Book Title: Prakrit Vigyan Pathmala Margdarshika
Author(s): Somchandravijay Gani
Publisher: Surendranagar Jain SMP Tapagachha Sangh
Catalog link: https://jainqq.org/explore/023394/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vijayakastUrasUrIzvarapraNItA prAkRtavijJAnapAThamAlA mAgaeNdarzikA maNaka: pa.pU.A.zrI vijayacaMdrodayasUrIzvarajI ma. pa.pU.A zrI vijayaazokacaMdrasUrIzvarajI ma. *prakAzaka zrI surendranagara jaina zve.mU. saMgha zeTha ANaMdajI kalyANajInI peDhI surendranagara Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAkRtavijJAna pAThamAlA-mArgadarzikA ka pAThamAlA praNetA dharmarAjA parama pUjaya AcAryadeva zrI vijayakastUrasUrIzvarajI mahArAja sAheba OMA preraNAdAtA pa.pU. AcAryadeva zrI vijayacaMdrodaya sUrIzvarajI mahArAja pa.pU. AcAryadeva zrI vijayaazokacaMdrasUrIzvarajI mahArAja mArgadarzika saMklana - saMpAdana paM. zrI somacaMdravijaya gaNI. prakAzaka : zrI surendranagara jaina zvetAmbara mUrtipUjaka tapagaccha saMgha surendranagara Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "prAptisthAna : zrI ANaMdajI kalyANajI peDhI The. munithobhaNa mArga, bajAramAM, surendranagara (saurASTra) // / // // / zrI nemi-vijJAna kastUrasUri jJAnamaMdira C/0 zAMtilAla cImanalAla saMghavI The.kAyastha mahollo, gopIpurA, surata. vi. saM. 2047 - zrI zatruMjaya mahAbhiSeka varSa vIra sa. 2518-I. sa. 1991 mudraka : kAMtilAla DI. zAha babharata prinTarI" nyu mArkeTa, pAMjarApoLa, rIlIpha roDa, amadAvAda-1. phona : 387964) Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI padmaprabhasvAmine namaH | anaMtalambinidhAna zrI gautamasvAmine namaH | paramopAsya zrI nemi-vijJAna-kastUra sibhyo namaH | :: ::: mArgadarzikAnA abhyAsIone kAka...... WZZIA priya prAjJa pAThakone (abhyAsIone) A "prAkatavijJAna pAThamAlA - mArgadarzikA" nA pAnA ughADatA pahelA eka namra sUcanA che. ke- prAkRta bhASAnuM jJAna meLavavA mATe pAThamALAnA adhyayanathI je mahAvaro keLavavAno che, te A mArgadarzikAnA abhyAsathI vadhAravAno che, e vAta pote barobara potAnA lakSyamAM rAkhe. A draSTie mArgadarzikAmAM prAkRta vAkayonuM saMskRta - gujarAtI ane gujarAtI vAkyonuM prAkata-saMskata je karavAmAM Avela che, te chAtranI mahenata ochI karavA mATe ke tenA prayatnane dhaivA mATe haragIjha ApyA nathI, paraMtu gaNitano vidyArthI jema dAkhalo potAnI jAte karyA pachI teno tALa meLavIne potAno kharo dAkhalo joI AnaMdita thAya che, tema ahIM paNa prAkRta ke gujarAtI vAkayonuM saMskRta - gujarAtI ke prAkRta -saMskRta vidyArthIe potAnI jAte ja taiyAra karIne - noTamAM lakhIne ahIM Apela vAkayonI sAthe phakata meLavavAnA che. amAro A prayAsa hoMziyAra vidyArthIne ThoTha banAvavA mATe nathI ja, paraMtu ThoThane hoMziyAra banAvavA mATe che, tethI A mArgadarzikA' hAthamAM AvatA, AjanI Adhunika "gAiDo'nI jema "sAlasa" na banatA prAkRta-saMskRtanuM tulanAtmaka adhyayana karI prAkRta-saMskRtanA vijJAna-bodha mATe vizeSa prayatnazIla rahe. prAkRtavijJAna pAThamAlAnI upayogitA H prAtaHsmaraNIya, paramAdaraNIya, punaHpunaH vaMdanIya dharmarAjA paramapUjyapAd dAdAgurudevazrI (AcAryadevazrI vijayakastUrasUrIzvarajI mahArAja sAheba)nA haiyAmAM harahaMmeza eka vAta ramatI ke Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nyAya, vyAkaraNa, sAhityanA vipula kheDANane kAraNe saMskRta bhASAno vikAsa to khUba khUba thayo che ane thaI rahyo che. paraMtu prabhu zrI vIranA mukhAraviMdamAMthI nIkaLelI amRta sarakhI ardhamAgadhI (prAkata) bhASA to jenonI "mAtRbhASA" jevIgaNAya. chatAMya tenA vikAsa mATe loko satarka kema nahi? tenI upekSA zA mATe rAkhI rahyA che? tethI ja teozrIe prAkRta bhASAno UMDANapUrvaka abhyAsa karI prAkRtabhASAne AtmasAtu. banAvI dIdhI ane pachI.... prAkRtabhASAnA rasika bALajIvo bhASAnuM jJAna saraLatAthI sArI rIte meLavI zake te mATe "prAkRta vijJAna pAThamALA"nI racanA karI. vi.saM. 1999mAM te pAThamALAnI prathama AvRtti prakAzita thaI ane prAkRta bhASAnA pracAra ane prasAranA rasika vidvAno tathA abhyAsIone tenI eTalI upayogitA jaNAi tethI vi.saM. 2004mAM ja tenI bIjI AvRtti chapAvavAnI jarUriyAta UbhI thai ane vi.saM. 2014mAM to pharI pAchI trIjI AvRtti prakAzita karavI paDI. pUjya dAdA gurudevazrIe paNa te te AvRttinA prakAzana samaya daramyAna potAnA prAkRta bhASAnA bahoLA anubhavanA AdhAre abhyAsIone abhyAsamAM saraLatA rahe te dRSTie jyAM jyAM je je paNa viziSTa sudhArA vadhArAnI jarUriyAta UbhI thaI ane yogya sthaLethI je kaMI vividha sucano AvyA te badhAno samAveza navI navI AvRttimAM karatA rahyA. tethI jema jema navI AvRtti thatI rahI tema tema tenI upAdeyatA - grAhyatA vadhatI gai. Aje ema kahI zakAya ke pratyeka prAkRtabhASAnA abhyAsIo bhASAkIya bodha meLavavA mATe bIjA pustakonI apekSAe-"prAkata-vijJAna pAThamALA" ne potAnA abhyAsanA Adarza tarIke svIkArI rahyA che. jaina sAhityanI dRSTie prAkRta bhASAnI upayogitA temaja viziSTatA aMge saghaLI hakIkato pUjyapAdU dAdAgurudevazrIe svayaM temaja anya vivecako - zrutasthavira, darzanaprabhAvaka pravartaka pUjyapAd munipravara zrI jaMbUvijayajI mahArAja, pro. ke. vI. abhyakara, pro. harAlAla 2. kApaDiyA, paM. zrI lAlacaMdra bhagavAna gAMdhI vagere vivecakoe potAnI AgavI zailIthI varNavI che, te "prAkRta vijJAna pAThamALA"nI caturtha AvRtti (prakAzanavi. saM. 2044)mAM jaNAvI ja che. Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - pa. tethI jIjJAsu jIvone tyAMthI avazya vAMcI levA namra vinaMti. ahIM to A mArgadarzikA aMge kaMIka vicArIzuM. jyAre caturtha AvRttinuM saMpAdana kArya cAlI rahyuM hatuM tyAre keTalAka vidvAna munionAM temaja zikSakonA potapotAnA anubhavanA AdhAre je kaMI viziSTa sUcano AvyA, te sarvano banatA prayatna temAM samAveza karavAmAM Avyo ane mukhyatayA prAkata lakhANa sivAyanuM badhuM ja lakhANa je bAlabodha lIpImAM prathamanI traNa AvRttimAM hatuM te gujarAtI lIpImAM levAmAM AvyuM. jethI adhyayanamAM saraLa paDe. jo ke tyAre ja keTalAkanI salAha to hatI ja ke pAThamAlAnI sAthosAtha mArgadarzikA paNa prakAzita thaI jAya to sAruM paraMtu te vakhate evo kaMi yoga na AvatA, te adhUruM rahelA kArya have pUrNa thai rahyuM che. mArgadarzikAnI vizeSatAH (1) A "mArgadarzikA" - "prAkRta vijJAna pAThamALA"nA AdhAre taiyAra karavAmAM AvI hovAthI, pAThamALAmAM pAThono je krama vagere che temAM temaja pAThamALAmAM je je pAThomAM je je viSayo Apela che temAM, kaMI paNa pheraphAra karela nathI. "prAkRta vijJAna pAThamALA"nI mULa kopI kadAca potAnI pAse na hoya ane chatAMya teno abhyAsa A "mArgadarzikA"nA AdhAre karavo hoya, te dRSTie pAThamALAnA dareka pAThomAM je je niyamo ApelA che, te badhA ja niyamo, je je rUpo svarAMta ke vyaMjanAMta zabdonAMApelA che, te badhA ja rUpo, dhAtunA paNa prAkRtamAM vaparAtAM dareka kALanAM rUpo, pre2kanA rUpo, kRdaMto, samAsa yAvatu saMkhyAdarzaka zabdonI samaja Adi pAThamALAnA eka eka pAThamAM AvatI saghaLI hakIkato pAThanI zarUAtamAM levAmAM AvI che. "pAThamALAmAM TippaNImAM svarasaMdhi, vyaMjanasaMdhinA ke bIjA je je niyamo Ave che, te badhA ja niyamo paNa jyAM jyAM te niyamo lAgatA hoya tevA vAkayonI sAthe ja kramAMka ApIne te pAThanI TippaNImAM levAmAM Avela che. jethI pAThamALAnA mULapAThonI sAthe viziSTa niyamo ane TippaNInA niyamonuM sAtatya jaLavAyeluM rahe. (4) "pAThamALA"nA dareka niyamo kalikAlasarvajJa bhagavAna zrI Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hemacaMdrAcArya viracita "zrI siddhahemazabdAnuzAsana"nA AThamA adhyAya prAkRta vyAkaraNane anusAra ja taiyA2 ka2ela che. tethI te vyAkaraNanI sAthe - pAThamALAno tulanAtmaka abhyAsa koika vidvAnone ka2vo hoya te dRSTie viziSTa niyamo ane TippaNInA dareka niyamonI sAthe ja AThamA adhyAyanA sUtronA pAda ane kramAMka ApavAmAM Avela che. (5) da2eka pAThanA niyamo pUrA thayA bAda " pAThamALA"mAM je prAkRtavAkayo che, tenuM saMskRta tathA gujarAtI ane gujarAtI vAkayonuM prAkRta tathA saMskRta ka2Ine mUkavAmAM Avela che. jethI prAkRta upa2thI saMskRta-gujarAtI ane gujarAtImAMthI prAkRta-saMskRta ka2vAnuM jJAna meLavI zake. prAkRta vAkayomAM jyAM jyAM gAthAo Ave che; tyAM anvayanI sa2LatA rahe te dRSTie anvayAnusA2 AMka ApavAmAM Avela che ane te gAthAonI saMskRta chAyA paNa anvayAnusA2 ja ka2vAmAM AvI che. jethI vidyArthIne sugamatA rahe. (6) 23mA pAThamAM samAsa ApavAmAM Avela che. tethI 23mAM pAThathI jeTalA paNa prAkRta ke gujarAtI vAkayo Ave che, temAM jyAM jyAM sAmAsika pado Ave che, te te padone samAsanA vigrahanI rIte chUTAM pADIne je samAso ghaTe che, te te samAsonI sUcanA paNa karela che. (9) "pAThamALA"mAM pAchaLa pariziSTamAM je 'gadya-padyamAlA' ApavAmAM AvI che. temAM je je gAthAo Ave che. te badhI paNa anvayAnusA2I AMka ane saMskRta chAyA-gujarAtI sAthe temaja gadya lakhANa saMskRta chAyA ane gujarAtI artha sAthe ApavAmAM Avela che. prAkRta dhAtuo temaja prAkRta zabdonA prayogo pAThamALAmAM thayA che. teno yathAzakaya saMgraha karI ekI sAthe pariziSTamAM ApavAmAM Avela che. (8) je (9) "pAThamALA"nA 25 pAThomAM ane gadya- padyamAlAmAM jeTalI gAthAo AvI che. temAMthI koipaNa gAthA jovI hoya to tarata maLavI sugama paDe te dRSTie te gAthAono akArAdikrama paNa pariziSTamAM ApavAmAM Avela che. Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upakArI pUjyonI upakAritAH saMyamI jIvanamAM jyAre je kaMI paNa kAryano zubhAraMbha karIe tyAre amArA jIvananA prANasamAM paramakRpALu pUjyapAd dAdA gurudevazrInI pUrNa kRpA sAthene sAthe ja hoya to teozrInAM je graMthanuM saMpAdana karIe tyAre teozrInI kRpA vizeSa hoya te svAbhAvika che." - jinazAsananabhomaMDaLamAM sUrya-caMdra peThe jhaLakatI baMdhubelaDI, dIrdhadRSTA, paramopakArI, paramapUjyapAdu AcArya mahArAja zrI (pa.pU. AcAryadeva zrI vijayacaMdrodayasUrIzvarajI mahArAja sAheba) tathA bhavodadhitAraka, samatAnA bhaMDAra, parama pUjyapAdu zrImAnuM gurudevazrI (pa.pU. AcAryadeva zrI vijayaazokacaMdra- sUrIzvarajI mahArAja sAheba)nI aMtaranI bhAvanA ke pUjya zrImAnuM dharmarAjA gurudevazrInA dareka graMtho saraLa bane ane abhyAsIo teno adhikamAM adhika upayoga kare, te rIte prayatnazIla rahevuM. tethI teo bane pUjyazrIno maMgalAzIrvAdapUrvakano preraNAstrota ja A saMpAdana kAryanI pUrtimAM kAraNarUpa banela che.... temaja vidvarya pUjya paMnyAsajI zrI pradyumnavijayajI gaNI ma., vidvadvarya pUjya paMnyAsajI zrI zIlacaMdravijayajI gaNI ma. AdinA paNa A graMtha prakAzana aMge viziSTa sUcano maLyA hoya teone, temaja prapha saMzodhana, gAthAo, zabdakoSa AdinA akArAdikrama goThavavA vageremAM sahAyabhUta thatAM paM. zrI puSpacaMdravijayajI gaNIvara, muni zrI kailAsacaMdra vi. munizrI zramaNacaMdra vi. munizrI zrIcaMdra vi. muni zrI prazamacaMdra vi., munizrI zazIcaMdra vi. Adine ane dareka kArya karavAmAM sadA tatpara rahenAra sevAbhAvI rAjArAmane paNa kema visarAya? | vizeSataH pAThamALAnA vAkayonuM je prAkRta-saMskRta gujarAtI vagere che te zrAddhavarya paMDitajI zrIyuta kapUracaMdabhAI vAraiyA pAse pAThamALA"nA adhyayana samaye teyAra karela noTa temaja teoe jAte paNa abhyAsIone bhaNAvavAnA bahoLA anubhave je vAkayonI noTa taiyAra karela tenA AdhAre lIdhela che. tethI teone paNa vizeSe yAda karavA ja rahyAM. A "mArgadarzikA"nA prakAzana mATe Arthika sahayoganI Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 saMpUrNa javAbadArI zrI surendranagara jaina zrI saMghe - vaDhavANa mukAme "pAThya vinA gAhA" graMthanA vimocana prasaMge pUjyazrIe preraNA karatAM ja saharSa svIkArI lIdhI ane zrI vAsupUjyasvAmi jinAlayanI zatAbdI nimitte ujavAyela aitihAsika mahotsavanI smRtimAM jJAna bhakita svarUpe A pustaka prakAzita ka2vA zrI saMghanA dIrghadaSTA AgevAnoe nirNaya lIdho. te zrI surendranaga2 jaina zrI saMgha temaja zrI saMghanA AgevAnone temAMya savizeSa karmaTha kAryakara bApAlAlabhAine paNa dhanyavAda ApavA ghaTe.... mudraNa saMbaMdhI kArya sucAru - vyavasthita ka2nA2 bharata prinTarI'nA saMcAlaka suzrAvaka zrI kAMtilAla DI. zAha tathA temanA utsAhI putronA umaMgane paNa bi2dAvavo ja joie. prAMte A "mArgadarzikA" prAkRta bhASAnA abhyAsI jIvo mATe *dIvAdAMDI" rUpe abhyAsamAM sahAyaka thaze ja, paraMtu sAthosAtha temAM AvatAM keTalAMya vAkayo, gAthAo, kathAonuM gujarAtI bhASAMtara sunna jIvone paNa jIvanamAM upayogI nivaDe tema che. - to tenuM paThana-pAThana karI prAkRtanA anurAgI banI jIvana saphLa banAvo. -tevI aMtarecchA..... vi.saM. 2047 Aso suda 15 (za2 pUrNimA) baravALA (ghelAzA) 52ma pUjaya AcAryazrI vijayacaMdrodayasUrIzva2jIma. nA gurubaMdhu 52ma pUjaya AcAryazrI vijayaazokacasUrIzva2jI ma. nA ca2NareNu paM. somacandravijayagaNI Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ surendranagaramaMDita zrI amIjharA vAsupUjyasvAmI bhagavAna Page #11 -------------------------------------------------------------------------- Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI amIjharA vAsupUjyasvAmine namaH zatAbdI mahotsavanI suvAsa bhAvinA garbhamAM zuM chupAyeluM che? te apUNamAnava jANI zakato nathI. AjathI ekaso varSa uparAMtanA samayamAM jyAre siMhAvalokana karIe chIe tyAre AMkha samakSa jhAlAvADanA pATanagara surendranagarano prAcIna ItihAsa rajU thAya che. bhAratamAM briTiza saltanatanI hakumata hatI tyAre kAThiyAvADamAM jhAlAvADa prAMtamAM jUnA vaDhavANa kAMpa (surendranagara)nI sthApanA saMvata 1930mAM thaI. moTAbhAganA loko vyApAra arthe savAre vaDhavANa zaherathI AvatAM ane sAMje pAchAM jatAM, je jUja zrAvakonA ghara hatAM temaNe darzana-pUjana ane bhakti mATe ghara derAsarajI karAveluM hatu. tyArabAda saMvata 1938nA mahA sudI 14 budhavAra tA-1-2-1882nA vaDhavANa sivila sTezananA zrAvaka sAdhAraNa dharmAdAnA menejara zeTha ThAkarazI DAhyAbhAI tathA vorA kapUra trikama tathA vakIla mUlacaMda caturabhAI tathA vakIla jIvaNalAla phUlacaMde misTara enDarasananI kaMpanI pAsethI ploTa naM. 28 nI kula jamIna vAra 9680 rUA. 1000-00 aMke eka hajAra rokaDA ApIne aghATa vecANa dastAveja naM-94thI vecANa rAkhela te jamIna te zrAvakoe jhAlAvADa prAMtanA maherabAna DepyuTI AsisTaMTa poliTikala ejanTa sAhebanI korTamAM potAnA nAma uparathI kADhI sadarahu jamIna ploTa naM. 28 kula vAra 9680 zrAvaka lokonA maMdira khAtAnA nAma upara TrAnsaphara karavA arajI ApatAM A. po. ejanTa jhAlAvADa tA. 18-5-1882nA roja maMjUra karela che. A jamIna upara saMvata 1942mAM jinamaMdira bAMdhavAnI zarUAta thaI saMvata 194ranA poSa vadi 8 zanivAranA roja vaDhavANa zahera nivAsI nagarazeTha ThAkarazI DAhyAbhAie derAsarajInuM khAtamuhUrta karyuM hatuM, derAsarajInuM bAMdhakAma vakIla mUlacaMda caturabhAIe tathA vakIla jIvaNalAla phUlacaMde ekaniSThAthI karyuM hatuM. jUnA vaDhavANa kAMpamAM Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10. gAmanI madhyamAM vizALa jamInanA ploTamAM unnata ane uttuMga evAM trizikharI, traNa zikharavALo bhavya jinaprAsAda taiyAra thaI jatAM saMvata 1946mAM parama pUjaya mUlacaMdajI mahArAjazrInA (zrI muktivijayajI gaNivarazrInA) ziSyaratna parama pUjaya munirAjazrI thobhaNavijayajI mahArAja sAhebanI zubhanizrAmAM vaDhavANa zahera nivAsI zAha raghubhAI pAnAcaMde vaDhavANa kempamAM (hAlanA surendranagaramAM) AvI potAnA nAmathI kaMkotarI kADhI deza paradeza mokalI pratiSThA mahotsava bhAre AnaMbaMra ane utsAhapUrvaka Ujavyo hato. pratiSThAnA zubha avasare aneka gAmanI dasa-bAra hajAra mANasonI janamedanI ekatrita thaI hatI. mULanAyaka bAramA tIrthapati zrI vAsupUjya svAmI bhagavaMta Adi jinapratimAjI parama pUjaya munirAja zrI- thobhaNavijayajI mahArAjazrInA varad haste saMvata 1946nA zrAvaNa vadi 1 zukravAra tA.1-8-1890nA roja savAranA 9 kalAka 17 miniTa 27 sekaMDe aparva ullAsathI ane utsAhathI pratiSThita karavAmAM AvyA hatA. pratiSThita karavAmAM Avela pratimAjI ane pratiSThA karanAra bhAgyazALIonI nAmAvalI A pramANe che: mULanAyaka zrI vAsupUjayasvAmI bhagavaMta rU. 1200/nI bolIthI zeTha savajI vAlajIe pratiSThita karyA hatAM. A pratimAjI garavA giranAra tIrthathI lAvavAmAM AvyA che. jamaNI bAjunA gabhArAmAM zrI suvidhinAthasvAmI rU. 401/nI bolIthI vakIla mUlacaMda caturabhAIe pratiSThita karyA hatAM. A pratimAjI prabhAsapATaNa tIrthethI lAvavAmAM AvyA che. DAbIbAjunA gabhArAmAM zrI zAntinAtha svAmI rU.601/nI bolIthI zeTha lakSmIcaMda vAlajIe pratiSThita kayAM hatAM. A pratimAjI staMbhanatIrtha khaMbhAta baMdarathI lAvavAmAM AvyA che. Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 mULanAyaka bhagavAnanI jamaNI bAju zrI vAsupUjya svAmI rU. 175/nI bolIthI zeTha neNazI kalyANajIe pratiSThita karyA hatAM. mULanAyaka bhagavAnanI DAbIbAju zrI RSabhadevasvAmI 3175nI bolIthI zeTha jagajIvana suracaMde pratiSThita karyA hatAM. zrI zAntinAtha svAmInI jamaNI bAju zrI pArzvanAtha svAmI rU. 151/nI bolIthI zeTha suMdarajI odhavajIe pratiSThita karyA hatAM. zrI zAntinAtha svAmInI DAbI bAju zrI pArzvanAthasvAmI rU. 251nI bolIthI zeTha nathubhAI suracaMde pratiSThita kayAM hatAM. zrI suvidhinAtha svAmInI jamaNI tarapha zrI kAussaggIyA pratimAjI rUA. 51nI bolIthI zeTha mANekacaMda kAnajIbhAIe pratiSThita karyA hatAM. zrI suvidhinAtha svAmInI DAbI tarapha zrI kAussaggIyA pratimAjI rU. 25/nI bolIthI vakIla mUlacaMda caturabhAIe pratiSThata karyA hatAM. zrI mULanAyaka bhagavaMtanA gabhArAnA zikhara upara ThaMDu rUA. 251nI bolIthI zeTha suMdarajI odhavajIe caDAvela hatuM. zrI mULanAyaka bhagavaMtanA gabhArAnA zikhara upara dhvaja. rU.101nI bolIthI zeTha mAnasaMga odhavajIe caDAvI hatI. pratiSThA bAda akalpanIya rIte zrI saMghanI AbAdI vadhatI gaI, sAthe sAthe zahera paNa samRddha ane AbAda thatuM gayuM. dIrdhadaSTi doDAvI pUrvajoe vizALa jamIna laI rAkhI hatI, jethI judA judA prakAranA Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 dharmAyatano vikasAvavAmAM bhAre anukULatA sAMpaDI. jinamaMdiranA nirmANa pachI saMvata 1949 mAM upAzraya baMdhAyo. saMvata 19paramAM baheno mATeno upAzraya nirmANa thayo. Aju-bAjunA zahero ane gAmaDAmAMthI zrAvaka kuTuMbo AvIne vasavA lAgyA. bALakonI dhArmika zikSaNa ane dhArmika AcAro saMskAro mATe pAThazALAnI AvazyakatA jaNAvA lAgatA saMvata 1954 mAM parama pUjaya munirAjazrI mukti-vijayajI gaNivarazrI (mUlacaMdajI mahArAja)nA nAmAbhidhAna sAthe "zrI gaNimuktivijayajI jaina pAThazALA zarU karavAmAM AvI. saMvata 1967-68 mAM bhojanazALA banAvavAmAM AvI ane te ja arasAmAM dharmazALA paNa banI. saMvata 1971mAM vakIla mUlacaMda caturabhAI jJAnamaMdiranI sthApanA thaI. * Aje A jJAnamaMdiramAM tADapatra para pistAlIsa Agama hastalikhita ane mudrita pistAlIsa Agama prAcInapaMcAMgI suvarNa akSarI ane rauDhaakSarI AgamagraMtho ane kalpasUtro hajAro prato-graMtho, rAsAo-pustako suvyavasthita rIte sacavAI rahyA che. krame krame saMghanI jarUrIAta mujaba ghaNAM nAnA moTA makAno banyA. saMvata 1946nI pratiSThA bAda pUjaya muni bhagavaMtonA cArtumAsa Agamana ane sthiratAthI zrI saMghamAM aneka prakAranI dhArmika jAgRti AvI. zrAvakagaNanI saMkhyA vadhI. pUjA karanArAonI bhIDa vadhatI cAlI. A joI zrI vAsupUjya svAmI prAsAda pharato gaDha hato te toDIne trevIsa devakulikAo ane pUjA bhaNAvavA mATeno vizALa raMgamaMDapa nirmANa karavAno zrI saMghe saMkalpa karyo. saMvata 2003mAM zrAddhaguNaratna zrIyuta kezavalAla tArAcaMdanA varadhaste khAtavidhi karavAmAM AvI hatI. zilpazAstranA jJAtA kAbela zilpIo dvArA, zAsanasamrAzrI vijayanemisUrIzvarajI mahArAja, pa. pU. AcAryadeva zrI vijaya udayasUrIzvarajI mahArAja sAheba tathA pa. pU AcAryadevazrI vijayanaMdanasUrIzvarajI mahArAja sAhebanI salAha sUcanA mujaba nirmANa kArya ogaLa vadhatuM rahyuM. zrI saMghanA parama bhAgyodaye saMvata Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 2004mAM A pUjyonuM cAturmAsa surendranagaramAM thayuM, trevIsa devakulikAyukta covIsa jinAlayanuM nirmANa kArya teozrInI nizrAmAM tvarita gatie thavA pAmyuM, devakulikAo mATe jinapratimAjInA, vividha prakAranA tIrthonA paTTanA orDaro apAI gayAM. saMvata 2006nI sAlanuM cAturmA sa zAsanasamrAzrInA pU. A. zrI vijayadarzanasUrIzvarajI ma. sA., pU. A. zrI vijayaudayasUrIzvarajI ma. sA., pU. A. zrI vijayanaMdanasUrIzvarajI ma. sA. AdinuM nakakI thayuM ane aMjanazalAkA-pratiSThA karAvavAno nirNaya thayo. saMvata 2006nA zrAvaNa mAsamAM aMjanazalAkA pratiSThA karAvavAno nirNaya thayo. saMvata 2006nA zrAvaNa mAsamAM aMjanazalAkA pratiSThA mahotsava thayo ane zrAvaNa vadi 1 somavAra tA. 28-8-1950nA roja trevIsa davakulikAo tathA raMgamaMDapamAM jinapratimAjInI aMjanazalAkA sahita sthi2 pratiSThA ane cala pratiSThA hajAro bhAIbahenonI hAjarImAM addabhUta utsAha ane amApa AnaMdapUrvaka karAvavAmAM AvI hatI. zrIsaMghanI puNya rAzi vadhatI cAle tema zrI saMghe aneka zAsana prabhAvanAnA sukAryo karavAno yaza prApta karyo. saMvata 2006nI sAlamAM pa.pU. AcArya devazrIvijayodayasUrIzvarajI ma.sA. tathA pa. pU. AcAryazrI deva vijayanaMdanasUrIzvarajI ma.sA.nI zubhanizrAmAM nava munionI gaNipadavI thaI. saMvata 2013nI sAlamAM pa. pU. paMnyAsajI zrI kAntivijayajI gaNivarazrI ane pa. pU. munirAjazrIrAjavijayajI ma. (hAla pa. pU. AcArya devazrI vijayarAjatilakasUrIzvarajI ma.)nI 100 oLInA pAraNA mahotsava ujavAyo. saMvata 201pamAM pa. pU. AcAryadeva vijayapremasUrIzvarajI ma.sA.nI nizrAmAM dasa mahAtmAonI paMnyAsapadavI thaI. saMvata 2020nI sAlamAM pa. pU. AcAryadeva zrImad vijayakasUrasUrIzvarajI ma. sA.nA varad haste pa. pU.maho. pa2maprabhavijayajI ma. sA. tathA pa.pU. maho. candrodayavijayajI ma.sA.nI AcArya padavI thaI. zrI saMghanI puNyarAzi vadhe evA aneka prasaMgo prApta thayA che jevA ke 1. saMvata 2001mAM pU. Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 A. zrI vijayalAvaNyasUrIzvarajI ma.sA.nI nizrAmAM 410 bhAIbaha noe upadhAna tapavahana karyA. zeTha traMbakalAla chaganalAle lAbha lIdho hato. 2. saMvata 2023nI sAlamAM pa. pU. A. zrI devendra sAgarasUrIzvarajI ma.sA.nI nizrAmAM zrI upadhAnatapa vahana karAvavAmAM Avela jemAM 295 bhAIbahenoe lAbha lIdho hato. te lAbha vakIla umedacaMda becaradAse lIdho hato. 3 saMvata 2031mAM pU. dolatasAgarajI gaNivarazrInI nizrAmAM 330 bhAIbahenoe upadhAnatapa vahana karela. te lAbha zAha dalIcaMda maganalAla koMDhavAlAe lIdho hato. 4. saMvata 2033mAM pU. A. zrI devendrasAgara sUrIzvarajI ma.nI nizrAmAM 137 bhAIbahenoe zrI upadhAnatapavahana karela. saMvata 2036mAM munirAjazrI dAnavijayajI ma.sA.nI nizrAmAM 165 bhAIbahenoe upadhAnatapa vahana karela. zAha tribhovanadAsa rAghavajIbhAI jAMbuvAlAe lAbha lIdho hato. cha'rI pALatAM zrI saMgho padavihorathI tIrthayAtrAo karI apAra puNyarAzinI vRddhi karI che. 1. saMvata 2008mAM pa. pU. AcAryadeva zrI vijayAmAnatuMgasUrIzvarajI ma.sA.nI nizrAmAM zrI siddhAcalajI mahAtIrthano. 2. saMvata 2033mAM pa.pU. AcArya zrI vijayadharmadhuraMdhara sUrIzvarajI ma. sA.nI nizrAmAM zrI zaMkhezvarajI tIrthano. 3. saMvata 2035 pU. mUnirAja zrI dAnavijayajI ma. sA.nI nizrAmAM zrI zaMkha zvarajI tIrtha no. 4. saMvata 2041mAM pU. paMnyAsajI zrI pramodacaMdravijayajI ma. sA.nI nizrAmAM zrI siddhAcalajI mahAtIrthano tapa, tyAga ane titikSAmAM zrI saMghanA gharomAM uttarottara vRddhi thatI AvI che. aMdAje 75 thI 80 zrAvaka-zrAvikAoe pravajyA aMgIkAra karI svaparanuM kalyANa sAdhI rahyAM che. zrAvaka kulo jema AjubAjunA zahero ane gAmaDAomAMthI AvI atre vasavATa karavA lAgyAM tethI zrI vAsupUjayasvAmI prAsAdane vistRta karavA jarUra paDatAM nUtana tra vIza devakulikAonuM nirmANa karavAmAM AvyuM - tevI ja rIte zrAvakakulo zaheranI traNeya dizAomAM (dakSiNa dizA tarapha bhogAvo Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 nadI AvelI che.) dUra dUra vasavATa karavA lAgyAM. A zrAvako zraddhAvaMta ane jinabhaktinA rasiyA hatAM. temanI mAgaNI dhyAnamAM laI zrI saMghe zaheranI pUrva dizA, zaheranI uttara dizA ane zaheranI pazcima dizAmAM jinamaMdiro nirmANa karyA. saMvata 2026nA jeTha sudi 3 ane jeTha sudi 4nA roja anukrame zrI sarvodaya sosAyaTI madhye uttara dizA tarapha zrI kuMthunAthasvAmI bhagavaMta Adi 11 jinapratimAjInI pratiSThA ane pUrva dizA tarapha zrI jayahiMda sosAyaTI madhye zrImahAvIrasvAmI bhagavaMta Adi 11 jinapratimAjInI pratiSThA pa.pU. AcArya deva vijayarAmacaMdrasUrIzvarajI ma. sA. nA varadhaste karAvavAmAM AvI. pazcima dizA tarapha zrI saradAra sosAyaTI madhye zrI candraprabhasvAmI bhagavaMta Adi traNa jinabiMbonI pratiSThA tathA zrI vAsupujyasvAmi prAsAde trevIsa devakulikA madhye 46 jinabiMbonI pratiSThA pa.pU. AcArya deva zrI hemasAgarasUrIzvarajI ma. sA.nA varadhaste saMvata 203panA phAgaNa sudi 2 ane sudi 3nA roja karAvavAmAM AvI hatI. zrAvako jinabhaktinA rasiyA hoya che tema ArAdhanAnA paNa khapI hoya che eTale-dharmasthAnako nirmANanI zreNi maMDANI. saMvata 201pamAM zrI saMghanA bhUtapUrva pramukha zrIyuta kezavalAla dhArasIbhAInA bAdazAhI dAnathI "zAha kezavalAla dhArasIbhAI vardhamAnakhAtuM" ane "zrImatI caMcaLabena kezavalAla AyaMbila bhavana nirmANa thayAM. saMvata 2038mAM zrImatI vasumatibena rasikalAla kezavalAla atithigRha'nuM nirmANa thayuM. "sva. sAdhvIjI maNIzrIjI, raMjanazrIjI-ramaNIkazrIjI zrAvikA upAzraya" nAma saMskaraNa thayuM. upAzrayanI vIMgone "zrImatI raMbhAbena ratilAla zAha zrAvikA upAzraya'tathA "zrImatI jhaverIbena cunIlAla zrAvikA upAzrayanA nAma saMskaraNa karavAmAM AvyuM, temaja zrImatI subhadrAbena umedacaMda vakIla zrAvikApauSadhazALA' ane 'vakIla cunIlAla catrabhuja jaina pAThazALA bhavana'nAma saMskaraNa thayAM. uttara taraphathI zrI kuMthunAthasvAmI prAsAde "zAha jeThAlAla vIrajIbhAI jaina ArAdhanA bhuvana" ane "zrImatI caMcaLabena jeThAlAla jaina pAMThazALA bhavana' paNa Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgha hastaka nirmANa pAmyA. tevI ja rIte pUrva dizAmAM zrI mahAvIrasvAmI prAsAde zrI pUrva vibhAga kamITI nirmita zAha vrajalAla tribhovanadAsa jAMbuvAlA jaina upAzraya nirmANa thayo. pazcima tarapha zrI caMdraprabhasvAmi prasAde ArAdhanA bhavananirmANa thai rahela che. prakaTa prabhAvI zrI vAsupUjayasvAmijInA jinAlayamAM varasothI rAtre nirava zAMtimAM divya nATyAraMbha thatA aneka lokoe sAMbhaLyA hatA. paraMtu 88mAM varSe vi. saM. 2034mAM pU. paMnyAsajI zrI dAnavijayajI gaNI ma.nuM cAturmAsathayuM. jinamaMdiranI varSagATha prasaMge dAdAnA zikhare dhvaja laherAyA bAda-kalAko sudhI amI jharyA. ke je hajAro jaina-jaina taroenajare nihALyAM ane zrI amIjharA vAsupUjya ghoSita thayAM. tyAre tevo eka bhAva pU. paMnyAsajIne Avyo ke prabhupratiSThA zatAbdI mahotsava bhavya rIte ujavavA AjathI ja maMDANa karavA ane A vAtane zrIsaMghe ghaNA bhAvathI vadhAvI lIdhI ane 12-12 varSa sudhI sAMkaLI aThThamanI sAdhanA zarU thaI. - vi. saM 2041- vi. saM. 204panA paMnyAsajInA cAturmAsamAM tathA vi. saM. 2044nA paMnyAsajI zrI pramodacaMdravijayajI gaNI ma.nA cAturmAsa daramyAna paNa prabhu pratiSThA varasagAMThanA divase jinabiMbAdi samagra jinamaMdiramAM amIjharaNA-kezara vaSa jevA thayA ane Ama eka zatAbdI mahotsava ujavavAnAM maMgalAcaraNa nimitte zubhamaMDANa jAgRta adhiSThAyake ja zarU karI dIdhA. vi. saM. 204nA zatAbdI varSanI bhavya rIte ujavaNI karavAno sarvano utsAha ane paMnyAsajI zrI dAnavijayajI gaNI ma.nI bhAvanAthI zAsanasamrATu pa.pU. AcArya zrI vijayanemi -vijJAna - kastUra sUrIzvarajI mahArAjanA paTTadharo pa.pU. AcArya ma. zrI vijaya caMdrodayasUrIzvarajI mahArAja, tathA temanA gubaMdhu pa.pU. AcArya ma. zrI vijayaazokacaMdrasUrIzvarajI mahArAja temaja pa.pU. AcArya zrI vijayajayacaMdrasUrIzvarajI mahArAja, pa.pU. paM. zrI dAnavijaya gaNI.ma., pa. pU. paM. zrI syulibhadravijayajI gaNI.ma., pa.pU. paM. zrI Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pU.A.zrI vijyavijJAnasUrIzvarajI ma.sA. 5 A zrI. vijyaazokacasarIzvarajA masA zAsanasamrATa pU.A.zrI vijyanemisUrIzvarajI ma.sA. zAsana zaNagAra A zrI vijyacandvoyasarIzvarajI masA pU.A.zrI vijyakastUrasUrIzvarajI ma.sA. 5 A zrI vijyajyacandrasarIzvarajI ma sA Page #21 -------------------------------------------------------------------------- Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI 108 - tIrtha darzana bhavana tathA samavasaraNa mahA-maMdira pAlItANA Page #23 -------------------------------------------------------------------------- Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puSpacaMdravijayajI gaNI ma., pa. pU. paM. zrI somacaMdravijayajI gaNI ma. Adi lagabhaga 100 sAdhu-sAdhvIjI ma.nuM comAsuM nakakI thatAM -pUjayazrIo vaizAkha vada-6nA maMgaLa divase cAturmAsa nimitte padhAryA tyAre zrI saMghanA ghare gharamAM kaMika navo ja utsAha svayaMbhU pragaTa thayo; te nIhALI bahAragAmathI padhArela zAsanaratna, suzrAvaka, varSItapanA tapasvI zrI rajanIkAMtabhAI devaDI), zrI zAMticaMdabhAI bAlubhAI jhaverI jevA aneka AgevAno bhAvavibhora banI gayela. pUjyazrInI vedhakavANIthI te utsAhamAM aneka ghaNo vadhAro thavA lAgyo ane vaDIlonI tema yuvakonI kAryakAriNI kamiTIo nimAI. te te kamiTionAM sabhyo potapotAnA kAryakSetrane sArI rIte AgaLa vadhAratA ja gayAM. surendranagara zrI saMghanA pratyeka garIba ke tavaMgara sarva mahAnubhAvoe zatAbdI mahotsava phaMDanI jhoLI te rIte chalakAvI dIdhI ke 100 varSanA rekorDamAM A rIte samarpaNa thayuM na hatuM. darekane bhagavAna zrI vAsupUjya svAmI pratyenI akhUTa zraddhA ane bhaktinuM e nimitta hatuM. muMbaInA surendranagaravAsIoe paNa sAruM evuM phaMDa ekatrita karyuM. yuvakoe paNa mahotsavane savizeSa dIpAvavA anekavidha pravRttio zarU karI dIdhI. zatAbdI mahotsavanA javalaMta anumodanIya prasaMgo... * jeTha-suda 1 thI prAyaH dara ravivAra ke jAhera rajAonA divasamAM jAhera vyAkhyAno temaja vImAmAtAnA thALa jevA utsAhapreraka anuSThAno thatAM. 9 300 lagabhaga saMkhyAmAM zrI siddhitapa jevI mahAna tapanI sAdhanA sAmudAyika rIte thai ane te paNa guru guNAnurAgI eka bhakta mahAnubhAva taraphathI. tapasvIonI bhakti prabhAvanA paNa yathAyogya rIte thaI - temaja tapasvIone zrI sametazikharajI tIrthaAdi kalyANaka bhUminA tIrthonI yAtrA nakkI thatAM mukhya saMghavI mahuvA (hAla-muMbaI-juhU) nivAsI vanamAlIdAsa bhavAnabhAi parivAra taraphathI lAbha levAmAM Avyo. Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chA 18 pU. muni zrI nirmaLacaMdra vijayajI ma., pU. muni zrI sudharmacaMdravijayajI ma. ne 45 upavAsa, muni zrI anaMtacaMdra vijayajI ma.ne 21 upavAsa, pU. pravartaka muni zrI kuzalacaMdravijayajI ma. pU. muni zrI prakAzacaMdra vijayajI ma.ne siddhitapa temaja sAdhvIjI zrI dhanyayazAzrIjI ma.tathA pU. sA. zrI ciMtanarasAzrIjI ma. ne mAsakSamaNa; pU. sA. zrI nirmaLayazAzrIjI, pU. sA. zrI amitarasAzrIjI, pU. sA. zrI tattvaguNAzrIjI, pU. sA. zrI tripadIyazAzrIjI ane pU. sA. zrI darzanayazAzrIjIne siddhitapanI sAdhanA apramattabhAve thaI. tapasvIone zAtA pUchavA sthAnakavAsI saMgho tathA surendranagaranA aneka vepArI esosiezananA maMDaLonuM vyAkhyAna samaye tapasvIonI sukhapRcchA AvavAnA prasaMgo to lokahaiyAne hiloLe caDhAve tevA hatAM. mahotsava maMDapo-kamAno vagere te rIte karavAnA hatAM ke jyAMthI mahoramanA tAjIyA te raste prativarSa pasAra thatA hatA. te aMge saMghanA yuvakoe jamAtamAM jaIne vAta karI to javAba maLyo ke ciMtA na karo, amArA mahorama to bAra mahine Ave ja che, tamArA bhagavAnano mahotsava to so varSe Avyo che. amo amArA tAjIyAno mArga pheravI laIzuM - e sivAya amArA yogya kAMI paNa kAma hoyato niHsaMkoca jaNAvazo.... komI ekatAnA nArA lagAvavA karatAM dilanI ekatAnA darzana A prasaMge thayA. maMgalamaya mahotsavano maMgala prAraMbha vizvazAMti vidhAyaka tridivasIya zrI arihaMta mahApUjanathI thayo. kalyANakonI ujavaNI aMge Ara. pI. pI. kanyA vidyAlayanuM vizAla kaMmpAunDa "caMpApurI nagarI" tarIke banI gayuM hatuM. maMDapa ane IlekaTrikanI sajAvaTathI AkarSAine to 50/pa0 Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 kIlomITa2thI aDhAre AlamanI janatA darzana ka2vA AvatI hatI. maMDapamAM 15 thI 20 hajA2nI janamedanI kalAko sudhI te rIte svayaMbhU besatI, jethI khyAtanAma saMgItakA2 zrI jayaMtakumA2 rAhInI kalyANaka ujavaNI aMgenI paddhatinA kA2Ne svayaMsevakonI paNa jarUriyAta na rahetI... mahotsavanA maMgaLa vidhAna-mANekastaMbhAropaNa zrI zatAbdI mahotsava samitinA pramukha zrI bApAlAla manasukhalAla zAhe, a.sau nirmaLAbena sAthe sajoDe tathA toraNa bAMdhavAnuM zrI saMghanA bhUtapUrva maMtrIzrI 2janIkAMtabhAIe, a.sau indubena sajoDe potAnA varadhaste karyuM. jayAre zrI vAsupUjayasvAmInA pAMce kalyANakonI ujavaNI aMge-mAta- pitAnI mukhyaka2NI -zrI kayavaMtabhAI vakIla tathA a.sau kusumabene ane indra-indrANInI ka2NI zrI satISabhAI vo2A (muMbaI) tathA a.sau jyotsanAbene karI ane2o lAbha lIdho. aMjanazalAkAnA te eka eka divaso sonAno sU2ja ugyAno anubhava karAve tevA hatA. prAcIna ane navA jinabiMbonI pratiSThA tathA aMjanazalAkA ka2AvavA aMgenI uchAmaNI, bhagavAnanA bhaktonI jinabhakti aMgeno haiyAno ullAsa to kalpanAmAM na Ave te rIte anubhavAyo. jeone te lAbha na maLyo, teonI prabhubhaktinI utkaMThA lakSyamAM rAkhI eka "akSayanidhi'nI yojanA ka2tAM saMghanAM seMkaDo bhUlakAothI laI sarva koI sabhyoe te akSayanidhino bhaMDA2 chalakAvI dIdho. te ja zrI vAslRpUjayasvAmi dAdA pratyenI zraddhA ane bhaktinI pratIti karAvato hato. Arthika rIte asamartha chatAM dilanA dilAva2 keTalAMya mahAnubhAvonuM mahotsava phaMDa ane akSayanidhi bhaMDA2 pUravAno utsAha to AMkha bhInI kare tevo hato. Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2) kalyANakonAM varaghoDA paNa varSomAM na nIkaLyA hoya tevA umaMga-ucharaMgathI nIkaLatA hatA. jaina ane ajainonA dharmasthAnako upara zatAbdI mahotsavanI tathA siddhitapanA tapasvIonI maMgaLa kAmanAnA benaro, surendranagaranI samagra janatAnI ekatAnI pratIti karAve tevA hatA. svAmivAtsalya, navakArazI jamaNa, kalyANakonA divasomAM derAvAsI saMghanA sarva gharomAM mIThAInA pekeTa ane vizeSataH surendranagaranA tamAma 27 hajAra nAgarikonA ghare ghare 4. 4 lADunI zeSanI prabhAvanAe to AkhuM gAma gheluM karyuM hatuM. jeno lAbha saMghanA AdezathI zAha lallubhAI nAraNabhAI parivAre lIdho hato. ane javAbadArI lAyansa kalaba ane anya khyAtanAma DokaTaro-vakIlo tathA zaheranA sevAbhAvI yuvakoe lIdhI hatI. jinAlayamAM roja thatI navalI lAkheNI aMgaracanAnA darzana kAje temaja jinAlaya para karela Dekorezana -hAlatI cAlatI racanAo vagerene nihALavA mATe rAtrinA samaye lAMbI lAMbI katAro lAgatI. jinAlayanI cAre bAju vAtAvaraNa lokonI hilacAlathI gAjI uThatuM hatuM. mahotsavanA sonerI divasomAM sekaDo jinabiMbonI aMjanazalAkA, nUtana cAra devakulikAmAM tema ja jinamaMdiramAM prAcIna, arvAcIna jinabiMbonI pratiSThA tyAra bAda amIjharaNA zrAvaNa suda 14nA thayA hatAM. zrAvaNa-vada-1nA savAre 9- kalAka, 27 miniTa ane-17 sekanDa zatAbdI varSa nimitte dhvajArohaNa karavAno lAbha muMbaInI khyAtanAma peDhI Ara. surezacandranI kA.vALA vakIla umedacaMda becaradAsanA suputrI zrI vinubhAI, navInabhAI, rasikabhAI parivAre rekarDarUpa uchAmaNI bolI lIdho bIjA paNa 31 zikharo Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21 upa2 lIlI dhvajAnuM ArohaNa ekIsAthe thayuM hatuM ane 40 thI 50 hajA2nI janamedanI samakSa dAdAnA zikhare dhvajA laherAvI hatI. surendranagaranI janatA A prasaMge jhUmI UThI hatI. " puNyAhaM puNyAhaM, prIyantAM prIyantA"no gaganabhedI guMjA2va thaI rahyo hato. hajAro hAthoe ekI sAthe akSatathI vadhAmaNA karyA-khImADAnA suprasiddha pratApa benDe salAmI ApI. viramagAmanA zaraNAivALAe zaraNAInA sUro choDayA-hAthIoe sUDha lAMbI ka2I abhivAdana karyA. bahenoegIta guMjana karyA. rAsamaMDaLI racI garabA lIdhA. 0 zrI saMghanAM anya cA2 jinamaMdiromAM tema ja ratanaparanA jinAlayamAM aMjanazalAkA thaelA jinabiMbonA praveza tathA pratiSThAno bhAvika bhaktoe lAbha lIdho hato ane te sarva sthAne paNa amIjharaNA thayA hatA. sAdharmika bhakti yojanA temaja sAdharmika meDikala yojanAnA kAryane paNa vega maLyo hato ane jAhera janatA mATe netramaNi yajJa aMge eka kempa paNa goThavAyo hato. parvAdhirAja zrI paryuSaNaparvanI sAdhanA ane zrI mahAvI2 janmavAMcana divase upadhAna tapano nirNaya thatAM-teno Adeza zrI saMghe savitAbena caMdulAla zAha parivA2ne Apyo ane sI. ke. saMghavInI vizALa jagyAmAM tathA jaina vADImAM upadhAnatapanuM Ayojana thayuM hatuM. te daramyAna pUjya AcArya bhagavaMto tathA sthAnakavAsI muni zrI bhAskara muni ma. AdinI nizrAmAM derAvAsI-sthAnakavAsI samagra jaina samAjanA sAmudAyika 3000 sAmAyikanuM Ayojana anupama thaela. upadhAnatapanI upAsanA rUDI rIte thaI. pUrNAhuti paNa mALA2opaNa-ujamaNuM-bhavya va2ghoDo-svAmivAtsalya vagere kAryo sAthe utsAhabhera thaI hatI. Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tyAgI ane tapasvI surendranagaranA sapUta pU. paMnyAsajI zrI pramodacaMdravijaya smRtibhavananuM udghATana ane temAM gumUrtinI pratiSThAno prasaMga paNa zrI saMghanA gauravane vadhAre te rIte thayo. A bhavyAtibhavya prasaMgano lAbha levA bhAratanA khUNe khUNe vasatA surendranagaravAsI mahAnubhAvo padhAryA hatA. temaja aneka pUjya AcArya bhagavaMta Adi sAdhu-sAdhvIjI mahArAjo, aneka zrIsaMgho tathA khyAtanAma mahAnubhAvonA maMgaLa saMdezAo paNa prasaMganI yazakalagI rUpa banyA hatA. saradAranagaramAM vasatA jainonI ArAdhanAne anurUpa suMdara upAzraya-AyaMbilabhavana vagere sthAnanA Adezo-pUjya sAdhu-sAdhvIjIma mAM thayela viziSTa tapanI anumodanA nimitte apAyela. jinazAsananA prANasamI jIvadayAnI puSTi arthe zrI saMgha taraphathI vaDhavANa mahAjanane DhoranA vADA mATe eka zeDanA rU. 25000/ ApavAnuM nakkI karyuM. temaja vaDhavANa-lIMbaDI - dhAMgradhA-sAyalA-boTAda-dhaMdhukA-mULI vagere pAMjarApoLone ghAsacArA mATe rakamo jAhera thaI. bAlAzrama-mAnavasevA saMgha vagere saMsthAomAM miSTAna apAyA hatA. rUNAlayomAM-dardIone biskITa apAyA-pAMjarApoLomAM ghAsa-khaDa naMkhAyA. jIvone abhayadAna apAyAM hatAM. kalekaTa2 sAheba, sudharAI pramukha zrI Ara. TI zAha, DI.esa.pI sAheba, DIsTrIkaTa jaja zrI parIkha sAheba, sudharAi kacerI, polIsavaDA tathA taMtrI, mAmalatadAra ophisa, sthAnika anya adhikArI varga, sudharAI korporeTaro saMghanA sthAnika judA-judA maMDaLo -kalabo -cembarsa, somapurA tathA bhAIo bahenono puruSArtha mahotsavanI saphaLatAnA pAyAmAM prANasamAM hatA. kharekhara mahotsava sAphalyanuM zreya nAmI-anAmI sthAnika temaja bahAranA sau koInA phALe jAya che. Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23 * cArtumAsanA zikhara svarUpe -ku. manISAbena mahendrabhAI vakhAriyA, ku. rUpalabena jayaMtilAla zAha ku. uSAbenanI dIkSAno .. bhavya va2ghoDo-temaja girirAja zatruMjaya upa2 je mahAbhiSeka thavAnA hatA -te prasaMge dAdAnA zikhare caDhAvavAmAM AvanA2 bhavya dhvajAnAM svAgata sAthe mAgasa2. suda-5nA roja nIkaLyo hato.ane te divase ku. rUpalabena-sAdhvIjI zrImuktilInAzrIjI ane ku. uSAbena sAdhvIjI zrI tIrthalInAzrIjIta2Ike jAhe2 thayA. ku. manISAbenanI dIkSA mAgasa2-suda-7nA roja thai ane teo sAdhvIjI zrI mahAvratayazAzrIjI ta2Ike jAhera thayA. cAturmAsa daramyAna pUjya sAdhu -sAdhvIvRMda-pUjya AcArya bhagavaMto, pUjya paMnyAsajI mahA2Ajo, tathA pU. pravartaka muni zrI kalyANacaMdravijayajI ma.,pU. pravartaka muni zrI kuzalacaMdravijayajI ma.,pU. munizrI balabhadravijayajI ma., munizrI ama2caMdravijayajI ma., munizrI prakAzacaMdra vi.ma., muni zrI hariSeNa vi. ma, munizrI kailAsacaMdravi.ma., muni zrI zramaNacaMdra vi.ma., munizrI zrIcaMdravijaya ma., munizrI nirmaLacandravijaya ma., munizrI anaMtacandravijaya ma., munizrI kulacandravijaya ma, munizrI prazamacandravijaya ma., muni zrI sudharmacaMdravima., muni zrI zazIcaMdra vi.ma., muni zrI samakti caMdravi.ma., munizrI jinezacaMdravi. ma. Adi;-sthi2vAsa2hela muni zrI haMsaprabhavijayajI ma. Adi temaja zAsanasamrATnInA samudAyanA pU. sAdhvajI zrI svayaMprabhAzrI jIma. Adi pU. AcArya kezasUrijIma, nA samudAyanA sAdhvIjI zrI sUryaprabhAzrIjI Adi, pU. sAgarajI ma.nA samudAyanA sAdhvIjI zrI tattvatrayAzrIjI ma.Adi,pU. A. ma., zrInItisUrijI nAsamudAyanAM sAdhvIjI zrI anilAzrIjI ma., pU. zAsanasamrAT zrInAsamudAyanA sAdhvIjI zrI vinItayazAzrIjI ma., sAdhvIjI zrI malayayazAzrIjI ma. Adi, pU. sAga2jI ma.nA samudAyanA tattvaprajJAzrIjI ma. Adi, Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 zAsanasamrATnInA samudAyanAM sAdhvIjI zrIsanmatizrIjI ma. Adi, sAdhvIjI zrI samyakttAzrIjI ma.Adi, sAdhvIjI zrI RRjumatizrIjI ma. Adi upasthita rahyA hatAM. sarvakAryo sAnaMdasotsAha saMpanna thatAM pUjya AcArya bhagavaMto-pUjya paMnyAsajI ma. Adie zrI zatruMjaya mahAtIrthanA seMkaDo varSa bAda thanA2 mahAbhiSeka nimitte pAlitANA ta2pha vihAra karyo hato. "zatAbdI smRtivihA2" zrI zaMkhezvara pArzvanAtha jinAlayanuM nirmANa ka2vAmAM AvyuM. amIjharA zrI vAsupUjyasvAmi jinAlayanI zatAbdI nimitte ujavAyela mahAmahotsavanI kAyamI smRti rahe te dRSTithI zrI saMghanA dIrdhaddeSTA AgevAnoe Rddhi siddhi-kizora sosAyaTImAM ArAdhakonI ArAdhanAne anukULa eka ramaNIyanUtana jinAlaya zrIsaMgha ta2phathI nirmANa ka2vAnuM nakkI karyuM. ane vi. saM. 2046nA mahAsudI-. 