________________
વિશ્વોદ્ધારટ શ્રી મહાવીર રાજગૃહી–વળી અવસ્થાના ત્રીસ ચોમાસામાંથી શ્રો મહા રે દશ ચોમાસાં રાજગૃહીમાં અને બે ચમસાં, રાજગૃહીના ઉપનગર નાલ દાપાડામાં વ્યતીત કરેલાં. કેવળી અવસ્થાનાં ચોમાસાનો મોટો ભાગ રાજગૃહીમાં ગાળેલો હોવાથી, સર્વે પ્રથમ રાજગૃહીના રાજા અને જનતા ઉપર પડેલી તેમની પ્રકાશ-રેખાના પ્રસંગે ચીતરાય છે.
મહારાજા શ્રેણિક–મગધ દેશનો તે મહારાજા, રાજગૃહીમાં તેની રાજધાની. ચેલણ તેની પટરાણ, રાજગૃહીની શોભા અવર્ણ નીય હતી. તેને ફરતો સફેદ આરસનો કોટ હતો, તે કેટની અંદર બાગ-બગીચા ને વાવ, કૂવા શોભતા હતા. રાજા શ્રેણિક આનદ પૂર્વક દિવસ નિર્ગમન કરતા હતા. ચેલણ જેવી સ્વરૂપવાન અને ગુણવાન પત્ની મળ્યા પછી તેમને સંસારના સુખ વૈભવમાં જરા પણ ઉણપ જણાતી ન હતી. સાંસારિક સુખ વૈભવની પાછળ રાચવામાં રાજા શ્રેણિક જે આનંદ અનુભવતા હતા તે આનંદથી વિશેષ સ્થાયી આનંદની કપના કરવાની પણ તેમને ઈચ્છા થતી ન હતી.... પરંતુ જનધર્મ પ્રેમી રાણી ચેલણાના સતત સંપર્કથી તેમના જીવનની દિશામા જરા ફેર પડયો. સુખ વૈભવ જ જીવનનું સર્વસ્વ ' હોવાની તેમની અત્યાર સુધીની જે દૃઢ માન્યતા હતી તે માન્યતા નિજની પ્રેયસીના સ્નેહમાં બધાને તેમને ઢીલી કરવી પડી. આમાં ચેલ્લાણાની એ સાફ નીતિ હતી કે, રાજાની નજરે પ્રધાનપદ ભોગવતા. સુખ વૈભવને ગૌણુપદે સ્થાપીને, આત્માના ધર્મને પ્રધાન પદ અપાવવું.
પ્રાચીન આર્ય સનારીઓએ પતિના કથળતા જીવનને, સાચે. રાહ દશવી, જે અનન્ય ભકિતપરાયણતા દર્શાવી છે, તેને દાખલ આજની પવિત્ર આર્ય સ્ત્રીઓને સાચી જીવનદિશા સમજાવવા પૂરતું બસ છે.
વસંતઋતુ હતી. કુલઝાડ લળીલળીને હર્ષ દાખવતાં હતાં
