________________
વિદ્ધારક શ્રી મહાવીર જીવોની હિંસા. અને સૂમ હિંસા એટલે આંખે ન દેખાય એવા જીવોની હિંસા સંસારમાં રહેનાર સૂક્ષ્મ હિંસાથી ન બચી શકે, એટલે તેના માટે સ્થૂલ હિસાથી વિરમવાનું શાસ્ત્રકારે ફરમાવ્યું છે. પ્રાણાતિપાત એટલે કેઈ પણ જીવને પ્રાણથી રહિત કરે; વિરમણ એટલે વિરમવું અને વ્રત એટલે નિયમ એટલે સ્થૂલ હિંસાથી દૂર થવાનો નિયમ કર.
(૨) સ્થૂલ મૃષાવાદ વિરમણવ્રત –કન્યા સંબંધી જૂઠું ન બોલવું, અર્થત નાની હોય તે મોટી કહેવી, મોટી હોય તે નાની કહેવી - વગેરે.
ગાય, ભેંસ આદિ જાનવર સબંધી જૂ હું નહિ બલવું નાનીને ટી ને મોટીને નાની, દૂધ ન દેતી હોય તેને દૂધ આપે છે એમ કહેવું વિગેરે.
ભૂમિ, ખાતર, મકાન સંબંધી જઠું ન બોલવું કેઈની જમીન હેય તે ઈની કહી દેવી વિગેરે.
કેઈ મનુષ્ય કોઈ પણ ચીજ અનામત યા તો ગીરવી મૂકી હોય તેને હજમ કરી જવી અત જે શરતથી આપી હોય. તે શરતે પાછી ન આપવી.
કોર્ટમાં અથવા કઈ પણ ઠેકાણે જૂઠી સાક્ષી આપવો. આ બધા - જૂઠાના પ્રકાર છે. તે પ્રત્યેક પ્રકારમાંથી નિર્દોષ જ છૂટનાર સ્કૂલ
સત્યનો આદર કરનાર કહેવાય. આજે સત્યની આછી ફેરમ પણ સુંધવા મળતી નથી. વેપારમાં કેવળ અનીતિ ચાલે છે અને બીજા તેવા ક્ષેત્રમાં પણ તેજ પ્રમાણે ચાલે છે. કઈ પણ વસ્તુને પોતાની કરવા માટે બોલાતું અસત્ય, આત્માના પ્રકાશને ઢાંકે છે.
(૩) સ્થૂલ અદત્તાદાન વિરમણવ્રત-અદત્તાદાન એટલે વગર આપે લેવું. ગાંઠ છોડીને ચીજ લઈ જવી. ગજવું કાતરીને અંદરની
