgahatipuranA rAjA aditazatru- aSabhapurane rAjA dhanabAhu
Page #344
--------------------------------------------------------------------------
________________ 33 : ' vIrapuranA rAjA kRSNamitra---- vijayapura nareza vAsavadatta-- saugandhikApati'apratihata kanakapura bhUpALa priyacandgamahApurapati ala-- sudheSa nagaranA rAjA ana-- campApati datta-- vizvoddhAraka zrI mahAvIra - sAmruta nareza citrAnandI-A deza rAjAnI rANIe tema" rAjAe peAte bhagavAna mahAvIranA, ananya upAsaka hatA, eTaluM ja nahi puchyu ukata rAjAeAnA putrAe yuvAvasthAmAM sa'sAra sukhamAM masta na banatAM, vyApa daSTibindu samajAvatA sAdhudhamA svIkAra karyAM hateA. rAjaputrAnAM nAma nIce pramANe che. - . mAha sutrAsava mahAmala varadatta bhAnandI mahacandra bhadrAnandI sujAta vaizramaNu mahicandra-(vipAkasUtra, zru, ra, ekathIdarA) mahArAjA hastipALa pAvApurInA zAsaka hatA, temanA atyAgrahathI bhagavAna mahAvIre peAtAnuM chelluM ceAmAsuM pAvApurImAM kareluM. te eja ceAmAsa daramyAna te nirvANu pAmelA ane indrabhUti gautamane vaLajJAna Upajelu, / A sivAya paNa nAnA meTA dezanA ghaNA rAjAonAM jIvanamAM zrI vIranA jIvana prakAzanI pratibhA phelANI hatI, te samaye nAnA-- meTA lagabhaga 100 rAjAeAnAM rAjyamAM zrI mahAvIrane sadeze aNumAla thaI paDayA hatA. ' '
Page #345
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAvIre vahAvelI jJAna-maMgA ' 337 prabhu mahAvIre vahAvelI jJAnagaMgA 1 duniyAmAM kAi pNu dha' kAi paNu uddeza sivAya pravata te nathI. ane tethI sAmAnya rIte sa` Astika mateAnA dharmAM amuka uddezathI ja pravartelA che ane te badhA AstikAne mukhya uddeza je eka tarIke maLatA Ave che, te khIjo kAi ja nahi paNa mekSa prAptine che. vaizeSika drazyAdi sAta padArthInA sAmya vadha jJAnane jarUrI jaNAve che ane tenu phaLa mekSa thAya ema mAne che, taiyAyika paNa pramANa, prameya Adi seALa padArthonA tattvajJAnane jarUrI jaNAvI, tevA tattvajJAnathI mekSa thavAnu mAne che. sakhyidarzana prakRti Adi pacIsa tattvane jANavAnuM jarUrI jaNAvI, prakRti ane purUSanA svabhAvane bheda jANuvAthI mekSa cAya ema mAne che bauddo padAne sAmAnya rIte prAthamika dRSTie kSaNika manAvI pachI paramAthI narAtmyavAda dAkhala karI vAsanAnA nirAyane geAkSa mATe che. vedAntavAdIe . AtmAne svataH zuddha svarUpavALA mAnIne satI asatI ke sadasatI e traNamAMthI e rUpe na kahI zakAya evI mAyAne bAhavArika rItie 'dhana karanAra mAnI AtmAnA svarUpajJAnathI te vyahavArI dhananeA nAza mAnI mekSa mAne che. upadezelA dharma sivAyanA mAne che. samayanA paDadA nirmaLa dRSTie kevaLa ajJAna matalaba e che ke prabhu mahAvIre Astika matA paNu jJAnathI ja mekSa pAchaLa najara karatA zrI mahAvIranI ja baMdhanA kAraNarUpa hAvA uparAta asana pazu spaSTa anela, kemake sananI vyApaka~nima La dizAmAM jIvananI jIvanta zakti vahAvyA sivAya, game teTalA jJAnanA vadhArakanA paNa nizraye uddhAra nathI ja thattA. jyAre jJAna ane sananA sumeLa sahu jIvane AnaMdanI saraNAI NuAvI, pete paNu temAM lIna bane che. -1 22 114
Page #346
--------------------------------------------------------------------------
________________ 228 vizvadAraka zrI mahAvIra bhagavAna mahAvIre jaNAvela jJAnanI viziSTatA prabhu mahAvIre saneha, satyane saMyamanI je jJAna-gaMgA dharAtale ane jana aMtare lAvI che, tenA sumadhura, kalakala nAdane jhIlate jIvAtmA potAnA jIvananA jameudhAranA cepaDA khullA dilathI khullA mUkI de che. paraMtu je jIva vibhu vIre vahAla jJAna-nIramAM jhIlyA bAda chUpA prapaMca khele che, athavA mana, vacana ane kAyAnA nirmaLa adhyavasAya pUrvaka jJAnanI upekSA kare che. tene jJAnI vA chatAM jJAnIrUpe mAnavAnI niyamadaDha mahAvIre sArU "nA" jaNAvI che. AlamanA takhtA para thayelA ghaNAkharA mahApurUSoe batamAM DhIlAza calAvI ja nathI. jJAnastha -zrAvaNa mahine che, saritAmAM pUra UchaLyAM che. sAme tIre tamAruM ghara che, A kAThe zaheramAM tame mAla levA AvyA cho, tamAre samayasara ghera pahoMcavuM che. AvA kaTakaTInA prasaMge tamane taravAnuM jJAna hoya to tame avazya aphATa saritApuramAM jhukA ane taravAnA tamArA jJAnane kriyAnI kasoTImAthI pasAra karo. ane jo tame tArU na hete tamane sAme tIra laI janArA game te sAdhananI ekI se rAha joI rahI. eja rIte ApaNe ApaNuM ghara choDIne A saMsAra tIre sArAsAra rUpI mAla levA AvyA chIe, sAme tIre AvelA mukta minArAnI vacce aneka vidha Urmio uchALatA sAgara patharAyelo che. ApaNe tyAM pahoMcavuM to che ja. dhAro ke taratAM AvaDe che, to tene kriyAmAM utArIe te ja saphaLa thavAya ne? athavA taratAM na AvaDatuM hoya to paNa teno abhyAsa jarUrI che, kAraNa ke te sivAya ApaNe ugAre thAya tema nathI. "zAbdhi roSaH' vALA vAkyamAM paNa A ja artha ' thAya che. kevaLa jJAnathI mukti mAnavAmAM ghaNuM ja niSkriyatA jAgRta thAya ema che, temaja kevaLa kriyAmAM tamAma zaktio veDaphavAthI paNa !
