________________
૨૬૬
વિશ્વોદ્ધારક શ્રી મહાવીર
સ્વપ્નાં પ્રભુ મહાવીરને વર્ણવ્યા. પ્રભુએ તે સ્વપ્નોનું ભાવિ કહ્યું તથા રાજાને યોગ્ય પાત્ર જાણું ધર્મને મર્મ સમજાવ્યો.
આ દુનિયામાં ધર્મ, અર્થ, કામ અને મેક્ષ એ ચાર પુરૂષાર્ચ છે. તેમાં કામ અને અર્થ તે પ્રાણુઓને નામથી જ અર્થરૂપ છે. પરમાર્થે અનાર્ય ૩૫ છે. ચાર પુરૂષાર્થમાં સત્યતઃ એક મેક્ષજ અર્થરૂપ છે અને તેનું કારણ ધર્મ છે. તે ધર્મ, સંયમ, વિગેરે દશ પ્રકારનો છે. અને સંસાર સાગરથી તારનારો છે. અનંત દુઃખરૂપ સંસાર છે અને અનંત સુખરૂપ મોક્ષ છે. તેથી સસારના ત્યાગનો અને મોક્ષની પ્રાપ્તિને . હેતુ ધર્મ વિના બીજું નથીપાંગળો માણુસ વાહનના આશ્રયથી દૂર જઈ શકે છે, તેમ ભારે કર્મી જીવ પણ ધર્મનો આશ્રય અંગીકાર કરીને મેક્ષે જઈ શકે-જાય છે.'
આયુષ્યની વધઘટ -ત્રીસ વર્ષ પર્યત રાજકુમારાવસ્થામાં રહી, પક્ષાધિક સાડા બાર વર્ષ છદ્મસ્થ પર્યાયમાં અને કાંઈક ઓછાં ૩૦વર્ષ, સુધી કેવળપણે વિચરી, કાર્તિક અમાવાસ્યા (ગુજરાતી આશ્વિ અમાવાસ્યા)ની રાત્રે કેટલા યામાર્ધમાં, બીજા સંવત્સરે, પ્રીતિવર્ધન માસે. નદિવર્ધન પશે, દેવાનંદ રાત્રીએ, ઉપશમ દિવસે, નાગઢ કરણે, સર્વાર્થસિદ્ધ મુહૂર્ત, સ્વાતિ નક્ષત્રને વિષે પર્યકાસને બિરાજ, માન થએલા ભગવાન મહાવીરને ઇન્દ્ર વિનતિ કરી કે –“હે પ્રભુ, બે હજાર વર્ષની સ્થિતિવાળો ભસ્મગ્રહ નામને ત્રીસમો ગ્રહ અતિ સુદ છે, તે આપશ્રીના જન્મ-નક્ષત્ર ઉપર આવે છે. તેથી આ સમયે આપ જરા મુહૂર્ત માટે મેક્ષે જતા વિલંબ કરે કે જેથી તે ઊતરી જાય, નહિતર તમારા તીર્થને લાંબા કાળ સુધી પીડા થશે.' ભગવાન મહા-- વીરે કહ્યું, “હે દેવરાજ ! અમે પૃથ્વીને છત્ર, મેરૂને દંડ સમાન કરવાને, તેમજ ભુજાથી સ્વયંભૂરમણ સમુદ્ર તરવાને સમર્થ છીએ પરંતુ બાયુષ્ય કર્મને વધારવાને તેમજ ઘટાડવાને સમર્થ નથી. તીર્થના પ્રેમથી મોહિત થઈને તમે આમ કહે છે; પણ તેમ બનવાનું નથી,
