________________
, અહિંસાને અર્થ,
* ૩૪૧ , જેનો જ્યાં ત્યાં સંભાળથી વર્તતા હોય તો તેનું મુખ્ય કારણ શ્રી મહાવીરે પ્રરૂપેલ છકાય જીવ પ્રત્યેના અખંડ સ્નેહભાવનું તેમણે કરેલું ચાગ્ય મૂલ્યાંકન છે. મન-વચન કે કાયાથી અન્ય જીવના જીવનભાવને દૂભવતાં અહિં સાતનું ખંડન થાય.
મહાત્મા ગાંધીજી આ યુગના અહિંસક, તેમની અહિંસા હજી " ગ્યા પક નથી બની, નહિતર એક જીવની ખાતર અન્ય જીવની હાનિનું - પાતક વારવાની વાતને તેઓશ્રો ગ્ય તરીકે ન જ લેખત. તેમની -અહિંસાની વ્યાખ્યા માનવ જીવનમાં સમાય છે. અન્ય મૂંગા જીવોને
અહિંસાને અમૃત રસ ચાખવાને અધિકાર નથી શું ? શું તેમનો નેહ એટલે રંક છે વિશ્વને જે એક ઘર માને છે, તે તેમાં વસતા નાના મોટા જીવને પોતાના નેહીઓ તરીકે સ્વીકારવાની ભાવના કેળવે તો તેમાં હાનિ જેવું શું છે? | સુખની સમજ –સુખ સંબંધી શ્રી મહાવીરે દર્શાવેલું જ્ઞાન નિર્મળ અને વ્યાપક છે. સ્વતન્નતા એ સુખનુ પ્રથમ કારણ સુખી ચનારે પ્રથમ સ્વતંત્ર થવું જોઈએ એક રાષ્ટ્ર જે રીતે અન્ય રાષ્ટ્રના -દબાણથી પિતાને ભૌતિક વિકાસ ન સાધી શકે, તે રીતે જ્યાં સુધી માનવી પોતે પોતાની આસપાસ તરત બળથી સ્વતંત્ર સ્નેહ નથી સાધી શકતો ત્યાં સુધી તે સુખને સ્પર્શ ન પામી શકે. પારગામી હોય તે ખરૂં સુખ. જેમાં આંતરદષ્ટિ શોષાય તેને સુખ કહેવા કરતાં મમતાનું પચરંગી વાદળ કહેવાય. સુખ કેવું હોય ? જેના સ્પર્શ માત્રથી માનવીને કાળના અખંડ ઝરણામાં તરતા અખંડ જીવનનું સંગીત સંભળાય તે ખરૂં સુખ. અશાશ્વત બળા દ્વારા જે સપડે તે સુખ નહિ પણ સુખની માન્યતા છે કે લાખ કમાઈને કેાઈ સુખી બન્યો જ નથી. ખરા સુખ માટે તો સંખ્યા સૂચક તમામ આંકડાની સર્વ રમતોથી પર–અંદર બનવું પડે તેનું સળંગ ત કિરણ અંતર-આભ ન ળ
