________________
૧૮
વિશ્વોદ્ધારક શ્રી મહાવીર મળે. પુણપાપનો મર્મ સમજવાથી જ જગત 'પ્રજાઓમાં એક દિવસ જરૂર સાચો સ ષ ફેલાશે.
સુધમપંડિતઃ-તેમને શંકા હતી કે આ જીવ જે આ ભવમાં છે, તે જ પરભવમાં થાય છે, એટલે કે મનુષ્યને માનવજન્મ મળે, પશુને પશુ તરીકે જન્મવું પડે. ઘણા અંગ્રેજ વિદ્વાને પણ આ વાતને ટેકો આપે છે. શરીરનાં બાહ્ય લક્ષણોનું કારણ પોતાના ગત જન્મના તે તે પ્રકારના ભાવો છે અને આત્મા તો એને એ જ હોય છે સમજો કે આ ભવે આપણને માનવ અવતાર મળ્યો છે. હવે આ માનવ અવતાર દરમ્યાન જો આપણા ભા, ક્રિયાઓ ઇત્યાદિમાંથી આપણી માનવતા ઝરે તે આગામી એ આપણે મહામાનવને ચોગ્ય શરીર અને સુવિકસિત આત્મા પામીએ. પણ જો આ ભવે આપણે, અહિંસા, સત્ય, બ્રહ્મચર્ય, નમ્રતા, ઔદાર્યતા આદિ ઉચ્ચ ગુણોને ભૂલી જઈ તેથી ઉલટી રીતે ચાલીએ તો આપણે પોતે આગામી ભવે તે રીતનું કલેવર પામીએ; આ ભવે બહુ ક્રેધિપૂર્વક જીવ્યા હોઈએ તો સપનુ, કામીજીવનને માટે રતિનું. પણ માનવીને માનવ જન્મ અને પશુને પાન મળવાને એકાંત નિયમ નથી.
અપિત પંડિતની શંકા – નારકીના છ નજરે દેખાતા નથી, તેથી નારકી નથી.' આ શંકાના મૂળમાં ઘણું રહસ્ય સમાયેલું છે. નારી એટલે નીચલી ભૂમિકા દુઃખીમાં દુઃખી જીવન તે જેને જોવા માટે સુખમાં રંગાયેલી સંસારી આંખો કામ ન આવે, નારકીના છે જેવી સ્થિતિમાં આજે આ સંસારમાં ઘણું જીવો દિવસ પસાર કરે છે. તેને જોવાની કે તેમની સ્થિતિનું સાચું રહસ્ય સમજવાની આપ
ને પડી નથી, તે પછી જે જીવો ભયંકર પ્રકારની યાતનાઓ વચ્ચે જતન અધે પૂરી કરે છે, તેમને આપણે જોઈ શકીએ જ કઈ રીતે ? અધમમાં અધમ રીતે જીદગી ગૂજારતા સંસારી ને મરીને જ્યાં જવું પડે છે તે નરક જ ગણુ. એ એ સંસારમાં રહીને જે
