________________
નિર્દેભૂમિ નિ ય
३०३
એામાસુ કરે છે. ચ’પાપ અક્રપણે કૌશામ્બીની પૂર્વમાં આવેલી છે. એટલે પ્રભુને આ વિહારક્રમ પ મથી પૂર્વે ગણુાય.
ચંપામાં ખારમું ચેમાસ વીતાવ્યા પછી પ્રભુ જ ભય અને મેઢક ગામ વટાવી માનિ ગામે પહેચે છે. આપણે ઉપર જોઈ ગયા કે મેઢક ગામ કૌશામ્મીની અડે।ડ આવેલું હતું એટલે મેઢક ગામ પહેાચવાને માટે પ્રભુએ ચ પાથી પશ્ચિમ બાજુ વિહાર કરેલે હેવા જોઈએ અને તે પણ કૌશામ્મીની અડેઅડના પ્રદેશમાં થત મેઢક ગામથી પ્રભુ કૌશામ્બીમા ન જતાં ષણ્યાતિ ખાજી વિદ્ગાર લખાવે છે. આ પરથી પણ્માનિ કૌશામ્મીની સહેજ પશ્ચિમમાં અગર ઉત્તર અથવા દક્ષિણ દિશાએ આવેલું Àવુ જોઇએ, પણ મેઢક ગામ પહેાચતાં પહેલાં પ્રભુએ જંબિયગાય પસાર કરી દીધુ છે અને જંબિયગામ જીવલિકાર૬ નદીને તીરે આવેલુ હતુ. આ જીવાયિકાં નદી શેાણુ હિરણ્યરેખા-હિરણ્યખાડુ) નદીની એક શાખા છે અને તે
'
૨૫ આજે ચંપાનુ સ્થાન બંગાળના ભાગલપુર જિલ્લામાં દર્શાવવામાં આવે છે. પણ તે નવી ચ પા હેાવાતા સુભવ છે કેમકે અગદેશ અને તેની રાજધાની સમી ચપા ા કૌશામ્બીની નજીકમા આવેલા હતા.
ભગવાન મહાવીર સ્વામીના વિહારક્રમમાં આપણે ઉપર અત્રલેાકી ગયા તે પ્રમાણે ચ’પા કૌશામ્બીની નજીમાં જણાય છે.
પ્રબન્ધ ચિત્તામણિમાં જણાવ્યુ` છે કે રાજા ભુિં: પિતાના અકાલ અવસાનથી રાજગૃહમાં વસવાનું મુશ્કેલ માની કૌશામ્ભો પાસે ચંપા વસાવી તેને પેાતાની રાજધાની બનાવી.
શ્રી મહાવીર ચરિત્રને વવતાં લગભગ દરેક જૈન શાસ્ત્રમાં જણાવ્યુ` છે કે કોશાસ્ત્રીપત્તિ શતાનિક રાજાએ જયારે ચપા પર આક્રમણુ કર્યું. ત્યારે તે એક રાતમાં જ તાવ સાગે કૌશામ્બીથી ચંપા જઇ પહોંચ્યા હતા. તે માટે નિમ્નોકત પ્રમાણેાપુરતાં થઇ પડશે. ૨૬ (જુઓ પૃષ્ઠ ૩૦૬ ટીકા ૨૭)
