________________
૨૯૪
વિશ્વોદ્ધાર શ્રી મહાવીર
પુંડરીક અને કંડરીક – જંબુદ્વીપ છે. તેમાં ભરતક્ષેત્ર જેવું જ મહાવિદેહ ક્ષેત્ર છે તેમાં પુષ્કલાવતી નામના દેશમાં પંડરીકિ નગરી છે. તે નગરીમાં મહાપવા નામે રાજા હતો. તેને પદ્માવતી નામે રાણીથી પુંડરીક અને કંડરીક નામે બે પુત્રો થયા હતા. મોટા પ્રત્ર રાજ્યધુરાને વહન કરવામાં સમર્થ થતાં, રાજાએ તેને ગાદીએ બેસાડયો અને પોતે દીક્ષા અંગીકાર કરી.
એક વખત તે નગરીના મનોહર ઉલ્લાનમાં કેટલાક મુનિ મહારાજે પધાર્યા. તેમના આગમનના સમાચાર મળતાં રાજા પુંડરીક અને તેના ભાઈ કંડરીક તેમની પાસે ધર્મ સભળવા ગયા. પંડરીકના મન ઉપર ધર્મદેશનાની અસર થઈ. તે શુભ ભાવમાં લીન થયો ને ભાવતિ થઈ પોતાના સ્થાને આવ્યું. પછી તેણે પિતાના મંત્રીઓ તેમજ ભાઈને તેડાવીને કહ્યું કે, “વત્સ! તું આપણા પિતાના આ રાજ્યનો સ્વીકાર કર. કારણ કે મારો વિચાર દીક્ષા લેવાનો થયો છે.'
બધુ રાજાના વિચારે જાણ, કંડરીકે ગાદીએ બેસવાની ના કહી અને તે પણ દીક્ષા લેવા તૈયાર થયો. પુંડરીક રાજાએ તેને બહુ સમજાવ્યું પણ તે એકને બે થયો નહિ. તેની દીક્ષા લેવાની હઠ જોઈ ડરીકે કહ્યું, “હે ભાઈ, ઈન્દ્રિયો બહુ જ દુર્ભય છે, મન સદા ચચન છે, તારુણય વિકારનું ધામ છે, અને પ્રાણીને પ્રમાદ તે સ્વાભાવિક છે. વળી પરિસહ તથા ઉપસર્ગો ઘણા જ દુસહ હોય છે. માટે હાલ તુ શ્રાવકનાં વ્રત ગ્રહણ કર અને સાથે સાથે આ રાજ્ય ચલાવ.' પણ કંડરીક ન માન્યો. તેણે દીક્ષા લીધી. મંત્રીઓના વારવાથી પુડરીક રાજા ભાવતિના ભાવમાં સ્થિર રહી રાજ્ય ચલાવવા લાગ્યા.
કંડરીક મુનિ બન્યા. તપ અને ધ્યાનમાં સમય ગાળવા લાગ્યા. વસંતના રસભીના વાયુ વાત જ ચારિત્ર મોહનીય કર્મના ઉદયથી