2 2vivA2 tA.28-1-90nA khAtamuhUrta ane vi.saM. 2046nA-mahAsudI -6 tA-1-2-90nA roja zilAsthApana, vi.saM. 2046nA zrAvaNavada-13nA mULanAyakajIno praveza ka2AvI1-15 varSe jevA TUkAM gALAmAM vi. saM. 2047nA phAgaNa-vada-3-tA. 3-3-91 -2vivA2e zubhamuhUrte pa.pU. AcArya zrIvijayacaMdrodaya sUrIzvarajI mahArAjanA gurubaMdhu pa. pU. AcArya zrI vijaya azokacaMdrasUrIzvara mahArAja, pU. paMnyAsajI zrI dAnavijayajI gaNIma. AdinI nizrAmAM ucharaMgapUrvaka pratiSThA karAvavAmAM AvI. jAgrata te dharatInA prabhAve-sAdhanAne anukULa upAzrayanirmANanI vAta nIkaLatA, te kAryanI paNa phA.va.3nA khananavidhi ka2Ine zarUAta thatA lagabhaga pUrNa thavA Avela che- mULanAyakajInI pratiSThA ka2AvanA2 vaDhavANanivAsI jayaMtilAla choTAlAla zAha parivAra tathA bIjA parivAronA mukhya sahakA2thI zrIsaMghe khUbaja TuMkA samayamAM zatAbdInI smRtimAM derAsa2-upAzrayanA kAma sAMgopAMga saMpanna karela che. Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatAbdI varSa vi.saM. 2046mAM prabhu pratiSThA karAvanAra mahAnubhAvo nUtana devakulikAmAM zrI serIsA pArzvanAthajI :-zrImatI kamaLAbena nagInadAsa vIrajI vorA. surendranagara nUtana devakulikAmAM zrI AdIzvarajI H zAha premacaMda vADIlAla sAyalAvALA hAla borIvalI muMbaI - nUtana devakulikAmAM zrI sahastraphaNA pArzvanAthajI vakIla umedacaMda becaradAsa-surendranagara hAla muMbaI. nUtana devakulikAmAM zrI vighnahara pArzvanAthajI koThArI ramaNalAla chaganalAla-muMbaI. zrI vAsupUjya svAmijInuM parikaraH vakIla umedacaMda becaradAsasurendranagara, hAla. muMbaI. mULanAyakajInA gabhArAmAM zrI kuMthunAthajI saparikaraH zAha kastUracaMda dIpacaMda-surendranagara mULanAyakajInA gabhArAmAM cAmaradhArI zrI mahAvIsvAmijI zeTha vIrapALa gaphalabhAI sItApuravALA. zrIsuvidhinAthajInA gabhArAmAM zrI zreyAMsanAthajIH zAha surezakumAra mULacaMdabhAI-pArlA muMbaI zrI zAMtinAthajInA gabhArAmAM zrI mahAvIsvAmijI : zAha phakIracaMda gulAbacaMda-surendranagara, kolI maMDapamAM jamaNI bAjue zrImallinAthajI : zrImatI nAraMgIbena vRjalAla vIrajI vorA. surendranagara kolI maMDapamAM DAbI bAjue zrI suvidhAnAthajI zrImatI maraghAbena rasikalAla zAha lIbaDIvALA zrI gautamasvAmijI zAha savAIlAla zAMtilAla surendranagara. zrI puMDarIkasvAmijI. zAha dIpaMda haragoviMdadAsa lIMbaDIvALA Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zikharamAM mULanAyaka zrI vAsupUjya svAmijIvakIla cunIlAla catrabhUja-surendranagara. zikharamAM jamaNI bAju zrI pArzvanAthajI : zAha phakIracaMda gulAbacaMda-surendranagara. zikharamAM DAbI bAju zrI munisuvratasvAmijI vakIla cunIlAla catrabhUja-surendranagara. zrI riddhisiddhi kizora sosAyaTInA nUtana jinAlayamAM mULanAyaka zrI zaMkhezvara pArzvanAthajI zrI jayaMtilAla choTAlAla zAhavaDhavANa (khoDu) vALA-pAlamuMbaI. jamaNI bAju zrI supArzvanAthajI zAha amRtalAla trikamalAla surendranagara, DAbI bAju zrI vAsupUjya svAmijI : vakIla vanecaMda kAlIdAsa -surendranagara. jamaNI bAju gokhalAmAM zrI siddhi zaMkhezvara pArzvanAthajIH vorA caMpakalAla nAraNadAsa. surendranagara. DAbI bAju gokhalAmAM zrI munisuvratasvAmijI vakhAriyA vRjalAla mUlacaMda. surendranagara zrI puMDarIkasvAmijI : zrI vijayakumAra jayaMtilAla choTAlAla zAha-pArlA-muMbaI. zrI gautamasvAmijI zrI vijayakumAra cImanalAla navAba -davaDAvALA. zrI pArzvayakSa zrI atulakumAra jayaMtilAla choTAlAla zAha. pArlA muMbaI. zrI padmAvatI devIH vorA caMpakalAla nAraNadAsa. surendranagara. zrI prAsAdadevI zAha ramaNikalAla kezavalAla surendranagara. jayahiMdanA derAsarajInA zikharamAM mULanAyakazrI dharmanAthajI H zAha amRtalAla nAnacaMda dalAla. Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27 jamaNI bAju zrI sumatinAthajI H zAha jayaMtilAla nAnacaMda dalAla. surendranagara DAbIbAjuzrI mallinAthajI : zrI ThAka2zIbhAI nyAlacaMda zrI gautama svAmijI : zrI maNIlAla maganalAlakoMDhavAlA sarvodayanA derAsa2jInA zikha2mAM mULanAyaka zrI zaMkhezvara pArzvanAthajI : zAha lAlacaMda khuzAlabhAI jamaNI bAju zrI mahAvIrasvAmIjI H zAha motIlAla panajIbhAi DAbIbAju zrI vAsupUjya svAmijI : zAha zAMtilAla devacaMda vanarAvana. surendranagara. zrI gautamasvAmijI : zrI vakhArIyA caMdulAla cunIlAla (dUdharejavALA) zrI puMDa2IkasvAmijI : surajabena maNIlAla oDuvALA ha. caMdanabena sa2dA2 sosAyaTInA derAsarajInA zikha2mAM mULanAyaka zrI pArzvanAthajIH DagalI cImanalAla traMbakalAla. aMjanazalAkA mahotsavamAM viziSTa lAbha lenAra mahAnubhAvoH zAha kayavaMtalAla cunIlAla zrImatI kusumabena kayavaMtalAla : H vorA rasikalAla vI2jIbhAI prabhunA mAtA pitA maMtrIzvara nagarazeTha khajAnacI senAdhipati priyaMvadAdAsI zrImatI maMgaLAbena rasikalAla vorA. : vorA dhA2zIbhAI mANekacaMda zrImatI jayAbena dhA2zIbhAI vorA mukezacaMdra nagInadAsa zrImatI dharmiSThAbena mukezacaMdra : zrI nalInabhAI 2maNikalAla zAha zrImatIraMjanabena nalInabhAI ku. manISAbena mahendrabhAI caMdulAla vakhAriyA. Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 phaIbA -phuvA : vorA caMdrakAMta jagajIvanadAsa DuMgarazIbhAI zrImatI rasilAbena caMdrakAMtabhAI. mAmA-mAmI ? zAha araviMdabhAI ratilAla koMDhavALAM. zrImatI sudhAbena araviMdabhAI koDhavALA, sAsu-sasarA : koThArI ramaNalAla chaganalAla zrImatI nIrUbena ramaNalAla paMDitajI : zAha kAMtilAla zIvalAla svapnalakSaNapAThaka : zAha jayaMtilAla jagajIvanadAsa chaDIdAra : zAha vADIlAla mULajIbhAI chaDIdAra : zAha mANekalAla sukhalAla jamaNI bAju cAmara : zrI caMdulAla cunIlAla vakhAriyA DAbI bAju cAmara : zAha vasaMtalAla harilAla mukhya saudharmendra-indrANI : vorA satIzakumAra amRtalAla zrImatI jyotsanAbena satIzakumAra. hariegamiSI deva : zAha jasavaMtalAla dalIcaMda maganalAla koDhavALA. zrImatI jayotnAbena jazavaMtalAla IzAnendra : zAha savAIlAla zAMtilAla zrImatI rasilAbena savAIlAla acyatendra : zAha caMdrakAMta zAMtilAla phojadAra zrImatI hIrAbena caMdrakAMta zAha. lokAMtika deva bagaDiyA pravINacaMdra nArAyaNadAsa zrI jayaMtilAla bhAIcaMdabhAi zAha zeTha gokaLadAsa hemacaMdabhAI zeTha vIrapALa galabhAI zrI jayaMtakumAra rAhI. Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 29 lokAMtika deva : zrI azvinakumAra bAbulAla bhAvanaga2. zrI umedacaMda tArAcaMda zrI cunIlAla mANekacaMda zAha ramaNikalAla kezavalAla caMpAnagarInA udghATaka : zrI genamalajI vIracaMdajI, surata amIjharA nagaranA uddaghATaka zeTha nAthAlAla lallubhAI A sarva prasaMgonI puNya smRti jIvaMta rahe ane zatAbdI nimitte kaMIka zrutabhakti paNa thAya te AzayathI amArA pyArA dharmarAjA pa.pU. AcAryama. zrI vijayakastUrasUrIzavajI mahArAja racita ane Ajadina sudhI hajAro vidyArthIoe jeno abhyAsa karyo, te prAkRtavijJAna pAThamALAnI mArgadarzikAnuM prakAzana karavA mATe dharma rAjagudaiva saMgRhIta ' pAvanAWIT' graMthanA vaDhavANa mukAme thayela vimocana prasaMge pUjayoe preraNA karatA zrI saMghe te vAta saharSa svIkArI lIdhI. tenI phaLazrutirUpe A pustaka prakAzana karavAnuM saubhAgya zrIsaMghane prApta thayuM che. prAMte amIjharA zrI vAsupUjya svAmI jinAlaya zatAbdI varSa-vi. saM-2046 amArA zrI saMghane mATe cira smaraNIya banI raheze. tenuM nimitta pAmI taiyAra thayela A "prAtavijJAna-pAThamAlA mArgadarzikAno paNa abhyAsI temaja jJAnapipAsuo vizeSataH upayoga karI jainonA prANa sarakhI ardhamAgadhI-prAkRtabhASAnuM jJAna meLavI Agamika dArzanika graMthono abhyAsa karI zIdhrazAzvata sukhanA bhoktA bane eja abhyarthanA. li. zrI surendranagara jaina zvetAMbara mUrtipUjaka tapagaccha saMgha, surendranagara, Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAkRtavijJAna pAThamALA - mArgadarzikAnI anukramaNikA) viSaya maMgala A A & R Q & A 8 P Q varNavijJAna sUcanA. pATha 1lo vartamAnakALa prathama puruSanA pratyayo. pATha 2 jo vartamAnakALa bIjA puruSanA pratyayo. pATha 3jo vartamAnakALatrIjA puruSanA pratyayo. pATha 4tho upayogI sarvanAma ane saMkhyAvAcakanAM rUpo pATha pamo svarAMtadhAtuonA rUpo. pATha 6ThTho jhU-nA nAM rUpAkhyAno tathA upasarga. pATha 7mo avAjata puMlliMga tathA napuMsakaliMga nAmo. paDhanavIyA vibhakita. pATha 8mo taphA - hatyI vibhakita. pATha 9mo paMcanI-chaThThI vibhakita. pATha 10mo sattanI ane saMvoha temaja saMpUrNa rUpo. pATha 11mo rUArAMta aneka tapulliga tathA napuMsaka nAmo. pahemIyA ane tA vibhakita. 2 % 8 1 chu Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 87 84 102 114 129 139 157 173 31 pATha 13mo sattA ane saMvahana. pATha 14 mo bhUtakALa. pATha 15 mo AjJArtha ane vidhyartha pATha 16 mo mArata ane sva tathA dIrdha - vAta ane hakArAMta strIliga nAmo. pATha 17mo bhaviSyakALa. pATha 18mo bhaviSyakALa ane kriyAtipatyartha temaja kArAMta pulliga tathA strI liMga nAmo. pATha 19mo karmaNirUpa ane bhAve rUpa. pATha 20mo kRdaMta pATha 21 mo vyaMjanAnta nAma ane taddhitA pratyayo tathA zabdo pATha 22 mo prerakabheda. pATha 23 mo samAsa pATha 24mo sarvanAmanAM rUpo pATha 25 mo saMkhyAvAcaka zabdo siripAiyagajja-pajjamAlA paMcanamukkAramahAmaMto-cattArimaMgalaM cattAri loguttamA-cattAri saraNaM sIyAvaNNaNaM iMdiyavisayabhAvaNA nimmamo bhikkhU care pukkhariNIvaNNaNaM namipavvajjA 189 210 240 259 282 309 - je je 4 ke 315 37 319 ke Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 iig , 327 331 337 342 345 vayachakkaM rAvaNassa pacchAyAvo dayAvIrameharahanariMdo mahesaradattakahA gAmeyagodAharaNaM sisuvAlakahA kamalAmelA vuDDhA taruNA ya matiNo viNao savvaguNANaM mUlaM kumAravAlabhavAlassa jIvahiMsAicAo pAiyasubhAsiyapajjANi dhammo dANaM lacchI sIlaM bhAvo 371 372 372 dayA sacyaM puNNaM nANAi painnagagAhA pAiyadhAukoso pAiyasaddakoso gAthAnukamaNikA zudhdhipatrakam 373 374 375 376 377 378 397 410 448 Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OM hrIM aha~ namaH / anantalabdhinidhAna zrIgautamasvAmine namaH / paramopAsya zrI nemi-vijJAna-kastUrasUribhyo namaH / . zAsanasamrAT tapAgacchAdhipati AcAryadeva zrImad vijaya nemisUrIzvarapaTTAlaGkAra paramapUjyAcAryadeva zrI vijayavijJAnasUrIzvarapaTTadharAcArya zrI __vijayakastUrasUrIzvarapraNItA zrI prAkRtavijJAna-pAThamAlA mArgadarzikA "divvapahAvo 'dIsai, 'kaliyAle jassa amiyajharaNAo / "sattaphaNaMciasIso, 'sa 'jayau "serIsapAsajiNo // 1 // sAnvayachAyAH- kalikAle'mRtakSaraNAd yasya divyaprabhAvo dRzyate, sa saptaphaNA'JcitazIrSaH serosApArzvajino jayatu // kalikALamAM paNa amIjharaNA thavAthI jemano devI mahimA dekhAya che, tevA sAtaphaNAthI zobhatAM mastakavALA-saphaNa zrI serIsApArzvanAtha bhagavAna jyavaMtA po. 1 'payaDiasamattabhAvaM, bhaviannANaMdhayArapayaraharaM / 'sUravva jassa 'nANaM, sa pahU "vIro "kuNau 'bhadaM // 2 // sA.- prakaTitasamastabhAvaM, bhavikA'jJAnA'ndhakAraprakaraharam, / sUryavad yasya jJAnaM, sa vIraH prabhurbhadraM karotu // jagatanAM sarva bhAvone prakaTa karanAruM ane bhavya jIvonA ajJAnarUpI mA.1 Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMdhakAranA samUhane dUra karanAruM evuM sUrya jevuM jemanuM jJAna che, te zrI mahAvIrasvAmI kalyANa karanArA thAo. 2 ekkArasa gaNavaiNo, 'goyamapamuhA 'jayanti 'suyanihiNo / " "vi mayaMjUrI, "nAma "thisivvapU . 3 || ___sA.- zrutanidhayo gautamapramukhA ekAdaza gaNapatayo japanti / vAcharvo sAti, samApi zrutanA bhaMDAra evA zrI gautamasvAmijI vagere agiyAra gaNadhaze jaya pAmo ane je kalikAlasarvajJa tarIke prasiddha thayA, te zrI hemacaMdrAcArya paNa jyavaMtA vartA. 3 "sirivijayanemisUrI, jugappahANo 'mahaM pasIejjA / 'jassa suhA 'diTThIe, 'asajjhakajjANi "sijjhanti // 4 // sA.-yasya zubhayA dRSTayA, asAdhyakAryANi sidhyanti, yugapradhAnaH zrIvijayanemisUrirmahyaM prasIdet // jemanI pAvana najara mAtrathI kRpAdRSTithI asAdhya evA paNa karyo siddha thAya che, te yugapradhAna zrI vijayanemisUrijI mahArAja mArA upara prasanna thAo. 4 'vinnANasUri 'saguruM ca naccA, 'suaMca 'savvaNNupaNIattattaM / 'pAIyavinnANasupADhamAlaM, "raemi "haM "sIsasuhaMkaraTuM // 5 // sA.-svaguruM ca vijJAnasUriM, sarvajJapraNItatattvaM zrutaM ca natvA, __ahaM ziSyazubhaGkarA) prAkRtavijJAnasupAThamAlAM racayAmi // temaja potAnA gurudeva zrI vivijJAnasUrijI mahArAjane ane zrI kevaLIbhagavaMte prarUpela tattvavALAM zrutajJAnane namaskAra karane, huM/kta zrI vijyakastUrasUrijI potAnA ziSya munizrI zubhaMkaravijyajI (hAla-AcAryama.) ma. ne mATe athavA ziSyonA kalyANane mATe, prAkRta bhASAnA viziSTa zAnane mATe pAThonI hAramALAnI arthAta "prAkRtavijJAna pAThamALAnI racanA karuM chuM. 5 Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varNavijJAna *zvara hrasva-a, 6, 3, dIrgha-ga, , , , , anusvAra. - vyaMjana sthAna ka varga k kh g gh G kaM * 1 prAkRtamAM 8 svarano vikAra saM thAya, temaja koI sthAne rU-3 ane jiM paNa thAya che. jemake-vAM. (vRta), mamo (5) vivI (ST), pu. (skRSTa), fii (ddhi). 2 nuM svarano vikAra 4 thAya che. naM (saMjIna), kSitrita (saMskRta) 3 che ane moM no vikAra anukrame 4 mAM thAya che, temaja koI sthAne 'aane 'gavuM paNa thAya che. tenaM-safarna (lainya), te (TokyaY), Yust (aumuvIpara), yavaM che ravI (tava-mayi-auvA) evA keTalAka zabdomAM - ne prayoga paNa Ave che. 1 visargano prayoga thato nathI paNa nI pachI visarga hoya te ma sahita visargano pro thAya che. navamo (sarvata), puro (purata), jhago () : 1 - A be vyaMjano svataMtra prAkRtamAM AvatA nathI. paNa Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ c ch j jh J tAlavya t p th ph d b dh bh n m mUrdhanya daMtya ozya pa , tAlavya mUrdhanya hatya toya ardhasvara daMtya kaMThaya svapanI sAthe saMyuta Aye . salo (zaGkhaH), laJchaNaM (lAJchanam). 2. za bhane panI sa thAya che. viseso (vizeSaH), saddo (zabdaH). 3. 252 2jita 340 nano prayoga to nayI rAya (rAjan), sariyA (sarit), tamo (tamas). 4. prAkRtamAM vijAtIya saMyukta vyaMjano AvatA nathI. paNa niyamAnusAra bemAMthI . meno lopa thaI sthAnIya saMyuna vyasana thAya che. pakka (pakva), accaNa (arcana), iTTha (iSTa), aNNava (arNava), sutta (sUtra-supta), sappa (sarpa), kavva (kAvya) pagere. 5516 - mha-ha-lha-yaha-dra mA saMyu5 innano prayoga prAkRtamA hepAya che. gimha (grISma), paNha (prazna), palhAo (pralAdaH) guyha (guhya), caMda-caMdra (candra) pore. Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAkRtamAM saMyukata vyaMjananA pheraphAro nIce pramANe thAya che. kta=kka- mukta= mukka kya=kka- vAkya = vakka kra=kka-cakra = cakka kla=kka - viklava= vikkava kva=kka- pakva = pakka tka=kka- utkaNThA=ukkaMThA rka = kka - arka = akka lka = kka- ulkA = ukkA kha=kkha-duHkha-dukkha kSa=kkha-lakSaNa = lakkhaNa khya= kkha-vyAkhyAna=vakkhANa kSya=kkha-lakSya= lakkha kSa=kkha-utkSipta = ukkhitta kha= kkha - utkhAta= ukkhAya Ska = kkha- niSkramaNa = nikkhamaNa ska= kkha- praskandana=pakkhaMdaNa skha= kkha- praskhalita=pakkhalia gna=gga-nagna=nagga gma=gga=yugma=jugga gya=gga- yogya =jogga gra=gga-agra= agga Dga=gga-khaDga=khagga dga=gga-mudga=mugga rga=gga-varga=vagga laga=gga-valga=vagga gha- vighna = viggha ghna =ggha-1 ghra = - vyAghra =vagdha dUdha=gdha-udghATita-ugghADia rgha=ggha-argha=aggha cya=cca-acyuta=accua tya=cca- satya= sacca tva = ca - jJAtvA = NaccA thya =cca-tathya = tacca rca-arcanA = accaNA kSa=ccha-dakSa=daccha kSma=ccha-lakSmI=lacchI chra =ccha - kRcchra = kiccha tsa=-vatsa=vaccha tsya =ccha- matsva =maccha thya=ccha-mithyA micchA psa=ccha-lipsA= lacchA che=ccha-mUrcchA = gucchA va=ccha--pat=pacchA sta=ccha vistIrNa=vicchinna jya=jja Ajya = ajja ijyA = ijjA ja=jja vajra vajja jva =jja prajvalana = pajjalaNa Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJa=jja - sarvajJa = savvajja dya =jja - adya = ajja bja=jja - abja = ajja yya =jja - zayyA = sejjA rya = jja - AryA - ajjA rja=jja - varjana = vajjaNa =jja- varjya = vajja dhya=jjha-madhya = majjha dhva= jjha - buddhavA=bujjhA hya = jjha - bAhya = bajjha tta = TTa - pattana = paTTaNa rtta = TTa - nartakI = naTTaI STa=ThTha - kaSTa = kaThTha STha=TTha-niSThura=niThura rtha = TTha-artha = aTTha rta=DDu - gartA - gaDDA rda= Du-viccharda= viccha Dhya=DDha-ADhya= aDDha ddha iDha - Rddhi = riDDhi rdha=DDha-vardhamAna=vaDDhamANa jJa=NNa-prAjJa = paNNa Nya =NNa-puNya = puNNa NvaNNa-kaNva = kaNNa nya= NNa- anya = aNNa nva=NNa-anvartha= aNNattha mna=NNa- pradyumna=pajjuNa rNa=NNa-varNa= vaNNa 6 kSNa= Nha - tIkSNa= tinha zna = Nha - prazna = paNha SNa=Nha-uSNa = uNha sna = Nha - snAti = NhAi hNa=Nha-pUrvAhNa=puvvaNha hna=Nha-madhyAhna= majjhaNha kta=tta - mukta = mutta la=tta-yatna = jatta tma=tta- AtmA=attA tra =tta - pAtra = patta tva=tta-mattva = satta pta=tta- prApta = patta rta=tta - vArtA = vattA ktha=ttha-siktha= sittha Ja = ttha-yatra = jattha rtha=ttha-artha=attha sta=ttha- hasta = hattha stha=ttha-prastha = pattha da=dda - rudra = rudda dva= 6 - pradveSa= paddesa |bda =dda - abda=adda rda=dda-mardana = =maddaNa gdha =ddha-dagdha=dadra dhva=ddha-adhvan=addha bdha=ddha-abdhi=addhi rdha=ddha - vardhamAna = vaddhamANa kma =ppa - rukmiNI = ruppiNI Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tpa-ppa-utpala-uppala tma-ppa-Atman- appa pya-ppa-prApya-pappa pra-ppa-vapra-vappa pla-ppa-viplava vippava q=ppa-arpaNa appaNa plappa-alpa-appa tpha-ppha-utphulla upphulla Spa-ppha-puSpa-puppha Spha-ppha-niSphala=nipphala spa-ppha-praspandana-papphaMdaNa spha-ppha-prasphoTita-papphoDia babba-ubaddha-ubbaddha rbabba-nirbala=nibbala , , arbuda abbua babba-abrahma-abbaMbha pabhabha-prAgbhArapabbhAra dbhabha-sadbhAva sabbhAva bhyabha-abhyAsa=abbhAsa bhrama-abhra abbha bhanma-garbha-gabbha hva=bbha-jihvA jibbhA nma=mma-janman jamma mya=mma-vAmyavamma mamma-karman kamma lma-mma-gulma-gumma | mamma-padma pomma kSma-mha-pakSman pamha Sma=mha-grISma gimha sma=mha-vismaya=vimhaya hA=mha-brAhmaNa bamhaNa hya-yaha-guhya guyha rya-lla-paryasta-pallattha lalla-nirlajja=nillajja lyalla-kalyANa kallANa lvalla-palvala-pallala lalha-prahlAda palhAya dva-vva-udvartana =uvvaTTaNa vavva-urvI-uvvI vya=vva-kAvya kavva vravva-pravajyA pavvajjA rSassa-IrSA=issA zma-ssa-razmi rassi zya-ssa-pazyati-passai , , lezyA lessA zra=ssa-vizrAma vissAma zvassa-Izvara issara Sya-ssa-zuSyati sussai dhvassa-iSvAsa issAsa sya-ssa-kasya-kassa mra-ssa-sahana-sahassa svassa-tejasvin=teassi Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zabdanI aMdara svaranI pachI asaMyukta vyaMjanonA sAmAnya pheraphAro prAya: nIce pramANe thAya che. saM .. saM. .. ka=*luk-loka-loa naNa-dhanadhaNa kaga-loka loga AdimAM na no ja vikalpa thAya che. ka-ya-kanaka kaNaya nara= nara kha=ha-mukha-muha Nara ga-luk-yoga-joa pa=luk-ripu-riu ga-ya-nagara=nayara pa=va-pApa-pAva ghaha-megha-meha pha=bha-saphala=sabhala caluk-zacI saI pha-ha-saphala=sahala caya-vacana vayaNa ba-va-sabala=savala ja=luk-rAjIvarAIva bhaha-sabhA sahA jaya rajata rayaya ya=luk viyoga-vioga Ta-Tu-naTa-naDa AdimAM 2 no na thAya. ThaDha-maTha-maDha yaja-yama jama Da-la-krIDati=kIlai yAtijAi taluk-pati-pai koI ThekANe 2 no ru thAya. taya-pAtapAya ra=la-daridra-dalidda tha-ha-kathA kahA va=luk-kavikai da=luk-videza-viesa vaya-lAvaNya =lAyaNNa da-ya-gadA-gayA za) = sa-zeSa=sesa dha-ha-sAdhusAhu Sa - zabda-sadda * no artha yopa thAya che. Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUcanA 1 A prAkRta vijJAna pAThamAlA' mAM ApelA dhAtuonAM tathA zabdonAM rUpAkhyAno tathA tenA niyamo kalikAlasarvajJa bhagavAn zrI hemacandrAcArya viracita prAkRta (siddhahema vyAkaraNanA aSTama adhyAyarUpa) vyAkaraNanA anusAre jANavAM. tethI dareka niyamonI sAthe tenA pAda tathA sUtronA naMbaro ( ) A pramANenA kauMsamAM Apela che. saMskRtamAM jema daza gaNo ane temAM paraApadI-AtmanepadI ane ubhayapadI dhAtuo tathA tenA judA judA pratyayo Ave che, tema prAkRtamAM nathI. 3 prAkRtamAM 1 vartamAnakALa, 2 bhUtakALa, (ghastana-parokSa-aghatana bhUtakALanA sthAne) 3 AjJArtha-vidhyartha ane 4 bhaviSyakALa (kSastana bhaviSya ane sAmAnya bhaviSyanA sthAne) temaja 5 kriyAtipatyartha eTalAM kALo vaparAya che. ra * prAkRtamAM dvivacanane badale bahuvacana vaparAya che. jayAre teno prayoga karavAmAM Ave che tyAre dvitya artha jaNAvavAne mATe bahuvacananaMta nAmanI sAthe vibhatyaMta du (dri) zabdano prayoga thAya che, jema i purimA gadhdhatti-be puruSo jAya che. 5 prAkRtamAM caturthI vibhakitanA sthAne chaThThI vibhakita vaparAya che, paNa tAdarthya (tene mATe) mAM saMskRtanI jema caturthInuM ekvacana vaparAya che. jema "AhArAya navAM aDar3a (AhArAya nAmati) Arya-prAkRtano paNa abhyAsa thaI zake tene mATe prasaMge prasaMge ArSa pratyayo ane rUpo paNa mUkelAM che. 6 7 saMskRtanamAM abhyAsIone saMskRta dvArA prAkRtanuM jJAna thaI zake teTalA mATe varNa vikAranA mukhya niyamo TippaNamAM lIdhelA che. 8 kRdantono pATha alaga karavAmAM Avyo che, ane temAM AryahRdanto paNa sAthe sUcavelAM che. 9 prerakabhedanAM rUpo vistArathI dekhADavAmAM AvyA che. Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 10 samAsa, sarvanAma tathA saMkhyAvAcaka zabdonA alaga alaga pAcho karavAmAM AvelA che. 11 prAkRtavAkyo paNa vidyArthIonI anukULatA dhyAnamAM rAkhI ghaNAkharAM prAkRta sAhityamAMthI ja lIdhelAM che. 12 prAkRtabhASAmAM dhAtuo ane zabdo traNa vibhAgamAM vaheMcAyelA che. ? + vezya=mahArASTra-vidarbha-magadha Adi dezomAM vaparAtI bhASA. 2. tattpana=saMskRta uparathI prAkRta niyamAnusAre siddha thayela. 3. tatsama=saMskRta samAna ja hoya te. vevathAtu=jhuma=phUMkavuM ==upADavuM. vagere dhAtuo temaja vaizyazand-garbhastha madhyavartI, vacamAM rahela. avavAma=bheTavuM, AliMgana karavuM. pippaGa=bakavuM, babaDavuM. Adeza dhAtuo. jIva=cokhA, cAvala. vaDara=luSita. Ahitya=gayeluM. vidura=ADambara, vagere zabdo. thahe=Azraya, sthAna. che=bhayaMkara. tadbhavadhAtu=d (v), par (pat), mam (pram), vAd (vA%0), 4[ (ham), am (a) an (a) vagere. taddbhavapra=mayaLa (mana), osaDha (auSadha), matta (mata); viTTu (viSNu), pattu (mu) tatsamadhAtu=maLu-caru,-va -va-s---ram ItyAdi. tatkSamaNa=siddha-maha-buddhi-mAhA-vimarjI-vIr vagere. +kalikAlasarvajJa bhagavAn zrI hemacaMdrasUrijIe dezInAmamAlAmAM dezya zabdono saMgraha karelo che. Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 3 1. pATha 1 lo vartamAna kALa. pahelA puruSanA ekavacana ane bahuvacananA pratyayo. ekavacana.(2/146-144) mi (mi, T)' bahuvacana. mo, mu, 6, (ma--mahe) vyaMjanAnta dhAtuone puruSabodhaka pratyayonI pUrve 'a' pratyaya lagADavAmAM Ave che. (4/236) sro-ga-mi = pahelA puruSanA mi pratyayanI pUrve a' no A vikalpe thAya che. (3/44) sroAmi, vomi. mo, mu, ma, pratyayonI pUrve 'a' no 'A' tathA rU vikalpe thAya che. (2/9) bollAmo, bollimo, bollamo vartamAna kALanA AgaLa kahevAtA bIjA ane trIjA puruSanA sepratyaya sivAya sarva puruSa bodhaka pratyayo lagADatAM pUrvanA a no ' thAya che. (3/118) ekavacanamAM 'Ci' ane bahuvacanamAM skrU pratyaya koI sthAne prAkRta sAhityamAM vaparAyelA dekhAya che. jema - mavid ! mahApasAJo ! tA hi AiAE (samarAicca 8-mo bhava) Arya prAkRtamAM var dhAtunuM 50 pu0 ekavacanamAM aMte evuM rUpa saMskRta peThe siddha thAya che. jema-3samamaniyaM ca ke = RSabhadeva ane ajitanAthane huM vaMdana karuM chuM. patnIpha aMge sividdhamAI-zrI vardhamAnasvAmine bhakita vaDe vAMdu chuM. Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 hasAma hasAmaH bollemi, bollemo, bollemu, bollema athavA bollAmi, bollAmu tyA. pahelAM puruSanAM rUpo. ekava0 bahuva8 bhaNAmi, bhaNimo, bhaNimu, bhaNima, bhaNami, bhaNAmo, bhaNAmu, bhaNAma, bhaNemi, bhaNamo, bhaNamu, bhaNama, bhaNemo, bhaNemu, bhaNema. prAkRta vAkyonuM saMskRta-gujarAtI kahAmi kathayAmi 9 49 chu. ame hasIe chIe. gacchemi gacchAmi huM jAuM chuM. vasAmo vasAmaH ame rahIe chIe. calAmaH ame cAlIe chIe. rovAmi rodimi pIlemi pIDayAmi huM pIDA karuM chuM. jANamo jAnImaH ame jANIe chIe. jemAmi bhuje dekhemo pazyAmaH ame jaIe chIe. bhaNAmaH ame bhaNIe chIe. namAmi namAmi huM namana karuM chuM. bhaNAmi bhaNAmi 9 mA chu. vasema vasAmaH ame vasIe chIe. muNemu jAnImaH ame jANIe chIe. calema bhaNamu Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhuMjAmo bhujmahe navAmu namAmaH patAmaH paDemo rovemu bohAmi namemi bollemi ame jamIe chIe. ame namana karIe chIe. ame paDIe chIe. ame raDIe chIe. huM bodha pAmuM chuM. huM namaskAra karuM chuM. 9 motuM chu. 9 saya 5, chu. a.la.ca bohemi rudimaH bodhAmi namAmi kathayAmi bibhemi pRcchAmi pIDayAmaH kathayAmaH pibAmaH rudimaH pucchAmi pIDemu bollima pivAmo ruvimo ame pIDIe chIe. ame kahIe chIe. ame pAna karIe chIe. ame rudana karIe chIe. gujarAtI vAkayonuM prAkRta-saMskRta I pUrcha e. pucchAmi / pRcchAmi / eM pAI dhuM. pIlemi / pIDayAmi / ame bhaya pAmIe chIe. bIhemo / bibhImaH / eM pAIM dhuM. pijjami / pibAmi / ame bodha pAmIe chIe. bohAmu / bodhAmaH / paDami / patAmi / 9 mAI. bhaNemi / bhaNAmi / ame namIe chIe. navimo / namAmaH / 9 mamuM . bhamAmi / bhrAmyAmi / Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pazyAmi / bhumahe / gani ! maH | vAmi | huM dekhuM chuM. ame jamIe chIe. huM jANuM chuM. ame rudana karIe chIe. huM rahuM chuM. ame cAlIe chIe. ame jaIe chIe. huM hasuM chuM. ame kahIe chIe. ame bolIe chIe. ame rahIe chIe. 24 dekkhami / fo jANemi / rovimo / vAmi | cAlimo / gacchimo / hari ! hIy bollimo / vasAna | vastrAH | [chamaH | hama | thAma: | ghUmaH | vasAmaH | pATha 2 jo. bIjA puruSanA ekavacana ane bahuvacananA pratyayo (3/140-143) 1 ekavacana bahuvacana fsa, se (-) 2, rUsthA (tha-dve) '' pratyaya je dhAtune cheDe - hoya tene ja lagADavAmAM Ave che. (/141) jema an + a +f=fsa, mAre makArAMta sivAyanA dhAtuomAM je pratyaya lAgato nathI. jema si; rohi ! svara para chatA pUrvanA svarano prAya: lopa thAya che. (1/10) 2 Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAkRta icchitthA / tti / cittame / pAithA / 2 15 man + ma =sthA=maLatyA. niba+ddo-niLio | bIjA puruSanAM rUpo ekavacana pragati, mAse, mati, bahuvacana maLadu, maListhA, moda, banetlA, maLatthA, maLeA. prAkRta vAkyonuM saMskRta-gujarAtI saMskRta icchatha | karoSi / cintayasi / pazyatha / eka ja padamAM be svaro sAthe Ave to saMdhi thatI nathI. jema dasad, rasarA, devAze A niyama koI ThekANe lAgu paDato nathI, arthAt eka padamAM paNa saMdhi thAya che. (1/8) jema-rohi=ohI, vio=vIo. prAkRtamAM jayAM saMdhi thAya che tyAM saMskRtanA niyama pramANe saMdhi karavI. eTale sajAtIya svara sAthe Ave to baMne svaro maLI jai dIrgha svara thAya che. jema A ke A pachI a-A=A, rU ke rphe pachI ph-=, 3- pachI 3-R=, visama + Ayo=visamAyo, (viSamAta) muLa + saro= muLIlo (munIvara), sAjha + 34yaM = sAmaya, (svApUvam) temaja A ke A pachI hUsva ke pachInA svarano guNa mUkAya che. A ke 3-5=o hasa+tyA=hamethA, +35= gUDhomAM (mUDhom) gujarAtI tame Iccho cho tuM kare che. huM vicAre che. tame juo cho. dIrdha rU ke 3 Ave to be svarone badale A pachI rU-=", maiM ke A pachI tittha + Isaro = titthesaro (tIrthezvara:), Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 'mujjhaha / muhyatha / tame moha pAmo cho. gacchesi / gacchasi / tuM jAya che. muNaha / jAnItha / tame jANo cho. dekheitthA / pazyatha / tame juo cho. paDeha / patatha / tame paDo cho. sIsase / kathayasi, zinakSi / tuM kahe che, tuM bheda 5.3 cha. rameha / ramadhve / tame ramo cho. vaMdeitthA / vandadhve / tame vaMdana karo cho. rUsesi / ruSyasi / tuM roSa kare che. dUseha / duSyatha / tame doSita kare che. sIsitthA / ziSTha / tame bheda pADo cho. kathayatha / tame kaho cho. 3 zabdanI aMdara 'a ane hAM hoya to graM thAya che. ane prAraMbhamAM hoya to jhaM thAya che. (2/26) bujjhai (budhyati) sajjhAo (svAdhyAyaH) / mujjhai (muhyati) sijjhai (sidhyati) saMjhA (sandhyA) najjhai (nAti) jujjhai (yudhyate) jhANaM (dhyAnam) gujjhaM (guhyam) vijjhai (vidhyati) | jhAyai (dhyAyati) sajjhaM (sahyam) vizeSa - hya no 'vha' pipe thAya che. guTahaM (guhyam) sayhaM (sahyam) 4 ruS pore pAtubhono s52 prAkRtamA hI thAya cha. (4/236) nemA ruSya-tuSya Adi saMskRta aMgane prAkRta niyamAnusAra no lopa thavAthI russ-tuss-duss-puss-siss-suss pAtumo pAra si, thAya che. gema sussai, tussai vagaire. Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 dUsesi / rUseitthA / vaMdase / ramitthA / mujhase / kahitthA / calase / jemeha / namaha / pijjasi / pAsaha / karitthA / pAsitthA / nameitthA / vaMdaha / puccheitthA / bollaha / bhaNeha / rovase / hasitthA / bhaNitthA / mujjheha / karase / dekravaha / dUsitthA / duSyasi / ruSyatha / vandase / ramadhve / muhyasi / kathayatha / calasi / bhudhve / namata / pibasi / pazyatha / kurudhve / pazyatha / namatha / vandadhve / pracchatha / tuM doSita kare che. tame roSa karo cho. tuM vaMdana kare che. tame ramo cho. tuM moha pAme che. tame kaho cho. tuM cAle che. tame jamo cho. tame namana karo cho. tuM pAna kare che. tame juo cho. tame karo cho. tame juo cho. tame namana karo cho. tame vaMdana karo cho. tame pUcho cho. tame kaho cho. tame bolo cho. tuM raDe che. tame haso cho. tame bhaNo cho. tame moha pAmo cho. tuM 2 che. tame juo cho. tame doSita kare che kathayatha / bhaNatha / rodisi / hasatha / bhaNatha / muhyatha / karoSi / pazyatha / duSyatha / mA.2 Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tuM ye cha. tuM kahe che. tuM yAve che. tame cAlo cho. tame niMdo cho. tuM jame che. tuM namana kare che. tuM muMjhAya che. tame pIo cho. tuM rame che. tuM pUche che. tuM bole che. tuM vaMDhe . tuM bhaNe che. tamo krodha karo cho. tamo rudana karo cho. tuM na che. tuM se che. tame pIDo cho tuM bIve che. tame bhaNo cho tuM deNe. tuM bhaNe che. gujarAtInuM prAkRta-saMskRta kaMpase / sIsesi / calasi / caleitthA / niMdeha / jemasi / navasi / mujjhasi / . pijjeitthA / ramesi / pucchesi / bollasi / vaMdesi / bhaNasi / kujjhaha / rovitthA / niMdasi / hasasi / pIleitthA / bIhasi / bhaNeitthA / dekkhase / bhamesi / kampase / kathayasi / calasi / calatha / nindatha / bhukSe / namasi / muhAsi / pibatha / ramase / pRcchasi / bravISi / vandase / bhaNasi / krudhyatha / ruditha / nindase / hasasi / pIDayatha / bibheSi / bhaNatha / pazyasi / bhrAmyAMsa / Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tame raho cho. tuM Icche che. tame kaMpo cho. tame bolo cho. tuM pIDe che tame haso cho. tuM paDe che. vasaE phasi | kampaitthA / roja vasatha ! chasi | vampaSya T tha ! pIDayasi / ratha ! patasi | hatA ! pasi | pATha 3 jo trIjA puruSanA pratyayo (2 /, 24ra) ekavacana bahuvacana rU, iti-te-(ti-te) ti, no, , (tti-mo) [ pratyaya je dhAtune cheDe ' hoya tene ja lagADavAmAM Ave che. jema-1 + ya = mahA + + = mA , mapha, maus. (3/149) makAna sivAyanA dhAtuomAM 4 pratyaya lAgato nathI. jema DhA, ho! - A pratyayonA prayogo prAcIna kathAo ane cUrNa AdimAM ghaNe sthaLe vaparAyelA che. 6 padanI aMdara rahelA ---2 ane no vikalpa pUrvanA akSara upara anusvAra mUkAya che. anusvAra na thAya tyAre pachInA vyaMjananA vargano anunAsika thAya che. (). jema ke-hati-tti (hatti), pa-5TTa () Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka vacana bhAi, bhaNei, bhaNae. Adare / jammati / nijjhae / 'vire / vaDDhare / jiNeha | . aMba (Amram) 20 trIjA puruSanAM rUpo. assaM (Asyam) titthaM (tIrtham) bahu vacana bhaNanti, bhaNante, bhaNire, bhaNenti, bhaNente, bhaNeire, "bhaNinti bhaNinte, bhaNaire, bhaNere. prAkRtanuM saMskRta-gujarAtI Adriyate / (A+dRThThogAgakhA) jAyante / kSayati / bruvanti / vardhante / niSedhanti (1lo gaam)| niSidhyanti ( 4tho ge.)| jayatha / te Adara kare che. 7 saMyukta vyaMjananI pUrve dIrdhasvara hoya to prayogAnusAra prAya: hrasva thAya che. (1/84) prema-bhaN+e=bhaNe+nti = bhaNinti, je prabhAga bhaNinte paga bhAgavu. zabdanI aMdara paNa saMyukta vyaMjananI pUrvano svara hrasva thAya che. jemaniilupplN (nIlotpalam) muNiMdo (munIndraH) nariMdo (narendraH) cuNo (cUrNa) teo utpanna thAya che. te kSaya pAme che. teo bole che. teo vadhe che. tesro niSedha kure che. tame jIto cho pujjaM (pUjyam) 8. ArSamAM bruva nAM bemi, bei, biMti, buma vagere 3yo thAya che. 9. 'ciM' vagere dhAtukhone prAkRtabhAM puruSa jodhaDa pratyayonI pUrve 'Na' ubherAya che. (4/241) prema-ciNai (cinoti ). ardha TheAge yA Na viDalyeM Ave che. bha-jayai, jiNai, (jayati). Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhuNante / saritthA / luNire / huNanti / dhuNei / pharisire / ravei / sumarenti / ciNae / thuNeire / puNei / suNaMti / buvei / kahenti / jANante / dekkheire / dhunvanti / smaratha / lunanti / juhvati / dhunAti / spRzanti / rauti / smaranti / cinoti / stuvanti / punAti / zRNvanti / bravIti / kathayanti / jAnanti / pazyanti / pIDayati / bibheti / bhaNati / vasanti / icchanti / kurvanti / cintayati / bhavati / teo halAve che tame yAda karo cho. teo kApe che. teo homa kare che. te halAve che. teo sparza kare che. te avAja kare che. teo yAda kare che. te ekaThuM kare che. teo stuti kare che. te pavitra kare che. teo sAMbhaLe che. te bole che. teo kahe che. teo jANe che. teo jue che. te pI3 che. te bhaya pAme che. te bhaNe che. teo rahe che. teo Icche che. teo kare che. te viyAre che. te thAya che. pIDei / bIhae / bhaNae / vasante / icchanti / karire / ciMtai / havai / Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 bujjhae / bodhati / te bodha pAme che. rakkhenti / rakSanti / teo rakSaNa kare che. lajjante / lajjante / teo lajajA pAme che. haNae / hanti / te mAre che. tUsei / tuSyati / te saMtoSa pAme che. rUsante / ruSyanti / teo roSa kare che. thuNai / stauti / te stuti kare che. rovimo| rudimaH / ame raDIe chIe. jiNase / jayasi / tuM jIte che. thuNitthA / stuvItha / tame stuti karo cho. bavemi / bravImi / 9 bhoj chu. dhuNemi / dhunomi / huM halAvuM chuM. jiNemi / jayAmi / eM (r)tuM chu. gujarAtInuM prAkRta-saMskRta te zaha cha. . kiNai / krINAti / teo halAve che. dhuNanti / dhUnayanti / te aDake che. phAsai / sparzati / teo zabda kare che. ravanti / ruvanti / te smaraNa kare che. sumarae / smarati / teo ekaThuM kare che. ciNante / cinvanti / te stuti kare che. thuNei / stauti / teo pavitra kare che. puNeire / punanti / ne sAMbhaLe che. suNai / zRNoti / teo Adara kare che. Adareire Adriyante / ne utpanna thAya che. jammai / jAyate / . Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ teo kSaya pAme che. te jokhe che. te va che. te niSedha kare che. teo jite che. te halAve che. tethe che. te rame che. te homa kare che. te nAya che. tejAya che. te nabhe che. teo pUche che. teo bhaNe che. teo vAMde che. te ruve che. teo hase che. teo kaMpe che. tere che. te nihe che. teo muMjhAya che. te poSaNa kare che. 23. nijjhareire / bollai / vaDDhae / hakka | jiNeire / dhuNai / kampae / ramai / huNai gacchei / jemai / navai / puccheire / bhaNeti / vandeire / rovai / hasare / kampeire / carei | niMdae / mujjhere / pUsai / kSayanti / bravIti / vardhate / niSidhyati / jayanti / dhuvati / kampate / ramate / juhoti / gacchati / bhuGkte / namati / pRcchanti / bhaNanti / vandante / roditi / hasanti / kampante / carati / nindati / muhyanti / puSyati / Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upayogI yudhmadAdi sarvanAmanAM taiyAra rUpo, (2/10, 106, 60, 6, 86, 16) ekavacana. pa.pu.-haiM, a.(am) huM. bI.pu.tuM, taM, tumaM.(tvam) tuM. trI.pu.sa, mo. (saH) te. 24 pATha 4 tho sarvanAma pra. dvi vibha. bahu va. / dvisaMkhyAvAcaka zabdanA upayogI taiyAra rUpo. (3/220) tuve, yoggi, dukhkhi. vembi, vini, to, ne-ve (dvi-au) be. 10 as dhAtunAM rUpo. ekavacana pa.pu. haiiM, "sthi. bI.pu. si, al.y. offer. 99 bahuvacana. andra, amhe, mamdo. (vayam) ame. tuLye, tumhe, tunte. (yUyam) tame, te (te) teo. bahuvacana ddo, radda, asthi. asthi. asthi. 60. as dhAtunAM saMskRta taiyAra rUpone prAkRta niyamAnusAra pheraphAra karI nIce pramANe paNa rUpo thAya che, (3/146, 147, 148) jema ke saM. prA. abhi-eNnji. ati-atti. saM. prA. atti-asthi. santi-saMti ItyAdi rUpo thAya che. 16. vartamAnakALamAM as dhAtunAM rUpo sarvavacana ane sarva puruSomAM "asthi" evuM thAya che. vizeSa-si pratyayanI sAthe si evuM rUpa siddha thAya che, tathA tti, mo, meM pratyayonI sAthe ddi, mho, mha rUpo thAya che. Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mo. 25 ArSa prAkRtamAM san dhAtunAM rUpo. ekavacana bahuvacana 5.pu. mi, aMsi. jI.Y. si. jI.Y. atthi. saMti. prAkRtarnu saMskRta-gutI . ahaM vandemi / ahaM vande / eM hana 30 chu. tumhe doNNi vaTTitthA / yuvAM dvau vartethe / tame meM patA cho. te kuppenti / te kupyanti / teo kopa kare che. so paDae / sa patati / te 53 cha te pivire / te pibanti / teo pIve che. tumhe kaheitthA / yUyaM kathayatha / tame kaho cho. te namire / te namanti / teso name che. amhe vandimo / vayaM vandAmahe / same pAye chIo. tujhe vandeitthA / __ yUyaM vandadhve / tame po cho. taM vaMchase / tvaM vAJchasi / tuMche che. so icchai / sa icchati / ta chache che.. amhe bIhemu / vayaM bibhImaH / ame bhaya pAmIe chIe te carenti / te caranti / teso 32 che. 'amhe acchAmo / vayamAsmahe / ame besIe chIe. tumhe du ruveha / yuvAM dvau rudithaH / tame me 237 cho. amho phaasaamo| vayaM spRzAmaH / ame hI chIo. tujhe cukkeitthA / yUyaM bhrazyatha / tame yUDao cho. te do phAseire / tau dvau spRzataH / tamo me 4 che. * e bhane o pacha 5 // 12 // to saMghi thatI nathI.(1/7) Alikkhamo eNhiM, nahullihaNe AbaMdhatIi. Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 haM ciTThami / ahaM tiSThAmi / 9 bho 29 chu. amhe duve cyaamo| AvAM dvau tyajAvaH / sameta chAye. tubbhe bIheha / yUyaM bibhItha / tame ma5 pAmo cho. tuM bhaNesi / tvaM bhaNasi / tuM lAge che. sa appei / so'rpayati / te bheTa 2 che. amho atthi / vayaM smaH / ame chIe amhe thakkimu / vayaM tiSThAmaH / ame ma rahIye chI. sa vaTTai / sa vartate / te. cha. haM vosirAmi / ahaM vyutsRjAmi / 9 tyA 35 chu. taM ujjhase / tvam ujjhasi / tuM choDe che. te do kiNeire / tau dvau kriNItaH / te parI 3re che. haM mhi / aham asmi / 9 chu. te duNNi rakkhaMti / tau dvau rakSataH / te 205 / 2 che. tumhe ve atthi / yuvAM dvau sthaH / tame cho. tuM salahesi / tvaM zlAghase / tuM prazaMsA kare che. te tUsaMti / te tuSyanti / teo saMtoSa pAme che. amhe ciTThe / vayaM tiSThAmaH / ame ubhA rahIe chIe. tumhe vaMcheha / yUyaM vAJchatha / tame cho cho. tumhe pUseha / yUyaM puSyatha / tame poSaNa uze cho. te sAhinti / . te kathayanti / teo se che. te sAdhnuvanti / tezro sAtha che. gujarAtInuM prAkRta-saMskRta tame vAMchA karo cho. tubbhe vaMchitthA / yUyaM vAJchatha / ame joIe chIe amhe dekhemo / vayaM pazyAmaH / te sahana kare che sa sahei / sa sahate / tame sAdho cho. tubbhe sAheitthA / yUyaM sAdhnutha / Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27 ame le rakhA izaye chI. amhe do rkkhimo| AvAM dvau rakSAvaH / tame Apo cha. tubbhe appitthA / yUyamarpayatha / same tyA se chIme amhe cayAmo / vayaM tyajAmaH / name se piyAra 50 cho. tubbhe ve ciMteitthA / yuvAM dvau cintayathaH / tamose cha. te duve kaheha / tau dvau kathayathaH / nabhejeso cho. tubbhe accheha / yUyamAdhve / tame ubhA raho cho. tubbhe thakkeha / yUyaM tiSThatha / same sIme choya. amhe hasimu / vayaM hasAmaH / tamo yopa3 cha. te coppaDeire / te prakSyanti / eM muM chu. haM jemAmi / ahaM bhuje / tame pApo cho. tubbhe doNNi pijjeitthA / yuvAM dvau pibathaH / name nmH||2 cho. tubbhe navaha / yUyaM namatha / tuM sIve che. tuM sivvasi / tvaM sIvyasi / ame be chIe. amhe ve asthi / / AvAM dvau svaH / I tyAga se cha. haM cayAmi / ahaM tyajAmi / teNe so dekkhai / sa pazyati / tuM si / tvamasi / teo vakhANe che. te salaheire / , te zlAghante / tame bhaTako cho. tubbhe bhamitthA / yUyaM bhrAmyatha / teo roSa kare che. te ssanti / te ruSyanti / tamo mihe che. te nindanti / te nindante / tamo jo5 pAmo cho. tubbhe bujjhaha / yUyaM budhyatha / name meM naDao cho. tumhe doNNi bAheha / yuvAM dvau bAdhethe name cho. tubbhe veNNi asthi / yuvA~ dvau sthaH / te yopache. so coppaDei / samrakSyanti / tuMche. Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ same monana zame chIye. amhe jememo / tame bAMdho cho. tumhe baMdhaitthA / tuM 15 pAme cha. tuM nijjharasi / teo be kaMpe che. tumhe ve kaMpitthA / tuM pI3 cha. tuM bAhase / vayaM bhumahe / yUyaM badhnItha / tvaM kSayasi / tau dvau kampete / tvaM bAdhase / pATha 5 mo 1. svarAna dhAtuone puma bodhaka pratyaya lagADatAM pratyayonI pUrve A pratyaya qispe bhUpAmA yAve cha. (4/240) ho pAtuna 35o. ekavacana bahuvacana 5.. homi. homo, homu, homa. jI.pu. hosi. hoha, hoitthA. trI.pu. hoi. honti, honte, hoire. 'a' pratyaya la thI ho aMgana / 35o. ekavacana bahuvacana * 5.5. hoami, hoamo, hoamu, hoama, hoAmi, hoAmo, hoAmu, hoAma, hoemi. hoimo, hoimu, hoima hoemo, hoemu, hoema. 12 niyama 7 (1/84) pramANe saMyukta vyaMjananI pUrvano svara hrasva thAya tyAre ho+nti hunti. jA+nti janti. Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pI.pu. hoasi, hoaha, hoitthA, hoesi, hoeha, hoetthA, hoase. hoaitthA, hoeitthA. trI.pu. hoai, hoanti, hoante, hoire, hoei, hoenti, hoente, hoeire, hoae. hointi, hointe, hoaire. prAkRtanuM saMskRta-gujarAtI amhe doNNi ThAemo / AvAM dvau tiSThAvaH / ame me GAL Pii chIo. amho jeemu / vayaM jayAmaH / sa tI chI. haM ThAmi / ahaM tiSThAmi / bho 29 chu. amhe hoemo / vayaM bhavAmaH / ame chI. amhe duve jhaamu| AvAM dvau dhyAyAvaH / ame meM dhyAna chI. haM homi / ahaM bhavAmi / chu. haM pAmi / ahaM pibaami| eM pAna . ahaM jhAemi / ahaM dhyAyAmi / dhyAna se chu. so hoi / sa bhavati / te thAya che. 13 saMskRtamAMge pAtuone ante i, u, R 12 hoya to te pAtuna santya i no e bhane maI 200 ay tathA u no av bhane R no ar thAya che. (4/233, 234, 237) - ino e. u no av R no ar ne (nI) Nhava (nu) kar (kR) De (DI) cava (cyu) dhar (ghR) je (ji) rava (ru) sar (sa) Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 tumhe duNNi jhAeitthA / yuvAM dvau dhyAyathaH / / tame be dhyAna karo cho. te hoire / te bhavanti / teo thAya che. te pAnti / te pibanti / teo pIe che. tuM jhAsi / tvaM dhyAyasi / tuM dhyAna kare che. haM nnhaaami| ahaM snAmi / snAna chu tujhe ThAeitthA / yUyaM tiSThatha / tame ubhA raho cho. tumhe viNNi neitthA / yuvAM dvau nayathaH / tame vo cho. tuM pAase / tvaM pibasi / tuM pAna kare che. te caveire / te cyavante / (1do.) tamo 53 che. haM jaremi / ahaM jIryAmi / durga chu. ahaM gAmi / ahaM gAyAmi / 9 ||yn chu. amhe ve NhAma / AvAM dvau snAvaH / ame me chIsa. so Nhavei / . sa hanute / (20ii LAL) te sN||3 che. amha havemo / vayaM bhavAmaH / (15o.) ame yaI chIo. vayaM juhumaH / ame homa karIe chIe. tumhe hareha / yUyaM haratha / tame haraNa karo cho. sa pahAei / sa snAti / tanahAya cha. haM jAmi / ahaM yAmi / EUR nd . amhe vraamo| vayaM vRNumaH / ame pasaMda karIe chIe. amhe ve jaaemo| AvAM dvau yAvaH / amedhye chIye. amhe do gAimu / AvAM dvau gaayaavH| sabhe me me chIme zubharAtInuM prAkRta-saMskRta temo ke mA che che. te ve ThAenti / tau dvau tiSThataH / tuM ya che. tuM jAesi / tvaM yAsi / tamo ne gAya che. te ve gAinti / tau dvau gAyataH / Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ teo kheda pAme che. te ubho rahe che. te bhAya che. te gAya che. huM karamAuM chuM. te laI jAya che. teo be jAya che. ame be pIe chIe. teo be hare che. tuM snAna kare che. tame be pIvo cho. tuM jAya che. teo Ape che. ame be dhAraNa karIe chIe. tame be Apo cho. ame cavIe chIe. tame be sarako cho. tuM thAya che. tamo snAna karo cho. khabhogAni pAmIkhe chIkhe. teo dhyAna kare che. ame be prakAzIe chIe. tame thAo cho. tame be glAni pAmo cho. 31 gilAenti / so ThAae / so jAei / so gAei / haM milAemi / a te ve gaccheire / amhe do pAemu / te do haranti / tuM / tu ve pAithA / dAi / amhe ve dharimo / tubhe do dAaitthA / amhe cavimo | tumhI do saritthA / hosa / tujhe / amhe gilAemo / te jhAre / amhe do bhAmo / tujhe hoitthA / tumhe do gilAe / te glAyanti / sa tiSThati / sa yAti / sa gAyati / ahaM mlAyAmi / sa nayati / tau dvau gacchataH / AvAM dvau pAvaH / tau dvau harataH / tvaM snAsi / yuvAM dvau pibathaH / tvaM khAdasi / te dadati / AvAM dvau dharAvaH / yuvAM dvau datthaH / vayaM cyavAmaH / yuvAM dvau sarathaH / tvaM bhavasi / yUyaM snAtha / vayaM glAyAmaH / te dhyAyanti / AvAM dvau bhAvaH / yUyaM bhavatha / yuvAM dvau glAyathaH / 24 6aa dhAtune puruSa bodhaka pratyaya lagADatA anya A no koI sthaLe chu thAya che, } nebhaDe- dei, denti, TiMti, desi, demi, demu, ityAdi 3yo bhAga thAya che. Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tame saMtADo cho. ame tarIe chIe. tamo kopa karo cho. te prakAze che. tame utpanna thAo cho. huM utpanna thAuM chuM. 1. 2. 3. sarvavacana ane 32 tujhe havithA / amhe tarimo / } tu so bhAi / tumhe aha / haM jAe / kuppA | yUyaM hanudhve / vayaM tarAmaH / yUyaM kupyatha / sa Ati / pATha 6 ThTho f-khkhA nAM rUpAkhyAno. vartamAnakALa, bhaviSyakALa ane vidhyartha-AjJArthamAM dhAtuomAM sarva puruSa bodhaka pratyayone sthAne dhna athavA bnA vikalpe mUkAya che. (3/677) jnma athavA khmA pratyayonI pUrve maiM hoya to a no chu thAya che. (2/11) yUyaM yadhve / ahaM jAye / {+3+= *sekha, hallekhkhA, ho+khkha=ddonga, honnA. sarva puruSamAM athavA dasapha, metti ItyAdi, hor, jhonti ItyAdi. vartamAnakALa, bhaviSyakALa, vidhyartha ane AjJArthamAM svarAnta dhAtuone puruSa bodhaka pratyayo lagADatAM pahelAM bna athavA bnA vikalpe lAge che. (3/78) udA. do+f+7=gokhaMDu, rojhnAD. pUrvokta niyama 7 pramANe hrasva svara thAya tyAre dukhta, duggA, hasinna, hasinnA paNa thAya che. Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa.pu. jI.yu. bhI. yu. 33 hojja - hojjA aMganAM thatAM 3tho. thatAM rUpo. kheDa. hojjami, hojjAmi, hojjemi, hojja hojjA. hojjasi, hojjAsi, hojjesi, hojjase, jahu 9. hojjamo, hojjamu, hojjama, hojjAmo, hojjAmu, hojjAma, hojjimo, hojjimu, hojjima, hojjemo, hojjemu, hojjema, hojja, hojjA. hojja, hojjA. hojjai, hojjAi, hojjer3a, hojjae. hojja, hojjA. svarAntadhAtuonAM puruSa bodhaka pratyayonI pUrve 'a' pratyaya Ave tyAre hojjaha, hojjitthA, hojjAha, hojjetthA, hojjeha, hojjaitthA, hojjeitthA hojjAitthA, hojja, hojjA. hojjanti, hojjante, hojjaire, hojjAnti, hojjanti, hojjAire, hojjenti, hojjente, hojjeire, hojjinti, hojjinte, hojjire, hojja, hojjA. hoa + jja hoejja, hoa+jjA = hoejjA. hoejja" khane hoejjA aMganAM itho. 29. A rUpono upayoga prAkRta sAhityamAM bahu ja alpa ThekANe dekhavAmAM Ave che. mA. 3 Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 5.. bhI.. eka va. bahu va. hoejjami, hoejjamo, hoejjamu, hoejjama, hoejjAmi, hoejjAmo, hoejjAmu, hoejjAma, hoejjemi, hoejjimo, hoejjimu, hoejjima, hoejjemo, hoejjemu, hoejjema, hoeja, hoejjA. hoejja, hoejjA. hoejjasi, hoejjaha, hoejjitthA, hoejjAsi, hoejjaha, hoejjesi, hoejjAha, hoejjetthA, hoejjase, hoejjeha, hoejjaitthA, . hoejjAitthA, hoejjeitthA hoejja, hoejjA. hoejja, hoejjA. hoejjai, hoejjanti, hoejjante, hoejjaire; hoejjAi, hoejjAnti, hoejjAnte, hoejjAire, hoejjei, hoejjenti, hoejjente, hoejjeire, hoejjae, hoejjinti, hoejjinte, hoejjire, hoejja, hoejjA. hoejja, hoejjA. jIv pAtuna 35o. trI.. sarpavayana bhane / jIvejja, jIvejjA, sarvapukhamAM U jja-jjA na mAve tyAre homi, hoami, hoAmi, hoemi nema jIvami, jIvAmi, jIvemi tyA pUrvanI bhAi 35o thAya che. Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAkRtavAkyonuM saMskRta-gujarAtI so acchejjA / sa Aste / tese che. sa pivejja / sa pibati / te pIve che. sa cukkejjaa| sa bhraMzate / (1 ko ma.) te che. sa bhrazyati / (4 dho pa.) tuM ciThejjA / tvaM tiSThasi / tuM Go 24 che. haM milAejjAmi / ahaM mlAyAmi / 942mA chu. tumhe do milAjjaitthA / yuvAM dvau mlAyathaH / tame me 42mAmao cho. taM garihesi / tvaM garhase / tuM naME re che. amhe jIvejja / vayaM jIvAmaH / ame pIne chIme. tuM jAejjase / tvaM yAsi / tuMnA che: tuljhe ve milAjjAitthA / yuvAM dvau mlAyathaH / tame 42mAmo cho. amhe do hojjAmo / AvAM dvau bhavAvaH / ameyadhye chIo sa bujjhejjA / sa bodhati / te mo5 pAme che. amhe duNNi jhAejjimo / AvAM dvau dhyAyAvaH / ame me yAnIbhe chIme te duve neejjeire / tau dvau nayataH / tamoas on5 che. tumhe neejjAha / yUyaM nayatha / tame laI jAo cho. amhe sollejjA / vayaM pacAmaH / same saMghIye chIme. tujjhe chaDDejja / yUyaM muJcatha / tame bhuDao cho.. so pAejjai / sa pibati / te pAye che. tubme ThAjja / yUyaM tiSThatha / tame ubhA raho cho. amhe be milAjjem / AvAM dvo mlAyAvaH / ameramAIye chI. ahaM karejjA / ahaM kasemi / Tu chu. ahaM ThAjjemi / ahaM tiSThAmi / eM Gmo 29 chu. so pAjjAi / sa pibati / te piye che. tuM gAjjesi / tvaM gAyasi / tuM ||yn re che. Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 tumhe nccejjaa| yUyaM nRtyatha / tame nAco cho. ahaM chjjejjaa| ahaM raaje| eM zoj chu. te nassejja / te nazyanti / tamo nAtha pAme che. tujhe pAejjAha / yUyaM pibatha / tame pApo cho. amhe saDejjA / vayaM zIyAmahe / amenAza pAbhImechI tumhe duve Daheha / yuvAM dvau dhthH| tame me bhAgo cho. | gujarAtI vAkyonuM prAkRta-saMskRta te sida thAya che. te ve sijjhejjaa| to dau sidhyataH / te vistAra 33 cha. so tddddejjaa| sa tanute / mame pUga zeme cha. amhe accejje / vayamarcayAmaH / . name ye choTo cho. tujhe do siNcejjaa| yuvAM da siJcathaH / name utpanna thAmo cho. tumhe jAejjAha / yUyaM jAyadhve / teyo mAya che. te khaaejjire| te bhAjate / tuM me pAme che. tuM milAejjasi / tvaM mlAyasi / tuM jIve che. __ tuM jIvejja / tvaM jIvayasi / name se yu8 rI cho. tubbhe do jujjhejja / yuvAM do yudhyethe / tuM jo5 pAme cha. tuM bujjhejjA / tvaM budhyasi / tuM 6mo che che. tuM ThAejjasi / tvaM tiSThasi / to dhyAna paro cho. tubme jhAejjaha / yayaM dhyAyatha / eM utpanna thA6 I. haM jAejjAmi / ahaM jAye / te Ape che. so dAejjai / sa dadAti / haM bhullejja / ahaM bhrazyAmi / 6 zabdanI AdimAM tya no ane aMdara hoya to vra thAya che, paNa caitya 206mA tya no cca yato navI. (2/13) naccai (nRtyati) | cAo (tyAgaH) | saccaM (satyam) cayai (tyajati) | paccao (pratyayaH) | caittaM (caityam) Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 37 te glAni pAme che so gilAejjaha / sa glAyati / name umA kho cho. tumhe ThAejjaha / yUyaM tiSThatha / tame prakAzo cho tubme bhAejjaha / yUyaM bhAtha / teo laI jAya che te neejjanti / te nayanti / tame haro cho tumhe harejja / yUyaM haratha / ame pIe chIe amhe pAejjimo / vayaM pAmaH / teo gAya che te gAejjeire / te gAyanti / te pA21. re che te dharejjA / sa dharati / name piyAra ro cho tumhe ciMtejja / yUyaM cintayatha / same se zani pAmIme chIme. amhe gilAejjimu / vayaM glAyAmaH / upasargo ati (1) upasargo dhAtuonI pUrve mUkavAmAM Ave che ane teo dhAtuonA mULa arthomAM pheraphAra karI koI ThekANe vizeSa artha tathA I ThekANe viparIta artha ane koI ThekANe jo artha batAve che. ai 1 (ati) 6 jabara, matizaya: ai+kkam aikkamai te hada bahAra jAya che, te ullaMghana kare che. ahi | (adhi) 652, ma4i5, bhegaqj; adhi | ahi+ciTTha ahiciThTha te 52 se che. ahi+gacch=ahigacchai te meNave che. aNu (anu) pA saraguM, samI5; aNu+gaccha aNugacchai-te pAcha M5 7. aNu+kara-aNukarai-te manu629. 32 cha. abhi | (abhi ) sanmuma, pAse; abhi+gaccha abhigacchai-te ahi | sanmu ya cha, te pAse gAya che. Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ava o A ava apa o 26-3 M uva o u ni nu parA palA 38 (ava) nIye, tiraskAra; ava + avayarai te nIce utare che. o+yar=oyarai ava + gaN= avagaNei te tiraskAra kure che. null; 37+7=37ade a sud d. ava + kkam = avakkama te pAcha 32 che. te pAcho jase che. upara jAya che. (311) Gag, laudu, (apa) viparIta, pArchu, ba; (ut) dukhe, upara: (upa) pAse; (ni) aMdara, nIce; (parA) ubaTu, pArchu; o+ + kkam = okkamai apa+sar=apasarai | o+ + sar= osaraD u+gacch= uggacchai u+ThA=uTThAi te uThe che. uva+gaccha=uvagacchai [+gaccha=ogacchai te pAse u+gacch=uggacchai nAya che. te je che o+ ni+majj= nimajjai nu+ majj= numajjai te nIce paDe che. ni+vaD= nivaDai parA+jay= parAjayai- te hAre che. parA+bhav= parAbhavai- te parAbhava pAme che. palA+ay=palAyai-te lAgI nAya che. 17 4 (anya vyaMjanano lopa thayela hovAthI) upasarganI pachI je vyaMjana Ave te prAya: bevaDAya che. je vyaMjana bevaDAya che te vyaMjana jo vargano bIjo ke cotho akSara hoya to (dvitvanA) prathama akSarano te varganI (jImano) pahelo bhane (yothAnI) zrI anubhe bhuDAya che. khkha no kkha, ghgha no ggha, chcha no ccha, ijha no jjha, ThTha no TTha, DhDha no DDa, ththa no ttha, dhdha no ddha, phpha no ppha, bhbha no nabha thAya che. (2/90) GEL u+ThA-uThThAi -uThAi. ni+jharei = nijhjharei-nijjharei. u+dharai = udhdharei - uddharei. Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (ra) vizeSa, pari pali pheraphAra thavo, cAre bAjuM; paDi-pati prati sAmuM, -pa. ulaTuM ; 5 (pra) AgaLa, prakarSa; vi(vi) vizeSa, niSedha, virodhArtha; meM (sam) sArI rIte; na | (na) nizcaya, ni nI 19 dur >> du Adhiya, niSedha: (6) du:khatA, duSTatArthe 39 pari+sUkS=paritUsapha-te vizeSa khuzI thAya che. paft+va=pavivRGga- te parivartana kare che. para+a=pariaDaD-cAre bAju bhaTake che. paDi+mA=paDimAsaS- te sAmuM bole che. pa+nA=paDtALaS- te pratijJA kare che. pa+yA=payAr3a-te AgaLa jAya che. pa+yAt=pavAse- te vizeSa prakAze che. vicA=viyALephavi+ssr= vissarai vIsarai te vizeSa jANe che. te bhUle che. fa+fufmy=fafufous-a lquin uu 9. #+=+h__ te sArI rIte maLe che. nir+f=niSphaLer te nizcaya jite che. nir+Le=fnaLerU- te nizcaya kare che. ni+va-niraa- te tapAsa kare che. te nirIkSaNa kare che. I+v=gu$_ 3+F=3he$] dUsa du:khe karI ulaMdhe che, te du:khe karI sahana kare che. 28 nir--vur A upasarganA rephano viklpa lopa thAya che, paNa rephanI pachI svara Ave to lopa thAya nahi, jayAre rephano lopa thAya nahi, tyAre pachInA vyaMjana bevaDAya che. (1/13) udA. nir+=niopha, nir+so=nisso, nIso, nisaho, ni+aMtara=niraMtara 11 ju+so=vusso, dUsaro, vukSo, cusattara=nuttara. pu+vio-duvivo, sUrio, (luddhitaH) ni0 18 juo. (1/11pa) Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 dur+AyAra durAyAra- huTa mAya24]. du+Aloga durAloga Tu rI mAya ne. upasarga sahita upayogI dhAtuo. ai+car (ati+car) ho / parA+vaTTa (parA+vRt) 32612 tho, . so, matiyAra sapo. mApatti 32vI. aNu+jANa (anu+jJA) mA pari+har (pari+ha) tyAga 32po. mA5vI. vA+har (vi+A+ha) mora, modAj. aNu+sar (anu+sa) manusara | vi+uvva (vi+kR) banAqj, . ahi+jj (adhi+i) mA. | vidu ahi+las (abhi+las) mAmilA vi+yas (vi+kas) qissa pAmadhU 525, 27 / 521.. | vi+lav (vi+lap) vidA5 42po, A+gacch (A+gam-gaccha) mAqj. ro. A+har (A+ha). mAlA2 72po. vi+las (vi+las) vilAsa 42po, u+DDe (ud:DI)Gsj. bhopa 12vI. ni+Nhav (ni+hunu) saMtA. vi+har (vi+ha) qisl2 721, pa+Av=pAva (pra+Ap) pAma, | mAnaMda 72vo. pa+vis (pra+viz) praveza 62po. saM+gacch (saM+gam-gaccha) maga. pa+har (pra+ha) prabAra 12yo, bhAra. | saM+har (saM+ha) saMhAra 52po. prAkRtavAkyonuM saMskRta-gujarAtI amhe viNNi ahilasejjA / AvAM dvau abhilaSyAvaH / ame me chImeM chI. so niNhavei / sa ninute / te chUpAve che. te do vAharejja / tau dvau vyaahrtH| tamemole che. haM pvisejjaa| ahaM prvishaami| eM praveza ru chu. amhe praavttttimo| vayaM parAvartAmahe / sabhe AvRtti zo chI. tujjhe veNNi aiyareha / yUvAM dvau aticarathaH / tame ghoSa 5 // o cho.. tuM aNujANesi / tvamanujAnAsi / tuM che. Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ " tumhe duNNi nigaccheitthA / yuvAM dvau nirgcchthH| tame meM no cho. tubbhe doNi vilaseha / yuvAM dvau vilasathaH / tame vilAsa ze cho. te parAvaTTire / te parAvartante / teso 3232 re che. te viuvventi / te vikurvanti / tesomanAye cha.. haM pAvejja / ahaM prApnomi / hu~ bhejapuMchu. te ve viyasejja / tau dvau vikstH| tamomenisa pAme che. tujhe aNusareha / . yUyam anusaratha / tame anusaro cho. gujarAtI vAkyonuM prAkRta-saMskRta same mAna chIme.. amhe vihremo| vayaM viharAmaH / tuM maLe che. tuM saMgacchesi / tvaM saGgacchase tame be bolAvo cho. tubbhe ve vAharejja / yuvAM dvau vyAharathaH / tame praveza ro cho tumhe pviseh| yUyaM pravizatha / tuM malyAsa 43 cha. tuM ahijjesi / tvamadhISe / ame banAvIe chIe amhe viuvvemo| vayaM vikurmaH / te AvRtti kare che so praavtttte| sa parAvartate / tamoje maa| 2 che te ve aNujANinti / tau dvAvanujAnItaH / tame prA se cho. tujhe pAveha / yUyaM prApnutha / tamo me matiyAra bagAu che te ve aiyarenti / tau dvaavticrtH| tame malidApA se cho tumhe ahilaseha / yUyamabhilaSyatha / * mo mApe che. te Agacchanti / te Agacchanti / tuMni cha. tuM niggacchesi / tvaM nirgacchasi / same me mA rIme chIme amhe ve annujaannimo| AvAM dvAvanujAnIvaH / tuM anusare che. tuM aNusarasi / tvmnusrsi| ame maLIe chIe. amhe sNgcchimo| vayaM saGgacchAmahe / tamo saMtADo cho. tubbhe ninnhvitthaa| - yUyaM nihnadhve / Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pATha 7 mo. akArAnta nAma. 20paDhamA bhane bIyA-vibhakti. . pratyayo. (/2, 5, 4, 2, 4, rapa, ra6) ekavacana. bahuvacana makArAnta che 50-o ()" puMlliMga I vI - jhA, che. makArAnta- 1 0 vI -m ruM, , fNa, (3) napuMsakaliMga che 1 akArAnta puMlliMgamAM paMcamI vibhakita sivAyanA svarAdi pratyayo lagADatAM pUrvano svara lopAya che. jemake- nigro nikho. 2 padAnamAM - hoya to sarva ThekANe pUrvanA akSara upara anusvAra mUkAya che, temaja te 5 nI pachI svara Ave to pUrvanA akSara upara anusvAra vikalpa thAya che. jyAre anusvAra na thAya tyAre meM mAM pachIno svara malI jAya che. (1/2324) jemake -nipatti , nipA+jiyaMtranAM niyaM athavA bipiniyaM, 36 ni ca vadhe athavA 33maniya ra veke. 3. napuMsakaliMganA , huM, fkha, pratyaya lagADatAM pUrvano svara dIrdha thAya che. (3/26) udApachakaDuM hADuM, pAe pALi. ra0 prAkRta bhASAmAM sAta vibhaktio mATe paDhamAM (prathama), vIyA (dvItIyA), tayA (tRtIyA), vasatthI (vasurthI), paMkhI ( mI), chaThThI (SaSThI), sattama (saptamI) A zabdo vaparAya che. 21 A 4 pratyaya temaja bIjA paNa AvA kausamAM ApelA pratyayo ArSamAM ja vaparAya che. udAha samo mathavuM mahAvIre. Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rUpo. jiNo jiNe, jiNaM nAkhai. unALA, LikhA, jiLa, nAivuiM, nAe, nALi. sarvanAma tara (ta) te. rUma (5) A " (yata) je. savya (sarva) sarva, badhuM. 3 (vi) koNa. pa-pata (ta) A. | mana (anya) bIjuM ta' ane ' nuM pulliMgamAM prathamAnuM ekavacana anukrame 1, to ane - rUpa thAya che. (3/86, 3) sakla sarvanAmonuM prathamAnuM bahuvacana pratyaya lagADavAthI thAya. jema sabsa, , ityAdi (2/18) ' 'va' zabdanuM napuMsakaliMgamAM prao go ane dio go mAM viM' evuM rUpa thAya che. (3/80). bAkInA sarva prakArAnta sarvanAmanAM pulliga ane napuMsakaliMganAM rUpo makArA pulliga ane napuMsakaliMga jevA ja thAya che, keTalAMka rUpomAM vizeSatA che, te AgaLa kahevAmAM Avaze. rara. prAkRtamAM anya vyaMjanono lopa thAya che, (1 /11) udA tAva (tAva), 1 nAva (vAva), naya] (na), (gAma), naso (yaza), to (tamaNu), |ga | | kama (pharmana). rara zabdanI AdimAM ja hoya te ja thAya che. tathA upasarganI pachI ya Ave to koI ThekANe ja thAya che. (1/rara4) no (yaza), gama (yama), nADu (yati) saMyamo-saMgom (saMyama yo), avano ( ). Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 prAkRtavAkyonuM saMskRta-gujarAtI devA vi taM namasaMti / devA api taM vo 5 // tene namasyanti / namaskAra kare che. murukkho buhaM niMdai / mUrko budhaM nindati / bhUrNa 6u unsanI nidA kare che. devA titthayaraM jANinti / devAstIrthakara jAnanti / devo tIrthaMkarane jANe che. samaNe nayaraM viharei / zramaNo nagaraM viharati / sAdhu nagaramA vihAra 32 cha. "Ayariyo' sIse uvadisai / AcAryaH ziSyAn upadizati / AcArya ziSyone upadeza Ape che. so taM dharisei / sa taM dhRSNoti / tatenI sAme che. abmaM varisei / abhraM varSati / 1j 12se che. moro naTTe kuNei / mayUro nATyaM karoti / bhora nAya re che. 24 2 varNanI pUrve athavA pachI ma ke mA A sivAyano koI paNa svara Ayo khoya to ya parsanA sthAnamA prAya: aM thAya che. (1/180) mo-Ayariya+o=Ayario (AcAryaH), maya-mao (madaH), jaNayajaNao (janakaH), bhAriyA -bhAriA (mAryA). ra. vyaMjana sahita svaramAMthI vyaMjanano lopa thavAthI zeSa svaranI pUrvanA svara sAthe sapi yatI nathI. (1/8) ma-nisAaro (nizAcaraH), rayaNiaro (rajanicaraH) payAvaI (prajApatiH) sapA-oso spei sapi dhAya che kuMbhaAro-kuMmAro (kumbhakAraH) kaviIsaro-kavIsaro (kavIzvaraH), suuriso- sUriso (supuruSaH), lohaAro-lohAro (lohakAraH). 26. vRSAdi pAtumonA kra no ari thAya OM. (4/235) varisai (varSati). Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 45 purisA "jiNe vaMdeire / puruSA jinAn vandante / puruSo janezvarAne pahana are che. dANaM tavo ya" bhUsaNaM / dAnaM tapazca bhUSaNam / dhana bhane 35 sUpa che. tumhe pavayaNa" kiM jANeha ? / yUyaM pravacanaM kiM jAnItha ? | | tame siddhAntane zuM jANo cho ? gharaM dhaNaM rakkhei / gRhaM dhanaM rakSati / 52 ghananuM 2015 2 che. savvo jaNo kallANamicchai / sarvo janaH kalyANamicchati / sarvaloka kalyANane Icche che. rAmo sivaM lahei / rAmaH zivaM labhate rAma bho me che. pAvA suhaM na pAventi / pApAH sukhaM na prApnuvanti / pApI mANaso sukha pAmatA nathI. ra7. zabdanI aMdara asaMyukta nino baM thAya che, temaja AdimAM naM hoya to. vispe Na thAya che. (1/228,228) 610 dANaM (dAnam) | nANaM 7 (jJAnam) | naro / (naraH) dhaNaM (dhanam) | NANaM / | Naro. 28 je zabda chUTA pADavAnA hoya, te dareka zabdane aMte athavA sarva zabdone ante mA adhyayano prayoga thAya che. 600- phalaM ca puSpaM ca vatthaM ca giNhai, athA phalaM puSpaM vatthaM ca giNhai (manus1ranI 57 ca no bhane 12nI pachI ya-aMno prayoga prAya: pAya che.) 28 zanI maM2 saranI pachI asaMyata ka-ca-ca-ja-ta-da-pa-ya-va vyaMjanono prAkRtamAM lopa thAya che. paNa 4 varNa pachI $ Ave to 4 no ve thAya cha. nema0 a parpanI 57 a varga khoya to aMno prAya: ya thAya cha, au5 se ke no ga para thAya che (1/177, 180). 810 ka-loo (lokaH) | ja-ta-rayayaM (rajatam) | pa-riU (ripuH) ga-nao (nagaH) / ta-jaI (yatiH) | ya-ga-viogo (viyogaH) ca-saI (zacI) / da-gayA (gadA) / va-lAvaNNaM (lAvaNyam) pa no va-pAvo (pApaH) / ka go ga-sAvago (zrAvakaH) / logo (lokaH) / Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mayaNo jaNaM baahe| madano janaM bAdhate / ma mAsane pI3 che. puttA pupphANi ciNaMti / putrAH puSpANi cinvanti / putro ko 580 82 che. mukkho vatthAI ujjhei / mUryo vastrANyujjhati / bhUrNa vastrono tyAsa 42 . . paNNAI paDeire / parNAni patanti / . 5isi 43 che. eso muhaM pamajjei / eSa mukhaM pramATi mA bhu5 pove che. payAseI aairiyo| . prakAzate AcAryaH / mAyArtha pra. che. dhaNaM corei coro| dhanaM corayati cauraH / yo2 5. yore che. Ayavo z2aNe pIDei / Atapo janAn pIDayati / taDako mANasone pIDA kare che. devA abmaM viunvire jalaM ca siMcenti / / devA abhraM vikurvanti, jalaM ca siJcanti / - devo vAdaLa vikRrve che ane pANI chAMTe che. rAmo paNNAiM Dahei / rAmaH parNAni dahati / rAma 5isi nANe che. sa potthayaM giNhei, ahaM ca bhUsaNaM giNhemi / . sa pustakaM gRhaNAti, ahaM ca bhUSaNaM gRhNAmi / te pustaka grahaNa kare che ane huM bhUSaNa grahaNa karuM . ahaM pAvaM niMdemi / aMha pApaM nindAmi / 9 pAne nihu~ chu. raho calei / rathazcalati / 25 thAle che. amhe nANaM icchAmo / vayaM jJAnamicchAmaH / ame zAnane chIme chI.o. amhe vatthANi pmjjemo| vayaM vastrANi pramRjmaH / ame vastro sApha karIe chIe jAI jiNabiMbAI tAI savvAiM vaMdAmi / yAni jinabimbAni tAni sarvANi vande / je jinabiMbo che, te sarvane huM vaMdana karuM chuM. ___30 i . puruSo56 pratyaya pachI s12 mApe to saM5i thAya nADa. (1/9) hoi iha (bhavati iha). Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gujarAtI mUrkhAo mUMjhAya che. jJAna prakAze che. kamaLo zobhe che be netro jue che. ziSyo jJAna bhaNe che. be jhADa paDe che. 47 ghoDAo jala pIe che. hevo tIrthe'rone name che rAma pustakane aDake che be bALako ghareNA laI jAya che vAkyonuM prAkRta-saMskRta murukkhA mujjhanti / nANaM payAsei / malAI chajjate / doNi nettAiM pAsanti sIsA nANaM bhaNanti / duve vacchA pati / AsA jalaM pivanti / devA titthayare namanti / rAmo putthayaM phAsai / duve bAlA bhUNAI neire / murkhA muhyanti / jJAnaM prakAzate / kamalAni rAjante / / dve netre pazyataH / ziSyA jJAnaM bhaNanti / dvau vRkSA patataH / azvA jalaM pibanti / devastIrthakarAn namanti / rAmaH pustakaM spRzati / dvau bAlau bhUSaNAni nayataH / uvajjhAo nANaM uvadisai / upAdhyAyo te siddha thAya che. ho mokkhaM lahai / paMDita mokSane meLave che bhUrNAkho bananA pAyatA nathI. mukkhA na lajjate / viyoga bhAmasone duHkha jAye che. viogo jaNe upAdhyAya jJAnano upadeza kare che. dhana vadhe che. dhaNaM vaDDhae / paMDito pustakone cAhe che ane mUrkhAo rUpAne Icche che paMDiA potthayAI ahilasante, mukkhA ya rayayaM icchanti / paNDitAH pustikAnyabhilaSyanti, mUrkhAzca rajatamicchanti / so sijjhai / sa sidhyati / jJAnamupadizati / dhanaM vardhate / budho mokSaM labhate / mUrkhA na lajjate / bAhae / viyogo janAn bAdhate / 31 neTM zabda ane tenA arthavALA zabdo pulliMgamAM paNa viklpa vaparAya che. ( 1 / 33 ) 310 nettA - nettAMI, nayaNA - nayaNAI Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 sAdhumo 5 7. samaNA tavaM karenti / zramaNAstapaH kurvanti / mA 1strane ye cha. bAlo vatthaM karisai / bAlo vastraM kRSati / same satrano vicAra amho sattAI cintemo| vayaM satrANi cintayAmaH / zame chI. putro pitAne namA2 puttA jaNayaM namasaMti / putrA janakaM namasyanti / 32 che. pAlI sua5 cha. jalaM sUsai / jalaM zuSyati / pANas uml pAme che bAlo jalaM paaei| bAlo jalaM pibati / rAma pApIne mAre cha. rAmo pAvaM haNai / rAmaH pApaM hanti / paMDito rakSA 32 che. buhA rakkhenti / budhA rakSanti / pApI maya pAme che vacchA bIhenti / vatsA bibhyati / abhimAna hone pA3 cha. mao jaNe baahe| mado janAn bAdhate / pATha 8 mo. kArAnta nAma. taiA ane cautthI- vita. pratyayo (3/6, 7, 131, 132) ekavacana : bahuvacana puMlliMga ta.- Na, NaM. hi, hiM, hi~ ca.-ya" (Ae). 32. ya pratyaya yaturthAnA kyanamA tArtha ( bhATe, pAsta, sA3) tavA arthamAM vikalpa mUkAya che, te sivAya ekavacanamAM ane bahuvacanamAM chaThThI vibhaktinA pratyayo mUkAya che. (prAkRtamAM caturthI vibhaktine sthAne chaThThI vibhakti mUkAya che) __ vaha (vadha) zane yaturthAnA kyanamA Ai, Ae pratyaya vidhe dAge cha. 64-vahAi, vahAe, vahAya. Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ akArAnta napuMsaka nAmonAM rUpo pahelI be vibhakti napuMsakaliMga sivAya bAkInI badhI vibhaktiomAM akArAnta | | puMlliga nAmonA jevAM ja thAya che. 1. tRtIyAnA ekavacana ane bahuvacananA tathA saptamI vibhaktinA navayananA pratyayo Justi pUrvanA ano e thAya che. (3/14, 15) jiNa+Na jiNeNa, jiNeNaM. jiNa+hi jiNehi, jiNehiM, jiNehi~. 2. caturthIno ya pratyaya lagADatAM pUrvano e dIrdha thAya che. jiNa+ya-jiNAya. jiNa (jina) ta. jiNeNa, jiNeNaM. jiNehi, jiNehiM, jiNehi~. ca. jiNAya, (jiNAe). nANa. (jJAna) ta. nANeNa, nANeNaM. nANehi, nANehiM, nANehi~. ca. nANAya, (nANAe). prAkRta vAkayonuM saMskRta-gujarAtI jo egaM jANei, so savvaM jANai ya ekaM jAnAti, sa sarvaM jAnAti / mene po che, te sapane no che. je savvaM jANei, so egaM jANei / yaH sarva jAnAti, sa ekaM jAnAti sarvane Age che, te me se che. "buhA buhe pikkhanti kiM murukkho ? / . budhA budhAn prekSante kiM mUrkhaH ? / . ilsai sone pe cha, bhUrNa (pAnI) ?. 33 206nI 2 saranI pI saM kha -ca--- ane bhanI thAya cha, temana Ta noDa, Tha noha, Dola, po . ha bhane bano va prAya: thAne za-bano sa thAya he ( sa . gaNa.4 Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ NAI karemi rosaM / na karomi roSam / 9 gusso 42to nathI. dhaNaM dANeNa sahalaM hoi / dhanaM dAnena saphalaM bhavati / dhana dAna vaDe saphaLa thAya che. samaNA mokkhAya jaente / zramaNA mokSAya yatante / sAdhuo mokSa mATe yatna kare che. ' bahiro "kimavi na suNei / ___ badhiraH kimapi na zRNoti / bahero mANasa kAMI paNa sAMbhaLato nathI. samaNA nANeNa taveNa sIleNa ya chajjante / zramaNA jJAnena, tapasA, zIlena ca rAjante / sAdhuo jJAna vaDe, ta5 vaDe ane zIla vaDe zobhe che. 'kha'-muhaM (mukham) | bha-sahA (sabhA) pa'-uvamA (upamA) 'gha-meho (meghaH) - 'Ta-ghaDo (ghaTaH) 'pha-sabharI;saharI (zapharI) 'tha-nAho (nAthaH) Tha-maDho (maThaH) 'ba-savalo (zabalaH) 'dha'-sAhU (sAdhuH) | Da-garulo (garuDaH) za-seso (zeSaH) Sa-vizeso (vizeSaH) pAtumAM-kaha (kath), boha (bodhU), soh (zobh) pIl (pID), aD (aT), lah (lam), khiv (ziva). 34 api 3 avi bhavyaya 5 pahanI pachI mAyA khoya to tenA mohinI a vidhe dopAya che. (1/41) L taM api-taMpi (tadapi) / keNavi / (kenApi). kiM api-kiMpi (kimapi) / keNa avi / jayAre lopa na thAya tyAre vikalpa saMdhi thAya che. tamavi (tadapi) kimavi (kimapi) keNAvi (kenApi) devA avi-devAvi (devA api). Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 51 sAvago ajja "paMkaehiM jiNe accejja / zrAvako'dya paGkajairjinAn arcati / zrAvaka Aje kamalo vaDe jinezvarone pUje che. janaH kuThAreNa kASThAni chinatti / lAkaDAone kApe che. pApo vadhAya janaM dhAvati / mANasa tarapha doDe che. jaNo kuDhAreNa kaTThAI chiMdai / mANasa kuhADA vaDe pAvo vahAi jaNaM dhAei / pApI vadha mATe AyariA "sIsehiM saha vihareire / AcAryAH ziSyaiH saha viharanti / AcAryo ziSyo sAthe vihAra kare che. ujjameNa sijjhati kajjANi na maNorahehiM / udyamena sidhyanti kAryANi na manorathaiH / udyama vaDe kAryo siddha thAya che, manoratho vaDe nahiM. rogA osaDheNa nassante / rogA auSadhena nazyanti / rogo auSadha vaDe nAza pAme che. sIsA Airie viNaeNa vaMdire | ziSyA AcAryAn vinayena vandante / ziSyo AcAryone vinaya vaDe vaMdana kare che. sajjaNA kayAi appakeraM sahAvaM na chaDDire / sajjanAH kadAcid AtmIyaM svabhAvaM na tyajanti / sajajano kyAreya potAnA svabhAvane choDatA nathI. rU zabdanI aMdara rahela anusvAra pachI vargIyavyaMjana Ave to anusvArano te vargano anunAsika viDaye thAya che. (1 / 30) G-aMgAro-aGgAro (aGgAraH) 'N'-daMDo-daNDo (daNDaH) 'n'-caMdo-cando (candraH) - saMgho - saGgho (saGghaH) W - saMkho - saGkho (zaGkhaH) 1-kaMcuo-kaJcuo- (kaJcukaH) - kaMpai - kampai (kampate) M 'm'- baMbhaNo- bambhaNo (brAhmaNaH) pAMcamI vibhakti mUkAya che. rU6 viLA aghyayanA yogamAM bIjI, trIjI ane temaja sajja avyaya ane te arthavALA bIjA avyayo je nAmanI sAthe joDAya che, te nAma trIjI vibhaktimAM mUkAya che. 3. dhammaM viNA suhaM na lahejja / nANeNa saha samaNA sohaMte / Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAho mige sarehiM paharei / vyAdho mRgAJ zaraiH praharati / | zIkArI haraNone bANo vaDe prahAra kare che. sIleNa sohae deho na vi bhUsaNehiM / zIlena zAbhate dehaH, nA'pi bhUSaNaiH / * sadAcAra vaDe deha zobhe che, paNa AbhUSaNo vaDe nahiM. dhaNeNa rahio jaNo "savvattha avamANaM pAvejja / dhanena rahito janaH sarvatrA'pamAnaM prApnoti / dhana vagarano mANasa badhe ThekANe apamAna pAme che. buho *pharusehiM vakkehiM kaMpi na pIlei / budhaH paruSairvAkyaiH kamapi na pIDayati / / DAhyo mANasa kaThora vAkyo vaDe koIne paNa pIDA karato nathI. bhAveNa savve siddhe namimo / bhAvena sarvAn siddhAn namAmaH / ame bhAva vaDe sarva siddhone namIe chIe. vIyarAgA nANeNa "logamalogaM ca muNeire / vItarAgA jJAnena lokamalokaM ca jAnanti / vItarAgo jJAna vaDe loka ane alokane jANe che. saMgho titthaM aDai / saMGghastIrthamaTati / saMgha tIrthamA 14 . 37 me madhyayane mante ca khoya tene pahale hi-ha-ttha mApe che. (2/161) jahi, jaha, jattha (yatra). kahi, kaha, kattha (kutra). tahi, taha, tattha (tatra). annahi, annaha, annattha (anyatra). * vizeSaNane vizeSyanAM ja jAti, vacana ane vibhakti lAge che. 28 niSedha banAvavAne mATe vyaMjanathI zarU thatA zabdanA AraMbhamAM gaM ane 212thI 53 thA nA mAramamA aNa bhU15 che. na logo-alogo (alokaH) | na AyAro=aNAyAro (anAcAraH) na saccaM-asaccaM (asatyama) | na ego aNego (anekaH) Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AyAro paramo dhammo, "AyAro 'paramo tavo / "AyAro "paramaM 'nANaM, "AyAreNa na hoi "kiM ? | // 1 // AcAraH paramaH dharmaH, AcAraH paramaM tapaH / AcAraH paramaM jJAnama, AcAreNa kiM na bhavati ? // 1 // AcAra zreSTha dharma che, AcAra uttama tapa che. AcAra parama jJAna che, AcAra vaDe zuM nathI ? 1. gujarAtI |yonuN prAkRta-saMskRta 514 bhAsane 5 Ape cha. mayaNo jaNaM bAhae / madano janaM bAdhate yaMTra 43 2151 zole cha. caMdeNa gayaNaM chajjai / candreNa gaganaM zobhate janma vaDe brAhmaNa thato nathI, paNa AcAra vaDe thAya che. "jammeNa baMbhaNo na hoi, avi AyAreNa hoi / janmanA brAhmaNo na bhavati, apyAcAreNa bhavati / do bhAsane pI3 che. loho jaNaM pIlai / lobho janaM pIDayati / rANAmo nyAya 43 2015 32 cha. nivA nAyeNa rajjaM karenti / nRpA nyAyena rAjyaM kurvanti / pApa vaDe manuSya narakamAM jAya che ane dharma vaDe svargamAM jAya che. pAveNa jaNo narayaM gacchai, dhammeNa ya saggaM gacchai / pApena jano narakaM gacchati, dharmeNa ca svargaM gacchati / bhora pANA pa3 muza thAya che. moro meheNa tUsai / mayUro meghena tuSyati / name meM nRtyanI sAthe gAyana rI cho. tubbhe ve nacceNa saha gANaM kareha / - yuvAM dvau nRtyena saha gAyathaH / rU8 zabdanI aMdara ma hoya to me thAya ane ma no ma vikalpa thAya che. (2/61, 62) jammo (janman) / jummaM / (yugmam), | timmaM / (tigmam). vammaho (manmathaH) / juggaM / tiggaM / Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (be) hAtha vaDe tame puSpa grahaNa karo cho. hatthehiM tunbhe puSphAiM giNhaitthA / hastAbhyAM yUyaM puSpANi gRhNItha / sAdhu jJAna vinA sukha meLavatA nathI. samaNA nANaM viNA suhaM na. pAventi / zramaNA jJanaM vinA sukhaM na prApnuvanti / ame stotro vaDe jinezvaranI stuti karIe chIe. amhe thottehiM jiNaM thuNimo / vayaM stotrairjinaM stumaH / sumyo sa010 none nihe cha. saDho sajjaNe niMdei / ____zaThaH sajjanAn nindati / BAdhyAya sUtrono upadeza 42 cha. uvajjhAyo suttAI uvadisai / upAdhyAyaH sUtrANyupadizati / bhUpA 43 1trI mANe che. mukkho dIveNa vatthAI dahai / mUryo dopena vastrANi dahati / ame puSpo vaDe jinabiMbanI pUjA karIe chIe. amhe pupphehiM jiNabiMbaM accemo / vayaM puSpairjinabimbamarcAmaH / mANasa dharmavaDe sarva ThekANe sukha pAme che. jaNo dhammeNa savvattha suhaM lahai / __jano dharmeNa sarvatra sukhaM labhate / 40 zabdanI aMdara stra ane no thAya che. ane AdimAM hoya to , thAya che. (2/53) 'Spa-puppha (puSpam) spa-phAso (sparzaH) 'Sya-nipphAvo (niSpApaH) spa-phaMdaNaM (spandanam) 'spa-bihapphaI (bRhaspatiH) spa-phaddhA (spardhA) Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 55 paMDita paNa mUrkhAone khuza karI zakatA nathI. buhA vi murukkhe na pINanti / budhA api mUrkhAn na prINayanti / sAdhuo kAma, krodha ane lobhane jIte che. samaNA kAmaM, koha, lohaM ca jiNanti / ____ zramaNAH kAma, krodha, lobhaM ca jayanti / pAra zastro 33 cha. vIro satthAI khivai / vIrazzastrANi kSipati / ame be saMghanI sAthe tIrtha tarapha jaIe chIe. - amho do saMgheNa saha titthaM gacchimo / AvAM dvau sadhena saha tIrthaM gacchAvaH / vAcAla mANasa kAMI paNa karI zakato nathI. muharo jaNo kimavi na karei / mukharo janaH kimapi na karoti / tatya oret cha, te paMDita che. jo tattvaM muNai, so buho atthi / yastattvaM jAnAti, sa budho'sti / Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pATha 9 mo makArAnta nAma. paMcamI ane chaThThI vibhakti. pratyayo. (3/8, 2, 30, 6) ekavacana bahuvacana makArAnta) paM.-ro, mo, 3, * (to-), to, mo, 3, (to tuM), puMlliMga | di, dito,(hu). ri, dino, suto. ehi, ehinto, esunto che.-rU. makArAnta napuMsaka-puMlliMga pramANe. 1. Ro ane hakArAdi pratyayo vinA paMcamI vibhaktinA sarve pratyaya lagADatAM pUrvanA no mA thAya che. (3/12, 13) jemake-heva+okahevAno, phevadito devAdito, reva+ro devo. kArAdi pratyayonI pUrve ma no lopa thAya che. (3/21) jemake-deva+ hiM hiM. 3. pachI vibhaktinA bahuvacananA pratyaya lagADatAM pUrvanA ga, rU, 3 dIrgha thAya che. (3/22) jemake-veva+=vevA. ni. (nina) paM. nitto, nimo, nipa/3, nitto, nigamo, vi6i, vihinto, nA. , nihi, jiNAhinto, jiNAsunto * to-tuM A pratyayavALAM paMcamInAM rUpa vasudevaDui Adi prAkRtikathAomAM temaja sUtronI cUNi AdimAM bahu ja vaparAyelAM che. Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 57 jiNehi, jiNehinto, jiNesunto, cha. jiNassa. jiNANa, jiNANaM. nANa (jJAna) paM. nANatto, nANAo, nANAu, nANatto, nANAo, nANAu, nANAhi, nANAhinto, nANA. nANAhi, nANAhinto, nANA sunto nANehi, nANehinto, nANesunto. cha nANassa. nANANa, nANANaM. prAkRta vAkyonuM saMskRta-gujarAtI "namo siddhANaM / namaH siddhebhyaH / sidAne nm||2 yAso. namo uvajjhAyANaM / nama upAdhyAyebhyaH / GdhyAyone nmH||2 yAmao. samaNA "savvaya ccia "AvAsayaM kammaM samAyaraMti / zramaNAH sarvadaivA''vazyakaM karma samAcaranti / sAdhuo haMmezAM nice Avazyaka kriyA kare che. 41 namo adhyayanA yogamA 7 vi 15 cha. Gu. namo jiNANaM(namo jinebhyH)| 42 avyayamA A no a vipe thAya che.(1/67) jaha-jahA (yathA) ahava-ahavA- (athavA) taha-tahA (tathA) va-vA (vA) 43 y-r v-za-Sa-s the vyasano za-Sa-sa nI sAthe pUrva pachI joDAyelA hoya to te vyaMjanano 44-45 niyamAnusAra lopa thaye chate pUrvanA hrasvasvara hI thAya che. (1/43)6u. zya-AvAsayaM (Avazyakam) . | zya-nAsai (nazyati) Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaha "chappaA uppalANaM rasaM pivire, tAI ca na pIlaMti, taha samaNA saMti / yathA SaTpadA utpalAnAM rasaM pibanti, tAni ca na pIDayanti, tathA zramaNAH santi / jema bhamarAo kamaLono rasa pIve che ane teone pIDA karatA nathI, tema sAdhuso boya che. . jo khamai, so dhamma sucha ArAhei / yaH kSamate, sa dharma suSTha ArAdhyati / je kSamA kare che, te dharmane sArI rIte ArAdha che. 