________________
શ્રી મહાવીર નિર્વાણ અને નિવણસંવત નિર્ણય
૨૮૩
(૧૧) મહાશતકને પ્રતિબંધ પમાડ્યા પછી, ભમવાને રાજગૃહીથી શ્રાવસ્તી તરફ વિહાર કર્યો હોવાનું, તેમજ ત્યાં નદિની– પિતા આદિને ઉપદેશ આપી, શ્રાવના વ્રત ઉચ્ચરાવ્યાં હોવાની વાતને કેટલાક લેખકે ટેકે આપે છે. જયારે અમારા કથનાનુસાર ભગવાન રાજગૃહીથી વિચારીને કર્યગલા પધારેલા ને ત્યાં સ્કર્ધક તાપસને બેધ પમાડે તેમજ વષવાસ પણું નજીકના કેન્દ્ર વાણિજ્યગ્રામમાં ગાળે.
(૧૨) કેટલાક ચરિત્રમાં લખ્યા પ્રમાણે શ્રાવસ્તીથી શ્રી મહાવીર પાછા કૌશામ્બી ગયા હતા. પરંતુ અમારા મત પ્રમાણે શાવરતીથી, સીધા કૌશામ્બી તરફ નહિ. પરંતુ વાણિજ્યગ્રામમાં માસું વીતાવીને જ તે તરફ ગયા હતા.
ઉકત ચરિત્રોનાં લખાણથી ભગવાન મહાવીર કૌશામ્બીથી પાછા શ્રાવતી ગયા ને ત્યાં તેમને ગોશાલકનો ઉપદ્રવ થશે. પરંતુ અમારી. નમ્ર માન્યતાનુસાર કૌશામ્બીથી પ્રભુ મહાવીર રાજગૃહ તરફ ગયેલા, ને બારમું ચોમાસું ત્યાં વિતાવેલુ, કેમકે ગોશાલકનો ઉપદ્રવ સમયની ગણત્રોથી માર્ગાશર્ષમાં સિદ્ધ થયો છે. એટલે એ માનવું જ પડે છેભગવાન કૌશામ્બીથી સીધા શ્રાવસ્તી તરફ નહિ, પરંતુ રાજગૃહ તરફ ગયા હોવા જોઈએ ને વર્ષાવાસ ત્યાં કર્યો હોવો જોઈએ.
(૧૩) રાજગૃહથી માગશિર્ષ મહિને શ્રાવસ્તી જઇને શ્રી, મહાવીર ગોશાલકની વિરૂદ્ધ ઉપદેશ ન જ આપી શકે, કેમકે ગોપાલકવાળી ઘટના ભગવાનના કેવળી જીવનના ચૌદમા વર્ષમાં બની હતી, ને અત્યારે તેરમું વર્ષ ચાલતું હતું. એ રીતે જોતાં પણ પ્રભુ મહાવીરનું રાજગૃહથી શ્રાવતી તરફ એ તદ્દન અસંગત જણાય છે. જ કેટલાંક ચરિત્રમાં કેવળી અવસ્થાના ભગવાનના મિથિલાના વિહારને નામ નિર્દેશ પણું નથી ને કેટલાકમાં એકાદ વખત વિચયી હોવાને ઉલ્લેખ છે. પરતું પ્રભુ મહાવીરે પોતાના કેવળી
