________________
અણમોલ તો
૨૫૩ કર્મને નિરા કરવાનાં જેટલાં સંયમ–રથાન છે. તેટલાજ કર્મબંધને અર્થે સંયમનાં રથાન છે. જે જે વસ્તુ પ્રાણુને સંસારમાં જમાવવાના હેતુભૂત છે, તે તે વસ્તુ તવને મોક્ષ પમાડવામાં હેતુભૂત થાય છે.
જેના અંતરે રાગ-દ્વેષ ભર્યા છે, જે વિષયમાં નિશદિન રમે છે, એવા પ્રાણીને સાંપડતી સર્વ વસ્તુઓ સંસારભ્રમણના કારણ ૨૫ બને છે. સંસારનું પથાર્થ સ્વરૂપ જેણે જોયું છે, વિષયની અભિલાષાના મૂળમાં જેણે આત્મ પ્રકાશ રેલાવ્યા છે એવા સમ્યગ દષ્ટિ જીવને “સર્વે અશુચિ દુઃખના કારણરૂપ છે.' એવી ઉજજવળ ભાવના ભાવમાં વૈરાગ્ય ઉત્પન્ન થાય છે ને સંસાર પણ મેક્ષના કારણરૂપ બને છે.
જ્ઞાન ઉપર દેષ કરનાર, જ્ઞાનની અતિ આશાતના કરનાર, નાનનાં ફળ વિષે મનફાવતું બેલનાર જ્ઞાનાવનાં કારણેને આકર્ષે છે ને તેથી જ્ઞાનાવરણીય મ બંધાય છે.
ઉપર જે જ્ઞાનાશ્રયના હેતુઓ બતાવ્યા છે, તેને બદલે દર્શનના, એવાજ હેતુઓ દર્શનાવરણીય કર્મનાં કારણ બને છે.
શાતા વેદનીય કર્મબંધનાં કારણ-પ્રાણની અનુકંપા–દયા, પ્રાણીઓને દુ:ખ ન દેવું, શેક ન કરાવ, પ્રાણી તપી ઊઠે અથવા મુખમાંથી લાળ નીકળે એવા પ્રકારનું દુઃખ ન આપતા, તેમને શાતા થાય તેવા પ્રકારે વર્તવાથી શાતા વેદનીય કર્મબોધે છે
શતાવેદનીય કર્મબંધનાં કારણ-જે રીતે વર્તવાથી શાતાનીય કર્મ બંધાય, તેથી વિપરીત રીતે વર્તવાથી અશાતા વેદનીય. કર્મ બંધાય છે.
મેહનીય કર્મ–અન તાનું બધી ક્રોધ, માન, માયા અને લાભના.' વિકષ્ટ ઉદયથી અથવા તીવ્ર દર્શનમેહનીયના ઉદયથી અથવા પ્રબળ-. ચારિત્ર મેહનીય કર્મના ઉદયથી છવ મોહિનીય કર્મ બધેિ છે. '