'zra-vIsAmo (vizrAmaH) 'rSa-kAsao (karSakaH) za-saMphAso (saMsparzaH) dhva-vIsuM (viSvak) 'zva-Aso (azvaH) 'Spa-nIsitto (niSktiH ) vIsasai (vizvasiti) sya-sassaM (zasyam) za-maNAsilA (manazzilA) sva-vikAsaro (vikasvaraH) dhya-sIso (ziSyaH) ssa-nIsaho (nissahaH) apavAda-koI ThekANe A niyama lAgato nathI. tyAre (44-45) niyamAnusAra ze5 2khera za-Sa-sa prayogane anusAra dvipa thAya che. zya-AvassayaM(Avazyakam) / Sya'-sisso (ziSyaH) zya-nassai (nazyati) rSa-kassao (karSakaH) 'zra-vissAmo (vizrAmaH) SSa-nissitto (niSSiktaH) zva-asso (azvaH) sya-sassaM (zasyam) zva-vissai (vizvasiti) / sva-vikassaro (nikasvaraH) zza'-maNassilA (manazzilA) | 'ssa-nissaho (nissahaH) 44. saMyuta pyAno prathama 12 ko k-g-T-D-t-d-pa-ya-z-s bhane ka,- pa loya to lo5 thAya cha, do5 cyA 57ii zeSa vyaMYna, temA saMyukta vyaMjanane sthAne thayelo AdezabhUta vyaMjana jo zabdanI AdimAM na hoya to ti thAya che, (dita thayela vyaMjana vargIya bIje ke cotho akSara hoya to vinA Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ buho nariMdassa saMtosAya kavvAiM raei / budho narendrasya saMtoSAya kAvyAni racayati / ' DAhyo mANasa rAjAnA saMtoSa mATe kAvyo race che. pahelAM vyaMjanane sthAne anukrame vargano pahelo ne trIjo mUkAya che. (ni.17mo juo.) apavAda-dIrdhasvara tathA anusvAra pachI zeSabhaMjana tathA AdezabhUta vyaMjana driva thAya nahiM tema01 ra-ha 5 5 sthAnedvatya pAmatA nathI. (2/77, 89, 90, 92, 93) 6. -bhuttaM (bhuktam) 'S-niThuro (niSThuraH) 'g'-duddhaM (dugdham) 's-neho (snehaH) T-chappao (SaTpadaH) 'ka'-dukkhaM (duHkham) D-khaggo (khaDgaH) 4-antappAo (antaHpAtaH) t-uppalaM (utpalam) dIrghasvara-phAso (sparzaH) d-moggaro (mudgaraH) anusvAra-saMjhA (sandhyA) -sutto (suptaH) ra-bamhaceraM (brahmacaryam) z-niccalo (nizcalaH) ha-vihalo (vihvalaH) AzabhUtavyaMAna-kSano kha jakkho (yakSaH); khao (kSayaH) 45 saMyuta vyaMjane aMte m-n-y-la-v-ba-r khoya tathA saMyuna innano pakSo vyasana l-v-b-r khoya to lopa thAya che. (45i ne nono sopa thato khoya tyA prayogane anusAra mAthI meno yo5 52yo.) (2/78,79) abha-kavvaM (kAvyam), pakkaM (pakvam), sahaM-laNhaM (zlakSNam), dAraM-vAraM (dvAram). m-saro (smaraH) -pakkaM (pakvam) n-naggo (nagnaH) b-saddo (zabdaH) 'y-vAho (vyAghaH) -cakkaM (cakram) la-saNhaM (zlakSNama) -akko (arkaH) l-vakkalaM (valkalam) re-vaggo (vargaH) Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aIva neho duhassa mUlamatthi / atyaMta sneha du:khanuM mULa che. dhammassa phalamicchaMti, dhammaM necchanti maNUsA / 60 atIva sneho duHkhasya mUlamasti / dharmasya phalamicchanti, dharmaM necchanti manuSyAH / mANaso dharmanA phaLane Icche che, dharmane IcchatA nathI. samaNa sAvagANaM jiNesarANaM caritaM vakkhANe | zramaNaH zrAvakebhyo jinezvarANAM caritraM vyAkhyAti / sAdhu zrAvakone jinezvaronuM caritra kahe che. bAlo sappassa daMsaNeNa Darai, kiM puNa saMphAseNa ? | bAlaH sarpasya darzanena bibheti kiM punaH saMsparzena ? | bAlaka sarpane jovAthI Dara che, to vaLI sparza vaDe zuM ? muNiMdo sIsANaM suttANamaTTha uvadisai / munIndraH ziSyebhyaH sUtrANAmarthamupadizati / AcArya ziSyone sUtronA arthano upadeza kare che. nANaM tattANaM payAsagaM hoi / jJAnaM tattvAnAM prakAzakaM bhavati / jJAna tattvono prakAza karanAra che. dharmaH kasmaicit na rocate ? dharma kone gamato nathI ? dhammo kAsai na roe ? niThuro pAvehiMto dhammaM vaMchai / niSThuraH pApebhyo dharmaM vAJchati / nirdaya mANasa pApothI dharmane Icche che. ANaMdo sAvo daMsaNatto na kayA calai / AnandaH zrAvako darzanAnna kadA calati / AnaMda zrAvaka samyaktvathI kyAre ya calAyamAna thato nathI. 46 A dhAtunA yogamAM jene pasaMda paDatuM hoya, te zabdanI chaThThI vibhakti Ave che. 6. bAlANaM duddhaM ruccai / Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 61 pavvayANaM maMdaro niccalo asthi / parvatAnAM mandaro nizcalo'sti / parvatomA meruparvata nizya che. so pamAyA suttaM puttaM paharei / sa pramAdAt suptaM putraM praharati / te bhUlathI sutelA putrane mAre che. aTThAe gAmAo gAmamaDaMti baMbhaNA / arthAya grAmAd grAmamaTanti brAhmaNAH / Ro pana mATe (3)mathI. (bI) Ama ma2 che. tassa vacchassa pakkAiM phaLAI aIva mahurANi saMti / tasya vRkSasya pakvAni phalAnyatIva madhurANi santi / te vRkSanA pAkAM phalo ghaNAM mIThAM che. dhammio sai dINANaM jaNANaM dhannAI dei / dhArmikaH sadA dInebhyo janebhyo dhAnyAni dadAti / dharmiSTha mANasa haMmezA garIba mANasone dhAnya Ape che. jassa dhammo va aTTho atthi, taM naraM savve avekkhire / yasya dharmo vA'rtho'sti, taM naraM sarve apekSante / jenI pAse dharma athavA dhana che, te mANasanI badhA apekSA kare che. so naggo bhamai, jaNehiMto vi na lajjai / sa nagno bhramati, janebhyo'pi na lajjate / ... te nAga phare che, lokothI paNa zaramAto nathI. dhammo suhANaM mUlaM, dappo mUlaM viNAsassa / .. dharmaH sukhAnAM mUlaM, darpo mUlaM vinAzasya / dharma sukhonuM mULa che, abhimAna vinAzanuM mULa che. 'dhiddhi 'mUDhA jIvA, "kuNaMti "gurue 'maNorahe vivihe / "na 'u "jANaMti 'varAyA, "jhAyai "daivaM kimavi annaM // 2 // Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 62 dhig dhik, mUDhA jIvAH, vividhAn gurukAn manorathAn kurvanti / varAkAstu na jAnanti, daivaM kimapyanyat dhyAyati // 2 // dhikkAra che ke mUrkha jIvo vividha prakAranA moTA manoratho kare che, paraMtu te bicArA jANatA nathI ke nazIba kAMIka bIjuM vicAre che. ra viNayA NANaM NANAo, daMsaNaM "daMsaNAhi 'caraNaM ca / 'caraNAhiMto 'mukkho, 'mokkhe "sokkhaM "aNAbAI || 3 || vinayAj jJAnaM, jJAnAd darzanaM, darzanAccaraNaM ca / caraNAn mokSaH, mokSe saukhyamanAbAdham // 3 // vinayathI jJAna, jJAnathI darzana, darzanathI cAritra ane cAritrathI mokSa, mokSamAM pIDA vagaranuM sukha che. 3 gujarAtIvAkyonuM prAkRta-saMskRta sajjana puruSo pApIono vizvAsa rAkhatA nathI. sajjaNA pAve na vIsasanti / siMhanA zabdavaDe manuSyonAM hRdaya kaMpe che. siMghassa saddeNa jaNANaM hiyayAI kaMpeti / siMhasya zabdena janAnAM hRdayAni kampante / sAdhuono samudAya jinezvaranI sAthe mokSamAM jAya che. samaNANaM saMgho jiNeNa saha mokkhaM gacchai / zramaNAnAM saGgho jinena saha mokSaM gacchati / mUrkhAo cAritranI zraddhA rAkhatA nathI. sajjanAH pApAn na vizvasanti / murukkhA caritaM na saddanti / mUrkhAzcAritraM na zraddadhati / jIvo ane ajIvone prakAza karanAruM zuM che ? jIvANaM ajIvANaM ca payAsagaM kiM atthi ? | Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvAnAmajIvAnAM ca prakAzakaM kimasti ? je cAritranI zraddhA kare che, te bhAvathI zrAvaka che. jo cArittaM saddahei, so bhAvatto sAvago asthi / yazcAritraM zraddadhAti sa bhAvataH zrAvako'sti / te dherathI nANe cha bhane sAdhu thAya che. . . so gharatto niggacchai, samaNo ya hoi / ___sa gRhAnnirgacchati, zramaNazca bhavati / pazcAtApathI pApo nAza pAme cha. pacchAyAvatto pAvAiM nassanti / pazcAttApataH pApAni nazyanti / ziSyo upAdhyAyanI pAse adhyayana bhaNe che. sIsA uvajjhAyAu ajjhayaNaM bhaNenti / ziSyA upAdhyAyAdadhyayanaM bhaNanti / nyAyamArganuM ullaMghana kare che, te duHkha pAme che. jo nAyamaggaM aikkamai, so duhaM pAvai / yo nyAyamArgamatikrAmyati, sa duHkhaM prApnoti / 2 / 11 Avyo 13 paMDitonI parIkSA 2 cha. nivo kavvehiM vibuhe parikkhai / __ nRpaH kAvyairvibudhAn parIkSate / pAthI mAsa maya pAme che. vagghatto jaNo bihei / vyAghrAjjano bibheti / saMgha dhanI 1058 saDana to nathI. saMgho dhammassa viruddhaM na sahai / sayo dharmasya viruddhaM na sahate / 5mAnana pApothI 73 cha. dhammio jaNo pAvehinto Darai / dhArmiko janaH pApebhyastrasyati / mo'- pana 729 52 te pA5 cha. kAsai dhaNassa haraNaM pAvaM atthi / kasyacid dhanasya haraNaM pApamasti / Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64 jeo jinezvaranuM vacana ullaMghana kare che, teo sukha pAmatA nathI. je jiNassa vayaNaM aikkamenti te suhaM na pAventi / ye jinasya vacanamatikramante, te sukhaM na prApnuvanti / tuM vinayI sArI zata zole che. tuM viNaeNa suThTha chajjase / tvaM vinayena suSThu zobhase / tene [4552 logo se pAne ni cha. taM dhiddhi, so savvaM niMdai / . taM dhig dhik, sa sarvAn nindati / te dhAnya vece che ane ghaNuM dravya kamAya che so dhannaM vikkai, bahuM ca davvaM viDhavei / sa dhAnyaM vikrINAti, bahu ca dravyamupArjayati / tuM tene zeyara niTe cha. tuM taM muhA niMdesi / tvaM taM mithyA nindase / ziSyo haMmezA sUtronAM adhyayanonI AvRtti kare che. sIsA sayA suttANaM ajjhayaNAI parAvaTTanti / ziSyAH sadA sUtrANAmadhyayanAni parAvartante / bhAgane 5 pasaMda 53 cha. vacchassa duddhaM ruccai / vatsAya dugdhaM rocate / / Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pATha 10 mo ekavacana akArAnta, K.-, mmi (fF) puliMga } saM.o, A 0, (5) akArAnta napuMsaka-puMlliMga pramANe. ra. akArAnta nAma. sattamI vibhakti tathA saMvoddaLa. pratyayo. (3/11, 38, 4, 12) 1. si pratyaya lagADatA pUrvanA akSara upara anusvAra mUkAya che. jemake-mamasi (zramaLe), paraMsi (gRhe) mA. 5 sa. piLe, nimi, niLatti. saM. hai biLa, khiLo, khiLA, niLe. napuMsakaliMganA saMbodhananA ekvacanamAM mUlarUpa ja thAya che. temaja bahuvacana paNa prathamAnA te te rUpa jevuM ja thAya che. biLa (qhina) sa.nALe, nAmi, nALatti. saM. ke nALa. 3. bahuvacana mu. muM. . niLetu, niLeluM. biA. nALa (jJAna) nALeluM, nALeluM. nAgArUM, nAkhArUM, nALAba. sarvanAmanA rUpo vistArathI AgaLa kahevAmAM Avaze, paNa je rUpomAM vizeSa pheraphAra nathI, te rUpo atre ApavAmAM Ave che. sarvanAma zabdonAM rUpo ane pratyayo akArAnta puMlliMga ane napuMsakaliMganA jevA che. paNa prathamAnA bahuvacanamAM 6 pratyaya ane saptamInA ekavacanamAM AEi, mi, ca, hiM, pratyayo lagADAya che tathA SaSThInA bahuvacanamAM vRtti pratyaya viklpa lagADAya che. Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 66 ma516-ima (idam) ne ea (etad) sarvanAmane sasamInA me'payanano hiM pratyaya vAgato nathI. (3/58, 59, 60, 61) GL.pa. ba. savve, cha. ba.-savvesiM, savvANa, savvANaM, sa. e. savvassiM, savvammi, savvattha, savvahiM, savvaMsi. liMga ta (tad) nA 35o. pa. sa, so, se. te. bI. taM te, tA. ta. teNa, teNaM. tehi, tehiM, tehi ca. tassa, tAe. tesiM, tANa, tANaM. pa. tatto, tAo, tAu, tAhi, tatto, tAo, tAu, tAhinto, tA. tAhi, tAhinto, tAsunto, tehi, tehinto, tesunto. cha. tassa. tesiM, tANa, tANaM. sa. *tassi, tammi, tattha, tesu, tesuM. tahiM, taMsi. ta (tad) vagaire sarvanAmonA saMbodhanamA 3po yatA nathI. - napuMsakaliMga. pa., bI. taM ___tAI, tAI, tANi. bAkInAM puMlliga pramANe. pulliMga ea-eta (etad) pa. esa, eso, ese. bI. eaM ee, eA. ta. eeNa, eeNaM. eehi-hiM-hi sa. eassi, eammi, eesu, eesuM *ettha, eaMsi. na ta za08 pramANe. * ttha pratyayanI pUrva ea // ano lo5 thAya che. Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 67 355 napuMsakaliMga. pa. bI. eaM eAI, eAI, eANi bAkInAM puMlliMga pramANe. puMlliMga. napuMsakaliMga. a. / . . ja (yat) ja(yat) pa. jo, je. je, pa. jaM. jAI, jA, bI. jaM. je. jA. | bI. jANi. mAhIna ta' zabda pramANe. / bAkInAM puMlliMga pramANe. ka (kim) ka (kim) pa. ko, ke. ke. | pa.1 ki. kAI, kAi~, bI. kaM ke, kA. | bI.) kANi. bAkInAM te pramANe. bAkInAM puMlliga pramANe. ima (idam) ima (idam) pa. imo, ime. ime. bI. imaM. ime, imA. sa. imassiM , p.| imaM. imAI, imAi~, imammi, imesu, | bI.) imANi. imattha, imaMsi. imesuM bAkInAM te zabda pramANe. bAkInAM puMlliMga pramANe. prAkRtavAkyonuM saMskRta - gujarAtI he "khamAsamaNa ! haM matthaeNa vaMdAmi / he kSamAzramaNa ! ahaM mastakena vande / he samApradhAna muni ! huM mastaka vaDe vaMdana karuM chuM. 47 zabdanI aMdara kSano chuM ane koI ThekANe cha- paNa thAya che ane mAmA khoya to kha-cha-jha thAya che. (2/3) Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 68 savvesuM dhammesu jattha pANAivAo na vijjai, so dhammo sohaNo hoi / sarveSu dharmeSu yatra prANAtipAto na vidyate, sa dharmaH zobhano bhavati / dareka dharmomAM jyAM jIvahiMsA nathI, te dharma sAro che. jakkho samaNANaM "sAhajjaM kuNei / yakSaH zramaNAnAM sAhAyyaM karoti / yala sAdhuone sahAya kare che. vuDDhataNe vi mUDhANaM narANaM visayA na uvasamante / vRddhatve'pi mUDhAnAM narANAM viSayA nopazAmyanti / ghaDapaNamAM paNa mUrkha mANasonA viSayo zAMta thatA nathI. paccUse so ujjANaM jAi, tattha thiAI puphphAiM jiNiMdANamaccaNAya gharaM ANei / pratyUSe sa udyAnaM yAti, tatra sthitAni puSpANi jinendrANAmarcanAya gRhamAnayati / te savAre bagIcAmAM jAya che, tyAM rahelA puSpone jinezvaronI pUjA mATe ghare lAve che. samaNA ceiesu niccaM vaccire, deve ya vaMdaMti / zramaNAzcaityeSu nityaM vrajanti, devAMzca vandante / jinAlayomAM munio haMmezAM jAya che ane devone vAMde che. khao (kSaya) riccho / (RkSaH) khINaM khorN| (auram) rikkho| choNaM (kSINam) lii| sariccho (sadRkSaH) jhINaM, vaccho (vRkSaH) 48 zanI 2 dya, yya, ye khoya to jja thAya bhane AmA khoya to ja 15 che. (4245, 2/24) dya-ma (madham) | 'yya-sejjA (zayyA) | rya-kajjaM (kAryam) "-kerano (vadhaH) 'ya-jomae (dyotate) ya-bhajjA (bhAryA) | rya-pajjAo (paryAyaH) - Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devA vi taM namasaMti, jassa dhamme sayA maNo / devA api taM namasyanti, yasya dharme sadA manaH / jenuM mana haMmezAM dharmamAM che, tene devo paNa namaskAra kare che. micchA taM puttANaM kujjhasi / mithyA tvaM putrebhyaH krudhyasi / tuM putro upara phogaTa phodha kare che. jo dhaNassa maeNa majjai, so bhavamaDai / yo dhanasya madena mAdyati, sa bhavamaTati / je dhananA mada vaDe madonmatta thAya che, te saMsAramAM bhaTake che. pAvANaM kammANaM khayAe ThAmi kAussaggaM / pApAnAM karmaNAM kSayAya tiSThAmi kAyotsargam / pApa karmono kSaya mATe, kAyotsargamAM huM Ubho rahuM chuM. majjammi maMsammi ya pasattA maNusA nirayaM vaccanti / mo mAMse ca prasaktA manuSyA narakaM vajanti / madirAmAM ane mAMsamAM Asakta manuSyo narakamAM jAya che. nakkhattANaM miaMko joai / nakSatrANAM mRgAGko dyotate / nakSatromA yaMTra praze che. parovayAro puNNAya, pAvAya annassa pIlaNaM, "i33- nANaM jassa hie so dhammiotti / paropakAraH puNyAya, pApAyA'nyasya pIDanam, iti jJAnaM yasya hRdaye sa dhArmika iti / paropakAra puya mATe, bIjAne pIDA karavI e pApa mATe che, e pramANe jJAna jenA hRdayamAM hoya te dhArmika che. 46. jeonI upara krodha-droha ItyAdi karavAmAM Ave, tenI chaThThI vibhakti mUkAya che. 50 pAyanI mAhima iti ne pahale iaM bhUya che. nema ia nANaM jassa hiyae", 50 iI 5 // mApe cha, pahAnte 12nI pachI iti' ne pahale tti bhUya cha, 5 // 5hAnne sa2 na hoya to ti bhUya che. (1/42, 91) GL. tahatti (tathetti) juttaMti (yuktamiti) piotti (priya iti) kiMti (kimiti) Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 70 mUDho haM, tatto kattha gacchAmi ?, kahiM ciTThAmi ?, kassa kahemi ?, kussa rUsemi ? | mUDho'haM, tataH kutra gacchAmi ?, kutra tiSThAmi ?, kasya kathayAmi ?, kasmai ruSyAmi ? / eM bhUrSa chu, tethI Bui on ?, si GHo 29 ?, one ?, onasa 652 zeSa 30 ? jIvA pAvehiM kajjehiM nirayaMsi uvavajjire / __ jIvAH pApaiH kAryairnarake upapadyante / jIvo pApakarmo vaDe narakamAM utpanna thAya che. "caMdesu nimmalayarA Aiccesu ya ahiyaM payAsayarA titthayarA hunti / candrebhyo nirmalatarAH, AdityebhyazcA'dhikaM prakAzakarAstIrthakarA bhavanti / caMdrothI vadhAre nirmaLa ane sUryothI vadhAre prakAza karanArA tIrtha hoya che. khamAsamaNA savvayA nANammi, tavaMsi, jhANe ya ujjayA saMti / kSamAzramaNAH sarvadA jJAne, tapasi, dhyAne codyatAH santi / kSamApradhAna munio haMmezA jJAna, tapa ane dhyAnamAM tatpara hoya che. "jAriso jaNo hoi, tassa mitto vi tAriso vijjai / ___yAdRzo jano bhavati, tasya mitramapi tAdRzaM vidyate / jevo mANasa hoya che, teno mitra paNa tevA prakArano hoya che. ( 12 paMcamI vibhaktine sthAne koI ThekANe saptamI vibhakti paNa Ave che. (3/136) GEL-aMteure ramiuM Agao rAyA (antaHpurAd ratvA''gato rAjA) __52 zanI mAmA (vyaMzana pachI) RDoya to athAya cha, temana sabhA 16 R hoya to ri thAya, kRpAdi. mAM R noi bhane Rtu mA zabdomAM no 3 thAya che tathA phUza nA no 'hiM thAya ane RNa-Rju-RSabha-Rtu-RSi mA homI no ripidhe thAya bhane vRSabha n| vRno u vipe thAya che. (1/126, 128, 131, 140, 141, 142) 6.. ghayaM (ghRtam) hiyayaM (hRdayam) | rijU-ujjU (krajuH) kayaM (kRtam) uU (RtuH) risaho-usaho (RSabhaH) riccho (kakSaH) puThTho (spRSTaH) riU-uU (kratuH) riddhI (RddhiH) sariso (sadRzaH) risi-isI (RSiH) kivA (kRpA) riNaM-aNaM (kraNam) / usaho-vasaho (vRSabhaH) Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 71 jo "pacchaM na bhuMjai, tassa vejjo kiM kuNai ? | yaH pathyaM na bhuGkte, tasya vaidyaH kiM karoti ? je hitakArI vastu khAto nathI, tene vaidya zuM kare che. "amhettha puNNANaM pAvANaM ca kammANa phalaM uvabhuMjimo / vayamatra puNyAnAM pApAnAM ca karmaNAM phalamupabhujmaH / ame ahiM puNya ane pApa karmanAM phalane bhogavIe chIe. naccai 'gAyai pahasai, "paNamai pariccayai 'vatthaM pi / "tUsai rUsai nikkAraNaM pi 'mairAmaummatto // 4 // 'niSkAraNamapi madirAmadonmattaH, nRtyati, gAyati, prahasati, praNamati, vastramapi parityajati, tuSyati, ruSyati // 4 // madirAnA mada vaDe unmatta thayela vagara kAraNe nAce che, gAya che, khaDakhaDATa hase che, praNAma kare che, vastrane paNa pheMkI de che, tuSTa thAya che ane roSa kare che. 4. 'sacciya 'sUro 'so 'ceva, paMDio "taM 'pasaMsimo 'niccaM / iMdayacorehiM "sayA, "na 'luTiaMjassa "caraNadhaNaM // 5 // sa eva zaraH, sa eva paNDitaH, taM nityaM prazaMsAmaH / yasya caraNadhanaM, sadA indriyacaurena luNTitaM // 5 // te ja zUra che, te ja paMDita che, ane tenI haMmezA ame prazaMsA karIe chIe, jenuM cAritrarUpI dhana haMmezA IMdriyarUpI. coroe lUMTayuM nathI. 5 53. isa s12nI pachI thya-zca-tsa-psa mAye to prayounusAra ccha thAya cha. (2/21) 6EL pacchaM (pathyam) | pacchA (pazcAt) / licchai (lipsati) micchA (mithyA) ucchAho (utsAhaH) / juucchai (jugupsati) accheraM (Azcaryam) | saMvaccharo (saMvatsaraH) / 14. sarvanAma ke avyayanI pachI sarvanAma ke avyaya Ave to pachInA sarvanAma : adhyayana mAha sarano prAya: do5 thAya che. (1/40) amhe+ettha=amhettha (vayamatra) jai+ahaM jaihaM (yadyaham) ajja+ettha ajjattha (adyAtra) so+imosomo (so'yam) Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 gujarAtI vAkyonuM prAkRta -saMskRta gulomA Trepa mAnarthana mATe thAya cha. guNesu maccharo aNatthAya hoi / guNeSu matsaro'narthAya bhavati / suparNano paryAya mAmUpA che. "nikkhassa pajjAo bhUsaNaM atthi / niSkasya paryAyo bhUSaNamasti / mahinA zi52 052 bhora nAye cha. maMdirassa siharammi moro naccai / mandirasya zikhare mayUro nRtyati / AnaMda zrAvaka samyakatvamAM nizcala che. ANaMdo sAvago sammattaMmi niccalo atthi. / AnandaH zrAvakaH samyaktve nizcalo'sti / mANasa pApanuM phaLa jue che, to paNa dharma karI zakato nathI, ethI bIjuM zuM Azcarya ?. jaNo pAvassa phalaM pAsai, tahavi dhammaM na karei, tatto annaM kiM accheraM ? / janaH pApasya phalaM pazyati, tathApi dharma na karoti, tato'nyat kimAzcaryam ? | bALaka prabhAtamAM pitAne name che ane pachI potAnuM adhyayana kare che. bAlo pahAe jaNayaM namai, pacchA ya apparaM ajjhayaNaM karei / __bAlaH prabhAte janakaM namati, pazcAccA''tmIyamadhyayanaM karoti / vihavaLa mANasane kAryamAM utsAha hoto nathI. 55vinbhalassa jaNassa kajjami ucchAho na hoi / vihvalasya janasya kArye utsAho na bhavati / 55. saMjJAvAcaka zabdanI aMdara ' ane 'no vadhuM thAya ane AdimAM Doya to kha thAya che. (2/4) 'ka'-pokkharaM (puSkaram) / ska-avakkhaMdo (avaskandaH) , - nikkhaM (niSkam) , - khaMdho (skandhaH) 56. zanI maM2 hva no bbha qiepe thAya che. jibbhA / jIhA / (jihvA) Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 73 A bAgamAM jhADo upara suMdara phaLo che. eyaMmi ujjANaMmi vacchesu sohaNAI phalAI santi etasminnudyAne vRkSeSu zobhanAni phalAni santi / vuDDhattaNe deho z2iNNo ho / vRddhatve deho jIrNo bhavati / vRddhAvasthAmAM zarIra jIrNa thAya che. je pathyanuM sevana kare che, te mAMdo paDato nathI. jo pacchaM sevai, so ruggo na hoi / yaH pathyaM sevate, sa rugNo na bhavati / AcArya tIrthaMkaranA samAna che. AyariyA titthayareNa samA saMti / AcAryAstIrthakareNa samAH santi / sAdharmikonuM vAtsalya A lokamAM dharma ane paralokamAM mokSa Ape che. sAhammiANa vacchallaM eyaMmi logammi dhammaM, paralogammi ya mokkhaM dei / sAdharmikANAM vAtsalyametasmilloke dharmaM, paraloke ca mokSaM dadAti / megha parvata u52 12se che. meho pavvayammi varisai meghaH parvate varSati / sAdhu vyAkhyAnamAM jinezvaronAM caritra kahe che. samaNo vakkhANe jiNesarANaM carittAiM kahei / zramaNo vyAkhyAne jinezvarANAM caritrANi kathayati / huM mArgamAM rIMcha jouM chuM. haM maggaMmi ricchaM dekaravemi / ahaM mArge RkSaM pazyAmi / he murkha! tuM garIbone zA mATe pIDe che ?. he mukkha ! tuM dINe kimatthaM pIlesi ? / he mUrkha ! tvaM dInAn kimarthaM pIDayasi ? | tuM durjanonAM vacano upara vizvAsa rAkhe che, ethI du:kha pAme che. tuM dujjaNANaM vayaNesuM vIsasasi, tatto duhaM pAvesi / tvaM durjanAnAM vacaneSu vizvasiSi, tato duHkhaM prApnoSi / Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pATha 11 mo. rUkArAnta ane sakArAnta puMlliMga tathA napuMsakaliMganA nAmo. padamA, vIjhA ane tarUjhA vibhakti. (/46, 20, 1, 28, rara, 24, 7, rapa, ra6) pratyayo. ekavacana. bahuvacana. 3 kArAnta-). 50-0 gara, maga, no, . paMlliga che trI - no, chuM. hiM, hiM, hiM. 3kArAna nAmanA pratyayo paNa rUkArAnta nAmonA jevA ja che. paNa prathama ane dvitIyAnA bahuvacanamAM huM pratyayane badale 3 pratyaya lAge tathA prathamAnA bahuvacanamAM navo pratyaya paNa lagADAya che. (3/ra8) prathamAnuM ekavacana, tRtIyAnuM bahuvacana ane paMcamInA tto, sivAya ekavacana ane bahuvacananA pratyayo temaja SaSThI ane saptamInA bahuvacananA pratyayonI pUrvenA -3 (4) dIrdha thAya che.(2/2622) gogo muLI. muha. prathamA-dvitIyA ane saMbodhananA bahuvacanamAM jo sivAyanA pratyayo lagADatA pUrvano svara lopAya che. udAha50 ghao-ri+ma =13, mANugavo mAvo. 50 va -ri+amo ramo mANu+jhaDa= mANa3. Yo Go-ff+=nirI mANu+jha=mApU. bato -ff=fii, mANu mA. 4. sukArAnta ane rUkArAnta napuMsakaliMganA prathama ane dvitIyAnA pratyayo makArAnta napuMsakaliMga jevA che ane tRtIyA vibhaktithI rUkArAnta ane sakArAna puMlliMga jevA che. Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekavacana. pa0 muNI. bI0 muNiM. ta0 muNiNA. pa0 sAhU. bI0 sAhuM. ta0 pa0 kii ta0 sAhuNA. pa0 bI0 } X dahiM. ta0 dahiNA. mahuM. mahuNA 75 muNi ( muni) (puMlliMga) bahuvacana. muNau, muNao, muNiNo, muNI. muNiNo, muNI. muNIhi, muNIhi~, muNIhiM sAhu (sAdhu) * sAhavo, sAhau, sAhao, sAhuNo, sAhU. sAhuNo, sAhU. sAhUhi, sAhUhi~, sAhUhiM. dadhi (dadhi) -napuMsaliMga. dahI, dahIi~, dahINi. dahIhi, dahIhiM, dahIhiM. mahu ( madhu ) - napuMsaliMga. mahUI, mahUi~, mahUNi. mahUhi, mahUhi~, mahUhiM. * ArSaprAkRtamAM pra0 ane dgi bahuvacanamAM ave pratyayano prayoga paNa dekhAya che. bha guru + ave= gurave tebhana bahave - sAhave vagere. 7650 tAva ya tatthAraNNe giddho daTThUNa sAhave sahasA // iti paumacarie (teTalAmAM te jaMgalamAM gIdha pakSIe sAdhuone joIne jaladI) X saMskRtabhAM siddha prayoga uparathI dahi - mahu ( dadhi - madhu) vagere ega thAya che, DoI Age darhi, mahu~, hatyAhi prayoga yAga khAve che. Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 76 prAkRta vAkyonuM saMskRta ane gujarAtI arhantaH sarvajJA bhavanti / arihaMtA " savvaNNavo havaMti / arihaMta sarva jANanAra hoya che. kaNNuNA saha saMsaggo sai kAyavvo / kRtajJena saha saMsargaH sadA kartavyaH / upakArane jANanAra sAthe haMmezA saMbaMdha karavo. SaTpadA madhvAsvAdante / bhamarAo madhano svAda le che. chappaA mahuM cakkhejjA / sUrao jiniMdassa sAsaNassa pahAvagA saMti / sUrayo jinendrasya zAsanasya prabhAvakAH santi / AcAryo jinezvaranA zAsananA prabhAvaka che. guruNI sIsANaM suttANamaTThamuvaditi / guravaH ziSyebhyaH sUtrANAmarthamupadizanti / guruo ziSyone sUtrono artha batAve che. ahiNNU satthANamatthesu na mujjhanti / abhijJAH zAstrANAmartheSu na muhyanti / paMDito zAstronA arthomAM muMjhAtA nathI. 57. zabdanI aMdara mra ane jJa no phLa ke nna thAya che ane AdimAM 7 ke thAya che. (2/42,83) pajjuNNo | (pradyumnaH) triSNANaM vinnANaM' } } pajjuno pajjA paNNA vijJAnam nANaM gANaM (jJAnam) apavAha-jJ, (j J) nA Jano visopa yAga thAya che. (prajJA) ajjA (AjJA ) maNojjaM } (manojJam) } } aNNA maNoNaM anna Adi zabdomAM 7 no La thAya che tyAre anya jha no 4 thAya che. ahiNNu (abhijJa), kayaNNu (kRtajJa), gayAre NNa na thAya tyAre upara aisa niyama prabhAge J no soca tha ahijja, (abhijJa), savvajJa (sarvajJa) tyAhi thAya che. mA~ Adi zabda hovAthI prAjJa vagere zabdomAM anya 'a' no 4 thAya nahIM. udA0pnnnno, pajjo ( prAjJaH ) . Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 77 sAhavo tattesuM "vimhayaM na pAveire / sAdhavastattveSu vismayaM na prApnuvanti / - sAdhuo tatvomAM Azcarya pAmatA nathI. sUrI sAhUhiM saha AvAsayAI kammAiM kuNai / sUriH sAdhubhiH sahA''vazyakAni karmANi karoti / AcArya sAdhuo sAthe Avazyaka kriyAo kare che. sAhuNo pamAyA suttANi vIsarejja / sAdhavaH pramAdAt sUtrANi vismaranti / sAdhuo pramAdathI sutrone bhUlI jAya che. muNI dhammassa tattAI sUriM pucchaMti / munayo dharmasya tattvAni sUriM pRcchanti / | munio AcAryane dharmanAM tattvo pUche che. sAhU guruhiM saha gAmAo gAmaM viharate / sAdhavo gurubhiH saha grAmAd grAma viharanti / sAdhuo guruo sAthe eka gAmathI bIje gAma vicare che. kaiNo nariMdassa guNe vaNNeire / kavayo narendrasya guNAn varNayanti / vimao nA gugone 15ge che. dukkhesu sAhejjaM je kuNaMti, te baMdhavo asthi / duHkheSu sAhAyyaM ye kurvanti, te bandhavaH santi / jeo du:khomAM sahAya kare che, teo baMdhuo che. tuM aMsUNi kiM muMcasi ? | tvamazrUNi kiM muJcasi ? | tuM // mATe mAMsU che !. nA kSma bambhacera / 58 zanI maM42 zma, Sma, sma, hma no mha thAya che temana pakSma no paNa ha thAya che. koI ThekANe 4 no ma paNa thAya che. (1/4) ugha0 zma kamhArA (kazmIrAH) hAM bamhaceraM / (brahmacaryam) 'ma gimho (grISmaH) sma' vimhao (vismayaH) kSma pamhaM (pakSma) hAM bamhA (brA) koI ThekANe ha thato nathI. bamhaNo / brAhANaH rassI (razmiH ) saro (smaraH) bambhaNo / Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 ajiNNe osaDhaM vaari| ajIrNe auSadhaM vAri / M mA 5il (me.) auSaya che. bhoyaNassa majjhammi vAri amayaM / bhojanasya madhye vAryamRtam / mozana pathye pI amRta che. suttassa maggeNa carejja bhikakhU / sUtrasya mArgeNa careyurbhikSavaH / sAdhumo siitana mArga yAle. pajjunno jaNe ddhi| pradyumno janAn dahati / ma mAsone je che. nivai *maMtIhiM saddhiM rajjassa maMtaM maMtei / nRpatirmantribhiH sArdhaM rAjyasya mantraM mantrayati / rAjA maMtrIo sAthe rAjayanI maMtraNA kare che. nivaiNo maNoNNehiM kavvehiM tUsaMti / nRpatayo manojJaiH kAvyaistuSyanti / rAjAo suMdara kAvyo vaDe tuSTa thAya che. dhannANaM ceva guruNo AesaM diti / dhanyebhya eva gurava AdezaM dadati / guruo dhanya puruSone ja Adeza Ape che. 'dhammo baMdhU a mitto a, dhammo ya "paramo gurU / "narANaM 'pAlago 'dhammo, dhammo rakkhai "pANiNo // 6 // dharmo bandhuzca mitraM ca, dharmazca paramo guruH / narANAM pAlako dharmaH, dharmaH prANino rakSati // 6 // dharma e badhuM che, mitra che, dharma e uttama guru che, manuSyonuM pAlana karanAra dharma che, dharma jIvonuM rakSaNa kare che. 6 'dANeNa viNA na 'sAhU, na huMti sAhUhiM "virahiaM "titthaM / "dANaM "diteNa "tao, titthuddhAro "kao "hoi // 7 // dAnena vinA sAdhavo na bhavanti, sAdhubhirvirahitaM tIrthaM na / tato dAnaM dadatA, tIrthoddhAraH kRto bhavati // 7 // * in santa nAma honA aMtya vyaM na no lo5 pAthI te35o rUkArAnta nAmanI mAphaka thAya che. Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 79 dAna vinA sAdhu hotA nathI, sAdhu vinA tIrtha hotuM nathI, tethI dAna mAnAra 43 tIrthano 82 2[yeko thA5 cha. // 7 // | gujarAtIvAkyonuM prAkRta-saMskRta munio zAstramAM paMDita hoya che. muNao satthammi ahiNNavo havanti / munayaH zAstre'bhijJa bhavanti / tame sAdhuonI sAthe haMmezA pratikramaNa karo cho. tubbhe sAhUhiM saha sayA paDikkamaNaM kareha / yUyaM sAdhubhiH saha sadA pratikramaNaM kurutha / 9 mapano tyA 5 I. haM mahuM cayAmi / ahaM madhu tyajAmi / yogIo vanamAM rahe che ane kAmane jIte che. jogiNo vaNammi vasaMti, kAmaM ca jiNaMti / yogino vane vasanti, kAmaM ca jayanti / bhuniyo GTa bAyarya pANe che. muNao ukkiLaM baMbhaceraM pAlinti / munaya utkRSTaM brahmacarya pAlayanti / paMDito vyApithI bhUAtA nathI. ahiNNavo vAhitto na mujjhanti / abhijJa vyAdherna muhyanti / vaidha vyAdhione 2 2 . vejjA vAhiNo harenti / vaidyA vyAdhIn haranti / huM stotro vaDe sarvajJa bhagavAnanI stuti karuM chuM. haM thottehiM savvaNNuM thuNAmi / ahaM stotraiH sarva staumi / tArAmonI madhyamAM yaMTra zole che. tAragANaM majjhe iMdU sohai / tArakANAM madhye induH zobhate / rAjAo luccAone daMDa kare che ane sajajanonuM pAlana kare che. nivaiNo saDhe daMDenti, sajjaNe ya pAlenti / nRpatayaH zaThAn daNDayanti, sajjanAMzca pAlayanti / bha5 mamarAmAne game cha. mahuM chappayANaM ruccai / madhu SaTpadebhyo rocate / Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 80 te haMmezA ughAnamAM jAya che ane AcAryo tathA sAdhuone vaMdana kare che. so niccaM ujjANaM gacchai, Ayarie muNiNo ya vaMdae / sa nityamudyAnaM gacchati, AcAryAn munIMzca vandate / sAdhuo koI vakhata paNa pApamAM pravRtti karatA nathI. sAhavo kayAvi pAvammi na pavaTTanti / sAdhavaH kadApi pApe na pravartante / Si maMtra vaDe AkAzamAM uDe che. risI maMteNa gayaNaM uDDei / RSirmantreNa gaganamuDDayate / ho vAri varisai / diNammi iMdU na sohai / bAlA dahiM khAenti / guru amArA sarakhA pApIono paNa uddhAra kare che. guru amhArise pAve vi uddhare / megha pANI chAMTe che. hivase yaMdra zolato nathI. bALako dahIM khAya che. megho vAri varSati / dine indurna zobhate / bAlA dadhi khAdanti / ca0 pa0 cha0 gururasmAdRzAn pApAnapyuddharati / pATha 12 mo (cAlu) rUkArAnta, OMkArAnta puMlliMga tathA napuMsakaliMga nAmo. cautthI, paMcamI bhane ThThI vibhakti (3 / 23,8,9,10,6) pratyayo ekavacana bahuvacana. No, ssa. NaNaM. No, to, o, u, hinto. to o, u, hinto, sunto. No, ssa. Na, NaM. Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muNi (muni) ca0 muNiNo, muNissa. muNINa, muNINaM. pa0 muNiNo, muNitto, muNIo, muNitto, muNIo, muNIu, muNIu, muNIhinto. muNIhinto, muNIsunto. cha0 muNiNo, muNissa. muNINa, muNINaM. ___ sAhu (sAdhu) ca0 sAhuNo, sAhussa. sAhUNa, sAhaNaM. pa0 sAhuNo, sAhutto, sAhUo, sAhutto sAhUo, sAhUu, sAhUu, sAhUhinto. sAhUhinto, sAhasunto. cha0 sAhuNo, sAhussa. sAhUNa, sAhUNaM. dadhi (dadhi) ca0J dahiNo, dahissa. dahINa, dahINaM. pa0 dahiNo, dahitto, dahitto dahIo, dahIu, dahIo, dahIu, dahIhinto, dahIsunto. dahIhinto. cha0 dahiNo, dahissa dahINa, dahINaM. mahu (madhu) ca0 mahuNo, mahussa. mahUNa, mahaNaM. pa0 mahuNo, mahatto mahao, mahatto, mahUo, mahau, mahUDa, mahahinto. mahahinto, mahasunto. cha0 mahuNo, mahussa. mahaNa, mahaNaM. yaturthAnu payana saMskRta 6parathI- muNaye (munaye), sAhave (sAdhave) nema vAriNe (vAriNe), mahuNe (mathune) AUR NR pache. kAya dadhi (a) : mA.6 Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 82 prAkRtavAkayonuM saMskRta gujarAtI savvaNNUNaM arihaMtANaM bhagavaMtANaM ikko vi namokkAro bhavaM chiMdei / sarvajJAnAmarhatAM bhagavatAmeko'pi namaskAro bhavaM chinatti / sarvajJa evA arihaMta bhagavaMtone (karela) eka paNa namaskAra saMsArane kApe che. - jarAgahiA jaMtuNo taM natthi, jaM parAbhavaM na pAvaMti / jarAgRhItA jantavastannA'sti yat parAbhavaM na prApnuvanti / jarAthI-vRddhAvasthAthI grahaNa karAyelA prANIo tevI koI ja vastu nathI ke-jethI parAbhavane na pAme. ANaMdo saMtissa ceie naccaM karejjA / AnandaH zAntezcaitye nRtyaM karoti / AnaMda zrAvaka zAMtinAthanA caityamAM nRtya kare che. paccUse bhANuNo payAso ratto ho / pratyUSe bhAnoH prakAzo rakto bhavati / savAramAM sUryano prakAza lAla hoya che. namo pujjANaM kevalINaM gurUNaM ca / namaH pUjyebhyaH kevalibhyo gurubhyazca / pUjaya evA kevalIone ane guruone namaskAra thAo. paNDitA mRtyornaiva bibhyati / paMDiA maccuNo Neva bIhaMti / paMDito mRtyuthI bhaya pAmatA ja nathI. tumhe gurUo viNA suttassa aTThAI na laheha / yUMya gurorvinA sUtrasyA'rthAni na labhadhve / tame guru vinA sUtranA artho meLavatA nathI. jaMtUNa jIvAuM vArimatthi / jantUnAM jIvA vAryasti / prANIonuM jIvana pANI che. Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ raNNe "siMghANaM "hatthINaM ca juddhaM hoi| araNye sihAnAM hastinAM ca yuddhaM bhavati / jaMgalamAM siMhonuM ane hAthIonuM yuddha thAya che. kevalI mahureNa jhuNiNA pANINaM dhammamuvaesai / kevalI madhureNa dhvaninA prANibhyo dharmamupadizati / kevaLI madhura vANI vaDe prANIone dharma batAve che. sUriNo avarAheNa sAhUNaM kujjati / sUrayo'parAdhena sAdhubhyaH krudhyanti / AcAryo aparAdha vaDe sAdhuo upara kodha kare che. annANiNo kevaliNo vayaNaM avamannaMti / . ajJAninaH kevalino vacanamavamanyante / / ajJAnIo kevaLInA vacanane avagaNe che. nivaIhinto kavao bahuM dhaNaM laheire / nRpatibhyaH kavayo bahu dhanaM labhante / kavio rAjAo pAsethI ghaNuM dhana meLave che. amhe pahuNo pasAeNa jiivaamo| vayaM prabhoH prasAdena jIvAmaH / ame svAmInI maherabAnIthI jIvIe chIe. jaiNo maNayaM kAsai mannuM na kuNijjA / yatayo manAgapi kasmaicinmanyuM na kurvanti / sAdhuo koI upara jarApaNa kodha karatA nathI. 59 anusvAranI pachI Ave to TU no 9 vikalpa thAya che. (1/64) siMgho-sIMho (siMhaH), saMghAro-saMhAro (saMhAraH). 15 // anusvAra na khoya to pA ha no gha thAya che. dAgho (dAhaH). __60 zanI maM2 sta loya to ttha thAya cha bhane mAM sta khoya to tha thAya che.(2/45) hattho (hastaH) thottaM (stotram) natthi (nAsiA) a516-samasta mane stm| mAM sta no ttha / tha thato natha. samatto (samastaH), tambo (stambaH). thuI (stutiH) . samatto Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 84 aMgArANaM kajjeNa caMdaNassa taruM ko Dahei ? | __ aGgArANAM kAryeNa candanasya taruM ko dahati ? | aMganA ma 13 (1) yaMhananA Aune ora bhAge ?. maccussa so pamAo jaM jIvo *jiyai nimesaM pi / mRtyoH sa pramAdo yajjIvo jIvati nimeSamapi / mRtyuno te pramAda che ke jethI jIva palakArA mAtra paNa jIve che. gimhassa majjhaNhe bhANussa tAvo aIva tikravo hoi, puvvaNhe avarahe ya maMdo hoi / grISmasya madhyAhne bhAnostApo'tIva tIkSNo bhavati, pUrvANe'parANe ca mando bhavati / grISmaRtunA divasanA madhyabhAgamAM sUryano tApa atyaMta tIvra hoya che, divasanA pUrva bhAgamAM ane divasanA pAchalA bhAgamAM maMda hoya che. goyamAo gaNiNo "paNhANamuttaraM jANimo / - gautamAd gaNinaH praznAnAmuttaraM jAnImaH / gautama gaNadhara pAsethI ame prazanono uttara jANIe chIe. gurussa viNaeNa murukkho vi paMDio hoi / gurovinayena mUryo'pi paNDito bhavati / gurunA vinaya vaDe mUrkha paNa paMDita thAya che. * jiyai- 115 pAtu khopAthI isa ye cha. anyathA jIyai prayoga thAya che. 61, ne zomA zna-SNa-sna-hana-haNa-kSNa khoya to tano ha thAya che, nemA sUkSma na ma no 5 Nha pAya cha bhane hala no lha thAya che. zna-paNho (praznaH) / Na-puvvaNho (pUrvANaH) 'SNa-jiNhU (jiSNuH) |kSNa-saNhaM (zlakSNam) sna-joNhA (jyotsnA) | ma-saNhaM (sUkSmam) sna-hAi (snAti) hala-palhAo (pralAdaH) na-jaNhU (jahnaH) / AlhAo (AhlAdaH) Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 85 natthi 'kAmasamo vAhI, 'natthi mohasamo "riU | 'natthi "kovasamo 'vaNhI, "natthi "nANA "paraM "suhaM // 8 // kAmasamo vyAdhirnAsti mohasamo ripurnAsti // kopasamo vahnirnAsti, jJAnAt paraM sukhaM nAsti // 8 // kAma samAna vyAdhi nathI, moha samAna zatru nathI, kopa samAna agni nathI, jJAnathI zreSTha sukha nathI. 8 gujarAtI vAkyonuM prAkRta-saMskRta ziSyo gurune prazno pUche che. sIsA guruM paNhAI pucchaMti / ziSyA gurUn praznAni pRcchanti / ame sarvajJa bhagavAna pAsethI dharma sAMbhaLIe chIe. amhe savvaNNutto dhammaM suNemo / vayaM sarvajJAd dharmaM zRNmaH / ajJAnIkhothI paMDito laya pAme che. annANIsuMto abhiNNU bIhenti / / ajJAnibhyo'bhijJA bibhyati / DuM saMmezA puSpothI zAMti (jana) ne pUnuM chaM. haM savvayA pupphehiM saMtiM accAmi / ahaM sarvadA puSpaiH zAntimarcayAmi / so tikkheNa sattheNa sattuM haNai / te tIkSNa zastra vaDe zatrune haNe che. sa tIkSNena zastreNa zatruM hanti / zAnterdhyAnena kalyANaM bhavati / zAnti (ninezvara ) nA dhyAnathI utyAga thAya che. saMtissa jhANeNa kallANaM hoi / pramAda prANIono parama zatru che, paNa vIra puruSo tene jIte che. pamAo pANINaM paramo sattU atthi, kiMtu vIrA purisA taM jiNanti / pramAdaH prANinAM paramaH zatrurasti, kintu vIrAstaM jayanti / kevalInAM vacano anyathA hotA nathI. kevaliNo vayaNAI annahA na havanti / kevalino vacanAnyanyathA na bhavanti / Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 86 kRSNa nemi (jinezvara)pAsethI samyakatva pAme che. kaNho nemitto sammattaM pAvai / * kRSNo nemeH samyaktvaM prApnoti / mamarI mayane mATe mame che. chappao mahuNo aDai / SaTpado madhune'Tati / laDavaiyo rAjAnI pAse dravyanI AzA rAkhe che. joho nivaitto davvaM AsaMsai / yodho nRpaterdravyamAzaMsate / siMhanA zabdathI haraNonuM hRdaya kaMpe che. - siMghassa jhuNiNA hariNANaM hiyayaM kaMpai / siMhasya dhvaninA hariNAnAM hRdayaM kampate / caMdrano prakAza cittane AnaMda upajAve che. iMdussa payAso cittaM AlhAei / indoH prakAzazcittamAlAdayati / vAMdarAo jhADanAM pAkAM phaLa khAya che. kavao taruNo pakkAI phalAI khAijjanti / ___ kapayastaroH pakvAni phalAni khAdanti / ame guru pAse dharma sAMbhaLIe chIe. amhe gurutto dhammaM suNemo / vayaM gurodharmaM zRNumaH / mAgaso vyApamothI ma01 yAya che. jaNA vAhisunto aIva mujjhanti / janA vyAdhibhyo'tIva muhyanti / / jAne prabhu, pUSana me cha. bAlANaM pahussa accaNaM ruccai / bAlebhyaH prabhorarcanaM rocate / siMDI hAthIsone 3 cha. siMghA hatthiNo dArenti / siMhA hastino dArayanti / sAdhu zAstranuM apamAna karatA nathI. sAhavo satthaM NAI avamannaMti / sAdhavaH zAstraM nA'vamanyante / pAthImothI siMDo 2 nathI. hatthitto siMghA na bIhenti / hastibhyaH siMhA na bibhyati / Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pATha 13 mo (cAlu) kArAnta, kArAnta puMlliMga tathA napuMsakaliMga nAmo. sattamI vibhakti tathA saMbohaNa. sa. saM. sa. saM. sa. saM. ekavacana sa. mmi, (si) saM. - 0 sa. saM. muNimmi, muNisi he muNI, muNi. prathamA pramANe saMbodhananA evacanamAM anya svara viklpa dIrdha thAya che. sAhumma, sAhusi sAhU, sAhu. pratyayo. (3/11,38,37,26,88) dahimmi, dahiMsi. he dahi. muNi (muni) muNIsu, muNIsuM. muNau, muNao, muNiNo, muNI. sAhu (sAdhu) napuMsakaliMganAM saMbodhana ekavacanamAM mUla rUpa ja rahe che. temaja bahuvacana prathamAnA te te rUpa jevAM ja che. bahuvacana su, suM sAhUsu, sAhusuM. sAhavo, sAhau, sAhao, sAhuNo, sAhU. dahi (dadhi) dahIsu, dahIsuM. dahI, dahIi~, dahINi. mahu ( madhu ) mahummi, mahaMsi. he mahu. adas zabdano prAkRtabhAM 'a' Aheza thAya che, pachI tenAM 3yo uArAnta nAmanI jevA thAya che. mahUsu, mahUsuM. mahUI, mahUi~, mahUNi. Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa0 / amuM. amu. bI0 amu (adas) puMlliMga pa0 amU. amavo, amau, amao, amuNo, amU. bI0 amuM. amuNo, amU. 5lu 35o sAhu pramANe. napuMsakaliMga amUI, amU., amUNi. zeSa rUpa puMlliMga jevAM thAya che. prAkRtavAkayonuM saMskRta - gujarAtI johA sattUsu satthANi mellinti / yodhAH zatruSu zastrANi muJcanti / yoddhAo zatruo upara zastro pheke che. vijjatthiNo pabhAe puvvaM cia jaggaMti / vidyArthinaH prabhAte pUrvameva jAgrati / vidyArthIo savAre pahelA ja jAge che. sIsA gurummi vacchalA havaMti / ziSyA gurau vatsalA bhavanti / ziSyo guru upara anurAgavALA hoya che. pakkhiNo tarUsuM vasaMti / pakSiNastaruSu vasanti / parIo vRkSo upara rahe che. muNiMsi paramaM nANamatthi / munau paramaM jJAnamasti / munimA zreSTha zAna che. jao harI pANimmi vajjaM dharei, tao loA taM vajjapANitti vayaMti / yato hariH pANau vajUM dhArayati, tato lokAstaM vajrapANiH' iti vadanti / je kAraNathI Indra hAthamAM vajU dhAraNa kare che, te kAraNathI loko tene vajapANi e pramANe kahe che. savvaNNuNA jiNideNa samo na anno devo / sarvajJena jinendreNa samo nA'nyo devaH / sarva janezvara ne bhI 5 nathI. . Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 89 siddhagiriNA samaM na annaM titthaM / siddhagiriNA samaM nA'nyat tIrtham / saR sara jI onArtha nayI. merummi asurA asuriMdA devA devindA ya pahuNo mahAvIrassa jammassa mahosavaM kuNanti / merAvasurA asurendrA devA devendrAzca prabhormahAvIrasya janmano mahotsavaM kurvanti / meruparvata upara asuro, asurendro, devo ane devendro prabhu mahAvIranA janmano mahotsava kare che. pakravIsuM ke uttamA saMti ? / pakSISu ke uttamAH santi ? / pakSImomo oe| uttama cha ?. aggisi pAo varaM, na uNa sIleNa virahiyANaM jIviaM / agnau pAto varaH, na punaH zIlena virahitAnAM jIvitam / agnimAM paDavuM sAruM, paraMtu zIlathI rahitanuM jIvita sAruM nahi. sAhUNaM saccaM sIlaM tavo ya bhUsaNamatthi / __sAdhUnAM satyaM zIlaM tapazca bhUSaNamasti / satya, zIla ane tapa sAdhuonuM AbhUSaNa che. mUDhA pANiNo imassa asArassa saMsArassa sarUvaM na jANijja / mUDhAH prANino'syA'sArasya saMsArasya savarUpaM na jAnanti / mUrkha-ajJAnI jIvo A asAra saMsAranA svarUpane jANatA nathI. jaM kalle kAyavvaM, taM ajjaccia kAyavvaM / yat kalye kartavyaM, tadadyaiva kartavyam / je kAle karavAnuM che, te Aje ja karavuM joIe. amUsuM tarUsu kavI vasaMti / amISu taruSu kapayo vasanti / mA vRkSo 652 5izamao rahe che. he sisu ! taM dahisi bahuM Asatto si / he zizo !, tvaM dadhni bahvAsakto'si / he nA !, tuMlImA po bhAsata che. Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAhavo parovayArAya nayarAo nayaraMsi vihareire / . sAdhavaH paropakArAya nagarAn nagare viharanti / sAdhuo paropakAra mATe eka nagarathI, bIjA nagaramAM vihAra kare che. vasaho vasahaM pAsei, Thikkai a| vRSabho vRSabhaM pazyati, garjati ca / baLada baLadane jue che ane garjanA kare che. jaNesuM sAhU uttamA asthi / janeSu sAdhava uttamAH santi / lomA muniyo uttama che. hatthiNo vijhammi vasaMti / hastino vindhye vasanti / yIo vidhyAya parvatamA 2se che. he sisu !, tuM sammaM ajjhayaNaM na ahijjesi / / he zizo !, tvaM samyagadhyayanaM nA'dhISe / he bALaka !, tuM sArI rIte adhyayana bhaNato nathI. annANIsu suttANaM rahassaM na ciTThai / ___ ajJAniSu sUtrANAM rahasyaM na tiSThati / ajJAnIone viSe sUtronuM rahasya rahetuM nathI. gimhe digdhA divasA huvire / grISme dIrghA divasA bhavanti Gi yaso inoya che. sisU !, taM jaNae vacchalo si / zizo !, tvaM janake vatsalo'si / bhAga !, tuM pi1 652 snehapAno che. jo dose cayai, so savvattha tarai / . yo doSAMstyajati, sa sarvatra zaknoti / je doSone taje che, te badhe ThekANe zakitamAna thAya che. guNIsuM ceva guNiNo rajjati nAguNIsu / guNiSveva guNino rajyante, nA'guNiSu / guNavAna puruSo guNavAna upara ja rAga kare che, nirguNI upara nahIM. Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ savvesu* pANIsu titthayarA uttamA saMti / sarveSu prANiSu tIrthakarA uttamAH santi / badhA prANIomAM tIrthaMkaro uttama che. jaM pahUNaM roei, taM ceva kuNaMti sevagA niccaM / yat prabhubhyo rocate, tadeva kurvanti sevakA nityam / je svAmIne game che, te ja sevako haMmezA kare che. 'saccaM "suaM pi sIlaM, "vinnANaM 'taha tavaM pi "veraggaM / "vaccai khaNeNa "savvaM, 'visayaviseNa jaiNapi // 9 // viSayaviSeNa yatInAmapi satyaM zrutamapi zIlaM,, vijJAna tathA tapo'pi vairAgyaM sarvaM kSaNena vrajati // 9 // . viSayarUpI jhera vaDe sAdhuonAM paNa satya, zrata, zIla, vijJAna, tapa ane vairAgya, e sarva kSaNavAramAM cAlyA jAya che. 9 'jaha jaha 'doso viramai, 'jaha jaha *"visaehi "hoi 'veraggaM / 'taha taha vi nAyavvaM, Asannaciya 'paramapayaM // 10 // yathA yathA doSo viramati, yathA yathA viSayebhyo vairAgyaM bhavati, tathA tathA'pi paramapadamAsannameva jJAtavyam / / 10 / / jema jema doSa aTake. jema jema viSayothI vairAgya thAya, tema tema paramapada(mokSa) nizca najIka jANavuM. 10 dhanno so 'jialoe, 'guravo "nivasaMti jassa "hiyayaMmi / 'dhannANa vi "so degdhanno, "gurUNa "hiae "vasai "jo u // 11 / / jIvaloke sa dhanyaH, yasya hRdaye guravo nivasanti / sa dhanyAnAmapi dhanyaH, yastu gurUNAM hRdaye vasati // 11 // jIvalokamAM te dhanya che ke jenA hRdayamAM guo rahe che, te dhanyamAM paNa dhanya che ke je guruonA hRdayamAM rahe che. 11 * AvA vAkyomAM chaThThI ke sAtamI vibhakti mUkAya che. * paMyamAne sthAne tRtIyA qild thAya. che coreNa bIhai (caurAd bibheti). Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gujarAtI vAkyonuM prAkRta -saMskRta pANI mArI paa26|| 42 cha. sisavo kaMThe hAre parihAire / zizavaH kaNThe hArAn paridadhati / Indra devone tIrthaMkaranA atizayo kahe che. vajjapANI deve titthayarassa aisae kahei / vajrapANirdevAn tIrthakarasyA'tizayAn kathayanti / te madhamA yo sa51 . so mahummi bahu Asatto asthi / sa madhuni bahvAsakto'sti / sarvajJamAM je guNo hoya che, te guNo bIjAomAM hotA nathI. savvaNummi je guNA havanti, te guNA annesu na havanti / sarvajJe ye guNA bhavanti, te guNA anyeSu na bhavanti / te parvatamAM jyAM guru rahe che, tyAM huM rahuM chuM. tammi pavvayaMmi jahiM gurU vasai, tahiM ahaM vasAmi / tasmin parvate yasmin gururvasati, tasminnahaM vasAmi / guruono vinaya karavAthI vidyArthIomAM jJAna vadhe che. gusNaM viNaeNa vijjatthIsuM nANaM vaDDhae / gurUNAM vinayena vidyArthiSu jJAnaM vardhate / jema pazuomAM siMha, pakSIomAM garuDa, mANasamAM rAjA ane devomAM Idra uttama cha, nema sarva dharmamA (r)ponuM 2aIPL Gdi . jahA pasUsuM siMgho, pakkhIsuM garulo, jaNesuM nivaI, devesuM ya harI uttamo atthi, tahA savvesuM dhammesuM pANINaM rakkhaNaM uttamaM asthi / yathA pazuSu siMhaH, pakSiSu garuDaH, janeSu nRpatiH, deveSu ca hariruttamo'sti, tathA sarveSu dharmeSu prANinAM rakSaNamuttamamasti / pakSIomAM uttama pakSI koNa che ?. pakkhIsuM uttamo pakkhI ko atthi ? / pakSiSUttamaH pakSI ko'sti ? / Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A pANImAM ghaNA mAchalAM che. asmin vAriNi hamaNAM huM zatruonI sAthe laDuM chuM. idAnImahaM zatrubhissaha yudhye | prANIone jIvADanAra dharma che. parvatomAM meru uttama che. 93 imammi vArimmi bahavo macchA saMti / bahavo matsyAH santi / iyANi haM sattUhiM saha jujjhAmi / jaMtUNaM jIvAU dhammo asthi / jantUnAM jIvAturdharmo'sti / girIsuM me uttamo atthi / giriSu meruruttamo'sti / paMDito khajJAnIkhono vizvAsa DaratA nathI. abhiNNao annANI na vIsasanti / abhijJa ajJanino na vizvasanti / mANasa taLAvamAM jaLa bhare che. jo talAyammi vAriM bharai / janastaDAge vAri bibharti / e quasi !, du sui muil ai? e fog!, gout onfe have? | he zizavaH !, yUyaM kutra gacchatha ? | ame siddhAcaLa jaIe chIe. amhe siddhagiriM gacchemo / vayaM siddhagiriM gacchAmaH / sarovaranA pANImAM kamaLo cho. sarassa vArimmi kamalAi~ santi / saraso vAriNi kamalAni santi / sAdhuo zatruthI bhaya pAmatA nathI. sAhavo sattatto na bIheire / sAdhavaH zatrorna bibhyati / bhikSu kRpaNa pAsethI dravya mAge che. bhikkhU kivaNaM davvaM jAei / bhikSuH kRpaNaM dravyaM yAcate / bALaka caMdranAM darzanathI netramAM sukha meLave che. sisU iMdussa daMsaNeNa nettesuM suhaM lahai / zizurindordarzanena netrayoH sukhaM labhate / Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhusone mRtyuno maya hoto nathI. sAhUNaM maccussa bhayaM na hoi / sAdhUnAM mRtyobhayaM na bhavati / muniomAM gautama gaNadhara upara atyaMta rAga che. muNINaM goyame gaNahare aIva rAgo atthi / munInAM gautame gaNadhare'tIva rAgo'sti / pATha 14 mAM bhUta . 1. vyaMjanAnta dhAtuone sarvapuruSa ane sarvavacanamAM raMga pratyaya vAge cha, bhane sarAnta pAtumAne 'sI', 'hI', hIaM, pratyayo dAge che. (3/163, 162) sarva puruSa / -I. sarva vayana / GEL-has + Ia = hasIa. ka-karIa. vaMdvaMdIa. paDh=paDhIa. bombohIa. sarva puru5 ] *sI, hI, hI sarva payana | "sA, hI, hIa ho+sI hosI, ho+hI hohI, ne+sI nesI, ne+hI-nehI, ho+hIa=hohIa. nehIa=nehIa. svarAna dhAtuone pratyayonI pUrve maM Ave tyArenea+sii neasI, nea+hI neahI, nea-hIaneahIa. vyaMjanAMta pAtumaone e pratyaya ne sI, hI. vagaireno prayoga prAkRta sAhityamA hemAya che. jema-suN+e+sI suNesI / kiM idANiM rodasi, mama tadA na suNesI (vasude. pR. 29-11) Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 95 prAkRtamAM 9 dhAtunA sthAne i bane che. sarva puru5 } kAsI, kAhI, kAhIa. as pAtuna 35o. (3/164) sarva puruSa ] Asi, ahesi. sarva vayana saMskRta siddha prayoga uparathI thatAM ArSa rUpo. brU-abbavI (abravIt) zrI. zre. kR-akAsI / (akArSIt) akAsi / vac-avoca (avocat) bhU-abhU (hU) abhUt) as-AsI (AsIt) as-aasimo| (Apa) " 5. . __ Asimu / dRz-adakkhu (adrAkSuH) zrI. . 2. ArSa prAkRtamAM sarvapuruSa ane sarvavacanamAM dhAtunA aMgane prayogane anusAra 'tthA-ttha' bhane * su pratyaya lAge cha. mA pratyaya // 3 // pUrva a boya to i thAya che. (4/214) 3. su pratyaya 43nA pUrvanA 412 652 anusvAra bhUya che. kaha tthA kahitthA. kaha+su kahiMsu. ne+tthA netthA. ne+sunesu. nea+tthA neitthA. nea+su neiMsu. hasa+tthA hasitthA. hasa+su-hasiMsu. jiNa+sthA jiNitthA. jiNa+su-jiNiMsu. * su pratyaya Kusu pUrvana a no e 05 sthAne thAya che. parikaheMsu, (bRha. gA. 4685). udIreMsu, nijjareMsu-(bhaga. zata. 1, uddeso-3. sUtra-28). Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ me pramANe vohiMsu. hoMsu. haviMsu. buha-bohitthA, ho-hotthA, hava-havitthA, milA+a-milAitthA. milAiMsu. uve a(upa+i)uveitthA, uveMsu, uveiMsu. ma-rAyagihe nayare seNio nAma rAyA hotthA (me..). samaNassa bhagavao mahAvIrassa egAraha gaNaharA hotthA. (ma. 1.) 4. su' pratyaya 6 // // pAtunI palevA a bhAgamA 51 305 800 bhUya che. kaha+su=akahiMsu. bhava+su-abhaviMsu. kara+su=akariMsu. jaya+su-ajaiMsu. auma-akahiMsu jiNo jayaMtIe (5.) kiM arihaMtA gaNaharadevA vA sakkayasiddhaMtakaraNe asamatthA abhaviMsu ? / pAiabhAsAe siddhataM akariMsu. (pa.) (samyaktvasaptatikAvRttau). prAkRtavAkyonuM saMskRta-gujarAtI goyamo gaNaharo pahuM mahAvIraM dhammassa adhammassa ya phalaM pucchIya / gautamo gaNadharaH prabhuM mahAvIraM dharmasyA'dharmasya ca phalamapRcchat / gautama gaNadhare prabhumahAvIrane dharma ane adharmanuM phaLa pUchyuM. paccUse sAhuNo purimaM devavaMdaNaM samAyarIa, pacchA ya satthANi paDhIa / pratyUSe sAdhavaH pUrva devavandanaM samAcaran pazcAcca zAstrANyapaThan / savAre sAdhuoe pahelA devavaMdana karyuM ane pachI zAstro bhaNyA. Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 97 rAyagihe nayare seNio nAma naravaI hotthA, tassa putto abhayakumAro nAma Asi, so ya vinnANe aIva paMDio huvIa / rAjagRhe nagare zreNiko nAma narapatirabhavat, tasya putro'bhayakumAro nAmA''sIt, sa ca vijJAne'tIva paNDito'bhavat / rAjagRha nagaramAM zreNika nAme rAjA hato, tene abhayakumAra nAme putra hato ane te vijJAnamAM ghaNo paMDita hato. gimhe kAle visameNa AyaveNa hAlio dukkhio hosI / . grISme kAle viSameNA''tapena hAliko duHkhito'bhavat / grISmakALamAM pracaMDa tApa vaDe kheDUta dukhI thayo. ajjacca kuMbhAro bahU ghaDe kaasii| adyaiva kumbhakAro bahUn ghaTAnakarot / Aje ja kuMbhAre ghaNA ghaDAo banAvyA. sarae sasaMko jaNassa hie ANaMdaM kAhIa / zaradi zazAGko janasya hRdaye Anandamakarot / zaradaRtumAM caMdra lokanA hRdayamAM AnaMda karyo. sIyAle mayaMkassa payAso sIyalo ahesi / zItakAle mRgAGkasya prakAzaH zItala AsIt / zIyALAmAM caMdrano prakAza zItaLa hato. bAlo jaNayassa viogeNa duhio abhU / bAlo janakasya viyogena duHkhito'bhavat / bALaka pitAnA viraha vaDe dukhI thayo. neheNa so accaMtaM dukkhaM pAvIa / snehena so'tyantaM duHkhaM prApnot / te sneha vaDe atyaMta duHkha pAmo. titthayarANaM usaho paDhamo hotthA / tIrthakarANAmRSabhaH prathamo'bhavat / tIrthaMkaromAM gaSabhadeva prathama thayA. "saraa (zarad), pAusa (prAvRS), varaNi (taraNi) I wa yemamA 15225 2. (1/1). mA.7 Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nANeNa daMsaNeNa saMjameNa taveNa ya sAhavo sohiMsu / jJAnena darzanena saMyamena tapasA ca sAdhavo'zobhanta / sAdhuo jJAna vaDe, darzana vaDe, saMyama vaDe ane ta5 vaDe zobhA pAmyA. te jiNiMdaM adakkhu, daMsaNametteNa ya sammattaM caritaM ca lahIa / te jinendramadrAkSuH, darzanamAtreNa ca samyaktvaM cAritraM cA'labhanta / teoe jinezvarane joyA ane jovA mAtrathI samyakatva ane cAritra pAmyA. jo jArisaM vavasejja, phalaM pi so tArisaM lahejja / yo yAdRg vyavasyati, phalamapi sa tAdRg labhate / je jevA prakArano prayatna kare che, te phaLa paNa tevA prakAranuM meLave niThuro jaNo suttevi jaNe khaggeNa paharIa / niSThuro janaH supte'pi jane khaDgena prArat / nirdaya mANase sutelA evA paNa mANasa upara talavAra vaDe prahAra rtho. dhammo dhammiTuM purisaM saggaM nesI / dharmo dharmiSThaM puruSaM svargamanayat / dharma dhArmika puruSane svarge laI gayo. nariMdo desassa jaeNa tusii| narendro dezasya jayenA'tuSyat / sazina 5 53 saMtuSTa thayo. pakkhI ujjANe tarUsuM mahuraM sadaM kuNIa / pakSiNa udyAne taruSu madhuraM zabdamakurvan / dara zabdanI aMdara da no Dha thAya che ane AdimAM da no DuM thAya che. (2/32, 34) puTTho (spRSTaH), kaLaM (kaSTam), aNiTuM (aniSTam). uSTra-iSTA-saMdRSTa mA zabdamAM 4 no a thato nathI, GEt.-uTTo (uSTraH), iTTA (iSTA), saMdaTTo (saMdRSTaH). Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pakSIoe bagIcAmAM vRkSo upara madhura zabda karyA. sa avoca tuM adhammaM kAhI, teNa duhaM lahIa / so'vocata. tvamadharmamakaroH, tena duHkhamalabhathAH / te bolyo, teM adharma karyo, tethI tuM du:khane pAmo. purA amhe duve baMdhuNo aasimo| purA''vAM dvau bandhU AsvaH / pahelA ame be bhAIo hatA. amho magge sAUNi phalAI jemIa / vayaM mArge svAdUni phalAnyabhumahi / ame mArgamAM svAdiSTha mIThAM phaLa khAdhAM. ra. apaDhaNeNa mukkho hotthA / so'paThanena mUryo'bhavat / te nahiM bhaNavAthI pUrNa thayo. sa taha nariMdaM sevitthA, jahA bahuM davvaM tassa hohii| . ___sa tathA narendramasevata, yathA bahu dravyaM tasyA'bhavat / teNe tevI rIte rAjAnI sevA karI ke jethI tene ghaNuM dhana thayuM. (maLyuM) pArevao saDiaM dhannaM kayAvi na khAejjA / pArApataH zaTitaM dhAnyaM kadApi na khAdati / pArevo saDeluM dhAnya kayAre paNa khAto nathI. kesarI ajja ujjANe vasIa, ia so abbavI / kesarI adyodyAne'vasat, iti so'bravIt / siMha Aje udyAnamAM rahyo che, e pramANe te bolyo. gaNaharA suttANi raiMsu / gaNadharA sUtrANyaracayan / gaNadhae sUtronI racanA karI. jiNIsaro aTuM vaagritthaa| jinezvaro'rthaM vyAkarot / janezvare artha ho. baMbhacereNa baMbhaNA jAiMsu / brahmacaryeNa brAhmaNA ajAyanta / brahmacarya vaDe brAhmaNo thayA. 'sottaM sueNaM nahi kuMDaleNa, 'dANeNa pANI na ya bhUsaMNeNa / Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 "sahei "deho karuNAjuANaM, "parovayAreNa na caMdaNeNa // 12 // zrotaM zrutena kuNDalena na hi, pANirdAnena bhUSaNena na ca / karuNAyutAnAM dehaH, paropakAreNa rAjate, candanena na // 12 // kAna sAMbhaLavA vaDe zobhe che. kuMDala vaDe nahi, hAtha dAna vaDe zobhe che, AbhUSaNa vaDe nahi, dayALu mANasono deha paropakAra vaDe zobhe che, caMdana vaDe nahi. 12 | gujarAtI vAkyonuM prAkRta-saMskRta amRta pAI 5 sama2 na yo amIyaM pAsI, kiMtu amaro na havIa / amRtamapibat, kintvamaro nA'bhavat / 52||im 43 zatrubhAne tyA. parakkameNa sattU jiNIa / parAkrameNa zatrUnajayat / bhusAirome A3 nIye vizrAnti kI pAvAsuNo vacchassa aho vissamIa / pravAsino vRkSasyA'dho vyazrAmyan / rAma gurunA Adezane anusaryo tethI sukhI thayo che. - rAmo gurussa AesaM aNusarIa tatto suhI abhU / rAmo gurorAdezamanvasarat, tataH sukhyabhavat / bhusAire meitane 2sto pU7yo. pavAsI hAliaM maggaM pucchIa / pravAsI hAlikaM mArgamapRcchat / sira zAno 51na 12sA dAvyo dAhiNillo vAU varisaM ANesI / dAkSiNAtyo vAyurvarSAmAnayat / sana hunanI mA 5.yo. sajjaNo dujjaNassa jAlaMmi paDIa / sajjano durjanasya jAle'patat / teNe prANanA nAze paNa adattanuM grahaNa karyuM nahi. so jIviyaMte vi adattaM na giNhIa / sa jIvitAnte'pyadattaM nA'gRhNAt / Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 101 jaina dharmamAM jevuM tattvonuM jJAna joyuM, tevuM bIjAmAM na joyuM. jaiNadhamme pArisaM tattANaM nANaM dekkhIa, tArisaM annaMmi na pekkhIa / jainadharme yAdRzaM tattvAnAM jJanamapazyAma, tAdRzamanyasminnA'pazyAma / sukha ne du:kha A saMsAracakramAM anaMtavAra jIve bhogavyA che, temAM Azcarya zuM?. suhaM duhaM ca eyammi saMsAracakkaMmi aNaMtakhutto jIvo aNuhavIa, tammi kiM accheraM ? / sukhaM duHkhaM caitasmin saMsAracakre'nantakRtvo jIvo'nvabhavat, tasmin kimAzcaryam ? / teM pApamAMthI bacAvyo, tethI tArA jevo bIjo koNa uttama hoya ?. tuM pAvatto rakkhIa, tatto tumhAriso anno ko uttamo hoi ? / tvaM pApAdarakSaH, tatastvAdRzo'nyaH ka uttamo bhavAte ? / rAvaNe nItinuM ullaMghana karyuM, tethI te mRtyu pAmyo. rAvaNo nayaM aikkamIa, tatto so maccuM pAvIa / rAvaNo nayamatyakrAmyat, tataH sa mRtyuM prApnot / paMDito mRtyuthI maya pAmyA nADa. paMDiA maccutto na bIhIa / paNDitA mRtyornA'bibhayuH / ziSyome guru pAsethI zAna ASAL . sIsA gurutto nANaM giNhIa / ziSyA gurojJAnamagRhNan / ghaNA bhavya jIvoe tIrthaMkaranI pUjA vaDe nitya sukha meLavyuM. bahavo bhavvA jIvA titthayarassa accaNeNa sAsayaM suhaM lahIa / bahavo bhavyA jIvAstIrthakarasyA'rcanena zAzvataM sukhamalabhata / tame meM prabhAtama 26u ?. tumhe ve paccUse kahiM vasIa ? / yuvAM dvau pratyUSe kutrA'vasatam ? / mame prabhu mahApA2nI pAse dharma pAmyA amhe pahutto mahAvIratto dhammaM pAvIa / vayaM prabhormahAvIrAd dharma prApnuma / Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 ahiMyA dharma te ja dhana ane sukhanuM kAraNa che. ettha dhammoccia dhaNassa suhassa ya kAraNaM atthi / atra dharma eva dhanasya, sukhasya ca kAraNamasti / tamobhI zAna , thI tabhone laya tesuM nANaM havIa, tatto te accIa / teSu jJAnamAsIt, tatastAnArcayan / tuM gurunI vaiyAvaccethI ekadama hoMziyAra thayo. tuM guruNo veyAvacceNa sahasA niuNo havIa / tvaM gurorvaiyAvRtyena sahasA nipuNo'bhavaH / te nagara bahAra gayo ne rIMchonuM yuddha joyuM. so nayaratto bahiM gacchIa, rikkhANaM ca juddhaM pAsIa / sa nagarAd bahiragacchat, RkSANAM ca yuddhamapazyat / hinI Lion 652 meM mora noyo. maMdirassa dhayammi haM moraM dekkhIa / mandirasya dhvaje'haM mayUramapazyam / pATha 15 mo AjJArtha ane vidhyartha AjJArtha ane vidhartha te AzA, AzA, prArthanA, AzIrvAda, yogyatA, upadeza, zakyatA, saMbhava, dharma ItyAdimAM vaparAya che AjJArtha ane vidhyarthanA eka ja pratyayo che. (3/176 173, 174, 175) ekavacana bahuvacana 5.5. mu. jI.Y. hi, su, ijjasu, ijjahi, ijje, (luk). 5. u, (tu), (e). E ne t Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 103 1. mA pratyayo pAta padAM a hoya to, a no eM' qieq thAya che. (3/158) jANa+a+mu-jANemu, jANamu. 2. *ijjasa, ijjahiM, ijje, 0.(laka) mA pratyayo abazanta maMgavA dhAtumAne / dAge cha. (3/175) gacch+a+ijjasugacchijjasu, gacchijjahi, gacchijje, gaccha. 3. mA pratimA pI.e.o.bhI ijjasi, ijjAsi, ijjAhi pratyayo / bAma mAve che. (3/165) ma gacch+a+ijjasi= gacchijjasi, gacchejjasi. me pramANe gacchijjAsi, gacchejjAsi, gacchijjAhi, gacchejjAhi. tyA 35o thAya che. 'hi' pratyaya batai pUrvano 12 bII 5 thAya che. nama-gaccha+hi-gacchAhi, paDha+hipaDhAhi. 5. ha pratyaya vAgatA jjA mAgama vipe bhUya che. BEL. gacchejjAha mA gaccheha. svarAna dhAtuone paNa vikalpa 'a' pratyaya lagADIne tathA chaThThA pAThamAM mApekSA jja, jjA na niyamo dhyAnamA rAjI vidhyartha-mArthanAM 3po 2qi. has eka vacana 5.5. hasamu, hasAmu, hasimu, hasemu. jI.pu. hasahi, hasehi, hasasu, hasesu, hasijjasu, hasejjasu, hasijjahi, hasejjahi, hasijje, hasejje, hasa, hase. bahu vacana hasamo, hasAmo, hasimo, hasemo. hasaha, haseha. * Ama ijjAsu pratyaya 5 mApe che. gacchijjAsu. Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 hasijjAha, hasejjAha. hasantu, hasentu, hasintu. ArSamAM(hsijjsi, hasejjasi, hasijjAsi, hasejjAsi, hasijjAhi, hasejjAhi, hasAhi). zrI.pu. hasau, haseu, hasae, hase. sarvapuru5 / hasejja, hasejjA, savayana / hasijja, hasijjA. ne. (nI.) 5.5. nemu. jI.pu. nehi, nesu. (neijjasi, neijjAsi, neijjAhi) jI.e. neu. nemo. neha. (nejjAha) nentu, nintu. dA-de 5.pu. demu. demo. jI.pu. dehi, desu. deha. (deijjasi, deijjAsi, (dejjAha.) deijjAhi.) trI.pu. deu. dentu, dintu. a pratyaya bhAve tyAre ne+a nea aMganA 35o. 5.pu. neamu, neAmu, neamo, neAmo. neimu, neemu. neimo, neemo. Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 105 jI.Y. neahi, neehi, neaha, neeha. neasu, neesu, neijjasu, neejjasu, neijjahi, neejjahi, neijje, neejje. nea, nee. (neijjasi, neejjasi, (neijjAha, neejjAha). neijjAsi, neejjAsi, neijjAhi, neejjAhi, neAhi.) trI.pu. neaTha, neeu, neantu, neentu, neae. puruSo5 pratyaya paDadA jja-jjA bhUya tyAre, nejja-nejjA maMganA 35o. ekavacana bahuvacana 5.pu. nejjamu, nejjAmu, nejjamo, nejjAmo, nejjimu, nejjemu, nejjimo, nejjemo, nejja, nejjA. nejja, nejjA. bhI.. nejjahi, nejjAhi, nejjaha, nejjAha, nejjehi, nejjasu, nejjAsu nejjesu, nejjijjasu, nejjejjasu, nejjijjahi, nejjennahi, nejjijje, nejjejje, neintu. nejjeha, Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nejja, nejjA. (nejjijjasi, nejjejjasi, nejjijjAsi, nejjejjAsi, nejjijjAhi, nejjejAhi, nejjAhi . ) zrI. pu. nejjau, nejjAu nejjeDa, nejjae, nejje, nejja, nejjA. 106 ekavacana 5. 5. neejjamu, neejjAmu, ejjimu, neejjemu, nejja, nejjA. (nejjijjAha, nejjejjAha . ) jjantu, nejjAntu, nejjintu, nejjentu, nejja, nejjA. svazanta dhAtune jja-jjA nI pahelAM aDAra khAve che tyAre neejja - neejjA aMganA upo. bahuvacana neejjamo, neejjAmo, neejjimo, neejjemo, neejja, neejjA. ejja, neejjA. e pramANe bIjA ane trIjA puruSanAM rUpo karI levAM. vidhyarthamAM jJa' aMgavALA dhAtune sarvapuruSa ane sarva vacanamAM rU' pratyaya paNa lagADAya che. jema ke sarvapu.] hojja+i= hojjai. sarvapur hoejja+i=hoejjai. sarvava. hojjA + i = hojjAi, hoejjA + i = hoejjAi. hasejja + i = hasejjai, hasejjA + i = hasejjAi. saMskRtanAM taiyAra AjJArtha ane vidhyarthanAM rUpa uparathI prAkRta niyamAnusAra pheraphAra thaI rUpo paNa vaparAya che. jemake samAyare ( samAcaret) bhI.o. care (caret) zrI.khe.. vajjae (varjayet ) zrI.o. labhe (labheta) zrI.khe. Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 107 paDhe(paThet) jI.o. nivArae(nivArayet) siyA(syAt) trI.o. bUyA(brUyAt) kujjA(kuryAta) jI.o. bahi(brahi) pI.o. atthu(astu) trI.me. saMtu(santu) trI.. prAkRtavAkyonuM saMskRta-gujarAtI tumhe ettha ciTheha, vIraM jiNaM amhe accemo / yUyamatra tiSThata, vIraM jinaM vayamarcAmaH / tame ahIM ubhA raho, ame vIrajinanI pUjA karIe. saccaM bollijjA / satyaM vadet / sAyu mora' me. dhammaM samAyare / dharma samAcaret / dharma 25o gaI. ujjameNa viNA dhaNaM na lahemu / udyamena vinA dhanaM na labheya / huM udyama vinA dhana na meLavuM. suttassa maggeNa carejja bhikkhU / sUtrasya mArgeNa cared bhikSuH / sAdhuoM sUjana mArga yAla. dhye. jo gurukule niccaM vasejja, so sikkhaNaM "arihei / yo gurukule nityaM vaset, sa zikSaNamarhati / je gurukulamAM haMmezAM rahe che, te zikSaNa-jJAnane yogya bane che. muSAvAyaM na vaejjasi / mRSAvAdaM na vadeH / nAre pUDeM mora na so . tuM nayaM na cayijje / tvaM nayaM na tyajeH / tAre nItino tyAga karavo na joIe. jai tumhe vijjatthiNo atthi, tayA suhaM caei, paDhaNe ya ujjamaha / yadi yUyaM vidyArthinaH stha, tadA sukhaM tyajata, paThane codyacchata / zabdanI aMdara huM saMyukta vyaMjana hoya to anya nI pUrve huM mUkAya che. (2/104) L-arihaMto (arhan), garihA (garhA). Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 jo tame vidyAnA arthI cho, to sukhano tyAga karo ane bhaNavAmAM udyama karo. ahaM duddhaM pAsI, tumhe vi piveha | ahaM dugdhamapibam, yUyamapi pibata / meM huI thIdhuM tame para pIo. tubhe sAhUNaM strIvaM hiyAiM vayaNAI suNijjAha, ahaMpi suNA / yUyaM sAdhUnAM samIpaM hitAni vacanAni zRNuta, ahamapi zRNavAni / tame sAdhuonI pAse hitakArI vacano sAMbhaLo, huM paNa sAMbhaLuM. bhavAo virattANaM purisANaM gihe vAso kiM roejja ? | bhavAd viraktebhyaH puruSebhyo gRhe vAsaH kiM roceta ? | saMsArathI virAga pAmelA puruSone, zuM gharamAM rahevuM game ? 65 jaNa sAsaNaM ciraM jayau / jainaM zAsanaM ciraM jayatu / jaina zAsana lAMbA kALa sudhI ya pAmo. AcAryA dIrghaM kAlaM jayantu / AiriA dIhaM kAlaM jiNitu / AcAryo ghaNA kALa sudhI jaya pAmo. nAyaputto tithaM "pavaTTeu / jJAtaputrastIrthaM pravartatAm / jJAtaputra=bhagavAna mahAvIra tIrtha pravartAvo. tuM akajjaM na kuNejjasu, saccaM ca vaijjahi / tvamakAryaM na kuryAH, satyaM ca vadeH / 65. zabdanI aMdara 'aiM' no eM' thAya che, tebhana daityAdi zabdamAM 'aiM' no 'a' thAya che. (1/148, 151). selA (zailAH) vaieso (vaidezaH) sennaM (sainyam) sairaM (svairam) telukkaM (trailokyam) aisariaM (aizvaryam) caittaM (caityam) 66. zabdanI aMdara rtta no 'TTa' thAya che. (2/30) GEL - pavaTTai (pravartate), saMvaTTiaM (saMvartitam), naTTao (narttakaH), kevaTTo (kevarttaH). apavAha - dhUrta' Adi zabdamAM se no TTa thato nathI dhutto ( dhUrttaH), (kIrttiH) erAvaNo (airAvaNaH) daicco (daityaH) kittI Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 109 tuM akArya na kara ane satya bola. gurUNaM viNaeNa veyAvaDieNa ya nANaM paDhe / gurUNAM vinayena, vaiyAvRtyena ca jJAnaM paThet / guruonAM vinaya ane sevA vaDe jJAna bhaNavuM joIe. attho ccia parivaDDhau, jeNa guNAH pAyaDA huMti / artha eva parivarddhatAm, yena guNAH prakaTA bhavanti / dhana nice vadho, jenA vaDe guNo prakaTa thAya che. jai sivaM iccheha, tayA kAmehinto viramejja / yadi zivamiccheta, tadA kAmebhyo virameta / jo tame mokSane Iccho cho, to kAmothI-IcchAothI aTako. sajjaNe tumhe mA nindeha / sajjanAn yUyaM mA nindata / tame sanonI niMna ze. pANINaM apparaM nANaM daMsaNaM caritaM ca atthi, na annaM kiM pi, tao tehiM ciya saMsArA pAraM vacceha / prANinAmAtmIyaM jJAnaM darzanaM cAritraM ca santi, nA'nyat kimapi, tatastaireva, saMsArAt pAraM vrajata / prANIone potAnuM jJAna, darzana ane cAritra che, bIjuM kAMI nahIM, tethI tenA vaDe ja saMsArathI pAra pAmo. saDhesu mAiM vIsasejjai / zaTheSu mA vizvasyAt / luccAo upara vizvAsa na rAkhavo joIe. sajjaNehiM saddhiM viroha kayA vi na kujjA / sajjanaiH sArdhaM virodhaM kadApi na kuryAt / sArA mANaso sAthe kyAreya virodha na karavo joIe. he Isara !, amhArise pAve jeNe rakkha rakkhehi / / he Izvara !, asmAdRzAn pApAJ janAn rakSa rakSa / he Izvara !, amArA jevA pApI mANasonuM rakSaNa karo, rakSaNa karo. Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 pANivaho dhammAya na siyaa| prANivadho dharmAya na syAt / jIva hiMsA dharmane mATe na thAya. kAsai na vItase / kasyacinna na vizvasyAt / koIno vizvAsa na karavo joIe. saccaM piyaM ca paraloyahiyaM ca vaejjA narA / satyaM priyaM ca paralokahitaM ca vadeyurnarAH / mANasoe satya, priya ane paralokamAM hitakArI bolavuM joIe. jai na hujjai AyariyA, ko tayA jANijja satthassa sAraM ? | yadi na bhaveyurAcAryAH, kastadA jAnIyAcchAstrasya sAram ? / jo AcAryo na hoya to zAstranA sArane koNa jANI zake che. hojjA 'jale vi jalaNo, hojjA 'khIraM pi govisANAo / "amayaraso vi 'visAo, "naya "pANivahA "havai 'dhammo // 13 // jale'pi jvalano bhavet, goviSANAt kSIramapi bhaveta / viSAdapyamRtarasaH, prANivadhAd dharmo na ca bhavati // 13 // pANImAM paNa agni kadAca thAya, kadAca gAyanA zIMgaDAmAMthI dUdha thAya, kadAca jheramAMthI paNa amRta thAya, paNa jIvahiMsAthI dharma na thAya. 13 varisaMtu ghaNA mA vA, 'maraMtu, 'riUNo 'ahaM "nivo hojjA / so "jiNau "paro bhajjau, "evaM "ciMtaNamavajjhANaM // 14 // ghanA varSantu mA vA, ripavo mriyantAM, ahaM nRpo bhaveyam / sa jayatu, paro bhanaktu, evaM ciMtanamapadhyAnam // 14 // varasAda varaso athavA na varaso, zatruo maro, huM rAjA thAuM, ne jaya pAmo, bIjA bhAMgI paDo, A pramANe ciMtana karavuM te durthAna che. 14 'guNiNo guNehiM "vihavehi, vihaviNo "hoMtu 'gavviA nAma / 'dosehi 'navari gavvo, "khalANa "maggo cci a auvvo // 15 // Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 111 guNino guNaiH, vibhavairvibhavino garvitA nAma bhavantu / navaraM doSairgarvaH, khalAnAM mArgo'pUrva eva // 15 // guNavAna puruSo guNovaDe, dhanavAna puruSo dhana vaDe garvita (kadAca) thAya, paraMtu doSo vaDe garva karavo e luccAono mArga sarva cha. 15. 'jai vi 'divaseNa "payaM, "dhareha "pakkheNa vA "silogaddhaM / "ujjogaM "mA "muMcaha, 'jai 'icchaha sikkhiuM nANaM // 16 // yadi jJAnaM zikSitumicchata, yadyapi divasena padaM dhArayata, pakSeNa vA zlokArddhama, udyogaM mA muJcata // 16 // jo tame jJAna bhaNavAne Iccho to eka divase eka pada athavA pakhavADIye-paMdara divase aDadho loka dhAraNa karo, paNa prayatna na choDo. 16 kuNau tavaM pAlau, saMjamaM paDhau 'sayalasatthAI / "jAva na "jhAyai "jIvo, "tAva ne 'mukkho "jiNo "bhaNai // 17 // tapaH karotu, saMyamaM pAlayatu, sakalazAstrANi paThatu / yAvajjIvo na dhyAyati, tAvan mokSo na, jino bhaNati // 17 // tapa karo, saMyama pALo, sarvazAstra bhaNo, paraMtu jyAM sudhI jIva (zubha) dhyAna dhyAve nahi, tyAM sudhI mokSa nathI, ema zrI jinezvara kahe che. 17. gujarAtIvAkyonuM prAkRta-saMskRta prabhAtamAM stotro vaDe prabhunI stuti karavI joIe ane pachI adhyayana bhaNavuM joIe. __paccUse thottehiM pahuM thuNejjA, pacchA ya ajjhayaNaM bhaNejjA / pratyUSe stotraiH prabhuM stuyAt, pazcAccA'dhyayanaM bhaNet / vyApAranI jema mANase haMmezA dharmamAM paNa udyama karavo joIe. . vAvAraMmi iva jaNo sayA dhammaMmi vi ujjameu / vyApAra iva janaH sadA dharme'pyudyacchatu / pidhAro vimAno pa3 gamana ro vijjAharA vimANehiM gacchantu / Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 vidyAdharA vimAnairgacchantu / Indre kuberane hukama karyo (ke) jJAtaputrane ghera dravyanI vRSTi karo. harI vesamaNaM AdisIa, NAyaputtassa gehammi davvaM varisejjahi / harirvaizramaNamAdizat, jJAtaputrasya gRhe dravyaM varSa / tame dharma vaDe jIvo ane satyathI sukhI thAo. tubme dhammeNa jIveha, sacceNa ya suhiNo hoejjAha / yUyaM dharmeNa jIvata, satyena ca sukhino bhavata / guruno Adeza ullaMghana na vo bhekhe. guruNo AesaM bhAI aikkamejja / gurorAdezaM mA'tikrameta / he bALaka !, tuM phogaTa rAkhamAM ghI nAkha nahiM. he bAla !, tuM muhA bhassammi ghayaM mA pakkhivasu / 'he bAla ! tvaM mudhA bhasmani ghRtaM mA muJceH / tamAre upAdhyAyanI pAse vyAkaraNa zIkhavuM joIe. tumhe uvajjhAyassa samIve vAgaraNaM paDheha / yUyamupAdhyAyasya samIpe vyAkaraNaM paTheta / "jovvaNami dhammaM karejjA / juvAnImAM dharma karavo joIe. yauvane dharmaM kuryAt / vAsAya amamAM prabhA na vo ye kAyavve kajje na pamajjejja / kartavye kArye na pramAdyet / sAdhukhokhe hivase vihAra rakho o sAhavo diNammi ceva viharentu / 6 zabdanI aMdara au hoya to 'o' thAya che, temaja paurI Adi zabdamAM 'auM' no 'a' thAya che. (1 / 159, 162) govvaNaM (yauvanam ) kosaMbI (kauzAmbI) kosio ( kauzikaH) | paurA (paurAH) gaurava zabdamAM 'auM no AM' khane au thAya che. gAravaM, gaurakhaM (gauravam) (paura vagere zabdhe prAkRtavyArAthI bhAbhI sevA) parisaM (pauruSam) mauNaM (maunam ) Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 113 sAdhavo dine caiva vihareyuH / tuM mithyA kopane na kara, hitane sAMbhaLa. tuM micchA kovaM mA karasu, hiyaM ca suNasu / tvaM mithyA kopaM mA kuru, hitaM ca zRNu / tame paMDita cho mATe tattvano vicAra karo. nubbhe paMDiA atthi, tatto tattAI cinteha / yUyaM paNDitAH stha, tatastattvAni cintayata / domane saMto5 53 cho'. lohaM saMtoseNa muMcahi / lobhaM santoSeNa muJca / sarva tIrthomAM zatruMjaya tIrtha uttama che, mATe tyAM tuM jA, kalyANa kara ane pApono kSaya kara. savvesuM titthesuM sattuMjayaM titthaM uttimaM atthi, tatto tuM tahiM gacchasu, kallANaM kuNasu, pAvAiM ca nijjarasu / sarveSu tIrtheSu zatruJjaya tIrthamuttamamasti, tatastvaM tatra gaccha, kalyANaM kuru, pApAni ca nijRNIhi / saMtoSamAM jevuM sukha che, tevuM sukha bIjAmAM nathI, mATe saMtoSa dhAraNa karavo joIe. saMtosaMmi jArisaM suhaM atthi, tArisaM suhaM annaMmi natthi, tatto saMtosaM dhrejj| santoSe yAdRzaM sukhamasti, tAdRzaM sukhamanyasmin nA'sti, tataH santoSaM dhArayeta / jIva ghaDapaNamAM dharma karavAne samartha thato nathI. jIvo vuDDhattaNaMmi dhammassa karaNAya samattho na hoi / jIvo vRddhatve dharmasya karaNAya samartho na bhavati / sAlaM pAIguM manA mA go'ya. supakkaM dhannaM khAejja / supakvaM dhAnyaM khAdet / / dararoja jinezvaranuM darzana ane guruno upadeza sAMbhaLavo joIe. sayA jiNassa daMsaNaM (karejja), guruNo ya uvaesaM suNejja / sadA jinsya darzanaM (kuryAt), gurorupadezaM ca zRNuyAt / mA.8 Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 je saMsAramAMthI tAranAra che te IzvaranI nindA na kara. jo saMsAratto tArago atthi, taM IsaraM mA niMdahi / yaH saMsArAttArako'sti, tamIzvaraM mA ninda / pATha 16 mo. gAkArAnta, sva tathA dIrdha rU-kArAnta ane u-UrAnta strI mo. (3/29, 27, 18, 7, 6, 9, 5, 124, 1/27) pratyayo. ovayana. bahupayana. pa. 0. u, o, 0. bI. m. u, o, 0. a, A, i, e. hi, hi~ hiM. ca. cha. a,A,i,e. Na,NaM. a, A, i, e. to, o, u, hinto. to, o, u, hinto, sunto. a, A, i, e. su, suM. saM. 0 u, o, 0. m mAne to pratyayonI pada hAIs12 khoya to isa thAya cha. (3/36) jemake mAlA+m=mAlaM, naI+m=naI. vahU+m=vahuM. tRtIyA, caturthI, paMcamI, SaSThI ane samI vibhaktino je mAM pratyAya che, te AsarAnta strIdiMga nAmone vAgato nathI. (3/30) - mAlAa, mAlAi, mAlAe. #F Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 115 3. 'm' mane to sipAya sarve mitinA pratyayonI pUrva 21 22 khoya to hI thAya che. (3/42) - pa. ba. mai+o=maIo, maIu, maI... paM. e. maIa, maIA, maIi, maIe. maitto, maIo, maIDa, maIhinto, dIrdha kuMkArAnta strIliMga nAmomAM prathama vibhaktinA ekavacanamAM tathA prathama ane dvitIyAnA bahuvacanamAM mAM pratyaya paNa lagADavAmAM Ave che. (3/27) - ___pa0 e0 naI, naIA. pa0 ba., bI. ba., naIo, naIu, naI, naIA.. 5. je nAmo mULathI gAkArAnta che, tenA saMbodhana ekavacanamAM anya 'mAM' no 'e' vipe thAya che. ma-he mAle, he mAlA. temana isa rUkArAnta ane sukArAnA nAmonA saMbodhananA ekavacanamAM vikalpa svara I thAya cha. ma-he maI mai, he gheNU, gheNu. mane hAI kArAna-kArAnA nAmonAM saMbodhana ekavacanamAM anya -* hRsva thAya che. (3/41, 42, 38) ma-he nai, he vahu. ramA (ramA) ekavacana. bahuvacana. pa0 ramA. ramAo, ramAu, ramA. ramAo, ramAu, ramA. ta. ramAa, ramAi, ramAe. ramAhi, ramAhi, ramAhiM. ca.cha. ramAa, ramAi, ramAe. ramANa, ramANaM. ramAa, ramAi, ramAe, ramatto, ramAo, ramAu, ramatto, ramAo, ramAu, ramAhinto, ramAsunto. ramAhinto. ramAa, ramAi, ramAe. ramAsu, ramAsuM. saM0 he rame, ramA. ramAo, ramAu~, ramA. bI0 ramaM. Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ buddhI. 116 buddhi (buddhi). buddhIo, buddhIu, buddhI. bI. buddhiM. buddhIo, buddhIu, buddhI. buddhIa, buddhIA, buddhIhi, buddhIhi, buddhIhiM. buddhIi, buddhIe. ca0 cha0 buddhIa, buddhIA, buddhINa, buddhINaM. buddhIi, buddhIe. buddhIa, buddhIA, buddhIi, buddhitto, buddhIo, buddhIu, buddhIe, buddhitto, buddhIo, buddhIhinto, buddhIsunto. buddhIu, buddhIhinto. buddhIa, buddhIA, buddhIsu, buddhIsuM. buddhIi, buddhIe. he buddhi, buddhI. buddhIo, buddhIu, buddhI. gheNu (dhenu) ekavacana bahuvacana pa0 gheNUo, gheNUu, gheNU. bI0 dhej. gheNUo, gheNUu, gheNU. ta0 gheNUa, gheNUA, gheNUhi, gheNUhi~, dhehiM. gheNDa, gheNUe. cancha0 gheNUa, gheNUA, gheNuNa, gheNaM. gheNUi, gheNUe. gheNUa, gheNUA, gheNDa, gheNato, dheNUo, gheNUu gheNUe, dheNutto, gheNUo, gheNUhinto, gheNUsunto. dheNau, gheNahinto. dheNUa, gheNUA, gheNUDa, gheNUsu, gheNUsuM. dheNUe he gheNU, gheNu. gheNUo, gheNUu, gheNu. itthI (strI) . geuvayana. bahupayana. pa0 itthI, itthIA. itthIo, itthIu, itthI, itthIA. gheNa: Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 117 bI0 itthaM. itthIo, itthIu, itthI, itthIA. itthIa, itthIA, itthIhi, itthIhi, itthIhiM. itthIi, itthIe. ca-cha0 itthIa, itthIA, itthINa, itthINaM itthIi, itthIe. itthIa, itthIA, itthIi, itthitto, itthIo, itthIu, itthIe, itthitto, itthIo, itthIhinto, itthIsunto itthIu, itthIhinto. itthIa, itthIA, itthIsu, itthIsuM. itthIi, itthIe. sa. he itthi . itthIo, itthIu, itthI, itthIA. sAsU (zvazrU) ekavacana bahuvacana sAsU. sAsUo, sAsUu, sAsU. sAsu sAsUo, sAsUu, sAsU. sAsUa, sAsUA, sAsUhi, sAsUhi, sAsUhi. sAsU, sAsUe. ca-cha0 sAsU, sAsUA, sAsUNa, sAsUNaM. sAsUi, sAsUe. sAsUa, sAsUA, sAsU, sAsutto, sAsUo, sAsUu, sAsUe, sAsutto, sAsUo, sAsUhinto, sAsUsunto. sAsUu, sAsahinto. sAsUa, sAsUA, sAsUsu, sAsUsuM. sAsUi, sAsUe. he sAsu. sAsUo, sAsUu, sAsU. PAna A. ma. Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 sarvanAmanA strIliMga zabdo. tA (tat) imA (idam) jA (yat) savvA (sarvA) kA (kim) annA (anyA) eA-etA (etad) A sarvanAmanAM strIliMga rUpo gAkArAna strIliMga nAmanA jevAM thAya che. vizeSa:- tA bhane etA - pa. e. 35 mathI sA bhane esA thAya che. temAna tA no tI, jA no jI, kAno kI, eA no eI, imA no imI A pramANe zabdo gaNI kArAnta strIliMganA jevAM rUpo paNa vikalpa thAya che, 5 tI, jI mane kI, na prathamA bhane tIyAnA me'payanamA bhane chInA gAyanamA 35o yatA nathI. (3/33, 86) (4 // 35o bhAga sarvanAmanA mAM vistArathI ApavAmAM Avaze.) saMapathI A pramANe savvA (sarvA) ekavacana bahuvacana savvA . savvAo, savvAu, savvA. savvaM. savvAo, savvAu, savvA. ta. savvAa, savvAi, savvAe. savvAhi, savvAhi, savvAhiM. bAkInAM rUpo mAM pramANe. tA-tI (tad) ekavacana bahuvacana tAo tAu, tA, tIo, tIu, tI, tIA, bI. te tAo, tAu, tA tIo, tIu, tI, tIA. ta. tAa, tAi, tAe, tAhi, tAhi, tAhiM, tIa, tIA, tIi, tIe. tIhi, tIhi, tIhiM. sA. Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI. 119 ca-cha. tAa, tAi, tAe tANa, tANaM. tIa, tIA, tIi, tIe. Musli 3po ramA bhane 'itthI' pramaud. jA-jI (yat) pa. jA. jAo, jAu, jA, jIo, jIu, jI, jIA. jAo, jAu, jA, jIo, jIu, jI, jIA. jAa, jAi, jAe, jAhi, jAhi, jAhiM, jIa, jIA, jIi, jIe. jIhi, jIr3hi, jIhiM, ca-cha0 jAa, jAi, jAe, jANa, jANaM. jIa, jIA, jIi, jIe. Asli 3yo tA, tI pramo. kA-kI (kim) kAo, kAu, kA, kIo, kIu, kI, kIA. kAo, kAu, kA, kIo, kIu, kI, kIA. kAa, kAi, kAe, kAhi, kAhi, kAhiM, kIa, kIA, kIi, kIe kIhi, kIhi~, kIhiM, ca-cha. kAa, kAi, kAe, kANa, kANaM. kIa, kIA, kIi, kIe. MuInI 35o tA-tI pramANe. kA. bI. kaM. Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 eA-eI (etad) ekavacana bahuvacana pa. esA. eAo, eAu, eA, eIo, eIu, eI, eIA. eaM, eI. eAo, eAu, eA, eIo, eIu, eI, eIA. eAa, eAi, eAe, eAhi, eArhi, eAhiM, eIa, eIA, eIi, eIe. eIhi, eIhi, eIhiM. ca-cha0 eAa, eAi, eAe, eANa, eANaM, eIa, eIA, eIi, eIe. eINa, eINaM. ta. mIno po tA-tI pramANe. imA-imI (idam) imA, imI, imIA. imAo, imAu, imA, imIo, imIu, imI, imIA. imaM, imi. imAo, imAu, imA, imIo, imIu, imI, imIA. imAa, imAi, imAe, imAhi, imArhi, imAhi. imIa, imIA, imIi; imIe imIhi, imIhi, imIhiM. ca0 cha0 imAa, imAi, imAe. imANa, imANaM, imIa, imIA, imIi imINa, imINaM imIe. mIna po tA-tI pramANe ta. Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAkRta vAkyonuM saMskRta-gujarAtI jassa "jao Aicco udei, sA tassa hoi *puvvA disA, jatto ya asthamei sA u avarAdisA nAyavvA, dAhiNapAsammi ya dAhiNA disA, uttarA u vAmeNa / yasya yata Aditya udeti, sA tasya bhavati pUrvA dig, yatazcA'stameti, sA tvaparA dig jJAtavyA, dakSiNapArve ca dakSiNA diga, uttarA tu vAmena / jene je bAjuthI sUrya Uge che, te tenI pUrva dizA thAya che, je taraphathI Athame che, te pazcima dizA jANavI, jamaNe paDakhe dakSiNa dizA ane DAbI bAjue uttara dizA jANavI. kivAe viNA ko dhammo ? / kRpayA vinA ko dharmaH ? / dayA vinA kayo dharma che ? paMDavANaM seNAi dujjohaNassa seNAe saha jujhaM hotthA, tammi juddhe paMDavANaM jayo Asi / pANDavAnAM senAyA duryodhanasya senayA saha yuddhamabhavat, tasmin yuddhe pANDavAnAM jaya AsIt / 68. saMskRtamA tas' pratyaya mApe cha, tene sthAne to-do vi mA cha, to-do - thAya tyAre 12thI 52 visarga mApe to visarganI pUrvano 12 bhane vyaMYna sahita oM thAya che. (1/27, 2/160, 3/32) bhojatto, jado, jao. (yataH) annatto, annado, annao. (anyataH) katto, kado, kao. (kutaH) tatto, tado, tao. (tataH) purao (purataH) savvao, savvado, savvao. (sarvataH) | maggao (mArgataH) * vizeSatuM strIliMga ne maMte A I MusalthI thAya che. pakSa rAnta vizeSa nAmonu strIliMga prAya: AM pAyI thAya che. oI sthaNe I pAsa mAge che. mo. piya-piyA, piA.(priyA) tArisa-tArisA, tArisI.(tAdRzI) nicca-niccA,(nityA). hasamANa-hasamANA (hasamAnA) vallaha-vallahA (vallabhA). hasamANI sarisa-sarisA, sarisI(sadRzI). | hasaMta-hasaMtA, hasaMtI (hasantI). Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 pAMDavonI senAnuM duryodhananI senA sAthe yuddha thayuM, te yuddhamAM pAMDavonI jIta thaI. kosA vesA savvAsu kalAsu niuNA, naccammi u viseseNa kusalA / kozA vezyA sarvAsu kalAsu nipuNA, nRtye tu vizeSeNa kuzalA / kozA vezyA sarva kaLAomAM kuzaLa hatI, paraMtu nRtyamAM vizeSa zane duzaNa (SAL) savvA kalA dhammakalA jaei / sarvAH kalA dharmakalA jayati / . . sarva pAone te che. savvA kahA dhammakahA jiNei / sarvAH kathA dharmakathA jayati / yA sarva prathAone te che. jassa jIhA vasIhUA, so paramo puriso / __ yasya jihvA vazIbhUtA sa paramaH puruSaH / jenI jIbha vaza thaI che, te uttama puruSa che. nArIo joNhAe ramenti / nAryo jyotsnAyAM ramante / strImo yonImA 2me che. chuhAe samANA veyaNA natthi / kSudhayA samAnA vedanA nAsti / bhUpayA o nA nathI. paMDavANaM bhajjA dovaI savvAsu itthIsu uttamA mahAsaI ahesi / pANDavAnAM bhAryA draupadI sarvAsu strISUttamA mahAsatyAsIt / pAMDavonI strI draupadI sarva strIomAM uttama mahAsatI hatI. vaNassaINaM pi sannA atthi, tao dagaM maTTiAe rasaM ca AharejjA / vanaspatInAmapi saMjJAH santi, tata udakaM mRttikAyA rasaM cA''hareyuH / vanaspatione paNa saMjJAo hoya che, tethI pANI ane mATInA rasano AhAra kare che. sajjaNA paiNNAhiMto kahapi na calanti / sajjanAH pratijJAbhyaH kathamapi na calanti / uttama puruSo pratijJAothI kemeya calAyamAna thatA nathI. Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 123 itthIo sajjAhinto uTThanti, AvAsayAI ca kiccAI kuNanti striyaH zayyAbhya uttiSThanti, AvazyakAni ca kRtyAni kurvanti / strIo zapyAmAMthI ubhI thAya che ane Avazyaka kAryo kare che. sAsUe NhUsAe uvari, vahUi ya sAsUa avariM aIva pII asthi / zvazvAH snUSAyA upari, vadhvAzca zcazvA uparyatIva prItirasti / sAsuno putravadhU upara ane vahUno sAsu upara ghaNo sneha che. divaho nisaM nisA ya diNaM aNusarei / divaso nizAM, nizA ca dinamanusarati / divasa rAtrine ane rAtri divasane anusare che. jaNA riddhIe gavviTThA pAeNa havanti / / janA RyA garviSThAH prAyo bhavanti / mANaso ghaNuM karIne Rddhi vaDe garviSTha thAya che. jovvaNaM asAraM, lacchI vi asArA, saMsAro asAro, tao dhammammi maI daDhaM kujjaa| yauvanamasAraM, lakSmIrapyasArA, saMsAro'sArastato dharme matiM dRDhAM kuryAt / yauvana asAra che, lakSmI paNa asAra che, saMsAra asAra che, tethI dharmamAM dRDhabuddhi karavI joIe. thI egAe bAhAe bhAraM nehIa / stryekena bAhunA bhAramanayat / strI eka hAtha vaDe bhArane laI gaI. kAme sattAo itthIo kulaM sIlaM ca na rakkhaMti / kAme saktAH striyaH kulaM zIlaM ca na rakSanti / kAmamAM Asakta strIo kula ane zIlanuM rakSaNa karatI nathI. ua thINaM sarUvaM saMsArA ya ubvivesu / pazya strINAM svarUpaM, saMsArAccovidhi / strIonA svarUpane jo ane saMsArathI udvega pAma. Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 jo saMghassa ANaM aikkamei, so sikkhaM arihei / yaH saMghasyA ''jJAmatikrAmyati, sa zikSAmarhati / je saMghanI AjJAnuM ullaMghana kare che, te zikSAne pAtra che. jauMNAe udagaM kiNhaM, gaMgAa ya dagaM sukkamatthi / / yamunAyA udakaM kRSNaM, gaMgAyAzcodakaM zuklamasti / yamunAnuM pANI kALuM ane gaMgAnuM pANI dhoLuM che. hemacaMdo sarassaiM deviM aaraahiia| hemacandraH sarasvatI devImArAdhayat / zrI hemacaMdrasUrie sarasvatI devInI ArAdhanA karI. sAsU vahUNaM devAlae gamaNAya kahei / zvazrUrvadhUbhyo devAlaye gamanAya kathayati / sAsU vahUone derAsaramAM javA mATe kahe che. jo "hiriM nIiM dhiyaM ca dharei, so siriM lahei / yo hiyaM nItiM dhRtiM ca dhArayati, sa zriyaM labhate / je lajajA, nIti ane dhIraja dhAraNa kare che, te lakSmIne meLave che. ahiNo dADhAe visaM jharei / aherdaSTrAyA viSaM kSarati / sapanI mAMbI 2 243 che. tiNhA AgAseNa samA visaalaa| tRSNA''kAzena samA vizAlA / tRNA AkAza sarakhI vizALa che. tarussa chAhIe thIo gANaM kuNanti / tarozchAyAyAM striyo gAnaM kurvanti / vRkSanI chAyAmAM strIo gAyana kare che. ___69. zrI, hI, kRtsna, kriyA // AwomA saMyukta manyAparanI pUrva i bhU15 che. (2/108) - siri (zrIH). kasiNo (kRtsnaH). hirI (hI) kiriyA (kriyA). Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 125 vikkamo nivo picchIe suThu pAlago Asi / vikramo nRpaH pRthvyAH suSThu pAlaka AsIt / vikramarAjA pRthvInA sArA pAlaka hatA. kumAro savvAsu kalAsu pahuppai / kumAraH sarvAsu kalAsu prabhavati / kumAra sarva kaLAomAM samartha che. pahuNo mahAvIrassa atullAe sevAe goyamo gaNaharo saMsAraM tarIa / prabhormahAvIrasyA'tulyayA sevayA gautamo gaNadharaH saMsAramatarat / prabhu mahAvIranI asAdhAraNa sevA vaDe gautama gaNadhara saMsArane taryA. dhannAo tAo bAliyAu jAhiM sumiNe vi na patthio anno puriso / dhanyAstA bAlikAH, yAbhiH svapne'pi na prArthito'nyaH puruSaH / te bALAo dhanya che ke jeo vaDe svapnamAM paNa bIjo puruSa prArthanA karAyo nathI. gujarAtIvAkyonuM prAkRta-saMskRta vaDIlonI maryAdA oLaMgavI nahiM. guNaM majjAyaM na laMghejja / guruNA maryAdAM na laGgheta / core brAhmaNanI lakSmI chInavI lIdhI. coro baMbhaNassa lacchi uddadyalIa / cauro brAhmaNasya lakSmImAcchinat / putranI vahU sAsunAM sarva kAmo vinayathI kare che. hUsA sAsUa savvAiM kajjAI viNaeNa kare | snuSA zvazrvAH sarvANi kAryANi vinayena karoti / jayAre mANasanI Rdgi nAza pAme che, tyAre tenI sAthe buddhi ane dhIraja paNa nAza pAme che. jayA jaNassa iDDhI nassai, tayA tAe saha buddhI thiI ya nassai / yadA janasyarddhirnazyati, tadA tayA saha buddhirdhRtizca nazyati / Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 dharmAjina dhananI vRddhimAM dharmano tyAga karato nathI. dhammio jaNo dhaNassa vuddhIe dhammaM na cayai / ___ dhArmiko jano dhanasya vRddhyAM dharma na tyajati / sarasvatI ane lakSmInA vivAdamAM koNa jIte ?. sarassaIe sirIe ya vivAe kA jiNai ? / sarasvatyA lakSmyAzca vivAde kA jayati ? / mANasa vedanAmAM bahu ja muMjhAya che. logo veyaNAe aIva mujjhai / loko vedanAyAmatIva muhyati / sarva jIvo sukhane Icche che ane du:khane IcchatA nathI. savve jIvA sAyaM icchati, asAyaM ya na icchaMti / sarve jIvAH sAtamicchanti, asAtaM ca necchanti / uttama puA je kAryano AraMbha kare che, tene jarUra pAra pAme che. uttamo puriso jaM kajjaM ADhavei, taM avassaM pAraM gacchai / uttamaH puruSo yatkAryamArabhate, tadavazyaM pAraM gacchati / unALAmAM sarva pazuo jhADonI chAyAmAM vizrAnti le che. gimhe savve pasavo rukkhANaM chAhIe vissamanti / grISme sarve pazavo vRkSANAM chAyAyAM vizrAmyanti / kSiNa dizAmA yorI yA dAhiNAe disAe corA gacchIa / ___ dakSiNasyAM dizi caurA agacchan / sarva ThekANe sukhIone sukha ane du:khIone du:kha hoya che. savvattha suhINaM suhaM, duhINaM ca duhaM hoi / sarvatra sukhinAM sukhaM, duHkhinAM ca duHkhaM bhavati / huM jinezvaranI pratimAonI stutio vaDe stuti karuM chuM. Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 127 haM jiNANaM paDimAo thuIhiM thuNAmi / ___ ahaM jinAnAM pratimAH stutibhiH stavImi / sarpo lama 43 5 pAva cha. sapyA jibbhAhiM duddhaM pAenti / sarpA jihvAbhirdugdhaM pibanti / strIo bAgamAM vihare che ane puSpo suMdhe che.. itthIo ujjANaMsi viharenti, puSkAI ca AigdhaMti / striya udyAne viharanti, puSpANi cA''jivanti / te tIrtharoMnI pAAmo jo5 pAmyo. so titthayarANaM kahAhiM bohIa / sa tIrthakarANAM kathAbhirabodhat / pUrve pRthvI upara ghaNA rAkSaso hatA. purA picchIe bahavo rakkhasA ahesi / purA pRthivyAM bahavo rAkSasA abhavan / durjananI jIbhamAM amRta che, paNa hRdayamAM viSa che. dujjaNassa jibbhAe amayamatthi, hiyayaMmi u visamatthi / durjanasya jihvAyAmamRtamasti, hRdaye tu viSamasti / meM pahanAne dhApana mAyuM. ahaM bhaiNINaM bahuM dhaNaM dAhIa / ahaM bhaginIbhyo bahu dhanamadadAm / / kRSNanI strI rUkamaNIno putra pradyumna che. kaNhassa bhajjAi ruppiNIi putto pajjunno asthi / kRSNasya bhAryAyA rukmiNyAH putraH pradyumno'sti / sAsU 19o 652 5 2 . sAsU vahUNaM kuppai / zvazrUrvadhUbhyaH krudhyati / 70 Dma bhane kma no ppa thAya che. (2/52) ma-kuppalaM (kuDmalam) ruppiNI (rukmiNI). Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 comAsAmAM munio eka ja sthaLe rahe che. vAsAe muNao egAe ccia vasahIe vasanti / __ varSAyAM munaya ekasyAM caiva vasatyAM vasanti / rAtre strIo caMdranA prakAzamAM nAce che. rattIe itthIo joNhAe naccanti / rAtrau striyo jyotsnAyAM nRtyanti / prabhunI sevA ane kRpAthI lyANa thAya che. pahuNo sevAe kivAe ya kallANaM hoi / prabhoH sevayA kRpayA ca kalyANaM bhavati / sAdhuo prANAne paNa asatya bolatA nathI ' sAhavo jIviyaMte vi asaccaM na bhAsante / sAdhavo jIvitA'nte'pyasatyaM na bhASante / mANa zayanamA boTe che. bAlo sejjAe plotttti| bAlaH zayyAyAM praluTyati / strI, latA ane paMDito Azraya vinA zobhatA nathI. itthI, layA, paMDiyA ya AhAraM viNA na chajjaMte / strI, latA, paNDitAzcA'' zrayaM vinA na zobhante / 76 zabdanI aMdara " ke saMyukta vyaMjana hoya to saMyuktane anya vyasana ne za-Sa, tanI pUrva I mAgama vipe bhUya che. temA tapta, vajra zanamA 5 saMyukta antya 12nI pUrva i AgaNa pidhe mApe cha. (2/105) 6aloAyariso) varisA, vAsA (varSA) Ayaso J (AdarzaH) darisaNaM / dasaNaM / (darzanam) taviaM, tattaM (taptam) varisaM / vAsaM / (varSam) varaM, vajjaM (vajram) Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pATha 17 mo bhaviSyakALa pratyayo.. (3/166,167,168,169) apayana. nayana. pa. pu. ssaM, ssAmi, ssAmo, hAmo, himo, hAmi, himi. ssAmu, hAmu, himu, ssAma, hAma, hima, hissA, hitthA. jI.e. hisi, hise. hitthA, hiha. trI.Y. hii, hie. hinti, hinte, hire. . ArSa kRtamA ulon mane trIon puruSamA nIye mApekSA pratyayono pakSa prayoga karI zakAya che. bhI. 5. ssasi, ssase. ssaha. zrI. pu. ssai, ssae. ssanti, ssante. mA pratyayo '6usu pUrvanA anI 'I' athavA 'e' thAya cha. . has pAtuna po ekavacana bahuvacana 5. 5. hasissaM, hasessaM, hasissAmo-mu-ma, hasissAmi, hasessAmi hasihAmo-mu-ma, hasihAmi, hasehAmi hasihimo-mu-ma, hasihimi, hasehimi, hasihissA, hasihitthA, hasessAmo-mu-ma, hasehAmo-mu-ma, hasehimo-mu-ma, hasehissA, hasehita .. . mA. Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI. pu. hasihisi, hasihise hasehisi, hasehise, hasissasi, hasissase, hasessasi, hasessase. zrI. 5. hasihi, hasihie, seeis, hasehie, hasissai, hasissae, hasessai, hasessae sarva pu. sarva va. *jja, jjA khAve tyAre hasejja, hasejjA. hasijja, hasijjA. } ekavacana u.y. tai, tufa, nehAmi, nehimi. zrI. pu. nehisi, nehise, nessassi, nessase. zrI. pu. nehii, nehie, nessara, nessae. 130 hasihitthA, hasihiha. hasehitthA, hasehiha. hasissaha, hasessaha. hasihinti - nte, hasihire, hasehinti - nte, hasehire, hasissantinte, hasessanti-te. ne dhAtunAM 3tho. bahuvacana nessAmo, nehAmo, nehimo, sAmu, nehAmu, nehimu, nessAma, nehAma, nehima hissA, nehitthA. nehitthA nehiha, nessaha. nehinti, nehinte, nehire, nessanti, nessante. pratyayonI pUrve 'OM' Ave tyAre nea aMganAM 35. 5. 5.. neissaM, neissAmi, neihAmi, neihimi, neessaM, neessAmi, nehAmi, neehimi. A pramANe sarvapuruSa ane sarvavacanamAM rUpAkhyAno karI levAM. * SaD bhASA0 bhAM hi pratyaya rAkhIne jja-jjAnA iyo IrSyA che. bha - hasihijja - jjA; hasehijjA. Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 131 pratyayonI pUrve ane sthAne jga, jhjhA Ave tyAre nejja-nejjAnAM 3tho 5. 5.. nejjassaM, nejjassAmi, nejjahAmi, nejjAhAmi, nejjahimi, nejjAhimi, nejja, nejjA vigere 3po thAya che. ejja - neejjA aMganAM po. 5.pu.o. neejjassaM, neejjassAmi, neejjahAmi, ejjAhAmi, neejjahimi, neejjAhimi, * neejja, neejjA vagere 3yo thAya che. kar yA dhAtuno laviSyadvANamAM kA Aheza viTulye thAya che. kA Aheza thAya tyAre prathama puruSanA ekavacanamAM huM evuM rUpa vikalpe thAya che. teja prabhAge dA dhAtunuM pazu dAhaM khe 35 viDaye thAya che. (3 / 157,170) kA (kR) kheDa. 5.5. kAhaM, kAssaM, kAssAmi, kAhAmi, kAhimi. zrI. pu. kAhisi - se. zrI. pu. kAhii - e, kAhI. 5. 5. karissaM, karissAmi, karessaM, karessAmi. kar (kR) java. kAssAmo-mu-ma, kAhAmo-muma, kAhimo-mu-ma, kAhissA, kAhitthA. kAhitthA, kAhiha. kAhintinte, kAhire. karihAmi karihimi, karehAmi, karehimi, vagere rUpo hak pramANe jANavA. * SaDa bhASA prabhAge neehijja, neehijjA thAya che. Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 dAhimi. 5.5. dAhaM, dAssaM, dAssAmo-mu-ma, dAssAmi, dAhAmi, dAhAmo-mu-ma, dAhimo mu-ma, dAhissA, dAhitthA. jI. 5. dAhisi-se, dAhitthA, dAhiha, dAssasi-se. dAssaha. trI.5. dAhii-e, dAhI dAhinti-nte, dAhire, dAssai-e. dAssanti-nte. SaD mApAmA prathama puru5 me'payanamA hissaM pratyaya 4ulne 35 hasihissaM, nehissaM, karihissaM, hohissaM. (SaDa 2-6- 33) bhaviSyakAla-mato bheTa GiAL pAnI cha, te pA3 cha. bha. . rAmo gAma gacchihii rAma mama . 'ajja nayaraM gacchissaMmAge 9 nagaramA SL prAkRtavAkayonuM saMskRta-gujarAtI ajja sAhavo nayarAo viharissanti / adya sAdhavo nagarAd vihariSyanti / Aje sAdhuo nagaramAMthI vihAra karaze. govAlA pae gheNUo dohihinti / gopAlAH prage dhenU|kSyanti / - gopanIyAmo sAramA yone hoNe. ahaM sIsANamuvaesaM karissaM / ahaM ziSyANAmupadezaM kariSyAmi / ziSyone paza zaza. makkhiA mahuM lehissai / makSikA madhu lekSyati / mApI bha5 ze. pAraddhiNo araNNe vaccihinte, tahiM ca vINAe jhuNiNA hariNIo vasIkarissante, pacchA ya tAo hiMsihire / Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 133 pAparddhayo'raNye vrajiSyanti, tatra ca vINAyA dhvaninA hariNIrvazIkariSyanti, pazcAcca tA hiMsiSyanti / zIkArIo jaMgalamAM jaze ane tyAM vINAnA avAja vaDe hariNIone vaza karaze ane pachI teone mAraze. tuM raNNe jAjjAhise, tayA siMgho caveDAe paharehie / tvamaraNye yAsyasi, tadA siMhazcapeTayA prahariSyati / tuM jaMgalamAM jaIza, tyAre siMha thappaDa vaDe prahAra karaze. *loddhao moggareNa jaNe hnniia| lubdhako mudgareNa janAnahan / lobhI mANase mudgara vaDe mANasone mAryA. tumhe gurU bhattIe seveha, tANaM kivAe kallANaM bhavissai / yUyaM gurun bhaktyA sevadhvam, teSAM kRpayA kalyANaM bhaviSyati / tame bhakti vaDe guruonI sevA karo, teonI kRpAthI kalyANa thaze. kannAo ajja pahuNo purao purato natiSyanti, gANaM ca kAhinti / kanyA adya prabhoH puratonatiSyinti, gAnaM ca kariSyanti / kanyAo Aje svAmInI AgaLa nRtya karaze ane gAyana karaze. ujjANe ajja jAissAmo, tattha ya saraMsi jAyAiM saroyANi jiNiMdANaM accaNAe gihissA / udyAne'dya yAsyAmaH tatra ca sarasi jAtAni sarojAni jinendrANAmarcanAya grahISyAmaH / Aje ame udyAnamAM jaIzuM ane tyAM sarovaramAM ugelAM kamaLo zrI jinezvaronI pUjA mATe grahaNa karazuM. kara saMyukta vyaMjananI pUrve 6 no ga' thAya ane huM no jaM vikalpa thAya che. pokkharaM (puSkaram) veNhU, viNhU (viSNuH) potthao (pustakaH) dhammellaM dhammillaM (dhammillam) moNDaM (muNDam) peNDa, piNDaM (piNDam) sthAne ethato pArA nathI. ciMtA (cintA) Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 ajja ahaM tattANaM ciMtAe rattiM nessaM / adyAhaM tattvAnAM cintayA rAtriM neSyAmi / Aje huM tattvonI vicAraNA vaDe rAtri pasAra karIza. taM kajjaM kAhisi, to davvaM dAhaM / tvaM kAryaM kariSyasi tato dravyaM dAsyAmi / tuM kAma karIza, te pachI huM dravya ApIza. kalimmi nariMdA dhammeNa payaM na pAlihire / kalau narendrA dharmeNa prajAM na pAlayiSyanti / kaliyugamAM rAjAo dharma vaDe prajAne pALaze nahi. jai so dujjaNo hohI, tayA parassa niMdAe tUsehii / yadi sa durjano bhaviSyati, tadA parasya nindayA tokSyati / jo te durjana haze, to bIjAnI niMdA vaDe AnaMda pAmaze. puttANaM salAhaM na kAhaM / putrANAM zlAdhAM na kariSyAmi / huM putronA vakhANa karIza nahi. tI mAlAe sappo atthi, jai mAlaM phAsihise tayA so DaMsissai / tasyAM mAlAyAM sarpo'sti, yadi mAlAM sprakSyasi tadA sa dakSyati / te mALAmAM sarpa che, jo tuM mALAne aDakIza to te karaDaze. kalle puNNimAe mayaMko aIva virAihii / kalye pUrNimAyAM mRgAGko'tIva virAjiSyati / kAle pUname caMdra ghaNo zobhaze. vijjatthiNo ajjhayaNAya pADhasAlaM jAjjAhire / vidyArthino'dhyayanAya pAThazAlAM yAsyanti / vidyArthIo bhaNavA mATe pAThazALAe jaze. * kheDa pahayAM koI vakta saMdhi thAya che. (ni. 2 bhukho.) nemaDekAhis - kAhI, hohis - hohI, dAhii - dAhI. Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 135 ahuNA amhe pavayaNassa AlAve gaNihitthA / adhunA vayaM pravacanasyA''lApAn gaNayiSyAmaH / hamaNAM ame siddhAMtanA AlAvA gaNazuM. amhe vANijjeNa dhaNiNo hoihimo, tumhe nANeNa paMDiA hossaha / vayaM vANijyena dhanino bhaviSyAmaH, yUyaM jJAnena paMDitA bhaviSyatha / ame vyApAra vaDe paisAdAra thaIzuM, tame jJAna vaDe paMDita thazo. dhammeNa narA saggaM sivaM vA lahissanti / dharmeNa narAH svarga zivaM vA lapsyante / dharma vaDe mANaso svarga athavA mokSa meLavaze. ajja samosaraNe sirivaddhamANo jiNiMdo desaNaM kAhI, tattha ya bahuNo bhavvA bohiM aduva desaviraI aduvA savvaviraI ca giNhehire / adya samavasaraNe zrIvardhamAno jinendro dezanAM kariSyati, tatra ca bahavo bhavyA bodhimathavA dezaviratimathavA sarvaviratiM ca grahISyanti Aje samavasaraNamAM zrI vardhamAna jinezvara dezanA karaze ane tyAM ghaNA bhavyajIvo samyakatva athavA dezavirati athavA sarvavirati grahaNa karaze. jai tumhe suttANi bhaNijjA, tayA gIyatthA hojjAhitthA / yadi yUyaM sUtrANi bhaNiSyatha, tadA gItArthAH bhaviSyatha / tame jo sUtro bhaNazo to gItArtha thazo. kallammi dhammaM kAhAmi tti suviNatullammi jivaloe ko nu mannei ? | kalye dharma kariSyAmi, iti svapnatulye jIvaloke ko nu manyate ? | huM kAle dharma karIza, e pramANe svapna sarakhA jIvalokamAM o mAne ?. jiNadhammAo annaha sammaM jIvadayaM na pAsessaha / jinadharmAdanyatra samyag jIvadayAM na drakSyatha / jinadharma karatAM bIje sArI rIte jIvadayA jozo nahi. Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 'kalimmi paviTThe, 'muNINaM 'AgamatthA 'galihinti, " AyariyA vi "sIsANaM, 'sammaM suaM "na "dAhinti // 18 // kalau praviSTe munInAmAgamArthA galiSyanti / AcAryA api ziSyebhyaH, samyak zrutaM na dAsyanti // 18 // kaLiyuga praveza pAmaze tyAre munionA AgamanA artho nAza pAmaze, AcAryo paNa ziSyone sArI rIte zruta Apaze nahi. 18 naravaNo kuTuMbiNA saha jujjhissanti / narapatayaH kuTumbinA saha yotsyante / rAjAo kuTuMbanI sAthe yuddha karaze. je jiNapaDimaM siddhAlayaM vA pUissanti tANa gharaM thiraM hohI / ye jinapratimAM siddhAlayaM vA pUjayiSyanti teSAM gRhaM sthiraM bhaviSyati / jeo jinapratimA athavA siddhAlayanI pUjA karaze, teonuM dhara sthira thaze. na' vi' atthi "navi "hoi, 'pAeNa tihuyaNammi so jIvo / 'jo "jovvaNamaNupatto, "viyArarahio "sayA "hoi // 19 // 11 prAyastribhuvane sa jIvo nApyasti nApi bhaviSyati / yo yauvanamanuprAptaH, vikArarahitassadA bhavati // 19 // ghaNuM karIne traNeya bhuvanamAM tevo jIva nathI ane thaze paNa nahi ke je yauvanane pAmelo haMmezA vikAra rahita hoya. 19 gujarAtIvAkyonuM prAkRta-saMskRta tuM pAponI niMdA karIza to sukhI thaIza. jar3a tuM pAvAiM niMdihisi tayA suhI hohisi / yadi tvaM pApAni nindiSyasi, tadA sukhI bhaviSyasi / ame nAvamAM besIzuM ane sarovaramAM krIDA karazuM. amhe nAvAe uvavisissAmo, saraMmi ya kIlissAmo / vayaM nAvyupavikSyAmaH, sarasi ca krIDiSyAmaH / Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 137 mame svAmIna mATe mANA guMthI| amhe pahuNo mAlaM gaMThissAmo / vayaM prabhave mAlAM granthiSyAmaH / te lobhI che mATe brAhmaNone dhana Apaze nahi. sa loddhao atthi, tatto baMbhaNANaM dhaNaM na dAhii / sa lubdhako'sti, tato brAhmaNebhyo dhanaM na dAsyati / svapnamAM caMdra mukhamAM praveza karyo. tethI tuM rAjaya pAmIza. sumiNammi caMdo muhaM pavisIa, tatto tuM rajjaM pAvihisi / svapne candro mukhaM prAvizat,tatastvaM rAjyaM prApsyasi / . bodhine mATe ame jinezvaranA caritra sAMbhaLazuM. bohIe amhe jiNesarANaM carittAI socchAmo / bodhaye vayaM jinezvarANAM caritrANi zroSyAmaH / giranAramAM ghaNI vanaspatio che, jyAre huM tyAM jaIza tyAre joIza ujjayaMte bahUo vaNapphaIo saMti, jayA haM tahiM gacchissaM tayA pAsissaM / ujjayante bahavo vanaspatayaH santi, yadyahaM tatra gamiSyAmi tadA drakSyAmi / te tyAgI che, mATe garIbone dAna Apaze so cAI atthi, tatto dINANaM dANaM dAhii / sa tyAgI asti, tato dInebhyo dAnaM dAsyati / te tApasa che, mATe phaLono AhAra karaze. * so tAvaso atthi tatto phalAI Aharissai / sa tApaso'sti, tataH phalAnyAhariSyati / tuM kSamA dhAraNa karIza to durjana zuM karaze? tuM khaMti dharissasi, tayA dujjaNo kiM kAhI ? / tvaM zAntiM grahISyasi, tadA durjanaH kiM kariSyati ? / vasaMtaRtumAM nagaranA loko ughAnamAM pharavA jaze, te vakhate te kanyA sakhIo sAthe jarUra Avaze. vasaMte paurA ujjANaMsi gacchihinti, tayA sA kannA sahIhiM saha avassaM Agacchihii / Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 vasante paurA udyAne gamiSyanti, tadA sA kanyA sakhIbhiH sahA'vazyamAgamiSyati / vanamAM tApasa ugra tapa kare che ane tapanA prabhAvathI IndranI siddhi meLavaze. vaNaMmi tAvaso uggaM tavaM karei, tavassa ya pahAveNa iMdassaM iDDiM paavihii| raNe tAvasa ugraM tapaH karoti, tapasazca prabhAveNendrasyarTi prApsyati / tuM vaDIlonI sevA karIza, to sukhI thaIza. tuM gusNaM sevaM karissasi, tayA suhI hohisi / tvaM gusNAM sevAM kariSyasi, tadA sukhI bhaviSyasi / tamo sArthanI sAthe vihAra karazo, to jaMgalamAM bhaya thaze nahi. tubbhe sattheNa saha viharissaha, tayA araNNe bhayaM na hossai / yUyaM sArthena saha vihariSyatha, tadA'raNye bhayaM na bhaviSyati / huM saMsAranA du:khothI bIhuM chuM, mATe dIkSA grahaNa karIza. haM saMsArassa duhehinto bIhemi, tatto dikkhaM gahissAmi / ahaM saMsArasya duHkhebhyo bibhemi, tato dIkSA grahISyAmi / tuM jIvahiMsA na kara, nahIMtara du:khI thaIza. tuM jIvahiMsaM mA kuNasu, annahA duhI hossasi / tvaM jIvahiMsAM mA kuru, anyathA duHkhI bhaviSyasi / koi prItine haNe che, mAyA mitrone haNe che, mAna vinayano nAza kare che ane lobha sarva guNono nAza kare che, mATe teono tyAga karIzuM. koho pIiM paNAsei, mAyA mittANi nAsei, mANo viNayaM nAser3a, loho ya savve guNe nAsai, tatto te caissAmu krodhaH prItiM praNAzayati, mAyA mitrANi nAzayati, mAno vinayaM nAzayati, lobhazca sarvAna guNAn nAzayati, tatastAMstyakSyAmaH / coro dakSiNa dizAmAM gayA che, paNa tenI jarUra tapAsa karIza. corA dAhiNAe disAe gacchIa, kiMtu te avassaM maggissAmi / caurA dakSiNasyAM dizyagacchan, kintu tAnavazyaM mArgayiSyAmaH / Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 139 tuM sarovaramAM jaIza, to jarUra DUbIza. . tuM saraMmi gacchihisi, tayA avassaM Numajjihisi / tvaM sarasi gamiSyasi, tadA'vazyaM nimakSyasi / te kUtaro bhasaze, paNa karaDaze nahi. sa sANo bukkihii, kiMtu na DaMsihii / sa zvA bhaSiSyati, kiMtu na daMkSyati / jIvadayA samAna dharma nathI ane jIvahiMsA samAna adharma nathI. jIvadayAe samANo dhammo natthi, jIvahiMsAe ya samANo ahammo natthi / jIvadayayA samAno dharmo nA'sti, jIvahiMsayA ca samAno'dharmo nA'sti / pATha 18 mo (cAlu) bhaviSyakALa ane kriyAnipajyartha. socche vagere dhAtuonAM rUpAkhyAno. (3/172, 272) saM. pra. saM0 prA0 zra=soccha sAMbhaLavuM. mu=moSTha mUkavuM, choDavuM. = ccha javuM. vakavaccha bolavuM. =occha rovuM. fcha cheSTha chedavuM. vidveSTha jANavuM. fma zreSTha bhedavuM. za=ccha jovuM. mu=poSTha khAvuM. socche vagere daza dhAtuo bhaviSyakALamAM vaparAya che ane tenAM rUpAkhyAno karatI vakhate bhaviSyakALanAM pratyayamAMnA dino lopa vikalpa thAya che. temaja prathama puruSa ekavacananuM rUpa A dhAtuone ane anusvAra mUkavAthI vikalpa siddha thAya che. Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 gacchanAM 35o ekavacana bahuvacana pa.pu. gacchaM, gacchissAmo, gacchimo, gacchihAmo, gacchihimo, gacchissaM, gacchessaM, gacchissAmu, gacchimu, gacchihAmu, gacchihimu, gacchissAmi,gacchessAmi, gacchissAma, gacchima, gacchihAma, gacchihima, gacchihAmi, gacchehAmi, gacchihissA, gacchihitthA gacchimi, gacchemi, e thAya tyAre gacchessAmo gacchihimi,gacchehimi. vagaire 35o thAya che. jI.pu. gacchisi, gacchesi, gacchitthA, gacchetthA, gacchihisi, gacchehisi, gacchihitthA, gacchehitthA, gacchise, gacchese. gacchiha, gaccheha gacchihise, gacchehise gacchihiha, gacchehiha trI.pu. gacchai, gacchei, gacchinti, gacchenti, gacchihii, gacchehii, gacchihinti, gacchehinti, gacchie, gacchee, gacchinte, gacchente, gacchihie, gacchehie. gacchihinte, gacchehinte, gacchire, gacchere, gacchihire, gacchehire. jja-jjA pratyayo mApe tyAre thatI 35o- . sarva 50 chijja, gacchijjA. sarva 10 kiyAtipatyartha 1. kriyAtipattyartha- yAnI matipatti (niyatA) sUyave che. amuka kAma banyuM hota to amuka banatuM paNa prathama kAma na banyuM eTale tenA upara Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 141 AdhAra rAkhanAra bIjuM paNa nathI ja banyuM, A rIte kriyAnI niSphaLatA artha sUcave che. (3/179) pratyayo. 2. vizenA liMga pramANe prathamAnA ekavacana ane bahuvacananA ne te liMganA pratyayo -HIM ne lagADI taiyAra thaelA pratyayo tathA sarvapuruSa ane sarva vacanamAM -jJA pratyayo dhAtune lagADavAthI kriyAtipasyarthanAM rUpo thAya che. (3/180) * taiyAra pracayo ekavacana bahuvacana paMliMganA to, maLo, tA, mALA. strIliMganA nI, pApI, nIro, mAchImo, jo, mApa, nAgo, mAgo. napuMsakanA nAM, mA, tA, mAkhavuM. save puruSa, save vacana-La, gA. * mAM A pratyayAtavALA prayogo prAkRta sAhityamAM bahu ja thoDA jovAmAM Ave che. prAkRta rUpAvatAramAM -mAna pratyayanI pUrve meM no rU-pa karavAmAM Avela che. jema saMto, hato, simA, hamAnuM vagere. * prAkRta sAhityamAMthI uta kiyAtipatyarthanA traNe liMganA daSTAnto. puM0 0 jai tumaM saMpaimaM na muMcaMto, tA haM maMsagiddhagiddhAiyANa bhakkhaM huMto / pUjAka. (pR. 24, yA 46). (jo teM hAlamAM mane na choDayo hota, to huM mAMsamAM Asakata evA gIdha vagere pakSIonA bhojana rUpa thAta.) 50 ba0 te kuLa navuM sonuM saMtA, tathA tatva ne vinaMtA ! (bRha0 gA 34ra7) (teoe vaLI jo ekabIjAne paraspara joyA hota, to tyAM praveza karata nahi) paM. e o pa tArU nu datA, tA - go vi (i) sahito . (saMvegazAha ba0 pU.37, gA. 98) (jo tenAmAM guNo hota, to nakkI mANaso paNa tenI prazaMsA karata) Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 ekavacana bahuvacana puliMga dilano, sALo, rasantA, dasamA, ho-hono, duHo, romALo. honA, duttA, rokANaI. 50 me0 / jai ajja pahu ! tae haM viNAsio hu~to, tA kettiyamettA puttA majjha ba0 I nAthasa hatA ! (5. pR. 29, gA. 99) (he svAmin ! jo tamArA vaDe Aje huM vinAza karAyo hota, to mArA pitAne keTalAM putra hota ? (arthAt eka paNa na hota.) 50 e che karuM (tuSTa) tarva daM ra AviMto, tA ne suvA matI strIe(pU. pR. 38, gA. ra4) (jo tamArA putranuM meM apaharaNa na karAvyuM hota, to mArI putrI marI jAta) puM0 0 / eyaMmi mase acchaMte, (tA) esA paDimA aIva abbhudayaheU strIeJ saMmAvA tA. (tIrthakalpa pR. 24) (Ane viSe jo maSa-kALo DAgha hota, to A pratimA atyaMta abhyadayanA kAraNabhUta ane prabhAvazALI thAta) e) na navAM navA na daMto to suMdara dui | na e che (nizItha. bhA.1, pR. 5) (jo jIvothI AkuLa-vyAkha loka jovAyo hota, to sAruM thAta) jai paDhamameva so tumhehiM niyattio hoto, tA juttaM huMtaM / (mahA. ni. pU. 98, gA. 99) (jo te pahelethI ja tamArA vaDe pAcho pheravAyo hota, to yogya thAta.) putra e ) narmU vi sukhAya to, tA, guttatAM tuM ! na, e. i (mahA. 5. 9) (jo mULamAM ja pahelethI ja roSanI utpatti karI hota, to vadhAre yogya thAta. gaDuM huM nAcchatA, tA parvatri parva na me kuMtA (pUjA. pR21, gA. 13) (jo huM na Avyo hota, to eka paNa pApa mAre na thAta.) strI0 0 jai gabbhAo paDaMtA, bAlatte vA vi jai mayA hotA, tA kiM majjha nimitte honga rUma mAvA tunna ? | (karuNarasakadaMbaka pR. 33) (jo huM garbhamAMthI ja paDI gaI hota athavA bALapaNamAM ja jo huM marI gaI hota, to zuM mArA nimitte A Apatti tane thAta ?). strIe daMtaM puchatI, tA no taphayA vi mahuM pathasaMto ! Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 143 strIliMga- hasantI, hasamANI hasantIo, hasamANIo, hasantA, hasamANA, hasantAo, hasamANAo, hontI, huntI, hontIo, huntIo, hontA, huntA, hontAo, huntAo, homANI, homANA. homANIo, homANAo. napuMsa- hasantaM, hasamANaM, hasantAI, hasamANAI, hontaM, huntaM, homANaM. hontAI, huntAI, homANAI. mAmAM nto-mANo ne sthAne nte-mANe pratyaya 59pAye che. ma:- hasante, hasamANe, honte, hunte, homANe. 50 e. (pUjaLpR. 37, gA. 94) (jo meM tene puchyuM hota, to teNe te vakhate paNa mane jaNAvyuM hota). strI0ma0 / jai vallahajaNe maNA jAi, tahA jai taNU vi vaccaMtI tA nUNa na0 0 / kassai tavvirahavihurattaM na hutaM / (5. pR. 31, ou. 84). (jevI rIte vahAlA manuSyane viSe mana jAya che, tevI rIte je zarIra paNa jatuM hota, to tenA virahathI vyAkuLapaNuM koIne na thAta.) me0 / jai puNa dugaMchiesu kulesu eyANa jaNaNamiha hu~taM, tA kaha . puM050 J jayaekkapujjA ThAyaMtA taggihe muNiNo / (saMvega pR. 163, ou. 61) (jo vaLI ahIM niMdita kuLomAM emano janma thayo hota, to jagatamAM ajoDa rIte pUjanIya evA munio temanA gharamAM zI rIte rahata ?) jai savvaNNUhiM tikAladarisIhiM savvaM sukaraM diTuM huMtaM, to NaM amhArisA kApurisA suhaM kareMtA / (nizItha mA 1, 5.5). (no nAma kALane jonArA sarvajJoe saghaLuM sahelAIthI karI zakAya tevuM joyuM hota, to amArA jevA kAyara puruSo sahelAIthI karata.) strI0 me hojja na saMjhA hojjA, na nisA timiraM pi jai na na0 0 homANaM, tA hotA kaha amhe, ia saMpai paMsulAlAno puM0 0 ) (kumArapAlacarita sa.5, gA.105) (jo sAMja na thaI hota, jo rAtri na thaI hota ane jo aMdhAruM na thayuM hota, to ame kevI rIte hota ? (amArI zI dazA thAta) e pramANe hAlamAM pAsulA-durAcArI strIonuM vayana che.) Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 roga aMganAM rUpo. putra strI, napuM rogo, roganA | roganI, hogA, rogana, roganA, hoamANo, hoamANA. | hoamANI, hoamANA. | hoamANaM, hoamANAI. -Maa nAM rUpo. sarva putro dam, Maa. sarva 10 i doSa, roga, ho , topas. kiyAtipasyartha-saMketa ke zarata pUrNa na thayelA hoya tevA sAMketika vAkyomAM vaparAya che. jema-gavuM so vinna manto, tA luhI hoto-jo te vidyA bhaNyo hota, to sukhI thAta. sarakArAnta nAma prAkRtamAM svarano prayoga thato nathI. tethI amarAna je zabdo che, temAM amuka pheraphAra thaI nIce pramANe rUpa thAya che. saMskRtamAM je zabdo hakArAnta che, temAM je zabdo saMbaMdhavAcaka che tenA anya no gara' thAya che. ane je zabdo vizeSaNa che tenA anya no 'mAre thAya che. pachI anya akArAna hovAthI tenAM rUpo puMlliMga ane napuMsakaliMgamAM akArAna paMlliMga ane akArAnA napuMsakaliMga jevA thAya che. (3/45,47) jemakesaMbaMdhavAcaka nAma-pisara (hi), gAgAgara (gAma), vizeSaNa nAma-vattA (ja), hAyara (vA). prathama ane dvitIyAnA ekavacana sivAya sarva vibhaktimAM zakarAna zabdanA anya dezano 6 paNa thAya che. pi3 (hi), tu (vA), lAu () anya aMga sukAna hovAthI tenAM rUpo 3kArAnta puMlliMga ane napuMsakaliMga jevAM thAya che. tethI piga, pis (pitta), vAra, 7 (va), vAyAra, tA3 (1) ItyAdi zabda gaNI rUpo karavA (24) Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 piara piu bhAyara bhAu zrI. jAmAuara } puM (jAmAtR) mA. d. 145 puMlliMgamAM prathamAnuM ekavacanano 'A' karavAthI paNa vikalpe thAya che. (3/48) nemaDe - piA (pitA), kattA (kartA) dAyA (dAtA). saMbaMdhavAcaka dakArAnta zabdonuM saMbodhana ekavacananuM rUpa anya ' no 'a' ane 'ara" karavAthI ane vizeSaNavAcaka AEkArAnta zabdonA RRno 'a' vAthI viDaye thAya che. (3/39, 40) mA. 10 prema - he pia! he ta! - he dAya! } puMlliMga tathA vizeSaNa zabdo jamAtA. g. (faq) (url, } puM bApa. puM. (bhrAtR) lAI, AtA. he piaraM ! (pitR) (ka) (dAtR) ekavacana piA, piaro, (piare) piaraM piareNa-NaM, piuNA. kattAra fa. (and) PS2+112 kattu dAyAra dAu bhattAra bhattu kArAnta puMlliMga piara, piu (pitR) za76. vi. (dAtR) henAra, dAta. puM. (bhartR) svAmI, bharatAra, vi. bharaNa poSaNa karanAra. bahuvacana piarA piavo, piau, piao, piuNo, piU. piare, piarA, piuNo, piU. piarehi- hiM- hi, piUhi-hiM-hiM. Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 5.7. sa piarassa, piarANa-NaM, piuNo, *piussa. piUNa-NaM piaratto, piarAo, piaratto, piarAo, piarAu-hi-hinto, piarAu-hi-hinto, sunto, piarA, piarehi-hinto-sunto, piuNo, piutto, piutto, piUo-upiUo-u-hinto. hinto-sunto. piare,-piarammi, piaresu-suM, piaraMsi, piummi, piuMsi. piUsu-suM, he pia, piaraM. piarA, piara,piaro. piavA, piau-o, piuNo, piU kattAra-kattu (kartR) Awr. kattA, kattAro, kattArA, (kattAre) kattavo, kattau, kattao, kattuNo, kattU. kattAraM. kattAre, kattArA, kattuNo, kattU. kattAreNa-NaM, kattArehi-hi-hiM, kattuNA. kattUhi-hi-hiM. kattArassa, kattArANa-NaM, kattuNo, kattussa, kattUNa-NaM. kattAratto, kattArAo, kattAratto, kattArAo, * AmA 7 vimAna me'payanamA e pratyaya para dAge cha. ma piue, mAue. nyA. Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 147 5. / kattArAu-hi-hinto, kattArAu-hi-hinto-sunto, kattArA, kattArehi-hinto-sunto, kattuNo, kattutto, kattutto, kattUo-ukattUo-u-hinto. hinto-sunto. kattAre, kattArammi, kattAresu-suM, kattAraMsi, kattummi,kattuMsi. kattUsu-suM. he katta, kattAra, kattArA, kattA. kattavo, kattau-o, kattuNo, kattU kattAra-kattu RArAnta napuMsaliMga zaw. kattAraM. kattArAI, kattArA', kattArANi, kattUI, kattUi~, kattUNi. he katta, kattAra kattArAI, kattArAi~, kattArANi, kattUI, kattUi~, kattUNi. bAkInA rUpa puMlliMga pramANe. dAyAra, dAu (dAtR) we ekavacana navayana dAyAraM dAyArAI dAyArA, dAyArANi, dAUI, dAU., dAUNi he dAya, dAyAra. dAyArAI, dAyArAi~, dAyArANi, dAUI, dAU., dAUNi. na35 kattAra, kattu pramANe. sakArAtta strIliMgamAM saMbaMdhavAcaka zabdonAM rUpo nIce pramANe pheraphAra thaIne thAya che. (3/35) tuM saM. 1 Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duhiA dhUA } duhitR) UDarI, putrI dhIA naNaMdA ( nanAndR) nAvaMha piusiA (pitRSvasR) jherdha, piucchA bApanI bahena. 2 3. zrI. d. 148 ekvacana mAA, mAarA. mAusiA mAucchA *mAarA mAA mAu sasA susA } } (mAtRSvasR) bhAsI, mAnI bena. (mAtR) bhAtA, bhA } (svas) kaDen A zabdonAM rUpo AkArAnta hovAthI AkArAnta strIliMga nAmonAM jevA ja thAya che ane 'mAru' zabdanAM rUpo kArAnta strIliMga nAma jevAM thAya che, paNa prathamA ane dvitIyAnA ekavacanamAM 'mAru zabdano prayoga thato nathI. A strIliMga zabdo mULathI AkArAnta nahi hovAthI saMbodhana khe'vayanamAM he mAA, mAarA, he sasA khe prabhAge thAya che. M131-913-913 Uvai zui. bahuvacana mAAo, mAAu, mAA. mAarAo, mAarAu, mAarA, mAUo, mAUu, mAU. mAaM, mAaraM mAAa, mAAi, mAAe, mAAhi-hiM-hiM, mAarAa, mAarAi, mAarAhi-hi-hiM, mAarAe, mAUhi- rhi - hiM. mAUa, mAUA, mAUi mAUe. * mAtR zabdano koI sthaLe maS evo zabda siddha thaI husna rUkArAnta strIliMga jevAM rUpo paNa thAya che. jemake cha0 ba0 mAINa, mAINaM. chatyAhi pa0 ba0 ] mAIo, mAIu, mAI. bI0 ba0. Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 149 2. cha. mAAa, mAAi, mAANa-NaM, mAAe, mAarAa, mAarAi, mAarANa NaM mAarAe mAUa, mAUA, mAUNa-NaM. mAUi, mAUe. mAAa, mAAi, mAAe, mAatto, mAAo-u-hinto, mAatto, mAAo-u- hinto, sunto, mAarAa, mAarAi-e, mAaratto, mAarAo-u- mAaratto, mAarAo-u-hinto, hinto sunto , mAUa, mAUA, mAUi, mAutto, mAUo-umAUe, mAutto, mAUo, hinto-sunto. u-hinto. mAAa, mAAi, mAAe, mAAsu-suM, mAarAa, mAarAi, mAarAsu-suM. mAarAe, mAUa, mAUA, mAUi, mAUsu-suM. mAUe. he mAA, mAAo, mAAu, mAA, he mAarA. mAarAo, mAarAu, mAarA, mAUo, mAUu, mAU. sasA (svasa) nAM 35o sasA. sasAo, sasAu, sasA. sasaM. sasAo, sasAu, sasA. sasAa, sasAi, sasAe sasAhi-hi-hiM sasAa, sasAi, sasANa-NaM. sasAe. sasAa, sasAi, sasAe, sasatto, sasAo, sasAu, Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 sa. saM. sasatto, sasAo, sasAu, sasAhinto, sasAsunto. sasAhinto. sasAa, sasAi, sasAe. sasAsu-suM. he sasA. sasAo, sasAu, sasA. prAkRtavAkyonuM saMskRta-gujarAtI haM vacchANaM paNNANi checchaM / ahaM vRkSANAM parNAni chetsyAmi / huM vRkSonAM pAMdaDAM kApIza. amhe sAhaNo sagAse tattAI socchissAmo / vayaM sAdhoH sakAze tattvAni zroSyAmaH / ame sAdhunI pAse tattvo sAMbhaLazuM. jai mAyA jattAe gacchii, to vaccho duhiyA ya rocchihinti / yadi mAtA yAtrAyai gamiSyati, tato vatso duhitA ca rodiSyataH / jo mAtA yAtrA mATe jaze, to putra ane putrI raDaze. amhe kira saccaM vocchissAmo / vayaM kila satyaM vakSyAmaH / same 5252 sAyuM morathu. savvaNNU jhatti sivaM gacchihire / sarvajJA jhaTiti zivaM gamiSyanti / | sarvajJo jaladI mokSamAM jaze. haM sattuMjayaM gacchissaM, tahiM girissa sohaM dacchaM, taha settuMjIe naIe NhAhissaM, pacchA ya titthayarANaM paDimAo caMdaNeNa pupphehiM ca accihimi, giriNo ya mAhappaM saucchimi, pAvAiM ca kammAI checchihimi, jIviaM ca sahalaM karissaM / ahaM zatrujayaM gamiSyAmi, tatra gireH zobhA drakSyAmi, tathA zatrujayyAM nadyAM snAsyAmi, pazcAcca tIrthakarANAM pratimAzcandanena puSpaizcA'rciSyAmi, girezca mAhAtmyaM zroSyAmi, pApAni ca karmANi chetsyAmi, jIvitaM ca saphalaM kariSyAmi / huM zatrujya jaIza, tyAM parvatanI zobhA jaIza, zetruMjI nadImAM snAna karIza, pachI tIrthakaronI pratimAonI caMdana ane puSpo vaDe pUjA karIza, girinuM mAhAtma sAMbhaLIza, pApakarmone chedIza ane jIvanane saphaLa karIza. Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 151 jai asogacaMdo nariMdo disAsu parimANaM kuNaMto, tA nirae neva nivaDanto / yadyazokacaMdro narendro dikSu parimANamakariSyat, tato narake naiva nyapatiSyat / jo azokacaMdra rAjAe dizAone viSe parimANa karyuM hota, to narakamAM na ja paData. so AyAraMgaM bhaNejjA, tA gIattho honto| sa AcArAGgamabhaNiSyat, tato gItArtho'bhaviSyat / te AcArAMga bhaNyo hota, to gItArtha thayo hota. jai haM sattuM nigiNhanto, tayA erisaM duhaM ahuNA kiM lahamANo ? | yadyahaM zatru nyagrahISyam tadedRzaM duHkhamadhunA kimalapsye ? / jo meM zatruno nigraha karyo hota, to AvuM duHkha hamaNAM kema mata ?. jai dhammassa phalaM havijja, tayA paraloe suhaM lahejjA / yadi dharmasya phalamabhaviSyat, tadA paraloke sukhamalapsyata / jo dharmanuM phaLa haze, to te paralokamAM sukha pAmaze. sAhammiANaM vacchallaM sai kujjatti vIyarAyassa ANA / sAdharmikANAM vAtsalyaM sadA kuryAditi vItarAgasyA''jJA / sAdharmikonI bhakita haMmezA karavI, evI vItarAganI AjJA che. tisalAdevI devANaMdA ya mAhaNI pahuNo mahAvIrassa mAUo Asi / trizalAdevI devAnaMdA ca brAhmaNI prabhormahAvIrasya mAtarAvAstAm / trizalAdevI ane devAnaMdA brAhmaNI prabhu mahAvIranI mAtAo hatI. sirivaddhamANassa piA siddhattho nariMdo hotthA / zrIvardhamAnasya pitA siddhArtho narendro'bhavat / / zrI vardhamAnanA pitA siddhArtha rAjA hatA. puvvaNhe akkassa tAvo thovo, majjhaNhe ya aIva tikkho, avaraNhe ya thokko aithevo vA / pUrvAGge'rkasya tApaH stokaH, Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 152 madhyAhne cA'tIva tIkSNaH, aparAhNa ca stoko'tistoko vA / divasanA pUrvabhAgamAM sUryane tApa thoDo hoya che, bapore ghaNo Akaro hoya che ane divasanA pAchalA bhAgamAM thoDo athavA ghaNo thoDo hoya che. sakammehiM iha saMsAre bhamaMtANaM jaMtUNaM saraNaM mAA piA bhAuNo susA dhUA a na havanti, ekko eva dhammo saraNaM // svakarmabhiriha saMsAre bhramatAM jantUnAM zaraNaM, mAtA pitA bhrAtaraH svasA duhitA ca na bhavanti, eka eva dharmaH zaraNam / potAnA karmo vaDe A saMsAramAM bhamatA, prANIonuM zaraNa mAtA, pitA, bhAIo, bahena ane putrI nathI, eka dharma ja 22. che. jo bAhiraM pAsai, so mUDho; aMto pAsei so paMDio Neo / yo bAhyaM pazyati sa mUDhaH, antaH pazyati sa paNDito jJeyaH / je bahAra jue che, te mUDha che, aMdara jue, te paMDita jANavo. piuNo sasA piusiatti, taha mAUe ya sasA mAusiA ii kahei / pituH svasA pitRzvaseti, tathA mAtuzca svasA mAtRzvaseti kathayati / pitAnI bahena e phaI ane mAtAnI bahena e mAsI, e pramANe kahe che. naNaMdA bhAussa jAyAe siNijjhai / nanAndA bhrAturjAyAyAM snihyati / naNaMda bhAInI patnI-bhAbhI upara sneha rAkhe che. dhUA mAaraM piaraM ca silesai / duhitA mAtaraM pitaraM ca zliSyati / putrI mAtA ane pitAne bheTe che. rAmassa vAsudevassa ya piarammi mAUsuM a parA bhattI asthi / rAmasya vAsudevasya ca pitari mAtRSu ca parA bhaktirasti / baLadevanI ane vAsudevanI pitA ane mAtAo upara zreSTha bhakti che. sAsU jAmAUNaM paDivayAe pAhuDaM dAhinti / zvazvo jAmAtRbhyaH pratipadi prAbhRtaM dAsyanti / sAsuo jamAIone paDave bheTa Apaze. Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 153 jA nArI bhattArammi paussei, sA suhaM na pAvei / yA nArI bhartari pradveSTi, sA sukhaM na prApnoti / je strI dhaNI upara dveSa kare che, te sukha pAmatI nathI. kulabAliyANaM bhattavo ceva devA / kulabAlikAnAM bhartAra eva devAH / kulAMganAone dhaNI e ja deva che. mAA dhUANaM puttANaM ca bahuM dhaNaM appei / mAtA duhitRbhyaH putrebhyazca bahu dhanamarpayati / mAtA dikarIone ane putrone ghaNuM dhana Ape che. je narA bhattUNamAse na vaTTante, te duhiNo havanti / ye narA bhartRdaNAmAdeze na vartante, te duHkhino bhavanti / je mANaso dhaNInA hukamamAM vartatA nathI, te du:khI thAya che. AvayAsu je sahejjA huti, te cca bhAUNo / Apatsu ye sAhAyyA bhavanti, ta eva bhrAtaraH / du:khamAM je sahAyaka thAya che, te ja bhAIo che. dhUAe mAAe ya parupparaM aIva neho atthi / duhiturmAtuzca parasparamatIva sneho'sti / putrI ane mAtAne paraspara ghaNo ja sneha che. sAsUNaM jAmAuNo aIva piA havanti / zvazrUNAM jAmAtaro'tIva priyA bhavanti / sAsuone jamAI ghaNA vahAlA hoya che. ahaM mAarAe ya piuNA ya bhAyarehiM ca sasAhiM ca saha siddhagirissa jattAe jAejja: / ahaM mAtrA ca pitrA ca bhrAtRbhizca svasRbhizca saha siddhagireryAtrAyai yAsyAmi / huM mAtA, pitA, bhAIo ane baheno sAthe siddhAcalanI yAtrA mATe jaIza. Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 dAyArANaM majjhe kaNNo nivo paDhamo hotthA / dAtRRNAM madhye karNo nRpaH prathamo'bhavat / dAtAonI aMdara karNarAjA prathama thayo. rAmassa bhAyA lakkhaNo nieNa cakkeNa rAvaNassa sIsaM chindIa / rAmasya bhrAtA lakSmaNo nijena cakreNa rAvaNasya zIrSamacchinat / rAmanA bhAI lakSmaNe potAnA caka vaDe rAvaNanuM mastaka kApI tuj. 'satesu jAyate 'sUro, 'sahassesu ya paMDio / "vattA 'sayasahassesu, dAyA jAyati vA "na "vA // 20 // zateSu zUro jAyate, sahasreSu ca paNDitaH / / zatasahasreSu vaktA, dAtA jAyate vA na vA // 20 // so mANasomAM eka zUra thAya che, hajAromAM eka paMDita thAya che, lAkhomAM eka vakatA thAya che, dAtA to thAya athavA na thAya. 20 iMdiyANaM jae sUro, 'dhammaM carati paMDio / "vattA "saccavao hoi, "dAyA "bhUyahie "rao // 21 // indriyANAM jaye zUraH, dharmaM carati paNDitaH / / satyavado vaktA bhavati, bhUtahite rato dAtA // 21 // iMdriyono kare te zUra, dharmane Acare te paMDita, satya bolanAra hoya te vaktA, prANIonA hitamAM rata hoya te dAtA (upAya) che. 21 gujarAtI vAkayonuM prAkRta-saMskRta jo teNe jheravALuM bhojana khAdhuM hota, to te mRtyu pAmata. jai so visamisiaM annaM bhuMjato tayA so maraMto / yadi sa viSamizritamannamabhokSyata, tadA so'mariSyat / jo tame jinezvaranAM caritro sAMbhaLyAM hota, to dharma pAmata. jai tubbhe jiNesarassa carittAI suNaMtA, tayA dhammaM pAvaMtA / Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 155 yadi yUyaM jinezvarasya caritrANyazroSyatha, tadA dharma prApsyatha / abhimanyu jIvyo hota, to kauravonI badhI senAne jItI leta. ahimannU jIvaMto, tayA kauravANaM savvaM seNaM jiNanto / ___ abhimanyurajIviSyat, tadA kauravANAM sarvAM senAmajeSyat / jo tene tattvonuM jJAna hota, to te dharma pAmata. jai tassa tattANaM nANaM huMtaM, tayA so dhammaM lahaMto / yadi tasya tattvAnAM jJanamabhaviSyat, tadA sa dharmamalapsyata / jo tame te samaye baMdhanamAMthI choData, to satya kaheta. ___ jai tubbhe taMmi samayaMmi baMdhaNatto muMcaMtA, tayA haM saccaM kahento / yadi yUyaM tasmin samaye bandhanAdamokSyata, tadA'haM satyamakathayiSyam / rAvaNe parastrIno tyAga karyo hota, to mRtyu pAmata nahI rAvaNo paranAriM cayaMto, tayA so maccuM na pAvanto / rAvaNaH paranArImatyakSyat, tadA sa mRtyuM na prApsyat / jANanAra pAsethI teNe tattvonuM jJAna meLavyuM. NAyAratto so tattANaM nANaM lahIa / jJAtuH sa tattvAnAM jJAnamalabhata / huM taLAvamAMthI kamaLo laIza ane mAtA ane benane ApIza haM kAsAratto kamalAI gahissAmi, mAAe sasAe ya dAhissaM / ___ ahaM kAsArAt kamalAni grahISyAmi, mAtra svane ca dAsyAmi / mAtA ane pitAnI sAthe jinAlayamAM jaIza ane caityavaMdana karIza. mAarAe piareNa ya saha jiNAlae gacchissAmi, ciivaMdaNaM ca karissAmi / mAtrA pitrA ca saha jinAlaye gamiSyAmi, caityavandanaM ca kariSyAmi / lakSmaNanA bhAI rAme dIkSA lIdhI ane mokSa meLavyo. lakkhaNassa bhAU rAmo pavajjIa, mokkhaM ca lahIa / ___ lakSmaNasya bhrAtA rAmaH prAvrajat, mokSaM cA'labhata / 1hune nA 652 ghaNo sne cha. vahUe naNaMdAe aIva Neho atthi / vadhvA nanAndaryatIva sneho'sti / Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 garIbone pALanAra thoDA ja hoya che. dINANaM rakkhiArA thevA cciya havanti / dInAnAM rakSitAraH stokA eva bhavanti / vidhAtAnA lekhane koIpaNa ulaMghatuM nathI. dhAyArassa lehaM ko vi na aikkamai / dhAturlekhaM ko'pi nA'tikrAmyati / kurUpa bALako upara paNa mAtAno ghaNo sneha hoya che. visvesuM bAlesuM vi mAAe aIva Neho hoi / virUpeSu bAleSvapi mAtaratIva sneho bhavati / jema baherAnI AgaLa gAyana nakAmuM che, tema pUrNa purUnI AgaLa tattvonI vAta nakAmI che. jahA bahirassa agge gANaM niratyayaM hoi, tahA murukkhassa agge tattANaM vattA niratthayA asthi / yathA badhirasyA'gre gAyanaM nirarthakaM bhavati, tathA mUrkhasyA'gre tattvanAM vArtA nirarthakA'sti / divase divase ghaNA prANIo maraNa pAme che, to paNa ajJAnIo ame maravAnA nathI ema mAne che, tethI bIjuM zuM Azcarya hoya ?. paidiNaM bahavo pANiNo marenti, tahavi annANiNo amhe na marissAmo ii mannanti, tatto annaM kiM accheraM hojja ? / pratidinaM bahavaH prANino niyante, tathApyajJanino vayaM na mariSyAma iti manyante, tato'nyat kimAzcaryaM bhavet ? / nimitie tenA kapALamAM sArAM lakSaNo joyAM ane kahyuM ke tuM rAjA thaIza. nemittio tassa lalADami sohaNAI lakkhaNAI dekkhIa, kahIa ya tuM rAyA hohisi / naimittikastasya lalATe zobhanAni lakSaNAnyapazyat, akathayacca tvaM rAjA bhaviSyasi / Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 157 te vezyAmAM Asakta thayo na hota, to dharmathI patina thAna nahi. so vesAe Asatto na hu~to, tayA so dhampatto na paDato / sa vezyAyAmAsakto nA'bhaviSyat, tadA sa dharmAnnA'patiSyat / mUrkha paNa dhIme dhIme ughama karavAthI hoMziyAra thAya che. murukkho vi saNiyaM saNiyaM ujjameNa pauNo hoi / mUryo'pi zanaiH zanairudyamena praguNo bhavati / pATha 19 mo *bhaga 35 ane mAye 35. 1. pAturnu bhani mApe 35 321 / pAtune Ia (Iya). 3 ijja pratyaya lagADAya che. ane e taiyAra thayela aMgane kALanA puA bodhaka pratyayo RIL (3/160) 2 bhaviSyakALa, kriyAtipatyartha vagerenA karmaNi ane bhAve rUpo kartari jevAM 1 thAya che. (4/241 taH 4/257) bhAga-nAvehas + Ia = hasIa, has + ijja = hasijja, pad + Ia = paDhIa, pad + ijja = paDhijja, boll + Ia = bollIa, boll + ijja = bollijja, kaMp + Ia = kaMpIa, kaMp + ijja = kaMpijja, dekh + Ia = dekhIa, dekh + ijja = dekkhijja, ho + Ia = hoIa, ho + ijja = hoijja, * jo dhAtu sakarmaka hoya to teno karmaNi prayoga thAya ane akarmaka (karmarahita) hoya to bhAve prayoga thAya che. (lajajA pAmavI, ubhA rahevuM hovuM, jAgavuM, vadhavuM jIrNa thavuM. bhaya pAmavuM, jIvavuM maravuM, sUvuM, prakAzavuM ane ramavuM e arthavALA dhAtuo akarmaka jANavA, e sivAya bIjA arthavALA dhAtuo sakarmaka jANavA.) Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 ne + Ia = neIa, " ne + ijja = neijja, ThA + Ia = ThAIa, ThA + Ijja = ThAIjja, jhA + Ia = jhAIa, jhA + ijja = jhAijja, hA + Ia = NhAIa, NhA + ijja = NhAijja, . A pramANe taiyAra aMga karI puruSabodhaka pratyaya lagADavAthI karmaNi ne bhAve rUpa thAya che. paDhIa, paDhijja (paDh) nai 35o. vartamAnakALa. ekavacana bahuvacana 5.pu. paDhIami, paDhIamo-mu-ma, paDhIAmi, paDhIAmo-mu-ma, paDhijjami, paDhIimo-mu-ma, paDhijjAmi. paDhijjamo-mu-ma paDhijjAmo-mu-ma, paDhijjimo-mu-ma. jI.pu. paDhIasi, paDhIase, paDhIitthA, paDhIaha, paDhijjasi, paDhijjase. paDhijjitthA, paDhijjaha. trI.. paDhIai, paDhIae, paDhIanti-nte, paDhIire, paDhijjai, paDhijjae. paDhijjanti-nte, paDhijjire. karmaNiprayogamAM kartA trIjI vibhaktimAM mUkAya che ane karma prathamAvibhaktimAM Ave che, temaja karmane AdhAre kriyApada mUkAya che. 3-5tarimAM-kuMbhAro ghaDaM kuNai, bhagimA kuMbhAreNa ghaDo kuNIai, (mAra 3 rAya cha). rAmo jiNe accei-rAmeNa jiNA accijjaMti, (rAma 43 jinezvara pUjAya che) ane bhAve prayogamAM kartA trIjI vibhaktimAM Ave che ane karma hotuM nathI, tethI kriyApada trIjA purU ekavacanamAM mUkAya che. jemake bAlo jaggai- bAleNa jaggijjai (pA 37||ch). vacchA ramaMti-vacchehi ramijjai (mANa 43 2mAya cha). Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 159 puruSo56 pratyayonI paDeda a no e thAya tyAre paDhIei, paDhijjei, paDhIenti, paDhIente, paDhIeire, paDhijjenti, paDhijjente, paDhijjeire. ItyAdi rUpa paNa thAya che. jja-jjA pratyayo mAve tyAre. sarvapuru5 / paDhIejja, paDhIejjA, sarvavayanamA paDhijjejja, paDhijjejjA. hyusTana bhUtakALa sarvapuru5, sapiyana-paDhIaIa, paDhIjjaIa mArSamA sarvapuru5 / paDhIitthA, paDhijjitthA, sarvavayana / paDhIiMsu, paDhijjisu. parokSabhUta- / tari pramANe-*paDhIa thAya che. aghatanabhUtamAM! | vidhi-AjJArtha ekavacana. apayana. 5.5. paDhIamu-Amu-imu-emu, paDhIamo-Amo-imo-emo, paDhijjamu-jjAmu-jjimu- paDhijjamo-jjAmo-jjimo jjemo. jI.. paDhiahi-ehi; paDhIaha, paDhIeha, paDhIasu-esu, paDhIijjasu-ejjasu, paDhIijjahi-ejjahi, paDhIijje-ejje. paDhIa, jjemu. * pabhAvacaMdrikAmAM paDhIma evo kartarivat prayoga karela nathI. Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 paDhijjahi-jjehi, paDhijjaha, paDhijjeha. paDhijjasu-jjesu, paDhijjijasu-jjejjasu, paDhijjijahi-jjejjahi, paDhijjijje-jjejje, paDhijja. mAmA- paDhIijjasi, paDhIejjasi, paDhIijjAha, paDhIijjAsi, paDhIejjAsi, paDhIejjAha. paDhIijjAhi, paDhIejjAhi, paDhijjijjAha, paDhIAhi. paDhijjejjAha. paDhijjijjasi, paDhijjejjasi, paDhijjijjAsi, paDhijjejjAsi, paDhijjijjAhi, paDhijjejjAhi, paDhijjAhi. jI.pu. paDhIau, paDhIeu, paDhIantu, paDhIentu, paDhijjau, paDhijjeu, paDhijjantu, paDhijjentu. srvpu.| paDhIejjA-jjA, paDhIejjai, paDhIejjAi, sarva1. paDhijjejja-jjA, paDhijjejjai, paDhijjejjAi. bhaviSya jI.pu.] xpaDhihii, paDhehii, paDhissai, the. paDhihie, paDhehie, paDhissae. A pramANe sarva rUpo kartari pramANe jANavA x5mA sandimA tathA AmA Ia-ijja no prayoga qiyA bhane yAtipattyarthamA pAya che. tethI paDhIihii-e, paDhIehii-e paDhivihii-e paDhijbehii-e, paDhIihijba-jjA, paDhIehijja-jjA, paDhijjihijja-jjA paDhijbehijja-jjA pA po para thAya che. bhAbhA-sAharijjissAmitti jANa: (saMhariSye) kappasutte sutta 30. Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 161 kiyAtipArtha. ekavacana bahuvacana *paDhanto, paDhantA. strI. paDhantI, paDhantIo. napuM. paDhantaM, paDhantAI. vagere kartari pramANe. sarpaY, sarpapa.-paDhejja, paDhejjA. ho-hoIa, hoijja. vartamAnakALa trI.pu.o. hoIai, hoIei, hoijjai, hoijjei. e pramANa sarva rUpo laI levA. sarva hoIejja, hoIejjA, saJi hoijjejja, hoijejjA. bhUtakALa sarvapu.] hoIasI, hoIahI, hoIahIa, sarvaq. J hoijjasI, hoijjahI, hoijjahIa. ArSamAhoIitthA, hoIiMsu, hoijjitthA, hoijjisu. parokSabhUta, sarvapu. / hosI, hohI, hoIa. aghatanabhUtamAM sarvava) mArSamA-hotthA, haviMsu. tara pramANe. *5605mA paDhIantaM, paDhijjantaM, paDhIejja-jjA, paDhijjejja- jA 4 prayogo dekhAya che. mA.11 Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 162 ... viya-Artha. trI... hoIau, hoIeu, hoijjau, hoijjeu 5gere. hoIejja, hoIejjA, srvpu.| hoijjejja, hoijjejjA. sarva1. J hoIejjai, hoIejjAi, hoijjejjai, hoijjejjAi. bhaviSyakALa trI.Y.o. *hohii, hohie yA siri pramaud. kiyAtipasyartha. ekavacana. bahuvacana. honto, hunto, hontA, huntA, hontI, huntI, hontIo, huntIo, hontaM, huntaM, hontAI, huntAI. vagere kartari pramANe. sarvapu.] hojja-jjA, sarva1. hujja-jjA. karmaNi ne bhAvamAM ja vaparAtA dhAtuokartari karmaNi pAs dIsa (dRz) hema. vay vucca (vac) mo. ___ * hoIihii, hoIehii, hoijjihii, hoijjehii, hoIihijja-jjA, hoIehijja-jjA, hoijjihijja-jjA, hoijjehijja-jjA tyA prayogo para bhASAcandrikAmAM dekhAya che. - + 5imapAmA hoIantaM, hoijjantaM, hoIejja-jjA, hoijjejja-jjA mere prayogo dekhAya che. Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 163 ciNa civv| (ci) me 2j. cimma jiNa suNa huN thuN jivva suvva huvva thuvva luvva puvva dhuN dhuvva khaN khamma dubbha libbha (ji) ta. (zru) sAmaga. (hu) homa 32po. (stu) stuti 12vI. (lU) a5. (5) pavitra karavuM. (dhU) Guj, iq. (han) kharA, nAtha 2. (khan) jo (duh) . (lih) yA2. (vah) 17na 2j. (rudh) ro. (dah) , mANa (bandh) wiug. (saM+rudh) ro'. (anu+rudh) mA mAnavI, anusarayU~ tAbe thavuM. (upa+rudh) 4251qb. (gam) r. (has) sa. (bhaN) jorapuM, mA. (chup) sparza 32po saMdh vubbha rubbha Dajjha bajjha saMrujjha aNurujjha baMdha saM+5 aNu+raMdh uva+5 uvarujjha gama has bhaNNa chuvva Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ruv lah kah bhuMj har kar tar jar viDhav } ajj jAN ruvva labbha kattha bhujja hIra kIra jIra viDhappa Navva } Najja vAhippa 164 (rud) rodhuM. (labh) bhejavaj. (kath) aij. (bhuj) jAvu. (i) rAga 2, bardha org. (kR) 52 (tR) tarapuM. (ja) dha. (arja) pedha 52, bhAvu (jJA) bhAgavu (vi + A+ha) jola, josAvaj. (A+rabh) za3 2, khAraMla Davo. (snih) sneha 21. (sic siJc) chATavuM, siMyavu. (TE) Acgl sig. vAharU ADhav ADhappa siNijjha sippa sippa sic gaha-giNh dheppa chiv chippa (PYRI) zual szai. 'civvaM' thI bhAMDIne 'chippa' sudhInA dhAtukho durbhAga ne lAve prayogamA na vilpe vaparAya che. jayAre teono prayoga thAya che, tyAre karmaNi bhAvenA pratyayo lagADyA sivAya lAgalA ja te te kALanA puruSabodhaka po lagADAya che. ane dIsa ne vucca dhAtune hA prayoga nitya thAya che yAre civva, jivva vagere dhAtukhono prayoga na 'vo hoya tyAre ciN-jiN vagere bhUja dhAtukhone amei bhAve pratyaya lagADI aMga taiyAra karI te te kALanA puruSabodhaka pratyayo lagADavAthI paNa rUpo thAya che. jemake Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 165 bhUtakALa | bhaviSya sarvapu. kALa sarva1. jI.o. 5- vidhivartamAna mArtha trI.me. trI.me. dIsa-dIsai dIsau kALa | diyAti pattyartha. sarvapu.sa. / dIsIa | dIsihii dIsaMto-tI-ntaM dIsejja-jjA. bhaN-bhaNNai bhaNNau, bhaNNIa, bhaNihii, bhaNIai, bhaNIau, | bhaNIaIa, bhaNihii, bhaNijjai bhaNijjau, | bhaNijjaIa, - bhaNNanto-ntI-ntaM bhaNNejja-jjA. bhaNanto-ntI-taM bhaNejja-jjA. has-hassai, hassau, hassIa, hassihiDa, | hassanto-ntI-ntaM hassejja-jja. hasIai, hasIau, | hasIaIa | hasihii, | hasanto-ntI ntaM. hasijjai, hasijjau, | hasijjaIa hasejja-jjA. thuN-thuvvai, thuvvau, | thuvvIa, thuvihii | thuvvanto-ntI-taM. thuvvejja-jjA. thuNIai, thuNIau, | thuNIaIa, thuNihii, | thuNanto-ntI-taM thuNijjaIa thuNijjai, thuNijjau. thuNejjA-jjA. neIasIne-neIai, neIau, . hI-hIa, neijjasI- | nehii, nento-ntI-taM. neijjai. neijjau. | hI-hIa, nejja-jjA. Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 166 prAkRtavAkyonuM saMskRta-gujarAtI je bhAvA puvvaNhe dIsIa, te avaraNhe na dIsanti / ye bhAvAH pUrvANe'dRzyanta, te'parANe na dRzyante / je bhAvo divasanA pUrva bhAgamAM dekhAyA, te divasanA pAchalA bhAgamAM dekhAtA nathI. jaha pavaNassa uddehiM guMjiehiM maMdaro na kaMpijjai, taha khalANaM asanbhehiM vayaNehiM sajjaNANaM cittAiM na kaMpIire / yathA pavanasya raudairguJjitairmandaro na kampyate, tathA khalAnAmasabhyairvacanaiH sajjanAnAM cittAni na kampyante / / jema pavananA bhayaMkara guMjArava vaDe meruparvata kaMpAyamAna thato nathI, tema luccAonAM asabhyavacanovaDe sajajanonAM citta kaMpAyamAna thatA nathI. dhammeNa suhANi labbhanti, pAvAI ca nassaMti / dharmeNa sukhAni labhyante, pApAni ca nazyante / dharma vaDe sukho meLavAya che ane pA. nAza karAya che. samaNovAsaehiM ceiesu jiNiMdANaM paDimA accijjIa / zramaNopAsakaizcaityeSu janedANAM pratimA Aryanta / zrAvako vaDe caityomAM jinezvaronI pratimAo pUjAI. viusANaM parisAe murukkhehiM mauNaM sevIau, annaha mukkhatti najjihinti / viduSAM parSadi mUkhaimaunaM sevyatAm, anyathA mUrkhA iti jJAsyante / vidvAnonI sabhAmAM mUrkhAo vaDe mauna sevAo, nahiMtara teo mUrkha che, e pramANe jaNAze. 72. zabdamAM huM saMyukta vyaMjana hoya to 8 nA 6 no lopa vikalpa thAya che. (2/80) macando, caMdro (candraH), / bhaddo bhado, (bhadraH). ruddo, rudro (rudraH), | samuddo, samudro (samudraH). Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 167 devehiM sIyaleNa suhaphAseNa surahiNA mArueNa joyaNaparimaMDalA bhUmI savvao samatA saMpamajjijjai / devaiH zItalena sukhasparzeNa surabhiNA mArutena yojanaparimaNDalA bhUmiH sarvataH samantAt saMpramRjyate / devo vaDe zItaLa, sukhakArI sparzavALA, sugaMdhI pavanavaDe ekayojananA gherAvAvALI bhUmi sarva ThekANe cAre taraphathI sApha durAya che. aggiNA nayaraM DajjhIa / agni vaDe nagara baLAyuM. agninA nagaramadahyata / gurUNaM bhattI satthANaM tattAiM Navvihire / gurUNAM bhaktyA zAstrANAM tattvAni jJAsyante / guruonI bhaktivaDe zAstronAM tattvo jaNAze. ajjavi aujjhAe parisare uccesu rukkhesu ThiehiM jaNehiM nimmale nahayale dhavalA siharaparaMparA tassa giriNo dIsai / adyApyayodhyAyAH parisare ucceSu vRkSeSu sthitairjanairnirmale nabhastale dhavalA zikharaparamparA tasya girerdRzyate / Aje paNa ayodhyAnI bhAgoLamAM uMcA vRkSo upara rahelA loko vaDe nirmaLa AkAzataLamAM te parvatanI sapheda zikharonI paraMparA heyAya che. gurUNamuvaeseNa saMsAro tIrai / bhadde kA tumaM devivva dIsasi ? | he bhadre ! tuM zuM devI sahA kerisI vuccae ? guruonA upadezavaDe saMsAra tarAya che. gurUNAmupadezena saMsArastIryate / jattha therA asthi sA sahA / bhadre kA tvaM devIva dRzyase ? jevI dekhAya che ? sabhA kIdRzI ucyate ? | sabhA kevA prakAranI kahevAya ?. yatra sthavirA: santi sA sabhA / nayAM vRdhdapuruSo hoya che, te salA (uhevAya) che. Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 kalimmi akAle meho varisai, kAle na varisejja, asAhU pUijjanti, sAhavo na pUIhire / kalAvakAle megho varSati, kAle na varSati, asAdhavaH pUjyante, sAdhavo na pUjyante / kaLiyugamAM akALe megha varase che, kALe varSano nathI, asAdhuo pUjAya che, sAdhuo pUjAtA nathI. vesAo dhaNaM ciya giNhaMti, na hu dhaNeNa tAo ghippanti / vezyA dhanameva gRhNanti, na dhanena tA gRhyante / vezyAo dhanane ja grahaNa kare che, teo kharekhara dhana vaDe grahaNa (12) rAtI nayI. pUijjaMti dayAlU jaiNo, na hu macchavahagAI / pUjyante dayAlavo yatayo na khu matsyavadhakAdayaH / dayALu sAdhuo pUjAya che, paNa mAchImAra vagere nahi. 'hoi garuyANa garuyaM, 'vasaNaM loyammina uNa iyarANaM / jaM "sasiraviNo 'ppaMti, "rAhuNA "na "uNa "tArAo // 22 // loke gurukANAM gurukaM, vyasanaM bhavati punaritareSAM na / yacchaziravI rAhuNA gRhyete, punastArA na // 22 // lokamAM moTAone moTuM duHkha hoya che, bIjAone nahi, je kAraNathI caMdra ane sUrya rAhu vaDe grahaNa karAya che, paNa tArAo nahi. rara 'jalaNo 'vi *gheppai 'suhaM, 'pavaNo 'bhuyago "vi keNai naeNa / mahilAmaNo na "gheppai, "bahuehi "nayasahassehi // 23 // jvalano'pi sukhaM gRhyate, pavano bhujago'pi kenApi nayena / bahukairnayasahasraiH, mahilAmano na gRhyate // 23 // agni paNa sukhapUrvaka grahaNa karAya che, pavana ane sarpa paNa koI upAyavaDe grahaNa karAya che, paNa ghaNA hajAro upAyo vaDe strInuM mana grahaNa karAtuM nathI. ra3 Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 169 ko kassa 'ettha 'jaNago ?, 'kA 'mAyA ? baMdhavo ya ko 'kassa ? / kIrati "sakammehiM, jIvA "annunnarUvehiM // 24 // atra kaH kasya janakaH ? kA mAtA ?, kaH kasya bAndhavazca ? | jIvAH svakarmabhiranyonyarUpaiH kriyante // 24 / / A jagatamAM koNa kono pitA, koNa mAtA, koNa kono bhAI che ?, jIvo potAnAM karma vaDe judA judA rUpe karAya che.ra4 'savvassa uvayarijjai, na pamhasijjai parassa 'uvayAro / "vihalo 'avalaMbijjai, "uvaeso esa "viusANaM // 25 // sarvasyopakriyeta, parasyopakAro na vismaryeta / vihvalo'valambyeta, eSa viduSAmupadezaH // 25 // sarvano upakAra karavo, pArakAno upakAra na bhUlavo, du:khI mANasane Azraya Apavo-A vidvAnono upadeza che. 25 'riuNo na vIsasijjai, 'kayAvi vaMcijjai 'na 'vIsattho / na kayagghehi "havijjai, "eso 'nANassa nIsaMdo // 26 // ripavo na vizvasyerana, vizvastaH kadApi na vacyeta / kRtaghnairna bhUyeta, eSa jJAnasya niHSyandaH // 26 // zatruono vizvAsa na karavo, kyAreya vizvAsujanane Thagavo nahi, kRtapta na thavuM-e jJAnanuM jharaNuM che-jJAnano nicoDa che. 26 vannijjai 'bhiccaguNo, 'na ya vannijjai suassa paccakkhe "mahilAo nobhayA vi hu, "na "nassae "jeNa "mAhAppaM // 27 // bhRtyaguNo varyeta, sutasya pratyakSe na ca varyeta / mahilA nobhayAdapi khu, yena mAhAtmyaM na nazyeta // cAkarano guNa vakhANavo, putrano guNa tenI sAme na vakhANavo, strIone baMne rIte (pratyajJa ke parokSa) vakhANavI nahi, jethI mAhAo nAza na pAme. 27 'jIvadayAi ramijjai, 'iMdiyavaggo 'damijjai sayAvi / saccaM "ceva cavijjai, "dhammassa "rahassamiNameva // 28 // Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 . jIvadayAyAM ramyeta, sadApIndriyavargo damyeta / satyameva kathyeta, idameva dharmasya rahasyam // 28 // jIvadayAmAM pravRtta thavuM, haMmezA IdriyanAM samUhanuM damana karavuM, satya ja bolavuM, A dharmanuM rahasya che. 28 dIsai 'vivihacarittaM, 'jANijjai suyaNadujjaNaviseso / 'dhuttehiM na vaMcijjai, "hiMDijjai teNa puhavIe // 29 // vividhacaritraM dRzyate, sujanadurjanavizeSo jJAyate / dhUrterna vacyate, tena pRthavyAM hiNDyate // vividha caritra jovAya, sujana ane durjanano vizeSa jaNAya, dhUtArAothI na ThagAya, te mATe pRthvI upara pharavuM joIe. 29 | gujarAtI vAkyonuM prAkRta-saMskRta 16mA 13 zatrunu mAthu upAyu. lakkhaNeNa sattuNo siraM chiMdIaIa / lakSmaNena zatrozizaro'cchindvAta / / zrApothI gurumInAM vayano sahAya che. sAvagehiM gusNaM vayaNAI saddahijjanti / zrAvakairgurUNAM vacanAni zraddhIyante / zraddhA vaDe upAdhyAya pAsethI jJAna meLavAya che. saddhAe uvajjhAyatto nANaM labbhai / zraddhayopAdhyAyAjjJAnaM labhyate / yogIo vaDe smazAnamAM maMtronuM dhyAna dharAya che. jogIhiM susANe maMtAI jhAijjanti / yogibhiH zmazAne mantrANi dhyAyante / bAraNe naTaloko vaDe nacAya che. duvAre naDehiM naccijjai / dvAre naTairnRtyate / prajAe rAjAnI AjJAnuM apamAna karavuM nahi. payA nivassa ANaM na aikkamijjau / prajA nRpasyA''jJA nA'tikrAmyantAm / Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 171 coranA kapALamAM agnivaDe cihana karAya che. corassa lalADe aggiNA ciMdhaM kIrai / caurasya lalATe'gninA cihna kriyate / pahelA koI jaLamAM ane vanaspatimAM jIva mAnatA na hatA, paNa hAlamAM yaMtranA prayogathI sAkSAt temAM jIvo dekhAya che. purA kevi jalammi vaNassaIe ya jIvA na mannIa, kiMtu ahuNA jaMtassa paogeNa sakkhaM tesu jIvA dIsaMti / purA ke'pi jale vanaspatau ca jIvA nA'manyanta, adhunA tu yantrasya prayogeNa sAkSAtteSu jIvA dRzyante / / rAjAnA puruSo vaDe cora pakaDAyo ane daMDAyo. rAyapurisehiM coro gheppIa, daMDijjaIa ya / rAjapuruSaizcauro'gRhyatA'daNDyata ca / je dhana nyAyamArgethI pedA karAya che, te kadIpaNa nAza pAmatuM nathI. jaM dhaNaM nAyamaggeNa viDhappai, taM kayAvi na nassai / yad dhanaM nyAyamArgeNA'yaMte, tatkadApi na nazyate / rAtrimAM munio vaDe svAdhyAya karAze. rattIe muNIhiM sajjhAo karihii / rAtrau munibhiH svAdhyAyaH kariSyate / ziSyoe haMmezA AcAryanI sevA karavI joIe. sIsA sayA AyariyaM sevantu / ziSyAH sadA''cAryaM sevantAm / huM duSkarmo vaDe mukAuM chuM. haM pAvakammehiM muMcijjami / ahaM pApakarmabhirmucye / tame bhoDapa3 muMAtA nathI. tubbhe moheNa na mujjhIaha / yUyaM mohena na muhyadhve / tame dharmavaDe rakSAyA. tubbhe dhammeNa rakkhijjaIa / yUyaM dharmeNA'rakSyadhvam / Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172 ... tuM zatru vaDe jItAyo. tuma sattuNA jibbaIa / tvaM zatruNA'jIyata jo haMmezA dharma saMbhaLAya, dAna apAya, zIla dhAraNa karAya, guruo vaMdAya, vidhivaDe jinezvaranI pratimAo pUjAya ane tattvonI zraddhA karAya, to A saMsAra tarAya. jai sayA dhammo suNijjai, dANaM dijjai, sIlaM dharijjai, guravo vaMdijjeire, vihiNA jiNANaM paDimAo accijjeire, tattANi ca saddahIante, tayA imo saMsAro trijji| yadi sadA dharmaH zrUyate, dAnaM dIyate, zIlaM dhriyate, guravo vandyAnte, vidhinA jinezvarANAM pratimA arghyante, tattvAni ca zraddhIyante, tadA'yaM saMsArastIryate / thoDo paNa upakAra karAya, to paralokamAM sukhI thavAze. thevo vi uvayAro karijjai, tayA paraloyammi suhI hohii / stoko'pyupakAraH kriyate, tadA parasmilloke sukhI bhaviSyate / mA 13 pitAnI mA manAI. bAleNa piuNo ANA mannijjaIa / bAlakena piturAjJA'manyata / uttama puruSovaDe je kArya zaru karAya che, temAM te jarUra pAra pAme che. uttamehiM purisaMhiM jaM kajjaM viDhappar3a, tammi te avassaM pAraM gacchanti / uttamaiH puruSairyatkAryamArabhyate, tasmiMste'vazyaM pAraGgacchanti / Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 pATha 20 mo kRdaMta dhAtunA aMgane 'a' ke ta' pratyaya lagADavAthI karmaNi bhUtakRdaMta thAya che. A pratyaya lagADatA pahelAM 'a' no OM' thAya, temaja A kRdaMta vizeSaNa thAya che, tethI tenuM strIliMga karavuM hoya to ' lagADavAthI thAya che. dhuM. strI. suNa+a=suNio} (zrutaH) suNa+ta= suNito suNiA suNitA Ihanto taiyAra thAya che. bhebhaDeukkiTThe (utkRSTam) zreSTha. kaDaM | (kRtam) $2khu. kayaM J A} (zrutA), napuM. suNiaM gayaM (gatam) gayesuM. cattaM ( tyaktam) tyAga DarAyeluM. diTThe (dRSTam) bhabheyesuM dhatthaM (dhvastaM) nAzapAmesuM, paDelu. nayaM (natam) nabhela, namra. nivvuo (nirvRtaH) zAnta thayelo. suNitaM G. rAmeNa desaNA suNiA = rAma vaDe dezanA saMlajAI. jhA+a=jhAaM-jhAtaM (dhyAMtam ) dhyAna DarAyesuM. } (zrutam) hasa + a =hasiaM - hasitaM ( hasitam ) sAyaM. jhAa + a = jhAiaM -jhAitaM ( dhyAtam ) dhyAna DarAyesuM. temaja saMskRta kRdanta uparathI prAkRta niyamAnusAra pheraphAra thaIne paNa paNNattaM (prajJaptam) pratipAhana resuM, kaheluM. miTThe (mRSTam) madhura, sAI, svaccha, vaTTaM (vRttam) janesuM, thayelu. saMvuaM (saMvRtam) DhAMDe, saMtADejhuM fuzZ (Hoe4) 2a saug, yig, chuTuM suyaM zrutam ) sAMgaNe. hayaM (hatam) gAyesuM. fezi (gay) cay saug. karmaNi bhUtakRdaMtane vaMta pratyaya lagADavAthI kartari bhUtakRdaMta thAya che. gaya-gayavaMto (gatavAn); suya - suyavaMto (zrutavAn). Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 hetvartha kRdaMta 2 dhAtuonA aMgane kuM-tuM pratyaya lagADavAthI hetvartha kRdanta thAya che. A pratyaya lagADavAthI pUrve 'e' hoya to eno DuM ke $ thAya che. temaja mArSamA ttae ne ttuM pratyaya 50 dANe cha. GEL.suNa+uM=suNiuM, suNeuM, hasa+uM-hasiuM, hase. suNa+tuM-suNituM, suNetuM. hasa+tuM-hasituM, hasetuM. suNa+ttae-suNittae, suNettae. hasa+ttae-hasittae, hasettae suNa+ttuM-suNittuM, suNettuM. hasa+ttuM hasittuM, hasettuM. (zrotum) samapAne. (hasitum) sAne. jhAa+uM=jhAiuM, jhAeuM, jhAa+tuM-jhAituM, jhAetuM jhAa+ttae-jhAitae, jhAettae (dhyAtum) yAna pAne. jhAa+ttuM jhAittuM, jhAettuM, jhA+-jhAuM, jhA+tuM jhAtuM caya-caiDaM, caeuM, caittae, caettae, caittuM, caettuM. (tyaktum) yAsa pAne. kara kariuM, kareuM, karittae, karettae, karittuM, karettuM. (kartum) 32pAne. upayogI aniyamita hetvartha kRdanto. kaauN| (kartum) 32pAne bhottuM (bhoktum) mApAne. mottuM (moktum) bhUpAne. ghettuM (grahItum) prakhara 2pAne. rottuM (roditum) ropAne. daTuM (daSTum) sopAna vottuM (vaktum) jorapAna. boddhaM (boddham) nAvAne. Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (HUNa. 175 saMbadhaka bhUtakRdaMta. 3 paatun| aMgane tuM, uM, a, tUNa, UNa, tuANa, uANa pratyayo lagADavAthI saMbaka bhUtakRdanna thAya che, A pratyayo lagADatA pUrvanA ' no i' 'e' thAya cha bhane mAmA ttA, tANaM, ttu mane iya pratyaya 5 pAge cha. hasa+tuMmhasituM, hasetuM. jhAa+tuM-jhAituM, jhAetuM. hasa+u hasiuM, haseuM. jhAa+u-jhAiuM, jhAeuM. hasa+a-hasia, hasea. jhAa+amjhAia, jhAea. hasa+tUNa-hasitUNa, hasetUNa.. jhAa+tUNa-jhAitUNa, jhAratUNa. hasa+UNa hasiUNa, haseUNa. mAa+UNa iAiUNa, jhAeUNa. hasa+tuANa=hasituANa, hasetuANa. jhAa+tuANa-jhAituANa, hasa+uANa-hasiuANa, haseuANa. jhAetuANa. hasa+ttA-hasittA, hasettA. jhAa+uANa jhAiuANa, hasa+ttANaM-hasittANaM, hase tANaM jhAeuANa hasa+ttu-hasittu, hasettu. hAa+ttA-jhAitA, jhAettA. hasa+iya-hasiya jhAa+ttANaM jhAitANaM, jhAetANaM (hasitvA) sIna. jhAa+ttu-jhAittu, jhAettu. jhAa+iya-jhAiya. (dhyAtvA) ghAna zana jhA=jhAtuM, jhADaM, jhAa jhAtUNa, jhAUNa, jhAtuANa, jhAuANa, jhAia (dhyAtvA) dhyAna rIna. Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 aniyamita saMbaMdhaka bhUtakRdanto. kAUNa, kAuANa / (kRtvA) / gaccA" (gatvA) ni. karIne. NaccA (jJAtvA) oruml. gantUNa, gaMtuANa (gatvA) ne. bujjhA (buddhvA) jo pAmIna. ghettUNa, ghettuANa (gRhItvA) bhoccA (bhuktvA) ne graDa rIna. maccA (matvA) piyArIna daThUNa, daLuANa (dRSTvA) gana/ moccA (muktvA) bhUmIne. bhottUNa, bhottuANa (bhuktvA ) mA./ vaMdittA (vanditvA) yAMhIna mottUNa, mottUANa (muktvA) bhUIne succA-soccA (zrutvA) sAmAna. rottUNa, rottuANa (ruditvA) zene. suttA (suptavA) sUna vottUNa, vottuANa (uktvA) 56. sAhaTTa (saMzatya) sabheTIne, saMsathAna. vottUNa, vottuANa (uktvA) lIna. A saMbadhaka bhUtakRdantanA pratyayo saMbaMdhI je je tenA anusvAra sahita paNa prayoga thAya che. jema tUNaM, UNaM, tuANaM, uANaM hasitUNaM, hasiUNaM, hasituANaM, hasiuANaM vagere. 74. zanI maM2 tva no cca, thva no ccha, da no jja bhane dhva no jjha prayogane anusAra thAya che. (2/15) Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 177 vartamAna kRdaMta 4 vartamAna kRdanta dhAtuonuM karavuM hoya to taiyAra thayelA dhAtuonA kartari khaMgane 'nta- mANaM' pratyayo puMssiMga khane napuMsaliMgamAM bAge che khane strIliMgamAM I - ntI - ntA - mANI - mANA pratyayo lagAuAya che. yA pratyayo lagADatA pUrve 'a' hoya to 'a' no p' vikalpe thAya che, jemapuN0 napuM0 hasa + nta = hasanto, hasento, hasa+mANa = hasamANo, hasemANo. ( hasan - hasamAnaH) isato. puM0 ho hoanto hoento "" " " " " strI0 hasa + I = hasaI, haseI. hasa + ntI = hasantI, hasentI. hasa + ntA = haMsantA, hasentA. hasa + mANI = hasamANI, hasemANI, hasa+mANA=hasamANA, hasemANA. ho amANo hoemANo honto hunto mA. 12 napuM0 ho antaM hoetaM hasantaM, hasentaM, hasamANaM, hasemANaM. (hasat -hasamAnam) 'satuM ho amANaM hoemANaM hotaM huntaM ( hasantI - hasamAnA) hasatI strI0 ho, hoI ho antI, hoentI, ho antA, hoentA. homANI, homANI amANA, homANA hoI hontI, huntI, hontA huntA. Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ homANI homANaM (bhavan -bhavamAnaH ) ( bhavad - bhavamAnaM ) thato. dhatu. " 5 puM0 hasijja - hasijjanto, karmaNi vartamAna kRdaMta. dhAtunuM karmaNi vartamAnakRdanta karavuM hoya to dhAtunA karmaNi aMgane A ja pratyayo lagADavAthI karmaNi vartamAna kRdaMta thAya che. strI0 178 sing hasijjantaM, hasijjento, hasijjentaM, hasijjamANo, hasijjamANaM, hasijjemANo hasijjemANaM. hasI a-hasI anto, hasIento, hasI amANo, hasIemANo. (hasyamAnaH) sAto dIsa - dIsanto, dIseto, dIsamANo, dIsemANo, hasI antaM, hasIentaM, hasIamANaM, hasIemANaM. (hasyamAnam ) sAtuM. dIsantaM, dIsentaM, dIsamANaM, dIsemANaM. (dRzyamAnaH) hejAto. (dRzyamAnam) hekhAtuM homANI, homANA. (bhavantI-bhavamAnA). thatI. hasijjaI, hasijjeI, hasijjantI, hasijjentI, hasijjantA, hasijjentA, hasijjamANI, hasijjemANI hasijjamANA, hasijjemANA hasI aI, hasIeI, hasI antI, hasIentI, hasI antA hasIentA. hasI amANI hasIemANI hasI amANA hasIemANA (hasyamAnA ) sAta dIsaI dIseI, dIsantI, dIsentI, dIsentA dIsantA, dIsamANI, dIsemANI, dIsamANA dIsemANA. (dRzyamAnA) hejAtI Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 179 bhaviSya kRdaMta. 6 dhAtune ssa' pratyaya lagADI vartamAna kRdantanA pratyayo lagADavAthI bhaviSyakRdanta thAya che. puM0 jiNa + issa = jiNissanto, jiNissamANo napuM0 jiNissantaM } jiNissamANaM } (jeSyan - jeSyamANaH) jitato haze. (jeSyat-jeSyamANam) jitatuM haze. strI0 jiNissaI, jiNissantI, jiNissamANI, (jeSyantI - jeSyamANI ) jiNissantA, jiNissamANA. } *vidhyartha haMta. nitatI ithe. 7 dhAtunA khaMgane tavva, avva aNIa (aNIya) khane aNijja pratyayo lagADavAthI vidhyartha karmaNi kRdanta thAya che. temaja 'tatva' ane anva pratyaya lagADatA pUrve 'OM' hoya to 'g' no ' ke chu thAya che, nema - boha-bohiavvaM, boheavvaM, bohaNIaM, } bohitavvaM, bohetavvaM, bohaNijjaM. jhAa-jhAi avvaM, jhAeavvaM, jhAaNIaM jhAa-jhAitavvaM, jhAetavvaM, jhAaNijjaM jhA = jha. avvaM, jhANIaM. jhAjhAtavvaM, jhANijjaM. } (boddhavyam-bodhanIyam) jANavA lAyaka. (dhyAtavyam - dhyAnIyam) dhyAna karavA lAyaka. * prAkRta rUpamAlAmAM taiyAra kRdantonuM koSTaka ApeluM che, vadhu jIjJAsue tyAMthI karmaNi bhUtakRdaMta Adi kRdanto joI levA Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 aniyamita vidhyartha kRdaMta kAyavvaM (kartavyam) 3218 dAyas. | bhottavvaM (bhoktavyam) logaqql ghettavvaM (grahItavyam) akhaL 521 // | vAya, pApA 45. vAya. | mottavvaM (moktavyam) bhUpA 655. davvaM (draSTavyam) hemA dAyas, | rottavvaM (roditavyam) ropA dAya5. bhopA dAya. | haMtavvaM (hantavyam) KAAL 45. 8 mULa dhAtuone ra pratyaya lagADavAthI kasUcaka kRdana bane che. bhabha bhamiro (bhramaNazIlaH) mamanArI / roviraM (rudanazIlam) 26na 12nA. bhamirA (bhramaNazIlA) mama nArI has-hasiro (hasanazIlaH) sanA2. bhamirI | hasirA (hasanazIlA) sanArI bhamiraM (bhramaNazIlam) mamanA. hasirI) rov=roviro (rudanazIlaH) 26na 52nAro.| hasiraM (hasanazIlam) sanAI. rovirA / (rudanazIlA) 26na 52nArI. rovirI me pramANe lajjiro=Pornano, jampiro godanA2, veviro=panA2, namironama, gavvirogavi. mere rI devA 9 kasUcaka kRdano siddha saMskRta uparathI paNa thAya che. jAyago / (yAcakaH) bhAMganA2. / lohayAro) (lohakAraH) sukhAra. lohAro / daaygo| (dAyakaH) mApanA2. kattA (kartA) 32nAra. gaMtA (gantA) nA2. pAyago / (pAcakaH) pApanA2. bhattA / (bhartA) popA 32nAra. bhaTTA kuNbhaaro| (kumbhakAraH) kuMbhAra suvnnnnaaro| (suvarNakAraH) sonI. kuMbhAro / suvaNNagAro jAyao dAyao pAyao Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 181 hindhI 10 A kRdanomAM hetvartha kRdana ane saMbadhaka bhUtakRdantane avyaya tarIke gaNavA ane bIjA kRdanto vizeSaNa tarIke gaNavA. keTalAeka upayogI aniyamita karmaNi bhUtakRdanto. maguLo (kAnta)duHkhita, dabAyela tathaM ) mahatto (mA) zarU karAyela tichuM ? (trasta) trAsa pAmela mAroha 3 (3tkRSTama) zreSTha. To (kuSTa) daMza dIdhela. viDhino (viruna) bhInuM thayela. S vitta (fkSata) dUra karAyela. | () bALela. fi (Ana) glAni pAmela, raddho ) rogI. vivi (ra) apAyela. guro (gupta) rakSaNa karAyela, saMtADela. durgha (du) dohela, dUdha. gii (mAsvAritam) cakhAyela. nichUDha (3vRttama) bahAra kADhela, chitta (skRSTama) sparza karAyela. uce pheMkela. chUDha (kSita) pheMkAyela, nAkheluM. nirmi (thApita) sthApana karAyela. fcho . (chupta) sparza karAyela. nisuddo (nipatita) mArela, chutto / pADI nAkhela. gatuM (tyavatam) tyAga karAyela. pa (re. vikRtam) nAza pAmela, pholi (kSita) nAMkhela. bhUlI gayela. phlo (stA) akkaDa, abhimAnI, pilhaltha (paryasta) phekela, dUra karela. |oTuM upazabdanI aMdara saMyukta vyaMjanano abhyAkSara 4 hoya to tenI pUrve huM mUkAya che. jemavihino ( vinna) | sirhi (STima) | triAva . (jAti). viko (za) | fsomo-che (phona) | gADuM 1 Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ luggo / 182 phuDaM (spRSTam) sparza rAye | viDhattaM (arjitam) pe 25 phuDaM (spaSTam) spaSTa rAyeda. volINo (atikrAntaH) 6baMdhana yeta. milANaM (mlAnam) suye sakko) (zaktaH) samartha. cimaLAyela, plAna pAmela satto / mukko) (muktaH) choDAyeva, tyAga mutto / rAyeda. saNiddhaM muddhaM (mugdham) moDita, mUrNa siNiddhaM (snigdham) bhAyA luaM (lUnam) pAyeda. niddhaM ) lukko, (rugNaH) rojI siliTTho (zliSTaH) bheTera. sutto (suptaH) sutepa. lhikko (naSTaH) nAzI gaye, nAza pAmela. prAkRta vAkyonuM saMskRta - gujarAtI. pANANamaccae vi jIvehiM akaraNijjaM na kAyavvaM, karaNIaM ca kajjaM na mottavvaM / prANAnAmatyaye'pi jIvarakaraNIyaM na kartavyaM, karaNIyaM ca kAryaM na moktavyam / prANonA vinAzamAM-prANAne paNa jIvoe akArya karavuM na joIe, ane karavA lAyaka kArya mukavuM nahi. dhamma kuNamANassa sahalA jaMti raaiio| dharma kurvataH saphalA yAnti rAtryaH / dharma karanAranI rAtrio saphaLa jAya che. jeNa imA puhavI hiMDiUNa diTThA so naro nUNaM vatthUNaM parikkhaNe viyakkhaNo hoi / yenemA pRthvI hiNDitvA dRSTA, sa naro nUnaM vastUnAM parIkSaNe vicakSaNo bhavati / jenA vaDe A pRthvI bhramaNa karIne jovAI che, te mANasa kharekhara vastuonI parIkSAmAM catura hoya che. ego jAyai jIvo, 'ego mariUNa taha "uvajjei / "ego "bhamai saMsAre, "ego cciya "pAvaI "siddhiM // 30 // Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 183. sA0- jIvaH eko jAyate, tathaiko mRtvotpadyate / ekaH saMsAre bhrAmyati, eka eva siddhiM prApnoti // 30 // jIva ekalo utpanna thAya che, temaja ekalo marIne janme che, seto saMsAramA ma che, dona mokSane pAme cha. / 30 / kAlasappeNa khAijjantI kAyA keNa dharijjai ?, natthi tattha ko vi uvaao| kAlasarpaNa khAdyAmAnA kAyA kena dhriyeta ?, nAsti tatra ko'pyupAyaH / kALarUpI sApa vaDe khavAtI kAyA konA vaDe dhAraNa karAya ?, tyAM koI paNa upAya nathI. savve jIvA jIviuM icchanti, na marittae, tao jIvA na haMtavvA / sarve jIvA jIvitumicchanti, na martum, tato jIvA na hantavyAH / badhA jIvo jIvavAne icche che, maravAne nahi, tethI jIvo haNavA yogya nathI. parassa pIDA na kAyavvA, ii jeNa na jANiaM, teNa paDhiAe vijjAe kiM ? / parasya pIDA na kartavyA, iti yena na jJAtaM, tena paThitayA vidyAyA kim ? / bIjAne pIDA na karavI joIe ema jenA vaDe jaNAyuM nathI, tenA vaDe bhaNAyelI vidyA vaDe zuM? mukkhatthIhiM jIvadayAmao dhammo kreavvo| mokSArthibhirjIvadayAmayo dharmaH kartavyaH / mokssn| amioye 7165 / 5 5 32vo me. 'nANeNaM 'ciya najjai, karaNijjaM tahaya 'vajjaNijjaM ca / 'nANI jANai kAuM, 'kajjamakajjaM ca "vajjeuM // 31 // sA0- jJAnenaiva karaNIyaM tathA ca varjanIyaM jJAyate ca / jJAnI kArya kartum, akAryaM ca varjayituM jAnAti // 31 // jJAna vaDe nizca karavA lAyaka tathA choDavA lAyaka jaNAya che, jJAnI karavA lAyaka karavAne ane na karavA lAyaka choDavAne jANe che. 31. jaM jeNa pAviyavvaM, 'suhamasuhaM vA 'jIvaloyammi / 'taM "pAvijjai 'niyamA, paDiyAro "natthi "eyassa // 32 // Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 sA0- jIvaloke yena yat sukhamasukhaM vA prAptavyam / tan niyamAt prApyate, etasya pratikAro nA'sti // 32 // jIvalokamAM jenA vaDe je sukha athavA du:kha pAmavAnuM che, te nice pamAya che, teno pratikAra thaI zakato nathI. 32 jammaMtIe sogo, vaDDhantIe ya 'vaDDhae 'ciMtA / pariNIAe "daMDo, juvaipiyA "dukkhio 'niccaM // 33 // jAyamAnAyAM zokaH, vaddharmAnAyAM ca cintA varddhate / pariNItAyAM daNDaH, yuvatipitA duHkhito nityam // (putrI) utpanna 25 mAre zo, moTI 55 tyAre / 15 cha, paraNAve tyAre daMDa thAya che, Ama haMmezA strIno pitA duHkhita hoya che. 33 'jaM 'ciya khamai 'samattho, 'dhaNavaMto 'jaM na gamviro hoi / "jaM ca "suvijjo "namiro, 'tisu "tesu "alaMkiA "puhavI // 34 // sA0-yadeva samarthaH kSamate, dhanavAn yanna garvavAn bhavati / yacca suvidyo namaH, tribhistaiH pRthvyalaGkRtA // je vyakti pote samartha che, chatAM sahana kare che, je dhanavAna hovA chatAM, garvavALo hoto nathI, je sArI vidyAvALo chatAM namra hoya che, te traNa vaDe A pRthvI suzobhita che. 34. kA sattI tIe tassa purao ThAiuM ? / kA zaktistasyAstasya purataH sthAtum ? / tenI AgaLa ubhA rahevA mATe teNInI kaI zakita ? 