________________
૧ ૩ 8.
|રાજગૃહી
વાલીને ન બેઠી હોય, તેવો મહામાનવ ગમે તે શંકાને દૂર કરી જ શકે. પરંતુ શંકાનું નિઃશેષપણું એ જ તેનું સર્વોત્કૃષ્ટપણું ગણાય. અને સ્નેહનું ઉત્કૃષ્ટપણું પામવા કાજે શરીરનું ઉત્કૃષ્ટપણું વિસારવું પડે. શરીર જ્યારે નાનું બને ત્યારે જ આમનેહ વ્યાપક સ્વરૂપ પકડી શકે તે સિવાય નહિ.
શ્રી વીરે શ્રેષ્ઠીના પ્રશ્નના જવાબમાં જણાવ્યું, " સંસાર વૃદ્ધિના કારણભૂત વિષયમાં નહિ ફસાવાથી ભવની નિર્ગુણતાને બતાવનાર નિરાબાધ વેરાગ્ય ઉત્પન્ન થાય છે. જે માણસો વિષયને -ત્યાગ કર્યા વિના, વૈરાગ્ય દશા પામવાની ઈચ્છા કરે છે, તે કુપને ત્યાગ કર્યા વિના રોગની રતિને ઈચ્છે તેના જેવું છે. વિષયોમાં રમતી ઇન્દ્રિયો, મન તથા બુદ્ધિને જયારે આત્માની દિશા તરફ વાળવામાં આવે, જ્યારે વિષય સુખ કરતાં આત્મસુખ મેટું અમજાય ત્યારે જ વૈરાગ્ય ઉત્પન્ન થાય છે. વિષયને ભજત માનવી ડ્રોઈ કાળે આત્માના ભજનમાં ન જ જોડાઈ શકે, કારણ કે એકી સાથે બે ક્ષિાઓની સિદ્ધિ તદ્દન અસંભાવ્ય ગણાય.
વૈરાગ્યના ત્રણ ભેદ છે. (૧) દુઃખ ગર્ભિત (ર) મેહ ગર્ભિત (૩) જ્ઞાન ગર્ભિત. - દુખ ગર્ભિત વૈરાગ્ય – સ્ત્રી, પુત્ર, મિત્ર, ઘન, ધાન્યાદિ સુખને - આપનારી આપતી માનેલી ઇષ્ટ વસ્તુ પ્રાપ્ત ન થાય અથવા પ્રાપ્ત -ચઈને નાશ પામે, ત્યારે મનમાં દુઃખ થવાથી સંસાર ઉપર ઉઠેગ ' * થવા રૂપ જે વૈરાગ્ય થાય, તે દુઃખ ગર્ભિત વૈરાગ્ય કહેવાય. . આવા પ્રકારના વૈરાગ્યને પાળતા માનવી, ચિંતિત વસ્તુ પ્રાપ્ત થતાં ફરી પાછા સંસારમાં મશગુલ બની જાય છે. કારણ કે તેના વૈરાગ્યનું કારણ જ તેવી વસ્તુને અભાવ હોય, ને જ્યારે તેવી -વસ્તુ મળે ત્યારે આપોઆપ વૈરાગ્ય રંએ ઉપટી જાય. આવા વૈરાગ્યન
