Book Title: Trishasti Shalaka Purusa Caritra Part 1
Author(s): Hemchandracharya, Kunvarji Anandji Shah
Publisher: Jain Prakashak Mandal Ahmedabad
Catalog link: https://jainqq.org/explore/001010/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ QILISI Y Z 01 alex bhAga-1 [ pa : 1-2 ] S |||IITT . K R ja pam/ | | | thI hoThI prakAzana maMdira pAsanA Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ HARI PATRA s gAmama: kisIka karI RA& = ' 1 ' : haritasaMe i Btraka kacchata padya as pANImAM 5 11 AzrI hema viSaSTizalAkApuruSa * gujarAtI" m 24 bhagavAnanA bahuraMgI citro sahita parva 1-2. zrI AdIzvarajI ane bharata cakInuM caritra zrI ajItanAthajI ane sagara cakInuM caritra (zrI jaina dharma pracAraka sabhA bhAvanagaranA saujanyathI) kAma na iiiiiiiiiiiiiiiiiiiIIIIIIIII rajIsTara (i N N prakAzaka jainaprakAzana maMdira 30944 batrInI aDaphI dozIvADAnI poLa amadAvAda-380001 vAlajI punaH muddaNaH 1990 phonaH 3pa0800 kija Villugir ja sUkSyaH#rNathIeo cAra yustakonA plAsTIka kavaTa sAthe kone ( zreTanA rUA. 250/-(baso pacAsa). ) JUITTS r Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzaka tathA mukhya prAptisthAna : jaina prakAzana ma`dira 309/4 khatrInI khaDakI, dozIvADAnI poLa, amadAvAda-380001, phAna : 356806, zrI triSaSThi zalAkA puruSa caritranA daza titha kara. cakravatI . vAsudeva. pa 1 ' * ma 24 2 ra zrI sAmaca'da DI. zAha jIvana nivAsa sAme, pAlitANA-374270, zrI vadhamAna esa. zAha leAyara cInA thAmbIsTrITa madrAsa-60007 2, sarasvatI pustaka bhaMDAra hAthIkhAnA, ratanapALa, amadAvAda-380001. sudraNa vyavasthA H nana grAphisa phrona : 356 197 147, DAzIvADAnI poLa, amadAvAda. anya prAptisthAna : paOmAM samAvelAM caritro prativAsudeva kula baladeva. re sa 14 E * 1 63 zrI sevatIlAla vI. jaina 20, mahAjana galI, averI bajAra, muMbaI-400002. pAnAtha pustake zahAra kuvArA sAme, pAlitANA tathA zakhezvara, zrI pAdya prakAzana nizApeALa, rIlIphADa, amadAvAda-380001. Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane prakAzakIya nivedana - jaina zAsananA mahAna tirdhara, kalikAlasarvajJa bhagavAna zrI hemacandrAcArye racelA zrItriSaSTizalAkApuruSa caritra-mahAkAvyane gujarAtI anuvAda, vadhu eka vakhata prakAzita karI zrIsaMghanA caraNe dharatAM ame apAra AnaMda anubhavIe chIe. chatrIsa hajAra lekamAM patharAyelA A mahAgraMthamAM dasa parvomAM 24 tIrthakara, 12 cakravatIo, 9 vAsudeve, baLade, 9 prativAsude-ema kula 63 zalAkA puruSonA pUrvabhave tathA vividha jIvanaprasaMgoyukta jIvanacaritro AlekhavAmAM AvyAM che. eka rIte joIe te A graMtha te jaina dharmanA sarvasaMgrahanI garaja sAre te graMtha che. A graMthamAM itihAsa che, upadeza che, kathAo che, dravyAnuyoga che, karmazAstra che, ane AvuM to ghaNuM ghaNuM che. subhASitene te A graMtha khajAne che. AvA A adbhuta graMthanuM bhASAMtara dAyakAo agAu, bhAvanagaranI zrI jaina dharma prasAraka sabhA dvArA thayuM hatuM ane tenA prakAzana dvArA A aNamela graMthane lekamegya banAvavAnuM zreya te sabhAne phALe jAya che. te prakAzana pachI te A graMthanI khUba mAMgaNI thatI rahI, ane tenI navI navI aneka AvRttio pragaTa thatI ja rahI che. ame e paNa agAu A graMthanuM eka vakhata prakAzana karyuM hatuM, ane have lokalAgaNIne mAna ApIne tathA zrImad hemacandrAcAryanI navamI janmazatAbdInA pAvana prasaMganI smRtimAM A, graMthanuM ame punaH prakAzana karI rahyA chIe. AzA che ke amArA prakAzanane paNa, surI sAdhamika tema ja sAhityarasika baMdhue harSapUrvaka vadhAvI leze graMtha prakAzanamAM daSTideSa ke matiSathI ke presadaSathI kaI kSati rahI gaI hoya te te sudhAravA tathA te tarapha amAruM dhyAna doravAnI amArI vinaMti che. jaina prakAzana maMdira vatI jazavaMtalAla gI. zAha prakAzaka Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sagapaNa jeozrInA vAtsalyanItaratA zubhAzIrvAda amArI sarvAgINa AbAdI ane unnatinA pAyArUpa banyA; amArA jevA agaNita bhAviko upara ja nahi paraMtu samagra zrI jaina saMgha upara jeozrInA agaNita upakAro che, te paramadayALu saMghanAyaka paramapUjya AcArya bhagavaMta zrI vijya naMdanasUrIzvarajI mahArAjazrInI praNaya smRtimAM ' i Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAtsalya vAridhi pa. pU. AcArya mahArAja che. che to * ga a zrI vijaya naMdanasUrIzvarajI mahArAja Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ triSaSTizalAkApuruSacaritaH leAkabhogya ane vidvadabhogya mahAkAvya kalikAlasarvajJa zrI hemacandrAcAye ApaNA sAhityajagatane je mahAmUlI kRtio samarpaNu karI, temAM triSaSTizalAkApuruSacaritranuM sthAna aneru/viziSTha che. te eTalA mATe ke kalikAla sarvajJanI bIjI kRtio mahAna tA cheja, para`tu te mahadaMze vidbhAgya-vidvAna ane ma`jJA ja mANI zake tevI-che. jyAre prastuta kRti jeTalI vidvadbhAgya che, teTalI ja lAkabhAgya paNa khanI che. A vAtane vadhu spaSTatAthI vicArIe. triSaSTizalAkApuruSacaritra e eka mahAkAvya che. kema ke kAvya ane sAhityanA zAstrAmAM mahAkAvyanAM je lakSaNA ke vyAkhyAo che, te tamAma A mahAkAvya-graMthane supere lAgu paDe che. vilakSaNatA tA e che ke khIjAM mahAkAvyeA prAyaH tA vividha ane nAnA-moTA dAmAM gU MthAtAM hoya che, jyAre A mahAkAvya mAtra anuSTubha chaMdamAM ja racAyuM che, ane ATalA nAnakaDA chaMdamAM gUMthAyelA zlokomAM paNa prasAda, mAya Aja ke zabdAlaMkAra ane arthAla...kAranI sabharatA tema ja rasAtmakatA ane dhvanyAtmakatA evAM te chavAyAM che ke majJa vidvAna hoya te te mAMmAM AMgaLAM ja nAkhe. ApaNe tyAM kuLamAM jAhiddAlakSya-upamA teA kAlidAsanI ja-evI rUDhi satra prasiddha che, ane emAM tathya paNu ochuM nathI ja. paraMtu zrI hemacandrAcAye' prastuta mahAkAvyamAM upamAonA je vilakSaNa, anupama ane vaividhyasabhara kahI zakAya tevA dheAdha varasAvyeA che te te| kAlidAsane paNa bhUlavADI de tevA che, ema kahevAmAM atizayAkti nathI. ane prastuta mahAkAvyane vAMcyA pachI, kAI paNa majJa bhAvaka, A vidhAnanI yathArthatA svIkAryAM vinA nahi ja rahe, te nirdezaka che. A tA A mahAkAvyanI viziSTatAne namUnA ja vaNu byA, AvI te aDhaLaka viziSTatAo A graMthamAM paDI che, je tene vidbhAgya mahAkAvya tarIke saheje prasthApita karI Ape ane Ama chatAM, A graMthanI lAkabhAgyatA paNu kAMI jevI tevI nathI ja. sAmAnyata / ApaNA saMskRta sAhityamAM vadhumAM vadhu leAkabhAgya sAhitya te purANakathAsAhitya che. alakhatta, bIjuM sAhitya lokabhAgya nathI evu nathI, paraMtu purANukathAsAhitya pratye janamAnasane vizeSa pakSapAta ane prIti che. e tathya ne uvekhI kema zakAya ? Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ purANakathAo tarapha vadhu prIti hevAnuM mukhya kAraNa e ke sAhitya lehudayamAM, dhamadha, AsthA ane sadAcAra jevAM jIvanamUlyanI, kathAsanA mAdhyama dvArA pratiSThA karI zake che, ane sAthe sAthe tenAmAM sAhityika guNavattA te bharapUra hoya ja. arthAt, leone sAhityarasa jenAthI jaLavAI rahe ane vaLI jIvanaghaDataranA pATha paNa zIkhavADe tevuM sAhitya te lekamegya sAhitya, evuM tAravIe te te kAMI khoTuM nahi gaNAya. prastuta triSaSTizalAkApurUSacaritra mahAkAvya paNa, purANakathAsAhityanI AvI saghaLI vizeSatAo dharAvatuM mahAkAvya che. ane tethI te vigya havAnI jema ja lekagya paNa banI rahe che. A mahAkAvyanI lokamegyatAne sabaLa purAvo e ja ke tenI racanA thayA pachI te vyApakapaNe vaMcAtuM-bhaNatuM-lakhAtuM-chapAtuM rahyuM che. A mahAkAvyanuM gadyamAM paNa be be vakhata rUpAMtara thayuM che. ane A mahAkAvyanA gujarAtI-hiMdI-aMgrejI anuvAdo tema ja A graMthanA prAkRta gadyAtmaka rUpAMtara paNa thayela che. prastuta gujarAtI anuvAda dAyakAo agAu zrI jaina dharma prasAraka sabhAnA Azraye zrAvaka paMDita zrI kuMvarajI ANaMdajI jevA prakAMDa dharmajJa puruSe karyo che. ane dAyakAothI A anuvAda vAraMvAra chapAto rahyo che ane jijJAsuo tene satata baheLe uga karatA ja rahyA che. aneka vakhata chapAyA chatAM vadhu eka vakhata A anuvAda chapAya che te ja tenI lekabhogyatA ane kapriyatAne uttama purAve che. A anuvAdanA punaH prakAzana dvArA zrI hemacandrAcAryanI pratibhAne aMjali ApavAnA prakAzakanA prayAsane abhinaMdana ApavA sAthe viramuM chuM. zIlacandra vijaya saM. 2046, mAgazara vadi 7, tA. 19-12-'89, godharA Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - prastAvanA. ? prastAvanA, jaina pustakamAM je jJAna bhaMDAra samAyelo che tenA cAra vibhAge karavAmAM AvyA che. vyAnuM ga, kathAnuyoga, gaNitAnuga ane caraNakaraNAnuyoga. dravyAnuyogamAM philosophI eTale vastuvarUpanuM jJAna AvI jAya che. jIva saMbaMdhI vicAra, SaTadravya saMbaMdhI vicAra, karma saMbaMdhI vicAra ane TUMkAmAM kahIe to sarva varatuonI utpatti, rithati, nAza vigereno tAttvika bodha-ene A vargamAM samAveza thAya che. A anuyoga bahu kaThIna che ane tene sarala karavAnA upAyo AcAryoe jyA che. A anuyogamAM atIndriya viSayono samAveza thaI jAya che, ane tethI tenuM rahasya samajavAmAM muzkelI paDe e taddana svAbhAvika che. tyArapachI kathAnuyoga Ave che. A jJAnanidhimAM mahAtmA puruSonAM jIvanacaritro ane te dvArA upadeza-prasAdI cakhADavAmAM Ave che. trIjA anuyogamAM gaNitane viSaya Ave che. temAM gaNatarIno viSaya eTale kSetranuM pramANa, jyotiSacakranuM varNana ItyAdi aneka hakIkato Ave che temaja ATha prakAranA gaNitane paNa temAM samAveza kare che. cothA anugamAM caraNasIttarI ane karaNasIttarInuM varNana ane tatsaMbaMdhI vidhi vigere batAvela che. A cAra anuyAga para sUtro ane aneka graMtha lakhAyA che temAMthI ghaNuMno nAza thayo che, chatAM paNa haju ghaNA jaina graMtho vidyamAna che ane te sarvamAM eka athavA tethI vadhAre anuga para vivecana karavAmAM AveluM hoya che. ame atre prayAsa karI je bhASAMtara bahAra pADyuM che te graMtha caritAnuyogane che. caritAnuyogathI lAbha e che ke---te sAdhAraNa vyakti ane vidvAna sarvane ekasarakho lAbha karI zake che. sarva manuSyonuM buddhibaLa sarakhuM kAma karI zakatuM nathI. ane khAsa karIne dravyAnuyoga jevA gahana viSayamAM te taddana sAmAnya buddhi bahu ochuM kAma karI zake che. avakana karanArAone jaNAyuM haze ke jyAre dhArmika UMDA savAlo para vyAkhyAno cAle che tyAre keTalAka bagAsAM khAya che. paNa kathAnA viSaya para sarvata eka sarakho AnaMda Ave che. eTaluM ja nahi paNa te ja kathA ghaNu rasathI yAda rAkhI sAMjanA gharanAM mANasone, pADozIne athavA devamaMdiramAM bIjAone saMbhaLAvavAmAM Ave che ane tenA sAMbhaLanArAo AnaMda pAme che. dIrdha avalokana karanArA zAstrakAre manuSyasvabhAvanI A kuMcI pAmI gayA ane tene lAbha levAno pUrato vicAra karyo, teone loko upara upakAra karavAnI ekAMta buddhi hatI ane te urama hetuthI daravAIne teoe kathAnI sAthe dharmanAM mukhya pharamAne, vartananA UMcA niyamo ane jIvananA UMcA uddezo joDI dIdhA. A to spaSTa vAta che ke--eka manuSyane ema kahevAmAM Ave ke pramANikapaNe jIvana gALavAmAM bahu lAbha che tenA karatAM pramANikapaNe jIvana gALanAra amuka vyaktine amuka vadhAre lAbha thaye che, ema batAvI ApavAmAM Ave to te tenA para vadhAre asara kare che. A niyamane anusarIne ja uttama puruSonI kathAo racavAmAM AvI che. jyAre lekamAM dravyAnuyegano viSaya vaMcAto ocho thato gayo, loke jyAre A agatyanA viSayanA abhyAsamAM ochA thavA lAgyA tyAre AcAryoe banelA banAvonI upayogI kathAo sAthe dhArmika viSaye joDI dIdhA, ane sarakRta gadA tathA padyamAM kathArUpe bedhadAyaka vRttAMta mUkI dIdhAM. chevaTe prAMtamAM paNa kathAo racI, ane Akhare abhyAsa bahu maMda sthiti para AvI gayuM tyAre rAsa vigere paNa prAkRta ane gujarAtImAM Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA racavAmAM AvyA. A kathAnuyogathI aneka jIvo para upakAra thayo ane thAya che. bekana tatvajJAnanA abhyAsane Drylight kahe che ane tenA tarapha lekenuM dhyAna ochuM kheMcAya e taddana banavAjoga che, paNa kalpanAzakti sAmAnya vyaktiomAM vadhAre baLavAna hoya che ane kathAnugamAM kalpanAzakitane bahu upayoga karavo paDe che, tethI te sAmAnya vargane bahu AnaMda Ape che. ATalA uparathI jaNAyuM haze ke kathAnuga sAmAnya buddhinA mANase para bahu lAbha kare che. buddhibaLane vaiibhava dhAraNa karanArane paNa te bahu asara kare che; kAraNa ke thAkelA magajane tethI vizrAMti ane Teko maLe che. AvI rIte kathAnu gathI sarvane ekasarakho lAbha maLe che, tethI tenuM upayogIpaNuM jainagraMthakAro sArI rIte asalathI ja svIkAratA AvyA che. hemacaMdrAcArya eka mahAna AcArya thaI gayA che. teoe kumArapALa rAjAne bodha ApI, jainadharmI banAvI, AkhA dezamAM jainadharmane vijayavAvaTA pharakAvyo che ane teone upakAra eTale badho che ke atyAre kaMI paNa jaina teonuM nAma bahu magarUbIthI leze. A mahAna AcAryane kumArapALa bhUpALe vinaMti karI te parathI A graMtha daza parva (vibhAga)mAM lakhAyo ema jaNAya che. A saMbaMdhamAM teo pote ja dazamA parvanI prazastimAM lakhe che ke-"cedI, dazArNa, mAlava, mahArASTra, siMdhu ane bIjA durgama dezone potAnA bhajavIryanI zaktithI harinI jema jItanAra, paramahaMta, vinayavAna ane caulukayanA kuLamAM thayelA kumArapALa rAjAe eka vakhate te (hemacaMdra)mUrine namIne kahyuM ke svAmina! niSkAraNa upakAra karavAnI buddhivALA ApanI AjJAthI narakagatinA AyuSyanAM nimitta kAraNa mRgayA, chUta, madira vigere durguNono mArI pRthvImAMthI meM niSedha karyo che tathA putrarahita mRtyu pAmelAnuM dhana levuM paNa meM choDI dIdhuM che ane badhI pRthvI ahaMtanA caivaDe suzobhita karI dIdhI che te have huM sAMpratakALanAM saMpratirAjA jevo thayo chuM. agAu mArA pUrvaja siddharAjanI bhakitayukta yAcanAthI vRttiyukata sAMga vyAkaraNa(siddhahaimavyAkaraNa) Ape raceluM che, mAre mATe nirmaLa yogazAstra raceluM che ane lokone mATe prayAzrayakAvya, chaMdAnuzAsana, kAvyAnuzAsana ane nAmasaMgraha (abhidhAnaciMtAmaNi vigere kaSa) pramukha bIja zAstro paNa racelAM che. he svAmina ! tame svayameva loko para upakAra karavA mATe sajaja thayA che, tathApi mArI prArthanA che ke--mArA jevA manuSyane pratibaMdha thavA mATe tresaTha zalAkA puruSonAM caritra prakAza karo." kumArapALa rAjAnA AvA AgrahathI zrI hemacaMdrAcAryo dharmopadeza jenuM eka pradhAnaphaLa che evuM A triSaSTi zalAkA puruSa caritra vANInA vistAramAM sthApita karyuM. AvI rIte kumArapALanA AgrahathI lakhAyelo A graMtha atyuttama heya temAM kAMI paNa navAI nathI. kalikAlasarvajJanuM biruda dhAraNa karanAra mahAtmAne lekha ane kumArapALa jevA paramahaMta rAjAnA AgrahathI ane tene bodha thavAnA uddezathI lakhAyele graMtha kAvyacamatkRtine ane kathAviSayano namUno bane emAM kAMI paNa Azcarya jevuM nathI. A graMthanI khUbIo tarapha dhyAna ApIe to temAM hemacaMdrAcAryanI buddhinI vizALatA, vistRta smaraNazakita ane prazaMsanIya pRthakakaraNa zakita e khAsa dhyAna kheMcanArA thaI paDe che. hemacaMdrAcArya pote vyAkaraNa, keSa, kAvya ane aMlakAranA kartA hevAthI teomAM zabdoSa Ave ke tANuteDIne Azaya lAvavAno aphalita prayAsa karavo paDe evuM to saMbhavita ja nathI. A graMthamAM eTalAM badhAM carine samAveza karavAmAM Avyo che ke vAMcanAra vicAramAM paDI jAya che. sthAnanAM varNane ane lakaranI bhUharacanA tathA senAnA pravAsanuM varNana addabhUta ApeluM che. prabhunA kalyANukenA mahotsava, Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA cakrIne digavijaya ane devakRta samavasaraNanI racanAnuM cittAkarSaka varNana vAMcatAM te samaya, te sthAne, te citra hRdaya para khaDuM thAya che ane jarA paNa lAgaNIvALe manuSya ApaNA loko evA ArAnuM sukha kahe che tene kSaNabhara anubhava kare che. atra tenuM vizeSa vivecana na karatAM vAMcanAranI kalpanAzakita para choDI bIjI rIte vicArIe te dareka prabhunI iMdra karelI stuti ane dareka prabhunI dezanA para khAsa dhyAna kheMcAya che. A graMthanA mULa deza vibhAge karelA che ane tene parva evI saMjJA ApelI che. te daza parvemAM sUrie evI khUbI karI dIdhI che ke tethI sarva siddhAMtanuM rahasya samajAI jAya. judA judA prabhunI dezanAmAM nAnuM svarUpa, kSetrasamAsa, jIvavicAra, karmasvarUpa, AtmAnuM astitva, bAra bhAvanA, saMsAra para vairAgya, jIvananI asthiratA ane TUMkAmAM bedha temaja jJAnanA sarva viSayo evI saraLatAthI ane cittAkarSaka bhASAmAM samAvyA che ke kathAnuyogano UMco lAbha ApavA sAthe bahu bhAre bodha ApI vAMcanArane potAnI pharaja tarapha jAgRta karI dIdhA che. A prasaMge eTaluM lakhavuM vAstavika che ke kathAnuyoganA citrakAra tarIke hemacaMdrAcArya pUrepUrA phatehamaMda utaryA che, ane teonuM citra taddana deSa rahita he vAMcanAra ane sAMbhaLanArane AnaMda sAthe bodha Ape che, kavi tarIke teonI phoha pazcimAtya vidvAno 5NuM svIkArI cUkyA che ane pariziSTa parvanI prastAvanAmAM pro. jekebI kavi tarIke temane uttama sthAna Ape che. te prophesara temane mATe lakhe che ke "zabdAnuzAsana jevA mahAvyAkaraNanA racanAra, abhidhAnaciMtAmaNi jevA keSanA racanAra ane chaMdAnazAsana jevA piMgaLanA racanAra tathA kAvyAnuzAsana jevA kAvyo para graMtha racanAranI vidvattA kaI prakAranI bhUle dUra karavAne mATe pUratI hatI. chevaTe te lakhe che ke-Still he has done, his worlk cleverly and he has succeeded in producing a narrative which the reader will paruse with as much pleasure and interest as many works of greater pretension. (ATaluM chatAM hemacaMdrAcArye A graMtha ati nipuNatAthI racelo che. ane potAnI kathA vAMcakavarga samakSa mUkavAmAM teo eTalA badhA darohamaMda thayA che ke AthI vadhAre sArA graMtho hevAne saMbhava na rAkhatAM apUrva pustakanI jeTalA ja AnaMda ane hoMzathI vAMcanAra A graMtha vAMcaze.)" ame keTalIka tapAsa karyA pachI evA nirNaya para AvyA chIe ke A graMtha saMvata 1220 mAM lakhAyo che. e saMbaMdhI yogya purAvA ane dalIle zrI hemacaMdrAcAryanA caritramAM vistArathI ApavAmAM AvI che. rAjyavahIvaTanI dareka bAbata para dhyAna rAkhanAra, rAjyasabhAmAM dararoja janAra ane satata graMtha racavAnA abhyAsI evA asAdhAraNa buddhibaLavALA kalikALamAM sarva tulya thayelA A sarie rAjasabhAmAMthI upAzraye AvatAM ja hAthamAM kalama laI je anupama graMthe banAvyA che te kharekhara jaina kemano moTe vAraso che ane te vAraso jALavI rAkhavA mATe jaina keme tatpara temaja magarUba thavuM joIe. ' - A pramANe daze parvanI upayogitA ane graMthaktanI pUbInuM jarA jarA citra ApI have A maMthanA daza parvomAM gesaTha sahApuruSanAM caritro kevI rIte samAvyAM che te batAvavAnI AvazyaktA che. 1 pahelA parvamAM zrI AdIzvara prabhu ane bharatacakrI maLI be mahApunAM caritro che. 2 bIjA parvamAM zrI ajitanAthajI tathA sagacakrI maLI be mahApurUSanAM caritro che. A-II Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paDatA ke trIja parvamAM zrI navanAthajIthI zItaLanAtha paryata ATha tIrthakaronAM caritra che. 4 cothA parvamAM zrI zreyAMsanAthajIthI dharmanAthajI sudhI pAMca tIrthakaronAM ane pAMca pAMca vAsudeva, baLadeva ane prativAsudevanAM tathA madhavA ne sanatakumAra e be cakInAM maLI 22 mahApuruSonAM caritra che. 5 pAMcamA parvamAM zrI zAMtinAthanuM ja caritra che, paNa teo eka bhavamAM tIrthakara ne cakI. ema be padavIvALA thayelA hovAthI be caritra gaNelAM che. chaThThA parvamAM zrI kuMthunAthajIthI munisuvratasvAmI paryata cAra tIrthakaronAM, cAra cakrInAM ane be-be vAsudeva, baLadeva ane prativAsudevanAM maLI kula 14 mahApuruSonAM caritro che. temAM paNa cAra cadImAM be to kuMthunAthajI tathA aranAthajI ja te bhavamAM cakI paNa thayelA hovAthI temane gaNelA che. sAtamA parvamAM zrI naminAthajI, dazamA tathA agiyAramA cakrI ane AThamA baLadeva, vAsudeva ane prativAsudeva-rAma, lakSmaNa tathA rAvaNanAM caritra maLI 6 mahApuruSonAM caritre che. A parvane moTA bhAga rAmacaMdrAdinAM caritramAM rokAyela hovAthI te jaina rAmAyaNa tarIke oLakhAya che. AThamA parvamAM zrI neminAthajI tathA navamAM vAsudeva, baLadeva ne prativAsudeva-kRSNa, baLabhadra tathA jarAsaMdhanA maLI 4 mahApuruSonAM caritra che. pAMDava neminAthajInA samakAlIna hevAthI temanAM caritrono samAveza paNa A parvamAM karela che. navamA parvamAM zrI pArzvanAthajI tathA baudatta nAmanA bAramA cadInA maLI be mahApuwonAM caritro che. 10 dazamA parvamAM zrI mahAvIra svAmI bhagavaMtanuM caritra ja che, paNa prasaMge pAta zreNika, ae kumArAdika aneka mahApuruSonAM ghaNAM vistAravALA caritro temAM ApelAM che. A parva badhA pa karatAM moTuM che ane zrI vIrabhagavaMtanuM caritra ATalA vistArathI bIjA koI prathama upalabdha nathI. A pramANe daza parvamAM maLI 60 zalAkA puruSonAM caritrono samAveza karavAmAM Avelo che, tenuM yaMtra paNuM A prastAvanAnI prAraMbhamAM ApeluM che. A tresaTha mahApuruSo "zalAkA puruSa' eTalA mATe kahevAya che ke temane melagamanane cokakasa niNaya thayelo che. covIza tIrthakaro to tadabhavamokSagAmI hoya che. cakravartImAM je te bha grahaNa kare che te svarge athavA mokSe jAya che ane je saMsAramAM ja rahe che te narake jAya che. A vIzImAM thayelA 12 cakramAMthI subhUma ne brahmadatta be cakrI mahApApAraMbha karI narake gayelA che, paNa te AgAmI bhave avazya mokSe janAra che. vAsudeva ne prativAsudeva che te bhavamAM narake ja jAya che, kAraNa ke te saMsAramAM bahu kheMcelA heya che ne saMsAra tyajI zakatA nathI; paNa AgAmI bhave teo jarUra mokSe janArAM che. nava baLadeva uttama chavo hevAthI vAsudevanA kALa karI gayA pachI cha mAse snehabaMdhana tUTavAthI cAstri prahaNa kare che ane svarga athavA mokSe jAya che. svarge janArA baLadeve AgAmI bhave meNe jAya che, Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA zrI kALasittarI prakaraNamAM 11 rUdra tathA 9 nAradane paNa samAveza karI 83nI saMkhyA karelI che. dareka covIzImAM 11 rUdra thAya che. A covIzImAM 11 mA rUka satyakI zrI mahAvIra svAmInA samayamAM thayelA che, je "ziva'nA nAmathI prakhyAti pAmelA che ane dareka vAsudevanA samayamAM ekeka nArada matA hovAthI 9 nArada thAya che. A graMthamAM batAvelA 63 zalAkApuruSamAM chava 59 ane svarUpa 60. che; eTale ke zrI zAMtinAthajI, kuMthunAthajI tathA aranAthajI te ja bhavamAM cakravata paNa thayelA hovAthI te traNa bAda karatAM 60 svarUpa (zarIra) thAya che ane zrI mahAvIra svAmIne jIva ja pahelA vAsudeva tripuSTha tarIke thayela hevAthI kula cAra bAda karatAM 59 chava thAya che. cha anAdi kALathI bhavabhramaNa karatAM hovAthI tenA bhava to anaMtA thAya che, paraMtu jyAre te samakti pAme che tyArapachInA bhava gaNatrImAM gaNAya che. vadhAremAM vadhAre adha pudagaLaparAvartananI aMdara te samati pAmyA pachI mokSe jAya ja che. tIrthaMkaranA cha sabhakti pAmyA pachI teTaluM bhavabhramaNa karatA nathI. eka mahAvIrasvAmIne jIva kroDAkroDa sAgaropama uparAMta samakti pAmyA pachI saMsAramAM ho che, bIjA tIrthakaranA jIvo to bahu thoDA kALamAM-thoDA bhavamAM samati pAmyA pachI mokSe gayA che. A caritramaMthamAM dareka prabhu samakita pAmyA te bhavathI prAraMbhIne temanAM caritra varNavelAM che jemake zrI RSabhadeva prabhu teramA bhave dhanasArthavAhanA bhavamAM samakti pAmyA tyArathI temanuM caritra varNavela che. dareka tIrthaMkaranAmakarma trIjA bhave ja bAMdhe che (nikAcIta kare che, ane te vIza sthAnaka pachI eka athavA vadhAre yAvata vize sthAnake ArAdhanAthI baMdhAya che. e vIza sthAnakonuM varNana pahelA sargamAM chevaTanA bhAgamAM ApeluM che. A graMtha mahAkAvya hovAthI temAM mahAkAvyanA lakSaNa pramANe dareka bAbata samAvelI che. e jatunuM varNana, nAyaka nAyikAnA rU5 vigerenuM varNana, deza nagarAnuiM varNana, yuddhanuM varNana vigere dareka parvamAM papha pRthapha prasaMge samAvela che. A graMthanA saMbaMdhamAM jeTaluM lakhIe teTaluM thayuM che, kAraNa ke kartApuruSa mahAvidhAna ane dareka viSayamAM paripUrNa temaja vyAkaraNAdinA AdyakartA jevA hovAthI A graMthamAM kaI vAta bAkI rAkhelI nathI. A AkhA graMthamAMthI prabhunI stutio ane prabhue ApelI dezanAone judo saMgraha karavAmAM Ave to tenI aMdara jinapravacananI sarva bAbato samAI jAya tema che. ahIM sudhI AkhA graMtha saMbaMdhI hakIkata pradarzita karavAmAM AvI. have A bukamAM samAvelA pahelA tathA bIjA parvanI aMdara khAsa dhyAna ApavA lAyaka bAbato zuM zuM samAvI che te jaNAvIe chIe. vizeSa te viSayAnukrama vAMcavAthI jANI zakAya tema che ane tethI vizeSa sAvaeNta caritra vAMcavAthI jANI zakAya tema che. pahelA tathA bIjA parvamAM cha cha sargo che. pahelA parvanA cha sargamAM nIce pramANe bAbato samAvI che. 1 pahelA sargamAM zrI RSabhadevajInA prathamanA 12 bhavenuM varNana Apela che, temAM khAsa mAna ApavA lAyaka zrI dharmaghoSasUrinI dezanA che, jemAM dAnazIlAdi cAre prakAranA dharmonuM varNana Apela che. tyAra pachI mahAbaLa rAjAnI sabhAmAM maMtrIone dhArmika saMvAda lakSapUrvaka vAMcavA lAyaka che; temAM khAsa nAstika matanuM khaMDana ne khaMDana dhyAna ApavA yogya che. tyAra pachI munione prApta thatI labdhionuM tathA vItha sthAnakenuM varNana che, Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratA bIjA sargamAM kulakarotpatti ane zrI RSabhadeva bhagavaMtanA janmathI dIkSA levAnI IcchA thavA sudhI hakIkata ApelI che. temAM prAraMbhamAM ApelI pahelA kulakara vimaLavAhananA pUrvabhavanI-sAgaracaMdranI kathA vAMcavA lAyaka che. temAM durjane kevI durjanatA kare che ane satI kevI sahanazIlatA vApare che tene AbehUba citAra che. bhagavaMtane devadevIkRta janmotsava bahu vistArathI varNave che, ane prabhunA tathA sunaMdAnA rUpanuM varNana paNa vistArathI kareluM che. bhagavaMtane devakRta vivAha mahotsava vAMcavA lAyaka che ane chevaTe ApeluM vasaMta stunuM varNana kartAnI vidhAna tarIkenI khUbI batAvI ApavA mATe pUratuM che. trIjA sargamAM prabhune dIkSA mahotsava, kevaLajJAna ane dezanAne samAveza karavAmAM Avela che. temAM Idrakata dIkSAmahotsavanuM tathA kevaLajJAna pAmyA bAda cAra nikAyanA devAe maLIne karelA samavasaraNanuM vRttAMta savistara ApeluM che. tyArabAda bhagavaMtanI dezanA ApelI che, te pUratA lakSathI vAMcavA jema che; kAraNa ke tenI aMdara jJAna-darzanacAritranI vyAkhyA bahu sArI rIte ApelI che. cothA sargamAM bharatacakrIe karelA digvijayanuM varNana samAveluM che. te sarganI prAMte bharatacadIe pitAnA 98 bhAIone belAvelA teo tenI pAse na jatAM, prabhu pAse gayA ane prabhune bharatacadInI kati saMbaMdhI vijJApanA karI, jethI prabhue teone atyuttama upadeza Apela che te kharekhara dhyAna daIne vAMcavA yogya che. pAMcamA sargamAM bAhubali sAthenA vigrahanuM varNana che, temAM suvega dUte bAhubaline kahela yuktivALo saMdezo ane tene bAhubalie Apela yogya uttara vAMcavA yogya che. raNasaMgrAmanI vidhinuM AmAM khAsa anubhava Ape tevuM varNana ApeluM che ane yuddha aTakAvanAra deve sAthe bhArata ane bAhubaline thayela uttara pratyuttara khAsa dhyAna kheMcanArA che. ThThA sargamAM bhagavaMtanA kevaLIpaNAnA vihAranuM varNana che ane yAvata bhagavaMtanA tathA bharatacakkInA nivAM parvatanI hakIkta samAvIne pahelA parvanI samApti karelI che. temAM aSTApanuM ane zatruMjayanuM tathA aSTApada upara bharatacakrIe karAvelA siMhaniSavA prAsAduM varNana khAsa vAMcavA lAyaka che. tresaTha zalAkA puruSanAM nAma, mAtA, pitA, nagarI, Ayu, aMtara vigere aneka bAbato A sargamAM bhagavaMtanI denAmAM samAvela che. prAMte bharatacakrIne AzaMbhuvanamAM kevaLajJAna utpanna thayAnuM varNana pUratuM AkarSaNa kare tevuM ApeluM che, dareka sargamAM jyAM jyAM pAMce kalyANaka vigere prasaMgamAM idra tathA bharatacakrI vigeree prabhunI stuti karelI che te dhyAna daIne vAMcavA lAyaka che; kAraNa ke temAM aneka bAbatane samAveza karela che. bIjA parvanA cha sargamAM nIce jaNAvelI bAbato samAvI che, temAM khAsa dhyAna ApavA yogya zuM zuM che te paNa A nIce jaNAvyuM che. pahelA sargamAM ajitanAthajInA pUrvabhavanuM varNana ApeluM che. temAM vimalavAhana rAjAnA vairAgyavAsanAvALA vicAra, maMtrIo ane putra sAthe temane thayela uttara-pratyuttara, ariMdabhAcArye ApelI dezanA ane ATha pravacanamALA tathA bAvIza pariSahanuM varNana dhyAna daIne vAMcavA lAyA che. Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA 1 bIja sargamAM bhagavaMtanA ne sagaracakrInA janma saMbaMdhI hakIkata ApelI che. temAM prabhuno devadevIe karela janmotsava bahu vistArathI varNavela che; paraMtu temAM khUbI e che ke-pahelA parvamAM Apela varNana karatAM AmAM Apela varNana judA ja prakAranuM che ke jethI punarAvRtti kahevAya tema nathI. jitazatru rAjAe karela janmotsava paNa vAMcavA lAyaka che. trIjA sargamAM bhagavaMtanI ne sagarakumAranI bAlyAvasthA, yuvAvasthA ane bhagavaMtanI rAjyasthiti, dIkSA tathA kevaLajJAna ane temaNe Apela dezanA samAvela che. temAM bhagavaMtane thayela vicAraNuM tathA sagara sAthe thayela uttara-pratyuttara vAMcavA lAyaka che. dIkSA mahotsava vistAra rathI varNavelo che. bhagavaMtanI stuti AkarSaNa kare tevI che ane bhagavaMtanI dezanAmAM to hada vALI che. AvI vistAravALI dezanA koI paNa graMthamAM dazyamAna thatI nathI. A dezanAmAM dharmadhyAnanuM svarUpa varNavatA tenA cAra pAyAnuM svarUpa ApeluM che, temAM saMsthAnavicaya nAmanA cothA pAyAnA varNanamAM te traNe lekanuM varNana ane AkhA kSetrasamAsano samAveza karI dIdhela che. A dezanA citta rAkhIne vAMcavA lAyaka che eTaluM ja nahi paNa te zIkhavA lAyaka che. 4 cothA sargamAM sagaracakrInA digvijayanuM varNana che. temaNe sAdhelA khaMDanuM varNana vistAra thI Apela che. paNa bharatacInA digvijayanA vRttAMta karatAM A varNananI Dhaba taddana judI ja che. pAMcamA sargamAM rAkSasa vaMzanI utpatti kahyA bAda sagarakumAranuM dezATana ane aSTApada samIpe nAgaeNdrathI thayela temanA vinAzanuM savistara varNana ApeluM che. temAM tIrtha pratyenI sagarakumAranI bhakti haNyanuM AkarSaNa kare tevI batAvelI che. cho sarga karuNarasathI bharapUra che. temAM sagarakumAronA mRtyu saMbaMdhI cakrIne pahoMcADelA khabara, tethI temane thayela zoka, tenuM nivAraNa karavA kahelI be IjALikanI kathA ApyA bAda sagara-cakrIe lIdhela dIkSA ane tenA tathA bhagavaMtanA nirvANu paryaMta hakIkata ApIne bIjA parvanI samApti karelI che. A sarga pUrepUro vAMcavA lAyaka che. temAM brAhANurUpa Idrane cakrIe Apela AzvAsana ane cakrIne Ide Apelo bodha khAsa vAMcavA gya che. be IjALikanI kathA cittane camatkRti upajAvavAne pUratI che ane bhagIrathanA suMdara vicAra paNa manana karavA jevA che. A pramANenA varNanathI bIjA parvanI samApti karavAmAM AvI che. temAM trIje ne chaThTho saga vAMcavA avazya bhalAmaNa karIe chIe. A pustakamAM je be parvanuM bhASAMtara ApavAmAM AvyuM che tene sAra upara batAvavAmAM Avyo che. have pachInA parvonA bhASAMtaramAM te te parvane sAra paNa A pramANe batAvavAmAM Avaze. AzA che ke vAMcanArA janabaMdhuo lakSapUrvaka A graMtha vAMcI tethI prApta thanArA apUrva lAbhane meLavaze, jethI amArA aMtaHkaraNane hetu pAra paDaze ane amAro prayAsa saphaLa thaze. tathAstu ! saMvata 1961 caitra zrI jaina dharma prasAraka sabhA-bhAvanagara, Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [vistRta anukramaNikA pa paheluM : zrI AdIzvara caritra. nA sarjana -vIsa tIrthakaronI stuti-prabhunA tera bhavamAMhethI pahelA bhavanuM varNanaghasArthavAhanI vasatapura javAnI taiyArI-dharmaSa AcAryane sAthe javA vicAra-dhana sArthavAha pAse mAgaNI-muninA AcAranuM svarUpa- sAthe cAlavuM-grISma ne varSARtunuM varNana-mArgamAM karelo paDAvalakonI duHkhadAyaka sthiti-dharmaghoSa AcAryanuM dhanane thayela maraNu-sArthavAhanuM suri samIpe AvavuMteNe darzAvela pazcAttApa-AcAryo karela tenuM nivAraNa-vaheravA AvavAnuM AmaMtraNa-dhanazreSThIe karela baMtanuM dAna-badhibIjanI prApti-rAtrie punaH sari pAse gamana-sarie ApelI dezanAdAnAdi cAra prakAranA dharmanuM varNana-dAnadharmanuM savizeSa varNana-abhayadAna saMbaMdhe jIvonuM varNana-sArthavAhanuM svasthAna gamana-paDAva upADavo-icchita sthAne pahoMcavuM-prAMte maraNa pAmI bIjA bhavamAM uttarakurukSetramAM yugalika puruSapaNe upajavuM-dasa prakAranA kalpavRkSanuM varNana-trIje bhave saudharma devalokamAM deva thavuMcothe bhave mahAvideha kSetramAM mahAbaLa nAme vidyAdhara-tenA pitA zatabaLa rAjAe karela sukha vApta thayela vairAgya-mahAbaLanuM rAjaya para sthApana-zatabaLa rAjAe lIdhela dIkSA-temanuM svargagamana-mahAbaLanI rAjyasthiti-svayaMbhuddha maMtrIne thayela hitavicAra-teNe rAjAne karela sabhA samakSa sadupadezane sAMbhaLI saMbhinnamati nAmanA. maMtrIe karela tenuM khaMDana ane nAstika matanuM maMDanasvayaMbuddha maMtrIe karela nAstika matanuM khaMDana-zatamati maMtrIe karela kSaNikavAdanuM sthApana svayaMbhudhe karela tenuM khAMDana-mahAmati maMtrIe karela mAyAvAdanuM sthApana-svayaM budhe karela tenuM khaMkha- mahAbaLa rAjAe uThAvela yogya avasara saMbaMdhI prazna-svayaMbuhe tene karela khulAso-rAjAnA pUrvapuruSane kahela itihAsa-rAjAnuM eka mAsAvazeSa AyuSya-rAjAne te jANavAthI thayela kheda-tenuM nivAraNamahAbaLa rAjAe lIdhela dIkSA-bIjA devalemAM lalitAMgadevapaNe upajavuM (pAMcamo bhava -devasthitinuM varNana-svayaM prabhAdevInuM varNana-tenuM avI javuM-lalitAMgadevane thayela ati zoka-svayaM buddha maMtrInuM te ja vimAnamAM deva thavuM-teNe lalitAMgadevane karela upadeza-tenI thanArI devInA vartamAna bhava (ninalikA)nuM varNanate bhavamAM teNe sAMbhaLela munidezanA-munie karela cAre gatinA duHkhanuM varNana-teNe lIdhelI dIkSA-tenuM svayaMprabhAdevIpaNe upajavuM-lalitAMgadevane thayelAM avanacihno-tenuM cavavuM-mahAvideha kSetramAM vajaMghapaNe upavanavuM (chaThTho bhava)-svayaMprabhAdevInuM zrImatI thavuM-tenI sAthenA pANigrahaNa saMbaMdhI vRttAMta-zrImatI sahita potAnA rAjyamAM AvavuM-rAjyabhathI putre karelA viSadhUjhathI thayela maraNauttarakurumAM yugalika (sAtame bhava) saudharme devatA (AThamo bhava)-mahAvideha kSetramAM chavAnaMda vizvaputra (navamo bhava)-tenA poSa mitro-vyAdhigrasta muninuM dekhavuM-tenA vyAdhinivAraNa mATe che mitroe maLIne karelA prayAsa-vyAdhinuM nivAraNa-cha mitroe lIdhela dIkSA-bAramAM devalokamAM upajavuM (dazame bhava)-mahAvidehamAM vajanAbha cakravatI thavuM (agyArame bhava)-tenA pitA vajasena tIrthaMkaranI dIkSA-kevaLajJAna-dezanA-vajanAbha cakrIme thayela sadvicAra-temaNe lIdhela dIkSA-vasena tIrSakanuM nivaNa-vajanAbhAdi munione utpanna thayela labdhionuM varNana-vajanAbhe karela vIza sthAnakanuM ArAdhanavIza. sthAnakanuM varNana-bAMdhela tIrthakarapada-savArthasiddha vimAne sarvanuM upajavuM. (bAramA bhAva) paSTa 1 thI 4 Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSayAnukramaNikA vINA mAM -sAgaracaMdra zreNIputranuM vRttAMta-teNe karela bahAdurI-tenA pitAe Apela zikhAmaNa-teNe Apela namra uttara-priyadarzana sAthe tene vivAha-azokadara mitre karelI janatAtenA prapaMcathI strIbhartAranA snehano bhaMga-temanuM mRtyu-trIjA aranA prAMte bharatakSetramAM yugalika thavuM- cha ArAnuM vistArathI varNana-vimalavAhana pahelA kulakara-kalpavRkSanA prabhAvanI maMdatA-hAkAra nItinuM sthApana-sAte kulakarenuM varNana-traNa prakAranI nIti-vajanAbha cakrInA jIvanuM sarvArthasiddhathI AvavuM-marudevAnI kukSimAM avataravuM-mAtAe dIThelAM cauda svapna-tenuM varNana-nAbhirAjAe kahela tenuM phaLa-IdronuM mAtA pAse AvavuM-temaNe kahela svapnaphaLa-garbhanI vRddhi-caitra vadi AThame prabhune janma-chapana dizAkumArIonuM Agamana-temaNe karela prasUtikriyA-dikakumArIkRta janmotsavanuM savistara varNana-saudharma IndranA AsananuM calAyamAna thavuM-tene thayela vicAra-karelo nirNaya-prabhunI IdrakRta stuti--temanI AjJAthI naimeSI deve karela ghaMTanAda tathA ulleSaNa-pAlaka vimAnanI racanA-IdranuM prayANa-mAtA pAse AvavuMi karelAM pAMca rU5-prabhune meruparvata para laI javA-sarva IdronuM Agamana -te saMbaMdhI savistara varNanaIdroe karela janmatsava-te vakhate devonI bhaktivicitratA-saudharma I karela vRSabharUpe snAna-pharIne karela pAMca rUpa-svasthAne prabhune mUkavA-naMdIzvara dIpe jaI aDrAImahesava-svasthAne gamana-prabhunuM nAma sthApana-vaMzasthApana-prabhunI bAlyAvasthA-prApta thayela yuvAvasthA-prabhunA dehanuM ( rUpanuM ) varNana eka yugalika naranuM maraNa-sunaMdA yugaliNa-tenA rUpanuM varNana-saudharmedra vivAha mATe karela prArthanAbhagavaMte karela svIkAra-I karela pANIgrahaNu matsava-asarAone vivAhakArya saMbaMdhI kolAhala- sunaMdA sumaMgalAne zaNagAravuM-prabhunuM vivAhamaMDape Agamana-vivAha saMbaMdhI kriyA-kanyAnI sakhIoe anuvaranI karelI mazkarI-sAMsArika sukha bhogavatAM prabhune thayela 100 putra ne be putrIo-yugalika dharmanI maMdatA-prabhune rAjA tarIke svIkAra-vinItA nagarInuM kubere karela nirmANa vinItAnuM varNana-annabhojananI zarUAta-agninI utti-bhagavaMte batAvela prathama zilpa-putra putrIne zikhavela kaLAo-bhagavaMtanI rAjyasthiti-vasaMta RtunuM varNana-bhagavaMtane thayela pUrva sukhanuM smaraNautpanna thayela vairAgya-lokAMtika devanuM Agamana temaNe karela prArthanA. pRSTa thI 88 rInA raba -bharata cakrIne rAjyAbhiSeka-putrone karI Apela dezanI vaheMcaNa-bhagavaMte Apela sAMvatsarika dAna-I karela dIkSA mahotsava-bhagavaMte karela kezaluMcana-aMgIkAra karela cAritra-utpanna thayela mana:paryavajJAna-iMdre karela stuti-bhagavaMte karela vihAra-bhikSAnI aprApti-kaccha-mahAkachAdine thayela sudhAvedanA-bhagavaMte dhAraNa karela mauna-kaccha-mahAkachAdie svIkArela tApasavRtti-nasivinaminuM Agamana-temaNe prabhu pAse karela rAjyayAcanA-temanuM prabhunI sevAmAM rahevuM-dharaNenuM prabhune vAMdavA AvavuM-nabhivinaminI bhakti joI tene thayela prasannatA-teNe Apela aneka vidyAo sahita vaitADhyanuM rAjya-vaitADhayanuM varNana-temaNe vaitADhyanI be zreNI para vasAvela 110 nagara-tenA nAma-dharaNeka karI ApelI vidyAdharo mATe maryAdA-vidyAdharonI seLa nikAya-bhagavaMte bhikSA levAno karele nirNaya-gajapura padhAravuM-gajapuramAM zreyAMsAdikane Avela svapna-prabhunI nAgarikoe karela strIAdika levA mATe prArthanAprabhue karela asvIkAra-zreyAMsanuM prabhu pAse AvavuM-tene thayela jAtismaraNa-yAda Avela pUrvabhavabhagavaMtane teNe Apela IkSarasanuM dAna-pragaTelA paMca divya-akSayatRtIyAnI sthApanA-zreyAMsa sAthe nAgarikeno saMvAda-zreyAMse karela khulAso-bhagavaMtanuM bAhubalinI takSazilAe padhAravuM-bAhubalie vAMdavA javA mATe karAvela taiyArI-prAtaHkALe javAno karela nirNaya-moTA ADaMbarathI tenuM vAMdavA nIkala prAtaHkALamAM je karela vihAra-prabhunAM darzana na thavAthI bAhubaline thayela pArAvAra kheda-tyAM teNe karelA Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 viSayAnukramaNikA aThThAImahotsava-bhagavaMtane thayela kevaLajJAna-jJAnotsava mATe dadranuM tyAM AvavA nIkaLavuM arAvata haratInuM varNana-samavasaraNanI racanA-prabhunuM temAM padhAravuM-AvelI bAre 5rSadA-Idra karela stuti. bharudevA mAtAne putranA virahathI thato kheda--bharate Apela tene uttara-bharatane Apela be prakAranI samakALe vadhAmaNI- prabhune jJAnaprApti ne cakraratnanuM pragaTa thavuM)-bharate karela prabhunaMdanano nirNaya-marudevA mAtAnI teNe karela prArthanA-temanuM hastI para besI prabhune vAMdavA nIkaLavuM-netranA paDaLanuM dUra thavuMzubha bhAvamAM vRddhi thatAM thayela kevaLajJAna-aMtakRta kevaLI thaIne marudevAnuM mokSagamana-bharatane samavasaraNamAM praveza-teNe karela prabhunI stuti-bhagavaMte Apela dezanA-temAM batAvela saMsAranI asAratA-mekSa meLavavAne karavA yogya prayatna-jJAnadarzanacAritranI AvazyakatA-te traNenuM varNana-aneka jIvone prabhunI dezanAthI thayela vairAgya-RSabhasenAdike lIdhela dIkSA-bhagavaMte saMbhaLAvela tripadI-temaNe karela dvAdazAMgInI racanA temanI gaNadhara pade sthApanA-bharata cakrIe uchALela bali-bIjIporasIe gaNadharanI dezanAyakSayakSiNInI sthApanA-bhagavaMtane anyatra vihAra-bhagavaMtanA atizayanuM varNana. pRSTha 89thI 117 jo tamAM-bharata cakrIe karela cakraratnanuM pUjana-digvijaya mATe taiyArI. sainyanuM prayANa. hastIratna para cakrInuM ArohaNa. bIjA bAra ratnanuM sAthe cAlavuM. gaMgAne kinAre AvavuM. bhAgadhatIrtha pahoMcavuM. tyAM karelo paDAva. bhAgadhatIrtha kumAradevane sAdhavAno prayatna. cakrIe mUkela bANuM. tene caDele kepa. tenA maMtrIe karela sAMvana. bheTa laI cakrIne namavA AvavuM. cakrInI AjJAne svIkAra. cakrIe karela tene aTTAImahatsava. dakSiNa tarapha prayANa. varadAma tIrthe pahoMcavuM. varadAmapatine sAdhavo. prabhAsa tIrtha tarapha prayANa. prabhAsapatinuM karela sAdhana. siMdhu tarapha prayANa. siMdhudevInuM sAdhana. vaitADhaya tarapha prayANa. vitAvyapati devane vaza karavo. tamisrA guphA tarapha prayANa. tenA adhiSThAtA kRtamAla devanuM sAdhana. dakSiNa siMdhunikUTa sAdhavA senAnIne mele. tyAM rahelA pleccha rAjAone senApatie vaza karavA. | cakrI pAse pAchA AvavuM, tamitrA guphA ughADavA cakrIe karela AjJA. tamisrA guphAnuM ughADavuM. cakIe karela praveza. kAMkiNIratnavaDe karelAM mAMDalAM. sainyano praveza. unmajJA nimagnA nadI para baMdhAvela pula. uttaradhAranuM svayameva ughaDI javuM. cakrIne uttarakhaMDamAM praveza. tyAMnA bhillarAjAone thayela utpAta cihe. durmada kirAtanI yuddha karavAnI taiyArI. agra sainya sAthe karela yuddha. cakrInI senAne pamADe trAsa. senApatinuM yuddha mATe UThavuM. kamaLApIDa azvanuM varNana. suSeNanA mArAthI kirAtone thayela trAsa. temanuM nAsI javuM. siMdhunadImAM ekaThA maLI kirAtAe karela nAgakumAranuM ArAdhana. te devanuM pragaTa thavuM. kirAtone temaNe karelI madada. cakrInA sainyane karela asahya meghapadrava. carmaratnane chatraratnano cakrIe karela upayoga. temAM sinyanuM nirUpadravapaNe rahevuM. bharatacakrIne thayela vicAra. aMgarakSakadevoe nAgakumArone tiraskArapUrvaka kahevuM. nAgakumAronuM meghane saMharIne svasthAne cAlyA javuM. svecchAe lIdheluM cakrInuM zaraNa aMgIkAra karela AjJA cakrInuM kSudrahimAdri tarapha prayANa. muhimAdri devanuM vaza thavuM. RSabhakUTa tarapha prayANa kAMkiNuranavaDe cakrIe lakhela nAma. vaitADhatha tarapha prayANa. nalivinami tarapha prerela bANa. vidyAdhara sahita temaNe karela yuddha. prAMte baMnenuM vaza thavuM. strIratna (subhadrA) nI prApti tenA rUpanuM varNana. gaMgA tarapha prayANa. gaMgAuttaranikUTanuM senApatie karela sAdhana. gaMgAdevInuM ArAdhana. tenuM vaza thavuM. bharatane joI gaMgAdevIne thayela kAmotpatti. cakrIne potAnA bhuvanamAM laI javuM. cakrIe bhagavela devasukha. eka hajAra varSe pAchA sainyamAM AvavuM, khaMDaprapAtA guphA tarapha prayANuM. tenA adhiSThAyaka nATayamAla devanuM vaza thavuM. khaMDaprapAtA guphAnuM ughADavuM. cakrIe karela temAM praveza, kAMkiNIratnavaDe temAM karelAM mAMDalAM. be nadI para baMdhAvela pAja. sinya sahita guphA bahAra nIkaLavuM. nava nidhAnapatinuM Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSayAnukramaNikA 15 ArAdhana. nava nidhAnanuM pragaTa thavuM. nava nidhAnanuM varNana. gaMgAnA dakSiNanikUTanu senAnIe karela sAdhana. cauda ratnane nava nidhAna sahita ayAkhyA tarapha prayANu. bhAkramaNu ane dhyAmAM cakrInA pravezane lagatI thaI rahelI taiyArI. caDhDhIe karela aThThama tapa. ayAkhyAmAM praveza. nagarajanAne thayela ha. rAjamahela samIpe paheAMcavuM, aMgarakSaka devA vagerene cakrIe Apela rajA. mahelamAM praveza. cakrInA rAjyAbhiSeka maheAtsava. cInI RddhinuM varNana. sa MbaMdhI varganuM cakrIne thayela smaraNu, suMdarInI sthiti. tene joI cakrIne thayela kheda. sevakAne Apela Thapako. temaNe karelA khulAso. suMdarInI cAritra levAnI dRDha aai. cakrIe Apela AjJA. bhagavaMtanu padhAravuM. krinuM vAMdavA nIkaLavu. cakrIe karela stuti. suMdarIe karela cAritra grahaNu.. badhruvanuM smaraNu. temanI pAse te meAlavA. temaNe tene Apela uttara. 98 bhAinu ekatra maLIne prabhu pAse gamana. temaNe bhagavaMtanI karelI stuti tathA vijJapti. bhagavate Apela upadeza. tene thayela vairAgya. temaNe prabhu pAse lIdhela dIkSA. bharate karela temanAM rAjyone svIkAra. pRSTha 117 thI 151 pAMcamAM sarvamAM:--cakranuM AyudhazALA bahAra rahevu, cakrIe pUchela tenu kAraNa, maMtrIe karela khulAsA. bAhubaline AjJA manAvavAnI jaNAvelI AvazyakatA, cakrInA mananu AMdolana, dUta mAkalavAnA thayela nirNaya, suvega dUtanuM te tarapha prayANu, tene thayelA apazukanA, bahalI dezeAmAM tene praveza, tene thayela Azcarya, takSazilA nagarIe pahoMcavu, nagarInI madhyamAM thaI rAjamahelamAM praveza, rAjasabhA joI tene thayela camatkAra, bAhubalie karela kuzala pRcchA, suvega te Apela yuktiyukta uttara, temAM batAvela zAma, dAma, daMDa ne bheda, khAhubalie ApelA teneA karaDA uttara, suveganuM bhayabhItapaNe bahAra nIkaLavu, nagarajaneAmAM thatI vAtacIta. yuddhavArtAne prasAra, yuddhanI thaI rahelI taiyArI, suvegane thayela vicAra, tenuM ayAdhyA pahoMcavuM, bharate karela kuzaLapRcchA. suvege Apela uttara, temAM batAvela bAhubalinI mahattvatA, bharatanA mananI asthira sthiti, suSeNu senApatie cakrI pratye batAvela vicAra, temAM yuddhanI jaNAvela AvazyaktA, sacivanI te vicAramAM maLelI saMmati, cakrIe Apela prayANunI AnA, sainyanuM bahalIdeza tarapha prayANu, cakrIe sAMbhaLela lAAti, khahalIdeza samIpe paheoMcavuM. tenI sImAe karelA paDAva, bAhubalie paNu karela sAmuM prayANu, teNe paNa karela najIkamAM ja paDAva, rAtrie ane sainyamAM senApatinI sthApanA, yuddha mATe thaI rahelI taiyArI. rAtrinuM atikramaNa, prAtaHkALe yuddha mATe banne senAnuM nIkaLavu, raNasaMgrAmavidhi, bharata tathA bahubalie karela devapUjA, teoe karela prabhunI stuti, atenu sainyamAM AvavuM, bane senAnu sAmasAme ekaThA thavuM, devatAoe yuddha karavAmAM karela aTakAva, temanuM bharatacakrI pAse AvavuM, devAe caDhIne kahelAM hitavacano, cakrIe Apela teno uttara. devAnuM bAhubali pAse Agamana, bAhubali pratye kahelAM vacano. bAhubalie Apela tenA uttara, devAe karela sainyayuddhanu nivAraNa, dRSTiyuddhAdi dvayuddhanA karelA nirNaya, yuddha badha karavAnA pratihArIe karela niSi, ane senAnA sainikone thayela kheda, bharatanA sanikAne jIta mATe thayela zakA, caDhIe peAtAnA baLanI parIkSA batAvIne tenuM karela nivAraNa, yuddha mATe baMnenu rabhUmimAM AvavuM. ThaMyuddhanI zarUAta. dRSTiyuddha, temAM thayela cakrInI hAra, vAgyuddha, temAM thayela cakrInI hAra. mAhuyuddha, temAM paNu cakrInI hAra, muSTiyuddha, temAM paNa cakrInu hAravu, daMDayuddha, bharate bAhubali para karela daMDaprahAra, bAhubalinuM jAtu sudhI pRthvImAM khUMcI javu, teNe karela bharata upara 'prahAra, bharatanuM kaMTha sudhI khUMcI javuM, bharatane thayela cakrIpaNAnI zaMkA, cakranu cakrI pAse AvavuM. te joI bAhubaline Avela dhikakAra, cakrIe cakrane cheDavuM, tenA vinAza karavA bAhubalie karela vicAra, cakranuM pAchu karavu, bAhubaline thayela kreAdha, muSTi upADIne bharata tarapha doDavu, mArgamAM thayela sadvicAra, krodhane tajI I zAMtabhAvanA karela svIkAra, te ja muSTivaDe bAhubalie karela kezalu Mcana, aMgIkAra karela A-II Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ k viSayAnukramaNikA. cAritra, bharatane thayela kheda, teNe karela AtmanidA ne bAhubalinI stuti, bAhubalinA rAjye cadrayazAnu sthApana, cakrInuM aceAdhyA pAchA javu. bAhubalinI kAyAtsaga sthiti, bhagavata pAse na javAnI dhAraNA. varSAMte prabhue brAhmI suMdarIne temanI pAse mAlavuM, temanAM vacaneAthI thayela mAnadazAnuM nivAraNa, prazna pAse AvavA mATe caraNa upaDatAM bAhubaline prApta thayela kevaLajJAna, prabhu pAme AvI kevaLInI padAmAM khesavuM. pRSTha 151 thI 184 chaThThA varSamAM--bharataputra marIcie prabhu pAse lIdhela dIkSA, tene cAritra pALavAmAM jaNAyela muzkelI, teNe zeAdhelA navIna mArga, tridaDI parivrAjakapaNAnI niSpatti, tena thayela rAgAtpatti, munioe na lIdhelI sabhALa, tethI ziSya karavAnI tene thayela IcchA, kapila rAjaputranuM maLavuM, tene thayela tenA dharmAM para prIti, marIcie bhAkhela usUtra, tethI thayela bhavaddhi, kapile tenI pAse lIdhela dIkSA, bhagavaMtanA atizayAnuM varNana, bhagavatanuM aSTApada padhAravuM, aSTApadanuM varNana, deve racela samavasaraNa, bhagavA praveza, temAM maLelI bAra padA, IMdranuM Agamana, IMdra bhagavaMtanI karela stuti. bharatane zailapAlake Apela vadhAmaNI, bharatanuM caturaMga senA sahita vAMdavA nIkaLavuM, aSTApade paheAMcavuM, aSTApada para caDI samavasaraNamAM praveza, bharate karela bhagavaMtanI stuti, bhagavate Apela dezanA, bharate laghubaMdhune rAjya levA karela prAnA, tene asvIkAra, bharate maMgAvela 500 gADAM anna, tene paNa rAjapiDa hAvAthI karelA asvIkAra, bharatane thayela kheda, tenA nivAraNa mATe IMdre karela avagraha saMbadhI pRcchA, prabhue kahela pAMca prakAranA avagraha, lAvela anna zrAvakone ApavAnA karela niNaeNya, IMdranuM svarUpa joi cakrIne thayela camatkAra, mULa rUpa jovAnI bharate batAvela icchA, IMdre eka AMgaLInu batAvavuM, cakrIe karela tene maheAtsava, prabhune anyatra vihAra, bharate sarva zrAvakAne karela AmatraNa, temanA mukhe kahevarAvela zabdo, te parathI bharate karela vicAra, rasAiAoe karela vijJapti, zrAvakanI parIkSA karavAnA karela nirNaya, kAMkiNIratnathI karela traNa rekhA, brAhmaNu ane yajJApavitanI utpatti, bharatanI ATha pATanu sakSipta varNana, bharate racelA Aveda, kALAMtare tenuM viSaya thaI javuM, bhagavaMtanu aSTApade punaH padhAravuM, bharatane paDela khabara, tenu tyAM AvavuM, teNe prabhunI karela stuti. bhagavate Apela dezanA. bharate pUchela bhAvI dharmacakrI tathA cakrI saMbaMdhI prazna, bhagavaMte 24 tIrthaMkara ne khAra cakravartInuM karela vaNuna, praMsageApAta vAsudeva, khaLadeva te prativAsudevanu paNa karela vaNuaena. A ceAvIzImAM tIrthaMkara thanAra koI jIva ahIM che ? evI bharate karela pRcchA, bhagavate carama tIrthaMkara thanAra tarIke batAvela marIci. bharatanu tenI pAse javu, bhagava Mte kahela vAta kahIne bhAvI tI karapaNe karela vaMdanA, marIcine thayela kuLamada, tethI bAMdhela nIca gAtra, bhagavatanuM zatruMjaya padhAravu, zatruMjayatu vana. bhagavaMtanI tyAM sthiti, vihAra samaye puMDarIka gaNadharane tyAM rahevAnI karela AjJA, munie sahita puMDarIka gaNadharanuM tyAM thayela nirvANa, bharate karAvela prathama uddAra. bhagavaMtanA parivAranuM varNana. bhagavaMtanu anazana mATe aSTApada padhAravuM. bhagavaMte karela anazana. bharatane paDelI khabara. khemukta citte tenuM tatkALa tyAM AvavA nIkaLavuM. teNe karela prabhunI caraNusevA. IMdrAnuM taMtra Agamana. bhagavaMtanuM nirvANu. bharatane thayela pArAvAra kheda, rUdana pravRttinI zarUAta. bharate karela pralApa. IMdre ApelA khAdha. iMdroe karela nirvANumahAtsava. agniheAtranI zarUAta. IMdre karelA traNa stUpe. bharate karAvela siMhaniSadyAprAsAda. tenu vistArayukta vaNaeNna. bharate karela rakSaNanA dAbasta. cakravartIe karela jinapUjA. teNe karela prabhunI stuti. bhAvI 23 tIrthaMkarAnI paNa stuti. bharatanuM aye dhyA Avavu. tenA cittanI vyAkSiptatA. maMtrIe tenu karela nivAraNa. bharate bhAgavela sAMsArika bAga. ekadA tenu Adarza bhuvanamAM AvavuM. AMgaLImAMthI mudrikAnuM nIkaLI javuM, sarva aMgathI utArela AbharaNu. zAbhA rahita zarIra joI bharatane thayela vicAraNA. bhAvanI vRddhi. kSapakazreNi para AvezahaSNu. kevaLajJAnanI niSpatti. munivezane svIkAra. AdityayazAnA rAjyAbhiSeka. bharatamuninA vihAra. temanuM nirvANu. pRSTha 185 thI 217, Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva bIjuM zrI ajitanAtha caritra. TA sanAM-jaMbudvIpanA mahAvidehamAM vatsavijayanuM, susImA nagarInuM tathA vimaLavAhana rAjAnuM varNana. vimaLavAhana rAjAne thayela vairAgyavAsanA. ariMdabhAcAryanuM padhAravuM, munimaMDaLanI sthiti. rAjAnuM sUrine vAMdavA javuM. rAjAnA pUchavAthI sUrie kahela potAnA vairAgyanuM kAraNa. rAjAe batAvela cAstri levAnI IcchA. ghera AvI putrane rAjya ApavAne maMtrIone jaNAvela vicAra. maMtrIoe Apela anukULa uttara. putrane bolAvI rAjya levAnI karela AnA. putra sAthe thayela uttara-pratyuttara. putranuM rAjya para sthApana. putre karela niSkramaNotsava. vimaLavAhane lIdhela dakSA gurue ApelI dezanA, ATha pravacanamAtA tathA bAvIza pariSahanuM varNana. vimaLavAhane kareluM vIza sthAnakanuM ArAdhana, tIrthaMkaranAmakarmanuM bAMdhavuM. prAMte anazana karI vijaya nAmanA anuttara vimAnamAM upajavuM. pRSTha 218 thI 232 - rInA sama-bhagavaMtanA ne sagaracakrInA mAtApitAnuM varNana. baMnenI mAtAe dIThelA cauda cauda svananuM pRthaka pRthaka varNana, bhagavaMtanI mAtA pAse IMdranuM Agamana, IdranI AjJAthI kubere vinItAnagarIne dravyAdivaDe pUrNa karavI, rAjAe bolAvela rana pAThake, temaNe kahela vanaphaLa, devIoe karelI prabhunI mAtAnI sevA, ajitanAthajIno janma, digakumArIoe karela pratikarma, temaNe karela janmatsavanuM vistRta varNana, iMdrane AsanakaMpa, devakRta janmotsavanuM vistArathI varNana. acuka tathA saudharme karelI jinaratuti, vaijayaMtIne thayela putrajanma, bannenI jitazatru rAjA pAse gayela vadhAmaNI, temaNe karele apUrva janmotsava, baMne kumAranA nAmakaraNane utsava. pRSTha 219 thI 254 vInA mAM-ajitanAtha ne sagarakumAranI bAlyAvasthA, sagarakumAranuM adhyApana. sagare karela abhyAsa, prabhu pAsethI meLavela vizeSa kaLAlAbha. baMnenI yauvanAvasthA, baMnenA rUpanuM varNana, baMnene vivAha, jitazatru rAjAe batAvelI cAritrecchA, ajitanAthanuM rAjyapade ane sagarakumAranuM yuvarAjapade sthApana, prabhue karela pitAno niSkramaNotsava, prabhunI rAjyasthitinuM varNana, ekadA bhagavaMtane thayela zubha vicAraNa. jAgRta thayela tIvra tyAgavRtti, sagarane rAjya levAnuM kahevuM. teNe batAvelI sAthe rahevAnI daDha lAgaNI, bhagavaMtanA AgrahathI teNe karela rAjyano svIkAra, sagarano rAjyAbhiSeka, bhagavaMte Apela saMvatsarI dAna, IkonuM tyAM AvavuM. bhagavaMtanA dIkSA mahotsavanuM vistArayukta varNana. bhagavaMte aMgIkAra karela cAritra, aMke karela prabhunI stuti, bhagavaMte karela prathama pAraNuM. bhagavatane chAghasthika vihAra, bhagavaMte karela tapa tathA sahela pariSaha. guNasthAnake caDavuM. prApta thayela kevaLajJAna. kevaLajJAnane mahimA karavA IMdronuM tyAM Agamana. dee racela samavasaraNa, bhagavaMtane tatra praveza. Ike karela atizayanA varNanagarbhita prabhunI stuti. sagaracakrIne maLela vadhAmaNuM. tenuM vAMdavA nIkaLavuM. samavasaraNamAM AvIne temaNe karela prabhunI stuti. bhagavaMte ApelI ati vistAravALI dezanA, temAM varNa veluM dharmasthAnanA cAra pAyAnuM svarUpa. AjJAvicaya, apAyaricaya, vipAkavicayamAM pAMca prakAranA viSayanuM tathA ATha karmonuM saMkSipta varNana. saMsthAnavica mAM lekanAlikA, cauda rAjalaka. Urdhva, adho ne tirtho lekanuM savistara varNana. kSetrasamAsane karI dIdhela saMpUrNa samAveza, sagacakrInA pitAnI dIkSAyAcanA. temaNe lIdhela dIkSA. gaNadharonI sthApanA. balinuM uchALavuM, yakSayakSiNInI sthApanA, bhagavaMte karela vihAra. bhagavaMtanuM kauzAMbI padhAravuM. prabhu pAse Avela eka brAhmaNa brAhmaNI. temanI sAthe thayela megama praznottara, gaNadhare pUchela khulAso, bhagavaMte kahela zuddhabhaTTa ne sulakSaNAnuM samaktinA mahimAgarbhita vRttAMta, te baMnee prabhu pAse lIdhela dIkSA. temane thayela kevaLajJAna. bhagavaMtane anyatra vihAra. pRSTha 254 thI 294 Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSayAnukramaNikA cothA sarjemAMH----sagaracakrInI AyudhazALAmAM cakraratnanu pragaTa thavuM, sagare karela tene maheAtsava. digvijaya mATe prayANu. digvijayanuM vistArathI varNana, bhAgadha, varadAma, prabhAsa, siMdhu, vaitADhatva, tabhinnA, culahimAdri, gaMgA, khaDaprapAtA vigerenA adhiSThAyika devAnuM sAdhana. mlecchAne jItavuM. vidyAdharAne vaza karavA. RSabhakUTe nAma lakhavuM. nava nidhAnanuM pragaTa thavuM, e kha'DanuM sAMdhavuM. cakravartInI RddhinuM varNana. vinItA tarapha prayANu, vinItA pAse paDAva. cakrInu adhakrIDA mATe nIkaLavuM. strIratnanI prApti. tene laine chAvaNImAM AvavuM. vinItAmAM praveza. nAgarikAe karela mahotsava. cakrInA mahArAjyAbhiSeka mahAtsava. pRSTha 294 thI 309 pAMcamA sarvamAM------bhagavaMtanuM sAketapura ( vinItA ) padhAravuM, sagaracakrInuM vAMdA AvavuM. teNe karela pRcchA. bhagavate Apela uttara. rAkSasavaMzanI utpatti. prabhune anyatra vihAra. sagaracakrIe bhAgavela sAMsArika bhAga. tene thayelA sATha hajAra putrA. temaNe karelI dezATana mATe vijJapti. cakrIe Apela AjJA. prayANanI taiyArI. temane thayelA apamAMgaLika tera ratno sahita kumArAnuM prayANu: anukrame aSTApagiri Avavu. kumAree maMtrI pratye pUla vRttAMta. maMtrIe karelu aSTApadanuM varNana. aSTApada para saunu caDavuM. kumAroe karela jinapUjA. bhagavaMtanI stuti. te tInA rakSaNa mATe thayela vicAra. pharatI khAi khAvAnA karela vicAra. DaranavarDa khAInu khAvuM. tethI thayela bhuvanapatine upadrava. nAgarAjanu sagarakumAre| pAse AvavuM. nAgedranA kApa. janTukumAre karela sAMtvana. nAgenu pAchA javu. sagarakumAree khAI pUravA mATe lAvela gaMgAnA pravAha, tethI nAgakumArAne thayela savizeSa upadrava nAgaeNdranA koSa. sagarakumArane bALI bhasma karI pAchA javuM. pRSTha 309 thI 316 chaThThA vargamAM--cakrInA sainyamAM utpanna thayela zAkAnaLa. aMtaHpuramAM thatA vilApa. senApati vigerenA pralApa. ayeAdhyA tarapha pAchA javAnA nirNaya. ayeAdhyA samIpe paheAMcavuM. cakrInA bhayathI tathA lajjAthI saue mRtyu pAmavAnA karelA nizcaya, Rtu brAhmaNurUpe tyAM AvavuM. teNe sainyane Apela AzvAsana. kRtrima brAhmaNunu cakrI pAse AvavuM. teNe karelA peAkAra. cakrIe pUchela prazna. teNe kahela vRttAMta. peAtAnA putranA mRtyuthI brAhmaNe batAvela pArAvara zAka, mAMgaLika agninI mAgaNI. tenI aprApti. cakravatIe peAtAnA mahela saMbaMdhI kahela vRttAMta. cakrIe zAka nivAraNArthe Apela upadeza. brAhmaNarUpa IMdre Apela sayutika uttara. prAMte putramaraNanA kahela samAcAra. te ja samaye sAma tArdikane rUdana sAthe sabhAmAM praveza. cakrInu stabdha thaI javu. IMdre Apela Adha. sabhAmAM ane ataHpuramAM thaI rahela atyaMta Ada. brAhmaNurUpe chaMdre karIne Apela badha. sagara cakrIne khAdha ne meAha baMnenI samakALe prApti, subuddhi pradhAne mAhanivAraNArthe kahela IMdrAlikanI camatkArika kathA. te uparathI levAne edha. bIjA maMtrIe kahelI bIjA IMdrajAlikanI AzcaryavALI kathA. te parathI levAnA edha. cakrIne prAsa thayela savicAra. teNe pragaTa karelI sadvicAraNA. aSTApada najIka rahenArA leAkeAnA pAkAra, jaLane upadrava. nivAraNu karavA mATe bhagIrathane mAkalA. teNe upadravanuM karela nivAraNu. pAchA vaLatAM kevaLImunine thayela samAgama. janTukumArAdikanA pUrvabhava saMbaMdhI bhagIrathe karela pRcchA. kevaLIe kahela temanA pUrvabhava. bhagIrathane thayela niveda. tenuM ayeAdhyA Avavu. sagaracakrIe jaNAvela cAritrecchA. bhagIrathane rAjyAbhiSeka. ajitanAthanu tyAM padhAravu. sagara cakrInu vAMdavA javuM. caDhDhIe karela prabhunI stuti. jaNAvela cAritracchA. bhagIrathanI dIkSAmahAtsava karavAnI prArthanA. tenA svIkAra. bhagIrathe karela niSkramaNeAtsava. cakrIe lIdhela dIkSA. niraticAra pratipAlana cakrIne thayela kevaLajJAna. bhagavaMtanA parivAranuM varNana magavaMtanu sametazikhara padhAravuM. bhagavaMtanu tathA sagaracakrInuM nirvANu IMdre karela nirvANumahAtsava. pRSTha 317 thI 344 18 Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI triSaSTizalAkApuruSacaritra. parva pahelu. ke zrI AdinAtha caritra. - hadeos SeeSesote Red __// zIkhavate namaH | _ natvA parAtmAnamaciMtyarUpa-masaMskRtAbhyAsavatAM hitAya / kurve zalAkAcaritaprabaMdhe, bhASAMtaraM gurjarasagirA'ham // 1 // sakalAItpratiSThAna-madhiSThAnaM zivazriyaH / bhUrbhuvaHsvastrayIzAna-mAItyaM praNidadhmahe // 1 // sarvane pUjAnA sthAnarUpa, mokSalakSamInA nivAsarUpa ane pAtALa, bhUmi ane svaga.. lokanA Izvara evA ahaMtanA samUhanuM ame dhyAna karIe chIe. je 1 che nAmAkatidravyabhAvaiH, punatastrijagajjanam / kSetre kAle ca sarvasmi-nnaItaH samupAsmahe // 2 // | sarva kSetrane viSe ane bhUta, bhaviSya tathA vartamAna kALane viSe nAma nikSepa, sthApanA nikSepa, dravya nikSepa ane bhAva nikSepa vaDe karIne traNa jaganA lekene pavitra karatA evA ahata prabhunI vaMdanA, satkAra ane sanmAnAdikathI ame sevA karIe chIe. je 2 che Adima prathivInAtha mAdimaM niSparigraham / AdimaM tIrthanAthaM ca RSabhasvAminaM stumH||3|| prathama pRthivInA pati (rAjA), prathama parigrahatyAgI-sAdhu ane pahelA tIrthakara evA trakaSabha" svAmInI ame stuti karIe chIe. je 3 che atimajitaM vizva-kamalAkarabhAskaram / amlAnakevalAdarza-saMkrAMtajagataM stuve // 4 // A vizvarUpI kamaLavALA sarovarane prakAza karavAmAM sUryanA jevA ane jeNe potAnA nirmaLa evA kevaLajJAnarUpI darpaNamAM traNa jagatuM pratibiMbita karelAM che evA pUjana karavA egya "ajitanAtha bhagavAnanI huM stuti karuM chuM. 4 che vidhabhavyajanArAma-kulyAtulyA jayaMti tAH / dezanAsamaye vAcaH, shriisNbhvjgtpteH||5|| sava jagatanA pati evA "zrI saMbhavanAtha prabhunI sarva jagatanA bhavyajanorUpI udyAnane siMcana karavAmAM nIkanA jevI dezanA samayanI vANI jayavaMtI vate che. 5 A - 1 Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgaLAcaraNa. saga 1 le. anekAMtamatAMbhodhi-samullAsanacaMdramAH / dadyAdamaMdamAnaMdaM bhagavAnabhinaMdanaH // 6 // syAdvAdamatarUpI samudrane ullAsa karavAmAM caMdrarUpa evA "zrI abhinaMdana' bhagavAna atyaMta AnaMdane Apo. | 6 | ghusakirITazANAgro-ttejitAMghrinakhAvaliH / bhagavAn mumatisvAmI, tanotvabhimatAni.vaH // 7 // devatAonA mugaTarUpI zarANanA agrabhAganA khUNAothI jemanI nakha paMkita tejavaMta thaelI che evA "sumati svAmI bhagavAna tamArA vAMchitene vistAro. . 7 panaprabhaprabhordeha-bhAsaH puSNaMtu vaH zriyam / aMtaraMgArimathane, kopATopAdivAruNAH // 8 // aMtaraMga zatruo je kAmakrodhAdi teone mathana (dara) karavAne karelA kepanA prabaLapaNAthI jANe lAla thaI hoya tevI "pahAprabha' prabhunA dehanI aruNa (rAtI) kAMti tamArI mAkSalakamInuM piSaNa kare. . 8 che zrIsupArzvajinendrAya, maheMdramahitAMghraye / namazcaturvarNasaMgha-gaganAbhogabhAsvate // 9 // sAdhu, sAdhvI, zrAvaka ane zrAvikA e caturvidha saMgharUpI AkAzamAM prakAzane vistAravAmAM sUrya samAna ane jenA caraNenI iMdroe pUjA karI che evA "zrI supArzvajineka ne namaskAra che. 9 ! cNdrprbhprmoshcNdr-mriicinicyojjvlaa| mUrtimUrtasitadhyAna-nirmiteva zriye'stu vaH // 10 // caMdrakiraNonA samUhathI paNa ujavaLa-tethI jANe mUrtimaMta evA zukala dhyAnavaDe ja banAvI hoya tevI "caMdraprabha" prabhunI mUtti, tamane jJAnalakSamI mATe thAo. 10 karAmalakavadvizvaM, kalayan kevalazriyA / aciMtyamAhAtmyanidhiH suvidhibodhaye'stu vH||12|| je pitAnI kevaLajJAnarUpI lakSamIthI, sarva vizvane hAthamAM rahelA nirmaLa jaLanI mAphaka jANe che ane je na ciMtavI zakAya tevA mAhAbhyanA nidhAnarUpa che, evA "avidhio bhagavAna tamArA badhAne mATe thAo. 11 che satvAnAM prmaanNd-kNdodbhednnvaaNbudH| syAdvAdAmRtanisyadI, zItalaH pAtu vo jinaH // 12 // prANIonA utkRSTa AnaMdanA aMkurane pragaTa thavAmAM navIna meghanA jevA ane syAdvAda matarUpI amRtane jharanArA "zrI zItala" tIrthakara tamArI rakSA kare. je 12 bhavarogAjaMtUnA-magadaMkAradarzanaH / niHzreyasazrIramaNaH zreyAMsaH zreyase'stu vaH // 1 // jemanuM darzana saMsArarUpI regathI pIDAyelA chene vaidya samAna che ane je mokSarUpI lakSamInA svAmI che evA "zrI zreyAMsa'bhagavAna tamArA kalyANaneM arthe thAo. 13 vishvopkaarkiibhuut-tiirthkRtkrmnirmitiH| surAsuranaraiH pUjyo, vAsupUjyaH punAtu kH||14|| jeNe sarva vizvane upakAra karanAra evA tIrthakara nAmakarmane niSpanna kareluM che ane * ahIM darzana eTale "samyakatva" evo artha thAya che. Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chIe. A 17 ! parva 1 luM. maMgaLAcaraNa je deva, asura ane manuSyone pUjavA lAyaka che evA "zrI vAsupUjya svAmI tamane pavitra karo. te 14 che vimalasvAmino vAcaH, katakakSodasodarAH / jayaMti trijagacceto jalanairmalyahetavaH // 15 // phaLanA cUrNa jevI, traNa jagatanA cittarUpI jaLane nirmaLa karavAmAM kAraNarUpa "zrI vimala' svAmInI vANu jayavaMtI vate che. 15 che svayaMbhUramaNaspaddhi-karuNArasavAriNA / anaMtajidanaMtAM vaH, prayacchatu sukhazriyam // 16 // svayaMbhUmaNu chellA) samudranI harIphAI karanAra arthAt tethI paNa adhika evA karuNa rasarUpI jaLavaDe yukta "zrI anaMtanAtha" bhagavAna tamane, jene aMta nathI evI mokSasukharUpI lamIne Ape. 16 che kalpadrumasadharmANa-miSTaprAptau zarIriNAm / caturdAdharmadeSTAraM, dharmanAthamupAsmahe // 17 // prANIone vAMchita phaLanI prAptimAM kalpavRkSanI jevA ane dAna, zIla, tapa tathA bhAvarUpa cAra prakAranA dharmane batAvanArA "zrI dharmanAtha"nI ame upAsanA karIe sudhAsodaravAgjyotsnA nirmliikRtdingmukhH| mRgalakSmA tamAzAMtya, zAMtinAthajino'stu vH|| pitAnI amRta jevI vANIrUpI caMdrikAthI jeNe dizAonA mukhabhAgone nirmaLa karyA che ane jene mRganuM cihna che evA "zrI zAMtinAtha" jina tamArA ajJAnanI zAMtine mATe thAo. me 18 che zrIkuMthunAtho bhagavAn , sanAtho'tizayadibhiH / surAsurannAthAnA-mekanAtho'stu vaH zriye // atizanI samRddhio vaDe yukta ane deva, asura tathA manuSyanA svAmIe je Indra cakravatI vigere tene advitIya pati "zrI kuMthunAtha" bhagavAna tamane kalyANarUpI lahamIne arthe . 19 che aranAthastu bhagavAM-zcaturthAranabhoraviH / caturthapuruSArthazrI-vilAsaM vitanotu vaH // 20 // cethA ArArUpI AkAzamAM sUrya samAna "zrI aranAtha" bhagavAna tamArA mokSalakSamInA vilAsane vistAra kare. 20 che murAsuranarAdhIza-mayUranavavAridam / karmanmUlane isti-mallaM mallimabhiSTumaH // 21 // deva, asura ane manuSyanA pati evA Idra cakravaryAdirUpI mayUrene ullAsa karavAmAM navIna megha samAna ane karmarUpI vRkSane ukheDI nAMkhavAmAM aAvata hasti jevA "zrI mahinAtha"nI ame stuti karIe chIe. A 21 che jaganmahAmohanidrA-pratyUSasamayopamam / munisuvratanAthasya, dezanAvacanaM stumaH // 22 // sarva jaganA lekanI mehanIya karmarUpI nidrAmAM prabhAtakALanA jevA "zrI munisuvratanAthanA dezanA vacananI ame stuti karIe chIe. je 22 che * atizaya dareka tIrthakarane 74 hoya che. Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma'gaLAcaraNa, saga 1 vA. to mAM mUrdhni, nirmalIkArakAraNam / vAriplavA iva nameH, pAMtu pAdanakhAMzavaH // 23 // namaskAra karatA evA prANIonA mastaka upara paDatA evA jaLanA pravAhanI mAka (AtmAne) ni`La karavAnA kAraNarUpa "zrI nami" bhagavAnanA caraNanAnakhAnA kiraNA tamArI rakSA karI. // 23 // yaduvaMzasamudreduH, karmakakSahutAzanaH / ariSTanemirbhagavAn, bhUsAdvo'riSTanAzana ||24|| yaduva zarUpI samudramAM caMdra samAna ane karmAMrUpI vanakhaMDamAM agni samAna zrI ariSTanemi" bhagavAna tamArA upadravane nAza karanArA thAo. 5 24 5 kamaThe dharaNeMdre ca, svocitaM karma kurvati / prabhostulyamanovRttiH, pArzvanAthaH zriye'stu vaH // 25 // kamaTha ane dharaNendra, ke je pAtapeAtAnA ceAgya karmI karatA hatA, tathApi te upara jemanI maneAvRtti sarakhI che evA zrI pArzvanAtha" prabhu tamArI jJAna lakSmIne mATe thAo. // 25 L kRtAparAdhe'pi jane, kRpAmaMtharatArayoH ISadbASpAdayorbhadraM zrIvIrajinanetrayoH // 26 // je zrI vIrabhagavAna"nA netrA, aparAdha karanArA prANI upara paNa dayAne sUcavanArI kIkIovALA che ane (tevI dayAvaDe ja) jarA azruthI bhIMjAyelA thaI gayelA che tevA te netrAnuM kalyANa thAo. // 26 u + A leAkamAM maTha ane dharaNendra peAtAne yAgya kAma karatA hatA, teA paNa temAM prabhunI tulya manovRtti hatI." evA a batAvI graMthakartAe pArzvanAtha bhagavAnanuM apUrva samaSTimAhAtmya batAvyuM che; kAraNa ke kamaTha tApasa je prabhunA pUrvabhavanA vairI hatA te "meSamALI" nAme devatA thayA hatA, te peAtAne yogya krama (upasarga) karatA hatA, ane je dharaNedra hato tene prabhue pUrvI bhavamAM (sarpAvatAramAM) agnithI bacAvyA hatA, tethI te dharazedra thaI prabhunA upasargane dUra karavArUpa peAtAne yeAgya krama karatA hatA, tathApi prabhue te bannemAM manAvRtti tuma rAkhI te apU samadaSTimAhAtmya che. * A leAkanA bhAvA upara eka evI kathA che ke sagama" nAmanA devatAe mahAvIrasvAmIne cha mAsa sudhI upasa karyAM hatA, tathApi mahAvIrasvAmI kai paNa kSeAbha pAmyA na hatA. AvI bhagavAnanI datA joI te deve svargamAM javAnI icchAthI prabhune kahyuM--"he deva ! he Ama ! tame svecchAthI bhikSA mATe kA, have huM tamane upadrava karIza nahiM." Avu tenu kahevuM sAMbhaLI mahAvIrasvAmIe kahyuM huM svecchAthI ja bhikSA mATe karuM chuM, kAInA kahevAthI nathI karatA.' AvuM prabhunuM vacana sAMbhaLI te daiva svasthAne javA cAhyA, eTale tene joi mahAvIrasvAmInA netramAM azru AmAM OM; ahA ! A deva mane upasarga karavAthI ka` bAMdhavAne lIdhe du:khI thaze.' juo, kevI prabhunI mALutA ! Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // zrI RSabhadeva // DOOOOOOO 000000 VUUUUUU monannon T UUUUUN ROOOOOO D 000000 COCOCO AdimaM pRthvInAtha-mAdimaM niSparigraham / AdimaM tIrthanAthaM ca, RSabhasvAminaM stumaH // 1 // Education.iriternational Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ WWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWW gAla, he zuM u u u u u (c) upara kahelA 24 tIrthakaranA tIrthonI aMdara bAra cakravatI, nava ardha cakravatI' nava baLadeva ane nava prativAsudeva thayelA che. e sarve A bharatakSetramAM avasapiNa kALanI aMdara thayelA triSaSTi (63) zalAkA puruSa che. temAMnA keTalAekane mekSalakSamI prApta thayelI che ane keTalAekane thavAnI che. zalAkApuruSapaNAthI zobhatA evA teonuM caritra ame kahIe chIe; kAraNa ke mahAtmA janenuM kIrtana karavuM te kalyANa ane mokSanAM sthAnarUpa che. temAM prathama bhagavAna rASabhadevajInuM caritra, temanA samaktiprAptinA kAraNarUpa evA prathama bhavathI mAMDIne kahIe chIe. asaMkhya samudra tathA asaMkhya dvIparUpI kaMkaNavaDa ane vajanamaya vedikAvaDe vIMTAI rahele jaMbudvipa nAme dvIpa che. nadIo, kSetre ane varSadharara parvatethI zobhatA evA te jaMbudvIpanA madhya bhAgamAM jANe tenI nAbhi hoya te suvarNa ne ratnamaya meruparvata Avelo che. te lAkha jana uMco che. traNa mekhaLAthI zete che. cAlIza ejananI tenI upara cUlikA che ane te ahaM tenA thI ghaNe zebhI rahyo che. tenI pazcima taraphanA bhAgamAM rahelA videha kSetramAM kSitipratiSThita nAme eka kSitimaMDalanA maMDanarUpa nagara che. te nagaramAM dharmakarmamAM sAvadhAna ane ghaNI samRddhie bhate prasannacaMdra nAme iMdra samAna rAjA hatuM. te nagaramAM sarva saritAonuM sthAna jema samudra che tema sarva saMpattionA sthAnarUpa ane yazarUpI dhanavALo dhana nAme eka sArthavAha raheto hato. moTI IcchAvALA te sArthavAha pAse keInI dhAraNAmAM na AvI zake teTalI tathA caMdrakAMtinI mAphaka papakAra karavArUpa phaLavALI ghaNI lakSamI hatI. hamezAM sadAcArarUpI nadInA pravAha mATe parvata samAna ane sarva pRthvIne pavitra karanAra te dhanazeTha sarvane sevA karavA gya hatuM. tenAmAM yazarUpI vRkSanA ameghapa bIjanI jevA audArya, gAMbhIrya ane vairya vagere guNe hatA. te sArthavAhane ghera kaNanA DhagalAnI peThe ratnanA DhagalA hatA ane guNenI mAphaka divya vastronA DhagalA hatA. jaLa jatuothI jema samudra zebhe tema gheDA, khaccara, UMTa ane bIjA 1 e sarve te bhavamAM athavA AgAmI bhavamAM nizcaye mokSagAmI hovAthI teo zalAkA puruSa kahevAya che. 2 varSa kSetra tene judA pADanAra te varSadhara-pavana. 3 prathama mekhaLAe naMdana vana, bIjI mekhaLAe emanasa vana ane bIjI mekhaLAe pAMDaka vana che. 4 pRthvImaMDaLanA. 5 saphaLa. Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zArI. dhana sArthavAhanI vasaMtapura javAnI taiyArI. saga 1 le. vAhanethI tenuM bhavana bhatuM hatuM. sarva zArIrika vAyumAM prANavAyunI peThe te sArthavAha dhanADhaya, guNa ane kIrnivaMta lekemAM agresara hato. jema mahA sarovaranI najIkanI bhUmi tenAM jharaNuvaDe pUrAI jAya che tema ghaNuM dravyavALA te sArthavAhanA dhanathI tenA sevaka bharapUra thaI gayA hatA. eka vakhata jANe mUrtimaMta utsAha hoya evA te sArthavAhe moTA upaskara laIne vasaMtapura javAnI IcchA karI. tyAre teNe sava nagaramAM pitAnA mANasa pAse paTala vagaDAvI evI ghoSaNA karAvI ke "dhana sArthavAha vasaMtapura javAnA che, mATe jeo temanI sAthe javA IcchatA hoya te cAle. jene pAtra nahi hoya tene te pAtra Apaze, jene vAhana nahi hoya tene vAhana Apaze, jene sahAya nahi hoya tene sahAya Apaze ane jene pAtheya (bhAnu) nahi hoya tene pAtheya Apaze. mArgamAM cora lekethI ane zIkArI prANIonA upadravathI te sarvanI rakSA karaze. je kaI azakta haze teonuM pitAnA badhunI mAphaka te pAlana karaze." AvI rIte uddaghoSaNA karAvIne kuLastrIoe jenuM maMgaLa karyuM che evA AcAra yukta sArthavAhe sArA muhU rathamAM besI prasthAna karyuM. prayANa vakhate jANe tenI taraphathI belAvanArA mANaso hoya evA tenA bherI vAghanA bhAkAra zabdothI vasaMtapura javAnI IcchAvALA sarve loke nagara bahAra nIkaLyA. e samaye sAdhucaryAthI ane dharmathI pRthvIne pavitra karatA dhamazeSa AcArya sArthavAha pAse AvyA. AcAryane joI saMjamathI UThI hAtha jeDI, sUryanI mAphaka tapanI kAMtithI prakAzamAna evA te AcAryane sArthavAhe vaMdana karI. pachI AgamananuM kAraNa pUchyuM, eTale "ame tamArI sAthe AvazuM" ema AcArya mahArAje kahyuM. evuM sAMbhaLI sArthavAhe kahyuM. he bhagavana! Aje huM dhanya thaye ke Apa jevA sAthe laI javA lAyaka mArI sAthe Ave che. Apa khuzIthI mArI sAthe cAle. pachI sArthavAhe potAnA rasoI karanArAone AjJA karI- A AcAryane mATe tamAre hamezAM annapAnAdika taiyAra karavuM." sArthavAhanI evI AjJA thatAM AcAye kahyuM- sAdhuone pitAne arthe karele, karAvelo ane saMkalpa karelo na hoya te ja AhAra kare che. te sAthe pati ! vAva, kUvA ane taLAvamAM raheluM jaLa paNa agni vagere zastro sivAya aceta thatuM nathI tethI sAdhuone ka95tuM nathI, evI jinaeNdazAsanamAM AjJA karelI che. evA vakhatamAM kaI puruSe AvIne bhraSTa thayelA saMdhyAkALanAM vAdaLAMnI jevAM suMdara varNanAM pAkelAM AmraphaLathI bharelo eka thALa sAthavAhanI pAse mUko. dhana sArthavAhe ghaNA harSavALA manathI AcAryane kahyuM-Apa A kaLA grahaNa karI mArA upara anugraha kare." AcArye kahyuM-"he zraddhALu! AvAM sacitta phaLane sparza kara paNa munine kape nahi, te tenuM bhajana karavuM to kemaja kalpe?" sArthavAhe kahyuM-"aho! tame te keImahAduSkara vratane dhAraNa karanArA che. AvA vratane dakSa chatAM paNa pramAdI puruSa eka divase paNa dhAraNa karI zake nahiM; tathApi Apa sAthe cAle; je Apane kalpatuM haze tevuM anAdika huM Apane ApIza." evI rIte kahI namaskAra karI, teNe munine visaryA. pachI sArthavAha moTA taraMthI jema samudra cAle tema caMcaLa ghoDA, UMTa, zakaTa ane baLada sahita cAlavA lAgyuM. AcArya paNa jANe mUrtimaMta thayelA mULa guNa ane uttara guNa hoya evA sAdhuethI AvRtta thaI cAlavA lAgyA. sarva saMghanI AgaLa dhanasArthavAha cAlate kariyANa. + Dhola TI pAvIne. Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM. dhana sArthavAhanuM prayANa hata, tenI pAchaLa sArthavAhane mitra maNibhadra cAlatuM hatuM ane baMne bAjue avArita asvArene samUha cAlatuM hatuM. te samaye sArthavAhe zveta chatrathI jANe zaradURtunA meghamaya hAya tevuM ane mayUra chatrothI jANe varSARtunA meghamaya hoya tevuM AkAza karI dIdhuM hatuM. ghanavAta jema pRthvIne vahana kare che tema te sArthavAhanAM duha upakarane UMTa, - baLada, sAMDha, khaccara ane kharee vahana karyo hate. vegathI jeonA caraNapAta jaNAtA nathI tethI jANe mRgalA hoya ane pRSTa upara guNe lAdelI che tethI jANe UMcI pAMkhavALA hoya tevA UMTe jhaDapathI cAlatAM hatAM. aMdara beThelA yuvAna lokone krIDA karavAne yogya gADAMo jANe cAlatAM ghara hoya tevAM zobhatAM hatAM. moTI kAyAvALA ane moTA skaMdhavALA mahile jANe pRthvI para AvelA megha hoya tema jaLane vahana karI lokenI tRSAne nAza karatA hatA. te sArthavAhanA upaskaranA bhArathI AkrAMta thayelI pRthvI tarapha thatA evA zakaTenA cItkAra zabdathI zabda karatI hoya tevI jaNAtI hatI. baLadothI, UMTathI ane ghoDAothI UDelI raja AkAzamAM cetarapha evI rIte vyApI gaI ke, jethI seyathI vIMdhAI zakAya te aMdhakAra thaI gaye. dizAonA mukhabhAgane badhira karanArA sAMDhanA ghaMTAnA raNutkArathI camarI mRge, pitAnAM baccAMo sAthe dUrathI ja UMcA kAna karI trAsa pAmatAM hatAM. moTA bhArane vahana karanArAM UMTe cAlatAM cAlatAM paNa pitAnI grIvAo vALIne vRkSonA agrabhAgane vAraM vAra cATatAM hatAM. jeonA pRSTa upara chAlakA mUkelA che evA gadheDAo potAnA kAna UMcA karI ane grIvAo pAMsarI karI paraspara ekabIjAne dAMtavaDe DaMsa karatA karatA pachavADe rahetA hatA. dareka dizAomAM hAthamAM hathiyAra dhAraNa karIne rahelA rakSakothI vIMTAyelo te sArtha jANe vajanA paMjaramAM rahyo hoya tema mArge cAlatuM hatuM. mastaka upara mahAmUlya maNine dhAraNa karanArA bhujaMganI peThe ghaNA artha (dravya)ne vahana karanArA te saMghathI cAra loke dUra ja rahetA hatA. nirdhana ane dhanAthanA ga kSemamAM eka sarakhA udyamavALe te sArthavAha, yUthapati hAthI jema nAnA hAthIone laIne cAle tema sarvanI saMdhAte cAlavA lAgyuM. locanene praphulla karI sarva lokee Adara karelo te sArthavAha sUryanI peThe divase divase prayANa karavA lAgyuM. tevA vakhatamAM sarevara ane nadIonAM jaLane rAtrionI peThe saMkeca karanAre, pAMthajanene bhayaMkara ane mahAutkaTa e grISmaRtune samaya Avyo. bhaThThInI aMdaranAM kAkonI jevA ghaNuM dusaha pavana vAvA lAgyA. sUrya potAnA agninA kaNiyAnI jevA taDakAne tarapha prasAravA lAgyuM. te samaye saMghanA patha loka samIpa bhAge AvatAM jhADe jhADe vizrAma levA lAgyA ane pANInI parabe parabe praveza karI jaLapAna karIne ALoTavA lAgyA. mahiSe niHzvAsethI jANe prerelI hoya tevI pitAnI jillAonuM AkarSaNa karavA lAgyA ane niSedha karanAra puruSonA zabdonuM apamAna karIne nadInA kAdavanI aMdara praveza karavA lAgyA. paraNanA ghA paDatA hatA te paNa sArathIonuM apamAna karIne vRSabhe kumAge rahelAM vRkSo pAse vAraMvAra javA lAgyA. sUryanAM tapelAM leDhAnI sAyanA jevA kiraNethI mINanA piMDanI jema pazu ane manuSyanAM zarIre cAretarapha ogaLavA lAgyAM. sUrya hamezAM pitAnAM kiraNone tapAvelA loDhAnAM phaLonI jevAM karavA lAge ane pRthvInI raja mArgamAM nAMkhelA chANAnA agninI jevuM viSamapaNuM dhAraNa karavA lAgI. * A vAyu pRthvInI nIce AdhArabhUta che. Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ grISma tathA varSa tunuM varNana sarga 1 che. sArthavAhanI strIo mArgamAM AvatI nadIomAM pesI kamalinInAM nALavA grahaNa karI karIne pitAnA gaLAmAM nAkhavA lAgI, sAthenI puraMdhIe pasInA vaDe bhIMjAyelAM vastrothI jANe jaLAdri thayelI hoya tema mArgamAM ghaNuM bhavA lAgI. pAMthaloko palAza, tAla, hitAla, kamala ane kadalI patronA paMkhA karI ghAmathI thayelA zramane cheda karavA lAgyA. pachI grImaRtunI sthitinI peThe pravAsIonI gatine nAza karanAra meghanAM cihnavALI varSARtu AvI. AkAzamAM yakSanI mAphaka dhanuSyane dhAraNa karate ane dhArarUpI bANenI vRSTi karate varasAda caDhI AvyuM. sarva saMghanA lokee tene ghaNA trAsathI je te megha saLagAvelA ubADIAnI peThe vIjaLIne bhamAvIne bALakonI peThe saMghanA sarva lekIne bIvarAvavA lAgyo. AkAza sudhI gayelA ane prasaratA evA jaLanA pUroe pAthenAM hRdayanI piThe nadIonA vizALa taTane toDI nAMkhyA. meghanA jaLoe pRthvInA UMcA nIcA bhAgane sa karyo, kemake jaDa purUno udaya thAya te paNa tene viveka kayAMthI Ave ? jaLa, kAMTA ane kAdavathI mArganA durgamapaNane lIdhe eka gAu paNa se yeAjana je thavA lAgyo. pAMthaleke pitAnA jAnu sudhI navA kAdavamAM saMlagna thavAthI jANe baMdhanamAMthI mukata thayA hoya tema dhIme dhIme cAlavA lAgyA. dareka raste pAMthalekene aTakAvavAne jANe duSTa deve pravAhanA miSathI pitAnA bAhurUpI bhegaLane pasAryA hoya tevA jaLapravAha jaNavA lAgyA. zakaTe kAdathI vikaTa thayelA rastAmAM tarapha kheMcI javA lAgyAM, te pRthvIe jANe pitAnA ghaNA kALathI thayelA mananA reSathI grasta karyA hoya tevAM jaNAvA lAgyA. UMTane calAvanArAoe mAgamAM nIce utarI rajajune dhAraNa karIne AkarSaNa karelAM UMTa pitAnA caraNe bhraSTa thavAthI pagale pagale paDavA lAgyAM. varSARtuthI mArganuM AvuM durgama paNuM thayeluM joI dhanasArthavAhe te mahAaTImAM taMbuo nAkhIne nivAsa karyo. tyAM sarve leke e varSARtu nigamana karavAne mATe Azrame kya, kemake dezakALane ucita kiyA karanArAo dukhI thatA nathI. sArthavAhanA mitra maNibhadra jatu rahita pRthvI upara rahela uTajarUpI4 upAzraya banAvyo, eTale temAM sAdhu sahita AcAryo nivAsa karyo. saMghanA leke ghaNuM hovAthI ane varSARtune lAMbo vakhata hovAthI sarvanI pAse bhAta ane ghAsa vagere khUTI gayuM, tethI sarve sAthevAsIo sudhAtta thaI malina vastravALA tApasanI peThe kaMdamULAdika bhakSaNa karavAne Amatema pharavA lAgyA. sAthenA lekenI AvI duHkhI hAlata joI sArthavAhanA mitra maNibhadre eka divase sAyaMkALe te sarva vRttAMta sAthe vAhane nivedana karyo. te sAMbhaLI saMghanA lokonA duHkhanI ciMtAmAM, pavana rahita samaye niSkapa thayelA samudranI peThe sArthavAha nizcaLa thaI gaye. evI rIte ciMtAmagna thayelA sArthavAhane kSaNamAtramAM nidrA AvI gaI. "jyAre ati duHkha ke ati sukha Ave tyAre tatkALa nidrA AvI jAya che, kemake te baMne nidrAnAM mukhya kAraNa che." tevAmAM rAtrine chelle pahAra thayo eTale azvazALAne kaI bhadrika AzayavALe payAmarakSaka nIce pramANe bolyA, " dareka dizAomAM jenI kIrti vistAra pAmI che evA amArA svAmI viSama dazAne 1 pIo. 2 ahIM jaDanA bIjA arthamAM jaLa samajavuM. gADAMo. 4 jhuMpaDI. 5 paheragIra. Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM. dhanasArthavAhane thayela kheda. prApta thayA che, te paNa pitAnA zaraNAgatanuM pAlana sAruM kare che !" AvI tenI vANI sAMbhaLI sArthavAhe vicAra karyo ke-"AvuM belI keImANase mane upAlaMbha dI jaNAya che. mArA saMghamAM duHkhI mANasa keNa che? are! mArA jANavAmAM AvyuM ke-mArI sAthe dharmaghoSa AcArya AvelA che, jeo akRta akAritara prAsuka bhikSAthI ja phakta udarapoSaNa karanArA che ane kaMda, mULa tathA phaLAdi padArthone kaI vakhata sparza paNa karatA nathI. hamaNAM AvA dukhita sArthane viSe teo kema vartatA haze ? ahe ! je AcAryane mArganAM sarva kRtya sAcavavAnuM aMgIkAra karIne huM mArI sAthe A mArge lAvyo, teonuM huM Aje ja smaraNa karuM chuM. meM mUkhe A zuM karyuM ? Aja sudhI jeonuM vANImAtrathI paNa ucita sAcavyuM nathI, teone Aje huM kevI rIte mukha batAvIza ? tathApi Aje temanuM darzana karIne huM mArA pApanuM prakSAlana te karu; kAraNa ke te sivAya sarva vastunI icchA rahita evA te puruSanuM mAre zuM kAma karavuM ?" AvI ciMtAmAM munidarzanane mATe utsuka thayelA sAthe vAhane rAtrine cotha prahara bIjI rAtrinA jevaDe thaI paDe. pachI rAtri vItI gaI, eTale prabhAtamAM ujajavaLa vastrAbhUSaNa dhAraNa karI sArthavAha pitAnA mukhya mANasone sAthe laI sUrinA Azrama pratye gayo. tyAM jaI palAzanA AcchAdanathI AcchAdita thayelA, chidravALA, tRNanI bhItovALA ane nirjIva bhUmi upara racelA evA AzramamAM teNe praveza karyo. tyAM pAparUpI samudranA jANe maMthana karanAra hoya, mekSanA jANe mArga hoya, dharmanA jANe maMDapa hoya ane tejanA jANe sthAna hoya evA dharma gheSa munine teNe joyA. teo kaSAyarUpI pagulmamAM hima jevA, kalyANalakSmInA hAra jevA, saMdhanA advaita bhUSaNa jevA ane mokSanI IcchAvALA puruSane kalpavRkSa jevA lAgatA hatA, jANe ekatra thayela tapa hAya, mUrtimAna Agama hoya, tIrthane pravartAvanAra tIrthakara hoya evA teo zobhatA hatA. temanI AsapAsa bIjA munio beThA hatA, jemAMnAM koIe pitAne AtmA dhyAnane AdhIna karyo hate, keIe maunavrata avalaMbana karyuM hatuM, kaI kAryotsargamAM rahyA hatA, keI AgamanuM adhyayana karatA hatA, koI vAcanA ApatA hatA, keI bhUmi pramAjaMna karatA hatA, keI gurune vaMdana karatA hatA, koI dharmakathA karatA hatA, keI Rtane upadeza karatA hatA, kaI anujJA ApatA hatA ane keI tane kahetA hatA. sArthavAha. prathama AcAryane ane pachI anukrame sarva sAdhuone vaMdanA karI. teoe tene pApano nAza karanAra "dharmalAbha" Ape. pachI AcAryane caraNakamaLanI pAse rAjahaMsanI peThe besI sArthavAhe AnaMda sahita nIce pramANe kahevAno AraMbha karyo- he bhagavana! Apane mArI sAthe AvavAnuM kahetAM meM zaraRtunA meghanI nAnI mAphaka miththA saMbhrama dekhADyo, kemake te divasathI AraMbhIne Aja sudhI meM ApanuM darzana karyuM nahi, vaMdanA karI nahi ane annapAna tathA vastrAdikathI Apane kayAre paNa satkAra karyo nahi. jAgrata chatAM suSuptAvasthAmAM rahelA evA meM A zuM karyuM? ApanI avajJA karI, pitAnAM vacanane bhaMga karyo. he mahArAja ! A mArA pramAdAcaraNane mATe 1 pitAne arthe nahI karela 2 nahIM karAvela, 3 jIva bahana catta.) : dhoI nAkhavuM, 5 eka jAtanuM ghAsa, 6 nidrAvasthA. A - 2 Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhanasArthavAhe Apela munidAna sarga 1 le. Apa kSamA kare. mahAtmA leka sarva sahana karavAthI hamezAM savasahAnI upamAne pAmelA ja hoya che." AvuM sArthavAhanuM vacana sAMbhaLI sUrie kahyuM - "sArthavAha ! mArgamAM hiMsaka pazu othI ane cAra lokothI tame amArI rakSA karI che tethI amAro sarva prakArane satkAra tame karyo che. tamArA saMghanA leke ja amane gya annapAnAdi Ape che tethI amane kaMI paNa duHkha thayuM nathI; mATe he mahAmati ! jarA paNa kheda karaze nahIM. " sArthavAhe kahyuM saMta puruSe niraMtara guNane ja jue che, tethI Apa deSa sahita e je huM tene mATe e pramANe kahe che, paraMtu huM have sarva rIte mArA pramAdathI lajijata thAuM chuM mATe Apa prasanna thAo ane sAdhuone AhAra levA mArI sAthe mokale, jethI huM IchAM pramANe AhAra ApuM." sUri bolyA-"vartamAna yugavaDe je akRta, akArita ane acitta annAdika hoya te amArA upayogamAM Ave che ema tuM jANe che." evI rIte sUrie kahyA pachI "je Apane upayogamAM Avaze te ja huM sAdhuone vaherAvIza.." ema kahI namaskAra karI sArthavAha pitAnA AvAsa pratye gaye. tenI pachavADe ja be sAdhu vahoravAne gayA, paNa daivayoge tenA gharamAM sAdhune vaherAvavA gya kAMI paNa annapAnAdika te samaye hatuM nahIM. pachI sArthavAhe Amatema jovA mAMDayuM, tevAmAM jANe pitAnuM nirmaLa aMta - karaNa hoya tevuM tAjuM dhRta jovAmAM AvyuM. sArthavAhe kahyuM-A " tamAre ka9paze ?" eTale sAdhue IcchuM chuM" ema kahI pAtra dharyuM. pachI huM dhanya thaye, huM kRtArtha thaye, huM puNyavaMta thaye," evuM ciMtavana karavAthI jenuM zarIra mAMcita thayuM che evA sAthe patie sAdhune svahaste ghrata vahorAvyuM, jANe AnaMdAzravaDe karIne puNyAMkurane utpanna karato hoya evA te sArthavAhe vratadAna karyA pachI te be munine vaMdanA karI, eTale munio sarva kalyANanI siddhimAM siddhamaMtra je "dharmalAbha" ApI nijAzrama pratye gayA. sArthavAhane e dAnanA prabhAvathI mokSavRkSanA bIjarUpa ane durlabha evuM bedhibIja prApta thayuM, rAtre pharIne sArthavAha munionA AzramamAM gaye. tyAM AjJA mAgI, gurumahArAjane vaMdana karI beThe, eTale dharmaghoSasUrie tene meghanA jevI girAthI zrutakevaLInA jevI nIce pramANe dezanA ApI- dharma utkRSTa maMgala che, svarga ane mekSane ApanAra che ane saMsArarUpI vanane ullaMghana karavAmAM mArga dezaka che. dharma mAtAnI peThe piSaNa kare che, pitAnI peThe rakSaNa kare che, mitranI jema prasanna kare che, baMdhunI peThe sneha rAkhe che, gurunI peThe ujavaLa guNone viSe uccapaNe ArUDha kare che ane svAmInI jema utkRSTa pratiSThAne prApta karAve che. te sukhane mahA hampa4 che, zatrurUpa saMkaTamAM varmapa che, zItathI utpanna thayelI jaDatAne chedana karavAne gharma che ane pApanA marmane jANanAra che. dharmathI jIva rAjA thAya che, dharmathI baLadeva thAya che, dharmathI ardhacakI thAya che, dharmathI cakavarI thAya che, dharmathI deva ane iMdra thAya che, dharmathI raiveyaka ane anuttara vimAnamAM ahamiMdra devapaNane pAme che ane dharmathI tIrthakara padane paNa prApta thAya che. jagatmAM dharmathI sarva prakAranI siddhi thAya che. durgatimAM paDatA jaMtuone dhAraNa kare che tethI te "dhama kahevAya che. te dharma dAna, zIla, 1 pRSI 2 samakita. 3 mArga batAvanAra. 4 mahela. 5 bakhAra. 6 uNatA. 7 vAsudeva Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM. zrI dharmaghoSasUrinI dezanA 11 tapa ane bhAvanA bhedathI cAra prakAra che. temAM je dAnadharma che te jJAnadAna, abhayadAna ane dharmopagrahadAna evA nAmathI traNa prakAre kahyo che. dharmane nahi jANanAra puruSane vAcanA ane dezanAdikanuM dAna ApavuM agara jJAnanA sAdhanAnuM dAna ApavuM te jJAnadAna kahevAya che. jJAnadAnavaDe prANI pitAnuM hitAhita jANe che ane tethI jIvAdi tane jANI viratine prApta kare che. vaLI jJAnadAnathI prANI ujajavaLa kevaLajJAna pAmI, sarvakanA anugrahakArI lekAgra upara ArUDha thAya che eTale mokSapadane pAme che. mana, vacana ane kAyAe karIne jIvane vadha kara nahI, karAva nahI ane karanAranI anumodanA karavI nahIM tenuM nAma abhayadAna kahevAya che. te jIva-sthAvara ane vyasana bhedathI be prakAranA che, ane te baMnenA paNa paryApta ane aparyApta evA be prakAra che. paryAptapaNanA kAraNarUpa cha paryAptio-AhAra, zarIra, iMdriya, zvAsocchuvAsa, bhASA ane mana e nAmanI che. te paryAptio ekeMdriyane cAra, vikalaiMdriyane pAMca ane paMcaMdriya jIne che ema anakame hoya che. pRthvI, pANI, agni, vAyu ane vanaspati te ekendriya sthAvaro kahevAya che. temAM pahelAM cAra che, te sUkSama ane bAdara evA be prakAranA che ane vanaspati pratyeka ane sAdhAraNa evA be bhedavALI che. temAM paNa sAdhAraNa vanaspatinA sUkSma ane bAdara evA be bheda che. trasa jI dvidriya, trIdriya, caturiMdriya ane paMcuM. driya, ema cAra prakAranA che. temAM paMcendriyanA saMjJI ane asaMjJI evA be bheda che. jeo mana ane prANa pravRtta karI zikSA, upadeza ane AlApane jANe che te saMzI kahevAya che ane teothI viparIta te asaMzI kahevAya che. spazana, rasana (jihuvA ); dhrANa (nAsikA ), cakSu ane zretra (kAna) e pAMca iMdriya che ane teonA anukrame sparza, rasa, gaMdha, rUpa ane zabda e viSaye che. dvidriya jIvamAM kRmi, zaMkha, gaMDalA, jaLa, kapardikA ane chIpa vagere vividha AkRtivALA prANIo che, jU, mAMkaNu, maMkaDA ane lIkha vagerene trIMdriya jaMtuo kahyA che, ane pataMga, makSiDA(mAkhI), bhramara ane DAMsa vagerene caturiMdriya gaNyA che. jaLa, sthaLa ne AkAzacArI tiya, temaja nArakI, manuSya ane devatA e sarvane paMceMdriya jIva kahyA che. A prakAranA sarva jIvonA paryAya (Ayukhya)no kSaya kare, teone duHkha ApavuM ane teone kaleza utpanna karavo e traNa prakAre vadha kahevAya che. te traNe prakAranA jIvavadhane tyAga kare tenuM nAma abhayadAna kahevAya che. je puruSa abhayadAna Ape che te dharma, artha, kAma ane mokSa e cAre puruSArtha Ape che; kAraNa ke vadhathI bacAve jIva je jIve che te tene cAre puruSArtha prApta thaI zake che. dareka prANIne rAjya, sAmrAjya ane devarAjya karatAM paNa jIvitavya vadhAre priya che ane te ja kAraNathI azucimAM rahelA kRmine ane svargamAM rahelA IMdrane paNa prANapahArI bhaya sarakhA che. mATe subuddhi purUSe ni2 ta2 saMva jagatane ITa evA abhayadAnane viSe apramatta thaIne pravartavuM joIe. abhayadAna devAthI manuSya parabhave mane hara zarIravALo, dIrdhAyuSI, ArogyavaMta, rUpavaMta, lAvaNyamAna tathA zaktimAna thAya che. 1 pitAne hoya teTalI paryApti pUrI kare te pati kahevAya che ane pUrI karyA agAu maraNa pAme che te aparyApta kahevAya che. 2 beikI, tetI ane cauraMkI3 keDIo. Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI dharmaghoSasUrie kahela dAnanuM svarUpa. rAga 1 le. dharmopagraha dAnanA dAyakazuddha, grAhakazuddha, deyazuddha, kALazuddha ane bhAvazuddha evA pAMca prakAra thAya che. temAM nyAyapArjita dravyavALo, sArI buddhivALe, AzaMsA vinAne, jJAnavAnuM tathA ApIne pazcAttApa nahi karanAre dAna Ape te dAyakazuddha dAna kahevAya che. AvuM citta, AvuM vitta ane AvuM pAtra mane prApta thayuM tethI huM kRtArtha thaye chuM ema mAnanAre te zuddha dAyaka kahevAya che. sAvadya vegathI virakata, traNa gauravathIra varjita, traNa gupti dhAraka, pAMca samiti pALanAra, rAgadveSathI varjita, nagara-nivAsa-sthAna-zarIraupakaraNadikamAM mamatA rahita, aDhAra sahastra zIlAMganA dhAraNa karanAra, jJAna-darzana-cAritrarUpa ratnatrayInA dhAraNa karanAra, dhIra, suvarNa ane lehamAM samadaSTimAna, dharmadhyAna ane zukala dhyAnamAM sthiti karanAra, jiteMdriya, kukSisaMbala," hamezAM zakita pramANe nAnA prakAranAM tapa karanAra, akhaMDitapaNe sattara prakAranA saMyamane pALanAra, aDhAra prakAranAM brahmacaryane dhAraNa karanAra-evA grAhakane dAna devuM te grAhakazuddha dAna kahevAya che. beMtALIza deSathI rahita azana, pAna, khAdya, svAda ane vastra, saMstArakAdikanuM je dAna te deyazuddha dAna kahevAya che. cAca kALe pAtrane dAna ApavuM te kALazaddha dAna ane kAmanA rahita zraddhAthI ApavuM te bhAvazuddha dAna kahevAya che. deha vinA dharmanuM ArAdhana thatuM nathI ane annAdika vinA deha rahete nathI, mATe hamezAM dharmopagrahadAna devuM. je mANasa azanapAnAdi dharmopagrahadAna supAtrane Ape che te tIrthane aviccheda kare che ane paramapadane pAme che. sAvadyAganuM je pratyAkhyAna karavuM tene zIla kahe che ane te dezavirati tathA sarva virati evA be prakAre che. temAM dezaviratinA pAMca aNuvrata, traNa guNavrata ane cAra zikSAvrata evA bAra prakAra che. sthUla ahiMsA, satya, asteya, brahmacarya, aparigraha e pAMca aNuvrata jinezvare kahyA che. digavirati, bhogapabhoga virati ane anarthadaMDa virati e traNa guNavrata kahevAya che ane sAmAyika, dezAvagAzika, pauSadha tathA atithisaMvibhAga e cAra zikSAvrata kahevAya che. e prakArane dezavirati guNa zuzruSA vagere guNavALA, yatidharmanA anurAgI, dharmapacca bhejanane IcchanArA, zama, saMvega, nirveda, anukaMpA ane Astikya e pAMca lakSaNa yukata samakitane pAmelA, mithyAtvathI nivRtta thayelA ane sAnubaMdha krodhanA udayathI varjita evA gRhamedhI10 mahAtmAone cAritramehanIne nAza thavAthI utpanna thAya che. sthAvara ane trasajIvonI hiMsAdikanuM sarvathA varjavuM te sarvavirati kahevAya che ane te siddharUpI mahela para caDavAne nisaraNIrUpa che. e sarvavirati prakRtithI alpa kaSAyavALA, bhavasukhamAM virAgI ane vinayAdi guNene viSe rakta evA mahAtmA munione prApta thAya che. je karmane tapAve te tapa kahevAya che. tenA bAhya ane atyaMtara evA be bheda che. anazana, UMdarI, vRttisaMkSepa, rasatyAga, kAyakaleza ane saMlInatA e cha prakAranAM bAhya 1 pApasahita. 2 rasagaurava, addhigaurava, sAtA gaurava. 3 managupti, vacanagupti, kAmagupti 4 Ima samiti, bhASA samiti, eSaNA samiti, AdAnanikSepaNa samiti, pASThiApanikA samiti. 5 udarapati mAtra ja AhArane grahaNa karanAra. 6 saMthAro vagere. 7 vAMcho. 8 dharmanA upabhraMbha-bhUta dAna. 9 dharma avazecchA. 10 gRhastha. 11 saMsArasukhathI virakta, Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM. maMgaLapAThakanI vANI. tapa kahevAya che. tathA prAyazcita, vaicAvRtya, svAdhyAya, vinaya, kAtsarga ane zubha dhyAna e cha prakAranAM atyaMtara tapa kahevAya che. jJAna, darzana, cAritrarUpa ratnatrayInA dhAraNa karanArane viSe advitIca bhakita, tenA kAryanuM karavuM, zubhanI ja ciMtA ane saMsAranI niMdA karavI te bhAvanA kahevAya che. e cAra prakArane dharma apAra phaLa mekSaphaLa)ne ApavAmAM sAdhanarUpa che, tethI bhavabhramaNathI bhaya pAmelA manuSyae sAvadhAna thaIne te sAdhavA gya che." upara pramANe dezanA sAMbhaLI dhanazeThe kahyuM " svAmina ! A dharma ghaNe kALe mArA sAMbhaLavAmAM Aje Avyo che, ATalA divasa sudhI huM mArA karmathI ThagAyo chuM. e pramANe kahI gurunA caraNakamaLane tathA bIjA munione vaMdana karI potAnA AtmAne dhanya mAnate potAnA nivAsasthAna pratye gaye. evI dharmadezanAthI paramAnaMdamAM magna thayelA sArthavAhe te rAtrine kSaNavat nigamana karI. zayana karI UThelA te sArthavAhanA samIpa bhAge prAtaHkALe keImaMgaLapAThaka saMkhanA jevI gaMbhIra ane madhura dhvanivaDe A pramANe be -"dhanabaMdhakArathI malina thayelI, pazvinInI zebhAne coranArI ane puruSanA vyavasAyane haranArI rAtrivarSARtanI peThe cAlI gaI che, jemAM tejasvI ane pracaMDa kiraNavALe sUrya udaya pAmele che ane je puruSane vyavasAya karavAmAM sahada samAna che evA A prAtaHkALa zaradaRtunA samayanI mAphaka vRddhi pAmata jAya che. je zaradaRtunA samayamAM-tattvabodhavaDe buddhivaMta puruSonA mananI peThe sarovara ane saritAonA jaLa nirmaLa thavA lAgyAM che, AcAryanA upadezavaDe saMzaya rahita thayelA graMthanI sayanA kiraNothI zuSka paMkavALA mArgo ghaNA sugama thayelA che. mArganA cIlAnI ane cakradhArAnI aMdara jema zakaTanI zreNie cAle tema nadIo pitAnA baMne taTanI madhyamAM dhIme dhIme vahana thavA lAgI che ane rastAo pakava thayelA zyAma, nIvAra, vAluMka ane kuMvalAdikathI jANe pAMthAnuM Atithya karatA hoya tevA jaNAya che. te zaradaRtu pavane karI calita thayelA ikSuvananA zabdothI jANe pravAsIone yAnAdhirUDha thavAne samaya sUcavatI hoya tevI lAge che. vAdaLAMo sUryanA pracaMDa kiraNethI tapelA pAMthalekene kSaNa vAra chatrarUpa thavA lAgyA che. saMghanA sAMDhaDAo pitAnI keDyothI bhUminuM bhedana kare te jANe sukhayAtrA karavA mATe pRthvInuM viSamapaNuM TALatA hAyanI tevA jaNAya che. agAu mArgamAM jaLanA pravAhe garjanA karatA ane pRthvI upara uchaLatA jovAmAM AvatA hatA, te A vakhate varSARtunA meghanI mAphaka nAza pAmI gayA che. phaLavaDe namra thayelI vallIothI ane pagale pagale nirmaLa jaLanAM jharaNuthI mArgo patha lekene yatna sivAya pAtheyavALA thayelA che; ane utsAha bharelA cittavALA udyamI leke rAjahaMsanI peThe dezAMtara javAne utAvaLa karavA lAgyA che." maMgalapAThakanA evA zabda sAMbhaLIne, "eNe mane prayANasamaya jaNAvyuM ema vicArI sArthavAhe prayANabherI vagaDAvI. pRthvI ane AkAzanA madhya bhAgane pUrI denAra bherInAdathI, gepAlanA gejIMganA zabdathI jema gAyane samUha cAle tema sarva sAthe tyAMthI cAlyA. bhavya prANIrUpI kamaLAne baMdha karavAmAM pravINa muniothI parivRtta AcArya kiravaDe parivRtta sUryanI peThe tyAMthI vihAra karyo. sarva saMghanI rakSAne mATe AgaLa. 1 tuccha dhAnya. Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ daza prakAranA ka9pavRkSanuM svarUpa saga 1 lo pAchaLa ane pArzva bhAgamAM rakSaka puruSane rAkhIne sArthapati dhanazeThe prayANa karyuM. sAthe jyAre te mahATavI utarI gaye tyAre sArthapatinI AjJA laI dharmaghoSa AcArya tyAMthI anya sthAnake vihAra karI gayA. nadIono samUha jema samudrane prApta thAya tema sArthavAha paNa nividanapaNe mArganuM ullaMghana karI vasaMtapura pahoMcyA. tyAM thoDA samayamAM teNe keTalAka upaskara vecyA ane keTalAka navA grahaNa karyA. pachI samudrathI jema megha bharAya tema sarvatra dravyAdikathI bharapUra thaI dhanazeTha punaH kSitipratiSThitapure A. keTaleka kALe AyuSya pUrNa thatAM te kALadharma pAme. munidAnanA prabhAvathI te jyAM sarvadA ekAMta suSama nAmane Are vate che evA uttarakura kSetramAM sItA nadInA uttara taTa tarapha ane jaMbUvRkSanA pUrva bhAgamAM yugalIArUpe utpanna thayo. te kSetranA yugalIAe trIjA divasane cheDe bhejya padArthanI IcchAvALA, basa chappana pRSTa karaMDake yukta, traNa kesanA zarIravALA, traNa pApamanA AyuSyavALA a5 kaSAyavALA, mamatA rahita ane Ayune aMte eka vakhata jeone prasava thAya che evA hoya che. teone eka apatyanuM joDaluM thAya che, tene ogaNapacAsa divasa sudhI pALIne pachI teo mRtyu pAme che ane tyAMthI devagatimAM utpanna thAya che. te uttarakuru kSetramAM svabhAvathI ja zarkarA jevI svAdiSTa retI che, zaradujhatunI caMdrikA jevA nirmaLa jaLa che ane ramaNika bhUmi che. te kSetramAM mAMga vagere daza prakAranA ka9pavRkSe che, jeo yugalIAone ayane vAMchita padArtha Ape che. temAM maghAMga nAmanA kalpavRkSe madha Ape che; bhUgAMga nAmanA kalpavRkSe pAtra Ape che, turyAga nAmanA kalpavRkSe vividha zabda vaDe uttama evA vAjiMtre Ape che, dIpazikhAMga ane jyotiSkAMga nAmanA kalpavRkSe addabhuta prakAza Ape che, citrAMga nAmanA kalpavRkSe puSponI mALAo Ape che, citrarasa nAmanA kalpavRkSe bhejana Ape che, maaga nAmanA ka9pavRkSe AbhUSaNa Ape che, gehAkAra nAmanA kapavo ghara Ape che ane anagna nAmanA kalpavRkSe divya vastro Ape che. e kalpavRkSe niyata ane aniyata baMne prakAranA arthone Ape che. tyAM bIjA paNa kaha5vRkSe sarva prakAranA Ichitane ApanArA che, sarva Icchita tIthane ApanArA kalpavRkSa prApta thavAthI dhanazeThane jIva yugalI ApaNe svarganI jema viSayasukhane anubhava karavA lAgyA. yugalIAnuM AyuSya pUrNa karI te dhanazeThane jIva pUrva janmanA dAnanA phaLathI saudharma devaleke devatA thayo. tyAMthI cyavI pazcima mahAvidehamAMhenI gaMdhilAvatI vijayamAM vaitADhaya parvatanI upara gaMdhAra dezamAM gaMdhaRddhi nagarane viSe vidyAdharaziromaNi zatabaLa nAmanA rAjAnI caMdrakAMtA nAmanI bhAryAnI kukSIthI putrapaNe utpanna thayo. baLavaDe te mahAbaLavAna hovAthI tenuM "mahAbaLa" evuM nAma pADyuM. rakSakae rakSA karela ane lAlanapAlana karela mahAbaLa kumAra vRkSanI peThe vRddhi pAmavA lAgyo caMdranI peThe anukrame sarva kaLAothI pUrNa thayele te mahAbhAga lekenA netrane utsavarUpa thaye. yegya samaya Avye eTale avasarane jANanArA mAtA-pitAe jANe mUtimatI vinayalamI hoya tevI vinayavatI nAmanI kanyA sAthe tenA lagna karyA. kAmadevanA tIkSNa hathIyArarUpa, kAminIone kAmaNarUpa ane ratinA lIlAvanArUpa yauvanane te kumAra prApta thayuM. tenA caraNa anukramathI kUrmanI peThe unnata ane 1 pAMsaLIo. Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM zatabaLa rAjAnI suMdara vicAraNA. 15 sarakhA taLIyAvALA hatA, tene madhya bhAga siMhanA madhyabhAgane tiraskAra karavAmAM agresara hate ane tenuM vakSasthaLa parvatanI zilA sadaza hatuM. tenA uddhata evA baMne skaMdha vRSabhaskaMdhanI zobhAne dhAraNa karavA lAgyA. tenI bhujAo zeSanAganI phaNAnI zobhA dhAraNa karavA lAgI, tenuM lalATa addha UgelA pUrNimAnA caMdranI lIlAne grahaNa karavA lAgyuM ane tenI sthira AkRti maNinA jevI daMtazreNIthI ane nathI temaja suvarNanA jevI kAMtivALA zarIrathI meparvatanI samagra lamInI tulanA karavA lAgI. eka divasa subuddhivAna, parAkramI ane tattvajJa vidyAdharapati zatabaLa rAjA ekAMte vicAra karavA lAgya-aho ! A zarIra svAbhAvika azucimaya che, to tene upaskarothI navuM navuM karI keTalA kALa sudhI pavavuM ? aneka prakAre satkAra karyA chatAM paNa je eka vakhata satkAra na thAya te baLa puruSanI peThe A deha tatkALa vikAra pAme che. aho ! bahAra paDelA viSTA, mutra tathA kapha vagere padArthothI prANuo ghaNuya che, paNa zarIranI aMdara teja sarva padArtho rahelA che tenAthI kema duNatA nathI? jIrNa thayelA vRkSanA keTaramAM jema sarpa, vIMchI vagere krUra prANIo utpanna thAya che tema A zarIramAM pIDA ApanAra aneka rogo utpanna thAya che. zaraRtunA meghanI mAphaka A kAyA svabhAvathI ja nAzavaMta che. yauvanalakamI vidha tanI peThe jotajotAmAM nAzI janArI che. AyuSya patAkAnI peThe capaLa che, saMpattie taraMga ganI jevI tarela che. bhaga bhujaMganI phaNA jevA viSama che ane saMgama svapananI je mithyA che. zarIranI aMdara rahelo AtmA kAma-krodhAdikanA tApathI tapAyamAna thaI puTapAkanI peThe rAtri divasa raMdhAyA kare che. aho A ati duHkha prApta karAvanArA viSayamAM sukha mAnanArA prANIo azucisthAnamAhenA azuci kIDAnI peThe kAMIpaNa virAga pAmatA nathI ! duraMta viSayanA svAdamAM parAdhIna cittavALo manuSya, aMdha jema kavAne dekhe nahIM tema pitAnA paganI AgaLa rahelA mRtyune dekhate nathI. viSanI mAphaka ApAtamAtramAM ja madhura evA viSayothI AtmA mUccha pAmI jAya che ane tethI pitAnA hitane mATe kAMIpaNa vicAra karI zakato nathI. cAre puruSArthanI tulyatA chatAM paNa AtmA pAparUpa evA artha-kAmane viSe pravarte che, paraMtu dharma ane mekSamAM pravatata nathI. prANIene A apAra saMsArarUpI samudramAM amUlya ratnanI peThe manuSyapaNuM ghaNuM durlabha che kadApi mAnuSya prApta thayuM tathApi temAM bhagavAna ahaMtadeva ane susAdhu guru purayogathI ja prApta thAya che. je ApaNe manuSya bhavanuM phaLa grahaNa na karIe to vastIvALA zaheramAM cArathI kaMTAyA jevuM thAya, mATe kavacadhArI mahAbaLakumArane rAjyabhAra ApaNu karIne huM svecchita karuM. ema vicArI zatabaLa rAjAe tarata ja putrane bolAvyo. ane te vinItakumArane rAjya grahaNa karavAne baMdha karyo. pitAnI AjJAthI teNe rAjyabhAra vahana karavAnuM kabUla karyuM. mahAtmAo gurujanonI AjJAno bhaMga karavAmAM bhIru hoya che. pachI zatabaLa rAjAe mahAbaLakumArane siMhAsana upara besADI-abhiSeka karI potAnI hAthe tilaka maMgaLa karyuM. macakuMdanA puSpa jevI kAMtivALA caMdananA tilakathI te nAne rAjA caMdravaDe jema udayAcaLa zobhe tema zebhavA lAgyo. haMsanI pAMkha jevA pitAnA pitA saMbaMdhI chatravaDe, zaraduRtunA meghathI jema girirAja zebhe tema zobhavA lAgyo. nirmaLa bagalAnA joDAthI jema megha zobhe tema calAyamAna be suMdara cAmarathI te virAjavA Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatabala rAjavInI dIkSA ane svargagamana sarga 1 le. lAgyA. caMdranA udaya samaye jema samudra dhvani kare tema tene abhiSeka samaye dizAone gajAvI mUkate maMgaLa vAjIMtrone dhvani gaMbhIra zabda karavA lAgyo. rUpAMtare jANe bIje zatabaLa rAjA hoya tema sAmata ane maMtrIo tenI pAse AvI tene mAnya karavA lAgyA. AvI rIte putrane rAjyapade besADI zatabaLa rAjAe AcAryanA caraNa samIpe jaI zamasAmrAjya (cAritra) grahaNa karyuM. teNe asAra viSayone cheDI daI sArarUpa traNa ratna (jJAna, darzana, cAritra) dhAraNa karyA, tathApi tenI samacittatA akhaMDa rahI. te jitendriya puruSe kaSAyane, nadI jema kAMThAnA vRkSane umUlana kare tema mULathI umUlana karyA. te mahAtmA manane AtmasvarUpamAM lIna karI, vANune niyamamAM rAkhI ane kAyAthI niyamita ceSTAvaMta thaIne mahotsavapaNe dusaha pariSahone sahana karavA lAgyA. mathyAdika bhAvanAthI jenI dhyAnasaMtati vRddhi pAmelI che evA te zatabaLarAjarSi jANe muktimAM hoya tema amaMda AnaMdamAM magna rahevA lAgyA. dhyAna ane tapavaDe pitAnA AyuSyane lIlAmAtramAM nigamana karI te mahAtmA devatAonA sthAnane prApta thayA. mahAbaLakumAra paNa pitAnA baLavaMta vidyAdharanA parivAravaDe IndranI peThe akhaMDa zAsanathI pRthvInuM rAjya karavA lAgyo. haMsa jema kamalinInA khaMDamAM kIDA kare tema te ramaNiyonI sAthe vIMTAI suMdara ArAmapaMktiomAM harSathI kriIDA karavA lAgyuM. tenA nagaramAM hamezAM thatAM saMgItanA pratizabdothI jANe saMgItano anuvAda karatI hoya tevI vatAvya parvatanI guphAo jaNAvA lAgI. AgaLa, pA bhAgamAM ane pazcAt bhAgamAM strIothI vIMTAI rahe te jANe mUrtimAna zaMgArarasa hoya te dIpavA lAgyA. svachaMdatAthI viSayakrIDAmAM Asakta thayelA tene viSuvavRtanI peThe rAtridivasa sarakhA lAgavA lAgyA. " eka divasa jANe bIjA maNirtA hoya evA aneka amAtya sAmaMtothI alaMkRta thayelI sabhAbhUmimAM kumAra beThe hatuM ane tene namaskAra karIne sarva sabhAsade paNa pitapitAnA yogya sthAna para beThA hatA. teo kumArane viSe ekAgra netra karI jANe ganI lIlA dhAraNa karatA hoya tevA jaNAtA hatA. svayaM buddha, saMbhinnamati, zatamati ane mahAmati e cAra mukhya maMtrIo paNa AvIne beThA hatA; temAM svAmInI bhaktimAM amRtanA siMdhatatya, buddhirUpI ratnamAM rohaNAcaLa parvata samAna ane samyagRSTi e svayaM buddha maMtrI te samaye A pramANe vicAra karavA lAgyo.- " ahe ! ame jotAM chatAM A viSayAsakta amArA svAmInuM duSTa azvonI peThe iMdriyothI haraNa thAya che. tenI upekSA karanArA amane dhikkAra che ! AvA viSayavinodamAM vyagra thayelA amArA svAmIne janma vyartha jAya che, ema jANIne thoDA jaLamAM jema mIna TaLavaLe tema mAruM mana duHkhI thAya che. amArA jevA maMtrIothI je A kumAra ucca padane prApta na thAya te amArAmAM ane parihAsika maMtrIomAM taphAvata che? mATe amAro A svAmIne vijJapti karI hitamAgamAM lAvavA joIe; kAraNa ke rAjAo sAraNInI peThe, pradhAno jyAM dore tyAM dorI zakAya che. kadApi svAmInA vyasanathI jIvanArA loke apavAda bAlaze te paNa amAre kahevuM 1 matrI. karaNA, pramoda ane mAdayastha e cAra bhAvanA. 2 tulA ane meSa rAzinA sarma thAya tyAre divasa rAtri sarakhA thAya che tene viSuvavRta kahe che. 3 marA. 4. nIka. Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM. svayaM buddha maMtrIne rAjAne upadeza. joIe, kAraNa ke haraNonA bhayathI kSetramAM java vAvavAnuM baMdha rakhAtuM nathI." svayaM buddha maMtrI je sarva buddhivaMtemAM agraNI hatA teNe AvI rIte vicAra karI aMjali joDI rAjAne nIce pramANe kahyuM - "are! A saMsAra samudratulya che. nadIonA jaLathI jema samudra tRpti pAmate nathI, samudranA jaLathI jema vaDavAnI tRpti pAmate nathI, jaMtuothI jema yamarAja tRpti pAmate nathI, kASThothI jema agni tRpta pAmatA nathI, tema saMsArane viSe A AtmA viSayasukhathI kayAre paNa tRpti pAmato nathI. nadInA taTanI chAyA, durjana, viSa, viSaya ane sarpAdi jherI prANIo atyaMta sevyAthI vipattine arthe thAya che. sevana karelo kAmadeva tatkALa sukha ApanAra lAge che, paraMtu pariNAme virasa che ane te khaMjavALelI dadranI mAphaka sevana karavAthI atyaMta vRddhine pAme che. kAmadeva narakano dUta che, vyasanane sAgara che, vipattirUpI latAne aMkura che ane pAparUpI vRkSanI nIka che. madane madanI peThe paravaza karele puruSa sadAcArarUpI mArgathI bhraSTa thaI bhavarUpI khADAmAM paDe che. gRhasthanA gharamAM uMdara praveza kare che te te jema aneka sthAnake khodI nAMkhe che tema kAmadeva mANasanA zarIramAM praveza kare che te te prANInA artha, dharma ane mokSane khedI nAkhe che. strIo viSayavallInI peThe darzana, sparza ane upabhegathI atyaMta vyAmoha utpanna kare che. te kAmarUpI lubdhaka (pAradhi)nI jaLa che ane tethI hariNanI mAphaka paruSone anarthakAraka thaI paDe che. jeo mazkarInA mitra che teo phakata khAvApIvAnA ane strIvilAsanA mitra che, tethI teo pitAnA svAmInuM paraloka saMbaMdhI hita ciMtavatA ja nathI. teo svArtha tatpara, nIca, laMpaTa ane khuzAmatIA thaI pitAnA svAmIne strIkathA, gIta, nRtya ane parihAsika vacanathI meha pamADe che. badarI vRkSanA saMsargathI jema kadalInuM vRkSa kayAre paNuM AnaMda pAmatuM nathI tema kusaMgathI kuLavAna puruSane kayAre paNa abhyadaya thato nathI, mATe he kuLavAna svAmina! prasanna thAo. Apa pote ja sujJa che mATe meha pAme nahIM ane vyasanAsakti cheDI dharmamAM mana lagADe. chAyA vinAnuM vRkSa, jaLarahita sarovara, sugaMdhahIna puSpa, daMtazULa vinAne hasti, lAvaNya rahita rU5, maMtrI vinAnuM rAjya, devabhUti vinAnuM caitya, caMdra vinAnI rAtri, cAritra rahita sAdhu, zastra rahita sainya ane netra vinAnuM mukha jema zebhatuM nathI, tema dharma vinAne puruSa kadI paNa zobhAne pAmato nathI. cakravatI rAjA paNa je adhamI thAya che te te parabhave e janma pAme che ke jyAM kutsita ana maLe te paNa rAjya maLyA jevuM kalpAya che. je mANasa mahAkuLamAM utpanna thayA chatAM paNa dharma upArjanathI rahita hoya te te bIjA bhavamAM zvAnanI peThe anya ucchiSTa karelA annanuM bhajana karanAre thAya che. brAhmaNa paNa dharmahIna hoya te te pApane bAMdhe che ane pachI biDAlanI peThe duSTa ceSTAvALo thaI svecchayonimAM utpanna thAya che. dharmarahita bhavI prANIo paNa biDAla, sarpa, siMha, bAja ane gIdha vagere nIca nimAM ghaNA bhava paryata utpanna thAya che ane tyAMthI narake jAya che. tyAM jANe vairathI krodha pAmelA hoya tevA paramAdhAmika devatAothI aneka prakAre karthanA pAme che. sIsAne piMDa jema agnimAM 1 dAdara (dhAdhara) ra kAmadeva 3. beraDI 4 keLa. A - 3 Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 saMbhinnamatinuM nAstika mata-nirUpaNa saga 1 le. gaLe che tema aneka vyasananA AvegarUpI agninI aMdara rahelA adhamI prANIonA zarIre gaLyA kare che, mATe tevA adhamIone dhikAra che. parama baMdhunI peThe dharmathI sukha maLe che ane nAvanI peThe dharmavaDe ApattirUpI nadIo tarI javAya che. jeo dharma upArjana karavAmAM tatpara che teo puruSane viSe ziromaNi thAya che ane latAo jema vRkSane Azraya kare che tema tema saMpattio temane Azraya kare che. dhavaDe Adhi, vyAdhi ane virodha vagere je pIDA hetu che te, jaLathI jema agni nAza pAme tema tatkALa nAza pAmI jAya che. paripUrNa parAkramathI karela dharma anya janmamAM kalyANa saMpatti ApavAne mATe jAmInarUpa che. te svAmin ! vadhAre zuM kahuM ? paraMtu niHzreNuthI 1 jema mahelanA agrabhAga para javAya che tema prANIo baLavAn dharmathI lokAgrane prApta thAya che. Apa paNa dharma vaDe A vidyAdharanA nareMdrapaNane pAmelA che, mATe tame utkRSTa lAbhane vAte dharmane Azraya kare." svayaM buddha maMtrIe e pramANe kahyA pachI amAvAsyAnI rAtrinI peThe mithyAtvarUpI aMdhakAranI khANarUpa ane viSa sarakhI viSama mativALe saMbhinnamati nAmane maMtrI bolyo-"are are ! svayaM buddha ! tamane zAbAza che ! tame potAnA svAmInuM bahu sAruM hita Iccho cho ! oDakArathI jema AhArane anubhava thAya che tema tamArI girAvaDe ja tamArA bhAvanuM anumAna thAya che. hamezAM sarala ane prasanna rahenArA svAmInA sukhane mATe tamArA jevA kulIna amAtya ja AvI rIte kahe, bIjA te kahe nahIM ! svabhAvathI kaThina evA kayA upAdhyAye tamane bhaNAvyA che ? jethI akALe vajApAta jevAM vacano tame svAmI pratye kahyAM ? sevake pitAnA bheganA arthane mATe svAmInI sevA kare che te teoe pitAnA svAmIne "tame bhoga bhoga nahIM' evuM kema kahevAya ? jeo A bhava saMbaMdhI bhegane choDI daI paralekane mATe yatna kare che teo hathelImAM rahela ledya padArthane choDI keNuM cATavA jevuM kare che. dharmathI paralokamAM phaLa maLe che ema je kahevAya che te asaMgata che, kemake paralokI janane abhAva che tethI paraloka paNa nathI ja. jema geLa, piSTa ane jaLa vagere padArthothI madazakita utpanna thAya che tema pRthvI, apa, teja ane vAyuthI cetanA utpanna thAya che. zarIrathI judo kaI zarIradhArI prANuM nathI ke je A zarIrane choDI para lekamAM jAya, mATe viSayanuM sukha niHzaMkapaNe bhegavavuM ane pitAnA AtmAne Thaga nahIM. kAraNa ke svArthabhraMza kare te ja mUrkhatA che. dharma ane adharmanI zaMkA ja karavI nahIM, kAraNa ke sukhAdikamAM te vidgakAraka che ane dharma adharma kharazaMganI peThe vidyamAna ja nathI. snAna, vilepana, puSpa ane vastrAbhUSaNathI pASANunI pUjA karAya te teNe zuM puNya karyuM ? ane bIjA pASANa upara besI mANase mUtretsarga ane viSTA kare che teNe zuM pApa karyuM ? je prANIo karmathI utpanna thatA hoya ane mRtyu pAmatA hoya te pANInA parapoTA kayA karmathI utpanna ane vipanna thAya che ? jyAM sudhI IcchAvaDe ceSTA kare che tyAMsudhI cetana kahevAya che ane vinaSTa thayelA cetanane punarbhava nathI. je prANuM mRtyu pAme che te ja punaH utpanna thAya che evuM vAkya sarvathA yutirahita che, tethI kahevA mAtra ja che. zirISanA jevI kamaLa zayAmAM, rUpalAvaNyathI suMdara evI ramaNaenI sAthe ApaNuM svAmI avizaMktipaNe kIDA 1 nisaraNuM athavA dAdara 2 cATavA yogya Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM. nAstikamatane nirAsa. kare ane amRta samAna bhejya ane peya padArthonuM yathAruci AsvAdana kare; tene je niSedha kare tene svAmIne varI samaja. he svAmina ! jANe saurabhyathI ja niSpanna thayA che tema kapUra, agaru, kasturI ane caMdanAdikathI tame rAtridivasa vyAsa rahe. he rAjana ! netranI prItine mATe udyAna, vAhana, killA ane citrazALAo vagere je je zebhitA padArtho hoya tene vAraMvAra juo. he svAmina ! vINA, vesu, mRdaMga vagere vAjiMtravaDe gavAtAM gItathI thatAM madhura zabdo - niraMtara tamArA karNane rasAyanarUpa thAo. jyAM sudhI jIvavuM tyAMsudhI viSayanA sukhavaDe jIvavuM ane dharmakAryane mATe talakhavuM nahIM, kAraNa ke dharma adharmanuM kAMI paNa phaLa nathI. saMbhinnamatinAM vacano sAMbhaLI svayaMbuddhe kahyuM-"are ! pitAnA ane paranA zatru rUpa nAstika lokene dhikkAra che ke jeo, aMdha mANasa jema aMdha ToLAne derI kUvAmAM pADe tema mANasane, AkarSaNa karI ardhagatine viSe pADe che. jema sukhaduHkha svasaMvedanathI jANI zakAya che tema AtmA paNa svasaMvedanathI ja jANavA gya che, te svasaMvedanamAM bAdhAne abhAva hovAthI AtmAne niSedha karavAne kaI paNa zaktimAna nathI. "huM sukhI chuM, huM dukhI chuM' evI abAdhita pratIti AtmA sivAya koIne kayAre paNa thaI zakatI nathI. e pramANenA jJAnathI pitAnA zarIrane viSe AtmAnI siddhi thAya che, te anumAnathI parazarIramAM paNa tenI siddhi thAya che. sarvatra buddhipUrvaka kriyAnI prApti dekhAvAthI para zarIrane viSe paNa AtmA che e nizcaya thAya che. je prANI mRtyu pAme che te ja punaH utpanna thAya che. tethI cetanane paraloka paNa che evuM saMzaya rahita jaNAya che. jema bAlyAvasthAthI taruNAvasthA prApta thAya che ane tAruNyamAMthI vRddhAvasthA prApta thAya che tema ja cetana eka janmamAMthI bIjA janmamAM paNa jAya che. pUrvabhavanI anuvRtti sivAya taratane janmela bALaka paNa zikhavyA sivAya mAtAnA stana upara pitAnuM mukha kema arpaNa kare ? A jagatamAM kAraNane anurUpa evuM ja kArya jovAmAM Ave che, te te acetana bhUtothI cetana kema utpanna thAya? vaLI he sa bhinnamati ! huM tane pUchuM chuM ke cetanA pratyeka bhUtathI upana thAya che ke samagranA saMgathI upaje che ? je dareka bhUtathI cetana utpanna thAya e prathama pakSa laIe te teTalI ja cetanA hevI joIe ane sarva bhUtanI ekatratA thavAthI ja cetanA utpanna thAya e bIje pakSa grahaNa karIe to te bhinna svabhAvavALA bhUtethI eka svabhAvavALo cetana kema utpanna thAya ? e sarva vicAravA jevuM che. rUpagaMdha-rasa-spaza guNavALI pRthvI che, rUpa-sparza-rasAtmaka guNavALuM jaLa che, rUpa ane sparza guNavALuM teja che ane eka spaza guNavALe marutu che, e pramANe te bhUtanI bhinna svabhAvatA sarvanA jANavAmAM ja che. jema jaLathI visadaza evA motInI utpatti jovAmAM Ave che tema acetana bhUtothI paNa cetananI utpatti thAya ema tuM kahIza to te paNa yukta nathI, kemake metI vageremAM paNa jaLa dekhAya che, tema jaLa ane motI ane paugalika ja che, tethI temAM visadazapaNuM nathI. piSTa, geLa ane jaLa vagerethI thayelI madazakitanuM tuM daSTAMta Ape che, paNa te madazakti paNa acetana che, tethI cetanamAM te daSTAMta kema saMbhave ? deha ane AtmAnuM akayapaNuM kayAre paNa kahI zakAya tevuM nathI, kemake tadavastha (mRtyu pAmelA) dehamAM cetana (AtmA) upalabdha thatuM nathI. eka pASANa pUjAya che ane bIjA pASANa Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 8e kSaNikavAdanuM nirasana. saga 1 le. upara mUtrAdikanuM lepana thAya che e daSTAMta paNa asata che, kemake pASANa acetana che te tene sukhaduHkhAdine anubhava ja zeno heya? mATe A dehathI bhinna e paralekavAna AtmA che ane dharma adharma che kAraNa jenuM e paraloka paNa che ema siddha thAya che. agninA tApathI jema mAkhaNa ogaLI jAya che tema strInA AliMganathI manuSyone viveka sava prakAre nAza pAme che. anargoLa ane ghaNuM rasavALA AhAranA pudgalane bhAgavanAra mANasa, unmatta pazunI peThe ucita karmane jANato ja nathI. caMdana, agarU, kasturI ane ghanasAra vagerenI sugaMdhIthI sarpAdikanI peThe kAmadeva manuSyanuM AkramaNa kare che. vADamAM bharAyelA vastranA cheDAthI jema mANasanI gati khalanA pAme che tema strI vagerenA rUpamAM saMlagna thayelA cakSuthI puruSa stulita thaI jAya che. dhUta mANasanI maitrInI jema thoDIvAra sukha ApavAthI vAraMvAre meha pamADatA saMgIta hamezAM kuzaLane mATe thatA nathI, mATe he pApanA mitro, dharmanA virodhI ane narakane AkarSaNa karavAnA pAsarUpa viSayane dUrathI ja cheDI de. eka sevya thAya che ane eka sevaka thAya che, eka yAcaka thAya che ane eka dAtA thAya che, eka vAhana thAya che ane bIje tenI upara besanAra thAya che, eka abhaya mAge che ane eka abhayadAna ApanAra thAya che, e vagerethI A lokamAM dharma-adharmanuM mahesuM phaLa jaNAya che. te jotAM paNa je mANasa mAne nahI tevA buddhivAnanuM kalyANa thAo ! ! vadhAre zuM kahIe ? he rAjana ! Ape asat vANInI peThe duHkha ApanAra adharmane tyAga kare ane sat vANInI peThe sukhanA advitIya kAraNarUpa dharmane grahaNa kare." evuM sAMbhaLIne zatamati nAmane maMtrI be-pratikSaNabhaMgura padArtha viSayanA jJAna sivAya jude e keI AtmA nathI ane vastuomAM sthirapaNAnI buddhi che tenuM mULa kAraNu vAsanA che, mATe pUrva ane apara kSaNenuM vAsanArUpa ekatva vAstavika che, kSaNAnuM ekatva vAstavika nathI." svayaMbuddhe kahyuM keIpaNa vastu anvaya (paraMparA) rahita nathI, jaLa ane ghAsa gAmAM dUdhane mATe kapAya che, AkAzapuSpa ane kUrmanA rema jevI niranvaya vastu A jagatamAM keI nathI, tethI kSaNabhaMgurapanI buddhi vRthA che. je vastu kSaNabhaMgura hoya te saMtAnaparaMparA paNa kema kSaNika na kahevAya ? je saMtAnanuM nityapaNuM mAnIe to samasta padArtha kSaNika kevI rIte thAya ? je sarva padArtho anitya mAnIe te thApaNa mUkelI pAchI mAgavI, pUrva vAtanuM smaraNa karavuM ane abhijJAna karavuM e sarva kema ghaTe ? je janma thAya pachI anaMtara kSaNamAM ja nAza pADyuM hoya te bIjI kSaNamAM thayele putra prathamanA mAtA pitAne putra na kahevAya ane putrane prathama kSaNamAM thayelA mAtApitA te mAtApitA na kahevAyatethI tema kahevuM asaMgata che. je vivAhanA samaya pachInI kSaNe daMpatI kSaNunAzavaMta hoya te te strIne te pati nahI ane te patinI te strI nahI ema baMne mATe te asamaMjasa che. eka kSaNamAM je azubha karma kare te ja bIjI kSaNamAM tenuM phaLa na bhegave ane tene bIje bhogave tethI kRtane nAza ane akRtane Agama evA be mhoTA doSanI prApti thAya." 1 punarbhava karanAra, paralokamAM janAro. edhAna Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM. svayaM budhe kahela pUrvane itihAsa 21 tyAra pachI mahAmati maMtrI bA-"A seva mAyA che. tattvathI kAMI nathI. A sarva padArtho jaNAya che te svapna ane mRgatRSNAvat mithyA che. guru ziSya, pitA putra, dharma adharma, pitAne ane pArako-e sarva vyavahArathI jovAmAM Ave che, paNa tattvathI kAMI nathI. jema ziyALa lAveluM mAMsa nadInA tIra upara cheDI mAchalAne mATe pANImAM paDyo eTalAmAM mIna jaLamAM pesI gayuM ane peluM mAMsa gIdha pakSI upADI gayuM, tema jeo aihika sukha chaDI paralokane mATe doDe che teo ubhayabhraSTa thaI pitAnA AtmAne Thage che. pAkhaMDI lokonI khoTI zikhAmaNe sAMbhaLI-narakathI vahIne mehAdhIna prANIo vrata vagerethI pitAnA dehane daMDe che ane lAvaka pakSI jema pRthvI paDI javAnI zaMkAthI eka pATha vaDe nAce che tema manuSya narakapAtanI zaMkAthI tapa kare che." svayaMbuddhe kahyuM "je vastu satya na hoya te tethI pitapotAnA kRtyane karanAra pite kema thAya ? AvI je mAyA hoya te svapnamAM prApta thayele hAthI kArya kema karato nathI ? tame padArthone kAryakAraNubhAva satya mAnatA nathI to paDatA vajanI bIka zA mATe rAkhe che ? ane jo evuM hoya te tame ane huM-vAcya ane vAcaka evuM kAMI paNa nathI. tyAre vyavahArane karanArI ISTanI pratipatti paNa kema thAya ? he deva ! vitaMDAvAdamAM paMDita, sArA pariNAmathI paramukha ane viSayAbhilASI evA A lokathI tame chetarAo che, mATe vivekanuM avalaMbana karIne viSane tyAga kare ane A loka paralokanA sukhane mATe dhamano Azraya karo." evI rIte maMtrIonAM judA judA bhASaNe sAMbhaLIne prasAdathI suMdara mukhavALA rAjAe kahyuM-"he mahAbuddhi svayaM buddha ! tame ghaNuM sAruM kahyuM, tame dharma grahaNa karavAnuM kahyuM te yukta che, ame paNa dharma dveSI nathI, paraMtu yuddhamAM jema avasare maMtrAsa grahaNa karAya che tema avasare dharmanuM grahaNa karavuM egya che. ghaNe kALe AvelA mitranI peThe prApta thayelA yauvananI egya pratipatti karyA vinA keNa upekSA kare ? tame je dharmopadeza karyo te agya avasare karyo che, kemake vINuM vAgatI hoya te samaye vedane uddagAra zobhate nathI. dharmanuM phaLa paraloka che te saMdehavALuM che, mATe tame A lokanA sukhAsvAdane kema niSedha kare che ?" rAjAnAM evAM vacane sAMbhaLI svayaMbuddha aMjali jeDI be-"mahArAja ! Avazyaka evA dharmanA phaLamAM kayAre paNa zaMkA karavI yukta nathI. Apane yAda che ke bAlyAvasthAmAM ApaNe eka divasa naMdanavanamAM gayA hatA, tyAM ApaNe eka suMdara kAMtivAna devane joyA hatA. te vakhate prasanna thayelA te deve Apane uddezIne kahyuM hatuM-huM atibaLa nAme tamAre pitAmaha chuM. naThArA mitranI peThe viSayasukhathI udvega pAmIne meM tRNanI jema rAjya cheDI dIdhuM ane ratnatrayInuM grahaNa karyuM. aMtAvasthAe paNa vratarUpI mahelanA kaLazarUpa tyAgabhAvane meM grahaNa karyo, te tenA prabhAvathI huM lAMtakAdhipati devatA thayo chuM, mATe tamAre paNa asAra sasArane viSe pramAdI thaIne rahevuM nahi. evI rIte kahI vIjaLInI jema AkAzane prakAzita karatA te deva aMtardhAna thaI gayA hatA mATe mahArAja ! Apa tamArA pitAmahanA te vacanane Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rara svayaM budhe kahela pUrvanI hakIkta. sarga 1 lo. smaraNa karI palaka che ema mAne; kAraNa ke pratyakSa pramANu hoya tyAM bIja pramANanI kalpanA zA mATe karavI joIe ?" A nRpatie kahyuM tame mane pitAmahanA vacananuM smaraNa karAvyuM te bahu sAruM karyuM. have huM dharma adharma jenuM kAraNa che evA paralokane mAnya karuM chuM" rAjAnuM evuM Astikaya vacana sAMbhaLI mithyASTionI vANIrUpa rajamAM megha samAna svayaM buddha maMtrIe avakAza pAmIne AnaMda sahita A pramANe kahevAne AraMbha karyo - "he mahArAja ! pUrve tamArA vaMzamAM kucaMdra nAme rAjA thayuM hatuM. tene kuramatI nAme eka strI hatI ane harizcandra nAme eka putra hatA. te rAjA keLInI jema meTA AraMbha ane parigrahane karavAvALa, anArya kAryane viSe agresara, yamarAjAnI je nirdaya, durAcArI ane bhayaMkara hato; te paNa te rAjAe ghaNuM kALa paryata rAjya bhagavyuM, kepake pUrvopArjita puNyanuM apratima phaLa hoya che. te rAjAne avasAna vakhate dhAtuviparyayano roga thayo ane te najIka AvelA kalezanI varNikAra rUpa tha. e regathI tene rUnI bharelI zayyAo kaMTaka zA jevI thaI paDI, sarasa bhojana lIbaDAnA rasanI jevA nirasa lAgavA mAMDyA. caMdana-agaru-kara-kasturI vagere sugaMdhI padArtho durgadhI jaNAvA lAgyA. putra ane strI vagere zatrunI peThe daSTine ugakArI thayA ane suMdara gAyane gadheDA, UMTa ane ziyALanA svaranI jema karNane phlezakArI lAgavA mAMDyA. jyAre puNyane viccheda thAya che tyAre sarva viparIta ja thAya che. prAMte dukhakArI paNa kSaNamAtra prItikArI viSapacAra karatA kurumatI ane harizcaMdra gupta rIte jAgRta rahevA lAgyA. chevaTe aMgArAe jANe cuMbana kareluM hoya tema dareka aMgamAM dAhathI vihaLa thayela te rAjA raudradhyAnaparAyaNa thaI mRtyu pAmyuM. tenI dhvadehika kriyA karIne jANe sadAcArarUpI mArgane pAMtha hoya e tene putra harizcaMdra rAjyane vidhivata pALavA lAgyA. pitAnA pitAnuM pApanA phaLathI thayeluM maraNa joIne, grahamAM sUryanI jema sarva puruSArthamAM mukhya evA dharmanI te stuti karavA lAgyo. eka vakhata teNe pitAnA subuddhi nAmanA zrAvaka-bALamitrane evI AjJA karI ke "tamAre hamezAM dharmavettA pAsethI dharma sAMbhaLI mane kahe.' subuddhi paNa atyaMta tatpara thaIne te pramANe karavA lAgyo. anukULa adhikAravALI AjJA sArA mANasane utsAha athe thAya che. pApathI bhaya pAmele harizcaMdra, regathI bhaya pAmele mANasa jema auSadha upara zraddhA rAkhe tema subuddhinA kahelA dharma upara zraddhA rAkhate hate. eka vakhata nagaranI bahAra udyAnamAM zIlaMdhara nAme mahAmunine kevaLajJAna utpanna thayuM, tethI devatAo temanuM arcana karavAne jatA hatA. A vRttAMta harizcaMdrane subuddhie kahyo eTale zuddha manavALe te rAjA adhArUDha thaI munI pAse AvyA. tyAM namaskAra karIne te beTho eTale mahAtmA munie kumatirUpI aMdhakAramAM caMdrikA jevI dharmadezanA ApI. dezanAne aMte rAjAe hasta jeDI munine pUchayuM-"mahArAja ! mArA pitA mRtyu pAmIne kaI gatimAM gayA che ?" trikALadazI munie kahyuM-"rAjana ! tArA pitA sAtamI narakane 1 zArIrika dhAtuonuM pheraphAra thaI javuM. 2 narka saMbaMdhI duHkhanI vAnakI. 3 maraNa pAmyA pachI karAtI agnisaMskArAdi kiyAo. Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM dharma karavAmAM agya avasara ja nathI. viSe gayelA che tenA jevAne bIjuM sthAna na ja hoya. te sAMbhaLI rAjAne vairAgya utpanna tha. munine vaMdana karI tyAMthI UThI tatkALa pitAnA sthAna pratye gaye ane tyAM jaI putrane pitAnA pade sthApana karI subuddhine kahyuM-'dIkSA grahaNa karIza, mATe mArI peThe A putrane paNa tame dharmane niraMtara upadeza karaje." subuddhie kahyuM-'mahArAja ! huM paNa tamArI sAthe vrata grahaNa karIza ane mArI mAphaka tamArA putrane mAre putra dharmopadeza saMbhaLAvaze." pachI rAjA ane subuddhi maMtrIe karmarUpI parvatane bheda karavAmAM vA samAna vrata grahaNa karyuM ane tenuM dIrgha kALaparyata pratipAlana karIne mekSane prApta thayA. he rAjana tamArA vaMzamAM bIjo eka daMDaka nAme bhUpati thayela che. pracaMDa zAsanavALe te rAjA zatruone viSe jANe sAkSAt yamarAja heya te hato. tene maNimAlI nAme prakhyAta putra hatuM, te pitAnA tejathI sUryanI mAphaka dizAone vyApta karate hate. daMDaka rAjA putra, mitra, strI, ratna, suvarNa ane dravyamAM atyaMta mUcchavAnuM hatuM ane e sarvane pitAnA prANathI paNa adhika priya mAnate hate. AyuSya pUrNa thaye AdhyAnamAM ja patanAro te. kALa karI potAnA bhAMDAgAramAM dudhara ajagara thayo. je mANasa bhAMDAgAramAM praveza kare tene agni je sarvabhakSI ane dAruNatmA te ajagara gaLI javA lAgyo. eka samaye ajagare maNimAlIne bhAMDAgAramAM praveza karatA joyo tyAre pUrvajanmanA smaraNathI teNe "A mAre putra che," ema tene oLakhyo. te vakhate jANe mUrtimAna sneha hoya tevI zAMtamUttine batAvatA ajagarane joI "A kaI mAre pUrva janmane baMdhu che ema maNimAlInA samajavAmAM paNa AvyuM. pachI jJAnamuninI pAsethI e pitAne pitA che ema jANI maNimAlIe tenI pAse besI tene jainadharma saMbhaLAvyo. ajagare paNa ahaMta dharmane jANa saMvegabhAva dhAraNa karyo ane zubhadhyAnaparAyaNa thaI mRtyu pAmI dhavapaNane prApta thayo. te devatAe putranA premane lIdhe svargamAMthI AvIne eka divya mukatAmaya hAra maNimAlIne arpaNa karyo hato, je adyApi tamArA hRdaya upara rahelo che. Apa harizcaMdranA vaMzamAM thayelA che ane huM subuddhinA vaMzamAM thayela chuM, mATe kramathI AvelA A pracArathI tame dharmane viSe pravarte. have meM tamane avasara sivAya dharma karavAnI vijJapti karI tenuM kAraNa sAMbhaLe-Aje naMdanavanamAM be cAraNa munione meM joyA. jagatanA prakAzane utpanna karanArA ane mahAmaharUpI aMdhakArane chedanArA te munio jANe eka ThekANe maLelA sAkSAt sUrya caMdra hoya tevA jaNAtA hatA. apUrva jJAnathI zobhatA te mahAtmAo dharmadezanA ApatA hatA. te vakhate meM teone ApanA AyuSyanuM pramANa pUchyuM, tyAre tamAruM mAtra eka mAsanuM AyuSya bAkI che ema teoe jaNAvyuM. he mahAmati ! e uparathI huM Apane dharma karavAnI tvarA karuM chuM." mahAbaLa rAjAe kahyuM- he svayaMbuddha ! he buddhinA samudra ! mArA baMdhu to tame eka ja che, ke je mArA hitane mATe lakhyA kare che. viSAe AkarSelA ane mohanidrAthI nidrALu thayelA mane tame jAgRta karyo te bahu sAruM karyuM. have mane kahe ke huM zI rIte dharma sAdhuM ? AyuSya alpa rahyuM che, te teTalAmAM mAre keTale dharma sAdhave ? agni lAgyA pachI tatkALa ke kheda te kema bane?" bhaMDAramAM, Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI RSabhadevano pAMcame bhava (lalitAMga deva) sarga 1 lo. svayaM buddhe kahyuM- he mahArAja ! kheda kare nahIM ane daDha thAo. tame paralokamAM mitra samAna yatidharmane Azraya kare. eka divasanI paNa dIkSA pALanAre mANasa mekSa prApta karI zake che, te svarganI zI vAta ?" pachI mahAbaLa rAjAe tema karavuM svIkArI, AcArya jema prAsAdamAM pratimAnuM sthApana kare tema putrane pitAnI padavI upara sthApana karyo. tadanaMtara dIna ane anAtha lokone teNe evuM anukaMpAdAna ApyuM ke tethI te nagaramAM yAcanA kare e kaI paNa dIna rahyo nahIM. jANe iMdra hoya tema teNe sarva caityamAM vicitra prakAranA vastra, mANijya, suvarNa ane kusumAdikathI pUjA karI pachI svajanene khamAvI, munIMdranA caraNa samIpe jaI teNe mokSalakSamInI sakhIrUpa dIkSA aMgIkAra karI. sarva sAvadyAganI virati karavAnI sAthe te rAjarSie caturvidha AhAranuM paNa pratyA khyAna karyuM. pachI samAdhirUpI amRtanA jharAmAM niraMtara magna rahI kamalinInA khaMDanI peThe teo jarA paNa glAni pAmyA nahIM, paraMtu mahAsattaziromaNi te jANe bhejya padArtha nuM bhajana karatA hoya ane peya padArthanuM pAna karatA hoya tema akSINu kAMtivALA thavA lAgyA. bAvIza divasanuM anazana pALIne prAMte samAdhimAM paMcaparameSThI namaskAranuM smaraNa karatAM temaNe kALa karyo. tyAMthI jANe divya azvo hoya tevA pite saMcita karelA puNyavaDe teo tatkALa durlabha evA IzAna kalpane prApta thayA. tyAM zrIprabha nAmanA vimAnamAM utpanna thavAnA zayanasaMpuTane viSe meghanA garbhamAM jema vidyapuMja utpanna thAya tema te utpanna thayA. divya AkRti, samacaturansa saMsthAna, sapta dhAtuothI rahita zarIra, zirISa pupanA jevI sukumAratA, dizAonA aMtarabhAgane AkrAMta kare evI kAMti, vajA jevI kAyA, meMTe utsAha, sarva prakAranAM puNya lakSaNe, IcchA pramANe rUpa dhAraNa karavAnI zakti, avadhijJAna, sarva vijJAnamAM pAraMgatapaNuM, aNimAdi ATha siddhinI prApti, nirdoSatA ane aciMtya vaibhava-evA sarva guNe yukta te lalitAMga evuM sArthaka nAma dhAraNa karanAra deva thayA. baMne caraNamAM ratnanA kaDAM, kaTIbhAga upara kaTIsUtra, hAthamAM kaMkaNa, bhujAomAM bAjubaMdha, vakSasthaLa upara hAra, kaMDamAM yika (gaLaca), kAnamAM kuMDaLa, mastaka upara puSpamALA tathA kIrITa-vagere AbhUSaNe, divya vastro ane sarva aMgenA bhUSaNarUpa yauvana tene utpanna thavAnI sAthe ja prApta thayuM. te vakhate pratizathI dizAone gajAvI mUkatA duMdubhi vAgyA ane jagatane AnaMda kare tathA ya pAma" evA zabdo maMgaLapAThake bolavA lAgyA. gIta vAjIMtranA nirdoSathI ane baMdIjanene kelAhaLathI AkuLa thayeluM te vimAna, jANe potAnA svAmInA AvavAthI thayelA harSavaDe garjanA karatuM hoya tevuM jaNAvA lAgyuM. pachI jema sUtelo mANasa uThe tema te lalitAMga deva uThIne AvI rItane dekhAva joI vicAravA lAgyo-"zuM A IndrajALa che ? zuM svama che ? zuM mAyA che? ke zuM che ? A sarva gItanRtyAdi mane uddezIne kema pravarte che? A vinIta ko mAre viSe svAmIpaNuM dhAraNa karavAne mATe kema talpI rahyA che ? ane A lakSmInA maMdirarUpa, AnaMdanA sadanarUpa, sevavA lAyaka, priya ane ramaNIya bhuvanamAM huM kyAMthI Avyo chuM ? AvI rIte tenA manamAM vitarko pyurI rahyA hatA, tevAmAM pratihAre tenI pAse AvI, aMjali jeDI kemaLa girAthI nIce pramANe vijJapti karI- 1 ka5 devaloka, izAna kalpa-bIju devaka, Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM lalitAMga devane pratihAre kahela svarUpa 25 "he nAtha ! ApanA jevA svAmIthI Aja ame dhanya thayA chIe ane sanAthe thayA chIe, tethI namra sevake upara Apa amRtatulya dRSTithI prasAda kare che svAmina ! sarva Icchitane ApanAruM, avinAzI lakSmIvALuM ane sarva sukhanuM sthAna evuM A IzAna nAme dvitIya devaleka che. A devalokamAM je vimAnane hamaNuM Apa alaMkRta kare che te zrIprabha nAme puSpage prApta karyuM che. ApanI sabhAnA maMDanarUpa A sarve sAmAnika devatAo che, jethI tame eka che te paNa jANe aneka che evuM A vimAnamAM dekhAya che. he svAmin ! maMtranA sthAnarUpa evA A tetrIza purohita devatAo che ane teo ApanI AjJAnI IcchA kare che, mATe temane samayocita Adeza kare. AnaMda karavAmAM pradhAnapaNuM karanArA A parSadAnA devatAo che, jeo lIlAvilAsanI geSThImAM ApanA manane ramADaze. niraMtara bakhtaranA paheranArA, chatrIza prakAranAM tINa zAne dhAraNa karanArA ane svAmInI rakSA karavAmAM catura evA A tamArA AtmarakSaka devatAo che. ApanA nagaranI (vimAnanI) rakSA karanArA A lekapAla devatAo che, sainyanA dhuraMdhara evA A senApatio che ane A pauravAsI tathA dezavAsI jevA prakIrNaka devatAo ApanI prarapa che. teo savera ApanI AjJAne nirmAlya tarIke paNa pitAnA mastaka upara dhAraNa karaze. A Abhigika devatAo ApanI dAsarUpe sevA karanArA che ane A kibiSaka devatAo sarva prakAranAM malina kArya karanArA che. suMdara ramaNIothI ramaNika AMgaNuM vALA, manane prasanna karanArA ane ratnathI racelA A tamArA prAsAde che, suvarNakamaLanI khANurUpa A ratnamaya vApikAo che, ratnanA ane suvarNanA zikharavALA A tamArA kIDAparva che. harSakArI ane svaccha jaLavALI A krIDAnadIo che, nitya puSpa phaLane ApanArA A kIDAughAne che ane pitAnI kAMtivaDe dizAonA mukhane prakAzita karanAra jANe sUryamaMDaLa hoya evo suvarNa ane mANijyathI racelo A tamAre sabhAmaMDapa che. cAmara, Adarza ane paMkhA jeonA hAthamAM che evI A vArAMganAo tamArI sevAmAM ja mahotsavane mAnanArI che ane cAra prakAranAM vAdyamAM catura e A gaMdharvavarga ApanI ! pAse saMgIta karavAne sajaja thaI rahyo che." A pramANe pratihArIe kahyA pachI dIdho che uga jeNe evA te lalitAMga devane avadhijJAnathI jema AgalA divasanI vAtanuM samaraNa thAya tema pUrva janmanuM smaraNa thayuM. "aho ! pUrve huM vidyAdharane svAmI hate. mane dharmamitra evA svayaMbhuddha maMtrIe janaMdra dharmane bodha karyo hato, tethI dIkSA laIne meM anazana karyuM hatuM. tenuM A phaLa prApta thayuM che. ahA dharmane aciMtya prabhAva che ! evI rIte pUrvajanmanuM smaraNa karI tatkALa tyAMthI UThI chaDIdAre jene hAthane Teko Ape che evA te deve siMhAsana ala. kata karyuM. te samaye jyadhvani kurI rahyo. devatAoe temane abhiSeka karyo, cAmare vIjhAvA lAgyA ane gAMdharvo madhura ane maMgaLagIta gAvA lAgyA. pachI bhaktivaDe bhAvita manavALA te lalitAMga deve tyAMthI UThI caityamAM jaI zAzvatI ahastratimAonI pUjA karI ane devatAonA traNa grAmanA udgArathI madhura ane maMgaLamaya gAyananI sAthe vividha tetrothI jinezvaranI stuti karI. pachI teNe jJAnadIpaka pustaka vAMcyA ane maMDapanA staMbha upara DAbalAmAM rahelA arihaMtanA asthinuM arcana karyuM. A - 4 Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svayaM prabhA devInuM rUpa-varNana. sarga 1 le. pachI pUrNimAnA caMdra jevuM divya Atapatra dhAraNa karavAthI prakAzamAna thaI te kIDAbhuvanamAM gayA. tyAM teNe pitAnI prabhAthI vidyu...bhAne paNa bhagna karanArI svayaMprabhA nAme devIne dIThI. tenAM netra, mukha ane caraNa atizaya kemaLa hatAM, tethI teonA miSathI jANe lAvaNyasiMdhunA madhyamAM rahela kamalavATikAra jevI te jaNAtI hatI. anupUrvathI skUla ane goLa evA urUthI jANe kAmadeve potAnA bhAthAne tyAM sthApana karyA hoya tevI te jaNAtI hatI. rAjahaMsanA TeLAvaDe vyApta taTethI jema saritA zebhe tema nirmaLa vastravALA vipula nitaMbathI te zobhatI hatI. puSTa ane unnata stanane bhAra vahana karavAthI kRza thayuM hoya tema vajInA madhyabhAga jevA kRza udarathI te manahara lAgatI hatI. tene traNa rekhAvALo ane madhura svara bolanAre kaMTha jANe kAmadevanA vijayane kahenAre zaMkha hoya te jaNAtuM hatuM. biMbaphaLane tiraskAra karanAra cheSThathI ane netrarUpI kamaLanA nALavAnI lIlAne grahaNa karanArI nAsikAthI te ghaNI suMdara jaNAtI hatI. pUrNimAnA ardhA karelA caMdramAnI sarva lakSmIne haranArA tenA suMdara ane snigdha lalATathI te cittane harI letI hatI. kAmadevanA hiMDoLAnI lIlAne ceranArA tenA karNa hatA. puSpabANanA dhanuSyanI zebhAne haranArI tenI bhrakuTI hatI. sukharUpI kamaLanI pAchaLa pharanAre jANe bhramara samUha hoya tevo ane snigdha kAjaLa je zyAma tene kezasamaha hato. sarvA ge dhAraNa karelAM ratnAbharaNenI racanAthI jANe jaMgamapaNAne pAmelI kAmalatA hoya tevI te jaNAtI hatI ane mane hara mukhakamaLavALI hajAre apsarAothI te vIMTaLAyelI hatI, tethI jANe ghaNI saritAthI vIMTAyelI gaMgAnadI hoya tevI te zobhatI hatI. lalitAMga devane pitAnI samIpe AvatA joI teNIe atizaya snehathI yuktivaDe UbhA thaI tene satkAra karyo, eTale te zrIprabha vimAnano svAmI teNInI sAthe eka paryakaja upara beThe. eka kayArAmAM rahelI latA ane vRkSa zebhe tema sAthe beThelA teo zobhavA lAgyA. nigaDa (beDI)thI niyaMtrita lAnI jema niviDa rAgathI niyaMtrita thayela temanAM citta paraspara lIna thaI gayA. jene prema-saurabha: avicchinna che evA te zrIprabha vimAnanA prabhue devI svayaMprabhAnI sAthe kriIDA karatAM eka kaLAmAtranI peThe ghaNe kALa nirgamana karyo. pachI vRkSathI jema patra paDI jAya tema Ayu pUrNa thavAthI svayaMprabhA devI tyAMthI cavI gaI. AyuSya kSINa thaye IMdra paNa rahevAne samartha nathI. priyAnA virahathI utpanna thayelA duHkhathI te deva jANe parvatathI AkrAMta thayA hoya ane jANe vajAthI tADita thayuM hoya tema mUccha pAmyuM. pachI kSaNavAre saMjJA prApta karIne pitAnA pratizabdathI AkhA zrIprabha vimAnane vilApa karAvate te vAraMvAra vilApa karavA lAgyuM. upavanamAM tene prIti thaI nahIM, vApikAmAM AnaMda prApta thaye nahIM, kIDA parvatamAM svasthatA pAmyo nahI ane naMdanavanathI paNa te harSita thayo nahIM. "he priyA, ! he priyA ! tuM kayAM che ?" ema belI vilApa karatA te akhila vizva svayaMprabhAmaya jatA cetarapha pharavA lAge, ahIM svayaM buddha maMtrIne pitAnA svAmInA mRtyuthI vairAgya utpanna thayo ane teNe zrIsiddhAcArya nAme AcAryanI pAse dIkSA aMgIkAra karI. ghaNA kALa paryata aticAra 1 chatra. 2 kamaLanI vADI. 3 nadI. 4 palaMga. 5 sugaMdha Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM. nirnAmikAnuM vRttAMta. 27 rahita vrata pALIne kALa karI, te IzAna devalokamAM Idrane daDhadhAma nAme sAmAnika deva thayo. te udAra buddhivALA deve pUrva bhavanA saMbaMdhathI baMdhunI peThe prema-vyApta thaI, tyAM AvI lalitAMga devane AzvAsana pamADavAne kahyuM-he mahAsattva ! phakta strIne mATe Ama kema meha pAme che ? dhIrapuruSa prANatyAgane samaya Ave te paNa AvI dazAne prApta thatA nathI." lalitAge kahyuM-baMdhu ! tame ema kema belo che ? prANune viraha sahana thaI zake, paNa kAMtAviraha dusaha che. A saMsAramAM sAraMgalocanA ja eka sArabhUta che, kemake tenA vinA sarva saMpattio asAra thaI gaI che. tenA evA duHkhathI IzAnadrane te sAmAnika deva pazu duHkhI thaI gaye.. pachI avadhijJAnane upayoga daI teNe kahyuM- he mahAnubhAva! tame kheda kare nahIM. meM jJAnavaDe tamArI thanArI priyA kyAM che te jANyuM che, mATe svastha thAo ane sAMbhaLe-pRthvI upara ghAtakIkhaMDanA pUrva videha kSetrane viSe naMdI nAme grAmamAM daridra sthitivALe nAgila nAme gRhapati rahe che. te udarapUti karavAne mATe niraMtara pretanI peThe bhame che, te paNa sudhita ane tRSita sthitimAM sUve che ane te ja pAcho UThe che, dAridrayane bubhukSAnI jema tene maMda bhAgyamAM ziramaNi evI nAgazrI nAme strI che. pAmanAra vyAdhivALAne jema uparAuparI pheDakIo thayA kare tema nAgilane uparAupara cha putrIo thaI. tenI te putrIo gAmanA DukkaranI jema prakRtithI ghaNuM khAnArI, kurUpa ane jagane viSe niMdA pAmanArI thaI. pachI pharIthI paNa tenI strI sagarbhA thaI. prAye daridrIne zIdhra garbha dhAraNa kare evI strI hoya che. e samaye nAgila manamAM ciMtA karavA lAgyA-"A mAre kayA karmanuM phaLa haze, jethI huM manuSya lekamAM rahIne paNa narakanI vyathA bhegavuM chuM, janmathI prApta thayelA ane jene pratikAra thave azakaya che evA A dAridrayathI, udhaivaDe jema vRkSa kSINa thAya tema huM kSINa thaI gayuM chuM. jANe pratyakSa alahamI hoya, jANe pUrva janmanI variNuM hoya tevI ane nilakSaNa mUtivALI A kanyAoe mane paDyo che. je have A vakhate paNa duhitAne prasava thaze te huM A kuTuMbane tyAga karI dezAMtaramAM jato rahIza." ema ciMtA karyA kare che tevAmAM te daridranI gRhiNIe putrIne ja janma Apyo. karNamAM soyanA praveza je duhitAne janma teNe sAMbhaLyo eTale adhama baLada jema bhArane cheDI cAlyo jAya tema te nAgila kuTuMbane cheDIne cAlyA gaye. tenI strIne prasavaduHkha upara patipravAsanI vyathA tatkALa paDelA ghA upara kSAra paDyA jevI thaI. ati duHkhita thayelI nAgazrIe te kanyAnuM nAma paNa pADayuM nahIM, tethI loko tenuM nirnAmikA evuM nAma kahevA lAgyA. nAgazrIe tenuM samyaka prakAre pAlana karyuM nahI to paNa te bALA vRddhi pAmavA lAgI. vajIthI haNAyelA prANInuM paNa AyuSya truTita na thayuM hoya te mRtyu thatuM nathI. atyaMta durbhagA ane mAtAne udvega karanArI te bAlikA bIjAne ghare halakA kAma karI kALa nirgamana karavA lAgI. ekadA utsavane divase keI dhanADhyanA bALakanA modaka joI te bAlikA potAnI mAtA pAse meka mAMgavA lAgI. te vakhate tenI mAtAe gusse thaIne kahyuM-medaka zuM tArA bApa thAya che ke tuM te mAMge che ? je tAre mAdaka khAvAnI IcchA hoya te aMbaratilaka parvata upara kASThane bhAro levA doraDI 1 haraNa sarakhA locanavALI strI. 2 bhUkha. 3 khasa. 4 putrI. * durbhAgyavALI. Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirnAmikAne kevalI-samAgama. saga 1 le. laIne jA. piotAnI mAtAnI aDAyA chANanA agni jevI dahana karanArI vANI sAMbhaLIne rUdana karatI te bALA 2ju laIne parvata bhaNI cAlI. te samaye te parvatanA zikhara upara ekarAtri pratimAo rahelA yugadhara nAme munine kevaLajJAna utpanna thayuM hatuM, tethI saMnihita rahelA devatAoe kevaLajJAnanA mahimAne utsava karavAne AraMbha karyo hate. parvatanI najIkanA nagara ane grAmavAsI loko e samAcAra sAMbhaLI te munIzvarane vaMdana karavA utAvaLA utAvaLA AvatA hatA. nAnA prakAranA alaMkAra ane bhUSaNethI zobhita thayelA lokone AvatA joI jANe citramAM AlekhelI hoya tema vismaya pAmIne nirnAmikA UbhI rahI. paraMparAe lokonuM Agamana-kAraNa jANuM duHkhanA bhAranI peThe kAnA bhArAne cheDI daI tyAMthI cAlI ane bIjA lokenI sAthe parvata upara caDhI. tIrtho sarvane mATe sAdhAraNa che. te mahAmunine caraNane kalpavRkSa sadaza mAnanArI nirnAmikAe AnaMdathI temane vaMdanA karI. kahyuM che ke gatine anusaranArI mati thAya che. munIzvare meghanI jevI gaMbhIra vANIthI lekasamUhane hitakArI ane AhalAdakArI dharmadezanA ApI-kAcA sUtranA bharelA khATalAnI upara ArohaNa karanAranI jema manuSyane viSayanuM sevana saMsArarUpa bhUmine viSe pADavAne mATe ja che. jagatamAM putra, mitra ane kalatra vigerene samAgama eka grAmamAM rAtrinivAsa karI sUtelA vaTemArga che . che. corAzI lAkha yonimAM bhamatAM jene je anaMta dukhane bhAra che te pitAnA karmanA pariNAmathI utpanna thayele che." A pramANenI dezanA sAMbhaLI aMjalI joDI nirnAmikA belI-he bhagavana! Apa ( rAya ane raMkane viSe samadaSTivALA che tethI huM vijJapti karIne pUchuM chuM ke Ape saMsArane duHkhanA sadanarUpa kahyA, paraMtu mArAthI adhika duHkhI kaI che ?" | kevaLI bhagavate kahyuM "he dukhI bALA ! he bhadre ! tAre te zuM duHkha che, tArI karatAM paNa atyaMta duHkhI jIve che tenI hakIkata sAMbhaLa. jeo pitAnA duSkarmanA parUi NAmathI narakagatimAM utpanna thAya che, temAMthI keTalAkanAM zarIra bhedAya che, keTalAkanAM aMga chekAya che ane keTalAkanAM mastaka judAM paDe che, te naraka gatimAM paramAdhArmika asurethI keTalAka prANIo tala pIlavAnI peThe yaMtrathI pIlAya che, keTalAka kaSanI jema dArUNa karavAthI verAya che ane keTalAeka sphoTA lehanA ghaNathI lehapAtronI peThe kuTAya che. te asure keTalAkane zULInI zayyA upara suvADe che, keTalAkane vastranI peThe zilAtaLa sAthe aphALe che ane keTalAkanA zAkanI peThe khaMDa khaMDa kare che. te nArakI jInAM zarIra vakriya hevAthI tarata pharIthI maLI jAya che, eTale te paramadhAmike punaH tevI rIte pIDita kare che. evI rItanAM duHkha bhegavatAM teo karuNa svarathI AThaMda kare che. tyAM tRSita thayelA jIne vAraMvAra tapAvelA sIsAne rasa pAya che ane chAyAnI IcchAvALA prANIone asipatra+ nAmanA vRkSa nIce besADe che. pitAnA pUrva karmanuM smaraNa karatA te nArake muhUrta mAtra paNa vedanA vinA rahI zakatA nathI. he vatsa ! te napuMsakavedI nArakIone je duHkha thAya che te sarvanuM varNana paNa mANasane dukha utpanna kare che. * taravAra jevA pAMdaDAvALA. Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM. cAre gatinA duHkhenuM varNana. vaLI e nArakIonI vAta te dUra rahI, paraMtu pratyakSa dekhAya che evA jaLacara, sthaLacara ane AkAzacArI tiryaMca prANIo paNa potAnA pUrva karmavaDe prApta thayelA aneka prakAranAM duHkha bhogave che. jaLacara jIvomAMnAM keTalAka to eka bIjAnuM bhakSaNa karI jAya che, keTalAkane bagalAMo gaLI jAya che. tvacAnA athI manuSya teonI tvacA utAre che, mAMsanI peThe teo bhuMjAya che, khAvAnI IcchAvALA teone pakAve che ane carabInI IcchA vALA teone gALe che. sthaLacara jaMtuomAM nirbaLa mRga vagerene sabaLa siMha vagere prANIo mAMsanI IcchAthI mArI nAkhe che. mRgayAmAM Asakta cittavALA mAMsanI IcchAthI athavA krIDA nimitte te niraparAdhI prANIone vadha kare che ane baLada vigere prANIo kSudhAtRSA-TADha taDake sahana kare, atibhAra vahana kare ane cAbuka-aMkuza-paNane mAra khama vagere kriyAthI ghaNI vedanA pAme che. AkAzacArI pakSIomAM tetara, zuka, pata ane cakalA vagerene teonA mAMsanI IcchAvALA bAja, siMcAnaka ane gIdha pakSIo pakaDIne khAI jAya che tathA zikArIe e sarvane nAnA prakAranA upAyathI pakaDI ghaNI viTaMbanA pamADe che. te tiryaMcone bIjA zastra tathA jaLAdikanA paNa aneka bhaya hoya che, mATe potapotAnA pUrvakarmanuM nibaMdhana jene prasAra na rokI zakAya evuM che. jeone manuSyatva prApta thAya che temAM paNa keTalAka prANuo janmathI ja AMdhaLA, baherA, paMgu ane keDhIo thAya che, keTalAeka cerI karanArA ane parastrIgamana karanArA prANIo nArakInI peThe judA judA prakAranI zikSAthI nigraha pAme che ane keTalAka nAnA prakAranA vyAdhiothI pIDAtA pitAnA putrothI paNa upekSAne pAme che. keTalAeka mUlyathI vecAyelA (nekara, gulAma vagere) khaccaranI peThe pitAnA svAmInI tADanA tarjanA ame che, ghaNe bhAra upADe che ane kSudhA tRSAnAM duHkha sahana kare che. * parasparanA parAbhavathI kaleza pAmelA ane pitapotAnA svAmInA svAmItvathI baddha thayelA devatAone paNa niraMtara duHkha raheluM che. svabhAvathI dArUNa ane apAra evA A saMsAramAM, samudramAM jema jaLajaMtuone pAra nathI tema duHkhane paNa pAra nathI. bhUtapretAdikathI saMkalita sthAnamAM jema maMtrAkSa teno pratikAra karanAra hoya che, tema duHkhanA sthAnarUpa A saMsAramAM jinapajJa dharma saMsAraduHkhane pratikAra karanAra che. ati bhArathI jema vahANa samudramAM DUbI jAya tema hiMsAthI prANI narakarUpI samudramAM DUbI jAya che, mATe kadApi hiMsA karavI nahIM. haMmezA asatyane tyAga karo, kAraNa ke asatya bolavAthI vaMTeLIAthI jema tRNa bhame tema mANasa A saMsAramAM cirakALa bhamyA kare che. keInuM paNa adatta levuM nahIM eTale ke kaI paNa cIjanI cerI karavI nahIM, kAraNa ke kAvaca phaLanA sparzanI jema adatta levAthI kayAre paNuM sukha thatuM nathI. abrahmacaryane tyAga karavo. kAraNa ke abrahmacarya rAMkanI peThe gaLe pakaDIne mANasane narakamAM laI jAya che. parigraha ekaThe karaDe nahIM, kAraNa ke ghaNA bhArathI vRSabha kAdavamAM kheMcI jAya che, tema mANasa parigrahanA vazathI duHkhamAM DUbI jAya che. jeo hiMsA vagere pAMca avratano dezathI paNa tyAga kare che teo uttarottara kalyANasaMpattinA pAtra thAya che." jinezvare kahelo dharma. Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : hao nirnAmikAnuM svayaMprabhA tarIke upajavuM saga 1le. - kevaLI bhagavAnanA mukhathI evI hakIkta sAMbhaLIne nirnAmikAne vairAgya utpanna thaye ane lohanA gaLAnI peThe tenI karmagraMthi bhedANa. teNIe te munIzvara pAse samyapha prakAre samyaktva grahaNa karyuM, sarvajJapraNIta gRhastha dharma aMgIkAra karyo ane paralekarUpa mArgamAM pAtheya+ tulya ahiMsAdi pAMca aNuvrata paNa AdaryA. pachI muni mahArAjAne praNAma karI jANe kRtArtha thaI hoya ema mAnatI te nirnAmikA bhAre laI pitAne ghare gaI. te divasathI te subuddhimAna bALAe potAnA nAmanI peThe yugadhara muninI girAne vismaraNa nahIM karatAM nAnA prakAranAM tapa karavA mAMDyAM. te yauvanavatI thaI te paNa te dugatAne kaI paraNya nahi, kAraNa ke kaDavuM tuMbaDuM pAkI gayuM hoya te paNa tenuM kaI bhakSaNe karatuM nathI. hAlamAM vizeSa vairAgyathI ane bhAvathI te nirnAmikA yugadhara muninI pAse anazanavrata grahaNa karIne rahelI che, mATe he lalitAMga deva ! tame tyAM jAo ane tene tamAruM darzana karAve, jethI tamArAmAM Asakta thayelI te mRtyu pAmIne tamArI patnI: thAya. kahyuM che ke "aMte jevI mati tevI gati thAya che." pachI lalitAMga deve tema karyuM ane tenA upara rAgavatI thayelI te satI mRtyu pAmIne svayaMprabhA nAme tenI patnI thaI. jANe praNaya krodhathI nAzI gayelI strI pAchI prApta thaI hoya tema potAnI priyAne prApta karI lalitAMga deva adhika krIDA karavA lAge; kemake ghaNe tApa lAgyo hoya tyAre chAyA prItine mATe ja thAya che. evI rIte krIDA karatAM keTaleka kALa gayA pachI lalitAMgadevane pitAnA vananA cinha jovAmAM AvyAM. jANe tene viyAga thavAnA bhayathI heya tema ratnAbharaNe nisteja thavA lAgyAM, mukuTanI mALAo plAna thavA lAgI ane tenAM aMgava malina thavA lAgyAM. jyAre dukha najIka Ave che tyAre lakSmIpati paNa lakSmIthI mukta thaI jAya che. e samaye tene dharmane anAdara ane bhegamAM vizeSa Asakita thaI jyAre aMtasamaya Ave che tyAre ghaNuM karIne prANuonI prakRtimAM pheraphAra thAya ja che. tenA parijanenA mukhamAMthI apazukanamaya-zekakAraka ane virasa vacane nIkaLavA lAgyAM. kahyuM che ke bolanArAnA mukhamAMthI bhAvikAne anusaranArI ja vAcA nIkaLe che. janmathI prApta thayelI lakSamI ane lajjArUpa priyAe, jANe teNe kAMI aparAdha karyo hoya tema tene choDI dIdho. kIDIne jema mRtyu samaye ja pAMkho Ave che tema te ahIna ane nidrArahita hatuM, te paNa aMtasamaya najIka AvavAthI tene dInatA ane nidrA prApta thaI. hadayanI sAthe tenA saMdhIbaMdha zithila thavA lAgyA. mahA baLavAna puruSathI paNa akaMpya evA tenA kalpavRkSo kaMpavA lAgyA. tenA nirogI aMga ane upAMganA sAMdhAo jANe bhaviSya kALe AvavAnI vedanAnI zaMkAthI hoya tema bhagna thavA lAgyA. jANe bIjAone sthAyIbhAva jevAne asamartha heya tema tenI dRSTi padArtha grahaNa karavAmAM jovAmAM asamartha thavA lAgI. garbhAvAsamAM nivAsa karavAnA duHkhane bhaya lAgyo hoya tema tenAM sarva aMgo kaMpayamAna thavA lAgyAM ane upara mahAvata beThele heya evA gajeMdranI peThe te lalitAMgadeva, ramya-kIDA parvate, saritA, vApikA, dIIikA ane udyAnamAM paNa prItine pAmyo nahi tenI AvI sthiti joI devI svayaMprabhAe kahyuM- he nAtha ! Apane zuM zuM aparAdha karyo che ke Apa Ama vihaLacitta jaNAe che?" + bhAtu. Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1luM. zrImatIne thayela jAtismaraNa jJAna. teNe kahyuM-priyA ! te kAMI paNa aparAdha karyo nathI, he su! aparAdha te meM ja karyo che ke pUrva bhAve ghaNuM ja che tapa karyo. pUrva janmamAM huM vidyAdharane rAjA hatuM tyAre bhegakAryamAM jAgRti ane dharmakAryamAM pramAdavALe hato. mArA subhAgye prerela hoya tema svayaM buddha nAmanA maMtrIe eka mAsa zeSa Ayu rahyuM tyAre mane jainadharmane bodha karyo ane meM tene svIkAra karyo. te TUMkI mudatamAM karelA dharmanA prabhAvathI, huM ATalo kALa zrIprabha vimAnane svAmI rahyo, paraMtu have huM vIza, kAraNa ke alabhya vastu kayAre paNa maLI zakatI nathI." te evI rIte bele che tevAmAM che AjJA karela dharmA nAme deva tenI pAse AvIne kahevA lAgyo-Aje IzAnaka95nA svAmI naMdIzvarAdika dvIpamAM jinendrapratimAnI pUjA karavAne javAnA che, mATe tame paNa tenI AjJAthI cAle." evuM sAMbhaLI aho bhAgyavazAt svAmIne hukama paNa samayane ucita ja thaye" ema belate harSa pAmIne pitAnI vallabhA sahita tyAM javA cAle. naMdIzvara dvIpamAM jaI teNe zAzvatI ahastratimAnI pUjA karI ane pUjA karatAM upajelA pramodathI pitAne cyavana kALa visarI gayo. pachI svaccha cittavALe te deva bIjA tIrtho pratye jate hate. tevAmAM AyuSya kSINa thavAthI kSINa telavALA dIpakanI peThe te mArgamAM ja abhAva pratye pAmya-cavI gaye. jaMbudvIpamAM sAgaranI samIpe rahelA pUrva videhamAM, sItA nAmanI mahAnadInA uttara taTa tarapha puSkalAvatI nAmanI vijayane viSe, lAhormala nAmanA mahATA nagaranA suvarNacaMgha rAjAnI lakSmI nAme strInI kukSIthI te lalitAMga devane jIva putrapaNe utpanna thaye. AnaMdathI praphullita thayelA mAtApitAe prasanna thaI zubha divase te putranuM vAgha nAma pADyuM. lalitAMgadevanA viyegathI duHkhAtta thayelI svayaMprabhA devI paNa keTaleka kALe dharmakAryamAM lIna thaI, tyAMthI evI ane te ja vijayamAM puMDarIkiNI nagarInA vajasena rAjanI guNavatI nAme strIthI putrIpaNe utpanna thaI te atizaya zobhAvALI hovAthI mAtApitAe tene zrImatI evuM nAma pADayuM. jenA hastapalava vilAsa karI rahyA che evI ane kamaLAMgI te bALA udyAnapAlikAthI jema latA lAlita thaI vRddhi pAme tema dhAtrIothI lAlita thayelI anukrame vRddhi pAmavA lAgI. pitAnI snigdha kAMtithI jANe gaganataLane palavita karatI hoya evI te rAjabALAne-suvarNanI mudrikAne jema ratna prApta thAya tema-cauvana prApta thayuM. ekadA saMdhyAnI abhralekhA jema parvata upara caDe tema te pitAnA sarvatobhadra nAmanA mahela upara caDI. tevAmAM anerama nAme udyAnamAM koI munIzvarane kevaLajJAna utpanna thavAthI tyAM jatA devatAo tenA jevAmAM AvyA. teone joI AvuM meM pUrve jeyeluM che' ema vicAranArI te bALAne rAtrinA svapnanI peThe pUrvajanmanuM smaraNa thayuM. jANe hRdayamAM utpanna thayelA pUrvabhavanA jJAnane bhAra vahana karavAne asara martha hoya tema te kSaNavAramAM mUccha pAmI pRthvI upara paDI gaI. sakhIoe caMdanAdika vaDe upacAra karavAthI saMjJA AvI, eTale UThIne pitAnA cittamAM vicAravA lAgI ke pUrva janmamAM lalitAMga nAme deva mArA pati hatA, te svargathI cavelA che, paNa hAla te kayAM avatarelA che tenI khabara na hovAthI mane pIDA thAya che. mArA hadayamAM te ja saMkrAMta thayelA che ane te ja mArA hRdayezvara che; kAraNa ke kapUranA pAtramAM lavaNa Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hara paMDitAe Alekhela paTa. sarga 1 le. keNu nAkhe? te mArA prANapati je mArA vacanagecara na thAya te bIjAnI sAthe AlApa karavAthI mAre sayuM" ema vicArIne teNIe mauna grahaNa karyuM. jyAre te belI nahIM tyAre tenI sakhIoe devadoSanI zaMkAthI maMtrataMtrAdikanA yathocita upacAra karavA mAMDyA. tevA seMkaDe upacArathI paNa teNIe mauna cheDayuM nahIM, kemake anya vyAdhine anya auSadha zAMtikAraka thatuM nathI. prayojana paDe tyAre te pitAnA parijanane akSara lakhIne athavA bhrakuTI ane hasta vigerenI saMjJAthI jaNAvavA lAgI. eka vakhate zrImatI pitAnA krIDAughAnamAM gaI, te samaye ekAMta jANI tenI paMDitA nAmanI dhAtrIe kahyuM - "rAjaputrI! tuM mArA prANa jevI che ane huM tArI mAtA samAna chuM. tethI ApaNe baMnene paraspara avizvAsa rAkhavAnuM kAMI paNa kAraNa nathI. he putrI ! je hetuthI te mauna dhAraNa karyuM che te hetu mane kahe ane duHkhamAM mane bhAgiyaNa karIne tAruM duHkha halakuM kara. tAruM duHkha jANyA pachI tenA upAyane mATe huM prayatna karIza; kemake rega jANyA vinA tenI cikitsA thaI zakatI nathI." pachI prAyazcita lenAre mANasa jema saddaguru pAse yathArtha vRttAMta nivedana kare tema zrImatIe pitAne pUrva janma yathArtha rIte paMDitAne saMbhaLAve, eTale te sarva vRttAMta eka paTamAM AlekhIne upAyamAM paMDitA evI te paMDitA paTa laIne bahAra cAlI. te samayanA arasAmAM vajana cakravatInI varSagAMTha AvelI hovAthI te prastAva upara ghaNA rAjAo ane rAjakumAre tyAM AvavA lAgyA hatA. te vakhate jANe zrImatIne mATe mane ratha hAya evA te AlekhelA paTane skuTa rIte paheLe karI paMDitA rAjamArgamAM UbhI rahI. keTalAeka Agama jANanArAo Agamana artha pramANe Alekhela naMdIzvaradvIpa vigere joI tenI stuti karavA lAgyA. keTalAeka mANase zraddhAthI pitAnI grIvAne kaMpAvatA temAM AlekhelA zrImat arhatanA pratyeka biMbanuM varNana karavA lAgyA, kaLA-kauzalyamAM pravINatA dhAraNa karanArA keTalAeka pAMthA tINa netravaDe te paTa joIne rekhAonI zuddhinI vAraMvAra prazaMsA karavA lAgyA ane keTalAka loko kALA, gheLA, pILA, lIlA ane rAta raMgAvaDe saMdhyAbha4 sadaza karelA te peTanI aMdaranA raMganuM varNana karavA lAgyA. evA vakhatamAM yathArtha nAmavALA durdazana rAjAne duddata nAmane putra tyAM AvI caDyo. te kSaNavAra paTane joI kapaTa-mUchIe pRthvI upara paDyo ane pachI jANe saMjJA prApta thaI hoya tema UDyo. UThyA pachI lokoe tene mUrchAnuM kAraNa pUchyuM. eTale kapaTa nATakavaDe te potAne vRttAMta kahevA lAgyo- "A paTamAM koI e mAruM pUrvajanmanuM caritra AlekhyuM che tenA darzanathI mane jAtismaraNa jJAna utpanna thayuM. A huM lalitAMga deva chuM ane mArI devI svayaMprabhA che.' evI rIte je che temAM lakhyuM hatuM te pramANe teNe kahyuM. pachI paMDitAe tene kahyuM- "je evI rIte hoya te A paTamAM sthAna kayAM kayAM che te aMgulIvaDe batAve." dardI kahyuM- A meruparvata che ane A puMDarikINI nagarI che. pharI paMDitAe muninuM nAma pUchyuM tyAre teNe kahyuM-'muninuM nAma huM vismRta thaI gayo chuM." teNIe punaH pUchyuM ke maMtrIothI vIMTAyelA A rAjAnuM nAma zuM ane A tapasvInI kepyuM che te kaho" teNe kahyuM- " huM teonA nAma jANatA nathI." mArI sAthe vAtacIta na karI zake. 1 catura. 2 avasara. 3 zAsa. 4 sAMjanA vAdaLA. 5 zuddhi Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mana caritra le teNIe khaDamAM garamANa thayuM che kaNa ne parva 1 luM svayaMprabhAne viyega - 33 e uparathI "A mAyAvI che ema paMDitAe jANyuM, eTale teNIe upahAsyathI kahyuMvatsa ! tArA kahevA pramANe A tAruM pUrvajanmanuM caritra che. lalitAMga devane jIva tuM che. ane tArI patnI svayaMprabhA hamaNuM naMdIgrAmamAM karmaSathI paMgu thaIne avatarelI che, teNane jAtismaraNa thayuM che tethI pitAnuM caritra A paTamAM AlekhIne jyAre huM dhAtakI khaMDamAM gaI hatI tyAre teNIe mane ApyuM hatuM te paMgu strInI dayA AvavAthI meM tane zodhI kADhayo, mATe have mArI sAthe cAla, huM tane dhAtakIkhaMDamAM tenI pAse laI jAuM. he putra! e garIba bicArI tArA viyegathI duHkhavaDe jIve che, mATe tyAM jaIne tArA pUrvajanmanI prANavallabhAne AzvAsana Apa." ema kahI paMDitA mauna rahI, eTale tenA samAna vayasya mitroe upahAsyapUrvaka kahyuM-'mitra ! tamane strIratnanI prApti thaI tethI tamArA puNyano udaya thayo jaNAya che, mATe tyAM jaIne te paMgu strIne maLe ane haMmezAM tenuM poSaNa kare? mitronuM evI rIte upahAsya sAMbhaLI duauMtakumAra vila thaye ane vecelI vastumAM avaziSTa vastu rahe te thaIne tyAMthI cAlyo gayo. thoDA vakhata pachI te jagyAe lehAgalapurathI Avele vajaja kumAra AvyuM. teNe citramAM AlekheluM caritra joyuM ane tethI te mUccha pAme. paMkhAothI tene pavana nAkhe ane jaLathI siMcana karyuM eTale te UThaDyo. pachI jANe svagathI Avyo hoya tema tene jAtismaraNa thayuM. e vakhate he kumAra ! paTano Alekha joI tamane kema mUccha AvI ?' ema paMDitAe pUchyuM, eTale vAjaMgha nIce pramANe kahevA lAgyuM- he bhadre ! strI sahita mArA pUrvajanmanuM vRttAMta A citramAM AlekheluM che te joIne huM mUccha pAmyo. A zrImAna izAna karyuM che, temAM A zrIprabha vimAna che, A huM lalitAMga deva chuM ane A mArI devI svayaMprabhA che. dhAtakIkhaMDamAM naMdIgrAmane viSe A gharanI aMdara mahAdaridrI puruSanI A nirnAmikA nAme putrI che. te ahIM gaMdhAratilaka nAmanA parvata upara ArUDha thaI che ane teNe A yugaMdhara muninI pAse anazana vrata grahaNa kareluM che. ahIM mArAmAM Asakta evI te strIne huM Atmadarzana karAvavAne AveluM chuM ane pachI te A ThekANe mRtyu pAmIne svayaMprabhA nAme mArI devIpaNe utpanna thaI che. ahIM huM naMdIzvara dvIpamAM jinezvaranA biMbanuM arcana karavAmAM tatpara thaye chuM ane tyAMthI bIjA tIrthomAM jatAM ahIM evI gayo chuM. ekAkinI, dIna ane rAMka jevI thayelI A svayaMprabhA ahIM AvelI che ema huM mAnuM chuM ane te ja mArI pUrvabhavanI priyA che. te strI ahIM ja che ane teNIe ja A jAtismaraNathI lakheluM che ema huM mAnuM chuM, kAraNa ke anubhava vinAno bIje kaI mANasa A pramANe jANuM lakhI zake nahIM." sava sthaLa batAvIne e ema kahI rahyo eTale "tamAruM kahevuM yathAsthita che. ema kahI paMDitA zrImatInI pAse AvI ane hadayane zaya rahita karavAmAM auSadharUpa te AkhyAna tene kahI batAvyuM. meghanA zabdothI vikrara parvatanI bhUmi ratnavaDe aMkurita thAya tema zrImatI pitAnA pyArA patino vRttAMta sAMbhaLavAthI romAMcita thaI. pachI teNe paMDitAnA mukhathI potAnA pitAne vijJapti karAvI. asvataMtrapaNuM e kuLastrIone svAbhAvika dharma che. mayUra jema meghanA zabdathI 1 laMgaDI, A - 5 Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 zrImatInuM pANigrahaNa sarga 1 le. khuzI thAya tema paMDitAnI vANIthI vasena rAjA khuzI thayA ane pachI tarata ja vAjaMgha kumArane bolAvIne teNe kahyuM-"mArI putrI zrImatI pUrvajanmanI peThe A bhavamAM paNa tamArI gRhiNI thAo." vAghe te kabUla karyuM, eTale vajasena cakravatIe, samudra jema vipazune lakSamI paraNAve tema pitAnI putrI zrImatInuM tenI sAthe pANigrahaNa karAvyuM. pachI caMdra ane cAMdInI peThe joDAyelA te strI-bhartAra ujajvaLa rezamI vastra dhAraNa karIne nRpatinI AjJA laI lehAgalapure gayA. tyAM suvarNa jaMgha rAjAe putrane yogya jANI rAjya upara besADyo ane pote dIkSA grahaNa karI. ahIM vasena cakravatIe pitAnA putra puSkarapALane rAjyalakSamI ApI dIkSA aMgIkAra karI ane teo tIrthakara thayA. pitAnI priyA zrImatInI sAthe vilAsa jogavatA vajaMgha rAjAe, hAthI jema kamaLane vahana kare tema rAjyane vahana karyuM. gaMgA ane sAgaranI peThe viyegane nahI pAmatAM-niraMtara bhegasukha bhegavatAM te daMpatIne eka putra utpanna thaye. evAmAM sarpanA bhArAnI upamAne sevana karanArA ane mahAkrodhI evA sImAnA sAmaMta rAjAo puSkarapALa kumArathI viruddha thayA. sarpanI peThe teone vaza karavAne teNe vaja jaMgha rAjAne bolAvyA ane te baLavAna rAjA tene madada karavA cAlyo. IMdranI sAthe IMdrANI cAle tema acaLa bhakitavALI zrImatI paNa tenI sAthe cAlI. ardhamAge gayA tyAM amAvAsyAnI rAtrie paNa caMdrikAnA bhramane ApanAruM eka moTuM zakiTanuM vana temanA javAmAM AvyuM. "A vanamAM dRSTiviSa sarSa rahe che ema pAMthAe kahyuM eTale te bIje mAge cAlyA, kAraNa ke nItina puruSo prastutAthamAM ja tatpara hoya che. anukrame puMDarIkanI upamAvALA vajakaMdha puMDarIkiNI nagarImAM AvyA ane tenA baLathI puSkarapALane sarva sAmaMta vaza thayA. vidhijJa puSkarapALe vaDilanI mAphaka vAje gha rAjAne ghaNuM satkAra karyo. anyadA zrImatInA baMdhunI AjJA laIne, lakSmInI sAthe jema lakSamIpati cAle tema vajaMgha rAjA zrImatInI sAthe tyAMthI potAnA nagara tarapha cAlyA. zatruone nAza karanAra te rAja jyAre zarakaTa vana najIka Avyo tyAre mArganA kuzaLa puruSoe tene kahyuM-hamaNuM A vanamAM be yunione kevaLajJAna utpanna thayuM che, tethI devatAonA AvavAnA udyotathI te daSTiviSa sarSa nirviSa thaye che te sAgarasena ane sunisena nAmanA be munio sUrya- caMdranI peThe hajI paNa ahIM ja vidyamAna che ane teo sahedara che. evuM jANI rAjA atyaMta khuzI thaze ane viSNu jema samudramAM nivAsa kare tema teNe te vanamAM nivAsa karyo. devatAonA parSadAthI vIMTAyelA ane dezanA ApatA te baMne munione bhaktibhAvathI jANe namra thaI gayuM hoya tema rAjAe strI sahita vaMdanA karI. dezanAMte rAjAe anna, pANI, vastra ane upakaraNadikathI munine pratilAvyA. pachI cittamAM vicAra karyo-"aho ! sahada bhAvamAM samAna evA A baMne niSkaSAya, nirmama ane parigrahavAti munione dhanya che ! huM e nathI tethI adha chu ! vratane grahaNa karanAra pitAnA pitAnA sanmArgane anusaranArA teo aurasa putra che ane huM te tema na karavAthI vecAtA lIdhelA putra jevo chuM. ema chatAM have paNa je vrata grahaNa karuM te te ayukta nathI, kAraNa ke dIkSA, dIpikAnI . rarAthI utpanna thaelA. 2. dIvInA. Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM. vyAdhigrasta guNAkara munine meLApa. u4 peThe grahaNa karavA mAtrathI aMdhakAra (ajJAna)no cheda kare che, mATe ahIMthI nagaramAM jaI putrane rAjya ApI, haMsa jema haMsanI gatine Azraya kare tema huM pitAnI gatine Azraya karIza." pachI jANe eka mana heAya tema vrata grahaNamAM paNa vAda karanArI zrImatInI sAthe te pitAnA lohArgala nagaramAM AvyA. tyAM rAjyanA lAbhathI tenA putre dhanavaDe amAtyamaMDaLane khuTavyuM hatuM. jaLanI peThe dhanathI keNu na bhedAya ? prAtaHkALe pitAne vata grahaNa karavuM che ane putrane rAjya ApavuM che e ciMtAmAM rAtre zrImatI ane rAjA sUI gayA. te samaye sukhe sUtela te daMpatIne mArI nAkhavAne rAjaputre viSadhUmra karyo. gharamAM uThelA agninI peThe tene vAravAne kANu samartha thaI zake ? jANe prANane AkarSaNa karavAnA AMkaDA hoya evA te viSadhUmrane dhumADe nAsikAmAM pesavAthI rAjA-rANa tatkALa mRtyu pAmyA. te daMpatI tyAMthI uttarakurukSetramAM yugmarUpe utpanna thayA. "eka ciMtAthI maraNa pAmelAnI eka sarakhI ja gati thAya che. e kSetrane AyuSya pUrNa karI, mRtyu pAmI teo saudharma devaloke nehavALA devatA thayA. ghaNu kALa sudhI deva saMbaMdhI bhega bhegavI AyuSya pUrNa thaye AtapathI jema baraphanI graMthi gaLe tema vAjaMghano jIva tyAMthI cyavIne jaMbudvIpanA videha kSetramAM kSitipratiSThita nagarane viSe suvidhi vaidyane ghera jIvAnaMda nAme putrarUpe utpanna thayA. te vakhate jANe zarIradhArI dharmanA cAra bheda hoya tevA bIjA cAra bALako utpanna thayA. teomAM prathama IzAnacaMdra rAjAnI kanakAvatI nAme strIthI mahIdhara nAme putra thaye, bIje sunAzIra nAme maMtrInI lamI nAmanI strIthI jANe lakSmIputra hoya te subuddhi nAme putra thaye, trIje sAgaradatta nAmanA sArthavAhanI abhayamatI nAmanI strIthI pUrNabhadra nAme putra thayuM ane ethe dhanazreSThInI zIlamatI nAmanI strIthI jANe zIlapuMja hoya te guNAkara nAme putra che. bALakane rAkhanArI strIoe prayatnathI rAtrI-divasa rakSA karAtA teo aMganA sarva avayave jema sAthe vadhe tema mAthe vadhavA lAgyA. hamezAM sAthe krIDA karanArA teo vRkSe jema meghanuM jaLa grahaNa kare tema sarva kalAkalApane sAthe ja grahaNa karavA lAgyA. zrImatIne jIva paNa devalokathI cyavI te ja nagaramAM Izvaradatta zeThane kezava nAme putra thaye. pAMca karaNa ane chaThThA aMta karaNanI peThe viga rahita evA teo cha mitra thayA, temAM suvidhi vaidyane putra jIvAnaMda auSadhi ane rasavIryanA vipAkathI pitAnA pitA saMbaMdhI aSTAMga Ayurveda jANanAra thaye. hastImAM erAvata ane navagrahamAM sUryanI jema prAjJa ane nirdoSa vidyAvALe te sarva vaidyomAM agraNe thaye. te cha mitre jANe sadara heya tema niraMtara sAthe ramatA hatA ane paraspara eka bIjAne ghera ekaThA thatA hatA. eka vakhate vaidyaputra jIvAnaMdane ghare teo beThA hatA, tevAmAM eka sAdhu vaharavAne AvyA. te sAdhu pRthvIpALa rAjAnA guNAkara nAme putra hatA ane teNe maLanI jema rAjya cheDI zamasAmrAjya ( cAritra) grahaNa karyuM hatuM. grISmaRtunA AtapathI jema nadIo kRza thaI jAya tema tapavaDe teo kRza thaI gayA hatA. akALe ane apathya bhUjana karavAthI teone kRmikRSTa vyAdhi thayo hata-sarvAge kRmikRSTathI vyApta thayA hatA, te paNa te mahAtmA koI vakhata auSadhanI yAcanA karatA nahotA. mumukSu jano kAyA upara anapekSAvAna ja hoya che. 1 indriyo. 2 pitA pAsethI jANelA. Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ munenA rega-nivAraNane prayAsa saga 1 le. gaumUtrikAnA vidhAnathI ghera ghera pharatA te sAdhune chaThThane pAraNe teoe potAnA AMgaNAmAM AvatA joyA. te vakhate jagatamAM advitIya vidya jevA jIvAnaMdane mahIdharakumAre kAMIka parihAsapUrvaka kahyuM-'tamane vyAdhinuM jJAna che, auSadhanuM vijJAna che ane cikitsAmAM paNa kuzaLa che, paraMtu tamArAmAM eka dayA nathI. vezyA jema dravya vinA sAmuM jetI nathI, tema niraMtara stuti karanAra-prArthanA karanAra-pIDita jananI sAme tame paNa jetA nathI, paraMtu vivekIe ekAMta athalabdha thavuM na joIe; kaI vakhate dharmane aMgIkAra karIne paNa cikitsA karavI joIe. nidAna ane cikitsAmAM tamAruM kuzaLapaNuM che tene dhikkAra che ke AvA rogI muninI paNa tame upekSA kare che evuM sAMbhaLI vijJAnaratnanA ratnAkara evA jIvAnaMde kahyuM-'tame mane smaraNa karAvyuM te bahu sAruM thayuM; jagatamAM prAye brAhamaNa dveSa rahita jovAmAM AvatA nathI, vaNika avaMcaka hotA nathI, dehadhArI nirogI hetA nathI, mitro IrSyA rahita letA nathI, vidvAna dhanADhya hotA nathI, guNa garva vinAnA hotA nathI, strI cApalya rahita hotI nathI ane rAjaputra sArA cAritravALA hotA nathI. e mahAmani avazya cikitsA karavA lAyaka che, paNa hAla mArI pAse auSadhanI sAmagrI nathI te aMtarAyarUpa che. te vyAdhine lAyaka auSadhamAM mArI pAse lakSapAka tela che. paNa gozISacaMdana ane ratnakaMbaLa nathI te tame lAvI Ape. "te baMne vastu ame lAvazuM." ema kahI te pAMce jaNuM cauTAmAM gayA ane muni svasthAne gayA. te pAMca mitroe cauTAmAM kaI vRddha vaNika pAse jaIne kahyuM-"amane gozISacaMdana ane ratnakaMbaLa mUlya laIne Apa." te vaNike kahyuM-"e dareka vastunuM mUlya lAkha senaiyA che te ApIne laI jAo; paraMtu te pahelAM tenuM tamAre zuM prayojana che te kahe." teoe ka-"je mUlya hoya te lyo ane baMne vastu amane Apo. te vaDe eka mahAtmAnA raMganI cikitsA karavAnuM prayojana che." ema sAMbhaLI vismaya pAmavAthI te zeThanA uttAna locana thaI gayA, jemAM tenA hRdayane AnaMda sUcavyuM ane cittamAM A pramANe vicAra karavA lAgyo-"aho ! unmAda, pramAda ane kAmadevathI adhika madavALuM A sarvenuM yauvana kayAM ? ane vayevRddhane ucita evI vivekavALI teonI mati kayAM ? mArA jevA jarAvasthAthI jarjara kAyAvALA mANase e karavA lAyaka zubha kAma A seve kare che ane damana karavA yogya bhAranuM teo vahana kare che." ema vicArI vRddha vaNike kahyuM- he bhadre ! A gozIrSa caMdana ane ratnakaMbaLa laI jAo. tamAruM kalyANa thAo ! malyanI kAMI jarUra nathI. e vastunuM dharmarUpI akSaya mUlya huM grahaNa karIza. tamee sahedaranI peThe mane dharmakAryamAM bhAgIdAra karyo che. ema kahI te zreSThIe baMne vastu ApI. pachI bhAvita AtmAvALo te dIkSA laI paramapadane pAme. evI rIte auSadhanI sAmagrI grahaNa karI mahAtmAmAM agraNI evA te mitro danI sAthe muni pAse gayA. te muni mahArAjA eka vaTavRkSa nIce jANe vRkSane pAda hoya tema nizcaLa thaI kAsage rahyA hatA. temane namaskAra karI teo bolyA- "he bhagavana ! Aje cikitsAkAryathI ame ApanA dharmakAryamAM vinna karazuM; Apa AjJA Ape 1 sAdhu vahoravA jAya tyAre gomutrane AkAre gRhapraveza karavAnuM kahela che, eTale zreNibaMdha na cAlanAM baMne bAju eka pachI eka ghare anukrame javAthI koI gharavALA prathamathI asujhatI teyArI karI zakatA nathI. Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM. muninA roganuM karela nivAraNa 37 ane puNyavaDe amane anugraha karo." munie cikitsA karavAnI AjJA ApI eTale teo tatkALanuM gAmRtaka lAvyA; kemake suvaidya kayAre paNa viparIta (pApayukata) cikitsA karatA nathI. pachI temaNe maninA dareka aMgamAM lakSapAka telavaDe mardana karyuM. eTale nIkanuM jaLa jema udhAnamAM vyApta thaI jAya tema muninI dareka nasamAM te tela vyApta thayuM. ghaNuM uSNa viyavALA te telathI muni saMjJA rahita thaI gayA. ugra vyAdhinI zAMtimAM ugra auSadha ja hoya che. pachI telathI AkuLa thayelA kRmio, jaLa nAMkhyAthI jema daramAMhenI kIDIo bahAra Ave tema muninA kalevaramAMthI bahAra nIkaLyA; eTale caMdra jema pitAnI cAMdanIthI AkAzane AcchAdita kare tema jIvAnaMde ratnakaMbaLathI munine AcchAdita karyA. te ratnakaMbaLamAM zItaLapaNuM hovAthI sarva kRmio grISmaRtunA madhyAhna vakhate tapelA mAchalIo jema zevALamAM lIna thaI jAya tema temAM lIna thaI gayA. pachI ratnakaMbalane vinA dhIme dhIme laIne sarva kRmione gAyanA mRtaka upara nAMkhyA. satpaSo sarva ThekANe yAyukata hoya che. pachI jIvAnaMde amRtarasa samAna, prANune jIvADanAra gozISa caMdananA vilepanathI muninI AzvAsanA karI. A pramANe prathama tvacAgata kRmi nIkaLyA eTale pharIthI teoe talAvyaMgana karyuM ane udAna vAyuthI jema rasa nIkaLe tema mAMsamAM rahelA ghaNA kRmio bahAra nIkaLyA. pachI pUrvanI peThe ratnakaMbaLanuM AcchAdana karyuM. eTale be traNa divasanA dahIMnA jaMtuo jema aLatAnA puTa upara tarI Ave tema kRmio AcchAdana karelA ratnakaMbaLa upara tarI AvyA ane teone pUrvanI rIte ja mRtakamAM kSepana karyA. aho ! kevuM te vaidyanuM buddhikauzalya ! pachI megha jema grISmaRtuthI pIDita thayelA hAthIne zAMta kare tema chavAnaMde gozISacaMdananA rasanI dhArAthI munine zAMta karyA. thoDIvAre trIjI vAra atyaMga karyuM eTale asthigata kRmio rahyA hatA te paNa nIkaLyA, kemake baLavAna puruSa rUSTamAna thAya tyAre vApiMjaramAM paNa rahevAtuM nathI. te kRmione paNa pUrvanI rIte ratnakaMbaLamAM laI mRtakamAM nAMkhyA. adhamane adhama sthAna ja ghaTe che. pachI te vaiziromaNie parama bhakitavaDe jema devane vilepana kare, tema gozISacaMdananA rasathI munine vilepana karyuM. e prakAre auSadha karavAthI muni nigI ane navIna kAMtivALa thayA ane mArjana karelI (ujALelI) suvarNanI pratimA zobhe tevA zobhavA lAgyA. prAMte bhakitamAM dakSa evA teoe te kSamAzramaNane kSamAgyA. muni paNa tyAMthI bIje vihAra karI gayA; kemake tevA puruSo eka ThekANe sthiti karIne rahetA nathI. pachI avaziSTa rahelA gozIrSa ane ratnakaMbaLane vecIne te buddhimatAe suvarNa lIdhuM. te suvarNathI ane bIjA pitAnA suvarNathI teoe merunA zikhara jevuM ahaMtu citya karAvyuM. jinapratimAnI pUjA ane gurunI upAsanAmAM tatpara evA teoe karmanI peThe keTaleka kALa paNa vyatIta karyo. anyadA matimAna evA te cha mitrane saMvega (vairAgya prApta thaye, eTale teoe kaI muni mahArAjanI samIpe jaI janmavRkSanA phaLarUpa dIkSA aMgIkAra karI. eka rAzithI bIjI rAzi upara jema nava grahe kALe pharyA kare che tema nagara, gAma ane vanamAM niyata kALa na rahetAM teo vihAra karavA lAgyA. - 1 gAyanuM maDaduM. Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 aSabhadeva paramAtmAne agiyArame bhava. saga 1 le. upavAsa, chaThTha ane aDrama vagere parUpI zarANathI teoe pitAnA cAritraratnane atyaMta nirmaLa karyuM. AhAradAtAne koI jAtanI pIDA nahIM karatAM, phakata prANudhAraNa karavAnA kAraNathI ja mAdhukarI vRttie teo pAraNane divase bhikSA grahaNa karatA hatA. subhaTo jema prahAra sahana kare tema teo dharyanuM avalaMbana karI kSudhA, tRSA ane Atapa vagere pariSahane sahana karatA hatA. mahArAjAnA jANe cAra senAnI hoya tevA cAra kaSAyane teoe kSamAdika astrothI jItyA. pachI teoe dravyathI ane bhAvathI saMlekhanA karIne karmarUpI parvatano nAza karavAmAM vA jevuM anazana vrata grahaNa karyuM. prAMte samAdhine bhajanArA teoe paMcaparameSTInuM smaraNa karatAM potAne deha choDyo. mahAtmAo hamezAM meharahita ja hoya che. te chae mahAtmAo tyAMthI azruta nAmanA bAramA devalokamAM IndranA sAmAnika deva thayA. tevA prakAranA tapanuM sAdhAraNuM phaLa hetuM nathI. tyAMthI bAvIza sAgaropamanuM AyuSya pUrNa karI teo cavyA, kAraNa ke mekSa sivAya koI paNa ThekANe sthirapaNuM nathI. jaMbudvIpanA pUrva videhamAM pupakalAvatI vijayane viSe lavaNasamudra najIka puMDarIkiNI nagarI che. te nagarInA vajasena rAjAnI dhAraNuM nAme rANInI kukSIne viSe teomAMthI pAMca anukrame putrapaNe utpanna thayA. temAM jIvAnaMda vaidyane jIva caturdaza mahAsvapna sUcita vajanAbha nAme pahele putra thayo. rAjaputrane jIva bIje bAhu nAme thaye, trIje maMtrIputrane jIva subAhu nAme thaye ane zreSThIputra tathA sAthe zaputranA jIva pITha ane mahApITha nAme thayA. kezavane jIva suyazA nAme anya rAjaputra thaye. te suyazA bALapaNathI ja vajanAbhane Azraya karavA lAgyo. kahyuM che pUrvabhavathI saMbaddha thayele sneha baMdhupaNane ja bAMdhe che. jANe cha varSadharara parvate narapaNAne pAmyA hoya tema te rAjapatro ane sayazA anakame vadhavA lAgyA. te mahAparAkramI rAjaputro bahAranA rastAmAM vAraMvAra ghoDA khelavatA hatA tethI teo aneka rUpadhArI revaMtanA vilAsane dhAraNa karavA lAgyA. kaLAne abhyAsa karAvavAmAM teone kaLAcArya sAkSIbhUta ja thayA; kAraNa ke heTA heTA mANasene svayameva guNa utpanna thAya che. zilAnI jema sphoTA parvatene teo pitAnI bhujAthI toLatA hatA, tethI teonI bALakIDA keIthI paNa pUrNa thatI nahIM. evAmAM lekAMtika devatAoe AvIne vasena rAjAne vijJapti karI-"svAmina ! dharmatIrtha pravata." pachI vAsena rAjAe vajI jevA parAkramathI vajInAbhane rAjya upara besAryo ane megha jema jaLathI pRthvIne tRpta kare tema teNe sAMvatsarika dAnathI tRpta karI dIdhI. pachI deva, asura ane manuSyanA svAmIoe jemane nirgamatsava karyo che evA te vajA sena rAjAe caMdra jema AkAzane alaMkRta kare tema udyAnane alaMkRta karyuM ane tyAM 1 mAdhukarI vRtti-bhamaro jema pupaparAgane grahaNa kare, paNa tene pIDA upajAve nahIM, tenI jema muni pANa grahasthane gharethI AhAra zrehaNa kare paNa tene pIDA ure tema kare nahIM. 2, cuhimavaMta. mahAhimavaMta, niSadha, zikharI, rUpa ane nIlavaMta e cha parvate bharata himavaMtAdi kSetrone judA pADanAra hovAthI vaNadhara parva kahevAya chevarSa kSetra. tene dhAraNa karanAra. 3 lokAMtika devatAono e zAzvata AcAra ja che. Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM vajanAbha cakravatI te svayaM buddha bhagavAne dIkSA aMgIkAra karI. te ja samaye temane mana:paryavajJAna utpanna thayuM. pachI AtmasvabhAvamAM lIna thanAra, samatArUpI dhanavALA, mamatA rahita, niSparigrahI ane nAnA prakAranA abhigrahane dhAraNa karanArA te prabhu pRthvI para vicavA lAgyA. ahIM vanAbhe pitAnA dareka bhrAtAne pRthaku pRthapha Adeza ApyA ane cAra lokapALethI jema Indra zebhe tema nitya sevAmAM hAjara rahenArA cAra bhAIo vaDe te zAbhavA lAgyo. aruNa jema sUryane sArathI che tema suyazA tene sArathI thaye. mahAvIra puruSoe sArathI paNa pitAne gya ja karavuM joIe. have vajasena bhagavAnane ghAtakarma rUpI maLane kSaya thavAthI, darpaNa uparanA melana kSaya thavAthI jema ujajavaLatA prakaTa thAya, tema ujajavaLa kevaLajJAna utpanna thayuM. te ja vakhate vajAnAbha rAjAnI AyudhazALAmAM sUryamaMDaLane paNa tiraskAra karanAra cakra praveza karyo. bIjA tera ratna paNa tene tatkALa prApta thayAM. "jaLanA mAna pramANe jema pazvinI UMcI thAya che, tema saMpatti paNa puNyanA pramANamAM ja prApta thAya che" sugaMdhe AkarSaNa karela bhramarAnI jema prabaLa pudae AkarSaNa karelA nava nidhio tenA bhavananI sevA karavA lAgyA. pachI teNe AkhI puSkalAvatI vijaya sAdhI eTale sarva rAjAoe temane cakravatI paNAne abhiSeka karyo. jANe vRddhi pAmatI vayanI spardhAvaDe vadhatI hoya tema bhegane bhegavanArA te cakravatInI dharmabuddhi adhika adhika vadhavA lAgI. puSkaLa jaLavaDe jema vallI vRddhi pAme, tema bhavavairAgyarUpa saMpattivaDe tenI dharmabadri pachi pAmavA lA eka vakhata jANe sAkSAt mekSa hoya tevA parama AnaMda utpanna karanArA vajana bhagavAna vihAra karatA karatA tyAM AvI samavasaryA. samavasaraNane viSe caityavRkSanI nIce besI temaNe kAnane amRtanI prapAra jevI dharmadezanA devAno AraMbha karyo. vajanAbha cakravatI prabhunuM Agamana jANI baMdhuvaMga sahita rAjahaMsanI peThe jagatabaMdhu evA jine. zvaranA caraNakamaLa samIpe harSathI Avyo. traNa pradakSiNa karI jagapatine vaMdanA karI, jANe nAno bhAI hoya tema IdranI pAchaLa te beThe. pachI bhalI prANIonA manarUpI chIpamAM bodharUpI metIne utpanna karanArI, svAti nakSatranI vRSTi jevI prabhunI dezanA te zrAvakAgaNuM sAMbhaLavA lAgyA. mRga jema gAyana sAMbhaLIne utsuka manavALe thAya tema bhagavAnanI vANI sAMbhaLIne utsuka thayela te cakavatI harSathI A pramANe vicAra karavA lAge- "A apAra saMsAra, samudranI peThe dustara che. temAMthI tAranAra traNa bhuvananA adhipati evA A mArA pitA ja che. aMdhakAranI peThe puruSane atyaMta aMdha karanAra mahene, sUryanI peThe sarva bAjuthI bheda karanArA evA A jinezvara che. ghaNA kALathI ekaTho thayele A kamarAzi mahAbhayaMkara asAdhya vyAdhirUpa che, tenI cikitsA karanArA A pitA ja che. vadhAre zuM kahevuM ? paNa karUNArUpI amRtanA sAgararUpa A prabhu duHkhanA nAza karanAra ane sukhanA advitIya utpanna karanArA che. aho ! AvA svAmI chatAM paNa mAhathI pramAdI 1. AtmAnA anAdi guNane vAta karanAra jJAnAvaraNI, darzanAvaraNI, mohanI ne atizaya e cAra kameM dhAtikarma kahevAya che. 2 paraba. 3 zrAvaka samUhamAM mukha. Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 vajanAbhanI dIkSA. sarga 1 le. thayelAmAM mukhya evA meM pitAne AtmA keTalAeka kALa sudhI vaMcita karyo." ema vicArI cakravatIe, dharmanA cakravattI evA prabhune bhaktithI gaga vANIvaDe vijJapti karI-"he nAtha ! artha sAdhanane pratipAdana karanArA nItizAstroe darbho jema kSetranI bhUmine kadarzita kare tema mArI matine ghaNAkALa paryata kadarzita karI. temaja viSayamAM lolupa banelA meM nepacyA kamathI A AtmAne naTanI peThe ghaNuM vAra nacAvyA. amAruM sAmrAjya artha ane kAmane nibaMdhana karanAruM che, temAM je dharma ciMtavAya che, te paNa pApAnubaMdhaka thAya che. Apa jevA pitAne putra thaIne je huM saMsAra samudramAM bhramaNa karuM to bIjA sAdhAraNa manuSyamAM ane mArAmAM zuM phera kahevAya ? tethI jevI rIte Ape ApelA rAjyanuM meM pAlana karyuM, tevI ja rIte have huM saMyamarUpI sAmrAjyanuM paNa pAlana karIza mATe te mane Apa." A pramANe kahyA pachI pitAnA vaMzarUpI AkAzamAM sUrya jevA cakavatIe putrane rAjya seMpI bhagavAnanI pAse vrata grahaNa karyuM. pitAe ane baMdhue grahaNa karelA vratane tenA bAhu vigere bhAIoe paNa grahaNa karyuM ; kAraNa ke teone kuLakrama te ja hate. suyazA sArathIe paNa dharmanA sArathI evA bhagavAnanI pAse pitAnA svAmInI sAthe ja dIkSA grahaNa karI, kemake sevake svAmIne anusaranArA ja hoya che. te vAnAbha muni alpa samayamAM zAstrasamudranA pAragAmI thayA, tethI jANe pratyakSa eka aMgapaNane pAmelI jaMgama dvAdazAMgI hoya tevA jaNAvA lAgyA. bAhu vagere munio agiyAra aMganA pAragAmI thayA. "kSapazamavaDe vicitratA pAmelI guNasaMpattio paNa vicitra prakAranI hoya che arthAt pUrvanA kSapazama pramANe ja guNa prApta thAya che." teo saMteSarUpI dhanavALA hatA, te paNa tIrthakaranA caraNanI sevAmAM ane duSkara tapa karavAmAM asaMtuSTa rahetA hatA, mApavAsAdi tapa karatA hatA, te paNa niraMtara tIrthakaranI vANIrUpI amRtanuM pAna karatA hatA, tethI teo glAni pAmatA nahotA. pachI bhagavAna vAsena tIrthakara uttama zukaladhyAnane Azraya laI devatAoe jene mahatsava karyo che evA nirvANapadane pAmyA. have dharmanA jANe baMdhu hoya evA vajanAbha muni pitAnI sAthe vrata dhAraNa karanArA muniothI AvRta thaI pRthvI para vihAra karavA lAgyA. aMtarAtmAthI jema pAMca Idri sanAtha thAya, tema vajanAbha svAmIthI bAhu vagere cAra bhAI o tathA sArathI--e pAMca sunio sAthe thayA. caMdranI kAMtithI jema parvatane viSe auSadhio pragaTa thAya, tema yeganA prabhAvathI temane khelAdi labdhio pragaTa thaI. temanA lagnanA lavamAtrathI mana kareluM kuSTa reganuM zarIra, keTivedha rasavaDe karIne jema tAmrarAzi suvarNamaya thaI jAya tema suvaNIra thatuM hatuM. (khelauSadhi labdhi ). temanA kAna, netra ane aMgane mela sarva regInA rogane haNanAre ane kastUrI jevo sugaMdhIdAra hate (jallauSadhi labdhi). temanA zarIranA sparzamAtrathI amRtanA snAnanI peThe regI prANIo naregI thatA hatA (AmapauSadhi labdhi). varasAdamAM varasatuM ane nadI vageremAM vahetuM jaLa temanA aMganA saMgathI, sUryanuM teja jema aMdhakArane nAza kare tema sarva rogane nAza karatuM hatuM ja nATaSa karma-judA judA veSa dhAraNa karavA te. 1 ahIMthI labdhionuM varNana zarU thAya che, 2 suvarNa jevuM athavA sArA varNavALuM, Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ $ parva 1 luM. vajanA munivarane prApta thayela aneka prakAranI labdhio 1 hatuM. gaMdhahastinA madanI sugaMdhathI jema bIjA gajedro nAzI jAya tema temanA aMgane sparza karIne AvelA vAyuthI viSa vagerenA de dUra jatA hatA. je kadApi viSa saMyukta annAdika temanA mukha athavA pAtramAM praviSTa thayuM hoya to te paNa amRtanA pradezanI peThe niviSapaNAne pAmI jatuM hatuM. jANe jhera utAravAnA maMtrAkSara hoya tema temanA vacananuM smaraNa karavAthI mahAviSanI vyAdhithI pIDA pAmatA mANasonI pIDA dUra thatI hatI ane chIpanuM jaLa jema metIpaNane pAme tema temanA nakha, keza, dAMta ane temanA zarIrathI thayeluM saghaLuM auSadhapaNAne prApta thayuM hatuM (savauSadhi labdhi ). vaLI sAyanA nAkAmAM paNa taMtunI peThe praveza karavAne samartha thAya evI Azutvazakti temane prApta thaI. meruparvata paNa jAnu sudhI Ave evI pitAnA zarIrane moTuM karavAnI mahatva zakti temane prApta thaI jethI potAnA zarIrane pavanathI paNa halakuM karI zake evI laghutra zakti prApta thaI; iMdrAdika deve paNa sahana karI zake nahi evuM vajAthI paNa bhAre zarIra karavAnI gurutva zakti temane prApta thaI; pRthvI upara rahyA chatAM paNa jhADanAM pAMdaDAnI jema merunA agrabhAgane tathA prahAdikene sparza karI zake evI prApti zakti temane prApta thaI. jethI bhUminI peThe jaLamAM gati thaI zake ane jaLanI peThe bhUmine viSe unmajjana nimajajana karI zake evI prAkAmya zakti temane prApta thaI cakravattI ane IMdranI addhi vistAravAne samartha evI Izitva zakti temane prApta thaI, jethI svataMtra evA zUra jatuo paNa vaza thaI jAya evI apUrva vazitva zakti temane prApta thaI, chidranI jema parvatanA madhyamAMthI nisaMga gamana karI zake evI apratighAti zakti temane prApta thaI pavananI peThe sarva ThekANe adazya rUpa dhAraNa karI zake evuM apratihata aMtardhAna sAmarthya temane prApta thayuM ane samakALe aneka prakAranAM rUpathI lekane pUrI devAmAM samartha thAya evI kAmarUpatva zakti temane prApta thaI eka artharUpa bIjathI anekArtharUpa bIja jANI zake evI bIjabuddhi, 2 koThImAM rAkhelA dhAnyanI jema pUrve sAMbhaLelA artho smaraNa karyA sivAya paNa yathAsthita rahe evI keSThaaddhika ane Adi, aMta ke madhya-evuM eka pada sAMbhaLavAmAM Ave ke tarata AkhA graMthane baMdha thAya evI padAnusAriNI labdhi temane prApta thaI eka vastune uddhAra 1 A badhI bAbatane vaikriya labdhamAM samAveza thAya che ane te siddhi athavA zaktio kahevAya che. 2 jema karSaNI rUDI rIte kaSAyelI bhUmine viSe bIja vAve ane te bIja aneka bIja ApanAra thAya tema jJAnAvaraNamAdi karmanA kSaya pazamanA atizayathI eka artharUpa bIjane sAMbhaLavAthI aneka arthabIjane jANe te bIjabuddhi labdhi ; jema kehAne viSe dhAnya sArI rIte rahe tema jene viSe paropadezAdika avadhArelA satra ane a sArI rIte rahe arthAna avismRtipaNe rahe ke buddhi labdhi. 4 koI sUranuM eka pada sAMbhaLavAthI ghaNuM thuna pratye pravarte te padAnu tAriNI labdhi. temAM anuzrota padAnusAriNI eTale paheluM pada athavA tene artha sAMbhaLI chellA pada sudhI arthanI vicAraNAmAM zreNIbaMdha pravarte ta, atizrota padAnusAriNI chelluM pada sAMbhaLavAthI pratikULapaNe pahelA 56 sudhInI vicAraNA thAya te ane ubhaya padAnusAriNuM eTale madhamanuM kAIpaNa eka pada sAMbhaLavAthI A- 6 Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aneka prakAranI labdhio. sarga 1 le. karIne aMtarmuhUrtamAM samasta satasamudranuM avagAhana karavAnA sAmarthyathI teo manebalI labdhivALA thayA hatA. eka muhUrtamAM mULAkSara gaNavAnI lIlAthI sarva zAstrane gekhI jatA hatA tethI teo vAgubalIra paNa thayA hatA ane ghaNAya kALa sudhI pratimApaNe ( kotsarga sthira rahetA paNa zrama ane glAni pAmatA nahIM, tethI teo kAyabalI thayA hatA. temanA pAtramAM rahelA kutsita annamAM paNa amRta, kSIra, madhu ane dhRta vigereno rasa AvavAthI tathA duHkhathI pIDAelA mANasane temanI vANI amRta, kSIra, madhu ane vRta jevI zAMti ApanArI thatI hatI tethI teo amRtasaramAjyAzravI labdhivALA thayA hatA. temanA pAtramAM paDeluM a5 anna paNa dAna karavAthI akSaya thatuM- khUTatuM nahIM, tethI teone akSINa mahAnasI labdhi prApta thaI hatI. tIrthakaranI parSadAnI peThe alpa pradezamAM paNa asaMkhya prANuone sthiti karAvI zaktA tethI teo akSINa mahAlaya labdhivALA hatA ane eka IdriyathI bIjI indriyanA viSayane paNa prApta karI zakatA, tethI teo saMnizrota: labdhivALA hatA. teone jaMghAcAraNa labdhi prApta thaI hatI jethI teo eka eka pagale rUcakadvIpe javAne samartha thatA ane tyAMthI pAchAM vaLatAM pahele pagale naMdIzvara dvIpe AvatA ane bIje pagale jyAMthI gayA hoya tyAM AvI zakatA hatA. je Urdhvagati kare arthAt UMce jAya te eka pagale meru parvata upara rahelA pAMDuka udyAnamAM jaI zakatA hatA ane tyAMthI pAchAM vaLatAM eka pagale naMdanavanamAM ane bIje pagale utpAtabhUmi pratye AvavAne samartha hatA. vidyAcAraNa labdhivaDe teo eka pagale mAnuSettara parvata ane bIje pagale naMdIzvara tripe javAne samartha hatA; ane pAchAM vaLatAM eka pagale pUrva utpAtabhUmi pratye AvavAne samartha hatA. UrdhvagatimAM jaMghAcAraNathI viparIta paNe gamanAgamana karavAne zaktimaMta hatA. teone AzIviSa labdhi paNa hatI ane bIjI nigraha anugraha karavAmAM samartha evI ghaNuM labdhio teoe meLavI hatI, paraMtu e labdhione teo upayoga karatA nahetA, kemake mumukSu puruSa prApta thayelI vastumAM paNa AkAMkSA rahita hoya che. - have vajanAbha svAmIe viza sthAnakanA ArAdhanavaDe tIrthaMkaranAma-gotrakarma daDha rIte upArjana karyuM. te vIza sthAnakemAM paheluM sthAnaka ahaMta ane ahaM tenI pratimAnI pUjAthI, temanA avarNavAdane niSedha karavAthI ane saddabhUta arthavALI temanI stavanA karyAthI ArAdhAya che. (arihaMta pada). siddhisthAnamAM rahelA siddhanI bhaktine arthe jAgaraNa utsava karyAthI tathA yathArthapaNe siddhatvanuM kIrtana karavAthI bIjuM sthAna ArAthAya che. (siddha pada). bAla, glAna ane navadIkSita ziSya-vagere yatione anugraha tathA pravacananuM vAtsalya karavAthI trIjuM sthAnaka ArAdhAya che. (pravacana pada) AgaLa sarva padonuM jJAna thAya te ema traNa prakAra che. 1-2-3 manebalI, vAgabalI ane kAyabalI e ladhao vItarAyana kSapazamathI pragaTa thAya che. 4 zrI gautamasvAmie eka pAtramAM AvelI zIrava 1500 tApasIne pAraNuM karAvyuM te akSaNa mahAnasI labdhivaDe samajavuM. 5 sarva zrAdro sAMbhaLe athavA sarva IdrayonA viSaya eka Idriya jANe, cakravatInA kaTakane kolAhala chatAM 5Na zaMkha, bherI. paNava vagere vAchatro ekaThAM vagADamAM hoya te paNa te sarvanA judA judA zabdane jANe te saMbhizrota labdhi. 6 jaMbadvIpathI teramo dvIpa. 7 jaMbudvIpathI AThamo dvIpa Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM. vIza sthAnakanuM svarUpa. ane bahumAnapUrvaka AhAra, auSadha ane vastra vagerenA dAnavaDe gurunuM vAtsalya karavuM te ethuM sthAnaka (AcArya pada), vIza varSanA dIkSA paryAyavALA (paryAyasthavira), sATha varSanI vayavALA (vayasthavira) ane samavAyAMganA dharanAra (zrutasthavira)nI bhakti karavI te pAMcamuM sthAnaka (sthavira pada). arthanI apekSAe pitAthI bahuzrutapaNane dhAraNa karanArAonuM annavastrAdi ApavA vagerethI vAtsalya karavuM te chaThaThuM sthAnaka (upAdhyAya pada). utkRSTa tapane karanArA munionuM bhakti ane vizrAmaNavaDe vAtsalya karavuM te sAtamuM sthAnaka (sAdhu pada). prazna ane vAcana vigerethI niraMtara dvAdazAMgIrUpa zratane sUtra, artha ane te baMnethI jJAnapaga kare te AThamuM sthAnaka (jJAna pada). zaMkA vigere deSathI rahita, thaya vagere guNethI bhUSita ane samAdi lakSaNavALuM samyagu darzana te navamuM sthAnaka (darzana pada). jJAna, darzana, cAritra ane upacAra e cAra prakArane-kamane kara karanAra vinaya te dazamuM sthAnaka (vinaya pada). IcchA mithyA karaNadika dazavidha sAmAcArInA yugamAM ane AvazyakamAM aticAra rahitapaNe yatna kare te agyAramuM sthAnaka (cAritra pada). ahiMsAdika mULa guNamAM ane samiTyAdika uttara guNemAM aticAra rahita pravRtti karavI te bAramuM sthAnaka (zIla-vata pada). kSaNe kSaNe ane lave lave pramAdane parihAra karIne zubha dhyAnamAM pravartAvuM te teramuM sthAnaka (samAdhi pada). mana ane zarIrane bAdhA-pIDA na thAya te yathAzakita tapa kare te caudamuM sthAnaka (tapa pada). mana, vacana ane kAyAthI zuddhipUrvaka tapasvIone annAdikanuM yathAzakti dAna ApavuM te paMdaramuM sthAnaka (dAna pada). AcAryAdi dazanuM anna, pANuM ane azana vigerethI vaiyAvRtya karavuM te seLamuM sthAnaka (vaiyAvaca pada). catuvidha saMghanA sarva vigho dUra karavAthI manane samAdhi utpanna karavI te sattaramuM sthAnaka (saMyama pada). apUrva evA sUtra, artha ane te baMnenuM prayatnathI grahaNa karavuM te aDhAramuM sthAnaka (abhinava jJAna pada). zraddhAthI, uddhAsanathI ane avarNavAdane nAza karavAthI mRta jJAnanI bhakti karavI te ogaNuzamuM sthAnaka (zruta pada), vidyA, nimitta, kavitA, vAda ane dharmakathA vagerethI zAsananI prabhAvanA karavI te vIzamuM sthAnaka (tIthI pada). e vIza sthAnakamAMthI eka eka padanuM ArAdhana karavuM te paNa tIrthakara nAmakarmanA baMdhanuM kAraNa che, paraMtu vajAnAbha bhagavAne te e save padanuM ArAdhana karIne tIrthakaranAmakarmane baMdha karyo. bAha munie sAdhuonI vaiyAvacca karavAthI cakavatanA bhegaphaLane ApanAruM kama upArjana karyuM. tapasvI maharSionI vizrAmaNuM karanArA subAhu munie lekottara evuM bAhubaLa upArjana karyuM. tevAre vanAbha munie kahyuM-"ahe ! sAdhuonI vaiyAvacca ane vizrAmaNuM karanArA A bAhu ane subAhu munine dhanya che" teonI evI prazaMsAthI pITha ane mahApITha muni vicAravA lAgyA-je upakAra karanArA che te ja ahIM prazaMsA pAme che; ApaNe baMne AgamanuM adhyayana ane dhyAnamAM tatpara hovAthI kAMI paNa upakArI thayA nathI, ethI ApaNuM keNa prazaMsA kare ? athavA sarva loko potAnA kArya karanArAne ja grahaNa kare che. A pramANe mAyA-mithyAtvathI yukta evI 1 jinezvara, sUri, vAcaka, muni, bALamuni, sthaviramuni, glAnamuni, tapasvI muni citya ane zramaNasa va e daza samajavA. 2 bahumAna yukata vRddhi karavI-prakAza karavo te. Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tIrthaMkaranAmakarmanI prApti. sarga 1 le. IrSyA karavAthI bAMdhelA duSkRtanuM Alecana nahI karavAthI teoe strInAmakarma-strItvapaNAnI prAptirUpa karma upArjana karyuM. te cha maharSioe aticAra rahita ane khaDanI dhArA jevI pravrayAne cauda lAkha pUrva sudhI pAlana karI. pachI dhIra evA te cha munio baMne prakAranI saMlekhanApUrvaka pAdapepagamana anazana aMgIkAra karI sarvArthasiddhi nAmanA pAMcamA anuttara vimAnane viSe tetrIza sAgaropamanA AyuSyavALA devatA thayA. , ityAcArya zrIhemacaMdraviracite triSaSTizalAkApuruSacaritre mahAkAvye prathame parvaNi dhanAdi dvAdazabhavavarNano nAma prathamaH sargaH // 1 // sa bIjo. te A jaMbudvIpamAM pazcima mahAvidehanI aMdara zatruothI nahI chatAyelI evI aparAjitA nAme nagarI hatI. te nagarImAM pitAnA parAkramathI jagatane AkAMta karanAra ane lakSamIthI jANe IzAnaMdra hoya te IzAnacaMdra nAme rAjA hatA. tyAM ghaNI lakSamIvALo caMdanadAsa nAme zreSThI raheto hato. te dharmiSTha puruSamAM agresara ane jagatane AnaMda ApavAmAM caMdana jevo hato. tene jagatanA netrane AnaMda utpanna thavAnA kAraNarUpa sAgaracaMdra nAme putra hatA. samudra jema caMdrane AhalAdara Ape tema te putra tenA pitAne AhlAda ApatA hatA. svabhAvathI ja saraLa, dhArmika ane vivekI-e te AkhA nagarane eka mukhamaMDana thaI paDyo hato. eka vakhata te vaNikaputra, izAnacaMdra rAjAnA darzana mATe ane sevAne mATe AvelA sAmata rAjAothI vyApta thayelA rAjabhavanamAM gaye. tyAM Asana. tAMbuladAna vagere satkArapUrvaka te vaNikatane, tenA pitAnI peThe rAjAe ghaNA snehathI joye. te samaye koI eka maMgalapAThaka, rAjadvAramAM AvI zaMkhanA dhvanine parAbhava karanArI girAthI A pramANe kahevA lAgyA-"rAjana ! Aje tamArA udhAnamAM jANe udyAnapAlikA hoya tevI aneka puSpo sajaja karanArI vasa talasmI vRddhi pAmelI che. vikAsa pAmelA pAnI sugaMdhathI dizAonA makhane sugaMdhI karanAra te udyAnane Idra jema naMdana vanane zebhAve tema Apa zebhA." AvI maMgalapAThakanI vANuM zravaNa karI rAjAe dvArapALane AjJA karI-"ApaNuM nagaramAM evI udUSaNa karA ke kAle prAtaHkALe 1 jItanAra. 2 AnaMda. 3 vANuthI. 4 sAda paDAve. Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM sAgaracaMdranI vIratA ane pitAnI hitazikSA. sarva lekee ApaNuM udhAnamAM javuM." pachI rAjAe pote sAgaracaMdrane Adezapa karyo, "tamAre paNa AvavuM" svAmInI prasannatAnuM e lakSaNa che. te pachI rAjAe visarjana karela vaNikaputra harSa pAmI potAne ghera AvyuM. tyAM azokadara nAmanA potAnA mitrane rAjAnI AjJA saMbaMdhI sarva vAta kahI. bIje divase prAtaHkALe rAjA pitAnA parivAra sahita udyAnamAM gayo. tyAM nagaranA loke paNa AvyA hatA, kAraNa ke prajA rAjAne anusaranArI hoya che.' malayAcalanA pavananI sAthe jema vasaMtaRtu Ave tema sAgaracaMdra paNa pitAnA mitra azakadatta sAthe udyAnamAM AvyuM. kAmadevanA zAsanamAM rahelA sarva leka puSpa cUMTI nRtya gIta vagerethI kIDA karavAmAM pravatya. sthaLe sthaLe ekaThA thaIne krIDA karatA. nagarajane nivAsa karela kAmadevarUpI rAjAnA paDAvanI tulanA karavA lAgyA. jANe anya IdriyanA viSayano jaya karavAne uThelA hoya tevA pagale pagale gAyana ane vAghonA dhvani pravartAvA lAgyA. tevAmAM najIkanA koI vRkSanI guphAmAMthI " rakSA kare, rakSA karo" evo koI strInA akasmAt vani nIkaLyo. evI vANI sAMbhaLatAM ja jANe tenAthI AkarSita thayo hoya tema sAgaracaMdra "A zuM che ?' ema saMjama pAmIne doDayo. tyAM jaIne juve che to vyAgha jema mRgalIne pakaDe tema pUrNabhadra zeThanI priyadarzanA nAme kanyAne baMdIvAnee pakaDelI teNe dIThI. jema sanI grIvA bhAMgIne maNi grahaNa kare tema sAgaracaMdra eka baMdIvAnanA hAthamAMthI charI kheMcI lIdhI. AvuM tenuM parAkrama joI bIjA baMdIvAne nAsI gayA; kAraNa ke javalyamAna azine jaI yAdo paNa nAsI jAya che, evI rIte sAgaracaMdra, kaThIArA lokenI pAsethI AgralatAnI jema priyadarzanAne choDAvI. te samaye priyadarzanAne vicAra thaye-"paropakAra karavAnA vyasanI puruSomAM mukhya evo A koNa haze ? aho ! mArA sadbhAgyanI saMpattiothI AkarSaNa karela A puruSa ahIM AvI caDaDyo te sAruM thayuM kAmadevanA rUpane tiraskAra karanAra e puruSa mAro bhartAra thAo." ema ciMtavana karatI priyadarzanA potAnA maMdira tarapha gaI. sAgaracaMdra paNa jANe paravAI gaye hoya tema priyadarzanAne pitAnA hRdayamAM rAkhI azokadara mitranI sAthe pitAne ghera gaye. tenA pitA caMdanadAse paraMparAthI e vRttAMta jA. te vRttAMta gupta paNa kema rahe ? caMdanadAse e vRttAMtathI potAnA hRdayamAM vicAryuM-"A putrane priyadarzanA upara rAga thayo che te yukta che; kemake kamalinIne rAjahaMsa sAthe ja mitrAI thAya che, paraMtu sAgaracaMdre AvuM udbhaTANuM karyuM te yukata nathI, kAraNa ke parAkramavALA paNa vaNikoe pitAnuM parAkrama prakAzita karavuM nahIM. vaLI sAgaracaMdra svabhAve saraLa che tene mAyAvI azokadattanI sAthe mitrAI thaI che te kadalInA vRkSane jema badarI vRkSano saMga hitakara nathI tema hitakAraka nathI, ema ghaNI vAra sudhI vicAra karI, sAgaracaMdra kumArane bolAvI, jema uttama hastine tene mahAvata zikSA ApavAne AraMbha kare tema mIThAM vacanathI zikSA ApavAno AraMbha karyo. vatsa sAgaracaMdra ! sarva zAstrane abhyAsa karavAthI tuM vyavahArane sArI rIte jANe che te paNa huM tane kAMIka kahuM chuM. ApaNe vaNike kaLAkauzalyathI jIvanArA chIe, tethI 1 AjJA. Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pitAne upadezaH putrane pratyuttara. saga bIje. ApaNe anubhaTa evA manahara uSavALA hoIe to ja ApaNI niMdA na thAya, mATe tAre yauvana avasthAmAM paNa gUDha parAkramavALA rahevuM joIe. jagatamAM sAmAnya arthane viSe paNa vaNike AzaMkAyukata vRttivALA kahevAya che. strIonuM zarIra jema DhAMkeluM ja zobhAne pAme che tema haMmezAM ApaNI saMpatti, viSayakIDA ane dAna-e sarve gupta ja zebhe che. jema UMTanA pagamAM bAMdheluM sonAnuM jhAMjhara zobhe nahIM tema potAnI jAtine anucita karma zebhatuM nathI, mATe he vahAlA putra ! pitAnI kuLa paraMparAthI AvelA yogya vyavahAramAM parAyaNa thaI ApaNe saMpattinI peThe guNane paNa pracchanna rAkhavA. ane svabhAvathI ja kapaTayukata cittavALA dujane hoya che tethI temane saMsarga choDI deve; kAraNa ke durjanano saMga haDakAyAnA jheranI peThe kALage vikArane pAme che. te vatsa! tAro mitra azokadatta, kaDhane roga prasAra pAmyAthI jema zarIrane dUSita kare tema vadhAre paricayathI tane dUSita karaze. e mAyAvI, guNikAnI peThe hamezAM manamAM judA, vacanamAM jude ane kriyAmAM paNa jude che." e pramANe zeTha AdarapUrvaka upadeza karI mauna rahyA eTale sAgaracaMdra manamAM A pramANe vicAravA lAgya-pitAjI A upadeza kare che tethI huM dhAruM chuM ke priyadarzanA saMbaMdhI vRttAMta temanA jANavAmAM Avyo che ane A mATe mitra azokadara pitAjIne saMga karavAne agya lAge che. mANasanA madabhAgyapaNane lIdhe ja AvA zikhAmaNa denAra) vaDIle hotA nathI. bhale emanI marajI pramANe thAo." ema kSaNavAra manamAM vicArI sAgaracaMdra vinayayukata namra vANIthI belya-"pitAjI ! Apa Adeza kare te mAre karavuM ja joIe, kemake huM tamAro putra chuM. je kArya karavAmAM gurujanenI AjJAnuM ullaMghana thAya tevuM kAma karavAthI sayuM, paraMtu keTalIka vakhata daivayoge akasmAt evuM kArya AvI paDe che ke je vicAra karavAnA thoDA samayane paNa sahana karI zakatuM nathI. jema ke mUkha mANasane paNa pavitra karatAM parvaveLA vItI jAya tema keTalAeka kAryane kALa vicAra karatAM vItI jAya che. e prANasaMzayano kALa prApta thaze to paNa te pitAjI! havethI huM evuM kArya karIza ke je Apane lajaja pamADe tevuM nahIM hoya. Ape azokadara saMbaMdhI vAta karI; paNa tenA doSathI huM doSita nathI ane tenA guNathI huM guNa nathI. haMmezane sahavAsa, sAthe dhUlikIDA, vAraMvAra darzana, tulaze jAti, sarakhI vidyA, samAna zIla, samAna vaya, parokSe paNa uparIpaNuM ane sukhaduHkhamAM bhAga pADavApaNuM-vagere kAraNethI mAre tenI sAthe mitratA thaI che. tenAmAM huM kAMI paNa kapaTa jete nathI, mATe te mArA mitra saMbaMdhI Apane koIe mithyA kahela che. kAraNa ke ahI lAke sarvane kheda pamADanArA ja hoya che. kadApi ta te mAyAvI haze te paNa mane zuM karaze ? kemake "eka ThekANe rAkhyA chatAM kAca te kAca ja raheze ane maNi te maNi ja raheze." evI rIte kahIne sAgaracaMdra mauna rahyo eTale zeThe kahyuM-"putra ! tuM buddhivAnuM che te paNa mAre kahevuM ja joIe, kAraNa ke pArakA aMtaHkaraNe jANavA muzkela che." pachI putranA bhAvane jANanArA zeThe zIlAdika guNothI pUrNa evI priyadarzanAne mATe pUrNabhadra 1 gupta Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM. sAgaracaMdranI saraLatA. zeTha pAse mAgaNI karI. tyAre "AgaLa tamArA putre upakAra karavAvaDe mArI putrIne kharIda karelI ja che." ema kahI pUrNabhadra zeThe tenuM vacana svIkAryuM. pachI zubha divase ane zubha lagna temanA mAtApitAe sAgaracaMdrano priyadarzanA sAthe vivAha karyo. Icchita duMdubhI vAgavAthI jema harSa thAya tema manavAMchita vivAha thavAthI vadhuvara ghaNe harSa pAmyA. samAna aMtaHkaraNavALA hovAthI jANe eka AtmAvALA hoya tema teonI prIti sArasapakSInI peThe vRddhi pAmavA lAgI. caMdravaDe jema caMdrikA zebhe tema niraMtara udayakAMkSI ane saumya darzanavALI priyadazanA sAgaracaMdra vaDe zobhavA lAgI. cirakALathI ghaTanA karanAra devanA yogathI te zIlavaMta, rUpavaMta ane saraLatAvALA daMpatIne ucita ega thaye. paraspara vizvAsa hovAthI koI vakhate paNa teomAM avizvAsa to thatuM ja nahIM, kAraNa ke saraLa AzayavALA kadApi viparIta zaMkA karatA nathI. eka vakhata sAgaracaMdra bahAra gayA hatA tevAmAM azokadara tene ghare AvyuM ane priyadarzInAne kahevA lAgyo "sAgaracaMdra haMmezAM dhanadatta zeThanI strI sAthe ekAMta kare che tenuM zuM prayojana haze ?" svabhAvathI ja saraLa evI priyadarzanA belI-tenuM prayojana tamArA mitra jANe athavA savA temanuM bIjuM hRdaya evA tame jANe. vyavasAyI evA mahapuruSanA ekAMta sUcita kAryo karNa jANI zake ? ane je jANe te ghare zA mATe kahe?" azokadare kahyuM- "tamArA patine tenI sAthe ekAMta karavAnuM je prayojana che te huM huM jANuM chuM paNa kahI kema zakAya ? priyadarzanAe kahyuM-tevuM zuM prajana che? azokadara-"he subu ! je prayajana mAre tamArI sAthe che te prayojana tene tenI sAthe che." evI rIte teNe kahyuM te paNa tenA bhAvane nahIM samajanArI ane saraLa AzayavALI priyadarzanA belI-tamAre mArI sAthe zuM prayojana che?" teNe kaj-"he suzu ! tArA pati sivAya rasa evA bIjA kayA sacetana puruSane tArI sAthe prayajana na hoya?" karNamAM sUcI soya) jevuM ane tenI duSTa IcchAne sUcavanAruM azaktattanuM vacana sAMbhaLI priyadarzanA sakepa thaI gaI ane nIcuM mukha rAkhI AkSepa sahita belI-"re amaryAda ! re puruSAdhama ! te AvuM kema ciMtavyuM ? ane ciMtavyuM te kahyuM kema ? mUkhanA AvA sAhasane dhikkAra che ! vaLI re duSTa ! mArA mahAtmA patinI tuM avaLI rIte pitAnA jevI saMbhAvanA kare che to mitranA miSathI zatru jevA tane dhikakAra che. je pApI ! tuM ahI thI cAle jA, Ubho na rahe. tArA darzanathI paNa pApa thAya che." evI rIte teNIe apamAna karela adatta ceranI peThe zIghapaNe tyAMthI nIkaLyo. jANe gauhatyA karanAro hoya te, pAparUpI aMdhakArathI malina mukhavALo ane vimanaska azaktata cAle jatuM hatuM, tevAmAM sAmA AvatA sAgaracaMdra tene dIThe. svaccha aMtaHkaraNavALA sAgaracaMdra "he mitra ! tame udvigna kema jaNAo che ? ema pUchayuM, eTale mAyAnA parvata jevA azakadare dIrgha niHzvAsa mUkI, jANe kasTathI duHkhI thayo hoya tema heTha caDAvIne kahyuM- he bhrAtA ! himAlaya parvatanI najIka rahenArAone TharI jAne hetu jema 1 kacavAtA manavALe Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 azokadattanI durjanatA sage bIje pragaTa che tema A saMsAramAM nivAsa karanArAone uganAM kAraNa pragaTa ja che. te paNa ThekaThekANe thayelA traNanI jema A vRttAMta te gupta rAkhI zakAya tema paNa nathI ane prakAza paNa karI zakAya tema nathI." evI rIte kahI pitAnA netramAM kapaTa azune dekhAva karI azokadara mauna rahyo eTale niSkapaTI sAgaracaMdra vicAra karavA lAge-"aho ! A saMsAra asAra che, jemAM AvA puruSone paNa akasmAta AvA saMdehanA sthAna prApta thAya che, dhUmADo jema agnine sUcave tema vairyathI nahIM sahevAte e ene aMtaHuga baLAtkAre enAM athao sUcave che. evI rIte citkALa vicAra karIne tenA duHkhathI duHkhita thayele sAgaracandra pharIthI gadgad svare A pramANe kahevA lAgya- he baMdhu ! je aprakAzya na hoya te A tamArA udveganuM kAraNa hamaNAM ja mane kaho ane mane tamArA duHkhano bhAga ApIne tame alpa dukhavALA thAo. azakadatte kahyuM- he mitra ! prANutulya evA tamArI pAse bIjuM paNa aprakAzya na hoya te A vRttAMta te kema ja aprakAzya hAya ? tame jANe che ke saMsAramAM strIo, amAvAsyAnI rAtrI jema aMdhakArane utpanna kare tema anarthone utpanna karanArI che. - sAgaracaMdre kahyuM- he bhAI ! paraMtu hamaNuM tame sarpiNanA jevI kaI rInA saMkaTamAM paDyA che ? " azokadara kRtrima lajajAne dekhAva karIne be-"priyadarzanA mane ghaNA vakhatathI ayogya vAta kahA karatI hatI, paNa keI vakhata potAnI meLe ja lajajA pAmIne raheze ema dhArI meM salajapaNe keTalAka vakhata sudhI tenI avajJApUrvaka upekSA karI, te paNa te te asatIne yogya vacane kahevAthI virAma pAmI nahIM. ahA ! strIone kevo asada Agraha hoya che ! he baMdhu! Aje huM Apane zodhavA mATe tamAre ghera gayo hato evAmAM chaLane jANanArI evI e strIe rAkSasInI peThe mane kayo, paNa hasti jema baMdhanathI chUTe thAya tema huM tenA radhathI ghaNe yatna chUTe thaI utAvaLo ahIM Avyo. mArgamAM meM vicAryuM ke-A strI mane jIvatA sudhI choDaze nahIM, mATe mAre svayameva AtmaghAta kare ke kema? athavA apamRtyuthI mRtyu pAmavuM paNa yogya nathI, kAraNa ke mArI pakSamAM te strI mArA mitrane A pramANe ja kaheze ke anyathA kaheze ? mATe huM pite ja mArA mitrane A sarva vAta kahuM, jethI strImAM vizvAsa karIne e vinAza pAme nahi, athavA e paNa yukta nathI, kAraNa ke meM te strIne maratha pUrNa karyo nathI te tenuM duzIla kahIne zA mATe kSata upara kSAra nAMkhyA jevuM karuM ? ema vicAra karato hate tevAmAM tame mane joyo. te bAMdhava! e mArA udveganuM kAraNa jANe." azokadattanAM AvAM vacana sAMbhaLI jANe halAhala jheranuM pAna karyuM hoya tema vAyu vinAnA samudranI peThe sAgaracaMdra sthira thaI gayo. sAgaracaMde kahyuM-Ione emaja ghaTe che, kAraNa ke khArI jamInanA navANunA jaLamAM khArApaNuM ja hoya che. je mitra ! have kheda na kare, sArA vyavasAyamAM pravarte, 1 gumAnI. Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM. cha ArAnuM svarUpa svastha thaIne raho ane tenuM vacana saMbhAre nahIM. he brAta ! vastutAe te jevI hoya tevI bhale he, paNa tenAthI ApaNA baMne mitronA mananI malinatA na thAo." sarala prakRtivALA sAgaracaMdranA evA anunayathI te adhama azokadara khuzI thayo, kemake mAyAvI loke aparAdha karIne paNa potAnA AtmAnA vakhANa karAve che. te divasathI sAgaracaMdra, priyadarzana upara ni neha thaI rogavALI AMgaLInI peThe uga sahita tene dhAraNa karavA lAgya; to paNa agAunI peThe ja tenI sAthe anukaLapaNe vatavA lAge, kemake pote ucharelI latA kadApi vaMdhya hoya to paNa tenuM unmelana karatuM nathI. priyadarzanAe paNa, mArAthI te mitrone bheda na thAo-ema dhArI azokadatta saMbaMdhI vRttAMta potAnA patine kahyo nahIM. sAgaracaMdra saMsArane kArAgRha je mAnI sarva dvine, dIna ane anAtha lokone dAna karavAvaDe kRtArtha thavA lAgyA. kALe karI Di prayadazanA sAgaracaMdra ane azokadatta-e traNe pitapatAnuM AyuSya pUrNa karI kALadharma mRtyu) pAmyA. temAM sAgaracaMdra ane priyadarzana, A jaMbudvIpamAM bharatakSetranA dakSiNa khaMDamAM gaMgA siMdhunA madhya pradezamAM, A avasarpiNanA trIjA ArAmAM palyopamane AThame bhAga zeSa rahyo hato te samaye yugaliArUpe utpanna thayA. pAMca bharata ane pAMca airavata kSetramAM kALanI vyavasthA karavAmAM kAraNarUpa bAra ArAnuM kALacakra gaNAya che. te kALa, avasarpiNI ane utsarpiNIpa evA bhedathI be prakArane che, temAM avasarpiNI kALanA ekAMta suSamA vigere cha ArAo che. ekAMta suSamA nAme pahele Are cAra kaTAkeTI sAgaropamane, bIje suSamA nAme A traNa koTAkedI sAgaropamane, trIje suSamaduHSamA nAme Are be keTakeTI sAgaropamane, cAze dukhamasuSamA nAme A beMtALIsa hajAra varSe nyUna eka koTAkoTI sAgaropamane, pAMcama khamAM nAme Are ekavIza hajAra varSane ane chelle (chaThTho) A ekAMta dukhamA nAme Are paNa teTalA pramANane (ekavIza hajAra varSanI che. A avasarpiNInA je pramANe cha ArA kahyA che te ja pramANe pratikramathI utsarpiNI kALanA paNa cha ArA jANI levA. avasapiNI ne utsarpiNI kALanI ekaMdara saMkhyA vIza keTakeTI sAgaropamanI thAya che, te kALacakra kahevAya che. prathama ArAmAM manuSya traNa palyopama sudhI jIvanArA, traNa gAu UMcA zarIravALA ane cothe divase bhejana karanArA hoya che. teo samacaturansa saMsthAnavALA, sava lakSaNethI lakSita, vAtrakaSabhanArAca saMhanana (saMdhayaNa) vALAM ane sadA sukhI hoya che. vaLI teo krodha rahita, mAna rahita, niSkapaTI, lAbhavajita ane svabhAvathI ja adhamane tyAga karanArA hoya che. uttarakurunI peThe te samaye rAtridivasa teonA icchita manorathane pUrNa karanArA, maghAMgAdi daza prakAranAM kalpavRkSo hoya che. temAM madhAMga nAme kalpavRkSo yAcanA karavAthI tatkALa svAdiSTa madya vigere Ape che. bhUtAMga nAmanA kalpavRkSo bhaMDArInI peThe pAtro Ape che. sUryAga nAmanAM ka9pavRkSa traNa prakAranAM vAjI2 Ape che, ( 1 prArthanAthI. 2 judAI 3 jaMbudvIpamAM eka, dhAtakI khaMDamAM be ane kukarAhamAM be evI rIte pAMca bhArata ane pAMca airavana kSetra jANavA. 4 avasarpiNI eTale utaratA. 5. utsapiNI eTale caDato 6. avaLA mathI, A - 7 Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cha ArAnuM svarUpa. saga 2 je dIpazikhA ane tiSikA nAmanA kalpavRkSe atyaMta udyota Ape che. citrAMga nAmanA kalpavRkSo vicitra pukAnI mALAo Ape che. citrarasa nAmanAM kalpavRkSo seIAnI peThe vividha jAtanAM bhejana Ape che. maga nAmanAM kalpavRkSo icchita bhUSaNo (ghareNAM) Ape che. gehAkAra kalpavRkSa gaMdharva nagaranI peThe kSaNavAramAM sArAM ghara Ape che ane anagna kalpavRkSa IcchA pramANe vo Ape che. e tamAma vRkSe bIjA paNa aneka Icchita artha Ape che. te kALe bhUmi zarkarA karatAM paNa atyaMta svAdiSTa hoya che ane nadI vagerenAM jaLa amRta samAna madhuratAvALAM hoya che. te ArAmAM anukrame dhIme dhIme AyuSya, saMhananAdika ane kalpavRkSone prabhAva nyUna nyUna thato jAya che. bIjA ArAnA prAraMbhamAM manuSya be pApamanA AyuSyavALA, be koza UMcA zarIravALA ane trIje divase bhajana karanArA hoya che. te kALe kalpavRkSo kAMIka nyUna prabhAva vALA, pRthvI nyUna svAdavALI ane jaLa paNa mAdhuryamAM prathamathI jarA utaratAM hoya che. pahelA ArAnI jema A ArAmAM paNa, hastInI zuMDhamAM jema ochI ochI sthULatA hoya che tema sarva bAbatamAM anukrame nyUnatA thatI jAya che. trIjA ArAnA prAraMbhamAM manuSya eka popama sudhI jIvanArA, eka gAu UMcA zarIravALA ane bIje divase bhajana karanArA hoya che. A ArAmAM paNa pUrvanI jema zarIra, AyuSya, pRthvInuM mAdhurya ane kalpavRkSane mahimA khUna thato jAya che. cothe Are pUrvanA prabhAva (kalpavRkSa, svAdiSTa pRthvI ane madhura jaLa vagere thI rahita hoya che. tenA prAraMbhamAM manuSya keTI pUrvanA AyuSyavALA ane pAMcaze dhanuSa UMcA zarIravALA hoya che. pAMcamA ArAnA prAraMbhamAM manuSya se varSanA AyuSyavALA ane sAta hAtha UMcA hoya che tathA chaThThA ArAmAM phakta seLa varSanA AyuSyavALA ane eka hAtha UMcA zarIravALA hoya che. ekAMta duHkhamAM nAme pahelA ArAthI zarU thatA utsampiNI kALamAM e ja pramANe pazcAnupUvathI cha ArAmAM manuSya jANavA. te sAgaracaMdra ane priyadarzanA trIjA ArAnA aMtamAM utpanna thayA, tethI teo navaze dhanuSanA zarIravALA temaja palyopamanA dazamAMza AyuSyavALA yugalIA thayA. teonuM zarIra vAiSabhanArAca saMhananavALuM ane samacaturasa saMsthAnavALuM hatuM. meghamALA vaDe jema meruparvata zobhe tema jAtyavaMta suvarNanI kAMtivALe te yugmadhamI (sAgaracaMdrane jIva) pitAnI priyaMgu varNavALI strIvaDe zete hato. azokadatta paNe pUrva janmamAM karelA kapaTathI te ja ThekANe veta varNavALe, cAra dAMta vALo ane devahastI jevo hastI thayo. eka vakhate svecchAe te hastI pharate have tevAmAM teNe yugmadhamI thayelA pitAnA pUrvajanmanA mitra (sAgaracaMdra)ne joyA. dazanarUpa amRtanI dhArAthI jenuM zarIra vyApta thayuM che evA te hastIne bIjamAMthI jema aMkura utpanna thAya tema sneha utpanna thaye, tethI teNe pitAnI zuMDhathI tene 1 avasarpiNIthI ulaTI rIte, Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM. pahelA kulakara vimalavAhana. 51 sukha thAya tevI rIte AliMgana karI tenI IcchA nahIM chatAM paNa pitAnA skaMdha upara besADyo. paraspara dazananA abhyAsathI te baMne mitrone thaDA vakhata agAu karelA kAryanI jema pUrva janmanuM smaraNa thayuM. te vakhate cAra dAMtavALA hastInA skaMdha upara beThelA sAgaracaMdrane vismayathI uttAna lenavALA bIjA yugalIAo IdranI jema jevA lAgyA. zaMkha, Dolara puSpa ane caMdra jevA vimala hAthI upara te beMTha hatuM, tethI yugalIAo tene visalavAhana evA nAmathI bolAvavA lAgyA. jAtismaraNavaDe sarva prakAranI nItine jANanAro, vimala hastInA vAhanavALe ane prakRtithI svarUpavAnuM-te sarvathI adhika thayo. keTale eka kALa vyatIta thayA pachI cAritrabraNa yationI peThe kalpavRkSane prabhAva maMda thavA lAge. jANe duve pheravIne bIjA ANyAM hoya tema badhAMga kalpavRkSe theDuM ane virasa mAM vilaMba ApavA lAgyA. bhUtAMga kalpavRkSe jANe ApIe ke nahIM, ema vicAra karatAM hoya ane paravaza thayA hoya tema yAcanA karatAM paNa vilaMbe pAtro ApavA lAgyAM. turyAga vRkSa jANe veThathI tiraskAra karI lAvelA gaMdharvo hoya tema joIe tevuM saMgIta racatA nahatA. vAraMvAra prArthanA karelA dIpazikhA ane jyotiSka kalpavRkSa jema divase dIvAnI zikhA prakAza na kare tema tAdaza prakAza karatA nahotA. citrAMgavRkSo paNa durvinayI sevakanI jema IcchAnusAra tatkALa puSpamALAo ApatA nahatA. citrarasa vRkSe dAnanI IcchA kSINa thayelA satrInI jema cAra prakAranuM vicitra rasavALuM bhejana agAu pramANe ApatA nahatA. mayaMga vRkSo jANe pharIthI kema prApta thaze, evI ciMtAmAM Akula thaI gayA hoya tema agAu pramANe AbhUSaNe ApatA nahotA. vyutpatti zaktinI maMdatAvALA kavio jema sArI kavitA maMdatAthI karI zake tema gehAkAra vRkSa ghara ApavAmAM maMdatA karavA lAgyA, ane naThArA rahevaDe avagraha thayela megha jema thoDA thoDA jaLane Ape tema anagna vRkSe vastra ApavAmAM khalanA pAmavA lAgyA. kALanA tevA anubhAvathI jugalIAone paNa dehanA avayanI jema kalpavRkSo upara vizeSa mamatA thavA lAgI. eka yugalIAe svIkAra karelA kalpavRkSane bIje yugalIka Azraya kare to prathama svIkAra karanArane meTe parAbhava thavA lAgyo, tethI paraspara te parAbhava sahana karavAne asamartha yugalIAoe pitAthI adhika evA vimalavAhanane svAmIpaNe aMgIkAra karyA. jAtismaraNathI nItijJa vimalavAhane vRddha puruSa jema potAnA zetrIone dravya vaheMcI Ape tema yugalIAone kalpavRkSa vaheMcI ApyA. je kaMI bIjAnA kalpavRkSanI IcchAe maryAdAne tyAga kare te tene zikSA karavAne mATe teNe hAkAra nIti pragaTa karI. samudranI bharatInuM jaLa jema maryAdA ullaMghe nahIM, tema "hA ! teM duSkRtya karyuM " evA zabdathI zikSA karelA yugalIAe tenI maryAdAnuM ullaMghana karatA nahatA. "daMDArikane ghAta sahana kare sAre paNa hAkAra zakhavaDe karelo tiraskAra sAro nahIM.' ema te cugalIAo mAnavA lAgyA. te vimalavAhananuM cha mAsa AyuSa avazeSa rahyuM eTale tenI caMdrayezA nAme strIthI eka yugmane janma thayo. te jeDaluM asaMkhya pUrvanA AyuSyavALuM, prathama saMsthAna ane prathama saMghayaNavALuM, zyAma varNanuM ane AThase dhanuSa pramANu UMcA zarIravALuM hatuM. mAtApitAe tenA cakSumAna ane caMdrakAMtA evAM nAma pADyAM. sAthe 1 sadAvrata nArAnI. Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para bIjA, trIjA ane cothA kulakara. saga 2 je. utpanna thayela hatA ane vRkSanI piTha teo sAthe vRddhi pAmavA lAgyA. cha mAsa sudhI pitAnAM be bALakane pALI, jarA ane roga vinA mRtyu pAmI, vimalavAhana suvarNa kumAra devakamAM ane tenI strI caMdrayazA nAgakumAra devalokamAM utpanna thaI kemake caMdrane asta thatAM caMdrikA rahetI ja nathI. te hastI paNa pitAnuM AyuSa pUrNa karI nAgakumAra nikAyamAM devapaNe utpanna thayo kemake kALanuM mahAbhya ja evuM che. tyArapachI cakSumAna paNa pitAnA pitA vimalavAhananI peThe hAkAra nItithI ja jugalIAonI maryAdA calAvavA lAgyA. aMtasamaya najIka AvyA eTale cakSuSmAna ane caMdrakAMtAthI yazasvI ane surUpA nAme yugmadhamI joDaluM utpanna thayuM. teo tevA ja saMghayaNa ane saMsthAnavALA tathA kAMIka nyUna AyuSyavALA thayA. vaya ane buddhinI peThe te baMne anukrame vRddhi pAmavA lAgyA. sADAsAtaze dhanuSa pramANu UMcA zarIravALA ane niraMtara sAthe pharanArA teo teraNanA staMbhanA vilAsane dhAraNa karatA hatA. AyuSya pUrNa thaye mRtyu pAmI cakSumAna suvarNakumAramAM ane caMdrakAMtA nAgakumAramAM utpanna thayAM. yazasvI potAnA pitAnI peThe, gepALa jema gAyanuM pAlana kare tema sarva yugalIAonuM lIlAthI pAlana karavA lAgyuM, paraMtu tenA vakhatamAM madamAM AvelA hAthIo jema aMkuzanuM ullaMghana kare tema yugalIAo anukrame hAkAra daMDanuM ullaMghana karavA lAgyA, tyAre yazasvIro mAkAra daMDathI teone zikSA karavA mAMDI. kemake eka auSadhithI rega sAdhya na thAya tyAre bIjuM auSadha ApavuM joIe. te mahAmati yazasvI alpa aparAdhavALAne zikSA karavAmAM hAkAranIti, madhyama aparAdha hoya te bIjI mAkAranIti ane je mATe aparAdha hoya te te baMne nIti vAparavA lAgyo. te yazasvI ane surUpAnuM kAMIka apUrNa AyuSya hatuM tevAmAM jema buddhi ane vinaya sAthe utpanna thAya tema tenAthI eka joDaluM utpanna thayuM. mAtApitAe, putra, caMdra je ujajavaLa hatuM tethI abhicaMdra nAma pADayuM ane putrI priyaMgulatAnI pratirUpa (sadaza) hatI tethI tenuM pratirUpA nAma pADayuM. teo pitAnAM mAtApitAthI kAMIka alpa AyuSyavALA ane sADAzeM dhanuSa UMcA zarIravALA hatA. eka ThekANe maLelA zamI ane pIpaLAnA vRkSanI jema teo sAthe vRddhi pAmavA lAgyA. gaMgA ane yamunAnA pavitra pravAhanA mitha thayelA jaLanI jema teo baMne niraM: tara zobhavA lAgyA. AyuSya pUrNa thatAM yazasvI udadhikumAramAM* utpanna thaye ane surUpa tenI sAthe ja kALa karIne nAgakumAramAM utpanna thaI. abhicaMdra paNuM pitAnI peThe te ja sthitivaDe ane te baMne nItivaDe sarva saMgalIAone zikSA karavA lAgyA. pachI ghaNuM prANIoe IcchelA caMdramAne jema rAtri janma Ape tema prAMta avasthAe pratirUpAe eka jeDalAne janma Ape. mAtApitAe putranuM prasenajit nAma pADayuM ane putrI sarvanAM cakSune manahara lAgatI tethI tenuM cakSakakAMtA evuM nAma pADayuM. teo baMne potAnA mAtApitAthI jUna AyuSyavALA, tamAlanA vRkSa jevI zyAma kAMtivALA, buddhi ane utsAhanI peThe sAthe vRddhi pAmanArA, chaze dhanuSa 1 bhuvanapatinI daza nikAya paikI trIjI nikAya. 2 bIjI nikAya. 3 te kALamAM pazuo paNa yugavika thAya che ane mRtyu pAmIne devagatimAM jAya che. 4 bhuvana patinI daza nikAyamAMthI eka nizcaya. Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM. pAMcamA, chaThThA ane sAtamA kulakara 53 pramANa zarIrane dhAraNa karanArA ane viSNuvat kALamAM jema divasa ne rAtri tulya hoya tema sarakhI kAMtivALA thayA. temanA pitA abhicaMdra mRtyu pAmIne udadhikumAramAM utpanna thayA ane pratirUpA nAgakumAramAM utpanna thaI. prasenajita paNa potAnA pitAnI peThe savA jugalIAne rAjA thaye, kemake mahAtmA lokenA putro ghaNuM karIne mahAtmA ja thAya che. kAmAttajana jema lajajA ane maryAdAnuM ullaMghana kare tema te samayanA yugalIAo hAkAra ane mAkAra nItinuM paNa ullaMghana karavA lAgyA, tyAre prasenajit anAcArarUpI mahAbhUtane trAsa karavAmAM maMtrAkSara jevI trIjI dhikkAra nItine upayoga karavA lAgyA. pragamAM kuzaLa evA te prasenajita, traNa aMkuzathI jema hAthIne zikSA kare tema traNa nItithI sarva yugalIAone zikSA karavA lAgyA. pachI keTaleka kALe te curamadaMpatI kSINa AyuSyavALA thayA, tevAmAM cakSu kAMtAe strIpuruSarUpa yugmane janma Ape. sADApAMcaze dhanuSa pramANu zarIravALA teo, anukrame vRkSa ane tenI chAMyaDI peThe sAthe vadhava ane tenI chAMyaDI peThe sAthe vadhavA lAgyA. te baMne yugmadhamI marudeva ane zrIkAMtA evA nAmathI A lekamAM khyAti pAmyA. suvarNa jevI kAMtivALA te marudeva, pitAnI priyaMgulatA sadaza varNavALI priyAvaDe, naMdanavanamAM rahelI vRkSazreNithI kanakAcala (meru) zebhe tema zobhavA lAgyA. prasenajit kALa karIne dvIpakumAramAM utpanna thayA ane cakSukAMtA kALa karIne nAgakumAramAM gaI. marudeva sarva yugalIAone te ja nItinA kramathI IMdra jema devatAne zikSA kare tema zikSA karavA lAgyA. marudeva ane zrIkAMtAnA prAMtakALanI vakhate temanAthI nAbhi ane marUdevA e nAmanuM yugya thayuM. savApAMcaze dhanuSa pramANu zarIravALA teo kSamA ane saMyamanI peThe sAthe ja vRddhi pAmavA lAgyA. marudevA priyaMgulatA jevI kAMtivALI ane nAbhi suvarNa jevI kAMtivALA hatA, tethI jANe pitAnA mAtApitAnA pratibiMba hoya tevA te zobhatA hatA. te mahAtmAonuM AyuSya temanA mAtapitA marudeva ane zrIkAMtAnA AyuSyathI kAMIka nyUna-saMkhyAtA pUrvanuM thayuM. marudeva kALa karIne dvIpakumAramAM utpanna thayA ane zrIkAMtA paNa te ja vakhate kALa karIne nAgakumAramAM utpanna thaI. teonA mRtyu pAmyA pachI nAbhirAjA yugalIAonA sAtamA kulakarara thayA. te paNa pUrvokta traNa prakAranI nItivaDe ja yumadharmI manuSyone zikSA karavA lAgyA. trIjA ArAnA corAzI lakSa pUrva ane navyAzI pakSa ( traNa varSa, sADAATha mAsa ) bAkI rahyA hatA evA samaye ASADha mAsanI kRSNa caturdazIne divase uttarASADhA nakSatramAM caMdrane vega AvatAM vajanAbhane jIva, tetrIza sAgaropamanuM AyuSya bhogavI sarvArthasiddha vimAnamAMthI cyavI, jema mAnasa sarovarathI gaMgAnA taTamAM haMsa utare tema, nAbhi kulakaranI strI marudevAnA udaramAM avataryo. prabhu garbhamAM AvyA te samaye prANImAtranA duHkhanI ucacheda thavAthI trilokamAM sukha thayuM ane sarva sthAnake moTe udyata thaye. je rAtrie devalokamAMthI cavIne prabhu mAtAnA udaramAM AvyA te ja rAtrie nivAsabhuvanamAM sUtelI marudevAe caturdaza mahAsvamo dIThAM. temAM prathama svane ujajavaLa, puSTa skaMdha 1 tulA ane meSa rAzimAM jyAre sUrya Ave tyAre tene viSuvata kALa kahe che. 2 pahelA vimalavAhana, bIjA cakSuSmAna, trIjA yazavI, cethA abhicaMdra, pAMcamA prasenajita, chaThThA bharUdeva ane sAtamA nAbhi kalakara thayA. kalakara saMjJA yugalIAonA rAjAne mATe che. Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 marudevA mAtAe joyela cauda sva. saga 2 je. vALe, temaja sarala puchavALa, suvarNanI ghugharamALavALe ane jANe vidyuta sahita zaradaRtune megha hoya te vRSabha je. bIje svapna na varNavALe, kamathI UMce, niratara jharatA madanI nadIthI ramaNIya ane jANe cAlato kailAsa parvata hoya te cAra dAMtavALe hastI che. trIje svane pILA netravALe, dIrgha jillAvALa, capala kezarAvALe ane jANe zUravIrane jayadhvaja hoya tema puchane ulALatA kezarIsiMha dITho. ceAthe svapna parva jevA lenavALI, pavamAM nivAsa karanArI ane digUgajendroe pitAnI zudrothI upADelA pUrNa kuMbhethI zobhatI lakSmIdevI dIThI. pAMcame svapna nAnA prakAranAM devavRkSonAM puthI guMthelI, sarala ane dhanuSyadhArIe ArahaNa karela dhanuSya jevI lAMbI puSpamALA dIThI. chaThThaThe svapna jANe pitAnA mukhanuM pratibiMba ja hoya tevuM, AnaMdanA kAraNarUpa ane kAMtisamUhathI jeNe dizAone prakAzita karelI che evuM caMdramaMDaLa dIThuM. sAtame svapna rAtrine viSe paNuM tatkALa divasanA bhramane karAvanAra, sarva aMdhakArane nAza karanAra ane vistAra pAmatI kAMtivALe sUrya je. AThame svapna capala kAnavaDe jema hastI zobhe tema ghugharIonI paMkitanA bhAravALI ane calAyamAna evI patAkAvaDe zebhate mahAvaja dITho. navame svane vikasita kamaLathI jene mukhabhAga acita kare che e, samudra maMthana karavAthI nIkaLelA sudhAkuMbha je ane jaLathI bharele suvarNane kalaza dIThe. dazame svapna jANe Adi ahaMtanI stuti karavAne aneka mukhavALuM thayuM hoya tema bhramarona guMjAravavALA aneka kamaLothI bhatuM mahAna padmAkara joyuM. agyArame svane pRthvImAM vistAra pAmelA zaradaRtunA meghanI lIlAne coranAra ane UMcA taraMgonA samUhathI cittane AnaMda ApanAra kSIranidhi dIThe. bArame svane jANe bhagavAna devapaNAmAM temAM rahyA hatA tethI pUrvanA snehathI AvyuM hoyanI tevuM ghaNuM kAMtivALuM vimAna dIThuM. terame svane jANe kaI kAraNathI tArAono samUha ekatra thayo hoya tevuM ane ekatra thayelI nirmaLa kAMtinA samUha je ratnakuMja AkAzamAM rahele dIThe. caudame svane trileksamAM rahelA tejasvI padArthonuM jANe piMDIbhUta thayeluM hoya te ( prakAzamAna ) nimaagni mukhamAM praveza karato dITho. rAtrinA virAma samaye, svapnane aMte vikasvara mukhavALI svAminI marudevA kamalinInI peThe prabodha pAmyA ( jAgRta thayA ) ane temaNe jaNe pitAnA hRdayanI aMdara haka mAto na hoya tethI, te svapna saMbaMdhI sarva vRttAMta konala akSarothI udagAra karatA hAya tema yathArtha nAbhirAjAne kahI saMbhaLAvyo. nAbhirAjAe potAnA sarala svabhAvane anusaratI rIte svapnane vicAra karI "tamane uttama kulakara putra thaze" ema kahyuM. te samaye svAmInI mAtra kulakarapaNathI ja saMbhAvanA karI e ayukata che ema dhArI jANe ke pAyamAna thayA hoya tema iMdranA Asane kaMpAyamAna thayA. amArA Asana asmAt kema kaMgA ? e upaga detAM, bhagavAnanA cyavananI hakIkata iMdronA jANavAmAM AvI, eTale tatkALa saMketa karelA mitranI jema ekaThA thaI sarva Idro bhagavAnanI mAtAne svamArtha kahevA mATe tyAM AvyA. pachI aMjali jeDI vRttikAra jema sUtranA arthane skuTa kare tema vinayapUrvaka svapnArthane skuTa karavA lAgyA-"he svAminI! tame svapnAmAM prathama vRSabha joyo tethI tamAre putra moharUpI paMkamAM kheMcI gayelA dharmarUpI rathane uddhAra karavAmAM samartha thaze. 1 pavAkara-paghasarovara. 2 kSIrasamudra. Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM. iMdra mahArAje kahela cauda svapnanuM phaLa he devi ! hastInA darzanathI tamAre putra mahaMta puruSane paNa guru ane ghaNuM baLanA eka sthAnakarUpa thaze. siMhanA dazanathI tamAre putra puruSamAM siMharUpa, dhIra, nirbhaya, zUravIra ane asmalita parAkamavALe thaze. he devi ! tame svapnamAM lahamIdevI dIThI tethI sarva puruSamAM uttama e tamAre putra trilayanI sAmrAjyalakSamIne pati thaze. puSpamALA joI tethI tamAre putra puNya darzanavALo thaze ane akhila jagat tenI AjJAne mALAnI peThe mastaka upara vahana karaze. he jaganmAtA ! tame svanAmAM pUrNa caMdra dIThe tethI tamAre putra manahara ane netrane AnaMda ApanAra thaze. sUrya dIThe tethI tamAro putra meharUpI aMdhakArane nAza karI jagatamAM udyota karanAra thaze ane mahAdhvaja dIThe tethI tamAre Atmaja ApanA vaMzamAM moTI pratiSThAvALo dharmadhvaja thaze. he mAtA ! tame svapnamAM pUrNa kuMbha je tethI tamAro putra sarva atizanuM pUrNa pAtra thaze-arthAt sava atizayayukata thaze. padmasarevara joyuM tethI tamAre suta saMsArarUpI aTavImAM paDelA manuSyanA ( pAparUpa) tApane haraze ane tame samudra je che tethI tamAro putra adhRSya chatAM paNuM temanI samIpe avazya javA yogya thaze. he devi ! tame svamane viSe bhuvanamAM adbhuta evuM vimAna joyuM tethI tamAro putra vaimAnika devothI paNuM sevAze. skurita kAMtivALo ratnapuMja je che tethI tamAre tanaya sarva guNarUpa ratnanI khANa tulya thaze ane tame tamArA mukhamAM praveza karate jAjavalyamAna agni je che tethI tamAre putra ane tejasvIonA tejane dUra karanAre thaze. he svAmini ! tame cauda svapna joyAM che te evuM sUcave che ke tamAre putra cauda rAjalokane svAmI thaze." AvI rIte svapnArtha kahIne temaja marudevA mAtAne praNAma karIne sarva idro potapotAne sthAnake gayA. svAminI marudevA paNa svapnAthanI vyAkhyArUpI sudhAvaDe siMcAyAthI, varasAdanA jaLavaDe siMcAyAthI pRthvI jema ullAsa pAme tema ullAsane pAmyA. have sUryathI jema meghamALA zobhe, mukatAphaLathI jema chIpa zobhe ane siMhathI jema parvatanI guphA zobhe tema mahAdevI marudevA te garbhathI zobhavA lAgyAM. jo ke svabhAvathI ja teo priyaMgulatA jevA zyAma hatA, te paNa zaradaRtuthI jema meghamALA pAMDavaNI thAya tema garbhanA prabhAvathI teo pAMDuvarNavALA thayA, jaganA svAmI amArA payanuM pAna karaze evA harSathI ja jANe hAyanI tema temanA stane puSTa ane unnata jaNAvA lAgyA. jANe bhagavAnanuM mukha jevAne agAuthI ja utkaMThita thayAM hoya tema temanA lecana vizeSa vikAsa pAmyA. temane nitaMbabhAga je ke vipula hatA, te paNa varSAkALa vyatIta thayA pachI jema saritAnA taTanI bhUmi vizALa thAya tema vizeSa vizALa thaye. te mahAdevInI svabhAvathI ja maMda gati hatI te have mahAvasthAne pAmelA hastInI peThe vizeSa maMda thaI. prAtaHkALe jema vidvAna mANasanI buddhi vRddhi pAme ane grISmaRtumAM jema samudranI velA vRddhi pAme tema garbhanA prabhAvathI temanI lAvaNyalakSamI vizeSa vRddhi pAmavA lAgI. teo geleksanA ekasArarUpa garbhane dhAraNa karatA hatA te paNa temane kAMI kheda thatuM nahotuM, kAraNa ke garbhavAsI ahaM tene e prabhAva hoya che. pRthvInA aMtarabhAgamAM jema aMkura vRddhi pAme 1 ahIM e paNa artha nIkaLe che ke moTA vaMzamAMsAmAM sthApana kare eTale eka hara jana ucA dharmadhvajavALe te thaze. 2 na dhasAro karI zakAya te, Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa6 paramAtmAne janma. saga 2 je tema marudevAnA udaramAM te garbha gupta rIte dhIme dhIme vadhavA lAge. zItaLa jaLamAM himakRtikA nAMkhavAthI jema vizeSa zItaLa thAya tema garbhanA prabhAvathI svAminI marudevA adhika vizvavatsala thayAM. garbhamAM AvelA bhagavAnanA prabhAvathI, yugmadhamI lokamAM nAbhirAjA potAnA pitAthI paNuM adhika mAnya thaI paDyA. zaradaRtunA cogathI jema caMdranAM kiraNe adhika tejavALAM thAya tema sarva kalpavRkSo viziSTa prabhAvavALAM thayAM. jagatamAM tiryaMca ane manuSyanAM paraspara vaira zAMta thaI gayAM, kAraNa ke varSAkALanA AvavAthI sarva ThekANe saMtApa zAMta thaI jAya che. e pramANe nava mAsa ane sADAATha divase vyatIta thayA pachI caitra mAsanA kRSNapakSanI aSTamIne divase ardharAtre sarva graho ucca sthAnakamAM AvyA hatA ane caMdrane yoga uttarASADhA nakSatramAM Avyo hato tyAre mahAdevI marudevAe yugaladhamI putrane sukhe kIne prasavyo. te vakhate jANe harSa pAmI hoya tema dizAo prasanna thaI ane svarga devatAonI peThe loko ghaNA harSathI krIDAmAM tatpara thayA. u5pAdara zayyAmAM utpanna thayelA devatAonI jema jarAyu (era) ane rudhira vagere kalaMkathI vajita bhagavAna atizaya zobhavA lAgyA. te samaye jagatanAM netrone camatkAra pamADanAra ane aMdhakArane nAza karanAra-vidyutanA prakAzanI je-traNa jagatamAM udyota thaI rahyo. kiMkaree nahIM vagADayA chatAM paNa meghanA jevA gaMbhIra zabdavALA duMdubhi AkAzamAM vAgavA lAgyA, tethI jANe svarga pite ja harSathI garjanA karatuM hoya tema jaNAvA lAgyuM. te vakhate kSaNavAra nArakIone paNa pUrva nahIM prApta thayeluM evuM sukha thayuM, te tiryaMca, manuSya ane devatAone sukha thAya temAM te zuM kahevuM ! bhUmi upara maMda maMda prasaratA pavanee sevakenI peThe pRthvInI raja dUra karavA mAMDI. me celakSepanI jema sugaMdhI jaLanI vRSTi karavA lAgyA, tethI aMdara bIja vAvelAnI jema pRthvI ucchavAsa levA lAgI. e samaye pitAnAM Asana calAyamAna thavAthI-gaMkarA, bhogavatI, subhAgA, bhogamAlinI, toyadhArA, vicitrA, puSpamAlA ane aniMditAe nAmanI ATha dikakumArIo tatkALa alakamAMthI bhagavAnanA sUtikAgraha pratye AvI. Adi tIrthakara ane tIrthakaranI mAtAne traNa vAra pradakSiNA daI vaMdanA karIne teo A pramANe kahevA lAgI-he jaganmAtA ! he jagadIpakane prasavanArA devi ! ame tamane namaskAra karIe chIe; ame alokamAM nivAsa karanArI ATha dikakumArIo pavitra evA tIrthakaranA janmane avadhijJAnavaDe jANIne, temanA prabhAvathI temano mahimA karavAne mATe ahIMyAM AvI chIe, tethI tame amArAthI bhaya pAmaze nahIM. ema kahI IzAna keNamAM rahelI teoe tyAM pUrva dizA tarapha mukhavALuM ane eka hajAra staMbhavALuM sUtikAgraha racyuM. pachI saMvatta nAmanA vAyuthI sUtikAgrahanI cotarapha eka yojana sudhI kAMkarA ane kAMTA dUra karI, saMvarNavAyune saMharI, bhagavAnane praNAma karI gIta gAtI temanI najIka UbhI rahI. tevI ja rIte AsananA kaMpavAvaDe prabhune janma jANI, meghaMkarA, meghavatI, sumeghA, meghamAlinI, teyadhArA, vicitrA, vAriNuM ane balAhakA nAmanI 1 barapha. 2 devatAone utpanna thavAnI zakayA. Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A pa7 parva 1 luM. dizAkumArIoe karela janmotsava. meruparvata upara rahenArI ATha UrvalakavAsI dikakumArikAo tyAM AvI ane jinezvara tathA jinezvaranI mAtAnI namaskArapUrvaka stuti karI. teoe bhAdrapada mAsanI peThe tatkALa AkAzamAM abhrapaTa (vAdaLa) vikRta karyuM (eN). te vAdaLavaDe sudhI jaLanI vRSTi karIne sUtikAgrahanI tarapha eka jana sudhI caMdrikA jema aMdhakAranI paMkitane nAza kare tema rajane nAza karyo. jAnupramANu paMcavaNa puSponI vRSTithI jANe jAtajAtanAM citrovALI hoya tema pRthvIne zobhItI karI ane pachI tIrthakaranA nirmaLa guNenuM gAna karatI tathA harSanA utkarSathI zebhatI teo pitAne ucita sthAne UbhI rahI. - pUrva rUcakADhi upara rahenArI naMdA, dettarA, AnaMdA, naMdivardhanA, vijayA, vaijayaMtI, jayaMtI ane aparAjitA nAmanI ATha dizAkumArIo paNa jANe mananI sAthe spardhA karanArAM hoya tevAM vegavALAM vimAnamAM besI tyAM AvI. svAmIne tathA marudevA mAtAne namaskAra karI, pUrvanI peThe kahIne, pitAnAM hAthamAM darpaNe rAkhI mAMgalika gIta gAtI gAtI teo pUrva dizA tarapha UbhI rahI. dakSiNa cakAdri para rahenArI samAhArA, suradattA, sumabudhdhA, yazodharA, lakSamI. hatI, pavatI, citragamA ane vasuMdharA nAmanI ATha dikakamArikAo jANe pramode prerelI hoya tema pramAda pAmatI tyAM AvI prathamanI dikakumArikAonI jema jinezvara ane temanI mAtAne namaskAra karI, kArya nivedana karI, hAthamAM kaLaza dhAraNa karI, dakSiNa dizAmAM gAyana karatI UbhI rahI. pazcimacaka parvata para rahenArI IlAdevI, surAdevI, pRthvI, padmAvatI, ekanAsA anavamikA, bhadrA ane azAkA nAmanI ATha dikumArikAo, jANe bhakitathI eka bIjIne jaya karavAne IcchatI hoya tema tvarAthI tyAM AvI ane pUrvanI peThe bhagavAnane tathA mAtAne namI, vijJapti karI, hAthamAM paMkhA dhAraNa karI gIta gAtI pazcima dizAmAM UbhI rahI. uttara rUcaka parvatathI alaMbusA, mizrakezI, puMDarIkA, vANI, vAsA, sarva. prabhA, zrI ane hI nAmanI ATha kumArikAo, jANe ratharUpa thayelA vAyuvaDe Ave tema Abhigika devatAonI sAthe vegathI tyAM AvI ane bhagavaMtane tathA temanI mAtAne pUrvanI peThe namaskAra karI, pitAnuM kArya vidita karI, hAthamAM cAmara grahaNa karI, gAyanA karatI uttara dizAmAM UbhI rahI. vidizAmAM rahelA sucaka parvatathI cItrA, cItrakanakI, saterA ane savAmaNI nAmanI cAra dikumArikAo paNa AvI ane pUrvavat jinezvarane tathA mAtAne namana karo. pitAnuM kArya vidita karI, hAthamAM dIpaka rAkhI IzAna vigere vidizAomAM gAtI UbhI rahI. racakadvIpathI rUpA, rUpAsikA, surUpA ane rUpakAvatI nAmanI cAra dikakumArikAo paNa tatkALa tyAM AvI. teoe bhagavAnanA nAbhinAlane cAra aMgula rAkhI chedana karyuM. 1 jAnuDIMcaNa. 2 caka nAmanA teramA kapamAM cAre dizAomAM navA cAre vidizAomAM parva che, temAMnA pUrva dizAnA parvata upara rahenArI-e pramANe bIjI dizA tathA vidizAo mATe samajavuM. A - 8 Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 dizAkumArIoe karela janmotsava. saga 2 je. pachI tyAM eka khADo khedI temAM te nizcita karI khADAne ratna ane vothI pUrI dIdhA ane tenA upara durvA(dhro)thI pIThikA bAMdhI. pachI bhagavAnanA janmagRhane lagatAM pUrva, dakSiNa ane uttaramAM teoe lakSamInA gRharU5 traNa kadalIgraha karyo. te dareka gRhamAM teoe vimAnamAM hoya tevA vizALa ane siMhAsanathI bhUSita catuzAla (cAka) racA. pachI jinezvarane potAnI hastAMjalimAM laI, jinamAtAne catura dAsInI peThe hAthane Teke ApI, teo dakSiNa catuzAlamAM laI gaI. tyAM baMnene siMhAsana upara besArIne, vRddha mardana karanArI strInI jema teo sugadhI lakSapAka talathI abhaMgana karavA lAgI. tenA amaMda AmedanI khuzabethI dizAone pramudita karI, divya udvartanathI teoe baMnene udvartana karyuM. pachI pUrva dizAnA catuzAlamAM laI jaI siMhAsana upara besArI potAnA mananA jevA nirmaLa udakathI baMnene teoe snAna karAvyuM. sugadhI kASAya vastravaDe temanAM aMga luMchIne gozISa caMdananA rasathI temane cacita karyA ane baMnene divya vastro tathA vidyutanA udyota jevA vicitra AbharaNe paherAvyAM. pachI bhagavAna ane bhagavAnanI mAtAne uttara catuzAlamAM laI jaI siMhAsana upara besAryA. tyAM teoe Abhigika devatAo pAse kSudra himavaMta parvatathI gozISa caMdananA kASTa jaldI maMgAvyAM. araNanA be kANathI agni utpanna karI, homavA yogya karelA gazIrSa caMdananA kAjhathI teoe hema karyo. te agnithI thayelI bhasmanI teoe rakSApoTalI karI baMnene hAthe bAMdhI. teo (prabhu ane mAtA) moTA mahimAvALA hatAM te paNa e te dikumArione bhaktikama che. pachI tame parvatanI jevA AyuSyavALA thAo" evuM prabhunA kAnamAM kahI pASANanA be geLAnuM teoe AsphAlana karyuM. pachI prabhune ane mAtAne sUtikAbhuvanamAM zamyA upara savArI teo maMgalika gIta gAvA lAgI. have sUtikarma karIne dikumArikAo svasthAnake gaI te samaye lagnaveLAe jema sarva vAjIMtro eka sAthe vAge tema svargamAM zAzvata ghaTAone eka sAthe UMcA avani tha, ane parvatanA zikharanI peThe acaLa evAM IndronAM Asane, saMjamavaDe hadaya kape tema kaMpAyamAna thayAM. te vakhate saudharma devakanA pati saudharmedranAM netro kapanA ApathI lAla thaI gayAM. lalATapaTa upara bhrakuTI caDAvavAthI temanuM mukha vikarALa thayuM. jANe aMdaranA krodharUpa vahinI zikhA hoya tevA tenA adhara pharakavA lAgyA, jANe Asanane sthira karavAnuM hoya tema eka paga UMco karavA lAgyA ane "Aje yamarAje kene kAgaLa mokalyo che" ema bolI pitAnA zUrAtanarUpa agnine vAyu samAna vaja grahaNa karavAnI IcchA karI. evI rIte krodha pAmelA kezarI jevA Indrane joI, jANe mUrtimAna mAna hoya tevA senApatie AvI vijJapti karI-ha svAmi ! Apane mArA je padAti chatAM zAmATe Apa pote ja AvezamAM Ave che ? he svagapati ! AjJA kare ke kyA ApanA zatrunuM huM mathana karuM ?" te kSaNe pitAnA mananuM samAdhAna karI avadhijJAnathI InDe joyuM to Adiprabhune janma temanA jANavAmAM Avyo. harSathI tatkALa temanA kaudhane vega gaLI gaye ane vRSTithI zAMta thayelA dAvAnaLavALA parvatanI jema Indra zAMta thaI gayA. "mane dhikkAra che ke meM AvuM ciMtavyuM, mAruM mithyA duSkRta thAo." ema bolI teNe IndrAsanane tyAga karyo. sAta ATha pagalAM bhagavaMtanI sanmukha cAlI, jANe bIjA Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM saudharme karela stuti. ratnamukuTanI lakSamIne ApanAra hoya tevI karAMjali mastake sthApana karI, jAnu ane mastaka kamalathI pRthvIne sparza karavAvaDe prabhune namaskAra karI, jemAMcita thaI teNe bhagavaMtanI A pramANe stuti karI--"he tIrthakara! he jagatane sanAtha karanArA ! he kRpArasanA samudra ! he nAbhinaMdana ! tamane namaskAra karuM chuM. he nAtha ! naMdanAdika traNa udyAnathI jema meru parvata zebhe che tema mati vagere traNa jJAna sahita upajavAthI tame zebhe che. he deva ! Aje A bharatakSetra svagathI paNa vizeSa zobhe che; kemake railokayanA mugaTaratna samAna tame tene alaMkRta karyuM che. he jagannAtha ! janmakalyANakanA mahatsavathI pavitra thayela Ajane divasa saMsAramAM rahuM tyAM sudhI tamArI peThe vaMdana karavAne gya che, A tamArA janmanA parvathI Aje nArakIone paNa sukha thayuM che. kemake ahaM tene udaya kenA saMtApane haranAro na thAya? A ja budvIpane viSe bharatakSetramAM nidhAnanI peThe dharma naSTa thaI gayela che, tene tamArI AjJArUpI bIjathI pAche pragaTa kare. he bhagavana ! tamArA caraNane prApta karIne have kANu saMsArane taraze nahIM? kemake nAvanA yogavaDe loDhuM paNa samudranA pArane pAme che. he bhagavana! vRkSa vinAnA dezamAM jema kalpavRkSa utpanna thAya ane marudezamAM jema nadIne pravAha pragaTa thAya tema tame A bharatakSetramAM lokonA puNyathI avatarelA che." evI rIte prathama devalokanA indra bhagavAnanI stuti karIne pitAnA senAdhipati negemilI nAmanA devane AjJA karI ke-he senApati ! jambudvIpanA dakSiNArdha bharatakSetranA madhya bhUmibhAgamAM lahamInA nidhirUpa nAbhi kulakaranI patnI marudevAnA udarathI prathama tIrthakara putrapaNe avataryA che, temanA janmasnAtrane mATe sarva devatAone belA." e pramANe IndranI AjJA zravaNa karI teNe eka ejananA vistAravALI ane adUbhuta vanivALI sughoSA nAmanI ghaMTA traNa vakhata vagADI. mukhya gAnAranI pAchaLa jema bIjAo gAyana kare tema te suSA ghaMTAne avAja thatAM, bIjA sarva vimAnonI ghaMTAe tenI sAthe ja zabda karavA lAgI. kulaputravaDe jema uttama kuLa vRddhi pAme tema te sarva ghaMTA. ono zabda, dizAonA mukhamAM thayelA zabdarUpa tenA paDachaMdAthI vRddhi pAmyA. batrIza lAkha vimAnamAM uchaLate zabda tALavAnI jema anuraNanarUpa thaI vRddhi pAme. devatAo pramAdamAM Asakata hatA teo A zabdathI mUccha pAmI gayAane "A zuM haze ? ema saMjama pAmI sAvadhAna thavA lAgyA. e rIte sAvadhAna thayelA dene uddezIne IndranA senApatie meghanA nirdoSa jevA gaMbhIra zabdavaDe A pramANe kahyuM- bhe devatAo ! sarvane anusaMdhya zAsanavALA iMdra, devI vigere parivAra sahita tamane AjJA kare che kejaMbudvIpanA dakSiNa bharatakhaMDanI madhyamAM kulakara evA nAbhirAjAnA kuLane viSe Adi tIrthakara utpanna thayA che, temanA janmakalyANakano mahotsava karavAnI IcchAthI tame sau mArI peThe javAnI utAvaLa kare; kAraNa ke e samAna bIjuM kaI utkRSTa kArya nathI." senApatinAM evAM vacana sAMbhaLI, mRgalAo jema vAyunI sanmukha vegathI cAle tema keTalAeka devatAo bhagavaMta uparanA rAgathI tatkALa cAlyA; camakapASANuthI jema leDhAnuM AkarSaNa thAya tema keTalAeka devatA IndranI AjJAthI kheMcAIne cAlyA; nadIonA vegathI 1 naMdana, somanasa ane pAMDuka. 2 A ghaMTanAdanI hakIkata anyatra AvatI nathI. AsanakaMpa ja thAya che. Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ janmotsava mATe saudharmedranI taiyArI. saga 2 che. jema jalajaMtuo cheDe tema keTalAeka devatAoe pitAnI strIoe ullAsa pamADavAthI cAlyA ane pavananA AkarSaNathI jema gaMdha cAle (prasare) tema keTalAeka devatAo pitAnA mitrothI AkRSTa thaIne cAlyA. e pramANe potAnAM suMdara vimAnathI ane bIjA vAhanathI jANe bIjuM svarga hoya tema AkAzane zobhAvatA teo IndranI pAse AvyA. te vakhate pAlaka nAmanA Abhiyogika devane surapatie eka asaMbhAvya ane apratima vimAna racavAnI AjJA karI. svAmInI AjJA pALanAra te deve tatkALa IcchAnugAmI vimAna racyuM. te vimAna hajAre ratnastaMbhanAM kiraNanA samUhathI AkAzane pavitra karatuM hatuM ane gavAkSethI netravALuM hoya, dIrgha dhvajAothI jANe bhujAvALuM hoya, vedikAothI jANe dAMtavALuM hoya tathA suvarNakabhAthI jANe pulakita thayuM hoya tevuM jaNAtuM hatuM. te pAMcaze jana UMcuM hatuM ane eka lAkha yojana vistAramAM hatuM. te vimAnane kAMtithI taraMgavALI traNa pAna paMkitao hatI. te himavaMta parvata upara jema nadIo hoya tevI jaNAtI hatI. te sapAnapaMDitanI AgaLa IndradhanuSyanI zobhAne dhAraNa karanArA-vividha varNavALAM ratnonAM toraNanAM trIka AvelAM hatAM. te vimAnanI aMdara caMdrabiMba, darpaNa, AliMgI, mRdaMga ane uttama dIpikAnI peThe sarakhI ane corasa bhUmio zobhatI hatI. te bhUmi upara sthApana karelI ratnamaya zilAo, avirala evAM ghaNuM kiravaDe, jANe bhIMtenAM citra upara javanIkAnI zebhAne dhAraNa karatI hoya tevI jaNAtI hatI. tenA madhyabhAgamAM apsarA jevI putaLIothI vibhUSita thayela-ratnacita prekSAmaMDapa hato ane tenI aMdara jANe vikasita kamalanI kaNikA hoya tevI suMdara mANijyanI eka pIThikA hatI. te pIThikA vistAramAM ane laMbAImAM ATha jana hatI ane jADapaNe cAra yojana hatI. jANe IndranI lahamInI zamyA hoya tevI te jatI hatI. tenI upara jANe sarva tejanA sArane piMDa karIne banAvyuM hoya evuM eka siMhAsana hatuM. te siMhAsananI upara apUrva bhAvALuM, vicitra ratnothI jaDeluM ane pitAnA kiraNothI AkAzane zrApta karanAruM eka vijayavastra dIpatuM hatuM. tenA madhyamAM hAthInA karNamAM hoya tevuM eka vajakuza ane lakSmIne krIDA karavAnA hiMDoLA jevI kuMbhika jAtanA motInA mALA zobhatI hatI ane te muktAdAmanI AsapAsa jANe gaMgA nadInA aMtara hoya tevI-tenA karatAM ardha vistAravALI addhakuMbhika motInI mALAo zobhI rahI hatI. sparza sukhanA lebhathI jANe skUlanA pAmela hoya tevA maMda gativALA pUrva dizAonA vAyuthI te mALAo maMda maMda DolatI hatI. tenI aMdara saMcAra karato pavana zravaNane sukha Ape evA zabda karatA hatA, tethI jANe priya bolanAranI jema indra yazanuM gAna karato hoya te te jaNAtuM hatuM. te siMhAsanane AzrayIne vAyavya ane uttara dizAnA madhyamAM tathA uttara ane pUrva dizAnA madhyamAM, jANe svargalamInA mugaTa hoya tevA corAzI hajAra sAmAnika devatAonA corAzI hajAra bhadrAsane racyAM hatAM; pUrva dizAmAM ATha agramahilI (IndrANIe)nAM ATha Asane hatuM, te jANe sahodara hoya tema sadaza AkAre zobhatAM hatAM; dakSiNa pUrvanA madhyamAM atyaMtara sabhAnA sabhAsadanA bAra hajAra bhadrAsane hatAM, dakSiNamAM madhya sabhAnA sabhAsada evA cauda hajAra devatAonA 1 pagathIAnI. 2 gaMgA, siMdhu ane rehirAcA. Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM pAlaka vimAnanuM Agamana. anukrame cauda hajAra bhadrAsane hatAM. dakSiNa pazcimanA madhyamAM bAhya parSadAnA seLa hajAra devatAonAM soLa hajAra siMhAsanenI paMkti hata, pazcima dizAmAM jANe eka bIjA nAM pratibiMba hoya tevA sAta prakAranI senAnA senApati devatAonA sAta Asane hata ane meruparvatanI tarapha jema nakSatro zebhe tema zaka siDAna nI cAre tarapha cerAza hajAra AtmarakSaka devatAonAM corAzI rAzI hajAra Asane zobhatAM hatAM. evI rIte paripUrNa vimAna racIne Abhigika devatAoe Indrane jANa karI, eTale InTe tatkALa uttara kriya rUpa karyuM. IcchA pramANe rUpa karavuM e devatAono svabhAva che. pachI jANe dizAonI lakSmI ja hoyanI tevI ATha paTTarANIo sahita gaMdharvonAM ane nATayanAM senuM kautuka jete jeta, zaka vimAnane pradakSiNA daI pUrva taraphanA pagathIAnA mArgathI pitAnA mAnanI jevA unnata vimAnanI upara caDaDyA ane mANikyanI bhIMtAmAM paDelAM tenAM aMganA pratibiMbathI jANe tenAM hajAro aMga hoya tevA jaNAtA saudharmedra pUrvAbhimukha thaIne pitAnA Asana upara beThA. pachI jANe IdranA bIjA rUpa hoya tevA tenA sAmAnika devatAo uttara taraphanA pAnavaDe upara caDIne potapotAnA Asana upara beThA. eTale bIjA devatAe paNa dakSiNa taraphanA sopAnavaDe upara caDIne pitAnAM Asane upara beThA. kemake svAmInI pAse AsananuM ullaMghana thatuM nathI. siMhAsana upara beThelA zacIpatinI AgaLa darpaNa vigere aSTa maMgaLika zebhavA lAgyA. mastake caMdranA jevuM ujajavaLa chatra zobhavA lAgyuM ane jANe cAlatA be haMso hoya tevA be bAjue cAmara DhaLAvA lAgyA. nijharaNathI jema parvata zobhe tema patAkAothI zobhato hajAra jana UMce eka IMdradhvaja vimAnanI AgaLa pharakI rahyo. te vakhate nadIonA pravAhathI vIMTAyele jema sAgara zebhe tema sAmAnika vigere karaDe devatAothI vIMTAyela iMdra zobhavA lAgyA. bIjA devatAonA vimAnothI te vimAna vIMTAyeluM hatuM, tethI maMDalAkAra caityothI vIMTAyeluM jema mULa caitya zobhe tema te paNa UMce prakAre zelatuM hatuM. vimAnanI suMdara mANikayamaya bhIMtenI aMdara eka bIjA vimAnanAM pratibiMba paDatAM hatAM, tethI jANe vimAne, vimAnethI garbhavALAM thayAM hoya tevAM jaNAtAM hatAM. dizAonA mukhamAM pratidhvanirUpa thayelA baMdIjanenA jayadhvanithI, haMdubhinA zabdathI ane gaMdharvonA tathA nATakanAM vAjIMtronA avAjathI jANe AkAzane vidAraNa karatuM hoya tevuM te vimAna iMdranI IcchAthI saudharma devalokanA madhyamAM thaIne cAlyuM. saudharma devalokanI uttare thaIne jarA vAMkuM (tiSNu) utaratuM te vimAna lAkha ejananA vistAravALuM hevAthI, jambudvIpane AcchAdana karavAnuM DhAMkaNuM hoya tevuM jaNAvA lAgyuM. te vakhate raste cAlanArA deve eka bIjAne A pramANe kahevA lAgyA-he hastivAhana! dUra jAe, kemake 'tamArA hastIne mAre siMha sahana karaze nahIM. he azvanA vAhanavALA ! tame jarA che. rahe, A mAre UMTa krodha pAme che te tamArA azvane sahana nahIM kare. he mRgavAhana! tame najIka Avaze nahIM, kemake mAro hAthI tamArA mRgane IjA karaze. he sarpanA vAhanavALA ! ahIMthI dara jAo. juo, A mAruM vAhana garuDa che te tamArA sapane kaI pamADaze. are bhAI! tuM mArI gatine vizna karatA ADe kema paDe che ane mArA vimAnanI sAthe tArA vimAnane saMghaTTa kema kare che? bIje kahe, "are! huM pachavADe Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saudharmedranuM meruparvata para Agamana. saga 2 je rahyo chuM ane IMdra zIdhrapaNe cAlyA jAya che, mATe paraspara athaDAvavAthI ke5 kare nahIM kemake parvanA divasa sAMkaDAM ja hoya che. arthAta parvanA divasomAM bhIDa ja thA A pramANe utsukapaNAthI iMdranI pachavADe cAlanAra saudharma devakanA devatAone meTo kolAhala thavA lAgyuM. e prasaMge moTA ivajapaTavALuM te pAlaka vimAna samudranA madhya zikharathI utaratuM jema nAva zebhe tema AkAzamAMthI utaratuM zobhavA lAgyuM. jANe meghamaMDala paMkti thayelA svargane namADatuM hoya tema vRkSanI madhyamAM cAlanArA hastInI jema nakSatracakranI madhyamAM cAlatuM te vimAna AkAzamAM gati karatuM karatuM vAyunA vegathI asaMkhya dvIpasamudranuM ullaMghana karIne naMdIzvaradvIpe AvyuM. vidvAna puruSa jema graMthane saMkSepa kare tema te dvIpamAM dakSiNa pUrvanA madhyabhAgamAM AvelA ratikAra parvatanI upara iMdra te vimAnane saMkSipta karyuM. tyAMthI AgaLa keTalAeka dvIpasamudrane ullaMghI te vimAnane anukrame tethI paNa saMkSepa karate IMdra jabUdvIpanA dakSiNa bharatAddhamAM Adi tIrthakaranA janmabhuvanane vize AvI pahoMce. sUrya jema meruparvatanI pradakSiNa kare tema teNe te vimAnathI prabhunA sUtikAgrahanI pradakSiNA karI ane pachI gharanA khUNAmAM jema nidhi sthApana kare tema IzAna khUNAmAM te vimAnane sthApana karyuM. pachI mahAmuni jema mAnathI utare (mAnane tyAga kare) tema vimAnamAMthI utarIne prasanna manavALe zakeMdra prabhunI pAse Avyo. prabhune jotAM ja te devAgraNIe prathama praNAma karyo, kemake "svAmInuM darzana thatAM praNAma karavA te svAmIne pahelI bheTa che.' pachI mAtA sahita prabhune pradakSiNA karIne pharIthI praNAma karyA, kemake bhaktimAM punarUta doSa thatuM nathI. devatAoe mastaka upara abhiSikta karela te bhaktimAna Idra, mastaka upara aMjali jeDI svAminI marudevAne A pramANe kahevA lAgyA-pitAnA udaranA ratnarUpa putrane dhAraNa karanArA ane jagadIpakane prasavanAra he jaganmAtA ! huM tane namaskAra karuM chuM, tame dhanya che, tame puNyavaMta che ane tame saphaLa janmavALA tathA uttama lakSaNothI yukta che. traNa bhuvanamAM putravALI strIomAM tame pavitra che, kAraNa ke tame dharmane uddhAra karavAmAM agresara ane AcchAdita thayelA mokSamAgane pragaTa karanAra bhagavAna AditIrthakarane janma Ape che. he devi ! huM saudharma devalokana iMdra chuM, tamArA putra aha"tano janmotsava karavAne huM ahIM AveluM chuM, mATe tamAre mAre bhaya rAkhavo nahIM." evI rIte kahIne surapatie marudevA mAtA upara avasvApanikA nAmanI nidrA nirmANa karI ane prabhunuM eka pratibiMba karIne temanA pArzva bhAgamAM mUkayuM. pachI IMdra pitAnAM pAMca rUpa karyAkemake tevI zaktivALAe aneka rUpe svAmInI cegya bhakti karavAmAM IcchAvAna hoya che. temAMthI eka rUpe bhagavaMtanI samIpe AvI, praNAma karI, vinayathI namra thaI "he bhagavan! AjJA Apo" ema kahI kalyANakArI bhaktivALA teNe gozISa caMdanathI carcelA pitAnA be hAthathI jANe mUrtimAna kalyANa hoya tevA bhuvanezvara bhagavAnane grahaNa karyA. eka rUpe jagatanA tApane nAza karavAmAM chatrarUpa evA jagatpatinA mastaka upara pRSTha bhAgamAM rahI chatra dharyuM. svAmInI baMne bAjue bAhu daMDanI peThe rahelAM be rUpe suMdara cAre dhAraNa karyA, ane eka rUpe jANe mukhya dvArapALa hoya tema vaja dhAraNa karIne bhagavAnanI AgaLa rahyo. jaya jaya zabdothI AkAzane eka zabdamaya Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM. meruparvata para IndranuM Agamana. karatA devatAothI vIMTAI rahelA ane AkAzanI jevA nirmaLa cittavALA iMdra pAMca rUpe AkAzamArge cAlyA. tRSAtura thayelA paMthIonI daSTi jema amRta sarovara upara paDe tema utkaMThita devatAonI daSTi bhagavAnanA adbhuta rUpa upara paDI. bhagavAnanuM adbhuta rUpa jevAne pachAta rahelA (AgaLa cAlanArA) devatAo, pitAnA pRSTha bhAgamAM netrane IcchatA hatA. be bAju cAlanArA deva, svAmIne jovAmAM vRddhi pAmyA nahIM, tethI jANe khaMbhita thayA hoya tevAM pitAnAM netrane, bIjI tarapha pheravI zakyA nahIM. pachavADe rahelA devatAo bhagavAnane jevA AgaLa AvavAnI IcchA karatA hatA, tethI teo ullaMghana thatA pitAnA mitra tathA svAmIne paNa gaNatA na hatA. pachI devatAonA pati iMdra, hRdayanI aMdara rAkhelA heya tema bhagavAnane pitAnA hadayanI samipe rAkhIne meruparvata upara gayA. tyAM pAMDukavanamAM cUlikAnI dakSiNe nirmaLa kAMtivALI atipAMDukabalA nAme zilAnI upara ahaMtasnAtrane yogya siMhAsana upara pUrva dizAnA pati Indra harSa sahita prabhune pitAnA utsaMgamAM laIne beThA. - je vakhate saudharmedra meruparvata upara AvyA te ja vakhate mahASA ghaMTAnA nAdathI prodhita thayela aThThAvIza lAkha vimAnavAsI devatAothI paravArelA, trizaladhArI. vRSabhanA vAhanavALA, IzAna kalpanA adhipati izAne tenA puSpaka nAmanAM Abhigika devatAe racelA puSpaka nAmanA vimAnamAM besI, dakSiNa dizAne raste IzAnakalpathI nIce UtarI, ticcha cAlI, naMdIzvaradvIpe AvI, te dvIpanA IzAna khUNAmAM rahelA ratikara parvata upara saudharmedranI peThe pitAnuM vimAna saMkSepIne meruparvata upara bhagavaMtanI samIpe bhakti sahita AvyA. sanakumAra Indra paNa bAra lAkha vimAnavAsI devatAothI paravArI sumana nAmanA vimAnamAM besIne AvyA. maheMdra nAmanA Indra ATha lAkha vimAnavAsI devatAo sahita zrIvatsa nAmanA vimAnamAM ' nAmanA indra cAra lAkha vimAnavAsI devatAo sAthe paravarI naMdyAvarta nAmanA vimAnamAM besI prabhunI pAse AvyA. lAMtaka nAme indra pacAsa hajAra vimAnavAsIde sAthe kAmagava nAmanA vimAnamAM besI jinezvaranI pAse AvyA. zuka nAme Indra cAlIsa hajAra vimAnavAsI devatAo sAthe pItigama nAmanA vimAnamAM besI meruparvata upara AvyA. sahasAra nAme Indra cha hajAra vimAnavAsI devatAonI sAthe manorama nAmanA vimAnamAM besI jinezvara pAse AvyA. AnataprAta devalokanA Indra cAraze vimAnavAsI devenI sAthe pitAnA vimala nAmanA vimAnamAM besIne AvyA ane AraNuTyuta devalokanA Indra paNa traNaseM vimAnavAsI devenI sAthe potAnA ati vegavALA sarvatobhadra nAmanA vimAnamAM besIne AvyA. te ja vakhate ratnaprabhA pRthvInA jADANAnI aMdara nivAsa karanArA bhuvanapati ane vyaMtaranA IndronAM Asane kaMpyAM. camacaMcA nAmanI nagarImAM sudharmA sabhAnI aMdara camAra nAmanA siMhAsana upara camarAsura (camareMdra) beTho hate, teNe avadhijJAnavaDe bhagavAnane janma jANIne sarva devatAone jaNAvavA mATe potAnA krama nAmanA senApati pAse ghadhaSA nAme ghaMTA vagaDAvI. pachI pitAnA cosaTha hajAra sAmAnika devatAo, tetrIza trAyannizaka (gurusthAnane yegya) de, cAra lekapALa, pAMca agamahiSIo, abhyatara-madhya-AhA e traNa parSadAnA de, sAta prakAranuM sainya, sAta senApatio ane nakhabhA pUvInuM 180000 jana jADApaNuM che temAM te rahe che. Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ meruparvata para indronuM Agamana saga 2 je. cAre dizAe rahenArA cosaTha hajAra AtmarakSaka deve tathA bIjA, uttama addhivALA asurakumAra devethI paravarelo te, abhigya deve tatkALa racelA, pAMcaze jana UMcA meTA dhvajathI zebhita ane pacAsa hajAra jana vistAravAnA vimAnamAM besIne bhagavAnane janmotsava karavAnI IcchAthI cAlyuM. te camaheMdra paNa zakeMdranI peThe pitAnA vimAnane mArgamAM saMkSepIne svAmInA AgamanavaDe pavitra thaelA meruparvatanA zikhara upara Avyo. balicaMcA nAme nagarIne bali nAmane indra paNa mahIghasvarA nAmanI dIrghaghaMTA vagaDAvIne mahAdvama nAmanA senApatinA bolAvavAthI AvelA sATha hajAra sAmAnika devatAo, tethI cAragaNuM aMgarakSaka devatAo tathA bIjA trAyazciMzaka vigere devatAo sahita camareMdranI peThe amaMda AnaMdanAM maMdirarUpa meruparvata upara AvyuM. nAgakusArane dharaNuM nAme indra meghasvarA nAmanI ghaMTA vagaDAvIne bhasena nAmanA pitAnI pAyadala senAne adhipatie prabaMdha karelA cha hajAra sAmAnika devatAo, tethI cAraguNA AtmarakSaka devatAo, cha pitAnI paTTadevIo (IndrANIo) ane bIjA paNa nAgakumAra devethI yukta thaIne pacIza hajAra jana vistAravALA, aDhIze jana UMcA ane IndradhvajathI zobhita vimAnamAM besIne bhagavAnanA darzanane mATe utsuka thaI maMdarAcala (meru)nA mastaka upara kSaNavAramAM AvyuM. bhUtAnaMda nAme nAgendra pitAnI meghasvarA nAmanI ghaMTA vagaDAvIne, dakSa nAmanA senApatie bolAvelA sAmAnika vigere devatAo sahita Abhigika devatAe racelA vimAnamAM besI, traNa jagatanA nAthavaDe sanAtha thayelA meruparvata upara AvyA temaja vidyakumAranA indra hari ane harissaha, suvarNakumAra Indra deva ane veNa darI, agnikumAranA Indra agnizikha ane agrimANava, vAyukumAranA indra laMba ane prabhaMjana, svanitakumAranA Indra suSa ane mahArASa, udadhikumAranA IMdra jalakAMta ane jalaprala, dvIpakumAranA Indra pUrNa ane avaziSTa ane dikakumAranA indra amita ane amitavAhana paNa AvyA. vyaMtaramAM pizAcanA iMdra kALa ane mahAkALa, bhUtanA Indra surUpa ane pratirUpa, cakSanA iMdra pUrNabhadra ane maNibhadra, rAkSasanA iMdra bhIma ane mahAbhIma, kinnaronA iMdra kinnara ane kipuruSa, puiruSanA iMdra sapuruSa ane mahApuruSa, maheraganA Indra atikAya ane mahAkAya, gaMdharvonA iMdra gItarati ane gIyazA, aprajJapti ane paMcaprajJapti vigere vyaMtaranI bIjI ATha nikAya je vANavyaMtara kahevAya che tenA sALa Indro, temAM aprajJaptinA Indra saMnihita ane samAnaka, paMcaprajJaptina IndradhAtA ane vidhAtA, RSivAditanA IMdra rASi ane trASipAlaka, bhUtavAditanA Indra izvara ane mahezvara, kaMditanA Indra suvatsaka ane vizAlaka, mahAkaMditanA indra hAsa ane hAsarati, kuSmAMDane Indra ta ane mahAta, pAvakanA Indra pavaka ane yuvakapati ane tiSkanA asaMkhyAtA sUrya ane caMdra e be nAmanA ja indro-evI rIte kula cosaTha Indro meruparvata upara eka sAthe AvyA. vaimAnikanA daza indra, bhUvanapatinI daza nikAyanA vIza indra, maMtarenA (32) indra ane jyotiBnA be Indo gaNatAM 64 indra thAya che; paraMtu jyotiSThAnA indro sUrya caMdra nAmanA asaMkhyAtA bAvatA hovAthI asaMkhyAta indro prabhune janmotsava kare che, Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 65 parva 1luM devakRta janmotsava pachI acuta InDe jinezvaranA janma utsavane mATe upakaraNe lAvavAnI Abhigika devatAone AjJA karI, eTale teoe IzAna dizA tarapha jaI vakriya samudughAtavaDe kSaNavAramAM uttama pugaLanuM AkarSaNa karIne suvarNanA, rUpAnA, ratnanA, suvarNa ane rUpAnA, suvarNa ane ratnanA, suvarNa, rUpuM ane ratnanA, rUpAnA ane ratnanA, temaja mRttikAnA eka yojana UMcA evA ATha jAtinA pratyeke eka hajAra ne ATha suMdara kaLazA banAvyA. kuMbhanI saMkhyA pramANe, te ja pramANenI suvarNAdi ATha jAtionI jhArIo, darpaNa, ratnanA karaMDiA, supratiSThaka (DAbalA), thALa, patrikA ane puSponI cagerIo-e sarve jANe agAuthI ja racI rAkhyAM hoya tema tatkALa banAvIne tyAM lAvyA. pachI varasAdanA pANInI peThe kSIranidhimAMthI teoe te kaLaze bharI lIdhA ane jANe IMdrane kSIranidhinA jaLanuM abhijJAna batAvavAne mATe ja heya tema puMDarIka, utpala ane kekanA jAtanAM kamaLo paNa tyAMthI sAthe lIdhAM. jaLa bharanArA puruSo kuMbhavaDe jaLAzayamAMthI jaLa grahaNa kare tema hAthamAM kuMbha dhAraNa karelA te devoe puSkaravara samudramAMthI puSkara jAtanAM kamaLo grahaNa karyA. jANe adhika kuMbhe karavAne mATe ja hAyanI tema mAgadhAdi tIrthomAMthI teoe jaLa ane mRttikA grahaNa karI. mAla lenArA puruSa jema vAnakI grahaNa kare tema gaMgA vigere mahAnadImAMthI jaLa grahaNa karyuM. jANe agAuthI thApaNa mUkelI hoya tema kudrahimavaMta parvata uparathI siddhArtha (sarSava), puSpa, zreSTha gaMdhadravya ane savaiSadhi grahaNa karI. te ja parvata uparanAM pa nAmanA drahamAMthI nirmaLa, sugaMdhI ane pavitra jaLa ane kamaLa grahaNa karyA. eka ja kAryamAM prerelA hovAthI jANe paraspara spardhA karatA hoya tema bIjAoe bIjA varSadhara parvata uparanA drAmAMthI paNa padma vigere grahaNa karyA. sarva kSetromAMthI, vaitADhaya uparathI ane vijamAMthI atRpta evA te devatAoe svAmInA prAsAdanI jema jaLa ane kamaLa vigere grahaNa karyA. jANe temane mATe ja ekaThI karI rAkhela hoya tema vakSaskAra parvata uparathI bIjI pavitra ane sugaMdhI vastuo temaNe grahaNa karI. zreyavaDe karIne jANe potAnA AtmAne ja pUratA hoya tema ALasa rahita evA te dee devakura ane uttarakurukSetramAM rahelAM drahonAM jaLavaDe te kaLaze pUryA (bharyA). bhakazALa, naMdana, saumanasa ane pAMDuka vanamAMthI teoe gozISa caMdana vigere vastuo grahaNa karI. e pramANe gaMdhakAra jema sarva prakAranA gaMdhadravyane ekaThAM kare tema teo gaMdhadravya ane jaLane ekaThAM karIne tatkALa meruparvata upara AvyA. have daza hajAra sAmAnika devatAo, cALIza hajAra AtmarakSaka devatAo, tetrIza trAyaziMzaka devatAo, traNa sabhAnA sarva devatAo, cAra lokapALa, sAta meTAM sainya ane sAta senApatiothI paravArela Aracuta devalokana iMdra, pavitra thaIne bhagavAnane snAna karAvavAne udyamavata thayo. prathama acutaIdra uttarAsaMga karI nisaMga bhaktithI vikAsa pAmelA pArijAta vigere puSpanI aMjali grahaNa karI, ane sugaMdhI dhUpanA dhUmrathI dhUpita karI trijagapatinI pAse teNe te kusumAMjali mUkI. eTale devatAoe bhagavaMtanuM sAnnidhyapaNuM pAmavAnA adUbhuta AnaMdathI jANe hasatA hoya tevA ane puSpamALAthI acita karelA sagathI jaLanA kaLazo lAvIne tyAM mUkyA. te jaLakaLazanA mukhabhAga upara bhamarAonA A - 9 Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devakRta janmotsava. saga 2 je. zabdothI zabdamaya thayelAM kamaLa hatAM, tethI jANe te bhagavAnanA prathama snAtramaMgalane pATha bhaNatA hoya tevA jaNAtA hatA ane svAmIne snAna karavAne mATe pAtAlakalaze hoya tevA te kalaza jaNAtA hatA. acuta InDe pitAnA sAmAnika devatAonI sAthe jANe pitAnI saMpattinA phaLarUpa hoyanI tevA eka hajAra ne ATha kuMbha grahaNa karyA. UMcA karelA bhujadaMDanA agravarti evA te kuMbha, jenAM nAlavAM UMcAM karelAM hoya tevA kamalakezanI zebhAnI viDaMbanA karatA hatA arthAt tethI vizeSa zelatA hatA. pachI acutaI pitAnA mastakanI jema kalazane jarA namAvI jagapatine snAna karAvavAno AraMbha karyo. te vakhate keTalAeka devatAo guphAmAM thatA pratizabdothI jANe meruparvatane vAcAla karatA hoya evA Anaka nAmanA mRdaMga vagADavA lAgyA, bhaktimAM tatpara evA keTalAeka de mathana karAtA mahAsAgaranA dhvaninI zobhAne coranAra zakha vALI duMdubhIo vagADavA lAgyA keTalAeka deve ghaNu tAnamAM AvIne pavana jema Akula vanivALA pravAhanA taraMgane athaDAve tema kAMsIone paraspara athaDAvIne vagADavA lAgyA, keTalAeka devatAo jANe UrdhvalokamAM jineMdranI AjJAne vistAratI hoya tevI UMcA mukhavALI bherI UMcA svarathI vagADavA lAgyA; meruparvatanA zikhara upara rahIne keTalAeka de zevALa leke jema gAyanI zIMgaDIo vagADe tema moTA nAdavALA kAhala nAmanAM vAjIMtra vagADavA lAgyA, keTalAka devatAo uddaghoSa karavAne mATe duSTa ziSyane hastavaDe tADana karavAnI jema potAnA hAthathI muraja nAmanA vAghane tADana karavA lAgyA; keTalAka devatAo tyAM AvelA asaMkhya sUrya caMdranI lakSamIne haranArI suvarNanI ane rUpAnI jhAlare vagADavA lAgyA ane keTalAeka devatAo jANe amRtanA kegaLA bharyA hAyanI tema pitAnA unnata gala kalAvIne zakha vagADavA lAgyA. evI rIte devatAoe vagADelA vicitra prakAranAM vAjItronA paDachaMdAthI jANe AkAza paNa vAdaka (vagADanAra) vinAnuM eka vAdya hoya tevuM thaI gayuM. cAraNamunio he jagannAtha ! he siddhigAmI ! he kRpArNava ! he dharmapravartaka! tame jya pAme, tame AnaMda pAma" ema bolavA lAgyA. jAta jAtanAM dhruvapada, utsAha ane skaMdhaka-e prakAranA tathA galita ane vastuvana-e prakAranAM paDyo ane manohara gothI bhagavaMtanI stuti karyA pachI potAnA parivAranA devatAo sahita ayyatendra bhuvana bhartA upara dhIme dhIme kuMbhajaLa nAkhavA lAgyA. bhagavAnanA mastaka upara jaLadhArA varasAvatA te kuMbha meruparvatanA zikhara upara varasatA varasAdanI jevA bhavA lAgyA. bhagavAnanA mastakanI baMne bAju devatAoe namAvelA te kuMbhe mANijyanA mugaTanI zobhAne dhAraNa karavA lAgyA. eka jananA mukhavALA kuMbhomAMthI paDatI evI te jaLanI dhArAo parvatanI guphAmAMthI nIkaLatI nijharaNunI jevI zobhavA lAgI. prabhunA mugaTa bhAgathI uchaLIne tarapha paDatA jaLanA chAMTAo jANe dharmarUpI vRkSanA aMkurA hoya tevA zobhatA hatA. prabhunA zarIra upara paDatAM ja maMDalAkAre vistAra pAmeluM kuMbhajaLa mastaka upara zveta chatra jevuM, lalATa bhAgane viSe prasAra pAmelI kAMtivALA lalATanA AbhUSaNa jevuM, karNa bhAgamAM tyAM AvIne vizrAMta thayela netronI kAMti jevuM, kapila bhAgamAM kapUranI patravallInA samUha jevuM, manahara heThane viSe smita hAsyanI Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM. devakRta janmotsava. kAMtinA kalApa jevuM, kaMTha dezane viSe manahara motInI mALA jevuM, skaMdha upara gozISa caMdananA tilaka jevuM, bAha, hRdaya ane pRSTha bhAgane viSe vizALa vastra jevuM ane kahI tathA jAnunA aMtarabhAgamAM vistAra pAmelA uttarIya vastra jevuM--e pramANe kSIrAdhinuM suMdara jaLa bhagavAnanA pratyeka aMgamAM judI judI zobhAne dhAraNa karatuM hatuM. cAtake jema meghanA jaLane grahaNa kare tema keTalAka devatAo prabhunA snAtranuM te jaLa pRthvI upara paDatAM ja zraddhAthI grahaNa karavA lAgyA. "AvuM jaLa pharI amane kayAMthI maLaze ? ema dhArI marudezanA lokonI peThe keTalAeka devatAo te jaLanuM pitAnA mastaka upara siMcana karavA lAgyA ane keTalAeka devatAo grISmavatuthI pIDita thayelA hastIonI jema abhilASapUrvaka te jaLathI potAnA zarIrane siMcana karavA lAgyA. meruparvatanA zikharamAM vegathI prasAra pAmatuM te jaLa tarapha hajAro nadIenI kalpanA karAvatuM hatuM, ane pAMDuka, saumanasa, naMdana tathA bhadrazALa udyAnamAM prasAra pAmatuM te jaLa nIkanI lIlAne dhAraNa karatuM hatuM. snAna karatAM karatAM aMdara jaLa ochuM thavAthI adhomukhavALA thatAM IdranA kuMbhe, jANe snAtra jaLarUpI saMpatti ghaTavAthI lajajA pAmatA hoya tevA jaNAtA hatA. te samaye IdranI AjJAne anusaranArA AbhigiDa devatAo te kuMbhene bIjA kuMbhanAM jaLathI pUratA hatA. eka devatAnA hAthamAMthI bIjA devatAnA hAthamAM ema ghaNA hAthamAM saMcAra pAmatA te kuMbhe zrImaMtanAM bALakanI peThe zobhatA hatA. nAbhirAjAnA putranI samIpe sthApana karela kaLazanI paMkti, AropaNa karelA suvarNakamaLanI mALAnI zobhAne dhAraNa karatI hatI. pachI mukhabhAgamAM jaLane zabda thavAthI jANe teo ahItanI stuti karatA hoya tevA kuMbhane devatAo pharIthI svAmInA mastaka upara DhALavA mAMDyA. yakSe jema cakravatInA nidhAna kaLazane bhare tema prabhune snAtra karAvatAM khAlI thayelA IdranA kuMbhane devatAo jaLathI bharI detA hatA. vAraMvAra khAlI thatA ane bharAtA te kuMbhe, saMcAra karanArA ghaMTIyaMtranA ghaDAonI peThe zobhatA hatA. AvI rIte amyuke karaDe kuMbhethI prabhune snAtra karAvyuM ane pitAnA AtmAne pavitra karyo e paNa Azcarya che! pachI AraNa ane acuta devalokanA svAmI ayyate divya gaMdhakavAyI vastravaDe prabhunA aMgane unmArjita karyuM (aMga luchyuM. te sAthe pitAnA AtmAnuM paNa mArjana karyuM. prAtAsaMdhyAnI abhralekhA jema sUryamaMDaLane sparza karavAthI zobhe tema te gaMdhakaSAyI vastra bhagavAnanAM zarIrane sparza karavAthI zubhatuM hatuM. unmArjita kareluM bhagavaMtanuM zarIra jANe suvarNa sAranA sarvasva jevA suvarNagiri (meru)nA eka bhAgathI banAvyuM hoya tevuM zetuM hatuM. pachI Abhigika devatAoe gazIrSa caMdananA rasane kaIma, suMdara ane vicitra rakAbIomAM bharIne amyureMdra pAse mUkya, eTale caMdra jema potAnI cAMdanIthI mera parvatanA zikharane vikSepita kare tema I ke prabhunA aMga upara tenuM vilepana karavAno AraMbha karyo. te vakhate keTalAeka devatAo uttarAsaMga dhAraNa karIne prabhunI tarapha uddAma dhUpavALA dhUpadhANA hAthamAM rAkhIne UbhA rahyA; keTalAeka temAM dhUpa kSepana karatA hatA. teo snigdha dhUmra-rekhAvaDe jANe merU parvatanI bIjI zyAma varNamaya cUlikA racatA hoya tevA jaNutA hatA keTalAeka devatAo prabhunI upara UMcAM veta chatro dhAraNa karavA lAgyA, tethI jANe teo gaganarUpI mahAsarovarane kumudavALuM karatA hoya tevA jaNAtA hatA, keTa Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devakRta janmotsava. saga 2 je. lAeka cAmara uDADavA lAgyA, tethI jANe teo svAmInA darzana mATe pitAnA AtmIya vargane bolAvatA hoya tema jaNAtuM hatuM, keTalAeka baddha parikaravALA devatAo jANe AtmarakSaka hoya tema pitAnA Ayudha dhAraNa karI svAmInI cetarapha UbhA rahyA, jANe AkAzamAM ughata thayelI vidyulatAnI lIlAne batAvatA hoya tema keTalAeka devatAe maNImaya ane suvarNamaye paMkhAvaDe bhagavAnane pavana nAMkhavA lAgyA, keTalAka devatAo jANe bIjA raMgAcArya hoya tema vicitra prakAranAM divya puSpanI vRSTi harSotkarSapUrvaka karavA lAgyA; keTalAeka devatAo jANe pitAnAM pApanuM uccATana karatA hoya tema atyanta sudhI dranuM cUrNa karIne cAra dizAomAM varasAvavA lAgyA, keTalAeka devatAo jANe svAmIe adhiSita karelA merU parvatanI trAddhi adhika karavAne IcchatA hoya tema suvarNanI vRSTi karavA lAgyA, keTalAeka devatAo, jANe prabhunA caraNamAM praNAma karavAne utaratI tArAnI paMktio hoya tevA UMce prakAre ratnavRSTi karavA lAgyA; keTalAeka devatAo pitAnA madhura svarathI gaMdharvonI senAne paNa tiraskAra karanArA navanavA grAma ane rAgathI bhagavAnanA guNanuM gAna karavA lAgyA, keTalAeka devatAo maDhelAM, dhana ane chidravALAM vAjiMtro vagADavA lAgyA, kemake zakti aneka prakAre thAya che. keTalAeka devatAo jANe meru parvatanAM zikharane paNa nRtya karAvavA IcchatA hoya tema potAnA caraNapAtathI tene kaMpAvatA nRtya karavA lAgyA ane keTalAeka devatAo jANe bIjI vArAMganAo ja hAyanI tevI potAnI rIonI sAthe vicitra prakAranA abhinaya (hAvabhAva)thI ujajavaLa evA nATaka karavA lAgyA. keTalAeka devatAo jANe pAMkhevALA garUDa hoya tema AkAzamAM UDatA hatA, keTalAeka kIDAthI kukaDAnI jema pRthvI upara paDatA hatA; keTalAeka aMkakAranI peThe suMdara cAla cAlatA hatA; keTalAeka siMhanI peThe AnaMdathI siMhanAda karatA hatA, keTalAeka hastIonI peThe UMcA avAja karatA hatA. keTalAeka aonI peThe hAsya karanArA cAra prakAranA zabda bolatA hatA, keTalAeka vAMdarA jema vRkSonI zAkhAone kaMpAve tema pitAnA caraNathI meruparvatanA zikharane kaMpAvatA kUdatA hatA, keTalAeka jANe raNasaMgrAmamAM pratijJA karavAne taiyAra thayelA ddhAo hoya tema potAnA hAthanI capeTAthI udbhaTapaNe pRthvI upara tADana karatA hatA, keTalAeka jANe dAvamAM jItyA hoya tema kelAhala karatA hatA. keTalAeka vAjiMtranI jema potAnA praphulla gAlone vagADatA hatA, keTalAeka naTanI mAphaka vikRta rUpa karIne lokone hasAvatA hatA. keTalAeka AgaLa pAchaLa ane pArvabhAgamAM kaMdukanI pe uchaLatA hatA. strIo jema geLa kuMDALe thaIne rAsaDA le tema keTalAeka geLa pharatAM pharatAM rAsaDArUpe gAyana karI manahara nRtya karatA hatA, keTalAeka agninI peThe javalatA hatA; keTalAeka sUryanI jema tapatA hatA, keTalAeka meghanI mAphaka gAjatA hatA; keTalAeka vIjaLInI peThe caLakatA hatA ane keTalAeka saMpUrNa bhejana karelA vivAthInA jevA dekhAva karatA hatA. prabhunI prAptivaDe thayelo te AnaMda keNa gepavI zake ! evI rIte devatAo aneka jAtanA AnaMdanA pikAra karI rahyA hatA te vakhate azrute prabhune vilepana karyuM. teNe pArijAtAdika vikasita puSpathI prabhunI bhakti vaDe ja karI ane pachI jarA pAchA osarI bhakitathI nagna thaI ziSyanI peThe bhagavaMtane vaMdanA karI. moTA bhAInI pAchaLa bIjA sahadanI jema bIjA bAsaTha Ikoe paNa tevI ja rIte Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ I prabhune paherAvelA vividha AbhUSaNe parva 1 huM 69 snAtra tathA vilepanavaDe bhagavAnanI pUjA karI. pachI sudhama IndranI peThe IzAna Idra pitAnA pAMca rUpa karyA, temAMnAM eka rUpe bhagavAnane utsaMgamAM grahaNa karyA, eka rUpe metInI jhAlarIo laTakavAthI jANe dizAone nRtya karavAne Adeza karatuM hoya tevuM-kapUra jevuM veta chatra prabhu upara dhAraNa karyuM, jANe harSathI nRtya karatAM hoya tema hAthane vikSepa karI be rUpe be bAjue jinezvara upara cAmara vIMjhavA lAgyA ane eka rUpe jANe prabhunA daSTipAtathI pitAne pavitra karavAne Icchate heya tema hAthamAM trizULa rAkhI prabhunI AgaLa Ubho rahyo. pachI saudharma kalpanA I jagatpatinI cAre dizAe cAra sphaTikamaNinA UMcA vRSabha banAvyA. unaMgazaMgathI manahara evA te cAra vRSabha cAra dizAmAM rahelA caMdrakAMta ratnanA cAra kIDAparvata hoya tevA zebhavA lAgyA. jANe pAtALa phoDayuM hoya tema te vRSabhanAM ATha IMgothI AkAzamAM jaLanI dhArAo cAlavA lAgI. mULamAMthI judI judI paNa prAMte maLI gayelI te jaLadhArAo AkAzamAM nadIsaMgamanA vizvamane batAvavA lAgI. sura ane asuranI strIoe kautukathI joyelI te jaLadhArAo, nadIo jema samudramAM paDe tema prabhu upara paDavA lAgI. jaLayaMtronI jema te gaMgAmAMthI nIkaLatA jaLavaDe zadra Adi tIrthakarane snAna karAvyuM. bhaktithI jema hadaya Addha thAya tema dara uchaLatAM evA bhagavAnanA svapana jaLathI devatAonAM vastra Adra thaI gayAM. pachI IdrajAlika jema pitAnI IdrajAlane upasaMhAra kare tema Indra te cAra vRSabhene upasaMhAra karyo. snAna karAvyA pachI ghaNI prItivALA te devapatie devadUSya vastrathI prabhunA zarIrane ratnanA darpaNanI peThe luchayuM. ratnamaya pATalAnI upara nirmaLa ane rUpAnA akhaMDa akSatavaDe prabhunI pAse aSTa maMgaLa AlekhyA. pachI jANe potAno mATe anurAga hoya tevA uttama aMgarAgathI trijagadurunA aMge vilepana karI, prabhunA hasatA mukharUpI caMdranI caMdrikAnA jamane utpanna karanArA ujajavaLa divya vastrothI Idra pUjA karI ane prabhunA mastaka upara vizvanI muddhanyatAnA cihnarUpa vajI mANikayane sundara mugaTa sthApana karyo. pachI Indra sAyaMkALe AkAzane viSe pUrva ane pazcima dizAonA jema sUrya ane caMdra zebhe tevI zobhAne ApanArA be suvarNa kuMDala svAmInA karNamAM paherAvyA. jANe lakSamIne hiMcakavAnI delA hoya tevI vistAravALI divya motInI mALA svAmInA kaMThamAM ApaNu karI. suMdara hastInA bALakanA jaMtuzaLanI upara jema suvarNanA kaMkaNuM paherAve tema prabhunA bAhudaDa upara be bAjubaMdha dhAraNa karAvyA. vRkSanI zAkhAnA prAMtabhAganA gucchanI jevA-gaLAkAra moTA motIone maNimaya kaMkaNe prabhunA maNibaMdhaka upara ArUDha karyA. bhagavAnanA kaTIbhAgamAM varSadhara parvatanA nitaMba bhAga upara rahelA suvarNakulanA vilAsane dhAraNa karanAra suvarNanuM kaTIsUtra paherAvyuM ane jANe deva ane daityanAM teja temAM lagna thaI gayAM hoya tevA mANijyamaya teDA prabhunA bane caraNamAM paherAvyAM. Idra je je AbhUSaNo bhagavAnanAM aMgane alaMkRta karavA mATe paherAvyAM che te AbhUSaNe ( 1 ujaMga UMcA. saMga=vRSabhanA saMbaMdhamAM zIMgaDAe ane parvatanA saMbaMdhamAM zikhare jANavAM. 2 mukhyapaNAnA. 7 hIMdhaLAkhATa. 4 kAMya. Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 70 o I karela paramAtmAnI prArthanA. saMga 2 je. ulaTA bhagavAnanA aMgathI alaMkRta thayA. pachI bhaktiyukta cittavALA idde praphullita pArijAtanAM puSpanI mALAvaDe prabhunI pUjA karI ane pachI jANe kRtArtha thayela hoya tema jarA pAchA khasI, prabhunI sanmukha ubhA rahI jagatpatinI ArAtrika karavA mATe AratI grahaNa karI. valAyamAna kAMtivALI te ArAtrikathI prakAzavaMta auSadhivALA zikharavaDe jema mahAgiri zebhe tema Idra zebhavA lAgyo. zraddhALu devatAoe jema puSpasamUha verele che evI te ArAtrika iMdra prabhune traNa vAra utArI. pachI bhaktithI romAMcita thaI zakastavavaDe vaMdana karI Idra prabhunI A pramANe stuti karavAno AraMbha karyo- he jagannAtha ! he trileksakamalamADa! he saMsArarUpI marusthaLamAM kalpavRkSa ! he viddharaNu bAMdhava! huM tamane namaskAra karuM chuM. he prabhu! e muhUrta paNa vaMdana karavA yogya che ke je muhUrtamAM dharmane janma ApanArA-apunarjanmA-vizvajaMtuonA janmaduHkhanuM chedana karanArA Apane janma thayo che. he nAtha ! A vakhate tamArA janmAbhiSekanA jaLanA parathI lAvita thayelI ane yatna karyA sivAya jene mela dUra thaye che. evI A ratnaprabhA pRthvI satya nAmavALI thaI che. he prabhu ! je manuSyo tamAruM aharniza darzana karaze teone dhanya che; ame te avasare ja ApanuM darzana karanArA chIe. he svAmI ! bharatakSetranA jaMtuone mokSamArga khIlAI gayo che tene Apa navIna pAMca thaI punaH pragaTa karaze. he prabhu ! tamArI amRtanA taraMga jevI dharmadezanA te dUra rahe paraMtu tamAruM darzana paNa prANIonuM zreya karanAra che. he bhavatAraka ! tamArI upamAne pAtra kaI nathI tethI huM te tamArI tulya tame ja cho ema kahuM chuM, eTale have vadhAre stuti kevI rIte karavI ? he nAtha ! tamArA sabhUtAtha guNene paNa kahevAne huM asamartha chuM, kemake svayaMbhUramaNa samudranA jalane keNa mApI zake " evI rIte jagatpatinI stuti karIne pradathI jenuM mana sugaMdhamaya thaI gayuM che. evA zake ke prathama pramANe pitAnA pAMca rUpa karyA. temAMthI apramadbhara evA eka rUpe IzAna IndranA ullaMgamAMthI rahasyanI peThe jagatpatine pitAnA hRdaya upara grahaNa karyA. svAmInI sevA jANanArA IndranAM bIjAM rUpe jANe niyukta karyA hoya tema pUrvanI peThe svAmI saMbaMdhI potapotAnA kArya karavA lAgyA. pachI pitAnA devatAothI parivRtta amarAgraNI (zakrendra) tyAMthI AkAzamArge cAlI marudevAe alaMkRta karelA maMdira pratye AvyuM. tyAM prathama mUkeluM tIrthakaranuM pratibiMba upasaMhata karIne te ja sthAnake mAtAnI pAse prabhune sthApana karyA (mUkyA). pachI sUrya jema pavinInI nidrAne dUra kare tema Indra marudevAnI avasvApinI nidrA dUra karI. saritAnA taTa upara rahelI suMdara haMsamAlAnA vilAsane dhAraNa karanAruM ujavaLa, divya ane rezamI vastrayugala prabhune ozIke makaya. bALapaNAne viSe paNa utpanna thayelA bhAmaMDalanA vikapane karAvanAruM ratna maya kuMDalayugala paNa prabhune ozIke mUkayuM ane evI ja rIte senAnA prAkArathI banAvela vicitra evA ratnanA hAra ane ardhahArethI vyApta tathA sonAnA sUrya samAna prakAzavaMta zrIdAmacaMDa (geDIdaDo) paNa prabhunI daSTine vinoda ApavAne mATe AkAzane viSe dinamaNi 1 pharIne janma nahIM grahaNa karanArA. 2 satya arthane batAvanArA-vimAna. 3 apramAdI. Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM. devenuM naMdIzvara dvIpa javuM. 71 (sUrya) hoya tema uparanA caMdaravAnI sAthe laTakate sthApana karyo indra kuberane AjJA karI ke-batrIza koTI hiraNya, teTaluM ja suvarNa, batrIza batrIza naMdAsana, bhadrAsana tathA bIjI paNa ati manohara vastra nepacya vigere sAMsArika sukhane utpanna karanArI mahAmUlyavAna vastuo, megha jema jaLa varasAve tema svAmInA bhuvanamAM varasAve (bhUko)." kubere jAMbhaka jAtinA devatA pAse tatkALa te pramANe varasAvyuM, kemake pracaMDa puruSanI AjJA vacananI sAthe ja siddha thAya che. pachI Indra Abhiyogika devatAone AjJA karI ke "tame cAre nikAyanA devamAM udgheSaNuM kare ke-ahetanuM ane temanI mAtAnuM je koI azubha ciMtavaze tenuM mastaka arjakamaMjarInI peThe sAta prakAre bhedAze. "gurunI vANIne jema ziSya UMcA svarathI uduSita kare tema teoe bhuvanapati, vyaMtara, jyotiSI ane vaimAnika devatAone viSe te pramANe ulleSaNa karI. pachI sUrya jema vAdaLAmAM jaLane saMkrama kare tema Indra bhagavAnanA aMguSThamAM aneka prakAranA rasa bharelI amRtamaya nADI saMkramAvI, arthAt aMguSThamAM amRtane saMcAra karyo. ahaM te stanapAna karatA nathI tethI jyAre temane kSudhA utpanna thAya che tyAre teo potAnI meLe ja amRta rasane varSavanAra aMgaSTha mukhamAM laIne cUse che. pachI prabhunuM sarva prakAranuM dhAtrIkama karavAne mATe Indra pAMca apsarAone dhAtrI (dhAvamAtA) thaIne tyAM rahevAnI AjJA karI. jinasnAtra thaI rahyA pachI Indra bhagavaMtane mUkavA AvyA, te samaye ghaNu devatAo meruzikharathI parabhAryA naMdIzvaradvIpe gayA. saudharmedra paNa nAbhiputrane temanA maMdiramAM mUkI svargavAsIonA nivAsarUpa naMdIzvaradvIpe gayA ane tyAM pUrva dizAmAM rahela sumeru jevaDA pramANuvALA devaramaNa nAmanA aMjanagirI upara utaryA. tyAM temaNe vicitra maNinI pIThikAvALA caityakSa ane IndradhvajavaDe aMkita ane cAra kAravALA caityamAM praveza karyo ane aSTAkSikA utsavapUrvaka SabhAdika ahe tenI zAzvatI pratimAnI teNe pUjA karI. te aMjanagirinI cAra dizAmAM cAra moTI vApikAo che. ane temAM ekeka sphaTika maNine dadhimukha parvata che. te cAre parvatenI uparanA caityamAM zAzvatA ahenI pratimAo che. zaoNMdrane cAra dikapALoe, aSTAhunikA utsavapUrvaka te pratimAnI dhi pUjA karI. izAnadra uttara dizAmAM rahelA nitya ramaNIka evA ramaNIya nAmanA aMjanagiri upara utaryA, ane teNe te parvatanI upara rahelA caityamAM pUrva pramANe ja zAzvatI pratimAnI aSTAkSikA utsavapUrvaka pUjA karI. tenA dikRpALoe te parvatanI cAre bAjunI cAra vAvaDImAM rahelA dadhimukha parvata uparanA caityamAMhenI zAzvata pratimAone te pramANe ja aThThAI mahotsava karyo. amaredra dakSiNa dizAmAM rahelA nidhota nAmanA aMjanAdri upara UtaryA. ratnathI nitya prakAzavALA te parvata upara rahelA caityamAMhenI azvata pratimAnI teNe moTI bhakitathI aSTAnikA mahotsava pUrvaka pUjA karI ane tenI pharatI cAra vApikAnI aMdara rahelA cAra dadhimukha parvata uparanA caityamAM tenA cAra 1 daza prakAranA nirmagajAjA devatAo che, te kuberanI AjJAmAM rahenArA che. 2 arjakamaMjarI eka jAtanA vRkSanI mAMjara che, te jyAre pakava thaIne phUTe che tyAre tenA sAta bhAga thaI jAya che. bIjA cAra nAnA merU 84000 yojana UMcA che teTale UMce. 4 RSabha, caMdrAnana, vAriSeNa ne vardhamAna e cAra nAmanI ja zAsvatI pratimAo che. Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ have rASabha prabhunuM nAma-sthApana. saga 2 je. lepALee acala cittathI mahotsavapUrvaka tatrastha pratimAnI pUjA karI. bali nAme iMdra pazcima dizAmAM rahelA svayaMprabha nAmanA aMjanagiri upara meghanI jevA prabhAvathI utaryA teNe te parvata upara rahelA caityamAM devatAonI daSTine pavitra karanAra evI zAzvata aSabhAdi aUtanI pratimAone utsava karyo. tenA cAra lokapAlee paNa te aMjanagirinI cAra dizAmAM rahelI cAra vApikAnI aMdara rahelA dadhimukha parvata uparanI zAzvatI prati. mAne utsava karyo. evI rIte sarva devatAo naMdIzvaradvIpe mahimA-utsava karIne jema AvyA hatA tema pitapatAnA sthAna pratye gayA. ahIM svAminI marudevA prAtaHkALe jAgyA eTale temaNe jema rAtrinuM svapna hoya tema pitAnA pati nAbhirAjAne devatAonA AvAgamana saMbaMdhI vRttAMta kahyo. jagatpatinA urune viSe RSabhanuM cihna hatuM temaja mAtAe sarva svapnamAM prathama RSabha joyo hato, tethI harSa pAmelA mAtApitAe zubha divase utsAhapUrvaka prabhunuM rASabha evuM nAma pADayuM. te sAthe yugmadhame prasavelI kanyAnuM sumaMgalA evuM yathArtha ane pavitra nAma temaNe pADayuM. vRkSa jema nIkanuM jaLa pIve, tema RSabhasvAmI Indra saMkramaNa karela aMgUThAnA amRtanuM yegya kALe pAna karavA lAgyA. parvatanA kheALAmAM (guphAmAM) beThelo kizora siMha zobhe tema pitAnA ullaMgamAM beThelA bALaka bhagavAna zobhatA hatA. pAMca samiti jema mahAmunine choDe nahIM tema IMdra AjJA karelI pAMca dhAtrIo prabhune kayAre paNa reDhA mUkatI nahatI. prabhune janma thayAne eka varSa thavA AvyuM eTale saudharmedra vaMza sthApana karavAne mATe tyAM AvyA. sevake khAlI hAthe svAmInuM darzana karavuM na joIe evI buddhithI ja jANe hAyanI tema I- eka heTI IkSayaSTi' sAthe lIdhI. jANe zarIravALo zaraduRtu hAya tema zebhata Idra ikSudaMDa sahita nAbhirAjAnA utsaMgamAM beThelA prabhu pAse AvyA, eTale prabhue avadhijJAnavaDe iMdrane saMkalpa jANI laI, hastInI peThe te IzudaMDa levAne pitAne kara lAMbe karyo. svAmInA bhAvane jANanArA Idra mastakavaDe praNAma karIne bheTanI peThe te IzlalatA prabhune arpaNa karI. prabhue ikSu grahaNa karI, tethI temane IkvAku evA nAmano vaMza sthApana karI Idra svargamAM gayA. yugAdinAthane deha sveda-roga-malathI rahita, sugaMdhI, suMdara AkAravALo ane suvarNakamala je zebhato hato (1), temanA zarIranA mAMsa ane rudhira gAyanA dUdhanI dhArA jevA ujajvaLa ane durgadha vinAnA hatA (2), temanA AhAranIhArano vidhi cama cakSune agocara hato (3) ane temanA zvAsanI khuzabe vikasita thayelA kumudanI sugaMdha sarakhI hatI (4). e cAre atizayara prabhune janmathI ja prApta thayelA hatA. vaja8SabhanArAjI saMghayaNane dhAraNa karanArA te prabhu jANe bhUmibhraMzanA bhayathI hoya tema maMdamaMda cAlatA hatA. vaye teo bALa hatA to paNa teo gaMbhIra ane madhura dhvanithI bolatA hatA, kemake kettara puruSone zarIranI apekSAthI ja bALapaNuM hoya che. samacaturansa saMsthAnavALuM prabhunuM zarIra, jANe krIDA karavAnI IcchAvALI lImInI kAMcanamaya krIDAvedikA hoya ( 1 zeraDIne sAThio. 2 tIrthakarane 34 atizaya prApta thAya che temAMthI A cAra atiyanI prApti to janmanI sAthe ja thAya che. Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 73 parva 1 luM. paramAtmAnI sAthe devonI vividha kIDA. tevuM zobhatuM hatuM. samAna vayavALA thaIne AvelA devakumAranI sAthe temanA cittanI anuvRttine arthe prabhu ramatA hatA. krIDA karatI vakhate dhULathI dhusara thayelA aMgavALA prabhu ghugharamALa dhAraNa karelA temaja madAvasthAne prApta thayelA hastInA bALaka jevA zobhatA hatA. prabhu je kAMI lIlAmAtrathI grahaNa karatA te laI levAne moTI RddhivALA keI deva paNa samartha thato nahIM. je kaI deva, baLanI parIkSA karavAne mATe prabhunI AMgaLI grahaNa karate te prabhunA zvAsanA pavanathI te reNunI jema dUra jaIne paData. keTalAeka devakumAre kaMkanI peThe pRthvI upara ALoTIne prabhune vicitra kaMdukethI ramADatA hatA; keTalAeka devakumAra rAjazuka thaIne cATukAranI peThe "jIve che, AnaMda pAme, AnaMda pAme, evA zabdo aneka prakAre bolatA hatA; keTalAeka devakumAre svAmIne ramADavA mATe mayUrarUpe thaIne kekAvANIthI ja svaramAM gAyana karI nAca karatA hatA, prabhunA manohara hastakamalane grahaNa karavAnI ane sparza karavAnI IcchAthI keTalAeka devakumAre haMsarUpe thaIne gAMdhAra svare gAyana karatA prabhunI AsapAsa pharatA hatA; keTalAeka prabhunA prIti bharelA daSTipAtarUpa amRtane pAna karavAnI icchAvALA thaIne temanI pAse kauMcapakSIrUpa thaI madhyama svare bolatA hatA; keTalAeka prabhunA mananI prItine mATe kelirUpa thaI najIkanA vRkSe upara besI paMcama svara karatA hatA; keTalAeka prabhunA vAhanapaNe thaIne pitAnA AtmAne pavitra karavAnI IcchAthI turaMgarUpa thaI dhaivata dhvanithI hevArava karatA prabhunI pAse AvatA hatA; keTalAeka hAthInuM rUpa dhAraNa karI niSAda svare bolatA avamukha thaI pitAnI zuMThethI bhagavAnanA caraNa sparza karatA hatA koI vRSabharUpa thaI pitAnA ziMgaDAthI taTapradezane tADana karatA ane vRSabha jevA svare bolatA prabhunI dRSTine vinoda karAvatA hatA; keI aMjanAcala jevA moTA mahiSa banI paraspara yuddha karIne prabhune yuddhakIDA batAvatA hatA; ke prabhunA vinodane mATe mallarUpa thaI pitAnI bhujAonuM AsphAlana karI eka bIjAne akSavATamAM bolAvatA hatA; evI rIte yogIo jema paramAtmAnI upAsanA kare tema devakumAre vividha prakAranA vinodathI niraMtara prabhunI upAsanA karatA hatA. evI sthitimAM vartatA satA udyAnapAlikAo jema vRkSanuM lAlana kare tema paMcadhAtrIoe pramAdarahitapaNe lAlana karelA prabhu anukrame vRddhi pAmavA lAgyA. aMguSTapAnanI avasthA vyatIta thayA pachI bIjI avasthAne prApta thayelA gRhavAsI aUte siddhaanna (rAMdhela anna nuM bhajana kare che; paraMtu nAbhinaMdana bhagavAna te uttarakurukSetrathI devatAoe lAvelA kalpavRkSanAM phaLe ja ArogatA hatA ane kSIrasamudranA jaLanuM pAna karatA hatA. gaI kAlanA divasanI peThe bAlyavayanuM ullaMghana karIne sUrya jema divasanA madhyabhAgamAM Ave tema prabhue, jemAM avayavo vibhakta thAya che evA yauvanano Azraya karyo. yauvanAvasthA prApta thayA chatAM paNa prabhunA baMne caraNakamalanA madhyabhAga jevA mRdu, rakta, uSNa, kaMparahita, vedavarjita ane sarakhA taLIovALA hatA. jANe namelA puruSanI pIDAnuM chedana karavAnuM hoyanI tema tenI aMdara cakanuM cihna hatuM ane lakSmIrUpI hAthiNIne hamezAM sthira rAkhavAne mATe hoya tevA mALA, aMkuza ane dhvajAnAM cihna paNa hatAM. jANe lakSmInA lIlAbhuvana hoya tevA prabhunA caraNataLamAM zaMkha ane 1 priya belanArA. 