Page #347
--------------------------------------------------------------------------
________________ 339 jJAnanI viziSTatA muktinA dhyeyane nathI pahecAtuM. eka mAnavI che, tene kavitAnA uttuMga zikhare pahocavuM che. te saMsAranI sapATI para Ubho che tyAMthI game teTalI jhaDape cAla cAla kare te paNa dhAryA sthaLe na ja pahoMcI zake, kAraNa ke tene te sthaLe pahoMcavAnA mArganuM jJAna nathI. eTale mAnavI mAtra potAnA yAnusAra jJana saMpAdana karavuM joIe ane tenI sAthe pAya dhIme dhIme dhyeyanI dizAmAM pagalAM bharavAM joIe ke jethI te saphaLa thaI zake. DAka divasa pahelAM ane eka mAnavI saLeluM, enAmAM sAhityakAranAM darzana karyA. prazna karatAM khAtrI thaI ke jUnA-navA sAhityane te adake abhyAsI hato. meM te bhAIne pUchayuM, tame zA mATe kAMI lakhatA nathI? temaNe kahyuM, -lakhIne zuM karuM ? jANuM chuM eTaluM DuM che. meM kahyuM, "bhAI, game -te viSayano game tevo abhyAsI je pitAnI jJAna-po vaDe kArya- gagane uDDayana nahi Adare to jagatathI vimukha te, potAnI jAtathI paNa vimukha rahI, maLelA jJAnane niSkriyatAnA araNyamAM bheLavI deze, A rIte janamata jJAna ane kriyAmAM judI judI mokSa devAnI zakti hoya te svIkAra karatA nathI, athavA to keTalIka vyaktimAM jJAne sukhya heya ane kriyA gauNa hoya ane keTalIka vyaktiomAM kriyA mukhya hoya ane jJAna gauNa hoya to paNa mokSa zAya evuM paNa svIkArato nathI. ane A ja kAraNathI bhagavAna zrI mahAvIre tattva-jJAnane pracAra karatAM 3 suya seya, 2 8 sera, 3 serya. 4 lIsTa surya sarca A cAre prakArano niSedha karyo. arthAta eluM jJAna e paNa zreSTha nahi, ekalI kriyA e paNa zreSTha nahi. zrata gauNa ane zIla mukhya e mAga paNa zreSTha nahi, temaja zIla gauNa ane mRta zreSTha e mArga paNa zreSTha nahi, eTale cAramAMthI eka paNuM prakAra ekSane sAdhanA nathI. zrata ane zIlanA prakAra-upara pramANenA prakAre ,
Page #348
--------------------------------------------------------------------------
________________ 340 - - - - - vihAra zrI mahAvIra vyartha jaNAvI pite cAra prakAra evA kare che ke -(1) sadvartanane zreSTha jANe ane mAne chatAM sadvartana kare nahi, (2) sadvartanane sArI rIte Acare kha paNa sadvartananuM svarUpa jANe ke mAne nahi, (3) sadvartananuM svarUpa yathAsthita tarIke jANe, mAne ane saMpUrNa rIte Acare ane (4) cothA prakAramAM sadavartananA svarUpane jANe paNa nahi ane sadvartana Acare paNa nahi AvA cAra prakAranAM manuSyo sAthe jovAmAM Ave che. temAM zreSTha prakAranAM manuSya trIjA * mArgane ja anusare che. kemake tema karavAthI deha kriyA ne Amatvano sAco sumeLa sadhAya che. jenI vikAsa mArgamAM anivArya agatya varNavavAmAM AvI che. kevaLa deha ke kriyAthI zaktinA pracaMDa jharAnuM dhyeyaprati gamana na paNa thAya. ahiMsAne artha--anya darzanakArAe paNa ahiMsAnA guNagAna gAyA che paNa kevaLa guNagAnanI pAchaLa kacaDAtA ahiMsAnA AtmAne khyAla temane Avyo jaNAto nathI. jyAre jena darzanamAM" ahiMsAnA guNagAna hovA uparAMta tenA talasparzI vivecanane paNa gya nyAya apAya che. "haNavAnI bhAvanAmAMthI viramavu te ahiMsA A che ane darzanakAronI ahiMsA' viSenI vyAkhyA; jaina darzane ahiMsAne vyApaka arcamAM ghaTAvI che. ahiMsAnI vyAkhyA upajAvata pahelAM zrI mahAvIre jIvAjIvane sUkSma abhyAsa karelo ane cha. kAya jIvanI mAnyatAne AvakArIne temaNe pRthvInA takhta para vasatA chAne a sAne sAco artha samajAvelopRthvI-pANI agni vAyu vanaspati ane digagocara ema cha rUpa jIvone vAsa che ane e chae rUpamAM jone pramANane saMbhALapUrvaka zvAsa letA mAnavI zrI mahAvIrane samaja gaNAya sAthesAtha e dhyAnamAM rAkhavAnuM che ke pRthvI pANInA jIvanI jayaNA karavA jatAM mAnavIe mAnava loka taraphano potAnA nirmaLa AdarabhAva bhUlavAne nathI.
