________________
ચંપાપુરીનું સ્થાન
!
રદ હજારથી બારસો વર્ષે તેમનું અસ્તિત્વ આવે છે. જેથી તેમનું વચન સોએ સો ટકા સત્ય તે ન જ માની શકાય. વળી તેણે તે પ્રદેશનું નામ અંગદેશ અને રાજધાની ચંપા એટલી હકીક્ત અને સ્થળ વર્ણન આપ્યું છે. એટલે સંભવ છે કે બારમા તીર્થપતિ શ્રી વાસુ પૂજ્યસ્વામીની કયાણભૂમિ ચંપાપુરી એ, એ ન પણ હોઈ શકે.
જે બંગાળમાં આવેલ ચંપાપરીને આપણે બારમા તીર્થંકર શ્રો વાસુપૂજ્ય સ્વામીની ' ક૯યાણકભૂમિ માનીએ તો ચરમ તીર્થકર શ્રી મહાવીરના જીવનકાળ દરમ્યાન વરૂપતિ શતાનિકે અંગદેશના દધિવાહન રાજા ઉપર એક જ રાતમાં જે ચડાઈ કરી ૧ ને તેને હરાવી તેની રાજધાની ચંપાનગરીને લૂંટીને, ભગતેડી નાંખી હતી, તથા તેની રાણું ધારિણું અને પુત્રી વસુમતીને કેદ કરી પકડી લઈ -ગ તે બનાવ તો લગભગ ઈ. સ. પૂર્વે ૫૬ ૦માં બન્યો હતો એટલે કે બન્ને બનાવની વચ્ચે આસરે બાર વર્ષનું અંતર છે. તે દરમ્યાન શી શી હાલત થવા પામી હશે અથવા બને સર્મયની ચંપાપુરી એકજ હતી કે કેમ તે મુદા વિચારવા જ જોઈએ. અત્યારે અપાતી કેળવણીની સાથેના બંધબેસતા તથા તરફેણ કરતા કે, વિધ દશક છે, અને વિવેચનામિક ૩, મળી કુલ ૧૫ પુરાવાથી સાબીત થયું ગણાય કે હ્યુએનસાંગના વર્ણનના આધારે મનાતી ભાગવપુરની ચંપા અને શ્રી વાસુપૂજ્યની કલ્યાણકભૂમિ એવી મધ્યપ્રાન્તમાં રૂપનાથ ખડક પાસેની ચ પાનગરી એ બે ભિન્ન જ છે. એ કંપ १ . ईतश्व पूर्व नो सैन्यः शतानीको निशैकया। વા નું પુર વં સમસમીયામ! ”
} (ત્રિ.શ. પૂ. ૨. સર્ગ ૧૦ શ્લોક ૫૧૬) ૨ “ આ વસુમતી પાછળથી ચરમ તીર્થપતિ શ્રી મહાવીરની ચંદનબાળા નામે પ્રથમ સાવી બન્યા છે.