2 eka akhADAnI bhUmi. A - 10 Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 paramAtmAnA vividha aMgonuM varNana. sarga 2 je. kuMbhanuM tathA pAnInA bhAgamAM svastikanuM cihna hatuM. prabhuno puSTa, gaLAkAra ane sapanI phaNA je unnata aMgUTha vatsanI jema zrIvatsathI lAMchita hate. vAyurahita sthAnamAM rahelA kaMparahita dIpakanI zikhA jevI, chidrarahita ane sarala evI prabhunI AMgaLIo jANe caraNarUpI kamaLanAM paDyo hoya tevI jaNAtI hatI. te aMgulitaLamAM naMdAvartanAM cihna zobhatAM hatAM, jenA pratibiMba bhUmi upara paDavAthI dharmapratiSThA heturUpa thatAM hatAM. jagatpatinI dareka AMgaLInA parvamAM adhAvApIo sahita javanAM cihno hatAM, te jANe prabhunI sAthe jagatanI lahamInA vivAhane mATe tyAM vAvyA hoya ema jaNAtuM hatuM. pRthu ane gaLAkAra pAnI jANe caraNakamalano kaMda hoya tevI zobhatI hatI; nakho jANe aMguSTa ane aMgulirUpI sapanI phaNA upara maNi hoya tevA zebhatA hatA ane caraNanA gUDha baMne gulo, suvarNakamalanI kaLInI karNikAnA galakanI zebhAne vistAratA hatA. prabhunA baMne paganAM taLI uparanA bhAga kAcabAnI pIThanI peThe anukrame unnata, nase na dekhAya tevAM, rUMvADAMthI vajita ane snigdha kAMtivALAM hatAM, gIra jaMghAo (pIDIo) rudhiramAM asthimagna thaI gayela hovAthI puTa, vartulAkAra ane mRgajaghAnI zobhAne paNa tiraskAra karanArI hatI. mAMsathI pUrAyela ane geLa evA jAnu, rUthI pUrAyela geLa osIkAnI aMdara nAkhelA darpaNanA rUpane dhAraNa karatA hatA; mRdu, anupUrvapaNAthI uttarottara caDatA ane snigdha uru, kadalItaMbhanA vilAsane dhAraNa karatA hatA ane muzka, hastInI peThe gUDha ane samasthitivALA hatA, kAraNa ke azvanI peThe kulIna puruSanuM puruSacihna ghaNuM ja gUDha hoya che. temanI guhya Idriya, zirAo na dekhAya tevI, nahIM UMcI nIcI, azithila, ahasva, adIrgha, sarala, mRdu, marahita ane gaLAkAra hatI, temanA kozanI aMdara raheluM paMjara-zIta pradakSiNAvara zakhamuktAne dhAraNa karanAra, abibhatsa ane AvartAkAra hatuM. prabhunI kaTi vizALa, puSTa, sthULa ane ghaNI kaThIna hatI; temane madhyabhAga sUkamapaNAmAM vajInA madhyabhAga jevuM jaNAtuM hatuM, temanI nAbhI nadInI bhramarInA vilAsane dhAraNa karatI hatI ane kukSinA baMne bhAga snigdha, mAMsala, kemala, sarala ane sarakhA hatA. temanuM vakSasthala suvarNazilAnA jevuM vizALa, unnata, zrIvatsa ratnapIThanA cihavALuM ane lakSamIne krIDA karavAnI vadikAnI zobhAne dhAraNa karatuM hatuM. temanA baMne skaMdha vRSabhanI kaMDha jevA daDha, puSTa ane unnata hatA, temanI baMne kAkha alpa remavALI, unnata ane gaMdharvedamalathI rahita hatI. temanI puSTa ane kararUpI phaNAnA chatravALI bhujAo jAnuparyata lAMbI hatI, te jANe caMcala lakSamIne niyamamAM rAkhavAne nAgapAza hoya tevI jaNAtI hatI ane baMne kara navIna Amrapallava jevA lAla taLIovALA, niSkarma chatAM kaThora, svadarahita, chidravarjita ane jarA garama hatA. paganI peThe temanA hasta paNa daMDa, cakra, dhanuSa, matsya, zrIvatsa vaja, aMkuza, vaja, kamala, cAmara, chatra, zaMkha, kuMbha, samudra, maMdara, makara, RSabha, siMha, azva, ratha, svastika, diggaja, prAsAda, teraNa ane dvIpa vigere cinhathI aMkita hatA. temanA aMgUThA ane AMgaLIo lAla hAthamAMthI utpanna thayelA tethI lAla ane sarala hatA, te jANe prAMta bhAgamAM mANekanA puSpavALA kalpavRkSanA aMkurA hoya tevA 1 caityapratiSThAmAM naMdAvanuM pUjana thAya che tema ahIM paNa dharma pratiSThAnuM e cida samajavuM. 2 ghuMTIe. Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM. paramAtmAne vividha aMgonuM varNana , 75 jaNAtA hatA. aMguThAnA pUrva bhAgamAM yazarUpI uttama azvane puSTi karavAnA kAraNarUpa yavanA cihno spaSTapaNe zobhatA hatA. AMgaLIonA upalA bhAgamAM pradakSiNavattanA cihno hatA, te sarva saMpattine kahenArA evA dakSiNavatta zaMkhapaNAne dhAraNa karatA hatA. temanA karakamaLanA mULa bhAgamAM traNa rekhAo zobhatI hatI, te jANe kaSTathI traNa jagatane uddhAra karavAne mATeja karI hoya tevI jaNAtI hatI. temane gaLAkAra, adIrgha temaja traNa rekhAthI pavitra thayele gaMbhIra dhvanIvALo kaMTha zaMkhanI tulyatAne dhAraNa karate hate. nirmaLa vatala ane kAMtinA taraMgavALuM mukha jANe kalaMkarahita bIje caMdra hoya tevuM zobhatuM hatuM. baMne kapALa, kamaLa, snigdha ane mAMsathI bharapUra hatA, te jANe sAthe nivAsa karanArI vANu ane lakSamInA suvarNanA be darpaNa hoya tevA jatA hatA ane aMdaranA AvartathI suMdara tathA skaMdhaparyata lAMbA baMne karNa jANe temanA mukhanI kAMtIrUpI siMdhunAM tIra upara rahelI be chIpa hoya tevA jaNAtA hatA; biMbaphaLanI jevA rakata temanA heTha hatA, DelaranI kaLI jevA batrIza dAMta hatA ane anukrame vistAravALI tathA unnata vaMzanA jevI temanI nAsikA hatI. temanI haDapacI puSTa, goLAkAra, kemala ane sama hatI, tathA temAM zmazrane bhAga zyAma, ghaNe ghATe, sinagdha ane kemaLa hate. prabhunI jIhA navIna ane kalpavRkSanA pravAla jevI lAla, kamaLa, ati sthaLa nahIM tevI ane dvAdazAMga AgamanA arthane prasavanArI hatI. temanA lecana aMdara kRSNa tathA veLA ane prAMtabhAgamAM lAla hatA, tethI jANe nIlamaNi, sphaTikamaNi ane zeNamaNithI racelA hAya tevA jaNAtA hatA, te netra karNa sudhI pahoMcelA (lAMbA) ane kAjalanA jevI ( zyAma pAMpaNavALA hatA, tethI jANe lIna thayelA bhramaravALA vikasvara kamala hoya tevA jaNAtA hatA. temanA zyAma ane vakra bhavAM daSTirUpI puSkaraNanA tIramAM utpanna thayelI latAnI zobhAne dhAraNa karatA hatA; vizALa, mAMsala, geLa, kaThina, kamaLa ane sarakhuM evuM lalATa aSTamInA caMdra jevuM zobhatuM hatuM ane maulibhAga anukrame unnata hato, tethI amukha karelA chatranI tulyatA dhAraNa karatA hatA. jagadIzvarapaNAne sUcavanArA prabhunA maulichatra uparanA rahela goLAkAra ane unnata uSNaya kaLazanI zebhAne Azraya karatuM hatuM ane vAMkaDA, kemala, snigdha ane bhramaranA jevA kALA-mastaka uparanA keza yamunA nadInA taraMga jevA zobhatA hatA, prabhunA zarIra upara jANe suvarNanA rasathI lIdhelI hoya tevI garUcaMdananA jevI gaura, snigdha ane svaccha tvacA zobhatI hatI, ane kemala, jAmaranA jevI zyAma, apUrva uddagamavALI ane kamalataMtu jevI jhINI rUMvATI zobhatI hatI. evI rIte ratnathI ratnAkaranI jema nAnA prakAranA asAdhAraNa lakSaNethI lakSita evA te prabhu kene sevavA gya na hoya? arthAt sura, asura ane manuSya sarvee sevavA yegyA hatA. Idra temane hastAvalaMbana ApatA hatA, yakSe cAmara vIMjhatA hatA, dharaNendra temane dvArapALa thatuM hatuM, varuNa chatra dharata hatuM, "ghaNuM jI, ghaNuM che ? ema bolatA asaMkhya devatAo temanI tarapha viMTAIne rahetA hatA, tathApi kAMI paNa garva nahi dhAraNa karatA evA jagatpati yathAsukha vihAra karatA hatA. bali IdranA ullaMgamAM caraNa mUkI ane camarendranA utsagarUpa palaMgamAM potAnA dehane uttarabhAga mUkI devatAoe Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yugalika puruSanuM apamRtyu sagara je lAvelA Asana upara beThelA ane baMne hAthamAM hastazATaka ( rUmAla) rAkhanArI apsarAoe upAsanA karelA prabhu ghaNI vakhata anAsakatapaNe divya saMgIta jotA hatA. eka divasa bALapaNa gya-paraspara krIDA karatuM keI yugalIAnuM joDuM tADa vRkSa nIce gayuM, te vakhate durdevanA yugathI tADavRkSanuM moTuM phaLa temanAM puruSanI upara tUTIne paDayuM. kAkatAlIya nyAya pramANe mastaka upara prahAra thatAM te bALaka puruSa apamRtyuthI paMcatva pAmI gaye; e banAva A prathama ja banyo. apakaSAyane lIdhe te yugalika bALaka svargamAM gaye, kemake a5bhArane lIdhe tulA paNa AkAzamAM jAya che. pUrve mahApakSIo potAnA mALAnA kASThanI peThe yugaliyAnA mRta zarIrane upADIne samudramAM nAkhI detA hatA, paNa hAla te anubhAvane nAza thaye hatuM, tethI te kalevara tyAM ja paDayuM rahyuM; kAraNa ke avasarpiNI kALane abhAva avasarSaNa thatuM hatuM (AgaLa vadhato hato). te jeDAmAM bAlikA hatI. te svabhAvathI mugdhapaNu vaDe zebhatI hatI. pitAnA sahavAsI bALakane nAza thavAthI jANe vikIta thatAM avazeSa rahelI hoya tema te capala netravALI bALA tyAM ja besI rahI. pachI tenA mAtApitA tene tyAMthI laI jaI ucheravA lAgyA ane tenuM sunaMdA evuM nAma pADayuM. keTaleka divase tenA mAtApitA mRtyu pAmI gayA; kAraNa ke jugalIAo apatya thayA pachI mAtra amuka divasa sudhI ja jIve che. mAtApitAnuM mRtyu thatAM te capalalacanA bAlikA have zuM karavuM? te vicAramAM jaDa thaI gaI ane TeLabhraSTa thayelI mRgalInI peThe vanamAM ekalI bhamavA lAgI. sarala AMgalIrUpI patravALA caraNothI pRthvI upara pagalAM bharatI te jANe pRthvI upara vikasvara kamalone ApaNu karatI hoya tevI jaNAtI hatI. tenI banne jaMghA jANe kAmadevanA suvarNa khacita bhAthAM hoya tevI zobhatI hatI. anukrame vizALa ane gaLAkAra tenA baMne sAthaLa hastInI zuMDha jevA dekhAtA hatA. cAlatI vakhate tenA puSTa ane bhAre nitaMba kAmadevarUpI ghatakAre nAkhelA suvarNanA sogaThAnA vilAsane dhAraNa karatA hatA. muThamAM Ave tevA ane jANe kAmadevane AkarSa hoya tevA madhyabhAgathI tathA kAmadevanI kIDAvApI hoya tevI suMdara nAbhithI te ghaNuM zobhatI hatI. tenA udaramAM trivalIrUpa taraMge rahelA hatA, tethI jANe pitAnA rUpavaDe traNa jagatane jaya karavAthI te traNa jayarekhAone dhAraNa kastI hoya tevI jaNAtI hatI. jANe ratiprItinA be krIDAparvata hoya tevA tenAM stana hatAM, ane jANe ratiprItinA hiMDaLanI be yaSTio hoya tevI tenI bhujalatAo zobhatI hatI. tene traNa rekhAvALe kaMTha zaMkhanA vilAsane haraNa karato hato. heThavaDe te pAkelA biMbaphaLanI kAMtine parAbhava karatI hatI ane adhararUpI chIpanI aMdara rahelA muktAphaLarUpa dAMtathI tathA jANe netrarUpa kamalanuM nALa hoya tevI nAsikAthI te ghaNuM mana hara lAgatI hatI. tenA baMne gAla jANe lalATanI spardhA karatA hoya tema ardhacaMdranI zobhAne cAratA hatA ane sukharUpI kamalamAM lIna thayelA jANe bhamarA hoya tevA tene suMdara keza hatA. sarva aMge suMdara ane puNya lAvaNyarUpI amRtanI nadIrUpa te bALA vanadevInI peThe vananI aMdara pharatI jatI hatI. te ekalI mugdhAne joI kiMkattavyamAM jaDa thayelA keTalAeka yugalIAo tene nAbhirAjA pAse lAvyA. zrI nAbhirAjAe "A RSabhanI dharmapatnI thAo" 1 akALa mRtyuthI. 2 vecAtAM. 3 krIDA karavAnI vAvaDI. 4 zuM karavuM tenA vicAramAM. Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ wq parva 1 luM. vivAha saMbaMdhI IMdranI vijJapti. ema kahI netrarUpI kumudane cAMdanI samAna te bALAne svIkAra karyo. tyAra pachI ekadA saudharmaka, prabhunA vivAha samayane avadhijJAnathI jANIne tyAM AvyA, ane jagatpatinA caraNamAM praNAma karI temanI AgaLa pALAnI peThe UbhA rahI aMjali jeDI A pramANe vijJapti karI-"he nAtha ! je ajJa mANasa jJAnanA nidhirUpa evA svAmIne pitAnA vicArathI vA buddhithI keI kAryamAM pravartAve che te upahAsanA sthAnarUpa thAya che, paNa hamezAM svAmI pitAnA bhatyane ghaNuM prasAdathI jue che, tethI teo kaI vakhata svacchaMdatAthI paNa besI zake che, temAM paNa je pitAnA svAmIne abhiprAya jANIne bele che te kharA sevake kahevAya che. he nAtha ! huM Apano abhiprAya jANyA sivAya kahuM chuM, tethI Apa mArA upara aprasAda karaze nahIM. huM jANuM chuM ke Apa garbhAvasathI ja vItarAga che ane anya puruSArthanI apekSA nahIM hovAthI cethA puruSArtha (mokSa) ne mATe ja sajaja thayelA che; tathApi he nAtha ! mokSamArganI peThe lokone vyavahAramArga paNa ApanAthI ja pragaTa thavAne che, tethI te lokavyavahAranA pravartana mATe huM Apano pANigrahaNa mahotsava karavAnI IcchA rAkhuM chuM. Apa prasanna thAo ! he svAmin ! bhuvanamAM bhUSaNarUpa, rUpavatI ane Apane egya evI sunaMdA ane sumaMgalA ne paraNavAne Apa yogya che." te samaye :vAmI paNa avadhijJAnavaDe pitAne trAzI lAkha pUrva sudhI bhegavavAnu deDha bhegakarma che ane te avazya bhegavavuM ja paDaze, ema jANuM mastaka dhuNAvI sAyaMkALanA kamalanI peThe adhamukha thaIne rahyA. IMdra svAmIne abhiprAya jANune vivAhakamanA AraMbhane mATe tatkALa devatAone tyAM lAvyA. iMdranA hukamathI tenA Abhigika devatAoe jANe sudharmA sabhAne anuja (nAne bhAI) heya te eka suMdara maMDapa tyAM ra. temAM ApaNe karelA suvarNa, mANeka ane rUpAnA taMbhemeru, rohaNAcala ane vaitADhavya parvatanI cUlikA jevA zebhatA hatA. temAM mUkelA suvarNamaya udyotakArI kuMbhe jANe cakra vatInA kAMkaNIratnanAM maMDale hoya tevA zobhatA hatA ane tyAM sUvarNavedikAo potAnA prasaratA kiraNothI jANe bIjA tejane sahana nahIM karavAthI sUryanA tejane AkSepa karatI hoya tevI jaNAtI hatI. temAM praveza karanArAo maNimaya zilAnI bhIMtemAM pratibiMbita thaI ghaNuM parivAravALA jaNAtA hatA. ratnanA staMbha upara pUtaLIo nRtya karavAthI zrAMta thayelI nartakIonA jevI zobhatI hatI. te maMDapanI dareka dizAe saMtAnavRkSa (kala5vRkSa) nAM teNe karyA hatAM, te jANe kAmadeve taiyAra karelA dhanuSyo hoya tevA zobhatA hatA ane sphaTikanA dvAranI zAkhA upara nIlamaNi toraNe racyA hatA, te zaraRtunI meghamAlAmAM rahelI pipaTanI paMktionA jevA suMdara lAgatA hatA. keI ThekANe sphaTikathI bAMdhelI bhUmi upara niraMtara kiraNe paDavAthI te maMDapa krIDA karavAnI amRta sarasInAra vilAsane vistAra hato, keIThekANe padmarAga maNinI zilAonA kiraNe prasaratA tethI te kasuMbI ane vistAravALA divya vastronA saMcayavALo dekhAto hate, kaI ThekANe nIlamaNinI zilAonA ghaNA manohara kiraNenA aMkuro paDavAthI te jANe pharIthI vAvelA mAMgalika vAMkuravALo hoya te zobhata hato ane keI ThekANe maraktamaya pRthvInA kiraNo akhaMDita paDatA hatA tethI te tyAM 1 ajJAnI. 2 amRta-talAvaDI. Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pANigrahaNanI taiyArIo, saga 2 je. lAvelA lIlA ane maMgaLamaya vaMzanI zaMkAne utpanna karAvatuM hatuM. te maMDapamAM upara ta divya vastrane uleca (caMdara) hato te jANe tenA miSathI AkAzagaMgA kautuka jevAnI icchAthI tyAM AvI hoya tema jaNAtuM hatuM ane caMdaravAnI tarapha thaMbhe upara motInI mALAo laTakAvelI hatI, te jANe ATha dizAonA harSanA hAsya hoya tevI jaNAtI hatI. maMDapanA madhya bhAgamAM devIoe ratinA nidhAnarUpa ratnakaLazanI AkAza sudhI UMcI cAra zreNIo sthApanA karI hatI. te cAra zreNinA kuMbhane Teke ApanArA lIlA vAMse vizvane Teke ApanArA svAmInA vaMzanI vRddhine sUcavatA hatA. te samaye-"he raMbhA ! mALAne AraMbha kara, he urvazI ! dUrvA taiyAra kara, vRtAci ! varane artha devAne mATe ghI ane dadhi vagere lAva, he maMjuSA ! sakhIone dhavala maMgaLa sundara rIte gavarAva, he sugadhe! tuM sugaMdhI vastuo tayAra kara, he tijottamA ! dvAradezamAM uttama sAthiyA kara, he menA ! tuM AvelA lokone yogya AlApanI racanAthI sanmAna Apa, he sukezi ! vadhu ane varene mATe kezAbharaNa taiyAra kara, he sahajanyA ! janyayAtrA (jAna) mAM AvelA puruSone sthAna batAva, he citralekhA ! mAtRbhuvanamAM vicitra citra Alekha, he pUrNimeM ! tuM pUruM pAtra zIvra taiyAra kara, he puMDarIka ! tuM puMDarIkathI pUrNa kuMbhone zaNagAra, he azlocA ! tuM varamAMcIne yegya sthAnamAM sthApana kara, he haMsapAdi! tu vadhUvaranI pAdukAne sthApana kara, he puMjikasthalA ! tuM zIvra vedikA gemayathI lIpa, he rAmA ! tuM bIje kema rame che ? he hemA ! tuM suvarNane kema jue che ? he dvatasthalA! tuM jANe gAMDI thaI hoya tema visaMsthUla kema thaI gaI che ? he mArIci ! tuM zuM vicAra kare che? he sumukhi ! tuM ubhukhI kema thaI che ? he gAMdhavi ! tuM AgaLa kema nathI rahetI 1 he diyA ! tuM phegaTa kIDA kema kare che ? have lagnasamaya najIka Ave che tethI piotapotAnA vivAhacita kAryamAM sarva rIte utAvaLa kare." A pramANe apsarAonA paraspara eka bIjAnA nAma ApI sarasa kalAhala thavA lAgyo. pachI keTalIeka apsarAoe sunaMdA ane sumaMgalAne maMgalasnAna karAvavAne mATe Asana upara besAryA. madhura dhavaLamaMgaLa gAtAM gAtAM prathama temane sarva aMge salathI atyaMga karyuM, pachI jenI rajanA paMjathI pRthvI pavitra thayelI che evI te banne kanyAene sUkSma pIThIthI teoe udvartana karyuM. jANe temanA aMgamAM lIna thayelA nava amRta kuMDa heya tema temanA baMne caraNa, baMne hAtha, baMne jAnu, baMne khabhA ane eka kezamAM ema nava zyAma tilaka karyA ane trAkamAM rahelA kasuMbAnA sUtrothI temanA savya ane apasavya aMgamAM jANe samAcaturansa saMsthAnane tapAsatI hoya tema teoe sparza karyo. evI rIte apsarAoe suMdara varNavALI te bALAone dhAtrIonI peThe prayatna vaDe temane cApalyapaNAthI vAratI hoya tema varNakamAM nAMkhI. harSathI unmatta thayelI te apsarAoe varNakanuM jANe sadara heAya tevuM udvarNaka paNa te ja vidhithI karyuM. pachI jANe pitAnI kuladevatA hoya tema teone bIjA Asana upara besArIne suvarNakuMbhanA jaLathI 1. vaNakamAM nAMkhI eTale pIDhIvALI karI. pIThIyAtA karyA pachI bahAra javAtuM nathI, tethI apsa rAe temane capalapaNAthI rokanArI dhAtrIe holanI ! evI kavie ubhekSA karI che, Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ o parva 1 luM. pANigrahaNa mahotsava. snAna karAvyuM; gaMdhakaSAyI vastrathI temanuM aMga luMchayuM ane kemaLa vastrathI temanA keza veSTita karyA. pachI hIravANuM vastro paherAvI bIjA Asana upara besArI, temanA kezamAMthI mitInI vRSTinA bhramane karAvatuM jaLa kheravI nAkhyuM ane snigdha dhUmrarUpI lattAthI jemanI zobhA vRddhi pAmelI che evA temanA jarA Adrakeza divya dhUpathI dhupita karyA. gaurika dhAtu (ge) thI jema suvarNane lepana kare tema te strIratnanA aMgane suMdara aMgarAgathI lipta karyuM ane temanI grIvA, bhujAnA agrabhAga, stana ane gAla upara jANe kAmadevanI prazasti hoya tevI pannavalura AlekhI. jANe ratidevane utaravAnuM navIna maMDaLa hoya tevA temanA lalATamAM caMdananuM suMdara tilaka karyuM. temanA netre nIlakamaLanA vanamAM AvatAM bhramaranA jevA kAjaLathI zaNagAryA ane jANe kAmadeve pitAnA Ayu rAkhavAne zastrAgAra karyuM hoya tema teone aMDe vikAsa pAmelA puSpanI mALA guMthIne bAMdhe. pachI caMdramAnAM kiraNone tiraskAra karanArA ane lAMbA cheDAvALAM vivAhavo (pAnetara vagere) temane paherAvyAM. pUrva ane pazcima dizAnA mastaka upara jema sUrya ane caMdra rahe tema teonA mastaka upara vicitra maNithI dedIpyamAna thayelA be mugaTe dhAraNa karAvyA. temanA baMne karNamAM, potAnI zobhAvaDe ratnothI aMkurita thayelI meruparvatanI pRthvInA sarva garvane cAratA evA maNimaya avataMsa ApaNuM karyA. karNalatAnI upara navIna puSpagucchanI zobhAne viDaMbanA karanArA motInA divya kuMDaLe paherAvyAM. kaMThamAM vicitra mANekanI kAMtithI AkAzane prakAzamAna karanArA ane saMkSepa karelAM IMdradhanuSanI lahamIne haranArA padaka paherAvyA. bhujA upara kAmadevanA dhanuSamAM, bAMdhelA vIrapaTTanI jevA zobhatA ratnamaMDita bAjubaMdha bAMdhyA. temanA stanarUpa taTa upara te sthaLe caDatI-utaratI nadInA bhramane karAvanAre hAra paherAvyuM. temanA hAthe matInAM kaMkaNe ApyAM, te jANe jaLalatAnI nIce jaLathI zobhI rahelA kayArA hoya tevA zobhavA lAgyA. jemAM ghugharIonI zreNio ghamakAra karI rahI che evI maNimaya kaTimekhalA temanA kaTi bhAgamAM bAMdhI, te jANe ratidevInI maMgalapIThikA hoya tevI zobhavA lAgI ane jANe temanA guNane kahetA hoya tevA jhaNajhaNakAra karatA ratnamaya jhAMjhare temanA caraNamAM AropaNa karyA. evI rIte bane bALAone taiyAra karI, devIoe temane teDI mAtRbhuvananI aMdara suvarNanA Asana upara besArI. te vakhate Idra AvIne vRSabha laMchanavALA prabhune vivAha mATe taiyAra thavAne AgrahathI vijJapti karI. lokone vyavahAranI sthiti batAvavI gya che ane mAre bhAgyakarma avazya bhogavavuM paDe tema che." ema vicArI prabhue iMdranI vinati mAnya karI. eTale vidhine jANanArA IMdra prabhune snAna karAvI, vilepana karI AbhUSaNethI yathAvidhi zaNagAryA. pachI prabhu divya vAhanamAM besI vivAhamaMDapa tarapha cAlyA eTale IMdra chaDIdAranI peThe AgaLa cAlavA lAgyA, apsarAo baMne bAjue lavaNa(luNa) utAravA lAgI, iMdrANIo zreyakArI dhavaLamaMgaLa gAvA lAgI, sAmAnika devIe ovAraNuM levA lAgI ane gaMdharvo tatkALa thayelA harSathI vAjiMtra vagADavA lAgyA. evI rIte divya vAhanamAM besIne maMDapadvAra samIpe AvyA eTale pote ja vidhi jANanArA evA prabhu samudranI velA jema potAnI maryAdAbhUmie AvIne aTake tema vAhanamAMthI utarIne vivAhamaMDapanA dvAra pAse AvIne UbhA rahyA. I prabhune hAthane Teke Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pANigrahaNa-mahatsava saga 2 je. Apyo hato tethI te vakhate vRkSane Teke laI rahela hastI zobhe tema prabhu zobhavA lAgyA. tarata ja maMDapanI strIomAMthI keIe agni ane lavaNa aMdara hovAthI taDataDATa zabda karatuM eka sarAvasaMpuTa dvAranA madhyabhAgamAM mUkayuM ! kaI strIe pUrNimA jema candrane dhAraNuM kare tema durvA vigere maMgaLa padArtho vaDe lAMchita karelo rUpAno thALa prabhunI AgaLa dharyo ane eka strI kasuMbI vastra paherIne, jANe pratyakSa maMgaLa hoya evA paMca zAkhe yukta ravaiyAne UMce karIne arthe ApavA mATe UbhI rahI. "he artha ApanArI ! A artha ApavA lAyaka varane adhya Apa, kSaNavAra mAkhaNa uDADa, samudramAMthI jema amRta pheMke tema thALamAMthI dadhi laIne pheMka, he suMdari ! naMdanavanamAMthI lAvelA caMdanarasane taiyAra kara, bhadrazALa vananI pRthvImAMthI maMgAvelI durvA harSathI ANI Apa, kAraNa ke ekaThA thayelA lokenA netranI zreNivaDe jaMgama taraNa thayuM che jemane evA ane traNa lokamAM uttama evA A vararAjA toraNadvAramAM UbhA rahyA che, temanA dehane uttarIya vastranA aMtarapaTathI AcchAdita karyo tethI gaMgAnadInA taraMgamAM aMtarita thayelA yuvAna rAjahaMsanI jevA jaNAvA lAgyA. "he suMdari ! vAyuthI puSpa kharI paDe che ane caMdana sukAI jAya che, mATe e varane have dvAramAM ghaNIvAra rokI na rAkha." evI rIte devatAonI suMdarIo dhavalamaMgaLa gAtI hatI te vakhate teNuM (kasuMbI vastra dhAraNa karI mathanadaMDa-rave laIne UbhI rahelI strI)e trijagane artha ApavA evA vararAjAne arthe A ane zobhAyamAna rakta heThavALI te devIe dhavaLamaMgalanI peThe zabda karatA pitAnA kaMkaNa sahita hAthe trijagatpatinA bhAlane traNa vAra ravaiyAthI cuMbana karyuM. pachI prabhue pitAnI vAmapAdukAvaDe hImakapUranI lIlAthI agni sahita sarAvasaMpuTane cUrNa karI nAkhyuM ane tyAMthI adhya denArI devIe kaMThamAM kasuMbI vastra nAkhIne kheMcelA prabhu mAtRbhuvanamAM gayA. tyAM kAmadevano jANe kaMda hoya tevA madanaphaLa ( miMDhaLa)thI zobhatuM hastasUtra vadhUvarane hAthe bAMdhavAmAM AvyuM. kezarIsiMha jema meruparvatanI zilA upara bese tema vararAjAne mAtRdevIonI AgaLa UMcA suvarNanA siMhAsana upara besAryA. suMdarIoe samIvRkSa ane pIpaLAnI tvacAnuM cUrNa karIne teno lepa baMne kanyAnA hAthamAM karyo, te jANe kAmadevarUpI vRkSano dehada pUryo hoya tema jaNAtuM hatuM. jyAre zubha lagnane udaya thaye arthAt barAbara lagna samaya thayo tyAre sAvadhAna thayelA prabhue hastalepavALA te baMne bALAne hasta pitAnA hastathI grahaNa karyA. te vakhate ke jaLanA kayArAmAM jema zALanuM bIja rope tema hastalepavALA te baMnenA hastasaMpuTamAM eka mudrikA nAMkhI. prabhunA baMne hAtha te baMnenA hAtha sAthe maLatAM, be zAkhAmAM lagna thayelI be latAvaDe jema vRkSa zobhe tema teo bhavA lAgyA. saritAonA jaLa jema samudramAM maLe tema te samaye vadhUvaranI daSTi paraspara tArAmalaka parvamAM maLavA lAgI. vAyu vinAnA jaLanI peThe nizcaLa thayelI daSTi dRSTinI sAthe ane mana mananI sAthe paraspara joDAI gayA ane eka bIjAnA netranI kIkIomAM teo paraspara pratibiMbita thayA. te jANe paraspara anurAgathI eka bIjAnA hRdayamAM peThA hoya tema jaNAvA lAgyA. e vakhate vidhutrabhAdika gajadaMtA jema enI pAse rahe tema sAmAnika devatAo bhagavAnanI pAse anuvara (aNuvara) thaIne rahyA hatA. kanyA taraphanI je strIo mazkarI karavAmAM catura hatI temaNe anuvara upara kautadhavala gAvAne A pramANe AraMbha - jvaravALe mANasa jema samudrane zoSaNa Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 lu pANigrahaNa-mahatsava. karavAnI zraddhAvALe hoya tema lADavA khAvAne A aNavara kyA manathI zraddhALu thayuM che ? kUtare jema kAMdA upara tema mAMDA upara akhaMDa daSTi rAkhanAra A anuvara kayA manathI pRhA kare che? janmathI mAMDIne jANe pUrve keI vakhata dIThA na hoya tema rAMkanA bALakanI peThe vaDAM khAvAne A anuvara kayA manathI lalacAya che? meghamAM jema cAtaka ane paisAmAM jema yAcaka tema sopArImAM A anuvara kayA manathI IcchA kare che ? jema vAchaDo ghAsamAM zraddhALu thAya tema A anuvara Aje kayA manathI tAMbUlapatramAM zraddhALu thaye che ? mAkhaNanA piMDa upara jema bilADo laMpaTa thAya tema A anuvara kayA manathI cUrNa upara TAMpI rahyo che ? kayArAnA kAdava upara jema pADe zraddhA rAkhe tema vilepana (attara vigere)mAM A anuvara kyA manathI zraddhA rAkhe che ? unmatta mANasa jema nirmAlya upara prIti rAkhe tema A anuvara puSpamALanI upara capaLa locana karI kayA manathI zraddhA bAMdhe che ?' AvA kautukaLavaLane kautukathI UMcA kAna ane mukha karIne sAMbhaLanArA devatAo jANe citramAM AlekhyA hoya tevA thaI gayA. lekane viSe A vyavahAra batAva gya che ema dhArIne vivAdamAM nImA. yelA madhyastha mANasanI jema prabhu tenI upekSA karatA hatA. pachI moTA vahANanI sAthe jema be nAvikAo bAMdhe, tema jagatpatinA cheDA sAthe baMne vadhUnA vastranA cheDA IMdra bAMdhyA. Abhigika devatAnI peThe idra pite bhaktithI prabhune kaMTI upara teDI vedIgRhamAM laI javA cAlyA, eTale be iMdrANIoe AvI tatkALa baMne kanyAne kaTI upara teDI ane hathe. vALa chUTo pADyA sivAya svAmInI sAthe ja cAlI. traNa jagatanA zire ratnarUpa te vadhUvare pUrva dvArathI verIvALA sthAnanI madhyamAM praveza karyo. keI trAyazciMza (gurusthAnakIA) devatAe, tatkALa jANe pRthvImAMthI uThayo hoya te agni vedI madhyamAM pragaTa karyo. temAM samidha ApaNuM karavAthI AkAzacArI manuSyo (vidyAdhare) nI strIonA karNanA avataMsarUpa dhUmADAnI rekhA AkAzamArgamAM vyApta thaI gaI. pachI strIo maMgaLagIta gAtI hatI te samaye prabhue sanaMdA ane sumaMgalAnI sAthe aSTa maMgaLa pUrNa thatAM sudhI agninI pradakSiNA karI. pachI AzISanA gIta gavAtAMnI sAthe che pANikSanI sAthe cheDAcheDI paNa choDI. pachI prabhunA lagna utsavathI thayelA harSavaDe raMgAcArya (sUtradhAra)nI peThe AcaraNa karatA i IMdrANIo sahita hastAbhinayanI lIlA batAvI nAcavA mAMDayuM. pavane nRtya karAvelA vRkSanI pAchaLa jema Azrita latAo nRtya kare tema IdranI pachavADe bIjA devatAo paNa nRtya karavA lAgyA. keTalAeka devatAe cAraNanI peThe jaya jaya zabda karavA lAgyA; kaI bharatanI peThe vicitra prakAranA nRtya karavA lAgyA; kaI jAtithI ja gaMdharva hoya tema gAyana karavA lAgyA; koI potAnA sukhane sphaTa rIte jANe vAjiMtra hoya tema vagADavA lAgyA; koI vAnaronI peThe saMjamathI ThekavA lAgyA; hasAvanArA vaihAsika hoya tema keI sarva mANasone hasAvavA lAgyA ane kaI pratihAranI peThe lokone dUra khaseDavA lAgyA. AvI rIte harSathI unmAdI thayelA devatAoe jemane bhakti batAvI che evA ane potAnI baMne bAjue rahelI sumaMgalA ane sunaMdAthI zobhatA evA prabhu divya vAhanamAM besI svasthAne gayA. saMgItane samAsa karI jema raMgAcArya pitAne sthAne jAya tema A pramANe vivAha mahotsavane nivRtta karI 1 viduSaka. A - 11 Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavaMtane thayelI saMtatI sarga 2 je. svargapati Indra paNa ravasthAne gayA. svAmIe batAvelI vivAhanI rIti tyArathI lekamAM pravatI, kemake moTA lokonI sthiti parane mATe ja hoya che. have anAsakta evA prabhu baMne patnIo sAthe bhoga bhegavavA lAgyA kemake te sivAya pUrvanA zAtA vedanIya karmane kSaya paNa thato nathI. vivAhAmaMtara prabhue te patnIonI sAthe jarA nyUna cha lakSa pUrva sudhI vilAsa karyo. te samaye bAhu ane pIThanA jIva sarvArthasiddha vimAnathI cavIne sumaMgalAnI kukSimAM yuvamarUpe utpanna thayA ane subAhu tathA mahApIThanA jIva paNa te ja sarvArthasiddha vimAnathI eNvIne tevI ja rIte sunaMdAnI kukSimAM utpanna thayA. sumaMgalAe marudevAnI peThe garbhanA mAhAbhyane sUcavanArA caturdaza mahAsvapno joyA. devIe prabhune te svapna nivedita karyA eTale prabhue kahyuM- "tamAre cakravatI putra thaze.' samaya AvatAM pUrva dizA jema sUrya ane saMdhyAne janma Ape tema sumaMgalAe pitAnI kAMtithI dizAone prakAza karanArA bhArata ane brAhmI- e be apatyane janma Apyo ane varSARtu jema megha ane vidyutane janma Ape tema sunaMdAe suMdara AkRtivALA bAhubali ane suMdarIne janma Apyo. pachI sumaMgalAe vidara parvatanI bhUmi jema ratnone utpanna kare tema anukrame putranA ogaNapacAsa jeDalA (98 putra) ne utpanna karyA-janma Apyo. vidhyAdrimAM hAthInA bALakonI peThe mahAparAkramI ane utsAhI evA te bALake Amatema ramatA anukrame vRddhi pAmavA lAgyA. jema ghaNI zAkhAethI moTuM vRkSa zebhe tema te apatyathI tarapha viMTAyelA RSabhasvAmIzobhavA lAgyA. te samaye prAta:kALe jema dIpakanuM teja haNAI jAya tema kALadeSathI kalpavRkSone prabhAva haNavA (e che thavA) lAgyo. azvastha nAmanA vRkSamAM jema lAkhanA kaNa utpanna thAya, tema jugalIomAM krodhAdika kaSAye zanaiH zanaiH utpanna thavA lAgyA ane sarSa jema traNa prakAranA prayatnavizeSane na gaNe tema jugalIAo hAkAra, mAkAra ane dhikkAra e traNa prakAranI nItinuM ullaMghana karavA lAgyA. tethI jugalIAoe ekaThA thaI prabhu pAse AvI asamaMjasa banatA sarva banAve nivedana karyA. te sAMbhaLIne traNa jJAna dharAvanArA-jAtIsmaraNuvAna prabhue kahyuM-lakamAM jeo maryAdAnuM ullaMghana kare che teone zikSA karanArA rAjA hoya che, tene prathama UMcA Asana upara besArI abhiSeka karavAmAM Ave che. temaja te cataraMga sainyavALA ane akhaMDita zAsanavALo hoya che. tyAre teoe kahyuM- svAmina ! tame amArA rAjA thAo; amArI upekSA tamAre karavI na joIe, kemake amArAmAM ApanI sadaza bIje ke jovAmAM AvatuM nathI." prabhue kahyuM-"tame uttama evA nAbhi kuLakara pAse jaIne prArthanA kare, te tamane rAjA Apaze. teoe te pramANe nAbhi kulakaranI pAse jaI yAcanA karI eTale kuLakaramAM agraNI evA nAbhie kahyuM- RSabha tamAre rAjA thAo." pachI sarva jugalIAo harSa pAmI prabhunI pAse AvIne kahevA lAgyA-"nAbhi kuLakare tamane ja amArA rAja TharAvyA che." ema kahI sarve yugmadhamIe svAmIne abhiSeka karavA mATe jaLa levA gayA. te vakhate svargapati IndranuM siMhAsana kaMpyuM. avadhijJAnathI prabhune rAjyAbhiSeka samaya jANuM te jema eka gRhamAMthI bIjA gRhamAM jAya tema kSaNavAramAM tyAM Avyo. pachI saudharmakalapanA Indra - Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM. bhagavaMtane rAjyAbhiSeka suvarNanI vedikA karIne atipAMkabalA zilAnI jema tenI upara eka siMhAsana racyuM ane pUrva dizAnA adhipati-temaNe svastivAcaka(gora)nI peThe deve lAvelA tIrthajaLathI prabhune rAjyAbhiSeka karyo. pachI I nirmaLapaNathI jANe caMdranA suMdara tejamaya hoya tevA divya vastro svAmIne dhAraNa karAvyA ane traNa jagatanA mugaTarUpa svAmInA aMga para mugaTa vagere ratnAlaMkAra egya sthAne paherAvyAM. eTalAmAM yugalIAo aMjinInA patramAM jaLa laIne AvyA. teo prabhune bhUSita joI jANe artha dharI rahyAM hoya tema UbhA rahyA. divya vastra ane alaMkArathI alaMkRta thayelA prabhunA mastaka upara A jaLa, nAkhavuM ghaTe nahi, ema vicArIne teoe temanA caraNa upara te jaLa kSepaDyuM. tethI A sarve yugmadhamIo sArI rIte vinIta thayA che ema jANI teone rahevAne mATe vinItA nAme nagarI nirmANa karavA kuberane AjJA karI Idra svasthAnake gayA. kubere bAra jana lAMbI nava jana vistAravALI vinItA nagarI racI ane tenuM nAma ayodhyA evuM bIjuM nAma paNa rAkhyuM. yakSapati kubere te nagarIne akSaya evA vastra, nepathya ane dhanadhAnyathI bharapUra karI. te nagarImAM hIrA, IndranIla maNi ane vaidurya maNinI moTI havelIo pitAnA kabura kiraNathI AkAzamAM bhIMta sivAya paNa citravicitra kriyAo karatI hatI ane meru parvatanA zikhara jevI suvarNanI UMcI havelIe vajAnA miSathI cotarapha patralaMbananI lIlAne vistAratI hatI. te nagarInA killA upara mANekanA kAMgarAonI zreNa hatI, te vidyAdharanI suMdarIone yatna sivAya darpaNarUpa thaI paDI hatI. te nagarIne viSe gharanA AMgaNAmAM metInA sAthIA pUrelA hatA, tethI temAMnAM motI vaDe bAlikAo svecchAthI pAMcIke ramavAnI krIDA karatI hatI. te nagarInA udyAnamAMhenA UMcA vRkSo upara ahaniza athaDAtA khecarIonA vimAne kSaNavAra pakSionAM mALAne dekhAva ApatA hatA. tyAM aTArIomAM ane havelIomAM paDelA meTA ratnarAzIne joI tevA zikharavALA rehaNAcalanI zaMkA thatI hatI. tyAM gRhavApikAo jalakrIDAne viSe rakta suMdarIonA metI hAra truTI javAthI tAmrapaNuM saritAnI zobhAne dhAraNa karatI hatI. tyAM evA te dhanADhaya lake vasatA hatA ke jemAMthI eka vyApArInA putrane joIne paNa jANe dhanada pote ja vyApAra karavAne Avela hoya ema jaNAtuM hatuM. tyAM rAtrIe caMdrakAMtamaNinI bhI temAMthI jharatA evA jaLa vaDe zerIonI raja sarvatra zAMta thatI hatI. e nagarI amRta jevA jaLavALA lAkho vAva, kUvA ane saravarethI navIna amRtanA kaMDavALA nAgaloka jevI zobhatI hatI. janmathI vaza lakSa pUrve gayA tyAre prabhu prajAne pALavA mATe te nagaranA rAjA thayA. maMtromAM kAranI jema sarva rAjAomAM prathama rAjA evA RSabhaprabhu potAnA apatyanI peThe prajAne pALavA lAgyA. temaNe asapurUSone zikSA ApavAne viSe ane puruSone pALavAne viSe udyama karanArA ane jANe pitAnA aMgIbhUta hoya tevA maMtrIo nImyA. IndranA lokapALanI jema mahArAjA rASabhadeve potAnA rAjyamAM cArI vigerethI rakSA 1 meru parvata uparanI tIrthakara bhagavAnane janmAbhiSeka karavAnI zilA. 2 kamalinI. 3 vinayavALA. Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paramAtmAe samajAvela agnine upayoga saga 2 je karavAmAM dakSa evA A rakSakonI nimaNUka karI. rAjahati evA prabhue rAjyanI sthitine mATe, zarIrane viSe uttamAMga(zira)nI jema senAnA utkRSTa aMgarUpa hastIo grahaNa karyA, sUryanA ghaDAnI jANe spardhA karatA hoya tevA Urdhva grIvAvALA UMcI jAtanA ghaDAo prabhue dhAraNa karyA, pRthvImAM rahelA jANe vimAna hoya tevA suzilaSTa kASThothI ghaDelA suMdara ratha nAbhinaMdane pite racAvyA; cakravatInA bhavamAM ekatra kare tema jeonA satvanI bhale prakAre parIkSA karI che evI pAyadala senA paNa nAbhiputre ekaThI karI; navIna sAmrAjyarUpI mahelanA jANe staMbha hoya tevA baLavAna senApati prabhue nimyA ane gAya, baLada, UMTa, mahiSa ane khaccara vigere pazuo paNa temanA upayogane jANanArA prabhue grahaNa karyA. have te samaye putra vinAnA vaMzanI peThe kalpavRkSo viccheda pAmavAthI lake kaMdamULa ane phalAdika khAtA hatA, temaja zALa, ghauM, caNA ane maga vagere auSadhio ghAsanI peThe pitAnI meLe ja UgavA lAgI hatI, paNa te teo kAcI ne kAcI khAtA hatA. te kAcI auSadhi(dhAnya)ne AhAra temane jIrNa thaye nahI. eTale teoe prabhune vijJapti karI. prabhue kahyuM-tene cALI phetarA kADhI nAMkhIne bhakSaNa kare." pALaka prabhune te upadeza laI teo tema karavA lAgyA, paNa auSadhinuM kAThinya hovAthI te AhAra paNa ja nahiM; tethI punaH teoe vijJapti karI eTale prabhue batAvyuM ke tene hAthathI ghasI, jaLamAM palALI, pachI pAMdaDAnAM pIAmAM laI khAo." evI rIte teoe karyuM te paNa ajIrNanI vedanA thavA lAgI, eTale vijJapti karavAthI jagatpatie ka-pUrvokata vidhi pramANe karyA pachI te auSadhine muSTimAM athavA kAkhamAM ( garamI lAge tema) zeDo vakhata rAkhIne bhakSaNa kare, eTale tethI tamane sukha thaze." tethI paNa ajIrNa thavA lAgyuM, eTale loko vidhura thaI gayA. tevAmAM paraspara vRkSanI zAkhA ghasAvAthI agni utpanna thaye ane tRNukASThAdikane bALavA lAgyo. prakAzita ratnanA bhramathI te agnine grahaNa vAne te lokoe doDIne hAtha lAMbA karyA paNa UlaTA teo baLavA lAgyA. eTale agnithI dagdha thayelA teo prabhunI pAse AvI kahevA lAgyA ke "vanamAM keI navina adUbhuta bhUta ( vyaMtara) utpanna thayela che. svAmIe kahyuM snigdha ane rUkSakALane vega thavAthI-maLavuM thavAthI e agni utpanna thayo che. kemake ekAMta rUkSakALamAM ke ekAMta niSpakALamAM agni utpanna thato nathI. tame tenI pAse rahI tenI samIpa bhAgamAM rahelA samasta tRNAdikane dUra kare ane pachI tene grahaNa kare. tyArabAda pUrvokta vidhi pramANe taiyAra karelI oSadhine temAM nAMkhI pakava karIne tenuM bhakSaNa kare. te mugdha lokoe tema karyu* eTale agnie te te sarve auSadhi bALI nAMkhI. tarata ja teoe svAmI pAse te vRttAMta nivedana karyuM ane kahyuM- he svAmin ! e agni to kaI peTabharAnI peThe kSepana karelI sarva auSadhio bhUkhALa thaI ekale ja khAI jAya che, amane kAMI paNuM pAchuM ApatuM nathI. te avasare prabhu hAthI upara beThelA hatA tethI tyAM ja teonI pAse lIle mRttikA (mATIno) piMDa maMgAvyuM ane te piMDane hastInA kuMbha upara mUkI hAthathI vistArIne tevA AkAranuM pAtra prabhue banAvyuM. e rIte zimAM prathama kuMbhakAranuM zilpa prabhue pragaTa karyuM. pachI teone svAmIe kahyuM- "AvI rIte bIjAM pAtro paNa 1. pacyo nahIM. 2 zithila. Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM. paramAtmAthI thayela zilpanI utpatti. banAve ane tene agni upara rAkhI temAM auSadhine pacAvI pachI bhakSaNa kare teoe svAmInI AjJA pramANe karyuM. tyAMthI AraMbhIne prathama kArIgara kuMbhakAra thayA. lokene ghara banAvavA mATe prabhue vArdhakI-makAna bAMdhanArAo banAvyA arthAt te kaLA zIkhavIne taiyAra karyA. mahApuruSonI banAvaTo vizvanA sukhane mATe ja hoya che. ghara vigere citaravAne mATe ane lokenI vicitra krIDAnA hetuthI te kRtArtha prabhue citrakAra paNa utpanna karyA. lokone mATe vastra banAvavA sAru prabhue kuvida (vaNakaro)nI racanA karI, kemake te vakhate sarva kalpavRkSane ThekANe prabhu ekaja kalpavRkSa hatA. lokone keza nakhanI vRddhithI pIDita thatA joIne te jagaspitAe nApita (vAlaMda) paNa banAvyA. te pAMca zilpa (kuMbhakAra, citrakAra, vArdhakI, vaNakara, nApita)-darekanAM vIza vIza bheda thavAthI lokomAM saritAnA pravAhanI peThe so prakAre pravaryA, arthAt se zi9pa pragaTa thayA. lekenI AjIvikAne mATe tRNahara, kASThahara, kRSi ane vyApAra vigere karmo bhagavate utpanna karyA ane jagatanI vyavasthArUpI nagarInA jANe catuSpatha hoya tevA sAma, dAma, bheda ane daMDa e cAra upAyanI kalapanA karI. jyeSTha putrane brahma(mULamaMtra) kahevuM joIe evA nyAyazI ja hAyanI tema bhagavAne pitAnA moTA putra bharatane bahotera kaLA zIkhavI. bharate paNa pitAnA bIjA sahadane tathA anya putrone te kaLAo samyaka prakAre zIkhavI. kemake pAtrane zIkhavelI vidyA zata zAkhAvALI thAya che. bAhubaline prabhue hastI, azva, strI ane puruSanA aneka prakAranA bhedavALA lakSaNenuM jJAna ApyuM. brAhmIne jamaNuM hAthavaDe aDhAra lipio batAvI ane suMdarIne DAbA hAthathI gaNita batAvyuM. vastuonAM mAna, unmAna, avamAna temaja pratimAne prabhue batAvyA ane maNi vigere pAvavAnI kaLA paNa pravartAvI. temanI AjJAthI vAdI ane prativAdIne vyavahAra rAjA, adhyakSa ane kuLagurunI sAkSIthI pravartAvA lAgyuM. hastI vigerenI pUjA, dhanurveda tathA vaidakanI upAsanA, saMgrAma, arthazAstra, baMdha, ghAta, vadha ane geSThI vigere tyArathI pravartAvA lAgyA ane "A mAtA, A pitA, A bhAI, A strI, A putra, A ghara ane A dhana mAruM" evI mamatA lekene viSe tyArathI zarU thaI. prabhune vivAha vakhate alaMkAravaDe alaMkRta ane vastravaDe prasAdhita karelA joyA hatA, tyArathI lokoe paNa pitAne vastravALA tathA AbhUSaNavALA karavAno pracAra karyo. prabhue kareluM prathama pANigrahaNa joIne adyApi loke paNa teja pramANe pANigrahaNa kare che. kemake moTA lokoe karelA-pravartAvelA mArga nizcI thAya che. prabhunA vivAhathI prAraMbhIne dattakanyA eTale bIjAe ApelI kanyA sAthe paraNavuM zarU thayuM ane cuDA, upanayana, haveDA vigerenI prathA paNa tyArathI ja zarU thaI. A sarva kriyAo sAvadya che, te paNa pitAnuM kartavya jANanAra prabhue lekenI anukaMpAthI te sarve pravartAvI. temanI AjJAthI pRthvI upara adyApi sudhI sarva kaLA vigere pravarte che, tene arvAcIna buddhivALA vidvAnoe zAstrarUpe bAMdhela che. svAmInI zikSAvaDe sarva leka dakSa thayA, kemake upadeSTA vinA manuSya paNa pazunI peThe AcaraNa kare che. vizvanI sthitirUpI nATakanA sUtradhAra evA prabhue ugra, bhega, rAjanya ane kSatrIya evA cAra bhedathI lakenA kuLanI racanA karI. ugra daMDanA adhikArI evA ArakSaka purUSa Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vasaMta RtunuM varNana. saga 2 je te ugra kuLavALA, IMdrane jema trAyaaiMza devatAo tema prabhunA maMtrI vigere te bhegakuLavALA, prabhunI samAna vayavALA mitro te rAjanya kuLavALA ane bAkI avazeSa rahelA puruSe te kSatriya thayA. evI rIte prabhu, vyavahAra nItinI navIna sthiti racIne navoDhA strInI peThe navIna rAjyalakSamI bhogavavA lAgyA. vaidya jema vyAdhivALA mANasanA reganI cikitsA karIne tene yogya auSadha Ape tema daMDa karavA lAyaka lekone teonA aparAdha pramANe daMDa (zikSA) ApavAnuM prabhue nirmANa karyuM. daMDathI bhaya pAmelA loke corI vigere (aparAdha) karatAM nahIM kemake daMDanIti che te sarve anyAyarUpa sapane vaza karavAmAM jAguMlImaMtra samAna che. suzikSita loka jema prabhunI AjJAnuM ullaMghana kare nahIM, tema kaI koInAM kSetra, udyAna ane ghara vigerenI maryAdAne ullaMghana karatA nahotA. varasAda paNa pitAnI garjanAnA miSathI jANe prabhunA nyAyadharmane vakhANatA hoya tema dhAnyanI niSpattine mATe potAnA kALane anusarIne varasate hate. dhAnyanA kSetrothI, IkSudaMDanA vADAthI ane gokuLathI AkuLa thayelA janapada (deza) pitAnI addhithI zobhatA hatA ane teo svAmInI Rddhine sUcavatA hatA. prabhue sarva lokone tyAjya ane grAhAnA vivekathI jANItA karyA, tethI A bharatakSetra ghaNuM karIne videhakSetranI tulya thaI paDayuM. evI rIte nAbhinA putra RSabhadeve rAjyAbhiSeka pachI pRthvIne pAlana karavAmAM tresaTha lakSa pUrva ullaMghana karyA. eka vakhate kAmadeve nivAsa karele vasaMta mAsa AvatAM, parivAranA anurodhathI prabhu udyAnamAM AvyA. tyAM jANe dehadhArI puSpamAsa hoya tevA puSpanA AbharaNathI bhUSita thayelA prabhu puSpanA vAsagRhamAM beThA. te vakhate puSpa ane mArkadanA makaraMdathI unmatta thayelA bhramare guMjArava karatA hatA, tethI jANe vasaMtalakamI prabhune AvakAra ApatI hoya tema jaNAtuM hatuM. paMcama svarane uracAra karanArA kekalee jANe pUrva raMgano AraMbha karyo che ema jANIne malayAcalane pavana naTa thaIne latArUpI nRtya batAvatA hatA. mRgalAcanAe potAnA kAmuka purUSonI peThe kurabaka, azeka ane bakulanA vRkSane AliMgana, caraNaghAta ane mukhane Asava ApatI hatI. tilaka vRkSa potAnI prabaLa khuzabethI madhukarane pramAdita karIne yuvAna purUSanI bhAlasthalInI peThe vanasthalIne zobhAvatuM hatuM. jema kRzodarI strI potAnA puSTa stananA bhArathI namI jAya tema lavalI vRkSanI latA pitAnA puSpagucchanA bhArathI namI gaI hatI. catura kAmI puruSa maMda maMda AliMgana kare tema malayAnale AgralatAne maMda maMda AliMgana karavA mAMDayuM hatuM. lAkaDIvALA puruSanI peThe kAmadeva, jAMbu-kadaMba-AmracaMpaka-AsopAlavarUpa yaSTiothI pravAsI lokone mAravAne samartha thavA lAgyo hate. navIna pADala puSpanA saMparkathI sugaMdhI thayela malayAcalane pavana tevA ja jaLanI peThe sarvane harSa Apato hato. makaraMda rasathI aMdara sAravALuM mahuDAnuM vRkSa madhupAtranI peThe prasaratA bhramarAethI kalakala zabda vaDe AkuLa thatuM hatuM. golikA ane dhanuSyane abhyAsa karavAne kAmadeve kadaMba puSpanA miSathI jANe gelikA taiyAra karI hoya ema ja|tuM hatuM. IcchApUrti jene priya che. evI vasaMtaRtue vAsaMtIlatAne bhramararUpI pAMthane mATe makaraMdarasanI eka paraba jevI banAvI hatI. jenA puSpanA AmedanI 1 paropakArArthe vAva, kuvA, paraba vigere karAvavAM te. Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM. vasaMta RtunuM varNana samRddhi ghaNI durvAra che evA siMdhuvAranA vRkSa nAsikAmAM vizvanI peThe pisI pravAsIone moTo meha utpanna karatA hatA. vasaMtarUpI udyAna pALe caMpaka vRkSamAM joDelA bhramare rakSakenI peThe niHzaMka thaIne bhamatA hatA. strI puruSone jema yauvana zebhA Ape tema vasaMta tu uttama ane anuttama evA vRkSa ane latAone zobhA ApatI hatI. jANe moTA parvamAM vasaMtane artha ApavAne utsuka thaI hoya tema mRgalacanAo puSpa cuMTavAne AraMbha karatI hatI. temane puSpa cuMTavAmAM jANe evI paNa buddhi thaI hoya ke ApaNe hAjara thatAM kAmadevane bIjA (puSpanA) AyudhanI zI jarUra che ? potAnA puSpa cuMTAyAM eTale temanA viyogarUpI pIDAe pIDi Dita thayelI saMtIlatA jANe suMdara bhramarAonA guMjAravathI rUdana karatI hoya tema jaNAtI hatI. keI strI mallikAne cuMTIne jatI hatI, tevAmAM tenuM vastra temAM bharAtAM te UbhI rahI, tethI jANe "tuM bAje jA nahIM." ema kahI tene te vAratI hoyanI ema jaNAtuM hatuM. koI strI caMbelIne cuMTavA jatI hatI tevAmAM temAM paDatA evA bhramarAe tenA adhara upara DaMsa dIdhe, te jANe tene Azraya bhaMga karavAne krodhe karIne ja hoya ema jaNAtuM hatuM. keI strI potAnI bhujArUpI latAne UMcI karIne tenI bhujAnA mULa bhAgane jenArA puruSonA mananI sAthe UMce rahelA puSponuM haraNa karatI hatI. navIna punA gucchane hAthamAM rAkhavAthI puSpa cuMTanArI strIo jANe jaMgama vallIo hoya tevI zebhatI hatI. vRkSanI dareka zAkhAomAM puSpa cuMTavAnA kutuhalathI strIo vaLagI rahI hatI, tethI jANe te vRkSo strIrUpI phaLavALAM thayAM hoya tema jaNAtAM hatAM. keI puruSe pite ja malikAnI kaLiye cuMTIne potAnI priyA mATe motInA hAra jevuM sarva aMganuM AbharaNuM karyuM hatuM keIe kAmadevanA bhAthAnI peThe pitAnI pyArInA kezapAzane khIlelAM puthI pUryo hate, keI iMdranA dhanuSanI peThe pAMce varNanA puSpathI pitAne hAthe guMthelI mALA ApAne pitAnI priyAne saMtoSa pamADato hato ane koI puruSa potAnI priyAe lIlAthI nAMkhelA puSpanA daDAne dAsa jema pAcho Ape tema pitAnA hAthathI pAchA Apate hato. keTalIeka mRgalecanA hiMcakA upara AMdolana karavAthI gamanAgamana vaDe aparAdhavALA patione jema pAdaprahAra kare tema vRkSanA agrabhAganI upara potAnA pagathI prahAra karatI hatI, ane hiMcakA upara beThelI keI navoDhA suMdarI tenA svAmInA nAmane pUchatI evI sakhIonA latAprahArane lajjAthI pitAnuM mukha mudrita karIne sahana karatI hatI. keI puruSa sanmukha rahelI bIkaNa strInI sAthe besIne gADha AliMgananI IcchAthI hiMcakAne gADha rIte AMdolana karato hato ane keTalAeka yuvAna rasiko udyAnavRkSonI dareka zAkhAomAM bAMdhelA hiMcakAne lIlAvaDe AMdolana karatA satA vAMdarAnI jevI zobhA ApatA hatA. AvI rIte tyAM nagaranA lake khelatA hatA te joIne "AvI krIDA keI bIje ThekANe paNa meM joI che' ema prabhu vicAravA lAgyA. evuM vicAratAM avadhijJAnavaDe pite pUrve uttarAra bhegavela yAvat anuttara vimAnanA sukha paryata sarva sukha smaraNamAM AvyAM. pharIthI ciMtavatAM temanuM mehabaMdhana gaLI gayuM ane vicAravA lAgyA ke-" are ! A viSayathI AkrAMta thayelA lokone dhikkAra che ke jeo potAnA Atmahitane jANatA ja nathI. aho ! A saMsArarUpI kUpamAM araghaTTaghaTi yaMtranA nyAyavaDe jaMtuo pitAnA karmathI gamanAgamananI kriyA kare che. mehathI aMdha thayelA prANunA janmane dhikkAra che ke jemane Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 88 vasaMta vilAsathI paramAtmAnI vicAraNA saga 2 je. janma, suI gayelAnI jema rAtri vyartha cAlI jAya tema vyartha vItI jAya che. uMdara jema vRkSane chedI nAkhe tema rAga, dveSa ane moha udyamavaMta prANIonA dharmane paNa mULamAMthI chedI nAMkhe che. aho ! mugdha leka vaDanA vRkSanI peThe krodha vadhAre che ke je krodha vadhAranAra pitAnuM mULathI ja bhakSaNa kare che. hAthI upara caDelA mahAvatenI peThe mAna upara caDhelA manuSya maryAdAnuM ullaMghana karI koIne paNa gaNatA nathI; durAzaya prANIo kaucanA bIjanI zIMganA jevI upatApa karanArI mAyAne cheDatA nathI, ane tuSadakathI jema dUdha bagaDe che ane kAjalathI jema ujajavaLa vastra malina thAya che, tema lobhathI prANI pitAnA nirmaLa guNagrAmane dUSita kare che. jyAM sudhI saMsArarUpI kArAgRhamAM paheregIranI peThe e cAra kaSA pAse rahIne jAgatA hoya che, tyAM sudhI puruSone mokSa kyAMthI prApta thAya ? aho ! jANe bhUta vaLageluM hoya tema aMganAnA AliMganamAM vyagra thayelA prANIo potAnA kSINa thatA AtmAne jANatA nathI ! keI mANasa auSadhathI jema siMhane Arogya utpanna kare tema mANase judA judA prakAranA AhArathI pitAnI meLe ja pitAnA AtmAne unmAdana utpanna kare che. (siMhane Arogya utpanna karavAthI te jema ArogyatA kyanAranA ja prANa le, tema AhAradivaDe nIpajAvele unmAda pitAne ja bhavabhramaNane mATe thAya che.) "A sugaMdhI ke A sugaMdhI ? huM kayuM grahaNa karuM ? ema vicArato prANI temAM laMpaTa thaI, mUDha banI, bhramaranI peThe bhame che ane kadApi sukhane prApta karatuM nathI. ramakaDAthI bALakane chetare tenI peThe phakta te vakhate ja manahara lAganArI ramaNika vastuothI loko potAnA AtmAne ja chetare che. nidrALu puruSa jema zAstranA ciMtanathI bhraSTa thAya tema haMmeza veNu ane vINAnA nAdamAM karNa daIne prANuM pitAnA svArthathI bhraSTa thAya che. eka sAthe ja prabaLa thayelA vAta, pitta ane kaphanI peThe prabaLa thayelA viSayothI prANI pitAnA caitanyane lupta karI nAMkhe che tethI tene dhikkAra che." AvI rIte je vakhate prabhunuM hadaya saMsAra saMbaMdhI vairAgyanI ciMtAsaMtatinA taMtu vaDe vyApta thaI gayuM, te ja vakhate sArasvata, Aditya, vadi, aruNu, gardaya, tuSitA, avyAbAdha, maphata ane riSTa e nava prakAranA brahma nAme pAMcamA devalokane aMte vasanArA lokAMtika devatAo prabhunA caraNa samIpe AvI bIjA mugaTa jevI mastake padmakaza sadaza aMjali jeDI A pramANe vijJapti karavA lAgyA- "iMdranA cUDAmaNi (mugaTa)nI kAMtirUpa jaLamAM jemanA caraNa magna thayA che evA ane bharatakSetramAM naSTa thayelA mokSamArgane batAvavAmAM dIpaka samAna evA he prabhu ! tame jema lokanI A sarva vyavasthA prathama pravartAvI tema have dharmatIrthane pravartAve ane tamArA kRtyanuM smaraNa kare." evI rIte devatAo prabhune vijJapti karIne brahma devalokamAM potapotAnA sthAna pratye gayA ane dIkSAnI IcchAvALA prabhu paNa tatkALa naMdanedyAnamAMthI potAnA rAjyamahela tarapha padhAryA. ityAcAryazrIhemacaMdrasariviracite triSaSTizalAkApuruSacaritre mahAkAvye prathamaparvaNi bhagavajjanmavyavahArarAjyasthitiprakAzano nAma kayA sara ne 2 | Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 92222222222222222222222 ( sa trIje. u) 000000000000 have prabhue tarata ja pitAnA sAmaMta vigerene tathA bharata, bAbali vigere putrone bolAvyA. prathama bhAratane kahyuM-he putra ! tuM A rAjayane grahaNa kara. ame te have saMyamarUpI sAmrAjyane grahaNa karazuM.' svAmInA tevA vacanathI bharata kSaNavAra adhomukha thaI, pachI aMjali jeDI, namaskAra karI, gadagadu girAthI kahevA lAgya-"he svAmin ! tamArA caraNakamalanA pIThanI AgaLa ALoTavAthI mane je sukha thAya che tevuM sukha ratnasiMhAsana upara besavAthI thavAnuM nathI. he vibhe ! tamArI AgaLa page doDatAM mane je sukha thAya che, te sukha lIlAthI hastInI pITha upara ArUDha thavAthI thavAnuM nathI. tamArA caraNakamaLanI chAyamAM je sukha huM meLavuM chuM te sukha mane ujavaLa chatrachAyAvaDe vyApta thavAthI thavAnuM nathI. je huM tamArAthI virahI thAuM te pachI sAmrAjyalakSamIthI zuM kAma che ? kemake tamArI sevAnA sukharUpa kSIrasAgaramAM rAjyanuM sukha eka biMdumAtra che." svAmIe kahyuM--"ame rAjya choDI daIe ane pachI pRthvI para jo rAjA na hoya te pAchA matsyanA je nyAya prava; mATe he vatsa ! tame A pRthvInuM yathAyogya rIte pratipAlana kare. tame amArA Adarza pramANe vartanArA che ane amAre Adeza paNa e ja che. Avo prabhano siddhAdeza thatAM tene ullaMghana karavAne asamartha evA bharate te aMgIkAra karyo, kemake gurune viSe vinayasthiti evI ja hoya che. pachI namra thayelA bharate svAmIne mastakathI praNAma karI potAnA unnata vaMzanI peThe pitAnA siMhAsanane alaMkRta karyuM, devatAoe jema prabhune abhiSeka karyo hato tema prabhunA AdezathI amAtya, sAmaMta ane senApati vageree bharatane rAjyAbhiSeka karyo. te vakhate prabhunA zAsananI peThe bharatanA mastaka upara pUrNimAnA caMdra jevuM vizALa chatra zobhavA lAgyuM. temanI baMne bAjue viMjhAtA evA cAmara caLakavA lAgyA, te jANe bhAratanA advayathI AvanArI lakSmInA be phate AvyA hoya tevA jaNAtA hatA. jANe ghaNA ujajavaLa evA pitAnA guNa hoya tevA vastra ane muktAlaMkArathI bharata zobhavA lAgyA ane moTA mahinAmAM pAtrarUpa te navA rAjAne navA caMdranI peThe potAnA kalyANanI icchAthI rAjamaMDaLe praNAma karyA. prabhue bAjA bAhubalI vigere putrone paNa yogyatA pramANe deza vaheMcI ApyA. pachI prabhue kalpavRkSanI peThe svecchAe karelI prArthanA pramANe manuSyane sAMvatsarika dAna ApavAne AraMbha karyo ane nagaranA catuSpathamAM tathA daravAjA vigeremAM UMce prakAre evI ASaNA karAvI ke "je jeno athI heya teNe AvIne te grahaNa karavuM.' 1 mAchalAmAM meTA mAchalAM nAnAM mAchalAne gaLI jAya evo bhaya che, te pramANe je manuSyamAM paNa rAja na hoya to zaktivALAe azakitavAnane herAna kare. 2 bharatakSetranA uttarAddha ane dakSiNA evA be vibhAga A - 12 Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAMvatsarika dAna. sarga 3 je svAmIe dAna ApavuM zarU karyuM te vakhate iMdra Adeza karavAthI kubere prerelA bhaka devatAo ghaNuM kALathI bhraSTa thayeluM-naSTa thaI gayeluM, nadhaNIyAtuM, maryAdAne ullaMghana karanAruM, giri ane kuMjamAM raheluMsmazAna vigere sthAnamAM gUDha raheluM, gharamAM gupta kareluM rUkha, suvarNa ane ratnAdika dravya sarva jagyAethI lAvIne varasAda jema pANIne pUre tema pUravA lAgyA. haMmezAM jema sUryane udaya thAya tyAMthI te bhejananA samaya sudhImAM prabhu eka keTI ane ATha lAkha suvarNa (naiyA)nuM dAna ApatA hatA. e pramANe eka varSamAM prabhue traNaze adhyAzI kroDa eMzI lAkha suvarNanuM dAna karyuM. "prabhu dIkSA levAnA che." ema jANuM lekone paNuM saMsAramAM vairAgya thavAthI phakta zeSAmAtra dAna grahaNa karatA hatA. jo ke prabhu IcchA pramANe dAna detA hatA, te paNa teo adhika grahaNa karatA nahotA, vArSika dAnane aMte pitAnuM Asana calita thavAthI Indra bIjA bharatanI peThe bhaktipUrvaka bhagavaMta pAse Avyo. jaLanA kuMbha hastamAM rAkhanArA bIjA iMdronI sAthe rAjyAbhiSekanI peThe teNe jagatpatine dIkSA utsava saMbaMdhi abhiSeka karyo. te kAryane adhikArI hoya tevA idra tatkALa lAvelAM divya alaMkAra tathA vastro prabhue dhAraNa karyA. jANe anuttara vimAne mAMhenuM vimAna hoya tevI sudarzanA nAme eka zibikA IMDhe prabhune mATe taiyAra karI. I hAthane Teke Ape che jemane evA prabhu jANe lekAgrarUpI maMdiranI pahelI nisaraNa upara caDhatA hoya tema te zibikA upara AruDha thayA. prathama romAMcita thayelA manuSyae ane pachI devatAoe jANe mUttimaMta pitAne puNyabhAra hoya tema zibikAne upADI. te samaye sura ane asuree harSathI vagADelA maMgaLavAjiMtroe pitAnA nAdathI puSparAvartaka meghanI peThe daza dizAone pUrI dIdhI. jANe A leka ane paralekanuM mattimaMta nirmalapaNuM hoya evA be cAmara prabhunA baMne pArzvabhAgamAM prakAzI rahyA ane baMdIkenI peThe vRMdAraka (devatAo) manuSyonA kAnane prasanna karanAra e bhagavaMtane jayajayArava UMce svare karavA lAgyA. zibikAmAM ArUDha thaIne mArgamAM cAlatA prabhu uttama denA vimAnamAM rahelI zAzvata pratimAnI jema zobhatA hatA. evI rIte bhagavAnane jatAM jaI sarve nagaravAsIo bAlake jema pitAnI pachavADe doDe tema doDavA lAgyA. meghane jenArA mayuranI peThe ke dUrathI svAmIne javAne UMcA vRkSanI zAkhA upara AruDha thayA; svAmIne jevAne mATe mArganA maMdira upara caDhelA keI sUryanA prabaLa tApane paNa caMdrAtAnI je gaNavA lAgyA keI kALakSepane sahana nahiM karI zakavAthI tatkALa azva upara na caDhatAM jANe pite ja azva heya tema mArgamAM TheTavA lAgyA ane keI jaLamAM mAsyanI peThe lekasamUhanI aMdara praveza karI, svAmInA darzananI IcchAthI AgaLa nIkaLavA lAgyA. jagatpatInI pAchaLa deDanArI keTalIeka aMganAonA vegane lIdhe muktAhAra truTI jatAM hatA; tethI jANe te prabhune lAjAMjalithI vadhAvatI hoya ema jaNAtuM hatuM. prabhu Ave che ema dhArI temane jovAnI IcchAvALI keTalIka strIo kaTIbhAgamAM bALakone teDI vAnara sahita latAonI jema ubhI rahI hatI; kucakuMbhanA bhArathI maMdagativALI keTalIeka strIo jANe be pAMkho karI hoya tema be bAjue rahelI sakhIonI bhUjAnuM AlaMbana karIne cAlatI hatI; keTalIeka strIe prabhune javAnA utsavanI IcchAthI gatibhaMga 1 motIrUpa dhANunI aMjalithA Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM paramAtmAnuM cAritra-grahaNa karanArA pitAnA bhAre nitaMbanI niMdA karatI hatI; mAgamAM AvelA gharamAM rahenArI, keTalIeka kuLavadhUo suMdara kasuMbI vastra paherI pUrNa pAtrane dhAraNa karatI UbhI rahI hatI. tethI teo zazAMka sahita saMdhyAnA jevI jatI hatI keTalIeka capalanayanAe prabhune jevA mATe pitAnA hastakamalathI cAmaranI peThe vastranA cheDAne calita karatI hatI. keTalIeka strIo nAbhikumAra upara pANI nAMkhatI hatI, te jANe pitAnA puNyabIja nirbharapaNe vAvatI hoya tevI jaNAtI hatI; keTalIeka strIo jANe bhagavaMtanA kuLanI suhAsa hoya tema "ciraMjIva, ciraM naMda" evI AzISa ApatI hatI, ane keTalIeka capalAkSI nagaranArIo nizcalAkSI thaIne temaja maMdagAminI zighagAminI thaIne prabhunI pachavADe javA lAgI hatI. tathA temane jevA lAgI hatI. have pitAnA moTA vimAnothI pRthvItalane eka chAyAvALuM karatA cAre prakAranA devatAo AkAzamAM AvavA lAgyA. temAM keTalA eka uttama devatAo madajIne varasatA hAthIo laIne AvatA hatA, tethI jANe teo AkAzane meghamaya karatA hoya tevAM jaNAtA hatA; keTalAeka devatAo AkAzarUpI udadhimAM nAvarUpa turaMge upara besIne cAbukarUpa nAvanA daMDa sahita jagatpatine jovA AvatA hatA ane keTalAeka devatAo jANe mUtti. mAna pavana hoya tevA ativegI rathamAM besI nAbhinaMdanane jovA AvatA hatA; jANe paraspara vAhananI krIDAmAM dAva ramavAnI pratijJA karI hoya tema teo mitranI paNa rAha jetA nahatA. pitAne gAme pahoMcelA vaTemArgunI peThe "A svAmI, A svAmI" ema paraspara belatA teo pitAnA vAhanane sthira karatA hatA. vimAnarUpI havelIothI ane hAthI, ghoDA tathA rathAthI AkAzamAM jANe bIjI vinItAnagarI vasI hoya tema jaNAtuM hatuM. sUrya ane caMdrathI vIMTAyelA mAnuSottara parvatanI peThe jagatpati aneka devatA ane manuSyothI vIMTAI rahyA hatA. temanI baMne bAjue bharata ane bAhubali sevA karatA hatA, tethI baMne taTathI samudra zobhe tema teo zebhatA hatA. hastIo jema pitAnA yUthapatine anusare tema bIjA aThThANuM vinIta putre prabhunI pAchaLa cAlatA hatA. mAtA marudevA, patnI sunaMdA ne sumaMgalA, putrI brAhmI ne suMdara ane bIjI strIo, jANe himakaraNa sahita paDhinIo hoya tema azru sahita prabhunI pachavADe cAlatI hatI. e rIte jANe pUrvajanmavALuM sarvArthasiddha vimAna hoya tevA siddhArtha nAmanA udhAnamAM jagatpati padhAryA. tyAM mamatA rahita manuSya jema saMsArathI utare-nAbhikumAra zibikAratnamAMthI azokavRkSa nIce utaryA ane kaSAyanI peThe temaNe vastra, mAlya ane AbhUSaNe tatkALa tajI dIdhAM. te vakhate IMdra pAse AvI jANe caMdranA kiraNethI ja vaNeluM hoya tevuM ujajavaLa ane jhINuM devadUSya vastra prabhunA skaMdhabhAga upara AropaNa karyuM. pachI citra mAsanA kRSNapakSanI aSTamIne divase caMdra uttarASADhA nakSatramAM AvyuM hatuM te samaye divasanA pAchalA pahore jaya jaya zabdanA kelAhalanA miSathI jANe hadagAra karatA hoya tevA asaMkhya devatA ane manuSya samakSa jANe cAra dizAone prasAda ApavAnA manavALA hoya tema prabhue cAra muSTithI pitAnA kezane laMcita karyA. prabhunA kezane saudharmapatie pitAnA vastranA cheDAmAM grahaNa karyA, tethI jANe e vastrane judA varNanA 1 caMdra Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ IMdra karela paramAtmAnI prArthanA sarga 3che. taMtuvaDe maMDita karatA hoya ema jaNAtuM hatuM. prabhue pAMcamI muSTithI bAkInA kezane loca karavAnI IcchA karI, eTale Ide prArthanA karI ke "he svAmina! have teTalI kezavalI rahevA vo, kemake jyAre pavanathI uDIne te tamArA suvarNanA jevI kAMtivALA khabhAnA bhAga upara Ave che tyAre marakata maNinA jevI zele che." prabhue yAcanA svIkArI ne teTalI kezavallI ne tevI rIte ja rahevA dIdhI; kemake svAmIe potAnA ekAMta bhakatonI yAcanAnuM khaMDana karatA nathI. saudharmapatie te kezane kSIrasamudramAM nAMkhI AvIne raMgAcArya (sUtradhAra) nI peThe muSTisaMjJAthI vAjiMtrenuM nivAraNa karyuM, eTale karyo che chaThTha ta5 jemaNe evA nAbhikumAre deva, asura ane manunI samakSa siddhane namaskAra karIne, "saghaLA sAvA coganuM pratyAkhyAna karuM chuM,' ema kahI mokSamArganA rathatulya cAritra grahaNa karyuM. zaradaRtunA tApathI tapta thayelA puruSane jema vAdaLanI chAyAthI sukha thAya tema prabhunA dIkSAvathI nArakInA jIne paNa kSaNavAra sukha thayuM. jANe dIkSAnI sAthe saMketa karIne raheluM hoya tema manuSyakSetramAM rahelA sarva saMjJI paMcaMdriya jInA mane dravyane prakAza karanAruM mana:paryava jJAna tarata ja prabhune utpanna thayuM. mitroe vAryA chatAM, baMdhuoe kayA chatAM ane bharatezvare vAraMvAra niSedha karyA chatAM paNa kaccha ane mahAkaccha vigere cAra hajAra rAjAoe, svAmInA pUrvanA atizaya prasAdanuM smaraNa karIne, jamaranI peThe temanA caraNakamalane viraha nahIM sahana karI zakavAthI potAnA putra, kalatra, rAjyAdi seve ne tRNanI peThe choDI daI je svAmInI gati te ja amArI gati e nizcaya dhArI harSathI prabhunI sAthe dIkSA grahaNa karI. bhUtya lokeno krama e ja hoya che. pachI idra vigere devatAo aMjali joDI AdinAthane praNAma karI catuti karavA lAgyA-"he prabhu! tamArA yathArtha guNa kahevAne ame asamartha chIe, tathApi ame stuti karIe chIe; kemake tamArA prabhAvathI emArI buddhine vistAra thAya che. te svAmI ! trasa ane sthAvara jatuonI hiMsAne parihAra karavAthI abhayadAna ApanArI dAnazALArUpa thayelA Apane ame namaskAra karIe chIe. sarvathA mRSAvAdane parityAga karavAthI hitakArI, satya ane priya vacanarUpI sudhArasanA samudra evA Apane ame namaskAra karIe chIe. he bhagavan! adattAdAnane tyAga karavArUpI khIlAI gayelA mArgamAM prathama paMthI thayelA Apane ame namaskAra karIe chIe. he prabhu ! kAmadevarUpI aMdhakArane nAza karanAra akhaMDita brahmacaryarUpI mahAtejavALA sUrya samAna Apane ame namaskAra karIe chIe. tRNanI peThe pRthvI vigere sarva jAtanA parigrahane eka sAthe tyAga karanAra nirlobhatArUpa AtmAvALA Apane ame namaskAra karIe chIe. paMca mahAvratane bhAra upADavAmAM vRSabha samAna ane saMsArasiMdhune taravAmAM kAcabA samAna Apa mahAtmAne ame namaskAra karIe chIe. he AdinAtha ! jANe pAMca mahAvratanI pAMca sahedarA hoya tevI pAMca samitine dhAraNa karanArA Apane ame namaskAra karIe chIe. AtmArAmane viSe ja joDelA manavALA, vacananI saMvRttithI zobhatA ane zarIranI sarva ceSTAothI nivRtta thayelA evA traNa musidhAraka tamane ame namaskAra karIe chIe." . evI rIte prabhunI stuti karIne devatAo, janmAbhiSeka samayanI peThe naMdIzvara dvIpa jaI, tyAM aThThAI mahetsava karI potapotAnA sthAna pratye gayA. devatAonI peThe bharata ane For Private & Personal Use'Only Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM. kaccha-mahAkachAdinI vicAraNA. bAhubali vagere paNa prabhune praNAma karI mahAkaSTa piotapotAnA sthAna pratye gayA ane sAthe pravajita thayelA kaccha ane mahAka7 vigere rAjAothI paravarelA ane mauna dhAraNuM karelA bhagavAne pRthvI para vihAra karavAno upakrama karyo. pAraNAne divase bhagavaMtane kaI paNa sthaLethI bhikSA maLI nahIM; kemake te vakhate loke bhikSAdAnane nahIM jANanArA ane ekAMta sarala hatA. bhikSAne mATe AvelA prabhune pUrvanI peThe rAjA jANIne keTalAka loko sUryanA ucaDavA azvane paNa vegathI parAbhava karanArA adho ApatA hatA. keI zauryathI digagajeno jaya karanArA hastIo bheTa karatA hatA, keI rUpa ane lAvaNyamAM apsarAone jItanArI kanyAo arpaNa karatA hatA. keI vidyutanA vilAsane dharanArAM AbharaNe AgaLa dharatA hatA, keI saMdhyAkALanA abhra jevA jAtajAtanA varNavALA vastro ApatA hatA, kAI maMdAramALAnI spardhA karanArI puSpamALA arpatA hatA, koI meruparvatanA zikhara je kAMcanane rAzi bheTa karatA hatA ane kaI rohaNAcalanI cUlA je ratnarAzi ApatA hatA. (5Nu bhagavaMta temAMthI koI paNa grahaNa karatA nahotA.) bhikSA na maLatAM paNa adIna manavALA prabha jagama tIthanI peThe vihAra karI pRthvItaLane pAvana karatA hatA. jANe temanuM zarIra saptadhAtu vinAnuM baneluM hoya tema bhagavaMta susthitapaNe kSudhA, pipAsA vigere parIpahAne sahana karatA hatA. vahANa jema pavanane anusare tema svayameva dIkSita thayelA rAjAo paNa svAmIne anusarIne vihAra karatA hatA. have kSudhA vigerethI glAni pAmelA ane tatvajJAna rahita te tapasvI rAjAo pitAnI buddhi pramANe ciMtavavA lAgyA ke-"A svAmI jANe kipAkanAM phaLa hoya tema madhura phaLanuM paNa bhakSaNa karatA nathI ane khAruM pANI hoya tema svAdiSTa jaLanuM paNa pAna karatA nathI. parikamamAM (zarIrazuzraSAmAM) apekSA rahita hovAthI teo snAna ke vilepana karatA nathI, bhAranI peThe vastrAlaMkAra ane pupane grahaNa karatA nathI. parvatanI peThe vAyue uDADelA mArganI dhULanI sAthe AliMgita thAya che. hamezAM lalATane tapAvanAra tApane mastaka upara sahana kare che, zayana vigerethI rahita che te paNa prayAsa pAmatA nathI (thAkatA nathI) ane hastIzekanI jema zIta ane uSNatAthI temane kaleza paNa thato nathI, kSudhAne gaNatA nathI, tRSAne jANatA nathI ane varavALA kSatriyanI peThe teo nidrAnuM paNa sevana karatA nathI. ApaNe temanA anucararUpa thayA chIe te paNa jANe aparAdhI hAIe tema daSTithI paNa ApaNane prasanna karatA nathI, te bhASaNanI zI vAta ? A prabhu putra, kalatrAdika parigrahanA tyAgI che te paNa teo cittamAM zuM ciMtavana kare che te ApaNe jANI zakatA nathI." A pramANe vicArIne te sarve tapasvIo pitAnA vaMdanA agresara ane svAmInI pAse sevakarUpe rahenArA kaccha ane mahAkacchane kahevA lAgyA ke "kSudhAne jItanArA A prabhu kayAM ane annanA kIDA tulya ApaNe kayAM ? tRSAno jaya karanArA prabhu kayAM ane jaLanA deDakA jevA ApaNe kayAM? Apane sahana karanArA prabhu kayAM ane chAyAnA mAkaDa jevA ApaNe kyAM ? zItathI parAbhava na pAme evA prabhu kayAM ane vAMdarAnI jema zItathI kaMpanArA ApaNe kayAM ? nidrArahita prabhu kayAM ane nidrAnA ajagara jevA ApaNe kyAM ? tathA Asanane nitya nahIM sevanArA prabhu kayAM ane AsanamAM paMgu samAna ApaNe kayAM ? samudranuM ullaMghana karavAne jema kAkapakSI garuDane anusare tema svAmIe dhAraNa karelA vratanuM anukaraNa karavAno Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nami-vinaminI prabhubhakita. saga trIje. ApaNe upakrama karyo che. have ApaNe AjIvikAne arthe ApaNuM rAje pAchAM grahaNa karavAM ke kema ? athavA te to bharate grahaNa karyA che to ApaNe have kayAM javuM ? athavA zuM jIvanane mATe ApaNe bharatane zaraNe javuM ? paraMtu svAmIne cheDIne javAmAM ApaNane tene ja bhaya rahe che. A ! tame prabhunA vicArane jANanArA ane nitya temanI pAse rahenArA che, tethI have kAryamAM mUDha banI gayelA evA amAre zuM karavuM ? te kahe." teoe kahyuM ke-"svayaMbhUramaNa samudrano aMta je pAmI zakAya te ja prabhuno bhAva (vicAra) jANI zakAya. (te samudrane aMta pAma durlabha che. tema prabhune vicAra jANI zako durlabha che. agAu te ame svAmInI AjJA pramANe karatA hatA paNa hAlamAM te prabhu mana karI rahyA che eTale kAMI AjJA karatA ja nathI; tethI jema tame kAMI jANatA nathI tema ame paNa kAMI jANatA nathI. ApaNu sarvanI samAna gati che, tethI tame kahe te pramANe ame karIe." pachI teo sarve eka vicAra karI gaMgA nadInI najIkanA vanamAM gayA ane tyAM svecchAe kaMdamULa, phaLAdikano AhAra karavA lAgyA. tyArathI vanavAsI ane kaMdaphaLAdino AhAra karanArA jaTAdhArI tApase pRthvImAM pravaryA. te kaccha mahAkacchanA nami ane vinami nAme vinayavAna putro hatA. teo prabhue dIkSA lIdhA agAu temanI AjJAthI dUra dezamAM gayA hatA. tyAMthI pAchA AvatAM temaNe pitAnA pitAne te vanamAM joyA. temane joI teo ciMtavavA lAgyA ke "vRSabhanAtha jevA nAtha chatAM anAthanI peThe ApaNuM pitAo AvI dazAne kema pAmyA ? temane paheravAnA jhINuM vastra kyAM ane A bila lokone gya valkala vastra kayAM ? zarIra para lagAvavAno aMgarAga kayAM ane A pazune yogya pRthvInI raja kayAM ? puSpavaDe guMthela kezapAza kyAM ane A vaTavRkSanI jevI lAMbI jaTA kayAM ? hastInuM ArohaNa kayAM ane pALAnI jema page cAlavuM kyAM ?" AvI rIte ciMtAvI teoe pitAnA pitAne praNAma karyA ane sarve hakIkta pUchI. kaccha mahAka kahyuM-"bhagavAna RSabhadhvaja prabhue rAjya cheDI bharatAdikane sarva pRthvI vaheMcI ApI vrata grahaNa karyuM che. hAthI jema IsunuM bhakSaNa kare tema ame saghaLAoe temanI sAthe sAhasathI vrata grahaNa karyuM che, paraMtu sudhA, tRSA,zIta ane Atapa vigerenA kalezathI pIDA pAmIne, gadheDA athavA khaccara jema pitA para rahela bhArane choDI de tema ame vratane choDI dIdhuM che. ame je ke prabhunI pramANe vartavAne samartha thaI zakayA nahi to paNa gRhasthAvAsa aMgIkAra na karatAM A tapovanamAM vasIe chIe." e pramANe sAMbhaLyA pachI "ame paNa prabhunI pAse pRthvIno bhAga mAgIe. ema kahI te nami tathA vinami prabhunA caraNa samIpe AvyA. prabhu nisaMga che evuM nahI jANanArA teoe pratimArUpe (kAusagga dhyAne) rahelA svAmIne praNAma karI vijJapti karI-amane baMnene dUra dezAMtara ekalI tame bharata vigere putrone pRthvI vaheMcI ApI ane amane gAyanA pagalA pramANa paNa pRthvI ApI nathI, mATe te vizvanAtha ! have prasAda karIne te Apo. Apa devanA deve e amAro zo doSa je che ke jethI ApavuM te dUra rahyuM, paraMtu amane uttara paNa ApatA nathI ' teo baMnee A pramANe kahyuM paNa prabhue te avasare temane kAMI paNa uttara Ape nahIM. kemake mamatA rahita puruSa Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM dharaNe nami-vinamite Apela rAjya A loka saMbadhI ciMtAthI lepAtA nathI. prabhu kAMI paNa bolatA nathI paNa eoja ApaNuM gati che. (emane ja ApaNe anusaravAnuM che.)' e nizcaya karI te baMne prabhunI sevA karavA lAgyA. svAmInA samIpa bhAganI raja zAMta karavAne hamezAM teo jaLAzayathI kamaLapatramAM jaLa lAvI prabhunI samIpe chAMTavA lAgyA. dharmacakravatI bhagavaMtanI AgaLa sugaMdhathI madavALA thayelA madhukarAthI yukata puSpaguccha lAvIne teo pAtharavA lAgyA. jema sUryacaMdra aharniza meruparvatanI sevA kare tema teo hamezAM prabhunA pArzvabhAgamAM UbhA rahI khaDa kheMcIne sevA karavA lAgyA ane dararoja trikALa aMjali jeDI praNAma karI yAcanA karavA lAgyA...he svAmina ! amane rAjya Ape, tamArA sivAya bIjo koI amAre svAmI nathI." eka vakhate prabhunA caraNane vaMdana karavA zraddhAvAna nAgakumArane adhipati dharaNeka tyAM Ape. teNe bALakanI peThe sarala evA, te baMne kumArane rAjalakSamInI yAcanA karatA ane bhagavaMtanI sevA karatA AzcaryathI joyA. nAgarAje amRtanA jharA jevI vANIthI temane kahyuM "tame koNa che ? ane daDha Agraha karIne zuM yAce che? jyAre jagatpatie varSa paryata icchita mahAdAna avicchinnapaNe ApyuM tyAre tame kayAM gayA hatA ? hAla te svAmI nirmama, niSparigraha, pitAnA zarIramAM paNa AkAMkSArahita ane SaSathI visakta thayA che. A paNa prabhune sevaka che ema dhArI nami tathA vinamie mAnapUrvaka tene kahyuM-"A amArA svAmI che ane ame emanA sevaka chIe. temaNe AjJA karI amane keI sthAne mekalyA pachI bhArata vigere pitAnA sarva putrone rAjya vaheMcI ApyuM. jo ke temaNe sarvasva ApI dIdhuM che te paNa amane teo rAjya Apaze. temanI pAse te che ke nathI evI sevake zA mATe ciMtA karavI? sevake te sevA karavI." ema sAMbhaLI dharaNe temane kahyuM-" tame bhArata pAse jaI yAcanA karo; te prabhune putra hovAthI prabhu tulya che. temaNe kahyuM- A vizvanA svAmIne prApta karyA pachI temane mUkI ame bIje svAmI karaze nahIM, kemake "ka9pavRkSane meLavyA pachI keraDAnA vRkSanuM keNu sevana kare?" ame paramezvarane choDI bIjAnI pAse yAcanA nahIM karIe. zuM cAtaka pakSI megha sivAya bIjAnI yAcanA kare ? bharata vigerenuM kalyANa thAo! tamAre zA mATe ciMtA karavI paDe che ? amArA svAmIthI je thavAnuM hoya te thA, temAM bIjAne zuM ?' AvI temanI yutithI nAgarAja harSa pAmyA ane kahyuM- "huM pAtAlapati chuM ane A svAmIne sevaka chuM. tamane zAbAza che. tame moTA bhAgyavALA ane moTA satvavALA che ke jethI tamArI "A svAmI ja sevavA gya che. bIjA nahIM" evI daDha pratijJA che. A tribhuvanasvAmInI sevAthI jANe pAzathI AkRSTa thaI hoya tema rAjyasaMpattio puruSanI AgaLa Ave che; laTakI rahelA phaLanI peThe puruSone vaitADhya parvata uparanA vidyAdharanuM svAmIpaNuM A mahAtmAnI sevAthI sulabha che ane emanI sevA karavAthI paga nIce rahelA nidhAnanI peThe bhuvanAdhipatinI lakSamI paNa vinAprayAse prApta thAya che. A prabhune sevanArA puruSane jANe kAmaNuthI vaza thaI hoya tema vyaMtareMdranI lakSamI vaza thaIne name che, je saubhAgyavaMta puruSa A svAmInI sevA kare che tene svayaMvaravadhunI peThe tiSpatinI lakSamI satvara vare che, vasaMtaRtuthI jema vicitra puSponI samRddhi thAya tema emanI Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vitAThya para vasAvelAM nagare sarga 3 je sevAthI iMdranI lahamIo prApta thAya che; jANe muktinI nAnI bahena hoya tevI ane durlabha evI ahamiMdranI lahamI paNa emanA sevanathI zIdhra maLe che ane e jagatpatinI sevA karanAra prANuM punarAvRtti rahita sadAnaMdamaya pada(mokSa)ne paNa pAme che. vadhAre zuM kahIe? paNa emanI sevAthI prANa temanI peThe ja A lekamAM traNa bhuvanane adhipati ane paralokamAM siddharUpa thAya che. huM A prabhune dAsa chuM ane tame temanA ja kiMkara che; tethI temane temanI sevAnA phaLarUpa vidyAdharanuM aizvarya ApuM chuM. e tamane svAmInI sevAthI ja prApta thayuM che ema jANaje, kemake pRthvI upara aruNano udyota thAya che te sUryathI ja thayeluM hoya che. e pramANe kahI temane pATha karavAthI ja siddhine ApanArI gaurI ane prajJasi vigere aDatALIza hajAra vidyAo ApI ane AjJA karI ke "tame vaitAtya upara jaI ane zreNimAM nagara vasAvI akSaya rAjya kare. pachI teo bhagavaMtane namana karI, puSpaka nAmanuM vimAna banAvI, temAM ArUDha thaI pannagapatinI sAthe ja cAlyA. prathama teoe potAnA pitA karacha mahAkacchanI pAse jaI svAmisevArUpa vRkSanA phaLarUpI te navIna saMpattinI prApti nivedana karI ane pachI ayodhyAnA pati bharatarAya pAse AtmaRddhi vidita karI. mAnI puruSanA mAnanI siddhi potAnuM sthAna batAvavAthI ja saphaLa thAya che. pachI sarva svajana tathA parijanone sAthe laI uttama vimAnamAM besI teo vitAvya parvata tarapha cAlyA. vitAvya parvata prAMta bhAgamAM lavaNa samudranA taraMgasamUhathI cuMbita thayelo che ane jANe pUrva ane pazcima dizAne mAnadaMDa hoya tevuM jaNAya che. bharatakSetranA dakSiNa ane uttara bhAganI madhya sImArUpa te parvata uttara dakSiNa pacAsa yojanA vizALa che. pRthvImAM savA cha jana rahela che ane pRthvI upara pacIza jana UMce che. jANe bAhu prasArita karyA hoya tema himAlaye gaMgA ane siMdhu nadIthI tenuM AliMgana karyuM che. bharatAnI lakSamInA vizrAmane mATe krIDAghara hoya tevI khaMDaprabhA ane tamisa nAmanI guphAo tenI aMdara AvelI che. cUlikA vaDe jema meruparvata zobhe che tema zAzvata pratimA yukta siddhAyatana phUTathI te parvata addabhuta zobhAvALe dekhAya che. jANe navIna kaMThAbharaNa hoya tevA vividha ratnamaya ane devatAonA lIlAsthAnarUpa nava zikharane teNe dhAraNa karyA che. dakSiNa ane uttara bAjue viza jana UMce jANe vacce hoya tevI vyaMtaronI be nivAsazreNio te parvata upara rahelI che. mULathI cUlikA paryata manetara suvarNanI zilAmaya te parvata, jANe svarganuM eka pAdakaTaka (paganuM AbharaNa-kaDuM) pRthvI upara paDayuM hoya te jaNAya che. pavane calAyamAna karelA vRkSanI zAkhArUpa bhujAothI jANe dUrathI belAvato hoya evA te vaitADhya parvata upara nami tathA vinami AvI pahoMcyA. namirAjAe pRthvIthI daza jana UMce te parvata upara dakSiNa eNie pacAsa nagara vasAvyA. kinnara puruSoe jyAM prathama gAyana kareluM che evuM bAhuketu, puMDarIka, hariketa, setaketa, sapariketu, zrIbAhu, zrIgRha, lehAla, arijaya, svargalIlA, vargala, vajAvimAka, sahIsArapura, jayapura, sukRtamukhI, caturmukhI, bahumukhI, ratA, viratA, AkhaMDalapura, vilAsayAni, aparAjita, kAMcIdAma, suvinaya, nabhApura, kSemaMkara, sahacinhapura Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM seLa nikAyanI sthApanA kusumapurI, sayaMtI, zakapura, yaMtI, vaijayaMtI, vijayA, kSemaMkarI, caMdrabhAsapura, ravibhAsapura, saptabhUtalAvAsa, suvicitra, mahAnnapura, citrakUTa, trikUTa vaizravaNakUTa, zazipura, ravipura, vimukhI, vAhanI, sumukhI, nityadyotinI ane rathanapuracakravAla evAM te nagara ane nagarI. enA nAma rAkhyAM. e pacAsa nagaranI madhyamAM Avela (rathanuM puracakravAla) nagaramAM namie nivAsa karyo. dharanA zAsanathI uttara zreNimAM tevI ja rIte vinamie tatkALa sATha nagara vasAvyA. ajunI, vAcchI, vairisaMhAriNI, kelAzavANI, vizudvIpa, kilikila, cAracUDAmaNI, caMdrabhAbhUSaNa, vaMzavat , kusumasUla, haMSagabha, meghaka, zaMkara, lakSamIhasya, cAmara, vimala, asumatkRta, zivamaMdIra, vasumatI, sarvasiddhastuta, sarvazatruMjaya, ketumAlAMka, iMdrakAMta, mahAnaMdana, aze, vItazeka, vizokasukhaloka, alakatilaka, nabhastilaka, maMdira, kumudakuda, gaganavallabha, yuvatItilaka, avanItilaka, sagaMdharva, muktAhAra, animiSaviSTa5, agnijavAlA, gurUvAlA, zrIniketapura, nayazrInivAsa, ratnakuliza, vasiSNAzraya, draviNajaya, sabhadraka, bhadrAzayapura, phenazikhara, gokSIravarazikhara, vairyakSabhazikhara, girizikhara, dharaNI, vANI, sudarzanapura, durga, duddha, maheMdravijaya, sugaMdhinI, surata, nAgapura, ane ratnapura e nAmanAM sATha nagara ane nagIonI madhyamAM pradhAnarupe rahelAM gaganavallabha nAmanA nagaramAM dharaNaMdranI AjJAthI vinamie nivAsa karyo. vidyAdharanI mahata addhivALI te baMne zreNi jANe tenI upara rahela vyaMtaranI zreNinA pratibiMba hoya tevI zubhatI hatI. teoe bIjAM aneka gAma ane zAkhAnagara(para) karyA ane sthAnayogyatA pramANe keTalAeka jana pada paNa sthApyAM. je je janapadathI lAvIne tyAM mANasone vasAvyAM te te nAmathI tyAM deza karyo. e sarva nagaramAM hadayanI peThe sabhAnI aMdara nami tathA vinamie nAbhinaMdanane sthApita karyA. vidyAdhara vidyAthI maMda thaIne durvinayI na thAya te mATe dharaNe evI maryAdA sthApanA karI ke "je durmadavALA puruSe jinezvara, jinacaitya, caramazarIrI ane kAyetsa rahelA keIpaNa munine parAjaya ke ullaMghana karaze teone lakSamI jema Alasvayukata puruSone taje tema vidyAo tatkALa tajI deze. vaLI je vidyAdhara pitAnI strIne mArI nAMkhaze ane icchA na karanArI parastrI sAthe ramaze tene paNa vidyAo tatkALa cheDI deze." nAgapatie e maryAdA UMce svare kahI saMbhaLAvIne te yAvacaMdradIvAkara rahe teTalA mATe tene ratnabhittinI prazastimAM lekhita karI. pachI nAmivinamine baMnene vidyAdharanA rAjApaNe prasAda sahita sthApita karI bIjI keTalIka vyavasthA karI nAgapati aMtardhAna thayA. pitApitAnI vidyAonA nAmathI vidyAdharanI seLa nikAya (jAti) thaI. temAM gaurI vidyAthI gIreya thayA, manu vidyAthI manu thayA, gAMdhArI vidyAthI gAMdhAra thayA, mAnavI vidyAthI mAnava thayA, kauzikI vivAthI kauzikI thayA, bhUmituMDa vidyAthI bhUmituMDaka thayA, mUlavIrya vidyAthI mUlavIrthaka thayA, zaMkukA vidyAthI zaMkuka thayA, pAMDukI vidyAthI pAMDuka thayA, pArvatI vidyAthI pArvata thayA, vaMzAlayA vidyAthI vaMzAlaya thayA, pAMsumUla vidyAthI pAMsumUlaka thayA ane vRkSamUla vidyAthI vRkSamUlaka thayA. e seLa nikAyanA be bhAga karIne A - 13 Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAraNu nimitte prabhunuM hastinApuramAM Agamana sarga 3 je nami ane vinami rAjAe ATha ATha vibhAga grahaNa karyA. pitapatAnI nikAyamAM pitAnI kAyAnI peThe bhakitathI teoe vidyAdhipati devatAnuM sthApana karyuM. nitya vRSabhasvAmInI mUttinI pUjA karanArA teo dharmane bAdhA na Ave evI rIte kALa nirgamana karatAM devatA sadeza bhega bhogavavA lAgyA. jANe bIjA zaka ne izAna idro hoya tema teo baMne kaMI kaI vakhata jabudvIpanI jagatinA jaLakaTakane viSe kAMtAo sahita krIDA karatA hatA, keI vakhata sumeru parvata uparanA naMdanAdika vanamAM pavananI peThe IcchApUrvaka AnaMda: sahita vihAra karatA hatA, keI vakhate zrAvakanI saMpattinuM e ja phaLa che ema dhArI naMdIzvarAdi tIrthomAM zAzvata pratimAnuM arcana karavAne jatA hatA, koI vakhate videhAdi kSetramAM zrI ahaMtanA samavasaraNanI aMdara jaIne prabhunI vANurUpa amRtanuM pAna karatA hatA ane haraNa jema kAna UMcA karIne gAyana sAMbhaLe tema kaI vakhate cAraNamunio pAsethI teo dharmadezanA sAMbhaLatA hatA. samakita ane akSINa bhaMDArane dhAraNa karanArA teo vidyAdharothI AvRtta thaIne traNa varga (dharma, artha ane kAga)ne bAdhA na Ave tevI rIte rAjya karatA hatA. kaccha ane mahAka7 jeo rAjatApasa thayA hatA teo gaMgA nadInA dakSiNa taTa upara mRganI piThe vanacara thaIne pharatA hatA ane jANe jagama vRkSe hoya tema vahakala vatrathI teo zarIranuM AcchAdana karatA hatA. vamana karelA annanI peThe gRhasthAzramInA kArane teo sparza paNa karatA nahotA. caturtha ane chaThuM vigere tapavaDe dhAtunuM zeSaNa thavAthI ghANuM kRza thayeluM temanuM zarIra khAlI paDelI dhamaNanI upamAne dhAraNa karatuM hatuM. pAraNAne divase paNa saDI gayelAM ane bhUmi upara paDI gayelAM pAMdaDAM ane phaLAdikanuM azana karI bhagavAnanuM hRdayamAM dhyAna karatA tyAM ja rahyA hatA. bhagavAna rASabhasvAmI Arya anArya dezamAM maunapaNe vicaratA hatA. eka varSa paryata nirAhArapaNe rahelA prabhue varSa prAMte vicAryuM ke "dIpaka jema telavaDe ja baLe che, ane vRkSa jema baLathI ja Take che tema prANIonA zarIra AhArathI ja rahe che. te AhAra paNa beMtA para deSa rahita hoya te sAdhue mAdhukarI vRttithI bhikSA vaDe egya avasare grahaNa karavo yukata che. gayelA divasanI peThe hajI paNa AhAra nahIM letAM huM abhigraha karIne rahIza te mAruM zarIra te raheze; paraMtu jema A cAra hajAra munio, bhejana nahIM maLavAthI pIDita thaI bhagna thayA tema bIjA munio bhaMga pAmaze." A vicAra hadayamAM dhArIne prabhu bhikSA mATe sarva nagaramAM maMDanarUpa gajapura nagare AvyA. te nagaramAM bAhubalInA putra semaprabha rAjAnA zreyAMsa nAme kumAre te samaye svapnamAM evuM joyuM ke cotarapha kAMI zyAma thayelA evA suvarNagiri meru)ne meM dUdhanA ghaDAthI abhiSeka karI ujajavaLa karyo. subuddhi nAmanA zeThe evuM svapna joyuM ke "sUryathI evelA sahastra kiraNe zreyAMsakumAre pAchA sUryamAM AropaNa karyA ane tethI sUrya ati prakAza mAna thaye." somayazA rAjAe evuM svapna joyuM ke "ghaNuM zatruoe tarapha rUMdhelA 1 madhukara-bhramara jema aneka pu upara besI jarA jarA rasa cusI pitAnI taptI kare paNa pune kalAmaNuM na upajAve tema muni paNa aneka gharethI cheDe theDe AhAra grahaNa kare. gRhasthane pIDAkArI na thAya tevI vRttine mAdhukarI vRtti samajavI. Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM. paramAtmAne parijanoe karela vividha vijJapti koI rAjAe potAnA putra zreyAMsanI sahAyathI jaya meLavyuM. traNe jaNAe potapotAnA svapnane vRttAMta paraspara kahyo paNa tene nirNaya nahIM karI zakavAthI pAchA pitapotAnA sthAna pratye gayA. jANe te svanano nirNaya pragaTa karavAnuM dhAratA hoya tema prabhue te ja divase bhikSAne mATe hastinApuramAM praveza karyo. eka saMvatsara sudhI nirAhAra rahelA chatAM paNa RSabhanI lIlAthI cAlyA AvatA prabhu harSa sahita nagaralokenA jovAmAM AvyA. prabhune joI paraloka saMbhramathI UThI deDIne paradezathI AvelA baMdhunI peThe temanI AsapAsa vIMTaLAI vaLyA. keI kahevA lAgyA...he prabhu ! tame amArA ghara upara anugraha kare, kemake vasaMtaRtunI peThe tame cirakALe dekhAyA che. keI kahe-svAmin ! snAna karavAne gya jaLa, tela, vastra ane pIThI vigere padArtho tayAra che, tethI Apa snAna kare ane prasanna thAo. keI kahe-he bhagavaMta ! mArAM uttama caMdana, kapUra, kasturI ane yajJakardamane upagamAM lAvI mane kRtArtha kare. keI kahe-he jagaratna ! kRpA karI amArA ratna alaMkArane ApanA aMgamAM ApaNu karI alaMkRta kare. keI kahe-he svAmina ! mAre maMdire padhArI ApanA aMgane anukUla rezamI vastra paherI tene pavitra kare. kaI kahe he deva ! devAMganA jevI mArI kanyAne A5 grahaNa kare, ApanA samAgamathI ame dhanya thayA chIe. keI kahe-he rAjakuMvara ! krIDAthI paNa Apa page zA mATe cAle che ? parvata jevA A mArA kuMjara upara ArUDha thAo. kaI kahe-sUryAzva samAna mArA ghoDAne Apa grahaNa kare, AtithyanuM grahaNa na karavAthI amane ayogya kema kare che ? kaI kaheA jAtivaMta ghoDAo joDelA mArA rathane svIkAra kare. Apa svAmI jyAre pagathI cAle tyAre e rathanI amAre zuM jarUra che? kaI kahe-he prabhu ! A pAkAM AmraphaLane Apa grahaNuM kare, nehIjanuM apamAna na karavuM joIe. keI kahe-he ekAMtavatsala ! A tAMbulavallInAM patra ane sepArI prasanna thaIne grahaNa kare. keI kahe-he svAmI ! ame che aparAdha karyo che ke Apa sAMbhaLatA ja na che tema uttara ApatA nathI ? evI rIte leke temanI prArthanA karatA hatA tathApi te sarva vastune akathya jANa temAMnuM kAMI paNa na svIkAratAM caMdra jema nakSatre nakSatre phare tema prabhu ghera ghera pharatA hatA. pakSIonA prAtaHkALanA kelAhaLanI peThe nagarajano te kelAhaLa pitAne bhuvanamAM rahelA zreyAMsanA sAMbhaLavAmAM AvyuM. teNe "e zuM che ? te jANavAne chaDIdArane kahyuM. te chaDIdAra sarva vRttAMta jANa pAcho AvI aMjali joDI A pramANe kahevA lAgya- rAjAonI peThe pitAnA mugaTethI bhUtalane sparza karI pAdapATha AgaLa ALoTatA Iko daDha bhaktithI jemanuM sevana kare che, sUrya jema padArthone batAve tema jeoe A lokamAM mAtra anukaMpAthI sarvane AjIvikAnA upAyarUpa karmo batAvyAM che, dIkSA grahaNa karavAnI IcchAvALA jemaNe bhArata vigerene ane tamane paNa pitAnI zeSA (prasAdI)nI peThe A bhUmi ApI che. ane jeNe sarva sAvadya vastune parihAra karI aSTakarmarUpI mahA. paMkane zeSaNa karavA mATe grISmanA AtaparUpa tapane svIkAryuM che, te sASabhadeva prabhu nisaMgamamatA rahita nirAhArapaNe pitAnA pAdasaMcArathI pRthvIne pavitra karatA vicare che. teo sUryanA AtapathI udvega pAmatA nathI ane chAMyAthI khuzI thatA nathI. paraMtu parvatanI peThe bannemAM samAnabhAva rAkhe che. jANe vAkAyavALA hoya tema zItamAM virakta thatA Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 - zreyAMsane thayela jAtivamaraNa ane karAvela prabhu-pAraNuM. saga 3 je. nathI, uSNamAM Asakta thatA nathI ane jyAM tyAM rahe che. saMsArarUpI hastImAM kezarIsiMha samAna te prabhu yugamAtra dRSTi karatA, eka kIDI paNa pIDA na pAme tevI rIte pArasaMcAra kare che. pratyakSa nideza karavAne cagya ane traNa jagatanA deva-te tamArA prapitAmaha bhAgyane ahIM AvI caDayA che. govALanI pachavADe jema gAya doDe tema prabhunI pachavADe doDanAra sarva paurajanono A madhura kelAhaLa che. prabhune AvelA sAMbhaLI tatkALa te yuvarAja pALAonuM paNuM ullaMghana karIne page cAlato deDa. yuvarAjane chatra ane upAna rahita doDate joIne jANe tenI chAyA hoya tema tenI sarve sabhA paNa chatra tathA upAna tajI daIne doDI. saMbhramathI yuvarAjanA kuMDaLa capala thatA hatA tethI jANe zreyAMsa punaH svAmInI pAse bALalIlA Acarate hoya tema zebhato hato. pitAnA gRhAMgaNamAM AvelA prabhunA caraNakamalamAM ALoTI bhramane utpanna karanArA pitAnA kezothI teNe mArjana karyuM. teNe UThIne jagatpatine traNa pradakSiNA karI. jANe harSAzathI prakSAlana karato hoya tema caraNamAM namaskAra karyo ane pachI UbhuM thaI pUrNimAnA caMdrane jema cakara jue tema prabhunA mukhakamalanuM avalokana karavA lAgyA. "Avo veza meM kayAMka je che' ema ciMtavatAM tene vivekavRkSanA bIjarUpa jAtismaraNa utpanna thayuM ane jANyuM ke "pUrve pUrva videha kSetramAM bhagavaMta vajanAbha nAme cakravatI hatA tyAre huM tene sArathI hato ane te ja bhavamAM svAmInA vajana nAme pitA hatA temane AvA tIrthakaranA citavALA meM joyA hatA. vajanAbhe vasena tIrthaMkaranA caraNa samIpe dIkSA lIdhI tyAre meM paNa emanI sAthe dIkSA lIdhI hatI. te vakhate vajana ahatanA mukhathI meM sAMbhaLyuM hatuM ke-A vAnAbha bharatakhaMDamAM prathama tIrthaMkara thaze. svayaMprabhAdikanA bhAvamAM emanI sAthe ja bhramaNa karyuM hatuM. teo hAla mArA prapitAmahapaNe vate che, temane meM bhAgyayoge Aje dIThA. te prabhu Aje jANe sAkSAt mokSa hoya tema sarva jagatano ane mAre anugraha karavA padhAryA che." te Ama vicAre che evAmAM keIe Avone navIna ISpharasathI saMpUrNa bharelA ghaDAo harSapUrvaka zreyAMsakumArane bheTa karyA, eTale (jAtismaraNa jJAnathI) nirdoSa bhikSA devAnA vidhine jANanArA teNe prabhune kahyuM-"he bhagavana ! A kalpanIya rasa grahaNa kare.' prabhue aMjali jeDI hastarUpI pAtra tenI AgaLa dharyuM, eTale teNe Izna rasanA kuMbhe laI laIne temAM khAlI karavA mAMDayA. bhagavAnanA hastapAtramAM ghaNuM rasa samAya, paNa zreyAMsanA hadayamAM teTalo harSa samAye nahIM. svAmInI aMjalimAM AkAze jenI zikhA lagna thayelI che e rasa jANe TharI gayela hoya tema sthabhita thaI gaye, kemake tIrthakare aciMtya prabhAvavALA hoya che. prabhue te rasathI pAraNuM karyuM ane sura, asura tathA manuSyonA netroe temanA darzanarUpI amRtathI pAraNuM karyuM. te samaye jANe zreyAMsanA zaya (kalyANu)nI khyAti karanArA cAraNu bhATa hAya tema AkAzamAM pratinAdathI vRddhi pAmelA duMdubhi dhvani karavA lAgyA. manuSyanAM netranA AnaMdAnI vRSTinI sAthe AkAzamAMthI devatAoe ratnanI vRSTi karI. jANe prabhunA caraNathI pavitra thayelI pRthvIne pUjavAne mATe hoya tema devatAo te sthaLe AkAzamAMthI paMcavarNanA puSpanI vRSTi karavA lAgyA. sarva devavRkSanA kusumasamUhathI saMcaya karela hoya tevA gadhekanI vRSTi devatAoe karI ane jANe AkAzane vicitra vAdaLAmaya karatA hoya tema devatAo tathA manuSyo ujajavaLa Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM zreyase samajAvela paramAtmAnuM svarUpa - 101 vane ukSepa karavA lAgyA. (tIrthakarane pratilAbhavAthI e paMca divya pragaTa thayA). vizAkha mAsanI zukala tRtIyAnA divase ApeluM te dAna akSaya thayuM, tethI te pava akSaya tRtIyAnA nAmathI adyApi sudhI pravarte che. jagatamAM dAnadharma zreyAMsathI pratye ane bAkIne sarva vyavahAra ane nItine krama bhagavaMtathI pratye. prabhue karela pAraNathI ane te vakhate thayela ratnAdikanI vRSTithI vismaya pAmI rAjAo ane nagaraloke zreyAMsanA maMdiramAM AvavA lAgyA. kaccha ane mahAka7 vigere kSatriyatApase paNa prabhunA pAraNAnI vAta sAMbhaLavAthI atyaMta harSavaMta thaIne tyAM AvyA. rAjAo, nAgarike ane janapadajane mAMca vaDe praphullita thaI zreyAMsane A pramANe kahevA lAgyA- "he kumAra ! tame dhanya che ane puruSomAM ziromaNi che, kemake tamAre Apela IkSarasa paNa svAmIe grahaNa karyo ane ame sarvasva ApatA hatA te paNa tene tRNa tulya gaNIne prabhue svIkAryuM nahIM. amArA upara pite prasanna thayA nahIM. prabhu eka varSa sudhI grAma, Akara, nagara ane aTavImAM pharyA te paNa amAruM keInuM Atithya grahaNa karyuM nahIM; tethI bhaktapaNAnuM mAna dharAvanAra amane dhikkAra che ! amArA maMdiramAM vizrAma kara tathA amArI vastunuM grahaNa karavuM te te dUra rahe, paNa Aja sudhI vANIthI paNuM prabhue amane saMbhavita karyA nahIM. jemaNe pUrve lAkhe pUrva sudhI amAruM putronI peThe pAlana karyuM che te prabhu hamaNAM jANe paricaya ja na hoya tema amArI sAthe varte che." zreyAMse kahyuM- tame ema zA mATe kahe che ? A svAmI pUrvanI peThe hAlamAM parigrahadhArI rAjA nathI, paNa hamaNAM to teo saMsArarUpI Avajo (bhamarI)thI nivRtta thavAne mATe samagra sAvadha vyApArano tyAga karIne yati thayelA che. je bhAganA Icchaka hoya te snAna-aMgarAga-AbhUSaNa ane vastrone svIkAra kare, paNa tethI virakta thayelA prabhune te vastuonI zI jarUra hoya ? je kAmane vaza hoya te kanyAne svIkAra kare paNa kAmadevane jItanArA svAmIne te kAminio atyaMtapaNe pASANa samAne che. je pRthvInA rAjyanI IcchAvALA hoya te hAthI, ghoDA vigere grahaNuM kare, paNa saMyamarUpI sAmrAjyane grahaNa karanArA prabhune te e sarva dagdha thayelA vastra jevA che. je hiMsaka hoya te sajIva phalAdi grahaNa kare, paNa A dayALu prabhu te sarva jIvane abhaya ApanArA che tethI teo phakta eSaNIya, kalapanIya ane kAmuka annAdikane grahaNa kare che, paNa tame mugdha leke te jANatA nathI." teoe kahyuM- yuvarAja ! A zilpAdika je Aje pravarte che te pUrve trabhue batAvela che te uparathI sarva loko jANe che ane tame je kahe che te te kAMI svAmIe jaNAvyuM nathI tethI ame kAMI jANatA paNa nathI. tame A zI rIte jANyuM ? e kahevAne Apa gya che, mATe kRpA karI kahe." yuvarAje kahyuM- "graMthanA avalekanathI jema buddhi utpanna thAya tema bhagavaMtanA darzanathI mane jAtisamaraNa thayuM che. sevaka jema eka gAmathI bIje gAma jAya tema svarga ane mRtyulokamAM vArApharatI ATha bhava sudhI huM svAmInI sAthe pharyo chuM. A bhavathI atikrAMta thayelA trIjA bhavamAM videhabhUmimAM bhagavaMtanA pitA vajasena nAme tIrthakara Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 prabhunuM takSazIlA nagarIe Agamana sarga 3 ne hatA. temanI pAse prabhue dIkSA lIdhA pachI meM paNa dIkSA grahaNa karI hatI. te janmanA smaraNuthI A samagra mArA jANavAmAM AvyuM. temaja gaI rAtre mane, mArA pitAne ane subuddhi zreSThIne AvelA svapnanuM pratyakSa phaLa prApta thayuM. meM svapnamAM zyAma merune dUdhathI prakSAlita karelo je hatuM, tethI Aje A prabhu ke jeo tapathI kRza thayelA hatA temane IkSarasa vaDe meM pAraNuM karAvyuM ane tethI teo zobhavA lAgyA. mArA pitAe zatrunI sAthe jemane yuddha karatA joyA hatA te prabhu, temaNe mArA pAraNanI sahAyathI pariSaharUpa zatruone parAbhava karyo. subuddhi zreSThIe "sUryamaMDaLathI paDelAM sahastrakiraNane pAchAM meM Arepita karyA ane tethI sUrya adhika zobhavA lAgyo, evuM svapna joyuM hatuM te sUrya samAna A bhagavaMtanuM sahastrakiraNarUpa kevaLa bhraSTa thayeluM tene meM Aje pAraNAthI joDI dIdhuM ane tethI bhagavaMta zobhavA lAgyA. A pramANe sAMbhaLIne save zreyAMsa pratye "bahuM sAruM, bahu sAruM ' ema kahetAM harSa pAmIne pitApitAne sthAne gayAM. 1 zreyAMsane ghare pAraNuM karI jagatapati svAmI tyAMthI anya sthAne vihAra karI gayA kemake chAstha tIrthakara eka ThekANe rahetA nathI. bhagavaMtanA pAraNAnA sthAnanuM kaI mANasa ulaMghana na kare ema dhArI zreyAMse tyAM ratnamaya pITha karAvI. jANe prabhunA sAkSAta caraNa hoya tema bhakitanA samUhathI namra thaI te ratnapIThanI vikALa pUjA karavA lAgyuM. A zuM che?" ema leke pUchatA hatA tyAre "e AdikartAnuM maMDaLa che" ema zreyAMsa kahete hate. pachI jyAM jyAM prabhue bhikSAnuM grahaNa karyuM tyAM tyAM loke te pramANe pIThikA karatA hatA. tethI anukrame "AdityapITha" e rIte pravatyuM. eka vakhata kuMjara jema nikuMjamAM praveza kare tema prabhu sAyaMkALe bAhubalI dezamAM bAhubalInI takSazIlApurI samIpe AvyA ane te nagarInA bahAranA udyAnamAM kAyotsarga. rahyA. udyAnapAlake jaIne bAhubaline te vRttAMta nivedana karyuM. tarataja bAhubali rAjAe purarakSakone AjJA karI ke- " nagaramAM hATenI vicitra zebhA karI nagarane zaNagAre.' evI AjJA thatAM ja nagaramAM dareka sthAne laTakatI moTI luMbethI vaTemArgunA mugaTane cuMbana karatI kadalItaMbhanI taraNumAlikAo zobhavA lAgI. jANe bhagavaMtanA darzana karavAne mATe devatAonA vimAne AvyAM hoya tema dareka mAge ratnapAtrathI prakAzamAna mAMcAo zobhavA lAgyA. pavane AMdalita karelI uddAma patAkAnI paMkitanA miSathI jANe te nagarI sahastra bhujAvALI thaIne nRtya karatI hoya tevI bhavA lAgI ane cAre bAjue karelI navIna kuMkamaLanA chaMTakAvathI jANe maMgaLa aMgarAga karyo hoya tevI AkhA nagaranI pRthvI jaNAvA lAgI. bhagavaMta darzananI utkaMThArUpa caMdranA darzanathI te nagara kumudanA khaMDanI peThe vikAza pAmyuM nidrA rahita thayuM. huM prAtaHkALe svAmInA darzanathI mArA AtmAne ane lekene pAvana karIza evI IcchAvALA bAhubalIne te rAtri mahinA jevI thaI paDI. ahIM A rAtri prabhAtarUpa thatAM pratikAsthiti samApta karIne prabhu vAyunI peThe bIje sthaLe vihAra karI gayA. 1 prabhune AhArane aMtarAya hato. AhAra vinA zarIra Take nahIM ane zarIra vinA kevaLajJAnane saMbhava nahIM; mATe AhA ApavAthI zreyAMse bhraSTa thayelA kevaLane joDI dIdhuM ema kahyuM che. Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM. paramAtmAne vaMdanAthe bAhubalinI taiyArI. 103 prAtaHkALe bAhubalIe upavana tarapha javAnI taiyArI karI. te samaye jANe ghaNA sUryo hoya tema mhoTA mugaTadhArI maMDaLezvare tenI cotarapha vIMTaLAI vaLyA hatA; upAyonAM jANe maMdira hoya ane aMgavALAM jANe arthazAstro hoya tevA-zukrAdikanI jevA ghaNA maMtrIothI te AvRtta thaye hate; jANe gupta pAMkhevALA garuDe hoya tevA jagatane ullaMghana karavAmAM vegavaMta-tarapha ubhelA lAkhe turaMgathI te dIpate hate. jharatA madalanI vRSTithI jANe nirjharaNuvALA parvate hoya tevA pRthvInI raja zAMta karanArA UMcA hastIothI te zelatA hatuM ane jANe pAtALakanyAo hoya tevI sUryane nahIM jonArI vasaMtazrI vigere aMtaHpuranI strIo paNa temanI AsapAsa taiyAra thaI UbhI hatI. tenI be bAjue UbhelI cAmadhArI vArAMganAo vaDe te rAjahaMsa sahita gaMgA yamunAe sevela prayAga je jaNAtuM hatuM. tenA mastaka upara manahara zveta chatra raheluM hatuM, tethI pUrNimAnI ardha rAtrinA caMdravaDe jema parvata zobhe tema te zete hate, devanadI (IMdrane pratihAra) jema iMdrane tema suvarNanI chaDIvALo pratihAra tenI AgaLa mArgane batAvate cAlatuM hatuM. jANe zrIdevInA putra hoya tevAM ratnAbharaNathI bhUSita thayelA nagaranA asaMkhya zAhukAre azvArUDha thaI tenI pachavADe cAlavAne taiyAra thaI rahyA hatA ane parvatanI zilAnA pRSTa upara jema yuvAna siMha bese tema iMdranI peThe bAhubali rAjA bhadra jAtinA zreSTha hastInA skaMdha upara ArUDha thaye hate. cUlikAthI jema meru parvata zobhe tema mastakamAM taraMgita kAMtivALA ratnamaya mugaTathI te virAjamAna hatuM, tenA mukhanI zebhAe jItelA jambudvIpanA be caMdra jANe tenI sevA karavAne AvyA hoya tevAM muktAmaya kuMDaLe teNe dhAraNa karyA hatAM. lakSamInA maMdirarUpa hRdaya upara sthUla mukta-maNimaya hAra teNe paheryo hato, te jANe te maMdirano kile hoya tevo lAgato hate hastanA mUlamAM jAtivaMta suvarNanA be bAjubaMdha paheryA hatA, tethI jANe bhujArUpI vRkSane navIna latAthI veSThita karIne daDha karyA hoyanI ema jaNAtuM hatuM; hastanA maNibaMdha (kAMDA) upara muktAmaNinAM be kaMkaNa dharyA hatAM, te lAvaNyarUpI saritAnA tIra upara rahelA phINa jevAM jaNAtAM hatAM ane kAMtithI AkAzane pallavita karanArI be mudrikA teNe paherI hatI te jANe sapanI phaNanA jevI bhAvALA hAthanA be meTA maNio heAya tevI zobhatI hatI. aMga upara teNe sUkSama ane zveta vastra dhAraNa karyuM hatuM, paNa zarIra para karelA caMdananA vilepanathI teno bheda jaNAtuM nahotuM. pUrNimAno caMdra jema caMdrikAne dhAraNa kare tema gaMgAnA taraMgasamUhanI spardhA karanAra suMdara vastra teNe cetarapha dhAraNa karyuM hatuM, jAtajAtanI dhAtumaya samIpa rahelI bhUmithI jema parvata zobhe tema vicitra varNathI suMdara evA aMdaranA vastrathI te zobhate hate. jANe lakSmIne AkarSaNa karavArUpa krIDA karavAnuM tIkaNu zastra hoya tevA vajane te mahAbAhu pitAnA hAthamAM pheravatA hatA ane baMdIke jaya jaya zabdathI dizAmukhane pUratA hatA AvI rIte bAhubali rAjA utsavapUrvaka svAmInA caraNathI pavitra thayelA upavana najIka AvyA. pachI jema AkAzathI garuDa utare tema hastI uparathI utarI, chatrAdikano tyAga karI bAhubalie udyAnamAM praveza karyo tyAM teNe caMdra rahita AkAza jevuM ane amRta rahita sudhAkuMDa jevuM prabhu vinAnuM ughAna jeruM. moTI icachAvALA teNe netrane AnaMdadAyaka bhagavaMta kayAM che ?' ema udyAnapAlakane pUchavA mAMDayuM. teoe kahyuM-"rAtrinI peThe prabhu paNa kAMIka AgaLa cAlyA gayA. amane khabara paDaSA Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 bAhubalie karelI dharmacakranI sthApanA. saga 3 je. pachI ame Apane kahevA AvatA hatA tevAmAM A5 ahIM padhAryAe vRttAMta sAMbhaLI takSazilA nagarIno adhipati bAhubali haDapacIe hAtha mUkI netramAM azrayukta thaI kheda karate ciMtA karavA lAgya-"are ! Aje huM parijana sahita svAmInI pUjA karIza e mAre manoratha khArI jamInamAM vAvelAM vRkSabIjanI peThe vyartha thayo. lokenA anugrahanI IcchAthI meM ghaNuM vilaMba karyo tethI mane dhikkAra che ! AvA svArthanA braza vaDe mArI mUtA pragaTa thaI! svAmInA caraNakamaLane avalokana karavAmAM aMtarAya karanArI A vairiNI rAtrine ane mArI matine dhikkAra che ! svAmIne huM A vakhate te nathI tethI A prabhAta paNa aprabhAta che, bhAnu paNa abhAnu che ane netra paNa anetra che. "ahA ! tribhuvanapati rAtre A sthaLe pratimArUpe rahyA ane nija bAhubali pitAnA mahelamAM sUI raho !" AvI ciMtAthI vyApta thayelA bAhubaline joI zakarUpI zalyane vizalya karanArI vANIthI tenA mukhya sacive kahyuM- he deva! ahIM AvelA savAmIne joyA nahIM e zoka zA mATe kare che ! kemake te prabhu hamezAM tamArA hRdayamAM vAsa karIne rahelA dekhAya che. vaLI ahIM temanA vaja, aMkuza, cakra, kamala, vija ane matsyathI lAMchita thaelA caraNanyAsa jevAthI bhAvavaDe svAmIne ja joyA che ema mAno." sacivanAM e pramANenAM vAkaye sAMbhaLI aMtApura ane parivAra sahita sunaMdAnA putra bAhubalie prabhunA te caraNabi ane vaMdanA karI. A caraNabiMbane have pachI kaI atikrama na kare evI buddhithI tenI upara teNe ratnamaya dharmacakra sthApana karyuM. ATha jana vistAravALuM, cAra ejana UMcuM ane sahastra ArAvALuM te dharmacakra jANe AkhuM sUryabiMba hoya evuM zobhavA lAgyuM. traNa jagatpati prabhunA atizayanA prabhAvathI devatAothI paNa thavuM duSkara evuM te cakra bAhubalie joyuM. pachI tatkALa teNe sarva jagyAethI lAvelAM puSpathI tenI pUjA karI, tethI jANe tyAM phUlano parvata hoya evuM jaNAvA lAgyuM. naMdIzvaratIre jema iMdra aThThAI mahotsava kare tema teNe tyAM uttama saMgIta ane nATakAdikathI adUbhuta aThThAI sava karyo. pachI tenI pUjA karanAra tathA rakSA karanAra mANasane te ThekANe niraMtara rahevAnI AjJA karI tathA cakrane namaskAra karI bAhubali rAjA pitAnI nagarImAM gaye. e pramANe pavananI peThe svataMtrapaNe ane akhalita rIte vihAra karanArA, vividha prakAranA tapamAM niSThA rAkhanArA, judA judA prakAranA abhigraha karavAmAM ughukta, maunapaNuM dhAraNa karela hevAthI yavanADaMba vigere sveccha dezamAM rahenArA anArya prANIone paNa dazanamAtrathI bhadrIka karanArA ane upasarga tathA pariSahane sahana karanArA prabhue eka hajAra varSa eka divasanI jema vyatIta karyA. anukrame teo mahAnagarI adhyAnA pumitAla nAmanA zAkhAnagare AvyA. tenI uttara dizAmAM jANe bIjuM naMdanavana hoya tevA zakaTasukha nAmanA udyAnamAM prabhue praveza karyo. aSTama tapa karIne vaTavRkSa nIce pratimArUpe rahelA prabhu apramattara nAmanA guNasthAnane pAmyA. pachI apUrvakaraNamAM ArUDha thaI savicAra pRthaphavitarkaja nAmanA zukaladhyAnanA pahelA pAyAne prApta thayA. tyAra pachI anivRtti bAdara guNaThANane tathA sUmasaMpAya guNaThANane pAmIne te ja dhyAnavaDe kSaNavAramAM cUrNa karelA 1 zAkhAnagara-parUM. 2 sAtamuM guThANuM. 3 ATha guNaThANuM. 4 zukaladhyAnane pahele pAyo. 5 navamuM guNaThANuM. 6 dazamuM guNaThANuM. Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM prabhune prApta thayela kevaLajJAna 15. evA lebhane haNIne pachI jyakRtaavicAra nAmanA zukaladhyAnamAM bIjA pAyAne pAmIne aMtyakSaNe kSaNavAramAM kSINameha' nAmanA guNaThANAne prApta thayA. pachI pAMca jJAnAvaraNIya, cAra darzanAvaraNIya ane pAMca prakAranA aMtarAyakarmane nAza karavAthI sarva ghAtikane temaNe nAza karyo. e pramANe vrata lIdhA bAda sahasra varSa vItyA pachInA phAguna mAsanI kRSNa ekAdazIne divase caMdra uttarASADhA nakSatramAM AvyuM hatuM eve vakhate prAtaHkALamAM prabhune jANe hAthamAM rahela hoya ema traNe jagatane batAvanAruM trikALaviSaya jJAna , kevaLa jJAna) utpanna thayuM. te samaye dizAo prasanna thaI, vAyu sukhAkArI vAvA lAgyo ane nArakInA jIvane paNa kSaNavAra sukha thayuM. have jANe svAmIne kevaLajJAnanA utsavane mATe preratA hoya tema sarva ivenA Asana te vakhate kaMpAyamAna thayAM. jANe pitAnA devalokanA devatAone bolAvavAnA kAryamAM udhata thaI hoya tema devalokamAM suMdara zabdavALI ghaMTA vAgavA mAMDI. prabhunA caraNa samIpe javAne IcchatA evA saudharmAdhipatie ciMtavana karyuM ke tarata ja arAvaNa deva gajarUpe thaI temanI samIpe Avyo. svAmIne jovAnI IcchAthI jANe jaMgama meruparvata hoya tema potAnA zarIrane lakSajana pramANa vIstArIne te hastI bhavA lAgyo. tenA aMganI barapha jevI zveta kAMtivaDe te hastI jANe cotarapha dizAone caMdananuM vilepanA karate heAya ema jaNAtuM hatuM. tenA gaMDasthaLamAMthI jharatA atisugaMdhI madajaLavaDe te svarganI aMgabhUmine kasturInA stabakathI aMkita karate hate. jANe be bAjue paMkhA hoya tevA pitAnA capala karNatAlavaDe kapalataLamAMthI jharatA madanA gaMdhathI aMdha thayelA mayuronA samUhane te nivArate hate. pitAnA kuMbhasthaLanA tejathI teNe bALasUryanA maMDalane parAbhava karyuM hatuM ane anukrame puSTa ane gaLAkAra evI zuMDhathI te nAgarAjane anusaratA hate. madhu jevI kAMtivALA tenAM netra ane dAMta hatA, tAmrapatranA jevuM tenuM tALavuM hatuM ane saMbhAnI jevI geLa tathA suMdara tenI cIva hatI. gAtranA aMtarALa bhAga vizALa hatA, paNacha caDAvelA dhanuSa je pRSTha bhAga hatA, kRza udara hatuM ane caMdramaMDaLanA jevA nakhamaMDaLathI te maMDita hato. tene niHzvAsa dIdhuM ane sugaMdhI hato, tenI kAMgulI suMDhane agrabhAga) dIrdha ane calita hatuM ane tenA eNapallava, guheMdriya ane pucha ghaNAM lIdhuM hatAM. be bAjue rahelA caMdra ane sUryathI jema meru parvata aMkita hoya che tema che paDakhe rahelI be ghaMTAethI te ati hate. devavRkSanA puSpathI guthelI tenI be bAjunI deraDIo hatI. jANe ATha dizAnI lImInI viSamabhUmio heAya tevA suvarNapaTTathI alaMkRta karelAM ATha lalATa ane ATha mukhavaDe te zobhato hato. jANe moTA parvatanAM zikhara hoya tevA 88, kAMIka vAMkA, vistAravALA ane unnata evA dareka mukhamAM ATha ATha dAMta zetA hatA. dareka dAMta upara svAdu ane nirmaLa jaLavALI eka eka puSkariNI hatI, te dareka varSa para parvata upara rahelA draha jevI zobhatI hatI. dareka puSkariNumAM ATha ATha kamala hatAM, te jANe jaLadevIe jaLanI bahAra mukha karyA hoya tevAM jaNAtAM hatAM. pratikamale ATha ATha vizALa patra hatA, te jANe kIDA karatI devAMganAone vizrAma levAnA dvIpa ( 1 bAramuM guNANa 2 puSkariNI-vAva. - A - 14 Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 inuM Agamana ane samavasaraNanI racanA. sarga 3 je. hoya tevA zobhatA hatA. dareka patra upara cAra prakAranA abhinayathI yukta evA judA judA ATha ATha nATake zobhatA hatA ane te dareka nATakamAM jANe svAdISTa rasanA kallelanI saMpattivALA jharA hoya tevA batrIza batrIza pAtro hatA. evA uttama gajendra upara agra AsanamAM Idra parivArasahita ArUDha thayo. hastinA kuMbhasthaLathI tenI nAsikA DhaMkAI gaI parivAra sahita IMdra gajapati upara beThe eTale jANe akhila saudharma devaleka heya e te hastI tyAMthI cAlyo. anukrame pitAnA zarIrane saMkSipta karate-jANe pAlaka vimAna hAya tema te hastI prabhue pavitra karelA udyAnamAM kSaNavAramAM AvI pahoMcyuM. bIjA azruta vigere I paNa "huM pahele jAuM, huM pahele jAu evI tvarAthI devasamUha sAthe AvI pahoMcyA. che . te avasare vAyukumAra devatAe mAnane tyAga karI samavasaraNane mATe eka ejana pRthvInuM mArjana karyuM. meghakumAranA devatAoe sugadhI jaLanI vRSTithI pRthvInuM siMcana karyuM, tethI jANe pRthvI pite ja prabhu padhAraze ema jANune sugaMdhI azruthI dhUpa ane arthane ukSita karatI hoya ema jaNAvA lAgyuM. vyaMtara, dee bhaktithI pitAnA AtmAnI jema kiraNavALA suvarNa, mANijya ane ratnanA pASANuthI UMcuM mitaLa bAMdhyuM, tenI upara jANe pRthvImAMthI udgata thayA hoya tevAM adhomukha DITavALAM paMcaraMgI ane sugaMdhI puSpane veryA. ane cAre dizAmAM jANe temanI AbhUSaNabhUta kaMkIo hoya tevAM ratna, mANijya ane suvarNanA tAraNe bAMdhI dIdhAM. tyAM goThavelI ratnAdikanI pUtaLIonA dehanA pratibiMba ekabIjAmAM paDatA hatA tethI jANe sakhIo paraspara AliMgita thaIne rahelI hoya tevI te bhAsatI hatI. snigdha IdranIla maNiothI ghaDelI magaranAM citro nAza pAmelA kAmadeve cheDI dIdhelA potAnA ciharUpa magaranA bhramane utpanna karatA hatA. bhagavAnanA kevaLajJAna kalyANakathI utpanna thayelA jANe dizAonA hAsya hoya tevA zveta chatra tyAM zubhatAM hatAM. jANe ativarSathI pRthvIe pote nRtya karavAne mATe pitAnI bhujAo UMcI karI hoya tevI dhvajAo pharakatI hatI ane tenI nIce svastikAdika aSTamaMgalikanAM zreSTha cihno karyA hatAM, te alipITha jevA jaNAtAM hatAM. samavasaraNane upalA bhAgane prathama gaDha vimAnapatioe ratnamaya banAvyo hato tethI jANe ratnagirinI ratnamaya mekhalA tyAM lAvyA hoya ema jaNAtuM hatuM ane te gaDha upara jAtajAtanA kAMgarAe banAvyA hatA, te potAnAM kiraNethI AkAzane vicitra varNanA vasovALuM banAvatA hoya ema lAgatuM hatuM. madhyamAM tiSpati devatAoe jANe piMDarUpa thayela pitAnA aMganI jyoti hoya tevA suvarNathI bIje gaDha karyo hato, te gaDha upara ranamaya kAMgarAo karyA hatAM te jANe suraasuranI strIone mukha jevA tyAM ratnamaya darpaNe rAkhyA hoya tevA jaNAtA hatA. bhaktithI vaitADhya parvata maMDalarUpa(gALa) thayela hoya te rUpane trIje gaDha bhuvanapatioe bAhyAbhAga upara racyo hato ane jANe devatAnI vAvaDIonA jaLamAM suvarNanA kamala heAya tevA te gaDhanI upara suvarNanA vizALa kAMgara banAvyA hatA. te traNa gaDhavALI pRthvI bhuvanapati, jyotiSpati ane vimAnapatinI lImInA eka eka gALAkAra kahaLavaDe zobhe tevI zobhatI hatI. patAkAnA samUhavALAM mANijyamaya tAraNa pitAnA kiraNethI jANe bIjI patAkAo racatA hoya tevA jaNAtA hatA. te dareka gaDhane 1 abhinaya-dekhAvanA cALA, hAvabhAva. 2 pAtro-nATaka karanArA. 7, vaimAnika devatAoe. Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM. samavasaraNanI racanA. 17 cAra cAra daravAjA hatA te jANe caturvidha dharmane krIDA karavAnA gokha hoya tevA jaNAtA hatA. te dareka dvAre vyaMtaree mUkelA dhUpanA pAtra IMdranIlamaNinA staMbhanI jevI dhUmralatAne choDatA hatA. te samavasaraNane dareka dvAre gaDhanI jema cAra cAra rastA(dvAra)vALI ane suvarNanA kamalavALI vApikAe karI hatI ane bIjA gaDhamAM IzAnakhUNe prabhune vizrAma karavAne mATe eka devachaMda racyo hate. aMdaranA-prathama gaDhanA pUrva dvAramAM baMne tarapha suvarNanA jevA varNavALA be vaimAnika devatA dvArapALa thaIne rahyA hatA, dakSiNa dvAramAM baMne bAjue jANe eka bIjAnA pratibiMba hoya tevA ujajavaLa varNavALA vyaMtara devatA dvArapALa thayA hatA, pazcima dvAramAM sAyaMkALe jema sUrya ane caMdra sAmasAmA AvIne rahe tema rakta varNavALA be jyotiSka devatA dvArapALa thayA hatA ane uttara dvAre jANe unnata megha hoya tevA kRSaNavarNavALA be bhuvanapati devatAo baMne tarapha dvArapALa thaIne rahyA hatA. bIjA gaDhanA cAre dvAre baMne tarapha anukrame abhaya, pAsa, aMkuza ane mudugarane dhAraNa karanArI vetAmaNi, zaNamaNi, svarNamaNi ane nIlamaNinA jevI kAMtivALI prathama pramANe cAre nikAyanI jyA, vijayA, ajitA ane aparAjitA nAmanI be be devIe pratihAra thaIne UbhI rahI hatI. chellA bahAranA gaDhane cAra dvAre tuMbara, khaTavAMgadhArI, manuSyamastaka mAlAdhArI ane jaTAmugaTamaDita e nAmanA cAra devatAo dvArapALa thayA hatA. samavasaraNanI madhyamAM vyaMtaree traNa keza UMcuM eka caitya (azoka) vRkSa racyuM hatuM, te jANe traNa ratna(jJAna, darzana, cAritra)nA udayane uddeza karatuM hoya tevuM jaNAtuM hatuM. te vRkSanI nIce vividha ranathI eka pITha racI hatI ane te pITha upara apratima maNimaya eka Idaka ra hato. IkanI madhyamAM pUrva dizA tarapha sarva lakSamIne sAra hoya tevuM pAtapITha sahita ratnasiMhAsana racyuM hatuM ane tenI upara traNa jagatanA svAmIpaNunAM traNa cihyo hoya tevAM ujajavaLa traNa chage racyAM hatAM. siMhAsananI be bAjue be yakSo jANe hadayamAM nahI samAvAthI bahAra AvelA bhaktinA be samUha hoya tevA ujajavaLa cAmaro laIne UbhA rahyA hatA. samavasaraNanA cAre dvAranI upara addabhUta kAMtinA samUhavALuM eka eka dharmacaka suvarNanA kamalamAM rAkhyuM hatuM. bIjuM paNa je je karavA gya hatuM te sarva kRtya vyaMtaroe karyuM hatuM, kAraNa ke, sAdhAraNa samavasaraNamAM teo adhikArI che. - have prAtaHkALe cAra prakAranA kroDe devatAothI vIMTAelA prabhu samavasaraNamAM praveza karavAne cAlyA. te vakhate devatAo sahastra patravALA suvarNanAM nava kamale racIne anukrame prabhunI AgaLa mUkavA lAgyA. temAMnAM be be kamala upara svAmI pAdanyAsa karavA lAgyA ane devatAo te kamalane AgaLa AgaLa saMcAravA lAgyA. jagatpatie samavasaraNanA pUrva dvArathI praveza karI caityavRkSanI pradakSiNA karI ane pachI tIrthane namaskAra karI sUrya jema pUrvAcala upara ArUDha thAya tema jagatanA meharUpI aMdhakArane davA mATe pUrvAbhimukha siMhAsana upara prabhu ArUDha thayA, eTale vyaMtaree bIjI traNa dizAe ratnAM traNa siMhAsana upara bhagavaMtanAM traNa pratibiMba karyA. devatAo prabhunA aMgUThA jevuM rUpa karavAne paNuM samartha nathI te paNa je pratibiMba karyA te prabhunA prabhAvathI tevAM ja thayAM hatAM. prabhunA dareka mastakanI pharatuM zarIranI kAMtinuM maMDala (bhAmaMDala) pragaTa thayuM, jenI * 1 ahIM prathama gaDha be be dvArapALa kahyA che, samavasaraNa stavamAM ekeka kahela che. . Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 samavasaraNanI racanA. saga 3 che. AgaLa sUryanuM maMDala paNa khavAta jevuM jaNAvA lAgyuM. pratizabdothI cAre dizAne zakhadAyamAna karatI-meghanI jevA gaMbhIra svaravALI duMdubhi AkAzamAM vAgavA lAgI. prabhunA samIpe eka ratnamaya dhvaja' hatuM, te jANe dhame A eka ja prabhu che ema kahevAne pitAne eka hAtha UMce karyo hoya te zobhate hato. ' have vimAnapationI sahIo pUrvakArathI praveza karI, traNa pradakSiNA daI, tIrthakara tathA tIrthane namarakAra karI, prathama gaDhamAM sAdhu sAdhvInuM sthAna cheDI daI, tenA sthAnanI madhyamAM agnikhUNe UbhI rahI. bhuvanapati, tiSka ane vyaMtaranI strIo dakSiNa dizAnA hArathI pasI anukrame pUrva pramANe vidhi karI naicakhUNe UbhI rahI. bhavanapati, tiSka ane vyaMtara devatA pazcima dizAnA dvArathI praveza karI pUrva pramANe vidhipUrvaka vAyavya dizAmAM beThA. vimAnika devatAo, manuSya ane manuSya uttara dizAnA dvArathI praveza karI pUrva vidhi pramANe kramathI IzAna dizAmAM beThA. tyAM prathama AvelA aha5 mahivALA, moTI RddhivALA je kaI Ave tene namatA ane AvanAra prathama Avela hoya tene namIna AgaLa jatA. prabhunA samavasaraNamAM koIne pratibaMdha nathI, keI jAtanI vikathA nathI, virodhIone paNa paraspara vaira nathI tema keIne eka bIjAne bhaya nathI. bIjA gaDhanI aMda2 tiryaMcA AvIne beThA ane trIjA gaDhanA madhyamAM sarvanA vAhane rahyAM. trIjA gaDhanI bahAranA bhAgamAM keTalAka tiryaMce, manuSya ane devatAo praveza karatA ane nIkaLatA dekhAtA hatA. evI rIte samavasaraNanI racanA thayA pachI saudharmakalpane iMdra aMjali jeDI, jagatpatine namaskAra karI, romAMcita thaI A pramANe stuti karavA lAge-"he svAmina ! burine daridra e huM kyAM ane kRSNanA parvata evA Apa kyAM ? tathApi bhaktie atyaMta vAcALa karele huM ApanI stuti karuM chuM. he jagatpate ! ratna vaDe ratnAkara zobhe tema Apa eka ja anaMta jJAna, darzana, vIrya ane AnaMdathI zo cho. he deva ! A bharatakSetramAM ghaNAM kALathI naSTa thayela dharmarUpa vRkSane punaH utpanna karavAmAM tame bIja samAna che. vaLI he prabhu ! tamArA mAhAone kAMI avadhi nathI, kAraNake pitAnA sthAnake rahelA anuttara vimAnanA devenA saMdehane tame ahIM rahyA chatAM jANe che ane te saMdehanuM nivAraNa paNa kare che. maheTI RddhivALA ane kAMtithI prakAzI rahelA A sarva devatA ene je svargamAM nivAsa che te tamArI bhaktinA lezamAtranuM phaLa che. mUkhajanane graMthane - abhyAsa jema kalezane arthe ja thAya che tema tamArI bhakita vinAnA manuSyanA moTA tapa paNa amane mATe ja thAya che. he prabhu! tamArI stuti karanAra ane tamAre TheSa karanAra baMne upara tame to samAna daSTivALA cho, paraMtu teone zubha ane azubha ema bhinna bhinna phaLa thAya che tethI amane Azcarya thAya che. he nAtha ! mane svarganI lahamIthI paNa saMteSa nathI tethI huM evuM mAguM chuM ke mArI tamAre viSe akSaya ane apAra bhakti thAo. ' e pramANe stuti karI, namaskAra karI nArI, nara, naradeva ane devatAone agrabhAge IMdra aMjali joDI rAkhIne beThA. . ahIM adhyA nagarImAM vinayI bharata cakravatI marudevA mAtAne namaskAra karavAne 1. samavasaraNarAvamAM cAre dizAe cAra dhvaja kA che. Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 huM marUdevA mAtAne vilApa mATe prAtaHkALe gayA. pitAnA putranA virahathI utpanna thayelA avizrAMta azrujaLathI AMkhamAM paDaLa AvI javAne lIdhe jenAM netrakamala lupta thaI gayAM che evA pitAmahIne A tamAre jyeSTha pautra caraNakamalamAM namaskAra kare che ' ema jaNAvI bharate praNAma karyA. svAminI marudevAe bharatane AzISa ApI ane pachI jANe hRdayamAM zeka samAye na hoya tema temaNe vANIne uddagAra kahevA mAMDa-"he pautra bhArata ! mAre putra traSabha mane, tane, pRthvIne, prajAne ane lakSamIne tRNanI jema cheDI ekAkI cAlyA gaye. tathApI A marudevA mRtyu pAmI nahIM ! mArA putranA mastaka upara caMdranA AtapanI kAMti jevuM chatra rahetuM hatuM te kyAM ane hAla channa rahita thavAthI sarva aMgane saMtApa karanArA sUryano tApa lAgatuM haze te kayAM ? prathama te lIlA, sahita gativALA hastI vigere vAhanamAM besIne te pharate ane hAla pathikanI jema page cAle che. prathama te mArA putrane vArAMganAe manahara cAmara DhaLatI ane hAla te DAMsa tathA masalAne upadrava sahana kare che ! prathama te dee lAvela divya AhAranuM bhajana karatA ane hAla ajana sarakhuM zikSAbhejana kare che.! moTI addhivALo te prathama ratnanA siMhAsana upara besate ane hAla guMDAnI peThe Asanarahita rahe che ! purarakSaka ane zarIrarakSakothI rakSaNa karelA nagaramAM tenI sthiti hatI te hAla siMha vigere duSTa sthApanA sthAnarUpa vanamAM nivAsa kare che ! karNane viSe amRtarasAyanarUpa divyAMganAnuM gAyana sAMbhaLanAre te hAla unmatta sarpanA karNanA viSe seya samAna kuMphADA sAMbhaLe che; kayAM te pUrva sthiti ane jyAM hAlanI sthiti ! ahA ! mAro putra keTaluM kaSTa bhegave che ke je pote padyanA khaMDanI je kemaLa chatAM varSARtumAM jaLane upadrava sahana kare che, hemaMtaRtumAM arayanI mAlatInA staMbanI peThe hamezAM himapAtanA kalezathI paravaza dazA bhogave che ane uSNatumAM vanavAsI hastInI peThe sUryanA ati dArUNa kiraNethI adhika saMtApane anubhava kare che ! AvI rIte sarva kALa mAro putra vanavAsI thaI Azraya vinAnA sAdhAraNuM mAsanI peThe ekAkI pharI duHkhapAtra thaI rahyo che. AvA duHkhathI AkuLa putrane putrane jANe daSTi AgaLa heya tema huM jouM chuM ane hamezAM A pramANe kahevAthI tene paNa dukhI karuM chuM.' marUdevA mAtAne AvI rIte dukhAkuLa jeI bharatarAjA aMjali jeDI amRtatulya vANIthI be -"he devI ! svairyanA parvatarUpa, vajanA sArarUpa ane mahAsatvajanemAM ziromaNI evA mArA pitAnI jananI thaIne tame A pramANe kheda kema kare che ? pitAjI hAla saMsArasamudra taravAne ekadama udyamavaMta thayA che tethI kaMThe bAMdhelI zilA jevA je ApaNe tene temaNe tyAga karyo che. vanamAM vihAra karanArA teone temanA prabhAvathI zIkArI prANIo paNa jANe pASANanA ghaDelA hoya tema upadrava karavAne samartha thatA nathI. sudhA, tRSA ane Atapa vigere dusaha parISaha karmarUpI zatruone nAza karavAmAM ulaTA pitAjIne sahAyabhUta che. je Apane mArA vacana upara vizvAsa na AvatuM hoya to thoDA ja kALamAM tamane tamArA putrane kevaLajJAna thayAnA utsavanI vArtA sAMbhaLIne pratIti thaze." e ja vakhate chaDIdAre mahArAjA bharatane nivedana karelA yamaka ane zaka nAmanA e puruSe tyAM AvyA. temAMnA camake bharatarAjAne praNAma karI vijJapti karI ke- he de ! Aje purimatAla nagaranA zakaTAnana udyAnane viSe yugAdinAthane kevaLajJAna utpana thai Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 bharata mahArAjAnuM prabhune vaMdanAthe prayANa. saga 3 je. che. AvI kalyANakArI vArtA nivedana karatAM mane jaNAya che ke Apa bhAgyadayavaDe vRddhi pAme che." zamake UMce svare nivedana karyuM ke " ApaNI AyudhazAlAmAM hamaNA caritna utpanna thayuM che." A sAMbhaLI bharatarAya kSaNavAra ciMtAmAM paDyA ke " ahIM pitAjIne kevaLajJAna utpanna thayuM ane ahIM cakra utpanna thayuM, prathama mAre kenI arcA karavI ? paraMtu "vizvane abhaya ApanAra pitAjI kyAM ane prANIone ghAta karanAra cakra kyAM ?" ema vicArI prathama svAmInI pUjAne mATe pitAnA mANasone taiyArI karavA AjJA karI. yamaka ane zamakane egya rIte puSkaLa pAritoSika ApI vidAya karyA ane marudevA mAtAne kahyuM-'de devI ! Apa hamezAM karuNAkSarathI kahetA hatA ke mAre bhikSAhArI ane ekAkI putra dukhanuM pAtra che, paNa have trayanA svAmItvane bhajanAra te tamArA putranI saMpatti juo." ema kahI mAtAjIne gajendra upara ArUDha karyA. pachI jANe mUrti mAna lahamImaya hoya tevAM suvarNa, ratna ane mANikayanA AbhUSaNavALA ghaDA, hAthI, pAyadaLa ane ratha laI mahArAjAe prayANa karyuM. pitAnAM AbhUSaNonI kAMtithI jaMgama teraNane racanArA sainya sahita cAlatA mahArAjA bharate dUrathI uparanA ratnamaya gaDha je. bharate marudevI mAtAne kahyuM- devI ! juo ! A devIo ane devatAoe prabhunuM samavasaraNa karyuM che. pitAjInA caraNakamalanI sevAmAM utsavane pAmelA devatAone A jya jya zabda saMbhaLAya che. he mAtA ! jANe prabhune baMdI hoya tema gaMbhIra ane madhura zabdathI AkAzamAM vAgate duMdubhI AnaMda utpanna kare che. svAmInAM caraNyakamalane vaMdanA karanArA devatAonA vimAnomAM thayela A moTA ghugharIono avAja ApaNe chIe. svAmInA darzanathI harSa pAmelA devatAone meghanI garjanA je A siMhanAda AkAzamAM saMbhaLAya che. grAma ane rAgathI pavitra thayelI A gaMdharvonI gIti jANe prabhunI vANInI dAsI hoya tema ApaNane AnaMda Ape che. pANInA pravAhathI jema kAdava jovAI jAya tema bhAratanuM evuM kathana sAMbhaLavAthI utpanna thayelA AnaMdAzruvaDe marudevAnI daSTimAM vaLelAM paDala jovAI gayAM, eTale pitAnA putranA atizaya sahita tIrtha. karapaNAnI lakSamI potAnAM netravaDe joI. tenA darzanathI thayelA AnaMdavaDe marudevA tanmaya thaI gayAM. tatkALa samakALe apUrvakaraNanA kramathI kSapakazreNimAM ArUDha thai, ATha karmane kSINa karI kevaLajJAnane prApta karI che te ja vakhate AyuSa pUrNa thavAthI) aMtakRtakevaLI thaI svAminI marudevI hastInkaMdha upara ArUDha thayelAM ja avyayapada (mokSa)ne pAmyAM. A avasarpiNamAM marudevA prathama siddha thayAM. temanA zarIrano satkAra karIne devatAoe kSIrasamudramAM nizcita karyuM. tyAMthI A lokamAM mRtakanI pUjA pravaktI. kemake mahAtmAo je kare te AcaraNane mATe kapAya che. mAtA marudevAne mokSa prApta thayela jANuM vAdaLanI chAyA ane sUryanA tApathI mizrita thayelA zarada RtunA samayanI jema harSa ane zekathI bharata rAjA vyApta thayA. pachI rAjyacihnono tyAga karI parivAra sahita page cAlatA temaNe uttara dizAnA dvArathI samavasaraNamAM praveza karyo. tyAM cAreya nikAyanA devatAethI vIMTAI rahelA ane daSTirUpI cakerane caMdra samAna prabhune bharatezvare joyA. bhagavaMtane traNa pradakSiNA daI, praNAma karI, mastake aMjali joDI cakravatI e stuti karavAno AraMbha karyo. - "he akhila jagannAtha ! he vizvane abhaya ApanArA prathama tIrtheza ! he saMsAra Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM. paramAtmAnI dezanA. 111 tAraNa! tame jya pAme. Aje A avasarpiNamAM janmelA lokarUpI padhAkarane sUrya samAna tamArA darzanathI aMdhakArane nAza thaIne prabhAta thayuM che. he nAtha ! bhavya jInA manarUpI jaLane nirmaLa karavAnI kriyAmAM katakanA cUrNa jevI tamArI vANI jayavaMtI varte che. he karuNAnAM kSIrasAgara! je tamArA zAsanarUpI mahArathamAM ArUDha thAya che teone lokAgra (mokSa) dUra nathI. he deva ! niSkAraNa jagatabaMdhuA5 sAkSAta navAmAM Ave che. tethI A saMsArane ame lokAcathI paNa adhika mAnIe chIe. he svAmin ! A saMsAramAM paNa nizcaLa netrevaDe tamArA darzananA mahAnaMdarUpI jharAmAM amane mokSasukhanA svAdane anubhava thAya che. he nAtha ! rAga, dveSa ane kaSAyAdi zatruoe rUMdhelA A jagatane abhayadAna denArA tame uzreSTita kare che ( baMdhanamAMthI choDAve che ). he jagatpata tame tattva jaNAve che. tame mArga batAve che ane tame vizvanI rakSA kare che tethI vizeSa huM tamArI pAse zuM yAcanA karuM ? jeo aneka jAtanA upadrava ane saMgrAmathI parasparanAM gAmo ane pRthvIne laI lenAra che evA A save rAjAo ApanI sabhAmAM paraspara mitra thaIne rahelAM che. tamArI parSadAmAM Avelo A hastI pitAnI zaMDhathI kesarIsiMhanA karane AkarSaNa karI tenA vaDe potAnA kuMbhasthaLane vAraMvAra kaMDayana kare che ( khajavALe che ). A mahiSa anya mahiSanI peThe vAraMvAra snehathI potAnI jihAvaDe A haNahaNatA azvane mArjana kare che. lIlAthI potAnA pUMchaDAne halAvato A mRga UMcA kAna karI ane mukhane namAvI pitAnI nAsikAthI A vAghanA mukhanuM AdmANa kare che (suMghe che.) A taruNa mAjA2 2 AgaLa pAchaLa ane paDakhe potAnA baccAMnI peThe pharatA evA mUSakane AliMgana kare che. A bhujaMga potAnA zarIranuM kuMDALuM karI A nakulanI pAse mitranI peThe nirbhaya thaIne beThA che. he deva! A bIja paNa niraMtaranA viravALA prANIo ahIM nirdhara thaIne rahyA che. A sarvanuM kAraNa tamAre atulya prabhAva che. mahIpati bharata evI rIte jagatpatinI stuti karI anukrame pAchA osarI svagapati iMdranI pAchaLa beTho. tIrthanAthanA prabhAvathI te ejanamAtra kSetranI aMdara koTAnukaTI prANIo nirAbAdapaNe samAyA hatA. te samaye sarva bhASAone sparza karanArI pAMtrIza atizayavALI ane janagAminI vANIthI prabhue A pramANe dezanA devA mAMDI Adhi, vyAdhi, jarA ane mRtyupI seMkaDo jvALAothI AkuLa e A saMsAra sarva prANIone dedIpyamAna agni jevo che. tethI temAM vidvAnoe lezamAtra paNa pramAda kara yukata nathI, kemake rAtrie ullaMghana karavAne gya evA marudezamAM ajJAnI e paNa keNu pramAda kare? aneka jIvAnirUpa Avatta vaDe AkuLa evA saMsArasamudramAM aTana karatA jaMtuone uttama ratnanI peThe A manuSyajanma prApta tha durlabha che. dehada pUravAthI jema vRkSa phaLayukta thAya tema paralakanuM sAdhana karavAthI prANIone manuSyajanma saphaLa thAya che. A saMsAramAM zaTha lokonI vANInI peThe prathama madhura ane pariNAme atyaMta dAruNa viSaye vizvane ThaganArA che. ghaNI UMcAIne aMta jema paDavAmAM che tema saMsAranI aMdara vatatA sarva padArthonA saMgane aMta viyegamAM che. jANe 1 kesarI siMhane paNa zuM heya che. 2 bIlADe 3 uMdara. 4 sapa. 5 neLIye. Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paramAtmAnI dezanA. sarga 3 je. paraspara spardhAthI hoya tema A saMsAramAM prANIone AyuSa, dhana ane yauvana- e sarva nAzavaMta ane javAnI tvarAvALA che. marUdezamAM jema svAdiSTa jaLa na hoya tema A saMsAranI cAre gatimAM kadApi sukhane leza paNa nathI. kSetradevathI duHkha pAmatA ane paramAdhAmIoe kaleza pamADelA nArakIone te kayAMthI ja sukha hoya ? zIta, vAta, Atapa thI temaja vadha, baMdhana ane sudhA vigerethI vividha prakAre pIDA pAmatA tiyAne paNa zuM sukha che ? garbhAvAsa, vyAdhi, jarA, dAridra ane mRtyuthI thatA dukhavaDe AliMgita thayelA manuSyane paNa kayAM sukha che ? paraspara matsara, amarSa, kalaha tathA avana vigere dukhothI devatAone paNa sukhane leza nathI; tathApi jaLa jema nIcI jamIna tarapha jAya che tema prANIo ajJAnathI. vAraMvAra A saMsAranI tarapha ja cAle che, mATe che cetanA(jJAna)vALA bhavijane ! dUdhavaDe sarpanuM piSaNa karavAnI jema tame pitAnA manuSyajanmavaDe saMsAranuM poSaNa karaze nahIM. he vivekIe ! A saMsAranivAsathI utpanna thatAM aneka dukha vicArIne sarva prakAre mokSane mATe yatna kare. narakanA duHkha jevuM garbhAvAsanuM dukha saMsAranI peThe kayAre paNa mekSamAM prApta thatuM nathI. kuMbhInA madhyamAMthI AkarSaNa karatA nArakInA phanI pIDA jevI prasavavedanA mokSamAM kayAre paNa prApta thatI nathI. bahAra ane aMdara nAkhelA zalya jevA ane pIDAnA kAraNarUpa evA Adhi vyAdhio tyAM nathI. yamarAjanI agradUta, sarva prakAranA tejane cAranArI tathA parAdhInapaNAne utpanna karanArI jarA paNa sarvathA tyAM nathI ane nArakI, tiyaca, manuSya tathA devatAonI peThe pharIthI bharAmaNanA kAraNarUpa evuM maraNa paNa mokSamAM nathI. tyAM te mahAAnaMda, advaita ane avyaya sukha, zAzvata sthiti ane kevaLajJAnarUpa sUryavaDe akhaMDa ti che. haMmezAM jJAna, darzana ane cAritrarUpI traNa ujajavaLa ratnanuM pAlana karanAra puruSo ja e mokSane meLavI zake che. temAM jIvAdi tattvane saMkSepathI athavA vistArathI yathArtha avabodha te samyaga jJAna jANavuM. mati, zruta, avadhi, mana:paryava ane kevala evA anvaya sahita bhedathI te jJAna pAMca prakAranuM che. temAM avagrahAdika bhedovALuM tathA bIjA bahagrAhI, abahagrAhI levAnuM ane je Idriya aniMdriyathI utpanna thAya che te matijJAna jANavuM. pUrva, aMga, upAMga ane prakIrNaka sUtro-graMthethI bahu prakAre vistAra pAmeluM ane syA zakhavaDe lAMchita evuM zratajJAna aneka prakAre jANavuM. devatA ane nArakI ane je bhavasaMbaMdhathI utpanna thAya che te avadhijJAna kahevAya che. e kSayaupazama lakSaNavALuM che. ane manuSya, tiryaMca AzrI tenA mukhya cha bheda che. mana 5ryava jJAna anumati ane vipulamatI evA be prakAranuM che, temAM vipulamatInuM vizuddha ane apratipAtapAvaDe jANI levuM. samasta dravya-paryAyanA viSayavALuM, vizvAcana samAna, anaMta, eka ane IdrinA viSaya vinAnuM jJAna te kevaLajJAna kahevAya che. zAstrokata tattvamAM ruci te zraddhA kahevAya che. te zraddhA(samakita) svabhAvathI ane gurunA upadezathI ema be prakAre prApta thAya che. anAdi anaMta saMsAranA AvartamAM prANIone jJAnAvaraNI, dazanAvaraNuM, vedanI ane aMtarAya nAmanA karmonI utkRSTa sthiti trIza kaTAkedI sAgaropamanI che. zetra ane nAmakarmanI sthiti vIza kaTAkedI sAgarepanI che ane mohanIya karmanI sthiti sitera kaTAkedI sAgaropamanI che, Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1luM paramAtmAnI dezanA. 13 anukrame phaLanA anubhavathI te sarva karmI parvatamAMthI nIkaLelI nadImAM athaDAte athaDAto paththara geLa thaI jAya te nyAyavat pitAnI meLe kSaya pAme che. e pramANe kSaya thatAM karmanI anukrame ogaNatrIza, egaNIza ane ogaNetera koTAnukaTI sAgarepamanI sudhInI sthiti kSaya pAme ane deze UNI (kAMIka ochI) eka keTAnukeTI sAgaropamanI sthiti bAkI rahe tyAre prANu yathApravRttikaraNuvaDe graMthI dezane prApta thAya che.. rAgadveSanA dukhe bhedI zakAya evA pariNAma te graMthI kahevAya che. te kASThanI gAMTha jevI hue che ane ghaNuM ja daDha hoya che. kinArA samIpe AveluM vAyuprerIta vahANa jema samudramAM pAchuM jatuM rahe tema rAgAdike perelA keTalAeka ja graMthIne bhedyA vinA ja saMthI samIpathI pAchA phare che. keTalAka prANIo mAgamAM khalanA pAmelA saritAnA jaLanI paDe koI prakAranA pariNAmavizeSathI tyAM ja virAma pAme che. ke prANIo jemanuM bhaviSyamAM bhadra thavAnuM hoya che teo apUrvakaraNavaDe pitAnuM vIrya pragaTa karIne heTA mArgane ullaMghana karanArA patha leke jema ghATanI bhUminuM ullaMghana kare tema te duSya graMthIne tatkALa bhedI nAkhe che. pachI keTalAeka cAre gativALA prANIo anivRttikaraNavaDe aMtarakaraNa karIne mithyAtvane virala karI aMtamuhUtta mAtra samyak darzanane pAme che. te naisargika (svAbhAvika) samyaka zraddhAna kahevAya che. gurunA upadezanA AlaMbanathI bhavya prANIone je samakti utpanna thAya che te gurunA adhigamathI thayeluM samakti kahevAya che. samakitanA aupazAmaka, sAsvAdana, kSApazamika, vedaka ane kSAyika evA pAMca prakAra che. jenI kamabaMthI bheda pAmelI che evA prANIne je samaktine lAbha prathama aMta hu mAtra thAya che te opazamika samakita kahevAya che, temaja upazama zreNinA vegathI jeno meha zAMta thayuM hoya evA dehIne mehanA upazamathI utpanna thAya te paNa o5zamika samakti kahevAya che. samyabhAvano tyAga karIne mithyAtvanI sanmukha thayelA prANIne anaMtAnubaMdhI kaSAyane udaya thatAM, utkarSathI cha AvaLI paryata ane jaghanyathI eka samaya samakitanA pariNAma rahe te sAsvAdana samakita kahevAya che. mithyAtva mohanIno kSaya ane upazama thavAthI utpanna thayeluM trIjuM sAcopazobhika samakita kahevAya che, te samakita mehanInA udaya pariNAmavALA prANIne thAya che. vedaka nAmanuM cothuM samakti, kSapaka bhAvane prApta thayelA, anaMtAnubaMdhI kaSAyanI cokaDI kSaya thayelA, kSAyaka samitinI sanmukha thayelA, mithyAtva mehanI ane mizra mehanI samyak prakAre jemanI kSaya pAmI che evA ane samakti mehanInA chellA aMzane bhegavanArA prANIne prApta thAya che. sAte prakRtine kSINa karanArA ane zubha bhAvavALA prANIne kSAyika nAmanuM pAMcamuM samakita prApta tha che. samati darzana guNathI recaka, dIpaka ane kAraka evA nAmathI traNa prakAranuM che. temAM zAstrokata tatvamAM hetu ane. udAharaNa vinA je daDha pratIti utpanna thAya te recaka samati, je bIjAonA samakitane pradIpta kare te dIpaka samakita ane je saMyama tathA tapa vigerene utpanna kare te kAraka samakita kahevAya che. te samakita-zama, saMvega, nirveda, ( 1 anaMtAnubaMdhI kaSAyanI cA prakRti ane samati mehanI, mizramehanI ane mithyAtva mehanI e gaNuM maLIne sAta prakRti jANavI. A - 15. Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavaMtanI dezanA-cAritranuM varNana. sarga trije. anukaMpA ane Astika e pAMca lakSaNethI sArI rIte oLakhAya che. anaMtAnubaMdhI kaSAyane udaya na thAya te zama kahevAya che. athavA samyapha prakRtithI kaSAyanA pariNAmane jevuM te paNa zama kahevAya che. karmanA pariNAma ane saMsAranI asAratAne ciMtavatA puruSane viSayomAM je vairAga thAya te savega kahevAya che. saMvegavALA puruSane "sa sAravAsa kArAgRha che ane svajana che te baMdhana che' e je vicAra thAya te niveda kahevAya che. ekedriya vigere sarva prANuone saMsArasAgaramAM DUbavAthI thatA kalezane joI hRdayamAM AdratA, temanA duHkhathI dukhIpaNuM ane te duHkhanivAraNanA upAyamAM yathAzakita pravRtti karavI te anukaMpA kahevAya che. bIjAM tattvo sAMbhaLatAM chatAM paNa Ahata tattvamAM AkAMkSA rahita pratipatti rahevI te Astikya kahevAya che. evI rIte samyagadarzana varNaveluM che. tenI kSaNavAra paNa prApti thatAM pUrvanuM je matiajJAna hoya che te parAbhava pAmIne mati jJAnapaNAne pAme che, zrutajJAna parAbhava pAmIne zrutajJAnapaNuM pAme che ane virbhAgajJAna parAbhava pAmIne avadhijJAnanA bhAvane pAme che. sava sAvadhogane tyAga te cAritra kahevAya che. te ahiMsAdika vratanA bhedathI pAMca prakAre kahela che. ahiMsA, satya, acaurya, brahmacarya ane aparigraha e pAMca vrate pAMca pAMca bhAvanAo yukta thavAthI mokSane arthe thAya che. pramAdanA yogathI trasa ane sthAvara jIvana jIvitane nAza na karavo e ahiMsA vrata kahevAya che. priya, hitakArI ane satya vacana bolavuM te sukRta(satya) vrata kahevAya che, apriya ane ahitakArI satya vacana paNa asatya samAna jANavuM. adatta vastunuM grahaNa na karavuM te asteya vrata kahevAya che, kemake dravya e mANasanA bahir prANu che tethI te haraNa karanAra puruSa tenA prANune haraNa kare che ema jANavuM. divya (vaikriya) ane audArika zarIravaDe abrahmacarya sevanane mana, vacana ane kAyAthI karavuM, karAvavuM ane anumodavuM e traNa prakAre tyAga kare tene brahmacarya vrata kahyuM che; tenA aDhAra bheda thAya che. sarva padArtho uparathI moha(mUccha)no tyAga kare te aparigraha vrata kahevAya che, kemake mohathI achatI vastumAM paNa cittane viplava thAya che. yatidharmamAM anurakta evA yatIdrone A pramANe sarvathI cAritra kahyuM che ane gRhasthane dezathI cAritra kahyuM che. samakitamULa pAMca aNuvrata, traNa guNavrata ane cAra zikSAtrata-e pramANe gRhasthonA bAra vrata che. buddhivaMta puruSe paMgu, kuchI ane kuNitva vigere hiMsAnA phaLa joI nira parAdhI trasa jaMtuonI hiMsA saMkalpathI cheDI devI. manmanapaNuM, kAhalapaNuM, muMgApaNuM, mukharoga-e asatyanA phaLa jeI, kanyA alIka vigere pAMca moTA asatya cheDI devAM. kanyA, gAya ane bhUmi saMbaMdhI asatya, thApaNa oLavavI ane khoTI sAkSI pUravI e pAMca sthUlAmeTA) asatya kahevAya che. durbhAgya, kAsIdu, dAsatva, aMgane che ane daridratA e adattAdAna(cerI)nA phaLa jANI la cauryano tyAga kare. napuMsakapaNuM ane Idriyano cheda e abrahmacaryanAM phaLa jANuM, sadbuddhivaMta puruSe svImAM saMtuSTa thaI parastrIne tyAga karavo. asaMtoSa, avizvAsa, AraMbha ane duHkha-e sarve parigrahanI mUcchanA phaLa jANI parigrahanuM pramANu karavuM. (e pAMca aNuvrata kahevAya che.) daze dizAmAM "nirNaya karelI sImAnuM ullaMghana na karavuM te digvirati nAme prathama guNavrata kahevAya che, Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM puMDarIka vigeree svIkArela dIkSA. 115 jemAM zaktipUrvaka bhAga upabheganI saMkhyA karAya te gopAgamamANa nAme bIjuM guNavrata kahevAya che. ArtA, raudra-e be apadhyAna, pApakarmane upadeza, hiMsaka adhika ranuM ApavuM tathA pramAdAcaraNa-e cAra prakAre anarthadaMDa kahevAya che. zarIrAdi arthadaMDanA pratipakSIpaNe rahela anarthadaMDano tyAga kare te trIjuM guNavrata kahevAya che. A ane rodra dhyAnane tyAga karIne tathA sAvadya kamane choDI daI muhurtA(be ghaDI) sudhI samatA dhAraNa karavI te sAmAyika vrata kahevAya che. divasa ane rAtri saMbaMdhI digadgatamAM parimANuM kareluM hoya tenuM saMkSepana karavuM te dazAvakAzika vrata kahevAya che. cAra parvazIne divase upavAsa vigere tapa kara, kuvyApAra(saMsAra saMbaMdhI vyApAra)no tyAga karavo, brahmacarya pALavuM ane bIjI snAnAdika kriyAne tyAga kare te pauSadhabata kahevAya che. atithi(muni)ne caturvidha AhAra, pAtra, vastra ane sthAna(upAzraya)nuM dAna karavuM te atithisaMvibhAga nAme vrata kahevAya che. mekSanI prAptine mATe yati ane zrAvakoe samyak evA traNa ratnonI haMmezAM upAsanA karavI." A pramANenI dezanA sAMbhaLIne tarata ja bhAratanA putra RSabhasene prabhune namaskAra karI vijJapti karI-svAmin ! kapAyarUpI dAvAnalathI dAruNa evA A saMsArarUpI arayamAM Ape navIna meghanI jema advitIya tattvAmRta varasAvyuM che. he jagatpati! jema DUbatA mANasone vahANa maLe, tRSitajanene pANInI paraba maLe, zItA janene agni maLe, tApAtta janene vRkSanI chAyA maLe, aMdhakAramAM magna thayelAne dIva maLe, daridrIne nidhAna maLe, viSa pIDitane amRta maLe, rogI janene auSadhi maLe, duSTa zatruoe AkrAMta karelA lekene killAne Azraya maLe-tema saMsArathI bhaya pAmelA prANIone tame prApta thayA che; | mATe he dayAnidhi ! rakSA kare, rakSA kare. pitA, mAtA, bhrAtA, bhatrIjA ane bIjA sva jane, jeo A saMsArabhramaNamAM eka heturUpa che ane tethI ahitakArI hoya tevA che teonI zuM jarUra che? he jagatazaraNya ! he saMsArasamudramAMthI tAranAra ! meM te Apane Azraya karyo che mATe mane dIkSA Apo ane mArA upara prasanna thAo." e pramANe kahIne trakaSabhasene bharatanA bIjA pAMcaze putra ane sAtaze pautranI sAthe vrata grahaNa karyuM. suraasuroe karela prabhune kevaLajJAnamahimA jaIne bharatanA putra maricie paNa vrata grahaNa karyuM. bharate AjJA ApavAthI brAhmIe paNa vrata grahaNa karyuM, kemake laghukamavALA chAne ghaNuM karIne gurune upadeza zAkSImAtra ja hoya che. bAhubalie mukta karelI suMdarI paNuM vrata grahaNa karavAnI IcchA dharAvatI hatI, paNa bharate niSedha karyo eTale te prathama zrAvikA thaI. prabhune samIpe bharate zrAvakapaNuM aMgIkAra karyuM, kemake bhegakarma bhagavyA sivAya vrata(cAritra) prApta thatuM nathI. manuSya, tiryaMca ane devatAenI parSadAmAMthI koIe vrata grahaNa karyuM, kaI zrAvakatva pAmyA ane keIe samakita dhAraNa karyuM. pelA rAjatApamAMthI kaccha ane mahAkaccha sivAya bIjA sarvee svAmInI pAse AvI punaH harSapUrvaka dIkSA aMgIkAra karI. RSabhasena(puMDarIka) vigere sAdhuo, brAhyI vigere sAdhvIo, bharata vigere zrAvake ane suMdarI vigere zrAvikAoema catavidha saMghanI vyavasthA tyArathI zaru thaI je adyApi sudhI dharmanA eka zreSTha gRharUpa thaIne prarvate che. te samaye prabhu gaNadharanAmakarmavALA aSabhasena vigere corAzI saddabuddhivAna Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bali-haNa. saga 3 je. sAdhuone sarva zAstra jemAM samAyelA che evI utpAda, vigama ane protra e nAmanI pavitra tripadIne upadeza karyo. te tripadIne anusAre temaNe anukrame catudaza pUrva ane dvAdazAMgI racI. pachI devatAothI vIMTAyelA IMdra divya cUrNathI bharela eka thALa laIne prabhunA caraNa pAse UbhA rahyA, eTale bhagavaMte ubhA thaIne anukrame temanI upara cUrNakSepa karIne sUtrathI, arthathI, sUtrArthathI, dravyathI, guNathI, paryAyathI ane nayathI temane anuga anujJA ApI tathA gaNunI anujJA paNa ApI. tyAra pachI devatA, manuSya ane temanI strIoe duMdubhInA dhvanipUrvaka teonI upara taraphathI vAsakSepa karyo. meghanA jaLane grahaNa karanArA vRkSanI jema prabhunI vANIne grahaNa karanArA save gaNadhare aMjali joDIne UbhA rahyA. pachI bhagavaMte pUrvavat pUrvAbhimukha siMhAsane besI punaH zikSAmaya dharmadezanA ApI. te vakhate prabhurUpI samudramAMthI utpanna thayelI dezanArUpI uddAma velAnI maryAdA sadeza prathama pauruSI pUrI thaI. ' e samaye akhaMDa tirA rahita ane ujajavaLa zAlathI banAvele, cAra prastha eTale ane thAlamAM rAkhela bali samavasaraNanA pUrva dvArathI aMdara lAvavAmAM AvyuM. devatAoe temAM sugaMdhI nAkhI bamaNe sugaMdhI karyo hato, pradhAna puruSoe tene upADeluM hatuM, bharatezvare karAvela hatuM ane tenI AgaLa thatAM duMdubhInA niSathI dizAonA mukhabhAga pratiSita thaI rahyA hatA. tenI pAchaLa maMgala gIta gAtI gAtI strIo cAlatI hatI. jANe prabhunA prabhAvathI utpanna thayela puNyarAzi hoya tema te pauralokathI cotarapha AvRtta thayeluM hatuM, pachI jANe kalyANarUpI dhAnyanuM bIja vAvavAne mATe hoya tema te baline prabhunI pradakSiNA karAvIne uchALavAmAM Avyo. meghanA jaLane jema cAtaka grahaNa kare tema AkAzamAMthI paDatA te balinA ardhabhAgane devatAoe aMtarIkSamAM ja grahaNa karyo ane pRthvI upara paDayA pachI tene ardha bhAga bharatarAjAe grahaNa karyo ane avazeSa rahe te zetrIonI jema lekee vaheMcI lIdhA. te balinA prabhAvathI pUrve thayelA re nAza pAme pharIthI cha mAsa pata navA roga utpanna thatA nathI. pachI siMhAsanathI uDI prabha uttara dvAranA mArgamAMthI bahAra nIkaLyA. padmakhaMDanI AsapAsa jema bhamarAo pharI vaLe tema sarva IMdra te vakhate sAthe cAlyA. ratnamaya ane suvarNamaya vapranA madhyabhAgamAM izAnakhUNe rahelA devadAmAM prabhu vizrAma levAne beThA. te samaye gaNudharemAM mukhya evA kaSabhasene bhagavaMtanA pAdapITha upara besI dharmadezanA devA mAMDI; kemake svAmIne khedamAM vineda, ziSyanuM guNadIpana ane baMne tarapha pratIti e gaNadharanI dezanAnA guNa che. jyAre gaNudhara dezanAthI virAma pAmyA tyAre sarve prabhune praNAma karI potapotAne sthAne gayA. A pramANe tIrtha utpanna thatAM gomukha nAmane eka yakSa prabhunI pAse rahenAra adhiSThAyaka che. tene jamaNI bAjunA be hAthamAMthI eka varadAna cihnavALe hatuM ane ekamAM uttama akSamALA zobhatI hatI, DAbI bAjunA be hAthamAM bIruM ane pAza hatA. suvarNanA je tene varNa hatuM ane hAthInuM tene vAhana hatuM. temaja rASabhadeva prabhunA tIrthamAM temanI pAse rahenAra eka praticakA(cakrezvarI) nAme zAsanadevI thaI. suvarNanA jevI tenI kAMti hatI ane garUDa upara tenuM Asana hatuM, tenI jamaNI cAra bhujAomAM varaprada cihna, bANu, cakra ane pAza hatA ane DAbI cAra bhujAomAM dhanuSa, vajA, cakra ane aMkuza hatA. Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM cakranuM pUjana. 