Page #349
--------------------------------------------------------------------------
________________ , ahiMsAne artha, * 341 , jeno jyAM tyAM saMbhALathI vartatA hoya to tenuM mukhya kAraNa zrI mahAvIre prarUpela chakAya jIva pratyenA akhaMDa snehabhAvanuM temaNe kareluM cAgya mUlyAMkana che. mana-vacana ke kAyAthI anya jIvanA jIvanabhAvane dUbhavatAM ahiM sAtanuM khaMDana thAya. mahAtmA gAMdhIjI A yuganA ahiMsaka, temanI ahiMsA hajI " gyA paka nathI banI, nahitara eka jIvanI khAtara anya jIvanI hAninuM - pAtaka vAravAnI vAtane teozro gya tarIke na ja lekhata. temanI -ahiMsAnI vyAkhyA mAnava jIvanamAM samAya che. anya mUMgA jIvone ahiMsAne amRta rasa cAkhavAne adhikAra nathI zuM ? zuM temano neha eTale raMka che vizvane je eka ghara mAne che, te temAM vasatA nAnA moTA jIvane potAnA nehIo tarIke svIkAravAnI bhAvanA keLave to temAM hAni jevuM zuM che? | sukhanI samaja -sukha saMbaMdhI zrI mahAvIre darzAveluM jJAna nirmaLa ane vyApaka che. svatannatA e sukhanu prathama kAraNa sukhI canAre prathama svataMtra thavuM joIe eka rASTra je rIte anya rASTranA -dabANathI pitAne bhautika vikAsa na sAdhI zake, te rIte jyAM sudhI mAnavI pote potAnI AsapAsa tarata baLathI svataMtra sneha nathI sAdhI zakato tyAM sudhI te sukhane sparza na pAmI zake. pAragAmI hoya te kharUM sukha. jemAM AMtaradaSTi zoSAya tene sukha kahevA karatAM mamatAnuM pacaraMgI vAdaLa kahevAya. sukha kevuM hoya ? jenA sparza mAtrathI mAnavIne kALanA akhaMDa jharaNAmAM taratA akhaMDa jIvananuM saMgIta saMbhaLAya te kharUM sukha. azAzvata baLA dvArA je sapaDe te sukha nahi paNa sukhanI mAnyatA che ke lAkha kamAIne keAI sukhI banyo ja nathI. kharA sukha mATe to saMkhyA sUcaka tamAma AMkaDAnI sarva ramatothI para-aMdara banavuM paDe tenuM saLaMga ta kiraNa aMtara-Abha na La
Page #350
--------------------------------------------------------------------------
________________ 242 - -- - - vizvoddhAraka zrI mahAvIra tuM thAya tyAM sudhI sAMsArika vaibhavanA Dhera vacce paNa sukhane para na thAya. je je sthaLe zrI mahAvIre sukha saMbaMdhI upadeza Apyo che, tyAM temaNe sukhanI vyAkhyA badhita samajAvyuM che ke, mana, buddhi ne ; indriyonA te te viSayane sAcA khyAla vagara piSavAthI jIvanane vikAsa mArga zodhAya che. sAdI samaja pramANe mAnavI mA jIvana saritAnA vaheNane gatimAM rAkhavA mATe mayadAnA niyamone svIkAra karavo ja paDe. amuka ucca niyamo vaDe jIvanane khera vikhera zabdanuM saLaMga kAvya racAya. niyama AdhIna thavAthI. paramanA snehane zubha parza paDe. mana, buddhi ne indriyonA tophAnI vegane zAMta, suvyavasthita ane sukhada banAvanArA je niyama zrI mahAvIre samajAvyA che te prathama prayAse kaThIna jevA lAgatA. chatAM anubhave amRtabhInA jaNAya che. Aje badhA bahAranI ' dhamAlamAM paDayA che. bahArathI ja sukha duHkhanA mUlyakina Aje thAya che. paNa jeTaluM bahAra che, teTaluM ja aMdara che. aMdaranA baLa 'sivAya bahAranA padArtho Take ja zI rIte ? eka vRkSa jeTaluM bahAra hoya che, teTaluM ja daranuM tenuM jIvana paNa hoya che. matalaba-de bahAranA badhA ja dekhAne sArA mAnIne tenI pAchaLa phanA thatA pahelAM sArAsArano viveka jagave joIe. sukhaduHkha vAdaLa jevAM gaNAya, tenI sAme AtmabhAva sUryaprakAza tulya lekhAya, sukha duHkhanAM vAdaLa Ave to AvavAM devAM, jAya to javA devA, paNa tenAthI Atmahatvano lepa na ja thavA de. vAdaLa je ke AtmavanI samIpe AvI na zake, parantu mAnavI te vAdaLamAM vizeSapaNe lIna thatAM AtmabhAvamAMthI te teTalo nIce Utare che. AtmA vaDe ke zarIra che.-paramopakArI zrI mahAvIre mAyu che ke, zarIra hatu na hatuM caze, bhala bhalA samrATa pRthvIna
Page #351
--------------------------------------------------------------------------
________________ AtmA vaDe ke zarIra ? " 343 itihAsamAMthI bhUlAI gayA che. cete ' deha-puSe Atma surabhi sacAro' jarUra, zarIra che te zakya sugathI saravene bahAra ANavA joIe, zarIra AdhArarUpa che. AdhAranuM je rIte saMrakSaNa karavuM jarUrI gaNAtuM hoya te rIte karavuM joIe. zarIramarnoi AtmA anaMta svarUpa che. zarIra te AtmAnA AdhArarUpa che, paNa eTalI ja hada sudhI ke jyAM sudhI te AtmAnA bhAvanI dizAmAM vicarI zakatuM hoya. dhArelA sthaLe na pahoMcADanAra vahANa jeTalI ja zarIranAM mAna jaLavAya, paNa kayAre? jyAre te retImAM dhama pachADA karI AtmAnI avaLI dizAmAM pagalAM upADe. pratyeka zarIrIe pitAnuM dhyeya hoya te ja dizAmAM pagalAM bharavAM joIe. tuM bALaka vaibhavanA hera vaccethI paNa pitAnI janatAnI ja dizAmAM daDabaDa daDabaDa karatuM jAya che. A saMsAramAM ApaNuM gauNa hetuoya, paNa sarva hetunI AsapAsa sneha darzananuM tattva vIMTaLAyeluM hovuM joIe. sAgarane maLavA jatI saritA, mArgamAM AvatA khetarane pANI Ape che, ujajaDa araNyanA aMtarane paNa paLanI TADhaka Ape che tema chatAM sAgara milananu pitAnuM dhyeya te jALavI ja rAkhe che. zarIra karatAM AtmA vaDe. zarIra thUla che. AtmaprakAza sUlama gaNAya. mana, buddhi ke indriyonA abhyAsanI varALanA be dhAraNuM karatAM paNa AtmAnA prakAzano mobho ucca, vyApaka ane nirmaLa che. AtmA A brahmAMDathI paNa vaDe gaNAya. zrI mahAvIre AtmA vaDe anaMta jJAna meLavyuM. teja AtmA ApaNAmAM che. eka sthaLe UbhA UbhA zrI mahAvIra anaMtakALa ane sthaLanI aMdara temaja bahAranI dazAnuM spaSTa darzana karI zakatA hatA. keLavaNIthI zarIra kasAya, cAritra-saMyamathI AtmA pitAnA asala svarUpamAM kyiAM karate thAya. je kALamAM AtmA karatAM zarIranA zikSaNa tarapha ekatarapha dhyAna apAya che, tyAre tyAre mAnavI pazu banI jAya
Page #352
