________________
२८४
વિશ્વોદ્ધારક શ્રી મહાવીર જનના છ માસા મિથિલામાં વિતાવ્યાં છે એ જોતાં ભગવાને મિથિલામાં કેટલું વિહાર કર્યો હશે તેનું અનુમાન સહેલાઈથી , થઈ શકે. આ સર્વે આધાર પરથી અમારૂં એ દઢ મન્તવ્ય છે કે રાજગૃહ પછી શ્રમણ ભગવાન મહાવીરે મિથિલા તરફ વિહાર કરેલો ને તેર ચોમાસે ત્યાં સ્થિર થયેલા. :
(૧૪) ચોમાસું ઊતરતાં ભગવાન મહાવીરે મિથિલારી અંગદેશ તરફ વિહાર કરેલો ને તેના પાટનગર ચંપામાં પધારેલા, ચપા મહાવીર પ્રભુનું વિહારક્ષેત્ર હોવા છતાં તેની વર્ષાવાસ યોગ્ય કેન્દ્રોમાં ગણના નહેતી. એટલે ચંપાથી પાછા ફરીને પ્રભુ મહાવીરે ચૌદમું માસું પણ મિથિલામાં જ વીતાવેલું.
(૧૫) ચેમાસું ઉતરતા જ ભગવાને શ્રાવસ્તી તરફ વિહાર કરેલો ને ત્યાંના શાલકેષ્ઠ ઉદ્યાનમાં તેમની અને ગોશાલકની વચ્ચે -લાચાલી થયેલી ને ગોશાલ તેજોલેખ્યાને અસદુપયેાગ કરેલો. તે પછી ભગવાન શ્રશ્વરસ્તીના પ્રદેશોમાં જ વિચરેલા, ગોશાલકની તિજોલેધ્યાને છ એક માસ થતાં ભગવાન મેંઢિયગામના સાલાષ્ટક ચૈત્યમાં બિચાર પડેલા; છેવટે તેમણે સિંહ અણગાર પાસે રેવતી શ્રાવિકાને ત્યાંથી ઔષધ મંગાવીને તેનું સેવન કરેલું ને રોગ શાન્ત પડશે. તે પછી શારીરિક સ્વસ્થતા પ્રાપ્ત કરવા માટે તેમને ત્યાં શેડ વખત ઠેરવ્યું પડયું હોય તે સ્વાભાવિક છે અને તે અરસામાં વર્ષાકાળ પણ નજીક આવી ગયા હોય. એટલે તેમને વર્ષાવાસાગ્ય કેન્દ્ર મિથિલા તરફ જવું પડયું હોય એ નિશ્ચિત ગણાય.
(૧૬) મિથિલાથી ભગવાન મહાવીરે પશ્ચિમના જનપદમાં વિહાર કરેલો ને ઠેઠ હસ્તિનાપુર સુધી વિચરીને પાછા વાણિજ્યગ્રામ તરફ પધારેલા ને સેળયું માસુ, વાણિજ્યગ્રામમાં કરેલું.
(૧૭) કેટલાક અનગારોની ભાવના વિપુલગિરિ પર અનશન કરવાની હતી. તેમજ મગધની ભૂમિ છે, ચાર વર્ષ જેટલું લાંબે