117 pachI nakSatrothI parivRta caMdranI jema maharSiothI parivRta bhagavaMte tyAMthI anya sthAnake vihAra karyo. jANe bhakitathI hoya tema prabhune mArgamAM jatAM vRkSe namatA hatA, kaMTaka adhamukha thatA hatA ane pakSIo pradakSiNA detA hatA. vihAra karatA prabhune Rtu, iDhiyArthI ane vAyu anukULa thatA hatA. jaghanya temanI pAse keTI de rahetA hatA. jANe bhavAMtaramAM utpanna thayelA karmono cheda karatA joIne bhaya pAmyA hoya tema jagatpatine keza, smazu ane nakha vadhatA nahetA: prabhu jyAM jatA tyAM vaira, marakI, Iti, avRSTi, dubhikSa, ativRSTi, svacakra tathA paracakrathI thate bhaya-e upadrave thatA nahatA. evI rIte vizvane vismaya karanArA atizayethI yukata thaIne saMsAramAM bhamatA jIvone anugraha karavAmAM eka buddhivALA te nAbheya bhagavaMta vAyunI peThe pRthvI upara apratibaddhapaNe vihAra karavA lAgyA. ityAcArya zrIhemacaMdraviracite triSaSThizalAkApurUSacarite mahAkAvye prathamaparvaNi bhagavadIkSA, chAsthavihAra, kevalajJAna, samavasaraNa cAvo nA tRtIyaH sa ne rU *********ii caturtha sarga. ********** -A- have ahIM atithinI peThe cakrane mATe utkaMThIta thayelA bharatarAjA vinItAnagarInA madhya mAge thaIne AyudhAgAramAM AvyA. tyAM cakranuM avalokana thatAM ja mahIpatie tene praNAma karyA; kemake kSatrIo astrane pratyakSa adhidevatA mAne che. bhArate morapIMchI grahaNa karI cakranuM mArjana karyuM, je ke evA suMdara cakraratnanI upara ja hatI nathI te paNa bhakatanuM te kattavya che. pachI pUrvasamudra jema udaya pAmatA sUryane snAna karAve tema mahArAjAe pavitra jaLathI cakrane snAna karAvyuM. mukhya gajapatinA pRSTha bhAganI peThe tenA upara gazIrSa caMdananA pUjya sUcaka tilaka karyA. pachI sAkSAt jayalakSamInI peThe puSpa, gaMdha, vAsacUrNa, vastra ane AbhUSaNethI tenI pUjA karI, tenI AgaLa rUpAnA taMdula vaDe aSTa maMgaLa AlekhyA ane te judA judA maMgaLathI ATha dizAnI lahamIne veSTita karI dIdhI. tenI pAse pAMca varNanA pupene upahAra dharIne pRthvIne vicitra varNavALI karI ane zatruonA yazane dahana karavAnI peThe divya caMdanakaramaya uttama dhUpa dahana karyo. pachI cakradhArI bharatarAjAe cakrane traNa pradakSiNA karI, gurunI peThe avagrahaMthI sAta ATha pagalAM pAchA cAlyA ane jema pitAne keI nehI mANasa namaskAra kare tema mahArAjAe DAbA goThaNanuM AkuMcana karI jamaNe DhIMcaNa pRthvI upara mUkI cakrane namaskAra karyo. pachI tyAMja nivAsa karI pite jANe sAkAra harSa hoya tema pRthvIpatie cakrane aSTAnDikA utsava karyo. bIjA paNa dhanADhya lekee cakranI pUjAno utsava karyo; kemake pUjita mANase jenI pUjA kare tene bIjuM keNu na pUche ? - pachI te cakranA digvijyarUpa upagane grahaNa karavAnI IcchAvALA bharatarAjAe maMgaLasnAna mATe snAnagRhamAM praveza karyo. AbharaNe utArIne ane snAnacita vastra dhAraNa Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 bharata mahArAjAnuM digvijaya mATe prayANa. saga . karIne mahArAjA snAnasiMhAsana upara pUrvAbhimukhe beThA eTale madana karavA lAyaka ane na karavA lAyaka sthAnane jANanArA ane kaLAvALA saMvAhaka mardana (karanAra) puruSoe devavRkSanA puSpamakaraMdanI jevA sabaMdhI sahaapAka pramukha telathI mahArAjAne atyaMgana karyuM. mAMsa, . asthi, tvacA ane mane sukha ApanArI cAra prakAranI saMvAhanAthI ane mRdu, madhya tathA daDha evA traNa prakAranA hastalAghavathI teoe rAjAne sArI rIte saMvAhana karyuM. pachI teoe AdarzanI peThe azlAna kAMtinA pAtrarUpa te mahIpatine sUkSma evA divya cUrNathI udvartana karyuM (pIThI coLI ). te vakhate UMcI nALavALA vIne kamaLavALI lAvaNyavApikA jevI zobhatI keTalIka strIo suvarNanA jaLakuMbha dhAraNa karIne UbhI rahI hatI, keTalIka strIo jANe jaLa, ghanarUpa thaI kalazane AdhArarUpa thayela hoya evI rIte dekhAtA rUpAnA kaLaze laIne UbhI hatI; keTalIeka strIoe potAnA suMdara hAthamAM lIlAma nIlakamalanI bhrAMtine ApanArA IMdranIlamaNinA kuMbhe lIdhA hatA. ane keTalIeka sunna bAlAoe pitAnA nakharananI kAMtirUpI jaLathI adhika zobhA pAmatA divya ratnamaya kuMbha lIdhA hatA. e sava aMganAoe devatAo jema jineMdrane navarAve tema anukrame sugaMdhI ane pavitra jaLadhArAthI dharaNapatine snAna karAvyuM, snAna karIne rAjAe divya vilepana karAvyuM ane jANe dizAonA AbhAsa hoya tevA ujajavaLa vastro paheryA. pachI jANe yazarUpI vRkSane navIna aMkura hoya tema lalATapaTTamAM mAMgalyamaya caMdananuM tilaka teNe dhAraNa karyuM. AkAzamAga jema moTA tArAonA samUhane vahana kare tema pitAnA yazapuMja jevA ujajavaLa muktAmaya alaMkAra dhAraNa karyA ane kalazavaDe jema prAsAda zobhe tema pitAnA kiraNethI sUryane lajjita karanAra mugaTavaDe te zobhita thaye. vArAMganAonA karakamalathI vAraMvAra ullepa thatAM ane karNane AbhUSaNarUpa thayelA be cAmarothI te virAjavA lAgyo, lakSamInA sadanarUpa kamalane dhAraNa karanArA padmadrahavaDe karI jema cUlahimavaMta parvata zobhe tema suvarNanA kaLazane dhAraNa karanArA veta chatrathI te zAbhavA lAgyo ane jANe haMmezAM pAse rahenArA pratihAre hoya tevA seLa hajAre yakSe bhakta thaI tenI AsapAsa vIMTAI rahyA pachI iMdra jema airAvaNa upara ArUDha thAya tema UMcA kuMbhasthaLarUpa zikharathI dizAmukhane AcchAdana karanArA kuMjaratna upara te ArUDha thayA. tatkALa utkaTa maThanI dhArAothI jANe bIje megha hoya jema te jAtivaMta hastIe meTI garjanA karI; jANe AkAzane pallavita karatA hoya tema hAtha UMcA karI baMdivaMde ekI sAthe jaya jaya zabda karyo, jema vAcALa gAyaka puruSa anya gAyana karanArIone gavarAve tema UMcA zabda karato duMdubhi dizAone nAda karAvavA lAgyo ane sarva sainikone belAvavAnA kAmamAM dUtarUpa thayelA bIjA maMgalamaya zreSTha vAjitre paNa vAgavA lAgyA, jANe dhAtu sahita parvato hoya tevA siMdurane dhAraNa karanArA hAthIethI aneka rUpe thayelA revaMta azvanA bhramane karAvanArA aneka azvothI, pitAnA mane ratha hoya tevA vizALa rathI ane jANe vaza karelA siMha hAya tevA parAkramI pAyadaLothI alaMkRta thayelA mahArAjA bharatezvare jANe sainyathI UDelI rajavaDe dizAone vasavALI karatA hoya tema pUrva dizA tarapha prayANa karyuM. te samaye AkAzamAM pharatA sUryanA biMba jevuM, sahastra yakSee adhiSThita kareluM Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM. bharata mahArAjAnuM digavijaya mATe prayANa 119 cakaratna sainyanI AgaLa cAlyuM. daMDaratna dhAraNa karanAra suSeNa nAme senAnIratna azvaratna upara ArUDha thaI cakanI peThe AgaLa cAlyo. jANe sarva zAMtikavidhimAM dehadhArI zAMtimatra hoya te pureDitaratna rAjAnI sAthe cAlyo. jaMgama annazALA jevuM ane sainyane mATe dareka mukAme divya bhejana utpanna karavAmAM samartha evuM gRhapatiratna vizvakarmAnI peThe rakadhavAra(paDAva) vigere karavAne satvara samartha vadbhakiratna ane cakravatInA sava skaMdhAvAra pramANa vistAra pAmavAnI zakitavALA hovAthI adbhuta evAM carmaratna ane chatraratna e sarva mahArAjAnI sAthe cAlyA. kAMtivaDe sUrya caMdranI peThe aMdhakArane nAza karavAmAM samartha evA maNi ane kAMkiNI nAme be ratna paNa cAlyAM ane suraasuranA uttama astranA sArathI banAvyuM hoya tevuM prakAzita kharatna paNa narapatinI sAthe cAlavA lAgyuM. sainya sahita cakravatI bharatezvara pratihAranI jema cakane anusarIne mArge cAlyA te vakhate jatiSIonI peThe anukULa pavane ane anukULa zukanee teno sarve prakAre digvijaya sUcavyuM. kheDUta haLa vaDe pRthvIne sarakhI kare tema sainyanI AgaLa cAlatAM suSeNa senAnI daMDaratnathI viSama rastAne sama karato jato hato. senAnA cAlavAthI UDelI rajavaDe durdina thayeluM AkAza ratha ane hastIo uparanI patAkArUpa bagalIo vaDe zobhatuM hatuM. jeno chevaTa bhAga levAmAM Avato nathI evI cakravatInI senA akhalita gativALI bIjI gaMgAnadI hoya tevI jaNAtI hatI. divijayanA utsavane mATe ratha citkAra zabdothI, ghaDAo haNahaNATathI ane hAthIo gajenAthI paraspara tvarA karavA lAgyA hatA. sainyathI raja uDatI hatI. te paNa azvAronAM bhAlAM tenI aMdara caLakatA hatAM, tethI jANe AcchAdana karelAM sUryakiraNane te hasatAM hoya ema jaNAtuM hatuM. sAmAnika devatAoe vITelA iMdranI jema mugaTadhArI ane bhakitavALA rAjAothI vITAcele rAjakuMvara bharata madhyabhAgamAM zobhato hato. pahele divase cakre eka ceAjana paryaMta cAlIne sthiti karI (UbhuM rahyuM) te prayANanA anumAnathI tyArathI jana mApa pratya". haMmezAM eka eka ejananA mAnathI prayANa karatA bharatarAjA keTaleka divase gaMgAnA dakSiNa taTa samIpe AvI pahoMcyA. mahArAjAe gaMgAnA taTanI vizALa bhUmine paNa potAnA sanyanA judA judA nivAsethI sAMkaDI karIne vizrAma karyo. te vakhate gaMgAnadInA taTanI bhUmi varSARtunA kALanI mAphaka hastIonA jharatA madajaLathI paMkila thaI gaI. megha jema samudramAMthI jaLane grahaNa kare tema jAhnavInA nirmaLa pravAhamAMthI uttama hastIo svecchAthI jaLa grahaNa karavA lAgyA; ati capaLapaNAthI vAraMvAra ketA azvo gaMgAnA taTamAM taraMganA bhramane ApavA lAgyA ane ghaNA zramathI gaMgAnI aMdara praviSTa thayelA hAthI, ghoDA, mahiSa ane sAMDhaDAo te uttama saritAne jANe cetarapha navina jAtinA masyavALI hoya tevI karavA lAgyA, pitAnA taTanI upara rahelA rAjAne jANe anukuLa thatI hoya tema gaMgA nadI pitAnA uchaLatA taraMganAM biMduothI zIdhrapaNe sainyanA zramane haraNa karavA lAgI. mahArAjanI meTI senAe sevelI gaMgA nadI zatruonI kIrtinI peThe kRza thavA lAgI. bhAgirathInA tIra upara UgelAM devadAranAM vRkSo sainyanA gajapatione mATe yatna vinAnAM baMdhanasthAna thaI paDyAM.. Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 gaMgAnA kinAre paDAva. saga 4 the. hastIonA mahAvate hastIone mATe pIpaLA, salukI, karNikAra ane udbaranA pane kuhADAthI kApatA hatA. pitAnA UMcA karNapaddhothI jANe teraNa karatA hoya tema paMktirUpe bAMdhelA hajAre ghoDAo zobhatA hatA. azvapALe baMdhunI peThe maTha, maga, caNA ane java vigere laI vegathI azvonI pAse dharatA hatA. mahArAjAnI zibira (chAvaNI) mAM vinItAnagarInI peThe kSaNavAramAM ceka, trika ane dukAnanI paMktio thaI gaI hatI. gupta, mahetA ane sthUla evA suMdara taMbUomAM sArI rIte rahelA sainyanA loke pitAnA pUrvanA mahelane paNa saMbhAratA nahotA. khIjaDI, beraDI ane varcyulanI jevA kAMTAvALA vRkSane cuTanArA UMTe sainyanuM kaMTaka-rodhananuM kAra karatA hoya tevA jaNAtA hatA. svAmInI AgaLa bhratyenI peThe khaccare jAhnavInA retIvALA tIramAM pitAnI cAlane calAyamAna karatA ALoTatA hatA. keI kASTa lAvatA hatA, keI saritAnuM jaLa lAvatA hatA, keI dUrvAnA bhAra lAvatA hatA ane keI zAka phaLAdika lAvatA hatA. keI cUlya khAtA hatA, jemAM zALA khAMDatA hatA, keI agnine prajavalita karatA hatA, keI bhAta rAMdhatA hatA, keI gharanI jema eka tarapha nirmaLa jaLathI snAna karatA hatA, ke snAna karI sugaMdhI dhUpathI zarIrane pUpita karatA hatA, keI prathama padAtione jamADI pachI pite vecchAe bhajana karatA hatA, keI strIo sahita potAnA aMgane vilepana karatA hatA. sarva artha jemAM lIlAmAtramAM prApta thaI zake che evI cakravatInI chAvaNImAM kaI paNa bhaNasa potAne kaTakamAM AvelA mAnatA na hatA. tyAM eka aherAtra nirgamana karyA pachI prAtaHkALe prayANa karyuM ane te divase paNa eka jana cAlanArA cakranI pAchaLa cakravatI paNa teTaluM ja cAlyA. e pramANe hamezAM eka jana pramANe cakranI pAchaLa prayANa karatA cakravatI mAgadhatIthe pahoMcyA. tyAM pUrva samudranA taTa upara mahArAjAe nava jana vistAramAM ane bAra yejana dIrghapaNumAM skadhAvAra (lazkarane paDAva) karyo. vaddhakirane tyAM sava sanya mATe AvAsa banAvyA ane dharmarUpI hastInI zALArUpa pauSadhazALA paNa karI. kezarIsiMha jema parvata uparathI utare tema mahArAjA bharata te pauSadhazALAmAM anuSThAna karavAnI IcchAthI hastInA rakaMdha uparathI utaryA. saMyamarUpI sAmrAjayalakSamInA siMhAsana je darbhane navIna saMthAre tyAM cakravartIe pAtharyo. hadayamAM mAgadhatIthakumAra devane dhArIne temaNe artha-siddhinA AdidvArarUpa aSTama bhakata (aThThama) ne tapa karyo. pachI nimaLa vastra dhAraNa karI, anya vastra, phUlanI mALA ane vilepana tyAga karI, zastrane choDI daI, puNyane piSaNa karavAmAM auSadha samAna pauSadhavrata grahaNa karyuM. avyaya padamAM jema siddha rahe tema te darbhanA saMthArA upara pASadhavatI mahArAjA jAgrata ane kriyArahitapaNe rahyA. aSTamane aMte pauSadhavata pUrNa karI (pArI), zaradaRtunA vAdaLAmAMthI jema sUya nIkaLe tema adhika kAMtivALA bharata rAjA pauSadhAgAramAMthI nIkaLyA. pachI sarva arthane prApta thayelA nRpatie snAna karIne balividhi karyo. kemake yathArtha vidhine jANanArA puruSa vidhine bhUlI jatA nathI. pachI pavananI jema vegavALA ane siMhanI jevA dhIra aothI lA suMdara rathamAM uttama rathI bharatarAya ArUDha thayA. jANe cAlate prAsAda hoya tevA te ratha upara UMcI patAkAvALo vajastaMbha hato, zastrAgAranI peThe aneka zreNithI te vibhUSita hatuM ane jANe Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM. bharata mahArAjAne aThThama tapa. 111 cAra dizAnI vijayalakamIne bolAvavAne mATe rAkhI hoya tevI TahukAra zabda karatI cAra ghaMTAo te rathanI sAthe bAMdhelI hatI. tarataja IMdranA sArathi mAtalinI jema rAjAnA bhAvane jANanArA sArathie rahimanuM cAlana karIne ghoDAne haMkAryA. mahAhastIrUpI girivALe, moTA zakaTarUpI makaranA samUhavALo, capaLa azvarUpI kallolavALo, vicitra zastrarUpI bhayaMkara sarpovALe, uchaLatI pRthvInI rajarUpI velAvALe ane rathanA nirdoSarUpI garjanAvALo jANe bIje samudra heya e te rAjA samudranA taTa upara Avyo, pachI masyasamUhanA Arave karIne jemAM jaLane nirdoSa vRddhi pAme che evA te samudramAM cakravattI e rathanI nAbhi (dharA) sudhI jaLamAM rathane praveza karAvyo. pachI eka hAtha dhanuSanA madhyabhAgamAM rAkhI eka hAtha paNachane cheDe rAkhI paNacha caDAvIne paMcamInA caMdrane anusaranAruM dhanuSa karyuM ane potAnA hAthathI jarA dhanuSanI paNacha kheMcIne jANe dhanurvedane Adya oMkAra hoya te UMce prakAre TaMkAra karyo. pachI pAtALadvAramAMthI nIkaLatA nAganI jevuM pitAnA nAmathI aMkti thayeluM eka bANa bhAthAmAMthI grahaNa karyuM. siMhanA kaNa jevI muSTivaDe khaDAnA agrabhAgathI tene pakaDI rAkhIne zatruomAM vajadaMDa samAna te bANa paNucha sAthe joDI dIdhuM. senAnA karNabhUSaNarUpa padmanA nALavAnI tulanAne dhAraNa karatuM te suvarNamaya bANa cakravatIe karNa sudhI AkarSaNa karyuM. mahIpatinA nakharanA prasAra pAmatAM kiraNethI te bANa jANe pitAnA sahedarathI vIMTAI rahyuM hoya tema zebhatuM hatuM. AkarSaNa karelA dhanuSanA aMtarabhAgamAM raheluM te pradIpta bANa mRtyunA phADelA mukhanI aMdara caMcaLa jaNAtI jihAnI lIlAne dhAraNa karatuM hatuM. te dhanuSanA maMDaLanA bhAgamAM rahela madhya lokapALa-bharatarAjA, maMDaLanI aMdara rahelA sUryanI peThe mahAdArUNa lAgatA hatA. te vakhate A rAjA mane sthAnathI calita karaze athavA mAre nigraha karaze ema dhArIne hoya tema lavaNasamudra kSobha pAmavA lAgyuM. pachI pRthvI patie bahAra, maLe, mukhe ane pukhaDAmAM nAgakumAra, asurakumAra ane suvarNakumArAdika devatAoe adhiSThita karelA, dUtanI peThe AjJAkArI ane zikSAakSaravaDe bhayaMkara te bANane mAgadha tIrthanA adhipati upara mUkayuM. utkaTa pAMkhonA susavATathI AkAzane zabdAyamAna karatuM te bANa tatkALa garuDanI jevA vegathI nIkaLyuM. meghathI jema vidyudaMDa, gaganathI jema ulakAgni, agnithI jema taNakhAo, tapasvIthI jema te lezyA, sUryakAMta maNithI jema agni ane IMdranI bhujAthI chUTatuM vaja jema zebhe tema rAjAnA dhanuSathI nIkaLatuM te bANa zobhavA lAgyuM. kSaNavAramAM bAra cAjana ulaMghana karIne te bANa hRdayanI aMdara zalyanI peThe mAgadhapatinI sabhAmAM jaIne paDayuM. daMDanA ghAtathI jema sarSa ke pAyamAna thAya tema akALe bANa paDavAthI mAgadhapati kapAyamana thayo. bhayaMkara dhanuSanI peThe tenI baMne bhrakuTI caDhIne gALa thaI gaI, pradIpta agninA taNakhA jevAM tenAM netra lAla thaI gayAM, dhamaNanI peThe tenI nAsikA kulavA lAgI ane jANe takSaka sapanA nAnA bhAI hoya tevA adharadalane te phurAvA lAge. AkAzamAM dhUmraketunI jema lalATamAM rekhAone caDAvI, gArUDI puruSa jema sarpane grahaNa kare tema potAnA dakSiNa hastathI Ayudhane grahaNa karI ane vAma hastathI zatrunA kapALanI peThe Asana upara tADana karI viSajavALA jevI vANIthI te be - A - 16 Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 mAgadhatIthapatine kopa. saga 4 the. aprArthita vastunI prArthanA karanAra, avicArI ane pitAne vara mAnanAra kyA kubuddhi puruSe mArI sabhAmAM A bANa nAMkhyuM ? e ke puruSa airAvata hAthInA dAMtane chedIne pitAnAM karNAbhUSaNa karavAne Icche che? A kezu puruSa garuDanI pAMkhane mugaTa karavAne dhAre che ? zeSanA mastaka upara rahelI maNimAlAne grahaNa karavAnI ke umeda rAkhe che ? sUryanA ghaDAne haraNa karavAnI IcchAvALe e ke puruSa che ke jenA garvane jema sarSanA prANa haraNa kare tema huM haraNa karIza." evI rIte bolI te mAgadha pati vegathI Ubhe thaye, rAphaDAmAMthI sarpanI peThe teNe myAnamAMthI khaDaga kheMcyuM ane AkA. zamAM dhUmraketunA bhramane ApanAra ane kaMpAvavA lAge. samudranI velAnI mAphaka durvAra e tene sarva parivAra paNa eka sAthe ke pATepa sahita tatkALa ubhuM thaI gayuM. kaI pitAnA khagothI AkAzane jANe kRSNa vidyumaya hoya tevuM karavA lAgyA ane kaI pitAnA ujajavaLa vasunaMdothI jANe aneka caMdravALuM hoya tevuM karavA lAgyA. keI mRtyunA dAMtanI zreNithI jANe banAvyA hoya tevA pitAnA tIkaNu bhAlAone cAtaraka ulALavA lAgyA keI agninI jihA jevI pharasIe pheravavA lAgyA keI rAhunI jevA paryatA bhAgavALA muga pakaDavA lAgyA keI vajInI dhAra jevA utkaTa trizULane grahaNa karavA lAgyA ane keI yamarAjanA daMDa jevA pracaMDa daMDane ugAmavA lAgyA. keTalAeka zatrune viroTa karavAmAM kAraNurUpa pitAnA bAhunuM AsphATana karavA lAgyA, keTalAeka meghanAdanA jevA urjita siMhanAda karavA lAgyA, keTalAeka "mAre, mAre ema kahevA lAgyA, keTalAeka "pakaDe, pakaDe ema kahevA lAgyA ane keTalAeka "UbhA raho, UbhA raho tathA keTalAeka "cAle, cAlo" ema bolavA lAgyA. AvI rIte mAgadhapatine sarva parivAra vicitra kepanI ceSTAvALo thaI gaye. pachI amAtye AvIne bANane sArI rIte joyuM eTale tenI upara jANe divya maMtrAkSare heAya tevA udAra ane meTA sAravALA nIce pramANe akSara joyA. sAkSAt sura, asura ane naranA Izvara evA kaSabhasvAmInA putra bharata cakravatI tamane e Adeza kare che ke je rAjyanuM ane jIvitavyanuM kAma hoya te amArI pAse tamAruM sarvasva mUkI daIne amArI sevA kare. AvA akSare I maMtrIe avadhijJAnathI vicArI-jANI, te bANa sarvane batAvI UMce svare kahyuM-are sarva rAjalaka ! sAhasa karanArA, ardhabuddhithI UlaTA pitAnA svAmIne anartha ApanArA ane evI rIte pitAnI jAtane svAmibhakta mAnanArA tamane dhikkAra che ! A bharatakSetramAM prathama tIrthaMkara-zrIkaSabhasvAmInA putra bharatarAjA prathama cakavatI thayA che. teo ApaNI pAsethI daMDa mAge che ane IMdranI peThe pracaMDa zAsanavALA teo ApaNane sarvane pitAnI AjJAmAM rAkhavAne Icche che. kadApi samudranuM zoSaNa thAya, meruparvata upADAya, yamarAjane haNI naMkhAya, pRthvI avaLI karI naMkhAya. vajane daLI naMkhAya ane vaDavAgni bujhAvI devAya te paNa pRthvImAM cakravatI chatAya nahIM tethI he buddhimaMta rAjA ! TUMkI buddhivALA A lokone vAre ane daMDa taiyAra karI cakravartIne praNAma karavA cAle. gaMdhahastInA madane suMghIne jema bIjA hastI zAMta thaI jAya tema maMtrInI AvI vANI sAMbhaLIne tathA bANAkSara joine mAgaNapati zAMta thaI gayuM. pachI Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 lu varadAmapatine reSa. 123 te bANu tathA leNuM laIne bharatarAyanI pAse AvyuM ane praNAma karI nIce pramANe belyo -he pRthvI pati ! kumudakhaMDane parvaNanA caMdranI jema bhAgyayege ApanA darzana mane thaye che. bhagavAna RSabhasvAmI prathama tIrthaMkara thaIne jema vijaya pAme che tema Apa pANI pImAM prathama cakravatI thaIne vizva pAme. jema arAvata hAthIne kaI pratihastI hAya nahIM, vAyunA je kaI baLavALe heya nahIM ane AkAzathI vizeSa mAnavALuM keI hoya nahIM tema Apane samevaDIo keI thaI zake nahIM. karNa sudhI AkRSTa karelA dhanuSamAMthI nIkaLelA ApanA bANane IdranA vajanI peThe keNu sahana karI zake tema che ? muja pramAdI upara prasAda karI Ape kartavya jaNAvavAne chaDIdAranI peThe A bANa mokalyuM, tethI te pazimaNi ! AjathI huM tamArI AjJAne ziremaNinI peThe mastaka upara dhAraNa karIza. he svAmina ! tame Arepita karelo huM jANe pUrva dizAne tamAre jayathaMbha hoya tema niSkapaTa bhaktithI A mAgadhatIrthamAM rahIza. A rAjya, A sarva parivAra, huM pote ane bIjuM sarva tamAruM ja che, tamArA sevakanI peThe mane AjJA kare." evI rIte kahIne teNe te bANa, mAgadha tIrthanuM jaLa, mugaTa ane be kuMDaLa arpaNa karyA. bharatarAye te te vastune svIkAra karI tene satkAra karyo; kemake mahAtmA loko sevAne mATe namelA janemAM kRpAvALA ja hoya che. pachI IMdra jema amarAvatImAM jAya tema cakI rathane pAcho vALI te ja mAge chAvaNImAM AvyA. rathathI utarI, aMgaprakSAlana karI parivAra sahita temaNe amanuM pAraNuM karyuM. pachI upanata thayelA mAgadha. patine paNa cakranI jema cakravatIe moTI RddhithI tyAM aSTanDikA utsava karyo. sUryanA rathamAMthI jANe sarI AvyuM hoya tema tejathI tIkSaNa evuM cUka aSTAhikA utsavane ate AkAzamAM cAlyuM ane dakSiNa dizAe varadAma tIrtha tarapha pravatyuM. prAdi upasarga jema dhAtunI pAchaLa jAya tema cakravatI paNa tenI pachavADe cAlyA. hamezAM jana mAtra prayANathI cAlatAM anukrame rAjahaMsa jema mAna sarovarane pAme tema cakravatI dakSiNa samudra samIpe AvI pahoMcyA. elAyacI, lavIMga, cArelI ane . kaMkAlanA vRkSavALA dakSiNa sAgaranA taTa upara nRpatie sainyane nivAsa karAvyuM. mahArAjAnI AjJAthI pUrvanI peThe vaddhakirane sanyanA nivAsagRha ane pauSadhazALA tyAM rasyAM. te varadAma tIrthanA devane cittamAM dhAraNa karI rAjAe aSTama tapa karyo ane pauSadhAgAra. mAM pauSadhavrata grahaNa karyuM. pauSadha pUrNa thayA pachI pauSadhagRhamAMthI nIkaLI dhanurdhArIomAM agresara evA cakrIe kAlakRSTarUpa dhanuSa grahaNa karyuM ane sarva suvarNathI racela, keTI ratnothI jaDela ane jyalakSamInA nivAsagRharUpa rathamAM teo ArUDha thayA. devathI jema, prAsAda zobhe tema suMdara AkRtivALA mahArAjAthI adhiSita thayele mahAratha bhavA lAgyA. anukULa pavanathI capaLa thayelI patAkAothI AkAzane maMDita karatA te uttama ratha vahANanI jema samudramAM praviNa thayo. rathane nAbhi sudhI samudrajaLamAM laI jaI AgaLa rahelA sArathie gheDA aTakAvyA eTale ratha Ubhe rahyo. pachI AcArya jema ziSyane namAve tema pRthvI patie dhanuSane namAvI paNacha caDAvI ane saMgrAmarUpI nATakanA AraMbhanA nAMdI jeve tathA kALanA AhavAna maMtra je UMce prakAre dhanuSaTaMkAra karyo. pachI lalATa para Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 varadAmapatinuM vaza thavuM. - sarga 4 the. karelA tilakanI lakSamIne cAranArA bANane bhAthAmAMthI kADhIne dhanuSa upara caDAvyuM. cakarUpa karelA dhanuSanA madhya bhAgamAM dharInA bhramane ApatA evA te bANane mahArAjAe kahyuMpayata kheMcyuM. karNAta sudhI AveluM te bANu huM zuM karuM ?' ema vijJati karatuM hoya evuM jaNAvA lAgyuM. pachI tene varadAmapati tarapha viruSTa karyuM. AkAzamAM prakAza karatA te bANane parvatee paDatA vajanI bhrAMtithI, sarpoe uparathI paDatA garuDanI brAMtithI ane samudra bIjA vaDavAnaLanI bhrAMtithI bhaya sahita avalokayuM. bAra jana ullaMghana karI tene bANa ulakAnI peThe varadAmapatinI sabhAmAM paDayuM. zatrue mokalela ghAta karanAra manuSyanI jevA te bANane paDeluM joI varadAmapati kepa pAmya ane uddela thayelA samudranI peThe te uddabrAMta bhrakuTimAM taraMgita thaI utkaTa vANIthI nIce pramANe che. aho ! page sparza karIne Aje A sutelA kezarIsiMhane kaNe jagADyo ? Aje mRtyue kenuM pAnuM ukheLyuM? kuSTinI peThe pitAnA jIvitamAM Aje kene vairAgya utpanna thaye ke jeNe pitAnA sAhasathI mArI sabhAmAM A bANu nAkhyuM. te bANa nAkhanArane A bANathI ja huM mAruM?" ema kahI teNe kepa sahita te bANa grahaNa karyuM. mAgadhapatinI peThe varadAmapatie paNa cakkInA bANa uparanA pUrvokta akSare joyA eTale nAgadamanI auSadhithI sarpa jema zAMta thAya tema tevA akSara vAMcI tatkALa te zAMta thaI gaye ane bolavA lAgya-ahe deDake jema kRSNa sarpane tamAro mAravAne udhata thAya, bAkaDe jema pitAnAM zIMgaDAthI hAthIne prahAra karavAnI IcchA kare, hAthI jema pitAnA dAMtathI parvatane pADavAnI dhAraNa kare tema meM maMdabuddhivALAe A bharatacakrInI sAthe yuddha karavAnI IcchA karI." tathApi hajI kAMI bagaDayuM nathI ema dhArI teNe pitAnA mANasane upAyana (bheTa) lAvavAnI AjJA karI. pachI bANuM ane adbhuta bheTe laI IMdra jema RSabhadhvaja pAse jAya tema te cakravatInI pAse javA cAlyo. tyAM jaI cakravatIne namaskAra karIne kahyuM -"he pRthvInA Idra ! dUtanI jema tamArA bANe bAlAvele huM Aje ahIM A chuM. Apa pite ahIM AvyA chatAM huM sAme Avye nahIM te mAre aNane doSa Apa kSamA kare. agatA doSanuM AcchAdana kare che. te svAmina ! zAMta puruSa jema Azrama meLave ane tRSita puruSa jema pUrNa sarovara prApta kare tema svAmirahita evA meM Aje Apa jevA svAmIne prApta karyA che. he pRthvInAtha ! samudramAM velaMdhara parvata rahe tema AjathI tame sthApita karelo huM ahIM tamArI maryAdAmAM rahIza.' ema kahI bharapUra bhaktivALA te varadAmapatie, jANe AgaLathI thApaNu 35 rAkhyuM hoya tema te bANa pAchuM apaNa karyuM'. jANe sUryanI kAMtithI ja gUMthela hoya tevuM pitAnI kAMtithI dizAnA mukhane prakAzita karatuM eka ratnamaya kaTIsUtra ane jANe yazane samUha hoya te ghaNA kALathI saMcaya karelo ujajavaLa muktArAzi, teNe bharatapatine bheTa karyo, temaja jenI ujajavaLa kAMti prakAzI rahI che e ane jANe ratnAkaranuM sarvasva hoya te eka ratnasamUha paNa arpaNa karyo. A sarva grahaNa karIne cakrIe varadAmapatine anugrahita karyo ane jANe pitAne kIrtikara hoya tema tene tyAM sthApita karyo. pachI varadAmapatine kRpApUrvaka belAvI-vidAya karI vijayI bharateza pitAnI chAvaNImAM AvyA. rathamAMthI utarI, snAna karI rAjacaMdra parijana sAthe aSTama bhakatanuM pAraNuM karyuM Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 125 parva 1 luM. prabhAsapati tathA siMdhudevInI sAdhanA. ane pachI tyAM varadAmapatine aSTAhikA utsava karyo. mahAtmAjane AtmIya janane lokamAM mahattva apAvavAne mATe mAna Ape che. pachI parAkramavaDe jANe bIjA IMdra hoya evA te cakravatI cakrane anusAre pazcima dizAe prabhAsatIrtha tarapha cAlyA. sainyanA cAlavAthI UDelI reNuvaDe jamIna ane AkAzanA madhyabhAgane pUratA teo keTaleka divase pazcima samudranA taTa upara AvI pahoMcyA. sopArI, tAMbUlI ane nAlIerInA vanathI Akula evA pazcima samudranA taTa upara temaNe paDAva nAkhyo. tyAM prabhAsapatine uddezIne aSTamabhakta vrata karyuM ane pUrva pramANe pauSadhAlayamAM pauSadha laIne beThA. pauSadhane aMte jANe bIje varuNa hoya tevA cakrIe rathamAM besIne sAgaramAM praveza karyo. rathane cakanI nAbhi sudhI jaLamAM laI jaI teNe pitAnuM dhanuSa adhijya karyuM. pachI jayalakSamIne krIDA karavAnI vINarUpa dhanurya chinI taMtrI jevI paNachane pitAnA hAthavaDe zabdAyamAna karI, jANe sAgarane chaDIdaMDa heya tevA bhAthAmAMthI bANa kADhI, Asana upara atithine ArUDha kare tema tene dhanuSAsana para ArUDha karyuM. sUryabiMbamAMthI AkRSTa kareluM jANe eka kiraNa heya evA te bANane cadIe prabhAsadevanI sanmukha prakSita karyuM. vAyunI jevA vegathI samudramAM bAra yojana ullaMghana karI gaganane prakAzita karatuM te bANa prabhAsapatinA sabhAsthAnamAM jaIne paDayuM. bANane joI prabhAsezvara kepa pAmyo, paNa tenI uparanA akSare vAMcIne rasane pragaTa karanArA naTanI peThe tatkALa zAMta thaI gayuM. pachI bANuM ane bIjI bheTa laIne prabhAsapati cakravatInI pAse Avyo ane namaskAra karI A pramANe vijJapti karavA lAgyo- he deva ! Apa svAmIe bhAsita (prakAzita) karele huM Aje ja khare prabhAsa thayo chuM, kema ke sayanA kiraNothI ja kamala thAya che. he prabho ! huM pazcima dizAmAM sAmaMta rAjA rahI haMmezA pRthvIne zAsana karanArA tamArI AjJAne dhAraNa karIza." ema kahI prathama prereluM bANu yuddhaprasaMgamAM phekelA bANane lAvI ApanAra sevakanI jema bharatezvarane arpaNa karyuM. ane te sAthe mUrtivaMta pitAnuM teja hoya tevAM kaDA, kaTIsUtra, cUDAmaNi, hAra tathA bIjuM keTaluMka dravya vigere bheTa karyuM. tene AzvAsana ApavAne mATe cakrIe te sarva grahaNa karyuM. kemake bheTa grahaNa karavI te svAmInuM prathama prasAdacinha che. pachI kyArAmAM jema vRkSane sthApana kare tema tyAM sthApita karIne te zatrunAzaka nRpati pitAnA skaMdhAvAmAM AvyA. kalpavRkSanI peThe gRharane tatkALa upanIta karelA divya bhejanathI teNe aThThamanuM pAraNuM karyuM ane pachI prabhAsadevane aSTAdikA utsava karyo, kemake pahelI vakhata te sAmaMta jevA rAjAnI paNa satkRti karavI ucita che. dIpakanI pachavADe prakAza cAle tema cakranI pachavADe cAlatA cakravatI samudranA dakSiNa taTa samIpe siMdhunadIne kinAre AvI pahoMcyA. tene kinAre kinAre pUrvAbhimukha cAlIne siMdhudevInA sadana samIpe temaNe paDAva nAkhe. tyAM pitAnA manamAM siMdhudevInuM smaraNa karI temaNe aSTama tapa karyo; tethI pavane haNelA UminI jema siMdhudevInuM Asana calita thayuM. avadhijJAnathI cakravartIne AvelA jANI ghaNI divya bheTe laIne temane pUjavAne sAme AvI. 1 pratyaMcA (paNa) caDAveluM. 2 kamala-ka ala=pANIne zobhAvanAra. 3 mugaTa. Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 vitAlyAdrikumAra tathA kRtamAladevanuM sAdhavuM. saga 4 the. devIe AkAzamAM rahI "jaya ja evI AziSapUrvaka kahyuM-cakrina ! huM ahIM tamArI kikarI thaIne rahI chuM. Apa kahe te tamAruM kAma karuM ema kahI jANe lakSamIdevInuM sarvasva hoya ane jANe nidhAnanI saMtati hoya tevA ratnathI bharelA eka hajAra ne ATha ke, jANe prakRtinI jema kAtti ane jayalakSmIne sAthe besAravAnuM hoya evAM be ratnanAM bhadrAsane zeSanAganA mastaka upara rahenArAM maNiothI banAvyA hoya tevAM pradIpta ratnamaya bAhurakSaka (berakhA), jANe madhyamAM sUryabiMbanI kAMti dAkhala karelI hoya evAM kaDAM ane muThImAM samAI zake evAM sukemaLa divya vastro teNe cakravatIne bheTa karyA. siMdhurAja(samudra)nI peThe mahArAjAe te sarva svIkAryuM ane madhura AlApathI devIne pramoda pamADI visarjana karI. pachI pUrNimAnA caMdra jevA suvarNapAtramAM temaNe aSTamabhaktanuM pAraNuM karyuM ane tyAM devIne aSTAhikA utsava karIne cakra batAvela mAge teo AgaLa cAlyA. uttara pUrva dizAnI madhyamAM (IzAnakuNa tarapha) cAlatA teo anukrame be bharatAnI madhyamAM sImAbaMdha tarIke rahelA vaitADhya parvata samIpe AvI pahoMcyA. te parvatanA dakSiNa nitaMba (bhAga) upara jANe keI navIna dvIpa hoya tema vistAra ane dIrghapaNAthI zabhita e paDAva temaNe karyo. tyAM pRthvI patie aSTama karyo eTale vaitADhyAdrikumAranuM Asana kaMpAyamAna thayuM. teNe avadhijJAnathI jANyuM ke bharatakSetramAM A prathama cakravartI utpanna thayA che. cakravatInI pAse AvI teNe AkAzamAM rahI kahyuM- he prabhu ! tame jaya pAme ! huM tamAre sevaka chuM, mATe mane je AjJA karavI hoya te kare. ema kahI jANe meTo bhaMDAra ughADyo hoya tema mUlyavaMta rane, ratnanAM alaMkAre, divya vacce ane pratApasaMpattionA kIDAsthAna jevAM bhadrAsane teNe cakravatIne arpaNa karyA. pRthvIpatie tenI sarvavastu svIkArI, kAraNa ke alubdha svAmIe paNa bhUlyonA anugraha mATe temanI bheTa svIkAre che. pachI mahArAjAe tene sArI rIte belAvI gauravatA sahita vidAya karyo. mahAna puruSe pitAne Azrita rahelA sAdhAraNu puruSanI paNa avajJA karatA nathI. aSTama bhaktane aMte pAraNuM karI tyAM vaitAlyadevane aSTAdvikA utsava karyo. tyAMthI cakraratna tamistrAguphA tarapha cAlyuM. rAjA paNa padyAnveSI(pagI)nI jema tenI pAchaLa cAlyA. anukrame tamisA samIpe jANe vidyAdharonA nagara vatArca uparathI nIce utaryA hoya te pitAnA sainyane nivAsa karAvyuM. te guphAnA adhiSThAyaka kRtamAla devane manamAM dhAraNa karI temaNe aSTama tapa karyuM eTale te devanuM Asana calita thayuM. avadhi jJAnathI cakravatIne AvelA jANI, ghaNe kALe AvelA gurunI jema cakravatIrUpa atithinuM arcana karavAne te AvyuM ane kahevA lAgya-"svAmina ! A tamisA guphAnA dvAramAM tamArA dvArapALanI peThe huM rahyo chuM." ema kahI teNe bhUpatinI sevA aMgIkAra karI. ratnane egya anuttama evAM cauda tilaka ane divya AbharaNusamUha teNe bheTa karyo, te sAthe jANe agAuthI mahArAjAne mATe ja rAkhI mUkI hoya tevI temane egya mALAo ane divya vacce paNa arpaNa karyA. cakrIe te sarva vastune svIkAra karyo, kemake kRtArtha thayelA rAjAo paNa digavijayanI lamInA cinharUpa dizAdaDane cheDatA nathI. 1 jenI jevA bIjAM uttama nahIM tevAM. Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM suSeNa senAnIe sAdhela siMdhu nadIne dakSiNa niSphaTa. " 17 adhyayanane aMte upAdhyAya jema ziSyane rajA Ape tema bharatezvare ghaNA prasAdapUrvaka tene sArI rIte bolAvIne vidyAya karyo. pachI jANe judA thayelA pitAnA aMza hoya tevA ane pRthvI upara pAtra mUkIne hamezAM sAthe besIne jamanArA evA rAjakuMvaro sAthe temaNe pAraNuM karyuM ane pachI kRtamAla devane aSTAddhika utsava karyo. praNita karavAthI grahaNa karelA svAmIe sevakane mATe zuM nathI karatA ? bIje divase IMdra jema gamelI devatAne AjJA kare tema mahArAjAe suSaNa senAnIne bolAvI AjJA karI ke "tame carmaratnathI siMdhunadI utarIne siMdhu, samudra ane vaitADhya parvatanI madhyamAM rahelA dakSiNasiMdhuniTane sAdhe ane badarInA vananI peThe tyAM rahelA pleccha lokone AyudhathaSTithI tADana karI carmaratnanA sarvasva phaLane meLave." jANe tyAM ja jamyo hoya tema jaLasthaLanA UMcA nIcA sarva bhAgamAM ane bIjA killAomAM tathA durgama sthAnakomAM saMcAra karavAnA sarva mAgane jANanArA, mlecchabhASAmAM vicakSaNa, parAkramamAM rsiDa jevA, tejavaDe sUrya jevA, buddhinA guNathI bahaspati jevA tathA sarva lakSaNe saMpUrNa suSeNa senAnIe cakravatInI te AjJA mastake caDAvI. tarata ja svAmIne praNAma karI pitAnA vAsasthAnamAM AvI jANe pitAnA pratibiMba hoya tevA sAmaMta rAjaene prayANane mATe AjJA karI. pachI pite snAna karI, balidAna ApI, parvatanI jevA UMcA gajaratna upara ArUDha thayo. te vakhate teNe meTAM mUlyavALAM svalpa AbhUSaNe dhAraNa karyA hatAM, kavaca paheryuM hatuM, prAyazcita ane kautukamaMgaLa karyuM hatuM tathA kaMThamAM jANe jayalakamIe AliMgana karavAne mATe pitAnI bhulatA nAMkhI hoya te ratnane divyahAra dhAraNa karyo hateA. paTTahastInI peThe paTTAnA cinhathI te zobhato hate kaTI upara mUrtimAna zakti hoya tevI eka surikA teNe rAkhI hatI ane pAchaLa sarala AkRtivALA tathA suMdara suvarNanA be bhAthAo dhAraNa karyA hatA, te jANe pRSThabhAgamAM paNa yuddha karavAne bIjA be vakriya hAtha hoya tevA jaNAtA hatA. gaNanAyaka, daMDanAyaka, zreSThI, sArthavAha saMdhipALa ane bhUtya vigerethI te yuvarAjanI peThe vIMTAyelo hato. jANe AsananI sAthe ja thaye hoya tema tenuM agrAsana nizcaLa hatuM. zveta chatra ane cAmarathI zobhatA evA te depama senAnIe potAnA caraNa aMguSThathI hAthIne calAvyo. cakrInA ardhA sainyanI sAthe te siMdhunadIne kinAre gaye. senAmAMthI UDelI rajavaDe jANe setubaMdha karato hoya tema teNe tyAM sthiti karI. je bAra jana sudhI vRddhi pAme, jemAM prAtaHkALe vAvelA dhAnya sAyaMkALe Uge ane je nadI, draha tathA samudrathI pAra utAravAne samartha hoya evA carmaratnane senApatie pitAnA hAthathI sparza karyo. svAbhAvika prabhAvathI tenA be cheDA prasAra pAmyA eTale senAnIe tene telanI peThe jaLamAM mUkayuM. pachI carmaratnavaDe pagarastAnI jema sainya sahita saritA utarI te bIje taTe gayo. siMdhunA sarva dakSiNa nikUTane sAdhavAnI IcchAthI te pralayakALanA samudranI jema tyAM prasAra pAme. dhanuSanA nirdoSa zabdathI dArUNa ane yuddhamAM kauvatavALA teNe siMhanI peThe siMhala lokone lIlAmAtramAM parAbhava karyo, barbara lekene mUlyathI lIdhelA kikanI peThe svAdhIna pharyA ane kaMkaNene ghaDAnI mAphaka rAjanA cinTathI Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ senAnIe tamisA guphAnuM ughADavuM. sagai . aMkita karyA. ratnamANikyathI pUrela jANe jaLarahita ratnAkara hoya tevA yavanIpane te narakezarIe lAlAmAtramAM jItI lIdhuM. teNe kALamukha jAtinA plene jItI lIdhA, tethI teo bhajana na karatAM chatAM paNa mukhamAM pAMca AMgaLIo nAMkhavA lAgyA. tenA prasAra pAmavAthI jonaka nAmanA myuccha loke vAyuthI vRkSanA pallAnI jema parAkramukha thaI gayA. gArUDI jema sarva jAtinA sapane jIte tema teNe vitAlya parvatanI najIkanI bhUmimAM rahelA plecchonI sarva jAtane jItI lIdhI. prauDha pratApanA anivArya prasAravALA te senAnIe tyAMthI AgaLa cAlIne sUrya jema sarva AkAzane AkAMta kare tema kaccha dezanI saghaLI bhUmine AkrAMta karI. siMha jema AkhI aTavIne dabAve tema AkhA niSphaTane dabAvIne te kaccha dezanI sarakhI bhUmimAM svastha thaIne rahyA. patinI pAse jema strIo Ave tema tyAM pleccha dezanA rAjAo bhaktithI bheTe laIne senApati pAse AvavA lAgyA. keI e suvarNagirinA zikhara jevaDA suvarNa ratnanA rAzi AkhyA, koI e calAyamAna viMdhyAdrinA jevA hastio ApyA, keIe sUryanA azvane ullaMghana karanArA azvo ApyA ane koI e aMjanathI racelA devaratha jevA ratha ApyA. bIjuM paNa je je sArarUpa hatuM te sarva tene arpaNa karyuM, kemake parvatamAMthI nadIe AkarSaNa karelAM ratna paNa anukrame ratnAkaramAM ja Ave che. evI rIte bheTa ApIne teoe senApatine kahyuM"AjathI ame tamArI AjJA pALanArA thaI tamArA bhUtyanI peThe potapotAnA dezamAM rahIzuM. senAnIe temane yathAyogya satkAra karIne vidAya karyA ane pite pUrvanI peThe sukhethI siMdhu nadI pAcho utaryo. jANe kIrtirUpI vallIne dehada hoya te sveccho pAsethI ANele te sarva daMDa teNe cakInI pAse lAvIne mUke. kRtArtha evA cakrIe prasAdapUrvaka satkAra karI vidAya karela senAnI harSa pAmate pitAnA AvAsamAM AvyuM. ahIM bharatarAjA ayodhyAnI peThe sukhamAM rahetA hatA; kemake siMha jyAM jAya tyAM tenuM ja sthAna che. eka divase temaNe senApatine bolAvI AjJA karI ke "tamisA guphAnAM bAraNuM ughADo." narapatinI te AjJAne mALAnI peThe mastake caDAvI tarataja senAnI gukAdvAra pAse AvIne rahyo. tamisAnA adhiSThAyaka deva kRtamAlanuM manamAM smaraNa karI teNe aSTama tapa karyo, kemake sarva siddhio tapamUla che. pachI senApati snAna karI, zveta vastrarUpa pAMkhane dhAraNa karI sarevaramAMthI rAjahaMsa nIkaLe tema nAnabhuvanamAMthI nIka ane suvarNanA lIlA kamalanI peThe suvarNanuM dhUpIyuM hAthamAM laI tamisAnA dvAra pAse AvyA. tyAM rahelA kapATane joI teNe prathama praNAma karyo, kemake zaktivaMta evA mahaMta puruSo prathama sAmabhedane prayoga ja kare che. tyAM vaitADhya parvata para saMcAra karatI vidyAdharonI strIone staMbhana karavAmAM auSadharUpa evA mahaddhika aSTAddhika utsava karyo ane mAMtrika jema maMDaLane Alekha kare tema senAnIe akhaMDa taMdulathI tyAM aSTamaMgalika AlekhyA. pachI iMdranA vajanI peThe teNe zatruone nAza karanAruM cakrInuM daMDaratana pitAnA hAthamAM grahaNa karyuM ane kapATane haNavAnI IcchAvALo te sAta ATha pagalAM pAchA haThayo, kemake hAthI paNa prahAra karavAnI IcchAthI kAMika pAche osare che. pachI senAnIe te DaratnathI kapATane traNa vakhata tADana karyuM ane vAjiMtranI peThe te guphAne UMce prakAre gajAvI mUkI. tatkALa vaitADhya parvatanAM gADha rIte mIMcelAM jANe vecana Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM. tamisrA guphAmAM praveza. 129 hoya tema gADha rIte baMdha karelAM te vajanirmita kapATa(bAraNA) ughaDI gayAM. daMDanA tADanathI ughaDatAM te kamADa jANe Uca svare AjaMda karatAM hoya tema taDataDATa zabda karavA lAgyA. uttara dizAnA bharatakhaMDanA jayaprasthAna maMgaLarUpa te kamADa ughaDavA saMbaMdhIne vRttAMta senAnIe cakravatIne vidita karyo, eTale hastIratna upara ArUDha thaI prauDha parAkramavALA mahArAjAe caMdranI peThe tamisA guphAmAM praveza karyo. _ praveza karatA narapatie cAra aMgula pramANavALuM ane sUryanA jevuM prakAzamAna maNiratna grahaNa karyuM. te eka hajAra yakSee adhiSita kareluM hatuM. zikhAbaMdhInI peThe mastaka upara te ratnane dhAraNa karyuM hoya te tiryaMca, devatA ane manuSya saMbaMdhI upasargo thatA nathI. vaLI te ratnanA prabhAvathI aMdhakAranI jema samagra duHkha nAza pAme che ane zastranA ghAnI peThe raMganuM paNa nivAraNa thAya che. suvarNakuMbha upara jema suvarNanuM DhAMkaNuM rAkhe tema ripunAzaka rAjAe te ratna hastInA dakSiNa kuMbhasthaLa upara rAkhyuM. vaLI pAchaLa cAlatI caturaMga senA sahita cakrAnusAre kezarIsiMhanI jema guphAmAM praveza kara. nAra narakezarI cakrIe cAra aMgula pramANuvALuM bIjuM kAMkiNaratna paNa grahaNa karyuM. te sUrya, caMdra ane agninA jevI kAMtivALuM hatuM; adhikaraNa jeve saMsthAne (AkAre) hatuM; sahastra yakSoe adhiSThita kareluM hatuM. ATha senaiyA jevaDuM pramANamAM hatuM, chaMdala(patra) vALuM hatuM, bAra hAMsavALuM hatuM, sarakhA taLIovALuM hatuM ane mAna, unmAna tathA pramANavaDe yukta hatuM. tene ATha karNikA hatI ane bAra jana sudhI aMdhakAra dUra karavAmAM te samartha hatuM. guphAnI baMne bAjue eka eka ejanane aMte gomUtrakAne AkAre te kAMkirNaratnathI anukrame maMDaLane AlekhatA cakravatI cAlavA lAgyA. te dareka maMDaLa pAMcaze dhanuSa vistAravALA, eka janamAM prakAzakAraka ane saMkhyAe egaNapacAsa thayA. jyAM sudhI mahItala upara kalyANavaMtA cakravatI jIve che tyAM sudhI te guphA ughADA dvAravALI rahe che ane te maMDaLa paNa prakAzita rahe che. cakarAnane anusarIne cAlanArA cakravatInI pAchaLa cAlanArI tenI senA maMDaLanA prakAzathI akhalitapaNe cAlavA lAgI. saMcAra karatI cakravatInI senAthI te guphA asuzadinA sainyathI ratnaprabhAnA madhyabhAga jevI zobhavA lAgI. manidaMDa(ravaiyA)thI maMthanI (gaLI) ghoSa kare tema saMcAra karatA camacakrathI te gayA mRdAma ghoSa karavA lAgI. keInA para saMcAra vinAne guphAmArga 2thavaDe cIlAvALo thavAthI ane azvonI kharIthI tenA kAMkarAo ukhaDI javAthI nagaramArga je thaI gaye. senAnA lekathI te guphA lokanALikAnI jema tiraskrInapaNAne pAmI. anukrame tamisA guphAnA madhya bhAgamAM adhovastra upara rahelI kaTImekhalAnI jevI unmajJA ane nimagnA nAme be nadIo samIpe cakrI AvI pahoMcyA. dakSiNa ane uttara bharatAmAMthI AvatA lokone mATe nadIonA miSathI vatAya parvate e AjJAreSThA karI hoya tevI te nadIo dekhAtI. temAMnI unmamAmAM paththaranI zilA paNa tuMbikAnI peThe tare che ane nimajhAmAM tuMbikA paNa zilAnI peThe DUbI jAya che, baMne saritA tamisA guphAnI pUrva bhittimAMthI nIkaLe che ane pazcima bhittinA madhyamAM thaIne siMdhu nadInI aMdara maLI jAya che. te nadIo upara jANe vaitADhya kumAradevanI A - 17 Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 myucchene thayelA anicho. saga 4 che. vizALa ekAMta zasyA hoya tevI vAddhakirane eka niSa pAja bAMdhI. te pAja vAddhakiranne kSaNavAramAM taiyAra karI; kemake gehAkAra kalpavRkSanI jeTaluM paNa tene vilaMba lAgatuM nathI. te pAja upara sArI rIte sAMdhA karelA pASANe bAMdhI lIdhA tethI jANe AkhI pAja eka pASANuthI ghaDI hoya tevI zobhavA lAgI. hAthanI peThe sarakhA taLiyAvALI ane vajanI peThe ghaNuM majabUta hovAthI te pAja guphAdvAranAM be kamADathI nimaNu karI hoya tema jaNAtuM hatuM. padavidhinI peThe samartha cakravatI te hustara saritAo sainya sahita sukhe utaryA. sainyanI sAthe cAlatA mahArAjA anukrame uttara dizAnA mukha jevA guphAnA uttaradvAra pAse AvI pahoMcyA. tenAM baMne kamADa jANe dakSiNa dvAranA kamADane nirdoSa sAMbhaLIne bhaya pAmyA hoya tema tatkALa pitAnI meLe ja ughaDI gayAM. te kamADe ughaDatI vakhate "sarasara e zabda karavA lAgyAM tethI jANe cakkInA sainyane sara(gamana) nI preraNuM karatA heya tema jaNAtAM hatAM. guphAnAM paDakhAnI bhIMte sAthe te kamADa AliMgana karIne rahyAM tethI jANe pUrve nahIM thayelI be bhegaLo hoya tevAM dekhAvA lAgyA. pachI sUrya jema vAdaLAnA madhyamAMthI nIkaLe tema prathama cakravatI AgaLa cAlanAra caka guphAmAMthI nIkaLyAM ane pAtAlanA vivaramAMthI jema balIMdra nIkaLe tema pAchaLa pRthvIpati bharata nIkaLyA, pachI viMdhyAcaLanI guphAnI jema te guphAmAMthI niHzaMkapaNe lIlAyukta gamana karatA gaje nIkaLyA. samudramAMthI nIkaLatA sUryanA ane anusaratA sudara azvo sArI rIte cAlatA nIkaLyA. dhanADhaya lokenA tabelAmAMthI nIkaLatA hoya tema pitAnA zabdothI gaganane gajAvatA ratha nIkaLyA, ane sphaTika maNinA rAphaDAmAMthI jema sarSo nIkaLe tema vaitADhya parvatanI te guphAnA mukhamAMthI baLavAna pAyadaLa paNa nIkaLyuM. evI rIte pacAsa yojana vistAravALI te guphAne ulaMghana karI mahArAja bharateze uttara bharatAddhane vijya karavAne uttara khaMDamAM praveza karyo. te khaMDamAM "ApAta" nAmanA durmada bhilo vasatA hatA. jANe bhUmi upara rahelA dAna hoya tevA teo dhanADhya, parAkramI ane prakAzavaMta hatA. aneka moTI havelIo, zayana, Asana ane vAhane tathA ghaNuM senuM rUpuM hovAthI teo kuberanA zetrI hoya tevA jaNAtA hatA teo baheLA kuTuMbI ane ghaNA dAsanA parivAravALA hatA ane devatAonA udyAnamAM rahelA vRkSonI peThe keIthI temane parAbhava thato na hato. moTA zakaTane ! karanAra moTA baLadanI jema teo niraMtara aneka yuddhamAM pitAnI baLazakti vAparatA. jyAre yamarAjanI peThe bharatapatie temanA upara baLAtkAre caDAI karI tyAre teone aniSTa sUcavanArA ghaNA utpAta thavA mAMDyA. cAlatA cakravatInA sainyanA bhArathI jANe pIDita thaI hoya tema gRhaudyAnane kaMpAvatI pRthvI kaMpavA lAgI; cakravatInA digaMtavyApI prauDha pratApavaDe hoya tema dizAomAM dAvAnaLa jevA dAha thavA lAgyA; UDatI ghaNI rajathI dizAe puSpiNa(2jasvalA) strIonI peThe anAkapAtra (nahIM jovA lAyaka pAtra) evI thaI paDI; kara ane duHzrava nirdoSa karanArA magare jema samaDhamAM paraspara athaDAya tema tevA duSTa pavane paraspara athaDAtA vadhavA lAgyA; AkAzamAMthI cotarapha uMbhADIAnI peThe sarva myuccha vyAghone kSebha thavAnA kAraNarUpa ulkApAta thavA lAgyA; krodha karIne uThelA yamarAjanA jANe pRthvI upara hastAghAta paDatA hoya tevA bhayaMkara gheSavALA vaja-nirdhAta thavA lAgyA Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 131 parva 1 luM. pTeeche sAthe vigraha ane jANe mRtyunI lahamInAM chatro hoya tevA kAkapakSionA maMDaLa AkAzamAM sthAne sthAne bhamavA lAgyA. A tarapha suvarNanAM kavaca, pharasI ane prAsanAM kiraNAthI AkAzamAM rahelA sahastrakiraNavALA sUryane keTI kiraNe vALA karanArA, udaMDa evA daMDa, kedaMDa ane mukagarathI AkAzane unata karanArA dhvajAomAM rahelA vyAdhra, siMha ane sarponA citrothI AkAzacArI strIone trAsa pamADanArA ane meTA hAthIonA ghaTArUpI meghathI dizAonA mukhabhAgane aMdhakAravALA karanArA baratarAjA AgaLa vadhavA lAgyA. temanA rathanA agra bhAgamAM rahelA magaranA mukha yamarAjanA mukhathIspardhA karatA hatA, anI kharIonA ghAtathI jANe pRthvIne pheDatA hoya ane jayavAjiMtranA ghera avAjathI jANe AkAzane phaDatA hoya tevA te jaNAtA hatA ane AgaLa cAlanArA maMgaLanA tArAthI sUrya jema bhayaMkara lAge tema AgaLa cAlanAra cakathI te bhayaMkara lAgatA hatA. temane AvatA joI kirAta ke atyaMta kapa pAmyA ane krUra grahanI maitrIne anusaratA teo ekatra thaI jANe cakIne haraNa karavAnI IcchA karatA hoya tema krodha sahita belavA lAgyA-"sAdhAraNa mANasanI peThe lakSamI, lajA, dhIraja ane kItithI vajita evA A puruSa bALakanI peThe alapabuddhithI aprArthita(mRtyu)nI prArthanA kare che? puNya caturdazI jenI kSINa thayelI che e ane lakSaNahIna A keI, mRga jema siMhanI guphAmAM jAya tema ApaNA dezamAM AvelA jaNAya che. mahApavana jema meghane vIMkhI nAkhe tema uddhata AkAravALA A prasaratA puruSane ApaNe daze dizAmAM pheMkI daIe." AvI rIte UMce svare bolatA teo ekaThA thaIne zarabha(aSTApada) jema meghanI sAme gajarAva kare ane deDe tema bhAratanI sAme yuddha karavAne udyata thayA. kirAtapatioe kAcabAnI pIThanA asthira khaMDothI banAvyAM hoya tevAM abhedya kavaca dhAraNa karyA. mastaka upara UMcA kezavALA nizAcarenI zilimIne batAvanArA eka jAtanA kezothI Acchanna thayelAM zirasANa teoe dhAraNa karyA. robhAhavaDe teonA deha evA ucchavAsa pAmyA ke tethI vAraMvAra kavacanA jAla tUTavA lAgyA. temanAM UMcA kezavALAM mastake upara ziraRNa rahetA na hatAM, tethI jANe amAruM rakSaNa karavAne bIjuM kaMI samartha nathI evAM e mastake amarSa karatAM hoya ema jaNAvA lAgyuM. keTalAeka kapa pAmelA kirAte yamarAjanI bhrakuTI jevA vakra ane zRMganAM racelAM dhanuSyane lIlAthI adhijya karIne dhAraNa karavA lAgyA keTalAeka jANe lakSamInI lIlAnI zayyA hoya tevI raNamAM durvAra ane bhayaMkara taravAre myAnamAMthI kheMcavA lAgyA; yamarAjanA nAnA baMdhu jevA keTalAeka daMDane ugAmavA lAgyA keI AkAzamAM dhUmraketu jevA bhAlAo nacAvavA lAgyA kaI ratsavamAM AmaMtraNa karelAM pretarAjanI prItine mATe jANe zatruone zUlI para caDAvavAnuM hoya tema trizula dhAraNa karavA lAgyA keI zatruerUpa cakalAonA prANane haraNa karanArA bAjapakSI jevA leDhAnA zalyane hAthamAM dhAraNa karavA lAgyA ane kaI jANe AkAzamAMthI lAzanA samUhane pADavAne IcchatA hoya tema pitAnA uddhata karavaDe tatkALa mRdugara pheravavA lAgyA. evI rIte yuddha karavAnI IcachAthI saue vividha prakAranAM Ayudha grahaNa karyA. viSa vinA jema sarpa na hoya tema temAM koI zastra vinA nahotuM. yuddharasanI IcchAvALA teo jANe eka AtmAvALA hoya tema samakALe bhAratanI Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13ra kamalApIDa azvanuM varNana. sagAthe. saghaLI senA upara caDhI AvyA. karAne varSAvatA pralayakALanA meghanI peThe zAne varSAvatA pleccha bhAratanA agra sainyanI sAthe vegathI yuddha karavA lAgyA. jANe pRthvImAMthI, dizAonA mukhathI ane AkAzamAMthI paDatAM hoya tema cotaraphathI zastra paDavA lAgyA. durjananI ukti sava janene bheda pamADe tema kirAta lekenA bANathI bharatanI senAmAM evuM eka paNa na rahyuM ke je bhedANuM nahIM hoya. mleccha lokenA dhasArAthI cakrInA AgalA joDesvAre samaDhanI velAvaDe nadInA aMtabhAganI UrminI peThe paryasta thaIne calAyamAna thaI gayA. svecchasiMhanA bANurUpa veta nathI AghAta thayelA cakravatInA hAthIo virasa svarathI zabda karavA lAgyA. mleccha vIrAe pracaMDa daMDAyudhathI vAraMvAra tADana karelA bhAratanA pALAo kaMdukanI peThe pRthvImAM athaDAIne paDavA lAgyA. vAghAtathI parvatanI jema yavanasenAe gadA prahArathI cakrInI agrasenAnA rathe bhAMgI nAMkhyA. saMgrAmarUpI sAgaramAM timiMgala jAtanA magarethI jema maspene samUha grasta thAya tema mleccha lekethI cakrInuM sanya grasta thayuM ane trAsa pAmI gayuM. anAthanI jema parAjaya pAmelI pitAnI senAne joI, rAjAnI AjJAnI peThe kepe senApati suSeNane uzakeryo. tenAM netra tathA mukha lAlacoLa thaI gayAM ane kSaNavAramAM manuSyarUpe jANe agni hoya tema te dunirIkya thaI gaye. rAkSasapatinI peThe sarva parasainikene grAsa karavAne mATe pote taiyAra thaI gaye. aMgamAM utsAha AvavAthI tenuM suvarNamaya kavaca ghA taDAtaDa thaIne paherAyuM ane tethI te jANe bIjI tvacA hoya tevuM zobhavA lAgyuM. kavaca paherIne sAkSAt jaya hAya e te suSeNa senApati kamalApITha nAmanA cheDA upara ArUDha thayo. te gheDe eMzI aMzula UMce hite, navA AgaLa vizAla hato. ekane ATha AgaLa lAMbo hate. batrIza AgaLanI UMcAImAM niraMtara tenA mAthAne bhAga raheto hato, cAra AMgaLanA tenA bAhu hatA, seLa AgaLanI tenI aMdhA hatI, cAra AMgaLanA gaThaNa hatA ane cAra AMgaLa UMcI kharIo hatI. gaLAkAra ane vaLelo tene madhyabhAga hato, vizALa, jarA namelA ane prasannatA pamADanAra paNa bhAgathI te zebhato hate, hirAgaLa vastranA taMtu hAya tevA kemaLa rUMvATAthI te yukta hata, zreSTha evA dvAdaza Avarta sahita hatuM, zuddha lakSaNethI lakSita hato ane sArI rIte yauvana prApta thayelA piopaTanAM pIchAM jevI lIlI tenI kAMti hatI. kadI paNa tenA u52 cAbUkane pAta thaye nahoto ane svAranA citta pramANe te cAlanAre hate. ratna ane suvarNamaya lagAmanA miSathI jANe lakSamIe potAnA hAthathI tene AliMgita karyo hoya te te jaNAta hatA. tenA upara suvarNanI ghugharamALa madhura svarathI khaNakhaNatI hatI, tethI jANe aMdara madhukaranA madhura vanivALI kamalanI mALAothI acita karela hoya te te jaNAtuM hatuM. paMcavaNanA:maNiothI mizra suvarNAlaMkAranAM kiravaDe advaitarUpanI patAkAnA cihnathI aMkita hoya tevuM tenuM mukha hatuM, maMgaLanA tArAthI aMkita AkAzanI peThe suvarNa kamaLanuM tene tilaka hatuM ane be bAju dhAraNa karelA cAmarAthI jANe bIja karNane dhAraNa karato hoya te te lAgatuM hatuM. cakInA puNayathI kheMcAI Avela chadrane ucai zravA hoya te te zete hate. vAMkA pagalAM mUkavAthI tenA caraNa lIlAthI makAtA hoya tevA jaNAtA hatA. bIjI matithI jANe garUDa hoya athavA mUrtimAna nA Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ huM parva 1luM. aone parAjaya. pavana hoya te te eka kSaNamAM se ejanane ullaMghana karavAnuM parAkrama batAvanAra hite. kardama, jaLa, pASANu, kAMkarA ane khADAthI viSama evA mahAsthalI tathA giriguphA vigere durgama sthaLe utAravAmAM te samartha hato. cAlatI vakhate tenA caraNa pRthvIne sahaja aDatA hatA tethI jANe te AkAzamAM cAlatuM hoya tema jaNAtuM hatuM. te buddhivAna ane namra hata, pAMca prakAranI gatithI teNe zramane jItyo hato ane kamaLanA je tene zvAsa sugaMdhI hate. evA ghoDA upara besIne senApatie yamarAjanI jema jANe zatruonuM pAnuM hoya tevuM kharatna grahaNa karyuM. te paNa pacAsa AgaLa lAMbuM hatuM. seLa AMgaLa vistAramAM hatuM. addha AMgaLa jADuM hatuM ane suvarNa tathA ratnamaya tenuM myAna hatuM. myAnamAMthI tene bahAra kADheluM hatuM tethI kAMcaLIthI mukta thayelA sarpa jevuM te jaNAta hatuM. tIkSNa dhAravALuM, jANe bIju vaja hoya tevuM, dRDha ane vicitra kamaLonI zreNI jevA spaSTa varNathI te zobhatuM hatuM. e khaDaga dhAraNa karavAthI jANe pAMkhevALe garUDa hoya athavA kavacadhArI kezarI siMha heya e te senApati jaNAvA lAgyuM. akAzamAM thatI vIjaLI jevI capalatAthI pagane pheravatA teNe raNabhUmimAM azvane haMkAryo. jAlakAMta maNi jema jaLane phADe (vibhAga kare)tema ripudaLane phADa (temAM bhaMgANa pADate) senApati ghaDAnI sAthe raNAMgaNamAM dAkhala thaye. suSeNe mAre calAvavAthI keTalAeka zatruo mRganI peThe trAsa pAmI gayA, keTalAeka pRthvI upara paDelA sasalAnI peThe AMkho mIMcIne besI rahyA, keTalAeka rohita jAtanAM pazunI jema kheda pAmI tyAM ja UbhA rahyA ane keTalAeka vAMdarAnI peThe viSama sthaLe caDI gayA, vRkSanA patranI peThe keInAM astro paDI gayAM, yazanI peThe keinAM chatra patita thayAM, maMtrathI stabdha karelA sarvenI peThe koInA azvo sthira thaI gayA ane jANe aparicita mANasa hoya tema keI pitAnA mANasanI paNa vATa jevA rahyA nahIM. sava svecche pitAnA prANa laIne daze dizAmAM nAsI gayA. jaLanA pUrathI jema vRkSa taNAI jAya tama suSeNurUpI jaLanA pUrathI nirbaLa thaI teo ghaNA ejana sudhI taNAIne cAlyA gayA. pachI kAgaDAnI peThe teo ekaThA thaI kSaNavAra vicArI, Atura bALake jema mAtA pAse jAya tema mahAnadI siMdhu samIpe AvyA ane jANe mRtyasnAna karavAne udhata thayA hoya tema tene kinAre velamAM saMthArA karIne teo beThA. tyAM teoe nagna ane uttAna thaIne meghamukha vigere nAgakumAra nikAyanA pitAnA kuLadevatAne manamAM dhAraNa karI aSThama tapa karyo. aSThama tapanI prAMte jANe cakInA tejathI bhaya lAgyo hoya tema nAga kumAra devatAnAM Asana kaMpAyamAna thayAM. avadhijJAna vaDe pleccha lokone tevI rIte A thayelA joI pIDAthI dukha pAmatA pitAnI jema temanI AgaLa AvIne teo pragaTa thayA. AkAzamAM rahI teoe kirAta kone kahyuM--tamane mana Icchita kayA arthanI IcchA che. te kahe. AkAzamAM rahelA te meghamukha nAgakumArane joI jANe ghaNA rUSita hoya tema teoe mastaka upara aMjali joDIne kahyuM-"pUrve keIe paNa AkAMta nahI karelA amArA dezamAM hamaNAM A keI Ave che te pAcho cAlyA jAya tema kare." dee kahyuM - kirAto ! A bharata nAme cakravatI rAjA che, IdranI peThe te deva, asara ane manuSyathI paNa ajeya che. TAMkaNAthI girinA pASANa jema abhedya heAya che Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 nAgakumAra devee karela upadrava. sarga 4 the. tema pRthvImAM cakravatI rAjA maMtra, taMtra, viSa, astra ane vidyAothI agocara hoya che, tathApi tamArA AgrahathI ame tene upadrava karazuM.' ema kahIne tee adazya thayA. kSaNavAramAM jANe pRthvImAMthI uchaLIne samudro AkAzamAM AvyA hoya tema kAjaLanI jevA zyAma kAMtivALA megha gaganamAM utpanna thayA. vidyutarUpI tarjanIthI cakravatInI senAne tiraskAra karatA hoya ane utkaTa garjanAthI vAraMvAra Akroza karI tenuM apamAna karatA hoya tevA te jaNAvA lAgyA. senAne cUrNa karavAne teTalA pramANavALI UMce AvelI vajazilAnA jevA megha, mahArAjAnI chAvaNI upara tatkALa caDI AvyA ane jANe loDhAnA agrabhAga hoya, jANe bANa hoya tathA jANe daMDa hoya tevI dhArAthI te varSavA lAgyA. mahItala tarapha meghanA jaLathI pUrAI gayuM ane temAM ratha nAvanI jevA tathA hAthI vigere magaramacchanI jevA jaNAvA lAgyA. sUrya jANe ke ThekANe cAlyA gaye hoya ane parvato jANe kayAMI nAsI gayA hoya tema meghanA aMdhakArathI kALarAtrinA je dekhAva thaI gaye. te vakhate pRthvI upara aMdhakAratva ane jaLatva thaI rahyuM, tethI jANe eka vakhate yugmadharmo pravartatA hoya tema jaNAvA lAgyuM. AvI ariSTakAraka vRSTine joI cakavatIe priya bhUtyanI jema svahastathI carmaratnane sparza karyo. uttara dizAnA pavanavaDe megha vRddhi pAme tema cakrInA hastathI sparza thayeluM carmaratna bAra ejana vRddhi pAmyuM. samudranA madhyamAM rahelI jamIna hoya tema jaLanI upara rahelA carmaratna upara mahArAjA sarva sainya sahita rahyA. pachI paravALAthI kSIrasamudra zebhe tema suMdara kAMtivALI suvarNanI navANuM hajAra zalAkAthI zobhatuM, nALavaDe kamaLanI peThe traNa tathA graMthI rahita ane saralapaNAthI zubhatA suvarNadaMDathI suMdara ane jaLa, Ata5, pavana ane rajathI rakSaNa karavAne samartha evA chatraratnane rAjAe sparza karavAthI te paNa camaratnanI peThe vRddhi pAmyuM. te chatranA daMDanI u5ra aMdhakArane nAza karavA mATe rAjAe atyaMta tejavaDe sUrya jevuM maNiratna Arepita karyuM. chatraratna ane carmaratnane saMpuTa taratA iMDAnI je zobhavA lAgyo tyAMthI lAkamAM brahAMDanI kalpanA utpana thaI. gRhiratnanA prabhAvathI te carmaratnamAM sArA kSetranI peThe savAre vAvelA dhAnya sAyaMkALe utpanna thAya che; caMdra saMbaMdhI prAsAdanI peThe temAM prAtaHkALe vAvelA kuSmAMDa, pAlakaya ane muLA vigere sAyaMkALe niSpanna thAya che, ane prAta:kALe vAvelA kadalI vigere phaLavRkSa paNa mahApuruSanA AraMbho jema phaLibhUta thAya che tema sAyaMkALe phalibhUta thAya che. temAM rahelA ke pUrvokta dhAnya, zAka ane phaLanuM bhajana karIne harSa pAmatA ane udyAnamAM krIDA karavA jaIne rahelA hoya tema kaTakane zrama pazu jANatA nahatA. jANe mahelamAM rahyA hoya tema maTyalekanA carmaratna ane chatrarananI madhyamAM parivAra sahita svasthapaNe rahevA lAgyA. evI rIte temAM rahetAM kalpAMtakALanI peThe azrAMta varSanA evA nAgakumAra devatAoe sAta aherAtra vItAvyA. A pachI "A kezu pApI mane A upasarga karavAne udyata thaye che ?' e rAjAnA manamAM thato vicAra jANIne mahAparAkramI ane sadA samIpa rahenArA seLa hajAra yakSa taiyAra thayA, bhAthA bAMdhIne potAnAM dhanuSe adhijya karyA ane jANe koSarUpI agnithI zaone bALavAne IcchatA hoya tevA thaIne nAgakumAranI pAse AvI kahevA lAgyA- Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 135 parva 1 luM. myuccha konuM vaza thavuM. are rAMkaDAo ! tame ajJAnInI peThe pRthvInA pati A bharata cakavatIne jANatA nathI ? akhila vizvathI ajeya A rAjAne karelo upadrava moTA parvatamAM daMtaprahAra karavAthI kaSTa pAmatA hAthInI peThe tamane ja Apattine athe thaze; tema chatAM paNa maskuNanI peThe tame ahIMthI zIdhra calyA jAe, nahIM te tamAruM pUve nahIM joyeluM evuM apamRtyu thaze. e pramANe sAMbhaLIne AkuLavyAkuLa thayelA te meghamakha nAgakumAroe IdrajAlika jema IndrajALane saMharI le tema kSaNavAramAM mevabaLane saMharI lIdhuM ane "tame bharata rAjAne zaraNa thAo evuM kirAta lokone kahI potAne sthAnake gayA. devatAnAM vacanathI IcchAbhagna thayelA mleccha ke anya zaraNarahita thavAthI zaraNane gya evA bharatarAjane zaraNe gayA. jANe supanI phaNA uparathI laI laIne ekaThA karyA hoya tevA maNio, jANe meruparvatane sAra hoya te suMdara suvarNana rAzi ane jANe adharatnanA pratibiMba heya tevA lA azvo teoe bharatapatine bheTa karyA. pachI mastake aMjali reDI cAvacanagarbhita vANuthI jANe baMdIjanonA sahedara hoya tema UMce svare kahevA lAgyA...he jagatpati ! he akhaMDa pracaMDa parAkramI ! tame vijaya pAme ! cha khaMDa pRthvImaMDaLamAM tame iMdra jevA che. he rAjA ! amArI pRthvInA killArUpa vaitADhya parvatanuM moTuM guphAkAra tamArA sivAya bIjo keNuM ughADavAne samartha che ? he vijayI rAjA ! AkAzamAM jAtizcikranI jema jaLanI upara AkhA sainyane paDAva rAkhavAne tamArA sivAya bIje kazuM samartha che? he svAmi! addabhuta zaktine lIdhe tame devatAothI paNa ajeya che evuM ame have jAyuM che, mATe amAre ane sarva aparAdha kSamA kare. he nAtha ! navIna panAra tamArA hastane amArI pITha upara AropaNa kare ! AjathI ame tamArI AjJAmAM ja vartazuM.' kRtajJa evA mahArAjAe temane potAne AdhIna karI temane satkAra karI vidAya karyA. uttama puruSonA kedhanI avadhi praNAma sudhI ja hoya che. cakra vatInI AjJAthI senApati suSeNagiri tathA samudranI maryAdAvALA siMdhunA uttara niSphaTane sAdhI AvyuM ane anArya lekene pitAnA saMgathI Arya karavAne IcchatA hoya tema sukhaga bhegavatA cakravatI tyAM ghaNe kALa rahyA. anyadA digavijayamAM ja mAnarUpa ane tejathI vizALa cakraratna rAjAnI Ayudha zALAmAMthI nIkaLyuM ane zudrahimavaMta parvata tarapha pUrva dizAne mArge cAlyuM. jaLane pravAha jema nIkane raste cAle tema cakravatI paNa cakrane raste cAlyA. gajenI peThe lIlAthI gamana karatA mahArAjA keTaleka prayANe zuddhahimAdrinA dakSiNa nitaMba(bhAga pAse AvyA. bhojapatra, tagara ane devadAranA vanathI AkuLa te nitaMbamAM pAMDukavanamAM IMdranI jema mahArAjAe chAvaNI nAMkhI. tyAM sudrahimAdrikamAradevane uddezI rASabhAtmaje aSTama tapa karyo; kAraNa ke kAryasiddhimAM tapa e Adi maMgaLa che. rAtrine aMte sUrya jema pUrvasamudranI bahAra nIkaLe tema aSTamabhaktane aMte tejasvI mahArAjA rathArUDha thaIne chAvaNIrUpI samudramAMthI bahAra nikaLyA ane ATopa sahita vegapUrvaka jaIne kSudrahimAlaya parvatane rathanA AgalA bhAgathI traNa vakhata tADita karyo. dhanurdharanI vizAkha AkRtimAM rahIne mahArAjAe pitAnA nAmathI aMkti kareluM bANa himAcaLakumAradeva upara choDayuM. pakSInI Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 kSudra himAcalakumAra devane sAdha. sarga 4 the piThe AkAzamAM tera jana jaIne te bANa tenI AgaLa paDyuM. aMkuzane joIne unmatta hastInI jema zatrunA bANane joIne tatkALa tenAM netra rakata thaI gayAM; paNa bANane grahaNa karI tenI uparanA sarpa samAna bhayakAraka nAmAkSara vAMcI dIpakanI peThe te zAMta thaI gaye. tethI pradhAnapuruSanI jema te bANane paNa sAthe rAkhI bheTe laIne te bharatezvara pAse Avyo. AkAzamAM rahIne UMce svare jayajaya zabda kahI bANukAraka puruSanI peThe teNe cakrIne bANa arpaNa karyuM ane pachI devavRkSanAM puSponI mALA, gazIrSa caMdana, savaiSadhi ane padmadrahanuM jaLa-e sarva rAjAne bheTa karyA, kAraNa ke tene sArarUpa te ja hatuM. bIjAM kaDAM, bAjubaMdha ane divya vo bheTane miSe mahArAjAne daMDamAM ApyAM ane kahyuM - svAmin ! uttara dizAne cheDe tamArA bhUtyanI peThe huM rahIza" e pramANe kahIne te virAma pAmyuM eTale mahArAjAe satkAra karI tene visarjana karyo. pachI kSudrahimAlayanuM jANe zikhara hoya ane zatruone jANe manoratha hoya tevo potAne ratha pAcho vALe. tyAMthI RSabha putra rASabhakUTa parvate gayA ane hastI jema pitAnA dAMtavaDe parvatane prahAra kare tema thazIrSathI traNa vakhata tene tADana karyuM. pachI sUrya jema kiraNukezane grahaNa kare tema cakravatIe rathane tyAM sthApana karI hAthamAM kAMkiNIratna grahaNa karyuM. te kAMkiNIratnathI tenA pUrva zikhara upara lakhyuM ke "avasarpiNI kALanA trIjA ArAnA prAMtabhAgamAM huM bharata nAme cakrI thayo chuM." evA akSare lakhI cakravatI potAnI chAvaNImAM AvyA ane tene nimitte karelA aSTama tapanuM pAraNuM karyuM. pachI himAlayakumAranI peThe te rASabhakUTapatine cakranI saMpattine vegya aSTAblikA utsava karyo. - gaMgA ane siMdhu nadInI madhya bhUmimAM jANe samAtA na hoya tethI AkAzamAM uchaLanA azvothI, sinyanA bhArathI glAni pAmelI pRthvIne chAMTavAne IcchatA hoya tema madajaLanA pravAhane jharatA gaMdhahastIothI, utkaTa cakradhArAthI pRthvIne sImaMtathI alaMkRta karatA hoya tevA uttama sthAthI ane jANe naraDhatane batAvatA hoya tevA ati parAkramavALA bhUmimAM prasaratA keDegame dilathI vaTAyelA cakravatI, azvasvArane anuvatI thaIne cAlanArA jAtya mataMgajanI jema cakranA anugata thaI vaitADhaya parvate AvyA. jyAM sabara o zrI AdIzvara bhagavaMtanA aniMdita gIte gAtI hatI evA te parvatanA uttara nitaMbamAM mahArAjAe chAvaNI karI. tyAM rahIne temaNe nAmivinami nAmanA vidyAdharanI upara daMDane mAganAru bANuM preryuM. bANune joI te baMne vidyAdharapatio jhapATepa karI paraspara A pramANe vicAra kaTvA lAgyA. jabUdIpanA bharatakhaMDamAM A bharata rAjA prathama cakravatI utpanna thayA che. RSabhakuTa parvata upara caMdrabiMbanI jema potAnuM nAma lakhIne pAchA vaLatAM te ahIM AvyA che. hastInA AreThakanI peThe teNe A vaitADhaya parvatanA pArzva bhAgamAM paDAva nAMkhyo che. badhe ThekANe jaya pAmavAthI potAnI bhujAmAM gavita thayele te ApaNI pAsethI paNa jaya meLavavA Icche che ane tethI huM mAnuM chuM ke teNe A udaMDa daMDarUpa bANa ApaNuM upara nAkhyuM che. AvI rIte vicAra karI te baMne jaNA yuddhane mATe taiyAra thaI pitAnA anyathI girizikharane AcchAdana karavA lAgyA. saudharma ane IzAnapatinA devasainyanI peThe Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM yuddha mATe nami vinaminuM prayANa. te baMnenI AjJAthI vidyAdharanAM zinya AvavA lAgyAM. temanA kilakilAva zAthI vaitADhaya parvata hasato haya, gAjato hoya ane tarapha phATate hoya tema jaNAvA lAgyo. vidyAdhareMdranA sevake vaitADhayagirinI guphAnI peThe suvarNanI vizALa duMdubhi vagADavA lAgyA. uttara ane dakSiNa zreNInA bhUmi, grAma ane zaheranA adhipatio ratnAkaranA putra heya tema vicitra ratnanA AbharaNa paherIne jANe garUDa heya tema akhkhalita gatithI gaganamAM cAlavA lAgyA. nAmivinaminI sAthe cAlatAM teo jANe tenI bIjI mUtio hoya tevA jaNAtA hatA. keI vicitra mANekanI prabhAthI dizAone prakAzita karanArAM vimAnamAM besIne vaimAnika devatAthI judA paDI na zake tevI rIte cAlyA keI puSkarAvatanA megha jevA madabiMduone varSAvanArA ane garjanA karanArA gaMdhahastI upara besIne cAlyA keI caMdra ane sUryanA tejathI vyApta thayA hoya tevA suvarNaratnaracita rathamAM besIne cAlyA; (keI gaganamAM sArI cAlathI cAdatA ane ativegathI zobhatA jANe vAyukumAra devatA hoya tevA ghaDA upara besI prayANa karavA lAgyA ane keTalAeka hAthamAM zastrasamUha dhAraNa karIne vajanA kavaca paherI, vAMdarAonI peThe ThektA ThekatA pAyadaLa thaIne cAlyA. evI rIte vidyAdharanA sainyathI vIMTAyelA ane yuddhane mATe taiyAra thayelA nAmivinami vaitADhaya parvata uparathI utarI bharatapatinA samIpa bhAge AvyA. - AkAzamAMthI utaratuM vidyAdharonuM sainya maNimaya vimAna vaDe jANe AkAzane bahu sUryamaya karatuM hoya, prajavalita hathiyArothI jANe vidyutamaya karatuM hoya ane uddAma suMdubhinA dhvanithI jANe ghoSamaya karatuM hoya tema jaNAvA lAgyuM. "are daMDAthI ! tuM amArI pAsethI daMDa grahaNa karIza ?" ema bhASaNa karatA, vidhIthI unmatta thayelA te baMne vidyAdhAe bharatapatine yuddha karavA lAgyA. pachI sainya sahita te baMnenI sAthe sama. kALe vividha prakAranAM yudhdhothI yuddha thavA lAgyuM, kemake jayalakSmI yuddhathI ja upArjana karavA yogya che. e pramANe bAra varSa sudhI yuddha karIne chevaTe cakravatIe te baMne vidyAdharene jItI lIdhA eTale aMjali jeDI bharatezvarane praNAma karI teo belyA"he kuLasvAmi ! sUrya thI adhika bIje tejavaMta nathI, vAyuthI adhika kaI vegavaMta nathI ane mokSathI uparAMta bIjuM sukha nathI temaja tamArAthI adhika koI zUravIra nathI. ! Aje tamane jovAthI ame sAkSAt - aSabhadevane ja joyA che. ajJAnapaNathI ame tamane je pIDA karI te tame kSamA karaje, kemake tame amane ajJAnapaNumAMthI jAgRta karyA che. pUrve jema ame SabhasvAmInA bhUtya hatA tema have tamArA bhUtya thayA chIe; kemake svAmInI peThe svAmIputranI sevA paNa lajajAkArI hotI nathI. he mahArAja ! dakSiNa ane uttara bharatAddhanI madhyamAM rahelA vaitADhayanA baMne pAzvamAM durgapALanI peThe ame tamArA zAsanamAM rahIzuM.' ema kahI vinami rAjAe-je ke teo mahArAjAne kAMI bheTa ApavAnI IcchA karatA hatA chatAM jANe kAMI yAcanA karavAne IcchatA hoya tema namaskAra karI aMjali jeDI, jANe sthira rahelI lamI hoya tevI strIomAM ratnarUpa potAnI subhadrA nAme duhitA cakrIne arpaNa karI. na jANe sUtra (dorI) chAMTIne banAvI hoya tema tenI samacorasa AkRti hatI; gelekyanI aMdara rahelA mANijyanA tejane jANe kuMja hoya tevI tenI kAMti hatI, kRtajJa A - 18 Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 strIratnanI prApti. saga 4 che. sevakathI AvRtta hoya tema cauvanAvasthAthI tathA nitya sthira rahenAra bhAvALA keza ane nathI te atyaMta zebhatI hatI; divya auSadhanI peThe te sarva rogane zAMta karanArI hatI ane divya jaLanI peThe te IcchAnukULa zIta ane uSNu sparzavALI hatI. te traNa ThekANe zyAma, traNa ThekANe veta, traNa ThekANe tAmra, traNa ThekANe unnata, traNa ThekANe gaMbhIra, traNa ThekANe vistIrNa, traNa ThekANe dIrgha ane traNa ThekANe kRza hatI. pitAnA kezakalApathI te mayUranA kalApane jItatI hatI ane lalATathI aSTamInA caMdrane parAbhava karatI hatI. rati ane prItinI kIDAvApI hoya tevI tenI suMdara dRSTi (netra) hatI; lalATanA lAvaNyajaLanI dhArA hoya tevI tenI dIrgha nAsikA hatI; navIna darpaNanA jevA suMdara tenA gAla hatA; jANe be hIMcakA hoya tevA khabhA sudhI pahoMcatA tenA be karNa hato; be sAthe thayelA biMbaphaLanI jevA tenA adhara hatA; hIrAkaNuonI zreNInI zobhAne parAbhava karanArA dAMta hatA; udaranI peThe traNa rekhAvALuM tenuM kaMThadaLa hatuM; kamalanALa jevI sarala ane bisanA jevI komaLa tenI bhujAo hatI; kAmadevanA be kalyANakaLaza hoya tevA tenA stana hatA; stane e jANe puSTatA harI lIdhI hoya ane tethI kRza thayuM hoya evuM tenuM kamaLa udara hatuM; saritAnI bhamarI 'jevuM tenuM nAbhimaMDaLa hatuM; nAbhirUpI vApikAnA tIra uparanI durvAvali hoya tevI tenI mAvali hatI; kAmadevanI jANe zayyA hoya tevA tenA vizALa nitaMba hatA; hIMDoLAnA be suvarNa staMbha hoya tevA suMdara tenA urUdaMDa hatA; mRgalInI dhAne tiraskAra karanArI tenI jaMghA hatI, hastanI peThe tenA caraNa paNa kamalane tiraskAra karanArA hatA; karacaraNanI aMgulIrUpI daLathI jANe pallavita valI hoya tevI te jaNAtI hatI; prakAzamAna nakharUpI ratnothI ratanAcaLanI taTI hoya tevI jaNAtI hatI vizALa, svaccha, komaLa ane suMdara vastrothI te mRdu pavananA paDavAthI taraMgita thayelI saritA jevI lAgatI hatI; svaccha kAMtithI taraMgita thayelA manahara avayathI te potAnA suvarNa tathA ratnamaya AbhUSaNene ulaTI zobhAvatI hatI; tenI pAchaLa chAyAnI jema chatradhAriNI strI sevA karatI hatI; be haMsathI kamalinInI peThe saMcAra karatA be cAmarethI te zebhatI hatI ane apsarAthI lakSamInI jema tathA saritAothI jAnhavInI jema te suMdara bALA samAna vayavALI hajAre sakhIothI parivRta hatI. namirAjAe paNa mahA mUlyavaMta ratna cakravatIne bheTa karyA, kemake svAmI ghera Ave tyAre mahAtmAone zuM adeya che ? pachI bharatapatie vidAya karelA namivinamie potAnA putronA putrone rAjya soMpI, virakata thaI RSabhadeva bhagavaMtanA caraNa mULamAM jaI vrata grahaNa karyuM. tyAMthI cakraratnanI pachavADe gamana karatA tIvra tejasvI bharatarAjA gaMgAnA taTa upara AvyA. jAnhavInA sthAnathI dUra nahIM tema najIka nahIM eve sthAnake pRthvInA IDhe pitAnA sainyane paDAva nakhAvyuM. mahArAjAnI AjJAthI suSeNa senApatie siMdhunI peThe gaMgA utArI tene uttaranikUTa sAthe (tAbe karyo). pachI cakravatIe aSTamabhakatathI gaMgAdevInI sAdhanA karI, samartha puruSone upacAra tatkALa siddhine mATe thAya che. gaMgAdevIe prasanna thaI mahArAjAne be ratnamaya siMhAsana ane eka hajAra ne ATha ratnamaya kuMbhe ApyAM. te gaMgAdevI rUpalAvaNyathI kAmadevane paNa kikaratulya karanArA bharatarAjAne joI kSobha Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM. gaMgAdevIne sAdhI tene tyAM rahevuM. 139 pAmI. vadanarUpI caMdrane anusaranArA manahara tArAgaNa hoya tevA teNe sarvAge muktAmaya AbhUSaNe paheryA hatAM. keLanI aMdaranI tvacA jevAM teNe vastra paheryA hatAM. te jANe tenA pravAha jaLa te rUpe pariNAma pAmyA hoya tevA jaNAtA hatA. jemAMcarUpI kaMcukIthI tenA stana uparanI kaMcukI taDAtaDa phATatI hatI ane jANe svayaMvaranI mALA hoya tevI dhavaLadRSTine te pheMkatI hatI. AvI sthiti pAmelI gaMgAdevIe krIDA karavAnI IcchAthI premabharita gadgad vANIvaDe bharatarAyanI atyaMta prArthanA karI ane potAnA patigRhamAM temane laI gaI. tyAM tenI sAthe vividha bhegane bhegavatAM mahArAjAe eka divasanI peThe sahastra varSa vyatIta karyA. pachI kaI rIte devIne samajAvI, tenI AjJA laI tyAMthI nIkaLyA ane pitAnA prabaLa sainya sAthe khaMDaapAtA guphA tarapha cAlyA. ' kezarIsiMha jema eka vanathI bIje vana jAya tema akhaMDa parAkramavALA cakI te sthAnathI khaMDaprapAtA guphA samIpe pahoMcyA. guphAthI thoDe dUra e baliSTha rAjAe potAnA sainyane nivAsa karAvyo. tyAM te guphAnA adhiSThAyaka nATayamAla devane manamAM dhAraNa karI aSThama tapa karyo, tethI te devanuM Asana kaMpyuM. avadhijJAnavaDe bharatacakIne AvelA jANI devAdAra jema leNadAra pAse Ave tema te bheTa laIne sAme AvyuM. mahata bhakitavALA te deve pakhaMDa bhUminA AbhUSaNarUpa mahArAjAne AbhUSaNe arpaNa karyA ane sevA aMgIkAra karI. nATaya karelA naTanI peThe nATayamAla devane vivekayukata cakrIe prasanna thaIne vidAya karyo ane pachI pAraNuM karI te devane aSTAdhikA utsava karyo. have cakrIe suSeNu senAnIne AjJA karI ke khaMDaprapAta guphA ughADo. senApatie maMtrInI peThe nAyamAla devane manamAM dhArI aSTama karI pauSadhAlayamAM pauSadhavrata grahaNa karyuM. aSTamane aMte pauSadhAgArathI nIkaLI pratiSThAmAM jema zreSTha AcArya balividhAna kare tema balividhAna karyuM. pachI prAyazcitta ane kautuka maMgaLa karI, moTA mUlyavALAM DAM vastro dhAraNa karI hAthamAM dhUpadhANuM grahaNa karyuM. guphA pAse jaI jotAM ja prathama namaskAra karI tenA bAraNunI pUjA karI ane tyAM aSTamaMgaLaka AlekhyA. tyAra pachI kapATa ughADavAne mATe sAta ATha pagalAM pAchA cAlI jANe te bAraNanI suvarNamaya kuMcI hoya tevA daMDaratnane grahaNa karyuM ane bAraNuM upara te vaDe prahAra karyo. sUryanA kiraNavaDe kamalakeza khulI jAya tema daMDaratnanA AghAtathI te baMne dvAra ughaDI gayAM, guphAdvAra ughaDayAnA samAcAra cakrIne nivedana karyA eTale hastInkaMdha upara ArUDha thaI hastInA dakSiNa kuMbhasthaLa upara UMce sthAnake maNiratna mUkIne temaNe guphAmAM praveza karyo. sainya anusarelA bharata rAjA aMdhakArane nAza karavAne mATe pUrvavat kAMkiNIratnathI maMDaLane AlekhatA guphAmAM cAlyA jema be sakhIo trIjI sakhIne maLe tema e guphAnI pazcima bAjunI bhIMtamAMthI nIkaLIne pUrva bhittinI nIce thaI unmasA ane nimagnA nAmanI be nadIo gaMgAne maLe che tyAM AvI, pUrvanI peThe te nadInI upara pAra karI cakrI senAnI sAthe te nadIo utaryA. sainyarUpa zalyathI Atura thayelA vaitADhaye preraNA karI hoya tema guphAnAM dakSiNadvAra tatkALa svayameva ughaDI gayAM. eTale kezarasiMhanI peThe narakezarI guphA bahAra nIkaLe ane gaMgAnA pazcima taTa upara temaNe paDAva nAMkhyo. Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nava nidhAnanI prApti. saga 4 the. tyAM nava nidhAnane uddezIne pRthvIpatie pUrva tapathI upArjana karelI labdhio vaDe thanArA lAbhanA mArgane batAvanAra aSTama tapa karyo. aSTamane aMte nava nidhio pragaTa thayA ane mahArAjA pAse AvyA. te dareka nidhio eka eka hajAra yakSee adhiSThita karelA hatA, tenAM nisarga, pAMDuka, piMgala, sarvaratnaka, mahApadma, kAla, mahAkAla, mANava ane zaMkhaka evAM nAma hatAM; ATha cakra upara te pratiSThita thayelA hatA ane ATha jana UMcA, nava ye jana vistAramAM tathA daza ejana laMbAImAM hatA. vaiduryamaNinA bAraNAthI temanAM sukha AcchAdita karelAM hatAM. sarakhA, suvarNanA, ratnathI bharapUra ane cakra, caMdra tathA sUryanA lAMchana(cinha)vALA hatA. te nidhionA nAma pramANe nAmavALA, palyApamanA AyuSavALA nAgakumAranikAyanA deve tenA adhiSThAyaka thaIne rahelA hatA. ' temAMnA naisarga nAmanAM nidhithI chAvaNI, zahera, grAma, khANa, dRNamukha, maMDapa ane pattana vigere sthAnenuM nirmANa thAya che. pAMDuka nAmanA nidhithI mAna, unmAna ane pramANu e sarvanuM gaNita tathA dhAnya ane bIjano saMbhava thAya che. piMgaLa nAmanA nidhithI nara, nArI, hAthI ane ghoDAonA sarva jAtinAM abhUSaNone vidhi jANI zakAya che. sarvaratnaka nAmanA nidhithI cakaratna vigere sAta ekedriya ane sAta paceMdriya ne utpanna thAya che. mahApadya nAmanA nidhithI sarva prakAranAM zuddha ane raMgIna vacce niSpanna thAya che. kALa nAmanA nidhithI vartamAna, bhUta ane bhaviSya traNa kaLanuM jJAna, kRSi vigere karma ane bIjA zilpAdikanuM jJAna thAya che. mahAkALa nAmanA nidhithI pravALA, rUpa, suvarNa, muktAphala, leTuM tathA hAdika dhAtuonI khANe utpanna thAya che. mANava nAmanA nidhithI ddhA, Ayudha ane kavacanI saMpattio tathA sarva prakAranI yuddhanIti ane daMDa , nIti pragaTa thAya che. navamAM zaMkha nAmanA mahAnidhithI cAra prakAranA kAvyanI siddhi, nATya nATakanI vidhi ane sarva prakAranA vAjIMtra niSpanna thAya che. e pramANenA guNa vALA nava nidhio AvIne kahevA lAgyA- he mahAbhAga ! ame gaMgAnA mukhamAM mAgadhatIrthanA nivAsI chIe. tamArA bhAgyathI vaza thaIne tamArI pAse AvyA chIe tethI tamArI IcchA pramANe avizrAMtapaNe amAre upabhega kare ane Ape. kadApi samudra kSaya pAme paNa ame kSaya pAmatA nathI.' ema kahI sarva nidhio vaza thayA eTale nirvikArI rAjAe pAraNuM karyuM ane tyAM temane aSTAhikA utsava karyo. rAjAnI AjJAthI suSeNa paNa gaMgAnA dakSiNa nikUTane nAnI pallInI piThe lIlAmAtramAM sAdhIne Ave. pUrvApara samudrane lIlAthI AkrAMta karI rahelA jANe bIjA vaitADhya hoya tema mahArAjA tyAM ghaNe kALa rahyA. eka divasa sava bharatakSetra jeNe sAdhyuM che evA bharatapatinuM cakra ayodhyA sanmukha cAlyuM. mahArAjA paNa snAna karI vastra paherI, balikarma, prAyazcitta ane kautuka maMgaLa karI, IdranI peThe gajendra upara ArUDha thayA. jANe kalpavRkSa heya tevA nava nidhiethI puSTa thayelA bhaMDAravALA, sumaMgaLAnA caturdaza svapnanAM judAM phaLa hoya tevAM caturdaza ratnothI niraMtara AvRtta, rAjAonI kuLalakSmI jevI ane jeNe sUrya paNa najare joye nathI tevI pitA nI pariNIta batrIsa hajAra rAjakanyAe yukta, jANe apsarAo hoya tevI ane batrIsa hajAra dezamAMthI paraNelI bIjI batrIza hajAra suMdara strIothI zobhita, jANe paTAvata Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM. adhyA prati prayANa. hoya tevA pitAnA Azrita batrIsa hajAra rAjAe tathA vidhyAdrinI jevA rAzI lAkha hAthIothI virAjita ane jANe akhila vizvamAMthI AyA hoya tevA corAzI lAkha azva, teTalA ja ratha ane bhUmine AcchAdana karanArA cha- kaTI subhaTethI vIMTAyelA bharata cakravartI prayANanA prathama divasathI sATha hajAra varSe cakranA mArgane anusaratA ayodhyA tarapha cAlyA. mArge cAlatA cakI sainyathI UDelI rajasamUhanA sparzathI malina thayelA khecarone jANe pRthvImAM AloTayA hoya tevA karatA hatA; pRthvInA madhya bhAgamAM rahelA bhavanapati ane vyaMtarone sinyanA bhArathI pRthvI phATavAnI zaMkAne utpanna karI bhaya pamADatA hatA, gokuLa gokuLe vikasvara daSTivALI gopAMganAonuM mAkhaNurUpa arthe amUlya hoya tema bhaktithI savIkAratA hatA; vane vane hAthInA kuMbhasthaLamAMthI utpanna thayelA muktAphaLa vigerenI kirAta lokoe ApelI bheTe grahaNa karatA hatA, parvate parvate parvatarAjAoe AgaLa dharelAM ratna suvarNanI khANunA mahasArane aneka vakhata aMgIkAra karatA hatA; gAme gAme jANe utkaMThita bAMdhava hoya tevA grAmavRddhonA upAyana prasannapaNe grahaNa karI temanA upara anugraha karatA hatA; kSetramAM paDatI gAyanI jema grAmamAM citarapha prasaratA sainikane pitAnI AjJArUpI ugra daMDathI aTakAvI rAkhatA hatA; vAnarenI peThe vRkSa upara caDI pitAne harSapUrvaka jenArA grAmyabALakone pitAnI jema pyArathI jotA hatA; dhAnya, dhana ane vitavaDe nirupadravI gAmaDAMonI saMpattine pitAnI nItirUpI latAnA phaLapaNe avaletA hatA. saritAone paMkila karatA hatA; sarevaranuM zoSaNa karatA hatA. A vAva tathA kUvAne pAtAlavivaranI jema khAlI karatA hatA. duvinayI zatrune zikSA karanAra mahArAjA e pramANe malayAcalanA pavananI peThe lekane sukha ApatA ane dhIme dhIme cAlatA ayodhyApurInI samIpe AvI pahoMcyA. jANe adhyAne atithirUpa thayela sadara heya teve skaMdhAvAra mahArAjAe ayodhyAnI najIka bhUmimAM naMkhAvyuM. rAjaziromaNi bharate rAjadhAnIne manamAM dhArI nirupadravanI pratIti ApanAra aThThama tapa karyo. aSTama bhakatane aMte pauSadhAlayamAMthI bahAra nIkaLI cakIe bIjA rAjAonI sAthe divya rasAIthI pAraNuM karyuM. ahIM ayodhyAmAM sthAne sthAne jANe digaMtarathI AvelI lakSamIne kIDA karavAnA hiMDelA hoya tevA UMcA toraNa baMdhAvA lAgyA, bhagavaMtanA janmasamaye devatAo sugadhI jaLanI vRSTi kare tema nagaraleke dareka mAge kezaranA jaLathI chaMTakAva karavA lAgyA, jANe nidhio aneka rUpe thaI agAuthI AvyA hoya tevA mAMcAo suvarNastaMbhathI racAvA lAgyA. uttarakurumAM pAMca drahanI baMne bAjue rahelA daza daza suvarNagiri zeze tema mArganI baMne bAjue sAmasAmAM rahelA mAMcAo zobhavA lAgyA. dareka mAMcAe bAMdhelA ranamaya teNe IndradhanuSanI zreNinI zebhAne parAbhava karavA lAgyA ane gaMdharvonuM sainya jema vimAnamAM bese tema gAyana karanArI strIo mRdaMga tathA vINAne bajAvanArA gaMdharvonI sAthe te mAMcA upara besavA lAgI. te mAMcA uparanA suMdaravA sAthe bAMdhelI motInI jhAlaro lakSamInA nivAsagRhanI peThe kAMtithI dizAone prakAzita karavA lAgI. jANe pramoda pAmelI nagaradevInA hAsya heya tevA cAmarethI, svargamaMDananI racanAvALA citrothI, kautukathI AvelA nakSatra hoya tevA darpathI, becaranA hAthanA rUmAla hoya tevA paMdara vAthI ane lakSamInI Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 adhyAmAM praveza. saga 4 the. mekhalA jevI vicitra maNimALAothI nagarajane UMcA karelA khaMbhamAM hATanI zobhA karavA lAgyA. lekee bAMdhelI ghugharIovALI patAkAo sArasa pakSInA madhura avAjavALA zaraRtunA samayane batAvavA lAgI . vyApArIo dareka dukAna ane maMdirane yakSakamanA gamayathI lIMpIne tene AMgaNamAM motInA sAthiyA pUravA lAgyA. ThekANe ThekANe mUkelA agarUcUrNathI pUrelA dhUpInA dhUmADA UMcA jatA hatA tethI jANe te svargane paNa pita karavAne IcchatA hoya tevA jaNAvA lAgyA. e pramANe nagarajanoe zaNagArelI nagarImAM praveza karavAnI IcchAthI pRthvInA iMdra cakravatI zubha muhane meghanI jema garjanA karanArA hAthI upara caDhyA. AkAza jema caMdra maMDaLathI zebhe tema kapUracUrNanI jevAM zveta chatrothI te zobhatA hatA, be cAmaranA miSathI, pitAnuM zarIra saMkSepIne AvelI gaMgA ane siMdhu temane sevatI hoya tevA jatA hatA, saphATika parvatanI zilAomAMthI sAra laIne rasyA hoya tevAM ujajavaLa, ati bArika, kamaLa ane ghATAM vastrothI te zebhatA hatA, jANe ratnaprabhA pRthvIe premathI potAne sAra arpaNa karyo hoya tevA vicitra ratnAlaMkArothI teo sarva aMge alaMkRta thayA hatA, phaNa upara maNine dhAraNa karanArA nAgakumAradethI parivarelA nAgarAjanI jema mANikayamaya mugaTavALA rAjAothI te parivRta hatA, cAraNadevatAo IMdranA guNanuM jema kIrtana kare tema jaya jaya zabda belI prabheda pamADatA cAraNa mATe temanA addabhuta guNonuM kIrtana karatA hatA ane maMgaLa vAjiMtranA nirdoSanA pratizabda miSathI AkAze paNa tene mAMga lika dhvani karyo hoya tevA te jaNAtA hatA. tejathI Idra sarakhA ane parAkramanA bhAMDAgAra jevA mahArAjA prayANane mATe gajene preraNA karI AgaLa calAvavA lAgyA. svargathI jANe utaryA hoya ane pRthvImAMthI jANe nIkaLyA hoya tema ghaNe kALe AvatA potAnA rAjAne jevAne bIjA grAmAdikathI paNa leke AvyA hatA. mahArAjAnI sava senA ane jevAneekaThA thayelA loke e baMne ekatra thavAthI jANe sarva maTyaleka eka ThekANe piMDIbhUta thayuM hoya tema jaNAvA lAgyuM. sinya ane AvelA lokenA jamAvathI te vakhate talane rANe mUkyuM hoya to te paNa pRthvI para paDe tema na hatuM. jANe vaitAlika(bhATa) heya tema harSathI uttala thayelA keTalAka loko stuti karatA hatA; jANe caMcaLa cAmara hoya tevA potAnA vastrAMcalathI keIpavana nAMkhatA hatA; koI lalATa upara aMjali jeDIne sUryanI peThe namatA hatA; kaI bAgavAnanI peThe phaLa puSpane arpaNa karatA hatA; koI kuLadevatAnI peThe vaMdanA karatA hatA ane keI getranA vRddhajananI jema temane AziSa ApatA hatA. - ' RSabhadeva bhagavAna jema samavasaraNamAM praveza kare tema prajApatie cAra dvAravALI pitAnI nagarImAM pUrva dvArathI praveza karyo. lagnaghaTikA samaye eka sAthe UMce prakAre vAjiMtro. no nAda thAya tema te vakhate dareka mAMcA upara saMgIta thavA lAgyuM. mahArAjA AgaLa cAlyA eTale rAjamArganA makAnamAM rahelI nagaranArIo harSathI daSTinI peThe dhANIo pheMkavA lAgI (vadhAvavA lAgI), purajanoe puSponI vRSTithI cAre bAjuthI AcchAdana karI dIdhele mahArAjAne hastI puSpamaya ratha je thaI gayo. utkaMThita, lekanI akuMTha utkaMThA sahita cakravatI rAjamArgo dhIme dhIme calavA lAgyA, loke hAthIne bhaya na gaNatAM Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 . sukhapUrvaka samayanuM vyatIta thavuM 143 mahArAjAnI samIpe AvI phalAdika arpaNa karavA lAgyA. kAraNa ke harSa e ja baLavAna che. rAjA haratIne kuMbhasthaLamAM aMkuzathI tADana karI dareka mAM ubhA rAkhatA hatA. te samaye baMne bAjunA mAMcA upara AgaLa ubhI rahelI suMdara strIo eka sAthe cakravatInI kapUravaDe ArAtrika (AratI) karatI hatI. baMne paDakhe ArAtrika utaratI hevAthI mahArAja be bAjue sUrya caMdra rahela meruparvatanI zobhAne dhAraNa karatA hatA. akSatenI peThe metIthI bharelA UMcA thALa rAkhI cakravattIne vadhAvavA mATe dukAnonA agrabhAgamAM rahela vaNikajanone temane dRSTithI AliMgana karatA hatA. rAjamArganI najIka rahelI havelIonA dvAramAM ubhelI kulIna suMdarIoe karelA maMgaLikane potAnI plenenI jema mahArAjA svIkAratA hatA. jevAnI IcchAthI pIDAtA koI lokene joI teo pitAne abhayadAtA hAtha UMce karI chaDIdArathI temanI rakSA karAvatA hatA. evI rIte cAlatA mahArAjAe anukrame pitAnA pitAnA sAta mALavALA mahelamAM praveza karyo. te rAjamahelanI agrabhUmimAM jANe rAjyalakSmInA krIDAparvata hoya tevA be bAjue be hastI bAMdhyA hatA, be cakravAkavaDe jaLapravAhanI jema baMne taraphe rahelA suvarNakalazothI tenuM vizALa dvAra zebhatuM hatuM ane jANe grIvAnuM iMdranIlamaNimaya AbharaNa hoya tevA AmrapaddhavanA manahara teraNathI te mahela dIpate hato. temAM koI ThekANe metIthI, koI ThekANe kapUranA cUrNathI ane kaI ThekANe caMdrakAMta maNiothI svastika maMgaLa karyuM hatuM. keI ThekANe cInAI vastrathI, koI ThekANe rezamI vastrathI ane koIkekANe divya vastrathI rahelI patAkAnI paMktithI te zobhatuM hatuM. tenAM AMgaNAmAM kaI ThekANe karajaLathI, koI ThekANe puSparasathI ane koI ThekANe hAthIonA madajaLathI chaMTakAva karyo hato. tenI upara rahelA suvarNakalazanA miSathI jANe tyAM sUye vizrAma karyo hoya te te jaNAto hato. evA te rAjamahelanA AMgaNAmAM rahelI agravedI upara pitAnA caraNa AropaNa karI chaDIdAre hAthano Teke ApelA mahArAjA hAthI uparathI utaryA ane prathama AcAryanI jema potAnA seLa hajAra aMgarakSaka devatAnuM pUjana karI temane vidAya karyA. tevI ja rIte batrIsa hajAra rAjAo, senApati, purohita, gRhapati ane vaheMkIne paNa visarjana karyA. hAthIone jema AlAnathaMbhe bAMdhavAnI AjJA kare tema trANuoM tresaTha raIAne potapotAnAsthAne javAnI AjJA karI. utsavane aMte atithinI jema zreSThIone, aSTAdaza zreNuM prazreNIne, durgapALane ane sArthavAhone paNa rajA ApI. pachI IMdrANInI sAthe iMdranI jema strIratna subhadrA sAthe, khatrIza hajAra rAjakuLamAM janmelI rANIo sAthe, teTalI ja (32000) dezanA AgevAnonI kanyA sAthe ane batrIza batrIza pAtravALA teTalA ja nATaka sAthe, maNimaya zilAonI paMkti upara daSTi pheravatA mahArAjAe yakSapati kubera jema kelAsamAM jAya tema utsava sahita rAjaprAsAdamAM praveza karyo. tyAM kSaNavAra pUrvamukha siMhAsana upara besI keTalIka satkathAo karI nAnAlayamAM gayA. hAthI jema sarovaramAM nhAya tema tyAM snAna karIne parijananI sAthe 1 mALI vigere nava nahi te zreNI ane dhAMcI vigere nava jAti te prazreNI. Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjyAbhiSeka mahatsava saga 4 thI aneka prakAranA rasavALA AhAranuM bhojana karyuM. pachI yegI jema gamAM kALa nigamana kare tema rAjAe navarasa nATakathI ane manahara saMgItathI keTalAka kALa nigamana karyo. eka vakhate suranaroe AvI vijJapti karI ke -"mahArAja tame vidyAdharapatio sahita SaTakhaMDa pRthvI sAdhI che tethI he idra jevA parAkramavALA ! have amane AzA Apa eTale ame tamAro svacchedapaNe mahArAjyAbhiSeka karIe. mahArAjAe AjJA ApI eTale devatAoe nagaranI bahAra IzAna kuNe sudharmAsabhAne eka khaMDa hoya te maMDapa racyuM. teo kaho, nadIo, samudra ane bIjA tIrthonAM jaLa, auSadhi ane mustikA lAvyA. mahArAjAe pauSadhAlayamAM jaI aSTama tapa karyo, kAraNa ke tapathI meLaveluM rAjya tapavaDe ja sukhamaya rahe che. aSTama tapa pUrNa thaye aMtApura ane parivArathI AvRta thaI. hAthI upara besI cakrI te divya maMDape padhAryA. pachI aMtaHpura ane hajAre nATaka sAthe temaNe UMce prakAre racelA abhiSekamaMDa5mAM praveza karyo, tyAM snAnapIThamAM siMhAsana upara ArUDha thayA te vakhate hAthI parvatanA zikhara upara ArUDha thayA jevo dekhAva thayo. jANe idranI prItine lIdhe hoya tema teo prAcI (pUrva) dizA tarapha mukha karIne ratnasiMhAsana upara beThA. jANe thoDAka hoya tema batrIsa hajAra rAjAo uttara taraphanA paga thIe thaIne sthAnapITha upara caDyA ane cakravatInI najIka bhadrAsane upara, devatAo jema idranI sAme aMjali joDe tema aMjali jeDIne beThA. senApati, gRhapati, vaddhaki purohita ane zreSThI vigere dakSiNa pAnazreNIthI snAnapITha upara ArUDha thayA. jANe cakIne vijJapti karavAne IcchatA hoya tema pitAne yogya Asane upara teo aMjali jeDIne beThA. pachI Adidevane abhiSeka karavAne mATe idro Ave tema A naradevane abhipeka karavAne temanA abhigika devatAo najIka AvyA. jaLapUrNa hovAthI megha jevA, jANe cakalAka pakSIo hoya tevA mukhabhAga upara kamalavALA ane aMdarathI jaLa paDavA samaye vAjiMtranA nAdane anusaranArA zabdovALA svAbhAvika ane vakIya ratnakalazathI teo sarve mahArAjAne abhiSeka karavA lAgyA. pachI jANe pitAnA netro hoya tevA jaLabharita kuMbhathI batrIsa hajAra rAjAoe temane zubha muhute abhiSeka karyo. ane pitAne mastake kamalakeza jevI aMjali joDI "tame jaya pAme, tame vijaya pAme ema belI cakIne vadhAvavA lAgyA. tyAra pachI senApati ane zreSThI vigere jaLathI abhiSeka karI, te jaLanI jevA ujajavaLa vAkayathI stuti karavA lAgyA. pachI teoe pavitra, rUvATA vALA, kamaLa ane gaMdhakaSAyI vasathI mANikayanI jema cIkInA aMganuM mArjana karyuM, tathA airikadhAta(guru)thI suvarNanI jema kAMtine piSaNa karanArA dezISacaMdananA rasathI mahArAjAnA aMgane vilepana karyuM. devatAoe Indra Apele aSabhasvAmIne mugaTa te abhiSikta ane rAjAomAM agresara cakravatInA mastaka upara AjepaNa karyo temanA mukha caMdranI pAse rahelA citro ane svAti nakSatro hoya tevAM ratnakuMDaLo baMne karNamAM paherAvyAM; sUtrathI parAvyA vinA samakALe hArarUpa eka metI ja utpanna thayela hoya te chIpanA matIne eka hAra temanA kaMThamAM nAMkhe; jANe sarva alaMkArenA hArarUpa rAjAne yuvarAja hoya te eka suMdara ardhahAra temanA upasthaLa upara ApaNu karyojANe kAMtivAna azakanA saMpuTa hoya tevA ujajavaLa kAMtithI zobhatAM be devadUSya vastro rAjAne Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM. cakravatInI samRddhi. 145 dhAraNa karAvyAM ane jANe lakSamInA urasthaLarUpI maMdirane kAMtimaya kilo hoya tevI eka suzobhita puSpamALA mahArAjAnA kaMThamAM AropaNa karI. e pramANe kalpavRkSanI jema amUlya vastra ane mANikyanAM AbhUSaNa dhAraNa karIne mahArAjAe svargane jANe khaMDa hoya tevA te maMDapane maMDita karyo. pachI sarva puruSomAM agraNI ane vizALa buddhivAna mahArAjAe chaDIdAranI pAse sevaka puruSane bolAvI AjJA karI ke-"he adhikArI purUSa! tame hAthI upara besI, saghaLI jagyAe pharI A vinItA nagarIne bAra varSa sudhI kaI paNa jAtanI jakAta, kara, daMDa, kudaMDa ane bhaya rahita karIne harSavALI kare. adhikArIoe tarata ja te pramANe uddaghASaNa karIne rAjAnI AjJAne amala karyo. kAryasiddhimAM cakravatInI AjJA e paMdaramuM ratna che. pachI mahArAjA ratnasiMhAsana uparathI UThyA, tenI sAthe jANe temanA pratibiMba hoya tema bIjA sarve paNa UThyA. parvata uparathI utaravAnI jema snAnapITha uparathI bharatezvara pitAnA AgamanamArgathI utaryA ane te sAthe bIjA paNa potapotAne rastethI utaryA. pachI jANe pitAne asahya pratApa hAya tema uttama hastI upara besI caDhI pitAne prAsAde padhAryA. tyAM snAnagRhamAM jaI nirmaLa jaLathI snAna karI temaNe aSTamabhaktanuM pAraNuM karyuM. evI rIte bAra varSe abhiSeketsava saMpUrNa thayo. tyAre cakravatIe snAna, pUjA, prAyazcita ane kautukamaMgaLa karI, bahAranA sabhAsthAnamAM AvI soLa hajAra AtmarakSaka devatAne satkAra karI temane vidAya karyA. pachI vimAnamAM rahelA IMdranI jema mahArAjA pitAnA uttama prAsAdamAM rahI viSayasukha bhegavavA lAgyA. mahArAjAe pitAnI AyudhazALAmAM cakra, chatra, kha ane daMDa cAra ekendriya ratna rAkhyAM hatAM; rehaNAcaLamAM mANikayanI jema temanA lahamIgRhamAM kAMkiNIratna, carma ratna, maNiratna ane nava nidhie hatAM. pitAnI ja nagarImAM utpanna thayelA senApati, gRhapati, purohita ane paddhaki e cAra nararatno hatA; vaitADhya parvatanA mULamAM utpanna thayela gajaratna ane azvaratna hatA ane vidyAdharanI uttama zreNamAM utpanna thayela strIratna hatuM. netrane AnaMda ApanArI mUrtithI teo caMdra jevA zebhatA hatA ane duHsaha pratApathI sUrya jevA lAgatA hatA. puruSarUpa thayela samudra hoya tema tene madhyabhAga hadayane Azaya) jANI zakAtuM na hatuM ane kuberanI jema temaNe manuSyanI svAminA meLavI hatI. jaMbudvIpa jema gaMgA ane siMdhu vigere 14 meTI nadIothI zobhe tema teo pUrvokta caturdaza ratnothI zobhatA hatA. vihAra karatA RSabhaprabhunA caraNa nIce jema nava suvarNakamala rahe tema temanA caraNa nIce niraMtara nava nidhio rahetA hatA. jANe ghaNAM mUlyathI kharIda karelA AtmarakSakA hoya tevA soLa hajAra pAripArzvaka devatA te vIMTAyelA rahetA hatA. batrIza hajAra kanyAnI jema batrIsa hajAra rAjAo nirbhara bhakitathI temanI upAsanA karatA hatA. batrIsa hajAra nATakanI jema batrIsa hajAra dezanI bIjI batrIsa hajAra kanyAo sAthe teo ramatA hatA. jagatamAM zreSTha rAjA evA teo traNaseM ne tresaTha divasothI saMvatsara (varSa)nI jema teTalA raseIAthI teo zobhatA hatA. A - 19 Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 suMdarIne joIne bharata mahArAjAne thayela kheda. saga 4 the. aDhAra lipine pravartAvanAra RSabhadeva bhagavAnanI jema aDhAra zreNI prazreNIvaDe temaNe pRthvImAM vyavahAra pravartAvyo hato. rAzI lAkha hastI, corAzI lAkha azva, cerAzI lAkha ratha ane chanuM keTI gAmaDAo tathA teTalA ja pAyadaLathI teo zobhatA hatA. batrIsa hajAra deza ane tera hajAra meTA nagaranA teo adhipati hatA. navANuM hajAra droNamukha ane aDatALIza hajAra killAbaMdha zaherenA te Izvara hatA. ADaMbarayukta lamIvALA covIza hajAra kaMTa ane covIza hajAra maMDaba ane vIza hajAra khAnA teo mAleka hatA. soLa hajAra khaTakheDA)nA teo zikSAkartA(dhaNI) hatA. cauda hajAra saMbadhanA tathA chappana dvIpa(beTa)nA teo prabhu hatA ane ogaNapacAsa kurAjyanA teo nAyaka hatA. evI rIte AkhA bharatakSetranA teo zikSA ApanAra svAmI hatA. adhyA nagarImAM rahI akhaMDita Adhipatya calAvanAra te mahArAjA abhiSeka utsavanA prAMtasamaye eka vakhata pitAnA saMbaMdhIonA smaraNamAM pravaryA, eTale adhikArI puruSoe sATha hajAra varSanA virahathI mahArAjAnA darzanamAM utsuka thayelA sarva saMbaMdhIo temane dekhADayA. temAM prathama bAhubalinI sAthe janmelI, guNathI suMdara evI suMdarIne mAnapUrvaka batAvI. te suMdarI grISmaRtuthI AkrAMta thayelI saritAnI jema kRza thayelI hatI, himanA saMparkathI kamalinInI peThe te karamAI gaI hatI, hemaMta RtunA caMdranI kaLAnI peThe tenuM rUpalAvaNya nAza pAmyuM hatuM ane zuSka patravAlI kadalInI jema tenA gAla phIkkA ane kRza thaI gayA hatA. suMdarIne AvI rIte badalAI gayelI joI mahArAjAe potAnA adhikArI puraSone kepathI kahyuM- "are ! zuM amArA gharamAM zreSTha anna nathI ? lava samudramAM lavaNa nathI ? te te prakAranI rasavatIne jANanArA raseIo nathI ? athavA zuM teo nirAdaravALA ane AjIvikAmAM taskara jevA thaI gayA che? drAkSa ane khajura vigere khAvAlAyaka me ApaNe tyAM nathI ? suvarNaparvatamAM suvarNa nathI ? udyAnamAM vRkSe avakezI (phaLa na ApanAra) thayAM che ? naMdanavanamAM paNa vRkSe phaLatA nathI ? ghaDA jevA AuvALI gAye dUdha ApatI nathI ? kAmadhenunA stanane pravAha sukAI gaye che ? athavA te te prakAranI bhejyAdi saMpatti chatAM suMdarI kaI rogavALI thaI che ke jethI kAMi bhAjana karatI nathI ? kadApi kAyAnA saudaryane cAranAra koI roga tenA zarIramAM hoya te sarva vaidyo zuM kathAvazeSa thaI gayA che? kadApi ApaNuM gharamAM divya auSadhi rahI na hoya to zuM . himAdri parvata hAla auSadhirahita thaI gaye che ? adhikArIo ! daridrInI putrI jevI durbaLa thayelI suMdarIne joI ghaNe kheda huM pAmuM chuM ane tethI zatruonI peThe tame mane chetaryo che." bharatapatine AvuM ke payukta belatAM sAMbhaLI adhikArIo praNAma karI tyAmahArAjA ! svargapatinI jevA ApanA sadanamAM sarva vastu che; paraMtu jyArathI Apa digavijaya karavA padhAryA tyArathI A suMdarI phakta prANarakSaNa mATe AyaMbila tapa kare che ane Apa mahArAjAe temane dIkSA letAM rokyAM che tethI bhAvadIkSita thaIne rahela che. e vRttAMta sAMbhaLI kalyANakArI mahArAjA suMdarI tarapha joI bolyA "he kalyANi ! tame dIkSA levAne icche che?" suMdarIe kahyuM - emaja che." Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM, suMdarIne niSkramaNatsava. 147 e sAMbhaLI bharatarAya bolyA- aho ! pramAda athavA saralapaNAthI huM ATalA vakhata sudhI tenA vratamAM vighakArI thaI paDyo. A putrI te pitAjIne anurUpa (deza) thaI ane ame putro haMmezAM viSayamAM Asakta tathA rAjayamAM atRpta rahenArA thayA ! AyuSya samudranA jaLa taraMganI jevuM nAzavaMta che, ema chatAM paNa viSayalabdhajane e jANatA nathI. jotajotAmAM naSTa thaI janArI vidyathI jema mArganuM avalokana karI levAya tema A gaMtvara AyuSyathI sAdhujananI jema mekSa sAdhI levo e ja che. mAMsa, viSTA, mUtra, maLa, prasveda ane vyAdhimaya A zarIrane zaNagAravuM te gharanI pALa zaNagAravA jevuM che ! he bena ! tamane zAbAza che ke tame A zarIrathI mokSarUpa phaLane utpanna karanAra vrata grahaNa karavAne Icche che. nipuNa leke lavaNasamudramAMthI paNa ratnane grahaNa kare che." harSa pAmelA mahArAjAe A pramANe belI dIkSAne mATe AjJA karavAthI, tapathI kRza thayelI suMdarI jANe puSTa hoya tema harSathI ulAsa pAmI: e samaye jagatarUpI mayUrane megha samAna bhagavAna RSabhasvAmI vihAra karatA aSTApadagirie AvIne samosaryA, jANe ratna, suvarNa ane rUpAne bIje parvata hoya tevuM te parvata upara devatAoe samavasaraNu racyuM ane temAM besI prabhu dezanA ApavA lAgyA. giripAlakae AvI tatkALa bharatapatine te nivedana karyuM. medinIpatine e vRttAMta sAMbhaLavAthI bhArata kSetranA khaMDanA vijayathI paNa adhika pramoda thayo. svAmInA Agamanane kahenArA te bhUlyone temaNe sADI bAra kaTI seniyAnuM pAritoSika ApyuM ane suMdarIne kahyuM- tArA mane rathanI mUrtimaMta jANe siddhi hoya tevA jaga6guru vihAra karatA ahIM AvyA che." pachI cakrIe dAsIjananI jema aMtaHpuranI strIonI pAse suMdarIne niSkamaNaabhiSeka karAvyo. snAna karI, pavitra vilepana karyA pachI jANe bIjuM vilepana karyuM hoya tevA cheDAvALA ujajavaLa vastra ane uttama ratnAlaMkAra suMdarIe paheryA. jo ke teNe zIlarUpa mahAalaMkAra dhAraNa karela hatuM te paNa AcAra jALavavAne mATe teNe bIjA alaMkAro svIkAryA. te vakhate rUpasaMpatti vaDe zebhatI suMdarInI pAse strIratna subhadrA dAsI jevI lAgatI hatI. ziyaLavaDe suMdara te bALA jaMgama kalpavallInI jema yAcakone je mAge te ApatI hatI. haMsI jema kamalinI upara bese tema kapUranI raja jevA sapheda vastrathI zobhatI te eka zibikAmAM ArUDha thaI. hastIo, ghoDesvAre, pAyadaLa ane rathI pRthvIne AcchAdita karatA mahArAjA marUdevInI jema suMdarInI pachavADe cAlyA. tene be paDakhe cAmara DhoLAtA hatA, mastake zveta chatra zobhatuM hatuM ane cAraNa bhATe tenA vrata saMbaMdhI gADha saMzrayane vakhANatA hatA. bhejAI e tenA dIkSetsavanAM maMgaLika gIta gAtI hatI ane uttama strIo pagale pagale tenA uparathI luNa utAratI hatI. evI rIte sAthe cAlanArA aneka pUrNa pAtrothI zobhatI te prabhunA caraNathI pavitra thayelA aSTApadaparvata upara AvI. caMdrasahita udayAcaLanI jema prabhue adhiSThita karelA te girine joI bharata tathA suMdarI ghaNe harSa pAmyAM. svarga ane mokSamAM javAnI jANe nisaraNI hoya tevA te vizALa zilAvALA parvata upara te baMne caDyA ane saMsArathI bhaya pAmelA prANIone zaraNa tulya, cAra dvAravALA ane saMkSipta karelI (jabUdvIpanI) jagati (keTa) hoya tevA samavasaraNa samIpe AvyA. samavasaraNanA Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 dIkSA mATe suMdarInI paramAtmAne prArthanA. sane 4 che. uttara dvArA mArgathI temaNe yathAvidhie praveza karyo. pachI huI ane vinayavaDe pitAnA zarIrane ucchavAsita tathA saMkacita karatA teoe prabhune traNa pradakSiNa daI, paMcAMge bhUmine sparza karI namaskAra karyo. te samaye jANe ratnabhUtaLamAM saMkrAMta thayelA prabhunA biMbane jevAne teo IcchatA hoya tema jaNAtuM hatuM. pachI cakravatIe bhaktithI pavitra thayelI vANIvaDe prathama dharmacaka(tIrthakara)nI stuti karavAno AraMbha karyo. he prabhu! achatA guNane kahenArA manuSya anya janonI stuti karI zake che, paNa huM tamArA chatA guNane kahevAne paNa asamartha chuM, tethI ApanI stuti kema karI zakuM ? tathApi daridra puruSa paNa jema lahamIvaMtane a5 bheTa kare che tema he jagannAtha ! huM ApanI stuti karIza. he prabhu ! caMdranA kiraNathI zephAlI jAtanA vRkSonAM puSpa gaLI jAya che. tema tamArA caraNakamaLanA darzanamAtrathI prANIonA anya janmanAM karelAM pApa paNa gaLI jAya che. he svAmI! jenI cikitsA na thaI zake evA mahAmeharUpI saMnipAtavALA prANIone viSe paNa amRta auSadhinA rasa jevI tamArI vANI jayavaMtI vate che. he nAtha ! varSARtunI vRSTinI jema cakravatI ane raMka jana upara sadaza bhAvavALI tamArI daSTi prItisaMpattinA eka kAraNarUpa che. he svAmI! phUra karmarUpI baraphanI gAMThane gALI devAmAM sUryanI jevA Apa amArI jevAnA puNyathI ja pRthvI para vicare che. he prabhu ! zabdAnuzAsanamAM vyApI rahelA saMjJAsUtranI jevI utpAda, vyaya ane dhrauvyamaya ta tripadI jayavaMtI vate che. he bhagavana ! jeo tamArI stuti kare che teone A chelle bhava thAya che, te je tamArI sevA ane dhyAna kare tenI to vAta ja zI karavI ? AvI rIte bhagavaMtane stavI namaskAra karI bharatezvara IzAna kUNamAM yogya sthAne beDA. pachI suMdarI, bhagavAna vRSabhadhvajane vAMdI aMjali jeDI gaddagadda akSaravALI girAthI belI--"he jagatpati ! ATalA kALa sudhI huM Apane manathI jotI hatI paNa Aje te ghaNuM puNyathI ane bhAgyodayathI ApanA pratyakSa darzana thayAM che. A mRgatRSNA jevA miththA sukhavALA saMsArarUpI marUdezamAM amRtanA draha jevA tame lokene puyathI ja prApta thayA cho. he jagannAtha ! Apa mamatArahita che te paNa jagata upara tame vAtsalya rAkho che, nahIM te A viSama du:khanA samudrathI tene kema uddhAra kare ! he prabhu mArI bena brAhmI, mArA bhatrIjAo ane temanA putro e sarva tamArA mArgane anusarIne kRtArtha thayA che, bharatanA AgrahathI meM ATale kALa vrata grahaNa na karyuM tethI huM pote ThagAI chuM. he vizvatAraka ! have mane dInane tame tAre AkhA gharamAM udyata karanAra dIpaka ghaDAne zuM udyota nathI Apato ? Ape che ja, mATe he vizvanuM rakSaNa karavAmAM vatsala ! Apa prasanna thAo ane saMsArase mudrane taravAmAM vahANa samAna dIkSA mane Apo." suMdarInA evAM vacana sAMbhaLI "he mahAsave ! tane zAbAza che ema kahI sAmAyika sUtroccArapUrvaka prabhue tene dIkSA ApI, pachI tene mahAvatArUpI vRkSonA udhAnamAM amRtanI nIka jevI zikSAmaya dezanA ApI, eTale jANe mokSa prApta thayo hoya ema mAnatI te mahAmanA sAdhvI meTAenI pAchaLa vratinIgaNa (sAdhvIonA samUha)nI madhyamAM beThI. prabhunI dezanA sAMbhaLI temanA caraNakamaLane namI mahArAjA bharatapati harSa pAmI ayodhyA nagarImAM gayA. Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1luM. aThThANuM baMdhuonuM paramAtmA samIpe Agamana 149 tyAM potAnA sarva svajanene jovAnI IcchAvALA mahArAjAne adhikArIoe je AvyA tene batAvyA ane na AvyA temane saMbhArI ApyA. pachI potAnA bhAIo jeo abhiSeka utsavamAM paNa AvyA nahotA temane bolAvavAne bharatarAjAe eka eka dvata meka. dUtoe jaI temane kahyuM - tame rAjyanI IcchA karatA he to bharata rAjAnI sevA kare. dUtenA kahevAthI teo sarve vicAra karI bolyA- "pitAe amane tathA bharatane rAjya vaheMcI ApeluM che te bhAratanI sevA karavAthI te amane adhika zuM karaze ? zuM te kALa Avye kALane rokI zakaze ? zuM dehane pakaDanArI jarArAkSasIne te nigraha karaze ? zuM pIDAkArI vyAdhirUpI vyAdhAne mArI zakaze ? athavA zuM uttarottara vadhatI jatI tRSNane cUrNa karaze ? jo AvI jAtanuM sevAnuM phaLa ApavAne bharata samarthana hoya to sarvasAmAnya manuSyapaNumAM koNa kene sevavA gya che ? tene ghaNuM rAjya havA chatAM paNa teTalAthI asaMtoSI hovAne lIdhe pitAnA baLathI je amArA rAjya grahaNa karavAnI IcchA kare te ame paNa eka pitAnA ja putro chIe, tethI huM te ! ame pitAjIne vidita karyA sivAya tamAre svAmI ke je amAre mATe bhAI che. tenI sAthe yuddha karavAne utsAha dharatA nathI. e pramANe dUtone kahI RSabhadevajInA te (98) putro aSTApada parvata upara samavasaraNanI aMdara birAjelA trASabhasvAmInI pAse gayA. tyAM prathama traNa pradakSiNA karI paramezvarane temaNe praNAma karyA. pachI mastake aMjali jeDI teo nIce pramANe stuti karavA lAgyA. he prabhu ! devatAo paNa tamArA guNane jANI zakatA nathI te tamArI stuti karavAne bIjuM ke samartha thAya ? tathApi bALakanI jevI capaLatAvALA ame tamArI stuti karIe chIe. jeo haMmezAM tamane namaskAra kare che teo tapasvIthI paNa adhika che ane jeo tamArI sevA kare che teo yogIthI paNa adhika che. te vizvane prakAza -- karanAra sUrya ! pratidivasa namaskAra karanArA je puruSanA mastakamAM tamArA caraNanakhanAM kiraNe AbhUSaNarUpa thAya che te puruSone dhanya che ! he jagatpati ! tame koInuM kAMI paNa sAma vacanathI ke baLathI grahaNa karatA nathI. tathApi tame kyacakravatI che. te svAmina ! sarva jaLAzayonA jaLamAM caMdranA pratibiMbanI jema tame eka ja sarva jagatanA cittamAM rahelA che. he deva ! tamArI stuti karanAra puruSa sarvane stuti karavA yugya thAya che, tamane pUjanAra sarvane pUjavA gya thAya che ane tamane namaskAra karanAra sarvane namaskAra karavA gya thAya che, tethI tamArI bhakti moTA phaLavALI kahevAya che. duHkharUpI dAvAnaLathI tapta thayelA janamAM tame megha samAna che ane mohAMdhakArathI mUDha thayelA janone tame dIpaka samAna che. mArgamAM chAyA vRkSanI jema rAMkanA, samarthanA, mUrkhanA ane guNIjananA eka sarakhA upakArI che." A pramANe stuti karyA pachI bhramaranI peThe prabhunA caraNakamaLamAM pitAnI daSTi rAkhI sarva ekaThA thaI vijJapti karavA lAgyA-"he svAmina! Ape mane ane bhAratane egyatA pramANe judA judA dezanA rAjya vaheMcI ApelAM che. ame te te rAjyathI saMtuSTa thaIne rahIe chIe, kAraNa ke svAmIe batAvelI maryAdA vinayI lekane anullaMdhya che, paraMtu he bhagavAn ! amArA moTA bhAI bharata pitAnA rAjyathI ane haraNa karelA bIjAnAM rAjyothI paNa jaLathI vaDavAnaLanI jema hajI Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 aThThANuM bhAIone paramAtmAne bodha saga 4 the. saMtoSa pAmatA nathI. jema bIjA rAjAonAM rAjya teNe kheMcI lIdhAM, tema amArAM rAjyane paNa khuMcavI levAne te Icche che. e bharata rAjA apara rAjAonI peThe amArI pAse paNa potAnA dUta mokalI AjJA kare che ke tame rAjyane cheDI de athavA mArI sevA kare. he prabhu ! pitAne mATe mAnanArA bhAratanA vacanamAtrathI ame napuMsakanI jema tAte ApelA rAjyane kema choDI daIe ? temaja adhika RddhimAM IcchArahita evA ame tenI sevA paNa kema karIe ? je atRta mANasa hoya te ja mAnane nAza karanArI para sevA aMgIkAra kare che. rAjya choDavuM nahI ane sevA karavI nahIM tyAre yuddha karavuM e svata siddha thAya che; tathApi Apane pUchayA sivAya ame kAMI paNa karavAne samartha nathI." putronI AvI vijJapti sAMbhaLI jemanA nirmaLa kevaLajJAnamAM sarva jagata saMkrAMta. thayeluM che evA kRpALu bhagavAna AdIzvare teone A pramANe AjJA karI-"he vatsa ! puruSatratadhArI vIra puruSoe te atyaMta preha karanArA verIvarganI sAthe ja yuddha karavuM joIe. rAga, dveSa, moha ane kaSAye jIvone seMkaDe janmAMtaramAM paNa anartha ApanArA zatruo che. rAga sadagatie. javAmAM loDhAnI zaMkhalA samAna baMdhanakAraka che, dveSa nArakAvAsamAM nivAsa karavAne baLavAna mAnarUpa che, meha saMsAra samudranI ghumarImAM nAkhavAne paNa rUpa che ane kaSAya agninI jema pitAnA Azrita janonuM dahana kare che, te mATe avinAzI upAyarUpa aAthI niraMtara yuddha karIne puruSoe te vairIne jItavA ane satyazaraNabhUta dharmanI sevA karavI, jethI zAzvata AnaMdamaya padanI prApti sulabha thAya. A rAjyalakSamI aneka nimAM pAtara karAvanArI, ati pIDA ApanArI, abhimAnarUpa phaLavALI ane nAzavaMta che. he putra ! pUrve svarganA sukhathI paNa tamArI tRSNa pUrI thaI nathI te aMgArA karanAranI peThe manuSya saMbaMdhI bhegathI te te kema ja pUrI thAya ? aMgArA karanArano saMbaMdha A pramA kaI aMgArA karanAra puruSa jaLanI masaka laIne nirjaLa araNyamAM aMgAra karavAne mATe gaye. tyAM madhyAhUnA ane aMgArAnA tApathI utpanna thayelI tRSAthI te AkrAMta thayo tethI sAthe lAvelI masakanuM sarva jaLa pI gaye; topaNa tenI tRSA zAMta thaI nahIM, eTale te sUI gaye. svapnamAM jANe te ghera gaye ane gharanI aMdara rahelA kalaza, goLA ane gAgara vigerenuM sarva jaLa pI gaye, tathApi agnine telanI peThe tenI tRSA zAMta thaI nahIM eTale eNe vAva, kuvA ane sarovaranuM jaLa pIne zeSaNa karyuM, tevI ja rIte saritA ane samudranuM jaLapAna karI tenuM paNa zeSaNa karyuM, te paNa nArakInA jInI tRSAvedanAnI jema tenI tRSA truTI nahIM. pachI marudezanA kUpamAM jaIne rajajuthI darbhane paLe badhI jaLane mATe temAM nAMkhe Akhta mANasa zuM na kare ? kUvAmAM jaLa bahu DuM hatuM tethI darbhane pULe kUvAmAMthI kADhatAM madhyamAM ja jaLa jhamI gayuM. te paNa bhikSuka telanuM pituM nevIne khAya tenI peThe te tene nIcavIne pIvA lAge; paNa je tRSA samudranA jaLathI paNa truTI nahIM te pULAnA nIcevelA jaLathI kema tUTe ? 1 paNa-pratijJA (mahe evI pratijJA karI che ke sarva prANIone saMsArarUpa ghumarImAM nAkhavA). 2 pADanArI. 3 koyalA. 4 nadI. 5 mAravADanA. Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM. aThThANuM bhAI enI dIkSA 151 te pramANe tamArI paNa svarganA sukhathI nahIM chinna thayelI tRSNA rAjyalakamIthI kema chedAze ? mATe he vatsa ! vivekI evA tamoe amaMda AnaMdamAM jharArUpa ane mokSaprAptinuM kAraNa evuM saMyamarUpI rAjya grahaNa karavuM ghaTe che." AvAM svAmInAM vacana sAMbhaLIne te aThThANuM putrane tatkALa saMvegaraMga utpanna thaye ane te ja vakhate bhagavaMtanI pAse temaNe dIkSA lIdhI. "aho ! kevuM AmanuM dhairya kevuM satva ane kevI vairAgyabuddhi !" ema ciMtavana karatA hatA e AvIne te sarva vRttAMta cakrIne nivedana karyo. pachI tArAonI tine jema jyoti pati(caMdra) svIkAra kare, agnionA tejane jema sUrya svIkAra kare ane sarva pravAhanA jaLane samudra svIkAra kare tema temanAM rAjya cakravartIe svIkAryA. ityAcAryazrIhemacandraviracite triSaSTizalAkApuruSacaritre mahAkAvye prathamaparvaNi bharatacakrotpattidigvijayarAjyAbhiSekasodarya vratagrahaNakIrtano nAma caturthaH sargaH // 4 // ja sarga pAMcame A ekadA bharatezvara sukhapUrvaka sabhAmAM beThA hatA te vakhate suSeNa senApatie namaskAra karIne kahyuM: "he mahArAja ! tame digvijaya karyo te paNa madanmatta haratI jema AlAnastaMbha pAse Ave nahi tema tamAruM cakra hajI nagarImAM pesatuM nathI." bharatezvara bolyAH senApati ! cha khaMDa bharatakSetramAM adyApi ko vIra purUSa mArI AjJA svIkArato nathI" tyAre maMtrIe kahyuM: "svAmina ! huM jANuM chuM ke Apa mahArAjAe kSudrahimAlaya sudhI AkhuM bharatakSetra jItI lIdhuM che, digvijaya karIne AvelA tamAre jItavA gya koNa avazeSa rahelo hoya ? kAraNa ke pharatI ghaMTImAM paDelA caNAmAMthI eka paNa dANe daLAyA vinA avazeSa raheto nathI; tathApi nagarImAM praveza nahIM karatuM cakra, "adyApi tamArI AjJAnuM ullaMghana karanAra keI unmatta purUSa jItavA gya rahyo che ema sUcave che. he prabhu ! devatAone paNa durjaya keI puruSa tamAre jItavA yogya rahele huM jato nathI, paNa are mArA jANavAmAM AvyuM ke vizvamAM eka dujeya purUSa Ape jItavA gya rahyo che. e aSabhasvAmine ja putra ane Apane nA bhAI bAhubali che. te mahAbaLavAna ane baLavaMta purUSanA baLano nAza karanAra che. eka tarapha jema sarva astra ane eka tarapha vaMja tema eka tarapha rAjAo ane eka tarapha bAhubali che. jema tame RSabhadeva Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15ra bAhubali pAse suvega hUtane mokala saga 5 me. chanA lakattara putra che tema te paNa tevA che. jyAM sudhI tame temane jItyA nathI tyAM sudhI keIne jItyA nathI. A SaTrakhaMDa bharatamAM ApanI je kaI levAmAM AvatA nathI, te paNa tene ya karavAthI Apane atyaMta utkarSa thavAne. e bAhubali jagatane mAnavA tamArI AjJA mAnatuM nathI, tethI tene sAdhyA sivAya jANe lajajA pAmyuM hoya tema cakra nagaramAM praveza karatuM nathI. reganI jema e95 zatrunI paNa upekSA karavI ghaTe nahI, mATe have vilaMba karyA vinA ja karavAno yatna karo." maMtrInuM evuM vacana sAMbhaLI dAvAnaLa ane meghanI vRSTi vaDe parvatanI jema tatkALa kepa ane zAMtithI AliSTa thaI bharatezvara A pramANe chelyA "eka tarapha nA bhAI AjJA svIkAratA nathI te lajjAkArI che ane bIjI tarapha nAnA bhAI sAthe yuddha karavuM te mane bAdhAkArI che. jenI AjJA potAnA gharamAM nathI cAlatI tenI AjJA bahAra paNa upahAsyakArI che. tema nAnA bhAInA avinayanI asahanatA te paNa apavAdarUpa che. garva pAmelAne zikSA karavI joIe evo rAjadharma che ane bhAIomAM sArI rIte rahevuM joIe e vyavahAra che A pramANe huM kharekhara saMkaTamAM AvI paDa chuM." amAtye kahyuM "mahArAja ! ApanuM te saMkaTa ApanA mahatvathI te anuja baMdhuja TALaze; kAraNa ke moTA bhAIe AjJA ApavI ane nAnA bhAIe te pALavI e AcAra sAmAnya gRhasthomAM paNa pravarte che, mATe Apa te nAnA bhAIne saMdeze kahenAra dUta mokalI karuDhI pramANe AjJA kare. he deva ! kezarIsiMha jema palANane sahana na kare tema vIramAnI tamAre nAno bhAI je sarva jagatane mAnavA egya tamArI AjJAne nahIM sahana kare te pachI IndranI jevA parAkramavALA Ape tene zikSA ApavI paDaze. tema karatAM lokAcArane atikrama na thavAthI tamane lokApavA lAgaze nahIM.' mahArAjAe maMtrInuM te vacana svIkAryuM, temane zAstra ane lekavyavahArane anusaratI vANI grahaNa karavI joIe. pachI nItijJa, dRDha ane vAcALa evA pitAnA suvega nAmanA dUtane zikhAmaNa ApI bAhubali pratye meka. potAnA svAminI zreSTha zikSAne dUtapaNAnI dIkSAnI jema aMgIkAra karI rathamAM AruDha thaI te suvega takSazilA nagarI tarapha cAlya. sArA sinyane parivAra laI atyaMta vegavALA rathamAM besIne jyAre te vinItA nagarInI bahAra nIkaLe tyAre jANe bharatapatinI zarIradhArI AjJA heAya e te jaNAvA lAgyA. mAge jatAM kAryanA AraMbhamAM vAraMvAra vAma (avaLA) devane joto hoya tema tenuM nAma netra pharakavA lAgyuM, agnimaMDaLanA madhyamAM nADIne dhamanA purUSanI peThe tenI dakSiNa nADI rega vinA paNa vAraMvAra vahevA lAgI, tetaDuM bolanAranI jihA jema asaMyukata varNanamAM paNa khalanA pAme tema tene ratha sarakhA mArgamAM paNa vAraMvAra smalanA pAmavA lAgyA tenA gheDesvAree AgaLa jaI varelo paNa jANe ulaTe prerela hoya tema kRSNasAra mRga (kALIyAra) tenA dakSiNa bhAgathI vAma bhAga tarapha gaye; sUkAI gayela kAMTAnA vRkSa upara besIne caMcUpI zastrane pASANunI jema ghasate kAka pakSI tenI AgaLa karuvAre belavA lAgyuM tenA prayANane rokavAnI IcchAthI deve jANe agavA nAMkhI hoya tema Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM. bAhubali pAse suvega dUtane ekala. 153 laMbAyamAna kRSNasa tenI ADe utaryo jANe pazcAt vicAra karavAmAM vidvAna evA te suvegane pAchuM vALato hoya tema pratikULa vAyu tenI AMkhamAM raja nAMkhato vAvA lAge; ane leTanI kaNika mUkyA vinAnA athavA kuTI gayelA mRdaMganI peThe virasa zabda karate gadheDe tenI jamaNI tarapha rahIne zabda karavA lAgyA. AvA apazukanane suvega jANata hate tathApi AgaLa cAlyA kemake nimakahalAla nokarI svAminA kAryamAM bANanI peThe lanA pAmatA nathI. ghaNAM gAma, nagara, Akara ane kabUTane oLaMgato te tyAMnA nivAsI lokone kSaNavAra vaMTaLIAnI peThe dekhAya. svAminA kAryane mATe daMDanI jema pravate le te vRkSakhaMDa, sarovara ane siMdhunA taTa vigeremAM paNa vizrAma lete nahote. evI rIte prayANa karatA te jANe mRtyunI ekAMta ratibhUmi hoya tevI mahAaTImAM AvI pahoMcyo. rAkSasonI jevA dhanuSa taiyAra karIne hAthIonA nizAna karanAra ane camUru jAtanA mRgacarmanA bakhtara paheranArA bhinna lekethI te aTavI vyApta hatI, jANe yamarAjAnA sagotrI hoya tevA camUru mRga, citrA, vyAgha, siMha ane sarabha vigere krUra prANIothI te bharapUra hatI. paraspara vaDhatA sarpa ane nakuLavALA rAphaDAothI bhayaMkara lAgatI hatI, rIMchanA keza dhAraNa karavAmAM vyagra evI nAnI bhilaDIo temAM pharatI hatI, paraspara saMgrAma karIne ne mahiSe te aTavInA jIrNa vRkSane bhAMgI nAMkhatA hatA, madha lenAra puruSoe uDADelI madhumakSikAone lIdhe te aTavImAM saMcAra thaI zakato nahoto, temaja AkAza sudhI pahoMcelA UMcA vRkSasamUDathI sUrya paNa te aTavImAM dekhAto nahoto. puNyavAna jema vipattine ullaMghana kare tema vegavALA rathamAM beThela suvega te ghora aTavI lIlAmAtramAM oLaMgI gayo. tyAMthI te bahalI dezamAM AvI pahoMcyA. te dezamAM mArganA aMtara bhAgamAM vRkSo nIce alaMkAra dhAraNa karelI ane svastha thaIne beThelI vaTemArganI strIo surAjyapaNAne jaNAvatI hatI. dareka gokuLe vRkSanI nIce beThelA ane harSita gopAlanA putro RSabhacaritra gAtA hatA, jANe bhadrazALa vanamAMthI lAvIne AropaNa karyA hoya tevAM phaLavALAM ane ghATAM ghaNAM ghaNAM vRkSethI te dezanAM sarva gAmaDAM alaMkRta thayelAM hatAM. tyAM dareka gAme ane ghare ghare dAna ApavAmAM dIkSita thayelA gRhastha leka yAcakonI zodha karatA hatA. bharatarAjAthI trAsa pAmIne jANe uttara bharatAddhamAMthI AvyA hoya evA akSINu samRddhivALA yavana lekone keTalAMeka gAmamAM nivAsa hate. bharatakSetranA cha khaMDathI jANe eka judo ja khaMDa hoya tema te dezanA loke bharata rAjAnI AjJAne taddana jANatA ja nahotA. evA te bahalI dezamAM ja suvega, mArgamAM maLatA te dezanA leke ke jeo bAhubali sivAya bIjA rAjAne jANatA nahotA ane jeo anAd (pIDArahita) hatA teonI sAthe vAraMvAra vArtA karato hato. vanamAM tathA parvatomAM pharanArA durmada ane zikArI prANIo paNa bAhubalinI AjJAthI pAMgaLA thaI gayA hoya tevA te jete. hato. prajAnA anurAga vacanathI ane moTI samRddhithI bahubalinI nItine te advaita mAnavA lAgyuM. e pramANe bharatarAjAnA anuja baMdhune utkarSa sAMbhaLavAthI vAraMvAra vimita thayela suvega potAnA svAmIne saMdeza saMbhAratA takSazilA nagarI pAse AvI pahoMce. nagarInA bahAranA bhAgamAM rahenArA lekee sahaja AMkha A - 20 Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1pa suvegane takSazilAmAM praveza. saga 5 mo. UMcI karI tene eka pAMtha tarIke kSaNavAra je. krIDAudhAnamAM dhanurvidyAnI krIDA karanArA subhaTenA bhujAskeTathI tenA ghaDA trAsa pAmI gayA. Ama tema nagaralekenI samRddhi jevAmAM vyagra thayelA sArathInuM pitAnA kAryamAM dhyAna nahIM rahevAthI temane ratha unmA gAmI thaI AlanA pApe. bahAranAM udyAnavRkSa pAse jANe samasta dvIpanA cakravatIonA gajarane ekaThA karyA hoya tevA uttama hastIone bAMdhelA teNe joyA. jANe tiSka devatAnAM vimAne choDIne AvyA hoya tevA uttama avaDe unnata azvazALAe tenA jevAmAM AvI. bharatanA nAnA bhAInA ezvaryanA Azcaryane jovAthI jANe zivedanA thatI hAya tema mastakane dhuNAvatA te dUte takSazilA nagarImAM praveza karyo. jANe ahamiMdra hoya tevA svachaMda vRttivALA ane pitapatAnI dukAne upara beThelA dhanADhya vaNikane jete jete te rAjadvAre AvyA. jANe sUryanA tejane chedI laIne banAvyA hoya tevA caLakatA bhAlAone dhAraNa karanArA pALAonuM sainya te rAjadvAra pAse ubheluM hatuM. keI ThekANe IznapatranA agrabhAga jevI barachIo laIne ubhelA pALAo, jANe zauryarUpI vRkSa pallavita thayAM hoya tevAM zobhatAM hatAM. jANe ekadaMtA hAthIo hoya tevA pASANune bhaMga karavAmAM paNa abhaMga leDhAnA mudugarane dhAraNa karanArA subhaTe kaI ThekANe UbhA hatA. jANe caMdranA cihnavALI dhvaja dhAraNa karela hoya tema DhAla sahita taravArane dhAraNa karanArA pracaMDa zaktivALA vIrapuruSonA samUhathI te rAjyadvAra zebhI rahyuM hatuM. keI ThekANe dUrathI nakSatragaNu sudhI bANane pheMkanArA ane zabdAnusAre vIMdhanArA bANuMvaLI puruSa bANunA bhAthAM pRSThabhAge rAkhIne ane hAthamAM kAlapRSTha dhanuSya dhAraNa karIne UbhA hatA. jANe dvArapALa hoya tema tenI baMne bAjue UMcI rAkhIne rahelA be hastIothI te rAjyadvAra dUrathI bhayaMkara jaNAtuM hatuM. AvuM te narasiMhanuM siMhadvAra(agradvAra) joIne suveganuM mana vismaya pAmyuM. dvAra pAse aMdara praveza karavAnI rajAne mATe te rokAye; kemake rAjamaMdiranI evI maryAdA che. tenA kahevAthI dvArapALe aMdara jaI bAhubaline nivedana karyuM ke tamArA moTA bhAIne suvega nAme eka dUta AvIne bahAra ubhelo che." rAjAe AjJA karI eTale chaDIdAre buddhivaMtamAM zreSTha evA te suvegane sUryamaMDaLamAM buddhinI jema sabhAmAM praveza karAvyo. tyAM vismaya pAmelA suvege ratnasiMhAsana upara beThelA ane jANe tejanuM daivata hoya tevA bAhubaline joyA. jANe AkAzamAMthI sUryo AvyA hoya tevA ranamaya mugaTa dhAraNa karanArA tejasvI rajAo tenI upAsanA karatA hatA. pitAnA svAmInI vizvAsarUpa sarvasva vallInA saMtAna maMDanarUpa, buddhivaMta ane parikSaNavaDe zuddha-pradhAnone samUha tenI pAse beThelo hato. pradIpta mugaTamaNivALA ane jagatane adhaSya (nahIM dhAraNa karI zakAya tevA) hevAthI jANe nAgakumAre hoya tevA rAjakumAre tenI AsapAsa rahelA hatA. bahAra kADhelI jihAvALA sarponI peThe ughADA Ayudhane hAthamAM rAkhIne rahelA hajAre AtmarakSathI te malayAcalanI peThe bhayaMkara lAgato hato. camarImRga jema himAlaya parvatane tema atisuMdara vArAMganAo tene cAmara vIMjhatI hatI. vIjaLI sahita zaradUtunA meghanI jema pavitra veSavALA ane chaDIvALA chaDIdArathI te zobhato hato. savege Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 la. suvegane bAhubalinA kuzaLa prazno 155 aMdara praveza karI, zabda karatI suvarNanI lAMbI zaMkhalAvALA hastInI peThe lalATathI pRthvIne sparza karI te bAhubaline praNAma karyA, tatkALa mahArAjAe bhrakuTInI saMjJAthI maMgAvelA Asanane pratihAre batAvyuM eTale te tenA upara beTho. pachI prasAdarUpa amRtathI dhoyelI ujavaLa dRSTithI suvega tarapha jatAM bAhubali rAjA A pramANe bolyA-"suvega ! Arya bharata kuzaLa che ? pitAjIe lAlita ane pAlita karelI vinItAnI sarva prajA kuzaLa che ? kAmAdika cha zatruonI jema bharatakSetranA cha khaMDene vijaya mahArAjA bharate aMtarAya rahita karyo? sATha hajAra varSa sudhI utkaTa yuddha karIne senApati vigere sarva parivAra kuzaLatAe pAcho AvyA ? siMdUrathI lAla karelA kuMbhasthaLa vaDe AkAzane saMdhyAnA annamaya karatI mahArAjAnA hAthIonI ghaTA kuzaLa che ? himAlaya sudhI pRthvIne AkrAMta karIne AvelA mahArAjAne uttama abdho glAnirahita che ? akhaMDa AjJAvALA ane sarva rAjAoe sevAtA Arya bhAratanA divaso sukhe vyatIta thAya che ?" evI rIte pUchIne vRSabhAtmaja bAhubali mauna rahyA eTale Avega rahita thaI aMjali jeDI suga bolyA-"sarva pRthvIna' kuzaLa karanAra bharatarAyane potAnuM kuzaLa te svataH siddha ja che. jenuM rakSaNa karanArA tamArA moTA bhAI che evI nagarI, senApati, hastI ane azvo vagerenuM akuzaLa karavAne deva paNa samartha nathI. e bharata rAjAthI adhika ke tulya bIje kaI kayAM che ke je temanA cha khaMDa vijayamAM vidbhakArI thAya. sarva rAjAo akhaMDita AjJAthI temanuM sarvatra sevana kare che tathApi mahArAja bharatapati kayAre paNa aMtakaraNamAM harSa pAmatA nathI, kAraNa ke daridra hoya to paNa je potAnA kuTuMbathI sevAya te Izvara che ane je Izvara hoya tathApi kuTuMbathI na levAya tene aidharyasukha kayAMthI hoya ? sATha hajAra varSane aMte AvelA tamArA moTA bhAI utkaMThAthI sarva anuja baMdhuonI AvavAnI rAha joyA karatA hatA. sarva saMbaMdhI ane mitrAdika tyAM AvyA ane teoe temane mahArAjayAbhiSeka karyo. te samaye temanI pAse Idra sahita devatAo AvyA hatA, te paNa temAM pitAnAM nAnA bhAIone joyA nahIM tethI mahArAjA harSa pAmyA nahIM. bAra varSa sudhI mahArAjyAbhiSeka cAlyA, te daramyAna bhAIone na AvelA jANI temane belAvavAne to mekahyA, kemake utkaMThA baLavAna che. teo kAMIka vicArIne bharatarAya pAse AvyA nahI ane pitAjInI pAse jaIne temaNe vrata grahaNa karyuM. have teo nirAgI hevAthI temane kaI pitAne ke pArake nathI, tethI teonAthI mahArAjA bhAratanuM brAtRvAtsalyanuM kautuka pUrNa thAya tema nathI mATe tamAre je temanA upara baMdhu paNane sneha hoya te tame tyAM padhAre ane mahIpatinA hRdayamAM harSa pamADe. tamArA moTA bhAI ghaNe kALe digaMtamAMthI AvyA che te chatAM tame besI rahyA che, tethI tame vajathI paNa adhika kaThora che ema huM tarka karuM chuM, vaDila baMdhunI avajJA kare che tethI tame nirbhayathI paNa nirbhaya che ema huM mAnuM kAraNa ke zUravIree paNa gurujanane viSe bhayathI vartavuM joIe. eka tarapha vizvano vijaya karanAra ane eka tarapha gurune vinayI hoya to temAM kenI prazaMsA karavI e parSadAnA lokee vicAra karavAnI jarUra nathI; kemake gurune vinaya ja prazaMsAne cagya che. A tamAro avinaya te sarva saha mahArAjA sahana karaze paNa tethI pisuna lokone niraMkuza avakAza maLaze. paraMtu tamArI abhaktine Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 suganI vAchA sarga 5 ma. prakAza karanArI pizuna lekenI vANIrUpa taka(chAza)nA chAMTA anukrame dUdhanI jema mahArAjAnA cittane dUSaNa pamADaze. svAmInA saMbaMdhamAM pitAnuM a5 chidra hoya te paNa rakSaNIya che; kemake ceDAM chidravaDe paNa pANI samagra pALano nAza kare che. "ATalA vakhata sudhI huM na AvyuM, have kema AvI zakuM ?" evI tame zaMkA na karatAM hamaNAM paNa cAle kemake sArA svAmIe bhUlane grahaNa karatA nathIAkAzamAM sUrya ugavAthI jema jhAkaLa nAza pAme tema tamArA tyAM AvavAthI pizuna lokenA anerA nAza pAmaze. parvaNIne divase sUryathI caMdranI jema svAmInI sAthe saMgama karavAthI tame tejamAM vRddhi pAme. svAmInI peThe AcaraNa karanArA ghaNu baLavaMta puruSe potAnuM sevyapaNuM choDI daI te mahArAjAnI sevA kare che. jema devatAone IMdra sevavA che tema nigraha ane anugraha karavAmAM samartha cakravatI sava rAjAoe sevavA yogya che. tame phakta cakravatIpaNane pakSa laIne paNuM temanI sevA karaze to tethI advaita brAtRsauhArdanA pakSane paNa udyota karaze. kadApi mAre bhrAtA che ema dhArI tame tyAM nahIM Ave che te paNa yukta kahevAze nahIM; kemake AjJAne sAra jANanArA rAjAo jJAtibhAve karIne paNa nigraha kare che. lohacAkathI leDhAnI jema potAnA utkRSTa tejathI AkaSTa thayelA deva, dAnava ane manuSya bharatapatinI pAse Ave che. mahArAjA bharatane iMdra paNa ardha Asana ApI mitrarUpa thaI gayo che, te temane phakta Agamana mAtrathI tame kema anula thatA nathI ? je tame vIramAnI thaIne te mahArAjAnuM apamAna karaze to sinya sahita tame, tenA parAkramarUpa samudramAM sAthuAnA cUrNanI muSitulya che ema jANaje. jANe cAlatA parvato hoya tevA airAvata hastI jevA temanA cArAzI lAkha hAthIo sAmA AvatA hoya to teone kezu sahana karI zake tema che ? vaLI kalpAMta samudranA kallelanI peThe samagra pRthvI plAvita karatA teTalA ja azva ane rathe paNa koNa rokI zake tema che ? chanu koTI adhipati evA mahArAjAnA cha- keTI pAlAe siMhanI jema kone trAsa na pamADe ? temane eka suSeNa senApati hAthamAM daMDa laIne Avato hoya te yamarAjanI peThe tene deva ane asure paNa sahana karI zake tema nathI. sUryane aMdhakAranI jema amegha cakrane dhAraNa karanAra bharatacakIne A traNa loka paNuM kAMi hisAbamAM nathI, mATe he bAhubali! teja ane viyamAM ka evA te mahArAjA rAjya ane jIvitanI IcchAvALA tamee sevavA yegya. che." suveganAM evAM vacana sAMbhaLI potAnA bAhubaLathI jagatanA baLane nAza karanAra bAhubali jANe bAje samudra hoya tema gaMbhIra zabda bolyA- "he dUta! tane zAbAza che. vAcALamAM tuM agraNI che jethI mArI AgaLa AvI vANuM bolavAne samartha thaye che. meTA bhAI bharata amAre pitAtulya che. teo baMdhune samAgama Icche che te temane ghaTe che; paNa sura, asura ane rAjAonI lamIthI RddhivALA thayelA te a5 vabhavavALA amArA AvavAthI lajajA pAmaze ema dhArIne ame AvyA nathI. sATha hajAra varSa sudhI pararAjyane grahaNa karavAmAM rokAyelA hatA te ja temane kaniSTha bhAIonAM rAjya grahaNa karavAmAM vyagra thavAnuM kAraNa che. je saubhrAtRpaNAnuM kAraNa hatuM te te pitAnA bhAIonI pAse eka peka dUtane rAjya athavA saMgrAmanI IcchAthI zA mATe ekalata ? lobhI evA paNa moTA bhAInI sAthe keNu yuddha kare evI buddhithI mahAsatvavaMta evA Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM bAhubaline suvegane javAba. " 157 amArA nAnA bhAIo pitAne anusaryA che. temanA rAjya grahaNa karavAthI chaLa jonArA tArA svAmInI baceSTA have pragaTa thaI che. evI ja rIte ane e ja sneha batAvavA mATe e bharate vANInA prapaMcamAM vizeSa prakAre vicakSaNa evA tane mArI pAse eka che. e nAnA bhAIoe dIkSA laI pitAnAM rAjyanuM dAna karI je harSa tene utpanna . karyo che te harSa e rAjyalubdhane mArA AvavAthI thaze ? nahIM thAya. temane huM vajAthI kaThora chuM; paraMtu thoDA vaibhavavALa chatAM bhAIne tiraskAra karavAnA bhayathI huM tenI trAddhi grahaNa karatuM nathI. te puSpathI kamaLa che paNa mAyAvI che, ke jeNe ava vAdathI bhaya pAmelA pitAnA nAnA bhAI enAM rAjya jAte grahaNa karyA. te dUta ! bhAI onA rAjyane grahaNa karanArA te bhAratanI ame upekSA karI tethI nirbhayamAM paNa nirbhaya evA ame zenA ! guru janamAM vinaya rAkho e prazasta che, paNa jo guru pote gurU thAya te paNa gurunA guNathI rahita evA gurujanamAM vinaya rAkhave e to ulaTuM lajajAspada che. garvavALA, kArya akAryane nahIM jANanArA ane utmAgAmI evA gurujanane paNuM tyAga ja karavo joIe. ame zu tenA azvAdika laI lIdhA che ke tenAM nagarAdika bhagna karyA che ke jethI amArA avinayane e sarvasaha rAjAe sahana karyo ema tuM kahe che. jenenA pratikArane mATe ame tevA kAryamAM pravartatA nathI, mATe vicArIne kArya karanArA sapuruSe zuM khala puruSanAM vacanathI dUSita thAya che ? ATalo vakhata ame AvyA nahIM tethI nispRha thaIne teo kaI ThekANe cAlyA gayA te Aja have ame te cakrInI pAse AvIe ! bhUtanI peThe chaLane zodhanAra te sarvatra apramatta ane abdha evA amArI kaI bhUlane grahaNa karaze ? temane kaI deza ke bIjuM kAMI paNa ame grahaNa karyuM nathI. vaLI e bharatezvara amArA svAmI zI rIte thAya ? mArA ane temanA bhagavAna kaSabhadeva ja svAmI che, te ame baMnene parasparamAM svAmIsaMbaMdha kema ghaTe ? tejanA kAraNarUpa huM tyAM AvavAthI teonuM teja kema raheze ? kAraNa ke sUryane udaya thaye agni tejasvI rahetuM nathI. asamartha rAjAe pite svAmI chatAM paNa tene svAmI gaNI tenI sevA kare; kemake evA rAMka rAjAonA nigraha ane anugraha karavAmAM e samartha che. bhrAtRsnehanA pakSe paNa je huM tenI sevA karuM te te cakravatIpaNune saMbaMdha ja gaNAya; kemake lekanAM mukha baMdhAtAM nathI. huM temane nirbhaya brAtA chuM ane te AjJA karavA gya che; paNa jAtipaNAnA snehanuM temAM zuM kAma che ? eka jAti evA vAthI athavA vajanuM vidAraNa nathI thatuM zuM ? sura, asura ane nAnI upAsanAthI te bhale prasanna thAo, paNa temAM mAre zuM ? kemake sajaja ratha paNa mAge cAlavAne samartha thAya che, unmArge te bhAMgI jAya che. iMdra pitAjIne bhakta che, tethI tene pitAjIne jyeSTha putra gaNuM pitAnA ardha Asana upara besAre te tethI zuM te garva pAme che ? e bharatarUpa samudramAM sainya sahita bIjA rAjAo sAthuAnA cUrNanI muSTi jevA thAya che te kharuM, paNa tejathI dusaha e huM te te samudramAM vaDavAnaLa je chuM. sUryanA tejamAM bIjAM teja mAtra laya thaI jAya, tema bharatarAjA pitAnAM adha, hastI, pAyadala ane senApati suddhAM mArAmAM laya thaI jAya. bALapaNamAM hAthInI jema meM tene pagethI pakaDIne - 1 bagalA jevI ceSTA ( mAyAvI paNuM ). Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 suvege sAMbhaLela lokone vArtAlApa sarga 5 mi. mArA karavaDe mATInA DhephAMnI jema gaganamAM uDADyo hata; gaganamAM bahu UMce UDyA pachI pAchA nIce paDatAM- "e prANarahita na thAo ema dhArI meM ja tene puSpanI peThe jhIlI lIdhe hato; paNa hAlamAM vAcALa thayelA evA tenA jItelA rAjAonAM cATu bhASaNe thI jANe bIjA janmane pAmyuM hoya tema te e saghaLuM bhUlI gaye jaNAya che, paraMtu te sarve cATukAre nAsI jaze ane e ekale bAhubaLathI thatI vyathAne sahana karaze. are dUta ! tuM ahIMthI cAlyo jA. rAjya ane jIvitanI IcchAthI te bhale ahIM Ave. pitAe ApelA rAjyabhAgathI tuSTa thayele huM tenI pRthvInI upekSA karuM chuM tethI mAre tyAM AvavAnI jarUra nathI." bAhubalie evI rIte kahevAthI jANe vicitra kAyAvALA (citarA) hoya tevA ane svAmInI dRDha AjJArUpI pAzathI baMdhAelA bIjA rAjAo paNa kepathI rakta netra karI suvegane jovA lAgyA. "mAre mAro ema rASathI belatA ane adharane kurAvatA kumAro vAraMvAra tenI upara kaTAkSa nAMkhavA lAgyA, ane halAvatA parikara bAMdhI dRDha thayelA aMgarakSako jANe mAravAne icchatA hoya tema bhrakuTI caDAvIne tene jovA lAgyA ane svAmIne kaI sAhasika padAti A varAkane mArI to nahIM nAkhe ema maMtrIo tenI ciMtA karavA lAgyA. tevAmAM hAtha taiyAra karI pagane UMco karI rahela hovAthI jANe tene kaMThamAMthI pakaDavAne utsuka hoya tevA chaDIdAre tene Asana uparathI uThAvyo. A pramANe thavAthI te manamAM kSobha pApe, te paNa paiyanuM avalaMbana karI suvega sabhAsthAnamAMthI bahAra nIkaLe. krodha pAmelA bAhubalinA AkarA zabdonA anumAnathI rAjadvAramAM raheluM pAya. daLa sanya ropavaDe kSobha pAmyuM. temAMnA keTalAka krodhathI DhAla pheravavA lAgyA, keTalAka talavAra nacAvavA lAgyA, keTalAka pheMkavAne mATe cakra taiyAra karavA lAgyA, keI mudugara levA lAgyA, koI trizULa vaDe sphoTana karavA lAgyA, keI bhAthAM bAMdhavA lAgyA, keI daMDa'grahaNa karavA lAgyA ane kaI parazune preravA lAgyA. teone AvI sthitivALA jeI taraphathI jANe pagale pagale pitAnuM mRtyu jete hoya tema mmalita caraNathI cAlate suvega narasiMha(bAhubalinA siMhadvArathI bahAra nIkaLe. tyAMthI rathamAM besI cAlatAM mArgamAM nagaralakonI paraspara thatI AvI vANI teNe sAMbhaLI- 1 le puruSa-A navIna puruSa rAjadvAramAMthI koNa nIkaLe? 2 je puruSa-e bharatarAjAne dUta jaNAya che. 1 lo puruSa-zuM pRthvImAM bAhubali sivAya bIjuM ke rAja che? bIjo--hA, ayodhyAmAM bAhubalino moTo bhAI bharata nAme rAjA che. pahele A dUtane teNe ahIM zA mATe meko haze ? bIje-pitAnA bhAI bAhubali rAjAne be lAvavA mATe. pahelo-ATalA vakhata sudhI ApaNA svAmInA te bhAI kyAM gayA hatA? bIbharatakSetranA cha khaMDane vijaya karavA gayA hatA. pahele-hAla utkaMThita thaIne teNe pitAnA nAnA bhAIne zA mATe lAvyA haze ! Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM. suvege joyela bahalI dezanA lokenI vividha ceSTAo. 59 bIje - bIjA sAmAnya rAjAnI peThe sevA karavA mATe. pahele-sarva rAjAone jItIne te have A khIlA upara caDe che tenuM zuM kAraNa? bIje--akhaMDa cakravartI paNAnuM abhimAna e temAM kAraNabhUta che. pahela -kanI baMdhuthI chatAyele e rAjA pitAnuM moTuM kema batAvI zakaze ? bIje-sarva sthAnake jaya meLavanAra mANasa potAnA bhAvI parAbhavane jANatA nathI. pahelee bharatarAjAne maMtrIvargamAM kaI uMdara je paNa nathI ? bIje-tene kuLakramathI thayelA buddhivALA ghaNuM maMtrIo che. pahele-tyAre sapanA mastakane khaNavAne IcchatA e bharatane te maMtrIoe kema vAryo nahIM hoya ? bIje-temaNe temane vAryo nathI paNa ulaTe preryo che, kemake bhavitavyatA evI ja jaNAya che. nagarajanenI AvI vANI sAMbhaLate suvega nagaranI bahAra nIkaLe. nagaradvAra pAse jANe devatAoe pragaTa karI hoya tema baMne RSabhaputronI yuddhakathA ItihAsanI jema tenA sAMbhaLavAmAM AvI. krodhathI suvega jema jema mArgamAM utAvaLe cAlavA lAge tema tema jANe harIphAI karatI hoya tema yuddhanI kathA paNa utAvaLe prasaravA lAgI. mAtra vArtA sAMbhaLIne ja rAjAnI AjJAnI jema dareka nagare ane dareka gAme vIra subhaTo yuddhane mATe taiyAra thavA lAgyA. yegIo jema zarIrane daDha kare tema keI saMgrAmanA rathe zALAmAMthI bahAra kADhIne temAM navI dharIo vigere nAMkhI tene dRDha karatA hatA. keI pitAnA aone azvapATIkamAM dAkhala karI temane pAMca prakAranI gatithI calAvI raNane gya karI zramane dUra karAvavA lAgyA hatA. kaI jANe prabhunI tejomaya mUrti hoya tevA pitAnA khaga vigere Ayune sarANIyAne ghera laI jaI sajAvIne tIkSaNa karAvavA lAgyA hatA, ke sArA saMga jeDI ane navI tAMta bAMdhI yamarAjanI bhRkuTI jevA pitAnAM dhanuSane taiyAra karatA hatA. keI pramANamAM svara karyA karavAthI jANe prANavALA vAjiMtro hoya tevA araNyauTane kavaca vigere vahana karavAne lAvatA hatA. tArkika puru jema siddhAMtane daDha kare tema keI potAnAM bANane, keI bANanA bhAthAne, koI mastake paheravAnA Topane ane keI bakhtarane (jo ke teo daDha hatA te paNa) vizeSa daDha karatA hatA ane kaI jANe gaMdhanA bhuvana hoya tevA mUkI rAkhelA moTA taMbu ane kanAtane pahoLA karI jovA lAgyA hatA. jANe eka bIjAnI spardhA karatA hoya tema bAhubali rAjAne viSe bhaktivALA te dezanA loke A pramANe yuddhane mATe taiyAra thatA hatA. rAjabhaktine Icchato keI puruSa saMgrAmamAM javA mATe taiyAra thato hato tene keI Apta puruSe AvIne vAye tethI jANe anApta hoya tema tenA upara te kepa karavA lAgyo. anurAgavaDe pitAnA prANathI paNa rAjAnuM priya karavAne IcchatA lokone A AraMbha mAgamAM cAlyA jatA suveganA jovAmAM Avyo. yuddhanI vAta sAMbhaLIne tathA lekene viSe thatI taiyArI dekhIne, bAhubaline viSe advaita bhaktivALA keTalAka parvatanA rAjAo paNa bAhubalinI pAse javA lAgyA. gepanA zabdathI gAyanI jema te parvata rAjAoe karelA Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ suveganI vicAraNA. sarga 5 ma. gozaMgane nAda sAMbhaLI nikuMjamAMthI hajAre kirAtaloko doDIne AvavA lAgyA. te zUravIra kirAtemAMnA koI vAghanA puMchaDAnI tvacAthI, koI moranA pIchAMthI ane koI latAothI vegavaDe pitAnAM kezapAsa bAMdhavA lAgyA. keI sapanI tvacAthI, keI vRkSanI tvacAthI ane keI nI tvacAthI paherelA mRgacarma ne bAMdhavA lAgyA. kapienI peThe ThekatA teo hAthamAM pASANuM ane dhanuSa laIne svAmIbhakta zvAnanI peThe pitAnA svAmIne vIMTAI vaLavA lAgyA. teo paraspara belatA hatA ke bharatanI ekeka akSauhiNI senAne cUrNa karI ApaNe mahArAjA bAhubalinA prasAdane badale ApIzuM.' AvI rItane teone sakepa AraMbha jeIne suvega manamAM vivekabuddhithI vicAra karavA lAge ke- ahe ! A bAhubaline vaza thayelA tenA dezanA loko jANe pitAnA pitAnuM vize hAya tema raNakarmamAM kevI tvarA kare che ! bAhubalinA sainyanI pahelAM raNanI IcchAvALA A kirAta loko paNa A tarapha AvanArA amArA sinyane haNavAne utsAha kare che. huM e kaI mANasa ahIM jete nathI ke je yuddhane mATe taiyAra thatuM na hoya tema e paNa keI nathI ke je bAhubaline viSe rANI na hoya ! A bahalI dezamAM haLadhArI kheDUto paNa zUravIra ane svAmIbhakta che. A dezane e prabhAva haze ke bAhubalimAM e guNa haze ? kadApi sAmaMta vigere pALAo te mUlyathI kharIda thaI zake, paNa bAhubaline te sarva pRthvI tenA guNathI vecANa thaI patnIrUpa thayelI che; mATe agninI pAse tRNasamUhanI jema bAhubalinI AvI senA pAse cakrInI moTI senAne paNa huM nAnI mAnuM chuM. A mahAvIra bAhubalinI AgaLa cakrIne paNa aSTApadanI pAse hAthIne nAnA bALakanI jema jUna jANuM chuM. jo ke baLavAnapaNamAM pRthvImAM cakravatI ane svargamAM iMdra vikhyAta che, paraMtu te baMnene aMtaravatti hoya athavA baMnethI Urvavatti (adhika hoya e A RSabhadevajIne laghuputra jaNAya che. A bAhubalinI capeTikAnA ghAta AgaLa cakInuM cakra ane iMdranuM vaja paNa niSphaLa che ema huM mAnuM chuM. A baLavAna bAhabaline virALe te rIMchane kAne pakaDyA jevuM ane sapane muSTithI pakaDyA jevuM thayuM che. vyAgha jema eka mRgane laI saMtuSTa rahe tema ATalA bhUmimaMDaLane grahaNa karI saMtuSTa rahela bAhubaline tarachoDI vyartha zatrurUpa karyo che. aneka rAjAonI sevAthI mahArAjAne zuM apUrNa hatuM ke vAhanane mATe kezarIsiMhane bolAvavAnI jema A bAhubaline sevA karavA belAvyo ? svAmInA hitane mAnanArA maMtrIone ane mane paNa dhikkAra che ke jemaNe A kAryamAM zatrunI peThe temanI upekSA karI. "suvege jaI bharatane vigraha karAvyuM ema mAre mATe loko bolaze. are ! guNane dUSita karanArA A dUtapaNAne dhikkAra che !" rastAmAM niraMtara A pramANe vicArate nItijJa suvega keTaleka divase adhyA nagarImAM AvI pahoMce. dvArapALa tene sabhAmAM laI gayo. te praNAma karI aMjali jeDIne beThe eTale cakravatIe tene Adara sahita pUchayuM suvega ! mArA nAnA bhAI bAhubali kuzaLa che ? kemake tuM vegathI AvyuM tethI huM kSobha pAmuM chuM; athavA teNe tarachoDela tuM tvarAthI Avyo che ? kemake te mArA baLa vAna jAtAnI e vIravRtti yukta che." Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM. suvege karela bAhubalinI sabhAnuM varNana. 161 suvege kahyuM-"deva ! tamArI jevA atulya parAkramavALA te bAhubalinuM akuzaLa karavAne daiva paNa samartha nathI. e Apane nA bhAI che ema dhArI prathama meM tene svAmInI sevA mATe AvavA vinayapUrvaka hitakArI vacane kahyAM. tyAra pachI auSadhanI peThe tIvra ane pariNAme upakArI evAM avacanIya vacane kahyuM, paraMtu mIThA vacanethI ane tINuM vacanathI paNa teNe ApanI sevA svIkArI nahIM, kemake saMnipAtane vikAra thAya tyAre auSadha zuM karI zake ? te baLavAna bAhaali garvavaMta thaI traNa lokane tRNa tulya gaNe che, ane siMhanI jema keIna pitAne pratimalla jANatA nathI. ApanA suSeNe senAnInuM ane sainyanuM meM varNana karyuM tyAre "e zuM gaNatrImAM che?" ema kahI dugadhathI maraDavAnI jema teNe pitAnI nAsikA maraDI, jyAre Ape kahe pakhaMDavijaya meM varNavyuM tyAre te nahIM sAMbhaLatAM potAnA bhujadaMDane jovA lAgyo ane kahyuM ke "pitAjIe ApelA bhAgathI saMtuSTa thaIne rahelA amArI upekSAthI ja bharate bharatakSetranA cha khaMDa grahaNa karyA che." sevA karavI te dUra rahI, paNa hAla to te nirbhaya thaIne ulaTa vAghaNane dahAvA bolAve tema Apane raNane mATe bolAve che. tamAre brAtA evo parAkramI, mAnI ane mahAbhuja che ke te gaMdhahastInI jema asahyA ane paraparAkramane sahana karatuM nathI. tenI sabhAmAM iMdranA sAmAnika devatAonI jema tenA sAmaMtarAjAo paNa pracaMDa parAkramI hovAthI tenA AzayathI nyUna AzayavALA nathI. tenA rAjakumAre paNa rAjatejanA atyaMta abhimAnI che. teonI bujAmAM raNa karavA mATe khujalI Ave che, tethI jANe bAhubalithI paNa teo dazagaNA parAkramI hoya tevA jaNAya che. tenA abhi mAnI maMtrIo paNa tenI jevA ja vicArane anusare che, kemake jevA svAmI hoya te ja tene parivAra paNa hoya che. satI strIo jema parapuruSane sahana karatI nathI tema tenI anurAgI prajA paNa duniyAmAM bIjo rAjA che evuM jANatI nathI. kara bharanArA, veTha karanArA ane dezanA saghaLA loko paNa sevakanI jema pitAne prANa ApIne tenuM priya karavAnI IcchA rAkhe che. siMhanI jema vanacara ane giricara subhaTa paNa tene vaza thaI tenI mAnasiddhi karavAne Icche che. he svAmin ! vizeSa zuM kahuM? paNa te mahAvIra dazananI utkaMThAthI nahi paNa yuddhanI IcchAthI hamaNAM tamane jevAne Irache che. have Apane ruce tema kare; kAraNa ke dUta ke maMtrI nathI paNa mAtra satya saMdezAne ja kahenArA che." e pramANe sAMbhaLI bharata (sUtradhAra)nI peThe samakALe vismaya, kepa, kSamA ane harSanA dekhAvArUpa nATaya karI bharatarAjA bolyA-sura, asura ane naramAM e bAhubalinI tulya keI nathI evo bALapaNanI krIDAmAM meM svataH anubhava kare che. traNa jagatanA svAmIne putra ane mAro nAno bhAI e bAhubali, traNa jagatane tRNarUpa mAne te stutirUpa nathI paNa vAstavika che. evA nAnA bhAIthI huM paNa prazaMsA pAmavAne gya chuM, kemake eka hAtha nA hoya ane bIjo moTo hoya te te paNa zebhe nahIM. siMha je baMdhanane sahana kare, aSTApada je vaza thAya, to bAhubali vaza thAya; ane e vaza thAya tyAre te pachI nyUna paNa zuM kahevAya ? tenA durvinayane huM sahana karIza. kadApi tema karavAthI loko mane azakta kahe to bhale kahe. sarva vastuo purUSArthathI ke dhanathI LA - 21 Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che 162 suSeNa senApatie darzAvela svamaMtavya. saga 5 me meLavI zakAya che, paNa evo jAtA keIpaNa prakAre meLavI zakAtuM nathI. maMtrIo ! AvI rIte vartavuM mane ghaTe che ke nahIM ? tame zA mATe udAsInI jema mauna dharI rahyA che? je yathArtha hoya te kahe. bAhubaline avinaya ane pitAnA svAmInI AvI kSamA tethI jANe prahArathI subhANe hoya tema senApati suSeNa bolyA-"haSabhasvAmInA putra bharatarAyane kSamA karavI yukta che, paNa te karuNApAtra janamAM egya che. je jenA gAmamAM vase che tene AdhIna thAya che ane e bAhubali te eka dezane bhegave che tathApi vANuthI paNa tamane vaza nathI. prANune nAza karanAra chatAM paNa pratApane vadhAre tevo varI sAre, paNa pitAnA -bhAInA pratApane nAza karanAra baMdhu zreSTha nahIM. rAjAe bhaMDAra, sainya, mitra, putra ane zarIrathI paNa pitAnA tejanI rakSA kare che, kemake teja e ja temanuM jIvita che. Apane pitAnA rAjyathI paNa zuM apUrNa hatuM ke jethI A SaTakhaMDane vijaya karyo ? te saghaLuM tejane mATe ja che. eka vakhata zILarahita thayelI satI sarvathA asatI ja kahevAya, tema eka ThekANe nAza pAmeluM teja sarva ThekANe nAza pAmeluM che ema samajavuM. gRhasthAmAM dravyane bhAIo pramANe bhAga paDe che, te paNa teo tejane grahaNa karanArA bhAInI zeDI paNa upekSA karatA nathI. akhila bharatakhaMDane vijya karyA chatAM je Apane ahIM avijaya thAya to samudra utarelA puruSane khAbociyAmAM DUbI javA jevuM che. keI ThekANe sAMbhaLyuM che athavA joyuM che ke cakravatIne pratispadhI thaIne koI rAjA rAjya bhagave ? he prabhu ! avinayIne viSe brAtRsaMbaMdhane saneha rAkhave te eka hAthavaDe tALI pADavA jevuM che. vezyAonI jevA sneharahita bAhubalimAM bharatarAjA nehavALA che, ema kahetA amane je Apa niSedha kare te bhale niSedha kare, paNa "sarva zatrune jItIne ja huM aMdara praveza karIza.' evA nizcayathI hajI sudhI nagara bahAra rahelA cakrane Apa kema niSedha karazo ? bhrAtAnA miSathI zatrurUpe rahelA bAhubalinI upekSA karavI Apane yukata nathI; A viSe Apa bIjA maMtrIone pazu pUche." suSeNunA e pramANe belavA pachI mahArAjAe bIjAonI sanmukha joyuM eTale vAcaspati je sacivAgraNI be -senAnIe je kahyuM te yukta che ane tema kahevAne bIje koNa samartha che? jeo parAkramamAM ane prayAsamAM bhIru hoya te pitAnA svAmInA tejanI upekSA kare che. svAmIe pitAnA tejane arthe Adeza karelA adhikArIo prAyaH svArthanukULa uttara Ape che ane vyasana vadhAre che, paNa A senApati te pavana jema agninA tejane vadhAre tema kevaLa ApanA tejanI vRddhine mATe ja che. svAmina ! A senApati cakraratnanI jema zeSa rahelA eka paNa zatrune jItyA sivAya saMteSa pAmate nathI, mATe have vilaMba na kare. tamArI AjJAthI hAthamAM daMDa grahaNa karIne senApati jema zatrune tADana kare, tema prayANabhaMbhA vajaDAve. sughASAnA ghoSathI devatAonI jema bhaMbhAnA nAdathI vAhana ane parivAra sahita sainiklake ekaThA thAo ane sUryanI jema uttara tarapha takSazilApurI pratye, tejanI vRddhine mATe Apa prayANa kare. Apa pote jaI bhAIne sneha jue ane suvege kahelA vacana satya che ke asatya tenI khAtrI kare. Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM. bhakta mahArAjAnuM bahali deza tarapha prayANuM. - sacivanuM te vacana bharatarAjAe temaja thAo ema kahI svIkAryuM, kAraNa ke vidvAne parajanonuM vacana paNa yukta hoya to mAne che. pachI zubha divase yAtrika maMgaLa karI mahArAja prayANane mATe parvata jevA unnata gajendra upara ArUDha thayA. jANe bIjA rAjAnI senA hoya tema ratha, azva ane hAthIo upara ArUDha thayelA hajAre sevaka prayANa vAjI vagADavA lAgyA. eka sarakhA tAlanA zakhathI saMgItakArIonI jema prayANa vAghonA nAdathI sarva sainya ekaThuM thayuM. rAjAo, maMtrIo, sAmate ane senApatio vaDe paravarelA mahArAjA jANe aneka mUrtivALA thayA hoya tema nagarInI bahAra nIkaLyA. eka hajAra yakSee adhiSThita thayeluM cakaratna jANe senApati hoya tema sinyanI AgaLa cAlyuM zatruonA jANe guptacara heAya tema mahArAjAnA prayANa sUcavatA jasamUha cotarapha chavAIne dUra sudhI prasaravA lAgyA. te vakhate cAlanArA lAkhe hastIothI, hAthIonI utpatti bhUmio gajarahita thaI haze ema jaNAvA lAgyuM ane gheDA, ratha, khaccare tathA UMTenA samUhathI jANe sarvabhUmitala vAhanarahita thayuM haze tema jaNAvA lAgyuM. samudra jenArane jema sarva jagata jaLamaya jaNAya tema padAtisainyane joIne sarvajagata manuSyamaya jaNAvA lAgyuM. raste cAlatA mahArAjA zahere-zahere, gAme-gAme ane mArga-mAge lokenA A pramANe pravAda sAMbhaLavA lAgyA. "A rAjAe eka kSetranI jema A bharatakSetrane sAdhyuM che ane muni jema cauda pUrvane meLave tema cauda ratna meLavyAM che. AyudhonI jema emane nava nidhio vaza thayA che, te chatAM e mahArAjA kaI tarapha ane zA mATe prayANa kare che? kadApi svecchAe potAne deza jevA jatA hoya te temanI AgaLa zatruone sAdhavAmAM kAraNarUpa cakraratna zA mATe cArle che? paNa dizAnA anumAnathI teo bAhubali upara jAya che ema jaNAya che. ahe ! meTA puruSone paNa akhaMDa vegavALA kaSA hoya che, te bAhubali, deva ane asurathI paNa durjaya che ema sAMbhaLavAmAM AvyuM che tethI tene jaya karavAne IcchatA A rAjA AMgaLIthI merune dhAraNa karavAne Icache che. A kAryamAM nAnAbhAIe moTAbhAIne jItyA" ema thavAthI, athavA moTAbhAIe nAnAbhAIne jItyo". ema thavAthI baMne prakAre mahArAjAne mATe apayaza prApta thaze." sainyathI UDatA rajanA pUravaDe jANe viMdhyAddhi vadhatuM hoya tema tarapha aMdhakArane prasAratA, azvonA khuMkhArA, gajenI garjanA, rathanA cItkAra ane ddhAonA karazoTae rIte cAra prakAranI senAnA zabdothI, Anaka nAmanA vAghanI jema dizAone nAdavALI karatA, grISmaRtunA sUryanI jema mArganI saritAonuM zeSaNa karatA, utkaTa pavananI jema mAganA vRkSane pADatA, sinyanI dhvajAonAM vastrothI AkAzane bagalAmaya karatA, sainyanA bhArathI pIDA pAmatI pRthvIne hastIonA madathI zAMta karatA ane pratidivase cakrAnusAra cAlatA mahArAjA, sUrya jema bIjI rAzImAM saMkrame tema bahalIdezamAM AvI pahocyA ane dezanI sImAMta paDAva nAkhI samudranI jema maryAdA karIne teo rahyA. te samaye sunaMdAnA putra bAhubalie rAjanItirUpa gRhanA staMbharUpa, carapuruSathI cakIne AvelA jANyA, eTale teNe paNa pitAnA paDachaMdAthI jANe svargane bhaMbhArUpa karatI hoya tevI prayANanI bhaMbhA vagaDAvI. prasthAnakalyANa karIne mUttimAna kalyANa hoya tevA bhadragareMdra upara utsAhanI jema te ArUDha thayA. moTA baLavAna, moTA utsAhavALA, Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bharata mahArAjA tathA bAhubaline sAmasAme paDAva sarga 5 ma. ekasarakhA kAryamAM pravartanArA, bIjAothI abhedya ane jANe pitAnA aMza hoya tevA rAjakumAre, pradhAne ane vIra puruSothI vITAyela bAhubali devatAothI vIMTAyelA iMdranA jevA zevA lAgyA. jANe tenA manamAM vaselA hoya tema keTalAeka hAthI upara besI, keTalAeka ghoDA upara besI, keTalAeka rathamAM besI ane keTalAeka pAyadaLa rUpe-ema lAkho ddhAo tatkALa eka sAthe bahAra nIkaLyA. baLavAna ane UMcA a dharI rahelA potAnA vIrapuruSathI jANe eka vIramaya pRthvIne racatA hoya tema acaLa nizcayavALA bAhubali cAlyA. vibhAgarahita (suvAMga) jaya karavAnI AkAMkSA rAkhanArA tenA vIra subhaTe huM ekaluM chuM te paNa sarva zatruone jItIza." ema paraspara kahevA lAgyA. rehaNacaLa parvatamAM sarve kAMkarA maNimaya hoya tema sainyamAM raNavAjIMtrane vagoDanA paNa vIramAnI hate. caMdranI jevI kAMtivALA tenA maMDaLika rAjAonA chatramaMDaLathI jANe AkAza zveta kamaLamaya hoya tevuM thaI gayuM. dareka parAkramI rAjAone joIne jANe potAnI bhujAo hoya tema mAnatA te AgaLa cAlavA lAgyA. mArgamAM cAlatAM te bAhubali sinyanA bhArathI pRthvIne ane jayavAjItrAnA zabdothI svargane phaDavA lAgyA. pitAnA dezane sImADo dUra hato, to paNa te tatkALa tyAM AvI pahoMcyA; kAraNa ke raNane mATe utkaMThita thayelA vIralAke vAyuthI paNa vizeSa vegavALA thAya che. bharatarAjAnI chAvaNIthI bahu dUra nahIM ane najIka paNa nahIM tevI jagyAe gaMgAne taTa upara bAhubalie paDAva nAMkhyo. prAtaHkALe cAraNabhATee atithinI jema te baMne aSabhakumArone yuddhotsavane mATe paraspara nimaMtraNa karyuM. rAtre bAhubalie sarva rAjAonA. matathI siMha jevA parAkramavALA siharatha nAmanA pitAnA putrane senApati nImyA ane paTTahastInI jema tenA mastaka upara jANe prakAyamAna pratApa hoya te dedIpyamAna suvarNane eka raNapaTTa AropaNa karyo. rAjAjIne praNAma karI, raNadIkSA prApta karI, jANe pRthvI maLI hoya tema harSa pAmIne te pitAnA nivAsasthAne gaye. mahArAjA bAhubalie bIjA rAjAone paNa yuddha karavA mATe Adeza ApI vidAya karyA. jo ke teo pite ja raNanI IcchAvALA hatA te paNa svAmInI AjJA te satkArarUpa che. A tarapha mahArAjA bharatarAye kumAre, rAjAo ane sAmaMtanA matathI vaye AcAryanI jema suSeNune raNadIkSA ApI senApati nImyo. siddhimaMtra jevI svAmInI AjJA svIkArIne, cakravAkanI jema prAtaHkAlanI vATa jete suSeNa potAne AvAse gaye. kumAre, mugaTabaMdha rAjAo ane sarva sAmatane lAvIne bharatarAjAe AjJA karI ke- zaravIro ! mArA nAnA bhAI sAthenA yuddhamAM apramAdI thaI tamAre suSeNa senApatine mArI jema anusaravuM. he parAkramavALA vIre ! hastIone mahAvato vaza kare tema tame ghaNuM parAkramI ane durmada rAjAone vaza karyA che, tathA vaitADhya parvatane ullaMdhana karI devatAo asurene jIte tema tame durjaya kirAtone tamArA parAkramathI gADha rIte AkrAMta karyA che, paraMtu temAM A takSazilAnA rAjAbAhubalinA pAyadaLanI je paNa eka nahote. pavana rUne uDADe tema ekale e bAhubaline jyeSTha putra semayazA sarva sanyane daze dizAmAM uDADI devAne samartha che. vayamAM kaniSTha paNa parAkramamAM ekaniSTha Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM. bane pakSamAM yuddha mATe vyApele utsAha : - - 165 e siMharatha nAme tene nA bhAI zatruonI senAmAM dAvAnaLarUpa che. vadhAre zuM kahevuM? paNa tenA bIjA putra ane pautromAMnA dareka eka eka akSauhiNI senAmAM malla samAna ane yamarAjane paNa bhaya utpanna kare tevA che. jANe tenA pratibiMba hoya tevA tenA svAmIbhakata sAmaMte baLamAM tenI samAnatA kare tevA che, bIjAonA sanyamAM jema mahAbaLavAna eka agraNI hoya tema tenA sainyamAM sarve tevA parAkramI che. raNamAM mahAbAha bAhubali te dara raho, paNa teno eka senAeNha paNa vajInI jema dATa che, mATe varSARtunA meghanI sAthe pUrva dizAne pavana cAle tema yuddhane mATe jatA suSeNanI pachavADe tame paNa jAo. pitAnA svAmInI amRtasamAna girAthI jANe pUrAI gayA hoya tema teonAM zarIra pulakAvaLIthI vyApta thaI gayAM. jANe prativIranI yelaphamIne svayaMvaramaMDapamAM varavA mATe jatA hoya tema mahArAjAe visarjana karelA teo potapotAnA vAsagRhamAM gayA. baMne RSabhaputranA prasAdarUpI samudrane taravAne IcchatA evA baMne taraphanA vIroThA yuddhane mATe taiyAra thayA. potAnAM kRpANa, dhanuSa, bhAthA, gadA ane zakti vagere Ayudhone devatAnI jema teo pUjavA lAgyA. utsAhathI nRtya karatA potAnA cittane jANe tAla pUratA hoya tema te mahAvIra AyudhonI AgaLa UMce prakAre vAjIMtro vagADavA lAgyA. pachI jANe pitAne nirmaLa yaza hoya tevA navIna ane sugaMdhI udvartanathI pitAnA zarIranuM mArjana karavA lAgyA. mastake bAMdhelA kALA vastranA vIrapaTTane anusaratI lalATikA teo pitapatAnA lalATamAM kasturIvaDe karavA lAgyA. baMne sainyamAM yuddhakathAo cAlatI hovAthI zastra saMbaMdhI jAgaraNa karanArA vIra subhaTane jANe bhaya pAmI hoya tema nidrA AvI ja nahi. prAtaHkALe thanArA yuddhamAM utsAhavALA baMne sinyanA vIra subhaTee jANe zatayAmA (so praharavALI) heAya tema te triyAmA (rAtri) mAMDamAMDa nirgamana karI. prAtaHkALe jANe RSabhaputronI raNakIDAnuM kutuhala jevAne IcchatA hoya tema sUrya udayAcalanI cUlikA upara ArUDha thayo, eTale maMdarAcaLathI kSobha pAmelA samudrajaLanI je, pralayakALe thayelA puSparAvarta meghanI je ane vajathI tADana thayelA parvatanI jevA baMne sinyamAM raNavAdyane moTo nAda thayo. raNavAdyanA te prasaratA nAdathI tatkALa digagaje pitAnA kAna UMcA karI trAsa pAmavA lAgyA, jaLajaMtuo bhayabhrAMta thavA lAgyA, samudra kSobha pAmavA lAgya, kUra prANIo taraphathI nAsIne guphAomAM pisavA lAgyAM, meTA sarpo rAphaDAmAM pesI javA lAgyA, parvate kaMpAyamAna thavAthI tenA zikhara, caraNa ane kaMThane saMkecavA lAgya, AkAza dhvaMsa thavA lAgyuM ane pRthvI. jANe phATatI hoya tema jaNAvA lAgI. rAjAnA dvArapALanI jema rasavAghe prerelA baMne pakSanA sinike yuddhane mATe taiyAra thayA. raNanA utsAhathI zarIra ucchavAsa pAmavAne lIdhe kavacanA jALa truTI javAthI vIrapuruSo navA navA kavaca dhAraNa karavA lAgyA. keI prItivaDe potAnA azvone paNa bakhtara paherAvA lAgyA, kAraNa ke subhaTe pitAthI paNa vAhananI vizeSa rakSA kare che. kaI pitAnA anI parIkSA karavAne tenI upara besI calAvI jevA lAgyA; kAraNa ke kuzikSita ane jaDa azva tenA azvArane zatrurUpa thaI paDe che. bakhtara paheravAthI oNkhAsa karatA ane keTalAeka subhaTe devanI jema pUjA karavA lAgyA; kAraNa ke yuddhamAM jatI vakhate ane haiSArava e vijayasUcaka che. keI bakhtara rahita Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ subhaTanI raNaghelachA. sarga 5 me. a maLavAthI potAnA bakhtarane paNa choDI devA lAgyA, kemake parAkramI purUSonuM raNamAM e puruSavrata che. koI "rAmudramAM majyanI jema, ghera raNamAM saMcAra karavAthI khalanA nA pAmI tAruM cAturya batAvaje' ema pitAnA sArathine zikSA ApavA lAgyA. pAMthaleke jema rastAne mATe pUrNa bhAtuM rAkhe, tema ghaNu vakhata sudhI yuddha cAlaze ema dhArI keTalAeka subhaTo pitAnA rathane astrothI pUravA lAgyA, koI dUrathI ja pitAne oLakhAvA mATe bhATacAraNe jevA potAnA cihnavALA dhvajastone daDha karavA lAgyA, keI potAnA majabUta dhurIvALA rathane zatrusainyarUpI samudramAM mArga karavAne jaLakAMta ratnasarakhA a joDavA lAgyA. koI potAnA sArathine majabUta bakhtara ApavA lAgyA; kAraNa ke ghoDA joDelA ratho paNa sArathi vinA nakAmA thaI paDe che. keI utkaTa leDhAnA kaMkaNanI zreNine saMparka karavAthI kaThora thayelA hastIonA dAMtane potAnI bhujAnI jema pUjavA lAgyA, ke jANe prApta thanArI jayalakSmIno vAsagRha hoya tevI patAkAnA samUhavALI aMbADIo hAthI upara Are paNa karavA lAgyA, "A zukana che' ema bolI keTalAeka subhaTe kasturInI jema gaMDasthaLamAMthI tatkALa nIkaLelA hAthInA madathI tilaka karavA lAgyA. keI anya hastinA madagaMdhathI bharapUra evA vAyune paNa nahIM sahana karanArA, mananI jevA mahAdurdhara hAthIonI upara caDavA lAgyA. sarve mahAvate jANe raNotsavanA zuMgAravastra heya tevAM suvarNanAM kaDAMo hAthIone paherAvavA lAgyA ane temanI zuMDhathI UMcI nALavALA nIlakamalanI lIlAne dhAraNa karanArA loDhAnA muddagare paNa levarAvavA lAgyA ane keTalAeka mahAvate jANe yamarAjanA dAMta hoya tevI kALA loDhAnI tIkSaNa keza hastIenA dAMta upara AropavA lAgyA. e vakhate rAjAnA adhikArIo taraphathI AjJA thaI ke--sainyanI pAchaLa astrothI bharelAM UMTa ane zakaTe zIdhra laI jAo, anyathA hastalAghavavALA vIrasubhaTane astro pUrAM paDaze nahIM; bakhtarathI lAdelAM UMTe paNa laI jAva, kAraNa ke atruTita raNakarmamAM pravatelA vIrapuruSonA agAuthI paherelA bakhtare truTI jaze ! rathIpuruSanI pAchaLa bIjA taiyAra-karelA ratha laI jAo; kAraNuM ke vajathI parvatanI ke zastrothI ratha bhAMgI jaze. prathamanA adho thAkI jAya to yuddhamAM vidhra na thavA mATe bIjA seMkaDo a azvAronI pachavADe javAne taiyAra kare. eka eka mugaTabaMdha rAjAnI pachavADe javAne bIjA hAthIo taiyAra rAkhe; kemake eka hAthathI temane saMgrAmamAM nirvAha thaze nahIM. dareka sinikanI pAchaLa jaLane vahenArA mahiSo taiyAra rAkhe; kAraNa ke raNanA prayAsarUpa grISmaRtuthI tapelA subhaTane te cAlatI paraba je thaI paDaze. auSadhipati(caMdra)nA bhaMDAra jevI ane himagirinA sAra jevI tAjI traNasaMhaNa auSadhionI guNa upaDAve. AvI rItanA temanA kolAhalathI raNuvAjIMtronA zabdarUpa mahAsamudra vRddhi pAmyuM. te samaye cotaraphathI thatAM tumula zabdothI jANe zabdamaya hoya ane AyudhonI skRNAthI jANe lehamaya hoya tevuM sarva vizva thaI gayuM. jANe pUrve najare joyela hoya tema prAcIna purunA caritranuM smaraNa karAvanArA, vyAsanI jema ranirvAhanA phalane kahenAra ane nAradaRSinI jema varasubhaTane utpana karavAne mATe sAme AvelA zatruvIrane vAraMvAra Adara sahita vakhANanArA cAraNubhATe, dareka hAthIe, dareka rathe ane Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM. bAhubalinI jinabhakti. 167 dareka gheDa, parvadivasanI peThe raNamAM uttAla thaIne anAkulapaNe pharavA lAgyA. ahIM bAhubali rAjA ranAna karI devapUjA karavAne mATe devAlayamAM gayA. mahaMta puruSo kayAre paNa kAryanA vyavasAyamAM muMjhAI jatA nathI. devamaMdiramAM jaI, janmAbhiSeka samaye IMdranI jema teNe RSabharavAmInI pratimAne sugaMdhI jaLathI bhakitapUrvaka snAna karAvyuM. pachI nikaSAya ane parama zrAddha evA teNe divya gaMdhakaSAyI vastrathI mananI jema zraddhApUrvaka te pratimAnuM mArjana karyuM ane te pachI jANe divya vastramaya caLakanI racanA karatA hoya tema pakSakardamathI vilepana karyuM. sugaMdhIthI devavRkSanAM puSpanI mALAnI jANe sahedarA heya tevI vicitra puSpanI mALAthI teNe jinapratimAnuM arcana karyuM. suvarNa nA dhUpiAmAM teNe divya dhUpa karyo, tenA dhumADAthI jANe nIlakamaLamaya pUjA racatA hoya tema jaNAvA lAgyuM. pachI makararAzimAM AvelA sUryanI jema uttarAsaMga karI prakAzamAna ArAtrikane pratApanI jema grahaNa karI AratI utArI. prAMta aMjali joDI, Adi bhagavAnane praNAma karI, teNe bhaktipUrvaka A pramANe stuti karI - "he sarvajJa ! huM pitAnI ajJatA dUra karI ApanI stuti karuM chuM, kAraNa ke durvAra evI ApanI bhakita mane vAcALa kare. he Adi tIrtheza ! tame jaya pAme che. tamArA caraNanakhanI kAMtio saMsArarUpI zatruthI trAsa pAmelA prANIone vajApaMjararUpa thAya che. he deva ! tamArA caraNakamaLane jovA mATe rAjahaMsanI jema je prANIo dUrathI paNuM pratidivasa Ave che temane dhanya che ! zItathI pIDita thayelA jema sUryane zaraNe jAya tema A ghara saMsAranA duHkhathI pIDita thayelA vivekI puruSo haMmezAM eka Apane ja zaraNe Ave che. he bhagavAna ! pitAnA animeSa netrathI jeo tamane harSapUrvaka jue che teone paralokamAM animeSa(deva)paNuM durlabha nathI. he deva ! rezamI vastranuM aMjanathI thayeluM mAlinya jema dUdhavaDe dhevAthI jAya tema puruSonA karmamaLa tamArI dezanArUpI vArI(pANI)thI nAza pAme che. he svAmin ! haMmezAM gamanAtha evuM ApanuM nAma japAya che te jApa karanArane sarva siddhinA AkarSaNa maMtrarUpa thAya che. he prabhe ! tamArI bhakitarUpI bakhtara dhAraNa karyuM hoya te te mANasane vajI bhedI zakatuM nathI ane trizULa chedatuM nathI.' evI rIte bhagavaMtanI stutI karI, jenA sarva romarAya vikasvara thayA che e te nRpazimaNi prabhune namaskAra karI devagRhanI bahAra nIkaLyo. pachI vijayalakSamInA vivAhane mATe jANe kaMcuka hoya tevuM suvarNa ne mANiyathI maMDita kareluM vajanuM kavaca teNe dhAraNa karyuM. ghATA paravALAnA samUhathI jema samudra zebhe tema dedIpyamAna kavacathI te zAbhavA lAgyuM. pachI teNe parvatanA zRMga upara rahelA annamaMDapanI peThe zebhatuM zirastrANa zira upara dhAraNa karyuM. moTA sarpagaNathI vyApta evA pAtALavivara jevA jaNAtA, loDhAnA bANathI pUrelA be bhAthAo teNe pRSThabhAge bedhyA ane yugAMtakALe ugelA yamarAjanA daMDa jevuM dhanuSa teNe pitAnA vAma bhujadaMDamAM dhANa karyuM. evI rIte taiyAra thayelA bAhubali rAjAne svastivAcaka puruSo "svasti(kalyANa thAo' ema AziSa ApavA lAgyA; gotranI vRddha strIo "jIve che" ema kahevA lAgI; vRddha Asajane "AnaMdamAM raho, AnaMdamAM rahe, ema kahevA lAgyA ane bhATa Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . 168 bharata mahArAjAnI prabhututi. saga 5 ma. cAraNe "ciraM jaya, cira jaya' ema UMce svare bolavA lAgyA. pachI svargapati jema meru upara ArUDha thAya tema evI rItanA zubha zabda sAMbhaLato, mahAbhuja bAhubali ArohakanA hastanuM avalaMbana grahaNa karIne gajapati upara ArUDha thaye. - A tarapha puNyabuddhi bharata mahArAjA paNa zubhalakSamIna kezAgAra jevA pitAnA devAlayamAM padhAryA. tyAM meTA manavALA te mahArAjAe AdinAthanI pratimAne digavijyamAMthI lAvelA padmadrahAdi tIrthonA jaLavaDe snAna karAvyuM uttama kArIgara jema maNinuM mArjana kare, tema devadUSyavastrathI teNe te apratima pratimAnuM mArjana karyuM; pitAnA nimaLa yazathI pRthvInI jema himAcaLakamAra vigere dee ApelA gazIrSacaMdanathI te pratimAne vilepana karyuM, lakSmInA sadanarUpa kamaLa jevA vikasvara kamaLothI teNe pUjAmAM netrastaMbhananI auSadhirUpa AMgI racI, dhumravallIthI jANe kasturInI patrAvali AlekhatA hoya tema pratimAnI pAse teNe dhUpa karyo ane pachI jANe sarva karmarUpI samidhane utkaTa agnikuMDa hoya tevI pradIpta dIpakavALI AratI grahaNa karI te rAjadIpake prabhunI ArAtrika karI. chevaTe namaskAra karI, mastake aMjali jeDI, A pramANe stutI karI he jagannAtha ! huM ajJAna chuM, chatAM pitAne viSe yogyapaNuM mAnato tamArI stutI karuM chuM, kAraNa ke bALakonI avyakta vANuM paNu gurujananI pAse yukata ja gaNAya che. he deva ! siddharasanA sparzathI jema letuM suvarNa banI jAya tema tamAre Azraya karanAra prANI bhArekamI hoya te paNa siddhipadane pAme che. te svAmin ! tamAruM dhyAna karanAra, tamArI stuti karanAra ane tamAruM pUjana karanAra prANuo ja pitAnAM mana, vacana ane kAyAnuM phaLa prApta kare che ane teo ja dhanya che. he prabhe! pRthvImAM vihAra karatAM bhUmi para paDelI evI tamArI caraNareNuo, purUSonA pAparUpI vRkSane umUlana karavAmAM hAthIonI mAphaka AcaraNa kare che. he nAtha ! svAbhAvika mehe karIne janmAMdha thayelAM saMsArI prANIone vivekarUpa locana ApavAne tame eka samartha che. jema manane meru Adi kaMI dUra nathI. tema tamArA caraNa kamaLamAM bhamaranI peThe AcaraNa karanArA ane lekAgra kAMI dura nathI. he deva ! meghanA jaLanI jema jaMbUvRkSanAM phaLa gaLI jAya, tema tamArI dezanArUpI vArI(pANI) thI prANIonAM karmarUpI pAza gaLI jAya che. he jagannAtha ! huM tamane vAraMvAra praNAma karIne eTaluM ja yAcuM chuM ke tamArA prasAdathI tamAre viSe samudranA jaLanI jema mArI bhakita akSaya raho." evI rIte AdinAthanI stuti karI, namaskAra karI cakravatI bhakita sahita devagRhanI bahAra nIkaLyA. pachI vAraMvAra zithila karIne raceluM kavaca harSathI ucchavAsa pAmelA aMgamAM temaNe dhAraNa karyuM. mANikyanI pUjAthI devapratimA zobhe tema divya ane maNimaya evuM kavaca aMga upara dhAraNa karavAthI teo zebhavA lAgyA. jANe bIje mugaTa hoya tevuM, madhyamAM UMcu ane chatranI jevuM vartulAkAra suvarNa-ratnanuM zirastrANa temaNe paheryuM. sarpanI jevA atyaMta tINu bANathI bharelA be bhAthAM temaNe pRSThabhAga upara bAMdhyA ane Idra jema ajIrahita dhanuSyane grahaNa kare tema temaNe zatruomAM viSama evuM kAlapRSTha dhanuSa pitAnA vAsa karamAM grahaNa karyuM. pachI sUryanI jema anya tejasvI tejane trAsa karanArA, bhadra Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1luM. baMne sinyanuM sAmasAme AvavuM. gajendranI jema lIlAthI padanyAsa ApanArA, siMhanI jema zatruone tRNa samAna gaNanArA, sarSanI jema durviSaha daSTithI bhaya ApanArA ane IdranI jema baMdirUpa devee stuti karelA bharatarAjA nistaMdra gajendra upara AruDha thayA. ka95vRkSanI jema cAcakane dAna ApatA, hajAra netravALA IMdranI jema taraphathI pitAnA sainyane AveluM jotAM, rAjahaMsa kamaLanALane grahaNa kare tema ekeka bANane grahaNa karatA, vilAsI rativArtA kare tema raNanI vArtA karatA ane gaganamadhyamAM AvelA sUryanI jevA moTA utsAha ane parAkramavALA te baMne RSabhaputra pitA potAnA sainyanI madhyamAM AvyA. te samaye pitA potAnA sainyanI madhyamAM rahelA bharata ane bAhubali jaMbudvIpanI madhye rahelA merU parvatanI zobhAne dhAraNa karatA hatA. te baMne sainyanA aMtaramAM rahelI madhya pRthvI niSadha ane nIlavaMta parvatanA madhyamAM rahelI mahAvideha kSetranI bhUmi jevI jaNAtI hatI. kalpAMta samayamAM jema pUrva ane pazcima samudra sAmasAmA vRddhi pAme, tema baMne sinya paMkitarUpe thaIne sAmasAmA cAlavA lAgyA hatA. setubaMdha jema jaLanA pravAhane ke, tema paMkti bahAra nIkaLIne cAlatA padAtione rAjAnA dvArapALe vAratA hatA. tAlavaDe eka saMgItamAM vartanArA nATakIAonI jema subhaTe rAjAnI AjJAthI sarakhAM pagalAM mUkIne cAlatA hatA. te zUravIre potAnA sthAnane ullaMghana karyA sivAya cAlatA hatA, tethI baMne taraphanI senA jANe eka zarIravALI hoya tema zobhatI hatI. vIra subhaTe pRthvIne rathanA lehamaya mukhavALA cakrothI phADatA hatA, loDhAnI kodALI jevI tINa azvonI kharIothI khedatA hatA, leDhAnA ardha caMdro hoya tevI UMTenI kharIothI bhedatA hatA, vajA jevI pAnIvALA pAyadaLathI khuMdatA hatA. suramra bANa jevI mahiSa ane sAMDhaDAonI kharIothI khaMDana karatA hatA ane madugaLanI jevA hAthIonA caraNathI cUrNa karatA hatA. aMdhakAranA jevA rajasamUhathI teo AkAzane AcchAdana karatA hatA ane sUryakiraNa jevA caLakatA zAstrathI cotarapha prakAza karatA hatA. pitAnA ghaNA bhArathI teo karmanI pIThane kaleza pamADatA hatA; mahAvarAhanI unnata dADhane namAvatA hatA ane zeSanAganI pheNanA ATopane zithila karatA hatA. sarva diggajone jANe kunja karatA hoya tevA teo jaNAtA hatA ane siMhanAdathI brahmAMDarupa pAtrane UMcI rIte nAhavALuM karatA hatA, karAskeTanA utkaTa avAjathI jANe brahmAMDane phaDatA hoya tema jaNAtA hatA. prasiddha davAonA cihnathI oLakhIne parAkramI prativIronAM nAma grahaNa karI tenuM varNana karatA hatA ane abhimAnI temaja zauryazALI vIre paraspara yuddhane mATe belAvatA hatA. AvI rIte baMne sinyanAM agravIra agravIra sAthe ekaThA thayA. magara magaranI jema hAthIvALA hAthIvALAnI sAme AvyA. taraMga taraMganI jema azvAro azvAranI sAme AvyA. vAyu vAyunI jema rathI puruSe thI puruSanI sAme AvyA ane parvate parvatanI jema pAyadaLo pAyadaLanI sAme AvyA. e pramANe sarva vIra bhAlA, taravAra, mudugara ane daMDa vigere Ayo paraspara meLavI krodha sahita eka bIjAnI najIka AvyA. tevAmAM kailokayanA nAzanI zaMkAthI saMbhrama pAmelA devatAo AkAzamAM beThA thayA ane "are ! A ane RSabhaputrone pitAnA ja be hAthanI jema sAmasAme kema saMgharSa thAya che ?" ema A - 22 Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 devatAoe yuddha aTakAvavuM. sa 5 mo. vicArI teoe baMne taraphanA sainikone kahyuM jyAM sudhI ame tamArA baMne pakSanA manAvI svAmIne bodha karIe tyAM sudhI ke yuddha kare to tene traSadevajInI AjJA che. teone traNa jagatanA svAmInI AjJA devAthI baMne taraphanA sainiko jANe citramAM AlekhyA hoya tema sthira thaI gayA ane "A devatAo bAhubalinI taraphanA che ke bhAratanI taraphanA che ? ema ciMtavana karavA lAgyA. kArya nAza na pAme ane lokanuM kalyANa thAya ema vicAratA devatAo prathama cakrInI pAse AvyA. tyAM ja jaya zabdapUrvaka AziSa ApIne maMtrIonI jema yuktipUrvaka vacanathI priya bolanArA devatAo A pramANe chelyA. "he naradeva ! Idra jema pUrvadeva-daitya) no jaya kare, tema tame che khaMDa bharatakSetranA sarva rAjAone ja karyo te sAruM karyuM che. he rAjedra ! parAkrama ane tejathI sarva rAjArUpa mRgemAM zarabhanI jevA tamAre pratispaddhI kaI nathI. jaLakuMbhanuM mathana karavAthI jema mAkhaNanI zraddhA pUrAtI nathI tema tamArI raNa zraddhA hajI pUrNa thaI nathI, teTalA mATe tame pitAnA bhrAtAnI sAthe yuddhane AraMbha karyo che, paraMtu te pitAnA hAthathI pitAnA ja bIjA hAthane tADana karavA jevuM che. meTA hAthIne moTA vRkSanI sAthe gaMDasthaLanuM gharSaNa karavAmAM tenA gaMDasthaLanI khujalI jema kAraNabhUta che, tema bhAInI sAthe yuddha karavAmAM tamArI bhujAnI khujalI e ja kAraNabhUta che, paraMtu vananA unmatta hastIenuM tophAna jema vananA bhaMga mATe thAya che, tema tamArI bhujAnI A kIDA jagatanA pralaya mATe thavAnI che. mAMsabhakSI manuSyo kSaNika rasaprItine mATe jema pakSIsamUhane saMhAra kare, tema tame krIDAmAtrane mATe A vizvane saMhAra zA mATe AraMbhe che? caMdramAMthI jema agninI vRSTi thavI ucita nathI, tema jagatrAtA ane kRpALu RSabhadevasvAmIthI janma pAmelA tamane A ucita nathI. te pRthvIramaNa! saMyamI puruSa jema saMgathI virAma pAme tema tame A ghara saMgrAmathI virAma pAme ane pitAnA sthAna pratye pAchA jAo. tame atre AvyA eTale tamAre nAno bhAI bAhubali sAme Avyo che, paNa tame pAchA jaze eTale e paNa pAchA jaze, kAraNathI ja kAryanI utpatti thAya che. vizva kSaya karavAnA pApane parihAra karavAthI tamAruM kalyANa thAo, raNune tyAga thavAthI baMne sainyanuM kuzaLa thAo, tamArA sainyanA bhArathI thayelA bhUmibhaMgane virAma thavAthI pRthvInA garbhamAM rahelA bhuvanapati vigerene sukha thAo, tamArA sinyathI thatA mardananA abhAvathI pRthvI, parvata, samudra, prajAjane ane sarvajaMtuo kSobhane tyAga kare ane tamArA saMgrAmathI saMbhavatA vizvasaMhAranI zaMkArahita thayelA sarva devatAo sukhamAM rahe." ( A pramANe pakSavAdanAM vacane devatAo bolI rahyA, eTale mahArAjA bharata meghanA jevI gaMbhIra girAthI belyA-"he devatAo! tamArA sivAya vizvanA hitanAM vacane ga kahe? ghaNuM karIne loko kautaka jevAnA Icchaka thaIne AvA kAryamAM udAsI thaIne rahe che. tame hiMtanI IcchAthI saMgrAma utpanna thavAnuM che kAraNa kayuM che te vastutAe juduM che, kAraNa ke koIpaNa kAryanuM mULa jANyA sivAya tarkathI kAMI paNa kahevuM te kahenAra bahaspati pote hoya te paNa tenuM kahevuM niSphaLa thAya che. "huM baLavaMta chuM evuM Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 171 parva 1 luM bhAratamahArAjAne denA javAba dhArIne meM sahasA saMgrAma karavAne IcchayuM nathI, kAraNa ke dhAruM tela hoya che tethI kAMI parvatane atyaMgana karAtuM nathI. cha khaMDa bharatakSetranA sarva rAjAone vijaya karanAra mAre adyApi koI pratispadhI che nahIM ema nathI, kemake zatrunI jevA pratispadhI ane jaya-- ajayanA kAraNabhUta bAhubaline mAre vidhinA vazathI ja jAtibheda thayela che. pUrve niMdAthI bhIru, lajjALuM, vivekI, vinayI ane vidvAna evA te bAhubali mane pitAnI jema manAtuM hatuM, paNa sATha hajAra varSe huM digavijaya karIne Avyo te pachI hamaNuM te jANe bIje ja thaI gayuM hoya tema huM jouM chuM. viyegamAM ghaNe kALa gaye e ja tema thavAnuM kAraNa jaNAya che. bAra varSa sudhInA rAjyAbhiSekamAM bAhubali Avyo nahIM, tenuM kAraNa tene pramAda che ema meM tarka karyo. pachI tene belAvavAne haMta meka, te paNa te AvyuM nahIM; tyAre temAM maMtrIonA vicArane deSa che ema huM tarka karatA hatA. huM tene kepathI ke lebhathI belAvato nahote, paNa jyAM sudhI eka rAjA paNa namyA vinA rahe tyAMsudhI cakra nagaramAM praveza karatuM nathI tethI zuM karavuM? cakra nagaramAM pese nahIM ane te (bAhubali) mane name mahIM, tethI teo jANe paraspara spardhA karatA hoya evuM jaNAya che ane huM saMkaTamAM AvI paDa chuM. e mAre manasvI bhAI eka vAra mArI pAse Ave ane atithi jema pUjAne grahaNa kare, tema mArI pAsethI bIjI pRthvI IcchApUrvaka grahaNa kare. eka cakanA praveza sivAya mAre saMgrAma karavAnuM bIjuM kAMI paNa kAraNa nathI ane te nahIM namelA nAnA bhAIthI mAre kAMI paNa mAna meLavavAnI IcchA nathI." devatAe kahyuM -"he rAjana ! saMgrAmanuM kAraNa moTuM hovuM joIe, kemake ApanA jevA puruSanI a95 kAraNane mATe AvI pravRtti saMbhavatI nathI. ame have bAhubali pAse jaI tene baMdha karazuM ane yuganA kSayanI jema A thanArA janakSayanI rakSA karIzuM. kadApi tamArI peThe te paNa yuddhanAM bIjAM kAraNe batAvaze te paNa tamAre AvuM adhama yuddha na karavuM joIe. meTA puruSae te daSTi, bAha ane daMDAdika uttama yuddhothI yuddha ravuM ke jethI niraparAdhI hAthI vigerene vadha na thAya." devatAnuM A pramANe kahevuM bharata cakravatIe svIkAryuM, eTale teo bIjA sainyamAM bAhubali pAse gayA. "aho! A bAhubali daDha avakhaMbhavALI mUttithI ja adhaSya che. ' ema vicArI vismaya pAmatA devatAe tene A pramANe kahevA lAgyA- kaSabhanaMdana ! he jaganetrarUpI cakarane AnaMdakArI caMdra ! tame cirakALa jaya pAme ane AnaMdamAM rahe. samudranI jema tame kadApi maryAdAne ullaMghatA nathI ane kAyara purUSe raNathI bhaya pAme tema tame avarNavAdathI bhaya pAme tevA che. pitAnI saMpattimAM tame garva rahita che, paranI saMpattimAM IrSArahita che, duvinIta purUSane zikSA karanArA che, gurUjanene vinaya karanArA che ane vizvane abhaya karanArA aSabhasvAmInA tame egya putra che; tethI A aparalokane uccheda karavAnA kAryamAM pravartavuM tamane yukata nathI. tamArA jyaSTha bhAI upara A bhayaMkara AraMbha karyo che te tamane ghaTita nathI ane amRtathI jema mRtyu saMbhavita nathI tema tamArAthI evuM saMbhavatuM paNa nathI. ATalAthI hajI kAMI bagaDayuM nathI, mATe khala puruSanI mitrI je A yuddhane AraMbha tame choDI dho. he vIra ! maMtrothI moTA sarpone pAchA vALavAnI jema tamArI AjJAthI A vIra sTene yuddhanA vegamAMthI pAchA vaLe ane tamArA moTAbhAI bharatarAyanI pAse jaI Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172 bAhubaline dene javAba. saga 5 me. temane vaza thAo. tema karavAthI tame " zaktivAna chatAM vinayI thayA" evI prazaMsAne pAtra thaze. bharatarAjAe upArjita karelA cha khaMDa bharatakSetrane tame - pArjitanI peThe bhega, kAraNa ke tamArA baMnemAM kAMI aMtara nathI." ema kahI. meghanI peThe teo virAma pAmyA eTale bAhubali kAMIka hasIne gaMbhIra vANuthI belyA-"he devatAo ! amArA vigrahano hetu tattvathI jANyA sivAya tame pitAnA svaccha dilathI A pramANe kaho che. tame pitAjInA bhakta cho ane ame temanA putro chIe; evA ApaNuM saMbaMdhathI tame AvI rIte kahe che te yukta che. pUrve dIkSA samaye amArA pitAjIe yAcakone suvarNAdika ApyuM tema amane ane bharatane deza vahecI ApyA hatA. huM to mane ApelA dezathI saMtuSTa thaI rahyo hate, kemake phakta dhanane vAstu para droha keNa kare? paraMtu samudramAM jema moTA matsya nAnA matsyane gaLI jAya, tema bharatakSetrarUpa samudramAM sarva rAjAonAM rAjyane te bharata gaLI gaye. peTabhare mANasa jema bhejanathI asaMtuSTa rahe tema teTalAM rAjyathI paNa asaMtuSTa rahelA teNe pitAnA nAnA bhAIonAM rAjyo khuMcavI lIdhAM. jyAre nAnA bhAI o pAsethI pitAjIe ApelA rAjya teNe khuMcavI lIdhAM, tyAre pitAnuM gurUpANuM teNe potAnI meLe ja beyuM che. gurUpaNuM vayamAtrathI nathI, paNa tevA AcaraNathI che. bhAIone rAjyathI dUra karIne teNe gurUpaNAnuM AcaraNa batAvI ApyuM che ! suvarNanI buddhithI pittaLanI jema ane maNinI buddhi kAcane grahaNa karavAnI jema bhrAMti pAmelA meM ATalA vakhata sudhI tene gurubuddhithI je hate. pitAe athavA vaMzanA keI paNa pUrvapuruSe keIne pRthvI ApI hoya te te niraparAdhI hoya tyAM sudhI tene a5 rAjyavALe rAjA paNa pAchI harI le nahIM, te e bharata kema hare? nAnA bhAIonuM rAjyaharaNa karIne nizcaye e lajajA pAmyuM nahIM, tethI have jayanI IcchAthI mArA rAjyane mATe mane paNa bolAve che. vahANa jema samudrane utarI aMte jatAM koI taTanA parvata sAthe athaDAya, tema sarva bharatakSetrane jaya karI te mArI sAthe athaDANe che. lubdha, maryAdA rahita ane rAkSasanI jeivA nirdaya te bhAratane mArA nAnA bhAIoe lajajAthI bhaye nahIM, te huM tenA kayA gaNathI tene vaza thAuM? he devatAo! tame sabhAsadanI jema madhyastha thaIne kahe. e bharata pitAnA parAkramathI mane vaza karavA dhAre che te bhale kare, kSatriyone e svAdhIna mArga che, ema chatAM paNa vicArIne je te pAcho cAlyA jAya te bhale kuzaLapaNe jAya! huM enA je lubdha nathI ke pAchA janArA tene kAMI aDacaNa karuM. enuM ApeluM sarva bharatakSetra huM bhegavuM e kema bane ? zuM kezarIsiMha kayAre paNa koInuM bhakSaNa kare ? na ja kare. ene bharatakSetra letAM sATha hajAra varSa thayAM che, paNa huM je te levAnI IcchA karuM to tatkALa grahaNa karyuM, paraMtu eTalA badhAM varSonA prayAsathI tene prApta thayelA bharatakSetranA vaibhavane dhanavAhananA dhananI jema huM bhAI thaIne kema grahaNa karuM ? jAtikavaLathI hastInI jema je A vaibhavathI bharata aMdha thaI gaye hoya te te sukhethI rahevAne samartha nathI. tene vaibhavane huM haraNa karele ja jouM chuM, paNa anicchAthI ja meM vaibhavanI upekSA karI che. A vakhate jANe mane ApavAnA ja mAnarUpa hoya tevA tenA amAtya bhaMDAra, hastI, azvAdi ane yaza mane arpaNa karavAne mATe 1. mAlatI ke camelInA puSpathI, latAthI athavA jAyaphaLa khAvAthI hastI jema madAMdha thaI jAya tema. Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1luM. kaMThayuddha mATe devanI prArthanA. 173 ja te bhAratane ahIM lAvelA che, mATe he devatAo ! tame je tenA hitAkAMkSI ho to tene yudhdhathI vAre, e yuddha nahIM kare te huM kadApi yudhdha karIza nahI" | meghanI garjanA jevA tenA AvAM utkaTa vacane sAMbhaLIne vismaya pAmelA devatAo tene pharI kahevA lAgyA-eka tarapha cakI pitAne yudadha karavAnuM kAraNu cakrane nagaramAM apraveza batAve che, tethI te gurUthI paNa anuttara karavAne ane nirodha karavAne azakaya che ane bIjI tarapha tame "yuddha karanAranI sAthe ja huM yuddha karIza" ema kaho chA tethI Idra paNa tamane yuddha aTakAvavAne azakaya che. tame baMne RSabhasvAmInA daDha saMsargathI zele che, mahAbuddhivALA che, vivekI che, jagatanA rakSaka che ane dayALu che; tepaNu jagatanA bhAgyane kSaya thavAthI A yuddhane utpAta prApta thayo che, tathApi hevIra! prArthanA pUrNa karavAmAM kalpavRkSa samAna evA tamane ane prArthanA karIe chIe ke tamAre uttama yuddha karavuM, adhama yuddha karavuM nahIM, kemake ugra tejavALA tame baMne bhAIonA adhama yuddhamAM ghaNA lokane pralaya thAvAthI akALe pralayakALa thayo gaNaze; mATe tamAre daSTi vagere yuddhathI yuddha karavuM yukta che; tethI tamArA potAnA mAnanI siddhi thaze ane lokone pralaya nahIM thAya. ' bAhubalie e pramANe kabUla karyuM, eTale temanuM yuddha jevAne nagaranA lokanI jema devatAo najIkamAM ja UbhA rahyA. pachI bAhubalinI AjJAthI eka baLavAna pratihAra hAthI upara besI gajanI peThe garjanA karI pitAnA sainikone kahevA lAgyo-" he vIra subhaTo ! cirakALathI citavatA tamane vAMchita putralAbhanI jema svAmInuM kArya prApta thayuM hatuM, paraMtu tamArA alpa puNyane lIdhe ApaNu baLavAn rAjAne devatAoe bharatanI sAthe dvaMdva yuddha karavAne prArthanA karI che. svAmI pote paNa ThaMdva yuddhane icche che, temAM vaLI devatAoe prArthanA karI eTale zuM kahevuM? mATe IdranI jevA parAkramI mahArAjA bAhubali temane raNasaMgrAmane niSedha kare che. devatAonI jema tame paNa taTastha rahIne hastImalanI jevA ekAMgamala evA ApaNA svAmIne yuddha karatAM juo ane vaka thayelA grahonI jema tamArA ratha, ghaDA ane parAkramI hAthIone pAchA vALa. sarpone kaMDIAmAM nAkhavAnI jema tamArA khage myAnamAM nAkhe, hAthInI zuMDha jevA tamArA magarane hAthamAMthI cheDI , lalATathI kuTInI jema tamArA dhanuSyanI paNacha utAro, bhaMDAramAM dravya nAkhavAnI jema tamArAM bane bhAthAmAM nAkhe ane megha jema vIjaLIne saMvarI le tema tamArA zalyane saMvRta kare." pratihAranI vajAnA nirdoSa jevI girAthI zUrNita thayelA bAhubalinA sainiko mAMhemATe A pramANe vicAravA lAgyA-"aho ! thanAra yuddhathI vaNikanI peThe bhaya pAmelA ane jANe bharatapatinA sainiko pAsethI lAMca meLavI hoya evA tathA jANe pUrva janmanA ApaNA vairI hoya tevA, akasmAta AvelA A devatAoe svAmIne prArthanA karI amAre yuddhotsava aTakAvyuM. are ! bhajana karavA mATe beThelA purUSanI AgaLathI jema bhajana harI le hADa karavAne jatA madhyanA kheALAmAMthI jema putrane harI le, kavAmAMthI nIkaLatA puruSanA hAthamAMthI jema avalaMbana ApanArI derI kheMcI le, tema amArA AvelA raNetsavane deve harI lIdhe. bharatarAjAnI je bIje kaNa zatru maLaze ke jenI sAthenA saMgrAmamAM ApaNe mahArAjA bAhubalinA anuNI thaIzuM? pitrAIe, cAra ane pitAne Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bharata mahArAjAnA subhaTanuM cintavana sarga 5 me. ghare rahenArI putravatI strInI peThe ApaNe phegaTa bAhubalinuM dravya lIdhuM ane araNyavRkSanAM puchapanI sugaMdhanI jema ApaNuM bAhadaMDanuM vIrya vyartha gayuM ! napuMsaka purUSe karelA strIonA saMgrahanI jema ApaNe zastrasaMgraha nakAme thayo ane popaTe karelA zAstrAbhyAsanI jema ApaNe zAstrAbhyAsa vyartha gaye ! tApasenA putroe meLaveluM kAmazAstranuM parijJAna jema niSphaLa thAya che, tema ApaNe grahaNa kareluM padAtipaNuM niSphaLa thayuM ! hatabuddhivALA ApaNe hAthIone mArAbhyAsa karAvyo ane ghoDAone zramajaya karAvyo te vyartha karA! zaraRtunA meghanI jema ApaNe phegaTa vikaTa kaTAkSa karyA ! sAmagrIdazakanI jema ApaNI tayArIo vyartha thaI ane yuddhadehada nahIM pUrAvAthI ApaNuM ahaMkAra dhAraNa karavApaNuM niSphaLa thayuM." AvI rIte ciMtavatA teo bedarUpa jherathI garbhita thaI phatkAra karanArA sarponI jema sItkAra karatA pAchA pharyA. kSAtravatapI dravyavALA bharatarAjAe paNa samudra jema bharatIne pAchI vALe tema pitAnI senAne pAchI vALI. parAkramI cakravatI e pAchA vALelA sainike pagale pagale ekaThA thaIne vicAra karavA lAgyA ke-"ApaNA svAmi bhArate maMtrInA miSathI vairInI jevA kayA maMtrInA vicArathI be bAhuthI ja thanAru vaMdva yuddha mAnya karyuM ? chAzanA bhejananI jema svAmIe e saMgrAma kabUla karyuM tyAre have ApaNuM zuM kAma rahyuM ! cha khaMDa bharatakSetranA rAjAo sAthenA raNa saMgrAmamAM zuM ApaNe koIne paNa AkrAMta karyo nathI, ke jethI Aje ApaNane yuddhathI vAre che? jyAre pitAnA subhaTe nAsI jAya, chatAya ke marAI jAya tyAre ja svAmIe yuddha karavuM joIe, kAraNuM ke raNanI gati vicitra che. je eka bAhubali sivAya bIjo koI zatru hota to yuddhamAM kadApi ApaNe ApaNA svAmInA jaya vize saMzaya lAvIe nahIM; paNa baLavaMta bAhabali sAthe yuddhamAM vijaya karavAnI Idrane paNa zaMkA thAya te bIje zuM mAtra ?! moTI nadInA pUranI jema dusaha vegavALA te bAhubali sAthe prathama yuddha karavuM te svAmIne ghaTe nahIM. prathama ame yuddha karyA pachI ja svAmIne yuddhamAM javuM yukta che; kemake prathama adama purUSoe damana karelA azva upara ja besAya che. AvI rIte mAMhamAhe vAto karatA pitAnA vIra puruSone jeI IgitAkArathI temanA bhAvane jANe cakrIe temane lAvI kahyuM- he vIra puruSo ! aMdharArane nAza karavAmAM jema sUryanA kiraNe agresara che, tema zatruone nAza karavAne tame mArA agresara che. agAdha khAImAM paDIne hAthI jema killA sudhI AvI zake nahIM, tema tame yoddhA chatAM koI zatru mArI upara AvyuM nathI. agAu koI vakhata tame mAruM yuddha joyuM nathI tethI tamane vyartha zaMkA thAya che. kAraNa ke bhakita asthAne paNa bhayanI zaMkA karAve che; mATe he vIrasubhaTe tame sau ekaThA thaI mArI bhujAnuM baLa juo, jethI roganA kSayathI auSadha saMbaMdhI zaMkA nAza pAme tema tatkALa tamArI zaMkA nAza pAmaze, ema kahI cakrIe sevakapuruSo pAse ghaNe vistIrNa ane gaMbhIra khADo khedA. pachI dakSiNa samudranA tIra upara jema sahya parvata rahe tema te khADAnA taTa upara bharatezvara beThA ane vaDanA vRkSane laTaktI lAMbA vaDavAIonI jema bharatezvare potAnA DAbA hAtha upara majabUta sAMkaLe uparAuparI 1. saMgrAma karavAne-saMAmamAM sthira rahevAne abhyAsa. 2 ghoDAone cAla zikhavanArA-ustAda Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 175 parva 1luM dRSTiyuddhamAM bharata mahArAjAne parAjaya. bAMdhI. kiraNathI jema sUrya zobhe ane latAothI jema vRkSa zebhe, tema evI eka hajAra zaMkhalAthI mahArAjA bhavA lAgyA. pachI teoe sarva sainikone kahyuM- he vIza! baLada jema zakaTane kheMce tema tame baLa ane vAhana sahita nirbhayapaNe mane kheMce. tamArA sarvanA ekatra baLathI kheMcIne mane A khADAmAM pADI nAkho. mArI bhujAnA baLathI parIkSA karavA mATe tamAre "svAmInI avajJA thaze ema vicArI chaLa na kare. meM AvuM duHsvapna joyuM che tethI tene tame nAza kare; kAraNa ke svapnane pote ja sArthaka karanArathI svapna niSphaLa thAya che. AvI rIte cAkIe vAraMvAra Adeza karelA sainikoe tema karavuM mAMDamAMDa svIkAryuM; kAraNa ke svAmInI AjJA baLavAnuM che pachI deva ane asurae jema maMdarAcaLa parvatane kheMcAvAnA netrA(doraDA) rUpa thayelA sarpone kheMcyA hatA, tema sarva sainiko cakInI bhujAe bAMdhelI zRMkhalA kheMcavA lAgyA. cakkInI bhujA sAthenI lAMbI zRMkhalAomAM teo lagna thayA, eTale UMcA vRkSanA zAkhAjhamAM rahelA vAMdarAnI jevA teo zobhavA lAgyA. parvatane bhedanArA hAthIonI jema pitAne kheMcanArA sainikanI cakravatIe kautuka jovA mATe thoDIvAra upekSA karo. pachI mahArAjAe te hAtha pitAnI chAtI sAthe athaDA eTale hAtha kheMcavAthI paMkitabaMdha bAMdhelI ghaTImAlAnI jema teo sarva eka sAthe paDI gayA. te vakhate khajurarupa phaLathI khajuranuM vRkSa zele tema laTaktA evA sainikethI cakravatInI bhujA bhavA lAgI. pitAnA svAmInA evA baLathI harSa pAmelA sainikoe temanI bhujAnI zRMkhalAone pUrve karelI duzaMkAnI jema tata choDI dIdhI. pachI gAyana karanAra mANasa jema prathama belelA udgrAhane pharIthI grahaNa kare, tema cakravatI hAthI upara besI raNabhUmimAM AvyA. gaMgA ane yamunAnI vacamAM jema vedikAne bhAga zobhe tema baMne senAnI madhyamAM vipUla bhUmitaLa zobhatuM hatuM. te vakhate jagatane saMhAra aTakavAthI harSa pAmIne jANe koIe perela hoya tema pavana pRthvInI rajane dhIme dhIme kara karavA lAgyuM. samavasaraNanI bhUminI jema te saNabhUmi upara ucitane jANanArA devatAo sugaMdhI jaLanI vRSTi karavA lAgyA ane maMtrika puruSo maMDaLanI bhUmimAM varasAve tema vikasita puSe te raNabhUmimAM teoe varasAvyAM. pachI kuMjaranI jema garjanA karatA baMne rAjakuMvarae hastI uparathI utarI raNabhUmimAM praveza karyo. te vakhate mahAparAkramavALA ane lIlAthI cAlanArA teo pagale pagale kumedrane prANasaMzaya pamADavA lAgyA. - temaNe prathama daNiyuddha karavuM evI pratijJA karI ane jANe bIjA zaka ne IzAna Idra hoya tema animeSa netra karI teo sAmasAmA UbhA rahyA. rakatanetravALA baMne vIre sanmukha rahIne eka bIjAnA mukha sAmuM jotA hatA. te vakhate sAyaMkALe sAmasAmA rahelA sUrya, caMdranI jevA teo zubhatA hatA. dhyAna karanArA rogIonI jema ghaNA vakhata sudhI nizcaLa lecana karIne baMne vare sthira rahyA. chevaTe sUryanA kiraNathI AkAMta thayelA nIlakamalanI peThe RSabhasvAmInA jyeSTha putra bharatanAM netra mIMcAI gayAM ane cha khaMDa. bharatane jaya karavAthI thayelI moTI kIni mahArAjA bharatanAM netroe pANI mUkavAnI peThe azrujaLanA miSathI mUkI dIdhI hoya tema jaNAyuM. prAtaHkALe vRkSo je tema mastaka dhuNAvatA devatAoe te vakhate bAhubali upara puSpavRSTi karI. sUryodaya vakhate pADIonI Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 vAyuddhamAM paNa bharatarAjAne thayela parAya. saga 5 ma. peThe, bAhubaline vijya thavAthI somajazAdi vIrAe moTA harSathI kolAhala karyo. kIti rUpI nakIe jANe nRtyane AraMbha karyo hoya tema udyata thayelA bAhubalinA sainikoe jayavAjIMtra vagADyAM. bharatarAyanA subhaTo jANe mUccha pAmyA hoya, jANe sUtA hoya athavA jANe rogAtura hoya tema maMda parAkramI thayA. aMdhakAra ane prakAzavALA meruparvatanA baMne pAsAnI jema baMne sainya kheda ane harSathI yukta thayA. te samaye bAhubalie cakIne kahyuM- huM kAkatAlIya nyAyanI peThe jItyo chuM ema na be lazo; je tamArA manamAM ema hoya te vANIthI paNu yuddha kare." bAhubalinuM evuM kathana sAMbhaLI pagathI caMpAyelA sarpanI peThe amarSayukta thayelA cakIe kahyuM- e rIte paNa bhale tara jItavALA thAo !" pachI IzAna Indrano vRSabha nAda kare "saudharma Indrane hastI garjanA kare ane megha jema svanita zabda kare, tema bharatarAjAe meTa siMhanAda karyo. moTI nadInA baMne bAjunA taTamAM jaLanA pUranI jema te siMhanAda AkAzamAM cotarapha vyApI gayo ane jANe yuddha jevA AvelA devatAonA vimAnane pADato hoya, AkAzamAMthI graha, nakSatra ane tArAne jANe braza karato hoya, kuLaparvatenAM UMcAM zikharone calAyamAna karate heya ane jaLarAzinA jaLane jANe uchALato hoya te te nAda jaNAvA lAgyo. te siMhanAda sAMbhaLavAthI duSTa buddhivALA puruSa gurunI AjJA na mAne tema rathanA ghoDAo rAzane paNa na gaNavA lAgyA; pizuna loko savANune na mAne tema hastIo aMkuzane na mAnavA lAgyA; kapha rogavALA kaDavA padArthane na jANe tema ghaDAe lagAmane na jANavA lAgyA viTapuruSa lajajAne gaNe nahIM tema UMTe nAsikAnI nAthane gaNavA lAgyA nahIM ane bhUtAviSTanI jema khaccare potAnI upara paDatA cAbakhAonA prahArane paNa mAnavA lAgyA nahIM e pramANe bharatacakrIe karelA siMhanAdathI trAsa pAmane kaI sthira rahI zakayuM nahIM. te pachI bAhubalie ghaNo bhayaMkara siMhanAda karyo. te avAja sAMbhaLIne sarpo, nIce utaratA garUDanI pAMkhanA avAjanI buddhithI pAtALamAMthI paNa pAtALamAM pisI javAne IcchatA hoya tevA thaI gayA. samudranI madhyamAM rahelA jaLajatuo te siMhanAda sAMbhaLavAthI samudramAM praveza thayelA maMdarAcalanA maMthana zabdanI zaMkAthI trAsa pAmavA lAgyA, kuLa5rvato tene sAMbhaLIne vAraMvAra idra mUkelA vajana zabdanA bhramathI pitAnA kSayanI AzaMkA karIne kaMpavA lAgyA, mRtyulokavAsI sarva manuSyo te zabda sAMbhaLI, kalpAMta kALe puSkarAva mUkelA vidyadhvaninA bhramathI pRthvI upara Amatema ALoTavA lAgyA. ane devatAo duzava zabda sAMbhaLI akALe prApta thayelA daityonA upadrava saMbaMdhI kolAhalanA bhramathI AkaLavyAkaLa thavA lAgyA. e duHzrava siMhanAda jANe lekanAlikAnI sAthe spardhA karato hoya tema adhika adhika vadhavA lAgyo. bAhubaline siMhanAda sAMbhaLIne bharatarAjAe pharIthI mRgalInI jema devatAonI strIone trAsa pamADanAre siMhanAda karyo. jANe madhyalakane kIDAvaDe bhaya karanArA hoya tema cakrI ane bAhubalie anukrame siMhanAda karyA. tema karatAM karatAM anukrame hAthInI zuMDhanI jema ane sapanA zarIranI jema bharatarAjAnA siMhanAdane zabda nyUna thato gayo ane nadInA pravAhanI peThe temaja sajananA nehanI peThe bAhubaline siMhanAda adhika adhika vadhato gayo. evI rIte zastra saMbaMdhI vAgyuddhamAM paNa vAdI jema prativADhIne jIte, tema vIra bAhubalie - bharatarAjAne jItI lIdhA. Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 177 parva 1 huM. bAhuyuddhamAM cakInI thayelI hAra pachI bAhuyuddhane mATe e baMne bAdha baddhakakSa hAthIonI jema baddhaparikara thayA. te vakhate uchaLelA samudranI jema garjanA karatAM bAhubalino suvarNanI chaDIne dhAraNa karanAre mukhya pratihAra be-- "he pRthvI ! vajanA khIlA jevA parvatene avalaMbana karI ane sarva baLane Azraya karI tuM sthira thAya che nAgarAja ! taraphathI pavanane grahaNa karIne temaja tenuM rUMdhana karIne parvatanI jema daDha thaI tame pRthvIne dhAraNa kare. he mahAvarAha ! samudranA kAdavamAM ALeTI pUrvazramane dUra karI punaH tAjo thaI pRthvIne utsaMgamAM rAkha. he kuma ! tArA vajanI jevA aMgane taraphathI saMkecI, pRSTha daDha karI pRthvIne vahana kara he diggajo ! pUrvanI jema pramAdathI athavA madathI nidrAne na dhAraNa karatAM sarva rIte sAvadhAna thaIne "vasudhAne dhAraNa kare, kAraNa ke A vanasAra bAhubali vajasAra bAhuvaDe cakInI sAthe mallayuddha karavAne UThe che." pachI tatkALa vIjaLInA pAtathI tADita thayelA parvatanA zabdanI jevA e baMne mahAmale paraspara potAnA hAthane AsphaTa karavA lAgyA. lIlAthI padanyAsa karatA ane paMDaLane calita karatA teo sAmasAmA cAlavA lAgyA. te vakhate jANe dhAtakIkhaMDathI Avela baMne bAju sUrya-caMdravALA be kSudrame hoya tevA teo jaNAvA lAgyA. be baLavAna hastIo madamAM AvI potAnA dAMtane sAmasAmA bhaTakAve, tema teo baMne pitAnA hAtha paraspara bhaTakAvavA lAgyA. kSaNavAra joDAI jatA ane kSaNavAra judA paDatA te baMne vire jANe udaMDa pavane prerelA be moTA vRkSo hoya tevA hatA. dunimAM unmatta thayelA samudranI jema teo kSaNavAramAM uchaLatA hatA ane kSaNavAramAM nIce paDatA hatA. jANe snehathI heya tema krodhathI deDIne te baMne mahAbhuje aMge aMgethI eka bIjAne dabAvIne AliMgana karatA hatA ane karmanA vazathI prANanI jema yuddhavijJAnane vaza thaIne teo koI vakhata nIcA ane koI vakhata UMcA jatA hatA. jaLamAM rahelA marUnI paDa vegathI vAraMvAra parivartana thayA karavAthI teone jenArA loke A nIca ke A UMce ema jANuM zakatA nahatA. moTA sarSanI jema teo eka bIjAne baMdhanarUpa thaI jatA hatA ane capaLa vAnaranI jema pAchA tatkALa chUTA paDI jatA hatA. vAraMvAra pRthvI upara ALeTavAthI te baMne dhUlidhUsara thaI gayA, tethI jANe dhUlimaravALA hastI hoya tevA jaNAtA hatA. cAlatA parvatanI jevA teone bhAra sahana na karI zakavAthI, pRthvI temanA caraNaghAtakanA avAjanA miSathI jANe rADo pADatI hoya tevI jaNAtI hatI. chevaTe krodha pAmelA ane tIvra parAkramavALI bAhubalie, zarabha jema hAthIne grahaNa kare tema petAnA hAthathI cakIne grahaNa karyA ane hAthI zuMDhavaDe pazune uDADe tema tene AkAzamAM uDADyA. aho ! baLavatemAM paNa baLavaMtane saga (utapatti) niravadhi che. dhanuSathI bANanI jema ane yaMtrathI choDelA pASANunI jema bharatarAjA gaganamAge ghaNe dUra gayA. iMdre mUkelA vajanI jema tyAMthI nIce paDatA cakIthI bhaya pAmIne saMgrAmadazI sarva becara palAyamAna thaI gayA ane baMne senAmAM te vakhate hAhAkAra thaI rahyo; kAraNa ke moTA puruSone Apatti AvatAM kene kakha na thAya? te vakhate bAhubali ciMtA karavA A - 23 Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 muTyuiddhamAM cakrIna parAjya. saga 5 me. lAgyA ke "are ! mArA baLane dhikkAra che, mArA bAhune dhikkAra che, sahasA kAma karanArA evA mane dhikkAra che, ane AvA kRtyanI upekSA karanArA baMne rAjyanA maMtrIone paNa dhikkAra che, athavA AvI niMdA karavAnI hAla zI jarUra che ? hamaNAM te jyAM sudhImAM A mAre agrabaMdhu pRthvIpITha upara paDIne kaNakaNa vizIrNa thaI na jAya tyAM sudhImAM AkAzamAMthI paDatAM tene huM jhIlI lauM. ema vicArI teNe potAnI baMne bhujA pasArI, tene nIce zapyArUpa karI. UrvabAhu karI rahelA vratapuruSanI jema UMcA hAtha karIne rahelA bAhu bali, kSaNavAra sUrya sanmukha joi rahenAra tAravInI peThe bharatanI sanmukha joI rahyA. jANe uDavAne IcchatA hoya tema paganA agrabhAga upara UbhA rahIne teNe kaMdukanI lIlAvat uparathI paDatA bharatarAjAne jhIlI lIdhA. te vakhate baMne senAne utsarga ane apavAda mArganI jema cakrIna UMce uchaLavAthI kheda ane temanA rakSaNathI harSa thaye. bhAInuM rakSaNa karavAthI jaNAI AvelA RSabhadevajInA nAnA putranA vivekathI leka vidyA, zIla ane guNanI jema tenA parAkramane paNa vakhANavA lAgyA ane devatAo uparathI puSpavRSTi karavA lAgyA. evA viravatane dhAraNa karanArA puruSane tethI paNa zuM ? te vakhate dhUma ane jvALAvaDe jema agni jeDAya tema bharatarAjA te banAvathI kheda ane kepathI joDAI gayA. te samaye lajajAthI pitAnuM mukha namra karI, moTAbhAInuM lakSyapaNuM haravA mATe bAhubali gadagadAkSare becAra-he bharatapati ! he mahAvIrya ! he mahAbhuja ! tame kheda na kare. kadAcita devage vijayI puruSane paNa kaI vijaya kare che, paraMtu ATalAthI meM tamane jItyA nathI ane huM vijayI paNa nathI. A mAro vijaya huM ghuNAkSara nyAyavata mAnuM chuM. he bhuvanezvara ! haju sudhI tame eka ja vAra che; kemake devatAoe maMthana karyA chatAM paNa samudra te samudra ja kahevAya che, te kAMI vApikA thaI jAya nahIM. he pakhaMDa bharatapati ! phALathI bhraSTa thayelA vyAghanI jema tame bhAI kema rahyA che ? pitAnA raNukarmane mATe taiyAra thAo." bharate kahyuM -A mAre bhujadaMDa muSTine taiyAra karI potAnA deSanuM mArjana karaze." ema kahI phaNIzvara phaNane upADe tema muSTi upADI kepathI tAmra netra karI cakavI e tatkALa bAhubali sAme doTa mUkI ane jema hAthI pitAnA dAMta vaDe daravAjAnA kamADane prahAra kare tema te muSTivaDe bAhubalinI chAtImAM prahAra karyo. asat pAtramAM dAnanI jema, badhira puruSane karNajApanI jema, cADIAnA satkAranI jema, khArI jamInamAM meghavRSTinI jema, araNyamAM saMgItanI jema ane baraphasamUhamAM agninI jema, bAhubalinI chAtImAM karele te muSTiprahAra vyartha thayo. tyArapachI " A zuM amArI upara krodha pAmyo che ?' evI AzaMkAvaDe devatAoe joyele sunaMdA putra muSTi upADI bhAratanI sAme cAlyo ane mahAvata jema aMkuzavaDe hAthInA kuMbhasthaLamAM prahAra kare, tema te muSTithI teNe cakrInA urasthaLamAM prahAra karyo. vajathI parvatanI jema te prahArathI vihala thaI bharatapati mUccha pAmI pRthvI upara paDI gayA. patinA paDavAthI kulAMganAnI jema temanA paDavAthI bhUmi kaMpAyamAna thaI ane bAMdhavanA paDavAthI bAMdhavanI jema parvata calAyamAna thayA. pitAnA moTAbhAIne evI rIte mUrzita thayelA joI bAhubali manamAM ciMtavana karavA lAgyA Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM daMDayuddhamAM paNa cakrInuM parAjita thavuM 179 " kSatrIone varavatanA AgrahamAM A zuM kusvabhAva haze ke jethI pitAnA bhrAtAne paNa mRtyu pamADavA sudhIno vigraha thAya che ? A mAre jyeSTha baMdhu je nahIM Ave to pachI mAre paNa jIvavAthI saryuM. evI rIte ciMtava ane netrAzrujaLathI tene siMcana karate bAhubali pitAnA uttarIyavaane paMkhArUpa karI bharatarAyane pavana nAMkhavA lAgyA. Akhare badhu te badhu ja che. kSaNavAre saMjJA prApta thatAM jANe sUIne UDyA hoya tema cakravatI beThA thayA, eTale dAsanI peThe AgaLa ubhelA bAhubali tenA jevAmAM AvyA. te vakhate baMne bAMdha nIcuM mukha karIne rahyA. ahemeTA puruSone jaya ane parAjaya e baMne lajajAne mATe thAya che . pachI cakravattI jarA pAchA haThyA, kemake yuddhanI IcchAvALA puruSanuM e lakSaNa che. bAhubalie vicAryuM ke "adyApi Aryabharata koI prakAranuM yuddha karavAne Irache che, kAraNa ke mAnI puruSe jIve tyAM sudhI jarA paNa mAnane mUkatA nathI, paraMtu brAtRhatyAthI mane meTa avarNavAda prApta thaze te janmAMte paNa virAma pAmaze nahIM." ema bAhubali ciMtave che tevAmAM yamarAjanI jema cakravatIe daMDa grahaNa karyo. cUlikAthI jema parvata zebhe ane chAyAmArgathI jema AkAza zobhe tema ugAmelA daMDathI cakravattI zobhavA lAgyA. dhUmraketunA bhramane karAvatA e daMDane bharatarAjAe kSaNavAra AkAzamAM jamADyo ane pachI yuvAna siMha jema potAnA pucchane pRthvI upara pachADe tema teNe te daMDavaDe bAhubalinA mastaka upara prahAra karyo. sahyAdri parvata sAthe mahAsamudranI velA athaDAvAthI zabda thAya tema te daMDanA ghAtathI moTo dhvani utpanna thaye. eraNa upara rahelA loDhAne jema loDhAne ghaNuM cUrNa kare, tema te prahArathI bAhubalinA mastakane mugaTa sUrNa thayA ane pavane halAvelA vRkSanA agrabhAgathI puSpo kharI paDe tema te mugaTanA ranakhaMDa pRthvI upara kharI paDyA. te prahArathI kSaNavAra bAhubalinAM netra mIMcAI gayAM ane tenA ghera nirdoSathI lekasamUha paNa te thaI gayo. pachI netra ughADIne bAhubalie saMgrAmanA hAthInI peThe loDhAne udaMDa daMDa grahaNa karyo. te vakhate " A za mane pADI nAMkhaze ? ' evI zaMkA AkAzane ane " A zuM mane ukheDI nAMkhaze ?' evI zaMkA pRthvIne thavA lAgI. parvatanA agrabhAganA rAphaDAmAM rahelA sarponI jema bAhubalinI muSTimAM te vizALa daMDa zobhate hate. dUrathI yamarAjane bolAvavAnuM jANe saMjJAvastra (vAva) hoya tevA lehadaMDane te bhamAvavA lAgyA. lAkaDIthI bIjAnI peThe te daMDathI bahalipatie cakkInA hadaya upara niyapaNe ghA karyo. cakrInuM bakhtara je ke ghaNuM majabUta hatuM, te paNa te prahArathI mATInA ghaDAnI peThe cUrecUrA thaI gayuM. bakhtara rahita thayelA cakrI vAdaLArahita sUryanI jevA ane dhumADA vinAnA agni jevA jaNAvA lAgyA. sAtamI madAvasthAne prApta thayelA hastInI jema bharatarAjA kSaNavAra vihaLa thaIne kaMI paNa ciMtavI 2 sAvadha thaI priyamitranI jema bAnA parAkramane avala bI. pharIthI daMDa ugAmI teo bAhubali tarapha dehyA. dAMtavaDe hoTha pIsIne ane bhrakuTI caDhAvIne bhayaMkara thayelA bharatarAye vaDavAnaLa agninA AvartAnI jema daMDane ghaNe jamAvyuM ane kalpAMtakALane megha vitaMDathI parvatane tADana kare tema bAhubalinA mastakamAM tADana karyo. loDhAnA eraNamAM vamaNinI jema te ghAthI bAhubali jAnu sudhI pRthvImAM kheMcI gayA. jANe pitAnA aparAdhathI bhaya pAmyuM hoya te te cakrIne daMDa vajasAra jevA bAhubali Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 cakane joIne bAhubalinI vicAraNA. saga 5 me. upara prahAra karIne vizIrNa thaI gaye. jAnu sudhI pRthvImAM magna thayelA te pRthvImAM avagADha thayelA parvatanI jevA ane pRthvInI bahAra nIkaLavAne avazeSa rahelA zeSanAganI jevA robhavA lAgyA. jANe moTA bhAInA parAkramathI aMtaHkaraNamAM camatkAra pAmyA hoya tema te ghAtanI vedanAthI bAhubali mastaka dhuNAvavA lAgyA ane AtmArAma pegInI peThe kSaNavAra teNe kAMI paNa sAMbhaLyuM nahIM. pachI sarItAnA taTanA sukAI gayela kAdavamAMthI jema hAthI nIkaLe tema sunaMdAnA putra tarataja pRthvImAMthI bahAra nIkaLyA ane lAkSArasanI jema daSTipAtathI jANe tarjanA karatA hoya tema te amaryAgraNI pitAnA bhujadaMDane ane daMDane jovA lAgyA. pachI takSazilApati bAhubali takSaka nAganI jevA dukaprekSya daMDane eka hAtha vaDe bhamAvavA lAgyA. ati vegathI teNe bhamAvela te daMDa rAdhAvedhamAM pharatA cakranI zobhAne dhAraNa karato hato. kalpAMtakALanA samudranA AvartAmAM bhramaNa karatA masyAvatArI kRSNanI jema bhramaNa karatA te daMDane joI jenArA lekanAM cakSune paNa bhrama thaI jato hato. sainyanA sarva loko ane devatAo te vakhate zaMkA karavA lAgyA ke bAhabalinA hAthamAMthI daMDa paDatAM ja te UDI jaze to sUryane kAMsAnA pAtranI peThe pheDI nAMkhaze, caMdramaMDaLane bhIraMDa pakSInA IDAnI jema cUrNa karI nAMkhaze, tArAgaNene Ama. LAnA phaLanI peThe pADI nAMkhaze, vaimAnika devatAnA vimAnane pakSInA mALAnI peThe uDADI deze, parvatanA zikharene rAphaDAnI jema bhAMgI nAMkhaze, moTA vRkSone nAnI kuMjanA tRNa samUhanI jema peSaNa karI nAMkhaze ane pRthvIne kAcI mATInA geLAnI peThe bhedI nAMkhaze. AvI zaMkAthI sarvee cele te daMDa teNe cakkInA mastaka ura mAryo. te meTA daDAghAtathI cakravatI, madugaLe ThekelA khIlAnI jema pRthvImAM kaMTha sudhI pesI gayA ane te sAthe tenA sainiko paNa jANe amArA svAmIne Apela vivara amane Ape ema yAcatA hoya tema kheda pAmI pRthvI upara paDayA. rAhue graselA sUryanI jema cakI bhUmimagna thayA tyAre AkAzamAM devatAone ane pRthvI upara manuSyane mATe kolAhala thayo. jenAM netra mIMcAI gayAM che ane mukha zyAma thaI gayuM che evA bharatapati jANe lajA pAmyA hoya tema kSaNavAra pRthvInI aMdara sthira rahyA ane pachI tarata ja rAtrinA aMte sUrya jema tIvra ane dedIpyamAna thaI bahAra nIkaLe tema teo pRthvImAMthI bahAra nIkaLyA. te samaye cakrIe vicAryuM ke "aMdha jugaTIo jema sarva prakAranI takIDAmAM parAjita thAya, tema A bAhubalie mane sarva prakAranA yuddhamAM parApti karyo che. tethI gAye bhakSaNa karela dhro ane ghAsa vagere jema dUdharupe denAranA upayogamAM Ave che, tema mAruM sAdheluM A bharatakSetra zuM bAhubalinA upayogane mATe thaze ? eka myAnamAM be talavAranI jema A bharatakSetramAM samakALe be cakravartI e kayAre paNa joyA nathI ane sAMbhaLyA paNa nathI; kharazRMganI peThe devatAothI Idra chatAya ane rAjAothI cakravatI chatAya evuM pUrve keIvAra sAMbhaLyuM nathI, tyAre zuM bAhubalie jItele huM pRthvImAM cakravatI nahI thAuM ane mArAthI nahIM chatAyele ane vizvathI paNa na jItI zakAya e te cakravatI thaze? evI rIte ciMtA karanArA cakrInA hAthamAM ciMtAmaNi jevA yakSarAjAoe cakra ApaNa karyuM. tenA pratyayathI pitAne viSe cakrIpaNuM mAnanArA cakavatI vaMTeLIo jema kamaLanI rajane AkAzamAM bhamAve tema cakrane AkAzamAM bhamAvavA Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM. bAhubalie svayaM grahaNa karela sAdhupaNuM. 181 lAgyA. javALAonI jALathI vikarALa evuM te caka jANe akALe kALAgni hoya, jANe bIje vaDavAnaLa haya, jANe akasmAta vAnaLa haya, jANe UMce ulkApuMja haya, jANe paDatuM ravibiMba hoya ane jANe vIjaLIne goLa bhamatuM hoya tevuM jaNAvA lAgyuM, cakravattI e prahArane mATe bhamAveluM te caka joIne manasvI bAhubali pitAnA manamAM vicAravA lAgyapitAne pitAnA (RSabhasvAmInA) putrapaNe mAnanArA e bharatarAjAne dhikkAra che ane tenA kSAtravatane paNa dhikkAra che ! ke meM daMDanuM Ayudha dhAraNa karyuM che ane teNe cakrane grahaNa karyuM, devatAonI samakSa eNe utama yuddha karavAnI pratijJA karI, paNa A pramANe vartavAthI bALakanI peThe teNe te pratijJA teDI che, tethI tene dhikakAra che! tapasvI jema tejalezyA batAve tema krodhita thayele te cakra batAvIne sarva vizvane bhaya pamADaze tema mane paNa bhaya pamADavAnI IcchA rAkhe che, paNa jevI rIte teNe potAnA bhujadaMDane sAra jANI lIdhe tevI rIte A cakranuM parAkrama paNa bhale jANe!" evI rIte vicAra karanArA bAhubali tarapha bharatapatie pitAnA sarva baLathI caka cheDayuM. cakrane pitAnI pAse AvatuM joI takSazilAne pati vicAravA lAgyA-jIrNa thayelA pAtranI jema A cakrane huM cUrNa karI nAkhuM ? kaMdukanI lIlAnI jema AghAta karI tene pheMkI dauM ? kIDAthI pattharanA kaTakAnI jema tene AkAzamAM uDADI dauM ? bALakanA nALanI jema tene pRthvImAM dATI dauM ? capaLa cakalAnA baccAnI jema tene hAthamAM pakaDI lauM ? vadhane cAgya aparA jema tene dUrathI ja choDI dauM ? ke ghaMTImAM paDelA kaNanI jema tenA adhiSThAyaka hajAra yakSene daMDavaDe zIdhra daLI nAMkhuM ? athavA e sarva vidhi pAchaLa rAkhI prathama tenuM sAma te jANuM? te evI rIte vicAre che teTalAmAM ziSya jema gurunI pradakSiNA kare tema cakre bAhubalinI pradakSiNA karI. cakInuM cakra sAmAnya sagotrI puruSa upara paNa cAlI zake nahIM, to tevA caramazarIrI puruSa upara kema zaktivaMta thAya tethI pakSI jema mALAmAM Ave ane azva jema ghoDAramAM Ave, tema caDe pAchuM AvIne bharatezvaranA hAtha upara beThuM. * mAravAnI kriyAmAM viSadhArI sarSanA viSanI jema cakI pAse amogha astra e caka ja hatuM. have tenA jevuM bIjuM astra enI pAse nathI, mATe huM, daMDAyudha chatAM cai mUkI anyAya karanArA e bharatane tathA tenA cakane muSTiprahAravaDe coLI nAMkhyuM. ' evI rIte amarSathI ciMtavIne sunaMdAnA putra bAhubali yamarAjanI peThe bhayaMkara muSTi ugAmIne cakkI tarapha deDaDyA. zuMDhamAM mugaravALA hAthInI jema muSTivALA karathI doDatA bAhubali bharatanI najIka AvyA; paNa samudra jema maryAdAbhUmimAM rahe tema te tyAM sthira thaI gayA. e mahAsatva potAnA cittamAM vicAra karavA lAgyA- aho ! A cakravatInI jema huM paNa rAjyamAM lubdha thaIne moTA bhAIne vadha karavA taiyAra thaye chuM, tethI zikArIthI paNa vizeSa pApI chuM; jemAM prathama bhAI ane bhatrIjAne mArI nAMkhavA paDe tevA zAkinI maMtranI peThe rAjyane mATe keNa yatna kare ? rAjyazrI prApta thAya ane IcchA pramANe tene bhogave. te paNa madirApAnI puruSane madirAthI jema tRpti na thAya, tema rAjAone tenAthI saMtoSa thato nathI. ArAdhanA karyA chatAM paNa apa chaLane pAmI zudra devatAnI peThe rAjyalayamI kSaNavAramAM parAmukhI thaI jAya che. amAvAsyAnI rAtrinI peThe e ghaNuM tamane ( aMdhakAra )vALI che, nahIM te pitAjI tene tRNanI peThe zA mATe tyAga kare ? te Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 bAhubalinuM ugra parisaha-sahanapaNuM saga 5 me pitAne huM putra chatAM meM ghaNe kALe tene dura AcaraNavALI jANI, te bIje ke tene tevI jANI zakaze ? mATe A rAjyalakSmI sarvathA tyAga karavA yogya ja che. ? e nizcaya karI moTA manavALA te bAhubalie cakravatIne A pramANe kahyuM- he kSamAnAtha! he bhrAtA ! phakta rAjyane mATe meM zatrunI peThe tamane kheda pamADyo te kSamA karaje. A saMsArarUpI meTA drahamAM taMtumAsanI jevA bhAI, putra ane kalatrAdikathI tathA rAjyathI paNa mAre sayuM ! huM te have traNa jagatanA svAmI ane vizvane abhayadAna ApavAmAM eka sadAvratavALA pitAjInA mArgamAM pAtharUpe pravartIza.' - evI rIte kahIne sAhasika puruSomAM agraNe ane mahAsatvavaMta te bAhubalie ugAmelI muSTivaDe ja tRNanI jema potAnA mastaka uparanA kezano leca karyo. te vakhate devatAoe "sAdhu, sAdhu' ema belI tenI upara puSpavRSTi karI. pachI pAMca mahAvrata dhAraNa karI te manamAM vicAravA lAgyA-" hamaNuM pitAjInA caraNakamala samIpe nahIM jAu, kAraNa ke hamaNAM javAthI pUrve vrata grahaNa karanArA ane jJAnavAna evA mArA nAnA ' bhAIomAM mAruM laghupaNuM thAya; mATe hAla te ahIM ja rahI dhyAnarUpI agnithI ghAtI, kamane bALI daI ( kSaya karI ) kevaLajJAna prApta karI, pachI svAmInI parSadAmAM jaiza." e nizcaya karI e manasvI bAhubali pitAnA be hAtha lAMbo karI ratnapratimAnI jema tyAM ja thayetsa karIne rahyA. pitAnA bhAInI tevI sthiti joI bharatarAjA pitAnA kukarmane vicArI jANe pRthvImAM pesI javAne icchatA hoya tema nIcI grIvA karI UbhA rahyA. pachI jANe mUrtimAna zAMtarasa hoya tevA pitAnA bhAIne kiMcit uSNu azruthI jANe bAkI rahela kepane tajI detA hoya tema bharatarAjAe praNAma karyo. praNAma karatI vakhate bAhubalinA nakharUpI Dha5NamAM saMkrAMta thavAthI, jANe adhika upAsanA karavAnI IcchAthI temaNe judAM judAM rUpa grahaNa karyA hoya tevA jaNAvA lAgyA. pachI bAhubalimuninA guNastavanapUrvaka teo apavAdarUpa raMganI auSadhi jevI pitAnI niMdA A pramANe karavA lAgyA. "tamane dhanya che ke tame mArI anukaMpAthI rAjyane paNa choDI dIdhuM. huM pApI ane durmada chuM ke jethI meM asaMtuSTa thaI tamane AvI rIte upadrava karyo. jeo potAnI zakti jANatA nathI, jeo anyAya karanArA che ane jeo lebhathI chatAyelA che temAM huM dhuraMdhara chuM. A rAjyane saMsArarUpI vRkSanA bIjarUpa jeo jANatA nathI teo adhama puruSa che, huM temAMthI paNa vizeSa chuM; kAraNa ke tevuM jANatAM chatAM huM A rAjyane cheDatuM nathI. tame pitAjInA kharA putra che ke je pitAnA mArgane anusaryA, huM paNa je tamArA jeo thAuM te pitAjIne khare putra kahevAuM." evI rIte pazcAttAparUpI jaLathI viSAdarUpI paMkane dUra karI, bharatarAjAe bAhubalinA putra caMdrayazAne tenA rAjya upara besAryo. tyAMthI AraMbhIne jagatamAM seMkaDo zAkhAvALe caMdravaMza pravarte che tevA puruSanenI utpattine eka heturUpa thaI paDyo. pachI bharatarAjA bAhubalimunine namI svarga rAjyalakSamInI sahodarA jevI pitAnI ayodhyA nagarImAM sarve parivAra sahita pAchA AvyA. bhagavAna bAhubali jANe pRthvImAMthI nIkaLyA hoya athavA jANe AkAzathI utaryA heya tema tyAM ekalA ja kAryotsarga dhyAne rahyA, dhyAnamAM ekatAnavALA bAhubalinAM baMne Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 183 parva 1 luM bAhubaline upadezAthe brAhmI-suMdarInuM Agamana. netra nAsikA upara vizrAMta thayA hatA ane jANe dizAone sAdhavAne zaMkA hoya tevA te niSkapa rahelA mahAtmA muni zubhatA hatA. agninA taNakhA jevI uSNa veLune pheMkanArA grISmaRtunA vaMTeLIone vananA vRkSanI peThe teo sahana karatA hatA. agninA. kuMDa je madhyAhna kALane ravi temanA marataka upara tapato hato, tathApi zubhadhyAnarUpa amRtamAM magna thayelA te mahAtmA ene jANatA paNa nahotA. mastakathI mAMDIne paganA phaNA sudhI rajanI sAthe maLavAthI paMkarUpa thayelA svedajaLavaDe kAdavamAMthI nIkaLelA varAha jevA teo zubhatA hatA. varSARtumAM moTI jhaDIvALA pavanathI vRkSane dhrujAvatI dhArAvRSTiothI parvatanI jema te mahAtmA jarA paNa calAyamAna thatA na hatA. nirdhAtanA avAjathI 5rvatanA zikharane kaMpAve evA vidyutapAta thatA hatA, te paNa teo kAyotsargathI ke dhyAnathI calita thatA nahIM. nIce vahetA jaLamAMthI thayela zevAlathI nirjana grAmanI vApInA pAnanI peThe temanA baMne paga lipta thaI gayA. himaRtumAM himathI utpanna thayelI manuSyanI vinAza karanArI nadIne viSe paNa dhyAnarUpI agnithI karmarUpI Idhanane dagdha karavAmAM udyamavaMta thaIne teo sukhethI rahyA. baraphathI vRkSane bALanArI hemaMtaRtunI rAtriomAM paNa DolaranAM puSpanI peThe bAhubalinuM dharmasthAna vizeSa vadhavA lAgyuM. vananA mahiSe moTA vRkSanA skaMdhanI jema temanA dhyAnI zarIra upara potAnA zaganA ghAtapUrvaka potAnA skaMdha khaMjavAlatA hatA. vAghaNanAM TeLAo pitAnA zarIrane parvatanI taLeTInI jevAM temanAM zarIra sAthe TekAvI rAtre nidrAsukhane anubhava karatA hatA. vanahastIo sallakI vRkSanA pallavanI bhrAMtithI te mahAtmAnA hAthapagane kheMcatA hatA, paraMtu kheMcavAne asamartha thavAthI vaizakya thaI cAlyA jatA hatA. amArI gAye niHzaMka citte tyAM AvIne karavatanI jevI potAnI kAMTAvALI vikarALa jihAvaDe te mahAtmAne UMcAM mukha karIne cATatI hatI. carmanI vAdharIo jema mRdaMga upara vIMTAya * tema UMcI prasaratI seMkaDe zAkhAvALI latAo temanA zarIra upara vIMTAI hatI. temanA zarIra upara cotarapha zaraTanA thuMbaDA UgyA hatA. te jANe pUrvagnehathI AvelAM ? vALA bhAthAM hoya tevA zobhatA hatA. varSARtunA kAdavamAM nimagna thayelA temanA caraNane vIdhIne cAlatI zatapadIvALI darbhanI zULa UgI nIkaLI hatI. velothI bharAI gayelA temanA dehamAM sIMcANuM ane cakalAo paraspara avirodhathI mALA karIne rahyA hatA. vananA moranA avAjathI trAsa pAmelA hajAro meTA sarpo vallIothI gahana thayelA te mahAtmAnA zarIra upara caDI rahyA hatA. zarIra upara caDIne laTaktA evA lAMbA sarSothI jANe mahAtmA bAhubali hajAra hAthavALA hoya tevA jaNAtA hatA. temanA caraNa uparanA rAphaDAmAMthI nIkaLatA sarpo jANe caraNanAM kaDAM hoya tema page vIMTaLAI rahetA hatA. evI rIte dhyAnamAM rahelA bAhubaline, AhAra vinA vihAra karatA rASabhasvAmInI jema eka varSa cAlyuM gayuM. varSa pUrNa thayuM te samaye vizvavatsala gaSabhasvAmIe brAhmI ane suMdarIne lAvIne kahyuM ke-"hAlamAM bAhubali pitAnA pracura karmane apAvI zukalapakSanI caturdazInI jema tamarahita thayela che, paraMtu paDadAmAM gupta rahela padArtha jema jovAmAM AvatuM nathI, tema mohanIyakarmanA aMzarUpa mAnathI tene kevaLajJAna prApta thatuM nathI. hamaNuM tamArA baMnenA vacanathI te mAnane choDI deze, mATe tame tyAM upadezane Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 bAhubaline prApta thayela kevaLajJAna ane kevaLa dazana. sarga 5 me arthe jAo. hAlamAM upadezane samaya vate che. prabhunI AjJA mastake caDAvI, temanA caraNamAM namaskAra karI, brAhmI ane suMdarI bAhubali pAse javA cAlI. mahAprabhu RSabhadevajI prathamathI ja te bAhubalinA mAnane jANatA hatA, te paNa eka varSa sudhI tenI upekSA karI hatI, kAraNa ke tIrthakara amUDha lakSyavALA hoya che, tethI avasare upadeza Ape che. AryA brAhmI ane suMdarI te pradezamAM gayAM, paNa rajathI Acchanna thayelA rananI jema ghaNI velaDIothI vIMTAI gayelA te mahAmuni temanA jevAmAM AvyA nahIM. vAraMvAra zedha karatAM te baMne AryAe vRkSanI jevA thaI rahelA e mahAtmAne kaI prakAre oLakhyA. ghaNuM nipuNatAthI temane jANI te baMne AryAe mahAmuni bAbaline traNa dakSiNuM karIne vaMdanA karI 5chI A pramANe kahyuM - "he ceSTA ! bhagavAna evA ApaNuM pitAjI amAre mukhe tamane kahevarAve che ke hastInA skaMdha upara ArUDha thayelA purUSane kevaLajJAna thatuM nathI. ema kahI te baMne bhagavatI jema AvI hatI tema cAlI gaI. mahAtmA bAhubali te vacanathI aMtaHkaraNamAM vismaya pAmI AvI rIte vicAravA lAgyA- ahA ! sAvadyAgane tyAga karanArA ane vRkSanI jema kAryotsargamAM rahenArA mAre A araNyamAM hastI upara ArohaNa kayAMthI ? A baMne AryAM bhagavAnanI ziSyA che. te kyAre paNa asatya bhASaNa kare nahi te AmAM zuM samajava ? are hA ! baha kALe mArA jANavAmAM AvyuM ke vatathI moTA ane vayathI nAnA evA mArA bhAI ane huM kema namaskAra karuM ? evuM je mane mAna thayuM che te rUpI hAthI upara huM nirbhayapaNe ArUDha thayela chuM. traNa jagatanA gurunI ghaNuM kALa meM sevA karI, te paNa jaLacara jIvane jema jaLamAM taratAM AvaDe nahIM, tema mane viveka utpanna thaye nahIM; jethI pUrve vratane prApta thayelA e mahAtmA brAtAone "e kaniSTa che' ema dhArI temane vAMdavAnI IcchA mane thaI nahIM. have hamaNu ja tyAM jaIne e mahAsunione vaMdanA karuM.' ema vicArI mahAsatva bAhubalie pitAno caraNa upADayo, te ja vakhate cotarapha thI jema latA ane velaDiyo guTavA lAgI temaja ghAtikarma paNa buTavA lAgyA ane te ja pagale e mahAtmAne kevaLajJAna utpanna thayuM. pachI utpanna thayuM che kevaLajJAna ane kevaLadarzana jemane evA saumya dazanavALA e mahAtmA caMdra jema sUryanI pAse jAya tema kASabhasvAmInI pAse gayA. tyAM tIrthakarane pradakSiNA karI ane tIrthane namaskAra karI jagatane namavA yogya bAhubali muni pratijJAne tarI kevaLInI parSadAmAM jaIne beThA. OM ityAcAryazrIhemacaMdraviracite triSaSTizalAkApuruSacaritre mahAkAvye prathamaparvaNi bAhubalisaMgrAmadIkSAkevalajJAnasaMkIrtano nAma paJcamaH sargaH // 5 // Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 999999999999999999. 6666666666666666666 99999999999999999999 na GS have bhagavAna RSabhasvAmine ziSya pitAnA nAmanI jema ekAdaza aMgane bhaNanAro, sAdhuguNe sahita, svabhAvathI sukumAra ane hastipatinI sAthe kalabhanI jema niraMtara svAmI sAthe vicaranAra bharataputra marIci grImaRtumAM svAmInI sAthe vihAra karatA hatA. eka divasa madhyAhna samaya hovAthI jANe luhAree dhamelI hoya tema tarapha mArganI raja sUryanAM kiraNathI tapI gaI hatI ane jANe adazya thayelI agninI javALAo heAya tevA ghaNA uSNa vaMTeLIAthI sarva mArgo khIlAI gayA hatA. te samaye agnithI tapelA jarA Adra IdhaNAnI jema mastakathI te caraNa sudhI tene deha pasInAnI dhArAthI bharapura thaI gayo hate. jaLathI chAMTelA zuSka camana gaMdhanI peThe pasInAthI Adra thayelAM vastrone lIdhe tenA aMga uparanA maLane dusaha gaMdha chUTato hato. tenA caraNuM batA hatA tethI tapelA bhAgamAM rahelA nakuLanI jevI sthiti te batAvatA hatA ane garamIne lIdhe te tRSAkrAMta thayA hatA. e prasaMge akaLAIne marIci manamAM A pramANe vicAravA lAgyA-"aho ! kevaLajJAna ane kevaLadarzanarUpI sUryacaMdravaDe merU parvata samAna ane traNa jagatanA gurU evA RSabhasvAmIne huM pautra chuM, temaja akhaMDa khaMDa sahita mahImaMDaLanA Idra ane vivekanA advitIya nidhirUpa bharatarAjAno huM putra chuM. vaLI "caturvidha saMghanI samakSa jhASabhasvAmInA pAse paMcamahAvratanA uccAraNapUrvaka meM dIkSA lIdhI che, tethI raNamAMthI vIra purUSane bhAgI javuM jema yukata nathI, tema A sthAnathI galita thaI lajAvaDe mAre ghare javuM te yukata nathI; paraMtu moTA parvatanI peThe durvaha evA A cAritrarUpI bhArane eka muhUrtamAtra paNa vahana karavAne huM samartha nathI-mArAthI cAritravrata pALavuM muzkela che ane te cheDIne ghera jatAM kuLanI malinatA thAya che, tethI eka tarapha nadI ane bIjI tarapha siMha jevA nyAyamAM huM AvI paDe chuM. paNa aho ! meM jANyuM ke parvata upara jema keDIne mArga hoya tema A viSama mArgamAM paNa eka suSama mArga che. te A pramANe - "A sAdhuo manadaMDa, vacanadaMDa ane kAyadaMDane jItanAra che ane huM te teothI chatAyela chuM mATe huM tridaMDI thaIza. e zramaNa kezane loca ane Idriyane jaya karI muMDa thaIne rahe che ane huM kSIrathI muMDana karAvI zikhAdhArI thaIza. e skUla ane sUphama prANIonA vadhAdikathI virata thayelA che ane huM phakta sthUla prANa eno vadha karavAthI virata thaIza. e munio akiMcana thaIne rahe che ane huM suvarNa mudrAdika rAkhIza. e RSioe upAnane tyAga kare che ane huM upAnane dhAraNa karIza. eo aDhAra hajAra zIlana aMge yukata ziyaLavaDe ati sugaMdhI che ane huM tethI rahita hovAne lIdhe dudhavALo chuM, tethI caMdanAdikane grahaNa karIza. e zrama mAha rahita che ane huM mehathI AvRtta chuM, tethI tenA cihnarUpa chatrane mastaka upara dhAraNa karIza. eo niHkaSAya hovAthI veta vastrane dharanArA che ane huM kaSAyathI kaluSa hevAne lIdhe tenI smRtine mATe kaSAyelAM vastra dhAraNa karIza. e munioe pApathI bhaya A - 24 Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ marIcinI ziSya mATenI vicAraNA saga 6 che pAmI ghaNu jIvavALA sacitta jaLane tyAga karyo che, paNa huM te parimita jaLathI snAna ane pAna karIza." evI rIte potAnI buddhithI potAnuM liMga veza) kapI, te veza dhAraNa karI marIci 2vAmInI sAthe vihAra karavA lAge. khaccara jema gheDe ke gadheDo kahevAya nahIM, paNa baMnenA aMzathI utpanna thayela che, tema marIci muni paNa nahIM ane gRhastha paNa nahIM, paNa baMnenA aMzavALo navIna veSadhArI thayo. haMsAmAM kAka pakSInI jema maharSiomAM vikRta vezavALA marIcine joI ghaNuM leke kautukathI tene dharma pUchavA lAgyA, tenA uttaramAM te mULa-uttara guNavALA sAdhudharmane ja upadeza karatA, ane ema kahetAM pate e pramANe kema nathI AcaratA ?" ema keI pUchatuM te temAM pitAnI azakita jaNAvatA. e pramANe pratibaMdha ApatAM ke bhavya jIva dIkSA levAnI IcchA batAve te tene te prabhunI pAse mokalatA hatA ane enAthI pratibaMdha pAmIne AvanArA e bhavya prANIone niSkAraNa upakAra karavAmAM baMdhusamAna bhagavAna RSabhadevajI pote dIkSA ApatA hatA. " ema prabhunI sAthe vihAra karatAM e marIcine eka divasa kASThanA ghuNAnI jema mahA utkaTa roga utpanna thaye. avalaMbanathI bhraSTa thayelA kapinI peThe vatathI bhraSTa thayelA e marIcinI tenA yUthavALA sAdhuoe pratipAlanA karI nahIM, eTale Iznane vADe jema rakSaka vinA DakakarAdikathI vadhAre khAdhA pAme, tema upacAra vinA maricine e roga adhika pIDAkArI thaye. meTA araNyamAM sahAya rahita purUSanI jema ghera regamAM paDela marIci pitAnA manamAM A pramANe vicAravA lAgya-"aho ! mAre A bhavamAM ja kaI azubha udaya AvyuM jaNAya che, jethI mArA pitAnA sAdhuo paNa paranI jema mArI upekSA kare che; paraMtu ghuvaDa pakSI divase joI zake nahIM temAM jema prakAza karanArA sUryane deSa nathI; tema mAre viSe paNa e apraticArI sAdhuone kAMIpaNa doSa nathI; kAraNa ke uttama kuLavALA jema plecchanI sevA kare nahIM, tema sAvadya karmathI viramelA te sAdhuo sAvadha karma karanArA mArI vaiyAvRtya kema kare ? vaLI teonI pAse mAre vayAvRtya karAvavI e cukata paNa nathI; kemake te vratabhaMga karavAthI thayelA mArA pApanI vRddhine mATe thAya tevI che. have te mArA upacAra mATe kaI mArI jevA maMda dharma vALA purUSanI zodha karuM, kAraNa ke mRganI sAthe mRga ja yukta che. evI rIte vicAra karatAM keTaleka kALe marIci roganimukata thaye. khArI jamIna paNa keI kALe svayameva sArI thaI jAya che. anyadA mahAtmA RSabhasvAmI vizvane upakAra karavAmAM varSARtunA megha samAna dezanA ApatA hatA tyAM kapila nAme kaI durbhavya rAjaputre AvIne dharma sAMbhaLyo. cakravAkane cAMdanInI jema, ghuvaDane divasanI jema, kSINa bhAgyavALA regane auSadhanI jema, vAyu vegavALAne zItaLa padArthanI jema ane bakarAne meghanI jema tene prabhune kahelo dharma ruo nahIM, tethI bIjA prakAranA dharmane sAMbhaLavAnI IcchAvALA e kapile Amatema daSTi pheravI , eTale svAmInA ziSyomAM vilakSaNa vezavALA marIcine teNe joyo. eTale kharIda karanArane bALaka jema meTI dukAna parathI nAnI dukAne jAya, tema bIjA dharmane sAMbhaLavAnI IcchAvALe kapila svAmInI pAsethI UThI marIcinI AgaLa Ave. Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 huM usUtrabhASaNathI marIcie upArjela utkaTa saMsAra-maNuM. 187 teNe marIcine dharmamAga pUche eTale teNe kahyuM-amArI pAse dharma nathI, je dharmanA atha ho to svAmIno ja Azraya kare.' marIcinAM evAM vacana sAMbhaLI kapila pAche prabhunI pAse AvyuM ane agAu pramANe dezanA sAMbhaLavA lAgyo. tenA gayA pachI marIcie vicAryuM -ahe ! svakarmakaSita evA A puruSane svAmIne dharma rU nahIM ! garIba cAtakane saMpUrNa sarovarathI paNa zuM thAya ?' gheDIvAre kapila punaH marIci pAse AvI kahevA lAgya-zuM tamArI pAse je te paNa dharma nathI ? jo na ja hoya te pachI tenA vrata paNa kema kahevAya ?" A vakhate marIcie vicAryuM ke-"devage A keImAre lAyaka maLI Avyo jaNAya che. ghaNe kALe sarakhe sarakhAne yoga thAya che, mATe huM je sahAyarahita chuM tene e sahAyarUpa thAo !' Ama vicArI temaNe kahyuM- tyAM paNa dharma che ne ahIM paNa dharma che. tenA A eka durbhASaNa (usUtra bhASaNa) thI teNe keTAnukaTI sAgaropamapramANu utkaTa saMsAra vadhAryo. pachI teNe kapilane dIkSA ApI pitAne sahAyaka karyo. tyArathI parivrAjaka paNAnuM pAkhaMDa zarU thayuM. vizvopakArI bhagavAna zrISabhadevajI grAma, khANa, nagara, droNumukha, karbaTa, patana, maMDaba, Azraya ane kheDAothI paripUrNa pRthvImAM vicaratA hatA. RvihAra samayamAM pitAnI cAre dizAe savAso jana sudhI lekenA vyAdhinuM nivAraNa karavAthI varSARtunA meghanI jema jagajaMtuone zAMti pamADatA hatA; rAjA jema anItinA nivAraNathI prajAne sukha Ape tema mUSaka, zuka vigere upadrava karanArA jInI apravRttithI sarvanuM rakSaNa karatA hatA; aMdhakAranA kSayathI sUryanI jema prANIonAM naimittika ane zAzvata vara zAMta karavAthI sarvane prasanna karatA hatA; prathama sarva rIte svastha karanArI vyavahAra pravRttithI jema lekasamUhane AnaMda pamADyo hato tema vihAranI pravRttithI sarvane AnaMda pamADatA hatA; auSadhathI ajIrNa ane ati sudhAne nAza kare tema ativRSTi ane anAvRSTinA upadravane nAza karatA hatA, aMtaHzalyanI jema svacakra ane paracakrano bhaya dUra thavAthI tatkALa prasanna thayelA ke temane Agamana utsava karatA hatA ane mAMtrika puruSa jema bhUta rAkSasathI rakSA kare tema saMhArakAraka ghera durbhikSathI sarvanI rakSA karatA hatA. AvA upakArathI e mahAtmAnI sarva leke stuti karatA hatA, jANe aMdara na samAvAthI bahAra AvelI anaMta jyoti hoya tevuM ane sUryamaMDaLane jItanAruM bhAmaDaLa teoe dhAraNa karyuM hatuM = AgaLa cAlatA cakathI jema cakravattI zobhe tema AkAzamAM AgaLa cAlatA asAdhAraNa tejavALA dharmacakrathI teo zobhatA hatA; sarva karmane jaya karavAthI UMcA jayastaMbha je nAnI nAnI hajAre vajAothI yukta eka dharmadivasa teonI AgaLa cAlato hata; jANe temanuM prayANuMcita kalyANamaMDaLa karate heya te * ahIMthI tIrthaMkaranA atizaya saMbaMdhI varNana che. A = tIrthakara vicare tenI tarapha savAsa yojana sudhI upadravakArI roganI zAMti thAya, parasparanA vairane nAza thAya, dhAnyAdine upadvavakArI jaMtuo na thAya, marakI vigere na thAya, ativRSTi na thAya, durlikSa na paDe, svacA ne paracakrane bhaya na thAya e tathA prabhunA mastakanI pAchaLa bhAmaMDaLa rahe e kevaLajJAnanA pragaTa thavAthI thatA agIyAra atizayamAMhenA atizaya che. Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 aSTApadanuM varNana saga 6 che pitAnI meLe ja nirbhara zabda karate divya duMdubhi temanI AgaLa vAgate hate; jANe pitAne yaza hoya tevA AkAzamAM rahelA pAdapITha sahita sphaTika ratnanAM siMhAsanathI teo bhatA hatA; devatAoe saMcAra karelA suvarNakamala upara rAjahaMsanI jema lIlA sahita ta teo caraNanyAsa karatA hatA; jANe temanA bhayathI rasAtalamAM pesI javAne IcchatA hoya tema nIcA mukhavALA thayelA tI daMDarUpa kaMTakathI temane parivAra AliTa thato nahote; jANe kAmadevane sahAya karavAnA pApanuM prAyazcitta karavAne IcchatI hoya tema cha Rtuo samakALe temanI upAsanA karatI hatI; tarapha dUrathI nIcA namatA mArganA vRkSo, jo ke teo saMjJArahita che te paNa jANe temane namaskAra karatAM hoya tevAM jaNAtAM hatAM, paMkhAnA vAyarAnI jema mRdu, zItaLa ane anukULa pavana temanI niraMtara sevA karate hate; svAmIthI pratikULa (vAma) vartanArAnuM zubha thAya nahIM ema jANatA hAyanI tema pakSIo nIce utarI temanI pradakSiNA karI jamaNI bAjue atikramaNa karatA hatA; capaLa taraMgathI jema sAgara zobhe tema jaghanya keTI saMkhyAvALA ane gamanAgamana karatA suraasurethI teo zobhatA hatA; bhaktivaza thaI divase paNa prabhAsahita caMdra rahyA hoya tevA AkAzamAM rahelA chatrathI teo zobhatA hatA ane jANe caMdranA judAM karelAM sarvasva kiraNanA keza hoya tevA gaMgAnA taraMga jevA zveta cAmare temanI upara DhoLAtA hatA. nakSatragaNathI caMdramAnI jema tapathI pradIpta thayelA ane saumya evA lAkho uttama zramasethI teo vIMTAyelA hatA. jema sUrya dareka sAgaramAM ane dareka sarovaramAM kamalane prabodha (prakuTilata) kare, tema e mahAtmA dareka gAma ane dareka zaheramAM bhavyajanene pratibaMdha karatA hatA. AvI rIte vicaratA bhagavAna RSabhadevajI ekadA aSTApada parvate AvyA. atyaMta tapaNAne lIdhe jANe zaraduRtunAM vAdaLAne eka ThekANe kale Dhagale hAya, TharI gayelA kSIrasamudrane lAvI mUkela lAkUTa hoya athavA prabhunA janmAbhiSeka vakhate Ide vaikriya karelA cAra vRSabhanA rUpamAMhene UMcA IMgavALo eka vRSabha hoya e te giri jaNAto hato. naMdIzvara dvIpamAMhenI puSkariNI (vAvaDI) mAM rahelA dadhimukha parvatemAMthI Avela jANe eka parvata hoya, jaMbudvIparUpI kamalane jANe eka bisakhaMDa (nALa) hoya ane pRthvIne jANe zveta ratnamaya UMce mugaTa hoya te te parvata zobhate hatA. nirmaLa tathA prakAzavALa hovAthI devagaNe tene hamezAM jaLathI snAna karAvatA hoya ane vathI jANe luMchatA hoya te te jaNAto hate. vAyue uDADelA kamalanA rezabAvaDe tenA nirmaLa sphaTikamaNinA taTane strIo nadInA jaLa je dekhatI hatI. tenA zikharanA agrabhAgamAM vizrAma levAne beThelI vidyAdharanI strIone te vaitADhya ane zudrahimAlayanuM smaraNa karAvato hato. svagabhUminuM jANe aMtarIkSa darpaNa heya, dizAonuM atulya hAsya hoya ane gRhanakSatrone nirmANa karavAnI mRttikAnuM akSaya sthaLa hoya evo te jaNAto hato. tenAM zikharanA madhya bhAgamAM krIDAthI DhAMta thayelA mRge beThelA hatA, tethI te aneka mRgalAMchana (caMdra) nA vizvamane batAvatuM hatuM. nijharaNunI paMktiothI jANe nirmaLa ardha vastrane cheDI dete hoya ane sUryakAMta maNionAM prasaratAM kiraNothI jANe UMcI patAkAvALe hoya te te zete hato. tenA UMcA zikharanAM agra + ahIM sudhInA sarva atizaya devakRta che. Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM. aSTApadanuM varNana 189 bhAgamAM sUrya saMkama thatA, tethI te siddhakanI mugdha strIone udayAcalane bhrama Apate hato. jANe mayUrapatrathI racelAM moTAM chatra hoya tevAM ati ApatravALAM vRkSothI temAM niraMtara chAyA thaI rahI hatI. becaranI strIo kautukathI mRganAM baccAMonuM lAlanapAlana karatI hatI, tethI haraNIonA jharatA dUdhavaDe tenuM sarva latAvanA siMcAtuM hatuM. kadaLIpatranA ardhA vastravALI zabarIonA nRtyane jovAne mATe tyAM nagaranI strIo netronI zreNI karIne rahetI hatI. patithI zAMta thayelI sarpiNIo tyAM vanane maMda maMda pavana pItI hatI. tenA latAvanane pavanarUpI naTe krIDAthI nacAvyuM hatuM. kinnarenI strIo patinA AraMbhathI tenI guphAone maMdirarUpa karatI hatI ane apsarAonA snAna karavAnA dhasArAthI tenA sarovaranuM jaLa taraMgita thayeluM hatuM. keI ThekANe sogaThAbAjI ramatA, ke kekANe pAnagoSThI karatA ane kaI ThekANe paNita (paNa) bAMdhatA yakSothI tenA madhya bhAgamAM kalAhala thaI rahyo hato. te parvata upara koI ThekANe kinnaronI strIo, kei ThekANe bhilalokenI strIo ane kaI ThekANe vidyAdharanI strIo krIDAnAM gIta gAtI hatI, keI ThekANe pAkelAM drAkSaphaLa khAI unmatta thayelA zuka pakSIo zabda karatA hatA, keI ThekANe AmranA aMkura khAvAthI unmatta thayelI kekilAe paMcama svara karatI hatI, koI ThekANe kamalataMtunA AsvAdathI unmatta thayelA haMso "madhura zabda karatA hatA, keI ThekANe saritAnA taTamAM madavALA thayelA kauMca pakSIonA keMkAra zabdo thatA hatA, keI ThekANe najIka rahelA meghathI unmAda pAmelA mayureno kekA zabda thatuM hatuM ane koI ThekANe pharatA sArasa pakSoenA zabda saMbhaLAtA hatA; ethI te giri manahara lAgato hato. koI ThekANe rAtAM azokavRkSanAM patrothI jANe kaMsubI vastravALe hoya, keI ThekANe tamAla, tAla ane hiMtAlanA vRkSAthI jANe zyAma vastravALo hoya, keI ThekANe suMdara puSpavALAM khAkharAnAM vRkSothI jANe pILA vastravALo hoya ane kaI ThekANe mAlatI ane mallikAnA samUhathI jANe veta vasa vALe hoya evo te parvata jaNAto hato. ATha jana UMco hovAthI te AkAza jeTalo cA lAgatuM hatuM. evA te aSTApada parvata upara girinA jevA garika jagataguru ArUDha thayA. pavanathI kharatAM puSpothI ane nirjharaNunA jaLathI e parvata jagatpati prabhune arthe pAgha Apato hoya tevuM jaNAtA hatA. prabhunA caraNathI pavitra thayele e parvata, prabhunA janmasnAtrathI pavitra thayelA methI potAne nyUna mAnate nahote. harSa pAmelA kokilAdikanA zabdanA miSathI jANe te parvata jagatpatinA guNa gAto hoya evuM jaNAto hate. te parvata upara vAyumAradevoe eka pradezamAMthI mArjana karanArA sevakanI jema kSaNavAramAM tRNu-kASThAdika dUra karyuM ane meghakumAroe pANIne vahenArA pADAnI jevAM vAdaLAM vikavIne sugaMdhI jaLathI te bhUmi upara siMcana karyuM. pachI tyAM devatAoe vizALa evI suvarNaratnanI zilAothI darpaNanA taLanI jevuM sapATa pRthvItaLa bAMdhI lIdhuM. tenI upara vyaMtara devatAoe IdradhanuSanA khaMDanI jevA paMcavaNI pupanI jAnupramANa vRSTi karI ne jamanA nadInA taraMganI zebhAne grahaNa karanArAM vRkSonAM AdrapatranAM cAre dizAe toraNa bAMdhyAM. cAre bAju staMbhenI upara bAMdhelAM makarAkRti toraNe siMdhunA baMne taTamAM rahelA magaranI zebhAne anusaratAM zobhatAM hatAM. tenA madhyamAM jANe cAra dizAonI ravInA rUpAnA dapaNe hoya tevAM cAra chatra tathA AkAzagaMgAnA capaLa taraMgonI zAMtine Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190 aSTApada para samavasaraNanI racanA saga 6 . ApanArA pavane taraMgita karelA vrajapa zebhatA hatA. te tenI nIce racelA motInA svastike "sarva jagatanuM ahIM maMgaLa che evI citralipinA vikramane karAvatA hatA. bAMdhelA bhUmitaLa upara vaimAnika devatAoe ratnAkaranI zobhAnA sarvasva je ratnamaya gaDha karyo ane te gaDha upara mAnuSettara parvatanI sImA upara rahelI caMdrasUryanAM kiraNanI mALA jevI mANekanA kAMgarAnI paMktio racI. pachI tipati devatAoe valayAkAre kareluM hemAdri parvatanuM zikhara hoya te nirmaLa suvarNane madhyama gaDha karyo ane tenA upara ratnamaya kAMgarA karyA, temAM prekSakonAM pratibiMba paDavAthI jANe citravALA hoya tevA te kAMgarAo jaNAtA hatA. te pachI bhavanapatioe kuMDalAkAre thayelA zeSanAganA zarIranA bhramane ApanAre chele rUpAne gaDha karyo ane tenI upara kSIrasAgaranA taTanA jaLa upara rahelI garUDanI zreNI heAya tevI suvarNanA kAMgarAnI zreNI karI. pachI jema ayodhyA nagarInA gaDhamAM karyA hatA tema yakSoe te dareka gaDhamAM cAra cAra daravAjAne mANekanAM teNe karyA; pitAnAM prasaratAM kiraNethI jANe te tera zataguNa hoya tevAM jaNAtAM hatAM. dareka dvAre " vyaMtaroe netranI rekhAmAM rahelI kAjaLanI rekhAnI peThe AcaraNa karatAM dhUmADArUpI Urmione dhAraNa karanArA dhUpiyA rAkhyA hatA. madhyagaDhanI aMdara IzAna dizAmAM, gharamAM devAlayanI je prabhune vizrAma levA mATe eka devaI ra. vahANanI madhyamAM jema kUvAthaMbha hoya tevuM vyaMtarAe te samavasaraNanA madhyamAM traNa keza UMcuM caityavRkSa racyuM. te caityavRkSanI nIce potAnAM kiraNethI jANe vRkSane mULathI ja palavita karatI hoya tevI eka ratnamaya pITha racI ane te pITha upara cityavRkSanI zAkhAonA aMta palathI vAraMvAra sApha thate ratna chaMda race; tenI madhyamAM pUrva tarapha vikasita kamalakezanI madhyamAM karNikAnI jevuM, pAdapITha sahita eka ratnasiMhAsana racyuM ane tenI upara jANe gaMgAnI AvRtti karelA traNa pravAha hoya tevAM traNa chatro banAvyAM. evI rIte jANe agAuthI ja taiyAra hoya ane te kaI ThekANethI lAvIne ahIM mUkI dIdhuM hoya tema kSaNavAramAM deva ane asuree maLIne tyAM samavasaraNa racyuM. jagatpatie bhavyajanonA hadayanI jema dvArarUpa e samavasaraNamAM pUrva dvArathI praveza karyo. tatkALa jenI zAkhAnA prAMta pallave pitAnA karNanA AbhUSaNarUpa thatA hatA evA azokavRkSane temaNe pradakSiNA karI. pachI pUrva dizA tarapha AvI bArIyA ema bolI rAjahaMsa jema kamala upara bese tema teo siMhAsana upara birAjamAna thayA. tarataja bAkInI traNa dizAnA siMhAsana upara vyaMtaradee bhagavaMtanAM traNa rUpa vikavya. pachI sAdhu, sAdhvI ane vaimAnika devatAnI strIoe pUrva dvArathI pesI, pradakSiNA karI, bhaktipUrvaka jinezvara ane tIrthane namaskAra karyo ane prathama gaDhamAM prathama dharmarUpI udhAnanA vRkSarUpa sAdhue pUrva ane dakSiNa dizAnI madhyamAM beThA, temanA pRSThabhAgamAM vimAnika devatAonI strIo UbhI rahI ane tenI pAchaLa tevI ja rIte sAdhvIone saha Ubho rahyo. bhuvanapati, tiSI ane vyaMtaronI strIo dakSikArathI praveza karI pUva. vidhivata pradakSiNA namaskAra karIne nitya dizAmAM beDI ane te traNe nikAyanA deva pazcimaDhArathI praveza karI, tevI ja rIte namI, anukrame vAyavya dizAmAM beThA. AvI rIte prabhune samesaryA jANI, pitAnAM vimAnanAM samUhathI gaganane AcchAdita karatA IMdra tyAM Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM i karela prabhustuti. 1lA satvara AvyA ane uttaradvArathI samavasaraNamAM praveza karI, svAmIne traNa pradakSiNa daI namaskAra karI, bhaktivAna IMdra A pramANe stuti karavA lAgyA. "he bhagavana ! je ke uttama yogIothI paNa ApanA guNa sarva prakAre jANavA azakaya che, te stuti karavAne yogya evA te ApanA guNe kayAM ane nitya pramAdI e huM stotA kayAM ? tathApi he nAtha ! huM yathAzakti tamArA guNAne stavIza. zuM laMgaDo manuSya dIrgha mAge cAle te tene keI nivAre ? he prabhu! A saMsArarUpI AtapanA kalezathI paravaza thayelA prANIone jenA caraNanI chAyA chatranI chAyAnuM AcaraNa kare che evA Apa amArI rakSA kare. he nAtha! sUrya jema paropakArane mATe prakAze che tema phakata lekane mATe ja vihAra karatA evA Apa kRtArtha che. madhyAhanA sUryanI jema A5 prabhu pragaTa thaye, dehanI chAyAnI jema prANIonAM karma cotaraphathI saMkeca pAmI jAya che. jeo hamezAM tamane jue che te tiryaMcane paNa dhanya che ane je tamArA darzanathI zUnya che te svargamAM rahela hoya te paNa adhanya che. he trijagatpati ! jeonA hRdayarUpI caityamAM tame eka adhidevatA rahelA che te bhAvikajane utkRSTamAM paNa utkRSTa che. huM ApanI pAse eka ja prArthanA karuM chuM ke gAmegAma ane nagaranagara vihAra karatA Apa kadApi mArA hRdayane choDaze nahIM." AvI rIte prabhunI stuti karI, paMcAMge bhUminA sparza karavApUrvaka praNAma karI svagapati iMdra pUrva ane uttara dizAnA madhyamAM beThA. prabhu aSTApada parvata upara padhAryA, e vRttAMta tarata ja zilapAlaka puruSoe AvI cakrIne kahyA kAraNa ke teone te kAryane mATe ja tyAM rAkhyA hatA. bhagavAnanI jJapti karanArA e lokone dAtAra cakrIe sADAbAra koTI suvarNa ApyuM. te prasaMge je ApavuM te thoDuM ja che. pachI mahArAjAe siMhAsana uparathI UThI, te dizA tarapha sAta ATha pagalAM cAlI, vinayathI prabhune praNAma karyA ane pachI pAchA siMhAsana upara besI, IMdra jema devatAne bolAve tema cakrIe prabhune vaMdana karavA javAne mATe pitAnA sainikone bolAvyA. velAthI samudranI UMcI taraMgapaMktinI jema bharatarAyanI AjJAthI sarva rAjAo cAtaraphathI AvIne ekaThA thayA. hAthIo UMce svare garjanA karavA lAgyA ane ghaDAo khUMkhAravA lAgyA, te jANe svAmI pAse javAne pitAnA adhirehaka (ravAra) ne tvarA karAvatA hoya tevA jaNAtA hatA. pulakita aMgavALA rathika ane pedala leke tatkALa haSapUrvaka cAlavA lAgyA. kAraNa ke bhagavAna pAse javAmAM rAjAnI AjJA temane suvarNa ane sugadhanA jevI thaI paDI. meTI nadInAM pUranA jaLa jema be kAMThAmAM samAya nahIM tema ayodhyA ane aSTApada parvatanI vacamAM te senA samAtI na hatI. AkAzamAM vetachatra ane mayurachatrane saMga thavAthI gaMgA ane yamunAnA veNIsaMga jevI zobhA thaI rahI. azvAronA hAthamAM rahelAM bhAlAMo potAnAM skaraNAyamAna kiraNethI jANe teoe bIjAM bhAlAo UMcA karyA hoya tevAM zetAM hatAM. hAthIonI upara ArUDha thayelA vIrakuMjare harSathI utkaTapaNe garjanA karatA hatA, tethI jANe hAthInI upara bIjA hAthI ArUDha thayA hoya tevuM lAgatuM hatuM. sarva sainike jagatpatine namavAne mATe stacakIthI paNa adhika utsuka thayA hatA kAraNa ke khanuM Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192 bharatarAjAnuM prabhu vaMdanArthe aSTApade Agamana. saga 6 hai. myAna khagathI paNa ghaNuM tIkSaNa thAya che. te sarvanA kelAhale dvArapALanI peThe madhyamAM rahelA bharata rAjAne "sarva sainike ekaThA thayA che ema nivedana karyuM. pachI munIzvara jema rAgadveSanA jayathI manaHzauca kare tema mahArAjAe snAnathI aMgazauca karyuM ane prAyazcitta tathA kautukamaMgaLa karIne pitAnA caritranI jevA ujajavaLa vastra dhAraNa karyA. mastaka upara ta chatrathI ane baMne bAjue zveta cAmarethI zobhatA te mahArAjA pitAnA maMdiranI aMtarvedikA pratye gayA ane sUrya jema pUrvAcala upara ArUDha thAya tema vedikA upara ArUDha thayelA te mahIpati sUrya jema gagananI madhye Ave tema mahAgaja upara caDayA. bherIzaMkha ane Anaka vigere uttama vAjiMtronA moTA zabdothI phuvArAnA jaLanI jema AkAzabhAgane vyApta karatA, meghanI jema hAthIonA madajaLathI dizAone vyApta karatA, taravaDe sAgaranI jema turaMgathI pRthvIne AcchAdana karatA ane kalpavRkSathI joDAyelA yugalIAnI jema harSa ane tvarAthI yukata thayelA mahArAjA aMtapura ane parivAra sahita thoDIvAramAM aSTApade AvI pahoMcyA. saMyama levAnI IcchAvALo puruSa jema gRhasthadhamaMthI utarIne UMcA cAritradharma upara ArUDha thAya, tema mahAgaja uparathI utarIne mahArAjA e mahAgiri upara caDayA. uttara dizAnA dvArathI samavasaraNamAM praveza karyo, eTale AnaMdarUpa aMkurane utpanna karavAmAM megha samAna prabhu temanA jevAmAM AvyA. prabhune traNa vAra pradakSiNuM karI, temanA caraNamAM namana karI, mastake aMjali jeDI bharate A pramANe stuti karI--"he prabhu ! mArI jevAe tamArI stuti karavI te kuMbhathI samudranuM pAna karavA jevuM che, tathApi huM tamArI stuti karIza; kema ke huM bhaktithI niraMkuza chuM. he prabho ! dIpakanA saMparkathI jema vATe paNa dipakapaNane pAme che, tema tamArA Azrita bhavijano tamArI tulya thAya che. te svAmina ! mada pAmelA IdriyarUpI hastI drone nirmada karavAmAM auSadharUpa ane mArgane batAvanAra tamAruM zAsana vijaya pAme che. he tribhuvanezvara ! tame cAra ghAtikamane haNIne bAkInAM cAra karmanI je upekSA kare che te lokakalyANane mATe ja kare che ema huM mAnuM chuM. he prabhu ! garUDanI pAMkhamAM rahelA puruSe jema samudranuM ullaMghana kare che, tema tamArA caraNamAM lagna thayelA bhavyajane A saMsArasamudranuM ullaMghana kare che. he nAtha ! anaMta kalyANarUpa vRkSane ullasita karavAmAM dehadarUpa ane vizvanI meharUpI mahAnidrAmAM prAtaHkALa samAna tamAruM darzana jayavaMta vase che. tamArA caraNakamalanA sparzathI prANIonAM karma vidAraNuM thaI jAya che, kemake caMdranAM mRdu kiraNathI paNa hAthInA dAMta kuTe che. meghanI vRSTinI jema ane caMdranI caMdrikAnI jema he jagannAtha ! tamAre prasAda savane sarakho ja che." AvI rIte prabhunI stuti karI, namaskAra karI, bharatapati sAmAnika devatAnI jema IdranA pRSThabhAge beThA. devatAonI pachavADe sarva puruSe beThA ane puruSonI pAchaLa sarva nArIo UbhI rahI. prabhunA nirdoSa zAsanamAM jema caturvidha dharma rahe tema samavasaraNanA prathama killAmAM AvI rIte caturvidha saMgha beThe; bIjA prAkAramAM paraspara virodhI chatAM paNa jANe snehavALA sAdara hAya tema thaI sarva tiryaMca harSa sahita beThA: trIjA killAmAM AvelA rAjAonAM sarva vAhane (hastI, azvAdi) dezanAM sAMbhaLavAne UMcA karNa karIne rahyA, pachI tribhuvanapatie sarva bhASAmAM pravartatI ane meghanA zabda jevI gaMbhIra girAthI Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM. avagrahanuM svarUpa 193 dezanA ApavA mAMDI. dezanA sAMbhaLatA tiryaMca, manuSya ane devatAo jANe atyaMta bhArathI mukta thayA hoya, jANe ISTa pada pAmyA hoya, jANe kalyANa abhiSeka karyo hoya, jANe dhyAnamAM rahyA hoya, jANe ahamidrapaNuM pAmyA hoya ane jANe parabrahmane pAmyA hoya tema harSathI sthira thaI gayA. dezanA samApta thayA pachI mahAvratane pALanArA pitAnA jAtAene joI, manamAM tApa pAmI bharatarAya A pramANe vicAravA lAgyA-"aho ! agninI jema hamezAM aMtRpta evA meM A bhAI enA rAjyane grahaNa karIne zuM karyuM ? have e bhegaphaLavALI lakSamI bIjAne ApI devI te rakSAmAM ghI hemyAnI jema mUDha evA mAre niSphaLa che. kAgaDAo paNa bIjA kAgaDAne bolAvI annAdikanuM bhakSaNa kare che ane huM A baMdhuo vinA bhega bhegavuM chuM, tethI te kAgaDAthI paNa hIna chuM. mAsakSapaNako jema koI divasa bhikSA grahaNa kare che, tema huM pharIthI je temane bhegasaMpatti ApuM te mArA puNyage teo grahaNa kare kharA." evI rIte vicArI, prabhunA caraNa samIpe jaI aMjali jeDI temaNe bhegane mATe pitAnA bhrAtAone nimaMtraNa karyuM. te vakhate prabhue kahyuM- he sarala aMta:karaNavALA rAjA ! A tArA bhrAtAo mahAsattvavALA che ane teoe mahAvrata pALavAnI pratijJA karI che; tethI saMsAranI asAratA jANIne pUrve tyAga karelA bhegane vamana karelA annanI jema teo pharIthI grahaNa nahIM kare. evI rIte bheganA AmaMtraNa saMbaMdhI prabhue niSedha karyo, eTale pharIthI pazcAttApayukta cakrIe vicAryuM-"saMgarahita evA A mArA bhAIo kadi bhegane bhegavaze nahIM te paNa prANadhAraNane mATe AhArane te bhagavaze." ema dhArI temaNe pAMca moTAM gADAM bharI AhAra maMgAvI, pitAne anuja bhAIone pUrvarI jema nimaMtraNa karyuM. te vAre prabhue kahyuM-"bharatapati ! e AdhAkamI (munine arthe banAvIne lAvela) AhAra yatione ka5to nathI." prabhue e pramANe niSedha karyAthI temaNe akRta ane akArita annane mATe nimaMtraNa karyuM, kAraNa ke saralapaNumAM sarva zebhe che. te vakhate he rAjedra ! munione rAjapiMDa kapato nathI " ema kahI dharmacakrI prabhue cakravatIne pharIthI vAryA. prabhue sarva rIte mane niSedha karyo ema vicArI, caMdra jema rAhuvaDe dubhAya tema mahArAjA bharata pazcAttApavaDe dubhAvA lAgyA. bharatane evI rIte vilazraya thayelA joI iMdra prabhune pUchyuM- he svAmina ! avagraha keTalA prakAranA che, prabhue kahyuM- saMbaMdhI, cakI saMbaMdhI, rAjA saMbaMdhI, gRhastha saMbaMdhI ane sAdhu saMbaMdhI-evA pAMca prakAre avagraha thAya che. e avagraho uttarottara pUrva pUrvane bAdha kare che, temAM pUrvokta ane parokta vidhi baLavAna che." I kahyuM- he deva ! je sAdhuo mArA avagrahamAM vihAra kare che teone meM mArA avagrahanI AjJA karI che" * mahinAnA upavAsa karanAra. 1 munine arthe karela nahiM ane karAvela paNa nahiM te. 2 rahevAvicaravAnA sthAnane mATe AjJA levI paDe te A - 25 Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194. "sAhana" nI utpatti saga 6 hai evI rIte kahI prabhunA caraNakamalamAM vaMdana karI Idra Ubho rahyo. bharatarAjAe e punaH vicAra karyo ke--e munioe je ke mArA annAdikane Adara karyo nathI, tathApi avagrahanA anugrahanI AjJAthI te huM Aje kRtArtha thAuM,' ema manamAM dhArI zreSTha hadayavALA cakrIe IdranI jema prabhunA caraNa pAse jaI potAnA avagrahanI paNa AjJA karI. pachI potAnA sahadhamI ( sAmAnya dharmabaMdhu ) IMdrane pUchayuM-hAla ahIM lAvelA A bhAta pANInuM mAre zuM karavuM ?' Ike kahyuM-te sarva guNottara ( vizeSa guNavAna) puruSane ApI devuM. bharate vicAryuM - "sAdhuo sivAya bIjA guNettara puruSe koNa? hA ! mArA jANavAmAM AvyuM. dezavirati evA zrAvake guNottara che, mATe A saghaLuM temane ApavuM egya che." ema nizcaya karyA pachI cakrIe vigapati IdranuM prakAzamAna ane mahara AkRtivALuM rUpa je vismaya pAmI tene pUchayuM- he devapati ! svargamAM paNa tame Ave rUpe rahe che ke bIje rUpe rahe che ? kAraNa ke devatAo te kAmarUpI (icchita rUpe karanAra) kahevAya che.' Ide kahyuM- he rAjana! svargamAM amAruM AvuM rUpa na hoya. tyAM je rUpa hoya che te manuSyothI joI paNa zakAtuM nathI." - bharate kahyuM-tamArA tevA prakAranA rUpanA darzana mATe mane ghaNI IcchA thAya che, tethI te svargapati ! caMdra jema cakerane prasanna kare tema tamArI divya AkRtinA darzanathI tame mArA cakSune prasanna kare" Idde kahyuM- he rAjA! tame uttama puruSa che. tamArI prArthanA vyartha na javI joIe, mATe huM mArA eka aMganuM tamane darzana karAvIza." ema kahI I gya alaMkArathI zobhatI ane jagatarUpI maMdiramAM dIpikA samAna pitAnI eka aMguli bharatazayane batAvI. te prakAzita kAMtivALI IdranI AMgaLI jeI pUrNimAnA caMdrane jevAthI samudranI jema medinIpati pramoda pAmyA. bharatarAyanuM evI rIte mAna jALavI, bhagavaMtane praNAma karI, saMdhyAnA abhranI jema Idra tatkALa aMtardhAna thaI gayA. cakravattI paNa svAmIne namana karI, karavAnAM kAryo manamAM ciMtavI iMdranI jema pitAnI ayodhyA nagarImAM AvyA. rAtre temaNe IdranI aMgulinuM AropaNa karIne tyAM aSTAdvikA utsava karyo. sasuraSonuM kartavya bhaktimAM ane snehamAM sarakhuM ja hoya che. tyArathI Idrane staMbha repI lokee sarvatra I drotsava karavA mAMDyo, je adyApi lekamAM pravarte che. sUrya jema eka kSetramAMthI bIjA kSetramAM jAya, tema vyaMjana rUpI kamalane prabodha karavA mATe bhagavAna zrI jhaSabhasvAmIe aSTApada parvata uparathI anyatra vihAra karyo. ahIM ayodhyAmAM bharatarAjAe sarva zrAvakone belAvIne kahyuM-tamAre hamezAM bhajanane mATe mAre ghera padhAravuM. kRSi vigere kArya na karatAM tamAre svAdhyAyamAM parAyaNa rahIne, niraMtara apUrva jJAnane grahaNa karavAmAM tatpara thavuM. bhajana karIne mArI samIpa AvI dararoja tamAre A pramANe bolavuM-nita mana kare mItA ane mA (tame Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM yajJopavita ane vedanI utpatti. 195 chatAyelA che, bhaya vRddhi pAme che, mATe "AtmaguNane na haNa, na haNe)' cakInuM e vacana svIkArI teo hamezAM bharatarAyane ghera jamavA lAgyA ane pUrvokta vacanane svAdhyAyanI jema tatpara thaIne pATha karavA lAgyA. devatAonI jema ratimAM magna thayelA ane pramAdI evA cakravattI te zabdane sAMbhaLavAthI A pramANe vicAra karavA lAgyA-"are ! huM tenAthI chatAyela chuM ane e kaSAyothI ja bhaya vRddhi pAme che; tethI AtmAne haNe nahIM, evI rIte A vivekIo mane nitya smaraNa karAve che, te paNa ahe ! mAruM kevuM pramAdIpaNuM ane kevI viSayalubdhatA che ? dharmane viSe mAruM A kevuM udAsIpaNuM ! A saMsAramAM mAre ke rAga ! ane A mATe mahApuruSane yogya evA AcArane ke viparyaya kahevAya ? AvA ciMtavanathI samudramAM gaMgAnA pravAhanI jema e pramAdI rAjAmAM kSaNavAra dharmadhyAna pravarlDa; paraMtu pAchA vAraMvAra zabdAdika IdriyArthamAM te Asakta thavA lAgyA; kAraNa ke bhagaphaLasmane anyathA karavAne kaI paNa samartha nathI. eka vakhata rasoDAnA uparIe AvI mahArAjAne vijJapti karI ke bhajana karanArA ghaNuM thavAthI A zrAvaka che ke anya che ? ema jANavAmAM AvatuM nathI. te sAMbhaLI bhAratarAye AjJA ApI ke "tame paNa zrAvaka che, mATe AjathI tamAre parIkSA karIne bhojana ApavuM. pachI teo sarvane pUchavA lAgyA ke "tame koNa che ?' je teo kahe che ke "ame zrAvaka chIe' to tamArAmAM zrAvakanAM keTalAM vrata che ?' ema pUchatAM teo kahetA ke amAre niraMtara pAMca aNuvrata ane sAta zikSAtrata che. evI rIte parIkSA karelA zrAvakane teo bhAratarAjAne batAvavA lAgyA, eTale mahArAjA jJAna, darzana ane cAritranA cihnavALI traNa rekhAo kAMkiNuM ratnathI uttarAsaMganI jema temanI zuddhine mATe karavA lAgyA. ema dareka cha cha mahine navIna zrAvakenI parIkSA karatA ane kAMkiNa ratnathI teone nizAnI karatA hatA. cinhathI teo bhejana meLavI "kita mAtra' ityAdi paThana UMce svare karavA lAgyA, tethI teo madana evA nAmathI prasiddha thayA. teo pitAnA bALako sAdhuone ApavA lAgyA. temAMthI keTalAeka svecchAthI virakta thaI vrata grahaNa karavA lAgyA. ane pariSaha sahana karavAne asamartha evA keTalAeka zrAvake thayA. kAMkiNI ratnathI lAMchita thayelA teone paNa niraMtara bhejana maLavA lAgyuM. rAjAe e lekane bhojana ApyuM tethI leke paNa temane jamADavA lAgyAH kAraNa ke pUjite pajelA sarvazI pUjAya che. teone svAdhyAya karavAne mATe cakrIzvare ahatenI stuti ane muni tathA zrAvakanI samAcArIthI pavitra evA cAra veda racyA. anukrame teo mAhanane badale brAhmaNa evA nAmathI prakhyAta thayA ane kAMkiyuM ratnanI rekhAo te yajJopavitarUpa thaI. bharatarAjAnI gAdIe temane putra sUryayazA nAme rAjA thaye, teNe kAMkiNI ratnanA abhAvathI suvarNanI yopavita karI. te pachI mahAyazA vigere thayA, temaNe rUpAnI copavita karI. pachI bIjAoe paTTasUtramaya yajJopavita karI ane chevaTe bIjAoe sUtramaya karI. bharatarAjA pachI sUryayazA thayA, tyAra pachI mahAyazA, pachI ati baLa, pachI baLabhadra, pachI baLavIrya, pachI kIrtivIrya, pachI jaLavIya ane tyArapachI daMDavIya-e ATha puruSa sudhI e AcAra pravarte. teoe A bharatAddhanuM rAjya jogavyuM ane indra racele Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 196 bhaviSyamAM thanArA tIrthaMkarAdika saMbaMdhI bharatarAjAnI prabhune pRcchA. saga6 ho. bhagavaMtane mugaTa teoe paNa dhAraNa karyo. pachI bIjA rAjAo thayA, teo mugaTanA mahApramANane lIdhe tene dhAraNa karI zakyA nahIM, kAraNa ke hAthIne bhAra hAthI ja dhAraNa karI zake, bIjAthI dhAraNa karI zakAya nahIM, navamA ane dazamA tIrtha, karanA aMtaramAM sAdhune viccheda thayo te ja pramANe tyArapachInA sAta prabhunA aMtaramAM zAsanane viccheda thayo. te samayamAM ahatanI stuti ane yati tathA zrAvakanA dharmamaya veda je.bharatacakrIe racyA hatA te pheravAyA. tyArapachI sulasa ane yAjJavakyAdika brAhmaNoe anArya veda karyA. - have cakadhArI bharatarAjA zrAvakene dAna ApatAM, kAmakrIDA saMbaMdhI vineda karatAM divase nirgamana karatA hatA. ekada | nigamana karatA hatA. ekadA caMdra jema gaganane pavitra kare tema pRthvIne pitAnA caraNathI pavitra karatA bhagavAna AdIzvara aSTApadagirie padhAryA. devatAoe tatkALa tyAM samavasaraNa karyuM ane jagatpati temAM besIne dharmadezanA ApavA lAgyA. AvI rIte prabhu rahyA che, e vRttAMta nigI puruSoe pavananI jema tvarAthI AvI bharatarAjAne nivedana karyo. bharate prathamanI jeTaluM ja temane pAritoSika ApyuM. kalpavRkSa hamezAM Ape te paNa kSINa thAya nahIM. pachI aSTApada parvate samavasarelA prabhunI pAse AvI, pradakSiNA karI namIne bharatarAja A pramANe stuti karavA lAgyA-"he jagatpati ! huM ajJa chuM, tathApi tamArA prabhAvathI tamArI stuti karuM chuM, kAraNa ke caMdrane jonArA purUSonI maMda dRSTi hoya te paNa samartha thAya che. he svAmin ! meharUpI aMdhakAramAM nimagna thayelA A jagatane prakAza ApavAmAM dIpaka samAna ane prakAzanI peThe anaMta tamAruM kevaLajJAna jayavaMta vase che. he nAtha ! pramAdarUpa nidrAmAM magna thayelA mArA jevA purunA kAryane mATe Apa sUryanI jema vAraMvAra gamanAgamana kare che. jema kALa karI paththara jevuM thayeluM (TharI gayeluM ) vrata agnithI ogaLe che, tema lAkho janmavaDe karI upArjana karelAM karma tamArA darzanathI nAza pAme che. he prabhu ! ekAMta suSama kALe (bIjA ArA) thI suSama duHkhama kALa (trIje Are) sAre che ke je samayamAM ka95vRkSathI paNa vizeSa phaLane ApanArA tame utpanna thayA che. he sarva bhuvananA pati ! jema rAjA gAmaDAM ane bhuvanathI pitAnI nagarIne utkRSTa kare che, tema tame A bhuvanane bhUSita kareluM che. je hita pitA, mAtA, guru ane svAmI e sarve karI zakatA nathI te hita tame eka chatAM paNa anekanI jevA thaIne kare che. caMdrathI jema rAtri zobhe, haMsathI jema sarovara zobhe ane tilakathI jema mukha zobhe tema tamArAthI A bhuvana zobhe che." AvI rIte yathAvidhi bhagavAnanI stuti karIne vinayI bharatarAjA pitAne gya sthAne beThA. pachI bhagavAne jana sudhI prasaratI ane sarva bhASAmAM samajAya tevI bhAratIthI vizvanA upakArane mATe dezanA ApI. dezanA pUrI thayA pachI bharatarAjAe prabhune namI romAMcita zarIravALA thaI aMjali jeDI A pramANe vijJapti karI-he nAtha ! A bharata khaMDamAM jema A5 vizvanA hitakArI che tema bIjA keTalA dharmacakrIo thaze ? ane keTalA cakravattIo thaze ? he prabhu ! temanAM nagara, netra, mAtApitAnAM nAma, AyuSa, varNa, zarIranuM mAna, paraspara aMtara, dIkSA paryAya ane gati-e sarva Apa kaho." Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM. bhAvI tIrthakarAnuM svarUpa. 197 bhagavAne kahyuM-"he cakrI ! A bharatakhaMDamAM mArI pachI bIjA trevIsa ahaMnta thaze ane tArA sivAya bIjA agiyAra cakravattI thaze, temAM vizimA ane bAvIsamA tIrthakare gautamagAtrI thaze ane bIjA kAzyapagotrI thaze tathA te sarva mokSagAmI thaze. ayodhyAmAM jitazatru rAjA ane vijayA rANInA putra bIjA ajita nAme tIrthakara thaze, temanuM tera lakSa pUrvanuM AyuSa, suvarNanA jevI kAMti ane sADAcAraze dhanuSanI kAyA thaze ane teo pUrvAge UNu lakSa pUrvanA dIkSA paryAyavALA thaze. mArA ane ajitanAthanA nirvANukALamAM pacAsa lAkha koTi sAgaropamanuM aMtara che. zrAvatI nagarImAM jitArI rAjA ane senArANInA putra trIjA saMbhava nAme tIrthakara thaze; temane suvarNanA je varNa, sATha lAkha pUrvanuM AyuSa ane cAroM dhanuSa UMcuM zarIra thaze. teo cAra pUrvAge hIna lAkha pUrvane dIkSA paryAya pALaze ane ajitanAtha tathA temanA nirvANa vacce trIza lAkha kroDa sAgarepamanuM aMtara thaze. vinItApurImAM saMvararAjA ane siddhArthI rANInA putra cothA abhinaMdana nAme tIrthakara thaze; temanuM pacAsa lAkha pUrvanuM AyuSa, sADAtraNaseM dhanuSa. nI kAyA ane suvarNa je varNa thaze. temane dIkSA paryAya ATha pUrvAge nyUna lAkha pUrvane thaze ane daza lAkha kroDa sAgaropamanuM aMtara thaze. te ja nagarImAM megharAjA ane maMgalArANInA putra sumati nAme pAMcamA tIrthaMkara thaze; temane suvarNa je varNa, cAlIza lakSa pUrva AyuSa ane traNaseM dhanuSanI kAyA thaze. vataparyAya dvAdaza pUrvAge UNa lAkha pUrvane thaze ane aMtara nava lAkha kaTi sAgaropamanuM thaze. kauzAMbI nagarImAM vararAjA ane susImA devInA putra padmaprabha nAme chaThThA tIrthakara thaze; temane rakta varNa, trIza lakSa pUrva AyuSa ane aDhaze dhanuSanI kAyA thaze. emane vataparyAya seLa pUrvAge nyUna lAkha pUrvane ane aMtara nevuM hajAra koTI sAgaropamanuM thaze. vArANasI nagarImAM pratiSTha rAjA ane pRthvI rANInA putra supAzva nAme sAtamA tIrthaMkara thaze; temanI suvarNa jevI kAMti viza lakSa pUrva AyuSa ane baze dhanuSanI kAyA thaze. emane vrataparyAya viza pUrvAge nyUna lAkha pUrva ane nava hajAra keTI sAgaropamanuM aMtara thaze. caMdrAnana nagaramAM mahAsena rAjA ane lakSamaNuM devInA putra caMdraprabha nAme AThamA tIrthaMkara thaze; temane zveta varNa, daza lakSa pUrva AyuSa ane dehase dhanuSanI kAyA thaze. tathA vrataparyAya covIza pUrvIge hIna lakSa pUrva ane navaze keTI sAgaropamanuM aMtara thaze. kArkadI nagarImAM sugrIva rAjA ane rAmAdevInA putra suvidhi nAme navamA tIrthaMkara thaze, temane veta varNa be lakSa pUrva AyuSa ane eka se dhanuSanI kAyA thaze. vrataparyAya aThyAvIza pUrvAge hIna lakSa pUrva ane nevuM kaTI sAgaropamanuM aMtara thaze. bhaddilapuramAM daDharatha rAjA ane naMdA devInA putra zItavI nAme dazamA tIrthaMkara thaze; temane suvarNanA je varNa, lakSa pUrvanuM AyuSa, nevuM dhanuSanI kAyA, pacIza hajAra pUrvane vrataparyAya ane nava keTI sAgaropamanuM aMtara thaze. siMhapuramAM vizvagurAjA ane viSNudevInA putra zreyAMsa nAme agiyAramA tIrthaMkara thaze; temanI suvarNa jevI kAMti, eMzI dhanuSanI kAyA, rAzI lakSa varSanuM AyuSa, ekavIza lAkha varSane vrataparyAya tathA chavvIza hajAra ane chAsaTha lAkha varSe tathA so sAgaropame nyUna eka kroDa sAgaropamanuM aMtara thaze. caMpApurImAM vasu 1. corAzI lAkha varSa te pUrvAga. Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 198 bhAvI tIrthakarenuM varNana. saga 6 ThTho. pUjya rAjA ane jayAdevInA putra vAsupUjya nAme bAramA tIrthaMkara thaze temane rakta varNa, tera lAkha varSanuM AyuSya ane sIttera dhanuSa pramANu kAyA thaze, emane cepana lAkha varSane dIkSA paryAya ane copana sAgaropamanuM aMtara thaze. kAMpilya nAme nagaramAM kRtavarmA rAjA ane zyAmAdevInA putra vimala nAmanA teramA tIrthaMkara thaze, temanuM sATha lAkha varSanuM AyuSa, suvarNanA jevo varNa ane sATha dhanuSanI kAyA thaze. temane vratamAM paMdara lakSa varSa vyatIta thaze ane vAsupUjya tathA temanA mekSamAM trIza sAgaropamanuM aMtara thaze. adhyAmAM siMhasena rAjA ane suyazAdevInA putra anaMta nAme bhagavAna caudamA tIrthakara thaze, temanI suvarNanA jevI kAMti, trIza lAkha varSa AyuSa ane pacAsa dhanuSa unnata kAyA thaze. emane sADAsAta lAkha varSane vataparyAya tathA vimaLanAtha ane temanA mekSa vacce nava sAgaropamanuM aMtara thaze. ratnapuramAM bhAnurAjA ane suvratA devInA putra dharma nAme paMdaramA tIrthaMkara thaze temane suvarNa jevo varNa, daza lAkha varSanuM AyuSya ane pIstAlIza dhanuSanI kAyA thaze. emane aDhI lAkha varSane vataparyAya ane anaMtanAtha tathA temanA mekSa vacce cAra sAgaropamanuM aMtara thaze. gajapUra nagaramAM vizvasena rAjA ane acirAdevInA putra zAMti nAme seLamA tIrthaMkara thaze, temane suvarNa sadaza varNa, lAkha varSanuM AyuSya, cALIza dhanuSanI kAyA, pacIza hajAra varSane vrataparyAya ane poNApalyopame nyUna traNa sAgaropamanuM aMtara thaze. teja gajapUramAM zararAjA ane zrIdevI rANInA putra kuMthu nAmanA sattaramA tIrthaMkara thaze; temane suvarNa je varNa, paMcANuM hajAra varSanuM AyuSya ane pAtrIya dhanuSanI kAyA thaze. emane vrataparyAya -vIza hajAra ane sADA sAtaso varSane ane zAMtinAtha tathA temanA mekSamAM addha palyopamanuM aMtara thaze. te ja gajapUra nagaramAM sudarzana rAjA ane devI rANInA ara nAme putra aDhAramA tIrthaMkara thaze, temanI suvarNa jevI kAMti, corAzI hajAra varSanuM AyuSya ane trIza dhanuSanI kAyA thaze, emane bataparyAya ekavIza hajAra varSa ane kuMthunAtha tathA temanA nirvANumAM eka hajAra keDa varSe nyUna popamanA cethA bhAganuM aMtara thaze. mithilA nagarImAM kuMbharAjA ane prabhAvatI devInA putrI mallinAtha nAme ogaNIzamAM tIrthakara thaze; temane nIla varNa, paMcAvana hajAra varSanuM AyuSya ane pacIza dhanuSanI kAyA thaze. emane vrataparyAya cepana hajAra ane nava varSa tathA mikSamAM eka hajAra keTI varSanuM aMtara thaze. rAjagRha nagaramAM sumitra rAjA ane padyAdevInA putra sutrata nAme vIsamA tIrthaMkara thaze, temane kRSNa varNa, trIza hajAra varSanuM AyuSya ane vIza dhanuSanI kAyA thaze; emane bataparyAya sADAsAta hajAra varSa ane mokSamAM cepana lAkha varSanuM aMtara thaze. mithilA nagarImAM vijaya rAjA ane vaprAdevInA putra nami nAme ekavIzamA tIrthakara suvarNa jevA varNavALA, daza hajAra varSanA AyuSyavALA ane paMdara dhanuSa unnata kAyAvALA thaze, emane vataparyAya aDhI hajAra varSa ane munisuvrata tathA temanA mokSamAM cha lAkha varSanuM aMtara thaze. zauryapuramAM samudravijya rAjA ane zivAdevInA putra nemi nAme bAvIsamA tIrthaMkara thaze; temane zyAma varNa, hajAra varSanuM AyuSya ane daza dhanuSa. nI kAyA thaze. emane vrataparyAya sAta varSa ane naminAtha tathA temanA mokSamAM pAMca lAkha varSanuM aMtara thaze. vArANasI (kAzI) nagarImAM azvasena rAjA ane vAyArANInA putra pAzvanAtha nAme trevIsamA tIrthaMkara thaze; temane nIla varNa, e varSanuM AyuSya ane Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM bhAvI cakravatIonuM varNana. nava hAthanI kAyA thaze. emane vrataparyAya sIttera varSa ane mekSamAM cAsI hajAra ane sADA sAtaze varSanuM aMtara thaze. kSatriyakuMDa gAmamAM siddhArtha rAjA ane trizalA devInA putra mahAvIra nAme evI zamA tIrthaMkara thaze temane suvarNa je varNa, tera varSanuM AyuSya ane sAta hAthanI kAyA thaze. emane vataparyAya beMtALIsa varSa ane pArzva nAthane mokSa tathA temanA mekSa vacce aMtara aDhI varSanuM thaze. cakravartIo sarve kAzyapagotrI ane suvarNana jevI kAMtivALA thaze; temAM ATha. cakrIo mokSe janArA che, be svarge janArA che ne be narake janArA che. tame jema mArA vakhatamAM thayA tema adhyA nagarImAM ajitanAthanA vakhatamAM sagara nAme bIjA cakravatI thaze. te sumitra rAjA ane yazematI rANInA putra, temanI sADA cAraze dhanuSanI kAyA ane beMtera lakSapUrvanuM AyuSya thaze. zrAvatI nagarImAM samudravijaya rAjA ane bhadrArANInA putra maghavA nAme trIjA cakrI thaze, temanI sADIbeMtAlIza dhanuSanI kAyA ane pAMca lAkha varSanuM AyuSya thaze. hastInApuramAM azvasena rAjA ane sahadevI rANInA putra sanakumAra nAme cothA cakI, traNa lakSa varSanA AyuSyavALA ane sADIekatALIza dhanuSanI kAyAvALA thaze. dharmanAtha ane zAMtinAthanA aMtaramAM e be cakrIo trIjA devakemAM janArA thaze. zAMti, kuMthu ane ara e traNa ahIM ja cakravatI paNa thaze. tyArapachI hastInApuramAM kRtavIrya rAjA ane tArA rANInA putra sulUma nAme AThamA cakravastI thaze, temanuM sATha hajAra varSanuM AyuSya ane aThayAvIza dhanuSanI kAyA thaze. teo aranAtha ane mallinAthanA aMtaramAM thaze ane sAtamI narake jaze. te pachI vArANasImAM pavottara rAjA ane vAlA rANInA putra pada nAme navamA cakravattI thaze, temanuM trIza hajAra varSanuM AyuSya ane viza dhanuSanI kAyA thaze. kAMpilya nagaramAM mahAhari rAjA ane merA devInA putra haripheNa nAmanA dazamA cakrI daza hajAra varSanA AyuSyavALA ane paMdara dhanuSanI kAyAvALA thaze. e baMne cakavarI munisuvrata ane naminAtha arhatanA samayamAM thaze. pachI rAjagRha nagaramAM viya rAjA ane vaprA devInA putra jaya nAme agiyAramAM cakravattI thaze, temanuM traNa hajAra varSanuM AyuSya ane bAra dhanuSanI kAyA thaze. te naminAtha ane neminAthanA aMtaramAM thaze. te traNe cakI mekSe jaze. chellA kAMpilyanagaramAM brA rAjA ane culanI rANInA putra brahmadatta nAme bAramA cakravattI neminAtha ane pArzvanAthanA aMtaramAM thaze. temanuM sAtaze varSanuM AyuSya ane sAta dhanuSanI kAyA thaze. te raudra dhyAnamAM tatpara rahI sAtamI narakabhUmimAM jaze.' uparane viSaca kahI, bharate prabhune kAMI pUchayuM nahotuM, tathApi prabhu bolyA-cakravastIthI aradhA parAkramavALA ane traNa khaMDa pRthvIne bhegavanArA nava vAsudeva kRSNa varNavALA thaze. temAMnA eka AThamA vAsudeva kazyapagAtrI ane bAkInA ATha gautama gotrI thaze. temanA sA5tna bhrAtAo (bApa eka ane mA jUdI) baLadeva paNa nava hoya che ane teo zvetavaNuM hoya che. temAM prathama potanapura nagaramAM tripRSTa nAme vAsudeva, prajApati rAjA ane mRgAvatI rANInA putra eMsI dhanuSanI kAyAvALA thaze. zreyAMsa jinezvara pRthvImAM vicaratA haze te vakhate corAsI lAkha varSanuM AyuSya bhegavI te chellI Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 bhAvI vAsudeve temaja baladevenuM varNana. saga 6 ho. narakamAM jaze. dvArakA nagarImAM brahma rAjA ane padhA devIne putra dvipUrNa nAme bIjA vAsudeva thaze. temanI sIttera dhanuSanI kAyA ane bahotera lAkha varSanuM AyuSa thaze; te vAsupUjaya jinezvaranA vihAra samayamAM thaIne aMte chaThThI narakabhUmimAM jaze. dvArakAmAM bhadra rAjA ane pRthvIdevInA putra svayaMbhU nAme trIjA vAsudeva sATha dhanuSanI kAyAvALA, sATha lAkha varSanA AyuSyavALA ane vimalaprabhune vaMdana karanArA thaze. te aMte AyuSa pUrNa karI chaThThI narakabhUmimAM jaze. te ja nagarImAM puruSottama nAme cothA vAsudeva semarAjA ane sItAdevInA putra thaze, temanI pacAsa dhanuSanI kAyA thaze. teo anaMtanAtha prabhunA samayamAM trIza lAkha varSanuM AyuSa pUrNa karI aMte chaThThI narakabhUmimAM jaze. azvapura nagaramAM zivarAja ane amRtAdevInA putra puruSasiMha nAme pAMcamA vAsudeva cAlIza dhanaSanI kAyA ane daza lAkha varSanA AyuSavALA thaze. dharmanAtha jinezvaranA samayamAM AyuSane pUrNa karIne te chaThThI narakabhUmimAM jaze. cakrapurImAM mahAzira rAjA ane lakSamIvatInA putra puruSapuMDarIka nAme chaThThA vAsudeva thaze; temanI ogaNatrIza dhanuSanI kAyA ane pAMsaTha hajAra varSanuM AyuSa thaze. aranAtha ane mallinAthanA aMtaramAM AyuSa pUrNa karI te chaThThI narakamAM jaze. kAzI nagaramAM agnisiMha rAjA ane zeSavatI rANInA putra datta nAme sAtamA vAsudeva chavIza dhanuSanI kAyA ane chappana hajAra varSanA AyuSavALA thaze ane teo paNa aranAtha tathA mallinAthanA aMtaramAM ja AyuSa pUrNa karI pAMcamI narakabhUmimAM jaze. ayodhyA(rAjagRha)mAM dazaratha rAjA ane sumitrA rANInA putra lakSmaNa(nArAyaNa)nAme AThamA vAsudeva thaze; temanI soLa dhanuSanI kAyA ane bAra hajAra varSanuM AyuSa thaze. munisuvrata ane naminAtha tIrthaMkaranA aMtaramAM AyuSa pUrNa karIne cothI narakabhUmimAM jaze. mathurAnagarImAM vasudeva ane devakIjInA putra kRSNa nAme navamA vAsudeva daza dhanuSanI kAyA ane eka hajAra varSanA AyuSavALA thaze. neminAthanA samayamAM mRtyu pAmIne teo trIjI nakabhUmimAM jaze. bhadrA nAmanI mAtAthI acaLa nAme pahelA baLadeva* paMcAsI lAkha varSanA AyuSavALA thaze. subhadrA mAtAthI vijaya nAme bIjA baLadeva thaze, temanuM paMcotera lAkha varSanuM AyuSa thaze. suprabhA mAtAthI bhadra nAme trIjA baLadeva pAMsaTha lAkha varSanA AyuSavALA thaze. 'sudarzanA mAtAthI suprabha nAme cothA baLadeva paMcAvana lAkha varSanA AyuSavALA thaze. vijayA mAtAthI sudarzana nAme pAMcamA baLadeva sattara lAkha varSanA AyuSavALA thaze.. vaijayaMtI mAtAthI AnaMda nAme chaThThI baLadeva paMcAzI hajAra varSanA AyuSavALA thaze. jayaMtI mAtAthI nA nAme sAtamAM baLadeva pacAsa ha AyuSavALA thaze. aparAjitA (kauzalyA) mAtAthI pada (rAmacaMdra) nAme AThamA baLadeva paMdara hajAra varSanA AyuSavALA thaze. rohiNuM mAtAthI rAma (baLabhadra) nAme navamA baLadeva bAraze varSanA AyuSavALA thaze. te nava baLadevAmAM ATha mokSe jaze ane navamA rAma (baLabhadra) nAme baLadeva brahma nAme pAMcamA devalemAM jaze, ane tyAMthI evI AvatI utsarpiNamAM A ja bharatakSetramAM avatarI, kRNu nAmanA prabhunA tIrthamAM * vAsudevanA pitA te ja baLadevanA pitA jANavA ane tenI kAyA paNa vAsulanI kAyA pramANe samajavI. Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa 1 luM marIcine kulamaha. 201 siddha thaze. azvagrIva, tAraka, meraka, madhu, nikuMbha, baLi, prahalAda, rAvaNa ane magadhezvara (jarAsaMgha) e nava prativAsudeva thaze. teo cakrathI prahAra karanArA eTale cakranA zastravALA hoya che. temane temanA ja cakrathI vAsudeve mArI nAMkhe che." - e pramANe sAMbhaLIne ane bhavya jIvathI vyAsa evI sabhA joIne harSa pAmelA bharatapatie prabhune pUchayuM- he jagatpati ! jANe traNa jagata ekatra thayAM hoya evI A tiryaMca, nara ane devamaya sabhAmAM kaI te puruSa che ke je Apa bhagavAnanI peThe tIrthane pravartAvI A bharatakSetrane pavitra karaze ? prabhue kahyuM- tamAre marIci nAmane putra je pahele parivrAjaka (triraMDI) thayela che te Arta ane raudradhyAnathI rahita thaI, samaktithI zobhita thaI, catuvidha dharmadhyAnanuM ekAMtamAM dhyAna karIne rahelA che, tene jIva kAdavathI rezamI vastranI jema ane vizvAsathI darpaNanI jema adyApi kamathI malina che; paraMtu agnithI zuddha thayelA vastranI tathA jAtivaMta suvarNanI jema te zukaladhyAnarUpI agninA saMyegathI anukrame zuddhine pAmaze. prathama te A bharatakSetramAM patanapura nAmanA nagaramAM tripuSTa nAme prathama vAsudeva thaze. anukrame pazcima mahAvidehamAM dhanaMjaya ane dhAraNa nAmanA daMpatIne putra priya mitra nAme cakravattI thaze. pachI ghaNe kALa saMsAra bhamIne A ja bharatakSetramAM mahAvIra nAme covIsamA tIrthaMkara thaze. e pramANe sAMbhaLI svAmInI AjJA laI bharatarAjA bhagavaMtanI jema marIcine vAMdavAne gayA. tyAM jaI vaMdana karatAM bhArate temane kahyuM- tame TipRSTa nAme prathama vAsudeva thaze ane mahAvideha kSetramAM priyamitra nAme cakravatI thaze, te tamArA vAsudevapaNane tathA cakrIpaNune huM vAMdatA nathI temaja A tamArA parivrAjakapaNAne huM vAMdate nathI; paNa tame vIsamA tIrthaMkara thaze tethI huM tamane vAMkuM chuM." ema kahI mastake aMjali joDI, traNa pradakSiNA karI bharatezvare marIcine vaMdanA karI. pachI punaH jagatpatine namI, sarparAja jema bhagavatImAM jAya tema bharatarAya ayodhyA nagarImAM gayA. - bharatezvaranA gayA pachI temanI vANIthI harSa pAmelA marIcie traNa vAra pitAnA karane AsphoTa karI, adhika harSa pAmI A pramANe bolavAne AraMbha karyo-ahe ! huM sarva vAsudevAmAM prathama vAsudeva thaIza, videhamAM cakravarI thaIza ane chelle tIrthaMkara thaIza, tethI mAre sarva pUrNa thayuM. sarva ahaMtamAM Adya mArA pitAmaha che, sarva cakrImAM Adya morA pitA che ane sarva vAsudevamAM AI huM thaiza, tethI aho ! mAruM kuLa zreSTha che, hastIvaMdamAM jema erAvata hAthI zreSTha che, tema layamAM sarva kuLamAM mAruM kuLa zreSTha che. sarva grahomAM jema sUrya, tArAmAM jema caMdra, tema sarva kuLamAM mAruM eka kuLa ja. prakRNa che. ' karoLIe pitAnI lALavaDe 5Da bAMdhe ane jema temAM pite ja baMdhAya, tema marIcie AvI rIte kuLamada karavAthI nIca getra bAMdhyuM. puMDarIka vigere gaNadharothI paravarelA RSabhasvAmI vihAranA miSathI pRthvIne pavitra karatA tyAMthI cAlI nIkaLyA. kezala dezanA lekene putranI jema kRpAthI dharmamAM kuzaLa ( 1 prativAsudeva narake janAra ja hoya che, A - 26 Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 zrI zatruMjaya tIrthanuM varNana sarga 6 che karavA, jANe paricayavALa hoya tema magadha dezanA lokone tapamAM pravINa karatA, kamalanA kezane sUrya jema vikasvara kare tema kAzI dezanA lokone prabodha karatA, samudrane caMdranI jema dazANuM dezane AnaMda ApatA, mUcha pAmelAne sAvadhAna karatA hoya tema cedI dezane saceta(jJAnavALe)karatA, moTA vatsa(baLade)nI jema mAnava dezanI pAse dharmadhurAne vahana karAvatA, devatAonI jema gurjara dezane pAparahita AzayavALa karatA ane vaidyanI jema saurASTradezavAsIne paTu(sAvadhAna) karatA mahAtmA RSabhadeva zatruMjaya parvate AvyA. keTalAka pyamAna zikharothI jANe videze Avele vaitAtha parvata , keTalAka avarNanA zikharethI jANe merunAM zikhara tyAM AvelA heya, ratnanI khANethI jANe hiNAcaLa hoya ane auSadhisamUhathI jANe bIjA sthAnamAM AvI rahele himAddhi hAya te e parvata jaNAto hato, Asakta thatAM vAdaLAMthI jANe teNe va dharyA hoya ane nijharaNunA jaLathI jANe tene skaMdha upara adhovastra laTakatA hoya te te zete hate. divase najIka AvelA sUryathI jANe teNe UMce mugaTa dhAraNa karyo hoya ane rAtre najIka rahelA caMdrathI jANe cadanarasanuM teNe tilaka karyuM hoya evuM jaNAtuM hatuM. gaganane roSa karanArA zikharethI jANe tene aneka mastake hoya ane tADanAM vRkSothI jANe te aneka bhujAdaMDavALa hoya tevo jaNAto hato. tyAM nALIerInA vanamAM tenA pAkavAthI pILI thayelI lebamAM pitAnAM baccAMnA bramathI vAMdarAonAM TeLAM deDAdoDa karatAM hatAM ane AmraphaLane cuMTavAmAM Asakata thaelI saurASTra dezanI strIonA madhura gAyanane mRgalAo UMcA kAna karI sAMbhaLatA hatA. tenI upalI bhUmi UMcI saLIonA miSathI jANe paLI AvyA hoya tevA ketakInAM jINuM vRkSothI chavAI rahI hatI. dareka sthAne zrIkhaMDa vRkSanA rasanI jema pAMDavaNI thayelA siMduvAranAM vRkSethI jANe sarvAge teNe mAMgalika tilakAvaLI karI hoya te te parvata jaNAto hato. tyAM zAkhAomAM rahelA vAMdarAonAM puMchaDAMthI AMbalInAM vRkSa pIpaLA ane vaDanAM vRkSone dekhAva ApatA hatA. pitAnI adUbhuta vizAla latAnI saMpattithI jANe harSa pAmyA hoya tevA niraMtara phaLatA panasa vRkSothI te parvata zete hatA. amAvAsyAnI rAtrinA aMdhakAranI jevA zleSmAtaka vRkSothI jANe aMjanAcalanI cUlikAo tyAM Avela hoya tevuM jaNAtuM hatuM. popaTanI cAMca jevA rAtAM puSpavALAM kesuDAnAM vRkSanI kuMkumanAM tilakevALA moTA hAthInI je te zobhato hate. keI ThekANe drAkSane dArU, keI ThekANe khajurane dArU ane kaI ThekANe tADInA dArUne pAna karatI bhila lokonI strIo te parvata upara pAnagoSTi bAMdhatI hatI. sUryanAM akhalita kiraNarUpI bANathI paNa abhedya evA tAMbulI latAnA maMDapathI jANe teNe kavaca dhAraNa karyuM hoya tevuM jaNAtuM hatuM. tyAM lIlA durvAkuranA svAdathI harSa pAmelAM mRganAM ToLAM moTAM vRkSo nIce besI geLatAM hatAM. jANe jAtivaMta vaiduryamaNi hoya tevA AmraphaLanA svAdamAM jenI cAMca magna thayelI che evA zuka pakSIothI te parvata mane hara lAgato hato. ketakI, caMbelI, azaka, kadaMba ane borasalInAM vRkSomAMthI pavane uDADelA parAgavaDe tenI zilAo ramaya thaI hatI ane pAMthalekee pheDelA nALIeranA jaLathI tenI upalI bhUminA taLIA paMkita thayAM hatAM. bhadrazAla vigere vanamAMhenuM keI eka vana tyAM lAvyA hoya tema vizALatAthI zobhatA aneka vRkSavALA vanathI te parvata suMdara lAgatuM hatuM. mULamAM Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 51 luM. puMDarIka gaNadhara pramukhanI zrI zatruMjaya para saMlekhanA. 27 pacAsa ejana, zikharamAM daza ejana ane UMcAImAM ATha pejana evA te zatruMjaya giri upara bhagavAna RSabhadevajI ArUDha thayA. tyAM devatAoe tatkALa banAvelA samavasaraNamAM sarvahitakArI prabhu beThA ane dezanA ApavA lAgyA. gaMbhIra girAthI dezanA ApatA prabhunI pAchaLa jANe te giri pitAnI guphAmAMthI thaelA pratizathI bela hoya evuM jaNAtuM hatuM, jemAsAnI Akhare mera jema vRSTithI virAma pAme tema prathama pIrasI pUrI thayA pachI prabhu dezanAthI virAma pAmyA ane tyAMthI UThIne madhya gaDhanA maMDapamAM rahelA devanirmita devaca76 upara jaIne . beThA. pachI maMDaLika rAjAnI pAse jema yuvarAja bese, tema sarva gaNadharemAM mukhya zrIpuMDarIka gaNadhara svAmInA mULa siMhAsananI nIcenA pAdapITha upara beThA ane pUrvavat sarva sabhA beThI eTale bhagavAnanI pramANe teo dharmadezanA ApavA lAgyA. prAtaHkALe jema pavana jhAkaLarUpa amRtanuM siMcana kare, tema bIjI pIrasI pUrI thatAM sudhI e mahAtmA gaNadhare dezanA ApI. prANIonA upakArane mATe evI rIte dharmadezanA ApatA prabhu aSTApada parvata upara rahyA hatA tema keTaleka kALa tyAM ja rahyA, ekadA bIje vihAra karavAnI IcchAthI jagagurue gaNudharamAM puMDarIka samAna puMDarIka gaNadharane AjJA karI he mahAmuni! ame ahIMthI bIje vihAra karazuM ane tame keTa muni sAthe ahIM ja he. A kSetranA prabhAvathI parivAra sahita tamane ceDA kALamAM kevaLajJAna utpanna thaze ane zailezI dhyAnane karatA tame parivAra sahita A ja parvata upara mokSa prApta karaze.' prabhunI e AjJA aMgIkAra karIne praNAma karI puMDarIka gaNadhara koTi muni sAthe tyAM ja rahyA. jema uDhela samudra kinArAnA khADAomAM ratnasamUhane mUkI cAlyo jAya, tema teone tyAM mUkI mahAtmA prabhue parivAra sahita bIje vihAra karyo. udayAcala parvata upara nakSatronI sAthe caMdra rahe tema bIjA munionI sAthe puMDarIka gaNadhara e parvata upara rahyA. pachI parama savegavALA teo prabhunA jevI madhura vANuthI bIjA zramaNa pratye A pramANe kahevA lAgyA. he munio ! jayanI IcchAvALAone sImADAnI bhUmine sAdhanAra killAnI jema mokSanI IcchAvALAone A parvata kSetranA prabhAvathI siddhine ApanAra che; te have ApaNe muktinA bIjA sAdhanarUpa saMlekhanA karavI joIe. te saMlekhanA dravyathI ane bhAvathI ema be prakAranI che. sAdhuoe sarva prakAranA unmAda ane mahAroganA nidAnanuM zeSaNa karavuM te dravyasaMlekhanA kahevAya che ane rAga, dveSa, meha tathA sarva kaSAyarUpa svAbhAvika zatruone viccheda kare te bhAvasaMlekhana kahevAya che. e pramANe kahIne paMDarIka gaNadhare Ti zramaNonI sAthe prathama sarva prakAranA sUkSama ane bAdara aticAranI AlocanA karI ane pachI ati zuddhine mATe pharIthI mahAvratanuM AropaNa karyuM; kAraNa ke vastrane be traNa vakhata dhovuM te jema vizeSa nirmaLatA nuM kAraNa che, tema aticArathI vizeSa rIte zuddha thavuM te vizeSa nirmaLatAnuM kANuM che. pachI "sarva jI mane kSamA kare, huM sarvanA aparAdha khamuM chuM, mAre sarva prANIonI sAthe mitrI che, keInI sAthe mAre vaira nathI. evI rIte kahIne AgAra rahita ane duSkara evuM vicarima anazana vrata temaNe sarva zramanI sAthe grahaNa karyuM. kSapakazreNImAM Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 paramAtmAnuM anazana. saga 6 - ArUDha thayelA ne parAkramI puMDarIka gaNadharanA sarva ghAtikarmo jINuM deraDAnI jema cAtaraphathI kSaya thaI gayAM. bIjA sarva sAdhuonAM ghAtirma paNa tatkALa kSaya thaI gayAM; kAraNa ke tapa savane sAdhAraNa che. eka mAsanI saMkhanAne aMte caitra mAsanI pUrNimAne divase prathama puMDarIka gaNadharane ane pachI bIjA sarva sAdhuone kevaLajJAna thayuM. zukaladhyAnane ceAthe pAye sthita thayelA te agIo bAkI rahelA adyAtikamane kSaya karI ekSapadane pAmyA. te vakhate devatAoe svargamAMthI AvIne marudevInI jema bhakitathI temanA mekSagamanane utsava karyo. bhagavAna RSabhasvAmI jema prathama tIrthaMkara thayA tema e parvata paNa tyArathI prathama tIrtharUpa thaye. eka sAdhu siddha thAya te sthAna paNa pavitra tIrtha kahevAya che, te jyAM saMkhyAbaMdha maharSio siddha thayA hoya tenI pavitratAnI utkRSTatA vize zuM kahevuM ? e zatruMjayagiri upara bharata rAjAe meruparvatanI cUlikAnI spardhA karanAruM ratnazilAmaya eka caitya karAvyuM ane aMta:karaNanI madhyamAM cetananI jema tenI madhye puMDarIkajInI pratimA sahita bhagavaMta RSabhasvAmInI pratimA sthApana karI. bhagavAna RSabhadevajI judA judA dezamAM vihAra karIne, cakSudAnathI aMdhanI jema bhavI prANIo para dhibIja(samakita)nA dAnathI anugraha karatA hatA, kevaLajJAna thayuM tyArathI mAMDIne prabhune parivAramAM corAzI hajAra sAdhue, traNa lAkha sAvIo, traNa lAkha ne pasAsa hajAra zrAvake, pAMca lAkha ne cApana hajAra zrAvikAo, cAra hajAra sAta ne pacAsa caudapUvI, nava hajAra avadhijJAnI, vIza hajAra kevaLajJAnI ane chaze vakriyalambivALA, bAra hajArane sADA cha manaH5vajJAnI, teTalA ja vAdIo ane AvIza hajAra anuttara vimAnavAsI mahAtmAo thayA. vyavahAramAM jema prajAnuM sthApana karyuM hatuM tema Adi tIrtha kare dharmamArgamAM e pramANe caturvidha saMghane sthApana karyo. dIkSA samayathI lakSa pUrva gayA te samaye pitAne mokSakALa najIka jANI e mahAtmA prabhu aSTApada tarapha padhAryA. te parvatanI najIka AvelA prabhu parivAra sahita mokSarUpI mahelanA pagathIA jevA te parvata upara caDayA. tyAM daza hajAra munionI sAthe bhagavaMte caturdaza tapa (cha upavAsa) karIne pAdapapagamana anazana karyuM.' vizvapati prabhune AvI rIte rahelA jANIne parvatapAlakae te vRttAMta tarata ja bharata rAjAne nivedana karyo. prabhue catuvidha AhAranuM pratyAkhyAna karyAnuM sAMbhaLIne jANe aMtaHkaraNamAM zalya peThuM hoya tema bharatarAjA zekathI pIDita thayA ane vRkSa jema jaLabiMdune mUke tema ghaNA zokarUpI agnithI pIDita thayelA teo azujaLa cheDavA lAgyA. pachI dura duHkhathI pIDita thayelA teo aMtaHpura parivAra sahita pAdacArIpaNe aSTApada tarapha cAlyA. raste kaThera kAMkarAne paNa teNe gaNyA nahIM; kAraNa ke harSanI jema zokathI paNa vedanA jaNAtI nathI. kAMkarAthI dabAyelA temanA caraNamAMthI rudhiranI dhArA vahevA lAgI, tethI jANe aLatAnA cihnavALI hoya tevI tenA caraNanAM pagalAMnI paddhati paDatI gaI. parvata upara caDavAmAM eka kSaNavAra paNa gatimAM vina na thAo ema dhArI teo sAmA AvelA lekene paNa gaNatA nahotA. tenA mAthA upara channa hatuM, te paNa te ghaNA tapta thaIne cAlatA hatA, kAraNa ke manane tA5 amRtavRSTithI paNa zAMta thatA nathI. Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 huM paramAtmAne vaMdanAthe bharatarAyanuM aSTApade Agamana. 205 zokamAM grasta thayelA cakrI hAthane Teko ApanArA sevakane paNa mArgamAM ADAM AvelAM vRkSanI zAkhAnA prAMta bhAganI jema dUra karatA hatA. saritAnA vistAramAM cAlatuM nAva jema tIranAM vRkSane pAchaLa kare tema AgaLa cAlatA chaDIdArane teo vegathI pAchaLa karatA hatA. cittanA veganI jema cAlavAmAM usuka evA teo pagale pagale khalanA pAmatI cAmaradhAriNInI rADa paNa jotA na hatA. vegapUrvaka cAlavAthI uchaLI uchaLIne chAtI upara athaDAvAne lIdhe truTI gayelA motInA hArane paNa teo jANatA hatA. prabhunA dhyAnamAM temanuM mana hovAthI teo pAse rahelA giripALane pharIpharIne prabhunI vArtA pUchavA mATe chaDIdAradhArA bolAvatA hatA. dhyAnamAM rahelA gInI jema te rAjA bIjuM kAMI jetA nahetA ane keInuM vacana sAMbhaLatA nahotA. phakta prabhunuM ja dhyAna karatA hatA. vegavaDe mArgane jANe TUMke-nAne karyo hoya tema pavananI jema kSaNavAramAM teo aSTApada najIka AvI pahoMcyA. sAdhAraNa mANasanI jema pAdacArI chatAM parizramane na jANanAro caDhI aSTApada upara caDyA. zeka temaja harSathI Akula thayelA temaNe paryakAsane beThelA jagatpatine joyA. prabhune pradakSiNA daI, vaMdana karI, dehanI chAyAnI jema paDakhe besI cakavarI upAsanA karavA lAgyA. prabhune A prabhAva vartatAM chatAM Idro ApaNI upara kema besI rahyA che? ema jANIne hoya tema te samaye IdranAM Asano calAyamAna thayAM. avadhijJAne AsanakaMpanuM kAraNa jANI cAsaDe I che te vakhate prabhunI pAse AvyA. jagatpatine pradakSiNA karI, viSAda pAmI jANe ALakhI lIdhA hoya tema bhagavaMtanI pAse teo beThA. ! A avasarpiNInA trIjA ArAnA nevAzI pakSa bAkI rahyA hatA tyAre mAgha mAsanI kRSNa trayodazInA pUrvAnha, abhici nakSatramAM caMdrane vega Avyo hato te samaye paryakAsane beThelA te mahAtmA prabhue bAra kAyavegamAM rahI bAdara managa ane bAdara vacanagane rUMdhI dIdhA. pachI sUkSama kAyayegane Azraya karI bAdara kAyathega, sUma mana ga tathA sUkSama vacanagane rUMdhyA. chevaTe sUkSama kAyayogane paNa asta karIne sUmakriya nAmanA zukaladhyAnanA trIjA pAyAnA aMta pratye prApta thayA. te pachI ucchinnakriya nAmane zakaladhyAnano cethA pAye, jene pAMca hastAkSaranA uccAra jeTalo ja mAtra kALa che tene Azraya karyo. pachI kevaLajJAnI, kevaLadarzanI, sarva dukhathI rahita, aSTakama kSINa karI sarva arthane niSita (siddha) karanAra, anaMta vIye, anaMta sukha ane anaMta RddhivaMta-prabhu baMdhanA abhAvathI eraMDaphaLanAM bIjanI jema UrdhvagativALA thaIne svabhAvathI sarala evA mArga vaDe lokone prApta thayA. daza hajAra zramaNane paNa anazanavrata laI kSapakazreNImAM ArUDha thatAM kevaLajJAna utpanna thayuM ane mana, vacana, kAyAnA yugane sarva prakAre rUMdhI teo paNa svAmInI jema tatkALa paramapadane pAmyA. prabhunA nirvANa kalyANaka samaye sukhanA lezane paNa nahIM jenArA nArakIone paNa dukhAgni kSaNavAra zAMta thayo. te samaye mahAzokathI AkrAMta thayelA cakravattI vAthI parvatanI jema tatkALa mUcchita thaI pRthvI upara paDyA. bhagavaMtanA virahanuM moTuM duHkha AvI paDayuM, paraMtu te samaye dukha zithila thavAmAM kAraNarUpa rUdanane kaI jANatuM Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 bharata cakravatIne zeka. . saga da ho. nahotuM; tethI cakrIne e jaNAvavA mATe tathA tenA hadayano khulAso thavA mATe I cakInI pAse besI mATe pikAra karI rUdana karyuM. IdranI pachavADe sarva devatAoe paNa rudana karyuM, kAraNa ke tulya dukhavALA prANIonI sarakhI ja ceSTA thAya che. e sarvanuM rudana sAMbhaLI, saMjJA pAmI cakrIe paNa jANe brahmAMDane pheDI nAMkhatA hoya tevA ucca svare AkraMda karyuM. meTA pravAhanA vegathI jema pALa baMdha buTI jAya, tema evA rudanathI mahArAjAnI moTI zekagraMthI paNa bUTI gaI. te samaye deva, asura ane manuSyonA rudanathI jANe traNa lokamAM karuNarasa eka chatravALA (rAjA) thayela hoya tema jaNAvA lAgyuM. tyArathI mAMDIne jagatamAM prANIone zokasaMbhava samaye zekazalyane vizalya karanAra rudanane pracAra pravaryo. bharatarAjA svAbhAvika dhayane paNa choDI daI, duHkhita thaI. tiyAne paNa revarAvatA A pramANe vilApa karavA lAgyA...he tAta! he jagatabaMdhu ! he kRpAsAgara ! amane ane A saMsAra araNyamAM kema chaDI gho cho ? dIpaka sivAya jema aMdhakAramAM rahI na zakAya tema kevaLajJAnathI sarvatra prakAza karanArA tamArA sivAya ame A saMsAramAM kema rahI zakIzu ? he paramezvara ! chadmastha prANInI jema tame mauna kema aMgIkAra karyuM che ? maunano tyAga karIne dezanA dyo. have dezanA ApI manuSya para zuM anugraha nahIM kare ? he bhagavAna ! tame kAcamAM jAo che tethI belatA nathI, paNa mane duHkhI jANIne A mArA baMdhuo paNa mane kema lAvatA nathI ? paNa aho ! meM jANyuM ke teo te svAmInA ja anugAmI che te svAmI na le tyAre teo paNa kema bole ? aho ! ApaNA kuLamAM mArA sivAya bIjo koI Apane anugAmI nathI tha e nathI. traNa jagatanuM rakSaNa karanArA Apa, bAhubali vigere mArA nAnA bhAIo, brAhI ane suMdarI bahene, puMDarIkAdika mArA putro, zreyAMsa vigere pautro-e. sarva karmarUpI zatrune haNI lekAgramAM gayA, te chatAM huM adyApi jIvitane priya mAnato jIvuM chuM.'