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - 344 vizvoddhAraka zrI mahAvIra che. nyAya-nItinI sarva mAnyatAo tene arthahIna jaNAya che. sekaDo varSothI zrI mahAvIra pUjAya che. zrI mahAvIranA samayamAM ' anya mAnavo thayA haze. temanuM nAma Aje ApaNe kyama jANatA * nathI kAraNa ke sAco vijetA ja mAnavalokanA hRdaya-tatte pitAnuM rayAna jamAvI zake che. alekajhAnDara dhI greTa mATe Aje ghaNAne mAna haze, chatAM mAna dharAvanAranI saMkhyAthI bamaNI sakhyAnA mANase tenA ja tarapha tiraskAra darzAvatA haze, kAraNa ke teNe AdarelI chatane prakAra juhmabharyo hato, ane tethI julmamAre tene pUje paNa bIjA ne pUje jyAre zrI mahAvIre AdarelI chatane prakAra snehabhIno hato. darekanA aMtaramAM neha hoya che ane tethI dareka vaDe teo pUjAya che. pramAda-pramAda na karavA viSe zrI mahAvIre temanA mukhya gaNadhara zrI gautamane uddezIne ghaNoja sarasa bodha vahAvyo che. paLano paNa pramAda mAnavI pAse evAM pAtro taiyAra karAve che, ke jenI chAyAmAM tenA kalAke nirarthaka jAya. pramAda eTale potapotAnA hitAhita khyAlathI beparavA banI pArakAnI duniyAmAM DokiyAM karavA te; gauravapUrvaka zarIranI ja duniyAmAM athaDAvuM te. paLe-paLe mAnavI mare che. vItatI paLa pAchI na ja Ave. paLepaLamAM evAM bIja vAvavAM joIe ke jemAMthI sArAM phaLa UgI zake jyAre AjanA jana samAjanI paLo kevaLa bahAranI duniyAnAM arthahIna darzanamAM vyatIta jAya che. aNumela temanI jIvana zakita kALanA kerA paTamAM samAI jAya che. zrI mahAvIra kahetA, "he gautama kSaNane paNa pramAda na kara. Aje tuM je che, te tArIja eka paLane AvirbhAva che. tAre jevA thavuM hoya tevI rIte tArI paLane laDaje aMdara bahAranI jUThI mArAmArIthI sakti meLavI, samabhAve zubhabhAvamAM jIvanamAM karavA jevA kAryo karaje." zrI virene A bodha badhAne lAgu paDe tema che.
Page #353
--------------------------------------------------------------------------
________________ pragati kone kahevAya ? 345 jagata Aje je rUpamAM che, te rUpa tenAja ghaDavaiyAonA vicAra kAryanA phaLarUpe che. jagatanA AjanA rUparaMgamAM Avazyaka parivartana nanI jarUra ghaNuM mahAzayane jaNAya che. rUparaMganA palTo kAje mAnavakanI nasa pArakhI, tene Avazyaka pauSadha ApavAnI jarUra che. azAMta AjanA mAnavajagatamAM zAMtino snehabhaya sUra relAvavAnuM prabaLa sAdhana sAhitya che. mAnava-jagatanI paLane abhyAsIja A mahAna kArya karI zake che. pati-pragati sabaMdhI vizvopakArI zrI vIranAM vacane "tame mAnatA haze ke be roTalIne badale traNa khAta thavAya te pragati, cAra kalAkane ThekANe sAta kalAkanI nidrA levAya te pragati, bhara bajAre game tema harAya karAya ke cavAya te pragati; paNa nA! te pragati kahevAya ja nahi; AtmAnA vizvamaya snehane vyApaka banavA mATe jeTalI gati je sAdhano dvArA maLe teTalI tenI pragati thaI kahevAya ane temAM sahAyarUpa nIvaDelA sAdhanone prAgatika dravya kahI zakAya.' , aNu-mbanI zodhathI vijJAnanI pragati thaI mAno, chatAM bahAranI pragati kayA sudhI? asIma AkAzanA nehane mApavA ke pIvA mATe vijJAnIo ka beo taiyAra karaze? asImamAM sasImAkore samAI javA mATe kevaLa bAhya prakAranI pratithI di na vaLe, aMtaramA sahAnubhUti ane jJAnajyota jagAvavI paDe. kevaLa vaijJAnika pramatithI vizvanAM keTalAMya baLone anyAya thavA saMbhava che. kemake vijJA*-nanA sthala prakAzanI maryAdAmAM AvatA tamAma padArthone te duniyAnI AgaLa raju karaze, paNa je tenI najara nahi paDe temane to tenAthI Akare anyAya thavAneja che. jUnA vicAra ane navA vicAra e be baLonI kheMcatAbuthI Aje duniyAne raya cAle che. jUnA-navAno samaya Aje pahelI take ya joIe. madhu baLa adhyAtmamAM mAne che, jayAre ardhI vinA
Page #354
--------------------------------------------------------------------------
________________ 346 - viddhAraka zrI mahAvIra namAM mAne che. ema lekhAvuM joIe ke vijJAna zarIrane lagatuM che ane adhyAtma AtmAne sparze che. ne pachI baMneno samanvaya thavo joie. AkhuMce jainadarzana vijJAna ane adhyAtmanI subhaga samanvayanA paripAkarUpaja che. khAnapAnamAM jainadarzane vijJAna ane adhyAtmanI kavitA gUMthA che. eTaluM ja nahi, paNa jIvananA tamAma vargone teNe vijJAna ane adhyAtmanA dviraMgI citro vaDe ajavALI dIdhA che. saMsAranAM mUlya-A sa sAra zrI mahAvIranI snehasabhara daSTimAM triakI eka nATaka jevo hato. janmavuM, jIvavuM ne jatA thavuM e saMsAranA nATakanA traNa aMke; prekSako je hRdayathI nATakane AvakAre che, teja hadayacakSuthI A saMsAra-nATakanAM Ava-jA karatAM pAtrone avalakavAnI zikhAmaNa zrI mahAvIre ApI che. kazAne pitAnuM mAnI, khabhA para teno khoTo bhAra upADavAnI salAha keI paNa. mahApuruSe ApaNane ApIja nathI. nATakanAM pAtromAnA ghaNune ApaNe ApaNuM sagI AMkhe, ghavAtAM maratAM jaIe chIe ane tenA prasaMge ApaNA dila drive che, paraMtu bahAra AvyA pachI ApaNe te badhuM ja visarI jaIe chIe. te ja rIte A saMsAranA sukha-duHkhanA janmAvatA prasa go TANe ApaNe vartavuM ghaTe. paNa kAI prazna kare ke mAnavIne te lAMbA kALa sudhI saMsAranAM ja sukha-duHkhabharyA vividha prasaMge jovA paDe che ane te prasaMgonI sIrI-mAThI asa-- rathI vadhavuM paDe che tenuM kema? saMsAramAM vividha citrenAM sarjana. thAya che, jevA prakAranuM citra hoya che tevI asara mAnavIne mana para * thAya che ja. chatAM bhAgye ja koInA rasA hRdaya-kSetre tenI asaranuM tatva cIraMjIvIpaNuM sAmrAjya bhogavatuM mAlUma paDayuM che. AvI ja karanArAM dazyo pramANe ApaNI Ava-jA nathI ja thatI. do. karatAM vadhAre nakakara riyara ApaNI atirika duniyA che. ane te AMtarika duniyAne baMdha karatAM divya to ApaNI pAse che te.
Page #355
--------------------------------------------------------------------------
________________ * 347 saMsAranAM mUlya ApaNe saMsAra-nATakanA vividha bhAvo jagavata dAne saMpAI na jatAM, tenA sArabhUta to sAravIne vadhAre zAMta ane vyApaka rIte jIvavu joIe. . saMsAramAM mAnavIne naDatAM sukha-duHkhanA prasaMgenuM mULa kAraNe, te te prasaMgane be pitAnA ja zire vaherI le che te che. nahitara saundarya zrI bhara vasatinI vidAya veLAe mAnava jagatamAM zokane sAgara zA mATe nathI UchaLato? ne pitAnA gharane eka bilADe marI jAya che te mAnavInI AMkhamAM azrunAM pUra karyAthI Ave che. eka rIte mAnavI svAthI che ne tethI tenA svArthanA pratyAghAta rUpe te duHkhanAM mojAmAM sapaDAya che. duHkha anubhave che. jyAre samaya zrI mahAvIra kahetA, "vizvamAM maLo, vanaspati ne vAyunA dilanI kavitA.' vAMcatA bano, pRthvInA haiye ramatA jIvothI matrI sAthe, keIthI dUra na rahe, je Atmadhana meLyuM che te chUTe hAthe vera.' , zrI vIranAM vacana pramANe pagalAM bharavAthI A saMsAra sAthe ApaNo saMbaMdha ghaNo ja satya prakArano ane vyApaka thAya. phaLa lanI jema jIvananI ApaNI sudhI paNa paranI duniyAne zAnta karavA pharatI thAya. ane e rIte ApaNAmAM Atma-saMteSanI Umio AkAra le. AvAgamananA svabhAvavALA padArthone pakkaDamAM rAkhavAnI ApaNuM haThabharI pravRttione kAraNe saMsAra sukha-duHkhamaya. jaNAya che. jatA-AvatAne nehabhInI najare AvakAra ne vidAya ApavAnI vRttio ApaNuM aMtaramAMthI jAgRta thAya te saMsAranA. takhtAnuM Akhu e svarUpa badalAyeluM mAluma paDe. - - je khaLabhaLATa che te mAnava-jagatamAM ja che. anya prANIenI duniyAmAM tevuM kAMI nathI. kAraNa? mAnavIne mAlika banavuM che tema tenAthI thavAtu nathI, ane te vagara vAMke sukha-duHkhamAM. madabade che. " tyAgavAthI je maLe che, te saMcaya karavAthI maLatu* *
Page #356
--------------------------------------------------------------------------
________________ 348 vizvo dvArA zrI mahAvIra nathI. zrI mahAvIranA A vAkyamAM vizvanA anaMta jIvone aNamola sukhanI dizAmAM deravAnI akhUTa zakti jaNAya che. saMcaya daSTithI saMsAra sAre naThAre jaNAya, tyAgabuddhine na sAre ke naThAra; saMsAramAM kAma karatAM be prakAranAM ukta baLathI saMsAranuM mUlya paNa te-te prakAre aMkAya che. mArUM-mArUM' karanAra saMsAranI turaMga saje, " tAruM-tAruM' karanAra saMsAranuM svarga vacce mArUM-tAruM' karanAra saMsAramAM sarvaprayatAnA svapna sajIvana kare, sukha upaje tema kare, ? je strI purUSa nAnA moTA niyamanI bhAvanAthI zrI mahAvIra pAse jatAM, temane vizvopakArI e vIrano ekaja Adeza maLata, sukha Upaje tema kara zrI mahA vIre vrata aMgIkAra karAvavA aMge koIne ya dabANa karyuM nathI temano ekaja nizcaya hato, nAhakanuM dabANa nahi, paraMtu mArA ja - jIvananuM javalaMta udAharaNa darekane dizAsUcana badala pUratuM thAya eTale basa.' janajagata prabhu mahAvIrane medho jIvananiyama bhUlIne Aje -managamatI rIte manamAnatI pravRttio AdarI " vAha vAha' nA sUramAM sAcI dizA visarI rahyuM che bAhyADa baramAM satyano bhAna DhaMkAI rahyo che. dabANathI dIkSAnA mUlya ghaTatAM jAya che. arthahIna AMtarakalahathI bIjI duniyAmAM jemanuM hatuM te varcasva Aje rahyuM . nathI, jaina dharma pALatA mAnamAM Aje keTalAka zrImaMta che jyAre keTalAkane roTalonAM phAMphAM che. - sukha upaje-ne zrI mahAvIrane aTala niyama Aje 'jaina mAtra amalamAM ANavo joIe. bahAranAM bATAM dabANo karatAM, amRtabhInuM vAtAvaraNa tayAra karIne ja janatAnA baLane pitAnI dizAmA ArSI zakAya che. jyAre ApaNuM atirika baLa ghaTatAM,
Page #357
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24 dIkSAnI jarUra pasAne jere bahAranA dekhAvothI duniyAnI hariphAImAM TakavAnA raMka prayAse ApaNe tyAM cAlu che. paNa tema karavAthI ApaNuM aMtara vadhAre khavAze. jevA hoIe tevA jAhera thaI javAmAM ja ApaNuM bhaluM che. bahAranI TApaTIpathI bIjAne aMdhArAmAM rAkhavA jatAM, ApaNu ja mANasone ApaNA jIvananI jame-udhAranI bAbatone khyAla Avato nathI ane pariNAme ApaNI ja vRttio ApaNA - ahitamAM pariName che. dIkSAnI jarUra -madhyamAM apApAmAM zrI mahAvIre saMghanI sthApanA karI. sAdhu, sathvI, zrAvaka ne zrAvikA e cAra pavitra baLAne saMdha bane. zrI mahAvIre sthApela sagha Aje paNa mojuda che. jaina mAtra sAdhu-sAdhavI pratye AdaranI najare jue kemake sAdhu-sAvInAM jIvana zrAvaka ke zrAvikA karatAM ucca prakAranAM heya, zrAvaka-zrAvikA gharanI divAlo vacce ramatA hoya tyAre sAdhu-sAvIne AkhI duniyAnuM ekaja ghara hAya. - vyApaka-jIvananI tAlImarUpa "dIkSA' gaNAya. dIkSA eTale saMsAranA svArthI paNAnA vAghA utArI, parajanahitAya zvAsavAsa levA te. jenA darzana dIkSAne je zuddha mAM ghaTAvI che, teTale - zuddha artha anya saMpradAyanA dIkSito tarapha najara karatA nathI jaNAta. dIkSA pachI jaina sAdhu ke sAdhvI vizvanuM kharuM dhana bane. saMsAramAM rahetAM eTaluM zuddha jIvana na jIvI zakAya, jeTaluM sAdhupaNAmAM jIvavAnu zrI mahAvIre pharamAvyuM che ke, "sAdhu-sAdhvI pavananI jema vihare, 5ca mahAvratamAM aDola ane aTala rahe. eka Akhe vizvamAM AtmAnAM darzana kare, bIjIe AtmAne vizvanI susaMgatatAne tAga kADhe.' tyAga eja jana-- sAdhune oLakhavAnuM prazna cinha che. saMsAramAM akaLAtA mAnavone tyAgane Adarza pahecADavA temaja ravayaM tyAgamaya jIvana gALI, sarvamaya banavA dIkSA aMgIkAra - kare to tenA jevuM kazuM ya nahi!