. AvA zokathI nirveda pAmelA cakrIne, jANe maravAne IcchatA hoya tevA joIne Ide bAdha ApavAno AraMbha karyo-"he mahAsatva bharata ! ApaNA A svAmI pAse saMsArasamudra tarI gayA che ane bIjAone temaNe tAryA che. kinArAvaDe mahAnadInI jema emaNe pravartAvelA zAsanavaDe saMsArI prANIo saMsArasamudra taraze. e prabhu pite kRtakRtya thayelA che ane bIjA lokone kRtArtha karavAne lakSe pUrva paryata dIkSAvasthAmAM rahelA che. he rAjA ! sarva lokano anugraha karIne mekSasthAnamAM gayelA e jagatpatino zAmATe tame zeka kare che? jeo mRtyu pAmIne mahAduHkhanA gRharUpa cArAzI lakSa nimAM aneka vakhata saMcare che temane zeka karavo ghaTe, paNa mRtyu pAmI mAkSasthAnamAM janArane che, te che. mATe huM rAjA ! sAdhAraNa mANasanI jema prabhuno zoka karatAM kema lajA pAmatA nathI ? zoka karanArA tamane ane zocanIya prabhune baMnene mATe zeka ucita nathI. je eka vakhata paNa prabhunI dharmadezanA sAMbhaLe che te zoka ane harSathI chatAte nathI, to tame bahuvAra dezanA sAMbhaLyA chatAM kema chatAo che ? moTA samudrane jema kSobha, meruparvatane kaMpa, pRthvIne udvartAna, vajIne kaMThatva, amRtane virasatA ane caMdrane jema uSNatA-e asaMbhavita che tema tamAre rudana karavuM te paNa asaMbhavita che. huM dharAdhipati ! tame dhIrA thAo ane tamArA AtmAne jANe, kemake tame traNa jagatanA Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 207 parva 1 luM. karela zaka-nivAraNa, prabhu ane eka dhIra evA bhagavaMtanA putra che. evI rIte gotranA vRddha jananI jema iMdri prabodha karelA bharatarAjAe jaLa jema zItaLatAne dhAraNa kare tema pitAnuM svAbhAvika vairya dhAraNa karyuM. pachI IMdra tatkALa prabhunA aMganA saMskArane mATe upakara lAvavAne Abhigika devatAne AjJA karI, eTale teo naMdana vanamAMthI gozISa caMdananA kAzmo laI AvyA. dranA AdezathI devatAoe gazIrSa caMdananA kAThathI pUrva dizAmAM prabhunA dehane mATe eka geLAkAra cItA racI; IvAku kuLamAM janmelA maharSione mATe dakSiNa dizAmAM bIjI vikeNukAra cItA racI; ane bIjA sAdhuone mATe pazcima dizAmAM trIjI cerasa citA racI. pachI jANe puSparAvarta megha hoya tevA devatAonI pAse Iphe satvara kSIrasamudranuM jaLa maMgAvyuM. te jaLavaDe bhagavaMtanA zarIrane snAna karAvyuM ane tenI upara gazIrSa caMdananA rasathI vilepana karyuM. pachI haMsa lakSaNavALA (ta) devadvaSya vastrathI paramezvaranA zarIrane AcchAdana karyuM ane divya mANekanA AbhUSaNathI devAgraNe I tene cotaraphathI vibhUSita karyuM. bIjA devatAoe muninAM zarIranI iMdranI jema bhaktithI snAnAdika sarva kriyA karI. pachI devatAo jANe judA judA lAvyA hoya tevA traNa jagatanA sArasAra ratnathI sahastra puruSee vahana karavA yogya traNa zibikAo taiyAra karI. iMdre prabhunA caraNane praNAma karI, svAmInA zarIrane mastake upADI zibikAmAM ArUDha karyuM, bIjA dee mekSamAganA atithi evA IphavAku vaMzanA munionAM zarIrane mastaka upara upADI bIjI zibikAmAM ane bIjA sarva sAdhuonAM zarIrane trIjI zibikAmAM sthApana karyA. prabhunA zarIravALI zibikAne iMdra pote vahana karI ane bIjA munionI zibikAone devatAoe upADI. te vakhate apsarAo eka tarapha tAlabaMdha rAsaDA letI hatI ane eka taraphathI madhura svarathI gAyana karatI hatI. zibikAnI AgaLa devatAo dhUpIA laIne cAlatA hatA. dhUpIAnA dhUmADAnA miSathI jANe teo zekathI athupAta karatA hoya tevA jaNAtA hatA. keI devatAo zibikA upara pupa nAMkhatA hatA; keI zeSA tarIke te puSpane grahaNa karatA hatA ke AgaLa devadUSya vastronA toraNa karatA hatA; keI cakSakaddamathI AgaLa chaMTakAva karatA hatA; kaI gaphaNathI phekelA pASANunI jema zibikA AgaLa ALoTatA hatA ane kaI jANe moha cUNa (mAjama)thI haNyA hoya tema pAchaLa doDatA hatA. keI "he nAtha ! he nAtha !' evA zabdo karatA hatA keI "are ame maMdabhAgI mAryA gayA !ema bolI potAnA mAnI niMdA karatA hatA. kAI kahe nAtha ! amane zikSA Ape' ema yAcanA karatA hatA; keI have amAro dharmasaMzaya keNa ze ?' ema bolatA hatA; ame aMdhanI jema have kayAM jaIzuM ?' ema belI kaI pazcAtApa karatA hatA ane kaI "amane pRthvI mArga Ape ema IcchatA hatA. e pramANe vartana karatA ane vAjiMtro vagADatA devatAo tathA IMdra te zibikAne citA pAse lAvyA. tyAM kRtajJa iMdra putranI jema prabhunA dehane dhIme dhIme pUrva dizAnI citAmAM mUke; bIjA devatAoe sahadaranI jema IkvAku kuLanA munionAM zarIrane dakSiNa dizAnI citAmAM sthApana karyA ane ucitane jANanArA anya devoe bIja Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirvANa-mahesava. maga 6 hI. sAdhuonAM zarIrane pazcima dizAnI citAmAM sthApana karyo, pachI iMdranI AjJAthI agnikumAra devatAoe te citAmAM agni prakaTa karyo ane vAyukumAra e vAyu vikaLe, eTale catarapha agni pragaTe thaIne baLavA lAgyo. devatAo citAmAM puSkaLa kare ame ghaDA bharI bharIne ghI tathA madha nAMkhavA lAgyA. jyAre asthi sivAya bAkInI sarva dhAtuo dagdha thaI gaI tyAre meghakumAra devatAoe kSIrasamudranA jaLathI ciMtAgnine zAMta karyo. pachI potAnA vimAnamAM pratimAnI jema pUjA karavAne mATe saudharmendra prabhunI upalI jamaNI DADhA grahaNa karI; IzAnaMdra prabhunI upalI DAbI DADhA grahaNa karI, camareMdra nIcalI jamaNuM DADhA grahaNuM karI, bali nIcenI DAbI DADhA grahaNa karI, bIjA idroe prabhunA bAkInA dAMta grahaNa karyA ane devatAoe bIjA asthi grahaNa karyA. te vakhate je zrAvaka agni mAgatA hatA temane devatAoe traNa kuMDanA agni ApyA, te agni lenArA agnihotra brAhmaNe thayA. teo pitAne ghare jaI prabhunA citAgnine nitya pUjavA lAgyA. ane dhanapati jema nita pradezamAM rAkhI lakSadIpanuM rakSaNa kare, tema teo tenuM rakSaNa karavA lAgyA. IvAku vaMzanA munione citAgni zAMta thaI jate to tene svAmInA citAgnithI jAgRta karatA hatA ane bIjA munionA zAMta thayelA citAgnine IvAku kuLanA munionA citAgnithI pragaTa karatA hatA, paraMtu bIjA sAdhuonA citAgninuM bIjA citAgni sAthe teo saMkramaNa karatA nahotA. te vidhi adyApi brAhmaNemAM pravarte che. keTalAeko prabhunA citAgninI bhasma laIne bhaktithI te bhasmane vaMdana karatA hatA ane zarIre coLatA hatA, tyArathI bhasmabhUSaNadhArI tApase thayA. pachI jANe aSTApadagirinA navAM traNa zikhare hoya tevA te citAsthAne devatAoe ratnanA traNa stUpa (derIo) karyA. tyAMthI teoe naMdIzvararUpe jaI zAzvata pratimA samIpe aSTAblikA utsava karyo ane pachI Idra sahita sarva devatAo potapotAne sthAne gayA. tyAM te Idro potapotAnA vimAnamAM sudharmA sabhAnI aMdara mANuvaka sthaMbha upara vajAmaya gALa DAbalAmAM prabhunI DADhAne AropaNa karIne pratidivasa tenI pUjA karavA lAgyA. tenA prabhAvathI temane hamezAM vijayamaMgaLa thavA lAgyuM. bharatarAjAe prabhunA saMskAra samIpanI bhUmi upara traNa gAu UMce ane jANe mekSa maMdiranI vedikA hoya te siMhaniSadyA nAme prAsAda ratnamaya pASANuthI vAddhakiratna pAse karAvyuM. tenI tarapha prabhunA samavasaraNanI jema phaTika ratnanA cAra ramaNIka dvAra karAvyAM, ane te dareka dvAranI baMne tarapha zivalamInA bhaMDAranI jevA ratnamaya caMdananA seLa kaLaze racAvyA. dareka dvAre jANe sAkSAt puNyavallI hoya tevA saLa seLa ratnamaya taraNe racAvyAM, prazasti lipinA jevI aSTa mAMgaLikanI soLa seLa paMkitao racI ane jANe cAra diphapALanI sabhA tyAM lAvyA hoya tevA vizALa mukhamaMDapa karAvyA. te cAra mukhamaMDapanI AgaLa cAlatAM zrIvallImaMDapanI aMdara cAra prekSAsadana maMDapa karAvyA. te prekSAmaMDapanI vacamAM sUryabiMbane upahAsya karanArAM vamaya akSavATa rasyA ane dareka akSavATanI madhyamAM kamalamAM karNikAnI jema eka eka manahara siMhAsana racyuM. prekSAmaMDapanI AgaLa ekeka maNipIThikA racI, tenI upara ratnanA manahara caityastupa ramyA ane te dareka cityatUpamAM AkAzane prakAza karanArI dareka dizAmAM moTI maNipIThikA Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1luM.. siMhaniSA prAsAdanA jinabiMbanuM varNana 200 racI. te maNipIThikAnI upara caityastUpanI sanmukha pAMcaze dhanuSanA pramANuvALI patnanimita aMgavALI, rASabhAnana, vimAna, caMdranana, vAriNu e nAmanI cAra, paryakAsane beThelI, manahara, netrarUpI poyaNune caMdrikA samAna, naMdIzvara mahAdvIpanA caityanI aMdara che. tevI, zAzvata jinapratimAo racAvIne sthApanA karI. te dareka caityastUpanI AgaLa amUlya mANikayamaya vizALa evI suMdara pIThikAo racI. te dareka pIThikA upara eka eka cetyakSa racyuM. dareka tyavRkSanI pAse bIjI ekeka maNipIThikA racI ane tenI upara ekeka Idradhvaja racyo. jANe dareka dizAe dhame pitAnA jayasthaMbha AropyA hoya tevA te Indradhvaja jaNAtA hatA. dareka IdravajanI AgaLa traNa pagathI ane toraNavALI naMdA nAme puSkariNI (vAvaDI) racI. svaccha, zItaLa jaLathI bharelI ane vicitra kamaLAthI zebhatI te puSkariNIe dadhimukha parvatanA AdhArabhUta puSkariNI jevI manahara lAgatI hatI. te siMhaniSadyA nAmanA mahAcaityanA madhyabhAgamAM moTI maNipIThikA banAvI ane samavasaraNanI jema tenA madhyabhAgamAM vicitra ratnamaya eka devacchedaka race. tenI upara vividha varNanA ane caMdara banAvyuM. te akALe paNa saMdhyA samayanA vAdaLAMnI zobhA utpanna karate hato. te caMdaravAnI aMdara ane paDakhe vajamaya aMkuza racyA hatA, tathApi caMdaravAnI zobhA te niraMkuza thaI rahI hatI. te aMkuzamAM kuMbhanI jevA goLa ane AmaLAnAM phaLa jevAM sthaLa muktAphaLathI racelA amRtanI dhArA jevA hAra laTakatA hatA. te hAranA prAMtabhAgamAM nirmaLa maNimAlikA racI, te jANe traNa jagatamAMhe rahelI maNionI khANamAMthI vAnakI lAvyA hoya tevI jaNAtI hatI. maNimAlikAnA prAMtabhAgamAM rahelI nirmaLa vajamAlikA, sakhIonI jema potAnI kAMtirUpa bhujAthI paraspara AliMgana karatI hoya tevI jaNAtI hatI. te caityanI bhIMtemAM vicitra maNimaya gavAkSa (gekhalA) racyA hatA, tenA prabhApaTalathI jANe temAMthI javanikA (paDadA) utpanna thayela hoya tevA jaNAtA hatA, temAM baLatA agaru dhUpanA dhUmADA te parvata upara navI utpanna thayelI nIlacUlikAnA jamane ApatA hatA. have pUrvokta madhya devacchedanI upara zailezI dhyAnamAM vartAtI hoya tevI, dareka prabhunA piotapotAnA dehanA mAna jevaDI, pitapotAnA dehanA varNane dhAraNa karanArI, jANe dareka prabha pite ja birAjelA hoya tevI-SabhasvAmI vigere covIza aha tenI nirmaLa ratnamaya pratimAo racIne sthApanA karI. temAM saLa pratimA suvarNanI, be rAjavata ratnanI (zyAma), be sphaTika ratnanI (ujajavaLa), be paiDaya maNinI (nIla) ane be zeNuM mazinI (2ta) hatI. te sarva pratimAonA hitAkSa maNinA (rakta) AbhAsavALA aMkaratnamaya (ta) na hatA ane nAbhi, kezanA mULa, jihA, tALu, zrIvatsa, stanabhAga tathA hAthapaganAM taLiyAM-e suvarNanAM (rakta) hatAM; pAMpaNe, AMkhanI kIkIo, rUMvATA, bhamara ane mastakanA keza rASTaratnamaya (zyAma) hatA; ejha pravALAmaya (rakta) hatA, dAMta sphaTika ratnamaya (ta) hatA; mastakane bhAga vAmaya hato ane nAsikA aMdarathI rohItAkSa maNinA pratiseka (AbhAsa) vALI-suvarNanI hatI. pratimAnI daSTio lehitAkSa maNinA prAMta bhAgavALI ane aMkamaNithI banAvelI hatI. evI rIte aneka prakAranA maNithI banAvelI te pratimAo atyaMta zobhatI hatI. A - 27 Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siMhaniSadyA prAsAdanuM varNana. saga 6 che. te dareka pratimAnI pachavADe eka eka yathAyogya mAnavALI chatradhAranI ratnamayI pratimA banAvI hatI ane te chatradhAra pratimAo karaMTaka puSpanI mALAe yukta motI tathA pravALAvaDe guMthelA ane sphaTika maNinAM daMDavALA zveta chatra dharI rAkhyAM hatAM. dareka pratimAnI be bAjue ratnanI cAmara dharanArI be pratimAo ane AgaLa nAga, yakSa, bhUta ane kuMDadhAranI be be pratimAo hatI. aMjali jeDIne rahelI ane sarva aMge ujajvaLa evI te nAgAdika devenI ratnamaya pratimAo jANe tyAM teo pratyakSa beThA hoya tevI zebhatI hatI. devajIMdA upara ujajavaLa ratnanI covIza ghaMTAo, saMkSipta karelA sUryabiMba jevA mANikayanA darpaNe, tenI pAse egya sthAne mUkela suvarNanI dIvIo ratnanA karaMDiA, nadInI bhamarInI jevI goLAkAra puSpagaMgerIo, uttama aMgaluMchanA, AbhUSaNanA DAbalA, senAnA dhUpiA tathA Aratio, 2nA maMgaLadIvA, ratnanI jhArIo, manahara ratnamaya thALe, suvarNanAM pAtro, ratnanA caMdanakaLaze, ratnanAM siMhAsane, ratnamaya aSTa maMgalika, suvarNanA telanA DAbalA, dhUpa rAkhavA mATe suvarNanAM pAtro, suvarNanAM kamalahastaka-e sarva vIze ahaMtanI pratimA pAse eka eka ema cAvIza vaza rAkhyA hatA. evI rIte nAnA prakAranA ratnanuM ane lakSyamAM ati suMdara evuM te caitya bharatacInI AjJA thatAM tatkALa sarva prakAranI kaLAne jANanArA vaddhakirane vidhi pramANe banAvI ApyuM. jANe mUrtimAna dharma hoya tevA caMdrakAMtamaNinA gaDhathI, tathA citramAM AlekhelA IhAmRga (nhAra), vRSabha, magara, taraMga, nara, kinnara, pakSI, bALaka, rUrUmRga, aSTApada, amarImRga, hAthI, vanalatA ane kamaLathI jANe ghaNuM vRkSavALuM udyAna hoya tevuM vicitra ane adbhuta racanAvALuM te caitya zobhatuM hatuM. tenI AsapAsa ratnanA staMbha gaThavelA hatA. jANe AkAzagaMgAnI Umio hoya tevI patAkAothI te manahara lAgatuM hatuM. UMcA karelA suvarNanA dhvajadaMDathI te unnata jaNAtuM hatuM ane niraMtara prasaratA-dhvajAnI ghugharIonA avAjathI vidyAdharanI strIonA kaTImekhalAnA dhvanine anusaratuM hatuM. tenA upara vizALa kAMtivALA pagharAgamaNinA IDAthI, jANe mANikya jaDelI mudrikAvALuM hoya tevuM te zobhatuM hatuM. keI ThekANe jANe pallavita hoya, keI ThekANe jANe bakhtaravALuM hAya, keI ThekANe jANe romAMcita thayuM hoya ane keI ThekANe jANe kiraNathI lisa hoya tevuM te jaNAtuM hatuM. gecaMdananA rasamaya tilakethI tene lAMchita kareluM hatuM. tenA caNataranA sAMdhe sAMdhA evA meLavyA hatA ke jANe te eka pASANuMthI banAveluM hoya tevuM jaNAtuM hatuM. te cetyanA nitaMbabhAga upara vicitra ceSTAthI manahara lAgatI mANekanI pUtaLIo goThavelI hatI, tethI apsarAothI adhiSita meruparvatanI jevuM te zobhatuM hatuM. tenA dvAranI baMne tarapha caMdanarasathI lIMpelA be kuMbhe mUkelA hatA, tethI dvArasthaLamAM niSpanna thayelA be puMDarIka kamaLathI te aMkti hoya evuM lAgatuM hatuM. pUpita karIne trIchI bAMdhelI laTakatI mALAothI te ramaNika lAgatuM hatuM, pAMca varNanAM puSpathI tenA taLiyA upara suMdara pagara bharyA hatA; yamunA nadIthI jema kaliMda parvata plAvita rahe tema kapUra, agara ane kastUrIthI banAvelA bhUpanA dhUmADAthI haMmezAM te vyAsa rehatuM hatuM. AgaLa, be bAjue ane pachavADe suMdara caityavRkSa tathA mANijyanI pIThikAe Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM. bharatacakrIe karela sarva tIrthakaronI stuti. 211 racelI hatI, tethI jANe teNe AbhUSaNa dharyA hoya tevuM jaNAtuM hatuM, ane aSTApada parvatanA zikhara upara jANe mastakanA mugaTanuM mANikayabhUSaNa heya tathA naMdIzvaradinAM cenI jANe spardhA karatuM hoya tevuM ati pavitrapaNe te zobhatuM hatuM. - te caityamAM bharatarAjAe potAnA navANuM bhAIonI divya ratnamaya pratimA besArI, ane prabhunI sevA karatI evI eka pitAnI pratimA paNa tyAM sthApita karI. bhakitamAM atRptinuM e paNa eka cinha che. caityanI bahAra bhagavAnane eka stUpa (pagalAnI derI) karAvyo ane tenI pAse pitAnA navANuM bhAIonA paNa stupa karAvyA. tyAM AvanArA puruSa gamanAgamanavaDe enI AzAtanA na kare evuM dhArIne leDhAnA yaMtramaya ArakSaka puruSa te ThekANe UbhA rAkhyA. e yaMtramaya loDhAnA puruSothI jANe maryAlakanI bahAra te sthAna rahyuM hoya ema manuSyane agamya thaI paDayuM. pachI cakravatIe daMDara-vaDe te parvatanA dAMtA pADI nAkhyA; tethI sarala ane UMcA staMbhanI peThe e parvata lokone na caDI zakAya teve thaI gayo. pachI mahArAjAe e parvatanI pharatA mekhalA jevA ane manuSyathI ullaMghana thaI zake nahIM evA eka eka janane aMtare ATha pagathI banAvyAM. tyArathI e parvatanuM nAma aSTApada paDayuM ane lokemAM te parvata harAtri, kailAsa ane sphaTikAdri evA nAmathI paNa oLakhAvA lAgyo. evI rIte caitya nirmANa karI, temAM pratiSThA karI, caMdra jema vAdaLAmAM praveza kare tema veta vastra dhAraNa karI cakravatIe temAM praveza karyo. parivAra sahita pradakSiNA daI mahArAjAe te pratimAone sugaMdhI jaLathI snAna karAvyuM. pachI devadUSya vastrathI mArjana karyuMeTale te pratimAo ratnanA AdarzanI peThe adhika ujavala thaI. pachI caMdrikAnA samUha jevA nirmaLa, gADha ane sugaMdhI gorucaMdananA rasathI vilepana karyuM tathA vicitra ratanenA AbhUSaNa, uddAma divyamALAo ane devadUSya vastrothI arcana karyuM. ghaMTA vagADatA mahArAjAe temanI pAse dhUpa karyo, jenA dhUmADAnI zreNIothI e caityane aMtabhaMga jANe nIlavallIthI aMkita hoya te jaNAvA lAgyA. tyAra pachI jANe saMsArarUpI zItathI bhaya pAmelAne mATe javalata agnikuMDa hoya tevI kapUranI AratI utArI. evI rIte pUjana karI, rASabhasvAmIne namaskAra karI, zeka ane bhayathI AkAMta thaI cakavIe A pramANe stuti karI-"he jagasukhAkara ! he trijagatpati ! pAMca kalyANakathI nArakIone paNa sukha ApanAra evA Apane huM namaskAra karuM chuM. he svAmina ! sUryanI peThe vizvanuM hita karanArA tame hamezAM vihAra karIne A carAcara jagata upara anugraha karyo che. Arya ane anArya-e baMne uparanI prItithI tame cirakALa vihAra karatA, tethI pavananI ane tamArI gati paropakArane mATe ja che. he prabhu A lokamAM manuSyano upakAra karavAne mATe tame cirakALa vihAra karyo hato paNa muktimAM tame kene upakAra karavAne mATe gayA ? tame adhiSita kareluM kAgra (mekSa) Aja kharekhara lekAgra thayuM che ane tame cheDI dIdhela A matyaloka kharekhara matya leka (mRtyu pAmavA yogya) thaye che. he nAtha ! jeo vizvane anugraha karanArI tamArI dezanAne saMbhAre che te bhavya prANIone haju paNa tame sAkSAta ja che. jemAM tamAruM rUpastha evuM dhyAna kare Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212 bhastarAye karela sarva tIrthakaronI stuti. saga 6 che. che evA mahAtmAone paNa tame pratyakSa ja che. he paramezvara !jevI rIte mamatA rahita evA tame A sarva saMsArano tyAga karyo tevI rIte have kadApi mArA manane tyAga karaze nahIM." evI rIte AdIzvara bhagavaMtanI stuti karyA pachI bIjA pratyeka jidrone namaskAra karI pratyeka tIrthakaranI teNe AvI rIte stuti karavA mAMDI. viSaya kaSAyathI ajita, vijayA mAtAnI kukSimAM mANikyarUpa ane jitazatru rAjAnA putra he jagasvAmI ajitanAtha ! tame jaya pAme. saMsArarUpI AkAzanuM atikramaNa karavAmAM sUryarUpa, zrI senAdevInA udarathI utpanna thayelA ane jitArI rAjAnA putra evA he saMbhavanAtha ! tamane huM namaskAra karuM chuM: saMvara rAjAnA vaMzamAM AbhUSaNarUpa, siddhArthI devIrUpI pUrva dizAmAM sUrya samAna ane vizvane AnaMdadAyI evA he abhinaMdanAmI ! tame amane pavitra kare. megharAjAnA vaMzarUpI vanamAM megha samAna ane maMgaLAmAtArUpI meghamalAmAM metIrUpa evA he sumatinAtha huM tamane namaskAra karuM chuM. dharmazajArUpI samudrane caMdra samAna ane susImAdevIrUpI gaMgA nadImAM kamala samAna evA he padmaprabhu ! tamane huM namaskAra karuM chuM. zrI pratiSTha rAjAnA kuLarUpI gRhanA pratiSThAthaMbharUpa ane pRthvI mAtArUpa malayAcaLamAM caMdana samAna che supArzvanAtha ! mArI rakSA kare. mahasena rAjAnA vaMzarUpI AkAzamAM caMdra samAna ane lakSamaNa devInI kukSirUpI sarevaramAM haMsa samAna evA he caMdraprabhu ! tame amArI rakSA kare. sugrIva rAjAnA putra ane zrI rAmAdevIrUpa naMdanavananI bhUmimAM kalpavRkSarUpa evA he suvidhinAtha ! amAruM zIgha kalyANa kare. daDharatha rAjAnA putra, naMdAdevInA hRdayanA AnaMdarUpa ane jagatane AhlAda karavAmAM cadra samAna evA che zItaLasvAmI ! tame amane harSakArI thAo. - zrI viSNudevInA putra, viSNu rAjAnA vaMzamAM motI samAna ane mokSarUpa lakSamInA bhartAra evA he zreyAMsaprabhu ! tame kalyANa mATe thAo. - vasupUjya rAjAnA putra, yAdevIrUpa vidvara parvatanI bhUmimAM ranarUpa ane jagatane pUjya evA he vAsupUjya ! tame mekSalakSamIne Ape. kRtavarma rAjAnA putra ane zyAmAdevIrUpa zamI vRkSamAMthI utpanna thayela agni samAna evA hai vimalasvAmI ! tame amAruM mana nirmaLa kare, siMhasena rAjAnA kuLamAM maMgaLadIpaka samAna ane suyazAdevInA putra he anaMtabhagavAna! tame anaMta sukha Apo. sutratAdevIrUpa udayAcaLanI taTImAM sUryarUpa ane bhAnu rAjAnA putra evA he dharma nAtha prabhu ! tame dharmane viSe mArI buddhi sthApana kare. Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 1 luM. zekAkuLa bharatarAyane maMtrIonuM samajAvavuM. 213 vizvasena rAjAnA kuLamAM AbhUSaNarUpa ane acirAdevInA putra he zAMtinAtha bhagavAna ! tame amArA karmanI zAMtine mATe thAo. zUra rAjAnA vaMzarUpa AkAzamAM sUrya samAna, zrIdevInA udarathI utpanna thayelA ane kAmadevanuM unmathana karanArA he jagatpati kuMthunAtha ! tame jaya pAme. sudarzana rAjAnA putra ane devI mAtArUpa zaradalahamImAM kumuda samAna evA he aranAtha ! tame mane saMsAra taravArUpa vaibhava Ape. kuMbharAjArUpa samudramAM amRtakuMbha samAna ane karmakSaya karavAmAM mahAmalla samAna evA prabhAvatI devIthI utpanna thayelA he mallinAtha ! tame mokSalakSamI Apo. sumitra rAjArUpI himAcalamAM padmadraha samAna ane padmAvatI devInA putra che munisuvrataprabhu ! tamane huM namaskAra karuM chuM. vaprAdevIrUpa vajakhANanI pRthvImAM ja samAna, vijayarAjAnA putra ane jemanA caraNakamaLa jagatane namaskAra karavA yogya che evA he nemiprabhu ! tamane namaskAra karuM chuM. samudra (vijaya)ne AnaMda karavAmAM caMdrarUpa, zivAdevInA putra ane parama dayALu evA che megAmI ariSTanemi bhagavad ! tamane huM namaskAra karuM chuM. azvasena rAjAnA kuLamAM cUDAmaNirUpa ane vAmAdevIne putra evA he pAzvanAtha ! tamane namaskAra karuM chuM. siddhArtha rAjAnA putra, trizalA mAtAnA hRdayanA AzvAsana ane siddhi prAptinA artha na siddha karanArA he mahAvIra prabhu ! tamane vaMdana karuM chuM.. evI rIte pratyeka tIrthakarane stutipUrvaka namaskAra karIne mahArAjA bharata e siMhaniSadyA cityanI bahAra nIkaLyA ane priyamitranI peThe e suMdara caityane vAMkA vaLI pAchI najare jotAM jotAM aSTApada parvata uparathI nIce utaryA. pitAnuM mana te parvatamAM lagna thayeluM hovAthI jANe vastrane cheDe bharAye hoya tema adhyApati maMda maMda gatie adhyA tarapha cAlyA. zokanA pUranI jema sinyathI uDelI rajavaDe dizAone AkuLa karatA zokAta cakrI ayodhyAnI samIpe AvI pahoMcyA. jANe cakrIna sadara hoya tema temanA dakhathI atyaMta duHkhI thayelA nagarajanee sAzradaSTie joyelA mahArAjAe pitAnI vinItAnagarImAM praveza karyo. pachI bhagavaMtane saMbhArIne vRSTi pachI avazeSa rahelA meghanI peThe amrajaLanAM biMdune varasAvatA teo potAnA rAjamahelamAM peThA. dravyaharaNa thayela puruSa jema dravyanuM ja dhyAna karyA kare tema prabhurUpI dhana haraNa thavAthI temaNe UbhA rahetAM, cAlatAM, sUtAM ane jAgatAM bahAra ane aMdara rAtadivasa prabhunuM ja dhyAna karavA mAMDayuM. bIjA hetuthI paNa potAnI pAse aSTApada parvata taraphathI AvanArA purUSone, teo jANe pUrvanI peThe prabhune mATe kAMI kahevA AvyA hoya tema mAnavA lAgyA. AvI rIte zekAkuLa mahArAjAne je maMtrIe temane kahevA lAgyA...he mahArAjA ! ApanA pitAzrI RSabhadeva prabhue prathama grahavAsamAM rahIne paNa pazunI jevA ajJAnI Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 bharata mahArAjAe bhegavela saMsArasukha. saga ke sarva lekane vyavahAranItimAM pravartAvyA, tyAra pachI dIkSA laI thaDA kALamAM kevaLajJAna pAmI A jagatanA lokone bhavasamudramAMthI uddhAra karavAnI IcchAe dharmamAM pravatto chevaTe pite kRtArtha thaI, avarajanene kRtArtha karI paramapadane pAmyA tevA paramaprabhune tame zoka kema kare che ? AvI rIte pratibaMdhita karelA cakrI dhIme dhIme rAjakAryamAM pravartAvA lAgyA. rAhathI mukta thayelA caMdranI peThe zaniH zaniH zokamukta thayelA bharata cakI nagaranI bahAra vihArabhUmimAM vicaravA lAgyA. vidhyAcaLane saMbhAratA gajenI peThe prabhunA caraNane saMbhAratA ane viSAda karatA mahArAjAnI pAse AvIne Aptajane sadA vida karAvavA lAgyA, tethI kaI vAra parivAranA AgrahathI vinodane utpanna karanArI udyAnabhUmimAM javA lAgyA, ane tyAM jANe strIonuM rAjya hoya tema suMdara strIonAM TeLAM sAthe latAmaMDapanI ramaNika zayyAomAM ramavA lAgyA. tyAM kusumane haraNa karanArA vidyAdharanI peThe yuvAna puruSonI puSpa cUMTavAnI krIDA temaNe kautukathI jevA mAMDI, jANe kAmadevanI pUjA karatI hoya tema vArAMganAo puSpanA veSa guMthI guMthIne temane arpaNa karavA lAgI jANe temanI upAsane karavAne asaMkhya kRtio bhegI thaI hoya tevI nagaranArIo sarvAga puSpanAM ghareNAM paherI temanI AsapAsa krIDA karavA lAgI ane atudevatAonAM jANe eka adhidevatA hoya tema sarvAne puSpanAM AbhUSaNa paherI te sarvanA madhyamAM mahArAjA bharata cAlavA lAgyA. kaI kaI vakhata teo potAnA strIvargane sAthe laI rAjahaMsanI peThe kIDAvApImAM svecchAe kIDA karavAne javA lAgyA. narmadA nadImAM hAthaNIo sAthe jema gajendra kriIDA kare tema tyAM suMdarIo sAthe teo jaLakrIDA karavA lAgyA. jANe e suMdarIo pAsethI zikSA lIdhI hoya tema jaLanI Umie temane kSaNavAra kaMkamAM, kSaNavAra bhejAmAM ane kSaNavAra hRdayamAM AliMgana karavA lAgI. tethI te samaye kamalanA karNabharaNu ane motIenA kuMDaLa dhAraNa karanArA mahArAjA jANe sAkSAt varuNadeva hoya tema jaLamAM bhavA lAgyA, jANe lIlAvilAsanA rAjya upara mahArAjAne abhiSeka karatI hoya tema huM pahelI. huM pahelI' ema vicAratI strIo temanA upara jaLanuM siMcana karatI hatI; jANe apasarAo hoya athavA jANe jaLadevI hoya tema cotarapha rahelI ane jaLakrIDAmAM tatpara evI te ramaNIo sAthe cakrIzvare ghaNIvAra sudhI krIDA karI. potAnI spardhA karanArA kamalenA darzanathI jANe ke 5 pAmyA hoya tema mRgAkSIonAM netre rAtAM thaI gayAM ane aMganAonAM aMga uparathI gaLI gayelA gADha aMgarAgathI kAdavavALuM thayeluM te jaLa yakSa kardamapaNane pAmI gayuM. AvI rIte vAraMvAra teo krIDA karavA lAgyA. kaI vakhata evI rIte jaLakrIDA karI mahArAjA bharata iMdranI jema saMgIta karAvavAmAM vilAsamaMDapamAM gayA tyAM veNu vagADanArA uttama puruSe maMtromAM kAranI jema saMgItakarmamAM prathama evA madhura svara vINAmAM pUravA lAgyA. te vINAvAdake zravaNane sukha ApanArA ane vyaMjana dhAtuothI pRSTa evA puSpAdika svaravaDe agiyAra prakAranI vINa vagADavA lAgyA. sUtradhAre tenA kavipaNAne anusaratA satA nRtya tathA abhinayanI mAtA Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 1 luM. ArIsAbhuvanamAM cakInI vicAraNA. 215 vA prastArasuMdara nAmanA tAlane ApavA lAgyA. mRdaMga ane praNava nAmanA vAjiMtro vagADanArAo, priyamitranI peThe anya kiMcit paNa saMbaMdha cheDayA sivAya pitAnA vAdyo vagADavA lAgyA. hAhA ane hRha nAmanA devagaMdharvonA ahaMkArane haranArA gAyake svaragItithI suMdara evA navI navI jAtanA rAge gAvA lAgyA. nRtya tathA tAMDavamAM catura evI nadIo vicitra prakAranA aMgavikSepathI sarvane Azcarya pamADI nAcavA lAgI. mahArAjA bharate e jevA gya nATaka nivedane joyAM, kAraNa ke tevA samartha puruSa game tema vate temAM tene keNu bAdha karI zake ? evI rIte saMsArasukhane bhegavatA bharatezvare prabhunA makSadivasa pachI pAMca lAkha pUrva nirgamana karyA. eka divasa bharatezvara nAna karI, baliyama kalpI, devadUSya vastrathI zarIrane sApha karI, kezamAM puSpamALA gUMthI, gazIrSa caMdanavaDe sarva aMgamAM vilepana karI, amUlya ane divya ratnanAM AbhUSaNa sarvAge dhAraNa karI, aMta:puranI zreSTha strIonA parivAra sAthe chaDIdAre batAvela raste aMtaHpuramAMhenA ratnanA Adarza gRhamAM gayA. tyAM AkAza ane sphaTika maNinA jevA nirmaLa, tathA pitAnA sarva aMganuM rUpa pratibiMbarUpe dekhI zakAya tevA, zarIranA pramANa jevaDA darpaNamAM pitAnA svarUpane jotAM mahArAjAnI eka AMgaLImAMthI mudrikA paDI gaI. jema mayUranI kaLAmAMthI eka pIchuM paDI jAya tenI tene khabara paDe nahIM, tema paDI gayelI te mudrikA mahArAjAnA jANavAmAM AvI nahIM. anukrame zarIranA sarva bhAgane jotAM jotAM divase caMdrikA vinAnI caMdrakaLAnI jevI pitAnI mudrikA rahita AMgaLI kAMti vinAnI javAmAM AvI. e vakhate "aho ! A AMgaLI zobhA rahita kema che? ema ciMtavatA bharatarAye pRthvI upara paDelI te mudrikA joI. pachI teNe vicAryuM ke "zuM bIjA aMge paNa AbhUSaNa vinA bhArahita lAgatAM haze ? ema dhArI teNe bIjA AbhUSaNe utAravA mAMDyAM. prathama mastaka uparathI mANijyane mugaTa utAryo eTale mastaka ratna vinAnI mudrikA jevuM dekhAvA lAgyuM. kAna uparathI mANikyanA kuMDaLa utAryA eTale baMne kAna caMdrasurya vinAnI pUrva pazcima dizA jevA jaNAvA lAgyA. gaLacave kara karavAthI temanI grIvA jaLa vinAnI nadI jevI zobhA rahita jaNAvA lAgI. vakSasthaLa uparathI hAra utAryo eTale te tArA vinAnA AkAza jevuM zUnya lAgavA mAMDayuM. bAjubaMdha kADhI nAMkhelA baMne hAtha ardhalatApAsathI rahita thayelA be sAlavRkSa jevA jaNAvA lAgyA. hAthanA mULamAMthI kaDAM dUra karyA eTale te AmalasArA vinAnA prAsAda jevA jaNAvA lAgyA. bIjI sarva AMgaLIomAMthI mudrikAne tyAga karyo, eTale te maNi rahita sarSanI phaNA jevI dekhAvA lAgI. caramAMthI pAdakaTaka dUra karyA eTale te rAjahastinA suvarNa kaMkaNa rahita dAMtanI jevA jevAmAM AvyA. ema sarva aMganAM AbhUSaNane tyAga karavAthI patra rahita vRkSanI jema zobhA rahita thayelA pitAnA zarIrane joI mahArAjA vicAravA lAgyA-"aho ! A zarIrane dhikkAra che ! bhIMtane jema citrAdika kriyAthI kRtrima zabhA karAya che tema zarIranI haNa: AbhUSaNathI ja kRtrima zabhA karAya che. aMdara viSTAdika maLathI ane bahAra mUtrA dikanA pravAhathI malina evA A zarIramAM vicAra karatAM kAMI paNa zobhAkArI jaNAtuM Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216 bharatanuM mikSagamana. siga chaThTho. nathI. khArI jamIna jema varasAdanA jaLane dUSita kare che, tema A zarIra vilepana karelA kapUra ane kasturI vigerene paNa dUSita kare che. jeo viSayathI virAga pAmIne mokSaphaLane ApanArA tapa tape che, te tattvavedI puruSo ja A zarIranuM phaLa grahaNa kare che.' evI rIte vicAra karatAM samyapha prakAre apUrvakaraNanA anukamathI kSapakazreNImAM ArUDha thayelA ane zukaladhyAnane pAmelA te mahArAjAne, vAdaLAnA apagamathI jema sUryane prakAza thAya tema ghAtikarmanA kSayathI kevaLa jJAna pragaTa thayuM. te vakhate tatkALa IMdranuM Asana kaMpAyamAna thayuM, kAraNa ke acetana vastuo paNa mahatu puruSonI moTI samRddhine kahI Ape che. avadhijJAnathI jANuM Idra bharata rAjAnI pAse AvyA. bhakata puruSI svAmInI peThe svAmInA putranI sevA paNa svIkAre che, te tevA svAmInA putrane kevaLajJAna utpanna thatAM zuM na kare ? iMdre tyAM AvIne kahyuM he kevaLajJAnI ! tame dravyaliMga svIkAra kare. jethI huM tamane vaMdanA karuM ane tamAre niSkamaNa utsava karuM.' bharatezvare paNa te ja vakhate bAhubalinI jema paMcamuSTika kezatpAdanarU5 dIkSAnuM lakSaNa aMgIkAra karyuM, arthAt paMcamuSTi lonca karyo ane devatAoe ApelA rajoharaNa vigere upakaraNe svIkAryA. tyArapachI InTe temane vaMdanA karI; kAraNa ke kevaLajJAna prApta thayuM hoya to paNa adIkSita puruSanI vaMdanA thAya nahIM e AcAra che. te samaye bharatarAjAne Azrita daza hajAra rAjAoe paNa dIkSA lIdhI; kemake tevA svAmInI sevA paralokamAM paNa sukha ApanArI thAya che. pachI pRthvIne bhArane sahana karanArA bharatacakkInA putra AdityayazAne i rAjya bhiSeka utsava karyo. RSabhasvAmInI jema mahAtmA bharatamunie kevaLajJAna utpanna thayA pachI grAma, khANu, nagara, araNya, giri ane droNamukha vigeremAM dharmadezanAthI bhavI prANIne prati bodha karatAM, parivAra sahita lakSapUrva paryata vihAra karyo. prAMte temaNe paNa aSTApada upara jaI vidhi sahita caturvidha AhAranuM pratyAkhyAna karyuM. eka mAsane aMte caMdra zravaNanakSatrane hato te samaye anaMtacatuSka (anaMta jJAna, anaMta darzana, anaMta cAritra ane anaMta vIrya) siddha thayAM che jemane evA te maharSi siddhikSetrane prApta thayA. evI rIte bharatezvare sitera pUrvalakSa kumArapaNumAM nirgamana karyA, te vakhate bhagavAna RSabhadevajI pRthvInuM pratipAlana karatA hatA. bhagavaMta dIkSA laI chadmastha avasthAmAM eka hajAra varSa rahyA, tema temaNe eka hajAra varSa mAMDalikapaNamAM nigamana ryA. eka hajAra varSe ochA evA cha lakSapUrva temaNe cakravattIpaNAmAM nirgamana karyA. kevaLajJAna utpanna thayA pachI vizvanA anugrahane mATe divase sUryanI jema temaNe eka lAkha pUrva sudhI pRthvI upara vihAra karyo. e pramANe cArAzI pUrvalakSa AyuSyane bhegavI mahAtmA bharata mokSapada pAmyA. te vakhate tatkALa harSa pAmelA devatAonI sAthe vagapati che temane mekSamahimA karyo. Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 217 parva 1 luM prathama parvanI samApti. ityAcArya zrIhemacaMdrasUriviracite mahAkAvye prathamaparvaNi marIcibhavabhAvizalAkApuruSabhagavanirvANavarNano nAma paNa sarva samAsaH iddA ---- - svAmiprAgbhavavarNanaM kulakarotpattiH prabhorjanma codvAhAdivyavahAradarzanamatho rAjyaM vrataM kevalam // cakritvaM bharatasya mokSagamanaM bhartaH kramAccakriNo pyasmina parvaNi varNitaM vitanutAtparvANi sarvANi vaH // 1 // A prathama parvamAM zrISabhadeva prabhunA pUrva bhavanuM varNana, kulakaranI utpatti, prabhune janma, vivAha, vyavahAradarzana, rAjya, vrata ane kevaLajJAna, bharatarAjAnuM cakavarIpaNuM, prabhunuM ane cakInuM mokSagamana-e anukrame varNavyuM che, te tamArA sarva pa (utsa) ne vistAre. zrI kaSabhadeva svAmI caritrapratibaddha zrI triSaSThi zalAkA ' puruSa caritranuM prathama parva samAsa che J rza WWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWWii!!! A - 28 Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Aillowforld zrImadahate namaH zrI triSaSThi zalAkA puruSa caritra ) parva nuM 2 cho. zrI ajitanAtha caritra. jayaMtyajitanAthasya, jitazoNamaNizriyaH / naneMdravadanAdarzAH, pAdapadmadvayInakhAH // 1 // rAtA maNionI zobhAne jItanArA ane namatA evA iMdronA mukhane darpaNarUpa zrI ajitanAthanA baMne caraNarUpI kamaLanA nakha jayavaMta vate che. karmAhipAzanirnAza-jAMgulimaMtrasabhibham / ajitasvAmidevasya, caritaM prastavImyataH // 2 // have kamarUpI sapanA pAzano nAza karavAmAM jAgulimaMtra samAna ajitanAthasvAmInuM caritra huM hamacaMdrAcArya) varNavuM chuM. | sarva kapanI madhyamAM nAbhi samAna evA jaMbudvIpanA madhyabhAgamAM, jyAM prAye SamasuSamAM nAme caturtha Are niraMtara vate che evuM mahAvideha nAme kSetra che. te zretramAM sItA nAme mahAnadInA dakSiNa taTa upara ghaNuM samRddhivALe vatsa nAme vijaya che. pRthvImAM rahele vargapradezane jANe eka bhAga hoya tema addabhuta ramaNikatAne dhAraNa karato te vijaya (deza) zobhe che, temAM gAma upara gAma ane zahera upara zahera vaselAM hovAthI zUnyatA phakta AkAzamAM ja rahelI hatI. gAmaDAmAM ane zaheramAM paraspara ghaNI saMpatti sarakhI hovAthI mAtra rAjAnA Azrayane ja taphAvata dekhAte. tyAM ThekANe ThekANe jANe kSIrasamudramAMthI nIkaLIne AvatI serethI pUrAI gaI hoya tevI svaccha ane svAdiSTa jaLanI vApikAo, mahAtmAonAM mana jevAM svaccha, heTAM ane jenAM madhyabhAga (UMDAI) kaLI zakAya nahIM tevAM taLAva ane medinIpI devInA patravallInA vilAsane vistAratA lIlI vevALA bagIcA rahelA hatA. tyAM gAme gAme 1 zrI AdIzvara caritra kahyAthI anaMtara. 2 zaheramAM rAjA hoya ane gAmaDAmAM na hoya eTale ja taphAvata hato Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // zrI ajitanAtha // JORGE AAJAN TWITTORIm (00000001 arhantamajitaM vizva-kamalAkarabhAskaram / amlAnakevalAdarza-saMkrAntajagataM stuve // 2 // Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 2 ju. vimalavAhana rAjAnuM varNana. 219 vaTemArganI tRSAne chedanArA zeraDIonA vADha, rasarUpI jaLanA kuMbha jevI zeraDIothI zobhatA hatA; dareka gekuLa aMgavALI jANe dUdhanI nadIo hoya tevI dUdhanA jharaNAne jharanArI gAye pRthvItaLane bhIMjavatI hatI ane dareka mAge jugaliyA lekethI jema kuru kSetranAM kalpavRkSe zobhe tema nIce beThelA vaTemArguothI phaLavALAM vRkSa zebhI rahyAM hatAM. e vijayamAM pRthvIne tilaka samAna ane saMpattionA bhaMDArarUpa susImA evA yathArtha nAmavALI nagarI hatI. jANe pRthvInA madhyabhAgamAMthI keI asuranuM nagara pragaTa thayuM hoya tema asAdhAraNa samRddhithI te nagararatna zobhatuM hatuM. te nagarInI aMdara gharamAM ekalI strIo saMcAra karatI, to paNa ratnamaya bhIMtamAM temanAM pratibiMba paDavAthI jANe te sakhIo sahita hoya tevI jaNAtI hatI. tenI tarapha samudrarUpa pharatI khAIvALo ane vicitra ratnamaya zilAe yukta jagatInA keTa je kille zebhata hate. madajaLane varSanA hAthIonA saMcArathI varasAdanA jaLanI mAphaka te nagaranA mArganI raja zAMta thatI hatI. kuLavAna strIonA ghumaTAnI aMdara paNa sUryanAM kiraNe kumudinInA udaranI jema avakAza pAmatAM nahotAM. tyAM cenI upara pharatA davAnA cheDAe jANe "tuM prabhunA caitya upara thaIne na jA' ema sUryane vAraMvAra varatA hoya tevA jaNAtA hatA; AkAzane zyAma karanArA ane jaLathI pRthvIne bharapUra karanArA ghaNu udyAne, pRthvI upara AvelA meghanI jevA lAgatA hatA ane jANe meru parvatanA kumAra hoya tevA AkAzaparyata UMcA zikharavALA suvarNaratnamaya hajAre kIDA parvata zobhatA hatA. jANe dharma, artha ane kAme mitratA karI sAthe krIDA karavAne UMcA - prakAranuM eka saMketasthAna karyuM hoya tevI te nagarI jaNAtI hatI. nIce ane upara (pAtALa ane svargamAM) rahelI bhegAvatI ane amarAvatInI madhyamAM rahelI A nagarI jANe ghaNI samRddhithI tulya evI tenI sahodarA (bahena) hoya tevI zobhatI hatI. te nagarImAM caMdranI peThe nirmaLa guNarUpI kiraNothI vimaLAtmA e vimalavAhana nAme rAjA hate.pioSaNa karato, pAlana karato, vRddhi pamADato ane guNemAM jeDa ' te vatsala rAja potAnI prajAne apatyanI peThe pALato hate. te nyAyataMta rAjA pitAthI thayelA anyAyane paNa sahana karato nahIM, kAraNa ke nipuNa loka pitAnA aMgamAM thayelA vaNanI paNa cikitsA kare che. e mahAparAkramI rAjA pavana jema vRkSone namAve tema cAre taraphanA rAjAonAM mastakane lIlAmAtramAM namAvate hato. mahAtmA tapodhana jema nAnA prakAranA prANIvarganuM pAlana kare tema paraspara abAdhitapaNe te trivarganuM pAlana karato hato. vRkSo jema upavanane bhAve tema audArya, dhairya, gAMbhIrya ane kSAMti vigere guNo tene paraspara zobhAvatA hatAM. saubhAgyadhuraMdhara ane prasAratA evA tenA guNo cirakALe AvelA mitranI peThe sarvanA kaMDamAM lagna thatA hatA. pavananI gatinI peThe te parAkramI nRpatinuM, zAsana parvata, araNya ane durgAdi pradezamAM paNa alanA pAmatuM nahotuM. sarva dizAone AkrAMta karI jenuM pracaMDa teja prasaratuM che evA te rAjAnA caraNu, sUryanI peThe sarva rAjAonA mastaka upara athaDAtA hatA. jema Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 220 vimalavAhananI vairAgya-vicAraNA. sarga 1 le te mahAmati rAjAnA sarvajJa bhagavAna eka svAmI hatA tema te sarva rAjAone eka svAmI hato. IMdranI peThe zatruonA baLane nAza karanAra-eka parAkramavALo te rAjA namra thaI sAdhupuruSone ja mastaka namAvate hate. te vivekI rAjAnA zakti jema bahAranA zatruene jItavAmAM atula hatI tema atyaMtara zatru kAmakrodhAdikane jItavAmAM paNa atula hatI. pitAnA baLathI, jevI rIte unmAgagAmI ane durmada evA hAthI, ghoDA vigerene te damata hatuM tevI rIte unmAgagAmI indriyagaNane paNa te damate hate. pAtramAM ApeluM dAna chIpamAM paDelA meghajaLanI peThe bahu phaLadAyaka thAya che ema dhArI te dAnazIla rAjA yathAvidhi pAtramAM ja dAna ApatuM hatuM. jANe parapuramAM praveza karato hoya tema te dharmavit rAjA sarva ThekANe prajAvargane dharmamArgamAM ja pravartAvate hate. caMdanavRkSo jema malayAcalanI pRthvIne vAsita kare tema teNe pitAnA pavitra caritrathI sarva jagatane suvAsita karyuM hatuM. zatruonA jayathI, pIDita jaMtuonA rakSaNathI ane yAcakane prasanna karavAthI te rAjA yuddhavIra, dayAvIra ane dAnavIra kahevAtuM hatuM. evI rIte rAjadharmamAM rahI, sthira buddhi rAkhIne ane pramAdane cheDIne sarparAja jema amRtanI rakSA kare tema te pRthvInI rakSA karatA hatA. kAryAkAryane jANanAra ane sArAsArane zodhanAra te rAjAne eka divase A pramANe saMsAranA virAgyanI vAsanA utpana thaI-bahe! lAkhe nirUpI mahA ghumarIomAM paDavAnA kalezathI bhayaMkara evA A saMsArarUpI samudrane dhikkAra che! iMdrajALa ane "svapna jALanI peThe A saMsArane viSe kSaNavAra jovAmAM AvatA ane kSaNavAramAM nAza pAmatA evA padArthothI sarva jaMtuo meha pAme che e kevI khedakAraka vAta che ! yauvana "pavane kaMpAvelA patAkAnA cheDAnI peThe caMcaLa che ane AyuSya kuzAgra upara rahelA "jaLabiMdunI peThe calAcala (nAzavaMta) che. e AyuSyano keTaloka bhAga garbhAvAsanI aMdara narakAvAsanI peThe atyaMta duHkhe karIne vyatIta thAya che ane te sthitinA mahi nAo palyopamanI jevaDA thaI paDe che. jamyA pachI bALavayamAM AyuSyane keTale bhAga aMdhanI peThe parAdhInapaNamAM ja cAlyuM jAya che; yauvanavayamAM iMdriyAthane AnaMda "ApanArA svAdiSTa rasanA svAdamAM ja AyuSyane keTaleka mAga unmatta mANasanI peThe vyartha jAya che ane vRddhAvasthAmAM trivarga sAdhavAmAM azakta thayelA zarIravALA prANInuM "avazeSa raheluM AyuSa sUtelA mANasanI peThe phokaTa jAya che. jema viSayanA "svAdathI laMpaTa thayele purUSa regInI peThe regane mATe ja kapAya che tema AvI rIte jANatAM chatAM paNa saMsArI jIve saMsAramAM paribhramaNa karavAne mATe ja ceSTA kare che. thavanamAM viSayane mATe jevI rIte prANa prayatna kare che tevI rIte je muktine mATe prayatna kare te zuM nyUna rahe? ahA ! kareLIo jema potAnI ja lALanA taMtajALamAM vIMTAI jAya che tema prANI paNa potAnA ja karelA karmanA pAzathI vIMTAI jAya che. "samudra madhye yugazamilApravezanyAyanI peThe prANuM puNyanA bhege ghaNI mahenate manuSya 1 masUramaNa samudranI aMdara pRthaka pRthak dizAe bahu aMtare eka dhAMsaruM ane temAM nAMkhavAnI khIlIo judI judI nAMkhI hoya te daivayoge athaDAtI athaDAtI ghaNe kALe kadI bhegI thAya ane theMsarAnI aMdara svayameva khIlIo paNa parovAI jAya te nyAya. Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 2 juM rAjavInuM ariMdamAcAryane vaMdanAthe javuM. 221 janma meLave che. temAM paNa AdezamAM janma, sArA kuLanI prApti ane gurukuLasevA "evI duSkara sAmagrI pAmyA chatAM paNa, je prANI pitAnA kalyANane mATe yatna karato "nathI te taiyAra rAI maLyA chatAM bhUkhyA besI rahenAra mANasa jevuM che. Urdhvagati (svargAdi) ane adhogati (narmAdi baMne pitAne AdhIna che, te paNa jaDabuddhi prANI jaLanI peThe adhamukhe ja daDe che. huM samaya Avaze eTale svArthane sAdhIza" evo vicAra rAkhIne dharmakAryathI dUra rahenArAone dharmakArya karyA agAu ja vagaDAmAM "takaranI peThe yamadUta AvIne laI jAya che. pApa karIne jeenuM piSaNa kareluM evA "sarva svajananA jotAM chatAM paNa kALa, rAMka jevA rakSaNa rahita jaMtune akasmAt "AvIne laI jAya che. tyAMthI naragatine prApta thayela prANa tyAM anaMta vedanA bhagave che, kAraNa ke mANasane RNanI mAphaka kama paNa janmAMtaramAM sAthe doDanArA che. A mArI mAtA, A mAro pitA, A mAre bhrAtA ane A mAre putra evI je mamatA"buddhi che te mithyA che; kAraNa ke A zarIra paNa pitAnuM nathI. judA judA sthAna gati)thI AvelA evA e mAtApitAdikanI sthiti, vRkSa para AvI rahelA pakSInI "peThe eka ThekANe thayelI che, tyAMthI teo, rAtre eka ThekANe rahelA vaTemArguo jema "savAre judA judA sthAna tarapha cAlyA jAya che tema judI judI gatimAM cAlyA jAya che. "pANInA reMTanI mAphaka A saMsAramAM ja-Ava karatAM prANIone pitAne ke pArako "keI nathI, mATe tyAga karavAne yogya ja je kuTuMbAdika tene prathamathI ja tyAga kare "ane svArthane mATe yatna kare; kAraNa ke svArthabhraSTa thavuM te ja mUrkhatA kahevAya che. nirvANa (mokSa) lakSaNavALe e svArtha ekAMta aneka sukha ApanAra che ane te mUlottaraguNavaDe karIne sUryanA kiraNanI jema pragaTa thAya che." AvI rIte rAjA ciMtavatuM hatuM tevAmAM ciMtAmaNinI jema zrImAna ariMdama nAmanA sUrimahArAjA udyAnamAM AvIne samavasaryA. temanA AgamananI vArtA sAMbhaLIne jANe amRtane ghUMTaDe pIdho hoya tema rAjA harSa pAme. tatkALa mayUrapatranAM chatrothI jANe AkAzane megha sahita karato hoya tema te sUrimahArAjAne vAMdavA cAlyuM. jANe lahamIdevInAM be kaTAkSe hoya tevA be cAmara tenI baMne tarapha DhaLAvA lAgyA. suvarNanA kavacavALA hovAthI jANe suvarNanI pAMkhevALA pakSIo hoya tevA ane gativaDe pavanane jItanAra vegavata ghaDAothI te sarva dizAone rUMdhavA lAgyuM. jANe aMjanAcalanA jaMgama zikharo hoya tevA meTA hAthIonA bhArathI pRthvItaLane te namAvavA lAgyuM. pitAnA svAmInA manane jANavAthI teone mana:paryavajJAna thayuM hoya tevA sAmaMta rAjAoe bhaktivaDe tene pArivArita karyo. baMdilekenA kelAhalanI jANe spardhA karatA hoya tevA AkAzamAM prasaratA maMgalasUryanA zabdo dUrathI ja tenuM Agamana sUcavavA lAgyA. hAthaNI upara beThelI zRMgAra rasanI nAyikArUpa hajAre vArAMganAothI te parivArita thaye. hastI upara besIne evI rIte prayANa karatA te rAjA vRkSanA sthAnarUpa naMdanavana samAna te 1 mokSaprAptine pakSe mULaguNa paMca mahAvratAdi ane uttaraguNa piMDaviddhi vigere. sUryakiraNanI vahine pakSe mULa ane uttarA nakSatra. Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 222 rAjAnI AcAryane temanA saMyama grahaNa saMbaMdhI pRcchA sarga 1 le. udyAna samIpe AvyuM. pachI rAjAomAM kuMjara samAna rAjAe hAthI uparathI utarIne siMha jema parvatanI guphAmAM praveza kare tema udyAnamAM praveza karyo ane AcArya mahArAjAne joyA. te AtmArAma mahAmuni vAnA bakhtaranI peThe kAmadevanA bANathI abhedya, rAgarUpI regamAM auSadha samAna, dveSarUpI zatrumAM dviSatapa (zatruone tapAvanAra), krodharUpI agnimAM navIna megha samAna, mAnarUpI vRkSamAM gaja samAna, mAyArUpI sapiNamAM garUDa samAna, lemarUpI parvatamAM vaja samAna, meharUpI aMdhakAramAM sUrya samAna, tArUpI agnimAM araNi samAna, kSamArUpI sarvavanA pRthvI samAna ane bedhibIjarUpI jaLanI eka nIka samAna hatA. temanI cotarapha sAdhuone samudAya beThele ha; temAMnA koI utkaTika Asane beThA hatA, kaI vIrAsana karI beThelA hatA, keI vajAsanane sevatA hatA, kaI padmAsane beThelA hatA, keI dehika AsanathI rahelA hatA, keI bhadrAsane rahyA hatA, keI daMDAsana karI beThA hatA, keI vaghulika Asana karI rahyA hatA, keI krauMcapakSIvat Asana karI beThA hatA, kaI haMsAsana karI rahyA hatA, keI paryakAsane beThA hatA, keI uSTrAsana karI beThA hatA, kaI garuDAsana karI rahyA hatA, koI kapAlIkaraNa karI beThA hatA, keI AmrakujAsane rahyA hatA, koI svastikAsana dhAraNa karI beThA hatA, kaI daMDapadmAsana karI rahyA hatA, kaI sapAzraya Asane rahyA hatA, keI kAtsage rahyA hatA ane kaI vRSabhAsana karI rahyA hatA. raNabhUmimAM subhaTenI peThe vividha upasargone sahana karatA teo pitAnA zarIra upara paNa nirapekSapaNuM rAkhIne pitAnA pratizrava (aMgIkRta) ne virvAha karatA hatA, aMtaraMga zatruone jItatA hatA, pariSahane sahana karatA hatA ane tapadhyAnamAM teo samartha hatA. rAjAe AcArya pAse AvI vaMdanA karI, te vakhate thayelI pulakAvaLInA miSathI jANe aMkurita thayelI bhaktine dhAraNa karate heya te te jaNAto hate. AcArya mahArAjAe mukha pAse mukhavastrikA rAkhI sarva kalyANanI mAtArUpe dharmalAbhaevI AziSa ApI. pachI kAcabAnI peThe zarIra saMkecI, avagrahabhUmi choDIne rAjA aMjali jeDI gurumahArAjAnI AgaLa beTho ane ekatAnavALuM mana karI IMdra jema tIrthaMkara pAsethI dezanA sAMbhaLe tema AcAryavaya pAsethI dezanA sAMbhaLI. zaradURtuthI jema caMdranI ujvalatA vizeSa thAya tema te dezanAthI rAjAne bhavavairAgya vizeSa thaye. pachI AcAryanA caraNane vAMdI, aMjali jeDI, vinayagarbhiNI girAthI rAjAe A pramANe kahyuM - "he bhagavaMta! saMsArarUpI viSavRkSanA anaMta dukha rUpa phaLane anubhava karatAM chatAM paNa manuSya vairAgyane bhajatA nathI, tema chatAM Apane saMsArane viSe vairAgya kema utpanna thaye? temAM kAMI paNa AlaMbana kAraNabhUta hovuM joie. mATe Apa kRpA karIne kahe." teNe evI rIte pUchavAthI pitAnA dAMtanAM kiraNenI caMdrikAthI AkAzataLane ujajavaLa karatAM AcArya mahArAjA prasanna thaIne bolyA- he nRpa ! A saMsAramAM buddhivaMtane sarva vairAgyanA ja kAraNa che, temAM koI ne koI kAraNa vairAgyanA hetu vizeSapaNe thAya che. huM pUrve gRhavAsamAM hato tyAre eka divase hAthI, ghoDA, ratha ane pAyadaLa sahita digavijaya karavAne nIkaLe. tevAmAM mArganI aMdara cAlatAM eka ghaNe suMdara bagIco mArA jevAmAM Avyo. vizALa vRkSanI chAyAthI manahara e te bagIce, jagatamAM bhramaNa karavAthI Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 2 juM. bagIcAnI virUpatAthI AcAryane thayela saveganuM kAraNa 223 kheda pAmelI lamInuM jANe vizrAmagRha hoya tevuM jaNAtuM hatuM. kaMkela vRkSanA capala pallavethI jANe nAcate hoya, vikAsa pAmelI mallikAnA puSpagucchatha jANe hasate hoya, khIlelA kadaMba puSpanA samUhathI jANe romAMcita thaye heya, kulenA ketakI purU pI netrathI jANe jete hoya, pitAnI zAla ane tADanA vRkSarUpI UMcI bhujAothI jANe dUrathI sUryanA tapta kiraNone tyAM paDatAM niSedha karato hoya, vaDanA vRkSothI jANe vaTemArguone guptasthAna Apato hoya, nIkathI jANe pagale pagale pAdyane taiyAra karato hoya, jharatA pANInA reMTayaMtrothI jANe varSAdane sAMkaLatuM hoya. guMjArava karatA madhukarenA avAjathI jANe vaTemANuone bolAvatA hoya ane tenI madhye rahelA tamAla, tAla, hiMtAla ane caMdananAM vRkSethI jANe sUryanAM kiraNenAM trAsathI aMdhakAre tene sevyo hoya tevo te bagIco jaNAto hate. AMbA, caMbelI, punnAga, nAgakesara ane kezaranAM vRkSothI jagatamAM saugaMdhya lakSamInA ekachatra rAjyane te vistArato hata; tAMbUla, cArelI ane drAkSanA velAonA ati vistAra pAmelA samUhathI te yuvAna pAne mATe yatna sivAya ratimaMDapane vistAra karate hato ane meruparvatanI taLeTIthI jANe bhadrazALa vana tyAM AveluM hoya te atyaMta manahara te vakhate jaNAto hate. digavijaya karIne ghaNe kALe senA sahita pAche huM te bagIcA samIpe AvyuM, tyAre vAhanathI utarI kautukavaDe parivAra sahita temAM peTho. te samaye te bagIce judA ja prakArane mAravAmAM AvyuM. te vakhate huM ciMtavavA lAgyo ke zuM bhrAMtithI huM bIje sthaLe Avyo ? A zuM badhuM pharI gayuM ? A IdrajALa te nahIM heya? sUryakiraNanA prasArane vAranArI te patralatA kayAM ane tApanI ekachatra rUpa apatratA (patra rahitapaNuM) kayAM ? te kuMjanI aMdara vizrAMti letI ramaNIonI ramaNIyatA kyAM ane A nidrA letA ajagarathI dArUNapaNuM kyAM ? te mora ane keyala vigerenA madhura AlApa kyAM ane A capaLa evA kAgaDAne kaThora avAjathI thayela vyAkuLatA kayAM? te lAMbA laTakatA Adra valkala vastronuM gADhapaNuM kayAM ane A sUkI zAkhAo upara hIMcakA letA bhujage kayAM? khuzabodAra pue sugaMdhI karelI te dizAo kayAM ane A cakalI, kapAta ane kAgaDA vigerenI viSTAnI durgadhatA kayAM ? puSyarasanA jharaNathI chaMTakAyelI te bhUmi kayAM ane jAjvalyamAna bhaThThI upara sekelI retInA jevI A saMtApakArI raja kayAM ? phaLonA bhArathI namelA te vRkSa kayAM ane mULamAM udhaI caDavAthI paDI gayelA A vRkSa kayAM? aneka vAlIonA valayanI laTethI banelI te vaDe kayAM ane e mUkelI kAMcaLIothI bhayaMkara thayelI A vADa kayAM ? vRkSanAM taLIyAmAM vyApta thayelAM puSponA DhagalA kayAM ane utpanna thayelA sthaLanA A utkaTa kAMTA kayAM AvI rIte te bagIca visadaza jovAmAM Avya, tethI mane vicAra AvyuM ke "A bagIce jema hAla jUdI rItano thaI gayo che tema sarva saMsArI jIvonI sthiti paNa AvI ja che. je mANasa potAnA sauMdaryathI kAmadevanA jevo dekhAto hoya tene te ja mANasa jyAre bhayaMkara rege prasta thAya che tyAre kaMgALa jevuM lAge che, je mANasa chaTAdAra vANIthI bahaspati jevuM bolI zake che te ja mANasa keI kALe jihA khalita thavAthI atyaMta mUMge banI jAya che, je mANasa potAnI cAlavAnI zaktithI jAtivaMta azvanI peThe AcaraNa kare che te mANasa kaI kALe vAyu vigere regathI gatibhagna thaI pAMgaLo banI jAya che, pitAnA parAkramI hastathI je mANasa Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224 vimalavAhana javInI saMyama-bhAvanA saga 1 hastimalla jevA AcaraNa kare che te ja mANasa regAdikathI asamarthahasta thatAM kaMTho thaI jAya che, pitAnI dUradazI zaktithI je gIdha pakSInI peThe AcaraNa kare che te ja prANI parepadanamAM azakta thaI AMdhaLe banI jAya che. ahA ! prANuonAM zarIra kSaNavAramAM 2mya, kSaNamAM araNya, kSaNamAM kSama, kSaNamAM akSama, kSaNamAM daSTa ane kSaNamAM adaSTa thaI jAya che !!" AvI rIte ciMtavatA mane, japa karanArane maMtrazaktinI peThe saMsArevairAgya dhArAdhirUDha thayo. pachI tRNamAM agni samAna ane nirvANaprAptimAM ciMtAmaNi ratna samAna mahAvatarUpa caritrane meM e mahAmuninI pAse grahaNa karyuM." teo e pramANe belI rahyA eTale pharIthI AcAryavaye ariMdamane praNAma karI, vivekI ane bhaktivaMta rAjA A pramANe bolyo-"nirIha ane mamatA rahita ApanA jevA pUjya puruSo amArA jevAnA puNyathI ja A pRthvI para vihAra kare che. atizaya tRNathI AcchAdAna thayelA aMdhakRpamAM gAyanI peThe leke A ati ghora saMsAramAM viSayasaMbaMdhI sukhanA bhramavaDe paDe che, temAMthI prANIonI rakSA karavAne Apa dayALu bhagavaMta pratidina gheSaNunI peThe dezanA ApI che. A asAra saMsAramAM gurunI vANI ja parama sAra che, paNa ati priya evAM strI, putra ane baMdhuo sArarUpa nathI. have mAre vidyuta lekhA jevI caMcaLa lahamI, sevatAM ja mAtra madhura evA viSa samAna viSayo ane phakta A lekamAM ja mitra samAna evAM strI-putrathI sayuM ! teonI mAre kAMI jarUra nathI, mATe he bhagavana ! saMsArasamudrane taravAmAM naukA samAna evI dIkSA mane Apo ane mArI upara prasanna thAo. huM nagaramAM jaI mArA putrane rAjya sepIne AvuM tyAM sudhI Apa dayALu pUjyapAde A sthAna alaMkRta karavuM." pachI utsAha karanArI girAthI AcAe kahyuM- he rAjana ! tamArI IcchA uttama che. pUrva janmanA saMskArane lIdhe prathamathI ja tame tatva jANanAra che tethI daDha mANasane hAthane Teke ApavAnI jema tamane dezanA ApavI te hetumAtra che. gopALakanA vizeSapaNe karIne jema gAya kAmadhenu samAna thAya che tema tamArA jevA puruSoe grahaNa karelI dIkSA tIrthakarapaNuM sudhInA phaLane Ape che. tamArI IcchA pUrNa karavAne mATe ame ahIM ja rahIzuM, kAraNa munio bhavya jananA upakArane mATe ja vicAre che." evI rIte sUri. mahArAjAe kahyuM eTale rAjAomAM sUrya samAna te rAjA temane praNAma karIne Ubhe thaye; kemake manasvI puruSo nizcita kAryamAM ALasa karatA nathI. rAjAnuM citta che ke AcAryanA caraNakamalamAM lagna thayuM hatuM, to paNa haThathI jema durbhAgA strInI pAse jAya tema potAnA maMdira tarapha gaye. tyAM siMhAsana upara besI pitAnA rAjyarUpI bhuvananA staMbharUpa maMtrIone A pramANe kahyuM - he maMtrIo ! AmnAya (paraMparA) thI jema A rAjyarUpI gRhamAM ame rAjA chIe tema svAmInA arthamAM eka mahAvratavALA tame maMtrIo che. tamArA maMtrabaLathI ja meM A medinIne sAdhI che, temAM amArI bhujAbaLane upakrama phakta nimitta mAtra che. bhUmine bhAra jema ghodadhi, ghanavAna ane tanuvAte dhAraNa kare che tema tame A mArI bhUmine bhAra dhAraNa karyo che. huM te devatAnI peThe viSayanI AsaktimAM pramAdI thaI Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pava 2 juM rAjAnI maMtrIone hitazikSA. 225 rAtri divasa vividha krIDAnA rasamAM magna thayeluM hatuM. rAtrie dIvAthI jema khADo jaNAya tema anaMta bhavamAM dukha ApanAra A pramAda, gurunA prasAdarUpI dIvAthI Aje mArA jANavAmAM AvyuM che. meM ajJAnathI ghaNuM kALa sudhI A AtmAne AtmAvaDe ja vaMcita karyo che, kAraNa ke prasaratA aMdhakAramAM cakSuvALe puruSa paNa zuM karI zake? aho! ATalA kALa sudhI A durdama evI Idriye tophAnI gheDAnI peThe mane unmArgamAM laI gaI. duSTa buddhivALA meM vibhitaka (bhIlAmAnuM jhADa) vRkSanI chAyAnI sevA jevI pariNAme anartha ApanArI A viSayasevA adyApi paryata karI. gaMdhahastI jema bIjA hAthIone mAre tema bIjAnA parAkramane nahIM sahana karanArA evA meM digavijayamAM niraparAdhI rAjAone mAryA. bIjA rAjAonI sAthe saMdhi vigere cha guNone niraMtara joDanAre je huM tenI tADavRkSanI chAyAnI jema satya vANI keTalI? arthAt bIlakula nahIM. meM janmathI bIjA rAjAonA rAjyane chInavI levAmAM adattAdAna ja AdaryuM che. ratisAgaramAM magna thayelA meM kAmadevane jANe ziSya houM tema niraMtara abrahmacarya ja AdaryuM che. prApta thayelA arthothI atRpta ane prApta artho grahaNa karavAnI IcchAvALo je huM tene ATalA kALa sudhI baLavAna mUccha prApta thayelI hatI. sparza karela eka paNa cAMDALa jema aspRzyapaNAno karanAra che tema hiMsA vigere pApakAryomAMthI eka pApakArya paNa durgatinuM kAraNa che; mATe Aje vairAgyavaDe gurunI pAse prANAtipAta vigere pAMca pApanA sthAnathI huM virAma pAmIza. (pAMca mahAvrata laIza.) sAyaMkALe sUrya jema pitAnuM teja agnimAM Arope tema huM mArA kavacahara kumAra upara A rAjyabhAra AropaNa karIza. tamAre mArI peThe A kumAra tarapha paNa bhaktibhAve vartavuM; athavA tamane AvI zikSA ApavAnI jarUra ja nathI, kAraNa ke jAtivaMtanuM evuM zIla ja hoya che." maMtrIoe kahyuM--"svAmina ! daramakSa prANIone kayAre paNa AvI buddhi thatI nathI. parAkramathI jANe I dro hoya tevA tamArA pUrvaje janmathI mAMDIne akhaMDa zAsanavaDe A pRthvIne sAdhatA hatA paNa jyAre anizcita zaktivALA thatA tyAre teo thuMkanI piThe rAjyane choDI daI traNa ratnathI pavitrita evA vratane grahaNa karatA hatA. Apa mahArAjA A pRthvInA bhArane pitAnI bhujAnA parAkrama dhAraNa karo cho. temAM gharanI aMdara kadalInA staMbhanI peThe ame phakta robhArUpa thaI rahelA chIe. A sAmrAjya jema Apane kuLakramAgata prApta thayeluM che tevI rIte avadAna (parAkrama) sahita ane nidAna (niyANuM) rahita evuM vratanuM grahaNa paNa kamAgata prApta thayeluM che. jANe Apane bIje cetana hoya te A kumAra pRthvI bhArane lIlA kamaLanI peThe dhAraNa karavAne samartha che. Apane mokSaphaLavALI dIkSA grahaNa karavI hoya te khuzIthI grahaNa kare. Apa svAmI ucca prakAranI unnatine prApta thAo te ja amAre utsava che ! ! tIkSaNa nyAyamAM niSThAvALA ane satva tathA parAkramathI zobhatA evA A kumAravaDe ApanI peThe A pRthvI rAjanvatI thAo !" AvAM temanAM anujJAvacanathI mudita thayelA medinIpatie chaDIdAra pAse zIdhrapaNe kumArane bolAvyo. jANe mUttimAna kAmadeva hoya te te kumAra rAjahaMsanI peThe caraNanyAsa karate 1. mokSe javuM jene dUra (ghaNe kALe) che tevA. A - 29 Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 226 rAjAne maMtrIo tathA putrane pratyuttara. sarga 1 le. tyAM Avyo. sAdhAraNa pALAnI peThe rAjAne bhaktithI praNAma karI, aMjali jeDI yathAsthAne te beThe. amRtarasanA jevI sAradaSTithI jANe abhisiMcana karatA hoya tema kumArane AnaMda sahita jotAM rAjA A pramANe bolyA he vatsa! ApaNu vaMzanA pUrva rAjAe dayAbuddhithI nirlobhI thaIne vanamAM ekalI rahelI gAyanI peThe A pRthvInuM pAlana karatA hatA. jyAre putro samartha thatA tyAre teo dhurya vRSabhanI peThe temanI upara pRthvInA bhArane Are paNa karatA hatA, ane pote A traNa jagatamAM sarva vastune anitya jANI zAzvatapada (mekSa) ne mATe taiyAra thatA hatA. ApaNe kaI pUrvaja ATalI vAra sudhI gRhavAsamAM rahyo nathI, chatAM gRhasthAzramamAM mUDha thayelA huM ATalIvAra sudhI rahyo e mAre keTalA pramAda kahevAya ? he putra ! have tuM A rAjyabhArane grahaNa kara; tArAthI nirdhAra thayelA huM vrata grahaNa karIza ane A bhavasAgara tarI jaIza." rAjAnI evI vANIthI himavaDe kamaLakozanI peThe glAni pAmelo kumAra netrakamaLamAM AMsu lAvI bolyo-"he deva ! mArA kayA aparAdhathI akasmAt mArA upara tamArI avakapA thaI ke jethI potAnA AtmAne tamArA pALArUpa mAnanArA evA A putraneApa Avo Adeza kare che ? athavA A pRthvIe tamAro kaMI aparAdha karyo che ke jethI ghaNA kALa sudhI rakSaNa karelI te pRthvIne hamaNAM tRNanI peThe tyAga kare che ? Apa pUjya pitA vinA mAre A rAjyanuM kAma nathI, kAraNa ke jaLathI bhareluM sarovara paNa je kamaLa rahita hoya te te bhamarAone zA kAmanuM ? aho ! Aje mAruM daiva prati kULa thayuM ! mArI maMdabhAgyatA pragaTa thaI ! jethI leTanI peThe mane cheDI detA evA pitAzrI mane AvI AjJA kare che ! huM A pRthvIne kaI paNa rIte grahaNa nahIM karuM ane tema karatAM gurunI AjJAnuM ullaMghana thavAnuM prAyazcita AcarIza." potAnI AjJAne lepa karanArI ane satyasAravALI te putranI AvI vANI sAMbhaLI kheda pAmelo ane prasanna thayela mahIpati be-"tuM mAro putra che, te sAthe samartha, vidvAna ane vivekI che, te chatAM snehamULa ajJAnathI vicAra karyA sivAya Ama kema bole che ? kulIna putrone gurujananI AjJA vicAra karavAne paNa yogya nathI, te A mArI vANI te yukti sahita che, mATe tuM vicArIne te kabUla kara. putra bhAra vahana karavAne gya thatAM pitA bhAra rahita thAya ja che, kAraNa ke siMhaNa pitAne bALaputra thatAM ja nirbhaya thaIne sUe che. he vatsa ! tAro rajA sivAya paNa mokSanI IcchAvALe je huM te A pRthvIne choDI daIza; kemake huM kAMI tArAthI parataMtra nathI. pachI tAre vilakhatI evI A anAtha pRthvIne te dhAraNa karavI ja paDaze, paNa vadhArAmAM mArI AjJAnuM ullaMghana karavAthI thanAru pApa prApta thaze; mATe he putra ! bhaktiniSTa evA tAre vicArIne ke vicAra karyA vinA mane sukhakArI evuM A mAruM vacana kabUla karavuM paDaze." pachI maMtrIoe kahyuM- "he kumAra ! svabhAve vivekI evA tamAruM A kahevuM che ke samIcIna che te paNa tamArA pUjya pitAe je kahyuM te kabUla kare; kAraNa ke gurunI AjJA aMgIkAra karavI te sarva guNathI adhika guNa che. ApanA pitAe paNa Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 2 ju. vimalavAhane jaNAvela lakSmInI asthiratA. rahe temanA pitAnuM vacana mAnya karyuM hatuM te ame jANIe chIe. jenuM vacana ulaMghana karI zakAya nahIM e A lekamAM pitAthI bIje kaNa adhika che? pitAnuM tathA maMtrIonuM e pramANe kathana sAMbhaLI, potAnI grIvA namAvI "mAre svAmIne Adeza pramANa che' evuM rAjakumAra gaddagat svare bolyA. te samaye caMdrathI jema kumuda ane meghathI jema mayUra tema AjJA pALanArA pitAnA kumArathI rAjA khuzI thayo. evI rIte prasanna thayelA rAjAe abhiSeka karavAne yogya evA pitAnA siMhAsana upara kumArane svahaste besAryo. pachI temanI AjJAthI meghanI peThe sevakapuruSe tIrthonAM pavitra jaLa lAvyA, eTale UMce svare maMgaLavAjiMtra vAgate sate mahArAjAe kumAranA mastaka upara abhiSeka karyo. te vakhate bIjA sAmaMta rAjAo paNa AvIne abhiSeka karavA lAgyA ane navA udaya pAmelA AdityanI peThe bhaktithI tene namaskAra karavA lAgyA. pitAnI AjJAthI teNe veta vastro dhAraNa karyA, tethI zaraRtunAM zubhra vAdaLAMthI parvata zebhe tema te zobhavA lAgyuM. pachI vArAMganAoe AvIne jANe nirmaLa caMdrikAnuM pUra hoya tevA gazIrSacaMdanathI tene sarva aMge vilepana karyuM ane svargamAMthI AkarSaNa karelA nakSatragaNune paravIne banAvyA hoya tevAM muktAmaya AbhUSaNe teNe dhAraNa karyA. jANe mahApracaMDa e pitAno pratApa hoya tevA mANijyanA tejathI javalAyamAna mugaTa tenA mastaka upara rAjAe pote paherA ane kSaNavAramAM jANe yaza pragaTa hoya tevuM nirmaLa chatra tenA zira upara ArepaNa karyuM. baMne paDakhe rAjyasaMpattirUpI latAnAM puSpone jANe sUcavatA hoya tevA cAmara vArAMganAo vIMjhavA lAgI. pachI mahArAjAe svahaste tenA lalATamAM udayAcaLanI cUlikA upara rahelA caMdranA jevuM caMdananuM tilaka karyuM. evI rIte kumArane paramaharSathI rAjya upara besArI, lakSmInI rakSAne jANe maMtra hoya tevI A pramANenI zikSA rAjAe ApI-"he vatsa ! have tuM pRthvIno AdhAra thayo che ane tAre AdhAra keI nathI, mATe pramAda choDIne tArA pitAnA AtmAthI tene dhAraNa karaje. hamezAM AdhAra zithila thatAM Adheya bhraSTa thAya che, tethI viSayanA atiprasaMgathI thayelI zithilatAthI tuM tArI rakSA karaje. yauvana, rUpa ane svAmIpaNuM te eka eka paNa pramAdanAM kAraNa che ane buddhivAnanI kAryasiddhine nAza karanArAM che ema jANaje. kuLakramathI AvelI chatAM paNa durArAdhya ane chaLanI gaveSaNa karanArI A lakSmI rAkSasInI peThe pramAdI puruSane chaLe che. ghaNuM kALano sneha paNa e lakSamInI sthiratAne mATe thato nathI, tethI jyAre avasara Ave che tyAre te sArikA (sogaThI) nI peThe tatkALa bIje sthAne cAlI jAya che. kulaTAnI peThe apavAdane paNa bhaya nahIM dhAraNa karatI e lakSmI sumanI peThe jAgatA evA potAnA pramAdI patine choDI de che. e lakSamIne kadApi rakSaNa saMbaMdhI dAkSiNya te thatuM ja nathI; paNa te vAMdarInI peThe ThekIne bIjA sthAnamAM cAlI jAya che. nirlajajatA, capalatA ane niHsnehapaNuM e sivAya bIjA ghaNA deze tenAmAM rahelA che ane jaLanI peThe nIca tarapha javuM e te enI prakRti che, ema lakSamI sarva devamaya hevA chatAM paNa sau keI tene mATe prayatna kare che. Idra paNa lakSmImAM Asakta che te manuSyanI zI vAta ? tene sthira karavAmAM jANe paheregIra hoya tema tuM nIti ane parAkramathI saMpanna thaI sadA jAgRta raheje. lakSmInI icchAvALA chatAM paNa tAre alubdha thaI Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228 vimalavAhananI putrane hitazikSA. sarga 1 le. A pRthvI pALavI; kAraNa ke bhAgI puruSane strIonI peThe alubdha puruSane lakSmI hamezAM anugata rahe che. grISmaRtunA sUryanI peThe ati pracaMDapaNuM dhAraNa karIne kadApi A pRthvIne tuM duHsaha karathI AkrAMta karIza nahIM. jarA paNa agnithI dagdha thayeluM uttama vastra jema tyajI devAya che tema eka vakhata paNa anyAya karanArA potAnA mANasane tuM tyajI deje. mRgayA, dhUta ane madhupAna e sarvathA baMdha karAvaje; kAraNa ke tapasvInA tapane bhAgI jema rAjA thAya che tema prajAnAM sarva pApano bhAgI paNa rAjA thAya che. kAmakrodhAdika aMtara zatruone tuM jaya karaje; kAraNa ke teone jaya karyA sivAya bAhya zatruone jItyA hoya te na jItyA barAbara che. dakSiNa nAyaka jema ghaNI patnIonuM yathAkALe sevana kare tema tuM dharma, artha ane kAmanuM paraspara A badhAthI yogya avasare sevana karaje. jevI rIte tene samaya AvatAM cothA puruSArtha (mokSa) mAM tAre utsAha na haNAya tevI rIte te traNa puruSArthane tuM sAdhaje." evI rIte kahI vimalavAhana bhUpALa mauna rahyo, eTale kumAre "tathati ema kahI te zikSA aMgIkAra karI. pachI siMhAsanathI UThI pUrvanI peThe vinIta evA rAjakumAre, vratane mATe taiyAra thavAne IchatA evA potAnA pitAne hastAvalaMbana ApyuM. evI rIte chaDIdArathI paNa potAnA AtmAne a5 mAnanArA putre jene hastAvalaMbana ApyuM che evA te rAjA ghaNuM kaLazethI bhUSita nAnagRhamAM dAkhala thayA. tyAM jANe meghanI dhArA hoya tevI makaramukhI suvarNa jhArIomAMthI nIkaLatA jaLavaDe teNe snAna karyuM. kamaLa hirAgaLa vastrathI aMgane luMchI sarvAge gozISacaMdananuM vilepana karyuM. guMthI jANanAra puruSoe nIla kamaLanA je zyAma ane puSpagarbha e rAjAne kezapAza caMdragarbhita meghanI peThe zebhita karyo. vizALa, nirmaLa svaccha ane pitAnI jevA manahara guNavALA be divya ane maMgaLika vastro teNe dhAraNa karyA. pachI sarva rAjAomAM mugaTa samAna te rAjAe kumAre lAvelA mANijya ane suvarNanA mugaTane mastaka upara dhAraNa karyo. guNa rUpI AbhUSaNane dhAraNa karanAra te rAjAe hAra, bAjubaMdha ane kuMDaLa vigere bIjAM AbhUSaNe paheryA, jANe bIje kalpavRkSa hoya evA te rAjAe ratna, kAMcana, rU, vastra ane bIjuM je kAMI yAcakee mAgyuM te dAnamAM ApyuM. pachI jema puSpaka vimAnamAM bese tema narakuMjara evA te vimalavAhana rAjA so puruSee vahana karavA gya zibikAmAM ArUDha thayA, jANe sAkSAt traNa ratnoe AvIne tene sevyo hoya tema veta chatra ane be cAmaro tene sevavA lAgyA. jANe maLelA be mitro hoya tema cAraNa-bhATane kolAhala ane vAjiMtrono tArazakha puruSane harSa ApavA lAgyuM. grahothI jema grahapati zebhe tema pAchaLa, AgaLa ane baMne paDakhe rahelA zrImAn sAmaMta rAjAothI te zobhavA lAgyo. namelA DIMTavALA kamaLanI jema vaLelI grIvAvALA ane AjJAne IcchanArA dvArapALanI peThe rAjakumAra AgaLa cAlavA lAgyA. saMpUrNa jaLakuMbhane grahaNa karanArI nagarastrIo pagale pagale maMgaLa karI anukrame tene jovA lAgI. vicitra prakAranA mAMcaDAothI vyAsa, patAkAnI paMktiothI bhAravALA ane yakSakaIme paMkita thayelA rAjamArgane pavitra karate te cAlavA lAge. dareka mAMcaDe gaMdharva varganA jevA saMgItapUrvaka anya anya vanitAe karelA ArAtrika maMgaLane grahaNa karato hato. jANe citramAM AlekhelA hoya tevA praphullita ane Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 2 ju aridamAcAryanI dezanA. 229 nizcaLa netrovaDe dUrathI nagaralekee adaSTapUrvanI peThe te jevAte hato. jANe maMtrabaLathI AkarSaNa karyA hoya vA kAmaNa karyA hoya ane vANIthI baMdhAI gayA hoya tevA sarva lekethI te ghaNI rIte anusaratA hatA. evI rIte puNyanA dhAmarUpa te rAjA ariMdamAcAryanA caraNakamaLathI pavitra thayelA udyAna samIpe Avyo, eTale zibikAmAMthI utarIne page cAlatA teNe tapasvIonA mananI peThe udyAnamAM praveza karyo. pachI rAjAe bhujA parathI pRthvInA bhAranI peThe sarva AbhUSaNe utAryA. kAmadevanA zAsananI peThe teNe mastaka upara cirakALathI dhAraNa karelI mALAne cheDI dIdhI. pachI AcAryanA vAmapA rahI caityavaMdana karI AcArya ApelAM rajoharaNAdi municihnane teNe dhAraNa karyA. huM sarva sAvadyoganuM pratyAkhyAna karuM chuM" ema kahI pAMca muSTivaDe kezane lagna karyo. tatkALa grahaNa karelA vratIliMgathI jANe bALapaNathI ja vratadhArI hoya te te moTA manavALe rAjA zobhavA lAgyo. pachI pradakSiNApUrvaka gurune vaMdanA karI ane gurue dharmadezanA ApavA mAMDI. "A apAra saMsAramAM samudranI aMdara dakSiNavatta zaMkhanI jema manuSya janma kavacit prApta thAya che. kadApi manuSya janma prApta thAya to paNa bodhibIja prApta "thavuM bahu durlabha che. kadApi te prApta thAya paNa mahAvata (cAritra)nA yoga te "puNyagathI ja prApta thAya che. jyAM sudhI varSARtu saMbaMdhI megha prApta na thAya tyAM "sudhI ja pRthvI upara sUryane saMtApa thAya che, jyAM sudhI kesarIsiMha na Ave tyAM sudhI ja hAthIothI vanane bhaMga thAya che, jyAM sudhI sUryane udaya na thAya tyAM sudhI ja jagata aMdhakArathI aMdha rahe che, jyAM sudhI pakSIone rAjA garUDa na hoya tyAM "sudhI ja prANIone sapane bhaya lAge che ane jyAM sudhI kalpavRkSa maLe nahi tyAM "sudhI ja prANuone dAridraya rahe che, temaja jyAM sudhI mahAvrata prApta karyuM nathI "tyAM sudhI ja prANIone saMsArane bhaya lAge che. Arogya, rUpa, lAvaNya, dIrgha AyuSa, maTI samRddhi, hukama, aizvarya, pratApIpaNuM, sAmrAjya, cakravattIpaNuM, devapaNuM, sAmA"nikapaNuM, IndrapaNuM, ahamiMdrapaNuM, siddhatA ane tIrthaMkarapaNuM e sarva A mahAvratanuM baja phaLa che. eka divasa paNa nirmoha thaIne vrata pALanAra mANasa kadApi je te bhave mokSa "na pAme te paNa svargagAmI tA avazya thAya che, te je mahAbhAga tRNanI peThe sava lakSamIne cheDI dIkSA grahaNa karI cirakALa cAritra pALe che tenI te zI vAta ?" evI rIte ariMdama mahAmunie dezanA ApI anyatra vihAra karyo, kAraNa ke munio eka ThekANe rahetA nathI. pachI grAma, pura, araNya, Akara ane draNa vigeremAM vimalavAhana munie gurunI sAthe chAyAnI peThe vihAra karyo. sUryanI kAMtithI sava leka AkrAMta thayA pachI jIvarakSAne mATe mArge yugamAtra daSTi ApI iryAmAM vicakSaNa evA te RSi vihAra karatA hatA (Isamiti), bhASA samitimAM catura evA te muni niravadya, mita ane sarvajanane hitakArI vANuM belatA hatA (bhASAsamiti), eSaNanipuNa evA e mahAmuni beMtAlIza bhikSAde adraSita evA piMDane pAraNanA divase grahaNa karatA hatA (eSaNasamiti), grahaNa karavAmAM catura evA te muni Asana vigerene joI, yatnathI tenI pratilekhanA karI letA-mUkatA hatA (AdAnanikSepaNusamiti) ane sarva Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 230 vimalavAhana rAjarSinuM pravacana-mAtAnuM paripAlana saga 1 le. prANuo upara dayALu evA te mahAtmA kapha, mUtra ane maLa vigere padArtho nijIva pRthvI upara cheDatA hatA (pAriSThApanikAsamiti). kalpanAjALathI mukta ane samatAmAM rahelA potAnA manane te mahAmunie guNarUpI vRkSenA ArAmanI aMdara ArAma lenAruM karyuM hatuM (managupti). ghaNuM karIne saMjJAdikanA paNa parivAra sahita teo maunapaNe rahetA hatA. kadApi te anugrAhya puruSanA AgrahathI bolatA hatA te mita bhASaNathI ja bolatA hatA (vacanagupti). skaMdhane khujalI karavAnI IcchAvALA mahiSa vigere staMbhabuddhithI temanA zarIra sAthe gharSaNa karatA hatA tathApi te kAryotsargane choDatA na hatA. zayana, Asana, nikSepa, AdAna ane saMkramaNa (vihAra) vigere sthAnamAM hamezAM te mahAmanavALa muni kAyAnuM niyamana karatA hatA (kAyagupti). evI rIte mahAmuni cAritrarUpI zarIrane utpanna karavAmAM ane zodhana karavAmAM mAtArUpa evI pAMca samiti ane traNa guNirUpa ATha pravacana-mAtAne dhAraNa karatA hatA. sudhAthI A thatA chatAM paNa zaktisaMpanna thaIne eSaNane ullaMghana karyA sivAya adIna ane avihaLa thaI e vidvAna muni saMyamayAtrAne mATe udyama karatA vicaratA hatA (kSudhAparisaha 1). mArgamAM jatAM tRSita thatA to paNa e tatvavettA muni dInapaNuM AdarIne kAcA pANIne IcchatA nahIM, paNa prAsuka jaLane ja grahaNa karatA hatA (tRSAparisaha 2). zItavaDe pIDA pAmatA ane tvacA upara vastranA rakSaNa rahita chatAM paNa e mahAtmA akayuM vastrane letA nahIM, temaja agni paNa saLagAvatA nahIM ane tApatA paNa nahIM (zIta parisaha 3). unDALAmAM taDakAthI tapelA te muni uSNatAne niMdatA nahIM temaja chAyAne paNa saMbhAratA nahIM. koI vakhata paMkhAne upayoga karatA nahIM, majjana karatA nahIM ke vilepana paNa karatA nahIM (uSNu parisaha 4). DAMsa ane masalA vigere karaDatA te paNa te mahAtmA sarvanI bhajananI lolupatA jANatA, tethI temanA upara dveSa karatA nahIM ane temane uDADatA nahIM; temane nirAza na karatAM temanI upekSA karIne rahetA hatA (haMsa parisaha 5), vastra nathI athavA A vastra naThAruM che ema ubhaya rIte teo IcchatA na hatA, paNa samAdhithI abAdhita thaIne lAbhAlAbhanI vicitratAne jANatA hatA (acelaka parisaha 6). dharmarUpI ArAmamAM prItivALA te yati kadApi arati karatA nahIM, paNa cAlatAM, ubhA rahetAM ane besatAM svasthatAne ja Azraya karatA hatA (AratI parisaha 7). jemane saMgarUpI paMka peI zakAya tevo nathI evI mokSadvAranI argalArUpa strIone te ciMtavatA pUrNa nahIM, kAraNa te phakta ciMtavelI paNa teo dharmanA nAzane mATe ja thAya che (strI parisaha 8). prAmAdikamAM aniyamapaNe rahenArA, tethI sthAnabaMdhe varjita evA te muni mahArAjA be prakAranA abhigraha sahita ekalA ja vicaratA hatA (caryA parisaha 9), strIrUpa kaMTakarahita AsanAdikamAM besanAra teo I aniSTa upasargone niHspRha ane nirbhaya thaI sahana karatA hatA (niSA parisaha 10). e saMstAra prAtaHkALamAM tyAga karavA gya che ema ciMtavI sArA narasA saMstArA. mAM sukhaduHkha ane rAgadveSa na dhAraNa karatAM zayana karatA hatA. (zayA parisaha 11). pitAnI kSamAzramaNutAne jANanArA te muni Akroza karanAra sAme Akroza na karatAM ulaTA teno upakAra mAnatA hatA (AkAza parisaha 12). teone keAI vadhAdika karatuM hatuM Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 2 ju. bAvIza parisanuM varNana. 231 te paNa jIvane nAza na karavAnA kAraNathI, krodhanI duSTatA jANavAthI, kSamA sahita hevAthI ane guNanA upArjanathI keIne sAmA haNatA nahetA (vadha parisaha 13). bIjAoe ApelA padArthathI nirvAha karanArA vatiene yAcanA karyA chatAM na maLe te paNa rasa na karavI joIe ema dhArI yAcanA-duHkhane teo gaNatA nahatA ane gRhasthAzramane paNa IcchatA nahetA (yAcanA parisaha 14). te parane mATe ane pitAnA mATe bIjAthI annAdika meLavatA athavA nahIM paNuM maLatuM paraMtu tene lAbha thavAthI mada dharatA nahIM ane alAbha thavAthI pitAne ke parene niMdatA nahIM (alAbha parisaha 15). teo githI uga pAmatA nahIM ane cikitsAne paNa IcchatA nahIM, paraMtu zarIrathI AtmAne bhinna jANI adInahudaye vedanAne sahana karatA hatA. (rega parisaha 16). alpa ane bArIka vastro pAtharavAne lIdhe pAtharelA saMsmArakamAMthI tRNAdikane sparza thatA tene teo sahana karatA hatA, paraMtu mRdu saMstArakane IcchatA nahotA (tRNu parisaha 17). zrImajhatunA tApathI sarva aMgene maLa bhIMjAI jate te paNa te snAna ke udvartanane IcchatA nahIM (maLa parisaha 18). sAmA UbhuM thavuM, arcana karavuM ane dAna karavuM vigere satkAra kriyAnA teo abhilASI thatA nahIM, satkAra na thate te kheda pAmatA nahIM ane satkAra thavAthI harSa pAmatA nahIM (satkAra parisaha 19). prajJAvaMtanI prajJA joI ane pitAnI ajJatA jANa kheda pAmatA nahIM ane prajJAnI utkarSatAne pAmIne mada paNa karatA nahIM(prajJA parisaha 20). jJAnane lAbha anukrame thAya che ema jANanArA te muni jJAnacAritre yukta chatAM paNa "huM adyApi chadmastha chuM" evA vicArathI ajJAnapaNAne paNa sahana karatA hatA (ajJAna parisaha 21). jinezvara, tadukta zAstra, jIva, dharma, adharma ane bhavAMtara e parAkSa che, te paNa e zuddhadarzanI (samyakatvI) muni tene mithyA mAnatA nahotA (samyaktva parisaha 22). evI rIte mana vacana kAyAne vaza rAkhanArA e muni svayameva thayelA ke pare prerelA zArIrika ane mAnasika sarva parisane sahana karatA hatA. svAmI evA zrImat ahatinA dhyAnamAM niraMtara ekatAna karI e munie pitAnuM citta caityavat sthira karyuM. siddha, guru, bahuzrata, sthavira, tapasvI, zrutajJAna ane saMghane viSe teo bhaktivaMta hatA, tethI te sthAnakenuM tathA bIjA paNa tIrthaMkaranAmakama upArjana karanArA sthAnake ke jenuM ArAdhana mahAtmA vinA bIjA puruSane durlabha che tenuM temaNe sevana karyuM, ane ekAvalI, ratnAvalI, kanakAvalI ane jyeSTha tathA kaniSTha siMhaniSphIDIta vigere uttama tapa temaNe karyA. karmanirjarA karavAne mATe temaNe mApavAsathI AraMbhIne aSTamApavAsa sudhIne tapa karyo. samatAparAyaNa evA e mahAtmAe evI rIte tIvra tapa karI, aMte be prakAranI saMkhanA temaja anazana karIne zubha dhyAnamAM tatparapaNe paMca parameSThinuM smaraNa karatAM jema lIlAmAtramAM sthAnane tyAga kare tema pitAnA dehane tyAga karyo ane tyAMthI vijaya nAmanA anattara vimAnane viSe tetrIza sAgaropamanA AyuSyavALA deva thayA. te vimAnamAM devatAonuM eka hastapramANa zarIra hoya che. caMdranAM kiraNanI peThe ujajavaLa varNavALA, ahaMkAre varjita, suMdara AbhUSaNee bhUSita ane ahamiMdra evA te devatAo sarvadA pratIkAra rahita thaIne sukhazayyAmAM pisyA rahe che ane zakti chatAM Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 232 anuttara vimAnanuM varNana. sarga 2 je. paNa uttarakriya nirmANa karIne sthAnAMtare jatA nathI. pitAnI avadhijJAnanI saMpattithI teo AkhI lokanAlikAnuM avelekana karyA kare che. temane AyuSyanA sAgaropamanA saMkhyA jeTalA pakSee eTale tetrIza pakSoe vAsa levuM paDe che ane teTalAM hajAra varSe eTale tetrIza hajAra varSe bhejananI IcchA thAya che. evI rItanA sukhadAyI te vimAnamAM utpanna thavAthI teo nirvANasukhanA jevuM uttama sukha anubhavavA lAgyA. e pramANe vattatAM jyAre AyuSyamAM cha mAsa avazeSa rahyA tyAre bIjA devatAnI peThe temane meha na thayo, paNa puNyadaya najIka AvavAthI temanuM teja vRddhi pAmyuM. amRtanA drahamAM haMsanI peThe advaita sukhanA vistAramAM magna thayelA te deve te sthAnake tetrIza sAgarepama pramANu AyuSyane eka divasanI peThe nirgamana karyuM. 2 ityAcAryazrIhemacaMdraviracite triSaSThizalAkApuruSacarite mahAkAvye dvitIye parvaNi zrIajitasvAmIpUrvabhavavarNano nAma prathamaH sargaH // 1 // sarga bIja. ~ A jaMbudviIpanA bharatakSetranI aMdara jANe pRthvInI ziromaNi hoya tevI vinItA nAmanI nagarIne viSe traNa jagatanA svAmI Adi tIrthakara zrI RSabhadevajInA mokSakALa pachI temanA IkvAkuvaMzamAM asaMkhya rajAo pitAnA zubha bhAvavaDe siddhipadane ane sarvArthasiddha vimAnane prApta thayA, anaMtara jitazatru nAme rAjA thayA. IkvAkuvaMzane viSe vistAra karelA chatrarUpa e rAjA vizvanA saMtApane haraNa karanAra hatA. vistAra pAmelA ujajavaLa yazathI tenA utsAha vigere guNe caMdravaDe nakSatronI peThe sanAthapaNuM pAmyA hatA. te samudranI jevA gaMbhIra hatA. caMdranI jevA AhalAdakArI hatA, zaracchane vajInA ghararUpa hatA ane lahamIrUpI latAnA maMDapa hatA. sarva manuSya ane devatAnA hRdayamAM sthAna karanAra te rAjA samudramAM caMdranI peThe eka chatAM paNa anekapaNe jaNAtA hatA. dizAonA cakane AkAMta karanArA pitAnA dusaha tejathI te madhyAhunanA sUryanI peThe sarva jagatane mAthe tapI rahyA hatA. pRthvI upara rAjya karatA e rAjAnA zAsanane sarva rAjAe mugaTanI peThe pitAnA zira upara dhAraNa karatA hatA. megha jema pRthvI parathI jaLa grahaNa karIne pAchuM Ape tema te pRthvImAMthI dravya grahaNa karI vizvanA upakArane mATe pAchuM ApatA hatA. nitya te dharmane Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 2 juM vijayArANIe joyelAM zreSTha cauda sva. 233 mATe ciMtavana karatA, dhamane mATe belatA ane dharmane mATe vicAratA hatA. evI rIte mana, vacana, kAyAmAM tene dharmane mATe ja nibaMdhana hatuM. tene sumitravijaya nAme asAdhAraNa parAkramI eka nAne bhAI hatuM, te yuvarAjapane dhAraNa karate hate. pRthvI upara AvelI jANe devI hoya tevI vijayAdevI nAme jitazatru rAjAne rANI hatI. be hasta, be caraNa, be netra ane mukhavaDe jANe vikAsa pAmelA kamaLanA khaMDamaya banI hoya tevI te devI zebhatI hatI, pRthvInuM te AbhUSaNa hatI ane tenuM AbhuSaNa zIla hatuM. tenA zarIra upara bIjAM AbhUSaNane bhAra (samUha) hatA, te phakta prakriyAne mATe ja rAkhyo hato. samagra kaLAne jANatI ane akhila vizvamAM zobhA pAmatI, tethI jANe sarasvatI ke lakSmI pRthvI upara nivAsa karavAne mATe AvI hoya tevI te jaNAtI hatI. sarva puruSamAM uttama te rAjA ane sarva strIomAM ziromaNi te rANIe bannene gaMgA ane sAgaranI peThe sarakhe ega thayela hatuM. have vimalavAhana rAjAne jIva vijaya nAme vimAnathI cavIne ratnanI khANa jevI vijyAdevInI kukSIne viSe, vaizAkha mAsanI zukala tradazIne divase caMdrane vega hiNI nakSatrane viSe AvyA hatA te samaye traNa jJAnane dhAraNa karanAra putraratnapaNe utpanna thaye. garbhavAsa pAmelA temanA prabhAvathI nArakInA jIvane paNa kSaNavAra sukha utpanna thayuM. te rAtrinA ati pavitra cethA praharamAM vijayAdevIe caMda svamo joyAM. temAM prathama svapna madanA sugaMdhathI bhramaranuM maMDaLa jenA upara bhramaNuM karI rahyuM hatuM e ane garjanAe meghane ullaMghana karanAra rAvata hastI je hastI je. bIje svane UMcA ziMgavaDe suMdara zaradURtunA megha je veta ane suMdara caraNavALe jANe jaMgama kailAsa parvata hoya te vRSabha je. trIje svapna caMdrakaLA jevA vaka nathI ane kuMkuma tathA kesaranA varNane ulaMghana karanArI kezarAthI prakAzamAna thato yuvAna kesarIsiMha je. cothe svane be hastI baMne tarapha pUrNakuMbhane UMcA karI jenA upara abhiSeka karI rahyA che evI ane kamaLanA AsanavALI lakSmIdevIne joIpAMcame svane vikAsa pAmelAM puSponI sugaMdhavaDe dizAonA bhAgane sugaMdhamaya karanArI pupanI mALA jANe AkAzanuM vecaka AbhUSaNa hoya tema AkAzamAM rahelI joI. chaThe svapna saMpUrNa maMDaLavA hevAthI avasara vinA pUrNimAne batAvato ane caMdrikAthI AkAzane taraMgita karate caMdra je. sAtame svapna prasaratA kiraNethI aMdhakArasamUhane nAza karatA ane rAtrie paNa divasane vistArane sUrya je. AThame svapna kalpavRkSanI jANe zAkhA hoya ane ratnagirinuM jANe zaMga hoya tevI AkAzagAmI patAkAe aMkita thayele ratnamaya vija jovAmAM AvyuM. navame svane vikAsa pAmelAM zveta kamaLAthI jenuM mukha AcchAdita thayeluM che, evo maMgaLa graha tulya suMdara pUrNakuMbha je. dazame svapna lahamIdevInAM jANe Asano hoya tevAM kamaLathI cetarapha aMkita thayeluM ane svaccha jaLanA taraMgothI manehara evuM paghasaravara . agiyArame svapna uparAupara AvatA kalelathI ane uchaLatA jaLa, thI jANe AkAzamAM rahelA caMdrane AliMgana karavAne dhArato hoya tevo samudra je. A - 30 Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234 | vijayA ane vaijayaMtIe joyelAM cAra svapna. saga 2 je bArame svapna jANe anuttara vimAnamAMhenuM eka vimAna AvyuM hoya tevuM vicitra ratnamaya uttama vimAna jovAmAM AvyuM. terame svapna ratnagarbhA (pRthvI) e jANe ratnanuM sarvasva prasavyuM hoya te ghaNuM kAMtinA samUhavALe unnata ratnapuMja jovAmAM AvyuM. caudame svane lakSyamAM rahelA samagra tejasvI padArthane jANe tejapuMja ekatra karyo hoya tevo niImaagni jevAmAM Avyo. evI paripATIe e cauda vapane vijayAdevIne pitAnA mukhakamaLamAM bhramarAnI peThe praveza karatA jovAmAM AvyAM. te samaye IdranA Asanano prakaMpa thayo, eTale Ide pitAnAM sahastra netrothI paNa adhika netrarUpa avadhijJAne joyuM. jevAthI tIrthakara mahArAjAne udbhava thayele jANI romAMcita zarIravALA IMdra vicAravA lAgyA ke "jagatane AnaMdanA heturUpa paramezvara vijaya nAmanA bIjA anuttara vimAnathI evI hAla jaMbudvIpanA dakSiNAddha bharatakhaMDanA madhya bhAgane viSevinItApurImAM jitazatru rAjAnI vijayAdevI nAme rANInA udaramAM avatarelA che. te A avasarpiNamAM karuNarasanA samudra evA bIjA tIrthakara bhagavAna thaze." AvI rIte ciMtavI saMbhrama sahita siMhAsana, pAdapITha ane pAdukAne cheDI UbhA thayA. pachI tIrthakaranI dizA sanmukha sAta ATha pagalAM cAlI, uttarAsaMga karI, jamaNe DhIMcaNa bhUmie ApI, DAbo goThaNu jarA namAvI, mastaka ane hAthathI pRthvItaLane sparza karI teNe bhagavaMtane namaskAra karyo. tyAM zakastavapUrvaka jinavaMdana karIne te saudharmedra vinItA nagarI mAM jitazatru rAjAne ghare AvyuM. bIjA IMdro paNa AsanakaMpathI ahemaMtanA avatArane jANI bhaktithI tatkALa tyAM AvyA. e zakrAdika iMdro kalyANa karI bhaktivALA thaIne svAminI zrI vijayAdevInA zayanagRhamAM AvyA. te samaye te zayanagRhanA AMgaNAmAM AmaLAnA jevAM sthaLa, samavartuLa ane nirmaLa amUlya matIonA sAthIo pUrelA hatA. nIlamaNinI pUtaLIoe aMkti thayelA suvarNamaya staMbhathI ane marakata maNinAM patrothI tenA dvAra upara teAraNe racelAM hatAM. sUrama taMtuvALA ane paMcavaNI evAM akhaMDa divya vastrone, saMdhyA meghathI AkAzanI jema tarapha uleca bAMdhela hatuM. tenI cotarapha jANe sthApita yaSTi hoya tevI suvarNanI dhUpaghaTikAonA yaMtramAMthI dhUmADAnI ghaTAo nIkaLI rahI hatI. te gRhanI aMdara baMne tarapha UMcI, madhya bhAgamAM jarA nIcI, haMsanI remalatAnA rUthI bharelI, ozIkAthI zobhatI ane ujjavaLa ochADa sahita evI suMdara zayyA upara rahelA vijayAdevI gaMgAnA tIra upara rahelI haMsalInI jema idronA jovAmAM AvyA. pitAne oLakhAvI, temane namaskAra karI temaNe tIrthakaranA janmane sUcavanAruM svapnanuM phaLa kahyuM. pachI saudharmedra kuberane AjJA karI ke "jema rASabhadevanA rAjyanI AdimAM tame * A nagarIne ratnAdikathI pUrelI hatI tevI rIte vasaMtamAsa jema navIna padvavAdikathI udyAnane navuM kare tema A nagarIne navIna gRha vigerethI navI kare ane megha jema jaLavaDe pRthvIne pUre tema suvarNa, dhana, dhAnya ane vothI cetarapha A nagarIne pUrI gho." evI rIte kahI zake ane bIjA sarva iMdroe naMdIzvara dvIpe jaI zAzvata arvatanI pratimA ne aSTAdvikA utsava karyo ane tyAMthI sarve pitAne sthAnake gayA. kubera paNa iMdranI AjJA pramANe karIne tyAMthI pitAnI alakApurImAM gaye. jANe meruparvatanA zikhare hoya tevA UMcA suvarNanA rAziothI, jANe vaitADhya parvatanAM zikhara hoya tevA rUpAnA DhagalA Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 2 ju svapnazAstrIonuM Agamana. 235 ethI, jANe ratnAkaranuM sarvasva hoya tevA ratnanA DhagalAthI, jagatanA harSanAM jANe bIjA heya tevAM sattara prakAranA dhAnyathI, sarva kapakSethI jANe lAvyA hoya tevAM vathI, tiSka devatAonA jANe ratha hoya tevAM ati suMdara vAhanathI tathA dareka gRha, dareka dukAna ane dareka ceka navA karavAthI dhanade pUrelI:te nagarI alakApurInI jevI zobhavA lAgI. te ja rAtrie suminItra e jayaMtI jenuM bIjuM nAma yazomatI hatuM temaNe paNuM te ja cauDha svane joyA. kumudinInI peThe adhika harSa dharatI te vijayA ane vaijayaMtIe bAkI rahelI rAtri jAgRtapaNe ja nirgamana karI. svAminI viyAe prAtaHkALe te svapnavRttAMta jitazatru rAjAne kahyo ane vaijayaMtIe sumitravijayane ko. vijyA devInAM te svapna sarala mane vicArI jitazatru rAjA tenuM phaLa AvI rIte kahevA lAgyA "he mahAdevi ! guNothI jema yazanI vRddhi thAya, zAstrAbhyAsathI jema vizeSa jJAnanI saMpatti thAya ane sUryanAM kiraNothI jema jagatamAM udyota thAya tema A svapnathI tamAre paNa utkRSTa e putra thaze." evI rIte rAjA svapnanuM phaLa vistAratA hatA, evAmAM pratihArIe nivedana karelA sumitravijaya tyAM AvyA. paMcAge bhUtalane sparza karavApUrvaka rAjAne devavatu namaskAra karI teo yathAsthAne beThA. kSaNavAra rahI pharIthI te kumAre bhaktithI aMjali jeDI A pramANe vijJapti karI ke "AjanI rAtrinA chellA prahare ApanI vadhu vaijayaMtIe mukhamAM praveza karatAM evAM svapna joyAM che, te A pramANe- gajenAthI diggajane paNa jaya karanAra hastI, UMcI kuMDhavALo ane ujajavaLa AkRtivALe vRSabha, UMcI kezAvaLInI paMktie prakAzita mukhavALe kesarI, baMne tarapha ekeka hastIe abhiSeka karAtI lamI, IdradhanuSyanI jevI paMcavaNa puSpanI mALA, amRtakuMDanI je saMpUrNa maMDaLavALo caMdra, sarva vizvanA ekatra karelA pratApavALo hoya te sUrya, jhulatI patAkAvALe divya ratnamaya mahAvaja, navAM veta kamaLothI mukha para AcchAdita thayele pUrNakuMbha, jANe hajAra netravALuM hoya tevuM vikasita kamaLAe zobhatuM pAsavara, taraMgothI jANe AkAzane DubAvavA IcchatA hoya te samudra, IdranA sAmAnika denA vimAnanI jevuM moTI haddhivALuM vimAna, ratnAcaLano jANe sAra hoya te sakuraNayamAna kAMtivALo ratnakuMja ane pitAnI zikhAthI AkAzane pallavita karate nidhUma agni-evA cauda svane teNe joyAM che. tenuM phaLa tattvathI Apa jANe che ane te phaLane bhajanAra paNa Apa ja che." rAjAe kahyuM-"Aja rAtrinA carama prahare vijayAdevIe paNa AvAM ja svapna phuTapaNe joyAM che. jo ke e mahAsvano sAmAnyapaNe paNa moTA phaLane ApanArAM che ane pUrNimAnAM caMdrakiraNa jevAM AnaMdakArI lAge che, tathApi svapnanA vizeSa phalane jANanArA vidvAnane A svapnanuM phaLa pUchavuM joIe, kAraNa ke caMdranI kAMtinI peThe e vidvAnemAM kuvalayane AnaMda karavApaNuM che." kumAre hA kahI eTale rAjAe Adara sahita prerelA pratihAre svapnazAsa jANanArA vidvAnone bolAvyA. pachI pratihAre prathama vijJapti karelA te nimittike jANe sAkSAta svapnazAstranA rahasya hoya tevA e rAjAnI AgaLa hAjara thayA. temaNe joyelAM veta vastra paherelAM * caMdrapakSe kuvalaya eTale caDhavakAsI kamaLa ane pakSe pRthvInuM valaya. Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 236 cAre nikAyanI devIoe karela vijyArANInI sevanA. sagara je. hatAM ane snAnathI temanI kAMti nirmaLa hatI, tethI pavana caMdranI kAMtie AvRta thayelA jANe tArA hoya tevA teo jaNAtA hatA. mastaka upara durvAnA aMkure nAkhyA hatA, tethI jANe mugaTane dhAraNa karatA hoya ane kezamAM puSpa rAkhyAM hatAM tethI jANe haMsa ane kamaLa sahita nadIonA samUha hoya tevA te zobhatA hatA. lalATa upara teoe gerecana cUrNathI tilaka karyA hatAM, tethI jANe aplAna jJAnarUpI dIpazikhAethI zobhatA hoya tevA jaNAtA hatA ane amUlya alpa temaja suMdara AbhUSaNathI temanAM zarIra aMkita hatAM, tethI jANe sugaMdhI ane thoDAM thoDAM puSpavALAM caitramAsanAM mukhavRkSo hoya tevA teo zebhatA hatA. rAjAnI pAse AvI teoe sarvane kalyANakAraka Avedokata maMtravaDe AzIrvAda Apyo. pachI udyAnanA pavane jema pupane vare tema temaNe rAjAnI upara kSemakArI durvA akSatAdika nAMkhyA ane haMsa jema padminInAM patra upara bese tema dvArapALe batAvelAM ramaNika bhadrAsane upara teo beThA. rAjAe pitAnI strIne ane vadhUne meghanI aMdara caMdralekhAnI jema paDadAnI aMdara besAryA. pachI rAjAe jANe sAkSAt svapnaphaLa hoya tevAM puSpa ane phaLa aMjalimAM laIne patnI ane vadhUnAM svapna temane nivedana karyA. teo paraspara tyAM ja vicArIne svapnazAstra anusAra svapnanA arthane A pramANe kahevA lAgyA he deva ! svapnazAstramAM beMtera svane kahyAM che, temAM tiSka devomAM grahanA jema trIza svapna utkRSTa kahyAM che. trIza svapnamAM A cauda svapnane te zAstranA catura vidvAne mahAsvapna kahe che. jyAre tIrthakara athavA cakravattI garbhamAM Ave che tyAre tenI mAtA anukrame te svapna rAtrinA cothA prahare jue che. emAMthI sAta svapna vAsudevanI mAtA jue che, cAra balabhadranI mAtA jue che ane eka maMDalezvaranI mAtA jue che. eka sAthe be tIrthakara ane eka sAthe be cakravattI thatA nathI. eka mAtAnA putra tIrthakara ane bIjI mAtAnA putra cakravattI ema thAya che. RSabhadevanA samayamAM bharata cakkI thayA che ane ajitanAthanA samayamAM sumitranA putra sagararAjA cakrI thaze temaja jitazatru rAjAnA putra bIjA tIrthakara ajita nAme thaze, evuM ahaMtuM AgamathI ame jANeluM che; tethI A vijyAdevInA putra te tIrthakara jANavA ane vaiyaMtInA putra pakhaMDa bhAratanA adhipati cakrI jANavA." evI rItanAM svapnaphaLa sAMbhaLIne saMtuSTa thayelA rAjAe naimittikane grAma, garAsa, vastra ane alaMkAra vigerenAM pAritoSika ApyAM. ahe ! mahApuruSo garbhAvAsanI sthitimAM paNa lokone upakArI ja thAya che; kAraNa ke temano janma mAtra kahevAthI te nimittikonI janma sudhInI duHsthiti nAza pAmI. kalpavRkSanI jema vastrAlaMkAre zobhatA teo rAjAnI AjJAthI potapotAne sthAnake gayA. gaMgA ane siMdhu jema samudramAM jAya tema vijayA ane vaijayaMtI harSa pAmatI pitAnA vAsagRhamAM gaI. pachI IMdranI AjJAthI deva vimAnika) ane asura (bhuvanapati) nI strIoe vijayAdevIne sevavAne A pramANe AraMbha karyo-vAyukumAra devatAnI ramaNIo dararoja AvIne temanA gRhamAMthI raja, kASTa ane tRNAdika dUra karavA lAgI, meghakumAranI devIe dAsInI jema temanA AMgaNAnI bhUminuM gadakathI siMcana karavA lAgI, cha RtunI adhi. Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 2 juM. dizAkumArIonA Asanone kapa. 237 chAtA devIo jANe garbhamAM rahelA prabhune hamezAM artha ApavAne udyamavaMta thaI hoya tema tyAM paMcavaNI puSponI vRSTi karavA lAgI, mahAdevInA bhAvane jANanArI tiSka devIe samayane anukULa tema sukhakArI lAge te pramANe prakAza karavA lAgI, vanadevIe dAsInI jema teraNadika racavA lAgI ane anya devAMganAo baMdIlokanI strIonI jema vijayAdevInI stuti karavA lAgI. evI rIte sarva devIo potAnA adhidevatAnI jema pratidina temanI adhika adhika sevA karavA lAgI. meghaghaTA jema sUryanA biMbane ane pRthvI jema nidhAnane dhAraNa kare tema mahAdevI vijayA ane vaijayaMtI garbhane vahana karavA lAgI jaLasaMpUrNa talAvaDI jema madhyamAM UgelA suvarNa kamaLathI adhika zebhe tema svabhAve suMdara evI te baMne devIo garbha dhAraNa karavAthI adhika zabavA lAgI. suvarNanI kAMtinA jevuM temanuM goruM mukhakamaLa hAthInA dAMtane chedavAthI thayelI kAMtinA jevI pILAzane dhAraNa karavA lAgyuM. svabhAvathI karNa sudhI vistRta thayelAM temanAM locana zaraduRtunA kamaLanI jema adhika vikAsa pAmavA lAgyAM. tatkALa mArjana karIne ujALelI suvarNa zalAkAnI jema temanuM lAvaNya adhika vadhavA lAgyuM, niraMtara maMtharagati (maMdagati) e cAlanArI te devIo madathI ALasu thayelI rAjahaMsInI jema ati maMdapaNe cAlavA lAgI. bannenA sukhadAyaka garbha nadImAM Ugela kamaLanALanI jema ane chIpamAM utpanna thayela mauktika ratnanI jema ati gUDha rIte vRddhi pAmavA lAgyA. ema nava mAsa ane sADAATha divasa vyatIta thaye mAgha mAsanI zukala aSTamIne divase zubha muhUte sarva grahe UMca sthAne rahyA hatA te samaye rehiNI nakSatramAM satya ane priya vANI jema puNyane janma Ape tema vijayAdevIe gajalAMchanavALA eka putrane janma Ape.' devIne ane putrane prasava saMbaMdhI kAMI paNa duHkha thayuM nahI; kAraNa ke tIrthakarane te svAbhAvika prabhAva che. te samaye akALe utpanna thayela, megha vinAnI vijaLInA prakAza je kSaNavAra traNa bhuvanamAM udyota thaI rahyo. zaraRtumAM pAthane vAdaLAMnI chAyAnA sukhanI jema kSaNavAra nArakIone paNa sukha utpanna thayuM. zaraduRtumAM jaLanI jema sarva dizAomAM prasannatA thaI ane prAtaHkALe kamalAnI jema lokene adhika ullAsa thaye. bhUmimAM prasarate pavana jANe bhUtalamAMthI utpanna thato hoya tema anukULa thaI dakSiNa tarapha maMda maMda vAvA lAgyA. citarapha zubhasUcaka zakune thavA lAgyAM, kAraNa ke mahAmAnA janmatho sarva sAruM ja thAya che. te samaye prabhunI pAse javAnI IcchAthI jANe utsuka thayAM hoya tevAM dikumArIenAM Asane kaMpAyamAna thayAM. suMdara mugaTamaNinI kAMtinA prasAranA miSathI jANe temaNe ujajavaLa kasuMbI vastranA burakhA dharyA hoya tevI te dizAkumArIe zobhatI hatI. amRta- UrmiothI ubharAtA jANe sudhAkuMDa hAya tevAM svaprabhAthI saMpUrNa pUrAyelAM metInAM kuMDaLe temaNe paheryA hatAM, kuMDaLAkAre hovAthI iMdradhanuSanI zebhAne anusaratA ane vicitra maNiothI racelAM kaMThAbharaNe temaNe dhAraNa karyA hatAM, ratnagirinA zikhara uparathI paDatA nirjharaNAnI zobhAne haranArA stana upara rahelA muktAhArathI teo manahara lAgatI hatI, kAmadeve sthApana karelAM jANe suMdara bhAthAM hoya tevA mANikyanAM kaMkaNethI temanI bhujA Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 chappana dizAkumArIonuM Agamana. saga 2 je. vallI zebhatI hatI, jagatane jaya karavAne IcchatA kAmadevane mATe jANe paNacha taiyAra karI hoya tevI amUlya ratnoe racelI kaTImekhalAne teo dhAraNa karatI hatI, tenA aMganAM kiraNothI jItAyelA sarva tiSka denAM kiraNothI jANe temanA caraghukamaLamAM lagna thayA hoya tevA rananA nupUrethI teo virAjatI hatI. temAM koInI aMgakAMti priyaMgu vRkSanI jevI zyAma hatI, keI pitAnI kAMtithI AkAzamAM tAlIvanane vistAra karatI hoya tevI jaNAtI hatI, koI bALasUryanI jevI pitAnI kAMti phelAvatI hatI, keI caMdrikAnI jema pitAnI kAMtithI pitAnA AtmAne snAna karAvatI hatI, keI pitAnI kAMtithI dizAone kanakasUtra ApatI hatI ane koI jANe vaDuryamaNinI pUtaLIo hAya tevI kAMtivALI jaNAtI hatI. gaLAkAra stanathI jANe cakravAkayuma sahita nadIo hAya, lIlAyukta gatithI jANe rAjahaMsIo hoya, kemaLa hastothI jANe pallava sahita latAo hoya, suMdara bhecanathI jANe vikasita padmavALI padminIo hoya, lAvaNyapUrathI jANe jaLa sahita vApikAo hoya ane apUrva saudaryathI jANe kAmadevanI adhidevatA hoya tevI te zobhatI hatI. e pramANenA svarUpane dhAraNa karatI te chappana dizAkumArIoe pitAnAM Asana kaMpAyamAna thatAM saMbhramathI tatkALa avadhijJAne joyuM. eka sAthe sarve ne vijayAdevInI kukSithI tIrthakarane pavitra janma jANavAmAM AvyuM. teo ciMtavavA lAgI ke A jaMbudvIpamAM dakSiNa bharatAddhanA madhya bhAgamAM vinItAnagarInI aMdara IkSavAku kuLamAM janmelA jitazatru rAjAnI vijayAdevI nAme dhamapatnIthI A avasarpiNImAM traNa jJAnane dhAraNa karanAra zrImAna bIjA tIrthakara bhagavAna utpanna thayelA che." ema vicArI, AsanathI UThI. harSa sahita tIrthakaranI dizA tarapha sAta ATha pagalAM cAlI, jANe manane AgaLa karyuM heya tema prabhune namI, zakrastavathI savee bhaktipUrvaka vaMdanA karI. pachI pharI pitAnAM ratna siMhAsana upara besI teoe potapotAnA abhiyogika devatAone A pramANe AjJA karI aho devatAo ! Aje amAre dakSiNa bharatAddhamAM utpanna thayelA bIjA tIrthakaranuM sUtikAkarma karavAne javuM che mATe vistAra garbhavALA ane moTA pramANavALA vividha ratnamaya vimAne amAre mATe vike." teone evo Adeza thatAM ghaNuM zaktivALA te devatAoe tatkALa vimAne racIne temane batAvyAM. te vimAne hajAre suvarNa kuMbhethI unnata hatAM, patAkAothI vaimAnika devatAnAM vimAnanA jANe pallava hoya tevAM jaNAtAM hatAM, tAMDavazramathI zrAMta thayelI nakIonA samUha hoya tevI pUtaLIothI zobhatA maNikhaMbhavaDe te suMdara lAgatAM hatAM, ghaMTAonA zeSane ADaMbarathI hAthIone anusaratAM hatAM, avAja karatI ghugharIonA samUhathI vAcALa jaNAtAM hatA, lahamInAM jANe Asane hoya tevI vAvedikAothI suMdara dIsatAM hatAM, ane prasaratI hajAre kAMtio (kiraNo) thI jANe sUryabiMba hoya tevAM jaNAtAM hatAM. tenI taraphathI bhI te ane staMbhanA pATaDA ratnamaya IhAmRga, RSabha, ghoDA, purUSa, rUsamaga, magara, haMsa, zarabha, cAmara, hAthI, kinnara, vanalatA ane padmalatAnA samUhathI aMkita karelAM hatAM. prathama adhalekamAM vasanArI, devadUSya vastra dhAraNa karanArI ane jemanA kezapAsa pupithI alaMkRta thayelA che evI jogakarA, bhegavatI, sulegA, bhegamAlinI, Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 2 . chappana dizAEmArIonuM Agamana. 239 teyadhArA, vicitrA, puSpamAlA ane aniMditA e ATha dikumArikA pratyeka cAra cAra hajAra sAmAnika devIo, cAra mahattarA devIo, sAta mahAanike (sainya), sAta senApatio, seLa hajAra AtmarakSaka devIo, bIjA aneka vyaMtara devatAo tathA moTI RddhivALI devIo sahita vimAnamAM ArUDha thaIne, manahara gIta nRtya karatI utkaMThApUrvaka IzAna dizA tarapha cAlI. tyAM teoe kSaNavAramAM vaikriya samudughAta karIne asaM. khyAta janane eka daMDa vikuLe. vaiduryaratna, vajaratna, lehita, aMka, aMjana, aMjanapulaka, pulaka, tirasa, saugaMdhika, ariSTa, sphaTika, jAtarUpa ane haMsagarbha vigere aneka prakAranAM uttama ratnanA tathA masAragala vigere maNionA sthUla pudugaLane dUra karIne temAMthI sUma pudugaLa grahaNa karyA ane te vaDe pitAnuM uttarakriyArUpa karyuM. devatAone vaikriyalabdhi janmathI ja siddha che. pachI utkRSTa, tvarita, cala, pracaMDa, siMha, uddhata, yatanA, cheka ane divya evI devagatiothI sarva =ddhi tathA sarva baLa sahita adhyAmAM jitazatru rAjAnA sadanamAM teo AvI pahoMcI. pitAnAM moTAM vimAnethI tiSka devatAo jema meruparvatane pradakSiNA de tema teoe tIrthakaranA sUtikAgrahane traNa pradakSiNA karI ane pachI vimAnene pRthvIthI cAra AMgaLa UMcA, pRthvIne spaze nahi tevI rIte IzAnakUNumAM sthApita karyA. pachI sUtikA gRhamAM praveza karI, jineMdra ane jinamAtAne traNa pradakSiNA karI, aMjali jeDI teo A pramANe kahevA lAgI- sarva strIomAM zreSTha, udaramAM ratna dhAraNa karanArA ane jagatane viSe dIpaka samAna putrane prasavanArA he jaganmAtA ! tamane ame namaskAra karIe chIe. jagatamAM tame dhanya che, tame pavitra che ane tame ja uttama che. A manuSyalokamAM tamAro janma saphaLa che, kAraNa ke tame puruSamAM ratnarUpa, dayAnA samudra, gelekayamAM vaMdana karavAne gya, traNa lekanA svAmI, dharmacakavarI, jagataguru, jagabaMdhu, vizvane anugraha karanArA ane A avasaNiImAM avatarelA bIjA tIrthakaranA jananI thayelA che. he mAtA ! ame adhalokamAM rahenArI dizAkumArIo chIe ane tIrthakarane janmotsava karavAne ahIM AvelI chIe; tamAre amArAthI bhaya rAkha nahIM." ema kahI praNAma karI teo izAna dizA tarapha gaI ane vaikriyasamuddaghATavaDe potAnI zaktirUpa saMpattithI saMvartaka nAmanA vAyune kSaNavAramAM utpanna karyo. sarva satanAM puSpanA sarvasva sugaMdhane vahana karanArA, sukhakArI, mRdu, zItaLa ane tithya saMcaratA te pavane sUtikA gRhanI tarapha eka jana sudhI tRNAdika dUra karI bhUmitaLane sApha karyuM. pachI te kumArikAo bhagavAna ane temanI mAtAnI samIpe maMgalagIta ne gAyana karatI harSa sahita UbhI rahI. pachI UThavalekamAM sthitivALI, naMdanavananA kUTa upara rahenArI ane divya alaM. kArane dhAraNa karanArI meghakarA, meghavatI, sumeghA, meghamAlinI, suvatsA, vatsamitrA, vAriNu ane balAhakA e nAmanI ATha dizAkumArIo pUrvavat mahattara, sAmAnikA, aMgarakSaka, sainya ane senApationA parivArathI parivArita thaI tyAM AvI. teoe svAminA janmathI pavitra thayelA sUtikAgrahamAM AvI jineMdra ane jinamAtAne traNa vAra pradakSiNA karI ane pUrvanI peThe pitAnA AtmAne jaNAvI vijayAdevIne praNAma tathA stuti karI meghane vikRvita karyo. te vaDe bhagavAnanA janmabhuvanathI eka ejana Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240 chappana dizAkumArIonuM Agamana. sagara je. sudhI, nahIM thADI tema nahi adhika evI gadakanI vRSTi karI. tapathI jema pApanI zAMti thAya ane pUrNimAnI caMdrikAthI jema aMdhakAranI zAMti thAya tema te vRSTithI tatkALa rajanI zAMti thaI gaI. tyArapachI raMgabhUmimAM raMgAcAryanI jema teoe tatkALa vikAsa pAmelAM vicitra punA samUhathI tyAM puSpanA pagara bharyA ane karpara tathA agarUnA dhUpathI jANe lakSamInuM vAsagRha hoya tema te bhUmine suvAsita karI dIdhI. pachI tIrthakara ane temanI mAtAthI thoDe dUra bhagavaMtanA nirmaLa guNonuM gAyana karavI UbhI rahI. . te pachI naMdA, naMdettarA, AnaMda, AnaMdavanA, vijayA, vaijayaMtI, jayaMtI ane aparAjitA e nAmanI pUrva rUcakAdrimAM nivAsa karanArI ATha dikakumArIo pitAnI sarva Rddhi ane pitAnA sarva baLa sahita tyAM AvI. pUrvanI peThe parivAra sahita teo sUtikA gRhamAM AvI, svAmI ane temanI mAtAne praNAma karI, traNa pradakSiNA karI, svAminIne potAnI oLakhANa ApI, pUrvavata namI ane stuti karI, ratnanA darpaNa hAthamAM rAkhI, pUrva tarapha gAyana karatI UbhI rahI. dakSiNa cakAddhimAM vasanArI, suMdara AbhUSaNavALI, mALAne dharanArI, divya vastravALI samAhArA, sukhadattA, suprabuddhA, yazodharA, lakSmIvatI, zeSavatI, citraguptA tathA vasuMdharA e nAmane dhAraNa karanArI ane pUrvavat parivAravALI ATha dikakumArIe prabhunA maMdiramAM AvI, svAminIne pradakSiNapUrvaka namaskAra karI, pitAne oLakhAvI, bhagavAna ane temanI mAtAnI dakSiNa tarapha madhura zabda maMgaLa gAyana karatI hAthamAM kaLaza laIne UbhI rahI. pazcima rUcakAddhimAM vasanArI ATha dizAkumArIe teTalo ja parivAra laIne tyAM AvI. temanA ilAdevI, surAdevI, pRthvI, padmAvatI, ekanAsA, navamikA, bhadrA ane sItA evAM nAma che. teo pUrvavat pitAnA AtmAne jaNAvI, pradakSiNA karI, jina ane jinamAtAnI pazcima tarapha pitAnA hAthamAM suMdara paMkhA laI gAyana karatI UbhI rahI. uttara cakAdrimAM nivAsa karanArI alaMbusA, mizrakezI, puMDarika, vANI, hAsA, sarvaprabhAvA, zrI ane hI nAmanI ATha kumArIo pUrvanI peThe parivAra sahita tyAM AvI, pitAne oLakhAvI, pradakSiNapUrvaka bhagavAna ane temanI mAtAne namaskAra karI, hAthamAM cAmara laI uttara tarapha gAyana karatI UbhI rahI. viphicakAdrimAM rahenArI cAra kumArIe jenAM citrA, citrakana, suterA ane sotrAmaNi evAM nAma che, teoe tyAM AvI pradakSiNApUrvaka jinezvara ane temanI mAtAne namaskAra karI pitAnA AtmAne nivedana karyo ane baMnenA vipula guNene gAyana karatI teo dIpikA laIne IzAnakUNe UbhI rahI.. rUcakadvIpanI madhyamAM rahenArI rUpA, rUpAMzikA, surUpa ane rUpakAvatI e nAmanI cAra kumArIo paNa dareka pUrvanI peThe parivAra sahita moTA vimAna upara ArUDha thaI ahaMta nA janmagRhamAM AvI. prathama vimAna sahita traNa pradakSiNA karI te vimAnane yogya sthAne sthApana karyA. pachI page cAlI bhagavAna ane temanI mAtAne bhaktithI pradakSiNa ane praNAma karI A pramANe kahevA lAgI--"vizvane AnaMda ApanArA he jagatamAtA ! tame Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 2 . dizAkumArIeAe karela sUtikAkarma. 241 jaya pAma ane ciraMjI, tamArA darzanathI Aje amAre sAruM mahatta thayuM che, ratnAkara ratnazaila ane ratnagarbhA e sarva phegaTa nAmadhArI che; paNa ratnabhUmi to tame eka ja che ke jemaNe AvA putraratnane janma Ape che. ame cakadvIpanI madhyamAM rahenArI dikakumArIe chIe. ahaMtanA janmakRtya karavAne ame ahIM AvelI chIe, mATe tamAre amArAthI jarA paNa bhaya rAkhavo nahi." ema kahI prabhunuM nAbhinALa cAra AMgaLa rAkhI bAkI chedI nAkhyuM. pachI te nALane bhUmimAM khADo khodIne nidhinI peThe sthApana karyuM ane ratna tathA hIrAthI khADAne pUrI dIdho. tatkALa utpanna thayelI dUrvAthI te khADA upara pIThikA bAMdhI lIdhI. devatAnA prabhAvathI udyAna paNa tatkALa utpanna thAya che. pachI temaNe sUtikA gRhanI traNa dizAmAM kSaNavAramAM lakSmInA gRharUpa traNa kadalIgRhe taiyAra karyA. te darekanI madhyamAM catuHzAla karI tenI vacamAM ekekuM moTuM ratnasiMhAsana racyuM. pachI te kumArikAo potAnA karamAM prabhune ane bhujA upara mAtAne rAkhI dakSiNa kadalIgRhamAM gaI tyAM catuzAlanI aMdara uttama ratnasiMhAsana upara svAmI ne ane mAtAne sukhethI besAryA ane pite jAte saMvAhikA thaIne sukhe karanyAsa karI zatapAkAdi telathI te baMnene atyaMgana karyuM, sugaMdhI dravya ane sUkSma pIThIthI kSaNavAramAM radarpaNanI peThe te baMnene udvattana karyuM; pachI tyAMthI pUrvavat temane pUrva dizAnA kadalIgRhamAM laI gaI. tyAM catuHzAlamAM ratnanA uttama siMhAsana upara prabhune ane mAtAne sukhe besArI gaMdaka, puSpodaka ane zuddhodakathI jANe janmathI zikSita thayelI hoya tema teoe snAna karAvyuM. cirakALe upagamAM AvelI pitAnI zaktithI kRtArthatAne mAnatI emaNe temane vicitra ratnanAM alaMkAra paherAvyAM. pachI pUrvanI peThe temane laI uttara dizAnA manahara kadalIgRhamAM teo AvI. tyAM temane catuzAlamAM siMhAsana upara besAryA, te samaye te baMne parvata upara beThela siMhaNa ane tenA putranI zebhAne dhAraNa karatA hatA. tyAM temaNe kSaNavAramAM Abhigika devatAo pAse mudrahimAcala uparathI gazIrSa caMdananA kAcho maMgAvyAM. pachI araNInA kASThane mathIne agni utpanna karyo. caMdananA kASTane ghasavAthI paNa agni utpanna thAya che. cotaraphathI gazIrSacaMdanA samidha karIne te devIoe AhitAgninI peThe te agnine prajavalita karyo. te agninA homathI bhUhikama karIne bhaktithI unnata thayelI te devIoe mAtAne ane jiteMdrane rakSAgraMthi bAMdhI ane bhagavaMtanA karNamAM "tame parvatanI jevA AyuSya vALa thAo' ema kahI teoe paraspara ratnapASANunA be gaLAone AsphAlana karyA. pachI prabhune karatalamAM ane vijayAdevIne bhujA upara grahaNa karIne sUtikA gRhai laI gaI ane temane zayyA upara ArUDha karyA. pachI svAmI ane temanI mAtAnA ujvala guNone sArI rIte gAyana karatI teo thoDe dUra UbhI rahI. te samaye saudharma devalokamAM vaibhavavALo, keTI devatAo tathA keTI asarAoe paravarelA, jenA parAkramanI koTi cAraNae stuti karelI che, jenA guNasamUhane ghaNI rIte gaMdharvoe gAyelA che, vArAMganAo jenI baMne tarapha cAmara DhoLe che, mastaka upara rahelA ati manohara ta chatrathI je zobhI rahyo che ane sudharmA sabhAmAM jenuM sukha A - 31. Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 242 naigamelI devanI gheSaNa. sane 2 e. kArI siMhAsana che e zake pitAnA siMhAsana upara beThele che tenuM Asana kaMpayamAna thayuM. AsanakaMpane lIdhe zakra kepanA ATepathI visaMsthUla thaI gaye. tene adhara kaMpavA lAgyA, tethI kuraNayamAna jvALAvALo jANe agni hoya te jaNAvA lAgyuM. dhUmaketuvALuM jANe AkAza hoya tema caDAvelI pracaMDa bhrakuTIthI te bhayaMkara dekhAvA lAge, madAviSTa hAthInI jema tenuM mukha tAmravarNa thaI gayuM ane uchaLatA taraMgavALA samudranI peThe tenuM lalATa trivalIthI lAMchita thaI gayuM. AvI rIte thaI zake ke pitAnuM zatrughAtaka vA avalakayuM. e vakhate temane e kepa joIne nigameSI senApati UThI aMjali jeDI A pramANe kahevA lAge -" svAmI ! huM AjJAkArI hAjara chatAM Apane Aveza kenI tarapha che? sura, asura ane manuSyamAM kaI paNa tamArI sarakhe ke tamArAthI adhika nathI. ApanA AsanakaMpane je hetu e thayela hoya te vicArIne ApanA A daMDadhArI sevakane jaNAve." evI rIte senApatie kahevAthI i avadhAna karIne tatkALa avadhijJAne joyuM, eTale jainapravacanathI dharmanI jema ane dIpakathI vastunI jema I avadhijJAnathI bIjA tIrthakarane janma jA. pachI te ciMtavavA lAgyuM ke "ahe! jaMbudvIpanA bhAratavarSamAM vinItAnagarIne viSe jitazatru rAjAnI vijayAdevI rANInI kukSIthI A avasarpiNImAM bIjA tIrthakara utpanna thayelA che, tethI A mArA Asanane kaMpa thayuM che. mane dhikkAra che ke meM AvuM avaLuM ciMtavyuM ! ezvaryathI unmatta thayela je huM tenuM te mithyA duSkRta thAo." ema ciMtavI pitAnuM siMhAsana, pAdapITha ane pAdukAne cheDI daI Idra UbhuM thaye. saMbhrama sahita teNe tIrthakaranI dizA sanmukha jANe prasthAna sAdhatA hoya tema keTalAMeka pagalAM bharyA. pachI pRthvI upara dakSiNa jAnune ArepaNa karI, vAmajAnuM jarA namAvI, hAtha ane mastakathI pRthvI sparza karI teNe svAmIne namaskAra karyo. zakastavathI vaMdanA karI, velAtaTathI pAchA pharelA samudranI piTha pAchA pharI Idra siMhAsana upara beThA. pachI gRhastha mANasa jema svajanene jaNAve tema tIrthakarane janma sarva devatAone jaNAvavAnuM ane temane utsavamAM bolAvavAne jANe mUrtimAn harSa hoya tevA romAMcita zarIravALA Idra potAnA naimeSI senApatine AjJA karI. tRSita mANasa jema jaLane svIkAra kare tema IdranA zAsanane Adara sahita mastake grahaNa karI te cAlyA ane sudharmA sabhArUpI gAyanI jANe kaMThaghaMTA ho saSA nAmanI janamaMDaLavALI ghaMTAne traNa vakhata teNe vagADI. mathana karAtA samudranI jema te vagADavAthI sarva vizvanA karNane atithi samAna e mahAnAda utpanna thaye tene lIdhe eka ochI batrIsa lAkha ghaMTAo gAyanA nAda pachI vAchaDAnA svaranI peThe tatkALa vAgI. te sarva ghaMTAnA gADha zabdathI AkhuM saudharmakalpa zabdAdvaitamaya thaI gayuM. batrIza lAkha vimAnamAMhenA nityapramAdI evA devatAo paNa e nAda sAMbhaLavAthI guphAmAM sUtelA sihAnI jema prabaMdha pAmyA. IdranI AjJAthI kaI deve ghoSaNArUpI nATakanI nAdIrUpa A sughASA ghaMTA hamaNu vagADelI che, mATe IdranI AjJAne prakAza karanArI e ghoSaNA avazya sAMbhaLavI joIe; evI AzAe sarva devatAo potAnA karNa mAMDIne rahyA. ghaMTA avAja zAMta thaye, eTale IdranA senAnIe meTA kaMThazeSathI A pramANe udgheSaNa karI- he saudharma svargavAsI devatAo! tame sAMbhaLe. svargapati Idra tamane evI AjJA kare che ke-jabUdvIpamAM bharatakhaMDanI aMdara acAdhyA nagarInA jitazatru rAjAnI Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 243 parva 2 juM. pAlaka vimAnanuM varNana. rANInI kukSIthI jagatanA guru ane vizvane anugraha karanArA bIjA tIrthakara jagatanA bhAgyadayathI Aje janmelA che. potAnA AtmAne pavitra karavAne prabhunA janmAbhiSekane mATe ApaNe parivAra sahita tyAM javuM joIe, mATe tamAre sarvee potAnI sarva Rddhi ane sarva baLa sahita mArI sAthe AvavA mATe tatkALa ahIM AvavuM" meghagarjanAthI mayUra jema e ghoSaNAthI sarva devatAo amaMda AnaMda pAmyA, tatkALa jANe svargasaMbaMdhI pravahaNe hoya tevAM vimAnamAM besI besIne AkAzasamudrane AkramaNa karatA teo IMdranI samIpa AvI pahoMcyA. Idra pitAnA pAlaka nAmanA Abhiyogika devatAne svAmInI pAse javA mATe eka vimAna racavAnI AjJA karI, tethI teNe lakSa yojana vistAravALuM, jANe bIje jaMbudvIpa hoya tevuM ane pAMcaze jana UMcuM eka vimAna vikRta karyuM. tenI aMdara rahelI ratnanI bhIMtothI jANe uchaLelA paravALAvALo samudra hoya, suvarNamaya kuMbhothI jANe vikasita padhrovALuM sarevara hoya, lAMbA dhvajanAM vathI jANe sarva aMgamAM tilakita thayeluM hoya, vicitra ratnazikharothI jANe aneka mugaTavALuM hoya, aneka ratnamaya khaMbhathI jANe lakSmInI hAthaNInA AlAnakhaMbhavALuM hoya ane ramaNIka pUtaLIethI jANe bIjI apsarAothI Azrita thayeluM hoya tevuM te jaNAtuM hatuM. tAlane grahaNa karanArA naTanI jema kiMkiNajAlathI te maMDita hatuM, nakSatra sahita AkAzanI jema metInA sAthI AthI aMkita thayeluM hatuM ane IhAmRga, azva, vRSabha, nara, kinnara, hAthI, haMsa, vanalatA ane padmalatAonAM citrethI te zaNagAreluM hatuM jANe mahAgirithI utaratA vistAra pAmelA nirjharaNanA taraMgo hoya tevI te vimAnanI traNa dizAmAM pAnapaMktio hatI. pAnapaMktinI AgaLa IdranA akhaMDa dhanuSanI zreNInA jANe sahedara hoya tevAM toraNe hatAM. teno madhyabhAga paraspara maLI gayelA puSkaramukha ane uttama dIpakazreNInI jema sarakhA talavALe ane kemalatA sahita hato. suspezavALA ane kamaLa kAMtivALA paMcavaNuM citrothI vicitra thayela te bhUmibhAga jANe mayUra picchathI AstI thayo hoya te zobhatuM hatuM. tenI madhyamAM lakSmInuM jANe krIDAgRha hoya ane nagarIne viSe jANe rAjagRha hoya tevo prekSAgRhamaMDapa hatuM. tenI vacce laMbAImAM ane vistAra mAM ATha jana pramANuvALI ane UMcAImAM cAra jana pramANuvALI eka maNipIThikA hatI. tenI upara vITI upara jaDelA meTA mANikanI jevuM eka uttama siMhAsana hatuM. te siMhAsana upara TharI gayelI zaradaRtunI caMdrikAnA prasAranA bhramane ApanAro rUpA je ujajavala uleca hato. te ulecanI vacamAM eka vamaya aMkuza laTakato hato. tenI nIce eka kuMbhika mukatAmALA laTakatI hatI ane cAre dizAmAM jANe tenI anuja hoya tevI ardhakuMbhanA pramANuvALA mukatAphaLanI cAra mALA laTakatI hatI. mRdu pavanathI maMda maMda AMdolana thatAM te hAra IdranI lahamIne ramavAnA hIMcakAnI zebhAne coratA hatA. IdranA mukhya siMhAsananI IzAna dizAmAM, uttara dizAmAM ane vAyavya dizAmAM rAzI hajAra sAmAnika devatAnAM teTalAM ramaNuka ratnamaya bhadrAsane hatAM. pUrvamAM IdranI ATha IdrANuonAM ATha. Asane hatAM, te jANe lakSmIne krIDA karavAnI mANiyevedikA hoya tevAM zobhatAM hatAM. agnikUNamAM atyaMtaraparSadAnAM bAra hajAra devatAnAM Asane hatAM. dakSiNa Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 244 saudharmedranuM jaMbudvIpamAM Agamana. saga 2 je dizAmAM madhyaparSadAnA cauda hajAra devatAonAM Asana hatAM. nityakrUNamAM bAhyaparSadAnA soLa hajAra devatAnAM Asane rahelAM hatAM. IdranA siMhAsananI pazcimamAM sAta senApatinAM sAta Asane jarA UMcA rahelAM hatAM ane AsapAsa cAre dizAmAM corAzI rAzI hajAra AtmarakSaka devatAonAM siMhAsana hatAM. IdranI AjJAthI evuM vimAna tarata ja taiyAra karavAmAM AvyuM. devatAonI ISTasiddhi manavaDe ja siddha thAya che. prabhunI sanmukha javAmAM utsuka thayelA zakedra tarataja vicitra AbhUSaNune dharanAruM uttarakiya rU5 banAvyuM. pachI lAvaNyarUpI amRtavallI samAna ATha IMdrANIonI sAthe ane meTI nAyasenA tathA gaMdharvasenAnI sAthe harSa pAmele I vimAnanI pradakSiNA karIne pUrva taraphanA ratnamaya sopAnane mAge vimAna upara caDyo ane madhyanA ratanasiMhAsana upara pUrvAbhimukhe parvatanA zikharanI cUlikA upara jema kesarIsiMha bese tema beThe. kamalinInAM patra upara jema haMsalIo bese tema IndrANIoe anukrame pitApitAnA Asane alaMkRta karyA. corAzI hajAra sAmAnika devatAe, uttaradizAnA sopAnathI vimAna upara ArUDha thayA ane rUpavaDe jANe IdranA pratibiMba hoya tevA teo pitapatAnA Asana upara beThA. bIjA paNa deva ane devIe dakSiNa taraphanA sopAnamAthI caDI yogya Asane beThA. siMhAsana upara beThelA iMdranI AgaLa jANe eka eka IMdrANIe maMgaLa karyA hoya tevA aSTa maMgaLika cAlyA. te pachI chatra, jhArI ane pUrNa kuMbhAdika cAlyA, kAraNa ke te svarAjyanAM cihno che ane chAyAnI jema tenA sahacArI che. tenI AgaLa hajAra jana UMce mahAdhvaja cAlyo. te seMkaDe laghu dhvajAothI alaMkata hovAne lIdhe padvavathI vRkSanI jema zebhato hato. tenI AgaLa iMdranA pAMca senApatio ane pitAnA adhikAramAM apramAdI evA Abhigika devatAo cAlyA. AvI rIte asaMkhya mahaddhika devoe vITAyela ane catura cAraNa gaNee jenI RddhinI stuti karelI che evo nA senA ane gaMdharva senAe niraMtara AraMbhelAM nATaya, abhinaya tathA saMgItamAM kutuhaLavALo thayele, pAMca anIke e jenI AgaLa mahAdhvaja calAvyuM che e ane vAjiMtronA avAjathI jANe brahmAMDane pheDa hoya tevo jaNAto iMdra saudharma devalokanA uttara taraphanA tiryaphamAge pAlaka vimAnavaDe pRthvI upara utaravAnI IcchAe cAlyo. koTigame dee paripUrNa thayeluM pAlaka vimAna jANe cAlatuM saudharmakalpa hAya tema nIce utaratuM zobhavA lAgyuM. vegamAM mananI gatine paNa ullaMghana karanAra te vimAna asaMkhya dvIpasamudrane ullaMghana karI gayuM ane pRthvImAM rahela jANe saudharmakapa hoya tevA devatAne krIDA karavAnA sthAnarUpa naMdIzvaradvIpe te vimAna pahoMcyuM. tyAM agnikUNamAM rahelA ratikara nAmanA parvata upara jaIne IMdra te vimAnane saMkSipta karyuM. pachI vimAnane anukrame saMkSipta karato karato te jaMbUdvIpamAM bharatakhaMDanI aMdara vinItAnagarImAM AvyuM ane tevA laghu vimAnathI teNe prabhunA sUtikA gRhane svAmInI kare tema traNa vAra pradakSiNA karI; kAraNa ke svAmIe alaMkRta karelI bhUmi paNa svAmIvat vaMdanika che. pachI sAmaMta rAjA jema moTA rAjAnA gharamAM AvatAM vAhana dUra rAkhe tema teNe izAnadizAmAM potAnuM vimAna sthApana karyuM ane kulIna kRtyanI peThe bhaktithI zarIrane saMkecI teNe sUtikA gRhamAM praveza karyo. pitAnAM netrane dhanya mAnanArA IMdra tIrthakara ane temanI mAtAne najare jotAM ja Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 2 juM janmAbhiSeka mATe meruparvata para Agamana. 245 praNAma karyA. pachI baMnenI traNa pradakSiNA karI namaskArapUrvaka vaMdanA karI, aMjali jeDI te A pramANe bolyo-"udaramAM ranane dhAraNa karanArA, vizvane pavitra karanArA ane jagadIpakane ApanArA he jagatamAtA ! tamane huM namaskAra karuM chuM. he mAtA ? tame ja dhanya che ke jemaNe kalpavRkSane prasavanAra pRthvInI jema bIjA tIrthakarane janma Apyo che. he mAtA ! huM saudharmapati iMdra prabhune janma mahotsava karavAne mATe ahIM Avyo chuM; ethI tamAre bhaya rAkhavo nahi. " ema kahI mAtAne avasthApinI nidrA mUkI, tIrthakaranuM bIjuM rUpa racI temanI paDakhe mUkayuM. pachI tarataja pitAnA pAMca rUpa karyA kAmarUpI devatAo eka chatAM aneka rUpavALA thaI zake che. te pAMca IMdromAMthI eke pulakAMkita thaI bhaktithI mananI jema zarIrathI paNa zuddha thaI namaskAra karI bhagavan! AjJA Apo" ema kahI, gozISarasathI lipta karelA pitAnA hAthamAM prabhune grahaNa karyA, bIjA IMdra pAchaLa rahI parvatanA zikhara upara rahelA pUrNimAnA caMdrA vibhramane batAvatuM suMdara chatra prabhunI upara dhAraNa karyuM, be Ikoe be paDakhe rahI sAkSAt grahaNa karelA jANe puNyanA samUDa hoya tevAM be cAmaro dhAraNa karyA ane eka Idra pratihAranI jema vajane ulALate temaja potAnI grIvAne jarA vAMkI vALI prabhune jeta AgaLa cAlyo. bhamarAo kamalane jema vIMTI vaLe tema sAmAnika parSadAnA de, trAyazviza devA ane bIjA paNa sarva devo prabhanI ApAsa vIM'TAI valyA. pachI Indra prabhune yatnathI hAthavatI dhAraNa karI janmotsava karavAnI IcchAthI meruparvata upara cAle. gItanI pachavADe mRganI jema paraspara athaDAtA devatAo prabhunI pAchaLa ahaMpUrvikAe deDavA lAgyAM, prabhune dUrathI jonArA devatAonA daSTipAtAvaDe, sarva AkAza jANe prakulita nIlakamaLanA vanathI vyApta thayuM hoya tevuM jaNAvA lAgyuM. dhanapati jema potAnA dravyane jue tema devatAo vAraMvAra AvIne prabhune nIrakhavA lAgyA. ekasAthe AvI uparAupara paDatA devatAo saMmardathI samudranA taraMgenI jema paraspara aphaLAvA lAgyA, AkAzamAM IdrarUpa vAhanavaDe cAlatA prabhunI AgaLa graha, nakSatra ane tArAo puSpanA samUhapaNane pAmavA lAgyA. eka muhUrtamAM Idra meruparvatanA zikhara upara dakSiNacUlA upara rahelI atipAMDakaMbalA nAmanI zilA pAse Avyo ane ratnasiMhAsana upara potAnA khoLAmAM prabhune laIne pUrvAbhimukha beThe. te ja samaye izAnakalapanA Idra potAnA Asanano kaMpa thatAM avadhijJAne zrImAna sarvajJane janma jANe, teNe paNa pahelA IndranI jema ratnasiMhAsana vigere cheDI daI, sAta ATha pagalAM sanmukha cAlI prabhune namaskAra karyo. tenI AjJAthI laghuparAkrama nAmanA senApatie moTA svaravALI mahAghoSA nAmanI ghaMTA vagADI. tenA nAdathI uzkela samudranA dhvanithI kAMThAnA parvatanI guphAnI jema aThThAvIza lAkha vimAne pUrAI gayAM. prabhAte zaMkhanA dhvanithI sUtelA rAjAo jAgRta thAya tema tenA avAjathI te vimAnanA devatAo jAgRta thayA. mahAgheSA ghaMTAne nAda zAMta thatAM senApatie meghanA jevA gaMbhIra dhvanithI A pramANe gheSaNuM karI-jabUdvIpanA bharatakhaMDanI aMdara vinItApurImAM vijayA ane jitazatru rAjAthI bIjA tIrthakara utpanna thayelA che, temanA janmA bhiSekane mATe ApaNe svAmI IMdra meruparvata upara jaze; mATe he devatAo! tame sava svAmInI sAthe AvavA taiyAra thAo." AvI UMcI ghoSaNa thatAM jANe maMtrathI kheMcANuM Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 246 bIjA idronuM meruparvate Agamana. sarga 2 je. hoya tema sarva devatAo IzAnapatinI pAse AvyA. pachI hAthamAM trizULa laIne jANe ghaNa ratnAbhUSaNathI cAlato ratnane parvata hoya te dekhAte, veta vastravALo, puSpamALA dhAraNa karanAre, moTA vRSabhanA vAhanavALe, sAmAnika vigere koDagame dethI paravarela, uttarAddha svargano svAmI puSpaka nAmanA vimAnamAM besI dakSiNa taraphanA IzAnaka5ne raste parivAra sahita cAlyo. thoDIvAramAM asaMkhya dvIpasamudrane ullaMghI naMdIzvara mahAdvIpe AvyA. tyAM IzAnakUNunA ratikara parvata upara potAnA vimAnane hemaMtaRtunA divasanI piThe saMkSipta karyuM. pachI anukrame kALakSepa karyA vinA vimAnane saMkSipta karatA te meru parvatanI upara ziSyanI jema prabhunI pAse AvyuM. bIjA sanatakumAra, brahma, zuka ane prANata iMdrie paNa suSA ghaMTAne vagADI taigamepIe bedhita karelA devatAonI sAthe, zakeMdranI jema uttaradizAnA mArge naMdIzvaradvIpe AvI, agnikUNanA ratikara parvata uparapotAnA vimAnene saMkSipta karyA ane tyAMthI tarata ja meruparvata upara zakanA ullaMgamAM rahelA bhagavaMtanI samIpe AvI, caMdranI pAse nakSatranI jema UbhA rahyA. mAhedra, lAMtaka, sahastrAra ane ayyata IMdro paNa mahAgheSA ghaMTAvaDe laghuparAkrama senApatie badhita karelA devatAonI sAthe IzAnaiMdranI jema dakSiNamAge naMdIzvara dvIpe AvyA ane IzAna dizAnA ratikara parvata upara potAnA vimAna saMkSepI, pAMthaloko jema AnaMda sahita vananA philita vRkSa tarapha jAya tema meruparvatanA zikhara upara svAmInI pAse AvyA. te ja vakhate dakSiNa zreNInA AbhUSaNarUpa camaracaMcA purImAM sudharmAsabhAnI aMdara beThelA camareMdranuM Asana kaMpyuM. teNe avadhijJAnavaDe tIrthakarane pavitra janma jANu sAta ATha pagalAM sanmukha cAlI namaskAra karyo. tenI AjJAthI tatkALa dvama nAmanA pAyadala senApatie susvaravALI ghasvarA ghaMTA vagADI. tene svara zAMta thatAM pUrvavata udaghoSaNA karavAthI, sAyaMkALe pakSIo jema vRkSa pAse Ave tema sarva devo camareMdra pAse AvyA. amareMdranI AjJAthI tenA Abhigika devatAe kSaNavAramAM ardhalAkha yeAjana pramANuvALuM eka vimAna vikRta karyuM. pAMcase jana UMcA IMdravraje zebhatuM te vimAna kUpastaMbha sahIta vahANanI jevuM zobhatuM hatuM. cosaTha hajAra sAmAnika devatA, tetrIza trAyazciMza devatA, cAra lekapALa, parivAra sahita pAMca mahiSIo, traNa parSadA, sAta maTI senAe, sAta senApatio, sAmAnikathI cAragaNA AtmarakSake ane bIjA asurakumAra deva-devInI sAthe camareMdra te vimAnamAM ArUDha thaIne kSaNavAramAM naMdIzvara dvIpe pahoMcyA ane potAnA ratikara parvata upara zakanI jema vimAna saMkSepyuM. pachI pUrvasamudramAM gaMgAnA pravAhanI jema vegathI te meruparvatanA zikhara upara prabhunA caraNa samIpe AvyA. uttara zreNInA AbhUSaNarUpa balicaMcA nagarImAM potAnA AsananA kaMpathI bali nAmanA IDhe ahaMtajanmane avadhijJAne jAye. tenI AjJAthI mahAkrama nAmanA pAyadalanA senApatie tatkALa mahIgharA ghaMTAne traNa vAra vagADI ane teno nAda zAMta thatAM asurenA zravaNane amRtapravAha samAna AghASaNata karI. meghanA zabdathI haMse jema mAnasarovaramAM jAya tema te AghASaNathI sarva asure balIdranI pAse AvyA. pUrva saMkhyA pramANe parivAre yukta ane sATha hajAra sAmAnika tathA tethI cAraguNa AtmarakSaka devatAnI sAthe pUrvavat Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 2 ju. bIjA IMdranuM meruparvate Agamana. 247 vimAnamAM besIne te nadaMzvara dvIpane ratikara parvata upara thaI merunA mastaka upara Avyo. te pachI nAgakumAra, vidatyumAra, suvarNakumAra, agnikumAra, vAyukumAra, meghakumAra, udadhikumAra, dvIpakumAra ane dizIkumAranA dakSiNa zreNImAM rahelA dharaNeka, harI, veNudeva, agnizikha, velaMba, suSa, jalakAMta, pUrNa ane amita nAmanA IMdra tathA uttara zreNInA bhUtAnaMda, harizikha, vedArI, agnimANava, prabhaMjana, mahAghoSa, jalaprabha, aviziSTa ane aNitavAhana nAmanA iMdrAe sarvee AsanakaMpathI avadhijJAne atajanma jANe. dharaNAdikanI ghaMTA bhadrasena nAmanA senApatie ane bhUtAnaMdAdinI ghaMTA dakSa nAmanA senApatie vagADI, tethI baMne zreNInI meghasvarA, kauMcasvarA, haMcasvarA, maMjusvarA, naMdisvarA, naMdighoSA, susvarA, madhusvarA ane maMjuSA nAmanI ghaMTAo vAgI; eTale te te bhuvanapatinI baMne zreNanA sarve de kSaNavAramAM ghaDAo jema potAnA sthAnamAM Ave tema pitapotAnA iMdra pAse AvyA. temanI AjJAthI temanA Abhigika devatAoe ratna ane suvarNathI vicitra, pacIza hajAra jana vistAravALAM vimAna ane aDhIze jana UMcA IMdravaja vikRta karyA. pratyeka IMdra cha mahiSIo, cha hajAra sAmAnika devatAo, tethI cAragaNA aMgarakSaka ane camara balinI peThe bIjA trAyaaiMzAdika devee parivRtta thaI vimAnamAM besI meru upara prabhu samIpe AvyA. pizAca, bhUta, yakSa, rAkSasa, kiMnara, kiM puruSa, mahAraga ane gaMdharvonA adhipati kALa, svarUpa,pUrNabhadra, bhIma, kinara, satyapuruSa, atikAya ane gItarati e nAmanA dakSiNazreNImAM rahelA ane uttarazreNamAM rahelA mahAkALI, pratirUpa, mANibhadra, mahAbhIma, kipuruSa, mahApuruSa, mahAkAya ane gItayazA-evA baMne zreNIonA patioe AsanakaMpathI bhagavAnanA janmane jANa potapotAnA senApatio pAse potAnI majAsvarA ane mAghoSA ghaMTAne anakame vagaDAvI. ghaMTanAda zAMta thayo eTale senA. patie AghASaNuM karI; tethI pizAca vigere nikAyanA vyaMtare potapotAnA idra pAse AvyA. te Idro trAyazciMza ane lekapALa vinAnA devatAothI vIMTAyelA hatA; kAraNa ke temane sUryacaMdranI jema trAyazciMza tathA kapALa nathI. te dareka Idra pitAnA cAra hajAra sAmAnika devatAo ane seLa hajAra AtmarakSaka devatAo sAthe Abhigika devatAe racelA vimAnamAM besI meru upara prabhunI pAse AvyA. tevI ja rIte dakSiNazreNI ane uttarazreNImAM rahelA aNapanikAdika vANavyaMtarenI ATha nikAyanA seLa Idro paNa pizAcAdi deveMdranI jema AsanakaMpathI bhagavAnanA janmane jANa maMjusvarA ane maMjuSA nAmanI ghaMTAne potapotAnA senApatio pAse vagaDAvI ane ghoSaNA karAvI, pitapotAnA vyaMtaro sahita Abhiyogika devatAoe vikRta karelA vimAnamAM besI pUrvavat parivAra sAthe bhagavaMta pAse AvyA. asaMkhyAtA caMdra ane sUrya pitapotAnA parivArane grahaNa karI, putro jema pitA pAse Ave tema jinezvara pAse AvyA. svataMtra evA te sarva i AvI rIte parataMtranI jema svAmIne jamensava karavAnI IcchAe bhaktithI tyAM AvyA. have agiyAramA ane bAramA devalokana amruta nAmanA I snAtra karavAnA upa Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 248 snAnAbhiSekanA dravyanI tayArI. saga 2 je karaNane mATe Abhiyogika devatAone AjJA karI. teoe IzAnadizAmAM jaI UMce prakAre samughAta karI, sonAnA, rUpAnA, ratnanA, suvarNanA ane rUpAnA, suvarNanA ane rananA, rUpAnA ane ratnanA, sonuM, rUpuM ane ratnanA tathA mATInA-pratyeka jAtanA eka hajAra ne ATha ATha kaLaze banAvyA. te sAthe eTalI ja jhArIo, darpaNa, pAtro, pAtrI, DAbaDA, ratnanA karaMDIyA ane puSpanI caMgerIo, e saghaLuM kALakSepa karyA sivAya jANe ke zAgArathI laI AvyA hoya tema vikRtithI banAvyA. apramAdI evA te devatAo kaLazane laI, jaLahAriNI jema sarovare jAya tema kSIrasAgare gayA. tyAMthI jANe maMgaLazabda karatA hoya tevA buddabudde zabda karanArA te kuMbhathI meghanI jema temaNe kSIradaka grahaNa karyuM, tathA puMDarIka, padma, kumuda, utpala, sAMsapatra ane zatapatra jAtanAM kamaLa paNa lIdhA. tyAMthI puravara samudra AvI, yAtrALuo jema dvIpamAMthI jaLa grahaNa kare tema, jaLa ane aneka prakAranA puSkarAdika grahaNa karyA. bhArata ane eravata kSetramAM rahelA mAgadhAdi tIrthanuM jaLa vigere lIdhuM ane tapelA pathikanI jema gaMgAdika nadIomAMthI tathA padmAdika dromAMthI mATI, jaLa ane kamaLa grahaNa karyA. saghaLA kuLaparvatothI, saghaLA vaitADhyothI, sarva vijamAMthI, sarva, vakSAra parvatathI, devakuru ane uttarakuruM kSetramAMthI, sumerunA paridhi bhAgamAM rahelA bhadrazALa, naMdana, saumanasa ane pAMDuka vanathI temaja malaya, darda rAdi parvatothI zreSTha zreSTha auSadhi, gaMdha, puSpa ane siddhArthAdi grahaNa karyA. vaidyo jema auSadhe ekaThA kare ane gAMdhike jema gaMdhIANuM ekaThA kare tema sarva dravyane devatAoe ekaThA karyA. AdarapUrvaka te sarva grahaNa karI jANe amyureMdranA mananI sAthe spardhA karatA hoya tevA vegathI teo svAmInI pAse AvyA. pachI acuta ke daza hajAra sAmAnika devatAo, tetrIza trAyaaiMza de, cAra lokapALe, traNa parSadAnA de, sAta sainya, tenA sAta senApatio ane cAlIza hajAra AtmarakSaka devanI sAthe parivRta thaI uttarAsaMga karI prabhunI pAse AvI puSpAMjali mUkI, caMdanathI carcita karelA ane praphulita kamaLamAMthI AcchAdita mukhavALA eka hajAra ne ATha kuMbhane devatAonI sAthe grahaNa karyA. pachI bhaktinA utkarSathI potAnI jema namAvelA mukhavALA te kuMbhane prabhunA mastaka upara nAmavA mAMDyA. te jaLa pavitra hatuM chatAM paNa suvarNanA alaMkAramAM jema maNi vadhAre prakAze che tema prabhunA saMgathI ati pavitra thayuM. jaLanI dhArAnA avAjathI kaLaze zabdAyamAna thatA hatA, tethI jANe prabhunA snAnavidhimAM maMtrane pATha karatA hoya tevA te zobhatA hatA. kuMbhamAMthI paDato, jaLane mATe pravAha prabhunI lAvaNyasaritAnA veNIsaMgamane pAmate hato. prabhunA suvarNa jevA gaura aMgamAM NuMmaya hamavata parvatanA kamaLakhaMDamAM prasaratA gaMgAnA jaLanI jeva' zebhatuM hatuM. sarvAge prasaratA te nirmaLa ane ati manohara jaLavaDe prabhu jANe vastra sahita hoya tevA jaNAtA hatA. tyAM bhaktinA bhArathI AkuLa thayelA koI devatAo nAna karAvatA evA iMdra ane devatAonI pAsethI pUrNa kuMbhane kheMcI letA hatA. te vakhate koI prabhune chatra dharatA hatA, keI cAmara vIMjatA hatA, keI dhUpadAna laIne UbhA hatA, keI puSpa ane gaMdhane dhAraNa karatA hatA, keI snAtravidhi bhaNatA hatA, keI jaya jaya zabda karatA hatA, keI hAthamAM daMDa laIne duMdubhi vagADatA hatA, keI gAla ane mukhane kulAvI prasaratuM Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 2 ju acute karela janmAbhiSeka 249 zaMkhane dIrdha zabda karI pUratA hatA, keI kasI tAla vagADatA hatA, keI akhaMDita ratnadaDethI jhAlarane vagADatA hatA, koI Damaru vagADatA hatA, keI DiMDimane tADana karatA hatA, keInakInI jema tAlalayane anusarI UMcA prakAranuM nRtya karatA keI viTa ane ceTanI jema hAsya karavAne mATe vicitra rIte kudatA hatA, keI prabaMdha karavA vigerethI gavaiyAnI jema gAyana karatA hatA, keI gevALanI jema gaLAthI uzRMkhala svare gAyana karatA hatA, koI batrIza pAtrothI nATakanA abhinaya batAvatA hatA, keI paDatA hatA, keI ThekatA hatA, kaI rane varSAvatA hatA, keI suvarNanI vRSTi karatA hatA, keI AbhUSaNone varSAvatA hatA, keI cUrNa vRSTi karatA hatA, koI mALA puSpa ane phaLane varasAvatA hatA, keI caturAIthI cAlatA hatA, kaI siMhanAda karatA hatA, keI azvanI jema haNahaNATa karatA hatA, keI hastInI jema garjanA karatA hatA, keI raNaghoSa karatA hatA, keI traNe nAdane karatA hatA, keI paganA prahArathI maMdarAcalane halAvatA hatA, keI capeTAvaDe pRthvIne cUrNa karatA hatA, kaI ghaNA AnaMdathI vAraMvAra kolAhala karatA hatA, keI maMDaLIrUpa thaI pharatA pharatA rAsaDA letA hatA, keI kRtrima rIte baLI jatA hatA, koI kautukathI avAja karatA hatA, keI utkaTa rIte meghagarjanA karatA hatA ane kaI vIjaLInI jema prakAzatA hatA evI rIte devatAo AnaMdathI vicitra vicitra ceSTA karatA hatA. te avasare acudra bhagavAnane harSathI abhiSeka karyo. pachI niSkapaTa bhaktivALA te Idra mastaka upara mugaTa samAna aMjali racI UMce svare jaya jaya zabda karyo ane catura saMvAhakanI jema sukhaspaza hAthavaDe devadUSya vastrathI teNe prabhunA zarIrane mAna karyuM. naTa jema nATya kare tema traNa jagatanA svAmInI pAse AnaMdathI nRtya karatA devatAonI sAthe teNe paNa abhinaya karyo. te AraNuTyuta kalapanA IMdra pachI gazIrSa caMdananA rasavaDe prabhune vilepana karyuM; divya ane bhUminA utpanna thayelAM puSpothI arcA karI temanI pAse kuMbha, bhadrAsana, darpaNa, zrIvatsa, svastika, naMdyAvatta, vaddhamAna ane matsyayuga-e aSTamaMgalika rUpAnA svaccha ane akhaMDita akSatavaDe AlekhyA ane saMdhyAazvanI karNikAnI jevA paMcavaNI puSpanA jAnupramANu samUhane prabhunI pAse mUkyo. dhUmADAnI vatiothI jANe svargane teraNavALuM karatA hoya tema dhUpanA agnine teNe dhUpita karyo. te dhUpa UMce karatI vakhate devatAo vAjiMtra vagADavA lAgyA, tethI dIrgha svaravALI mahAghoSA ghaMTAne paNa jANe saMkSipta karI dIdhI hoya tema teo bhavA lAgyA. pachI jyotimaMDaLanI lamIne anusaranAruM ane UMcA zikhAmaMDaLavALuM ArAtrika utArI, sAta-ATha pagalAM pAchA cAlI, praNAma karI romAMcita thayelA acyuM ke A pramANe stuti karavAno AraMbha karyo. "he prabhu! jAtivaMta suvarNanA chedanA jevI chabIthI AkAzanA bhAgane AcchAdana karanAra ane prakSAlana vinA pavitra evI tamArI kAyA kene AkSepa na kare? sugaMdhI vilepana karyA sivAya paNa nitya sugaMdhI evA tamArA aMgamAM maMdAranI mALAnI jema devatAonI strIonAM netro bhramarapaNune pAme che. he nAtha ! divya amRtarasAsvAdanA piSaNathI jANe haNAI gayA hoya tevA raMgarUpI sapanA samUhA tamArA aMgamAM praveza karI zakatA nathI. darpaNanA taLamAM lIna thayelA pratibiMbanA jevA tamArA zarIramAM A - 32 Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 250 azrute karela paramAtmAnI stuti. sarga 2 je jharatA pasInAnA lIpaNAnI kathA paNa kema saMbhave? he vItarAga ! tamAruM aMtakaraNa mAtra rAga rahita che ema nathI, paNa tamArA zarIramAM rudhira paNa dUdhanI dhAra jevuM zveta che. tamArAmAM bIjuM paNa jagathI vilakSaNa che ema ame kahI zakIe chIe, kAraNa ke tamAruM mAMsa paNa nahIM bagaDeluM, abIbhatsa ane zubhra che. jaLa tathA sthaLamAM utpanna thayelI apanI mALAne choDIne bhramarAo tamArA niHzvAsanI sugaMdhane anusare che. tamArI saMsArasthiti paNa lekettara camatkAra karanArI che, kAraNa ke tamArA AhAra ane nihAra paNa carmacakSugecara thatA nathI." evI rIte temanI atizayagarbhita stuti karI, jarA pAchA cAlI, aMjali jeDI prabhunI bhakitane bhajanArA te Idra suzraSA karavAmAM tatpara thaI rahyA eTale bIjA bAsaTha Idroe parivAra sahita anukrame acuta IMdranI jema prabhune abhiSeka karyo. abhiSekane aMte stuti-namaskAra karI, jarA pAchA pharI, aMjali jeDI dAsanI jema tatpara thaI teo prabhunI upAsanA karavA lAgyA. pachI saudharmakalpanA IndranI jema IzAnakalpanA Indra atibhakitathI potAnA dehanA pAMca rUpa karyA ane addhacaMdranA jevI AkRtivALI atipAMDukabalA nAmanI zilA upara izAnakalpanI jema ekarUpe siMhAsana upara beThA. jinabhakitamAM prayatnavAna evA teNe eka rathathI bIjA rathanI jema zakeMdranA ullaMgathI pitAnA ullaMgamAM prabhune ApaNuM karyA. eka rUpe prabhunA mastaka upara chatra dharyuM, be rUpe prabhunI baMne paDakhe be cAmara dhAraNa karyA ane pAMcamA rUpe trizULane hAthamAM rAkhI jagatpatinI pAse te UbhA rahyA. te vakhate pratihAranI jema udAra AkAravaDe te manahara lAgatA hatA. pachI saudharmaka5nA indra pitAnA abhigika devatAnI pAse tatkALa abhiSekanAM upakaraNa maMgAvyAM ane bhagavAnanI cAre dizAe jANe bIjA sphaTikamaNinA parvato hoya tevA sphaTikamaya cAra vRSabhanAM rUpa pite vikavya. e cAra vRSabhanA ATha iMgathI jaLanI caMdranAM kiraNonAM jevI ujajvaLa ATha dhArA utpanna thaI te addharathI ja nadIonI jema ekaDI maLIne samudranI jema jagatpatinA mastaka upara paDavA lAgI. teNe ema judI ja rIte prabhune abhiSeka karyo, kAraNa ke zakitavaMta puruSo kavionI jema anya anya prakAranI racanAthI pitAnA AtmAne jaNAve che. amyureMdranI jema teNe mArjana, vilepana, pUjA, aSTamaMgaLikanuM Alekhana ane ArAtrika e sarva kArya - vidhiyukata karyA. pachI zakastavathI jagatpatine vaMdanA-namaskAra karI harSathI gadgad svare A pramANe stuti karI- "he traNa bhuvananA adhipati ! vivekavansala! puNyalatAne utpanna karavAmAM navIna megha samAna evA he jagaprabhu ! tame jaya pAme. he svAmina ! parvatamAMthI jema saritAne gha utare tema A jagatane prasanna karavAne tame vijaya nAmanA vimAnathI utarelA che. he bhagavAn ! mokSarUpI vRkSanAM jANe bIja hoya tevAM ujajavaLa traNa jJAna, jaLamAM zItaLatAnI jema tamAre janmathI ja siddha che, he tribhuvanAdhIza ! paNanI sAme Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 2 juM azrute karela paramAtmAnI stuti. 251 pratibiMbanI jema je tamane hadayamAM dhAraNa kare che teonI sanmukha hamezAM sarva prakAranI lakSamI rahe che. utkaTa evA kamarUpI regathI pIDAtA prANIonA roga pratikAra karanArA eka vidyarUpa tame temanA bhAgyadaye utpanna thayelA che. te svAmin ! mAravADanA pAMthanI jema tamArA darzanarUpI amRtanA zreSTha svAdathI ame jarA paNa tRpti pAmatA nathI. he prabhu! sArathivaDe rathanI jema ane karNadhAravaDe nAvanI jema nAyakarUpa tame utpanna thavAthI A jagatanA loke sanmArge pravatto. he bhagavAna! tamArA caraNakamaLanI sevAnI prAptithI amAruM aizvarya hamaNAM kRtArtha thayeluM che." evI rIte eka so ATha kavaDe stuti karI Idde prathamanI jema potAnA pAMca rUpa vikRta karyA. eka rUpe prabhune hAthamAM grahaNa karyA, eka rUpe prabhunA mastaka upara chatra dharyuM, be rUpe be cAmara dharyA ane eka rUpe hAthamAM vaja laI prabhunI AgaLa pUrvavat UbhA rahyA. pachI pitAnI IcchA pramANe yathAyogya parivAra sahita namrAtmA te vinItA nagarImAM jitazatru rAjAne ghera AvyA. tyAM prathama mUkelA tIrthakaranA pratibiMbane saMvRta karI vijayAdevInI paDakhe tIrthakarane ArepaNa karyA. prabhune ozIke sUryacaMdranA jevuM kuMDaLanuM yugala tathA kamaLa ane zItaLa evuM devadUSya vastra mUkyuM. AkAzamAMthI utaratA sUryanA jevuM suvarNanA prAkAre zaNagAreluM zrIdAmagaMDaka prabhunI upara ullecamAM bAMdhyuM. prabhunI daSTinA vinedane mATe maNiratna sahita hAra ane manahara addha hAra idra tyAM laTakAvyA. pachI caMdra jema kumudinInI ane sUrya jema padminInI nidrA hare tema iMdra vijayAdevIne ApelI avasthApinI nidrA haraNa karI. iMdra Adeza karelA kuberanI AjJAthI jabhaka jAtinA devatAoe jitazatru rAjAnA gRhamAM te vakhate suvarNa, hiraNya ane ratnanI judI judI batrIza keTI saMkhyA pramANa vRSTi karI ane batrIza naMdabhadrAsananI vRSTi karI. mayaMga kalpavRkSanI jema temaNe AbhUSaNanI vRSTi karI, anagna ka2vRkSonI jema vastranI vRSTi karI ane bhadrazAlAdika vanamAMthI cuMTI lAvelAnI jema tarapha patravRSTi, puSpavRSTi ane phaLavRSTi karI. citrAMga nAmanA kalpavRkSanI jema teoe vicitra varNanAM puSponI mALAnI vRSTi karI, alAdika cUrNane uDADanArA dakSiNa pavananI jema gaMdhavRSTi ane pavitra evI cUrNa vRSTi karI ane puSpakarAvatta megha jema jaLadhArAnI vRSTi kare tema ati udAra vasudhArAnI vRSTi karI. pachI zakanI AjJAthI tenA Abhigika devatAoe A pramANe uMdUSaNa karI-"he vimAnika, bhuvanapati, tiSka ane vyaMtara devatAo ! tame sAvadhAna thaIne sAMbhaLo. je ahetu ane temanI mAtAnuM azubha ciMtavaze tenuM mastaka arjakavRkSanI maMjarInI jema sAta prakAre bheda pAmaze." ahIM meruparvata uparathI iMdrAdika sahita sarve devatAo AnaMdathI praphullita thaI naMdIzvara dvIpe gayA. saudharmedra paNa bhagavaMtane namaskAra karI jitazatru rAjAnA gRhamAMthI nIkaLI tatkALa tyAM poMcyA. teNe dakSiNa aMjanAdrinA zAzvata cityamAM zAzvata ahaM tenI pratimA pAse aSTAblikA utsava karyo ane tenA cAra lokapAlae tenI pharatA cAra dadhimukha parvata paranAM caityamAM harSa sahita utsava karyo. uttaranA aMjanAdri uparanA zAzvata 1 phUlanI mALAono daDo (guccha) Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 252 paramAtmA tathA cakravatIne janma. sarga 2 je. caityamAM IzAneMdra zAzvata jinapratimAne aSTAnDikA utsava karyo ane tenA cAra lepalo e pUrvanI jema tenI pharatA cAra dadhimukha parvata upara trASabhAdi pratimAne utsava camare pUrva aMjanAdrimAM ane balI' pazcima aMjanAcalamAM aSTAblikA utsava karyo. ane teonA lekapAlee te te parvatanI AsapAsanA cAra cAra dadhimukha parvata uparanI pratimAne utsava karyo. pachI saMketasthAnanI jema te dviIpamAMthI sarva surAsure pitAne kRtakRtya mAnatA pitAne sthAnake gayA. te ja rAtrIe prabhunA janma pachI thoDI vAre vaijayaMtIe paNa gaMgA jema suvarNa kamalane prasave tema eka putrane sukhethI prasavyo. patnI ane vadhu evA vijyA ne vaijayaMtInA parivAre putrotpattinI vadhAmaNIthI jitazatru rAjAne vadhAvyA. te vAta sAMbhaLI saMtuSTa thayelA rAjAe teone evuM pAritoSika ApyuM ke jethI temanA kuLamAM paNa lahamI kAmadhenunI jema avicchinna thaI. dhananA AgamanathI siMdhunadInI jema ane pUrNimAthI samudranI jema te vakhate pRthvIpati rAjA zarIre praphulita thayo. te samaye rAjAne pRthvI ucchavAsa, AkAzanI sAthe prasannatA ane pavananI sAthe tRptipaNe prApta thayAM. temaNe tatkALa kArAgRhamAMthI zatruone paNa baMdhanamukta karyA, jethI baMdhana phakta hastI vigerene ja rahyuM. IMdra jema zAzvata ahaMtanI pUjA kare tema rAjAe cetyomAM jinabiMbanI adrabuta pUjA karI. yAcakone potAnA ke pArakAnI apekSA nahIM rAkhatAM dhanathI prasanna karyA, kAraNa ke udyata thayelA meghanI vRSTi sarvane sAdhAraNa hoya che. khIlethI chUTelA vAcharaDAnI jema ulaLatA chAtronI sAthe upAdhyAya (mahetAjIo) sutamAtRkAne pATha karAvatA tyAM AvyA, keI ThekANe brAhmaNane vedAdita maMtrane moTe dhvani thavA lAgyo; keI ThekANe lagna vigerenA vicArathI sAravALI muhurtAsaMbaMdhI uktio thavA lAgI; keI ThekANe kulIna kAMtAo ToLe maLI harSakArI dhvanithI gIta gAvA lAgI; keI ThekANe vArAMganAonA maMgaLika gItadhvani thavA lAgyo; koI ThekANe baMdIlekone kalyANaka5nA tulya mATe keLAhaLa thavA lAgyA, keI ThekANe cAraNothI suMdara dvipathaka AziSe saMbhaLAvA lAgI; keI ThekANe ceTaka ko harSathI UMce svare bolavA lAgyA ane keI ThekANe yAcakane bolAvavAthI utkaTa thayelA chaDIdAra lekene kelAhaLa thavA lAgyo. AvI rIte varSARtunA meghathI saMkula thayelA AkAzamAM garjanAnI peThe rAjagRhanA AMgaNAmAM evA zabda vistAra pAmI rahyA. keI ThekANe nagarajane kuMkumAdikavaDe vilepana karavA lAgyA, keI hIravANI vastra paheravA lAgyA ane kaI divya mALAonA AbhUSaNethI alaMkRta thavA lAgyA. vaLI kaI ThekANe karamizra tAMbUlathI prasannatA thatI hatI, koI ThekANe gharanA AMgaNAmAM kuMkumathI siMcana thatuM hatuM, koI ThekANe kuvalayanA jevA mauktikathI sAthIA racAtA hatA, keI ThekANe navIna kadalItaMbhathI toraNe baMdhAtAM hatAM ane keI ThekANe toraNanI baMne tarapha suvarNakuMbhe Are paNa thatA hatA. te avasare jANe sAkSAt RtunI lahamI hoya tevI puSpagarbhita kezapAzavALI, punI mALAthI mastakabhAgane vepTana karanArI ane kaMThamAM laTaktI mALAvALI nagaranI gaMdharvasuMdarIo devatAnI strIonI jema gItakAlayukta mane 1 eka jAtanA bhadrAsana (siMhAsana) Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 2 nuM jina tathA cakravatInA janmathI nagarajanone utsAha 253 hara gAyana karavA lAgI. rananAM karNAbharaNa, paDhaka, bAjubaMdha, kaMkaNuM ane napurathI jANe ratnAdinI devIo hoya evI teo zobhatI hatI ane jANe kalpavRkSanI latA hoya tema teo baMne tarapha laTakatA calAyamAna cheDAvALA uttarIya vastrothI zreNIbaddha parikaravALI jaNAtI hatI. te vakhate nagaranI kuLavAna strIo paNa pavitra dUrvA sahita pUrNa pAtrone hAthamAM dhAraNa karI tyAM AvavA lAgI. teoe kasuMbAnAM uttarIya vastrothI suMdara burakhA dhAraNa karyA hatA, tethI teo saMdhyAnAM vAdaLAMthI AcchAdita thayelI pUrva dizAnA mukhanI lakSamIne haratI hatI. kuMkumanA aMgarAgathI zarIrazobhAne adhika karanArI teo vikasvara kamaLavananA parAgathI jema nadIo zobhe tema zobhatI hatI, pitAnA mukha ane locana nIcAM karyA hatAM, tethI jANe teo IrSA samiti zodhatI hoya tevI jaNAtI hatI ane nirmaLa varuthI jANe nirmaLa zIlavALI hoya tevI teo jaNAtI hatI. keTalAeka sAmaMte akSatanI jema suMdara motIthI pAtrane pUrI rAjAnA maMgaLikane mATe rAjAnI pAse lAvavA lAgyA. mahaddhika devatAo jema iMdranI pAse Ave tema parama gAddhivALA keTalAka sAmaMta rAjAo ratnAbhUSaNanA samUha laIne jitazatru rAjAnI pAse AvyA; keTalAeka jANe kadalasUtrathI athavA bisasUtrathI vaNyAM hoya tevAM meTA mUkavALA Takala vastro lAvyA, keTalAeke jIbhaka devatAoe varasAvelI vasudhArAnI je suvarNarAzi mahArAjAne bheTa karyo keIe diggajonA jANe yuvarAja hoya tevA zauryavALA ane unmatta hAthIo bheTa karyA ane koI ucca zavAnA jANe baMdhu hoya temaja sUryAzvanA jANe anuja hoya tevA uttama ghoDAo lAvI arpaNa karavA lAgyA. harSathI hRdayanI jema rAjAnuM gRhAMgaNa aneka rAjAoe bheTa karelA vAhanethI vizALa hatuM to paNa sAMkaDuM thaI gayuM. rAjAe sarvanI prItine mATe saghaLI bheTa grahaNa karI; nahIM te devanA deva jenA putra che tene zuM nyUna hatuM ? rAjAnA AdezathI nagaramAM sthAne sthAne devatAnAM jANe vimAna hoya tevA moTA maMcako racavAmAM AvyA. dareka havelI ane dareka gharamAM, kautukathI jyotiSka deve AvIne rahyA hoya tevAM ratanapAtra samAna toraNa bAMdhyA ane dareka mArgamAM bhUminuM maMgaLasUcaka vilepana hoya tema rajanI zAMtine mATe kezaranA jaLathI chaMTakAva karavAmAM AvyuM. nagaraloke ThekANe ThekANe nATaka, saMgIta ane vAjiMtronA nAda karavA lAgyA. rAjAe daza divasa sudhI te nagarIne zuka(jagAta) temaja daMDa rahita, subhaTenA praveza vinAnI, kara vinAnI ane mahatsavamaya karI dIdhI. pachI te mahArAjAe zubha divase putra ane bhatrIjAne nAmakaraNatsava karavAne pitAnA sevakane AjJA karI. teoe gADha ane aneka puTavALAM vastrothI, jANe rAjAnI AjJAnA bhayathI sUryanAM kiraNa praveza na karI zake te eka maMDapa banAvyuM. tenA dareka staMbhanI samIpe aneka kadalIkhaMbhe zobhatA hatA, te jANe puSpanI kaLIothI AkAzamAM padmaane vistAratA hoya tevA jaNAtA hatA. jANe rakta thayelI madhukarI hoya tevI lakamIe niraMtara Azrita karelA puSpagrahe tyAM vicitra puSpathI racavAmAM AvyA hatA. haMsaremathI aMcita thayelAM ane rUe bharelAM kASamaya AsanethI te maMDapa nakSatrovaDe AkAzanI jema Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 254 nAmAbhidhAna mahatsava saga 2 je. sanAthe thayela hato. e rIte idranuM vimAna jema Abhigika devatAo race tema rAjAne maMDapa tatkALa sevakee taiyAra karyo. pachI maMgaLadravya hAthamAM rAkhI haSa sahita tyAM AvanArA strI-puruSone chaDIdAre yathAyogya sthAne besAryA ane adhikArIoe kuMkumanA aMgarAgathI, tAMbUlathI ane kusumothI pitAnA baMdhunI jema temanI gauravatA karI. te prasaMge uttama evAM maMgaLa vAjiMtro madhura svarathI vAgavA lAgyAM, kulIna kAMtAe maMgaLika gIta gAvA lAgI, brAhmaNe pavitra maMtronA uddagAra karavA lAgyA ane gaMdharvoe vartamAnAdika gAyano AraMbha karyo. cAraNubhATee tAla vinA ja jayajayakAra zabda karyo. temanA udAra pratidhvanithI jANe te maMDapa bela hoya tevuM jaNAvA lAgyuM. garbhamAM rahelA e bALakanI mAtA mArAthI pAsA ramavAmAM jItI zakAyuM nahIM, e hakIkata yAda karIne rAjAe pitAnA putranuM "ajita evuM ane bhrAtAnA putranuM "sagara' evuM pavitra nAma rAkhyuM. seMkaDo utkRSTa lakSaNethI oLa khAtA, pRthvIne uddhAra karavAnI sahanazIlatAvALA ane jANe pitAnI be bhujA hoya tevA te baMne kumArane jotAM te rAjA jANe amRtamAM magna thayA hoya tema akhaMDa sukhane pAmyA. - VityAcAryazrIhemacadravirAMcate triSaSTizalAkApuruSacarite mahAkAvye dvitIye parvaNi zrI ajitasvAmitIrthaMkarasagaracakradharajanmavarNano nAma dvitIyaH sargaH // 2 // ) sI sarga 3 je. 3 hata che AjJA karelI pAMca dhAtrIo ajitaprabhunuM ane rAjAe AjJA karelI dhAtrIo 0. sAkamAranuM pAlana karavA lAgI. potAnA hastakamaLanA aMgUThAmAM idra saMkamAvelA amRtanuM ajitasvAmI pAna karatA hatA; kAraNa ke tIrthakare stanapAna karanAra mahetA nathI. udhAnavRkSa jema nIkanA jaLanuM pAna kare tema sagarakumAra dhAtrInuM aniMdita stanapAna karatA hatA. vRkSanI be zAkhAnI jema ane hAthInA bedAMtanI jema e baMne rAjakumAre divase divase vRddhi pAmavA lAgyA. parvata upara jema siMhanA bALake caDe tema te baMne rAjakumAre anukrame rAjAnA utsaMgamAM caDavA lAgyA. temanA mugdha hAsyathI mAtApitA khuzI thatA ane temanA parAkrama sahita cAlavAthI vismaya pAmatA. kesarIsiMhanA kizora jema pAMjarAmAM paDI rahetA nathI tema dhAtrI mAtAe temane vAraMvAra pakaDI rAkhatI te paNa te kumAre tenA utkaMgamAM besI rahetA hatA. svacchede vicaratA evA te baMne kumAre pitAnI pachavADe doDatI dhAtrIone kheda pamADatA hatA; kAraNa ke mahAtmAonuM vaya gauNa hetuM nathI. vegathI vAyukumArane ullaMghana karanAra te baMne kumAre kIDA karavAnA zuka ane mayUra vigere pakSIone deDIne grahaNa karatA hatA. bhadra hAthInI jema svade vicaratA evA te bALako judA judA cAturyathI dhAtrIone gatimAM cUkAvatA hatA. temanA caraNakamaLamAM paherAvelA AbhUSaNanI jhaNajhaNATa karatI ghugharIo bhamarAnI peThe zobhatI hatI. temanA kaMThamAM hadaya upara laTakatI suvarNa ratnanI lavaMtikA (mALA) AkAzamAM laTakatI vijaLInI jema zobhatI hatI. Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pad 2 juM sagarakumAre prabhu samakSa darzAvela vividha kaLAo. 255 svecchAe kIDA karatA te kumAranA kAnamAM paherAvelA suvarNanAM nAjuka kuMDaLe jaLamAM saMkrama thatA navIna AdityanA vilAsane dhAraNa karatA hatA. temanA cAlavAthI hAlatI evI kezanI zikhA navI UgelI bALamayUranI kaLA jevI zobhatI hatI. jema meTA taraMge rAjahaMsane eka pamAMthI bIjA padmamAM laI jAya tema rAjAo temane eka usaMgamAMthI bIjA ullaMgamAM letA hatA. jitazatru rAjA ratnanA AbharaNanI jema te baMne kumArane utkaMga, hadaya, bhujA, sakaMdha ane mastaka upara AropaNa karatA hatA. bhramara jema kamaLane suMghe tema teonA mastakane vAraMvAra suMghatA pRthvIpati prItine vaza thaI tRpti pAmatA nahatA. rAjAnI AMgaLIe vaLagI paDakhe cAlatA te kumAre meruparvatanI be bAjue cAlatA be sUrya jevA zubhatA hatA. yogI jema AtmA ane paramAtmAne ciMtave tema jitazatru rAjA te baMne kumArane paramAnaMdavaDe ciMtavatA (saMbhAratA) hatA. pitAnA gharamAM utpanna thayelA kalpavRkSanI jema rAjA vAraMvAra temane jotA hatA ane rAjazukanI peThe vAraMvAra temane bolAvatA hatA. rAjAne AnaMdanI sAthe ane IvAku kuLanI lahamInI sAthe te baMne kumAre anukrame adhika adhika vRddhi pAmavA lAgyA, mahAtmA ajitakumAra sarva kaLA, nyAya ane zabdazAstra vigere pitAnI meLe ja jANuM gayA; kAraNa ke jinezvare janmathI ja traNa jJAnavALA hoya che. sagarakumAre rAjAnI AjJAthI sAre divase mahotsava pUrvaka upAdhyAyanI pAse adhyayana karavAno AraMbha karyo. samudra jema nadIonA jaLanuM pAna kare tema sagarakumAre paNa zabdazAstronuM thoDA divasamAM pAna karyuM. dIpaka jema bIjA dIpakathI tine grahaNa kare tema sumitrAnA putra sagarakumAra sAhityazAstranuM jJAna upAdhyAyanI pAsethI vagara prayAse grahaNa karyuM. sAhitya rUpI velanA puSparUpa ane karNane rasAyanarUpa pitAnA banAvelAM navIna kAbevaDe vItarAganI stavanA karIne potAnI vANIne teNe kRtArtha karI. buddhinI pratibhAnA samudrarUpa evAM pramANuzAstrane teNe pite mUkI rAkhelA nidhinI jema avilaMbe grahaNa karyA. jitazatru rAjAe amogha bANothI jema zatruone jItyA tema sagarakumAre amogha evA syAdvAda siddhAMtathI sarva prativAdIone jItyA. cha guNa, cAra upAya ane traNa zaktio ItyAdi pragarUpa taraMgothI AkuLa ane duravagAha evA arthazAstrarUpa moTA samudranuM teNe sArI rIte avagAhana karyuM. auSadhi, rasa, vIrya ane tenA vipAka saMbaMdhI jJAnanA dIpaka samAna aSTAMga AyurvedanuM teNe kaSTa vinA adhyayana karyuM. cAra prakAre vAgavAvALuM, cAra prakAranI vRttivALuM, cAra prakAranA abhinayavALuM ane traNa prakAranA sUryajJAnanA nidAnarUpa vAghazAstra paNa teNe grahaNa karyuM. daMtaghAta, mahAvasthA, aMgalakSaNa ane cikitsAe pUrNa evuM gajalakSaNujJAna paNa teNe upadeza vine jANI lIdhuM. vAhanavidhi ane cikitsA sahita azvalakSaNazAstra teNe anubhavathI ane pAThathI karI lIdhuM. dhanurveda tathA bIjA zAstronuM lakSaNa paNa zravaNamAtrathI ja lIlAvaDe pitAnA nAmanI peThe teNe hadayamAM dhAraNa karI lIdhuM. dhanuSa, phalaka, asi, charI, zalya, parazu, bhAluM, biMdipAla, gadA, kRpAchuM, daMDa, zakti, zULa, haLa, musaLa, yaSTi, paTTisa, duskeTa, muSaDhI, gophaNa, kaNaya, trizULa, zake ane bIjA zastrothI te sagarakumAra zAstranA anumAna sahita yuddhakaLAmAM kuzaLatAne pAme. parvaNInA caMdranI jema te sarva kaLAmAM pUrNa thaye ane bhUSaNonI Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 256 sagarakumAre prabhu samakSa darzAvela vividha kaLAe. saga 3 che. jema vinayAdika guNothI zobhavA lAgyA. zrImAna ajitanAtha prabhu samaye samaye bhaktivALA IMdrAdika devAthI sevAvA lAgyA. keTalAka devatAo ajitasvAmInI te te lIlA jevAnI IcchAthI tyAM AvI temanA vayasya (mitro) thaIne krIDA karavA lAgyA. prabhunI vANIrUpI amRtanA rasane pAna karavAnI IcchAthI keI devatAo vicitra nAmektiothI ane khuzAmatanAM vacanathI prabhane bolAvavA lAgyA. Adeza nahIM karanArA prabhunA AdezanI IcchAthI kIDAghutamAM dAva mUkIne, prabhunA AdezathI keTalAka devatAo pitAnA dravyane hArI jatA hatA. kaI prabhunI pAse pratihArI thatA hatA, keI maMtrIo thatA hatA, keI upAnadhArI thatA hatA ane kaI kriIDA karatA prabhunI pAse astradhArI thatA hatA. sagarakumAre paNa zAne abhyAsa karIne nigI purUSanI jema prabhunI pAse pitAne niyoga nivedana karyo. upAdhyAye paNa nahI bhAMgelA saMza, sArI buddhivALe sagarakumAra, bharatarAjA jema RSabhadevane pUchatA hatA tema ajitasvAmIne pUchavA lAgyo. ajitakumAra mati, zrata ane avadhijJAnavaDe tenA saMdehane sUryanAM kiraNethI aMdhakAranI jema tatkALa chedI nAMkhatA hatA. traNa yatathI dabAvI, Asanaparigraha daDha karI, pitAnA baLane prasAra karI moTA taphAnI hAthIne vaza karata sagarakumAra prabhune pitAnI zakti batAvatuM hatuM. paryANavALA athavA paryANa vinAnA tephAnI ane te pAMca dhArAthI prabhunI AgaLa vahana karato hato. bANavaDe rAdhAvedha, zabdavedha, jaLanI aMdara rAkhelA layane vedha ane cakra tathA mRttikAne vedha karIne pitAnuM dhanuSyabaLa te ajitasvAmIne batAvate hato. hAthamAM phalaka ane khaDaga laIne AkAzanA madhya bhAgamAM caMdranI jema phalakanA vacamAM rahele te, potAnI pAdagati prabhune batAvI, AkAzamAM caLakatI vijaLInI rekhAnA bhramane ApanArA bhAlA, zakti ane zarvalAne vegathI bhamAvate hate. nattaka purUSa jema nRtyane batAve tema sarvacArImAM catura evA sagare sarva prakAranI charikA saMbaMdhI vidyA paNa batAvI. tevI rIte bIjAM paNa zonI kuzaLatA teNe gurubhakitathI ane zikSA levAnI IcchAthI ajitasvAmIne batAvI. pachI sagarakumArane kaLAmAM je kAMI nyUna hatuM te ajitakumAre zikhavyuM. tevA puruSane tevA ja zikSaka heya che. evI rIte pitAne gya ceSTA karatA te baMne kumAre, pathika jema grAmanI sImAnuM ulaMghana kare tema AghavayanuM ullaMghana karI gayA. samarasa saMsthAna ane vajawSabhanArAca saMhananathI zobhatA, suvarNa samAna kAMtivALA, sADAcArase dhanuSa UMcAIvALA, zrIvatsanA cihathI jemanA vakSasthaLa lAMchita thayelA che evA ane suMdara mugaTathI zobhatA te baMne kumAra, kAMtinA Adhikyane karanArI zaraRtune jema sUrya-caMdra pAme tema zarIrasaMpattine vizeSa karanArA yAvanavayane prApta thayA. yamunA nadInA taraMga jevA kuTIla ane zyAma kezathI ane aSTamInA caMdra jevA lalATathI te baMne kumAra adhika bhavA lAgyA. senAnAM be darpaNe hoya tevA temanA be kapila zobhavA lAgyA; snigdha ane madhura evAM be netre nIlakamaLanA patranI jema caLakavA lAgyAM tenI suMdara nAsikA 1 mata-hAthIne dabANa karavAnI kaLAyukata traNa prakAranA prayatna. 2 dhArA-dheDAne calAvavAnI cAla(gati Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 2 juM jitazatru rAjavIne dIkSAbhilASa. 257 daSTirUpI be taLAvaDInA madhya bhAgamAM pALanI jevI dekhAvA lAgI ane jANe be DArUpe rahelA biMbaphaLa hoya tevA temanA hoTha zobhavA lAgyA. suMdara AvattavALA temanA kahyuM chIpalInA jevA manohara lAgatA hatA; traNa rekhAthI pavitra thayele kaMTharUpI kaMdaLa zaMkhanI je epato hata; jANe hAthInA kuMbhasthaLa hoya tevA temanA skaMdha unnata hatA; dIrgha ane puSTa bhujAo sarparAjanI jevI jaNAtI hatI; urasthaLa suvarNazalanI zilA jevuM zobhatuM hatuM, nAbhi mananI peThe ati gaMbhIra bhAsatI hatI; kaTapradeza vajInA madhya bhAga je kRza hato; sarala, kamaLa ane moTA hAthInI zuMDha jevI AkRtivALA temanA sAthaLa hatA; mRgalInI jaMghA jevI temanI jaMdhAo zobhatI hatI ane temanA caraNa sarala evA AMgaLIerUpI dala (patra)thI sthaLakamaLane anusaratA hatA. svabhAvathI paNa ramaNika evA e baMne kumAre, strI janane priya evAM udyAne jema vasaMtaRtuthI adhika ramaNIka lAge tema yauvanathI vizeSa ramaNIka lAgatA hatA. potAnA rUpa ane parAkramAdi guNothI sagarakumAra devatAomAM IMdranI peThe sarva manuSyomAM utkarSa pAmate hite; ane sarva parvatothI mAnamAM jema meruparvata adhikapaNuM pAmele che, tema devalokavAsI, raiveyakavAsI ane anuttaravimAnavAsI devethI temaja AhAraka zarIrIthI paNa ajitasvAmI rUpe karIne adhikapaNuM pAmyA hatA. anyadA jitazatru rAjAe ane iMdra rAga rahita evA ajitasvAmIne vivAhakriyAne mATe kahyuM. temanA AgrahathI potAnA bhagaphaLakarmane jANIne temaNe te pramANe karavAnuM svIkAryuM. lakSamInI jANe bIjI mUttio hoya tevI seMkaDo svayaMvara rAjakanyAo temane narapatie moTI RddhithI paraNAvI. putranA vivAhathI atRpta rahelA rAjAe devakanyAnA jevI rAjakanyAo sagarakumArane paNa paraNAvI. idriyathI nahIM chatAyelA evA ajitaprabhu bhegakarmane khapAvavAne mATe rAmAonI sAthe ramatA hatA; kAraNa ke je vyAdhi tevuM auSadha heya che. sagarakumAra paNa hAthaNIonI sAthe hAthInI jema strIonI sAthe jAtajAtanI kIDAothI aneka kiDAsthAnamAM ramato hate. ekadA pitAnA laghu baMdhava sahita, saMsArane viSe udvega pAmelA jitazatru rAjA aDhAra pUrva lakSe saMpUrNa thayelA pitAnA putrone A pramANe kahevA lAgyA-"he vatsa ! ApaNuM sarva pUrvaje keTalAMka varSo sudhI vidhIthI pRthvInuM rakSaNa karI pachI te pRthvI putrone svAdhIna karI mela sAdhanamAM heturUpa vratane grahaNa karatA hatA, kAraNa ke paramArtha e ja potAnuM kArya che, e sivAya bIjuM sarva parakArya che. he kumAro ! e pramANe ame paNa have vrata grahaNa karazuM. amArA kAryane e hetu che ane ApaNuM vaMzane e krama che. amArI jema tame baMne A rAjyamAM rAjA ane yuvarAja thAo ane amane dIkSA levAnI AjJA Ape. ajitanAthe kahyuM - "he tAta ! e tamane yukta che. bhegaphaLakarmarUpa viddha na hoya te mAre paNa te AdaravuM yukta che. vivekI puruSe bIjA keIne vrata grahaNa karavAmAM A - 33 Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 258 jitazatru rAjAne niSkramaNatsava sarga 3 je vizvakArI thatA nathI, te samayasAdhaka evA Apa pUjya pitAjIne huM vighakArI kema thAuM ? je putra bhaktithI paNa pitAnA pitAne the puruSArtha (mokSa) sAdhavAmAM niSedha kare te putra putrane miSe zatru utpanna thayela che ema samajavuM, tathApi huM eTalI prArthanA karuM chuM ke mArA laghu pitA(kAkA) rAjyAdhikArI thAo; kAraNa ke ApanA vinayavaMta e laghu bhrAtA amArAthI adhika che. te sAMbhaLI. sumitre kahyuM-"rAjya grahaNa karavA mATe huM svAmInA caraNane nahIM choDuM; kemake ceDA kAraNane mATe ghaNuM lAbhane keNa cheDe? rAjyathI, sAmrAjyathI, cakravatIpaNAthI ane devapaNuthI paNa vidvAne gurusevAne adhika mAne che." ajitakumAre kahyuM-"je A5 rAjya grahaNa karavAne IcchatA na he te amArA sukhane mATe bhAvayati thaIne gharamAM rahe." te samaye rAjAe kahyuM he baMdhu! Agraha karanArA A putranuM vacana tame svIkAre. bhAvathI, yati thAya te paNa yati ja kahevAya che. vaLI A sAkSAt tIrthakara che ane emanA tIrthamAM tamArI IcchA siddha thavAnI che, mATe enI rAha joIne raho. he bhAI ! tame ati utsuka thAo nahIM. eka putrane cakrIpaNuM ane bIjAne cakravatIpaNuM prApta thayeluM jevAthI tame sarva sukhathI adhika sukha meLavazo." sumitra je ke vrata grahaNa karavAmAM utsuka hatA, te paNa temanI vANI teNe mAnya karI; kAraNa ke samudramaryAdAnI jema sapuruSane gurujananI AjJA kula che. pachI prasanna thayelA jitazatru rAjAe moTA utsavathI pitAne hAthe ajitasvAmIne rAjyAbhiSeka karyo. tenA rAjyAbhiSekathI sarva pRvI harSa pAmI; kAraNa ke vizvane rakSaNa karavAmAM samartha evo nAyaka prApta thatAM keNa prasanna na thAya? pachI ajitasvAmIe sagarakumArane yuvarAjapade sthApana karyA, tethI adhika prItivALA temaNe jANe bIjI pitAnI mUtti te pada upara sthApanA karI hoya ema jaNAvA lAgyuM. have ajitanAthe jitazatru rAjAne vidhivaDe meTI raddhithI niSkamANetsava karyo, ane temaNe RSabhasvAmInA tIrthamAM vartatA sthavira mahArAjAnI pAse muktinI mAtArUpa dIkSA grahaNa karI. bAhyazatrunI jema aMtaraMga zatrune jItanArA te rAjarSie rAjyanI jema akhaMDita vratanuM pAlana karyuM. anukrame kevaLajJAna utpanna thatAM zelezI dhyAnamAM rahelA te mahAtmA aSTa karmane kSaya karI paramapadane prApta thayA. ahIM ajitasvAmI sarva prakAranI RddhivaDe lIlA sahita pitAnA apatyanI jema medinIne pALavA lAgyA. daMDAdika vinA pRthvIne rakSaNa karatA ajitasvAmIthI sarva prajA, sArA sArathivaDe ghoDAnI jema, sAre mArge cAlavA lAgI. prajArUpI mayUrImAM megha samAna ane manoratha pUravAmAM kalpavRkSarUpa ajita mahArAjAnA rAjyazAsanamAM dhAnyanuM ja cUrNa thatuM hatuM, pazuone ja baMdhana hatuM, maNione ja vedha thato hato, vAjiMtro upara ja tADana thatuM hatuM, suvarNane ja saMtApa hate (tapAvavuM paDatuM hatuM), zone ja teja ApavuM paDatuM hatuM, zALane ja ukheDavI paDatI hatI, vakratA strIonI bhRkuTimAM ja rahetI hatI, chUtakrIDAmAM sAgaThIne ja "mAra' zabda kahevAmAM AvatuM hoM, kSetranI putrInuM ja vidAraNa thatuM hatuM, kASThane pAMjarArUpI maMdiramAM pakSIone ja pUrAtA hatA, Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 2 ju paramAtmAnI vicAraNuM. 259 regane ja nigraha thatuM hatuM, jaDa sthiti kamaLane ja hatI, dahana agarunuM ja thatuM hatuM, gharSaNa zrIkhaMDa(caMdana)nuM ja thatuM hatuM, maMthana dadhinuM ja thatuM hatuM, pIlavuM IzudaMDanuM ja thatuM hatuM, bhramare ja madhupAna karatA hatA, madadaya hAthIone ja thatuM hatuM, kalaha snehaprApti mATe ja thato hato, bhIrutA apavAda thavAmAM ja hatI, lebha guNasamUhane saMpAdana karavAmAM ja hatuM ane akSamA doSane mATe ja rahelI hatI. abhimAnavALA rAjAo paNa potAnA AtmAne eka pedalarUpa mAnI temane bhajatA hatA, kAraNa ke bIjA maNie ciMtAmaNinI pAse dAsarupa thaIne ja rahe che, temaNe daMDanIti calAvI nahatI eTaluM ja nahIM paNa bhrakuTIne bhaMga paNa karyo nahote; tathApi saubhAgyavAna puruSane jema strI vaza thaIne rahe tema tene sarva pRthvI vaza thaIne rahelI hatI. sUrya jema pitAnA kiraNothI sarovaranA jaLane AkarSe tema teNe potAnA prabaLa tejathI rAjAonI lahamIne AkarI hatI. temanA AMgaNunI bhUmi rAjAoe bheTa karelA hAthIonA madajaLathI hamezAM paMkila rahetI hatI. e mahArAjAnA caturAIthI cAlatA ghoDAothI sarva dizAonuM vAhyAlI bhUminI jema saMkramaNa thatuM hatuM. samudranA taraMgonI gaNanAnI jema temanA sinyanA pAyadala ane rathanI saMkhyA gaNavAne kaI paNa samartha thatuM nahotuM. gajavAhI, ghoDesvAra, rathI ane pattio e sarva, bhujAnA vIryathI zobhatA e mahArAjAne phakata sAdhana tarIke ja rahelA hatA. AvuM eizvaryA prApta thayA chatAM teo abhimAna dhAraNa karatA nahIM, atulya bhujabaLa chatAM temane garva thato nahIM, anupama rUpa chatAM potAnA AtmAne teo suMdara mAnatA nahIM, vipula lAbha chatAM unmattapaNane bhajatA nahIM ane bIjA paNa mada thavAnAM kAraNo chatAM teo kaI paNa prakAranA madane dhAraNa karatA nahIM, paraMtu e sarvane anitya jANI tRtulya gaNatA hatA. evI rIte rAjya pALatA ajita mahArAjAe kaumAravayathI mAMDIne trepana lAkha pUrva sukhapUrvaka nirgamana karyA. eka vakhata sabhAne visarjana karI ekAMta sthaLe beThelA, traNa jJAnane dhAraNa karanArA ajitasvAmI svayameva evuM ciMtavavA lAgyA ke "Aja sudhImAM ghaNAkharA bhegaphaLa "karma bhegavAI gayelA hovAthI have gRhavAsI evA mAre svakAryamAM vimukha thaI rahevuM "na joIe, kAraNa ke A dezanuM mAre rakSaNa karavuM joIe, A zahera mAre saMbhALavuM joIe, A gAme mAre vasAvavAM joIe, A mANasane pALavA joIe, A hAthIone vadhAravA joIe, A ghoDAonuM piSaNa karavuM joIe. A bhUtyanuM bharaNapoSaNa karavuM bajoIe, A yAcakane tRpta karavA joIe, A sevakane piSavA joIe, A zaraNatene bacAvavA joIe, A paMDitene belAvavA joIe, A mitrane satkAra kare bajoIe, A maMtrIone anugraha kara joIe, A baMdhuone uddhAravA joIe, "A strIone raMjita karavI joIe ane A putrane lAlita karavA joIe--evAM evAM parakAryomAM pratikSaNe AkuLa thayelA prANI pitAnA samagra mAnuSajanmane niSphaLa gumAve che. e saghaLAonA kAryamAM vyagra thayela prANI, yukta ayukta nahIM vicArate mUDhapaNe pazunI jema nAnA prakAranA pApa Acare che. A mugdhabuddhivALe puruSa "jeone mATe pApa kare che teo, mRtyu mArge cAlatA evA te puruSanI pAchaLa jarA paNa jatA nathI, ahIM ja rahe che. kadApi teo ahiM rahe te bhale, paNa ahIM ! Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 260 sagararAjavInI paramAtmAne vijJapti. saga 3 je. "A zarIra paNa dehInI pAchaLa eka pagaluM paNuM bharatuM nathI ! tyAre aho ! A "kRtadhra zarIrane mATe mugdha prANIo phegaTa ja pApakarma kare che ! A saMsAramAM prANI ekale ja utpanna thAya che, eka ja mRtyu pAme che ane bhavAMtaramAM meLavelAM karmone ekalo ja anubhave che. teNe pApa karIne ja upArjana kareluM dravya tenAM sagAMvahAlAMo "ekaThAM thaIne bhagave che ane te pite ekale narakamAM paDyo paDyo tethI bAMdhelAM pApakarmavaDe duHkha bhegave che. duHkharUpI dAvAnaLathI bhayaMkara evA saMsArarUpI mahAvanamAM "kamane vaza thayela jatu ekale ja bhame che. saMsAra saMbaMdhI duHkha ane mokSathI prApta thatuM sukha prANI ekale ja bhagave che, temAM tene keI sahAyakArI nathI. jema hRdaya, hAtha, caraNa vigerene nahIM halAvanAra mANasa samudra tarI zakatA nathI paNa te sarvane upayogamAM laI taravA mAMDe te tatkALa pAra pAmI jAya che, tema dhana ane dehAdikanA "parigrahathI parADamukha thaI tene sadupayega karI AtmasvarUpamAM sthita thayela prANI jaladI saMsArasamudrane pAra pAme che saMsArathI jemanuM citta niveda pAmeluM che evA ajitasvAmIne AvI ciMtAmAM tatpara jANI, sArasvatAdika kAMtika devatAo tyAM AvI A pramANe kahevA lAgyA- he bhagavan ! Apa svayaM buddha che, tethI ame kAMI Apane bodha ApavA lAyaka nathI; tathApi eTaluM yAda ApIe chIe ke Apa dharmatIrtha pravartAve." AvI rIte kahI, prabhunA caraNa pratye namana karI pakSIo sayaMkALe jema potAnA mALA tarapha jAya tema teo pitAnA brahma devalokamAM gayA. pitAnI ciMtAne anukULa evA te devatAonA vacanathI, pavanathI prerAyelA meghanI jema prabhune bhavairAgya vRddhi pAmyA. tatkALa sagarakumArane bolAvI jagadgurue kahyuM ke- "saMsArasamudrane taravAnI IcchAvALA evA amArA A rAjyabhArane tame grahaNa karo." prabhunA evA AdezathI khedavaDe zyAma mukhavALA thayelA sagarakumAre eka eka biMduthI varSatA meghanI jema aNu pADatAM pADatAM kahyuM-"he deva ! ApanI evI meM zuM abhakti karI che ke jethI Apa mane judo pADavAnI AvI AjJA karo cho ? kadApi abhakti karI hoya te paNa te ApanI aprasannatAne mATe thavI na joIe; kAraNa ke pUjya puruSo abhakta zizune paNa zikSA Ape che. tene choDI detA nathI. vaLI he prabhu ! AkAza sudhI UMcA paNa chAyA vinAnA vRkSanI jema, AkAzamAM utpanna thayelA paNa nahiM vasatA meghanI jema, nijharaNuM vinAnA moTA parvatanI jema, sArA rUpavALA paNa lAvaNya vinAnA zarIranI jema ane vikasvara thayelA paNa sugadha vinAnA puSpanI jema tamArA vinA mAre A rAjya zA kAmanuM che ? he prabhu! tame nirmama che, niHspRha che, mumukSu che, te paNa huM tamArA caraNanI sevA choDIza nahIM, te rAjyagrahaNanI te zI vAta ! rAjaya, putra, kalatra, mitra ane sarva parivAra tRNanI jema mArAthI tyAga karI zakAya tema che, paNa tamArA caraNane tyAga mArAthI thaI zake tema nathI. he nAtha ! tame rAjA thayA tyAre jema huM yuvarAja thayo hato, tema tame vratadhArI thazo te huM tamAro ziSya thaIza. rAtadivasa gurunA caraNakamaLanI upAsanAmAM tatpara rahelA ziSyane bhikSA karavI te sAmrAjayathI paNa adhika che. huM ajJa chuM to paNa gopALane bALaka jema gAyanA pucchane vaLagIne nadI tarI jAya tema tamArA caraNanuM avalaMbana karIne saMsAra Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 2 jI. sagarane rAjyAbhiSeka. 261 samudrane tarI jaIza. huM tamArI sAthe dIkSA laIza, tamArI sAthe vihAra karIza, tamArI sAthe dusaha parISahone sahana karIza ane tamArI sAthe upasargone sahana karIza; paNa che traNa jagatanA guru! kaI rIte huM ahIM rahevAne nathI, mATe mArA upara prasanna thAo." AvI rIte sevA karavAnI jeNe pratijJA lIdhelI che evA sagarakumArane ajita svAmI amRtanA udgAra jevI girAthI kahevA lAgyA-"he vatsa ! saMyama grahaNa karavAne mATe tamAro A Agraha yukta, paNa adyApi tamAruM bhegaphaLakarma kSaya thayeluM nathI; mATe tame paNa mArI peThe bhagaphaLakarma bhogavIne pachI cagya avasare mokSanuM sAdhana evuM vrata grahaNa karaje. he yuvarAja ! kramathI AvelA A rAjyane tame grahaNa karo ane saMyamarUpI sAmrAjyane ame grahaNa karazuM." prabhue e pramANe kahevAthI sagarakumAra manamAM ciMtavavA lAgyA ke "eka tarapha svAmInA virahane bhaya ane bIjI tarapha temanI AjJAbhaMgane bhaya mane pIDA kare che. svAmIne viraha ane temanI AjJAne atikrama e baMne mane duHkhanAM kAraNa che, paraMtu vicAra karatAM gurunI AjJA pALavI te zreSTha jaNAya che. AvI rIte manathI vicArI e mahAmativALA sagarakumAre "ApanuM vacana mAnya che evuM gadgad svare kahIne prabhunI AjJA aMgIkAra karI. pachI rAjAomAM zreSTha evA ajitasvAmIe mahAtmA sagarane rAjyAbhiSeka karavAne mATe tIrthajaLa vigere lAvavAnI sevakapuruSone AjJA karI. jANe nAnA nAnA draha hoya tevA kamaLathI AcchAdana karelA mukhavALA kuMbhe snAnane yogya evA tIrthanA jaLavaDe bharIne teo tyAM lAvyA. rAjAo jema bheTa lAve tema vyApArIoe abhiSekanA bIjAM paNuM upakaraNo kSaNavAramAM tyAM hAjara karyA. pachI rAjyAbhiSeka karavA mATe mUrtimAna jANe pratApa hoya evA aneka rAjAo tyAM AvavA lAgyA; pitAnA maMtra (vicAra) thI iMdranA maMtrIne paNa ullaMghana karanArA maMtrIo hAjara thayA jANe dikapALa hoya tevA senApatio tyAM AvyA harSathI uttAla thayelA baMdhuo eka sAthe tyAM ekaThA jANe eka gharamAMthI ja AvyA hoya tema hAthI, gheDA ane anya sAdhananA adhyakSa paNa tatkALa tyAM AvyA. te vakhate nAdathI zikharane gajAvatA zaMkha vAgavA lAgyA, meghanA jevA mRdaMge vAgavA lAgyA, duMdubhi ane Dhola DaMkAvaDe vAgavA lAgyA, te jANe paDadAthI sarva dizAone maMgaLa zIkhavanArA adhyApaka hoya tevA jaNAvA lAgyA. samudranI jANe Urmio hoya tevI kAMsIo paraspara athaDAvA lAgI ane sarva tarapha jhAlaro jhaNajhaNATa karavA lAgI. vaLI keTalAMeka bIjAM vAjiMtro purAtAM hatAM, keTalAMka tADana thatAM hatAM ane keTalAMka AsphAlana thatAM hatAM. gaMdha suMdara svare zuddha gItanuM gAna karatA hatA ane brahma tathA bhATa vigere AziSa ApatA hatA. e pramANe mahotsavapUrvaka ajitasvAmInI AjJAthI kalyANakArI evA pUrvokta adhikArIe sagara rAjAne vidhithI jyAbhiSeka karyo ane pachI udaya pAmatA sUryanI jema rAjA, sAmaMta ane maMtrIoe aMjali jeDIne sagararAjAne praNAma karyo. nagaranA mukhya mANasee hAthamAM uttama bheTa laI navA caMdranI jema bhaktithI navA rAjAnI pAse AvI praNAma karyo. pitAnI bIjI mUrtirUpa sagarane rAjyapade sthApana karavAthI svAmIe ApaNane choDI dIdhA nathI ema jANe prajAva harSa pAmya. Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 282 paramAtmAno dIkSAbhiSeka. saga 3 je tyAra pachI dayAnA samudrarUpa bhagavAna ajitasvAmIe varSAkALane varasAda jema varasavAno AraMbha kare tema vArSika-dAna ApavAno AraMbha karyo. te avasare IMdra AjJA karelA ane kubere prerelA tirthaMbhaka devatAo bhraSTa thayelA, naSTa thayelA, svAmI vinAnA, cihna vinAnA, adhipati vagaranA, parvatanI guphAmAM rahelA, smazAnamAM rahelA ane bhavanAMtaramAM daTAI gayelA dhanane tyAM upADI lAvyA. te dhanane gaMgATakamAM, cokamAM, trikamAM ane praveza nirgamanI pRthvImAM ekaThuM karyuM. pachI dareka trikamAM, dareka rate ane thoke thoke "A ane A dhana grahaNa karo" evI ajitasvAmIe ghoSaNa karAvI. pachI je ke je prakAranuM jeTaluM dhana mAge tene teTaluM dhana sUryodayathI mAMDIne bhajananA vakhata sudhI dAna devA mATe beThelA prabhu ApavA lAgyA. ema dararoja eka kroDa ne ATha lAkha senaiyA ApatAM eka varSe traNaseM aDyAzI kroDa ne eMsI lAkha seniyA prabhue dAnamAM ApyAM. kALanA anubhAvathI ane svAmInA prabhAvathI yAcakone icchita dAna ApatAM chatAM paNa teo potapotAnA bhAgyathI adhika dravyane grahaNa karI zakatA nahotA. aciMtya mahimAvALA ane dayArUpI dhanavALA prabhue eka varSa sudhI pRthvIne ciMtAmaNinI jema dhanathI tRpta karI dIdhI. vArSika-dAnane aMte iMdranuM Asana kaMpAyamAna thayuM, eTale avadhijJAnavaDe prabhune dIkSAavasara jANI bhagavAnane niSkamaNatsava karavA sAru sAmAnika vigere devatAonI sAthe Idra prabhu pAse AvavA nIkaLyA. te vakhate iMdra vimAnethI dizAomAM jANe cAlatA maMDapa racatA hatA, UMcA hAthIothI jANe temAM parvate UDatA hoya tema karatA hatA, taraMgathI samudranI jema azvothI AkAzane AkramaNa karatA hatA, asmalita gativALA rathI sUryanA rathanI sAthe saMghaTTa karatA hatA ane ghugharIonI mALAnA bhAravALA diggajenA karNatAne anusaratA dhvajAMkuzothI AkAzatalane tilakti karatA hatA. keTalAeka devatAo gAMdhAra svarathI Uce prakAre temanI pAse gAyana karatA hatA. keTalAeka devatAo navA banAvelAM kAvyothI temanI stavanA karatA hatA, keTalAka devatAo mukha upara vastrAMcaLa rAkhI vijJapti karatA hatA ane keTalAka devatAo pUrva tIrthakarenAM caritra saMbhArI ApatA hatA. evI rIte svAmInA caraNakamaLathI pavitra thayelI vinItAnagarIne devaleka karatAM paNa adhika mAnatA Idra kSaNavAramAM tyAM AvI pahoMcyA. te vakhate bIjA paNa suredra ane asuredra AsanakaMpathI prabhuno dIkSAavasara jANI vinItAnagarImAM AvyA. tyAM askRta vigare deveMdro ane sagarAdika nareMdrae anukrame prabhune dIkSAbhiSeka karyo. pachI maNikAra jema mANikyanuM mArjana kare tema iMdra devadUSya vastravaDe prabhunA snAnedakathI bhInA thayelA zarIrane mArjana karyuM ane gaMdhakAranI jema potAnA hAthathI jagadgurune suMdara aMgarAgathI carcita karyA. dharmavAsanArUpI dhanavALA Ike prabhunA aMga para addaSita devadUSya vastro paherAvyAM ane mugaTa, kuMDaLa, hAra, bAjubaMdha, kaMkaNu tathA bIjA paNa alaMkAre jagatapatine dhAraNa karAvyAM. puSpanI divya mALAothI jemanA keza ane jANe trIjuM netra hoya tevA tilakathI jemanuM lalATa zobhI rahyuM che, devI, dAnavI ane mAnavI Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 263 parva 2 juM. dIkSA mahotsava. strIo vicitra bhASAthI madhurasvare jemanuM maMgaLagAna gAI rahI che, cAraNabhATanI jema sureMdra, asureMdra ane nareMdra jemanI stuti karI rahyA che, suvarNanA dhUpiyAne dharanArA vyaMtare jemanI AgaLa dhUpa kare che, padmadrahavaDe himavaMta parvatanI jema mastaka para rahelA moTA zveta chatrathI jeo robhI rahyA che, bane tarapha suMdara cAmarane dhAraNa karanArA devatAo jemane cAmara vIMjI rahyA che, namra evA Indra chaDIdAranI jema jemane hAthane Teko Ape che ane harSa tathA zokathI mUDha banI gayelA sagararAjA, anukULa pavanathI varasatA jhINuM jhINA varasAdanI jema azrune varasAvatA jemanI pachavADe cAle che evA prabhu sthaLakamaLanI jevA caraNathI pRthvIne tarapha pavitra karatA, hajAra puruSoe vahana karavAne yogya evI suprabhA nAmanI zibikA upara ArUDha thayA. te zibikA prathama naree, pachI vidyAdharee ane pachI devatAoe upADI, tethI te AkAzamAM cAlatA grahanA bhramane ApavA lAgI. temaNe UMcI upADelI ane anupaghAta gatie cAlatI te zibikA samudramAM cAlatA yAnapAtranI jevI zebhatI hatI. zibikA AgaLa cAlI, eTale temAM siMhAsana para beThelA prabhune IzAnaMdra ane saudharmedra cAmara viMjavA lAgyA. vara jema vadhUnuM pANigrahaNa karavAne utsuka heya tema dIkSA grahaNa karavAne utsuka thayelA jagatpati vinItAnagarInA madhyabhAgamAM cAlavA lAgyA. te vakhate cAlavAthI calita thayelA karNabhUSaNavALA, caMcaLa hAravALA ane caMcala vastrAMcaLavALA zibikAvAhI puruSe cAlatA kalpavRkSanI jevA zevA lAgyA. e vakhate nagaranI strIo bhaktithI pavitra manavALI thaIne svAmIne jovA AvI, temAM keI pitAnI sahacarIone skUlanA pAmatAM choDI detI hatI, koInA vRkSa:sthaLa uparathI hAra truTI jatA hatA, keInA khabhA parathI uttarIya vastro khasI jatA hatA, keI pitAnA gRhanA AMgaNAnAM dvAra ughADAM mUkI cAlI AvI hatI, koIe pitAne ghera dezAMtarathI AvelA atithi-abhyAgatane paNa choDI dIdhA hatA, keI pitAne ghera tatkALa putra janma utsava thatuM hatuM chatAM tene mATe kheTI thavA rahI nahatI, keI tatkALa vivAhane lagnakALa Ave chatAM te cheDI detI hatI, keI snAna karavA mATe prApta thayelI snAnacita vastuo mUkIne cAlI AvI hatI, keIe adhuM bhejana karI Acamana lIdhuM hatuM, keIe ardha zarIra vilepana kareluM chatAM bAkInuM adhUruM mUkI dIdhuM hatuM, keIe kuMDalAdika alaMkAra ardhA paheryA hatAM, ke prabhunA niSkramaNanI vArtA adhI sAMbhaLI ke tatkALa cAlI AvI hatI, keIe eTalAnI aMdara puSpanI adhI mALA bAMdhI hatI, keIe lalATa upara ardha tilaka ja karyuM hatuM, keI gRhanAM kAya mAtra ardhA karIne cAlI nIkaLI hatI, keI e nitya naimittika kRtya adhuM karyuM hatuM ane keI vAhane AvIne UbhAM rahelAM chatAM paNa saMbramathI page cAlIne AvI hatI. yUthapatinI pharatA pharanArA nAnA hAthIonI jema nagaranA loko kSaNavAra prabhunI AgaLa, kSaNavAra pachavADe ane kSaNavAra banne paDakhe AvI AvIne UbhA rahetA hatA. keI leke prabhunA darzananI IcchAthI potAnA ghara upara caDatA hatA, keI bhIMta upara caDatA hatA, keI prAsAdanI agAsIomAM caDatA hatA, ke mAMcaDAnA agra bhAga upara caDatA hatA, keI gaDhanA kAMgarA upara caDatA hatA, keI vRkSanI Toca upara catA hatA, Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 264 sahassAmravananI zebhA. sarga 3 . ane keI UMcA hAthIne skaMdha upara caDatA hatA. harSa pAmelI nagaranI strIomAMnI keTalIka pitAnA vastranA cheDAne cAmaranI lIlAthI calAyamAna karatI hatI, ke strIo jANe pRthvImAM dharmabIja ropatI hoya tema dhANIvaDe prabhune vadhAvatI hatI, keI agninI jema sapta zikhAvALI ArAtrika karatI hatI, kaI jANe mUttivaMta yaza (Aya tevA pUrNapAtrone prabhu AgaLa dharatI hatI, keImaMgaLanidhAna sarakhA pUrNakuMbhane dhAraNa karatI hatI kaI saMdhyAnA vAdaLAM jevA vastrathI prabhune AkAzamAM avataraNa karatI hatI, keI nRtya karatI hatI, keI maMgaLagIta gAtI hatI ane kaI khuzI thaIne suMdara hAsya karatI hatI. te vakhate Amatema doDatA jANe garUDanAM ToLAM hoya tevA bhakitavaMta vidyAdhara, deva ane asurethI AkAza vyApI gayuM ane AtmAne dhanya mAnatI evI cosaTha IndronI nATayasenA svAmInI AgaLa aneka prakAranAM nATaka bhajavavA lAgI; temaja Indra prerelA gaMdharvonI senA paNa harSa sahita eka sAthe saMgIta karavA lAgI. sagara rAjAnA anujIvI nRtyakAre paNa devatAnI spardhAthI vicitra pAtrovaDe sthAne sthAne nATaka karavA lAgyA ane adhyAnagarInA maMDanarUpa gaMdharvarAja ane ramaNIjane vizvanI daSTine baMdhana karanArA prekSaNaka prayoga karavA lAgyA. te vakhate AkAza ane pRthvI para thatA nATaya ane saMgItanA | svarethI jamIna ane AkAzanA madhya bhAgane pUrI de e meTo utkaTa ivani utpanna thayuM. tyAM saMcAra karatA evA aneka rAjAo, sAmate ane zAhukAranA saMmathI tUTI gayelA hAranA muktAphaLavaDe pRthvI kAMkarAvALI thaI gaI. svarga ane pRthvInA unmatta hAthIonA madajaLathI rAjamArgo kAdavavALA thaI gayA. prabhunI samIpe ekaThA thayelA evA sarva sura, asura ane manuSpAvaDe A traNa leka te eka adhipatinI sattA nIce hovAthI eka lokanI jevA zobhavA lAgyA. ghaNA DahApaNuvALA prabhu je ke niHspRha che te paNa lekenI dAkSiNyatAne mATe teonA maMgaLapacArane pagale pagale svIkAra karatA hatA temaja ekaThA maLIne cAlatA evA devatAo ane manuSya upara tulya prasAdavALI dRSTithI eka sarakhe anugraha karatA hatA. evI rIte sura, asura ane manuSyae jemano utsava kare che evA prabhu anukrame sahassAmravana nAmanA udyAnamAM prApta thayA. udyAnanI tarapha puSpanI sugaMdhathI unmatta thayelA bhramarAonI paMktiothI jenA aMdaranA bhAga durasaMcara che evA gADha ketakInAM vRkSonI vADa karelI hatI; jANe veThIA hAya tevA nagaranA meTA zAhukAronA kumAre ramavAnI IcchAthI vananAM vRkSa ane latAonI aMdaranA bhAga sApha karelA hatA; nagaranI strIo krIDAprasaMge AvIne tyAM kurUbaka, AsopAlava, borasalI vigere vRkSanA dehada pUratI hatI. vidyAdharonA kumAre kautukathI vaTemArgunI jema besIne nIkanA svAdu jaLa pItA hatA; AkAza sudhI UMcA vadhelAM vRkSa upara jANe haMsanA mithuna hoya tevAM aneka khecarenAM joDAo kriIDA mATe AvIne besatAM hatAM, divya karyuM ane kasturInA cUrNa jevA ghuMTI sudhI paDelA kamaLa parAgathI te vananI pRthvI tarapha retImaya jaNAtI hatI, udyAnapAlikAo rAyaNa, nAraMgI ane kareNakSenI taLenA kyArAo dUdhathI pUratI hatI, mALIeAnI bALAo paraspara vicitra guMthaNInI racanAmAM spardhA karIne pupenI suMdara Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 2 juM paramAtmAnI dIkSA ane mana:paryavajJAnanI prApti. 25 mALAo guMthatI hatI, aneka manu divya zasyA, Asana ane pAtro chatAM kautukathI tyAM kadaLInA patramAM zayana, Asana ane bhejana karatA hatA, phaLonA bhAravaDe namelA pralaMbha zAkhAovALA jAtajAtanAM vRkSo pRthvInA taLane cuMbana karatA hatA, AMbAnA aMkuranA svAdathI te vanamAM keyalane mada zrAMta thatuM na hatuM, dADimanA svAdathI unmatta thayelA zuka pakSIonA kelAhaLathI te vana AkuLa thayeluM hatuM ane varSARtunA vAdaLAonI jema vistAra pAmelAM vRkSothI eka chAyAvALuM jaNAtuM. hatuM evA suMdara udyAnamAM ajitasvAmIe praveza karyo. pachI rathI jema rathamAMthI utare tema saMsArasiMdhu utaravAne jagadguru bhagavAna pite zibikAratnamAMthI utaryA. te pachI devatAone paNa durlabha evAM traNa rasnene grahaNa karavAnI icchAvALA prabhue ratnAlaMkAra vigere sarva AbhUSaNe utAryA ane I ke ApeluM evuM adbhaSita devadUSya prabhue upadhi sahita dharma batAvavAne mATe grahaNa karyuM, mAgha mAsanI ujavaLa navamIne divase caMdra rahiNI nakSatramAM AvyuM hatuM te samaye sasachada vRkSanI nIce prabhue chaThThane tapa karIne sAyaMkALe rAgAdikanI jema pitAnA sarva kezane pAMca muThie svayameva leca karyo. saudharme ke te kezane pitAnA uttarIya vastranA cheDAmAM prasAdathI maLelA arthanI jema grahaNa karyA ane kSaNavAramAM prabhunA te keza vahANumAM musApharI karanAra jema samudramAM pUjanadravya nAMkhe tema kSIrasamudramAM lepana karyA. pachI pAchA vege AvIne sura, asura ane narenA kelAhaLane jANe maunamaMtranuM smaraNuM karAvatA hoya tema muSThi saMjJAthI Idde nivRtta karyo eTale siddhone namaskAra karI sAmAyikane uccaratA prabhu mokSamArgamAM vAhanatulya evA cAritrarUpI ratha upara ArUDha thayA. dIkSAnuM jANe sahodara hAya tathA sAthe janma pAmyuM hoya tema ceAthe mana paryAvajJAna te ja vakhate prabhune utpanna thayuM. te vakhate kSaNavAra nArakInA jIvane paNa sukha thayuM ane traNa jagatamAM vIjaLInA udyota je prakAza thaI rahyo. prabhunI sAthe eka hajAra rAjAoe dIkSA grahaNa karI, kAraNa ke bhagavAnanA caraNane anusaravArUpI vatavALA puruSone eja ucita che. pachI jagatpatine pradakSiNA karI, praNAma karI, azrutAdi IMdro A pramANe stuti karavA lAgyA. "he nAtha ! pUrve paTu abhyAsanA AdarathI tame vairAgyane evI rIte saMgraho ke A janmamAM janmathI mAMDIne te vairAgya ekAtmabhAvane pAme che. he nAtha ! mokSanA upAyamAM pravINa evA tamAre sukhanA hetu ISTasAgAdimAM je ujajavaLa vairAgya che te duHkhanA hetu ISTaviyegAdimAM vairAgya nathI. he prabhu! vivekarUpI zarANavaDe tame vairAgyarUpI zastra evuM sajeluM che ke jethI mokSa meLavavAmAM paNa tenuM parAkrama sAkSAt akuMThita (avArya) paNe pravare che. he nAtha ! jyAre tame devatAnI tathA nareMdranI lahamI bhegavatA hatA tyAre paNa tamAre AnaMda te virakatatArUpa ja hato. kAmathI nitya virakta evA tame jyAre yugane aMgIkAra kare che tyAre have e kAmagathI saryuM' e prauDha vairAgya tamane prApta thAya che, sukhamAM, duHkhamAM, saMsAramAM ane mekSamAM jyAre tame dAsInya bhAvane bhaje che tyAre tamane niraMtara avicchinna vairAgya ja che, tame zemAM viragavAna nathI? bIjA ja te dukhagarbhita ane mehagati vairAgyavALA hoya che, A - 34 Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sagare karela paramAtmAnI prArthanA sarga 3 je paraMtu tamArAmAM te jJAna vairAgya ja ekasthAnapaNAne pAme che. hamezAM udAsInatva chata paNa sarva vizvane upakAra karanArA, samagra vairAgyanA bhAjana, zaraNa karavA lAyaka ane paramAtmA evA tamane ame namaskAra karIe chIe." evI rIte jagadgurunI stuti karI, namaskAra karI I devasamUha sahita tyAMthI naMdIzvara dvIpa gayA. tyAM aMjanAcaLAdika parvatamAM zakrAdika indroe janmAbhiSekanA kalyANakanI peThe zAzvata ahaMta pratimAone aSTAlika utsava karyo ane pachI have ApaNe pharIthI prabhune kyAre joIzuM? ema vicAratA teo tyAMthI pitApitAne sthAne gayA. sagararAjA paNa prabhune praNAma karI aMjali jeDI gadgad girAe A pramANe stuti karavA lAgyA. "lekayarUpI kamalinInA khaMDane vikAsa karavAmAM sUrya samAna ane jagatanA guru evA he bhagavAna ajitasvAmi ! tame vijaya pAme. he nAtha ! mati, zuta, avadhi ane mana:paryava e cAra utkaTa jJAnathI cAra samudrovaDe jema pRthvI bhe tema tame zebhe che. he prabhu ! tame eka lIlAmAtramAM kamane umULa karavAne samartha che ane A tamAre je parikara (upaskara) che te lokone eka mArgadarzaka che. he bhagavana! sarva prANIonA tame eka aMtarAtmA che ema huM mAnuM chuM, nahIM te teonA aMta sukhane mATe tame kema prayatna kare ? dayArUpI jaLa vyApta thayelA tame maLanI jema kaSAyane cheDIne kamaLapatranI jema nirlepa ane zuddha AtmAvALA thayelA che. rAjya karatA hatA tyAre paNa nyAyavaMta evA tamAre koI pArako ke potAno na hate. te hamaNA evI sAmyatAnA avasara prApta thatAM thayelI samAnatA viSe te zuM kahevuM ? he bhagavana ! tamAruM je vArSikadAna che te gelekayane abhayadAna devArUpa meTA nATakanuM eka Amukha (prastAvanA) che e huM tarka karuM chuM, te deza, gAma, te nagara ane te zaherane dhanya che ke jyAM malayAnilanI peThe dizAone prasanna karatA evA tame vihAra karaze." * evI rIte prabhunI stuti karIne tathA bhaktipUrvaka namaskAra karIne athavaDe vyAsa netravALA sagararAjA maMda maMda gatie potAnI nagarImAM AvyA. bIje divase prabhue. bAdata rAjAne ghera kSIravaDe chaThTha tapanuM pAraNuM karyuM. tatkALa brahmadara rAjAnA gRha gaNamAM devatAoe sADAbAra keTI suvarNa dravyanI ane pavane halAvelA latAnA pallavenI zebhAne haranArI evI UMcI jAtanAM vastronI vRSTi karI. AkAzamAge teoe duMdubhine- bharatIvaDe capaLa evA samudranA vaninI je gaMbhIra ivani karyo, tathA cetarapha pharatA . evA prabhunA yazarUpI vedajInA bhramane ApatI evI sugaMdhI jaLanI ane cAre bAju mitranI jema bhamarAoe anusarAyelI paMcavaNuM puSponI vRSTi karI. vaLI aho dAna, ahi dAna e uccAra karatAM harSita cittavALA devatAo UMcA prakAranA jaya jaya zabdapUrvaka AkAzamAM belavA lAgyA ke--" A prabhune ApeluM sudAna juo, ke jenA prabhAvathI dAtA puruSa tatkALa atulya vaibhavavAne thAya che, ke A bhavamAM ja mukta thAya che, keI bIjA bhavamAM muktine pAme che, keI trIjA bhavamAM mukta thAya che athavA Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 2 jI. prathama bhikSA samaye thayela paca divya 267 kapAtIta kAimAM utpanna thAya che. prabhune apAtI bhikSA jeo jue che teo paNa devatAonI jevA niragI zarIravALA thAya che. sarevaramAMthI jaLapAna karIne nIkaLatA gajedranI jema brahmadara rAjAnA gRhathakI pAraNuM karIne prabhu bahAra nIkaLyA, eTale prabhunAM pagalAMne keI ullaMghana kare nahIM evuM dhArI brahmadara rAjAe te pagalAM upara ravaDe eka pITha karAvI. tyAM jinezvara rahyA che ema mAnate rAjA te pIThanI traNe kALa puSpAdikavaDe pUjA karavA lAgyuM. caMdana, puSpa ane vastrAdikavaDe jayAM sudhI te pIThanI pUjA karI na hoya tyAM sudhI svAmI nahIM jamelA hovAthI jema vATa joIne rahyo hoya tema te bhejana karato nahote. " vAyunI jevA apratibaddha vihArI bhagavAna ajitasvAmIe akhaMDita Isamiti pALatA satA anyatra vihAra karyo. mArgamAM keI ThekANe prAsuka pAyasanna vigerethI teo pratilAbhita thatA hatA, keI ThekANe suMdara vilepanathI temanA caraNakamaLa carcita thatA hatA, koI ThekANe zrAvakonAM vaMdana karanArA bALake temanI rAha joI rahetA hatAM, kaI ThekANe darzanamAM atRpta lake temane anusaratA hatA, keI ThekANe leke temanuM vastrathI uttAraNa maMgaLa karatA hatA, keI ThekANe leke dadhi, dUrvA ane akSatAdikavaDe, temane arthe ApatA hatA, keI ThekANe leke pitAne ghera laI javAne mATe temane rastAmAM retA hatA, koI ThekANe temanA caraNa pAse pRthvI upara ALoTatA lekethI temanuM gamana aTakatuM hatuM, keI ThekANe zrAvake pitAne mAthAnA kezathI temanA caraNakamaLanuM mAna karatA hatA ane koI ThekANe mugdha buddhivALA ke temanA Adezane mAgatA hatA evI rIte nigra"tha, nirmama ane nispRha evA prabhu pitAnA saMsargathI grAma ane zaherane tIrtharUpa karatA, sarva vasudhAmAM vihAra karavA lAgyA. ghuvaDa pakSIonA dhutkAra zabdathI je bhayaMkara che, jemAM ziyALa atyaMta phatkAra zabda karI rahyA che. je sarponA kuMphADAthI bhayaMkara che, jemAM madavALA bIlADAo uoza karI rahyA che, je zabda karatA nhAthI vikarALa lAge che, jemAM camU3 mRga zUrapaNe varte che, je kesarIsiMhanI garjanAnA prakArathI pratidhvanita thayela che, jemAM moTA hAthIoe bhAMgelAM vRkSo parathI uDelAM kapakSIonA zabdo thaI rahyA che, siMhanA puchaDAnA AzkeTathI jenI pASANumaya bhUmi paNa phaTakyA kare che, jyAM aSTApAe pIsI nAMkhelA hAthIonA asthiothI rastAo AkuLa thayelA che, jemAM mRgayA karavAmAM vyagra thayelA bhila lekenA dhanuSanA TaMkArathI paDachaMdA vAgyA kare che, jyAM rIMchanA kAnane grahaNa karavAmAM bhillanA bALake vyaya thaI rahelA che, jemAM vRkSanI zAkhAnA agrabhAganA paraspara saMgharSathI agnio uchaLI rahela che. evA moTA parvato saMbaMdhI mahAaraNyamAM ane gAma tathA zaheramAM e ajitasvAmI niSkapa mane IcchAnusAra vihAra karatA hatA. kaI vakhate pRthvItalane jovAmAtrathI manuSyane cakarI AvI jAya evA UMcA parvatanA mastaka upara jANe bIjuM zikhara hoya tema prabhu kAryotsargamAM sthira 1 greveyaka ane anuttara vimAna te kalpAtIta kahevAya che. Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 268 prabhunA tapanuM varNana. sarga 3 je. thaIne rahetA hatA. koI vakhate UMcI phALa mAratA kapionAM ToLAMe jenA asthinA saMdhI bhAMgelA che evA prabhu mahAsamudranA taTa upara vRkSanI peThe sthira rahetA hatA, keI vakhate kIDA karatA evA uttALa, vetALa, pizAca ane pretathI saMkula thayelA ane jemAM vaLIAvaDe dhULa UDI rahI che evA smazAnamAM kAryotsarga karIne rahetA hatA. e sivAya bIjA paNa vizeSa bhayaMkara sthAnamAM svabhAve dhIra evA prabhu lIlAthI kAryotsarga karatA hatA. AryadezamAM vihAra karatA, akSINa zaktivALA bhagavAna ajita prabhu kaI vakhata caturtha tapa karatA hatA, keI vakhate SaSThamatapa, keI vakhate aSTamatapa, keI vakhate dazamatapa, kaI vakhate dvAdazatapa, kaI vakhate caturdazatapa, koI vakhate pADazatapa, koI vakhate aSTAdazatapa, keI vakhate mAsikatapa, kaI vakhate dvimAsikatapa, kaI vakhate trimAsikatapa, koI vakhate caturmAsikatapa, kaI vakhate paMcamAsiktapa, kaI vakhate SaDramAsikatapa, keI vakhate saptamAsikatapa ane kaI vakhate aSTamAsiktapa karatA hatA. lalATane tApa karanArA sUryanA AtapavALA grISmaRtumAM paNa dehamAM niHspRha evA prabhu vRkSanI chAyAne IcchatA nahatA. paDatA himanA samUhathI vRkSo jemAM dagdha thatAM hatAM evI hemaMtaRtumAM paNa prabhu ghaNu pIttavALA puruSanI jema taDakAne icchatA nahatA ane varSARtumAM pavananI jhaDIthI utkaTa evI meghAnI dhArAvRSTiethI e prabhu jaLacArI hAthInI jema jarA paNa udvega pAmatA nahotA. pRthvInI jema sarvane sahana karanArA ane pRthvInA tilakarUpa prabhu bIjA paNa dusaha parISahane sahana karatA hatA. e pramANe vividha prakAranA ugra tapathI ane vividha prakAranA abhigrahathI parISahane sahana karanArA prabhue bAra varSa ullaMghana karyA. tyArapachI geMDAnI jema pRthvI para nahIM besanArA, geMDAnA zRMganI jema ekalA vicaranArA, sumeru parvatanI jema kaMparahita, siMhanI jema nirbhaya, vAyunI jema apratibaddha vihArI, sarpanI jema eka (samAna) dRSTivALA, agnithI suvarNanI jema tapathI adhika kAMtivALA, vADathI suMdara vRkSanI jema traNa guptithI vIMTAelA, pAMca bANethI kAmadevanI jema pAMca samitine dharanArA, AjJA, apAya, vipAka ane saMsthAnanuM ciMtana karavAthI cAra prakAranA dhyeyanuM dhyAna karanArA ane dhyeyarUpa evA prabhu dareka grAma, dareka zahera ane dareka araNyamAM pharatAM pharatAM sahastrApravana nAmanA udyAnamAM AvyA. tyAM chatranI peThe rahelA samacchada vRkSanI nIce e prabhu jANe e vRkSanuM thaDa hoya tema akaMpa thaI kAyotsage rahyA. te vakhate e bhagavaMta apramatta-saMgata nAmanA sAtamA guNasthAnathI apUrvakaraNa nAmanA AThamA guNasthAnane bhajavA lAgyA. zrauta arthathI zabda pratye ane zabdathI arthamAM jatA e prabhu nAnA prakAranA kRtavicAravALA zukaladhyAnanA jatA pahelA pAyAne prApta thayA. pachI jene viSe sarva jIvanA tulya pramANu hoya che evA anivRttinAdara nAmanA navamAM guNasthAna upara ArUDha thayA. tyArapachI bharUpI kaSAyanA sUkSamakhaMDa karavA thakI sUkSmasaM5rAya nAmanA dazamA guNasthAnane prApta thayA. tyArapachI traNa jagatanA sarva jIvonA karmone kSaya karavAmAM samartha evA anaMta vIryavALA prabhu mehane kSaya karI kSINumeha nAmanA bAramA guNasthAnane prApta thayA. e bAramA guNasthAnanA chellA samayamAM prabhu ekatvaSNupravicAra nAme zukaladhyAnanA bIjA pAyAne prApta thayA. e dhyAnathI traNa jagatanA viSayamAM rahelA potAnA manane sarSanA maMtrathI sarva aMgamAM vyApelA Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 2 juM paramAtmAne thayela kevaLajJAna. 269 viSane jema daMzanI jagyAe lAvIne mUke tema paramANu upara lAvIne dhAraNa karyuM, eTale IMdhaNanA samUhane dUra karavAthI thoDAM iMdhaNu jemAM rahelAM che evo agni jema svayameva bujhAI jAya tema temanuM mana sarvathA nivRttine pAmI gayuM. pachI prabhuno dhyAnarUpI agni dIpAyamAna thavAthI agnithI baraphanI jema temanAM ghAtikarmo sarva taraphathI laya pAmI gayA ane piSa mAsanI zukala ekAdazIne divase caMdra rohiNI nakSatramAM AvyuM hatuM te samaye SaSTatapa karyo che jemaNe evA prabhune ujajavaLa kevaLajJAna utpanna thayuM. e jJAna utpanna thatAM traNa lekamAM rahelA traNe kALanA sarva bhAvane hastagocara thayA hoya tema prabhu dekhAvA lAgyA. prabhune kevaLajJAna thayuM te vakhate jANe prabhunI avajJAna bhayathI kaMpAyamAna thayuM hoya tema saudharmAdhipatinuM siMhAsana kaMpAyamAna thayuM. jaLAzayanA jaLanA mApane jANavAne Icchate mANasa jema temAM rajajune nAMkhe tema IMdra tenuM kAraNa jANavAne mATe avadhijJAna prayuMkyuM. dIvAnA prakAzathI jema padArtha jaNAya tema IMdra avadhijJAnathI "prabhune kevaLajJAna utpanna thayuM che ema jANyuM. tatkALa na ane rananI pAdukA cheDI UbhA thayAH kAraNa ke sAruSone svAmInI avajJAne bhaya baLavAna che. gItArtha gurune ziSya jema gurue AjJA karelI avagraha pRthvImAM pagalAM bhare tema ahaMtanI dizAnI sanmukha sAta ATha pagalAM bharyA. pachI pitAnA DAbA goThaNathI tathA be hAtha ane mastakathI pRthvIne sparza karI prabhune namaskAra karyo. pachI UbhA thaIne tyAMthI pAchA vaLI kesarIsiMha jema parvatanA zikharane alaMkRta kare tema teNe siMhAsanane alaMkRta karyuM. pachI kSaNavAramAM sarva devatAone belAvI moTI saddhi ane bhaktivaDe te jinaMdranI samIpe AvyA. bIjA paNa sarva iMdra AsanakaMpathI svAmIne kevaLajJAna utpanna thayuM jANI prabhunI pAse ahaMpUrvikAthI* AvyA. pachI te kAmanA adhikArI evA vAyukamAra devatAoe AvIne eka jana pramANu kSetramAMthI kAMkarA vigerene dUra karyA. te upara meghakumAra devatAoe zara RtunI vRSTinI jevI tamAma rajane zAMta kare evI sugaMdhI jaLanI vRSTi karI. bIjA (vyaMtara) devatAoe caityanA madhya bhAganI jema komaLa evI suvarNa ratnanI zilAnA samUhathI ghaNI suMdara rIte pRthvInuM taLa bAMdhyuM. pachI prAtaHkALanA pavananI jema RtunI adhiSThAyaka devIoe jAnu sudhI paMcavaNI praphullita puSpanI vRSTi karI. bhavanapati devee AvIne madhyamAM maNipITha karI tenI cotarapha senAnA kAMgarAvALe rUpAne gaDha karyo. tiSTha devatAoe AvIne tenI aMdara ratnanA kAMgarAvALe ane jANe pitAnI ti ekatra karI hoya te kAMcanamaya bIje gaDha karyo. tenI upara aMdara trIje vaimAnika devatAoe AvI mANikayanA kAMgarAvALe ratnane gaDha karyo. te dareka gaDhamAM jaMbudvIpanI jagatInI jema manane vizrAma karavAnA dhAmarUpa cAra cAra suMdara daravAjA racyA. te dareka daravAjA upara marakatamaNimaya patronAM toraNe racAM, te AkAzamAM sundara zreNarUpa thaI vicaratA zuka pakSIonI upamAne dhAraNa karatA hatA. taraNanI banne tarapha mukha upara kamaLavALA zreNIbaMdha kuMbhe mUkelA hatA, te sAyaMkAle samudranI catarapha rahelA cakravAkanI jevA jaNAtA * huM pahelo jAuM, huM pahelI jAuM evA vicArathI. Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 270 samavasaraNanI racanA saga 3 che. hatA. dareka dvAre suvarNamaya kamaLothI zobhatI, svaccha tathA svAdu jaLathI paripUrNa ane maMgaLa kaLazanI jevI eka eka vApikA racelI hatI, dvAre dvAre devatAoe suvarNanI dhUpaghaTIo mUkI hatI. te dhUmADAthI jANe marakata maNionAM toraNene vistAratI hoya tevI jaNAtI hatI. madhyanA gaDhanI aMdara izAnakUNe prabhune vizrAma karavA mATe devatAoe devachaMda racyuM. trIjA gaDhanI madhyamAM vyaMtaree eka gAu ane caudase dhanuSa UMcuM eka caityavRkSa racyuM, tenI nIce prabhune besavAnuM siMhAsana, devacchedaka, be be grAma ane chatronA trika paNa vyaMtaree ja karyA AvI rIte devatAoe sarva Apattine haranAruM ane saMsArathI trAsa pAmelA puruSane eka zaraNarUpa samavasaraNu racyuM. pachI jANe baMdIjana hoya tema jaya jaya zabdane karatA keTIgame devatAothI tarapha paravarelA ane devatAoe saMcAra karelA suvarNanAM nava kamaLo upara anukrame caraNakamaLane AropaNa karanArA prabhue pUrva dvArathI praveza karIne caityavRkSane pradakSiNA karI. mahApuruSo paNa Avazyaka vidhinuM ullaMghana karatA nathI. pachI nIca namaH e vAkayavaDe tIrthane namaskAra karI madhyanA siMhAsana upara pUrvAbhimukhe bhagavaMta beThA. te vakhate zeSakAryanA adhikArI vyaMtaree bIjI traNa dizAomAM prabhunAM pratibiMba vikRta karyo. svAmInA prabhAvathI te pratibiMba prabhunA rUpa jevA ja thayA, nahIM te teo kAMI prabhunI sadaza pratibiMba karavAne samartha nathI. te avasare pRSTha bhAgamAM bhAmaMDaLa, AgaLa dharmacakra ane iMdradhvaja tathA AkAzamAM duMdubhinAra pragaTa thayA. pachI sAdhu, sAdhvI ane vaimAnika devatAnI devIo, e traNa parSadA pUrvakArathI praveza karIne prabhune traNa pradakSiNapUrvaka namaskAra karI agnikUNumAM beThI. temAM sAdhuo AgaLa beThA ane temanI pachavADe vaimAnika devatAnI strIo ane pachI sAdhvIo UbhI rahI. bhavanapati, tiSI ane caMtAnI devIe dakSiNa dvArathI praveza karI, prabhune pradakSiNA daIne anukrame naiRtyadizAmAM UbhI rahI. bhavanapati, tiSka ane vyaMtara devatAo pazcimadvArathI praveza karIne prabhune pradakSiNApUrvaka namaskAra karI anakame vAyavya dizAmAM beThA. Indra sahita vimAnika devAM uttaradvArathI praveza karI prabhune pradakSiNapUrvaka namaskAra karI IzAnadizAmAM anukrame beThA. te samaye iMdra aMjali joDI pharIthI bhagavAnane namaskAra karIne bhaktithI romAMcita zarIre A pramANe stuti karavAno AraMbha karyo. he prabhu! tIrthakaranAmakarmathI thayelA sarvanA abhimukhapaNe hamezAM sanmukha thaIne " tame sarva prajAne AnaMda pamADo che. vaLI eka ejananA pramANuvALA dharmadezanAnA "maMdiramAM karaDe tiryaMca, manuSya ane devatAo parivAra sahita samAya che, ane eka bhASAmAM belAtuM chatAM paNa sarvane pitapatAnI bhASAmAM samajAtuM ane manahara " lAge tevuM tamAruM vacana je dharmanA bedhana karanAruM thAya che te paNa tIrthaMkaranAma karmo ja prabhAva che. tamArI vihArabhUminI tarapha savAsa-savAse jana sudhI pUve "utpanna thayelA garUpI varasAde tamArA vihArarUpI pavananI UrmiothI prayAsa vinA "laya pAmI jAya che ane rAjAoe nAza karelI anItinI jema Apa jyAM vihAra kare che te pRthvImAM mUSaka, TIDa ane sUDA vigerenI utpattirUpa dubhikSa Itio paNa For Private & Personal use only . Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pad 2 ju. paramAtmAnI Ide karelI stuti. 271 "pragaTa thatI nathI. tamArI kRpArUpI puSTharAvanI vRSTithI pRthvI para strI, kSetra ane dravyAdi kAraNethI utpanna thayele vararUpa agni paNa zAMta thaI jAya che. he nAtha ! azivane "ucheda karavAmAM paDatarUpa tamAre prabhAva pRthvImAM paribhramaNa karatA hovAthI manuSya "lekanA zatrurUpa mArI vigere rogo utpanna thatA nathI. vizvanA eka vatsala ane lekenA "mane rathane varSanArA tame vicaratA hovAthI upatApane karanArI ativRSTi ane anAvRSTi paNa thatI nathI. tamArA prabhAvathI siMhanA nAdathI hAthIonI jema svarAjya ane pararAjya saMbaMdhI mudra upadra satvara nAza pAme che. sarva prakAranA addabhuta prabhAvavALA "ane jaMgama kalpavRkSarUpa tame pRthvI para vihAra karatAM duliMkSane kSaya thaI jAya che. "tamArA mastaka upara pAchalA bhAgamAM sUryamaMDaLanA tejane jaya karanAruM evuM bhAmaM. "DaLa, ApanuM zarIra lekene durAleka thAo ema dhArIne piMDakAre thayeluM hoya tema " jaNAya che. he bhagavana! ghAtakarmane kSaya thavAthI thayele A gasAmrAjya mahimA "vizvamAM prakhyAta thayela che, te kene AzcaryanuM kAraNa nathI ? anaMta kALathI saMcaya "thayelA anaMta karmarUpI tRNane sarvathA prakAre tamArA sivAya bIjo koI paNa mULathI "umUlana karI zakato nathI. kriyAnA samabihArathI tevI rItanA upAyamAM tame pravartelA che ke jethI nahIM IcchatA chatAM paNa lakSamIne Azraya karIne rahyA che. maitrInA "pavitra pAtrarUpa, harSanA AmodathI zobhatA ane kRpA tathA upekSA karanArAomAM mukhya "evA tamane vegAtmAne huM namaskAra karuM chuM." have udhAnapAlakoe udyAnamAM ajitanAtha svAmI samavasaryA che' ema sagaracakInI samIpe jaIne nivedana karyuM, prabhu samavasaryAnA vRttAMtathI cakI evA harSa pAmyA ke je harSa cakraratananI utpattithI paNa thayuM nahIM hoya. saMtuSTa thayelA cakravattIe te udyAnapAlakane sADA bAra keTI suvarNa pAritoSikamAM ApyuM. pachI snAna, prAyazcita tathA kAtukamaMgaLAdi karI, IndranI jema udAra AkRtivALA 2nenA alaMkAra dhAraNa karI, skaMdha upara hAra daDha karI, pitAnA hAthathI aMkuzane nacAvatA sagararAjA uttama hastI upara AgalA Asane ArUDha thayA. hAthInA UMcA kuMbhasthaLathI jemanI adhamUtti DhaMkAI gaI che evA cakrI ardhA UgelA sUryanI jevA zobhavA lAgyA. zaMkha ane duMdubhinA zabdo dizAonA mukhamAM prasaravAthI sughASAdi ghaTanA gheSathI devatAo Ave tema sagararAjAnA sainike ekaThA thaI gayA. te samaya mugaTabaMdha hajAro rAjAonA parivArathI cakrI jANe vikRta karelAM aneka rUpane dhAraNa karatA hoya tevuM dekhAtuM hatuM. mastaka upara abhiSikata thayelA rAjAomAM mugaTarUpa cakI mastaka upara AkAzagaMgAnA AvattanA bhramane ApanArA veta chatrathI zobhatA hatA ane baMne tarapha saMcAra karatA cAmarothI e rAjA be tarapha rahelA caMdranAM biMbathI jema meru epe tema ApatA hatA. jANe suvarNanI pAMkhevALA pakSIo hoya tevA suvarNanA bakhtaravALA azvothI, saDha caDAvelAM kuvAstaMbhavALA vahANe hoya tevA UMcA dhvajAtaMbhavALA rathI, nijharaNavALA jANe parvate hoya evA mA 1. karmakSaya thavAthI utpanna thatA 11 atizanuM ahI sudhI varNana che. 2 atizayapAthI, 3 A vAkaya vaDe maitrI, prameha, karuNu ane upekSA e cAra bhAvanAyukatapaNuM pratipAdana karyuM che. Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 272 sagare karela prabhu-prArthanA. jharatA uttama hAthIothI ane jANe sapa sahita siMdhunA taraMgo hoya tevA UMcA hathicAravALAM pAyadaLothI e rAjA pRthvIne cotarapha AcchAdana karatA sahastrApravana nAmanA upavana samIpe AvyA. pachI mAnathI jema mahAmuni utare tema sagararAjA udyAna dvAranI suvarNavedI upara hAthI uparathI utaryA ane pitAnA chatra, cAmara ane rAjyanAM bIjAM cihno paNa teNe choDI dIdhAM; kAraNa ke vinIta puruSone e ja krama che. teNe vinayavaDe pagamAMthI upAnane tyAga karyo, chaDIdAre ApelA hastAvalaMbananI paNa upekSA karI ane samavasaraNanI samIpe nagaranA naranArIonI sAthe e rAje page cAlIne gayA. pachI makarasaMkrAMtie sUrya jema AkAzanA AMgaNAmAM praveza kare tema uttaradvArathI samavasaraNamAM praveza karyo. tyAM jagadgurune traNa pradakSiNa ane namaskAra karIne amRtane jevI madhura girAthI stuti karavAno AraMbha karyo - - "he prabhu! mithyAdaSTine kalpAMta kALanA sUrya samAna ane samaktidaSTine amRtanA aMjana samAna temaja tIrthaMkarapaNunI lakSmIne tilakarUpa A cakra tamArI AgaLa vRddhi pAmeluM che. A jagatamAM tame eka ja svAmI che ema kahevAne jANe IMdra iMdradhvajanA miSathI pitAnI tarjanI AMgaLI UMcI karI hoya tema jaNAya che. jyAre tamArA caraNe pagalAM bhare che tyAre sura asure kamaLa racavAnA miSathI kamaLamAM vasanArI lakSamIne vistAre che. dAna, zIla, tapa ane bhAva e cAra prakAranA dharmane eka sAthe kahevAne mATe tame cAra mukhavALA thayA che, ema huM mAnuM chuM. A traNa bhuvananuM traNa deSathI rakSaNa karavAne tame pravartelA che; tethI ja devatAoe A traNa gaDha karelA jaNAya che. tame pRthvImAM vihAra kare che tyAre kAMTAo adhUmukhI thaI jAya che, paNa temAM kAMI Azcarya nathI; kemake sUryano udaya thAya tyAre aMdhakAra sanmukha thaI zake ja nahIM. keza, rema, nakha ane dADhI-mUcha vRddhi pAmyA sivAya avasthita rahelA che, evI rItane bahArane gamahimA tIrthakare sivAya bIjAoe prApta karela nathI. zabda, rUpa, sparza ane gaMdha nAmanA pAMca indriyanA viSaye tamArI AgaLa tAkika lokenI jema pratikULapaNane bhajatA nathI. sarva Rtuo akALe karelI kAmadevanI sahAyanA bhayathI jANe hoya tema ekasAthe tamArA caraNanI upAsanA kare che. AgaLa upara tamArA caraNane sparza thavAne che ema vicArIne devatAo sugaMdhI jaLanA varSothI ane divya puSponI vRSTithI pRthvInI pUjA kare che. he jagata"jaya ! pakSIo paNa cotaraphathI tamArI pradakSiNa kare che ane tamArAthI ADAMavaLAM cAlatAM nathI; te jeo manuSya thaIne tamArAthI vimukha vRttivALA thAya che ane jagatamAM meTA thaIne phare che te puruSonI te zI gati thavAnI ? tamArI pAse ekeMdriya e pavana paNa pratikULatAne cheDI de che te paMcedriyanuM to do zIlya kayAMthI ja thAya ? tamArA mAtA bhyathI camatkAra pAmelAM vRkSo paNa mastaka namAvIne tamane name che, tethI teonA mastaka kRtArtha che; paNa jemanAM mastaka tamane namatA nathI evA mithyAdaSTionAM mastaka kRtArtha nathI-vyartha che. jaghanyapaNe paNa koTI game surAsure tamArI sevA kare che, kAraNa ke mUkhaALasu puruSo paNa bhAgyanA rogathI labhya thayelA arthamAM udAsapaNe rahetA nathI."* evI rIte bhagavaMtanI stuti karIne vinayavaDe jarA pAchA haThI, sagaracakrI IMdranI pachavADe beThA ane naranArIone samUha tenI pAchaLa beThe. evI rIte samavasaraNanA Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 2 ju paramAtmAnI dezanA. 273 chelA UMcA gaDhanI aMdara bhaktivaDe jANe dhyAnamAM sthIra rahelo hoya tema caturvidha saMgha AvIne beThe. bIjA gaDhanI madhye sarpa ane naLIA vigere tIya ce jAtivairane paNa cheDI paraspara mitronI peThe vattatA beThA. trIjA gaDhamAM prabhunI sevAne mATe AvelA surAsUra ane manuSyanAM vAhane rahelAM hatAM. e pramANe sarvanA beThA pachI eka ejana sudhI prasaratI ane sarva bhASAomAM samajAtI madhuragirAthI bhagavAna ajitasvAmIe dharmadezanA devAne AraMbha karyo - aho ! mugdhabuddhivALA prANIo vaiduryamaNinI buddhithI kAcane grahaNa kare tema A asAra saMsArane sAravALe jANe che. dareka kSaNe baMdhAtAM vividha prakAranAM karmothI prANIone A saMsAra dehadathI vRkSanI jema vRddhi pAme che. karmanA abhAvathI saMsArane abhAva thAya che, tethI vidvAnoe karmane nAza karavAne mATe sadA prayatna kare. kamane nAza zubha dhyAnathI thAya che. te dhyAna AjJA, apAya, vipAka ane saMsthAnanA ciMtavanathI cAra prakAranuM che. temAM je Apta puruSonuM vacana te AjJA kahevAya che, te be prakAranI cheH temAM pahelI AgamaAjJA ane bIjI hetuvAdaAjJA. je zabdathI ja padArthone pratipAdana kare che te Agama kahevAya che ane bIjA pramANenA saMvAdathI padArthone pratipAdana kare che te hetuvAda kahevAya che. A bannenuM tulya pramANuM meLavIne jema deSa rahita kAraNathI Arabdha thAya te lakSaNathI pramANu kahevAya che. rAga, dveSa ane meha e deSa kahevAya che. te deSa ahaMtane utpanna thatA nathI, mATe deSa rahita kAraNathI utpanna thayeluM evuM e ahaM tenuM vacana pramANa che. te (vacana) naya ane pramANathI siddha, pUrvApara virodha vinAnuM, bIjA baLiSTa zAsanathI paNa apratikSipta, aMga-upAMga-prakIrNa vigere bahu zAstra rUpI nadIonA samudrarUpa, aneka atizayenI sAmrAjyalakSamIthI bhita, durbhavya puruSone durlabha, bhavya puruSone sulabha, gaNipiTakapaNe raheluM temaja manuSya ane devatAoe nitya stuti karavA yogya che. evAM AgamavacanathI AjJAnuM AlaMbana karIne svAduvAdanyAyanA gathI dravyaparyAyarUpe nityAnitya vastuomAM, temaja svarUpa ane pararUpathI saasatapaNe rahelA padArthomAM je sthira pratIti karavI te AjJAvicaya dhyAna kahevAya che." "jeoe jinamArgane sparza karyo nathI, jeoe paramAtmAne jANyA nathI ane jeoe potAnA AgAmI kALane vicAra karyo nathI tevA puruSone hajAre apAya (viDyo) thAya che. mAyA meharUpI aMdhakArathI jenuM citta paravaza thayeluM che evo prANu zuM zuM pApa karatuM nathI ? ane tethI te kayA apAya (kaccha) ne pAmato nathI ? e prANI vicAra kare ke-nArakI, tiryaMca ane manuSyomAM je je duHkha meM jogavyAM che te jJAna rahita evA mArA pramAdavaDe ja che. parama bedhibIjane meLavyA chatAM paNuM mana, vacana ane kAyAvaDe karelI duSTa ceSTAothI ja meM mArA pitAnA mastaka upara agni prajvalita karyo che. muktimArga mAre svAdhIna chatAM kumArgane zodhI te mArge cAlIne meM ja mArA AtmAne apAye(kacche) mAM nAkhyA che. jema sAruM rAjya prApta thayA chatAM paNa mUrkha mANasa bhikSAne mATe paribhramaNa kare tema mokSa sAmrAjya mAre svAdhIna chatAM paNa mArA AtmAne huM saMsAraA - 35 Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . 274 paramAtmAnI dezanA-dharmadhyAnanuM svarUpa saga 3 je. mAM bhramaNa karAvuM chuM. A pramANe rAga, dveSa ane mehathI utpanna thatAM apAyone ciMta. vavAmAM Ave tenuM nAma apAyaricaya nAme dhyAna kahevAya che." karmanuM je phaLa te vipAka kahevAya che. te vipAka zubha ane azubha ema be prakAra che ane dravya kSetrAdikanI sAmagrIvaDe te vicitrarUpe anubhavavAmAM Ave che. temAM strI, puSponI mALA ane khAdya dravya vigerenA upabhegathI zubha vipAka kahevAya che ane sarpa, zastra, agni ane jhera vigerethI je anubhava karAya te azubha vipAka kahevAya che. (dravyavipAka). mahela, vimAna tathA upavanAdikamAM nivAsa karavAthI zubha vipAka kahevAya che ane zamazAna, jaMgala tathA araNya vigeremAM rahevAthI azubha vipAka kahevAya che (kSetravipAka). TADha ane taDakA rahita evI vasaMtAdika RtumAM bhramaNa karavAthI zubha vipAka kahevAya che ane taDakA tathA TADhavALI grIma ane hemaMta Rtu vigeremAM bhramaNa karavAthI azubha vipAka kahevAya che (kALavipAka). mananI prasannatA ane saMteSa vigeremAM zubha vipAka thAya che ane kodha, ahaMkAra tathA raudrapaNA vigeremAM azubha vipAka thAya che. (bhAvavipAka). devapaNAmAM ane bhegabhUmi saMbaMdhI manuSyAdi bhavamAM zubha vipAka thAya che ane kumanuSyapaNAmAM, tiryacapaNamAM ane naraka vigerenA bhavamAM azubha vipAka thAya che (bhavavipAka). kahyuM che ke "dravya, kSetra, kALa, bhAva ane bhavane pAmIne kamene udaya, kSaya, pazama ane upazama thAya che." evI rIte dravyAdi sAmagrInA yogathI prANIone temanAM karme pitapatAnuM phaLa Ape che. te karmanA mukhya ATha bheda che. te A pramANe - vastranA pATAthI netranI jema je karmanA udayathI sarvajJa svarUpavALA jIvanuM jJAna hamezAM ruMdhAI jAya te jJAnAvaraNIya karma kahevAya che. mati, zruta, avadhi, mana:paryava ane kevaLa-e pAMca jJAnanA bheda che. e pAMcane AvaraNa karavAthI e jJAnAvaraNIyanA e pramANe ja pAMca bheda che. pAMca nidrA ane cAra dazanonI je AvRtti (AvaraNa) te darzana nAvaraNIya karma kahevAya che. jema potAnA svAmIne jovAne Icchate puruSa pratihAranA nirodhathI joI zake nahIM tema jenA udayathI AtmA paNa joI zakAya nahIM te darzanAvaraNIya kahevAya che. madhathI lipta karelI khaganI dhArAnA agra bhAgano AsvAda levA jevuM vedanIya karma kahevAya che. te sukhanA ane duHkhanA anubhavarUpa svabhAvavALuM hovAthI be prakAranuM che. prAjJa puruSoe mehanIya karmane madirApAna tulya kaheluM che, kAraNa ke te karmanA udayathI moha pAmelo AtmA kRtyAkRtyane samajI zakato nathI. temAM mithyASTipaNAnA vipAkane karanAruM darzanamohanIya nAme karma kahevAya che ane viratine pratiSedha karanAruM te cAritramohanIya karma kahevAya che. manuSya, tiryaMca, nArakI ane devatAnA bhedathI AyuSyakarma cAra prakAranuM che. te prANIone potapotAnA bhavane viSe baMdIkhAnAnI peThe rokI rAkhanAruM che. gati, jAti vigere vicitratAne karanAruM nAmakarma citrakAranA jevuM che. eno vipAka prANIone zarIramAM prApta thAya che. ucca ane nIca e be prakAranuM gotrakarma UMcA, nIcA getrane prApta karAvanAruM che. te kSIrapAtra ane madirApAtranA bhedane karanAra kuMbhAranI jevuM che. jenAthI bAdhita thayelI dAnAdika labdhio phaLibhUta thatI nathI, te aMtarAyakarma bhaMDArInA jevuM che. evI rIte mULa prakRtinA te te prakAranA vipAkane ciMtavavuM te vipAkadhicaya dharmadhyAna kahevAya che." Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 2 juM. paramAtmAnI dezanA-ATha karmanuM svarUpa. 275 - "sthiti, utpatti ane layarUpa Adi aMta rahita lekanI AkRti jemAM ciMtavavAmAM Ave te saMsthAnA vicaya dhyAna kahevAya che. A loka kaTI upara hAtha mUkelA ane paga pahoLA karIne rahelA puruSanI AkRti je che ane te sthiti, utpatti ane nAzarUpa paryAyavALA dravyothI pUrAI rahela che. e nIce vetrAsananI je che, madhyamAM jhAlaranI jevo che ane upara mRdaMganA jevI AkRtivALo che. e leka traNa jagatathI vyApta che, enAM mahAbaLavAna ghanadhi, ghanavAna ane tanuvAtathI nIcenI sAta pRthvIo vIMTAI rahelI che. aleka, tiryazleka ane Urdhva lokanA bhedathI traNa jagata kahevAya che. te traNe lekanA vibhAga sUcakapradezanI apekSAthI paDe che. meruparvatanI andara madhyamAM gAyanA stanane AkAre cAra AkAzapradezane rokanArA cAra nIce ane cAra AkAzapradezane rokanArA cAra upara e pramANe ATha rucakapradeza che. te rucakapradezanI upara ane nIce nava so nava se jana sudhI tiryazleka kahevAya che. te tiryalokanI nIce adheloka rahela che. te nava se jane nyUna sAta rAja pramANa che. adholokamAM eka ekanI nIce anukrame sAta bhUmio rahelI che, je bhUmimAM napuMsakavedI nArakIonAM bhayaMkara nivAsa che. te sAta pRthvInA ratna prabhA, zarkarA prabhA, vAlukAprabhA, paMkaprabhA, dhUmaprabhA, tamaHprabhA ane mahAtamaHprabhA-evAM sAta nAma che. te pRthvIo jADAImAM anukrame ratnaprabhAthI mAMDIne nIce nIce eka lAkha eMzI hajAra, eka lAkha batrIsa hajAra, eka lAkha aThyAvIza hajAra, eka lAkha vIza hajAra, eka lAkha aDhAra hajAra, eka lAkha soLa hajAra ane eka lAkha ATha hajAra jananA vistAravALI che. temAM ratnaprabhA nAmanI pahelI pRthvImAM trIza lAkha narakAvAsA che, bIjI narakabhUmimAM pacIza lAkha narakAvAsa che, trIjI narakabhUmimAM paMdara lAkha narakAvAsA che, cothI narakabhUmimAM daza lAkha narakavAsA che, pAMcamI narakabhUmimAM traNa lAkha narakAvAsA che. chaDI narakabhUmimAM pAMca ochA eka lAkha narakAvAsA che ane sAtamI narakabhUmimAM pAMca narakAvAsA che. e ratnaprabhAdi sAte bhUmionI darekanI nIce madhyamAM vIza hajAra jana jADAImAM ghanAbdhi Avelo che. ghanAbdhinI nIce madhyamAM asaMkhya yojanA sudhI ghanavAta Ave che, ghanavAtanI nIce asaMkhya jana sudhI tanuvAta rahe che ane tanuvAtathI asaMkhya jana sudhI AkAza raheluM che. e madhyanI jADAIthI anukrame ochA thatA thatA ghanAbdhi vigere prAMte kaMkaNanA AkArane dhAraNa karI rahelA che. ratnaprabhAbhUminA prAMtabhAgamAM paridhinI peThe pharatA valayAkAre rahelA ghanAmbine vistAra cha janane che. tenI pharatuM mahAvAtanuM maMDaLa sADAcAra jana che ane tenI pharatuM tanuvAtanuM maMDaLa deDha jana che. e pramANenA ratnaprabhAnI pharatA maMDaLanA mAnanI uparAMta zarkarAbhAbhUminI pharatA ghanAbdhimAM janane trIjo bhAga vadhAre che. ghanavAtamAM eka gAu vadhAre che ane eka gAuno trIjo bhAga tavAtamAM vadhAre che. zarkarAmabhAnA valayanA mAnanI uparAMta trIjI bhUminI pharatA maMDaLamAM paNa e ja pramANe vadhAre thAya che. evI rIte pUrvanA valayanA mAnathI pachInA valayenA pramANamAM sAtamI bhUminA valaya sudhI vadhAro thAya che. e ghanAbdhi, mahAvAta ane tanuvAtanAM maMDaLe UMcAImAM potapotAnI pRthvInI UMcAInI A pramANe vadhAro karatAM sAtamI pRthvInA prAMtabhAgamAM valayakAre ghanodadhi ATha yojana, ghanavAta che yojana ane tanuvAta be yojana rahelA che. Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 276 paramAtmAnI dezanA-adhalakanuM varNana. sarga 3 je jeTalA ja che. evI rIte e sAta pRthvI ghanAbdhi vigeree dhAraNa karelI che ane temAM ja pApakarmane bhogavavAnA sthAnakarUpa narakAvAsAo Avela che. e narakabhUmimAM jema jema nIce jaIe tema tema yAtanA, roga, zarIra, AyuSya, vezyA, duHkha ane bhayAdika anukrame vadhatA vadhatA che ema nizcaya samajavuM." ratnaprabhA bhUmi eka lAkha ne eMzI hajAra jana jADAImAM rahelI che, temAMthI eka eka hajAra jana UMce ane nIce cheDI detAM bAkI rahelA bhAganI aMdara bhavanapationAM bhavane rahelAM che. te bhavanapatie dakSiNa ane uttara dizAmAM jema rAjamArgamAM makAnanI paMktio hoya tema paMktibaddha rahelAM bhuvanamAM rahe che. temAM mugaTamaNinA cihnavALA asurakumAra bhavanapati che; phaNanA cihnavALA nAgakumAra che, vajInA cihnavALA vidyutakumAra che, garuDanA cihnavALA suvarNakumAra che, ghaTanA cihnavALA agnikumAra che, azvanA cihnavALA vAyukumAra che, vaddhamAnanA cihnavALA svanitakumAra che, makaranA cihnavALA udadhikumAra che, kesarIsiMhanA lAMchanavALA dvIpakumAra che ane hAthInA cihnavALA dizikumAra che. temAM asurakumAranA camara ane baLi nAme be iMdra che, nAgakumAranA dharaNa ane bhUtAnaMda nAme be I che, vidyakumAranA hari ane harisaha nAme be Idro che, suvarNakumAranA veNudeva ane veNudArI nAmanA be iMdro che, agnikumAranA agnizikha ane agnimANava nAmanA be IMdra che, vAyukumAranA velaMkha ane prabhaMjana nAmanA be iMdra che, svanitakumAranA sughoSa ane mahAgheSa nAmanA be Idro che, udadhikumAranA jalakAMta ane jalaprabha nAmanA be iMdro che, dvIpakumAranA pUrNa ane avaziSTa nAmanA be iMdro che ane dikakumAranA amita ane amitavAhana nAmanA be iMdro che." ratanaprabhA bhUminA upara mUkI dIdhelA hajAra ejanamAMthI upara ane nIce se re jana cheDI detAM madhyanA ATha se yojanamAM dakSiNettara zreNInI aMdara ATha prakAranA caMtonI nikAya vase che. temAM pizAca vyaMtara kadaMbavRkSanA cihnavALA che, bhUta vyaMtare sulasavRkSanA cihnavALA che, yakSa vyaMtare vaTavRkSanA cihnavALA che, rAkSasa baMtare khavAMganA cihnavALA che, kinnara vyaMtaro azokavRkSanA cihnavALA che, jiMpuruSa vyaMtare caMpakavRkSanA cihnavALA che, mahAraga vyaMtaro nAgaDavRkSanA cihnavALA che ane gaMdharva vyaMtare tuMbavRkSanA cihnavALA che. temAM pizAca vyaMtaronA kALa ne mahAkALa nAmanA iMdro che, bhUta vyaMtaronA surUpa ane pratirUpa nAmanA iMdro che, yakSa vyaMtaranA pUrNabhadra ane maNi bhadra nAme Idro che, rAkSasa vyaMtaranA bhIma ane mahAbhIma nAme Idro che, kinnara vyaMtaranA kinnara ane kipuruSa nAme I dro che, kiMguruSa vyaMtaranA puruSa ane mahApuruSa nAme Idra che, mahAraga vyaMtaranA atikAya ane mahAkAya nAme Idro che ane gaMdharva vyaMtaronA gItarati ane gItayazA nAme Idro che. AvI rIte vyaMtaronA seLa Idro che." "ratnaprabhA bhUminA upara mUkI dIdhelA se yojanamAMthI upara ane nIce daza-daza yojana cheDI detAM bAkI rahelA madhyanA eMzI yejanamAM vyaMtaranI bIjI ADa nikA rahelI che. temanA aprajJapti, paMcaprajJapti, RSivAdita, bhUtavAdita, kaMdita, mahAkaMdita, Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 2 juM paramAtmAnI dezanAalekanuM varNana 277 kuSmAMDa ane pAcaka e ATha nAma che. te darekanA be be Idro che, temanA sanihita ne samAna, dhAtu ne vidhAtR, RSi ne RSipALa, Ivara ne mahezravara, suvatsaka ne vizALa, hAsa ne hAsarati, zveta ne mahAta, pacaka ne pacakadhipa evAM nAma che. te vANuvyaMtara kahevAya che." "ratnaprabhAnA taLanI upara daze nyUna ATha se jana jaIe tyAre jyotiSka maMDaLa Ave che. prathama tArAo che. tenI upara daza ejana sUrya che. sUryanI upara eMzI cejane caMdra che. tenI upara vIza yojanAmAM graho rahelA che. e pramANe jADAImAM eka so daza ejanamAM tirloka rahe che. jabUdvIpanA madhyamAM meruparvatathI agiyArasa ne ekavIza pejana cheTuM, merune nahIM sparza karatuM, maMDaLAkAre rahI sarva dizAmAM vyApta thaI raheluM yAticakra bhamyA kare che. phakta eka dhruvano tAre nizcaLa che. te jotiSacakra lekanA aMta bhAgathI agiyAra se ne agiyAra jana aMdara rahIne lekAMtane nahIM sparza karatuM maMDaLAkAre raheluM che. nakSatromAM sarvanI upara svAti nakSatra che ane sarvenI nIce bharaNI nakSatra che. sarvathI dakSiNamAM mUla nakSatra che ane sarvathI uttaramAM abhijita nakSatra che. A jaMbUdvIpamAM be caMdra ane be sUrya che. lavaNedadhimAM cAra caMdra ane cAra sUrya che. dhAtakIkhaMDamAM bAra caMdra ane bAra sUrya che. kALadadhimAM beMtALIza caMdra ane beMtALIza sUrya che. puSkarAddhamAM tera caMdra ane betera sUrya che. evI rIte aDhIdvIpamAM eka se ne batrIza caMdra ane eka se batrIza sUrya rahelA che. temAMnAM eka eka caMdrane aDyAzI grahe, aThyAvIza nakSatro ane chAsaTha hajAra nava so ne paMcotera kaTAkeTI tArAone parivAra che. caMdranuM vimAna vistAramAM ane laMbAImAM eka ejananA ekasaTha bhAga karIe tevA chappana bhAganuM che. sUryanuM vimAna tevA aDatALIza aMzonuM lAMbu-paheluM che. grahonAM vimAna addha jananAM che ane nakSatronAM vimAna eka eka gAunA che. sarvathI utkRSTa AyuSyavALA tArAnuM vimAna ardhAkezanuM che ane sarvathI jaghanya AyuSyavALA tArAnuM vimAna pAMca so dhanuSanuM che. te vimAna UMcAImAM matya kSetranI aMdaranA bhAgamAM (pIstALIsa lAkha janamAM) laMbAI kara pramANamAM che, te sarva vimAnenI nIce pUrva tarapha siMha che, dakSiNa tarapha hAthIo che, pazcima tarapha vRSabhe che ane uttara tarapha a che. teo caMdrAdikanAM vimAnanAM vAhane che. temAM caMdra-sUryanA vAhanabhUta soLa hajAra Abhigika devatAo che, grahanA ATha hajAra che, nakSatranA cAra hajAra che ane tArAonA be hajAra Abhiyogika devatA che. pitAnA svabhAvathI ja gati karanArA caMdrAdikanA vimAnanI nIce teo Abhiyogya karmavaDa karIne niratara vAhanarUpa thaIne rahe che. mAnattara parvatanI bahAra pacAsa pacAsa hajAra ane paraspara atarita thayelA sUrya ane caMdra sthirapaNe rahelA che. temanA vimAna manuSyakSetra saMbaMdhI caMdra-sUryanA mAnathI aradhA pramANuvALA che. anukrame dvIponI paridhinI vRddhithI temanI saMkhyA vadhatI jAya che. sArI lezyAvALA ane graha, nakSatra tathA tArAothI parivArita thayelA, saMkhyArahita (asaMkhya) evA sUrya ne caMdro ghaMTAne AkAre manehara * AvA siMha vigerenA rUpa dhAraNa karIne tenA vAhanabhUta Abhiyogika devatAo rahe che. Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 278 paramAtmAnI dezanA-jaMbudvIpanuM varNana. saga 3 je lAge tevI rIte rahelA che ane teo svayaMbhUramaNa samudranI avadhi karIne lakSa-lakSa ejanavaDe aMtarita thayelA pitapotAnI paMktio vaDe hamezAM sthira rahelA che." madhyalakamAM jaMbudvIpa ane lavaNasamudra vigere sArA sArA nAmavALA asaMkhya dvIpa ane samudro eka bIjAthI bamaNA bamaNa vistAramAM rahelA che. pUrvalA pUrvalA dvIpane samudro vIMTIne rahelA hovAthI teo valayanA AkAravALA che. temAM svayaMbhU nAme mahodadhi chelle che." jaMbudvIpanI madhyamAM suvarNanA thALanI je goLAkAre meruparvata rahe che. te pRthvItaLanI nIce eka hajAra jana bhUmimAM UDe rahe che ane navANuM hajAra yojanA UMce che. daza hajAra yojana pRthvInI taLe vistAravALo che ane upara eka hajAra jana vistAravALe che. traNa lokathI ane traNa kAMDathI te parvata vibhakta thayela che. sumeru parvatane pahele kAMDa zuddha pRthvI, pASANu, hIrA ane zakarAthI bharapUra che. tenuM eka hajAra yojana pramANa che. te pachI tene bIjo kAMDa esaTha hajAra yojana sudhI jAtavaMta rUpuM, sphaTika, aMkaratna ane suvarNa vaDe bharapUra che. merune trIjo kAMDa chatrIsa hajAra janane che te suvarNa zilAya che ane vairya ratnanI tenI upara suMdara cUlikA UMcAImAM cAlIza pejana che. mULamAM tene vistAra bAra yojana che, madhyamAM ATha yejana che ane upara cAra jana che. meruparvatanA taLamAM bhadrazALa nAme vana valayAkAre raheluM che. bhadrazALa vanathI pAMca se jana UMcA jaIe tyAre meruparvatanI pahelI mekhalA upara pAMca se jananA pharatA vistAravALuM bIjuM naMdana nAme vana che. te pachI sADIbAsaTha hajAra jana jaIe tyAre bIjI mekhalA upara teTalAja pramANanuM trIjuM saumanasa nAme vana raheluM che, e saumanasa vanathI chatrIsa hajAra yojana jaIe tyAre trIjI mekhalA upara merane mAthe pAMDuka nAme cothuM suMdara vana AveluM che. te cUlikAnI pharatuM cAraso ne cerANuM yejananA vistAravALuM valayAkAre che." A jaMbudvIpamAM sAta khaMDo che. temanA bharata, haimavaMta, harivarSa, mahAvideha, 2myaka, hairaNyavata ane eravata evAM nAma che. dakSiNamAM ane uttaramAM e kSetrone judA pADanArA varSadhara parvata che. temanA himavAnU, mahAhimavAna, niSadha, nIlavaMta. rUkRmI ane zikharI evAM nAma che. te parvate mULamAM ane Toce tulya vistArathI zobhe che. temAM prathama pRthvInI aMdara pacIza yojana UMDe suvarNamaya himavaMta nAme parvata che. te so yojana UMco che. bIjo mahA himAvAna parvata UMDAImAM ane UMcAImAM tethI bamaNo che ane te ajuna jAtinA suvarNane che. tenAthI bamaNuM pramANuvALA trIje niSadha parvata che, te suvarNa jevA vargane che. ethe nIlavaMta parvata pramANamAM niSadha tulya che ane te vaiduryamaNine che. pAMcame rUkmI parvata rUpyamaya che ane pramANamAM mahAhimavaMta tulya che. chaThTho zikharI parvata suvarNamaya che ane pramANamAM himavaMta tulya che. te sarva parvata pArzvabhAgomAM vicitra prakAranA maNiothI zobhe che. kSudrahimavaMta parvatanI upara * bhUmimAM hajAra yojana hovAthI, navasathI vadhArAnA sa yojana alekamAM, bAkInA navase nIcenA ane navase uparanA tirtha"calokamAM ane 98100 yojana uparanA UMlokamAM rahela che. Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 279 parva 2 juM. paramAtmAnI dezanA-jyotizcakanI racanA. eka hajAra yojana lAMbo ane pAMcase jana vistAravALe padma nAme eka meTa draha che. mahAhimavaMta parvata upara mahApadma nAme draha che, te padmadrahathI laMbAImAM ane vistAramAM bamaNuM che. tenAthI bamaNa tibiMchi nAme draDha niSedha parvata upara rahe che. tenA jevo ja kesarI nAmane eka draha nIlavaMta giri upara Avela che. mahApadmadrahanI tulya mahApuMDarIkadraha rukamI parvata upara che ane padmadrahanI tulya puMDarIka draha zikharI parvata upara rahelo che. e padmAdika drAmAM jaLanI aMdara daza jana UMDA gayelAM nALavALA visvara kamaLo rahelAM che. e chae drahomAM zrI, hIM, dhRti, kIrti, buddhi ane lakSamI e cha devIo anukrame pApamanA AyuSyavALI rahe che. te devIo sAmAnika deve, traNa parSadAnA de, AtmarakSako ane sainya sahita che." bharatakSetranI aMdara gaMgA ane siMdhu nAme moTI be nadIo che, haimavaMta kSetramAM hitA ane rohitAzA nAmanI be nadIo che, harivarSa kSetramAM harisalilA ane hari. kAMtA nAme be nadIo che, mahAvideha kSetramAM sItA ane sItAdA nAme be moTI nadIo che, ramyaka kSetramAM narakAMtA ane nArIkAMtA nAmanI be nadIo che, heraNyavata kSetramAM svarNakUlA ane rUpakUlA nAmanI be nadIo che ane eravata kSetramAM raktA ane raktAvatI nAmanI be nadIo che. temAM pahelI nadIo pUrva samudramAM jaIne maLe che ane bIjI nadIo pAzcama samudramAM jaIne maLe che. temAM gaMgA ane siMdhu nadI cauda hajAra nadIoe paravarelI che. sItA ane sItedA nadIo vinA dareka babbe nadIo tethI bamaNI bamaNI nadIonA parivAravALI che. uttaranI nadIo dakSiNanI nadIo jeTalA ja parivAravALI che. sItA ane sItedA nadI pAMca lAkha ane batrIza hajAra nadIonA parivAravALI che." bharatakSetranI pahoLAI pAMca so chavIza ejana ane yajananA ogaNIza bhAga karIe tevA cha bhAga (cha kaLA)nI che. anukrame bamaNA bamaNa vistAravALA parvata ane kSetro mahAvidehakSetra sudhI che. uttara bAjunA varSadhara parvate ane kSetro dakSiNanA varSadhara parvata ane kSetronI jeTalA ja pramANuvALA che. e pramANe badhA varSadhara parvatanuM ane khaMDenuM pramANa samajavuM. niSadhAdrithI uttara tarapha ane meruthI dakSiNa tarapha vidyaprabha ane saumanasa nAme pUrva-pazcimamAM be parvata che. temanI hAthInA dAMtanI jevI AkRti che ane cheDe meruparvatathI jarA sparza karyA vinA cheTe rahelA che. e banenI madhyamAM devakuru nAmanuM yugaliyAnuM kSetra che. tene vijhaMbha (uttara dakSiNa pahoLAI) agiyAra hajAra ATha se beMtAlIsa jana che. te devakuru kSetramAM sIterA nadIthI bhedAyelA pAMca draho che. te pAMca drahanI banne bAju daza daza suvarNanA parvate che, tenI ekatra gaNatrI karavAthI so suvarNagiri thAya che. te devakurumAM sItedA nadInA pUrva ane pazcima taTa upara citrakUTa ane vicitrakUTa nAme be parvata che, te UMcA eka hajAra jana che, bhUmi upara pahelA paNa teTalA ja che ane upara vistAra tethI artho (500 jana) che. meruthI uttaramAM ane nIlavaMtagirithI dakSiNamAM gaMdhamAdana ane mAlyavAna nAme be parvate hAthIdAMtane AkAre rahelA che. te be parvatanI aMdara sItA nadIthI bhinna thayelA pAMca kahe che. tenI paNa banne bAju daza daza hovAthI ekaMdara Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 280 paramAtmAnI dezanAjaMbudvIpanI racanA sarga 3 je. se suvarNanA parvate AvelA che, tethI uttarakurukSetra ghaNuM ramaNika lAge che. te sItA nadInA bane taTa upara yamaka nAmanA suvarNanA be parvate rahelA che, te vicitrakUTa ane citrakUTanI jeTalA ja pramANuvALA che. devakuru ne uttarakurunI pUrvamAM pUrva videha Avela che ane pazcimamAM aparavideha Avela che. te paraspara kSetrAtaranI jema rahelA che. te banne vibhAgamAM paraspara saMcAra rahita ane nadIo tathA parvatathI vibhAga pAmelA, cakravattIne vijaya karavA gya seLa soLa vi che, temAM kaccha, mahAkaccha, sukaccha, kacchavAna, Avarta, maMgaLAvatta, puSkala ane puSkalAvatI e ATha vijaya pUrva mahAvidehamAM uttara tarapha che, vatsa, suvatsa, mahAvatsa, ramyavAna, ramya, ramyaka, ramaNIya ane maMgaLakArI e ATha vijaya dakSiNa tarapha che. padma, supa, mahApa, padmAvatI, zaMkha, kumuda, nalina ane nalinAvatI e ATha vijaya pazcima mahAvidehamAM dakSiNa tarapha che; ane vaka, suvapra, mahAvapra, prAvatI, phazu, suphazu, gaMdhilA ane gaMdhilAvatI e ATha vijaye uttara tarapha che." "bharatakhaMDanI madhyamAM dakSiNAddha ane uttarAddhane judA pADanAra vaitADhya parvata Avela che. te parvata pUrva ane pazcime samudra paryata vistAramAM che, cha jana ane eka keza pRthvImAM UMDe che, pacAsa jana vistAramAM che ane pacIza pejana UMce che. pRthvIthI daza ejana upara jaIe tyAre tenI upara dakSiNa ane uttaramAM daza-daza jana vistAravALI vidyAdharonI be zreNio che, temAM dakSiNa zreNImAM vidyAdharanAM rASTra sahita pacAsa nagara che ane uttara zreNImAM sATha nagare che. te vidyAdharanI zreNI upara daza yojana jaIe tyAre teTalA ja vistAravALI vyaMtaranA nivAsathI zobhita evI baMne bAju maLIne be zreNIo che. te vyaMtare(tirthaMkajabhaka deve)nI zreNIonI upara pAMca jana jaIe tyAre tenI uparanA nava phaTa Avela che, evI ja rIte eravata kSetramAM vata tyAM rahe che." jabUdvIpanI pharatI killArUpa vajImaya jagatI ATha jana UMcI che. te jagatI mULamAM bAra ejana paheLI che, madhya bhAgamAM ATha jana che ane upara cAra jana che. tenI upara jaLakaTaka che, te be gAu UMce che. te vidyAdharanuM advitIya manahara kIDAsthAna che. te jaLakaTakanI upara paNa devatAonI bhegabhUmirUpa "padvavarA" nAme eka suMdara vedikA che. te jagatIne pUrvAdi dizAomAM anukrame vijaya, vaijayaMta, jayaMta ane aparAjita nAme cAra dvAra che." kSudrahimavAna ane mahAhimavAna parvatanA madhyamAM (himavaMta kSetramAM) zabdApAtI nAme vRttavaitADhya parvata che, zikharI ane rukamI parvatanI vacamAM vikaTApAtI nAme vRttavaitADhya parvata che, mahAhimavAnuM ane niSadha parvatanI vacamAM gaMdhapAtI nAme vRttavaitAlya parvata che ane nIlavaMta tathA rumI parvatanI vacamAM mAlyavAna nAme vRttavaitADhya parvata che. te sarva vaitADhya parvate pAlAnI jevI AkRtivALA che ane eka hajAra jana UMcA che." "jaMbudvIpanI pharate lavaNasamudra che, te vistAramAM jaMbudvIpathI bamaNuM che, madhyamAM eka hajAra vaijana UMDe che. banne taraphanI jagatIthI anukrame utaratA utaratA paMcANuM hajAra jana jaIe tyAre eka hajAra jana UMDAImAM ane UMcAImAM 700 jana tenuM jaLa vadhatuM che. madhyamAM daza hajAra ejanamAM soLa hajAra yojana UMcI e lavaNa Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 2 juM paramAtmAnI dezanA-lavaNasamudranuM varNana, 281 samudranI pANInI zikhA che. tenI upara be gAu sudhI UMcI jaLanI vela eka divasamAM be vakhata vadhe che. te lavaNasamudranI madhyamAM pUrvAdi dizAnA kramathI vaDavAmukha, keyUpa, cUpa ane Izvara e nAmanA moTA mATalAnI jevI AkRtivALA cAra pAtAlakalazA che. te madhyamAM piTALe eka lAkha jana pahoLA che ane lAkha yojana UMDA che, eka hajAra jana jADI vajIratnanI temanI ThIkarI che, nIce ane upara daza hajAra yeAjana pahelA che. temAM nIcenA trIjA bhAgamAM vAyu rahela che, madhyanA trIjA bhAgamAM vAyujaLa mizra che ane uparanA trIjA bhAgamAM jaLa raheluM che. te kAMThA vinAnA moTA mATalAnI jevA AkAranA che. te kaLazAmAM kALa, mahAkALa, velaMbha ane prabhaMjana nAmanA devatA anukrame tapotAnA kIDAAvAsamAM rahe che. te cAra pAtAlakalazAnA AMtarAmAM sAta hajAra ATha se ne cerAzI nhAnA kaLazA che. te eka hajAra yojana bhUmimAM UMDA tathA teTalA ja piTALe pahoLA che, temanI daza ejananI ThIkarI jADI che ane upara tathA nIce eka se jana pahelA che. te pAtALakaLazAomAM nIcenA bhAgamAM rahelA vAyuvaDe tenA mukhya bhAganuM vAyumizra jaLa uchaLe che. e samudranI velane aMdarathI dhAraNa karanArA beMtALIza hajAra nAgakumAra devatA hamezAM rakSakanI peThe rahelA che. bahArathI velane dhAraNa karanArA tera hajAra devatA che ane madhyamAM UDatI zikhA uparanI be gAu payatanI velane rokanArA sATha hajAra de che. te lavaNasamudramAM gestUpa, udakAbhAsa, zaMkha ane udakasImAM e nAmanA anukrame suvarNa, aMkaratna, raumya ane sphaTikanA cAra velaMdhara parvate che. gostUpa, zivaka, zaMkha ane mahada nAmanA cAra devatAone temAM Azraya che, te beMtALIza hajAra jana samudramAM jaIe tyAre cAre dizAe cAra AvelA che, tathA cAra vidizAomAM karkoTaka, kAmaka, kalAka ane aruNaprabha nAme cAra sarva ratnamaya evA suMdara anulaMdhara parvate che. te parvata upara karkoTaka, vijiha, kailAsa ane aruNuprabhA nAme tenA svAmIde niraMtara vase che. te sarva parvate eka hajAra sAta se ne ekavIza jana UMcA che, eka hajAra ne bAvIza jana mULamAM pahoLA che ane cAra se ne covIza jana zikhara upara pahoLA che. te sarva parvatanI upara tenA svAmI devatAonA zobhanika prAsAdo che. vaLI bAra hajAra jana samudra tarapha jaIe tyAre pUrva dizA saMbaMdhI be vidizAmAM be caMdradvIpa che, te vistAramAM ane pahoLAImAM pUrva pramANe che; ane teTalAja pramANavALA be sUryadvIpa pazcima dizA saMbaMdhI be vidizAmAM che ane susthita devatAnA AzrayabhUta gautama dvIpa te benI vacamAM che. uparAMta lavaNasamudra saMbaMdhI zikhAnI A bAju ane bahAranI bAju cAlanArA caMdro ane sUryonA AzrayarUpa dviIpa che, tathA tenI upara temanA prAsAdo rahelA che. te lavaNasamudra lavaNarasavALe che." lavaNasamudranI pharate tenAthI bamaNe paheLe dhAtakIkhaMDa nAme bIje dvIpa che. jabUdvIpamAM meruparvata, kSetre ane varSadhara parvate jeTalA kahelA che tethI bamaNuM te ja nAmanA dhAtakIyakhaMDamAM che. vadhArAmAM uttara ane dakSiNamAM dhAtakIkhaMDanI pahoLAI pramANe be ISakAra parvata AvelA che. tenA vaDe vibhAga pAmelA pUrvAddha ane pazcimAddhamAM A - 36 Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 282 paramAtmAnI dezanA-manuSya kSetranuM varNana. saga 3 je. jabUdvIpanI jeTalI saMkhyAvALAM kSetra ane parvate che. te dhAtakIkhaMDamAM cakanA ArA jevA AkAravALA ane eka sarakhA pahoLA tathA kALadadhi ane lavaNasamudrane spaNIne rahelA varSadhara parvata tathA ISakAra parvata che ane ArAnA AMtarAnI jevA kSetro che. dhAtakIkhaMDa dviIpanI pharato kALadadhi nAme samudra Avela che, te ATha lAkha jananA vistAravALe che. tenI pharatA puSkaravaDhIyAddha teTalA ja pramANavALe che. dhAtakIkhaMDamAM ISakAra parvata sahita meru vigerenI saMkhyA saMbaMdhI je niyama kahe che te ja niyama puSkarAvaddhamAM paNa che ane puSkarAddhamAM kSetrAdikanA pramANane niyama dhAtakIkhaMDanA kSetrAdikanA vibhAgathI bamaNuM che. dhAtakIkhaMDa ane puSkarAddhamAM maLIne cAra nAnA meruparvata che. te jaMbudvIpanA meruthI paMdara hajAra jana ochA UMcA ane chase jana ochA vistAravALA che. tene prathama kAMDa mahAmeru jeTalo ja che, bIje kAMDa sAta hajAra jana oche ane trIjo kAMDa ATha hajAra yojana ocho che; temAM bhadrazALa ane naMdanavana mukhya merunI pramANe ja che, naMdanavanathI sADIpaMcAvana hajAra yojana jaIe tyAre pAMca se jana vizALa evuM saumanasa nAme vana che. enA upara aThyAvIza hajAra jana jatAM pAMDuka vana che, te madhyanI cUlikA pharatuM cAra so ne cerANuM ye jana vistAramAM che. te nAmane upara ane nIce mahAmerunA jeTale ja vidhvaMbha che ane teTalI ja avagAhanA che tathA mukhya merunA jeTalA pramANavALI madhyamAM cUlikA che." evI rIte manuSya kSetramAM aDhI dvIpa, be samudra, pAMtrIza kSetro, pAMca meru, trIza varSadhara parvate, pAMca devamuru; pAMca uttarakuru ane eka se ne sATha vijaye che. puSkarAddha dvIpanI pharato mAnuSettara nAme parvata che. te manuSyalakanI bahAra zaheranA kilAnI jema vanuM lAkAre rahelo che. te suvarNana che ane bAkInA puSkarAddhamAM sattara se ne ekavIsa jana UMce che; cAra se trIsa jana ne eka kesa pRthvImAM raheluM che, eka hajAra ne bAvIza jana nIce vistAramAM che, sAta se ne trevIza pejana madhya bhAge vistAramAM che ane cAra se ne covIza ejana upara vistAramAM che. te mAnuSettara parvatanI bahAra manuSyanuM janma-maraNa thatuM nathI. tenI bahAra gayelA cAraNamuni Adi paNa bahAra maraNa pAmatA nathI, tethI tenuM nAma mAnuSottara che. enI bahAranI bhUmi para bAdarAgni, megha, vidyuta, nadI ane kALa vigere nathI. te mAnuSottara parvatanI aMdaranI bAjue (6) aMtaradvIpa ane pAMtrIsa kSetro che. temAM ja manuSyo utpanna thAya che, paraMtu keIe saMharaNa karavAthI vidyAnA baLathI tathA labdhinA vegathI meruparvata vigerenAM zikharo upara, aDhI dvIpamAM ane baMne samudramAM sarvatra manuSya lAbhe che. temanA bhArata saMbaMdhI, jaMbUdvIpa saMbaMdhI 1 A dareka parvate jaMbUdIpanA varSadhara pramANe ja UMcA che. iSakAra 500 jana UcA che. pahe LAImAM varSadharo khUddIpanI varSadharathI bamaNuM che. ISakAra 1000 yojana pahoLA che. 2 A cAra meru jamInathI 84000 yojana UMcA che ane jamIna para 9400 yojanA vistAramAM che. 3 pAMca bharata, 5 eravata, 5 himavaMta, 5 hiraNyavata, 5 harivarSa, 5 ramyaka ne 5 mahAvideDae 35 kSetre samajavAM (devakura, uttarakuru, mahAvidehanI aMtargata samajavA). Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 2 juM. paramAtmAnI dezanA-Arya kSetronAM nAma. 283 ane lavaNasamudra saMbaMdhI ema sarva kSetra, 5 ane samudra saMbaMdhI sAde karIne judA judA vibhAga kahevAya che. manuSyanA Arya ane sveccha evA be bheda che. A kSetra, jAti, kuLa, karma, zilpa ane bhASAnA bhedathI cha prakAranA che. kSetrA paMdara karmabhUmimAM utpanna thAya che, temAM A bharatakSetramAM sADI pacIza dezamAM utpanna thayelA Arya kahevAya che. e Aryadeza pitAnAM nagarathI AvI rIte oLakhAya che. rAjagRhI nagarIthI magadha deza, caMpAnagarIthI aMgadeza, tAmralisIthI baMgadeza, vArANasIthI kAzIdeza, kAMcanapurIthI kaliMgadeza, sAketa (adhyA)purIthI kezaladeza, hastInApurathI kurudeza, zauryapurathI kuzAtta deza, kAMpilyapurathI paMcAladeza, ahicchatrApurIthI jAMgaladeza, mithilApurIthI videhadeza, dvArAvatI (dvArakA)purIthI saurASTra (soraTha) deza, kauzAMbIpurIthI vatsadeza, bhadrilapurathI malayadeza, nAMdipurathI saMdarbha deza, uMcchApurIthI varuNadeza, virATanagarIthI matsyadeza, zaktimatI purIthI ceTIdeza, mRttikAvatIthI dazArNadeza, vItabhayapurathI siMdhudeza, mathurApurIthI sauvIradeza, apApApurIthI zUrasenadeza, bhaMgIpurIthI mAsapurIvatta deza, zrAvastIpurIthI kuNAladeza, keTivarSapurIthI lATadeza ane tAMbApurIthI ketakAddha deza-ema sADI pacIsa Aryadeze A nagarothI oLakhAya che. tIrthakara, cakravattI, vAsudeva ane baLabhadranA te dezomAM ja janma thAya che. IvAkuvaMza, jJAtavaMza, videhavaMza, kuruvaMza, ugravaMza, bhejavaMza ane rAjanyavaMza e vigere vaMzamAM utpanna thayelA manuSya jAtiArya kahevAya che tathA kulakara, cakravatI, vAsudeva ane balabhadra tathA temanI trIjI, pAMcamI ke sAtamI peDhI sudhI cAlelA zuddha vaMzamAM utpanna thayelA heya te kuLaA kahevAya che. pUjana karavuM ane karAvavuM, zAstra bhaNavA ane bhaNAvavA tethI ane bIjA zubha prayAgathI jee AjIvikA calAve te karmArya kahevAya che. cheDA pApavyApAravALA, vastra vaNanArA, vastra taiNanAra, kuMbhAra, nApika ane devaLanA pUjArI vigere zilpAya kahevAya che. je UMcI bhASAnA niyamavALA vaNethI pUrvokta pAMca prakAranA AryonA vyavahArane kahe che, te bhASArtha kahevAya che. "ple mAM zAka, yavana, zabara, baba2, kAyA, mukuMDa, uDa, goDa, patkaNaka, ArapAka, huNa, ramaka, pArasI, khasa, khAsika, DoMbalika, lakusa, bhila, aMdha, bukkasa, puliMda, kaucaka, bhramararUta, kuMca, cIna, vecaka, mAlava, draviDa, kulakSa, kirAta, kaMkaya, hayamukhA, hAthImukhA, azvamukhA, ajamukhA, azvakarNA, gajakarNA, ane bIjA paNa anAryo ke jeo dharma evA akSarane paNa jANatA nathI temaja dharma tathA adharmane pRthaka samajatA nathI teo pleccha kahevAya che." - "bIjA aMtaradvIpamAM manuSyo che. teo paNa gugaliA hevAthI dharma-adharmane jANatA nathI. e aMtaradvIpa chappanna che; temAM aThyAvIza dvIpa sudrahimAlaya parvatanI pUrva ane pazcima bAjune cheDe IzAnakUNa vigere cAra vidizAmAM lavaNasamudramAM nIkaLelI dADhAenI upara rahelA che temAM IzAnakUNamAM jaMbudvIpanI jagatIthI traNa se yojana lavaNasamudramAM jaIe tyAM teTale ja lAMbe ane pahoLo e prathama ekarUka nAme aMtaradvIpa Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 284 paramAtmAnI dezanA-aMtaradvIpanuM svarUpa. sarga 3 je. che. e dvIpamAM te dvIpanA nAmathI oLakhAtA sava aMgaupAMgamAM suMdara evA manuSyo rahe che, phakta ekarUka dvIpamAM ja nahIM paNa bIjA badhA aMtaradvIpamAM te dvIpanA nAmathI oLakhAtA manuSyo ja rahe che ema jANavuM. agnikUNa vigere bAkInI traNa vidizAomAM teTalA ja dUra, teTalA ja lAMbA ane pahoLA AbhASika, lAMgulika ane viSANika e nAmanA anukeme dvIpe rahelA che. tyArapachI cAra se jana lavaNasamudramAM jaIe tyAre jagatIthI ane prathamanA dvIpathI 400 ejana dUra teTalI ja laMbAI ane viSkalavALA IzAna vigere vidizA emAM hayakarNa, gajakarNa, gekarNa ane zakuLikarNa e nAmanA anukrame aMtarahI che. te pachI tyAMthI ane jagatIthI pAMcaso cejana dUra teTalI ja laMbAI ane vidhvaMbhavALA cAra aMta. radvIpa IzAna vigere vidizAomAM Adarzamukha, meSamukha, hayamukha ane gajamukha nAmanA anakame AvelA che. pachI chaseM jana dUra teTalI ja laMbAI ane vistAravALA azvamukha, hastimukha, siMhamukha ane vyAvramukha nAmanA aMtaradvIpo AvelA che. pachI sAta so jana dUra teTalI ja laMbAI ane vistAravALA azvakarNa, siMhakarNa, hastikarNa ane karNa prAvaNuM nAme aMtaradvIpo AvelA che. te pachI ATha se yojana dUra teTalI ja laMbAI ane teTalA ja viSkrabhavALA ulkAmukha, vidyujihava, meSamukha ane vidyadaMta e nAmanA cAra dvIpa IzAna vigere dizAomAM anukrame rahelA che. pachI tyAMthI lavadadhimAM nava se jana jatAM jagatIthI nava se jana dhara teTalA ja viSaMbha ane laMbAIthI zobhatA gUDhadaMta, ghanadaMta, ekadaMta ane zuddhadaMta nAme cAra aMtaradvIpa IzAna vigere dizAnA kamathI rahelA che. e ja pramANe zikharI parvata upara paNa aThyAvIza dvIpa che. evI rIte seve maLIne chappanna aMtaradvIpo che." mAnuSAra parvatanI pachI bIjuM puSkarAddha che. te puSkarAddhanI pharate te AkhA dvIpathI bamaNo puSkaredaka samudra Avela che. te pachI vAruNIvara nAme dvIpa ane samudra AvelA che. te pachI kSIravara nAme dvIpa ne samudra che, te pachI ghatavara nAme dvIpa ne samudra che, te pachI IkSuvara nAme dvIpa ne samudra che, te pachI AThamAM naMdIzvara nAme svarganA je dvIpa Avelo che. valayaviSkamAM eka se ne tresaTha karoDa tathA corAzI lAkha yejana che. e dvIpa vividha jAtinA udyAnavALe ane devatAone upabheganI bhUmirUpa che; temaja prabhunI pUjAmAM Asakta thayelA devatAonA AvAgamanathI suMdara che. enA madhyapradezamAM pUrvAdi dizAomAM anukrame aMjana sarakhA varNavALA cAra aMjanI parvate rahelA che. te parvate taLIe daza hajAra yojanathI kaMika adhika vistAramAM che, ane upara eka hajAra jana vistAravALA che, temaja kSudramerunI jeTalA (84000 yojana) UMcA che. temAM pUrvamAM devaramaNa nAme, dakSiNamAM nidyota nAme, pazcimamAM svayaMprabha nAme, uttaramAM ramaNIya nAme aMjanAcala che. te cAra parvatenI upara se yojana lAMbA, tethI addha vistAravALA ane tera jana UMcA ahetu bhagavAnanAM caityo che. te dareka caityane cAracAra dvAra che. te seLa jana UMcA che, pravezamAM ATha yeAjana ane vistAramAM paNa ATha jana che. te dvAre vaimAnika, asurakumAra, nAgakumAra ane suvarNakumAranA AzrayarUpa che, ane teonA nAmathI ja te prakhyAta che. te cAra dvAranI madhyamAM soLa jana laMbAI Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 2 ju paramAtmAnI dezanA-naMdIzvara dvIpanuM varNana. 285 vALI, teTalA ja vistAravALI ane ATha jana UMcI eka maNipIThikA che. te pIThikA upara sarvaratnamaya devacchedaka che. te pIThikAthI vistAramAM ane UMcAImAM adhika che. dareka devachaMdakanI upara rASabha, vimAna, caMdrAnana ane vAriNu e cAra nAmavALI paryaka Asane beThelI, pitAnA parivAra sahita, ratnamaya zAzvata ahaMtanI eka se ne ATha ATha suMdara pratimAo che. dareka pratimAnI sAthe parivArabhUta be be nAga, yakSa, bhUta ane kuMDadhArI devAnI pratimAo che. be bAju be cAradhArI pratimAo che ane dareka pratimAnA pRSTha bhAge eka eka chatradhArI pratimA che. dareka pratimAnI samIpe dhUpaghaTI, mALA, ghaMTA, aSTamaMgaLika, dhvaja, chatra, toraNa, caMgerI, nAnAM puSpapAtra, (paTela) Asano ane soLa pUrNakaLaza tathA bIjA alaMkAre che. tyAMnI taLIAnI bhUmiomAM suvarNanI suMdara rajavALI vAlukA che. te devAyatanA pramANe ja tenI AgaLa suMdara mukhamaMDapa, prekSArtha maMDapa, akSavATikA ane maNipIThikA che. tyAM ramaNika sUpa ane pratimAo che, suMdara caityavRkSo che, Idradhvaje che ane nIcenA anukrame divya vApikAe che. pratyeka aMjanAdrinI cAra dizAe lAkha lAkha ejananA pramANuvALI vApikAo che, eTale kula sAta vApikA che temanAM naMdISeNa, ameghA, gostRpA, sudarzanA, naMdettarA, naMdA, sunaMdA, naMdivardanA, bhadrA, vizAlA, kumudApuMDarIkiNI, vijayA, vaijayaMtI ane aparAjitA evAM nAmo che. te pratyeka vApikAothI pAMca so jana pachI (cAre dizAe) azoka samachaMda, caMpaka ane Agra e nAmavALAM moTAM udyA rahelAM che, te pAMca so jana vistAramAM che ane lAkha yeAjana lAMbA che. te dareka vApikAonI madhyamAM sphaTikamaNinA pAlAnA AkAranA ane suMdara vedikA tathA udyAnevALa suzobhita dadhimukha parvata che. te cesaTha hajAra jana UMcA, eka hajAra yeAjana UMDA ane upara tathA nIce daza hajAra jananA vistAraMvALA che. vApikAeAnA AMtarAmAM be be ratikara parvate che, eTale eka. dara batrIza ratikara parvata che, dadhimukha parvata tathA ratikara parvata upara aMjanagirinI jema zAzvata ahaM tenA caitya che. te dvIpanI vidizAomAM bIjA cAra ratikara parvate che, te daza hajAra yojana lAMbA tathA pahelA ane eka hajAra jana UMcA, zebhAyamAna, sarva ratnamaya, divya ane jhalarInA AkAravALA che. temAM dakSiNamAM rahelA saudhameMdranA be ratikara parvate ane uttaramAM rahelA izAnaMdranA be ratikara parvanI ATha dizAomAM temanI ATha ATha mahAdevIonI ATha ATha rAjadhAnIo che, eTale kula batrIza rAjadhAnI che. te ratikarathI eka lAkha jana dhara ne eka lAkha jananA pramANavALI (lAMbI pahoLI) tathA jinAlayethI vibhUSita che. tenAM sujAtA, manasA, asthimAlI, prabhAkarA, padmA, zivA, zucI, vyaMjanA, bhUtA, bhUtAvatasikA, gestUpA, sudazana, amalA, asarA, hiNI navamIkA, ratnA, ratnacchayA, sarvaranA, ratnasaMcayA, vasu, vasumitrikA, vasubhAgA, vasuMdharA, naMdettarA, naMdA, uttaraku, devaku, kRSNa, kRSNarAjI ane rAmarakSitA evAM nAma che. te nAme pUrva dizAnA kramathI jANavAM. A naMdIzvaradvIpamAM rahelA bAvana jinacaityomAM sarva RddhivALA devatAo parivAra sahita zrImata ahaM tenI kalyANaka tithioe aSTAddhika utsava kare che." te naMdIzvaradvIpanI pharate naMdIzvara samudra che, te pachI aruNadvIpa che ane tenI pharate aruNedadhi nAme samudra che, te pachI arUNavara dvIpa ane aruNuvara samudra che, te pachI Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paramAtmAnI dezanA-vicchalakanuM kavarUpa. sarga 3 je. aruNuvarAbhAsa dvIpa ane aruNuvarAbhAsa samudra che, te pachI kuMDalI5 ane kuMDale dadhi nAme samudra che ane te pachI sucaka nAme dvIpa ane caka nAme samudra che. evI rIte prazasta nAmavALA ane ekaekathI bamaNuM bamaNuM pramANuvALA dvIpa ane samudra anukrame rahelA che. te sarvanI aMte svayaMbhUramaNa nAme chelle samudra che." pUrvokta aDhIdvIpamAM devakuru ane uttarakuru jeTalA bhAga vinA pAMca mahAvideha, pAMca bhArata ane pAMca airavata e paMdara karmabhUmi che. kALodadhi, puSkaredadhi ane svayaMbhUramaNa e traNa samudra mIThA pANIvALA che, lavaNasamudra khArA pANIne che, tathA vAruNadadhinA pANI vicitra prakAranI manahara madirA jevA che. kSIredadhi khAMDamizrita ghIne cotho bhAga jemAM che evA gAyanA dUdhanI jevA pANIvALe che. dhRtavara samudranA pANuM ukALelA gAyanA ghInI jevA che; ane bIjA samudra taja, elAIcI, kezara ne marIne cUrNa mizrita cothA bhAgavALA ikSurasanA jevA pANIvALA che. lavaNadadhi, kAledadhi ane svayaMbhUramaNa e traNa samudra mAchalAM, kAcabA vigerethI saMkIrNa che. e sivAyanA bIjA samudra matsya ane kumaditho saMkIrNa nathI. (temAM ceDAM ane nAnA macchAdi che) jabudvIpamAM jaghanya tIrthakara, cakIo, vAsude ane baLave cAra cAra hoya che ane utkarSathI cetrIza* jina ane trIza pArthiva (cakravattI ke vAsudeva) thAya che, dhAtakI, khaMDa ane puSkarAddha khaMDamAM ethI bamaNuM thAya che." e tiryagalokanI upara nava se jana nyUna sAta rAja pramANuvALa maTI addhi vALa Urdhvalaka che, temAM saudharma, IzAna, sanaskumAra, mahendra, brahma, lAMtaka, zukra, sahasAra, Akra, prANuta, AraNa ane ayyata e nAmanA bAra ka (devaleka) che ane nava greveyaka che. te zaiveyakanA sudarzana, suprabuddha, marama, sarvabhadra, suvizALa, sumana, saumanasa, prItikara ane Aditya evA nAma che. te pachI pAMca anuttara vimAne che, tenA viya jayaMta, jayaMta aparAjita ane sarvArthasiddha evA nAma che. temAM prathamanA cAra pUrva dizAnA kramathI cAra dizAe rahyA che ane sarvArthasiddha vimAna sarvanI madhyamAM che. tyArabAda bAra jana UMce siddhazilA che, te pIstALIsa lAkha jana laMbAImAM ane vistAramAM che. tenI upara traNa gAu pachI anaMtara cethA gAunA chaThuM aMze lokArca sudhI siddhanA jIve che. A saMbhUtalA pRthvIthI saudharma ane IzAnaka5 sudhI doDha rAjalaka che. sanakumAra ane mahendraloka sudhI aDhI rAjalaka che, sahastrAra devaleka sudhI pAMcamuM rAjalaka che, acuta devaleka sudhI chaThTha huM rAjalaka che ane lokAMta sudhI sAtamuM rAjaloka che. saudharmaka5 ane IzAnakalpa caMdramaMDaLanA jevI vastu che, temAM dakSiNuddhamAM saudharma ka ane uttarArdhamAM IzAnaka95 che. sanatkamAra ane mAheMdra e bane devaloka paNa temanI tulya AkRtivALA che, temAM dakSiNuddhamAM sanakumAra devaloka che ane uttarArdhamAM * mahAvidehanA batrI vijayamAM batrIsa ane bhakta, airatamAM eka eka maLIne ukaSTa kALe cetrIza tIrthakaro thAya che. Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 2 juM paramAtmAnI dezanA-UrvakanuM varNana. 287 mAheMdra devaloka che; leka puruSanI keNavALA bhAgamAM ane UrvalakanA madhyabhAgamAM brahma devaloka che tene svAmI braoNMdra che. te devakanA prAMta bhAgamAM sArasvata, Aditya, agni, aruNa, baoNya, tuSita, avyAbAdha, mAtra ane riSTa e nava jAtinA lokAMtika devatAo che. tenI upara lAMtaka ka5 che, tyAM te ja nAmane iMdra che. tenI upara mahAzuka devaloka che, tyAM paNa te ja nAmano iMdra che. tenI upara sahaAra devaleka , tyAM paNa te nAmane ja iMdra che. tenI upara saudharma ane IzAna devaloka jevI AkRtivALA Anata ane prANuta devaloka che; temAM prANuta kapamAM rahenAra prANuta nAme IMdra te baMne devalokana svAmI che. tenI upara tevI ja AkRtivALA AraNa ane azruta nAme be devaloka che. acuta devalokamAM rahenAra acuta nAme iMdra te baMne devalokane svAmI che. praveyakamAM ane anuttaramAM aDamiMdra devatAo che. pahelA be ka ghane dadhine AdhAre rahelA che ane te pachInA traNa kapa vAyune AdhAre sthiti karIne rahelA che. te pachInA traNa devaloka ghane dadhi ane ghanavAtane AdhAre rahelA che ane tenI upara sarve devaleka AkAzane AdhAre che. temAM iMdra, sAmAnika, trayaciMza, pArSada, aMgarakSaka, lekapAla, anIka, prakIrNa, Abhiyogika ane kilivaSika e daza prakAranA devatAo rahelA che. sAmAnika vigere sarva devatAonA je adhipati te iMdra kahevAya che, IdranI jevI addhivALA paNa IMdrapaNe vajita te sAmAnika devatA kahevAya che, je iMdranA maMtrI ane purohita jevA che te trAyansiMga devatA kahevAya che, je IMdranA mitra sarakhA che te pArSadya devatA kahevAya che, iMdranA AtmAnI rakSA karavAvALA te AtmarakSaka devatA kahevAya che, devalokanI rakSA karavAne arthe rakSake pharanArA te lokapAla kahevAya che, tenA samAna te anIka devatA kahevAya che, prajA varganI jevA te prakIrNa devatA kahevAya che, sevaka sarakhA che te Abhigya devatA kahevAya je ane caMDALa jAtinI jevA je che te kilivaSa devatA kahevAya che. jyotiSka ane vyaMtaradevAmAM trAyazciMza deve ane lekapAla nathI." "saudharmakalpamAM batrIza lAkha vimAna che, izAna devalokamAM aThyAvIza lAkha che, sanaskumAramAM bAra lAkha che, mAheMdramAM ATha lAkha che, brahma devalokamAM cAra lAkha che, lAMtaka devalekamAM pacAsa hajAra che, zukra devalokamAM cALIza hajAra che, sahastrAra devakamAM cha hajAra che, navamA dazamA devalekamAM maLIne cAra se ane AraNa tathA azruta deva lekamAM maLIne traNa se vimAna che . Adya traNa zaiveyakamAM eka so agiyAra vimAna che, madhyanA traNa praveyakamAM eka se sAta vimAne che ane chellA traNa praveyakara eka se vimAne che anuttara vimAne pAMca ja che. evI rIte ekaMdara corAzI lAkha, sattANu hajAra ne trevIza vimAne che anuttara vimAnemAhenA cAra vijyAdika vimAnamAM dvicarima devatA che ane pAMcamA sarvArthasiddha vimAnamAM ekacarima devatA che.* saudharma ka95thI mAMDIne sarvArthasiddha vimAna sudhInA devatAoe sthiti, kAMti, prabhAva, vezyAnI vizuddhi, sukha, iMdriyane viSaya ane avadhijJAnamAM pUrva pUrvathI uttara uttara adhika adhika che. ane parigraha parivArAdi, abhimAna, zarIra ane gamanakriyAmAM anukrame ochA ochA che. sarvathI jaghanya sthitivALA devatAone sAta stakane aMtare ucchavAsa ane ethabhakta Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 288 paramAtmAnI dezanA-UrdhvakanuM svarUpa saga 3 je. (eka ahorAtra ne aMtare AhAra che. palyopama sthitivALA devatAone divasane AMtare uchuvAsa ane pRyakatva divase(bethI nava divase) AhAra che. tyArapachI je devatAnI jeTalA sAgaropamanI sthiti che te devatAne teTalA pakSe uchUvAsa ane teTalA hajAra varSe AhAra che, eTale tetrIza sAgaropama AyuSyavALA sarvArthasiddhanA devatAone tetrIza pakhavADIe zvAsozvAsa ane tetrIza hajAra varSe AhAra che. ghaNuM karIne devatAo sadunAvALA ja hoya che, kadi asadudanAvALA thAya che te tenI sthiti aMtamuhUrta jeTalI ja che. muhUrta uparAMta asaduvedanA thatI nathI. devIonI utpatti IzAna devaka sudhI che. amRta devaloka sudhInA devatAo gamanAgamana kare che." "tiSka devatA sudhI tApase utpanna thAya che, brahmadevaleka sudhI caraka ane parivrAjakanI utpatti che, sahastrAra devaleka sudhI tiryaMconI utpatti che, zrAvakonI utpatti azruta devaleka sudhI che. jenaliMga dhAraNa karela chatAM mithyAdaSTi, abhavyAdika samAcAra yathArtha pALanArAonI chellA traiveyaka sudhI utpatti che. pUrNa caudapUvI muninI brahmalakathI mAMDIne sarvArthasiddha vimAna sudhI utpatti che, tathA saduvratavALA sAdhu ane zrAvakanI jaghanyapaNe paNa saudharma devalokamAM utpatti che. bhuvanapati, vyaMtara, jyotiSI ane IzAna devaloka sudhInA devone pitAnA bhuvanamAM vasanArI devIonI sAthe viSayasaMbaMdhI aMgasevA che, teo saMkilaSTa karmavALA ane tIvra anurAgavALA hevAthI manuSyanI jema kAmagamAM lIna thAya che ane devAMganAnA sarva aMga saMbaMdhI prItine meLave che. tyArapachI be devalokanA deve sparzamAMthI, be devalokanA deve rUpa jevAthI, be devalokanA de zabdazravaNathI ane Anata vigere cAra devakanA de mAtra manavaDe ciMtavavAthI viSayane sevana karanArA che. e pramANe viSayarasamAM pravicAravALA devatAothI anaMta sukhavALA devatAo prayakAdikamAM che ke je viSayasaMbaMdhI bIlakula pravicAra rahita che." evI rIte aleka, tiryaphaleka ane UrvakathI bheda pAmelA samagra lekanA madhyabhAgamAM cauda rAjalaka pramANu Urva, adhe lAMbI sanADI che, te pahoLAImAM ne vistAramAM eka rAjalaka pramANa che. e trasanADInI aMdara sthAvara ane trasa baMne prakAranA jIve che ane enI bahAra mAtra sthAvara ja che. kula vistAra nIce sAta rAjalaka pramANe, madhyamAM tiryakalAke eka rAjalaka pramANu, brahmadevaloka pAMca rAjaka. pramANa ane paryate siddhazilAe eka rAjalaka che. sArI rIte pratiSThita thayelI AkRtivALe A loka keIe karyo nathI ane koIe dhAraNa karyo nathI, te svayaMsiddha nirAdhArapaNe AkAzamAM raheluM che." azubhadhyAnanA pratiSedhanuM kAraNabhUta evuM A samagra lekanuM athavA tenA judA judA vibhAganuM je buddhimAna ciMtavana kare che tene dharmadhyAna saMbaMdhI lApazamAhika bhAvanI prApti thAya che ane pItalezyA, padmazyA tathA zukalezyA anukrame zuddha zuddhatara thAya che. ghaNuM vairAgyanA saMgathI taraMgita thayelA dharmadhyAnavaDe prANIone pote ja jANI be bhava manuSyanA karIne siddhipada pAmanArA diyarima ane tyAMthI madhya thaIne te ja bhavamAM siddha thanArA te ekacarima jANavA. Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 2 ju gaNadhara-sthApanA. 289 zake tevuM (svasavedya) atIndriya sukha utpanna thAya che. je rogIo niHsaMga thaI dhamadhyAnavaDe A zarIrane cheDe che teo vaiveyakAdi svargomAM uttama devatA thAya che. tyAM teo moTA mahimAvALA, saubhAgyayukta, zaradaRtunA caMdra jevI prabhAvALA ane puSpamALA tathA vastrAlaMkArathI vibhUSita evA zarIrane prApta kare che, viziSTa vIryane rokanAra, kAmAtirUpa javara vinAnA ane aMtarAya rahita atulya sukhane cirakALa seve che ane manaIcchita maLelA sarva arthoe mane Dara evA sukharUpa amRtane nirvidhane bhegavatAM potAnA cAlyA jatA janmane jANatA paNa nathI. evA divya bhegane avasAne tyAMthI grevIne teo uttama zarIra bAMdhI manuSyalekamAM avatare che. manuSyapaNAmAM paNa divya vaMzamAM utpanna thaI akhaMDita manerathavALA teo nitya utsavathI manane AnaMda ApanArA vividha prakAranA bhega bhegave che, pachI vivekane Azraya karI, sarva bhegathI virAma pAmI zubha dhyAnavaDe sarva karmane nAza karIne avyayapada pAme che." evI rIte sarva jIvanA hitakArI zrI ajitanAtha prabhue traNa jagatarUpI kumudane AnaMda karavAmAM kaumadIrUpa dharmadezanA kIdhI. svAmInI dezanA sAMbhaLI hAre nara tathA nArIoe pratibadha pAmI mokSanI mAtArUpa dIkSA grahaNa karI. te vakhate sagaracakInA pitA sumitra ke je agAu bhAvayati thaIne rahyA hatA temaNe svAmInI pAse dIkSA grahaNa karI. pachI ajitanAtha svAmIe gaNadhara nAmakarmavALA ane sArI buddhivALA siMhasena vigere paMcANuM munione sarva AgamarUpa vyAkaraNanA pratyAhAronI jevI utpatti, vigama ane brovyarUpa tripadI saMbhaLAvI. rekhAone anusAra jema citra citre tema te tripadIne anusAre gaNadharoe caudapUrva sahita dvAdazAMgI racI. pachI iMdra pitAne sthAnakethI UThI cUrNathI pUrNa e thALa hAthamAM laI devatAonA samUhathI parivRtta thaIne svAmInA caraNakamaLa pAse AvI UbhA rahyA. pachI jagatpati ajitasvAmIe UbhA thaI temanA (gaNadharanA mastaka upara cUrNa (vAsakSepa) nAMkhI anukrame sUtrathI, arthathI, tadubhayathI temaja dravyathI, guNathI, paryAyathI ane nayathI anu ganI anujJA tathA gaNanI anujJA ApI. tyArabAda devatAoe, manuSyae ane strIoe duMdubhinA dhvani sAthe gaNadhara upara vAsakSepa nAMkhe. pachI gaNadhare paNa aMjalinA saMpuTa jeDI amRtanAM nirjharaNuM jevI prabhunI vANI sAMbhaLavAne tatpara thaI rahyA; eTale pUrvAbhimukha siMhAsana para besIne prabhue teone anuziSTa (zikhAmaNa) maya dezanA ApI. prathama pauruSI pUrNa thaI eTale bhagavAne dharma dezanA samApta karI. te vakhate sagara rAjAe karAvela ane vizALa thALamAM rAkhele cAra prastha pramANu bali pUrva dvArathI samavasaraNamAM lAvavAmAM AvyuM. te bali zuddha ane padmanA jevI sugaMdhI zALAne banAveluM hatuM, devatAoe temAM nAMkhelI gaMdhamuSTiothI tenI khuzabe bahekI rahI hatI, zreSTha puruSoe te upADele hate, sAthe cAlatI uddAma duMdubhionA dhvanithI sarva dizAonAM mukha gAjI rahyAM hatAM, gIta gAtI gAtI strIo tenI pachavADe cAlatI hatI ane bhramarAothI jema padmaza A - 37 Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 290 baline upa-gaNadharadezanA. sarga 3 je. viTAI rahe tema tenI cotarapha nagaranA loko pharI vaLelA hatA. pachI te sava janee prabhunI pradakSiNA karIne, devatAoe karelI puSpavRSTine anusaratI rIte te bali prabhunI AgaLa uchALe. temAMthI addhabhAga AkAzamAMthI paDatAM ja addharathI devatAoe laI lIdhe, pRthvI upara paDelAmAMthI addhabhAga sagararAjAe lIdho ane bAkIne bIjA lekee grahaNa karyo. te balinA prabhAvathI pUrve thayelA ge nAza pAme che ane che mAsa sudhI navIna rage utpanna thatA nathI. mokSamArganA agresara prama pachI siMhAsanathI UThI uttaradvAranA mArgathI nIkaLyA ane madhya gaDhanA aMtaramAM IzAnadizAmAM racelA devachaMda upara temaNe vizrAma lIdho. pachI sagararAjAe racAvelA siMhAsana para besI siMhasena nAmanA mukhya gaNadhara dezanA ApavA lAgyA. bhagavAnanA sthAnamAhAmRthakI te gaNadhare jemaNe pachI temane tenA asaMkhya bha kahI ApyA. prabhunI sabhAmAM saMdehane nAza karanArA gaNadharane kevaLI sivAya bIjA keIe "A chavastha che ema jANyuM nahIM. gurunA (prabhunA) zramane nAza, bannenI sama pratIti ane guru-ziSyane sacavAta kama eTalA gaNadharanI dezanAnA guNa che. bIjI pauruSI pUrNa thaI eTale mukhya gaNadhara, pathika jema cAlavAthI virAma pAme tema dezanA devAthI virAma pAmyA. dezanA virAma pAmyA pachI sarva devatAo paramezvarane praNAma karIne potapotAnA sthAne javA cAlyA. mArgamAM teoe naMdIzvaradvIpe jaIne aMjanAcaLAdikanI upara zAzvata aItanI pratimAone aThThAImaetsava karyo. pachI "AvI yAtrA amAre vAraMvAra thAo" ema belatA teo pitApitAne sthAnake jema AvyA hatA tema gayA. - sagara cakravattI paNu bhagavaMtane namaskAra karI lamInA saMketasthAnarUpa pitAnA sAketanagaramAM gayA. zrI ajitanAthanA tIrthane adhiSThAyaka mahAyakSa nAme caturmukha yakSa thayuM. tene varNa zyAma, vAhana hAthInuM, jamaNI bAjunA cAra hAthamAM varada, mugara, akSasUtra ane pAsa, tathA DAbI bAjunA cAra hAthamAM bIjoruM, abhaya, aMkuza ane zakti hatAM. te suzobhita yakSa ajitanAtha svAmIne pAripArzvaka thaye. prabhunI zAsanadevI ajitaalA nAme devI thaI. teno suvarNanA jevo varNa che, varadanA cihnavALA tathA pAsavALA be dakSiNabAhu che ane bIjeruM tathA aMkuzane dharanArA be vAmabAhu che, lehAsanAdhirUDha che. - trIza atizavaDe zobhita evA bhagavAna siMhasenAdi gaNudharethI parivRtta thaIne pRthvI para vihAra karavA lAgyA. dareka grAma, zahera ane Akara vigeremAM vihAra karatAM ane bhavya prANIone baMdha karatAM e kRpAsAgara prabhu ekadA kauzAMbI nagarI samIpe AvyA. te kauzAMbIna. IzAna dizAmAM eka janamAtra kSetramAM devatAoe pUrvanI jema prabhune mATe samavAraNa racyuM. temAM azokavRkSanI nIce siMhAsana para beThelA jagatpatie sura, asura ane manuSyanI parSadAmAM dezanA devA mAMDI. tevAmAM kaI brAhmaNanuM jeDuM traNa jagatanA gurune pradakSiNuM daI, namaskAra karIne yathAyogya sthAnake beThuM. dezanAne aMte te jeDAmAMthI brAhmaNe aMjalI jeDI prabhune pUchyuM "he bhagavan! A AvI rIte kema che? prabhue kahyuM - "e samakitane mahimA che. te sarva anarthanA niSedhanuM ane sarva arthanI siddhinuM eka prabaLa kAraNa che. vRSTithI jema davAgni zAMta thAya tema Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21 parva 2 ju zuddhabhaTa brAhmaNanuM vRttAMta. samakti guNavaDe sarva prakAranA vaira zAMta thAya che, garUDathI sarSanI jema sarva vyAdhio nAza pAme che, sUryathI baraphanI jema duSkarmo laya pAme che, ciMtAmaNinI jema kSaNavAramAM manaIcchita kArya siddha thAya che, eka hAthI jema potAnA vArI jAtinA baMdhanathI baMdhAya tema devatAnuM AyuSya baMdhAya che ane vahAparAkramI maMtranI jema tenAthI devatAo AvIne sAnidhya kare che. pUrvokata e sarva ne samakitanuM alpa phaLa che, tenuM mahAphaLa te siddhipada ane tIrthakarapaNuM prApta thAya te che." e pramANe sAMbhaLIne harSa pAmele te vipra aMjali joDI praNAma karIne be-bahe bhagavan! e ema ja che. sarvajJanI girA anyathA hoya nahIM." ema kahIne te brAhmaNa mauna rahyo, eTale mukhya gaNadhara pote jJAnavaDe jANatA hatA te paNa sarva parSadAne jJAna thavAne mATe temaNe jagadgurune A pramANe pUchayuM- he bhagavana ! A brAhmaNe zuM pUchayuM ? ane Ape zuM kahyuM ? A saMketavArtA re vArtAlApa amane skuTa rIte jaNAvo." prabhue kahyuM - "A nagarInI najIka zAligrAma nAme eka agraDAra (gAmaDuM) che. tyAM dAmodara nAme eka mukhya brAhmaNa vasatuM hatuM. tene emA nAme eka strI hatI. te daMpatIne zuddhabhaTa nAme putra che. te siddhabhaTa nAme koI brAhmaNanI sulakSaNa nAme duhitAne paraNya. sulakSaNa ane zuddhabhaTa bane vauvanavaya pAmyA eTale teo pitAnA vaibhavane egya evA yathecchita bhoga bhegavavA lAgyA. kALanA kamathI teonA mAtApitA mRtyu pAmyA ane temane pitA saMbaMdhI vaibhava paNa kSaya pAme, tethI kaI vakhate te subhikSamAM paNa teo rAte kSudhAtta paNe ja zayana karatA hatA. nirdhana mANasane bhikSa varSamAM paNa dubhikSa paDakhe ja rahela hoya che. zuddhATa ke I vakhate te nagaramAM rAjamArge dezAMtaranA kApeTikanI jema jUnA vastrane kaDaka paherIne pharato hate. cAtaka pakSInI jema ghaNI vAra tarasyA raheto hato ane koI vakhate pizAcanI jema maLathI malina evA kharAba zarIrane dhAraNa karato hate. AvI sthitimAM te pitAnA sahavAsIothI lajA pAmIne anyadA pitAnI strIne paNa kahyA sivAya dUra dezAMtara cAle gaye. tyArapachI tenI strIe keTaleka divase vajApAtanA jevI janazruti (UDatI vAta)thI te dezAMtara gayela che ema sAMbhaLyuM. dharanA ane arthanA kSayathI tathA patinA daradezagamanathI pitAnI jAtane nirlakSaNa mAnatI e sulakSaNa talakhavA lAgI. e pramANe te udvegamAM rahetI hatI, tevAmAM varSARtu AvavAthI koI vipulA nAme sAdhvI tene ghera cAturmAsa rahevAnI icchAthI AvyA. sulakSaNAe vipulA sAdhvIne nivAsa Apyo ane pratidina tenA mukhathI dharmadezanA sAMbhaLavA lAgI. jema madhura dravyanA saMbaMdhathI khATA padArthanI khaTAza jatI rahe tema te sAdhvInI dharmadezanAthI tenuM mithyAtva gayuM. kRSNapakSane ullaMghana karIne rAtri jema nirmaLatAne pAme tema te anavadya samakita pAmI. vaidya jema zarIramAMthI utpanna thayelA doSone jANe tema te sarva jIvAjIvAdi padArthone yathAsthita jANavA lAgI. samudra 2 pAmavAne cagya vahANane jema dariAI musAphara grahaNa kare tema teNe saMsArane ullaMghana karavAmAM samartha evA jaina dharmane grahaNa karyo. tene vizvamAM vairAgya utpanna thaye, kaSAya upazAMta thayA ane avicchinna evI janma-maraNanI zreNImAM kaMTALo Ave. Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 292 zuddhabhaTa brAhmaNanuM vRttAMta. saga3 je rasAlya kathAnA rasathI jAgarUka manuSya jema rAtrine nigamana kare tema teNe sAdhvInI zuzruSAvaDe varSAkALa nirgamana karyo. tene aNuvrata ApI gaNinI tyAMthI bIje vihAra karI gayA. ghaNuM karIne saMyata lake varSAkALa pachI eka ThekANe rahetA nathI. have zuddhabhaTa paNa digaMtarathI puSkaLa dravya meLavI priyAnA premathI AkRSTa thaI pArevAnI jema tyAM AvyuM. teNe AvIne pUchayuM- he priye ! kamalinI jema hImane sahana karI na zake tema mArA viyogane pUrve zeDo paDe nahIM sahana karI zakanArI evI te mArA dIrghaviyogane kevI rIte sahana karyo ?" sulakSaNa bolI-he jIvitezvara ! marusthaLamAM jema haMsI, cheDA pANImAM jema mAchalI, rAhunA mukhamAM jema caMdralekhA ane dAvAnaLamAM jema hariNI tema duHsaha evA tamArA viyegavaDe huM mRtyudvAramAM AvI paDI hatI. tevAmAM aMdhakAramAM dIpikAnI jema, samudramAM vahANanI jema, marusthaLamAM vRSTinI jema ane aMdhapaNumAM daSTiprAptinI jema dayAnA bhaMDAra eka viMjulA nAme sAdhvI ahIM AvyAM. temanA darzanathI tamArA virahavaDe utpanna thayeluM mAru sarva duHkha cAlyuM gayuM ane mAnuSajanmanA phaLarUpa samakita prApta thayuM. zuddhabhaTe kahyuM- he bhadinI ! tame manuSyajanmanA phaLarUpa samakita kahe che te zuM ?' sulakSaNa bolI-"Aryaputra ! te valabha mANasane kahevA yogya che, tame mane prANathI paNa Icche che tethI huM kahuM chuM te Apa sAMbhaLe. devamAM devapaNAnI buddhi, gurumAM gurupaNAnI buddhi ane zuddha dharmamAM dharmabuddhi te samakita kahevAya che ane adevamAM devabuddhi, agurumAM gurubuddhi, ane adharmamAM "dharmabuddhi te viparyAsabhAva hovAthI mithyAtva kahevAya che. sarvajJa, rAgAdika samagra deSane jItanAra, traNa lekanA pUjita ane yathAsthita artha kahenAra te ahaMta paramezvara deva che. te devanuM ja dhyAna dharavuM, tenI ja upAsanA karavI, temane ja zaraNe javuM ane je cetanA (jJAna) hoya te tenA ja zAsanane pratipAdana karavuM. je deve strI, zastra ane akSasUtrAdi rAgAdi devanAM cihnothI aMkita thayelA che, ane je nigraha-anugraha karavAmAM "tatpara che te deve mukita ApavAne mATe samartha thatA nathI. nATaya, aTTahAsa ane "saMgIta vigere upAdhithI visaMsthUla thayelA te devatAo zaraNe AvelA prANuone mokSe kema laI jaI zake ? mahAvratone dharanArA, dhairyavALA, bhikSAmAtrathI ja upajIvana karanArA ane niraMtara "sAmAyikamAM rahelA evA dharmopadezaka hoya te guru kahevAya che. sarva vastunA abhilASI, sarva prakAranuM bhajana karanAra, parigrahavALA, abrahmacArI ane mithyA upadeza ApanArA te "guru kahevAya nahIM. je guru pite ja parigraha ane AraMbhamAM magna thayelA hoya teo bIjAne "kema tArI zake ? pite daridrI hoya te bIjAne samartha karavAne kema zaktivaMta thAya ?" durgatimAM paDatA prANIone je dhAraNa karI rAkhe te dharma kahevAya che. sarvajJa kahele. saMyama vigere daza prakArano dharma mukitane mATe thAya che. je apauruSeya (puruSanA kahyA vinAnuM vacana che. te asaMbhavita hovAthI pramANa thatuM nathI, kAraNa ke pramANutA che te AptapuruSane AdhIna che. mithyAdaSTi janoe mAnelA ane ane hiMsAdikathI kaluSita thayelA Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 2 ju samakitane mahimA. 293 "nAmamAtra dharmane dharma tarIke jANavAmAM Ave che te saMsAramAM paribhramaNa karavAnA "kAraNabhUta thAya che. je rAga sahita deva te deva kahevAya, abrahmacArI guru te guru kahevAya ane dayAhIna dharma te dharma kahevAya te kheda sAthe A jagata nAza pAmI gayuM "che ema samajavuM. zama, saMvega, niveda, anukaMpA ane AstikayatA e pAMca lakSaNothI sArI rIte samakita oLakhAya che. e samakitanA dhairya, prabhAvanA, bhakita, "jinazAsanamAM kuzaLatA ane tIrthasevA e pAMca bhUSaNe kahevAya che. zaMkA, AzaMkA, "vicikitsA, mithyASTinI prazaMsA ane teno paricaya e pAMca samakitane dUSita kare che." e pramANe sAMbhaLIne brAhmaNe kahyuM--"he strI ! tuM bhAgyavaMtI che, kAraNa ke te nidhAnanI jema samakitane prApta karyuM che." ema vicArate zuddhabhaTa paNa samakita pAme. zubhAtmA puruSone dharmopadeSTA puruSo sAkSImAtra ja hoya che. samakitanA upadezathI te bane zrAvaka thayA. siddharasathI sIsu ane taravuM (8) baMne suvarNa thaI jAya che. te vakhatamAM te ajhahAramAM sAdhuonA saMsarganA abhAvathI loke zrAvaka dhamane mUkIne mithyAdaSTi thaI gayelA hatA, tethI A TubuddhivALA bane kulakamAgata dharmane cheDIne zrAvaka thaI gayA e temane lokamAM ApavAda cAlyo. tevA apavAdane nahIM gaNIne zrAvakapaNumAM nizcala rahetA te vipradaMpatIne anukrame gRhasthAzramavRkSanA phaLarUpa eka putra utpanna thaye. eka vakhate ziziraRtumAM te putrane laI brAhmaNonI sabhAthI vIMTAI rahelI dharmaagniSThikA pAse te gaye, eTale "tuM zrAvaka che, ahIMthI dUra jA, dUra jA," ema krodhathI sarva brAhmaNe caMDALanI jema tene tiraskAra karavA lAgyA ane te dharmAgniSThikAne cetarapha vIMTAIne te brAhmaNe beThA. brAhmaNano matsara karavAno jAtidharma che. teonAM AvAM kaThora vacanethI vilakhA thayelA ane krodhAyamAna thayelA zuddhabhaTe te sabhAnI sAkSa AvI rIte pratijJA karI ke-je jinokta dharma saMsArasamudrane tAranAra na hoya, sarvajJa tArtha karaahaMte je Akhadeva na hoya, jJAna, darzana ane cAritra te ja je mokSano mArga na hoya ane jagatamAM je evuM samakita na hoya te A mAro putra dagdha thaI jAo ane meM kahyuM che te sarva kharuM hoya te A baLato agni mArA putrane mATe jaLanI jema zItaLa thaI jAo." ema kahIne kodhathI jANe bIje agni hoya tevA te sAhasika vipre potAnA putrane baLatA agnimAM nAMkhe. te vakhate "arere A anArya vipre pitAnA bALakane mArI nAMkhe." AvI rIte Akroza karatI te parSadA brAhmaNanI tarapha ghaNe tiraskAra batAvavA lAgI. teTalAmAM tyAM rahelI kaI samyagadazanavaMta devIe te bALakane bhramaranI jema padmanI aMdara jhIlI lIdho; ane javALAonI jALathI vikarA evA te baLatA agninI dAhazakti harI lIdhI; temaja te putrane jANe citrastha hoya tema karI dIdhuM. te devIe pUrve manuSyapaNumAM saMyamanI virAdhanA karI hatI tethI mRtyu pAmIne te yaMtarI thaI hatI. teNe kaI kevaLIne pitAne badhilAbha kayAre thaze ema pUchyuM hatuM. eTale kevaLIe kahyuM hatuM ke-he anaghe ! tuM sulabhadhi thaiza, paNa tAre te samakitanI prAptine mATe samakitanI bhAvanAmAM sArI rIte udyoganijha thavuM." e vacana hRdayamAM hArayaSTinI jema nitye dhAraNa karatI te pharatI hatI. teNe samakitanA mAhAsyane mATe A vakhate brAhmaNanA putranI rakSA karI. A pramANenA jaina dharmanA prabhAvane pratyakSa Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 294 samakitane mahimA sarga ja che joIne viramaya pAmavAthI netrane vikaravA karatAM te brAhmaNa janmathI mAMDIne apUvI thayA.--arthAt pUrve kadi paNa nahIM dITheluM Aje dIThuM evA thayA. zuddhabhaTe ghera jaI potAnI strIne te vAta karI ane samakitanA prabhAvanA pratyakSa anubhavathI te brAhmaNIne ghaNo harSa thaye; paraMtu vipulA gaNinInA gADha saMsargathI vivekavALI thayelI brAhmaNI belI--"are ! dhikkAra che ! A tame zuM karyuM ? pamakitane bhajanAra koI devatA samIpa hevAthI tamAruM mukha ujavaLapaNane prApta thayuM, paraMtu e tamArA kepanI capaLatA che. kadApi te vakhate samaktine prabhAva pragaTa karanAra koI devatA samIpa na hota to tamAre putra dagdha thaI jAta ane loka jainadharmanI niMdA karata jo ke tema thavAthI kAMI jinapraNIta dharma apramANa thavAne nahoto. e prasaMge paNa jeo "jainadharma apramANe che ema bele teone vizeSa pApI samajavA; paraMtu mUrkha mANasa paNa jevuM tame kayuM tevuM kare nahIM. athavA to mUrkha manuSya ja evuM kAma kare, mATe he Aryaputra ! have pachI AvuM avicArita kArya na karaze." ema kahIne pitAnA bhartArane samaktimAM sthira karavAne mATe e strI amArI samIpa lAvelI che. e ja vicAra manamAM lAvIne A brAhmaNe amane pUchyuM ane "A samakitano ja prabhAva che. ema ame kahyuM. A pramANenA bhagavAnanAM vacana sAMbhaLIne ghaNuM prANIo pratibodha pAmyA ane sthiradhamI thayA. zuddhabhaTe bhaTTinI sAthe bhagavAnanI pAse dIkSA lIdhI ane anukrame te baMne kevaLajJAna pAmyA. jagatanA anugrahamAM ekatAnavALA ane cakrInI jema AgaLa cAlatA dharmacakathI zobhatA bhagavAna ajitasvAmI dezanA pUrNa karI te sthAnakathI nIkaLI pRthvI upara vihAra karavA lAgyA. 4 ityAcAryazrIhemacaMdraviracite triSaSTizalAkApuruSacarite mahAkAvye dvitIye parvaNi 4 zrIajitasvAmidIkSAkevalavarNano nAma tRtIyaH sargaH // 3 // ke saga 4 tho. pacha4 ahIM sagararAjAnA zastramaMdiramAM sudarzana nAme cakraratna utpanna thayuM. te cakranI dhArA suvarNamaya hatI, tenA ArA lehitAkSa 2tnanA hatA ane vicitra suvarNamANijyanI ghaTikAonI jALathI te zobhatuM hatuM. te caka nAMdIghoSa sahita hatuM, nirmaLa muktAphaLathI suMdara hatuM, tenI nAbhi vajaratnamaya hatI. ghugharIonI zreNIthI manahara lAgatuM hatuM, sarva tunAM pupanI mALAthI aciMta kareluM hatuM, caMdananA vilepanavALuM hatuM, eka hajAra yakSee adhichita hatuM ane AkAzamAM adhara rahyuM hatuM-jANe sUryanuM maMDaLa hoya tema javALAonI paMktithI vikarALa evA te cakrane pragaTa thayela joIne AyudhAgAranA uparI puruSe tene namaskAra karyo. pachI vicitra puSpamALAothI cakrane pUcha harSavaMta thaIne teNe satvara sagararAjAne nivedana karyuM. te sAMbhaLI gurunA darzananI jema Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 2 jI. digavijayAthe prayANa. 295 sagararAjAe siMhAsana, pAdapITha ane pAdukA tatkALa cheDI dIdhA, keTalAka pagalAM tenI sAmAM cAlI cakane manamAM dhArIne teNe namaskAra karyo. zastrajIvIone potAnAM zastro devarUpa che. pachI siMhAsana para besIne cakranI utpatti nivedana karanArA te puruSane pitAnA aMgamAM rahelAM sarva AbhUSaNe temaNe pAritoSikamAM ApyAM. tyArapachI pavitra jaLathI maMgaLasnAna karIne rAjAe divya vastrAlaMkAra dhAraNa karyA ane rAkaratna pUjavAne pote page cAlatA cAlyA; kAraNa ke pagathI cAlIne sAme javuM te pUjAthI paNa adhika che. kiMkaronI jema doDatA, aTakI jatA ane paDI jatA rAjAo saMbhramathI tenI pachavADe cAlyA; pUjAdravya hAthamAM laI keTalAka sevaka puruSo nahIM bolAvyA chatAM paNa temanI pAchaLa cAlyA; kAraNa ke adhikArIone potAnA adhikArano pramAda bhaya utpanna kare che. deva sahita vimAnanI jema caLakatA divya tejavALA te cakra sahita zastrAgAramAM sagararAjA AvyA. rAjAe gaganaratna jevA te cakraratnane jotAM ja pAMca aMgathI pRthvIne sparza karI namaskAra karyo. hAthamAM mahastara laIne mahAvata jema zayyAmAMthI uThelA hAthInuM mArjana kare tema teNe cakanuM mArjana karyuM. jaLanA kuMbha bharIne laI AvatA puruSo pAsethI jaLa laIne devapratimAnI jema cakane snAna karAvyuM. tenA upara tene aMgIkAra karavA mATe lagADelA pitAnA hastanI zobhAne anusaratA caMdananAM tilaka karyA. vicitra puSponI mALAthI jaLalaphamInA puSpagraha jevI cakraratnanI pUjA karI ane pachI gaMdha ane vAsacUrNa, pratiSThAne samaye devapratimAnI upara AcArya kSepana kare tema caka upara kSepana karyA. devatAne gya mahAmUlyavALAM vastrAlaMkArothI rAjAe potAnA zarIranI jema cakaranane alaMkata karyA. ATha dizAonI zyalakamIne AkarSaNa karavAne mATe abhicAramaMDaLa hoya tevAM ATha maMgaLa cakranI AgaLa AlekhyAM. paMcavaNI puSpothI tenI pAse vasaMtanI jema zreSTha gaMdhavALe upahAra (Dhagalo) karyo. tenI AgaLa kapUra ane aguruvALe dhUpa dahana karyo. tenA dhUmathI rAjA jANe kasturInuM vilepana karato hoya tema jaNAvA lAgyA. pachI cakane traNa pradakSiNA karI jarA pAchA haThI cakIe jayalakSamIne janmavAnA samudrarUpa cakrane pharIthI namaskAra karyo, ane navI pratiSThA karelA devane saMbaMdhe kare tema te cakaratnane cakIe aSTAblika utsava karyo. nagarInI pAdaradevInI jema sarva paurakoe paNa maTI RddhithI cakane pUjA mahotsava karyo. pachI digUyAtrA karavAne cake jANe vicAra batAvyo hoya tema utsuka thaI rAjA pitAne sthAne gayA, ane gaMgAmAM jema arAvata hasti snAna kare tema sagararAjAe snAnagRhamAM jaI pavitra jaLathI snAna karyuM. pachI ratnastaMbhanI jema divya vastrathI potAnA dehane sApha karI rAjAe ujajavaLa divya va dhAraNa karyA. gaMdhakArikAo AvIne caMdrikAne rasa karelo hoya tevA nirmaLa gazIrSacaMdananA rasavaDe rAjAne aMgarAga (vilepana) karavA lAgI. pachI rAjAe potAnA aMganA saMgathI alakAne alakata kaya IFpaNe paNa uttama sthAnane pAmIne vadhAre zobhA pAme che. pachI maMgalika muhurta purohite jene maMgala karyuM che e rAjA kharatnane dhAraNa karI diyAtrA karavAne mATe gajaratna upara ArUDha thayA. senApati azvaratna upara besI, 1 sUrya. 2 morapIMchAdinI pIMchI. Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 296 cakrInuM mAgadhakumAra devane sAdhavuM. sarga 4 the. hAthamAM daMDaratna laI rAjAnI AgaLa cAlyo. sava upadrava-jhAkaLane haraNa karavAmAM dinaratna samAna purohitaratna rAjAnI sAthe cAlyo. bhejanadAnamAM samartha ane sinyane mukAme mukAme gRhane adhipati evo gRhIratna jANe jaMgama citrarasa nAmanuM kalpavRkSa hoya tema sagara rAjAnI sAthe cAlyo. tatkALa nagara vigerene racavAmAM samartha, parAkramavALe, vizvakarmA sadaza vaddhakIratna paNa rAjAnI sAthe cAle. cakravatInA karasparzathI vistAra pAmavAvALA chatraratna ane carmaratna anukaLa pavananA sparzathI jema vAdaLa cAle tema sAthe cAlyA. aMdhakArane nAza karavAmAM samartha evA maNi ane kAMkiNIratna jaMbudvIpanA laghu rUpa thayelA jANe be sUrya hoya tema sAthe cAlyA. bahu dAsIonA parivAravALuM aMtApura trIyArAjyathI AvyuM hoya tema cakrInI chAyAnI jema sAthe cAlyuM. dizAone prakAza karatuM hovAthI dUrathI ja digvijayane svIkAra karatuM cakraratna cakravartInA pratApanI jema temanI AgaLa pUrvAbhimukha cAlyuM. puSkarAvatta meghanA zabdanI jevA prayANuM vAjiMtranA zabdothI digagajene utkaNuM karate, caka sAthe cAlatA azvonI kharIothI ukhaDIne UDelI rajavaDe saMpuTapuTanI jema ghAvAbhUmine eka karate, ratha ane hasti upara rahelI vajAonA agrabhAgamAM racelA pADIne jAtinA magarAdithI jANe AkAzarUpI mahAsamudrane jalajaMtu sahita karate hoya tema jaNa, sAta bAjue jharatA madajaLanI dhArAvRSTithI zebhatA hAthIonI ghaTAnA samUhathI dunine batAvate, utsAhathI ThekaDA mAratA hovAthI jANe svargamAM caDavAne IcchatA hoya tevA koTIgame pAyadaLethI pRthvIne cotarapha DhAMkI dete, senApatinI jema AgaLa cAlatA asahya pratApavALA ane sarvatra aMkuThita zakitavALA cakraratnathI zobhate, senAnIe dhAraNa karelA daMDara-vaDe haLathI kSetrabhUminI jema sthalAdikamAM viSama thayelI pRthvIne samara karato ane dararoja eka eka yejananA prayANuthI bhadradvIpanI jema lIlAvaDe rastAne kApato e Indratulya mahArAjA keTalAka divasoe pUrva dizAmAM gaMgAnadInA mukha upara tilakasadaza mAgadhakSetra samIpe AvI pahoMce. tyAM sagaracakrInI AjJAthI vaheMkIrane vinItAnagarIne jANe anuja baMdhu hoya te skaMdhAvAra racyuM. AkAza sudhI UMcI ane vizALa evI aneka hastizALAothI, moTI guphAonA jevI hajAre azvazALAothI, vimAnanI jevI havelIothI, meghanI ghaTA jevA maMDapathI, jANe eka bIjAe karI hoya tevI sarakhI AkRtivALI dukAnothI ane gATaka vigerenI racanAthI rAjamArganI sthitine batAvate te skaMdhAvAra zobhate hate. nava jana tene vistAra hatuM ane bAra yeAjana tenI laMbAI hatI. tyAM pauSadhazALAmAM rAjAe mAgadhatIrthakumAradevanuM manamAM dhyAna karIne aThThamatapa karyuM, ane traNa divasa paryata sarva nepathya chaDI, darbhanA saMtArAne Azraya karI, zastra rahita ane brahmacArI thaI jAgratapaNe rahyA. aThThamatapa pUrNa thayuM eTale rAjAe pauSadhagrahathI nIkaLI pavitra jaLathI snAna karyuM. pachI pAMDuvarNa dhvajAe DhaMkAyelA, nAnA prakAranA hathiyArothI bharelo hovAthI phINa ane jalajaMtuvALA samudranI jevA jaNAtA. cAre bAju laTaktI cAra divya ghaMTAothI, cAra caMdrasUryothI jema meru zobhe tema zobhatA ane uccazravA azvanI jevA 1 sUrya. 2 AkAza ane pRthvIne. 3 sapATa, 4 nA bhAI 5 chAvaNuM. 6 cakra paNAne veza, 7 indrane asva. Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 2 ju varadAmakumAra devanu sAdhavuM. 297 uddhata grIvAvALA ghoDAo jene joDelA che e je mahAratha te upara ArUDha thayA. hAthI, ghoDA, ratha ane pAyadalarUpa caturaMga senAthI cAra prakAranI nItivaDe jema zebhe tema zelabhatA, mAthA upara eka chatra ane paDakhe be cAmara maLI traNa vAnAthI jANe traNa jagatamAM vyApatA yazarU5 vallIonA traNa aMkuro hoya te virAjatA e rAjA hAthamAM dhanuSa dhAraNa karIne samudramAM rathanA paiDAnI nAbhi jeTalA UMDA jaLamAM ratha sahita piThA. pachI jayalakSamIrUpa nATikAnI nAdIrUpa dhanuSanI paNacha teNe hAthavatI bajAvI, ane bhaMDAramAMthI ratna grahaNa kare tema bhAthAmAMthI eka bANa kheMcyuM. pachI dhAtakIkhaMDanA madhyamAM rahelA IzvAkAra parvatanI jevA te bANane dhanuSa sAthe joDayuM. pitAnA nAmathI aMkita thayelA ane karNane AbhUSaNapaNane pAmelA e suvarNanAM tINu bANane rAjAe kahyuM sudhI kheMcyuM, ane AkAzamAM garUDanI jema pAMkhethI susavATa karatuM te bANa mAgadhatIrthanA adhipati tarapha cheDayuM. nimeSamAtramAM bAra jana samudra oLaMgIne te bANa mAgadhatIthakumAradevanI sabhAmAM jaIne paDayuM. akALe vidyutpAtanI jema paDelA te bANane joIne tatkALa bhrakuTInA bhaMgavaDe bhayaMkara e deva kopAyamAna thayuM. pachI jarA vicAra karI pote UThI te bANa hAthamAM lIdhuM eTale temAM sagaracakrIne nAmAkSara jovAmAM AvyA. hAthamAM bANa rAkhI pharIthI pitAnA siMhAsana upara beThe ane gaMbhIra girAthI pitAnI sabhAmAM A pramANe be-"jabUdvIpanA bharatakSetramAM sagara nAme hAla bIjA cakravattI thayela che. thaI gayelA, thavAnA ane vartatA evA magadhapatioe cakravatIone bheTa karavI te temanuM avazya kRtya che." AvI rIte kahIne bheTa/vaDe bhUtyanI jema AcaraNa karate e bhAgadhapati vinaya sahita sagaracakrInI sAme AvyuM. teNe AkAzamAM rahIne cakrIe mUkeluM bANa tathA hAra, bAjubaMdha, karNAbharaNa, kaTakAdika AbhUSaNe, nepacya ane devadUSya varo rAjAne arpaNa karyA. vArtika jema raheMdrane Ape tema mAgadhatIrthanuM jaLa teNe rAjAne arpaNa karyuM. pachI padmakaza jevI aMjali jeDIne . teNe cakravattIne kahyuM-"A bharatakSetramAM pUrva dizAnA prAMtabhAgamAM eka sAmaMtanI jema huM tamAre AdezakAraka thaIne rahelo chuM.' cakrIe tene bhUtyapaNe kabUla rAkhIne potAnA durgapAlanI jema satkArapUrvaka vidAya karyo. pachI udaya pAmatA sUryanI jema potAnA tejathI dizAone pUrI detA sagaracakrI samudramAMthI ratha sAthe nIkaLyA. tyAMthI pitAnI chAvaNamAM AvIne rAjAomAM gajeMdra samAna te mahArAjAe nAna ane devArcanapUrvaka parivAra sahita pAraNuM karyuM. ane tyAM mAgadhatIrthanA adhipatine aSTAblikA utsava karyo, kAraNa ke sevakonuM mAhAtmya svAmI ja vadhAre che. tyArapachI sarva diggavijayanI kamIone arpaNa karavAmAM jAmIna samAna cakraratna dakSiNadizA tarapha cAlyuM. pitAnA sainyathI parvata sahita pRthvIne calAyamAna karatA cakavastI dakSiNa ane pazcimadizAnA madhyamArge cakranI pachavADe cAlyA. sarva digvijaya karavAmAM 68 pratijJAvALA sagararAjA mArgamAM keTalAeka rAjAone vRkSone jema pavana ukheDI nAMkhe tema rAjyathI uThADI mUkatA hatA, keTalAekane zALInA choDanI jema pAchA rAjya upara besADatA hatA, jANe UMcA kIrtibha hoya tevA keIne rAjya upara navA 1 sAma, dAma, bheda ne daMDa. A - 38 Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 298 prabhAsadevanuM sAdhavuM. saga ja che besAratA hatA, vetasajAtanAM vRkSone nadInuM pUra namAvI de tema keIne namAvIne choDI mUkatA hatA, keTalAekanI AMgaLIone chedatA hatA, koInI pAsethI ratnano daMDa grahaNa karatA hatA, keInI pAsethI hAthI, ghoDA cheDAvatA hatA ane koInA chatro mUkAvatA hatA-ema karatAM karatAM anukrame te dakSiNa samudrane kinAre AvI pahoMcyA. tyAM hAthInA skaMdha uparathI utarI kSaNavAramAM thayelI chAvaNInI aMdara iMdra jema vimAnamAM vAsa kare tema cakavatIe eka vAsagRhamAM nivAsa karyo, ane pauSadhazALAmAM jaMI aThThamatapa karI varadAma nAmanA tyAMnA adhiSThAyaka devanuM dhyAna karI pauSadha dhAraNa karIne rahyA. aSTamabhaktanI prAMte pauSadha. vrata pArIne sUryamaMDalamAMthI lAvelA hoya tevA rathamAM beThA. jema raye chAza eravAnI gaLImAM praveza kare tema rathavaDe temaNe rathanI nAbhi sudhI samudrajalanuM avagAhana karyuM. pachI dhanuSya upara paNacha caDAvIne trAsathI vihaLa thayelA ane karNa namAvIne rahelA jalacaree bhayabrAMtapaNe sAMbhaLe e TaMkAra karyo ane vAdI jema rAphaDAmAMthI sapane pakaDe tema bhayaMkaramAM paNa bhayaMkara evuM eka bANa bhAthAmAMthI grahaNa karyuM. te bANane dhanuSa caDAvI kAMI vijJapti karavAne AvelA sevakanI jema pitAnA kAna pAse lAvIne Indra jema parvata upara vaja nAMkhe tema varadAmapatinA sthAna tarapha nAkhyuM. pitAnI sabhAmAM beThelA varadAmakumAra devanI AgaLa akALe magaranA AghAta jevuM te bANa AvIne paDayuM. A akALe kALe kenuM pAnIyuM ukheLyuM ?' ema belatA varadAmapatie UThIne te bANuM grahaNa karyo, paNa tenI upara sagararAjAnA nAmAkSaro joIne saf jema nAgadamanI auSadhine joI zAMta thaI jAya tema te zAMta thaI gayuM ane teNe pitAnI sabhAmAM A pramANe kAM- "jabUdvIpamAM bharatakSetranI aMdara sagara nAme bIjA cakravatI utpanna thayA che. vicitra vathI ane mahAmUlyavALAM ratnAlaMkArothI ghera AvelA devanI jema e cakravatI mAre pUjavA gya che. evI rIte kahI, bheTa laIne tatkALa te rathamAM rahelA cakravattInI pAse AvI aMtarIkSamAM Ubhe rahyo. mugaTaratna, motInI mALAo, bAjubaMdha ane kaDAM vigere bhaMDArInI peThe teNe arpaNa karyA ane te bANa paNa pAchuM ApyuM. pachI kahyuM ke AjathI IdanI jevA mArA dezamAM paNa huM tamAre AjJAkArI thaIne varadAmatIrthanA adhipatipaNe rahIza.' kRtajJa evA cakravattIe tenI bheTa laI, tenuM vacana svIkArI, teno satkAra karIne vidAya karyo. pachI jalADAne joI jenA rathanA ghoDA hekArava karI rahyA che evA cakravatI cakranA mArgane anusarI tyAMthI pAchA vaLyA ane pitAnI chAvaNImAM AvI, rathamAMthI utarI, snAna tathA jinapUjA karI aThThamatapanuM pAraNuM karyuM. pachI varadAmakumArane mATe aSTAblika utsava karyo; kAraNa ke IzvarI puruSo potAnA bhakatonuM mAna vadhAranArA hoya che. tyAMthI cakraratnanA mArgane anusarI te pRthvIpati sinyanI rajathI sUryane DhAMktA pazcima dizA tarapha cAlyA. garuDa bIjA pakSIone nasADe tema drAviDa dezanA rAjAone nasADatA, sUrya jema ghuvaDane aMdha kare tema AMdhradezanA rAjAone aMdha karatA, traNa jAtanAM cihnothI (vAta, pitta ane kaphanAM vikAra cihnathI) prANInI jema kaliMgadezanA rAjAonAM rAjyacihno cheDAvatA, darbhanA saMskAramAM rahyA hoya tema vidarbha dezanA rAjAone nisattva karatA, kApaDIo jema svadezano tyAga kare tema mahArASTra dezanA rAjA ane rASTra, (deza) no tyAga karAvatA, bANethI AMka kADhelA ghoDAonI jema kekaNa dezanA rAjAone bAthI aMkti karatA. tApasanI jema lATa dezanA rAjAne lalATa upara aMjali Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 2 ju siMdhudevI, vaitAtyAdrikumAra tathA kRtamAladevanuM sAdhavuM 299 rAkhanArA karatAM, moTA kAcabAonI jema kaccha dezanA samagra rAjAone cetaraphathI saMkeca karAvatA ane phUra evA soraTha dezanA rAjAone dezanI peThe pitAne vaza karatA mahArAjA cakravattI anukrame pazcima samudranA kinArA upara AvyA. tyAM chAvaNI nAMkhI prabhAsatI thanA adhiSThAyaka devane hRdayamAM dhAraNa karI, aThThamatapa AdarI pauSadhazALAmAM temaNe pauSadha grahaNa karyo. aThThamane aMte sUryanI jema moTA ratha upara besI cakravattIe rathanI nAbhi sudhI samudrajaLamAM praveza karyo. pachI bANunA prayANanA kalyANakArI jaya. vAjiMtranA zabdanI jevo dhanuSa upara paNacha caDAvIne TaMkAra zabda karyo ane prabhAsatIrthanA devanA nivAsanI sAmuM saMdezahArI (saMdeza laI janAra DUtanI jevuM potAnA nAmathI aMkti bANa mUkayuM. garuDa jema jhADa upara caDe tema te bANa bAra ejana karI rahelI prabhAsa devanI sabhAmAM AvIne paDayuM. buddhivaMtamAM zreSTha evA te deve bANane joI temAM sagaracakInA nAmanA vaNe vAMcyA ke tarata ja bheTa grahaNa karI te bANane sAthe rAkhI atithi thayelA gurunI sAme jAya tema prabhAsapati cakravattInI sAme gayo ane AkAzamAM rahIne mugaTa, maNi, padaka kaDAM, kaTisUtra, bAjubaMdha ane te bANa cakavarIne arpaNa karyA. pachI namra thaI vinItApatine kahyuM--he cakravatI ! AjathI mArA sthAnamAM huM Apane AjJAkArI thaIne rahIza." pachI cakavattI e bheTa grahaNa karI, AdarathI belAvI, prabhAsa patine eka satyanI jema vidAya karyo. tyAMthI pitAnI chAvaNImAM pAchA AvI, snAna tathA jinArcana karI parivAra sAthe aSTamabhaktanuM pAraNuM karyuM ane prasanna thayelA cakrIe varadAmapatinI jema prabhAsapatine paNa aSTAblikatsava karyo. tyAMthI cakranI pachavADe pAchI vaLatI nadInI jema pitAnI senA sAthe siMdhunA dakSiNa taTathI pUrvAbhimukha cAlyA. mArgamAM siMdhudevInA maMdiranI najadika AkAzamAM taratanA utarelA gaMdharvanagaranI jevI pitAnI chAvaNI nAMkhI ane siMdhudevIne manamAM dhArIne aSTama tapa karyo, tethI siMdhu devInuM ratnAsana kaMpAyamAna thayuM. avadhijJAnathI cakI AvyA ema devIe jANyuM ke tarataja bhaktiparAyaNa te devI hAthamAM bheTa laI sAme AvI ane AkAzamAM rahIne bhaMDAranI jevA eka hajAra ne ATha rananA kuMbha, maNiratnothI vicitra be senAnAM bhadrAsana, bAjubaMdha ane aDAM vigere ratnanA alaMkAra tathA devadUSya vastro cakravatIne arpaNa karyA. prAMte teNe kahyuM- he naradeva ! tamArA dezamAM rahenArI huM tamArI dAsInI jema vatIza, mane AjJA karo." amRtanA gaMDUSanI jevI vANIthI tene satkAra karI vidAya karIne cakravatIe aThThamatapanuM pArANuM karyuM, ane pachI pUrvanI jema siMdhudevIne aSTAblikA utsava karyo, kAraNa ke moTI raddhivALA mahAtmAone pagale pagale utsava hoya che. pitAnI baMdhanazALAmAMthI jema hRti nIkaLe tema lahamInA dhAmarUpa AyudhazALAmAMthI nIkaLIne cakra tyAMthI uttarapUrvanA madhyamAM cAlyuM. tenI pachavADe jatAM cakavarI keTalAeka divase tAtya mahAgirinA dakSiNa nitaMbane prApta thayA. vidyAdharanA nagaranI jevI tyAM chAvaNI nAMkhIne temaNe vaitADhayakumArane manamAM dhArI aSThama tapa karyo. cakravatIne aThThama tapa pUrA thayA eTale vaitADhayAdrikumAradevanuM Asana kaMpAyamAna thayuM. avadhi Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 300 senApatie siMdhu nadInA pazcima nikUTane sAthe sarga 4 the, jJAnathI teNe bharatAddhanI avadhi upara AvelA sagara cakIne jANyA. temanI samIpe AvIne divya rana. vIrAsana, bhadrAsana ane devaduSya vastro AkAzamAM rahIne ApyAM. vaLI harSa pAmIne mahArAjAne svastivAcakanI peThe "ghaNuM ja ! ghaNe AnaMda pAme ! ane ghaNe kALa vijaya pAme ! ema AzIrvacana karyuM. pitAnA priya bAMdhavanI jema tene gauravatAthI belAvI cakravattIe vidAya karyo ane aThThama tapanuM pAraNuM karyuM temaja pitAnA prasAdarUpI prAsAdamAM suvarNakalaza samAna tene aSTAblika utsava karyo. pachI cakrane anusarI tamisA guphAnI pAse jaIne tenI samIpe siMhanI jema chAvaNI karI nivAsa karyo. tyAM kRtamAla nAmanA devane manamAM dhArIne aThThamatapa karyuM. mahAna puruSo paNa karavA yogya kAryane choDatA nathI. aThThama tapanuM phaLa pariNAma pAmyuM eTale tenuM Asana kaMpyuM. tevA puruSono abhiga thatAM parvato paNa kape che. kRtamAladeva avadhijJAnathI cakravattIne AvelA jANI svAmInI pAse Ave tema AkAzamAM AvI Ubho rahyo. teNe strI-ratnane cogya cauda tilaka ApyAM, sAre veSa, vastro, gaMdhacUrNa, mALA vigere bheTa karyA ane he deva ! Apa jaya pAmo' ema kahI cakravattInI sevA svIkArI devatAone ane manuSyane cakavatI sevavA gya che. cakravatIe prAsAdapUrvaka bolAvI tene vidAya karyo ane parivAra sahita aThThamabhaktane aMte pAraNuM karyuM. tyAM sagararAjAe AdarapUrvaka kRtamAla devane achAnDika utsava karyo, kAraNa ke e kRtya devatAone prItidAyaka che." aSTAblika utsava pUro thayA pachI cakravatIe pazcima dizAnA siMdhunikUTane jItavA javAne mATe addha sainya sAthe senApatiratnane AjJA karI. senApatie aMjali jeDIne pupamALAnI jema e AjJAne mastaka namAvI svIkArI. pachI senApati caturaMga sinyathI parivArita thaI hastiratna upara caDI siMdhunA pravAhanI samIpe AvyuM. pitAnA ugra tejathI jANe IMdra ke sUrya hoya tema baLavAna e te senApati parAkramI tarIke bhArata. varSamAM vikhyAta hate. sarva zleSTha lekanI bhASA te jANato hate, sarva lipimAM paMDita hatA ane jANe sarasvatIne putra hoya tema vicitra suMdara bhASaNa karatA hatA. A bharatakhaMDamAM rahelA, sarva nikUTa (dezonA ane jaLasthaLa saMbaMdhI killAonA javAAvavAnA mArgane te jANatA hatA. jANe zarIradhArI dhanurveda hoya tema sarva AyudhamAM te vicakSaNuM hatuM. teNe snAna karI prAyazcita ane kautukamaMDala karyuM. zukalapakSamAM jema DAM nakSatro dekhAya tema chUTA chUTA maNionA AbhUSaNe paheryA, iMdradhanuSa sahita meghanI jema dhIra evA teNe dhanuSa dhAraNuM karyuM, paravALAnA vistAravALA samudranI jema carmaratna dhAraNa karyuM ane puMDarIka kamalathI sarovaranI jema UMcA karelA daMDaratnathI te zobhavA lAgyuM. khabhA upara zrIkhaMDanA (caMdana) sthAsaka (thApA) karyA hoyanI tema be bAju vIMjhAtA cAmarothI te zobhatA hatA ane gajavavaDe varasAdanI jema vAjiMtronA nAdavaDe AkAzane gajAvatA hate. evI rIte sajaja thaelA senApatie siMdhu nadInA pravAha pAse AvI pitAnA hAthathI carmaratnane sparza karyo, eTale te vRddhi pAmIne siMdhumAM vahANanI AkRtivALuM Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 2 ju. tamisA guphAmAMthI bahAra nIkaLavuM. 