Page #358
--------------------------------------------------------------------------
________________ 35e. vidAraka zrI mahAvIra saMsArIne daSTi ApavA zrI mahAvIre dIkSA siddhAMta pragaTA. zrAvake Ape te para peTa gUjAro karIne, aharniza vizvakalyANano jApa japatAM, temaja te dizAmAM zakaya prayAso karatAM, paMca mahAvratadhArI sAdhuo kevaLa jaina saMghanA ja nahi paNuM vizva AkhAnA hitaciMtaka gaNAya. koI ema pUche ke gharamAM rahIne vizvanuM ane AtmAnuM - bhaluM nahi karI zakAtu hoya dIkSAno je Adarza che tene pragaTa karavA mATenA Avazyaka - aLamAM sarva prathama dIkSitanI daSTi vyApaTa neha sabhara ane nirmaLa ane evuM vAtAvaraNa tenI AsapAsa pratipaLe sajavuM joIe. have ja sudhI gharamAM rahevAya, tyAM sudhI ukta prakAranuM vAtAvaraNuM sajI na ja zakAya ane dIkSAnA Adarzane pragaTa karavAnuM baLa hAtha Ave nahi. duniyAne kaMIka Adarza pUrA pADavAnI sAthe svakalyANanI jene tamane Deya che, te mAnavI gharamAM raheto hovA chatAM ghara mUkIne ane kino bane che ane marIne jIvI jAya che. dIkSA pratye Aje ghaNAne aNagamo thAya che. bArIka tapAsa karatA jaNAyuM che ke, AjanI sAdhu saMsthAmAM kalaha ane mAyAna vAdaLa jAmyAM che. jAmelAM vAdaLane dUra karavAM te ApaNuM zrAvakanI paNa kare ja che. prabhu mahAvIre sAdhu-sAdhvInI javAbadArIne amuka -aMza zrAvaka-zrAvikAnA hAthamAM ane zrAvaka-zrAvikAnI javAbadArIne amuka bhAga sAdhu-sAvInA hAthamAM mUkIne evI gajaba saMdha vyavasthA karI che ke je zarama ke zehamAM dabAvA sivAya so pitapitAnuM kartavya -bajAvatA rahe to jana saMghamAM koI kALe paNa saDo na pise, Aje - dareka pitAne dharma bhUlI, avaLA mArge javA lalacAya che ne tenuM pariNAma viparIta ja Ave,
Page #359
--------------------------------------------------------------------------
________________ jIvana niyama 351 jainadarzanamAM je prakAza relAya che tene pragaTamAM lAvavAno prathama dharma sAdhu-sAdhavIno che. pavitra dharma granthomAMthI tAravIne je sAra sAdhu sAdhvI jana samAjamAM vahAve te mAraphata ja janatAnuM jIvana ghaDAya. duniyAmAM tyAgadharmanI jIta akhaMDa rAkhavA mATe zrI mahAvira pite tyAgI banelA ane pitAnA Adarza tyAgamaya jIvananI jyotathI anekanA jIvana-kaDi jyota pragaTAvI je Aja paryata * jaLatI rahI che ane varSo sudhI ajavALAM relAvatI, bhUlyAne sAco rAha darzAvatI banI raheze. jIvana -jIvana saMbaMdhI zrI mahAvIrane Adarza anupama hato teo kahetA, "mAnavIca purUSArtha vaDe che. purUSa potAnA pavitra prayAsathI pUrva-pazcimanA khyAlane bhUlI anaMta satyanAM kiraNe jhIlatA thAya che. jIvananI sImAone TUMkAvavAthI strI ke purUSa dukhI ja thAya che TUMkAvavA ke laMbAvavA karatAM zata, suvyavasthita ane saMyamI jIvana vaheNathI sukha-duHkhanA bhrama tarataja ogaLI jAya che.' bhAgya mAnavIne ghaDe che ema bolavA ke lakhavA karatAM purUSa bhAgyane ghaDe che eja vyAjabI lakhANa jaNAya che. ghaDabhAMganI nItithI jIvananA suramya saMgItano tAla meMdAya che ane tene paDaze jIvanAranA A tarasa vighAtaka asara pahoMcADe che. sUta-bhAvi ke sAMpratane smaya vinA satata gatie nijamAM masta rahevAthI jIvanano AkharI aNumAla AnaMda jAgRta thAya che. jIvanamAM baLA aneka hoya che. khAsa be baLo hoya eTale basa. -sudaDha zarIra ane aDola AtmA. jaina darzana A be baLA sivAya * bIjI vastuo upara khAsa bhAra nathI mUkatuM. A be baLathI -jIvanamAM sUryanI garamI ane candranI rakamRtaraMgI zAnti khIlatI rahe che. rUMvATe-vaTe sarvamayatAne sUra sara thAya che, A be baLe utpanna karavA mATe zrI mahAvIre jIvana vijJAna ane adhyAtma tattva
Page #360
--------------------------------------------------------------------------
________________ kapara vizvoddhAra zrI mahAvIra ubhaya saba dhI aNamola bodha karela. Aje jenAmAM phakta be baLA khAsa karIne nathI jaNAtAM, are ! duniyAne ocho bhAga A be - baLe jIvananI saritAnA sUra jagavato haze. saritAnI jIvananI jema ApaNe paNa vana-nagaramAMthI pasAra thavuM paDe, banne prasaMge samatala mAnasa rAkhavA AmA ane zarIranAM baLanI jarUra paDe ja. jIvanano saLaga Adarza pragaTa karavA hoya te AtmA ane zarIra bannenI Avazyaka baLonI upekSA calAvI na ja levI joIe. * tapa ane nirbaLatA-tapa eTale trividha tApane zamAvanAra tava. ekAsaNuM AyaMbila upavAsa, chaThTha, aThThama Adi tapanA prakAra. vividha prakAranA tapa vaDe zrI mahAvIre AMtara bAhya zatruonA tApane zamAvyA. tapathI zarIrane ghasAro pahece paNa te dhasArAnI marAmata satyanA aNuothI thaI jAya. , , , jainadharme tapane mahAbhya arpe janasamAjamAM ghAtaka nirbaLatAne phelAvo karyo che. ema ghaNA kharA abhyAsIone bolatAM meM sAMbhaLyA che ane javAbamAM teone sApha sApha saMbhaLAvI dIdhuM che ke, Agya vijJAnanI dRSTie paNa tapanI bhUmikA nakkara kare che, to te sAme tamAre zuM bolavAnuM che ?' javAba eja maLe che ke, tame jenoe tapane vadhAre mahatva ApyuM che. ' vakhata vItatA jagatane tapanAM mUlya samajAze. jIvavAne khorAkanI jeTalI jarUra che, teTalI ja jarUra jIvanane zuddha banAvavA kAje tapanI che. satata parizrama pachI ArAmanuM je sthAna che, te ja sthAna sAhAra pachI tapanuM che. A vAta thaI Aregyi dRSTie tapa karavAnI, enA eke eka siddhAntanI yojanA pAchaLa jainadarzananI daSTi sadA ucca ane nirmaLa rahI che. kaMI paNa siddhAntanuM vaheNa teNe adhabhUmimAM vaLavA dIdhuM nathI. te ja rIte tapanA siddhAntane
Page #361
--------------------------------------------------------------------------
________________ 353 jIvana niya paNa muktinuM ja dhyeya che. uccagrAmI beyane aMtaramAM jaLavI rAkhI, te dizAmAM kAryarata thato mAnavI eyane kadAca na pahoMcI zake, to paNa be pagathiyAM nIce potAnuM sthAna niyata karI zake che, tapa karavAthI jIvanamAM eka zakti khIle che. je zaktinA nirmaLa zAMta prabhAvathI zrI mahAvIra 'caMdauzika jevA daSTiviSa sapane paNa ' bujhAvI zakayA, je zaktinA akhUTa pArAvAra baLa sAme saMgama jevA de paNa hAra pAmyA. sarva prathama, tapathI mane baLa majabUta thAya, saMyamanI vRddhi thAya, sAmAnya vicAramAM pharatI Indriyo pavitra vicAranA mArge vaLe. pachI aMtaramAM samatAnuM baLa khIle je baLathI anyamAM paNa samatA jALavI zakAya. te pachI zarIramAM pracaMDa tejabaLa ubharAya jenA prabhAvathI sUrya, candra paNa jhaMkhavAya. zrI mahAvIre tapa Adarza jIvanamAM utArIne jagatane sAbita karI ApyuM che ke, tapa nirbaLatAnuM kAraNa nahi, paNa sabaLa mAM sabaLa zastra karatAM paNa vadhAre sabaLa che. Atmazaktine pragaTa . karavAnuM ajaba auSadha che. nirbaLa vicAranA mANaso ja tapamAM. nirbaLatAnA darzana karI zake. page cAlavAnI kaLA-zrI mahAvIre bAra kalAkamAM bahetara mAIla lIbu jaMgala paga para vaTAveluM. jana sAdhu-sAdhvIo paga para cAle che. keI paNa saMyogomAM vAhananI parAdhInatA svIkAravAnI mane zAstra taraphathI manA che. * pahelI eprIla sane 1946ne divase gujarAta mela dvArA huM ama-- dAvAdathI muMbaI tarapha jato hato. naDIAda AvatAM gADI aTakI. eka bhAI amArA DabbAmAM caDhayA. vAtacIta nIkaLatAM temaNe mane sIdheja prazna karyo, "jaina sAdhu sAdhavIo AjanA vijJAnanA jamAnAma page zA mATe cAlatA haze ? meM sAme prazna karyo, temane vahanane svIkAra karavAnI zI jarUra ?' 20
Page #362
--------------------------------------------------------------------------
________________ 354 vidAraka zrI mahAvIra "dharmanA siddhAntonA jhaDapI pracAra mATe sAMjanA sAdhanane upayoga tamane nakAmo lAge che zuM ? ' bhAIe akho coLatAM dalIla karI. ' ' page cAlavAnI kaLA, jIvanane jeTaluM rava pIrase che, ethI - dazamA bhAganuM satva paNa vAhananA Azraye sAMpaDatu nathI? samaje che eka sAdhune amadAvAdathI muMbaI javuM che. gADImAM temanAthI besAya - nahi, page cAlIne teo nityanA 10 mAila pramANe jAya che. mArgamAM -AvatAM tamAma dono abhyAsa teo kare che. gAmaDAmAM jaIne jana' tene dharmane bodha Ape che. jyAre teo gADImAM phare to kudaratanA - dasyone abhyAsa temanAthI na thAya, uparAMtamAM paga ane pRthvInA satana saMparka dvArA janmatA divya chadathI paNa teo aLagA paDI jAya.' page cAlavAnI sAdhunI nItinA bacAvamAM meM mArA vicAre - jAhera karyA. A te thaI bacAvanI vAta, vijJAna ke adhyAtma zAstrInI daSTie page cAlavAnI nItine bacAva tame naja karI zake ? bharyA magajamAMthI bhAIo arthasUcaka prazna karyo. ', vijJAnathI sAdhu para gaNAya, kemake dIkSA prasaMge zarIrane mAdhu - mAtra parityAge che ne adhyAtmanI duniyAmAM viharavAnI daDha pratijJA - le che. adhyAtmanI dRSTie sAdhu-sAvInuM page cAlavuM taddana vyAjabI - ane susaMgata che. kemake tenAthI daSTinI vyApaktA ane nirmaLatAne avanavA raMga sAMpaDe che ane Dagale-pagale avanavI duniyAnAM darzana - thAya che; jIva mAtra pratyenI asIma karaNa jIvanamAM ubharAya che. vAtacItamAM vaDedarA AvyuM. sAmA bhAIne tyAM utaravAnuM hatuM. marU daSTibindu vyAjabI ja mArA AbhAra sAthe teo gADI- mAMthI UtaryA.