301 thaI gayuM. tenA vaDe senApati senA sahita siMdhu nadI Utaryo. leDhAne khIlethI jema unmatta hAthI chUTe tema mahAbaLavAna te senApati siMdhunA pravAhane utarIne senA sAthe cAre bAju prasaryo. siMhala jAtinA, barbara jAtinA, TaMkaNu jAtinA ane bIjA paNa TvenuM temaja yavanadvIpanuM teNe AkramaNa karyuM. kAlamukha, janaka ane vaitADhaya parvatanA mULamAM nAnA prakAranI mleccha jAtione teNe svachaMda rIte daMDa lIdhe. sarva dezomAM zreSTha evA kacchadezanA moTA vRSabhanI jema lIlAthI e parAkramI senAnIe upadravayukta karyo. tyAMthI pAchA vaLI sarva svecchane jatI, tyAMnA sapATa medAnamAM jaLakrIDA karIne nIkaLelA hastinI jema teNe paDAva karyo. mleccha loko saMbaMdhI maMDaba, nagara ane gAmaDAMonA adhipatio jANe pAsalAthI AkarSAyA hoya tema sarve tatkALa tyAM AvyA. jAtajAtanA AbhUSaNo, ratna, vastra, rUpuM, sonuM, gheDA, hAthI, ratha ane bIjI paNa je je zreSTha vastuo pitAnI pAse hatI te sarve jANe thApaNuM mUkelI pAchI Ape tema teoe senAnIne aparNa karI ane aMjalI jeDIne teoe kahyuM ke-"ame sevakonI jema temane kara ApanArA tathA vaza rahenArA thaIne rahIzuM. temanI bheTa svIkArIne senApatie teone vidAya karyA ane pachI pUrvanI jema carmaratnathI siMdhu utaryo. cakavattI pAse AvIne te sarva cakavastIne ApyuM. zakitavaMtane potAnI zakitavaDe ja sarva prakAranI lakSmI dAsInI peThe svayameva prApta thAya che. nadIo jema samudrane maLavA Ave tema dUra dUrathI AvIne aneka rAjAo jemanI sevA kare che evA cakravatI tyAM ghaNA divasa chAvaNI nAkhIne rahyA. ekadA tamisA guphAnA dakSiNa dvAranAM kamADa ughADavAne mATe temaNe daMDaratnarUpa kuMcikAne dhAraNa karanArA senApatine AjJA karI. teNe tamisA guphA pAse jaI tenA adhiSThAyaka kRtamALadevane dhArI aThThama tapa karyuM, kAraNa ke devatAo tapathI grAhya thAya che. amatapane cheDe snAnavilepana karI, zuddha vastra dhAraNa karI, dhUpadhANAne hAthamAM laIne devatAnI sAme jAya tema te guphA samIpe gayA. guphAne dekhatAM ja senApatie praNAma karyo ane dvArapALanI jema tenA dvAra sAme hAthamAM daMDaratna rAkhIne UbhA rahyA. tyAM achAnDiketsava karI, aSTa maMgaLika alekhI senApatie DaratnathI tenA kamADa upara tADana karyuM; eTale saDasaDATa zabda karatAM te kamADo sukAyelA zaMbAnA saMpuTanI peThe UghaDI gayAM. saDasaDATa zabdanA ghoSathI kamADanuM ughaDavuM cakravartIe jANyuM hatuM, to paNa senApatie punaruktinI peThe te hakIkta nivedana karo. pachI cataraMga senA sahita cakavattA hastiratna upara thaIne jANe eka diphapALa hoya tema tyAM AvyA. hastiratnanA jamaNu kuMbhasthaLa upara dIvI upara dIpakanI jema prakAzamAna maNiratna mUkayuM. pachI akhalita gativALA kesarIsiMhanI jema cakravattI e cakanI pachavADe pacAsa ejana laMbAIvALI tamisA guphAmAM praveza karyo, ane te guphAnI baMne bAjunI bhIMta upara gomUtrakAne AkAre pAca so dhanuSa vistAravALA ane aMdhakArano nAza karavAne samartha evAM eka eka yojanane AMtare ogaNapacAsa maMDaLa kAkiNIratnathI karyA. (te UghADeluM gaphAnuM dvAra ane temAM karelA kAkiNIratnanAM maMDaLe jyAM sudhI cakravattI jIve athavA dIkSA le tyAM sudhI rahe che.) mAnuSAra parvatanI pharatI rahelI caMsUryanI zreNune anusaratA te maMDaLe hovAthI tenAthI badhI guphAmAM prakAza thaI rahyo. pachI Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 302 kirAta lekenI meghakumAradevane prArthanA. sarga 4 the cakravatI te guphAnI pUrva dizAnI bhIMtamAMthI nIkaLIne pazcima bhIMtanA madhyamAM jatI unmanA nimagnA nAmanI be samudragAmI nadIo AgaLa AvyA. unmasrA nadImAM nAkhelI moTI zilA paNa tare che ane nimagnA nadImAM nAkhelI tuMbaDI paNa DUbI jAya che. tyAM vaheMkI rane tatkALa bAMdhelI pAgavaDe cakravattI sarva sinyanI sAthe gharanA eka jalapravAhanI jema te nadIo tarI gayA. anukrame tamisAnA uttara dvAra pAse AvyA, eTale tenA kamADa kamaLanA kezanI jema pitAnI meLe ughaDI gayAM. pachI hAthI upara beThelA sagara cakravatI sUrya jema vAdaLAmAMthI nIkaLe tema parivAra sahita guphAmAMthI bahAra nIkaLyA. tyAM dukhakAraka che patana jemanuM evA ane pitAnA bhujamadathI uddhata evA ApAta jAtinA bhIla lokee sAgaranI jema AvatA te cakravattIne joyA. cakI pitAnAM anA prakAzathI caMdra-sUryane paNa tiraskAranuM kAraNa thatA hatA, pRthvInI rajathI khecaranI strIonI daSTine vizeSa nimeSa ApatA hatA, pitAnA sainyabhArathI pRthvIne kaMpAvatA hatA ane tenA tamala zabdethI svarga ane pRthvIne baherAza utpanna karatA hatA. te samaye avasara vinA jANe kAMDapaTamAMthI nIkaLyA hoya, AkAzamAMthI jANe nIce AvatA hoya athavA pAtALamAMthI jANe uThayA hoya tevA te jaNAtA hatA, agaNita sinyathI te gahana jaNAtA ane AgaLa cAlatA cakrathI te bhayaMkara lAgatA hatA. AvA cakravatIne AvatA joI teo tatkALa krodha ane upahAsyathI mAMhamAMhe bolavA lAgyA- he save balavaMta puruSa! tame bele ke aprArthita (mRtyu) nI prArthanA karanAra, lakSmI, lajajA, buddhi, kIrtithI varjita, lakSaNa rahita, pitAnA AtmAne vIra mAnanAra ane mAnathI aMdha thayele A keNu A che ? are ! kevI khedakAraka vAta che ke A UMTIe kesarIsiMhanA adhiSThata sthAnamAM pese che !' ema kahIne mahAparAkramI te svecaka rAjAo asure jema Indrane upadrava kare tema cakravattInI AgaLa rahelA sainyane upadrava karavA lAgyA. kSaNavAramAM te AgaLa rahela sainyamAMthI hasti bhAgI gayA, gheDA nAsI gayA ane rAnI dharIo bhAMgI gaI; arthAt badhuM agrasainya parAvartanabhAvane pAmI gayuM. bhIla lokee naSTa kareluM pitAnuM sainya joIne cakravattInA senApati krodhAyamAna thaIne sUryanI jema azvaratna upara ArUDha thayA ane mahAparAkramI te senApati navA UgelA dhUmaketunI jevA khajharatnanuM AkarSaNa karIne pavananI peThe dareka mlecchanI sAme deDavA lAgyA. hasti vRkSane parAbhava kare tema keTalAekane teNe umUlana karyA, keTalAekane cUrNa karI nAkhyA ane keTalAeka plene pADI nAkhyA. senApatie bhagADelA kirAte nirbaLa thaIne pavane uDADelA rUnI jema ghaNuM jana sudhI nAsI gayA. teo dUra jaIne siMdhunadInA upara ekaThA thaI retIne saMthAre karI nagna thaIne beThA. teoe atyaMta amarSathI potAnA kuladevatA meghakumAra ane nAgakumAra dene uddezIne baDDamabhakta karyA. amane aMte te devatAonAM Asane kaMpyAM ane najare jue tema avadhijJAnavaDe temaNe kirAta lekene te sthitimAM rahelA joyA. kRpAthI pitAnI jema temanI pIDAvaDe thaI che pIDA jemane evA te meghakumAre temanI samIpe AvIne aMtarikSamAM rahI kahevA lAgyA...he vatsa ! tame kayA hetuthI Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 2 juM. myuccha lokonuM vaza thavuM. 100 AvI rIte rahyA che te tatkALa kahe ke jethI ame tene pratikAra karIe. kirAte kahevA lAgyA "khe praveza karI zakAya evA A amArA dezamAM samudramAM vaDavAnaLa pase tema keIe praveza kare che. tenAthI parAbhava pAmelA ame tamAre zaraNe AvyA chIe, tethI tame ema kare ke jethI te pAchA jatA rahe ane pharIthI ahIM Ave nahIM." devatAo kahevA lAgyA-jema pataMgIo agnine na oLakhe tema tame enAthI ajAyA che. A sagara nAme cakravatI mahAparAkramI che ane sura tathA asurethI na jItI zakAya teve che. tenuM IndranA jevuM parAkrama che. te cakravattI zA, agni, jhera, maMtra jaLa, ane taMtravidyAthI agocara che, temaja vajanI jema keIthI paNa upadrava karavAne zakaya nathI, tathApi tamArA ghaNuM AgrahathI macchara upadrava kare tema ame e parAkramI cakavarIne upadrava karaza. ema kahIne te meghakamAra devatAoe tyAM tirahita thaI cakravatInI chAvaNa upara rahI bhayaMkara dudina pragaTa karyuM. gADha aMdhakArathI dizAone evI rIte pUrI dIdhI ke jethI janmAMdha mANasanI jema kaMI paNa mANasa keIne oLakhI zake nahIM. pachI teo muzaLanA jevI dhArAothI sAta rAtri sudhI tenI chAvaNI upara pavananI jema kaMTALA rahitapaNe varSavA lAgyA. pralayakALanI jevI te vRSTi joIne cakravattIe pitAnA hastakamaLathI carmaratnane sparza karyo. tatkALa carmaratna lazkaranA paDAva jeTaluM vistAra pAmyuM, ane tIkSNa patharAIne jaLa upara taravA lAgyuM. cakravattI sainya sahita meTA vahANanI jema tenI upara caDyA. pachI chatraratnane sparza karyo eTale te paNa carmaratnanI jema vRddhi pAmyuM, pRthvI upara vAdaLAnI jema carmaratnanI upara te chatraratnane dAkhala karyuM. pachI chatranA daMDanI upara prakAzane mATe maNiratna mUkayuM. e pramANe ratnaprabhA pRthvInI aMdara jema asura ane vyaMtarane gaNu rahe tema chatraratna ane carmaratnanI aMdara rAjAnuM sarva lazkara sukhethI rahyuM. gRhAdhiparatna sarva dhAnya, zAka ane phaLAdika prAtaHkALe vAvI sAyaMkALe ApavA lAgyuM; kAraNa ke te ratnanuM mAhAo evuM che. jema duSTa leke vANIthI varSe tema meghakumAra devatAo akhaMDita dhArAthI niraMtara varSavA lAgyA. eka divase "A koNa duSTabuddhio mArA upara upadrava karavAne pravaryA che?" ema sagara cakI kepa sahita pitAnA cittamAM vicAravA lAgyA; eTale tatkALa tenA sAnidhyakArI seLa hajAra devatAo kepa karI, bakhtara ane astro dhAraNa karI te meghakumAronI pAse AvI A pramANe kahevA lAgyA-"are alpa buddhivALA varAka ! tame A sagara cakravatI devatAothI paNa ajaNya che ema nathI jANatA ? haju paNa jo tame tamArI kuzaLatA IcchatA he to ahIMthI cAlyA jAo; nahIM te ame keLAnI jema tamane khaMDa khaMDa karI nAkhazuM." temaNe ema kahyuM eTale tatkALa meghakumAra meghane saMharI laIne jaLamAM mAchalAnI jema saMtAI gayA ane ApAta jAtinA kirAta pAse AvIne kahevA lAgyA-"cakravatI amArI jevAthI ajaNya che. te sAMbhaLI kirAta loko bhaya pAmI, strIenI peThe vastra dhAraNa karI, rananI bheTa laIne sagararAjAne zaraNe gayA. tyAM cakravatInA caraNamAM paDI vazavartI thaI mastaka upara aMjali jeDIne A pramANe vijJapti karavA lAgyA; durmada e aSTApada pazu jema meghanI sAme phALa bhare tema ajJAna evA amoe tamArI pratye AvI rIte upadrava karelo che; mATe he prabhu! A amArA avicArita kAma Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 304 4 zudrahimAlayakumAra, gaMgAdevI vigerenuM sAdhavuM. sarga 4 - mATe tame amane kSamA kare. mahAtmAone kepa praNipAtaparyata ja hoya che. ame AjathI tamAro AjJAvaDe tamArA sevake, pALA athavA sAmaMta thaIne rahIzuM. amArI sthiti have tamAre ja AdhIna che" cakravatIe kahyuM-uttara bhaMratAddhanA sAmaMtanI jema tame daMDa ApI mArA sevaka thaIne sukhethI rahe." ema kahI teono satkAra karIne vidAya karyA, ane pitAnA senApatine siMdhunA pazcima nikUTane jItavAnI AjJA karI. pUrvanI jema carmaratnathI siMdhunadI utarIne himavata parvata ane lavaNasamudranI maryAdAmAM rahelA siMdhunA pazcima nikUTane teNe jItI lIdhe pracaMDa parAkramavALA te daMDapati (senApati) plecchaleke daMDa laIne jaLathI pUrNa thayelA meghanI jema sagaracakrInI pAse AvyA. tyAM ja rahyA, parAkramI purUSone kAMI videza nathI. ekadA grImatratunA sUryabiMbanI jema AyudhazALAmAMthI cakra uttara-pUrvanA madhya mAge nIkaLyuM. cakrane anusarI mahArAjA zudrahimAcaLanA dakSiNa nitaMba samIpe AvyA ane tyAM paDAva nAMkhe. pachI kSudrahimAlayakumAra nAmanA devane dhArIne aThThamatapa karyuM ane pauSadhazALAmAM pauSadhavrata grahaNa karIne beThA. traNa divasanA pauSadhane aMte rathamAM besI himAlaya parvata samIpe gayA ane hAthI jema jaMtathI prahAra kare tema traNa vAra rathanA agrabhAgathI parvatane prahAra karyo. pachI rathanA ghoDAne niyamamAM rAkhI dhanuSa upara paNacha caDAvIne pitAnA nAmathI aMkita bANa temaNe cheDyuM. te bANa eka gAunI jema kSaNamAM tera yojana sudhI jaI kSudrahimAlaya devanI AgaLa pRthvI upara paDayuM. bANane paDatuM joI kSaNavAra. te kapa pAme paNa bANanI uparanA nAmAkSaro vAMcavAthI tatkALa pAcho. zAMta thaI gayA. pachI dezISacaMdana, sarva prakAranI auSadhio, padmadrahanuM jaLa; devadUSya vastro, bANa, rananA alaMkAra ane kalpavRkSanAM puSpanI mALA vigere padArtho teNe AkAzamAM rahIne sagaracakIne bheTa karyA, sevA karavI kabUla karI ane cakravatI jaya pAme' ema kahyuM. tene vidAya karI cakI pitAnA rathane pAcho vALI tyAMthI RSabhakUTa parvate gayA tyAM paNa te parvatane traNa vAra rathagravaDe tADana karyuM ane ane niyamamAM rAkhIne te parvatanA pUrva bhAga upara A avasarpiNImAM bIje cakrI huM sagara nAme thaye che . evA kAkiNIratnathI akSare lakhyA. tyAMthI ratha pAcho vALI potAnI chAvaNImAM AvIne temaNe aThThamatapanuM pAraNuM karyuM ane jemanI digvijayanI pratijJA pUrNa thaI che evA sagararAjAe moTI ddhithI himAcaLakumArane 'aSTAblika utsava karyo. tyAMthI cakraratnane anusaratA cakravattI uttara-pUrvane raste cAlatA sukhe gaMgAdevInA bhuvananI sanmukha AvyA. tyAM gaMgAnA sthAnanI najIka chAvaNI karI ane gaMgAdevIne uddezIne aThThamabhakta tapa karyuM. gaMgAdevI paNa siMdhudevInI jema aThThama tapane aMte AsanakaMpathI cakravattIne AvyA jANI aMtarikSamAM AvIne UbhI rahI. teNe mahArAjAne eka hajAra ne ATha rananA kuMbha suvarNa mANikayarUpa dravya ane nanAM be siMhAsane bheTa karyA. sagararAjAe gaMgAdevIne vidAya karI aThThama tapanuM pAraNuM karyuM ane prasanna mane enI prItine arthe aSTanDika utsava karyo. tyAMthI cake batAvele mAge dakSiNa dizA bhaNI khaMDaprapAta guphAnI sAme cAlyA. tyAM khaMDaprapAta pAse chAvaNI nAkhI. ane nATayamALadevane dhArIne aThThamatapa karyuM. . Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 2 juM navanidhionI prApti, cakravatInI Rddhi. 305 aThThamatapane aMte nATamALadeva pitAnA AsanakaMpathI cakravatI AvyA jANIne grAmapatinI jema bheTa laI temanI pAse AvyuM. teNe nAnA prakAranAM alaMkAre cakavatI ne ApyAM, maMDaLeza rAjAnI jema namra thaIne temanI sevA aMgIkAra karI. tene vidAya karyA pachI aThThama tapanuM pAraNuM karI sagararAjAe harSathI aSTAtvikA utsava karyo. pachI cInI AjJAthI senApati addhasenA laI dUra jaIne siMdhunikUTanI jema gaMgAne pUrva niSphaTa sAdhI AvyA. pachI sagara rAjAe vaitADhya parvatanI ane zreNInA vidyAdharane parvatanA rAjAonI jema vegathI jItI lIdhA. teoe cakIne ratnanAM alaMkAra, vara, hAthI ane ghoDAo ApyAM ane temanI sevA karavI svIkArI. mahArAjA sagare vidyAdharone satkAra karI vidAya karyo. moTA loke vANIthI ja potAnI sevAne svIkAra sAMbhaLI saMtuSTa thAya che. cakrInA AdezathI senApatie tamistrAguphAnI jema aThThamatapa vigere karI khaMDaprapAtA guphA ughADI. pachI sagararAjAe hAthI upara besI meruparvatanA zikhara para sUrya rahe tema hAthInA dakSiNa kuMbhasthaLa upara maNi mUkIne te guphAmAM praveza karyo. prathamanI jema te guphAmAM banne tarapha kAkiNIratnathI maMDaLa karyA ane pUrvanI jema pAga bAMdhIne unmamA ane nimagnA nadI utaryA. guphAnI madhyamAMthI sagara rAjA potAnI meLe ughaDelA te guphAnA dakSiNa kAramAMthI nadInA pravAhanI jema nIkaLyA. pachI gaMgAnA pazcima kinArA upara chAvaNI nAkhI, tyAM nava nidhAnanI dhAraNa karIne aThThamatapa karyuM. tapane aMte naisarpa, pAMDu, piMgaLa, savaratnaka, mahApa, kALa, mahAkALa, mANava ane zaMkha e nava nidhi sagaracakI samIpe pragaTa thayA. te pratyeka nidhinA hajAra hajAra devatAo sAnidhyakArI hoya che. teoe cakrIne kahyuM-"he mahAbhAga ! ame gaMgAnA mukha samIpe mAgadhatIrthamAM rahIe chIe, tyAMthI tamArA bhAgyathI tamane vaza thaIne tamArI pAse AvyA chIe. have IcchA pramANe hamezAM amAre upabhega karo athavA ApI lo. kadApi kSIrasamudra kSaya pAme paNa ame kSaya pAmazuM nahIM. he deva ! tamArA sevakanI jevA nava hajAra yakSoe rakSaNa karelA, ATha cakra upara rahelA, bAra ejananA vistAravALA ane nava jananI paheLAIvALA ane pRthvInI aMdara tamArA pAripArzvaka thaIne cAlazuM." temanI vANI svIkArIne rAjAe pAraNuM karyuM ane AtitheyanI jema temane aSTanDika utsava karyo. sagara rAjAnI AjJAthI senApatie gaMgA nadInI pUrvadizAe raheluM bIjuM nikUTa paNa eka kheDAnI jema sAdhyuM. gaMgA ane siMdhu nadInI baMne bAjInA maLIne cAra niSphaTothI ane tenA madhyamAM rahelA be khaMDathI A pakhaMDa bharatakSetra kahevAya che. tene sagaracakrIe batrIsa hajAra varSa sukhe sAdhyuM. garva rahita evA zaktivaMta puruSonI pravRtti lIlApUrvaka ja thAya che. mahArAjA cakravattI cauda mahAratnanA svAmI hatA, nava nidhionA Izvara hatA, batrIsa hajAra rAjAo temanI sevA karatA hatA, batrIsa hajAra rAjaputrIo tathA batrIza hajAra dezanI bIjI batrIsa hajAra strIo-kula cesaTha hajAra strIoe yukta hatA, atrIza hajAra dezanA svAmI hatA, beMtera hajAra meTA nagaro upara sattA dharAvatA hatA, navANu A - 39 Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane azvanuM cakrIne araNyamAM laI javuM. hiMsArA mukhanA adhipati hatA, aDatALIsa hajAra pattanenA uparI hatA, vIza hajAra kaMTa. ane maDaMbanA adhipati hatA, cauda hajAra saMbodhanA svAmI hatA, soLa hajAra eTakeAnA rakSaka hatA, ekavIza hajAra AkaranA niyaMtA hatA, ogaNapacAsa kurAjyanA nAyaka hatA, chA5na aMtaredaka (dvIpa) nA pAlaka hatA, chanu jheDa gAmenA svAmI hatA, chAnu koDa pAyadaLathI parivArita hatA ane cirAzI--corAzI lAkha hAthI, ghoDA ane rathI pRthvImaMDaLane AcchAdita karatA hatA. evI rIte meTI Rddhie pUrNa cakravatI caritnane anusarIne dvIpAMtarathI vahANuM pAchuM vaLe tema pAchA vaLyA. bIjanA caMdranI jema grAmapati, dugapALa ane maMDaLaze rastAmAM temanI ucita rIte bhakti karatA hatA, vadhAmaNI denArA puruSonI jema AkAzamAM AgaLa prasaratI reNu, temanuM Agamana dUrathI ja kahetI hatI, jANe spardhAthI prasaratA hoya tevA ghoDAnA khuMkhA zathI, hAthIonI garjanAthI, baMdIonA gheSathI ane vAjiMtronA avAjathI dizAone baherI karatA hatA. evI rIte hamezAM eka eka yojana prayANa karatA sukhe sukhe cAlatA sagara rAjA prItivALI strInI pAse Ave tema pitAnI vinItAnagarI samIpa AvI pahoMcyA. parAkramamAM parvata samAna rAjAe vinItAnagarInI pAse samudra je paDAva nAkhe. eka divase sarva kalAnA bhaMDAra te sagara rAjA azvakIDA karavA mATe eka tophAnI ne viparIta zikSAvALA ghoDA upara caDyA. tyAM uttarottara dhArAmAM e cAra ghoDAne teo pheravavA lAgyA. anukrame pAMcamI dhArAmAM gheDe pheravyA eTale jANe bhUta vaLagyuM hoya tema lagAma vigerenI saMjJAne avagaNIne te ghaDe AkAzamAM uchaLe. jANe avarUpe rAkSasa hoya tema kALanA vegavaDe zIgha UDIne keImeTA jaMgalamAM te sagara rAjAne laI gaye. krodhathI lagAma kheMcIne tathA pitAnI jaMghAvaDe dabAvIne sagara rAjAe tene kabaje rAkhe ane pachI chalaMga mArIne utarI paDyA. vidhura thayela azva paNa pRthvI upara paDI gaye eTale pRthvIpati page cAlavA lAgyA. thoDIvAra AgaLa cAlyA tyAM eka moTuM sarovara dIkuM. te jANe sUrya-kiraNonI AtApanAthI kharI jaIne pRthvI upara caMdrikA paDI hoya tevuM jaNAtuM hatuM. sagaracakI vananA hAthInI jema zrama TALavA mATe te sarevaramAM nAhyA ane svAdiSTa, svaccha temaja kamaLathI sugaMdhI thayelA zItaLa jaLanuM pAna karyuM. sarovaramAMthI nIkaLI tene kinAre beThA, eTale jANe jaLadevI hoya tevI e yuvatI tenA jovAmAM AvI. te navA khIlelA kamalanI jevA mukhavALI tathA nIlakamaLanI jevA lenavALI hatI, tenA zirIra upara lAvaNya-jaLa taraMgita thayuM hatuM, cakravAka pakSInA joDalA jevA be stanathI ane phulelA suvarNakamaLanA jevA manahara hAtha-pagathI te ghaNI suMdara lAgatI hatI. jANe zarIradhArI sarovaranI lakSamI hoya tevI te strIne joI zakI A pramANe vicAra karavA lAgyA"aha! A zuM asarA che? athavA zuM vyaMtarI che? vA zuM nAgakanyA che ke zuM vidyAdharI che? kAraNa ke sAmAnya strI AvI hoya nahIM. amRtanI vRSTi jevuM A strInuM darzana je AnaMda utpanna kare che tevuM sarovaranuM jaLa paNa hRdayane AnaMda karatuM nathI." - kamaLapatra jevI lacanavALI te strIe paNa pUrNa anurAgavaDe te ja vakhate cakIne joyA. tatkALa gaglAni pAmelI kamalinI jevI, kAmadevathI vidhura thayelI te strIne tenI sakhIo Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5va 2 ju. strIratna sukazAnuM pANigrahaNa. 307 mAMDamAMDa tenA nivAsasthAne lAvI. kAmAtura thayelA sagara rAjA haLave haLave sarovaranA kinArA upara cAlatA hatA, tevAmAM kaI kaMcukIe AvI aMjali jeDIne sagara rAjA pratye kahyuM "he svAmina ! A bharatakSetrane viSe vaitADhya parvatamAM saMpattione vahAluM evuM gaganavallabha nAme nagara che. tyAM sulocana nAme eka vikhyAta vidyAdharane pati che. te alakApurImAM kubera bhaMDArI rahe tema rahelo che. sahastranayana nAme tene eka nItivrata putra che ane vizvanI strIomAM ziromaNi evI eka sukeza nAme duhitA che. te hitA janmI ke tarata ke Inaimittike kahyuM hatuM ke "A putrI cakravatInI paTTarANI ane strIratna thaze." rathanU puranA rAjA pUrNameghe paraNavAnI IcchAthI tenI vAraMvAra mAgaNI karI, paNa tenA pitAe tene ApI nahIM; eTale baLAtkAre haraNa karavAnI IcchAvALe pUrNa megha garjanA karate yuddha karavAne mATe AvyuM. dIrgha bhujAvALA pUrNameghe bahu vakhata sudhI yuddha karIne sucanane dIrgha nidrAmAM suvADyo. pachI sahastranayana dhananI jema pitAnI bahenane laIne parivAra sAthe ahIM AvI rahyo che. he mahAtmana ! sarevaramAM kIDA karatI te sukezAe Aje tamane joyA te ja vakhate kAmadeve tene vedanAmaya vikAranI zikSA ApI che. ghAmathI pIDita hoya tema te pasInAvALI thaI gaI che, bhaya pAmI hoya tema tene kaMpAra thayo che, regiNI hoya tema tene varNa badalAI gayo che, zekamAM DUbI gaI hoya tema azru pADyA kare che ane jANe yoginI hoya tema layamAM rahelI che. he jagatatrAtA ! tamArA darzanathI kSaNavAramAM tenI avasthA vicitra prakAranI thaI gaI che, mATe te mRtyu pAme nahIM tyAM sudhImAM tame AvIne tenI rakSA karo." AvI rIte vicakSaNa zI kahetI hatI tevAmAM sahastranayana paNa AkAzamAge tyAM Avyo ane teNe cakrIne namaskAra karyo. te sanmAnapUrvaka sagara cakIne potAnA nivAsasthAnamAM laI gaye, ane tyAM strI-ratna evI pitAnI bahena sukezanuM dAna karIne teNe cakIne saMtuSTa karyA. pachI sahastralocana ane cakrI vimAnamAM besIne vaitADhya parvata upara rahelA gaganavallabha nagare gayA. tyAM tenA pitAnA rAjya upara sahastranayanane besArI sagara cakrIe tene vidyAdharane adhipati karyo. pachI strI-ratnane laIne IMdranA jevA parAkramavALA sagaracakrI sAtapura (pitAnI chAvaNI) mAM AvyA. tyAM vinItAnagarIne uddezIne aThThamatapa karyuM, ane vidhi pramANe pauSadhAgAramAM jaIne pauSadha grahaNa karyuM. aThThamane aMte pauSadhAgArathI nIkaLIne parijanonI sAthe rAjAe pAraNuM karyuM. tyArapachI rAjAe vAsakasajajAra nAyakAnI jevI te vinitApurImAM praveza karyo. te samaye ThekANe ThekANe nagarImAM teNe bAMdhelAM hatAM, tethI jANe te bhrakuTIvALI hoya tevI jaNAtI hatI, dukAnanI zobhA mATe bAMdhelI ane pavanathI UDatI patAkAothI jANe te nAcavAne UMcA hAtha karatI hoya ema jaNAtI hatI; dhUpadhANAmAMthI dhumADAnI paMktio cAlatI hatI, tethI jANe teNe pitAnA zarIra upara patravallI karelI hoya tevI jatI hatI; dareka maMcenI upara ratnanI patrikAo-beThavelI hatI, tethI jANe netranA vistAravALI hoya tevI jaNAtI hatI; vicitra prakAre karelI 1 ayodhyA, vinItA ne sAketapura e traNe paryAyavAcaka nAma che. 2 jyAre patine AvavAno samaya hoya te vakhate zRMgArAdikathI taiyAra thaI rahela strI. Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cakravatI paNa abhiSeka. sane 4 the maMca-racanAothI jANe tyAM UcA prakAranI zayyA taiyAra karI hoya tevI jaNAtI hatI ane vimAnanI ghugharIonA avAjathI jANe maMgaLagAyana karatI hoya evI jaNAtI hatI. anukrame nagarImAM cAlatA cakI, IMdra jema pitAnA vimAnamAM Ave tema UMcA teraNavALA, UMcI karelI patAkAvALA ane cAraNa-bhATa jyAM mAMgalika gIta gAI rahyA che evA pitAnA kAza AcA. pachI niraMtara potAnI sAnidhya karanArA seLa hajAra devatAone batrIsa hajAra rAjAone, senAnI, purohita, gRhapati ane vaheMkI e cAra mahAratnane, traNaso ne sATha raIAne, aDhAra zreNiprazreNine, dugapALa, zreSThI, sArthavAha ane bIjA sarvane mahArAjAe pitapatAne sthAnake javA rajA ApI. pachI aMtaHpuranA parivAra sahita ane strI-ratnayukta, puruSonA udAra mananI jevA pitAnA vizALa ane ujajavaLa maMdiramAM teNe praveza karyo. tyAM snAnagRhamAM snAna karI, devAlayamAM devAcana karI rAjAe bhojanagRhamAM jaI bhejana karyuM ane pachI sAmrAjyalakSmIrUpI latAnA phaLa jevA saMgIta, nATaka ane bIjA divaDe cakI kIDA karavA lAgyA. eka divasa devatAo AvI sagararAjAne kahevA lAgyA- he rAjA ! tame A bhAratakSetrane vaza karyuM, tethI IMdro jema ahaMtane janmAbhiSeka kare che tema ame tamane cakavastIpaNAne abhiSeka karazuM." A sAMbhaLI cakravattI e lIlAvaDe jarA bhrakuTI namAvIne temane AjJA ApI. mahAtmAo nehIjanenA snehanuM khaMDana karatA nathI. pachI Aliyogika devatAoe nagarInI IzAnakUNamAM abhiSekane mATe eka ratnAmaMDita maMDapa banAvyuM ane samudra, tIrtha, nadI tathA drahamAMthI pavitra jaLa tathA parvatemAMthI divya auSadhio lAvyA. badhI taiyArI thaI gaI eTale aMtaHpura tathA strI-ratna sahita cakravatI ratnAcaLanI guphA jevA te ratnamaMDapamAM dAkhala thayA. tyAM temaNe siMhAsana sahita maNimaya snAnapIThane agnihotrI jema agninI pradakSiNa kare tema pradakSiNA karI ane aMtaHpura sahita pUrva taraphanI sapAnapaMktithI te pITha upara caDI pUrva sanmukhanA siMhAsanane alaMkRta karyuM. batrIsa hajAra rAjAo paNa haMsa jema kamaLakhaMDa upara ArahaNa kare tema uttara bAjunA sopAnane raste upara caDI somAnika devatAo jema iMdranI sAme bese tema sagararAjAnI sanmukha daSTi karI aMjali jeDIne potapotAnAM Asane upara sthita thayA. senApati, gRhapati, purohita ane vakIratna tathA zreSThI, sArthavAha ane bIjA ghaNu jane AkAzamAM jema tArAmAM rahe tema dakSiNa bAjunAM pagathiyAthI upara caDI nAnapITha upara potapotAnA Asana upara beThA. pachI zubha divasa. vAra, nakSatra, karaNa, vega, caMdra ane sarva grahanA baLavALA lagnamAM devatAo vigeree suvarNanA, rUpAnA, ratnanA ane jenA mukha upara kamaLo rahelA che evA kaLazathI sagararAjAne cakrIpaNane abhiSeka karyo. pachI citrakAro jema raMga karavAnI bhIMtane sApha kare tema kemaLa hAthathI devakRSNa vastrathI rAjAnA aMgane temaNe sApha karyuM. pachI dara ane malayAcaLanA sugaMdhI bAvanAcaMdanAdikathI caMdrikA vaDe AkArAnI jema teoe rAjAnA aMgane vilepana karyuM. divya ane ghaNuM sugaMdhI puSpanI mALA pitAnA daDha anurAganI peka teoe rAjAnA mastaka upara dhAraNa karAvI ane pote lAvelAM devadakhya vastra ane - ratnAlaMkAra cakrIne dhAraNa karAvyAM. pachI mahArAjAe meghanA dhvani jevI vANIthI pitAnA Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 2 nuM paramAtmAe kahela sulocana ne paNa meghanA veranuM kAraNa. 309 nagaranA adhyakSane A pramANe AjJA karI--"bAra varSa sudhI A nagarI daMDa dANu vinAnI, subhaTanA praveza rahita, kara vinAnI ane moTA utsavavALI karo." AvI AjJAne nagaranA adhyakSe DiDimanI peThe pitAnA mANasone hAthI upara besArIne AkhI nagarImAM AghoSaNathI jAhera karI. AvI rIte svarganagarInA vilAsavaibhavane coravAnA vratavALI (arthAt tenA jevI) vinItAnagarImAM SakhaMDa pRthvIpati mahArAjA sagara cakravatIne cakravatI padAbhiSekane sUcavanAra mahAna utsava bAra varSa sudhI dareka dukAnamAM, dareka maMdiramAM ane dareka rastAmAM pravarte. 6 ityAcAryazrIhemacaMdraviracite triSaSThizalAkApuruSacarite mahAkAvye dvitIyaparvaNi sagaradigvijayacakravartitvAbhiSekavarNano nAma caturthaH sargaH // 4 // cha9999999999999999999995 666666666666666666686 5 sagara 5 mI. * che 0000000000000000000000 ddddddddddddddddddddddds ekadA devatAothI niraMtara sevAtA bhagavAna zrI ajitanAtha svAmI sAktanagaranA * udhAnamAM AvIne samavasaryA. iMdrAdika deva ane sagarAdika rAjAo yathAyogya Asane beThA eTale prabhu dharmadezanA ApavA lAgyA. te vakhate pitAnA vadhane saMbhArIne krodhAyamAna thayelA sahastralocane tAtrya parvata upara garuDa jema sa5ne mAre tema potAnA zatru meghane mArI nAkhyo. tene putra ghanavAhana tyAMthI nAsIne zaraNanI IcchAthI ahIM samavasaraNamAM AvyuM. bhagavaMtane traNa pradakSiNApUrvaka praNAma karIne vaTemArgu vRkSa nIce bese tema prabhunA caraNa pAse AvIne te beThe. tenI pachavADe ja "pAtALamAMthI paNa kheMcI kADhIne, svargamAMthI paNa pADI nAkhIne athavA baLavAnanA zaraNathI paNa choDAvIne huM ene mAruM' ema bolate ane hathiyAra ugAmate sahastralocana tyAM AvyuM, ane teNe samavasaraNamAM rahelA ghanavAhanane je. prabhunA prabhAvathI tatkALa tene kepa zAMta thaye, teNe hathiyAra choDI dIdhA ane prabhune traNa pradakSiNA karI gya sthAne beThA. pachI sagaracakrIe paramezvarane pUchayuM- he prabhu ! pUrNamegha ane sucanane vera thavAnuM zuM kAraNa bhagavAna bolyA-"pUrve sUryapura nagaramAM bhAvana nAme eka keTI dravyane savAmI vaNika rahetuM hatuM. te zreSThI eka vakhate pitAnuM sarva dravya pitAnA putra haridAsane soMpI vepArane mATe dezAMtara gayo. bAra varSa sudhI paradezamAM rahI ghaNuM dhana meLavIne bhAvanaze pitAne nagare AvI nagaranI bahAra rAtrivAso rahyo. tyAM badhA parivArane mUkIne Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 310 rAkSasavaMzanI utpatti. sagapa me. bhAvanazeTha eka rAtrie pitAnA gharamAM AvyuM, kAraNa ke utkaMThA baLavAna che. tenA haridAsa nAmanA putre ceranI zaMkAthI tene khagavaDe mArI nAkhyo. a5 buddhivAnane vicAra hete nathI. pitAnA mAranArane oLakhIne bhAvanazeTha tatkALa tenA paranA dveSabhAvamAM mRtyu pAme. pAchaLa haridAse potAnA pitAne oLakhyA eTale pazcAtApa karI, pitAthI ajAye thayelA akAryathI mahAna duHkhI thaI potAnA janakanuM pretakArya karyuM. keTaloka kALa gayA pachI haridAsa paNa mRtyu pAmyuM. te banne jaNe keTalAeka duHkhadAyaka bhavamAM paribhramaNa karyuM. anukrame kaIka sukRtage bhAvanazeThane jIva A pUrNamegha thaye ane haridAsano jIva sucana thaye. evI rIte he rAjana ! pUrNamegha ane sulecananuM prANutika vera pUrvajanmathI siddha che, ane A bhavamAM te prasaMga pAmavAthI baneluM che.'' pachI pharIthI sagararAjAe pUchayuM-"A te baMnenA putrane paraspara vaira thavAnuM kAraNa zuM ? ane A sahastralocananI upara mane saha utpanna thavAnuM paNa kAraNa zuM ?' svAmIe kahyuM- "pUrve tame raMbhaka nAme eka dAnazIla saMnyAsI hatA. te vakhate zazI ane AvI nAme A be tamArA ziSyo hatA. temAM AvaLI nAmane ziSya ghaNe namra hovAthI tamane ghaNuM ja vahAluM hatuM. teNe eka vakhate dravyathI eka gAyane vecAtI lIdhI, tevAmAM te gAyanA dhaNIne khuTavI kAra hRdayavALA zazIe vacamAM paDIne te gAya pite kharIda karI. te uparathI teone tyAM kezAkezi, muSTAmuSTi ane daMDAdaMDi ema ghera yuddha thayuM. pariNAme zazIe AvaLIne mArI nAkhe. te zazI cirakALa bhavabhramaNa karIne vAhana thaze ane AvaLI hatI te sahastralocana thaye. teone vaira thavAnuM e kAraNa che. dAnanA prabhAvathI zubha gatiomAM bhamIne raMbhaka hatuM te tame cakI thayA che, ane sahastralezanane viSe tamAre sneha pUrvabhavathI ja utpanna thayele che." e avasare te sabhAmAM bhIma nAme rAkSasono pati beThA hatA. teNe UThIne vegavaDe AliMgana karI meghavAhanane kahyuM-"puSkaravara dvIpanA bharatakSetramAM vaitADhya parvata para kAMcanapura nAmanA nagaramAM huM pUrvabhave vidyudaMSTra nAme rAjA hato. te bhavamAM tuM mAre rativalabha nAme putra hato. he vatsa ! tuM mane ghaNe vahAle hate. Aje sAruM thayuM ke tuM mArA jevAmAM AvyuM. A vakhate paNa tuM mAre putra ja che, mATe A mAruM sinyA ane bIjuM je kAMI mAruM che te sarva tuM grahaNa kara. vaLI lavaNasamudramAM devatAne paNa dujeya e, sAta janane, sarva dizAmAM vistAravALe rAkSasadvIpa nAme eka sarva dvIpamAM ziromaNi dvIpa che. tenI madhyamAM pRthvInI nAbhi upara meruparvatanI je triphaTa nAme parvata che. te moTI RddhivALe parvata valayAkAre rahe che. nava jana UMce, pacAsa jana vistAramAM ane ghaNe durgama che, tenI upara suvarNamaya gaDha, ghare ane teraNavALI laMkA nAme eka nagarI meM hamaNu ja vasAvI che. tyAMthI cha jana dhara, pRthvImAM nIce, zuddha sphaTika ratnanA gaDhavALI, nAnA prakAranA ratnamaya gRhevALI ane savAse jana lAMbI-pahoLI pAtALalaMkA nAmanI ghaNI prAcIna ane durgama nagarI paNa mArI mAlekInI che. he vatsa ! A bane nagarIne tuM grahaNa kare ane tene tuM rAjA thA. A tIrthakara bhagavaMtanA darzananuM phaLa tane Aje ja prApta thAo." ema kahI e rAkSasapatie nava mANijyane banAveluM eka moTe hAra tathA rAkSasI vidyA tene ApI. ghanavAhana paNa tarata ja Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 2 juM jahumAra vigerenI pRthvI-paryaTananI IcchA. 311 bhagavAnane namI rAkSasadvIpamAM AvIne te baMne laMkAne rAjA thaye. rAkSasadviIpanA rAjapathI ane rAkSasI vidyAthI te ghanavAhana vaMza tyArathI rAkSasavaMza kahevA. pachI bhaMthI sarvajJa bIjI tarapha vihAra karI gayA ane sureMdra tathA sagarAdika pitapatAne sthAnake gayA. have sagara rAjA cosaTha hajAra strIo sAthe ratisAgaramAM nimagna thaI IMdranI peThe kIDA karavA lAgyA. tene aMtaHpuranA saMgathI thayelI glAni, vaTemArgune zrama jema dakSiNa dizAnA pavanathI nAza pAme tema strIratnanA bhegathI nAza pAme. evI rIte hamezAM viSayasukha bhogavatAM temane janhakamAra vigere sATha hajAra putro thayA. udhAnapAlikAe pALelAM ughAnanA vRkSe vRddhi pAme tema dhAvamAtAoe piSaNa karelA te putro anukrame vRddhi pAmyA. teo caMdranI jema dhIme dhIme sarva kaLA grahaNa karI zarIranI lamIrUpI tallInA upavanarUpa cauvanavayane prApta thayA. teo bIjAone potAnI astravidyAmAM kuzaLatA batAvavA lAgyA ane nyUnAdhika jANavAnI IcchAthI pArakuM akauzalya jevA lAgyA. kaLA jANanArA teo gheDA khelavAnI kIDAmAM ghoDAone samudranA AvartanI lIlAvaDe bramaNa karAvI durdama evA tephAnI ghoDAone paNa damatA hatA. devatAonI zaktinuM paNuM ullaMghana karanAra teo vRkSanAM patrane paNa aMdha upara nahIM sahana karanAra evA unmatta hAthIone temanA skaMdha upara caDIne vaza karatA hatA. madathI zabda karatA hAthIo jema vidhyATavImAM rame tema saphaLa zaktivALA teo potAnA savayaska mitrothI parivRta thaIne svecchAe ramatA hatA. eka divase rAjasabhAmAM beThelA cakravartIne baLavAna kumAroe A pramANe vijJapti karI he pitAjI ! pUrva dizAnuM AbhUSaNa mAgadhapati deva, dakSiNa dizAnuM tilaka varadAmapati, pazcima dizAne mugaTa prabhAsapati, pRthvInI be bhujA jevI be bAju rahelI gaMgA ane siMdhudevI, bharatakSetrarUpI kamalanI karNikA samAna vaitAtyAdrikumAradeva, tamisAguphAne adhipati kSetrapALa sadaza kRtamALa nAme deva ane bharatakSetranI maryAdAbhUminA staMbharUpa himAcalakumAradeva, khaMDaprapAtAguphAne adhiSThAyaka utkaTa e nATayamAla nAme deva ane naisarSa vigere nava nidhinA adhiSThAyaka nava hajAra devatAo-e sarva devatAone tame sAdhAraNa manuSyanI jema sAdhya karyA che. vaLI tejasvI evA Ape aMtaraMga zatruonA SavarganI jema A pakhaMDa pRthvItala pitAnI meLe ja parAjaya pamADayuM che. have tamArI bhujAnA parAkramane kaI paNa kArya avazeSa rahyuM nathI ke je karIne ame tamAruM putrapaNuM batAvI ApIe, mATe have te pitAjIe sAdhelA A sarva bhUtaLamAM svecchAe vihAra karavAthI ja AmAruM putrapaNuM saphaLa thAo ema IcchIe chIe, temaja ApanA prasAdathI gharanA AMgaNAnI jema sarva bhUmimAM DAthInI peThe svacchede vihAra karavAne IcchIe chIe." AvI pitAnA putronI mAgaNuM teNe svIkArI, kAraNa ke mahAna purUSonI pAse bIjAnI paNa yAcanA vyatha thatI nathI te pitAnA putronI yAcanA kema vyatha thAya? pachI pitAne praNAma karI pitAnA nivAsamAM AvI teoe prayANanA maMgaLasUcaka taMdubhi vagaDAvyA. te vakhate prayANa samaye ja dhIrapuruSone paNa kSobha pamADe te azubha Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 312 sagaraputrane prayANa samaye thayela apazune. saMga 5 ma. utpAta tathA azubha zukana temane thavA lAgyA. moTA sapanA kuLathI AkuLa evA rasAtalanA dvAranI jema sUryanuM maMDaLa seMkaDe ketunA tArAthI AkuLa thayuM, caMdranA maMDaLamAM vacce chidra jaNAvA lAgyuM, tethI caMdra navA kotarelA dAMtanA AkoTA je dekhAvA lAge, vAyuthI jema latA kaMpe tema pRthvI kaMpavA lAgI, zilAonA kakaDA jevA karAnI vRSTie thavA lAgI, sukAI gayelA vAdaLAnA cUrNanI jevI rajovRSTi thavA lAgI, roSa pAmelA zatrunI je mahAbhayaMkara vAyu vAvA lAgya, azivakArI ziyAlaNI jamaNI tarapha rahI bolavA lAgI, jANe teonI hariphAI karatA hoya tema ghuvaDa pakSI Akroza karavA lAgyA, jANe UMce prakAre kALacakrathI kIDA karatA hoya tema AkAzamAM maMDaLAkAre thaI cAmAcIDIA UDavo lAgyAM, unALAmAM jema nadIo nirjala thaI jAya tema sugaMdhI maravALA hAthIe mada rahita thaI gayA ane rAphaDAmAMthI bhayaMkara sarpo nIkaLe tema khuMkhArA karatA gheDAnA mukhamAMthI dhUmADA nIkaLavA lAgyA. AvA utpAta zukanane teoe gaNyA nahIM; kAraNa ke tevA utapAtAdine jANanAra puruSone bhavitavyatA ja pramANu hoya che. teoe snAna karIne prayANaMcita kautukamaMgaLAdi karyuM ane pachI cakravatInA sarva sinya sAthe teo tyAMthI cAlyA. mahArAjA sagare strI-ratna sivAya sarva ratna putranI sAthe mokalyAM, kAraNa pitAne AtmA che te ja putra che. sarva putra tyAMthI cAlyA, temAM keTalAeka uttama hAthI upara beThA hatA, teo dipALanI jevA jaNAtA hatA, keTalAeka revaMta a% karatAM paNa vadhAre suMdara ghoDAo upara beThA hatA ane sUryAdika grahanI jema keTalAeka rathamAM beThA hatA. sarvee mugaTa paheryA hatA, tethI teo jANe iMdrio hoya tevA jaNAtA hatA. temanI chAtI upara hAra laTakatA hatA. tethI jANe nadInA pravAhavALA parvate heya tevA jaNAtA hatA, jANe pRthvI upara AyudhadhArI devatAo AvyA hoya tema teonA hAthamAM vividha jAtanAM hathiyAra hatAM, vRkSanA cihnavALA jANe vyaMtare hoya tema teonA mastaka upara chatro hatAM, velaMdhara devatAothI samudranI jema AtmarakSaka puruthI teo vIMTAI rahelA hatA, UMcA hAtha karIne cAraNabhATa temanI stuti karatA hatA, gheDAnI tIkSaNa kharIothI pRthvIne khedI nAkhatA hatA, vAjiMtronA avAjathI sarva dizAone baherI karI mUkatA hatA, ghaNuM UDelI pRthvInI 2jathI sarva dizAone AMdhaLI karI mUkatA hatA, vicitra udyAnamAM jANe udyAnadevatA hAya, parvatanA zikharonI upara jANe manahara parvatanA adhiSThAyaka devatA hoya ane nadIonA kinArA upara jANe nadIputro hoya tema svecchAe kIDA karatA teo A bharatabhUmimAM sarva ThekANe bhamavA lAgyA. gAmaDAM, khANu, nagara, droNamukha ane kheDukAnA nehaDAmAM paNa teo vidhAdharanI peThe jinapUjA karatA hatA. ghaNuM bhoga bhegavatA, ghaNuM dhana ApatA, mitrajanane khuzI karatA, zatruone nAza karatA, rastAmAM nizAna pADavAmAM potAnuM kuzaLapaNuM batAvatA, bhamatA ane paDatA zo pakaDI levAmAM nipuNatA dekhADatA ane zastrAzInI vicitra prakAranI kathAo tathA mazkarInI kathAo vAhana upara besI pitAnA sarakhI vayanA rAjAonI sAthe karatA teo, anukrame jenA jevA mAtrathI kSudhA ne tRSA maTI jAya tevI auSadhIvALA ane puNyasaMpattinA sthAnarUpa aSTApada parvatanI samIpe AvI pahoMcyA. te aSTApa parvata moTA sarovarathI jANe devatAnA amRtarasane bhaMDAra heya te Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 2juM maMtrIoe sagaraputrone kahela aSTApadanuM svarUpa 313 jaNAto hato; harSa pAmelA mayUranA madhura svarathI jANe gAyana karato hoya tema dekhAte hato, jANe pUtaLIovALuM caitya hAya tema tenI upara aneka vidyAdharIo rahetI hatI, cAre bAju paDelAM ratnothI jANe ratna-maNiothI banele pRthvIne mugaTa hoya te te jaNAtuM hatuM ane tyAMnA caityane vaMdanA karavAnI IcchAthI hamezAM AvatAM cAraNuzramaNadikathI te parvata naMdIzvaradvIpa je jaNAte hate. A nitya utsavavALe sphaTika ratnamaya parvata joIne te kumAree subuddhi vigere pitAnA amAtyane pUchayuM vaimAnika devanA svargamAM rahelA kIparvatomAMthI jANe eka ahIM pRthvI upara utaryo hoya e A karyo parvata che ? ane tenI upara AkAza sudhI UMcuM tathA himAlaya parvata para rahela zAzvata caitya jevuM A caitya che te koNe karAveluM che ?" maMtrIoe kahyuM-"pUrve sabhaprabhu prathama tIrthaMkara bhagavaMta thaI gayA che, je tamArA vaMzanA ane A bhAratamAM dharmatIrthanA Adilta thayA che, tenA putra bharata navANuM bhAIothI meTA ane SakhaMDa bharatakSetrane pitAnI AjJAmAM pravartAvanAra hatA. iMdrane jema meruparvata tema te cakIne A aSTApaka nAme kIDAgiri aneka AzcaryanA rathAna mUta che. A parvatanI upara zrI bhadeva bhagavAn daza hajAra sAdhuonI sAthe avyayapadane pAmelA che. RSabhasvAmInA nirvANa pachI bharatarAjAe ahIM ratnamaya pASANothI siMhaniSadhA nAme caitya karAveluM che, temAM RSabhasvAmI ane pachI thanArA bIjA trevIsa tIrthaMkaranAM biMba nirdoSa ratnathI pitapatAnA dehanA pramANu, saMsthAna, varNa ane lAMchanavALA vidhi pramANe karAvelAM che. te save biMbanI pratiSThA A caityamAM te bharatacakrIe cAraNamunionI pAse karAvelI che ane temaNe pitAnA bAhubali vigere navANu baMdhuonAM pagalAM ane mUttio paNa karAvI che. ahIM samavasarelA zrI RSabhasvAmIe bhaviSyamAM thanArA tIrthakara, cakravattA, vAsudeva, prativAsudeva ane baLarAmanuM tenI pAse varNana karyuM hatuM. A parvatanI tarapha bharatacakIe ATha ATha pagathiyAM karAvelAM che, tethI te aSTApadagiri kahevAya che." A pramANenI hakIkata sAMbhaLIne "aho A parvata ApaNuM pUrvajone che," ema jeone harSa upa che evA kumAre parivAra sahita tenI upara caDyA ane te siMhaniSadyA caityamAM praveza karyo. dUrathI darzana thatAM ja teoe harSavaDe Adi tIrthakarane praNAma karyo. ajitasvAmInA biMbane tathA bIjA tIrthakaranAM biMbane paNa teoe sarakhI zraddhAthI namaskAra karyo, kAraNa ke teo garbhazrAvaka hatA. jANe maMtrathI AkarSaNa karIne maMgAvyuM hoya tema tatkALa AvelA zuddha gaMdhadakathI kumAroe zrIhaMtanAM biMbane snAna karAvyuM. te vakhate keTalAeka kaLazane pANIthI bharI detA hatA. keTalAeka ApatA hatA, keTalAeka prabhunI upara DhaLatA hatA, keTalAeka khAlI thayelA pAchA letA hatA, keI snAtravidhi bhaNatA hatA, koI cAmara vIjatA hatA, koI suvarNanA dhUpiyA letA hatA, kaI dhUpiyAmAM uttama dhUpa nAMkhatA hatA ane koI zaMkhAdi vAjiMtro UMce svare vagADatA hatA. te vakhate vegavaDe paDatA snAnane gaMdakathI aSTApada parvata bamaNA nirjharaNAvALe thaye. pachI komaLa, kerA ane devadUSya vaccethI teo dAsanI jema bhagavaMtanAM A - 40 Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 314 sagaraputroe karelI prArthanA. saga 5 ma. biMbanuM mArjana karavA lAgyA. pachI sIdhI dAsInI jema svecchAe ghaNuM bhaktivALA teoe gazIrSa caMdananA rasavaDe prabhune vilepana karyuM. vicitra puponI mALAthI tathA divya vastra ane manahara ratnAlaMkArathI temanI arcA karI, iMdranI jevA rUpavaMta teoe svAmInAM khiMbenI Agala akhaMDita cekhAthI paTTa upara aSTamaMgalika AlekhyA. divya kapUranI diveTathI teoe sUryabiMba jevI dedIpyamAna ArAtrika taiyAra karI, tenI pUjA karI ane pachI te Arati utArI. pachI aMjali jeDIne zastavavaDe vaMdanA karI cheSabhasvAmI vigerenI A pramANe teo stuti karavA lAgyA "he bhagavaMta ! A apAra ane ghera evA saMsArarUpI samudramAM vahANa samAna ane mekSanA kAraNabhUta evA tame amane pavitra kare. syAdvAdarUpI mahelanI pratiSThAmAM sUtradhAra (sutAra) paNane nayapramANathI dhAraNa karatA evA tamane ame namaskAra karIe chIe. jana sudhI prasAra pAmatI vANIrUpI nIkathI sarva jagatarUpI bAgane tRpta karanAra evA tamane ame namaskAra karIe chIe. tamArA darzanathI sAmAnya jIvitavALA amArI jevA che pAMcamA ArA paryata paNa jIvitanuM paramaphaLa prApta karaze. garbha, janma, dIkSA, jJAna ane muktirUpa pAMca-pAMca kalyANakathI nArakIone paNa sukha ApanAra evA tamane ame namaskAra karIe chIe. megha, vAyu, caMdra ane sUryanI jema samadaSTi rAkhanArA evA tame amane kalyANane arthe thAo. A aSTApada parvata para rahelAM pakSIone paNa dhanya che ke jeo pratidivasa niraMtarapaNe tamane jue che. tamArA darzana ane pUjana ghaNIvAra karavAthI amAruM jIvita ane vaibhava kRtArtha thayela che." evI rIte stuti karIne pharIthI ahaMtane namaskAra karI te sagaputre harSa pAmI prAsAdamAMthI bahAra nIkaLyA. pachI bharatacakInA bhrAtAonAM pavitra pagalAMone temaNe vaMdanA karI. - 'pachI kAMIka vicArIne jandukumAre pitAnA nAnA bhAIone kahyuM-'dhAruM chuM ke A aSTApadanA jevuM bIjuM kaMI uttama sthAna nathI, mATe ApaNe A caityanA jevuM bIjuM caitya ahIM karAvIe. aho ! bharatakIe je ke A bharatakSetra choDayuM che, te paNa A parvata ke je bharatakSetramAM sArabhUta che tenI upara caityanA miSathI kAyama rahIne bharatakSetrane jANe atyAre paNa teo bhogave che." vaLI pharI vicAra karIne be -"he baMdhuo ! navuM caitya karAvyA karatAM bhaviSyamAM lopa thavAno saMbhavavALA A cityanuM ApaNe rakSaNa karIe te A caitya ApaNe ja karAveluM che ema samajI zakAya, kAraNa ke jyAre duSamakALa pravartAze tyAre arthamAM lubdha, satva rahita ane kRtyAkRtyanA vicAra vinAnA puruSo thaze. tethI jAnAM dharmasthAnonuM rakSaNa karavuM te navAM dharmasthAna karAvyAthI paNa adhika che." A pramANe sAMbhaLIne sarva nAnA bhAIoe e cityanA rakSaNanimitte tenI pharatI khAI karavA sAruM daMDaratna grahaNa karyuM. pachI jANe tIvra tejathI sUrya hoya te jahu pitAnA bhAIe sAthe nagaranI jema aSTApadanI cotarapha khAI karavAne mATe daMDaratnathI pRthvI davA lAgyuM. temanI AjJAthI daMDarane hajAra jana UMDI khAI khedI, eTale tyAM AvelAM nAgakumAranAM maMdira bhAMgavA lAgyA. potAnAM bhuvane bhAMgavAthI, samudranuM mathana karatAM jema Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 2 ju. aSTApada pharatI badelI khAI ane nAgarAjano roSa 315 jaLajaMtuo kSobha pAme tema sarva nAgaka kSobha pAmavA lAgyA. jANe paracakra AvyuM hoya, jANe agni lAgyuM hoya athavA jANe mahAvAta utpanna thaye heAya tema nAgakumAra Amatema trAsa pAmavA lAgyA. evI rIte AkuLa thayela nAgalaka joI javalanaprabha nAme nAgakumAre rAjA agninI jema krodhathI baLavA lAge. pRthvIne khedelI joIne "A zuM ? ema saMbhramathI vicArate te bahAra nIkaLI sagaracakrInA putranI pAse Avyo. caDatA taraMgavALA samudranI jema caDAvelI bhrakuTithI te bhayaMkara lAgatuM hatuM, UMcI javALAvALA agninI jema kopathI tenA hoTha pharakatA hatA, tapelA loDhAnA temanI zreNI jevI lAla daSTi te nAkhate hato ane vAgninI dhamaNa jevI pitAnI nAsikA phulAvate hate. evA temaja yamarAjanI jema krodha pAmelA ane pralayakALanA sUryanI jema sAmuM na joI zakAya tevA te nAgapati sagaraputrone A pramANe kahevA lAgyA-"are pitAne parAkramI mAnanArA ane durmada eva tame bhIla lokone jema killo maLe tema daMDaratna maLavAthI A zuM | mAMDayuM che? are ! avicArapUrvaka kArya karanArA tame bhavanapationAM zAzvata bhuvanene A upadrava karyo ? ajitasvAmInA bhAIne putra thaIne tame pizAcanI jema A dAruNa karma kema karavA mAMDayuM ?" pachI jahue kahyuM-"he nAgarAja ! amArAthI thayelA tamArA sthAnabhaMgathI pIDita thaIne tame je kahe che te ghaTita che, paNa daMDaratnavALA amoe tamArA sthAnano bhaMga thAya evI buddhithI A pRthvI khedI nathI; kiMtu A aSTApada parvatanA rakSaNa mATe pharatI khAI karavA ame A pRthvI khAdI che. ahIM amArA vaMzanA mULapuruSa bharatacakIe ratnamaya caitya ane sarva tIrthakaronI ratnamaya suMdara pratimAo karAvelI che. bhaviSyamAM kALanA doSathI ke tene upadrava karaze, evI zaMkA lAvIne ame A kAma karyuM che. tamArAM sthAne to ghaNuM dUra che ema jANIne amane tenA bhaMganI zaMkA thaI nahotI, paNa Ama thavAmAM A daMDaratnanI amegha zakitano ja aparAdha jaNAya che; mATe ahaMtanI bhaktithI avicArIpaNe ame je kAma karyuM che te tame kSamA kare ane have pharIthI ame tema karazuM nahIM." evI rIte jandukumAre prArthanA karAyela nAgarAja zAMta thaye; kAraNa ke puruSonA pAgnine zAMta karavAmAM sAmAvANI jaLarUpa thAya che. pachI have pharIthI tame AvuM karaze nahIM" ema kahI siMha jema guphAmAM jAya tema nAgapati nAgalokamAM gaye. nAgarAja gayA pachI jae pitAnA nAnA bhAIone kahyuM-"ApaNe aSTApadanI pharatI khAI te karI, paNa pAtALa jevI gaMbhIra chatAM A khAI, mANasanI moTI AkRti paNa buddhi vinA jema zobhatI nathI tema jaLa vinA zobhatI nathI. vaLI kaI kALe A pAchI rajathI pUrAI paNa jAya, kAraNa ke kALe karIne moTA khADA hoya che te paNa sthaLarUpa thaI jAya che, mATe A khAI ghaNuM jaLathI avazya pUravI joIe; paNa UMcI taraMgavALI gaMgA vinA te kAma pAra pADI zakaze nahIM." A pramANe sAMbhaLIne tame kaho cho te ghaNuM sAruM che ema tenA bhAIoe kahyuM eTale jahue jANe bIje yamadaMDa hoya tevuM daMDaranA hAthamAM lIdhuM. te daMDaratnavaDe gaMgA kAMThone IMdra jema parvatanA zikharane toDe tema toDI nAkhyo. daMDe kAMThe teDavAthI te raste gaMgA cAlI, kAraNa ke sarala puruSanI jema jaLa jyAM laI jaIe tyAM jAya che. te vakhate gaMgAnadI Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAgarAje sagaraputrone bhasmIbhUta karyA. sarga 5 me. pitAnA uchaLatA moTA taraMgothI jANe teNe parvatanA zikhara UMcA karyA hoya tevI jaNAtI hatI ane taTa upara aphaLAtA pANIthI utpanna thatA zabdo vaDe jANe jorathI vAjiMtro vagADatI hoya tevI dekhAtI hatI. evI rIte pitAnA jaLanA vegathI daMDe karelA pRthvInA bhedane bamaNe pahoLo karatI gaMgA samudranI jema aSTApada girinI pharatI karelI khAI pAse AvI, eTale hajAra jana UMDI ane pAtALanI jevI bhayaMkara te parikhAne pUravAne teo pravaryA. jahue aSTApada parvatanI khAI pUravAne gaMgAne kheMcI, tethI tenuM nAma jAnhavI kahevAyuM. ghaNuM jaLathI te parikhA pUrAI gayA pachI vadheluM jaLa dhArAyaMtranI jema nAgakumAranAM sthAnamAM peThu. rAphaDAnI jema nAgakumAranAM maMdire jaLathI pUrAI gayAM, eTale dareka dizAmAM kuMphADA mAratA nAgakumAre AkuLavyAkuLa thaI trAsa pAmavA lAgyA, nAgalokanA kSobhathI sarparAja javalanaprabha aMkuze mArelA hAthInI jema bhayakaMra AkRtipUrvaka ke pAyamAna thayA ane bolyo-"e sagaranA putra pitAnA vaibhavathI durmada thayelA che, tethI teo sAmane egya nathI; paNa gadheDAnI jema daMDane ja egya che. amArA bhuvaneno nAza karavAne eka aparAdha meM sahana karyo ane zikSA na karI to pharIthI temaNe A aparAdha karyo; mATe have cera lekene jema ArakSaka puruSa zikSA kare tema huM temane zikSA karuMA pramANe ghaNu kapanA ATepathI bhayaMkara rIte bolate, akALe kALAgninI jema ghaNI dIptithI dAruNa dekhAte ane vaDavAnala jema samudrane zeSaNa karavA Icche tema jagatane bALavAnI IcchA karatA te pRthvImAMthI bahAra nIkaLe; ane vajanaLanI jema UMcI javALAvALe te nAgarAja nAgakumAranI sAthe vegathI rasAtaLamAMthI nIkaLIne tyAM Avyo. pachI daSTimiSa sa5nA rAjAe tatkALa kopAyamAna daSTivaDe sagaraputrone joyA, eTale tatkALa ghAsanA puLAnI jema agnithI te sarve bhasmarAzi thaI gayA. te vakhate lokomAM AkAza ane pRthvIne pUrI de evo eka meTe hAhAkAra zabda thaye, kAraNake sAparAdhI mANasane nigraha paNa lokone te anukaMpAne mATe ja thAya che. A pramANe nAgarAja sagaracakInA sATha hajAra putrone mRtyu pamADI sAyaMkALe sUryanI jema nAgaka sahita pAcho rasAtaLamAM cAlyA gaye. .. ityAcAryazrI hemacandraviracite triSaSThizalAkApuruSacarite mahAkAvye dvitIye parvaNi sagaraputranidhano nAma haMmada sa. 1 . Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saga 6 phona e vakhate cakrInA sainyamAM ddhAone moTo ghaghATa, koI moTuM jaLAzaya khAlI thatAM * jema jaLa-jaMtuone ghaMghATa thAya tema thavA lAgyo. jANe kipAka phaLa khAdhuM haiya, jANe jhera pIdhuM hoya athavA jANe sarpa karaDayA hoya tema mUrjIvaza thaIne keTalAka pRthvI upara paDyA, keI nALIeranI jema potAnuM mastaka pachADavA lAgyA, keI jANe chAtIe gunha karyo hoya tema tene vAraMvAra phUTavA lAgyA, keI jANe paraMghI dAsInI jema kAryamUDha thaI paga pahoLA karIne besI rahyA, koI vAnaranI jema pRpApAta karavAne zikhara upara caDyA. keI potAnuM peTa cIravAnI icchAthI yamarAjAnI jihA jevI charIo myAnamAMthI kheMcavA lAgyA, keI phAMsI khAvAne mATe prathama kIDAM karavAnA hIMDeLA bAMdhatA heya tema pitAnAM uttarIya vastro vRkSanI zAkhA upara bAMdhavA lAgyA, keI kSetramAMthI aMkura cUMTe tema mastaka parathI keza cUMTI nAkhavA lAgyA, keI pasInAnAM biMdunI jema zarIra uparathI vastrone pheMkI devA lAgyA, koI jUnI bhIMtane AdhAra devAne mATe mUkelA staMbhanI jema kapola upara hAtha mUkIne ciMtAparAyaNa thaI gayA ane keI pitAnA vastrane paNa sArI rIte rAkhyA sivAya pRthvI upara gAMDA mANasanI jema zithila thaI gayelA aMga. vaDe ALoTavA lAgyA. te vakhate AkAzamAM TIToDIonI jema aMtaHpuranI strIone hadayane kaMpAvanAra judA judA prakArane vilApa thavA lAgyA. "are daiva ! amArA prANezane grahaNa karIne ane amArA prANane ahIM rAkhIne te A ardhadagdhapaNuM kema karyuM? he pRthvIdevI ! tame phATa pADIne amane jagyA Ape; kAraNake AkAzamAMthI paDelAnuM zaraNa paNa pRthvI ja che. he deva ! caMdanaghanI jema Aje tuM amArI upara akasmAt nirdaya thaIne vipAta kara. he prANa ! tamArA rastAo kuzaLa thAo ane tame IcchA pramANe have ahIMthI cAlyA jAo, tathA A zarIrane bhADAnI jhuMpaDInI jema tame cheDI dyo. he mahAnidrA ! sarva duHkhane TALanArI tuM Ava, athavA he gaMgA ! tuM uchaLIne amane jaLamRtyu Apa. De dAvAnaLa ! tuM A parvatanA jaMgalamAM pragaTa thA ke jethI tArI madadavaDe ame amArA patinI gatine pAmIe. he kezapAsa ! tame have puSpanI mALA sAthenI mitrI cheDI gho. he netra ! tame have kAjaLane jaLAMjali Ape. he kapila ! tame have patrarekhAnI sAthe saMbaMdha rAkhaze nahIM. he heTha ! have tame aLatAnA saMganI zraddhA cheDI gho. he kAna ! tame have gAyananA zravaNanI icchA cheDI devA sAthe ratnakaNikAne paNa mUkI gho. he tuM havethI kaMThI paheravAnI utkaMThA karIza nahIM. he stane! AjathI tamAre kamaLane jema jhAkaLanAM biMduone hAra hoya tema azrubiMdune ja hAra dhAraNa karavAnuM che. he hadaya ! tuM tatkALa pAkelA cIbhaDAnI jema be bhAge thaI ja. he bAha ! tamAre kaMkaNa ane kAjubaMdhanA bhArathI have saryuM. he nitaMba ! tuM paNa prAtaHkALane caMdra jema kAMtine tajI de tema kaTimekhalA cheDI de. he caraNa! tamAre anAthanI jema have AbhUSaNathI sayuM. Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 318 aMtaHpuranI rANIo tathA parivArane vilApa. saga 6 Dho he aMga ! tAre have kauvacanA sparzanI jema aMgarAganI jarUra nathI." aMtaHpuranI strIo evI rIte karuNasvare ravAthI, baMdhunI jema sarva vane paNa paDadAthI sAthe revA lAgyA. senApati, sAmaMta rAjA ane maMDaleza vigere sarva zoka, lajajA, krodha ane zaMkAdikathI rudana karatA vicitra prakAre bolavA lAgyA. "he svAmIputra ! tame kayAM gayA te ame jANI zakatA nathI, tethI tame kaho ke jethI ame paNa svAmInI AjJAmAM tatpara hovAthI tamArI pachavADe AvIe. athavA zuM tamane aMtardhAna-vidyA prApta thaI che ? paNa te pitAnA sevakane khedane mATe thAya che, tethI tamAre tene pheravavI joIe. naSTa-vinaSTa thayelA tamane choDIne gayelA evA amAruM mukha RSihatyA karanAranI jema sagara rAjA kema jeze ? tamArA vinA gayelA amArI leke paNa mazkarI karaze, mATe he hradaya ! have tu pANathI siMcAyelA kAcA ghaDAnI jema tatkALa phUTI jA. he nAgakumAra ! tuM paNuM UbhuM rahe, Ubhe rahe, amArA svAmI ke je aSTApadanI rakSA karavAmAM vyagra hatA teone zvAnanI jema chaLathI bALI daIne hamaNu kayAM jaIza ? he khagra ! he dhanuSa ! he zakti ! he gadA ! tame yuddha karavAne taiyAra thAo. he sarpa ! tuM nAsIne kayAM jaIza ? A svAmInA putro ahIM ApaNane cheDIne cAlyA gayA ! are hAya ! temane mUkIne gayelA ApaNane svAmI paNa jaladI choDI deze ! kadApi tyAM ApaNe nahIM jaI e ane ahIM jIvatA rahIzuM te sAMbhaLIne ApaNuM svAmI lajA pAmaze athavA ApaNe nigraha karaze." evI rIte vividha prakAre rudana karyA pachI save bhegA thaI pitAnuM svAbhAvika dhirma dhAraNa karI A pramANe vicAra karavA lAgyA. "pUrvavidhithI paretavidhi jema balavAna che tema sarva thakI vidhi baLavAna che, tenAthI kaMI balavattara nathI. A azaSNu pratIkAravALA kAryamAM upAya karavAne Iccho te kevaTa che. kAraNa ke te AkAzane mApavAnI IcchAtulya ane pavanane pakaDavAnI IcchAtulya che. have vilApathI zuM vaLavAnuM che ? mATe A hAthI, ghoDA vigere samagra ddhi ApaNe thApaNa rAkhanAranI peThe mahArAjane pAchI meMpI daIe. pachI sagara rAjA tene yogya lAge athavA ruce te ApaNI upara kare. have tenI ciMtA ApaNe zuM karavI ?" evuM vicArIne teo sava aMtaHpurAdikane laI, dIna vadanavALA thaIne adhyA tarapha cAlyA. utsAha rahita ane jenAM mukha tathA netro valAni pAmyAM che evA teo jANe suIne uThayA hoya tema maMdamaMda cAlatA ayodhyAnI najIka AvyA. tyAM jANe vadhyazilA upara besAryo hoya tema 1 cittavALA teo ekaThA thaI pRthvI upara besIne paraspara A pramANe kahevA lAgyA-"pUrve ApaNane rAjAe bhakta, bahujJa, baLavaMta ane prasAra dhArIne ghaNu satkArathI pitAnA patronI sAthe mokalyA hatA. te kumAre vinA ApaNuthI have svAmI pAse kema javAya? ane nAsikA rahita puruSanI jema mukhane kema dekhADI zakAya? athavA rAjAne akasmAta vajapAta jevuM A putravRttAMta kema kahI zakAya ? ethI ApaNane tyAM javuM te ghaTatuM nathI, paNa sarva duHkhIne zaraNarUpa maraNa pAmavuM ghaTe che. prabhue karelI saMbhAvanAthI bhraSTa thayelA ApaNane zarIra vinAnA puruSanI jema jIvavAthI zuM sArthakapaNuM che ? kadApi A putronuM zrava mRtyu sAMbhaLIne cakravattI mRtyu pAmaze te ApaNane paNa mRtyu ja agresara che." e pramANe vicAra 1. vyAkaraNane niyama che. Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 2 juM. sagara rAjAnA subhaTane brAhmaNarUpadhArI idranI zikhAmaNa 319 karI teo mAne nizcaya karI rahyA che tevAmAM bhagavAM vastravALe keI brAhmaNa tyAM AvyuM. te zreSTha brAhmaNa kamaLa je hAtha UMcA karI jIvADanArI vANuthI teone mRtyu nahIM pAmavAnuM kahetA sate A pramANe bolyA "ahe ! kAryamAM mUDha banelAe ! tame asvastha cittavALA kema thaI gayA che ? jema AvatA zIkArIne dekhatAM ja sasalAM paDI jAya tevA tame jaNAvyuM che tamArA svAmInA sATha hajAra putro yugalIAnI jema eka sAthe mRtyu pAmyA che, paNa temAM have kheda karavAthI zuM ? sAthe janmelA hoya chatAM paNa koI vakhata teo judA judA ane jude sthAnake mRtyu pAme che. ane judA judA jamyA hoya chatAM paNa kaI vakhata eka ja ThekANe sAthe mRtyu pAme che, eka sAthe ghaNA paNa marI jAya ane thoDA paNa marI jAya, kAraNa ke sarva jIvone mRtyu te sAthe ja raheluM che. jema seMkaDo prayatna karatAM paNa prANIne svabhAva pheravI zakAtuM nathI tema game teTalA prayatnavaDe paNa koI koInA mRtyu niSedha karI zakatuM nathI. niSedha karAtuM hoya te IMdra ane cakravatI vigere meTA puruSoe pitAnA athavA pitAnA svajananA mRtyune adyApi kema niSedha na karyo ? AkAzamAMthI paDatuM vaja muSTithI pakaDI zakAya, uddabrAMta thayele samudra pALa bAMdhIne rokI zakAya, mahAutkaTa pralayakALane agni jaLavaDe olavI zakAya, pralaya tpAtathI upaDele pavana maMda karI zakAya, paDate parvata TekAthI rAkhI zakAya, paraMtu seMkaDe upAthI paNa mRtyune rokI zakAya nahIM; mATe "ApaNane sepelA svAmInA putro mRtyu pAmyA' e tame kheta kare nahIM ane hAla jarA dhIrA thAo. zoka samudramAM DUbatA tamArA svAmIne hAtha ApavAnI jema huM bedhakArI vacanathI pakaDI rAkhIza." ema sarvane dhIraja ApI te brAhmaNe rastAmAM rahelA keI anAtha mRtakane laIne vinItA nagarImAM praveza karyo. pachI te brAhmaNe sagara rAjAnA.rAjagRhanA AMgaNAmAM jaI UMce hAtha karIne A pramANe UMce svare pokAra karyo-"he nyAyavattI cakravatI ! he akhaMDabhuja parAkamI rAjA ! A tamArA rAjyamAM abrahmaNya julama thayA che. svargamAM iMdranI jema A bharatakSetramAM tame rakSaNa karanAra chatAM huM lUMTAye chuM" A azrutapUrva zabda sAMbhaLI jANe pitAne viSe tenuM dukha saMkraryuM hoya tema sagaracakrIe dvArapALane kahyuM ene keNe lUTe che ? e koNa che ? kayAMthI AvyuM ? e sarva ene pUchIne tuM mane jaNAva athavA ene ahIM praveza karAva." dvArapAle tatkALa AvI te brAhmaNane pUchayuM, paNa jANe na sAMbhaLatuM hoya tema te to pharI pharIne pokAra ja karavA lAgyA. pharIthI pratihAre kahyuM"are brAhmaNa ! zuM tuM duHkhathI bahere thaye che athavA svAbhAvika bahero che ? A ajitasvAmInA bhAI dIna ane anAthanuM rakSaNa karanAra tathA zaraNathIne zaraNarUpa che. te pote sahodaranI jema tamane zabda karatAM sAMbhaLI AdarapUrvaka pUche che ke tamane koNe lUTayA che? tame koNa che ? ane kayAMthI Ave che ? te amane kaho, athavA to tame jAte AvIne regI jema reganI hakIkata vaidyane kahe tema tamArA duHkhanuM kAraNa mahArAjAne rUbarUmAM kaho.' A pramANe pratihAre kahyuM, eTale himanI jhaLathI vyApta thayelA draha saMbaMdhI kamaLanI jema jenAM netra mIMcAtAM hatAM, hemaMtaRtu saMbaMdhI ardharAtrinA vakhatanI jema jene mukhacaMdra glAni pAmatuM hatuM, rIMchanI jema jenA suMdara keza vIkharI gayelA hatA 1 vidhi eTale daiva ke karma, Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 320 brAhmaNe sagara cakrInI sabhAmAM karela praveza. sarga 6 ane vRddha thayelA vAnaranI jema jenA kalasthaLamAM khADA paDI gayA hatA, evA te brAhmaNe cakrInA sabhAgRhamAM maMda maMda pagale praveza karyo. dayALu cakrIe brAhmaNane pUchayuM-"tamAruM koIe kAMI suvarNa laI lIdhuM che ? vA tamArAM ratna ke vastro laI lIdhAM che ? athavA koI vizvAsaghAtakIe tamArI thApaNa eLavI che? vA kaI gAmanA rakSake tamane upadrava karyo che? vA dANavALAe sarva upaskara laI jaIne tamane paDyA che ? vA keI tamArA bhAgIdAre tamAre parAbhava karyo che ? vA keIe tamArI strI saMbaMdhI upadravathI tamane herAna karyA che ? vA keI baLavAna zatrue tamArA upara dhasAre karyo che? vA keI utkaTa Adhi ke vyAdhi tamane naDe che ? vA dvija jAtine janmathI ja sulabha evuM dAridra tamane pIDe che? athavA bIjuM kAMI tamane duHkha che ? je tamane duHkhakArI hoya te tame mane kaho." rAjAe A pramANe kahyuM eTale naTanI jema ghaNuM AMsu pADate te brAhmaNa aMjali jeDI rAjAne A pramANe kahevA lAgyA-"he rAjA! iMdravaDe svarganI jevA nyAya ane parAkramathI zebhatA evA tamArAthI A pakhaMDanI pRthvI rAjatvatI che. tenI aMdara koI paNa koInuM suvarNa-ratnAdika laI zakatuM nathI. paisAdAra leke pitAnA gharanI jema be gAmanI vacce rastAmAM paNa sUI rahe che. pitAnA uttama kuLanI jema koI thApaNa oLavatuM nathI ane gAmanA ArakSake pitAnA putranI jema prajAnI rakSA kare che. adhika dhana maLe tevuM hoya to paNa ghaTatI rIte mAlanA anumAna pramANe ja dANanA adhikArI aparAdhanA pramANamAM daMDanI jema yogya dANa grahaNa kare che. uttama siddhAMtane meLavanAra zive jema pharIthI gurunI sAthe vivAda na kare tema bhAgIdAra ke bhAga laIne pharI kAMI paNa vivAda karatA nathI. tamArA rAjyamAM sarve nyAyI leka hovAthI parastrIne bahena, dikarI, putravadhU ane mAtAnI jema gaNe che. jema yatinA AzramamAM na hoya tema tamArA rAjyamAM jarA paNa viravANI nathI. jaLamAM tApa na hoya tema tamArI sarva saMteSI prajAmAM kaI jAtinI Adhi nathI, comAsAmAM tRSAnI jema sarva auSadhiya pRvI hovAthI temAM vasanArA lekamAM kaI prakArane vyAdhi nathI ane tame sAkSAt kalpavRkSa hovAthI keIne dAridraya paNa nathI. te sivAya A duHkhanI khANurUpa saMsAra chatAM paNa bIjuM koI paNa duHkha nathI, paNa garIba evA mane A eka duHkha prApta thayuM che. "A pRthvImAM svargane je eka avaMtI nAme moTo deza che. te deza nirdoSa nagara, udyAna ane nadI vigerethI ghaNe manahara che. te dezamAM moTA sarevara, kUvA, vApikA ane vicitra bagIcAthI suMdara ane pRthvInA tilakarUpa azvabhadra nAme eka gAma che. te gAmane rahevAsI, vedAdhyayanamAM tatpara ane zuddha brahmakuLamAM utpanna thayela huM agnihotrI brAmaNuM chuM. eka vakhate huM mArA prANapriya putrane tenI mAtAne arpaNa karI vizeSa vidyA bhaNavAne mATe bIje gAma gaye. bhaNatAM bhaNatAM eka divase mane vagara kAraNe svAbhAvika arati utpana thaI. te vakhate meM vicAryuM ke "A mane moTuM Apazukana thayuM' evA vicArathI huM kSebha pApe. ane te kAraNe mAre gAma pAcho AvyuM. dUrathI mAruM ghara zobhArahita mArA jevAmAM AvyuM, tethI A zuM haze ? evuM jovAmAM huM ciMtavato hato tevAmAM mArI DAbI AMkha khUba pharakI, ane eka kAgaDo Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para 2 nuM brAhmaNe cakIne kahela pitAnI hakIkata. 321 sUkA jhADa upara besIne kaThora zabda bolavA lAge. evA apazukanathI bANanI jema hadayamAM vIMdhAyele huM kacavAte mane cADIyA purUSanI jema gharamAM peThe mane AvatA joIne jenA keza vIMkhAI gayA hatA evI mArI strI he putra ! he putra !" ema AkraMda karatI pRthvI upara DhaLI paDI. jarUra mAre putra mRtyu pAme, ema cittamAM nizcaya karI huM paNa prANa rahita manuSyanI jema pRthvI para DhaLI paDayo. mArI mUccha virAma pAmI, eTale pharIthI paNa karuNa svare vilApa karato huM mArA gharamAM jovA lAgyuM. tyAM gharanI vacamAM sarpathI Dazelo putra mArA jevAmAM AvyuM. bhejanAka paNa karyA sivAya zekanimagna avasthAmAM huM rAtre jAgate beDa hatuM tevAmAM mArI kuLadevIe AvIne mane kahyuM- he bhAI! tuM zA mATe A putranA mRtyuthI udvega pAme che ? je tuM mArA Adeza pramANe karIza te huM tArA putrane jIvADIza.' tyAre meM kahyuM- he devI ! Apano. Adeza mAre pramANa che; kAraNa ke putrane arthe zokAtta thayelA purUSo zuM aMgIkAra nathI karatA ?' pachI kuLadevIe kahyuM "jenA gharamAM kaI mRtyu pAmela na hoya tevA keI gharamAMthI tuM satvara mAMgalika agni lAva, pachI te putrane jIvADavAnA lebhathI hamezAM dareka gharamAM tevI rIte pUchate pUchate huM bALakanI jema bhrAMtithI bhamavA lAgyo. sarva mANasane pUchatAM badhA temane ghera asaMkhya mANase marelA che ema kahevA lAgyA, paNa koI maraNa rahita ghara nIkaLyuM nahIM. tenI aprAptithI AzAbhaMga thayelA meM mRtyu pAmelAnI jema naSTabuddhivALA thaIne dInapaNe te sarva kuLadevIne nivedana karyuM. kuLadevIe kahyuM--je kaI maMgaLagRha na hoya te tamArUM amaMgaLa maTADavAne huM kema samartha thaI zakuM ?" evI te devInI vANIthI tetra(phaNa)nI jema dareka gAma ane dareka zaheramAM pharate pharate huM ahIM AvI caDo chuM. he rAjA ! tame saghaLI pRthvInA prakhyAta rakSaka che, baLavAnanA agresara evA tamArI tulya keI bIjo nathI, vaitADhya parvatanA durga para rahelI banne zreNImAM rahelA vidyAre paNa mALAnI jema tamArI AjJAne mastaka para dhAraNa kare che, devatAo paNa cAkaranI jema tamArI AjJA pALe che, nava nidhi paNa hamezAM tamane vAMchita artha Ape che, tethI dIna lekene zaraNuM ApavAmAM sadAvratavALA evA tamAre zaraNe huM Avyo chuM, mATe mAre sArU keI ThekANethI paNa maMgaLa agni maMgAvI Ape ke jethI te devI mArA putrane jIvate karI Ape. huM putranA mRtyuthI ghaNo duHkhI thayela chuM." rAjA saMsAranA svarUpane jANatA hatA te paNa kRpAvaza thaIne tenA dukhe duHkhI thaI pAchA kAMIka vicArIne A pramANe tene kahevA lAgyA. "he bhAI ! A pRthvImAM parvatamAM merunI jema sarva gRhamAM amAruM ghara ghaNuM utkRSTa che; paraMtu A gharamAM paNa traNa jagatamAM mAnavA yogya zAsanavALA tIrthakareAmAM prathama ane rAjAomAM paNa prathama, vaLI lakSa jana UMcA meruparvatane daMDarUpa karI pitAnA bhujadaMDathI A pRthvIne paNa chatra karavAmAM samartha ane cosaTha IMdronA mugaTathI jenA caraNanakhanI paMkti uttejita thayelI che evA traRSabhasvAmI paNa kALanA yoge mRtyu pAmyA che. temanA pahelA putra bharatarAjA ke je cakavattI emAM prathama, surAsuro paNa jenI AjJA harSathI vahana karatA hatA ane je A - 41 Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 322 cakravatIe brAhmaNane samajAvela saMsAra svarUpa sa6 Dho. saudharmedranA ardhAsana upara birAjatA hatA te paNa kALa jatAM AyuSyanI samAptine pAmI gayA. temanA nAnA bhAI ke je bhujaparAkramIomAM svayaMbhUramaNa samudranI jema dhurya kahevAtA hatA ane cAritra grahaNa karyA pachI pADA, hAthI ane aSTApada vigere jAnavara jemanA zarIra sAthe pitAnuM zarIra khaMjavALatA hatA to paNa je akaeNpitapaNe vajadaMDanI jema eka varSa sudhI pratimAdhArI rahyA hatA, evA bAhuparAkramI bAhubali paNa AyuSya saMpUNa thatAM jarAvAra paNa vadhAre rahI zakayA nahIM. ugra tejathI Aditya jevA AdityayazA nAme parAkramathI nyUna nahIM evA te bharatacakrInA putra thayA hatA, tene putra mahAyazA nAme thaye, jene yaza digaMtamAM gavAto hato ane je sarva parAkramImAM ziromaNi hate; tene atibela nAme putra thaye, te iMdranI jema A pRthvI para akhaMDa zAsana vALo rAjA thaye hate; tene putra baLabhadra thaye, te baLathI jagane vaza karanAra ane tejathI jANe sUrya hoya te hite, tene putra baLavIrya thaye, te mahAparAkramI, zaurya ane dharmadhArImAM mukhya ane rAjAone agresara thaye hata; kItti ane vIryathI zobhate tene putra kIrtivIrya nAme prakhyAta thaye, te eka dIvAthI jema bIje dIvo thAya te ja ujjavaLa thaye; tene putra hAthIomAM gaMdhahastinI jema ane AyudhdhamAM vajadaMDanI jema bIjAothI jenuM anivArya parAkrama che e jalavIya nAme thaye; tene putra daMDavIya thaye, te jANe bIje yamarAja hoya tema akhaMDa daMDazaktivALe ane urdUDa bhujadaMDavALa hatA. teo sarva dakSiNa bharatAddhanA svAmI, mahAparAkramI ane IndranA ApelA bhagavaMtanA mugaTane dhAraNa karanArA hatA, temaja potAnA lakera parAkramathI deva ane asurethI paNa na jItI zakAya tevA hatA, te paNa kALanA vegathI A ja gharamAM janma pAmyA chatAM mRtyune pAmelA che. tyAMthI mAMDIne bIjA paNa asaMkhya rAjAo jeo moTA parAkramI hatA te paNa mRtyu pAmyA che, kAraNa ke kALa che te daratikrama che. are brAhmaNa! mRtyu che te pinanI peThe sarve nukazAnakAraka che, agninI peThe sarvabhakSI che. ane jaLanI peThe sarvabhedI che. mArA gharamAM paNa kaI pUrvaja maraNathI avaziSTa rahyA nathI te bIjAnA gharanI zI vAta karavI ? tethI tevuM maMgaLagRha kayAMthI maLe ? mATe tAro eka putra mRtyu pAme te kAMI AzcaryakAraka ke anucita nathI. te brAhmaNa ! sarvane sAdhAraNa evA mayamAM ta kema zoka kare che ? bALaka hoya, vRddha hoya. daridra hoya ke cakravatI" hoya paNa mRtyu sarvane samavatI che. saMsArane e svabhAva ja che ke jemAM, nadImAM taraMganI jema ane AkAzamAM zaradaRtunAM vAdaLAMnI jema koI sthira rahetuM nathI. vaLI A saMsAramAM mAtA, pitA, bhAI, putra, bahena ane putravadhU ityAdika je saMbaMdha che te paramArthika nathI. jema gAmanI dharmazALAmAM vaTemArguo judI judI dizA taraphathI AvIne ekaThA maLe che tema kaI kAMIthI AvIne A saMsAramAM eka ghare ekaThA maLe che. temAMthI pAchA pitapotAnA karmanA pariNAmathI jude jude raste cAlyA jAya che. te bAbatamAM karyo subuddhi purUSa jarA paNa zoka kare ? he dvijottama ! tethI tame mehanuM cihna je zoka te na kare, dhIraja rAkho ane te mahAsatva ! tame tamArA AtmAmAM vivekane dhAraNa kare." brAhmaNe kahyuM "he rAjA! huM prANIonuM bhavasvarUpa sarva jANuM chuM, paNa putranA zekathI Aje bhUlI javAya che, kemake jyAM sudhI pitAne ISTaviyegane anubhava thaye nathI Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 2 ju hijarUpadhArI icakIne karela pratibodha 323 tyAMsudhI sarva jANe che ane tyAMsudhI sarvane dhIraja rahe che. he svAmina ! hamezAM ahaMta nA AdezarUpI amRtapAnathI jemanuM citta nirmaLa thayeluM che evA tamArI jevA dharyavivekI purU virala hoya che. te vivekI ! tame mane moha pAmatAne baMdha karyo te bahu sAruM karyuM, paNa A viveka tamAre AtmAne arthe paNa dhAraNa karI levuM joIe. kaSTa prApta thatAM mahAdikavaDe nAza pAmato A AtmA rakSaNAya che; kAraNa ke aDacaNanI vakhate kAma AvavA mATe hathiyAra dhAraNa karAya che, kAMI niraMtara tenuM kAma hatuM nathI. A kALa che te rAMka ane cakravattI baMnemAM sarakhe che; keInA paNa prANa ane putro vigerene laI jatAM ene bIka lAgatI nathI. ahA ! jene putro thoDA hoya che tenA ceDA mRtyu pAme che ane jene ghaNuM hoya che tenA ghaNuM mRtyu pAme che, paNa tethI jema gheDA ane ghaNA prahArathI anukrame kuMthune tathA hAthIne sarakhI pIDA thAya che tema baMnene sarakhI ja pIDA thAya che. mArA eka putrane nAza thatAM have huM zeka karIza nahIM tema tame paNa sarva putrane nAza thAya te paNa zoka karazo nahIM. he rAjana bhujaparAkramathI zobhatA evA tamArA sATha hajAra putro kALagathI eka sAthe mRtyu pAmyA che. e vakhate kumAranI sAthe gayelA sAmaMta, amAtya tathA senApati vagere ane je kumAranI sAthe rahenArA hajurI hatA te sarva tyAM najIkamAM ja rahyA hatA, teo uttarIya vastrothI mukha DhAMkatA, lajajAthI jANe zaramAI gayA hoya tevA dekhAtA, dAvAnaLathI dagdha thayelA jhADonI jema khedathI vivarNa thayelA dehavALA, pizAca ane kinnaronI jema atyaMta zUnya manavALA, lUMTAyelA kRpaNanI jema dIna thaI gayelA ane lacanamAM azravALA, jANe sarpoe karaDyA hoya tema pagale pagale khalanA pAmatA jANe saMketa karyo hoya tema eka sAthe sabhAsthAnamAM AvyA. pachI rAjAne praNAma karI, jANe pRthvImAM pesavAne IcchatA hoya tema nIcA mukha karI pitapitAne cagya Asane beThA. upara kahI tevI brAhmaNanI vANuM sAMbhaLIne temaja mahAvata vinAnA hAthInI jema kumAra rahita teone AvelA joIne sagaracakrI jANe AlekhAI gayo hoya, jANe nidrAvaza thaye hoya, jANe staMbhana pAmI gaye hoya ane jANe zUnya thaI gayo hoya tema nispada netravALo thaI gaye. adheyathI mUchane prApta thayela tathA vairyathI pAchA svastha thaela rAjAne pharIthI baMdha karavAne mATe brAhmaNe kahyuM-"he rAjan ! vizvanI mehanidrAne nAza karavAne sUrya samAna zrI RSabhasvAmInA tame vaMzaja che ane ajitaprabhunA tame bhrAtA che, mATe tame Ama sAdhAraNa mANasanI jema mahane vaza thaIne te bane purUSone kema kalaMka Ape che ?" rAjAe jANyuM ke A brAhmaNe pitAnA putranA mRtyunA miSathI mArA putronA kSayarUpI nATakanI prastAvanA kahI saMbhaLAvI. vaLI A vipra spaSTa rIte mArA kumArane kSaya kahe che temaja A pradhAna purUSa paNa kumAra vinAnA thaIne AvelA che, paraMtu vanamAM kesarIsiMhanI jema pRthvImAM svecchAe pharatA evA mArA putrone kSaya kema saMbhave ? mahAratnanA parivAravALA ane pitAnA parAkramathI paNa dura evA e akhalita zaktivALA kumAro konAthI haNI zakAya ? ema vicArI "A zuM thayuM ? ema jyAre rAjAe pUchyuM tyAre amAtyAdike javalanaprabha nAgakumAranA IndranuM sarva vRttAMta kahI batAvyuM. pachI jANe vajAthI tADana karAyele hAya tema te vRttAMta sAMbhaLavAthI rAjA pRthvIne paNa Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 324 putronA mRtyunA samAcArathI sagarane zeka. sarga 6 . kaMpAvate mUcha pAmI bhUmi para DhaLI paDe. kumAranI mAtAo paNa mUThThathI pRthvI para DhaLI paDI, kAraNa ke putravicaganuM duHkha mAtApitAne sarakhuM ja thAya che. te vakhate samudranA taTa upara khADAnI aMdara paDelAM jaLajaMtuonI jema anya lokone paNa mahAAkaMda rAjamaMdiramAM thavA lAgyo, maMtrI vigere rAjakumAranA mRtyunA sAkSIrUpa pitAnA AtmAnI niMdA karatA karUNa svare revA lAgyA, svAmInI sevA prakAranI avasthAne jovAne jANe asamartha hoya tema chaDIdAro paNa aMjalivaDe mukha DhAMkIne mATe svare pikAra karavA lAgyA, pitAnA prANapriya hathiyArone tyAga karatA AtmarakSake vAyuthI bhagna thayelA vRkSanI jema pRthvI para ALeTI vilApa karavA lAgyA, dAvAnaLanI aMdara paDelA tetara pakSInI jema kaMcukIe pitAnA kaMcukane phADI nAkhIne rovA lAgyA ane kALe prApta thayelA zatrunI jema hRdayane kUTatA dAsa ane dAsIo "ame mAryA gayA" ema bolatA Akroza karavA lAgyA. pachI paMkhAnA pavanathI tathA jaLanA siMcanathI rAjA ane rANuo duHkhazalyane TALanArI saMjJAne pAmavA lAgyA. netramAMthI nIkaLatA azrajI sAthe vahetA kAjaLathI jeonAM vastra malina thayelAM hatAM, patharAelA kezarUpI velathI jeonAM gAla tathA netro DhaMkAI gayAM hatAM, chAtI upara karAtA haratanA AghAtathI jeonI hArayaSTio cUTI jatI hatI, pRthvI upara atyaMta ALoTavAthI jemanA kaMkaNanA motI phUTI jatA hatA, zokAgnine jANe dhUmADo hoya tevA moTA niHzvAsane jeo choDatI hatI ane jeonA kaMTha tathA adharadaLa (haTha) sukAI gayA hatA evI rAjapanIo atyaMta rudana karavA lAgI. cakI sagara paNa te vakhate dharya, lajajA ane vivekane choDI daIne rANIonI jema zekavidhura thaIne A pramANe vilApa karavA lAgya-"he kumAre ! tame kayAM che ? have tame vihArathI nivRtta thAo. tamAra rAjyane avasara che ane sagarane vrata levAne avasara che. A brAhmaNe satya kahyuM che ke bIjA koI tamane kahetA nathI ke coranI jema chaLa jANanAra daivathI tame lUMTAyA che. are deva ! tuM kayAM che ? ane re adhama nAga jvalanaprabha ! tuM kyAM che? AvuM akSatra AcaraNa karIne tuM kayAM jaIza ? he senApati ! tArA bhujaparAkramanI pracaMDatA kayAM gaI? he purohitaratna! tAruM kSemaMkarapaNuM kayAM gayuM ? he vAddha ke ! tArI durgaracanAnI kuzaLatA zuM gaLI gaI ? he gRhiratna ! tArI saMjIvanI auSadhio zuM kaI jagyAe bhUlI gaye ? he gajarAna ! tane te vakhate zuM gajanimIlikA thaI hatI ? he azvaratna ! tane te vakhate zuM zULa AvyuM hatuM ? he cakra, daMDa ane kha! te vakhate tame zuM saMtAI gayA hatA ? he maNi ne kAkiNIratna ! tame paNa zuM te vakhate divasanA caMdranI jema prabhA rahita thaI gayA hatA ? he chatrarana ane carmaratna ! tame zuM vAjitranA paDanI jema phUTI gayA hatA ? he nava nidhio ! tamane zuM A pRthvIe gaLI lIdhA hatA ? are ! tamArA sarvanA vizvAsathI niHzaMka ramatA A kumAranuM tamee e adhama nAgathI kema rakSaNa na karyuM ? athavA sarva vinAza thayA pachI have huM zuM karuM ? kadApi e javalanaprabhane getra sahita haNuM te paNa mArA putro te nahIM jIve ! trASabhasvAmInA vaMzamAM kaI paNa AvI rIte mRtyu pAmyA nathI. he vatsa ! A lajAkArI mRtyune tame kema prApta thayA ? mArA sarva pUrva pUrNa AyuSya pramANe jIvanArA hatA, teo dIkSA grahaNu karatA ane svarga tathA mokSane pAmatA hatA. he putra ! araNyamAM ugelAM vRkSonA Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 2 ju. sagaracakrane vilApa. 325 dehada pUrA na thAya tema tamArI vecchAvihAranI IcchA paNa adyApi pUrI thaI nathI. udayane mATe thayele pUrNa caMdra daivayoge rAhuthI grasta thaye, phalibhUta thayeluM vRkSa hAthIe bhAMgI nAkhyuM, kAMThe AveluM vahANa taTanA parvate bhAMgI nAkhyuM, caDI Avele navo megha pavane vizIrNa karI dIdho, pAkeluM DAMgaranuM vana dAvAnaLathI baLI gayuM tema dharma, artha ane kAmane yegya evA tame haNAI gayA. he putra ! kRpaNa evA dhanADhayane ghera AvelA vanapALanI jema mAre ghera AvelA tame akRtArtha avasthAmAM ja cAlyA gayA, e kevI, dilagIrInI vAta ! he putro ! Aje mAre tamArA vinA udyAnAdi vinA caMdrikAnI jema cakrAdi ratnonI ane nava nidhionI zI jarUra che ? prANathI pyArA putro vinA mAre A pakhaMDa bharatakSetranA rAjyavaDe paNa zuM ?" AvI rIte vilApa karatA sagararAjAne pharIthI te zrAvaka brAhmaNe baMdha karavAne mATe amRta jevI madhura vANIthI kahyuM-"he rAjana ! pRthvInA rakSaNanI jema tamArA vaMzamAM prabodha (jJAna) paNa mukhya adhikArane pAmele che, tethI bIjAoe tamane badha kare te vyartha che. jaganI mehanidrAne nAza karavAne sUrya samAna zrI ajitaprabhu jenA bhrAtA che tene bIjAthI bodha maLe te zuM lajajA pAmavA jevuM nathI ? A saMsAra asAra che ema bIjAne jaNAya che to tame je janmathI mAMDIne sarvajJanA sevaka che. teNe te avazya jANavuM ja joIe. he rAjA ! pitA, mAtA, kAyA, putra ane mitra e sarva A saMsAranA svapna jevuM che. je savAre dekhAya che te madhyAdhe nathI dekhAtuM, ane je madhyAhe dekhAya che te rAtrie nathI dekhAtuM, ema A saMsAramAM sarva padArtho anitya che. tame pote ja tatvavettA che tethI vairyane dhAraNa kare, kAraNa ke vizvane sUrya prakAzita kare che, paNa sUryane prakAza karanAra keI hetuM nathI." lavaNasamudra jema maNiothI ane lavaNathI vyApta thAya, pakSanI madhyarAtri jema prakAza ane aMdhakArathI vyApta thAya, himAcaLa parvata jema divya auSadhi ane himathI vyApta thAya tema te brAhmaNanAM bodhavacana ane putronuM akALa mRtyu sAMbhaLIne sagara rAjA bodhathI ane mehathI vyApta thaI gayA. jevuM te rAjAnuM svAbhAvika moTuM karyuM hatuM te ja putronA kSayathI AgaMtuka meha thayo hato. eka myAnamAM be taravAranI jema ane eka staMbhe be hastinI jema rAjAne bodha ane meha baMne sAthe utpanna thayA. pachI rAjAne baMdha karavAne mATe subuddhi nAmane eka buddhimAna mukhya pradhAna amRtanA jevI vANIthI be -"kadApi samudro pitAnI maryAdA mUke, kadApi kulaparvate kaMpAyamAna thAya, kadApi pRthvI capalabhAva pAme, kadApi vaja zithilatAne pAme; tathApi tamArA jevA mahAtmAo moTuM duHkha prApta thAya te paNa jarAe vidhura thaI jAya nahIM. A saMsAramAM kSaNa agAu jovAmAM AvatA ane kSaNavAra pachI nAza pAmatA evA sarva kuTuMbAdikane jANune vivekI puruSe temAM meha pAmatA nathI, te upara eka kathA kahuM te sAMbhaLo- A jaMbudvIpamAM bharatakSetranI aMdara kaI nagaramAM pUrve eka rAjA hate. te jainadharmarUpI sarevaramAM haMsatulya hato, sadAcArarUpa mAgane pAtha hato, prArUpI mayUrIne megha hato, maryAdA pALavAmAM sAgara hatuM, sarva prakAranA vyasanarUpa tRNamAM agnitulya Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 326 sagaracakrInA zAMtvana mATe subuddhi maMtrIe kahela kathA sarga 6 ho hata, dayArUpI velane AzrayadAtA vRkSa hatuM, kIrtirUpI nadIne nIkaLavAnA parvata samAna hato ane zIlarUpI ratnano rehaNAcaLa parvata hate. te eka vakhate pitAnI sabhAmAM sukhe beTho hato tevAmAM chaDIDhAre AvIne vijJapti karI ke-"kaI puruSa hAthamAM puSpanI mALA rAkhIne jANe kaLAvida hoya te Apane kAMIka vijJapti karavAnI IcchAthI ApasAhebanA darzana karavAne Irache che. te paMDita che, gaMdharva che, naTa che, vedajJa che, nItivettA che, astravidyAne jANanAra che ke IMdrajaLika che te kAMI jANavAmAM AvatuM nathI, paNa AkRtithI guNavAna che ema jaNAya che, kAraNa ke jyAM AkRti hoya tyAM guNa hoya che ema kahevAya che." rAjAe AjJA ApI ke-"ene tarata ahIM lAve ke jethI te IcchA pramANe pitAnuM Icchita kahI Ape." rAjAnI AjJAthI chaDIdAre tene aMdara javA rajA ApI, eTale budha jema sUryanA maMDaLamAM praveza kare tema teNe rAjAnI sabhAmAM praveza karyo. "khAlI hAthe rAjAnuM darzana na karavuM joIe ema dhArIne teNe mALInI jema eka puSpanI mALA rAjAne arpaNa karI. pachI chaDIdAre batAvelA sthAnamAM Asana ApanArAoe tene yogya Asana ApyuM eTale te aMjali jeDIne beTho. pachI jarA bhrakuTIne UMcI karI, hAsyathI hoTha phulAvI prasannatApUrvaka rAjAe tene pUchyuM--"brAhmaNa, kSatriya, vaizya ane zudra e cAra varNamAMthI tame kayA varNana che ? aMbai ane mAgadha vigere dezomAMnA tame kayA dezanA che ? tame zretrIya che? purANI che? smA che ? jotiSI cho ? traNa vidyA jANanAra cho ? dhanuSAcAryuM che? DhAlataravAramAM catura che? tamAre prAsa (bhAlA) hathiyAramAM abhyAsa che ? tamAruM zalya jAtinA zastramAM kuzaLapaNuM che ? gadAyuddha jANanAra che ? daMDayuddhamAM paMDita che ? tamArI zaktinA hathiyAramAM vizeSa zakti che? muzaLazastramAM kuzaLa ? haLazAstramAM atikuzaLa che ? cakramAM parAkramI che ? charI yuddhamAM nipuNa che ? bAhuyuddhamAM catura che ? azvavidyAnA jANanAra cho ? hAthInI zikSAmAM samartha che ? yUharacanAnA jANanAra AcArya che ? yUharacanAne bheda karavAmAM kuzaLa che ? rathAdikanI racanA jANe che ? caitya, prAsAda ane havelI vigere bAMdhavAmAM nipuNa che? vicitra yaMtra ane killA vigerenI racanAmAM catura che? koI vahANavaTInA kumAra cho ? sArthavAhanA putra che ? senIne dhaMdhe karanAra che ? vaikaTika (ghAMcA) nuM kAma karo cho ? vINamAM pravINa che ? veNu vagADavAmAM nipuNa che? Dhola vagADavAmAM catura che? mAdaLa jAtanA vAjAmAM mada dharAvo che ? vANInA abhinaya karo cho ? gAyananA zikSaka che ? raMgAcArya (sUtradhAra) che ? naTanA nAyaka che ? bhATa cho ? nRtyanA AcArya che ? saMzaptaka che? cAraNa che ? sarva lipionA jANanAra che ? citrakAra che ? mATInuM kAma karanAra che ? ke anya prakAranA kArIgara che ? nadI, draha ke samudrane taravAmAM tame zrama karyo che ? ke mAyA, iMdrajALa athavA bIjA kapaTaprayogamAM catura che ?" AvI rIte rAjAe AdarapUrvaka pUchayuM eTale te namaskAra karI vinayapUrvaka --"he rAjana ! jaLane AdhAra jema samudra ane tejane AdhAra jema sUrya tema sava pAtronA tame AdhArabhUta che. vedAdi zAstrone jANanArAomAM to jANe huM tene sahAdhyAyI chuM, dhanurvedAdi jANanArAomAM jANe temane AcArya hoya tema adhika chuM, Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 2 juM. rAjAe IMdrajAlikane pUchelA prazno. 327 sarva kArIgarImAM jANe pratyakSa vizvakarmA hoya te chuM, gAyana vigere kaLAomAM jANe puruSarUpe sAkSAt sarasvatI hoya te chuM, ratnAdikanA vyavahAramAM jANe vyavahArIone pitA hoya tevo chuM, vAcAla paNathI cAraNabhAne jANe upAdhyAya hAya te chuM ane nadI vigeremAM taravuM e kaLAne leza te mAre zI gaNatrImAM che? paNa hAla te iMdrajALanA prayogane arthe huM tamArI pAse AvyuM che. huM tamane tatkALa eka udyAnadhI paMkti batAvI zakuM chuM ane temAM vasaMtAdi Rtune paNa pharaphera karavAne huM samartha chuM. AkAzamAM gaMdharvanagaranuM saMgIta pragaTa karuM ane pAchA kSaNavAramAM-nimeSamAtramAM dazya ane adazya thaI jAuM. huM kheranA aMgArA sAthavAnI jema khAI jAuM, tapelA loDhAnA temane sopArInI jema cAvI jAuM ane eka rIte athavA aneka rIte jaLacara, sthaLacara ke khecaranA rUpa paranI IcchAthI dhAraNa karyuM. huM icchita padArthane dUrathI paNa lAvI zakuM chuM, padArthonA varNane tatkALa pheravI zakuM chuM ane bIjA paNa ghaNuM AzcaryakArI kAmo batAvavAne samartha chuM; mATe he rAjA ! tame A mAre kaLAbhyAsa jeIne saphaLa karo." evI rIte garjanA karIne rahelA meghanI jema pratijJA karIne rahelA te puruSane rAjAe A pramANe kahyuM -"are kaLAza puruSa ! uMdara pakaDavAne mATe jema mULamAMthI parvata khede, masyAdikane pakaDavAne jema moTuM sarovara zeSa, kASThane mATe jema Amravanane chedI nAkhe, cunAnI muSTine mATe jema caMdrakAMta maNine bANe, traNanA pATAne mATe jema devadUSya vastrane phADe, khIlIne mATe jema meTuM devAlaya toDe tema zuddha sphaTika maNi je ane paramArtha meLavavAnI yegyatAvALe A AtmA tame apavidyA meLavavAmAM kadarzita karele jaNAya che. saMnipAta regavALAnI jema tamArI AvI apavidyA jenAra puruSanI buddhine paNa braza kare che. tame yAcaka che mATe IcchA pramANe dravya grahaNa kare; kAraNa ke amArA kuLamAM koInI AzAne bhaMga thatuM nathI." evI rIte rAjAe kaThoratAthI kahelo uttara sAMbhaLI te niraMtarane mAnI puruSa reSane gepavIne A pramANe chelve huM zuM AMdhaLo chuM, lUle chuM vA dUTho chuM vA napuMsaka chuM vA keI bIjI rIte dayApAtra chuM ke mAre guNa batAvyA sivAya ane camatkRti pamADayA sivAya dAna devAmAM kalpavRkSa samAna tamArI pAsethI dAna grahaNa karuM ? Apane namaskAra che. huM vaLI ahIMthI bIje jaIza." ema kahI te uTho. pitAnI upara kRpaNutArUpa doSanA ArepaNathI bhaya pAmelA rAjAe mANaso pAse tene Ubhe rakhA, te paNa te sabhAgRhamAMthI nIkaLI gaye. "svAmIe dravya ApavA mAMDyuM te paNa te kepathI letuM nathI, tethI Apane zuM vAMka ? Apa te dAtAra ja che." evI rIte kahIne rAjAne thayelI lajajA tenA sevaka puruSoe harI lIdhI. te ja puruSa pharIne eka divasa brAhmaNane veSa laI ane hAthamAM leTa laI te rAjAnA dvAra AgaLa AvIne Ubho rahyo. pUrvanI rIte ja dvArapALe rAjAne vijJapti karI, kAraNa ke dvAre AvelA puruSonI rAjAne khabara ApavI te tene dharma che. rAjAnI AjJAthI chaDIdAre satkAra saMbaMdhI kAryanA adhikArI puruSonI sAthe tene praveza karAvyuM. te UMce hAtha karI rAjAnI pAse Ubhe rahIne AzIrvAdAtmaka AryavedanA maMtro padakrama pramANe belyA. maMtra bhaNI rahyA pachI chaDIdAre batAvelA Asana upara rAjAnI prasAdArtha daSTithI jevAyele te beThe. rAjAe pUchayuM-"tame koNa che ane kema AvyA che ?' tyAre aMjali Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 328 iMdrajAla vidyAnI rAjAe karela bhatsanA. saga 6 ke jeDI brAhmaNano agresara te be he rAjA ! mUrtimaMta jANe jJAna hoya tevA saddagurunI upAsanAthI sArI rIte AmnAya prApta karI che jeNe e huM nimittika chuM. huM ATha adhikaraNanA graMtha, phaLAdezanA graMtha, jAtaka tathA gaNitanAM graMtha pitAnA nAmanI jema jANuM chuM. he rAjA ! tapasiddha muninI jema bhUta, bhaviSya ane vartamAna ane avyAhata rIte huM kahI ApuM chuM. tyAre rAjAe kahyuM-"he priya ! vartamAna samayamAM taratamAM je kAMI navIna thavAnuM hoya te kaho, kAraNa ke jJAnanuM phaLa tarata khAtrI karI batAvavI te ja che" tyAre brAhmaNe kahyuM - "AjathI sAtame divase samudra A jagatane ekANuMva karI pralaya pamADaze." AvuM vacana sAMbhaLI rAjAnA manamAM vismaya ane bha eka sAthe thayA. eTale teNe bIjA naimittikenA mukha sAmuM joyuM. rAjAe bhrakuTInI saMjJAthI pUchelA ane brAhmaNanI tevI durghaTa vANIthI roSa pAmelA te naimittike upahAsa sAthe kahevA lAgyA-"he svAmI ! A kaI na joSI thayela che athavA enA jyotiSazAstro paNuM navAM thaelAM che ke jenA pramANathI A joSI "jagat ekArNava thaze ema zravaNane zrava evuM vacana le che, paNa zuM graha, nakSatra ane tArA paNa navA thayA che ke jeonI vakragatine AdhAre A jevI A pramANe bole che? je tijJAo che te sarve sarvajJanA ziSya gaNadharanI racelI dvAdazAMgI uparathI ja banelA che, te pramANe vicAratAM AvuM anumAna thatuM nathI. A sUryAdika grahe jeo te zAstranA saMvAdane bhaje che temanA anumAnathI paNa ame AvuM mAnatA nathI. jaMbudvIpamAM Avela lavaNasamudra che, te te kaI vakhate paNa tamArI peThe maryAdAnuM ullaMghana karatuM nathI, tethI kadApi AkAzamAMthI ke bhUminA madhyamAMthI utpanna thaele kaI na samudra A vizvane ekAIva kare te bhale. A te keI sAhasika che ? pizAcAdhiSita che? matta che ? unmatta che ? svabhAvathI ja vAtuLa che? athavA akALe zAstrane bharyo che ? vA zuM tene apasmArane vyAdhithaye che? ke jethI uchakhala thaIne te aghaTatuM bole che? Apa merunI peThe sthira che ane pRthvInI peThe sarva sahana karanAra che, jethI daSita manuSya svachaMdapaNe pragaTa rIte AvuM kahI zake che. AvuM vacana sAdhAraNa mANasanI sAme paNa bolAya nahIM to kepa ane prasAdamAM zaktivaMta evA ApanI pAse to kahevAya ja kema ? AvAM durvaca vacanane vaktA dhIra che ke AvuM sAMbhaLIne je kopa kare nahIM tevA zretA dhIra che ? kadApi AvAM vacana upara svAmIne je zraddhA hoya to bhale zraddhA rAkho, kAraNa ke atyAre te vacana pratipatti(khAtrI) sivAya kabUla karavuM paDe tema che. kadApi parvata UDe, AkAzamAM pupa Uge, agni zItaLa thAya, vadhyAne putra thAya, gardabhane zIMgaDAM thAya, pASANu jaLa upara tare ane nArakIne vedanA na hoya te paNa AnI vANI pramANe thAya tema nathI." bIjA nimittiyAonAM AvAM vAkaye sAMbhaLIne yukta ane ayukta jANatA chatAM paNa rAjA navA naimittikanI sanmukha kautukathI jevA lAgyA. pachI te nimittika upahAsa sahita vANIthI jANe pravacane preryo hoya tema AdhAra sAthe A pramANe chelyo-he rAjA ! tamAre A narmamaMtrIo (mazkarA) che athavA vasaMta RtumAM vineda karAvanArA che ke grAmapaMDita (mUkha) che ? he prabhu ! ApanI sabhAmAM je AvA sabhAsade hoya te caturAI nirAzraya thaIne haNAI jaze. are ! vizvamAM catura evA tamAre kesarIsiMhane ziyALanI sAthe hoya Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 2 ju. IdrajAlike batAvela svazakti. - 329 tema A mugdha loko sAthe geSThI kema ucita gaNAya ? kadApi je A leke kuLakamathI ApanI sevAmAM AvelA hoya te alpabuddhivALA e lekenuM strIonI jema piSaNa mAtra karavuM yogya che, paraMtu suvarNa ane mANikyanA mugaTamAM kAcanA kakaDAnI jema sabhya tarIke tamArI sevAmAM besavAne teo yogya nathI. e leke zAstranA rahasyane jarA paNa jANatA nathI, paNa pipaTanI peThe pAThamAtra bhaNIne gAvita thayA che, gAlane kulAvanArA ane gardabhapaMchane pakaDI rAkhanArA e lekenI AvI vANuM che; paNa jeo rahasyArthIne jANe che teo te vicArIne ja bole che. kadApi sAthe vAhanuM putaLuM UMTa upara besAyuM hoya te te dezAMtaramAM phare, paNa tethI zuM te rasto jANe che ema kahevAze ? kadApi tarIo na hoya te mANasa potAnI kAkhamAM tuMbaDA bAMdhIne sAravAramAM ke nadImAM tare, paNa tethI zuM te jaLa upara tarI jANe che ema kahevAze ? tema A leke gurunI vANInA anuvAdathI zAstrone bhaNyA che, paNa tenA rahasyArthIne jarA paNa teo jANatA nathI. je e dubuddhivALA lokone mArA jJAna upara zraddhA na AvatI hoya te mArA jJAnanI khAtrI karanAra sAta divasa kayAM dUra che? he rAjendra ! mahAsamudra pitAnA uchaLatA jaLathI jagatane ekANuM karIne mArI vANIne je satya kare te A jyotiSa graMthanA arthane jANanArA tamArA sabhAsade parvatane pakSInI jema UDatAM batAvaze vRkSanI jema AkAzamAM puSpa batAvaze ? agnine jaLanI jema zItaLa batAvaze ? vaMdhyAne dhenunI jema putra sajAvaze ? pADAnI jema gadheDAne zIMgaDAvALe batAvaze ? pASANene vahANanI jema jaLAzayamAM tarAvaze ? ane nArakIne vedanA rahita karaze ? ke AvI rIte asamaMjasa belatA A jaDa lake pachI sarvajJabhASita graMthane anyathA karaze ? he rAjA ! tamArA puruSanA kabajAmAM huM sAta divasa sudhI ahIM rahIza, kAraNa ke je khoTuM bolanAra te evI rIte sthiti karI zake nahIM. A mAruM vacana je sAtame divase na thAya te cAranI jema caMDALanI pAse mAre nigraha karAve gya che." rAjAe kahyuM-"A brAhmaNanI AvI vANI saMdigdha, aniSTa ke durghaTa hoya athavA sAcI hoya, te paNa sAtame divase tamAruM saunuM saMdehI mana maTaze, ane tyArapachI satyAsatyanuM vivecana thaze." evI rIte kahIne te brAhmaNane thApaNanI jema potAnA aMgarakSakene meM ane sabhA visarjana karI. te vakhate nagaranAM lokonI vicitra ukitae thavA lAgI ke-"aho ! AjathI sAtame divase moTuM kAtuka jevA jevuM thaze. are ! A unmattanI jema bolanAra vipra haNAI jaze, athavA kadApi yugAMta thavAne haze, nahIM to mRtyu pAmavAne Ama keNa bole ? "sAtamo divasa prApta thaye huM Azcarya batAvIza." evI rIte utsuka thayelA brAhmaNe kaTathI cha divasa nigamana karyA. rAjAe paNa saMzayane chedavAmAM utkaMThita hevAthI vAraMvAra gaNI gaNIne mAMDa mAMDa mAsanI peThe nigamana karyA. sAtame divase rAjA caMdrazALA upara besIne brAhmaNa pratye kahevA lAge--"he vipra ! Aje tArAM vacanane ane jIvitane avadhi pUrNa thaye, kAraNa ke sAtamA divase pralaya mATe moTe samudra uchaLaze ema teM kahyuM hatuM, te paNa adyApi sudhI te jaLane leza paNa jovAmAM AvatuM nathI. teM sarvane pralaya kahyo hate tethI sarva tArA vairI thAya che. tethI je tArI pratijJA beTI paDaze te te sarve tAre A - 42 Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 330 : IjAlike batAvela pralayakALane samudra sarga 6 . nigraha karAvavAno prayatna karaze; paNa eka jaMtumAtra evA tArA nigrahathI mAre ze lAbha thavAne che ? mATe haju paNa tuM cAlyA jA. A vAta te unmattapaNathI kahI jaNAya che." pachI rAjAe pitAnA rakSakone AjJA karI ke-"e bicArAne cheDI mUke, te bhale sukhe cAlyo jAya." te vakhate hAsyathI jenA heDa vyApta thayelA che evA brAhmaNe kahyuM"mahAtmAone sarva prANIonI upara dayA rAkhavI te yukta che, paraMtu he rAjan ! jyAM sudhI te vakhate karelI mArI pratijJA TI thaI nathI tyAMsudhI haju huM dayApAtra nathI, paNuM jyAre pratijJA vyartha thAya tyAre tame mAre vadha karavAne samartha che ane te vakhate vadhane egya thayelA mane tame cheDI mUke tyAre tame dayALu kahevAo. mane tame cheDI mUkaze che to paNa huM jaIza nahIM, pakaDAyelAnI jema ja rahIza. have mArI pratijJA pUrNa thavAmAM thoDI ja vAra che. kSaNamAtra dhIraja rAkhe ane ahIM ja beThA beThA yamarAjanA agra sanikanI jevA uchaLelA samudranA kalelane juo. A tamArI sabhAnA samittikane kSaNavAra sAkSI kare; kAraNa ke kSaNa pachI huM, tame ane teo keI rahevAnA nathI." ema kahIne te vipra mauna rahyo. tevAmAM kSaNavAra thaI eTale mRtyunI garjanAnI je kaI avyakta zabda sAMbhaLavAmAM AvyuM. akasamAtuM thayeluM te pIDAkArI vani sAMbhaLIne vananA mRganI jema sarve UMcA kAna karIne rahyA. te vakhate kAMIka grIvAne UMcI karI, kAMIka AsanathI uThI ane kAMIka hoThane vAMkA karI te brAhmaNa A pramANe kahevA lAgyo-"he rAjana ! AkAza ane pRthvIne pUrata A sAgarane dhvani tame sAMbhaLo. te tamArA prasthAnane sUcavanArA bhaMbhA dhvani jevuM che, jenA aMzamAtra jaLane grahaNa karIne puSparAvartAdika meghe sarva pRthvIne DubAvI de che, te samudra pite maryAdA cheDIne avArya thaIne A pRthvIne DubAvata Ave che te juo. A samudra khADAne bharI de che, vRkSone mathe che, sthaLane AcchAdana kare che ane parvatene DhAMkI de che. ahIM ! te ghaNe durvAra che. pavana lAgatuM hoya to tene upAya gharamAM pesI javuM te che ane agnine bujhAvavAne upAya jaLa che, paNa calita thayelA samudrane rekavAne keI upAya nathI." brAhmaNa ema kahe che teTalAmAM jotajotAmAM mRgatRSNanA jaLanI jema dUrathI cotarapha vyApta thatuM jaLa pragaTa thayuM. "kasAI jema vizvAsIne saMhAra kare tema samudra vizvane saMhAra karyo ema hAhAkArapUrvaka Akroza yukta belatA sarve UMcuM mukha karIne jovA lAgyA. pachI rAjAnI pAse AvI AMgaLIe batAvato te vipra "A DUbI gayuM, A DUbI gayuM" ema phUranI jema kahevA lAge. "aho juo ! A aMdhakAranI jema samudranA jaLathI zikharaparyata parvata DhaMkAI jAya che. A sarva vana jANe jaLe ukheDI nAkhyAM hoya tevAM jaNAya che ane tethI sarva jhADe pANImAM aneka prakAranAM sabhyonI jema taratAM jaNAya che. hamaNuM ja A samudra pitAnA jaLathI gAmaDAM, khANa ane nagara vigerene pralaya kare che. aho ! bhavitavyatAne dhikAra che ! pizana puruSo jema sadaguNane DhAMkI de tema uchuMkhala samudranA jaLa nagaranAM bahAranAM udyAne DhAMkI dIdhA. he rAjana ! A killAnI pharatuM kayArAnI jema samudranuM jaLa UMcuM uchaLI uchaLIne athaDAvA lAgyuM. have prasaratuM evuM jaLa A killAnuM ullaMghana kare che. te jema vegavaDe baLavAna gheDe azvAra sahita ullaMghana kare tema jaNAya che. juo ! A "aha" Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 2 ju. iMdrajAlikane khulAso. 331 samudranA pracaMDa jaLathI sarva maMdira ane mahela sahita nagara kuMDanI jema pUrAvA lAgyuM. he rAjA ! have A azvanA sinyanI jema doDatuM tamArA gRhadvAramAM zabda karatuM jaLa Ave che. he pRthvIpati ! jaLamAM DUbI gayelA nagarane jANe avazeSa bhAga hoya te A tamAre mahela beTanA je jaNAya che. tamArI maherabAnIthI unmatta thayelA rAjasevako caDe tema A jaLa akhalitapaNe tamArA mahelanA dAdara upara caDe che. tamArA mahelano pahele mALa pUrAI gaye. bIje mALa pUrAya che ane tene pUrIne trIjo mAla paNa pUrAvA lAge che. aho ! kSaNavAramAM cotha, pAMcama ane chaThTho mAla jotajotAmAM samudranA jaLathI pUrAI gaye. viSanA veganI jema taraphathI A gharanI AsapAsa jaLe dabANa karyuM. have zarIramAM mastakanI jema phakta ziregRha (agAzI) bAkI rahela che. he rAjana A pralayakALa thaye. meM je pramANe agAu kahyuM hatuM te pramANe thayuM che. te vakhate jeo mane hasatA hatA te tamArI sabhAmAM besanArA joSIo kayAM gayA ?" pachI vizvasaMhAranA zekathI rAjAe pRpApAta karavAne mATe UThI daDha parikara bAMdhyuM ane vAnaranI jema ThekIne teNe pRpApAta karyo. tevAmAM to pitAne pUrvavat siMhAsana upara beThele che. ane kSaNavAramAM te samudranuM jaLa kayAMka cAlyuM gayuM ! rAjA vismayapUrvaka vikasita lecanavALA thaI gayA ane abhanna evAM jhADa, parvata, killo ane sarva vizva jevuM hatuM tevuM tenA jevAmAM AvyuM. have te IdrajAlika kaTI upara lakI bAMdhI pitAnA hAthathI vagADate harSavaDe A pramANe bolavA lAgyo-iMdrajALanA prayogathI AdimAM iMdrajALanI kaLAnA sarjanAra saMvara nAmanA iMdranA caraNakamaLane huM praNAma karuM chuM." pitAnA siMhAsana upara beThele rAjA "A zuM ?" ema AzcaryathI te brAhmaNane pUchavA lAgyo, tyAre brAhmaNe kahyuM-"sava kaLA jANanAranA guNane prakAza karanAra rAjA che, ema dhArIne agAu huM tamArI pAse Avyo hato, te vakhate tame "iMdrajALa matine bhraSTa kare che ema kahI mAre tiraskAra karyo hato, eTale tame mane dhana ApavA mAMDyuM to paNa huM tene lIdhA sivAya cAlyo gayo hate. ghaNuM dhana maLe te paNa guNavAnane guNa meLavatAM thayelA zrama tethI ja nathI, paNa tene guNa jANavAthI te zrama jAya che, tethI Aje kapaTathI naimittika thaIne paNa meM tamane mAre iMdrajALane abhyAsa batAvyuM che. tame prasanna thAo ! meM tamArA sabhAsadone je tiraskAra karyo ane ghaNIvAra sudhI tamane moha pamADe te kRpA karI tame mApha karaje; kAraNa ke tAvika rIte te mAro aparAdha nathI." ema kahIne te brAhmaNa mauna rahyo, eTale paramArthane jANanArA rAjA amRtanI jevI vANuthI bolyA- "he vipra !. rAjAne ane rAjAnA sabhAsadone teM tiraskAra karyo che ema tArA cittamAM tuM bhaya rAkhIza nahIM; kemake tuM mAro parama upakArI thaye che. he vipra ! A iMdrajALa batAvIne te mane tenA je asAra saMsAra jaNAvI dIdhuM che.-jema te jaLa pragaTa karyuM hatuM ane te jota jotAmAM nAza pAmyuM temaja A saMsAranA sarva padArtho pragaTa thaIne nAza pAmavAnA che. aho! have saMsAramAM zuM prIti karavI ?" evI rIte baha prakAre saMsAranA deSa kahIne te brAhamaNane kRtArtha karI rAjAe dIkSA lIdhI , Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karkara bIjA pradhAne sagara rAjAne kahela kathA. sarga 6 huM A pramANenI kathA kahIne subuddhi pradhAna bolya-"he prabhu! te rAjAe kahyuM tema iMdrajALanI je A saMsAra che. ema ame siddha mAnIe chIe, paraMtu te sarve tame jANe che kAraNa ke tame sarvasanA kuLamAM caMdra samAna che. " pachI bRhaspatinA jevI buddhivALe bIje maMtrI zaka-zalyane dvara kare evI vANIthI nRpatine kahevA lAge - pUrve A bharatakSetramAM eka nagaramAM viveka vagere guNonI khANurUpa keIka rAjA hate. ekadA te sabhAmAM beTho hato tevAmAM chaDIdAre AvIne kahyuM keI puruSa pitAnA AtmAne mAyApragamAM nipuNa jaNAvate bahAra AvIne Ubho che." zuddhabuddhivALA rAjAe tene praveza karavAnI AjJA ApI nahI; kAraNa ke kapaTI mANasane ane sarala mANasane zAzvata zatrunI jema aNabanAva rahe che. nA pADavAthI dila thayele te kapaTI pAcho gayo. pachI pAche keTalAeka divasa nirgamana karI kAmarUpI devatAnI jema teNe rU5-parAvartana karyuM ane AkAzamArge rAjAnI pAse hAthamAM paga ne bhAluM laI eka zreSTha strI sahita Avyo. tene "tuM koNa che? A strI koNa che ? ane zA mATe Avyo che ?' ema rAjAe pUchayuM; eTale te puruSa kahevA lAgyo- "he rAjana ! huM vidyAdhara chuM, A vidyAdharI mArI priyA che. koI vidyAdharanI sAthe mAre vara thayuM che. A strInuM te strIlaMpaTa durAtmAe rAhu jema caMdramAnA amRtane haraNa kare tema chaLakapaTathI haraNa karyuM hatuM, paNa A mArI prANuthI vahAlI priyAne huM pAchI laI Avyo chuM, kAraNa ke pazuo paNa strIne parAbhava sahana karI zakatA nathI. he rAjA ! kSitine dhAraNa karavAthI tArA pracaMDa bhujadaMDa sArthaka thelA che, athavA dAridrane nAza karavAthI tArI saMpatti paNa saphaLa che, bhaya pAmelAne abhayadAna ApavAthI tAruM parAkrama kRtArtha che. vidvAnonA saMya chedavAthI tArI zAstramAM vidvattA amegha che, vizvanA kaMTakano uddhAra karavAthI tAruM zAstrakauzaya saphaLa che, e sivAya bIjA paNa tArA guNe aneka prakAranA paropakArathI kRtArtha temaja tamAru parastrImAM sahodara zuM che te vizvamAM vikhyAta che. have mArI upara upakAra karavAthI tamArA e sarva guNa viziSTa phaLavALA thAo. A priyA mArI sAthe che. tethI jANe enAthI baMdhAI gayo houM tema mArA chaLakapaTavALA zatruonI sAthe yuddha karI zakato nathI. huM haritanuM baLa, azvanuM baLa, rathanuM baLa ke pAyadaLanuM baLa mAgato nathI; paNa mAtra tamArA AtmAthI mane sahAya karavAne mAguM chuM. te e che ke thApaNanI jema A mArI strInuM tamAre rakSaNa karavuM; kAraNa ke tame parastrInA sahodara che. A jagatamAM kaI paranuM rakSaNa karavAne samartha hoya che, paNa parastrImAM laMpaTa hoya che ane kaI parastrImAM laMpaTa nathI hatA, paNa paranuM rakSaNa karavAne asamartha hoya che. he rAjA ! tame te parastrIlaMpaTa paNa nathI ane paranuM rakSaNa karavAmAM asamartha paNa nathI, tethI darathI AvIne paNa meM tamArI prArthanA karI che. A mArI priyArUpI thApaNa svIkAre, te pachI je ke samaya baLavAna che te paNa te zatru marAI gaye ja samaje." AvAM tenAM vacana sAMbhaLIne hAyarUpI caMdrikAthI jene pavitra mukhacaMdra ulAsa pAmata che e te udAra cAritravaMta rAjA A pramANe -" bhadra kaha5 Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 2 juM rAjAe vidyAdhara-strIne svamahelamAM Apela Azraya. 333 vRkSa pAse jema pAMdaDAM mAgavAM, samudra pAse jema jaLa mAgavuM, kAmadhenuM pAsethI jema mAtra dUdha ja mAgavuM, rohiNAdri pAse jema pASANu mAga, kubera bhaMDArI pAse jema anna mAgavuM ane meghanI pAse jema chAyAmAtra mAgavI, tema dUrathI AvIne tame mArI pAse A zuM mAgyuM ? he vicakSaNa ? te tamArA zatrune batAve eTale ja tene mArI nAkhuM, jethI niHzaMka thaIne tame pachI sAMsArika sukha bhega.rAjAnI vANIrUpI amRtanA AvA pravAhathI jenI zravaNendriya pUrAI gaI che e harSa pAmele te puruSa A pramANe rAjA pratye bolyo-"rUpuM, suvarNa, samasta ratna, pitA, mAtA, putra ane bIjuM je kAMI gRhAdika heya te sarva thoDA vizvAsathI paNa anAmata arpaNa karavAnI IcchA thAya che; paraMtu potAnI pyArI zrI moTA vizvAsavALAne paNa saMpI zakAtI nathI. he rAjA? evA vizvAsanuM sthAna tamArA sivAya bIjo koI nathI, kAraNa ke caMdananuM sthAna te eka malayAcaLa parvata ja che." A mArI priyAne thApaNurUpa dhAraNa karavAthI tame ja mArA zatrune mAryo ema huM mAnIza. jyAre mArI strInI thApaNa tame svIkArI, eTale vizvAsa pAmele huM mArA zatruone hamaNAM ja vizvAsavALI strIovALA(mRtyu pAmelA) karIza. he rAjA? tame ahIM beThA cho teTalAmAM ja huM kesarIsiMhanI jema uchaLIne mAruM parAkrama batAvIza. tame AjJA Apo eTale huM garuDanI jema svachaMdI rIte aMtarikSamAM akhkhalita vege kSaNavAramAM cAlyA jAuM." rAjAe kahyuM-"he vidyAdhara subhaTa ! tuM rachAthI jA, ane A tArI strI pitRgRhanI jema mArA gharamAM bhale raho." pachI tatkALa te puruSa pakSInI jema AkAzamAM UDa, ane be pAMkhonI jema tIhaNa ne camakArA mAratA khaga ane daMDaphalakane vistArato adazya thayo. tenI strIne dIkarInI jema rAjAe belAvI eTale tyAM svastha mana karIne rahI. pachI pitAne ThekANe rahelA rAja e ghagarjanAnI jema AkAzamAM siMhanAdo sAMbhaLyAM. skurAyamAna vijaLInA taDataDATanI jema vicitra khaDUga ane phalakanA dhvanio saMbhaLAvA lAgyA. "te huM chuM, te huM chuM, nathI, nathI, UbhuM rahe, UbhuM rahe, jA, jA, huM tane mAruM chuM, mAruM chuM, " evI girA AkAzamAM thatI saMbhaLAvA lAgI. rAjA sabhAmAM beThelA sabhya puruSo sahita viramaya pAmIne grahaNa samayanI veLAnI jema ghaNuM vAra sudhI UMcuM mukha karIne joI rahyo, eTalAmAM evI rIte jaI rahelA rAjAnI pAse pRthvI upara ratnakaMkaNathI vibhUSita eka bhujadaMDa paDyo. AkAzamAMthI paDelA te bhuja daMDane eLakhavAne vidyAdharI AgaLa AvI ane jevA lAgI. pachI te A pramANe bolI--mArA gAlanuM ozIku, karNanuM ghareNuM ane kaMThanA hArarUpa A mArA priya patine bhuja che." ema kahetI hatI ane jetI hatI, tevAmAM hAthanI prItine lIdhe jANe hoya tema eka paga pRthvI upara paDyo. pagamAM paheravAnAM kaDAMvALA te caraNane joI oLakhIne azupAta karatI e kamalavadanA pharIthI bolI-"ahe ! ghaNI vAra svahastathI cALeluM, che, prakSAlana karele, dhoyele ane vilepana karele A mArA patine ja caraNa che." evI rIte te kahetI hatI, tevAmAM pavane halAvelA vRkSamAMthI zAkhA tUTIne paDe tema AkAzamAMthI bIjo hAtha paDyo. ratnanA bAjubaMdha ane kaMkaNavALA te hAthane I dhArAyaMtranI pUtaLInI jema athupAta karatI te strI bolI-"are ! A mArA patino hAtha kAMcakIthI mAre seMthe karavAmAM catura ane vicitra patralatikAnI lIlAlipine karanAra che." ema kahetI te Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 334 mAyAvI vidyAdharanuM peTa saga 6 Dro UbhI hatI, tevAmAM AkAzamAMthI bIje caraNa paNa paDyo. tyAre te pharIthI belI-"are ! A mArA patine ja caraNa che ke je mArA hastakamalathI cAMpela ane mArA khoLArUpI zayAmAM sUnAro che." tevAmAM tatkALa tenuM mAthuM ane dhaDa te strInA hadayanI sAthe pRthvIne kaMpAvatAM bhUmi para paDayAM. pachI teNe vilApa karavA mAMDyo-"are ! chaLavALA te baLavAna zatrue mArA patine mArI nAkhe ! are ! huM bicArI haNAI gaI! are ! A mArA patinuM ja kamaLanA jevuM vadana che ke jene meM parama prItithI kuMDaLavaDe zaNagAryuM hatuM. are ! A mArA patinuM vipula hRdaya che ke jenI aMdara ane bahAra mAtra mAruM ja vAsasthAna hatuM. he nAtha ! huM hamaNa anAtha thaI gaI chuM. he pati ! tamArA vinA naMdana. vanathI pupo lAvIne mArA mastakanA kezane keNu zaNagAraze ? eka Asana para besIne AkAzamAM pharatI huM tenI sAthe sukhethI vallakIvANu bajAvIza ? vINAnI jema mane kazuM pitAnA usaMgamAM besAraze ? zayyAmAM visaMdhULa thaI gayelA mArA kezane keNa samA karaze ? prauDha snehanI lIlAthI huM kenA upara kepa karIza ? azoka vRkSanI jema mA pagane prahAra konA harSane mATe thaze ? he priya ! guccharUpa kaumudInI jema gazIrSacaMdananA rasavaDe mArA aMgarAgane koNa karaze ? sairaMdhI dAsInI jema mArA gAla upara, grIvA upara, lalATa upara ane stana upara patraracanA koNa karaze ? khoTI rIsa karIne mauna dhArI rahelI mane krIDA karavAne rAjamenAnI jema keNa bolAvaze ? jyAre huM kRtrimapaNe zayana karatI (UMghI jatItyAre he priyA ! he priyA ! he devI! he devI ! ItyAdika vANIthI tame jagADatA te have koNa jagADaze ? have AtmAne viDaMbanAbhUta Avo vilaMba karavAthI zuM? mATe he nAtha ! mahAmArganA (palekagamananA) moTA vaTemArgu thayelA evA tamArI pachavADe huM AvuM chuM." A pramANe vilApa karatI, piotAnA prANanAthanA mArgane anusaravAnI IcachAvALI te strIe aMjali joDIne rAjA pAsethI vAhananI jema agni mAgyuM. rAjAe tene kahyuM-"he svaccha AzayavALI putrI ! tuM patinI sthiti barabara jANyA sivAya Ama kema kahe che ? kAraNa ke rAkSasa ane vidyAdharanI AvI mAyA paNa hoya che, mATe kSaNavAra rAha je. pachI AtmasAdhana karavuM te te svAdhIna che." pharIthI teNe rAjAne kahyuM-"A sAkSAt mAro je pati che. te yuddhamAM mRtyu pAmIne paDela dekhAya che. saMdhyA sUryanI sAthe ja udaya pAme che ane sAthe ja asta pAme che, tema pativratA strIo patinI sAthe ja jIve che ane sAthe ja mare che. nirmaLa vaMzavALA mArA pitAnA ane patinA kuLamAM huM jIvIne zAmATe kalaMka lagADuM ? pati vinA rahelI huM, je tamArI dharmaputrI chuM tene Ama jIvatI rahelI joIne he pitA ! tame kuLastrInA dharmane jANanAra chatAM kema lajajA pAmatA nathI? caMdra vinA kaumudInI jema ane megha vinA vidyutanI jema pati vinA mAre rahevuM yukta nathI, mATe tame sevaka puruSane AjJA karo ane mAre mATe kASTha maMgAvo jethI huM patinA zarIranI sAthe jaLanI jema agnimAM praveza karuM." teNe AgrahapUrvaka kahyuM, eTale dayALu rAja zekavaDe gadgad vANIthI tenA pratye be-"are bAI! tuM thaDA vakhata sudhI dhIraja dhara, pataMganI jema tAre maravuM yukta nathI. thoDuM prayajana (kAma) paNa vicArIne karavuM yogya che." rAjAe A pramANe kahyuM eTale te bhAminI kopa karIne rAjA pratye bolI-"are ! haju sudhI mane rokI rAkho cho, tethI tame tAta nathI ema huM chuM. tamAruM parastrIsahodara evuM nAma prakhyAta che, te vizvanA vizvAsane mATe ja Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 2 . vidyAdhara-patnIne agnipraveza. 335 che, paNa paramArthathI nathI. jo tame kharekhara pitA che te A tamArI duhitAne agninA mArge svapatinI pAchaLa jatI tatkALa juo" rAjAe kAyara thaIne tene Icchita karavAnI AjJA ApI ane kahyuM-"have huM tane rekato nathI, tArA satIvratane tuM pavitra kara." pachI harSa pAmIne rAjAnA AdezathI AvelA rathamAM pitAnA svAmInAM aMgene satkAra pUrvaka pite ArepaNa karyA. ane pitAnA aMge aMgarAga lagAvI, dheLAM vastra paherI ane mastakanA kezamAM puSpa guMthIne pUrvanI jema patinI pAse beDI. nIcuM mastaka karI zaka sahita rAjA rathanI pAchaLa cAlyo ane nagaranA leke Azcarya pUrvaka jevA lAgyA. evI rIte te nadI upara gaI kSaNavAramAM sevakaleke caMdanakASTha lAvyA ane jANe mRtyu devanI zasyA hoya evI tenI citA racI. pachI pitAnI jema rAjAe te strIne dhana ApyuM, eTale teNe kalpalatAnI jema yAcakane ApI dIdhuM. pachI jaLanI a jali bharIne dakSiNAvatta jenI javALA che evA te agninI teNe traNa pradakSiNA karI, satInI satyApanA :(khAtrI karI. patinAM aMganI sAthe teNe vAsAgAra (ghara) nI jema citAgnimAM svecchAe praveza karyo. ghaNI ghInI dhArAthI siMcAyele agni javALAthI AkAzane palavita karatA adhika adhika baLavA lAgyo. vidyAdharanA aMga, te strI ane sarva kAThe, samudramAM jatuM jaLa jema lavaNamaya thaI jAya tema thoDA vakhatamAM bhasmIbhUta thaI gayAM. pachI tyAM tene nivApAMjali daIne zokathI AkuLa e rAjA pitAnA dhAmamAM AvyuM. rAjA zeka sahita AvIne je sabhAmAM bese che, tevAmAM khaga ane bhAluM laIne te puruSa AkAzamAMthI nIce utaryo. rAjAe ane sabhAsadoe vismayapUrvaka tenI sAmuM joyuM, eTale te kapaTI vidyAdhara rAjAnI samIpa AvIne A pramANe be be-bahe parastrI ane paradhanamAM niHspRha rAjA ! tame bhAgyapUrvaka vRddhi pAme che. meM dhUtakAranI jema yuddhamAM mArA zatrune kevI rIte ja te huM kahuM chuM te sAMbhaLe...he zaraNa karavA gya ! ahIMthI tamAre zaraNe mArI strIne mUkIne je vakhate huM pavananI jema AkAzamAM UDayo te vakhate moTA ATApUrvaka mArI sAme AvatA e duSTa vidyAdharane, naLIo jema sarpane jue tema meM AkAzamAM dITho. pachI duje ya evA ame baMne vRSabhanI jema moTI garjanA karavA lAgyA ane huM tathA te paraspara yuddhAthe belavA lAgyA. "are ! bahu sAruM thayuM ke Aje meM tane joye. he bhujamAM garviSTha thayelA ! prathama prahAra kara, jethI Aje huM mArI bhujAnuM ane devatAonuM kautuka pUrNa karuM; nahIM te zastra cheDI daIne rAMka jema bhayane grahaNa kare tema daze AMgaLI dAMtamAM laIne jIvitanI icchAthI niHzaMka thaI cAlyA jA." AvI rIte ame baMne paraspara AkSepapUrvaka bolatA DhAla taravArarUpI pAMkhane pheravatA kukaDAnI jema laDavA lAgyA. cArIpracAramAM catura evA baMne raMgAcAryanI jema AkAzamAM eka bIjAnA prahAramAMthI bacI jatA pharavA lAgyA. khagarUpa zRMgArathI prahAra karatA evA geMDAnI jema ame vAraMvAra abhisarSaNa (AgaLa javuM) ane apasarpaNa (pAchaLa javuM) karavA lAgyA. kSaNavAramAM he rAjA ! jANe tamAre vadhAmaNIo hoya tema meM tene DAbe hAtha kApIne ahIM bhUmi para pADI nAkhe. pachI tamArA AnaMdane mATe kadaLIthaMbhanI lIlAthI meM tene eka caraNa kApIne pRthvI para pADI nAkhyo. pachI te rAjA ! kamaLanALanI Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 336 vidyAdhare thApaNa tarIke mUkela svapatnInI karelI mAgaNI. sarga 6 lIlAnI jema tene jamaNe hAtha paNa meM chedIne pRnI upara pADI nAkhe. tyAra pachI jhADanA thaDanI jema tene bIje caraNa paNa khaDagathI chedIne meM tamArI AgaLa pADI nAkhe. pachI tenuM mastaka ane dhaDa meM naMkhuM karIne ahIM pADayuM. evI rIte bharatakhaMDanI jema meM tenA cha khaMDa karI dIdhA. pitAnA apatyanI jema mArI strIrUpa thApaNanI rakSA karatA evA tame ja te zatrune mAryo che, huM te phata hetumAtra chuM. tamArI sahAya vinA te zatru mArAthI haNAI zakAta nahIM. vAyu vinA baLate agni paNa ghAsane bALavAmAM samartha te nathI. ATalI vAra huM strI ke napuMsaka je hatuM tene zatrune mAravAnA (nigraha karavAnA) heturUpa evA tame Aje puruSapaNuM ApyuM che, tame mArA pitA, mAtA, guru ke devatA che. A tamArA je upakArI thavAne bIje nathI. tamArA jevA pAkArI puruSonA prabhAvathI sUrya vizvane prakAza Ape che, caMdra prasanna kare che, varSAda pitAnA vakhate varase che, pRthvI auSadhine ugADe che, samudra maryAdA choDatuM nathI ane pRthvI sthira rahe che. have mArI thApaNa mUkelI strI ane pAchI sepi ke jethI he rAjAmArI kriIDAbhUmi tarapha jAuM. zatrune mArIne niHzaMka thayele huM have vaitADhya parvata upara ane jaMbUDhIpa jagati uparanA jaLakaTakAdikamAM tamArA prasAdathI priyA sahita vihAra karIza." - AvAM tenA vacana sAMbhaLI samakALe lajajA, ciMtA, nirveda ane vismayathI akrAMta thayele rAjA te puruSa pratye be "he bhadra ! tame tamArI strIne thApaNu tarIke ahIM mUkIne gayA pachI ame AkAzamAM khaDaga ane bhAlAne dhvani sAMbhaLe. anukrame AkAzamAMthI hAtha, paga, mastaka ane dhaDa paDayuM te mArA pati che ema cokkasa rIte tamArI patnIe amane kahyuM. pachI patinA zarIranI sAthe huM agnimAM praveza karI, ema belatI tamArI strIne putrInA premathI ame bahavAra vAryA chatAM paNa te strI Itara-lekanI jema amArI anyathA rIte saMbhAvanA karavA lAgI ane jyAre tenA AgrahathI kAyara thaIne ame mauna rahyA tyAre te nadIe gaI ane tyAM lokonI samakSa te zarIranA avayavonI sAthe ciMtAmAM piThI. hamaNuM ja huM tene nivApAMjali ApI AvyuM ane tene zeka karate beThe chuM, tevAmAM te tame AvyA. A zuM thayuM? te tamArAM aMga nahIM ke te vakhate AvyA hatA te tame nahIM ? e amane saMzaya che; paNa A viSayamAM ajJAnathI jemanA mukha mudrita thayelA che evA ame zuM bolI zakIe !" A sAMbhaLI jeNe khoTe kepa karyo che e te puruSa belyo-"he rAjA ! A kevI khedakAraka vAta ! mANasenA kahevAthI meM tamane parastrIsahodara jANyA hatA te te mithyA thayuM. tamArI tevI nAmanAthI meM priyAnI thApaNa mUkI hatI, paNa tamArA AvA AcaraNathI dekhItuM kanakakamaLa jema pariNAme lehamaya nIkaLe tema jaNAI AvyA che. je kAma durAcArI evA mArA zatruthI thavAnuM hatuM te kAma tame karyuM, tethI tamArA bemAM have zo aMtara gaNa? he rAjA ! tame strImAM alubdha manavALA che ane apavAdathI bhaya pAmatA he to te mArI priyA mane pAchI arpaNa kare, tene gepavI rAkhavAne tame yogya nathI. je tamArA jevA pUrve alubdha chatAM pharIne Ama lubdha thaze to pachI kALA sarSanI jema ke vizvAsane pAtra raheze ?" rAjAe pharIne kahyuM- he puruSa ! tArA pratyeka aMgane oLakhIne tArI priyAe agnimAM praveza karyo che temAM te bIlakula saMzaya nathI. A bAbatamAM sarve Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 2 ju. vidyAre varNavela pitAnI mAyAjALa. 337 nagaranA ane dezanA leke sAkSI che ane A jagacakSu bhagavAna sUrya paNuM AkAzamAM rahelA sAkSI che. cAra kapALa, graha, nakSatra, tArA, A bhagavatI pRthvI ane jagatane pitA dharma paNa sAkSI che, mATe AvAM kaThora vacane belavAne tame egya nathI. A sava* mAMthI kaI paNa sAkSIne tame pramANabhUta kare." te sAMbhaLIne khoTe reSa batAvanAra te puruSe kaThera vacane kahyuM-'pratyakSa pramANamAM bIjA pramANanI kalpanA thAya ja nahIM, A tamArI pachavADe keNu che tene juo. pitAnI kAkhamAM Dola chatAM kezamAMthI pANI pIvA javuM tenA jevuM A kArya che, " pachI rAjAe Doka vAMkI karIne pitAnI pachavADe daSTi karI te tyAM teNe te strIne beThelI joI. tethI pAradArika daSathI huM dUSita thayo evI zaMkAthI tApavaDe puSpa plAna thAya tema te glAni pAme. nirdoSa evA te rAjAne dezanI zaMkAthI lAni pAmele joI aMjali joDIne te puruSa A pramANe kahevA lAgyo-bahe rAjA ! tamane sAMbhare che ke he' ghaNA kALa sudhI abhyAsa kareluM mAruM mAyApragana cAturya batAvavAne mATe tamArI pAse prArthanA karavA AvyA hatA, te vakhate meghanI jema sarva vizva upara sAdhAraNa kRpAvALA chatAM mArA bhAgyadeSathI IcchA pUrNa karyA sivAya mane dvAramAMthI ja tame rajA ApI hatI. pachI rUpa pheravI kapaTanATaka karIne meM tamane mArI kaLA batAvI. have huM kRtArtha thaye, mArA upara tame prasanna thAo. jema tema karIne paNa potAno guNa moTA mANasane batAvavuM joIe, nahIM te guNa meLavavAne kaleza kevI rIte nAza pAme ? mATe Aje have huM kaleza rahita thaye. tame AjJA Ape, have huM jaIza. tamArI AgaLa mArA guNa batAvIne have huM sarva ThekANe meMgho thayo chuM." pachI rAjAe ghaNuM dhana ApavAvaDe tene kRtArtha karIne vidAya karyo. tyArabAda kAMIka vicAra karIne rAjA A pramANe be --je Ane mAyAprayoga che tevo ja A saMsAra che, kAraNa ke A sarva jovAmAM AvatI vastuo pANInA para pioTAnI jema jotajotAmAM nAza pAmanArI che." evI rIte aneka prakAre saMsAranI AsAratA ciMtavIne saMsAravAsathI virakta thayelA te rAjAe rAjyane choDI daIne dIkSA grahaNa karI." A pramANenI kathA kahIne bIje maMtrI bolyA-"meM kahelI kathA pramANe he prabhu ! A mAyAprayoga sadaza saMsAra che, temAM tame zekane vaza na thAo; ane pitAnA AtmasvArthanI siddhine mATe prayatna kare." A pramANe te baMne maMtrInAM vacana sAMbhaLIne mahAprANasthAnamAM jema prANu Ave tema cakrIne zokane ThekANe ja bhavanirveda (saMsAravAsa-khe) utpana thayo. eTale sagararAjAe tatvathI zreSTha vANIvaDe kahyuM ke "tame mane A bahu sAruM kahyuM. jaMtuo pitapotAnAM karma pramANe ja jIve ane mare che. bALa, yuvAna ke vRddha evuM vayanuM kAMI temAM pramANa nathI. bAMdhavAdikanA saMgama svapnanA jevA che, lakSmI hAthInA kAnanI jevI caMcaLa che, yauvana-lakSmI parvatamAMthI nIkaLatI nadInA jevI vahI janArI che, jIvita darbhanA agrabhAga upara rahelA jaLanA biMdu samAna che. mAravADa dezamAM jaLanI jema jyAM sudhI yauvana gayuM nathI, A - 43 Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 338 aSTApada parvata pAse rahenArA nAgarikane pikAra. saga 6 Dho. rAkSasInI jema AyuSano aMta karanArI vRddhAvasthA jyAM sudhI AvI nathI, saMnipAtanI jema indriyanI vikaLatA jyAM sudhI thaI nathI ane vezyAnI jema jyAM sudhI sarvasva grahaNa karIne lakSmI virAma pAmI nathI tyAM sudhI A sarvane svayameva tajI daIne dIkSAgrahaNanA upAyathI labhya evA svArtha sAdhanane mATe prayatna kare egya che. je puruSa A asAra zarIrathI mokSane meLave che te puruSa kAcanA kakaDAthI maNine, kRNukAkathI (kALe kAgaDa) mora, kamaLanALanI mALAthI ratnajaDita hArane, naThArA annathI dUdhapAkane, kALaseyathI (chAza) dUdhane ane gadheDAthI ghoDAne kharIde che." evI rIte sagararAjA kahe che tevAmAM tenA dvAra upara aSTApadanI samIpe rahenArA ghaNuM leke AvyA ane teo "amArI rakSA kare, rakSA kare" ema UMce svare pokAra karavA lAgyA. sagare dvArapALa pAse temane bolAvyA ane pUchayuMzuM thayuM che ?' eTale praNAma karIne te gAmaDIAo ekaThA thaIne belyA-"he rAjA ! aSTApada parvatanI pharatI karelI khAI pUravAne daMDara-vaDe gaMgAnadIne tamArA putro lAvelA che. te gaMgAnadIe pAtALanI jevI dupUra evI khAIne paNa kSaNavAramAM pUrIne kulaTA strI jema baMne kuLanI maryAdAnuM ullaMghana kare tema teNe baMne kAMThA ullaMghana karyA che ane aSTApadanI samIpamAM rahelAM gAmaDAM, Akara ane nagara vigerene samudranI jema vistarI jaIne DubAvI devA mAMDyAM che. amAre te atyAre ja pralayakALa prApta thayuM che, mATe tame AjJA karo ke ame kayAM nirupadrava thaIne rahIe ?" pachI sagaracakrIe pitAnA pautra bhagIrathane vAtsalyayukta vANIthI lAvIne A pramANe AjJA karI- he vatsa ! aSTApada parvatanI pharatI khAIne pUrIne, te gaMgAnadI unmatta strInI jema hAlamAM gAmaDAMomAM bhame che tene daMDavaDe AkarSaka karIne pUrva sAgaramAM bheLavI ze; kAraNa ke jyAM sudhI jaLane rasto batAvyuM na hoya tyAM sudhI te aMdhanI jema unmALe jAya che. jevI rIte asAmAnya bAhaparAkrama, bhuvanettara aizvarya, atiullaNa hastibaLa, vizvamAM vikhyAta azvabaLa, ati vikramI pedaLa, moTuM rathanuM baLa, ati utkaTa pratApa, niHsIma zastrakauzalya ane devatAI AyudhanI saMpatti, e sarva jema zatruonA da5ne haNe che tema tene garva karavAthI te amane paNa hAni kare tema jaNAya che. he putra ! garva sarva deSane agraNI che, ApattinuM eka sthAna che, saMpattine apahartA che, duryazane kartA che, vaMzane saMhAra che, sarva sukhane haranAra che, paralekamAM pahoMcADanAra che, ane zarIramAMthI ja utpanna thayela zatra che. te garva sanmArgamAM rahelA sAmAnya puruSoe paNa choDI devA yogya che te mArA pautre te vizeSa rIte choDavA yogya che. he putra ! tAre vinItapaNuvaDe guNanI pAtratA meLavavI. vinaya dhAraNa karavAthI azakta manuSyane paNu guNanA prakarSanI prApti thAya che, ane zaktivaMta puruSamAM te je vinaya guNa hoya che te te suvarNa ne sugaMdhanA meLApa sadaza temaja niSkalaMka thayelA pUrNimAnA caMdra tulya che. sura, asura ane nAgAdikane tamAre yathAyogya kSetramAM sukhakAraka kAryamAM upacAra kare (jyAM tyAM upacAra na karo). upacArane yogya kAryamAM je upacAra kare te deSakAraka nathI, paNa pittavALA mANasane AtapanI jema apacAra karavo te doSane arthe che. RSabhasvAmInA putra bharatacakrIe yogya upacArathI deva ane dene vaza karyA hatA. te zaktivAna hatA te paNa teNe devatAdikamAM karavA yogya upacAra batAvyo che, tethI tamAre paNa kuLAcAra pramANe vartavuM." mahAbhAga bhagIrathe pitAmahanuM te vAkya AdarapUrvaka svIkAryuM, kAraNa ke svabhAvathI ja vinIta Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 2 juM. gaMgA nadIne samudramAM laI javA bhagIratha prayAsa. '339 purUSane je zikSA ApavI te sArI bhIMtamAM citra karavA jevuM che. pachI potAnA pratApanI jevuM urjita daMDana arpaNa karI, mastaka para cuMbana karI sagare bhagIrathane vidAya karyo. cakInA caraNakamaLamAM praNAma karI Daratna sahita bhagIratha vijaLI sahita meghanI jema utAvaLe tyAMthI cAlI nIkaLe. cakIe ApelA meTA sinyathI ane te dezanA lokothI paravarelo bhagIratha prakIrNa devatA ane sAmAnika devatAvaDe vIMTAyelA IMdranI jevo zebhato hate. anukrame te aSTApada parvata samIpe Avyo. tyAM te parvatane samudravaDe trikUTAdrinI jema maMdAkinI (gaMgA) thI vIMTAyele dITho. vidhinA jANanArA bhagIrathe nAgakumAra javalanaprabhane uddezIne aThThamatapa karyuM. aThThamatapa pariNAma pAmatAM, nAgakumArone pati javalanaprabha prasanna thaIne bhagIrathanI pAse AvyuM. gaMdha, dhUpa ane puSpathI teNe ghaNI rIte tene pUje pacAra karyo, tyAre nAgakamAranA svAmIe "huM zuM kArya karI ApuM ?' ema pUchayuM eTale meghanA jevI gaMbhIra vANIvALo bhagIratha vinayapUrvaka javalanaprabha IMdra pratye belyo-"A gaMgAnadI aSTApadanI khAIne pUrI daIne have bhUkhI thayelI nAgaNInI jema cAre bAju amaryAdita rIte prasare che, kSetrone khedI nAMkhe che, vRkSane ukheDI nAMkhe che, sarva khADAone ane TekarAone sarakhA kare che, killAone toDI nAkhe che, mahelane pADI nAkhe che, havelIone pAyamAla kare che ane gharono vinAza kare che. te pizAcaNInI jema unmatta thaIne dezane nAza karanArI gaMgAne daMDavaDe AkaSI laIne tamArI AjJA hoya to huM pUrva samudramAM bheLavI dauM?" prasanna thayelA jvalana pratye kahyuM-"tame tamAru Icchita kare ane te nirvigha thAo. je A bharatakSetramAM mArI AjJAmAM rahelA nAgo che tethI mArI AjJApUrvaka pravartelA tame upadravane bhaya rAkhaze nahIM." evI rIte kahIne nAgendra rasAtaLamAM svasthAnake gayA. pachI bhagIrathe aThThamabhakatane aMte pAraNuM karyuM. tyArapachI vairiNInI jema pRthvIne bhedanArI ane svairiNInI (vyabhicArI strI) jema svaccha de vicaranArI gaMgAne kheMcavAne bhagIrathe daMDaratna grahaNa karyuM. pracaMDa bhujaparAkramavALA bhagIrathe garjanA karatI te nadIne sANasIvaDe mALAnI jema daMDara-vaDe AkaSI. pachI kurudezanA madhya bhAgathI, hastInApuranI dakSiNathI, kozaLadezanI pazcimathI, prayAganI uttaramAM, kAzInI dakSiNamAM, viMdhyAcaLanI dakSiNamAM ane aMga tathA maga dezanI uttara tarapha thaIne vaMToLIyo jema tRNane kheMce tema mArgamAM AvatI nadIone kheMcatI te gaMgAne teNe pUrva samudramAM utArI. tyAMthI mAMDIne te gaMgAsAgara evA nAme tIrtha thayuM ane bhagIratha kheMcI tethI gaMgAnuM bhAgIrathI evuM nAma paDayuM. jyAM jyAM mArgamAM sarponAM bhuvane gaMgAnA AvavAthI bhAMgI jatAM hatAM tyAM tyAM bhagIratha nAgadevane balidyAna ApatA hatA. dagdha thayelA sagaraputronA asthine gaMgAnA pravAhe pUrva sAgaramAM pahoMcADyAM. te joI bhagIrathe ciMtavyuM ke A bahu sAruM thayuM ke mArA pitA ane kAkAonAM zarIranAM asthi gaMgAe samudramAM kSepana karyA. je tema thayuM na hota te te asthi gIdha pakSI vagerenI caMcu ane caraNa sAthe bharAIne pavane kaMpAvelA puSpanI jema apavitra sthAnamAM jaIne paData. ema vicAratAM bhagIrathane jaLanI Apatti rahita thayelA lekoe "tame lekaraMjaka che" ema kahI kahIne cirakALa paryata vakhANya. Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 340 gaMgAnuM "bhAgIrathI nAma kema paDayuM? saga 6 Dho. te vakhate pitRonAM asthi teNe jaLamAM nAkhyAM, tethI adyApi paryata leke mRtakanA asthine jaLamAM kSepana kare che kAraNa ke moTA loko je pravarnAna kare che te mArga thAya che. te sthAnathI rathArUDha thayele bhagIratha pAcho vaLyo. pitAnA rathanA pracArathI kAMsInA tALanI jema pRthvIne zabda karAvate te cAlyo Avato hato, tevAmAM kalpavRkSanI jema sthita thaIne rahelA eka kevaLI bhagavaMtane teNe joyA. temane dekhIne AnaMdita thayela te udayAdrithI jema sUrya utare ane AkAzamAMthI jema garuDa utare tema uttama rathamAMthI nIce utaryo. dekhatAMveta ja bhakitavaDe te kevaLI munine namaskAra karI ati DAhyA ane bhakitamAM pravINa evA teNe temane traNa pradakSiNe karI. pachI praNAma karI yogya sthAnake besI bhagIrathe pUchayuM-"he bhagavaMta ! mArA pitAe ekI sAthe karyA karmathI mRtyu pAmyA?" trikALa vedI ane karuNarasanA sAgara evA te bhagavaMta madhura vANIthI A pramANe kahevA lAgyA-"he rAjaputra ! jANe kuberanI lakSamIne Azrita thayA hoya arthAt dhanada jeTalI RddhivALA hoya evA ghaNuM lakSmIvALA zrAvakethI pUrNa e eka saMgha pUrve tIrthayAtrAne mATe nIkaLe hato. sAyaMkALe te saMgha najIka jaNAtA keI gAmamAM AvI pahoMcyo. tyAM rAtrie kaI kuMbhAranA ghara pAse utaryo. te samRddhivaMta saMghane joI sarve gAmanA loke harSa pAmyA ane tene lUMTavAne udaMDa dhanuSa ane khagane dhAraNa karI taiyAra thayA; paNa pApanA bhayavALa te kuMbhAre khuzAmata bharelAM ane amRta jevAM bodhakArI vacane kahIne te gAmanA lokone vAryA. te kuMbhakAranA AgrahathI te gAmanA sarva lokee prApta thayeluM pAtra mUkI de tema te saMghane mUkI dIdhuM. eka divase tyAMnA rahevAsI sarva leke cAra hovAthI tenA rAjAe bALavRddha sahita te AkhuM gAma pararAjyanA gAmanI jema bALI nAkhyuM. te divase keIe vicAra karavA mATe bolAvela hovAthI te kuMbhAra bIje gAma gaye hatuM, tethI te ekale te dAhamAMthI avaziSTa rahyo (ba) sat puruSonuM sarvatra kuzaLa thAya che. pachI kALayoge kALadharmane pAmIne te kuMbhAra virATadezamAM bIje jANe kuberabhaMDArI hoya te vaNika thaye ane sarva grAmajana hatA te mRtyu pAmIne virATadezamAM vasatA manuSyo thayA; kAraNa ke tulyakamIne tulya bhUmi ja prApta thAya che. te kuMbhArane jIva pAchA mRtyu pAmIne te ja dezano rAjA thaye, tyAMthI paNa mRtyu pAmIne parama RddhivaMta devatA thaye, tyAMthI cavIne tame bhagIratha thayA che ane te grAmavAsIo saMsAramAM bhamatA bhamatAM tamArA pitA jandukumAra vigere thayA hatA. temaNe pUrve mAtra manavaDe sarva saMghane upadrava karyo hato, te karmathI teo eka sAthe bhasmIbhUta thaI gayA. temAM javalanaprabha nAgaeNdra te phakta nimitta mAtra ja che. he mahAzaya! te vakhate te gAmanA lokone vAravArUpa zubha karmathI tame gAma baLatAM paNa dagdha thayA nahIM ane hama huM paNu dUdha thayA nahIM." e pramANe kevaLajJAnInI pAsethI sAMbhaLIne vivekane sAgara e te bhagIratha saMsArathI atizaya nirveda pAme; paraMtu kSata upara kSAranI jema mArA pitAmahane dukha upara duHkha na thAo ema dhArIne te vakhate teNe dIkSA lIdhI nahIM ane kevaLInA caraNane vAMdI, ratha upara ArUDha thaI pAchA ayodhyAmAM Avyo. AjJA pramANe amala rIne AvelA ane praNAma karatA pautranuM sAgararAjAe vAraM Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parva 2 juM. bhagIrathanI bhAgavatI dIkSA grahaNa karavAnI bhAvanA 341 vAra mastaka jhUMpyuM ane hAthavaDe tenA pRSThabhAgane sparza karyo. sagararAjAe bhagIrathane snehanA gauravathI kahyuM-"he vatsa ! tuM bALa chatAM paNa vaya ane buddhivaDe vira puruSane agraNI che, mATe have huM bALa chuM ema na kahetAM A mArA rAjyabhArane grahaNa kara; jethI ame bhArarahita thaIne saMsArasAgarane tarIe. A saMsAra je ke svayaMbhUramaNa samudranI jema hustara che, te paNa mArA pUrvajo tarI gayA che tethI mArI paNa zraddhA thaI che, he vatsa! temanA putro paNa rAjyabhAra grahaNa karatA hatA, tethI temane batAvela e mAga che te tuM paNa pALa ane A pRthvI dhAraNa kara." bhagIratha pitAmahane namaskAra karI A pramANe che -"pitAjI ! tame saMsArane tAranArI pravrajathI grahaNa karavAne Icche che te yukta che, paraMtu te svAmin ! huM paNuM vrata grahaNa karavAne mATe utsuka thayela chuM tethI rAjyadAnanA prasAdavaDe tame mane aprasanna karaze nahIM." tyAre cakravatIe kahyuM-"he vatsa ! amArA kuLamAM vrata grahaNa karavuM te yukata che, paNa tethI gurunI AjJApAlana karavArUpa vrata grahaNa karavuM te adhika che; mATe he mahAzaya ! tame samaya Ave tyAre mArI jema dIkSA leje ane jyAre tamAre bakhtaradhArI putra thAya tyAre tenI upara A pRthvIne bhAra dhAraNa karaje." evI rIte sAMbhaLIne bhagIratha gurunI AjJAna bhaMgathI bhaya pAmyuM ane bhavabhIru evA tenuM mana ghaNI vAra sudhI delAyita thatAM te mauna rahyo. pachI potAnA siMhAsana upara bhagIrathane besArI te ja vakhate cakrIe parama harSathI tene rAjyAbhiSeka karyo. te vakhate udyAnapAlakae AvIne cakrIne bAhya udyAnamAM ajitanAtha prabhu samavasaryA che evI vadhAmaNI ApI. pautranA rAjyAbhiSekathI ane svAmInA AgamanathI cakravattIne adhika adhika harSotkarSa thayo. tyAM rahyA chatAM paNa teNe UThIne prabhune namaskAra karyo ane jANe AgaLa UbhA hoya tema zakrastavavaDe stuti karI. svAmInA Agamanane kahenArA te udyAnapAlakone cakrIe sADAbAra kaTi suvaNuM ApyuM ane sAmaMtAdikathI paravArelA sagaracakrI bhagIratha sahita moTA saMbhramathI samavasaraNa samIpe gayA. tyAM uttaradvAranA mArgathI samavasaraNamAM praveza karIne pitAne AtmA jANe siddhi kSetramAM peTho hoya tema teo mAnavA lAgyA. pachI cakrI, dharmacakrI evA tIrthakarane traNa pradakSiNA daI namaskAra karI AgaLa AvIne A pramANe stuti karavA lAgyA"mArA prasAdathI tamAre prasAda ke tamArA prasAdathI mAro prasAda e anyAzrayane bheda karo ane mArI upara prasanna thAo. he svAmina ! tamArI rUpalakSamIne jevAne iMdra paNa samartha nathI ane sahastra jIbhavALo zeSa tamArA guNe kahevAne paNa samartha nathI. he nAtha ! anuttara vimAnanA devenA saMzayane paNa tame hare che, te tethI tamAre ko guNa vadhAre vastutAe stutya che ? azraddhALu puruSa AvI viruddha vAta upara kema zraddhA rAkhe ? kAraNa ke tamArAmAM AnaMdasukhanI zakti ane virakti baMne sAthe che. he nAtha ! tamArI A ghaTanA ghaTe che paNa te durghaTa che ke tame sarva satvamAM upekSA rAkhe che ane vaLI parama upakArIpaNuM dharAve che. he bhagavaMta ! tamArA jevuM bIjA keImAM viruddhapaNuM dekhAtuM nathI; kemake tamArAmAM parama nirgathatA ane parama cakravattatA baMne sAthe che. jemanA Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 342 sagara cakInI prabhututi sarga 6 ThuM. kalyANakaparvamAM nArakInA cha paNa harSa pAme che temanA pavitra caritranuM varNana karavAne koNa samartha che ? he prabhu ! tamAre zama abhuta che, tamAruM rUpa adbhuta che ane sarva prANI uparanI kRpA paNa adbhuta che. ema sarva prakAranI adbhutatAnA bhaMDAra evA Apane ame namaskAra karIe chIe." evI rIte jagannAthanI stuti karI gya sthAne besIne amRtanA pravAha jevI dharmadezanA teNe sAMbhaLI. dezanAne aMte sagararAjA vAraMvAra prabhune namaskAra karI aMjalI joDI gadgad vANIthI A pramANe belyA "he vIrtheza ! je ke Apane keI pitAno ke pArake nathI, te paNa ajJAnapaNathI huM tamane pitAnA bhAI tarIke anuyAga karuM chuM (gaNuM chuM). he nAtha ! dustara saMsArasAgarathI tame badhA vizvane tare che temAM DUbI jatA evA mArI kema upekSA karo cho ? he jagatpati ! aneka kalezathI saMkuLa evA saMsArarUpI khADAmAM paDavAthI tame mArI rakSA kare, rakSA kare, dIkSA Apo ane prasanna thAo. he svAmin ! saMsAranA sukhamAM mUDha thayelA evA meM pitAnuM ATaluM AyuSya avivekI bALakanI jema niSphaLa gumAvyuM che." e pramANe jaNAvI aMjalI joDIne rahelA sagararAjAne bhagavaMte dIkSA grahaNa karavAnI anujJA ApI. pachI bhagIrathe uThI namaskAra karI prArthanAne pUravAmAM kalpavRkSa samAna bhagavaMtanI A pramANe prArthanA karI:-"Apa pUjyapAda mArA pitAjIne dIkSA Apazo, paNa jyAM sudhI huM niSkramaNatsava karuM tyAM sudhI tamAre rAha jovI. jo ke mumukSuone utsavAdikanI kAMI paNa jarUra nathI, te paNa mArA AgrahathI mArA pitAjI paNa e vinaMtI kabUla karaze. sagararAjA dIkSA levAne atyutsuka hatA, te paNa putranA AgrahathI jagadgurune praNAma karI pAchA pitAnI nagarImAM gayA. pachI Idra jema tIrthakarane dIkSAbhiSeka kare tema bhagIrathe sagararAjAne siMhAsana upara besArIne dIkSAbhiSeka karyo, gaMdhakASAyI vastravaDe. aMga lUchI zIrSacaMDananuM vilepana karyuM ane tyArapachI sagararAjAe mAMgalika be divya vastra dhAraNa karyA. temaja guNavaDe alaMkRta hovA chatAM paNa devatAe ApelAM divya alaMkArathI zarIrane alaMkRta karyuM. pachI IcchA pramANe yAcakane dhana ApI ujajavaLa chatra ane cAmara sahita zibikAmAM teo ArUDha thayA. nagarajanoe dareka dukAne, dareka ghare ane dareka zerIe mAMcaDA, patAkA ane raNadika karyA. mArge cAlatAM ThekANe ThekANe dezanA ane nagaranA janAe pUrNapAtrAdikavaDe temanA aneka maMgaLa karyA. vAraMvAra te jevAtA hatA, vAraMvAra stuti karAtA hatA, vAraMvAra pUjAtA hatA ane vAraMvAra anusarAtA hatA. evI rIte AkAzanA madhyamAM caMdra cAle tema vinItA nagarInA madhya mArga. vaDe mANasonA atizaya bharAvAthI aTakatA ane dhIme dhIme cAlanArA bhagIratha, sAmaMto, amA, sarva parivAra ane aneka vidyAdhara jemanI pAchaLa cAlatA hatA evA sagaracakrI anukrame prabhunI pAse AvyA. tyAM bhagavaMtane pradakSiNA daI praNAma karI bhagIrathe ANelA yatiSane teNe aMgIkAra karyo. pachI sarva saMghanI samakSa svAmInI vAcanAthI Gze prakAre sAmAyika uccaratA sane temaNe cAra mahAvratarUpa dIkSA grahaNa karI. je sAmata ane maMtrIo jandukumAra vigerenI sAthe gayA hatA teoe paNa bhavathI udvega pAmIne sagararAjAnI sAthe dIkSA grahaNa karI. tyArapachI cakImuninA manarUpI kumudamAM caMdrikA Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 343 pava 2 juM sagara cakrInI dIkSA. samAna anuziSTimaya dharmadezanA dharmasArathI evA prabhue ApI. prathama pauraSI pUrNa thaI eTale dezanA samApta karIne tIrthaMkare tyAMthI uThI devajIMdAne alaMkRta karyo. pachI prabhunA caraNapITha upara besIne mukhya gaNudhare prabhunA prabhAvathI sarva saMzayane chedanArI dezanA svAmInI jema ApI. bIjI pauraSI pUrNa thaI eTale varasAda varasato baMdha paDe tema temaNe paNa dezanA samApta karI. pachI tyAMthI prabhu bIje vihAra karavAne cAlI nIkaLyA ane bhagIrathAdika rAjAe tathA devatAo pipitAne sthAnake gayA. svAmInI sAthe vihAra karatA sagaramuni mAtRkAnI (svara vyaMjana) jema lIlAmAtramAM dvAdazAMgI bhaNyA. teo hamezAM pramAdarahita thaIne pAMca samiti ane trANu guNirUpa ATha caritranI mAtAonuM sArI rIte ArAdhana karatA hatA. hamezAM bhagavAnanA caraNanI sevAthI utpanna thayelA harSathI pariSadanA kalezane jarA paNa jANatA nahatA. traNa lekanA cakkI tIrthakarane huM bhAI chuM, vaLI huM paNa cakI chuM, e garva bIlakula na dharAvatAM teo bIjA munione vinaya karatA hatA. pAchaLathI dIkSA grahaNa karyA chatAM paNa tapa ane adhyayanathI te rAjarSi cirakALanA dIkSita muniethI paNa adhika thaI paDyA. anukrame ghAtikarmanA kSayathI duninA chedanathI sUryane pratApa pragaTa thAya tema temane ujavala kevaLajJAna utpanna thayuM. kevaLajJAnanI utpattithI AraMbhIne pRthvImAM vihAra karatA ajitanAtha svAmIne paMcANuM gaNadharo thayA ane eka lAkha muni, traNa lAkha ne trIza hajAra sAdhvI, sADAtrIza cauda pUrvadhArI, eka hajAra ne sADAcArase mana 5ryAyI, cerAze avadhijJAnI, bAvIza hajAra kevaLI, bAra hajAra ne cAra vAdI, vIza hajAra ne cAra vakriyalabdhivALA, be lAkha ne aThANuM hajAra zrAvaka ane pAMca lAkha ne pIstALIsa hajAra zrAvikA eTale parivAra thaye, dIkSAkalyANakathI eka pUrvAge UNu evA lakSa pUva jatAM potAno nirvANa samaya jANune prabhu saMmetazikhara parvate AvyA. jANe kAgre caDavAnI nIsaraNuM hoya tema teo saMmetazikhara upara ArUDha thayA. temanuM betera lAkha pUrvanuM AyuSya pUrNa thatAM eka hajAra zramaNanI sAthe temaNe pAdapapagama anazana karyuM. te vakhate eka sAthe sarva iMdronAM Asane pavane halAvelA udyAnavRkSanI zAkhAonI jema kaMpAyamAna thayA. teoe avadhijJAne prabhuno nirvANasamaya jAye eTale teo paNa saMmetazikhara parvate AvyA. tyAM teoe devatAo sahita prabhune pradakSiNuM karI ane ziSyanI jema sevA karatA pAse beThA. jyAre pAdapapagama aNasaNano eka mAsa pUrNa thaye tyAre caitrazukla paMcamIne divase caMdramAM mRgazira nakSatramAM AvyuM te, paryaka Asane rahelA prabhu bAdara kAyAgarUpa hAthamAM beThA satA rathane joDelA be azvane kabaje kare tema bAdara managa ane vacanagane rUMdhatA hatA. pachI sUmakAyayogamAM rahIne bhagavaMte dIpakavaDe aMdhakAranA samUDanuM rUMdhana kare tema bAdarakAyayegane rodha karyo, ane sUkSmakAyagamAM ja rahyA satA ja sUmamoga ane vacanaganuM paNa rUMdhana karyuM ane te gamAM ja sthita rahyA satA sUkSmakriya nAme zukaladhyAnane trIjo pA prApta karyA. pachI zukaladhyAne ceAthe pAye mAtra pAMca laghu akSara uccAraNa jeTalA kALanuM zailezIkaraNa karyuM. tyAM avaziSTa karma kSINa thayAM ane anaMta catuSTaya siddha thayA, eTale e paramAtmA prabhu Rjugatie lekAgrane prApta thayA. prabhune kaumAra avasthAmAM aDhAra lakSa pUrva gayA, rAjyasthitimAM eka * pUrvaga eTale 84 lAkha varSa Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 nirvANa mahotsava. sarga 6 che pUrvAge sahita trepana lakSa pUrva gayA, chavasthapaNAmAM bAra varSa gayA ane kevaLajJAnamAM eka pUrvAga tathA bAra varSe varjita lakSa pUrve gayA. ekaMdara tera lAkha pUrvanuM AyuSya bhegavIne rASabhaprabhunA nirvANathI pacAsa lAkha kroDa sAgaropame nirvANapadane pAmyA. temanI sAthe bIjA eka hajAra munioe pAdapapagama aNasaNuM karyuM hatuM, teo paNa kevaLajJAna prApta karI traNe vegane rodha karI ekSapadane pAmyA. sagaramunie paNa kevaLI samudughAta karIne kSaNavAramAM anupadInI jema svAmIe prApta kareluM pada upalabdha karyuM arthAta mokSapadane pAmyA. te vakhate prabhunA mokSakalyANakavaDe sukhane nahIM jenArA nArakIone paNa kSaNavAra sukha thayuM. pachI zeka sahita I divyajaLathI svAmInA aMgane navarAvyuM ane gazIrSa caMdananA rasanuM vilepana karyuM, temaja haMsanA citravALAM vastra paherAvyAM ane vicitra evAM divya AbhUSaNothI prabhunuM zarIra zaNagAryuM. bIjA munionAM zarIrane devatAoe snAna, aMgarAga, nepacya ane AcchAdana vigere karyuM. pachI Idra svAmInA dehane zibikAmAM padharAvI gazIrSacaMdananA kANamaya citA upara laI gayA ane bIjA munionAM zarIrane bIjI zibikAmAM padharAvIne devatAo gozISacaMdananAM kASTanI racelI bIjI citA upara laI gayA. agnikumAra devatAoe citAmAM agni utpanna karyo, vAyukumAra devee vAyuvaDe vizeSa prajvalita karyo ane zakranA AdezathI aneka devatAoe sekaDobhAra kapUra, kasturI ane ghInA seMkaDe kuMbha citAmAM lepana karyA. asthi vinA prabhunI bIjI sarva dhAtu baLI gaI, eTale meghakumAra devatAoe jaLavaDe citAne bujhAvI zAMta karI. prabhunI uparanI jamaNI ane DAbI dADha zukra ane IzAnaMdra grahaNa karI ane nIcenI baMne DADhe camara ane balI iMdra grahaNa karI. bIjA IMdroe prabhunA dAMta grahaNa karyA ane devatAoe bhatithI bAkInAM athi grahaNa karyo. bIjuM paNa stUparacanA vigere tyAM karavAnuM hatuM, te sarva vidhi pramANe karIne sarva devatAo sahita iMdroe naMdIzvara dvIpe AvIne moTA utsavavaDe zAzvata ahaMtane aSTAblikA utsava karyo. pachI sarva de pitapatAne sthAne gayA. tyAM pitapatAnI sudharmA sabhAnI madhyamAM mANavaka nAmanA sthamAM vijaya meLAkAra DAbalAmAM te prabhunI dADhe mUkI ane tenI zAzvata pratimAnI jema uttama gaMdha, dhUpa ane puSpavaDe niraMtara pUjA karavA lAgyA. tenA anubhAvathI IMdrone hamezAM avyAhata ane advitIya vijayamaMgaLa vate che. "pAkhaMDathI mahara evA paNuM sarevaranI jema aMdara rahelA sagaracakrInA caritrathI mane Dara evuM A ajitasvAmInuM caritra zretAone A loka ane paralokanA sukhane vistAra kare." ityAcAryazrIhemacaMdraviracite triSaSThizalAkApuruSacarite mahAkAvye dvitIye parvaNi ajitasvAmisagaradIkSAnirvANavarNano nAma SaSThaH sargaH // 6 // 4 samApta cedamajitasvAmisagaracakravarticaritrapratibaddha dvitIya parvam // 2 // ---- --2 2 2 - Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ FeKtrt (( cakravartInuM cakra vAsudevano zaMkha ane gadA baLa devanuM haLa ane muzan Jan Education International For Privatuisonal Use Only www.Jainelibrary.org