Page #363
--------------------------------------------------------------------------
________________ vijaya-parAjaya 355 ' vijaya-parA--duniyAnA maMca para avanavA prasa`ge| jA vattA, vividha prakAranA ane sAme, zrI mahAvIre kAyAnA merace maDile! lAMkhAM sAha! bhAra vadhu mukI temane aMdara-bahAranA zatrue sAme saMgrAma khelane paDele paNa temane saMgrAma bhAlA, barachI ke tIra kAmaThAne naheAte, temaja mazInagane ke tApamArAne paNa te hatA. bahAranA mAnavAnA asIma krodha pratye temaNe asIma sneha varSA velA te teo zAnta aneyA, kAma-kro,da Arika true ne temaNe satya sayamane zAntinA addabhuta zastro vaDe parAjita karelA ne e rIte zrI mahAvIre vizva-vijetA, manelA. * ' hITalarane vizvavijetA banavu hatu paNa tenI murAda pAra na paDI ne akALe te mAryA gaye. tenuM mULa kAraNu tapAsatAM eja mAluma paDe che ke, vijetA banavAnAM tenAM zastra lekha'DI hatAM ane khaLathI duniyAnAM puSpa--phrAmaLa haiyAnA takhta krAi paNu mAnava, samrATa tarIke Aja sudhI zAnce nathI ane gAbhavAne paNa nathI Aje amerikI pra, vizvasamastamA peAtAnI pratibha phelAvavA aDhaLaka dravyane apama karI rahI che tAM pahelI julA"e amerIkAnAja vijJAnavIrAe prazAMtanA arthAta-Umi maya haiyA 52, 30000 phUTanI UMcAithI aNuemba ( Atom bomb ) kheravelA, kheravavAmAM vijJAnIone uddeza jagatanI prajAene DAravAne hateA paNu temAM te joie teTalA saphaLa na thayA ane jagate temanI hAMsI karI. . mAnavI mAtrane mAlika manavAnA kreDa hoya che. mAlika tarIkenA sadguNe! khIlavavAnI kAineya bhAvanA hetI nathI.. T bhautika jagata paranA vijayate jainadarzana' kharA vijaya tarIke bhAvakAratu nathI. bhautika jagatamA je khaLA patharAyelAM paDayAM che, tena * /
Page #364
--------------------------------------------------------------------------
________________ saM56 vizvoddhAra zrI mahAvIra karatAM anekagaNuM baLonI banelI eka bIjI duniyA che. jenuM khAsa nama mAnasika duniyA ( Mental-world) je duniyAnA prabhAvathI bhaunika duniyAmAM avanavA paTAo Ave che. prathama mAnasika duniyA para vijaya meLavavAno je darzana darekane sadabodha Ape che ane jayAre te duniyAmAM ApaNA nAmane vijaya ke vAgata thaze, tyAre bhautika duniyAne samajatAM ane tenA gupta bheda ukelatAM ApaNane jarA paNa vAra nahi lAge. bahAranA vijayanI game teTalI kiMmata hoya, chatAM AMtarika vijaya prApti sivAya bahAranA vijayane pariNAme maLavI joitI zAtine aMza paNa maLato nathI. mATe ja jagatanA mahAjanoe lakSmInA mULamAM saMteSa, kAmanA mULamAM saMyama, krodhanA mULamAM zAnita Adi aNu-mela tanI pejanA karI che, jyAM sudhI mAnavIne ekaja dizAnuM jJAna haze tyAM sudhI te koI paNa jagatamAM kharA adhikAra bhogavI -zakavAne nathI. saMyamI zAnta ane suvyavasthita mAnava jIvanane pratiSa, dizA. onI azAti para kAbU jamAvI zake che, tethI uTuM azAMti ane bebAkaLuM jIvana dIvALInA dIvAmathI AganA kAkAo UbhA karavAnI adhama vRttione poSe che. samajavA jevuM -zrI mahAvIra nirvANane Aje pAka (vikrama saM. 2004+470nuM aMtara=saravALA) 2474 varSa thayAM ane teTalI ja uMmara temanAM amRtajharata vacananI thaI. chatAM Aje paNa temanAM vacano jevAM ne tevAM mIThI ane zAMtipreraka jaNAya che. e vacane temaNe kevaLa jana mATe ke jagatanI koIpaNa eka prajAnA udezapUrvaka nahi, paraMtu vizva samastanA hitane lakSamAM rAkhIne ja -kADhelA che.
Page #365
--------------------------------------------------------------------------
________________ vijaya-parAjaya 3pa7 "arisAmAM chava' e zrI mahAvIranuM prathama anupama jIvana-ve. satyamAM rama!' e bIjuM vAkaya. saMyamanAM jharaNuM vahAva ?' e trIjuM vilakathApI satya. * jarUrIAtane gulAma na bana' e cothuM vacana jayAM jAya tya, mArI AMkhe na dekha e pAMcamI AjJA. zrI mahAvIranI ukta pAMca AjJA mana vacana ne kAyAthI je zaLe te jaina jevuM ja jIvana jIvI zake.