'lajjA 'cattA sIlaM ca khaMDiaM, 'ajasaghosaNA diNNA / jassa kae 'piasahi !, "so cea "jaNo "ajaNo jAo // 35 // sA0-lajjA tyaktA, zIlaM ca khaMDitam, ayazoghoSaNA dattA / priyasakhi ! yasya kute sa eva jano'jano jAtaH ||35|| he priya sakhI ! jenA mATe lAja mUkI, zIla khaMDita karyuM ane apayazanI ghoSaNA ApI, teja mANasa (Aje) darzana thayo che. 35 76 tRtIyA mitane sthAne oI sthAne sabhI vimati 59 thAya che. tribhiH taiH / Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 185 pariccaiya porusaM, apAsiUNa niyayakulaM, agaNiUNa vayaNIaM, aNAloiUNa AyaI paricattaM teNa davvaliMgaM / parityajya pauruSamadRSTvA nijakakulamagaNayitvA vacanIyamanAlocyA''yati parityaktaM tena dravyaliGgam / puruSArthano tyAga karIne, potAnA kuLane joyA vinA, niMdAne gaNakAryA vinA, bhaviSyano vicAra karyA vinA tenA vaDe sAdhuvezano tyAga karAyo. jaM jiNehiM pannattaM tameva saccaM, ia buddhI jassa maNe niccalaM tassa sammattaM / yajjinaiH prajJaptaM tadeva satyamiti buddhiryasya manasi nizcalaM tasya samyaktvam / je jinezvaro e kahyuM che, te ja sAcuM che. e pramANe buddhi jenA manamAM che, tenuM samyakatva nizcaLa che. coro dhaNiNo dhaNaM harittae ghare pavisIa / cauro dhanino dhanaM hartuM gRhe prAvizat / cora paisAdAranuM dhana coravA mATe gharamAM peTho. paccUse jiNe acciya gurU ya vaMdittA, paccakkhANaM ca karittu pacchA ya bhoyaNaM kujjA / pratyUSe jinAnarcitvA, gurUMzca vanditvA, pratyAkhyAnaM ca kRtvA, pazcAcca bhojanaM kuryAt / savAre jinezvaronI pUjA karIne, guruone vaMdana karIne pratyAkhyAna karIne, pachI bhojana karavuM joIe. guruNA dhammaM kuNamANANaM sAvagANaM, samAyaraMtINaM sAvigANaM uvaeso diNNo / guruNA dharma kurvadbhyaH zrAvakebhyaH, samAcarantIbhyazca zrAvikAbhya upadezo dattaH / guru vaDe dharma karatA zrAvakone ane dharma karatI zrAvikAone upadeza apAyo. piuNA sikkhIamANo putto sikkhijjantI ya puttI guNe lahejja / pitrA zikSyamANaH putraH, zikSyamANA ca putrI guNAn labhete / . Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186 pitA vaDe zIkhamANa apAto putra ane zIkhAmaNa apAtI putrI guNone meLave che. sA mahAdevI surANaM ramaNIhiM salahijjaMtI, kinnarIhiM gAijjantI, buhehiM thuvvantI, baMdhuNA mitteNa ya abhinaMdijjaMtI gabbhamuvvahai / sA mahAdevI surANAM ramaNIbhiH zlAdhyamAnA, kinnarIbhirgIyamAnA, budhaiH stUyamAnA, bandhunA mitreNa cAbhinandyamAnA garbhamudvahati / te mahAdevI devAMganAo vaDe vakhANa karAtI, kinnarIo vaDe gavAtI, paMDito vaDe stuti karAtI, baMdhuvaDe ane mitravaDe abhinaMdana apAtI garbhane vahana kare che. 'jettha ramaNINa rUvaM, raimaNijjaM 'pecchiUNa 'amarIo / " lajjantIo 'vva 'ciMtAi, "kahavi "niddhaM na pAvaMta // 36 // sA0-yatra ramaNInAM ramaNIyaM rUpaM prekSyA maryaH / lajjamAnA iva cintayA, kathamapi nidrAM na prApnuvanti ||36|| jayAM strIonA manohara rUpane joine, devIo jANe zaramAtI hoya tema ciMtAvaDe kemeya nidrA pAmatI nathI. 36 'gAyaMtA 'sajjhAyaM, 'jhAyaMtA 'dhammajhANamakalaMkaM / "jANatA 'muNiyavvaM, 'muNiNo 'Avassae " laggA // 37 // sA0 - svAdhyAyaM gAyantaH, akalaGkaM dharmadhyAnaM dhyAyantaH / 3 jAnanto jJAtavyaM, munaya Avazyake lagnAH || 37 // svAdhyAyane gAtA, niSkalaMka dharmadhyAna karatA, jANavA lAyakane jANatA munio Avazyaka kriyAmAM lAgyA. 37 gujarAtIvAkyonuM prAkRta-saMskRta jaMbUkumAre kumArapaNAmAM potAnI sarva Rddhino tyAga karIne cAritra lIdhuM. jaMbUkumAreNa kumarataMmi appakeraM savvaM iDDhi caitA cAritaM giNhIaM / jambUkumAreNa kumAratve AtmIyAM sarvAmRddhiM tyaktvA cAritraM gRhItam / Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 187 huM zAstra bhaNavAne guru pAse jAuM chuM. haM satthAI ahijjiuM guruM gacchAmi / ahaM zAstrANyadhyetuM guruM gacchAmi / guru pramAda karatA sAdhune bhaNavAne kahe che. gurU pamajjaMtaM muNiM paDhauM kahei / guruH pramAdyantaM muniM paThituM kathayati / rAtrinA pahelA praharamAM suIne ane chellA praharamAM jAgIne karAto abhyAsa sthira thAya che. rattIe paDhame jAme suviUNa carime ya jAme jaggiUNa kIranto abbhAso thiro hoi / rAtreH prathame yAme suptavA, carame ca yAme jAgaritvA kriyamANo'bhyAsaH sthiro bhavati / manuSyomAM sonI, pakSiomAM kAgaDo ane pazuomAM ziyALa lucce hoya che. jaNesu suvaNNagAro, pakkhIsuM vAyaso, pasusuM ca siyAlo saDho hoi / janeSu suvarNakAraH, prakSiSu vAyasaH, pazuSu ca zRgAlaH zaTho bhavati / pAThazALAmAM abhyAsa karatI kanyAone tame inAma Apo. pADhasAlAe ajjhayaNaM kuNaMtINaM kannANaM pAhuDaM deha / pAThazAlAyAmabhyAsaM kurvantIbhyaH kanyAbhyaH prAbhRtaM datta / / mANasonI Adhi haravAno zAstronA zravaNa sivAya bIjo koI upAya nathI. jaNANaM AhiM harittuM satthANaM savaNaM viNA anno ko vi uvAo natthi / janAnAmAdhiM hartuM zAstrANAM zravaNaM vinA'nyaH ko'pyupAyo nA'sti / agni vaDe baLatI strInuM teNe rakSaNa karyuM. aggiNA DajjhantI itthI teNa rakkhiA / agninA dahyamAnA strI tena rakSitA / rAma vaDe kahevAtI vArtA sAMbhaLIne vairAgya pAmyo. rAmeNa kahijjantiM kahaM suNittA veraggaM pAvIa / rAmeNa kathyamAnA kathA zrutvA vairAgya prApnot / jANavA lAyaka bhAvone tuM jANa. jANiyavve bhAve tumaM jANasu / jJAtavyAn bhAvAMstvaM jAnIhi / Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 gAMDA mANase potAnuM vastra agnimAM nAMkhyuM ane te baLI gayuM. ummatteNa jaNeNa apparaM vatthaM aggisi khitaM, taM ca daddhaM / unmatteNa janenA''tmIyaM vastramagnau kSiptam tacca dagdham / sAdhuonI sevA vaDe tenA divaso pasAra thayA. sAhUNaM sevAe tassa diNAI volINAI / sAdhUnAM sevayA tasya dinAnyatikrAntAni / jIvono vadha karato ane mAMsanuM bhakSaNa karato manuSya rAkSasa kahevAya che. jIvANaM vahaM kuNanto, maMsaM ca bhakkhaMto jaNo rakkhaso kahijjai / jIvAnAM vadhaM kurvan, mAsaM ca bhakSayannaro rAkSasaH kathyate / ne pAponI AlocanA levA gurunI pAse jatAM lajajA pAme che. so pAvANaM AloyaNaM giNhauM guruM vaccanto lajjai / sa pApAnAmAlocanAM grahItuM guruM vrajan lajjate / te samAdhipUrvaka mRtyu pAmIne svargamAM deva thayo. so samAhIe maccaM pAvittA sagge devo havIa / sa samAdhinA mRtyuM prApya svarge devo'bhavat / rotA bALakane tuM pIDa nahi. ruvantaM bAlaM tuM mA pIlasu / rodantaM bAlaM tvaM mA pIDaya / hasato bALaka badhAne priya lAge che.. hasanto bAlo savvassa pio hoi / hasan bAlaH sarvasya priyo bhavati / grahaNa karavA lAyakane grahaNa kara, tyAga karavA lAyakane tyAga kara. ghettavvaM giNhasu, caiyavvaM cayasu / grahItavyaM gRhANa, tyaktavyaM tyaja / Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pATha ra1 mAM vyaMjanAna nAma. prAkRtamAM anya vyaMjanono lopa thAya che, paNa keTalAeka zabdomAM vizeSatA che. jemAM anya vyaMjanano lopa thAya che, tenAM rUpo pUrve ApelA akArAnta -TUMkArAna-3kArAnta puMlliMga ane napuMsakaliMga nAmonI mAphaka jANI levAM. "naso (), to (tama), vahU (), gamo (gana), thI (zanina), hasthI (hatina), ityAdi. je zabdomAM anya vyaMjanano lopa thato nathI temAM nIce pramANe pheraphAra thAya che2 vidyuta sivAyanA vyaMjanAnta strIliMga zabdomAM anya vyaMjanano A ke vAM thAya che. mAvAyA strI. (mApa) du:kha, ApadA. 77. huM attavALA nAmo ane huM attavALA nAmo puMlliMgamAM ja vaparAya che, paNa dAma (phAma), sira (ziva), naha (nama) zabdono prayoga napuMsakaliMgamAM ja thAya che. pa0 e0 pa0 e0 3ro (3) vakSasthala. namo (nanana) janma. naso (yaza) yaza. nammo (narmaQ hAMsI, kIDa. tamo (tama) aMdhakAra. mammI (marma) marma, rahasya. temo (tena) teja rAma (phAma) mAlA. pago (5) dUdha, pANI. sit (ziva) mAthuM. tavo (tapa) tapa nadaM (ma) AkAza vizeSa-koI ThekANe napuMsakaliMgamAM paNa prayoga dekhAya che. tethIseya (zreya) kalyANa. | sa (zarma) kalyANa, vaye (vacana) umara. varma (varSa) cAmaDuM. suma (sumana) sAru mana, udAra citta. - Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 190 paDivaA-yA strI. (pratipad) khebha, paDavo pADivaA-yA saMpaA- -yA sariA - yA vijju for dhurA purA (pur) nagarI. chuhA (kSugh) lUja. 4. no 'hA' diz nAzno 'sA', apsaras zabhanA 's' no 'sA' vyaMjanAnta strIliMgamAM anya r' no za thAya che, temaja kSukS nAM g kakubh nA 'bh' no 'hA' thAya che khane vi'sye thAya che. " "" 99 "7 "" it. (f) qugil. (dhur) dhusarI, jaya. (sampat) lakSmI (sarit) nahI (fagd) alvul pa0 e0 sarao puM. (zarad ) zaradaRtu. bhisao puM. (bhiSaj ) vaidha. pAuso puM. (prAvRS) varSARtu. disA kauhA accharasA accharA addha- addhANa puM. (adhvan) mArga, rasto. strI. (diz) hizA. ( kakubh ) hizA. " zarad khAhi zabdomAM khantya vyaMjanano 'a' thAya che. prAvRS nA antya [' no 'sa' thAya che; temaja Ayuk zabdanA anya p no sa' ane 'prAvRS' zabdanAM 3yo puMssiMgamAM vaparAya che. "" AU - uM (apsaras) apsara devayoni vizeSa. Auso - saM) puM.na. (AyuS) } AvaradA, Ayu. dhaNuhaM puM.na. (dhanuS) dhanuSya, dhaNuhaM } dhaNU abhahu~ 4. puMssiMgamAM an ntavANA meM nAmo che, tenA 'an' no 'ANa' vi'sthe thAya che, kyAre 'ANa' na thAya tyAre 'n' no soca thAya che. tethI khA pramANe taiyAra zabdo thAya che. | uccha-ucchANa puM (ukSan) vRSala, jajaha gAva-gAvANa puM. (grAvan) pattha2 appa - appANa puM. (Atman) AtmA juva- juvANa puM. (yuvan) nuvAna. Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 191 tad-tarUNAba .(tA) | -muddha (mUrva) mastaka, mAthuM. taSTha- tAI suthAra. rAya-rAyA S. (ra) rAjA. pUta-pUlAvuM. (pUSanuM) sUrya | sa-sA ! () kUtaro. varNa-hA ! (brama) brahmA. | muvama vi. (surya) mahava-divAkhA S. (madhavana) Indra su I sArAM karmavALo. 6 A zabdonAM rUpo makArAnta puMlliMga jevAM thAya che. paNa mULa zabdo saddha-makhva AdinAM rUpomAM keTalIka vizeSatA che. te nIce pramANe che. prathamAnA ekavacanamAM mA pratyaya, prathama ane dvitIyAnA bahuvacanamAM temaja caturthI, paMcamI ane SaSThInA ekavacanamAM je pratyaya ane tRtIyAnA ekavacanamAM ja pratyaya, temaja dvitIyAnA ekavacanamAM ane caturthI ne SaSThInA bahuvacanamAM rU pratyaya, ATalA pratyayo vadhAre lagADavAmAM Ave che, temaja caturthI ane SaSThI vibhakti sivAya je pratyaya lagADatAM pUrvano svara dIrdha thAya che. uparanA niyamathI A pramANe pratyayo taiyAra thAya che. ekava. bahuva. vahu (graha) 5. mA. no bamhA bamhANo vI. phavi vo vahi , ta. kha 0 vahI 0 bamhaNo bamhiNaM laThThALo 0. 3. 0 4. 0 mana cheDAvALA nAmomAM ATalAM rUpo adhika thAya che, bAkInAM deva pramANe. * bhASA candrikAmAM pachInA ekavacanamAM paNa nAM pratyAyanI pUrve dIrdha svara karela che. te tethI vALo, gALI, rAyALo vagere paNa thAya che. ra-che. E E F 0 0 0 0 0 Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192 bamha-bamhANa zabhanAM saMpUrNa upo. bahuvacana bamhA, bamhANA, bamhANo bamhe bamhA, bamhANe, pa. bI. bamhaM, bamhANaM, bahiNaM. ca. ekavacana bamho, bamhANo, bamhA. cha. ta. bamheNa NaM, bamhANeNa NaM bamhaNA. bamhAya, bamhassa, bamhANa, bamhANaM, bamhANAya, bamhANassa, bamhaNo. bamhANANa, bamhANANaM bamhiNaM paM. bamhatto, bamhAo-u-hi- bamhatto, bamhAo - u-hi hinto bamhA, bamhANo, hinto- sunto, bamhANatto, bamhANAo- bamhehi - hinto- sunto, u-hi- hinto, bamhANatto, bamhANAou-hi- hinto- sunto, bamhANA. bamhANehi - hinto- sunto bamhANa, bamhANaM, bamhiNaM, bamhassa, bamhaNo, bamhANassa. bamhANA, bamhANo. bamhehi-hi-hiM. bamhANehi-hi-hiM. sa. bamhe, bamhammi. bamhANe, bamhANammi. saM. he bamha, bamho, bamhA, he bamhANa, bamhANo, bamhANANa, bamhANANaM. bamhesu, bamhesuM, bamhANesuM, bamhANesuM, he bamhA, bamhANA, bamhANo. bamhANA. A pramANe sarve 'an' cheDAvALAM nAmonAM rUpo jANavAM paNa kevaLa 'appa' ne 'rAya' zabdRnAM 3yobhAM vizeSatA che. 7. appa zabhane tRtIyAnA kheDavayanamA 'NiA - iA je je pratyayo vadhAre bagAuvAmAM Ave che. tethI tR. e. vayanamA appaNiA, appaNaiyA khe je 35 vadhAre bhAegavAM jADInAM appa ne appANa zabdanAM rUpo vandU ane vaCALa zabdanI mAphaka jANavAM. Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 193 appa-appANa (Atman) pa. pyo, appANo, appA. appA, appANA, appANo bI. appaM, appANaM, appiNaM. appe, appA, appANe, appANA, appANo. ta. appeNa-NaM, appehi-hi-hiM, appANeNa-NaM, appaNA, appANehi- hi~ -hiM. appaNiA, appaNaiA. ca. appAya, appassa, appANa, appANaM, appANAya, appANassa, appANANa, appANANaM, appaNo. appiNaM. appatto, appAo-u-hi- appatto, appAo-u-hihinto, appA, appANo, hinto-sunto, appehi-hinto-sunto, appANatto, appANAo- appANatto, appANAou-hi-hinto, appANA. u-hi-hinto-sunto. appANehi-hinto-sunto. cha. appassa, appANa, appANaM, appANassa, appANANa, appANANaM, appaNo, appiNaM. sa. appe, appammi, appesu, appesuM, appANe, appANammi. appANesu, appANesuM. saM. he appa, appo appA, appA, he appANa, appANo, appANA, he appANA. appANo. 8 rAya (rAjan) zanI 3pomA vizeSatA yA pramANe cha. (1) No, NA, mmi, mAtra pratyayo 6usti, pUrvanA ya no i qiepe thaa| cha. rAiNo, rAiNA, rAimmi, I na thAya tyAre-rAyaNo, rAyaNA, rAyammi mA. 13 Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194 (2) dvitIyAnA kheDavayanamA khane SaSThInA bahuvayanamA pratyaya sahita 'rAya' zabdanA 'ya' no 'iNaM Aheza viDaye thAya che. zrI. je. rAiNaM athavA rAyaM. 4. 5. rAiNaM athavA rAyANaM. (3) tRtIyA, paMthabhI ne SaSThInA khe'vayanamA 'NA - NoM' pratyayanI pUrve rAya zabdanA 'Aya' no 'aN viDaye thAya che. zrI. raNNA athavA rAiNA, rAyaNA. paM. o. raNNo athavA rAiNo, rAyANo. cha. je. raNo athavA rAiNo, rAyaNo. (4) tRtIyA, caturthI, paMcamI, SaSThI ane saptamInA bahuvacanamAM pratyonI pUrve 'rAya' zabdanA 'ya' no viDaye hIdhe 'I' thAya che. zrI. ja. rAIhi athavA rAehi. ya. ja. a 4. 5. } rAINaM athavA rAiNaM, rAyANaM. paM. 5. rAIo, rAIsunto athavA rAyAo, rAyAsunto. sa. 5. rAIsuM athavA rAesuM. rAya-rAyANa zab6nAM 3po. ekava0 50 rAyo, rAyANo, rAyA. jI0 rAyaM, rAyANaM, rAiNaM. 0 rAeNaNaM, rAyANaMNaNaM, raNNA, rAiNA rAyaNA. 250 rAyAya, rAyassa, rAyaNAya, rAya Nassa, raNNo, rAiNo, rAyaNo bahuva rAyA, rAyANA, rAiNo, rAyANo, rAe, rAyA, rAyANe, rAyANA, rAiNo, rAyANo. ehi -hi-hiM, rAyANehi - hiM-hiM, rAIhi, rAIhiM, rAIhiM. rAyANa-NaM, rAyANANaNaM rAiNaM, rAINa-NaM. Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 195 paM0 rAyatto, rAyAo- rAyatto, rAyAo-u-hi u-hi-hinto, rAyA, hinto-sunto, rAyANatto, rAyANAo, rAehi-hinto-sunto, u-hi-hinto, rAyANA, rAyANatto, rAyANAo-u-hiraNo, rAiNo, rAyANo. hinto-sunto, rAyANehi-hinto-sunto, *rAito,rAIo-u hinto-sunto. 70 rAyassa, rAyANassa, rAyANa, rAyANaM, raNNo,rAiNo, rAyaNo. rAyANANa-NaM, rAiNaM, rAINa-NaM sa0 rAe, rAyammi, rAesu, rAeK, rAyANe, rAyANammi, rAyANesu-suM, rAimmi, (rAyaMsi, rAyANaMsi) rAIsu-suM, saM0 he rAya, rAyo, rAyANa, he rAyA, rAyANA, rAyANo, rAyA, (rAya). rAiNo, rAyANo. napuMsakaliMga. 'an' chepaNA nAmonI napuMsaliMgamA 3po vaNa' va thAya cha bhane je nAmo vizeSaNa che, tenAM tRtIyAthI mAMDIne rUpa puMlliMga jevAM thAya che. ___samma (zarman) 5. jI. samma. sammAI, sammAi~, sammANi. __ uslii po vaNa' pramANe 5. jI. dAmaM. dAmAI, dAmA., dAmANi. Musli 3po vaNa' pramA. *mo niyama 7 bhAnupi . Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 196 sukamma, sukmmANa (sukarman) 50 jI0 sukamma, sukammAI, sukammAi~, sukammANi, sukammANaM. sukammANAI, sukammANAi~ sukammANANi. mADImA 35o 'bamha, bamhANa' pramANe. 8. mat , vat bhane at mantA honI 35o maMtya at' no 'aMta' 72pAthI arAnta zonA in thAya che. dhaNavaMto (dhanavAn) dhanapAyo | arihaMto (arhan) marita. bhagavaMto (bhagavAn) ya. kiyaMto (kiyAn) 32si. sirimaMto (zrImAna) mAvANo bhavaMto (bhavAn) mApa. hirimaMto (hImAn) bANo | bhavissaMto (bhaviSyan) yeto. mArSa prAtamA prathamAnA bhe'payanamA bhayaMva (bhagavAn), maimaM (matimAn), dhaNavaM (dhanavAn), sirimaM (zrImAn), arihaM (arhan), saMvasaM (saMvasan) tyA prayoga mAya cha 5.na. bhagavaMto (bhagavantaH). bhavanto (bhavantaH). tR.. bhagavayA-tA (bhagavatA). bhavayA-tA (bhavatA). 7.me. bhagavao-to (bhagavataH). bhavao-to (bhavataH). A pramANe saMskRta uparathI siddha prayoga paNa ArSamAM dekhAya che. s santAna nAmo. 10 jasa (yazas) l AwonI 3po 59 arAnta zahonA / thAya che. ma-jaso (yazaH), tamo (tamaH), nahaM (nabhaH). jasa (yazas) 5. jaso jasA. jI. jasaM. jase, jasA. ta. jaseNa-NaM jasehi-hi-hiM. na 3po deva pramA Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 197 sujasa (suyazas) 5. sujaso. sujasA. 4. sujasaM sujase, sujasA. sujaseNa-NaM sujasehi-hi-hiM. mInA po deva' pramANa ArSamAM vaparAtA zAnta zabdonA temaja bIjA vizeSa rUpa. tR.. 7.-me. jasa%DY. jasasA (yazasA) jasaso (yazasaH) tama542, rA. tamasA (tamasA) tamaso (tamasaH) tava%5. tavasA (tapasA) tavaso (tapasaH) teya te. teyasA (tejasA) teyaso (tejasaH) maNa-mana maNasA (manasA) maNaso (manasaH) vayavayana. vayasA (vacasA) vayaso (vacasaH) sira masta , sirasA (sirasA) siraso (zirasaH) cakkhu -yakSa. cakkhusA (cakSuSA) cakkhuso (cakSuSaH) kAya he. kAyasA (kAyena) kAyaso (kAyasya) joga-yoga jogasA (yogena) sa.me. bala . balasA (balena) maNasi (manasi) kamma=-GAL kammuNA (karmaNA) dhammaparma. dhammuNA (dharmeNa) mA pramANe si prayogo 5 // mArSa pratimA hemAya che. jema-tamasA gasio vi sUro vikkama kiM vimuccairAI 43 akhae rAyedo sUrya paNa zuM parAkramano tyAga kare che? upayogI taddhita pratyayo tathA zabdo. 11 saMskRtamA vat-mat pratyayo mApe cha, te 1 arthamA pratimA Alu, illa, ulla, Ala, vanta, manta, itta, ira bhane maNa pratyayo mAve che. neho assa atthi tti nehAlU (snehavAn) Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ulla Alu-IsAlU (IrSyAvAn) IrSyAvANI dayAlU (dayAvAn) ghyAvANo. nehAla (snehavAn ) snevANI illa-chAillo (chAyAvAn ) chAyAvANo sohillo (zobhAvAn) zolAvANI. 5- maMsullo ( zmazruvAn ) ghaDhIvANo viArullo (vikAravAn ) vijharavAjo Ala-jaDAlo (jaTAvAn) nAvAjo rasAlo ( rasavAn ) rasavANI. saddAlo (zabdavAn) zabAEvANI bhattivanto ( bhaktimAn ) ativANI 198 jaDA assa asthi tti jaDAlo (jaTAvAn ) 5. khe. vanta- dhaNavanto (dhanavAn ) dhanavAno maMta- sirimaMto ( zrImAna) zrImaMta lakSmIvANo. haNumaMto ( hanumAn ) hanumAna itto - kavvaitto (kAvyavAn ) avyavANI ira - gavviro (garvavAn ) garvavAno maNa - dhaNamaNo (dhanavAn) dhanavAno. 13 bhava 12 lAbhAM ta imA-taNaM' se pratyayo lAge che. pINattaM, pINimA, pINattaNaM (pInatvaM) puSTapAguM puNphattaM, puNphimA, pupphattaNaM (puSpatvaM) puSpapAsuM. tra - ( thayela) me arthamA 'illa-ullaM' pratyayo khAve che. illa - gAmillo (grAme bhavaH) gAmamA utpanna thayes purillA (pure bhavAH) nagaramA utpanna thayesA ulla- appullaM (Atmani bhavam ) AtmAmAM thayela. 14. svArthamAM illa - ulla-a se bhAga pratyayo khAve che. illa - pallavillo (pallavakaH) pAMDuM. ulla-piullo (pitRkaH) pitA a- candrao (candrakaH) yaMdra. 15 muhullam (mukhakam) bho. duhiao (duHkhitakaH) hu.jI. bahuaM (bahukam ) dhaj. vat (puM) arthamA vva pratyaya khAve che bhane 'yad' pratyayanA arthamAM maia pratyaya vihasye khAve che. mahuravva (mathurAvat) mathurAnA nepA Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 199 visamaio, visamao (viSamayaH) [15 35. nANamaio, nANamao (jJAnamayaH) zAna 2135. 16 pu po martha manApAmA sanAmone risa (dRza-dRz) pratyaya lAge che. A pratyaya lagADatAM pUrvanA 5 no mAM thAya che, temaja rUma no | mane ka (kim)no ke thAya che. amhArisA (asmAdRzaH) mamA nepaa| jAriso (yAdRzaH) po. eyAriso (etAdRzaH) mAnA po tAriso (tAdRzaH) tenA nepo eriso (IdRzaH) mApo, mAnA po. | keriso (kIdRzaH) 3po, onA po. tumhAriso (yuSmAdRzaH) mA po. annAriso (anyAdRzaH) alon orpo mArSamA tAlIso, tAliso (tAdRzaH). | eyAliso, iyAriso (etAdRzaH) keso (kIdRzaH) | imeriso, eliso (IdRzaH) 27 aniyamita upayogI taddhita zabdo. amhakero (asmadIyaH) samAro. / tumhakero (yuSmadIyaH) mArI. amheccayaM (asmadIyam) mA. | tumheccayaM (yauSmAkam) mA. pArake rAyakaraM / (rAjakIyam) 204Arnu pArakkaM / (parakIyam) pA2.. rAyakkaM / savvaMgio (sarvAGgINaH) sAMga vyA appaNayaM (AtmIya) potAnu. / itiaM, ettiaM, ettilaM, eddahaM (etAvat) me. jittiaM, jettiaM, jettilaM, jeddahaM. (yAvat) 2. tittiaM, tettiaM tettilaM, tehhaM (tAvat) te2(. ettiaM, ettilaM, eddahaM (iyat) bheTa. ketiaM, kettilaM, kehaM (kiyat) 32. kaDuellaM, (kaTutailam) 5 neta. navallo, navo (navakaH) napo. ekallo, ego, ekko (ekakaH) meM 5o. parakkaM / Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 ekkasi, ekkasiaM, ekkaiyA (ekadA) me 1mate. avarillo (upari) 652- 1stra bhumayA, bhamayA (5) mama2, bhraguTI, cai mIsAliaM, mIsaM (mizraka) mizra, vijjulA, vijjU (vidyut) aloril pattaM, pattalaM (patram)5tra, pAMDaM, paNa. pIvalaM, pIalaM, pIaM (pItam) pI. aMdhalo, aMdho (andhakaH) mo . 18 mathitArza yara (tara) bhane zreSThatAdarza yama (tama) pratyaya zabdane lagADAya che; A vizeSaNa bane che. tethI strIliMga anya ma no I 72pAthI thAya che. ucca-uccayaro (uccataraH) [45 Giyo. uccayamo (uccatamaH) sarvathA lAyo. kaTTha-kaTThayaraM (kaSTataram) ma[56 kaTThayamaM (kaSTatamam) sarvathA mApa 5 mApanA. du:5 mApanAI. dhanna-dhannayaro (dhanyataraH) ma[56 dhannayamo (dhanyatamaH) sAthi prazaMsApAtra. prazaMsAyAtra lahu-lahuyaro (laghutaraH) 2555 nAno. lahuyamo (laghutamaH) sarvathA nAno strIliMgamAM-uccayamI, kaTThayamI, dhannayarI, lahuyarI vagaire thAya che. oI 8500 strIliMgamA 'A' pratyaya 5 mAve che. dhannayarA, uccayamA vagaire. 19 dezya prAkRtamAM vaparAtA upayogI zabdo. goNo (gauH) 16, pRSama. bahiddhA (bahirdhA) maithuna, 514 15 16t2. . *gAvI (gauH) 2||y. baillo (balIvardaH) beda-16. katthai (kvacit) si. AU (ApaH) pI. muvvahai (udvahati) te paa21|| cha. viusaggo (vyutsargaH)tyA. chichi, dhiddhi (dhidhik) [52 5o. vosiraNaM (vyutsarjanam) tyAga 2. dhiratthu (dhigastu) [4552 ho. *go zanAM strIviMga aMgo gAvI, gAI, goNI, gau thAya che, gAvI-gAI bhane goNI nA 35o itthI pramAla, nemana gau n|| 3po dheNu pramAlo samaya Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 201 govA. maghoNo (maghavAn) chandra. atthakkaM (akANDam) 267mAna, 2.51 sakkhiNo (sAkSI) sAkSI. lajjAluiNI (lajjAvatI) Artml, jammaNaM (janma) 4. AsIsA (AzIH) mAzIrvAha. bahuyaraM (bRhattaraM) | moTuM. pakkalo (pakvalaH) samartha. khuDDuo (kSullakaH) nAno sAdhu. | chichaI (puMzcalI) asatI, 3421 strI. 20 AkArAnta puMlliMga govA (gopA) gopAla pa. govA. govA. bI. govAM. ta. govANa-NaM. govAhi, govAhi, govAhiM ca.cha. govassa. govANa, govANaM. pa. govatto, govAo-u, govatto, govAo-u govAhinto. hinto-sunto. sa. govammi. govAsu, govAmuM. he govA! he govA! mA pramANe somavA (somapA) pore A5rAnna nAmonI 35o samari. gAmaNI-khalapU pore hI IrAna-UrAna zahonI 35o namona! svara hRsva thaI hRsva rUkArAnta-3kArAnta puMlliMga jevAM ja rUpe thAya che. mAtra saMbodhanamAM teono svara nitya hrasva thAya che. gAmaNI gAmaNau, gAmao, gAmaNiNo, gAmaNI. pa. khalapU khalapavo, khalapau, khalapao, khalapuNo, khalapU. saM. he gAmaNi. gAmaNau, gAmaNao, gAmaNiNo, gAmaNI. saM. he khalapu. khalapavo, khalapau, khalapao, khalapuNo, khalapU. nAhI 35o muNi, sAhu prabhAga. Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 prAkRta vAkyonuM saMskRta - gujarAtI deviMdehiM acciaM sirimahAvIraM sirasA maNasA vayasA vaMde / devendrararcitaM zrImahAvIraM zirasA manasA vacasA vande / devendro vaDe pUjAyelA zrI mahAvIrane mastaka vaDe, mana vaDe ane vacana vaDe huM vaMdana karuM chuM. mahAsaIe sIyAe appANaM sohantIe niasIlabaleNa aggI jalapUrIkao / mahAsatyA sItayA''tmAnaM zodhayantayA nijazIlabalenA'gnirjalapUrIkRtaH / potAne zuddha karatI mahAsatI sItA vaDe potAnA zIlanA baLavaDe agni jaLathI bharI devAyo. guruyA appaNo guNe appaNA kayAi na vaNNanti / gurukA Atmano guNAnAtmanA kadApi na varNayanti / bhoTa mAso potAnA gugone potAnI jAte kayAreya vakhANatA nathI. narANaM suhaM vA duhaM vA ko kuNai ?, appaNacciya kayAI kammAiM samayaMmi pariNamaMti / narANAM sukhaM vA duHkhaM vA kaH karoti ?, Atmanaiva kRtAni karmANi samaye pariNamanti / manuSyone sukha athavA duHkha koNa kare che ?, pote karelA karmo ja samaye pariName che. jai u tumhe appaNo riddhiM icchaha, to niccaMpi jiNesaraM ArAhaha / yadi tu yUyamAtmana Rddhimicchatha, tato nityamapi jinezvaramArAdhayata / jo tame potAnI Rddhine iccho cho, to haMmezA jinezvaranI ArAdhanA kare. jo koheNa abhibhUo jIve haNai, so iha jamme parammi ya jammaNe vi appaNo vahAi hoi / yaH krodhenA'bhibhUto jIvAn hanti, sa iha janmani parasmiMzca janmanyapyA''tmano vadhAya bhavati / je kodha vaDe parAbhUta thayelo jIvone mAre che, te A janmamAM ane bIjA janmamAM paNa potAnA vadhane mATe thAya che. Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 203 nAyaputto bhayavaM mahAvIro siddhatthassa raNNo avaccaM hotthA / jJAtaputro bhagavAn mahAvIraH siddhArthasya rAjJo'patyamabhavat / jJAtaputra bhagavAna mahAvIra siddhArtha rAjAnA putra hatA. arihaMtA maMgalaM kujjA, arihaMte saraNaM pavajjAmi / arhanto maGgalaM kuryuH, arhataH zaraNaM prapadye / arihaMto maMgaLa kare, arihaMtane zaraNa tarIke svIkAruM chuM. gayaNe accharasANaM naccaM dIsai / gagane'psarasAM nRtyaM dRzyate / AkAzamAM apsarAonuM nRtya dekhAya che. bhisayA taNussa vAhiM avaNenti, logottamA ya bhagavaMtA sariNo ya maNaso AhiNo haranti / bhiSajastanorvyAdhInapanayanti, lokottamAzca bhagavantassUrayazca manasa AdhIn haranti / vaidyo zarIranA rogone dUra kare che, lokamAM uttama pUjya AcAryo mananI pIDAone haraNa kare che. sarae itthIo gharANaM aMgaNe accharasAuvva gANaM kuNanti naccaMti ya / zaradi striyo gRhANAmaGgaNe'psarasa iva gAnaM kurvanti nRtyanti ca / zaradaRtumAM strIo gharanA AMgaNAmAM apsarAonI jema gAyana kare che ane nAce che. muNao pAuse egAe vasahIe ciTThanti / munayaH prAvRSyekasyAM vasatyAM tiSThanti / muniyo yomAsAmA 3 sthAnamA 22 che. jae dayAlavo jaNA bahuA na havanti / jagati dayAlavo janA bahavo na bhavanti / tama yAgu so ghatu wota nathI. kalimmi sirimaMtA logA pAeNa gavvirA niddayA ya saMti / / kalau zrImanto lokAH prAyo garviSThA nirdayAzca santi / kaliyugamAM paisAdAra loko ghaNuM karIne abhimAnI ane nirdaya hoya che. dInattaNe vi jo uvayarei, so dhammavaMto jANeyavvo / dinatve'pi ya upakaroti, sa dharmavAn jJAtavyaH / ... Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 garIbAimAM paNa je upakAra kare che, te dhArmika jANavo. gAmillANaM tattAiM na roenti / grAmyebhyastattvAni na rocante / gAmaDIyA lokone to gamatA nathI. purillA logA tattANaM nANe kusalA saMti / paurA lokAstattvAnAM jJAne kuzalAssanti / 22 // loo tatvonasa zAnamA duzaNa hoya che. duhiaesu naresu sai dayaM kujjaa| duHkhitakeSu nareSu sadA dayAM kuryAt / du:khIjano upara haMmezA dayA karavI joie. dhaNavaMtANaM pi lacchI pAusassa vijjuvva cavalA nAyavvA / dhanavatAmapi lakSmIH prAvRSo vidyAdiva capalA jJAtavyA / paisAdAronI lakSmI paNa varSARtunI vijaLInI jema caMcaLa nAgapI. imaM bhoyaNaM visamaiyaM atthi, tao mA khAeha / idaM bhojanaM viSamayamasti, tato mA khAdata / A bhojana jheravALuM che, tethI tame na khAo. rAikkaM davvaM payAe hiAya hoiavvaM / rAjakIyaM dravyaM prajAyA hitAya bhavitavyam / 21D pya nahata. mATe Doj on. jIvANaM appaNayaM nANaM daMsaNaM carittaM ca asthi, annaM sabamaNicaM, tatto tANi ciya sevijjAha / jIvAnAmAtmIyaM jJAnaM darzanaM cAritraM ca santi, anyat sarvamanityaM, tatastAnyeva sevadhvam / jIvone potAnuM jJAna, darzana ane cAritra che, bIju sarva anitya cha, nevI tesone 1 sepo. je niratthayaM pANivahaM kuNaMti, tANaM dhiratthu / ye nirarthaka prANivadhaM kurvanti, teSAM dhigastu / yo namI 75&sa 2 , teyone [56412 Do. gAvINaM duddhaM bAlayANaM sohaNaM ti jaNA vayaMti / gavAM dugdhaM bAlakAnAM zobhana miti janA vadanti / gAyanuM dUdha bALakone sAruM che, ema loko kahe che. Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 205 taM erisehiM kammehiM appaM nirae mAI pakkhivasu / tvamIdRzaiH karmabhirAtmAnaM narake mA prakSipa / tuM mApa mo 43 potAne na24i na nain. dujjaNANaM girAe amayamatthi, hiyae u visaM / durjanAnAM giryamRtamasti, hRdaye tu viSam / durjanonI vANImAM amRta che, paNa hRdayamAM jhera hoya che. pAvA appaNo hiaM pi na picchanti, na suNaMti ya / pApA Atmano hitamapi na prekSante, na zRNvanti ca / pApI mANaso potAnA hitane jotA nathI ane sAMbhaLatA nathI. jo sIlavaMto jiiMdiyo ya hoi, tassa teo jaso dhiI ya vaDhante / yaH zIlavAn jitendriyazca bhavati, tasya tejo yazo dhRtizca vardhante / je zIlavAna ane jitendriya hoya che, tenuM teja, yaza ane dhIraja 55 che. nahassa sohA caMdo, 'saroyAI 'sarassa ya / 'tavaso "uvasamo ya, muhassa ya cakkhU "nakko a // 38 // nabhasaH zobhA candraH, sarasazca sarojAni / tapasa upazamazca, mukhasya ca cakSuSI nAsikA ca // 38 // AkAzanI zobhA caMdra che, sarovaranI zobhA kamaLo che. tapanI zobhA upazama che, mukhanI zobhA AMkha ane nAka che. 38 rAiNA vuttaM-bhayavaM vesAsu maNaM kayAvi na karissaM / rAjJoktaM- bhagavan vezyAsu manaH kadApi na kariSyAmi / rAjAe kahyuM ke bhagavaMta ! kayAreya vezyAomAM mana karIza nahi. appassa iva savvesu pANIsu jo pAsai, sacciya pAsei / Atmana iva sarveSu prANISu yaH pazyati, sa eva pazyati / potAnI jema sarva prANIomAM je juve, te ja jue che. jIvANaM ajIvANaM ca saNhaM sarUvaM jittiyaM jArisaM ca jiNiMdassa pavayaNae atthi, tettilaM tArisaM ca sarUvaM na annaha daMsaNe / Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 jIvAnAmajIvAnAM ca svarUpaM yAvad yAdRzaM ca jinendrasya pravacane'sti, tAvat tAdRzaM ca svarUpaM nAnyatra darzane / jIvo ane ajIvonuM sUkSma svarUpa jeTaluM ane jevuM jinezvaranA siddhAMtamAM che, teTaluM ane tevuM svarUpa bIjA darzanamAM nathI. evaM jIvaMtANaM, 'kAleNa 'kayAi hoi saMpattI / jIvANaM "mayANaM puNa, 'katto "dIhami "saMsAre ? // 39 // evaM jIvatAM jIvAnAM kAlena kadAcit saMpattirbhavati / mRtAnAM punaH, dIrdhe saMsAre kutaH ? // 39 / / A pramANe jIvatA jIvone kAle karIne kadAca saMpadA thAya, paNa marelAne pharIthI dIrdha saMsAramAM kyAMthI (saMpadA) thAya? 39 'pANesu dharantesu ya, niyamA ucchAhasattimamuyaMto / pAvei "phalaM puriso, "niyavavasAyANurUvaM tu // 40 // prANeSu dharatsu ca, niyamAdutsAhazaktimamuJcan / puruSo nijavyavasAyAnurUpaM tu phalaM prApnoti // 40 // prANo dhAraNa karate chate, nice utsAhazakitane nahiM choDato puruSa potAnA vyavasAyane anurUpa phaLa meLave che. 40 dAraM ca vivAhato, 'bhamamANo 'maMDalAi cattAri / "sUei 'appaNo "taha, "vahUi caugaibhave "bhamaNaM // 41 // dArAMzca vivAhayana, catvAri maNDalAni bhraman / AtmanastathA, vadhvAzcaturgatibhave bhramaNaM sUcayati // 41 // strIne paraNato, cAra maMDala phirA) pharato potAnuM tathA vahunuM cAra gatirUpa saMsAramAM bhramaNa sUcave che 41 gujarAtI vAkyonuM prAkRta - saMskRta prabhAtamAM govALo gAyone dohe che. paccUse govA gAvIo dohenti / pratyUSe gopA gA duhanti / Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 207 sArA karmavALA jIvo zubha kRtya karIne paralokamAM sukhI thAya che sukammA jIvA suhAI kiccAI karittA, paraloe suhiNo havanti / sukarmANo jIvAH zubhAni kRtyAni kRtvA, paraloke sukhino bhavanti / he bhagavana! Apa A asAra saMsAramAMthI amArA jevA du:khIono uddhAra karo. bhayavaM! bhavanto imatto asAratto saMsAratto amhArise duhiNo udvareu / bhagavan! bhavAnasmAdasArAt saMsArAdasmAdRzAn duHkhina uddharatu / zatruothI prajAnuM rakSaNa karavAne rAjAnA puruSoe nagaranI bahAra khAI karI. sattusunto payaM rakkhiuM rAyapurisA nayaratto bahiM parihaM karIa / zatrubhyaH prajA rakSituM rAjapuruSA nagarAd bahiH parikhAmakurvan / patthara jevA hRdayane dhAraNa karanArA A mANaso baLadone bahu ja pIDe che. gAvavva hiyayavaMtA ime jaNA baille aIva pIlaMti / grAvANa iva hRdayavanta ime janA balIvardAnatIva pIDayanti / mANaso aMdhakAramAM cakSuvaDe jovAne samartha thatA nathI. maNUsA tamaMsi cakkhUhiM dekkhiuM pakkalA na havanti / manuSyAstamasi cakSubhyA' draSTuM samarthA na bhavanti / loko Aso mAsamAM ekamathI AraMbhIne pUrNimA sudhI mahotsava kare che. jaNA AsiNe mAse pADivayAe Arabbha puNNamaM jAva mahasavaM kuNaMti / janA Azvine mAse pratipada Arabhya pUrNimAM yAvan mahotsavaM kurvanti / vidvAna mANaso potAnA guNavaDe sarva ThekANe pUjAya che. viusA jaNA appaNo guNehiM savvattha pUijjeire / vidvAMso janA Atmano guNaiH sarvatra pUjyante / sonI kasoTI upara sonAnI parIkSA kare che. suvaNNagAro nihasaMmi suvaNNaM parikkhai / suvarNakAro nikaSe suvarNaM parIkSate / sAro vaigha paNa tuTela AyuSyane sAMdhavAne samartha thato nathI. suvijjo vi tuTTi AusaM saMdhiuM pakkalo na hoi / Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 208 suvaidyo'pi truTitamAyuH saMdhAtuM pakvalo na bhavati / tamArA sarakhA snehavALA puruSoe amArA sarakhA garIba upara prIti karavI joie. tumhArisA nehAlavo purisA amhArisesuM dINesuM pII kujjA / yuSmAdRzAH snehAlavaH puruSA asmAdRzeSu dIneSu prItiM kuryAt // sarva indro tIrthaMkaronA janma vakhate meruparvata upara tIrthaMkarone laI jaIne janma mahotsava kare che. savve iMdA titthayarANaM jammammi titthayare merummi neUNa jammamahasavaM kuNanti / sarve indrAstIrthaGkarANAM janmani tIrthakarAn merau nItvA janmotsava kurvanti // mANasoe saMpattimAM garviSTha na thavuM ane du:khamAM muMjhAvuM nahi. jaNA saMpayAe gavvirA na havejja, AvayAe ya NAI mujjhejja / janAH sampadi garviSThA na bhaveyuH, Apadi ca na muhyeyuH // jIva potAnA ja karmavaDe sukha ane du:kha pAme che. bIjo Ape che te mithyA che. jIvo appassa kammehiM ciya suhaM ca duhaM ca pAvai, anno dei, taM micchA atthi / jIvA AtmanaH karmaNaiva sukhaM duHkhaM ca prApnoti, anyo dadAti tan mithyA'sti // guruonA AzIrvAdo vaDe kalyANa ja thAya che, tethI teonI AjJAnuM ullaMghana 52j nahi. gusNaM AsIsA kallANaM ciya hoi, tatto tesiM ANA na avmnnnniavv|| gurUNAmAziSA kalyANaM caiva bhavati, tatasteSAmAjJA nA'vamantavyA // tapazcaryAvaDe karmonI nirjarA thAya che ane krodhavaDe karmo baMdhAya che. tavasA kmmAiM nijjarenti, koheNa ya kammAI baMdhijjanti / tapasA karmANi kSIyante, krodhena ca karmANi badhyante // zAstra bhaNelA mUrkha ghaNA hoya che, paNa je AcAravALA che, te ja paMDita kahevAya che. Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 209 satthaM paDhiavaMtA murukkhA bahavo, kiMtu je AyAravaMtA saMti te cciya ahiNNau kahijjanti // zAstraM paThitavanto mUrkhA bahavo bhavanti, kiM tu ye AcAravantaH, te evA'bhijJAH kathyante // baMdhue rAjAne kahyuM ke- tuM rAjyano tyAga kara ane ahiM ubho na rahe. baMdhU rAyaM kahIa, tuM rajjaM cayahi, ittha ya mA ciTThasu / bandhU rAjAnamakathayattvaM rAjyaM tyaja, atra ca mA tiSTha / sArI rIte pAlana karAtuM rAjaya rAjAne ghaNuM dhana ane kIrti Ape che. suTTha pAlijjataM rajjaM rAyANassa bahuM dhaNaM jasaM ca appei / suSThu pAlyamAnaM rAjyaM rAjJo bahu dhanaM yazazcA'rpayati // vRddhapaNAmAM zarIranI suMdaratA nAza pAme che. vuDDhattaNe sarIrassa suMdarattaNaM nassai / vRddhatve zarIrasya sundaratvaM nazyati / / pArakAnA du:kha sAMbhaLIne mahAtmAonuM mana dayAvALuM thAya che. pArakerAI dukkhAI suNittA mahappANaM cittaM dayAlu hoi / parakIyAni duHkhAni zrutvA mahAtmanAM cittaM dayAlu bhavati // mA. 14 Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pATha rara mo. preraka bheda. 1. pAtumAnAM pre24 35o bhUNa pAtune a, e, Ava, kAve meM pratyayo lagADI aMga taiyAra karI, te te kALanA puruSabodhaka pratyayo lagADavAthI thAya che. dhAtumAM upAnya ' hoya to 'ga' ke 'huM pratyaya lagADatAM ma' no 'A thAya cha. - .. has +amhAsa+i-hAsai. has+e-hAse+i-hAsei. has+Ava-hasAva+i=hasAvai. [ te sAve che. has+Ave hasAve+i-hasAvei. ne+anea+i-neai. ne+e-nee+i=neei. ne+Ava=neAva+i=neAvai. deve che. ne+Ave-neAve+i=neAvei.) 2. mULa dhAtuomAM upanya chuM ke hoya to prAya: huM no chuM ane huM no o thAya che. - riy +a=reya-reyai. tus +a tosa-tosai. buh+aboha-bohai. tuD+a toDa-toDai. 4. go pAtumA mAI 12 gura boya to tene 652nA pratyayo tathA 'avi pratyaya para dAge cha. bollavi-tosavi. 'Ava'-Ave' pratyaya 52 7i 'a'no A 25 se thAya cha. - kArAvai-kArAvei. 6. bham pAturnu pre26 aMza bhamADa' 59 pipe thAya che. Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhUla dhAtu. kar-kAra, paD- pADa, has-hAsa, jANU -- jANa, ne-nea, buha-boha, bollU -- bolla, bham - bhAma, ho - hoa, ekavacana. 5.pu. kAra kAre, pADe, hAse, jANe, nee, bohe, karAve- karAvemi. bolle, bhAme, hoe, kArami, kArAmi, kAremi. kAre kAremi. karAva-karAvami, zrI.pu. kAra kAre - kAresi. A pramANe dhAtuonuM preraka aMga taiyAra karI puruSabodhaka pratyayo lagADI pUrvanI mAphaka rUpo sAdhI levAM. kar-kAra, kAre, karAva, karAve aMganA 3po. vartamAnakALa. karAvAmi, karAvemi. 211 preraka aMga. karAva, paDAva, hasAva, jANAva, Ava, bohAva, bollAva kArasi, kAresi. bhamAva, hoAva, karAve. paDAve. hasAve. jANAve, neAve, bohAve, bollAve, bhamAve, hoAve bahuvacana. kAramo, kArAmo, kArimo, kAremo. kAremo. kAraha, kAreha. jANavi. ne avi. kAreha. bohavi. bollavi bhamADa, ho avi. tene te te kALanA karAvamo, karAvAmo, karAvimo, karAvemo. karAvemo. ( prabhAge mu-maM pratyayanAM samajavA) Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karAva - karAvasi, karAvesi. karAve- karAvesa. kAra kAre karAva karAve zrI.pu. kArei. kAra- kArai, kAre - kArei. karAva - karAvai, karAve. karAve-karAve, kAra kAre (ye prabhAga se para chatAM). karAva karAve (khepramANe eM' pratyayanAM) 212 007-2017 2419 2413. sarvapuruSa / kArejja, kArejjA. } sarvavacana karAvaha, karAveha. karAveha. kAritthA, kAreitthA. kAreitthA. karAvitthA, karAveitthA. karAve itthA. kAranti, kArenti. kAnti. karAvanti, karAventi. karAventi (je prabhAge 'teM' pratyayanaM) kArire, kAreire. kAreire. karAvire, karAveire. karAveire. karAvejja, karAvejjA. *lUna aNa sarvapuruSa / kArIa, kAreIa. sarvavayana karAvIa, karAveIa. ArSamAM bhUtakALamAM vyaMjanAMta dhAtuomAM paNa `sau' pratyayano prayoga dekhAya che. bha - sIlavaMtI rAImaI pavvaIyA saMtI tahiM bahu sayaNaM pariyaNaM ceva pavvAvesI (prAvIvrajat) utta. adhya. 22, 2. 32. Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 213 ArSamAM kAra-kAritthA, kAriMsu. sarvapuruSa kAre-kAretthA, kAreMsu. sarvavacana karAva-karAvitthA, kAraviMsu, karAve-karAvetthA, karAveMsu. vidhyartha-mArtha. ekavacana bahuvacana 5.. kAra- kAramu, kArAmu, kAramo, kArAmo. kArimu, kAremu. kArimo, kAremo. kAre- kAremu. kAremo. karAva-karAvamu, karAvAmu, karAvamo, karAvAmo, karAvimu, karAvemu. karAvimo, karAvemo. karAve- karAvemu. karAvemo. zrI. pu. kAra- kArahi, kArehi. kAraha, kAreha. kArasu, kAresu. kArijjasu, kArejjasu, kArijjahi, kArejjahi. kArijje, kArejje, kAra. kAre. mArSamA (kArijjasi, kArejjasi, (kArijjAha, kArijjAsi, kArejjAsi, kArejjAha.) kArijjAhi, kArejjAhi, kArAhi) kAre- kArehi, kAresu. kAreha karAva-karAvahi, karAvehi, karAvaha, karAveha. Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karAvasu, karAvesa, . karAvijjasu, karAvejjasu, karAvijjahi,karAvejjahi, karAvijje, karAvejje, karAva. karAve. ArSamA-(karAvijjasi, karAvejjasi, (karAvijjAha, karAvijjAsi, karAvejjAsi, karAvejjAha.) karAvijjAhi, karAvejjAhi, karAvAhi) karAve-karAvehi, karAvesu. . karAveha. trI. pu. kAra-kArau, kAreu. kArantu, kArentu, kAre-kAreu. kArentu. karAva-karAvau, karAveu. karAvantu, karAventu. karAve-karAveu, (kArae). karAventu. sarvaY15 / kArejja, kArejjA, kArejjai, kArejjAi, sarvapayana kArAvejja, karAvejjA, karAvejjai, karAvejjAi. ___ lAyacyA . 5.pu. kAra- kArissaM,kAressaM, kArissAmi, kAressAmi, kArissAmo, kAressAmo, kArihAmo, kArehAmo. kArihAmi, kArehAmi, kArihimo, kArehimo, kArihissA, kArehissA. kArihimi, kArehimi, kArihitthA, kArahitthA. kAre- kAressaM, kAressAmi, kAressAmo, kArehAmo, Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 215 kArehAmi, kArehimi. karAva-karAvissaM, karAvessaM, karAvissAmi, kAravessAmi, karAvihAmi, karAvehAmi, karAvihimi, karAvehimi. karAve-karAvessa; karAvessAmi, kArehimo, kArehissA, kArehitthA. karAvissAmo, karAvessAmo, karAvihAmo, karAvehAmo, karAvihimo, karAvehimo, karAvihissA, karAvehissA, karAvihitthA, karAvehitthA. karAvessAmo, karAvehAmo, karAvehimo. karAvehissA-karAvehitthA. (bhe pramANe 'mu-ma' pratyayanai) karAvehAmi, karAvehimi. bI.e. kAra- kArihisi, kArehisi, kArissasi, kAressasi. kArihiha, kArehiha, kArihitthA, kArehitthA, kArissaha, kAressaha. kArehiha, kArahitthA, kAressaha karAvihiha, kArAvehiha. karAvihitthA, karAvehitthA. karAvissaha, karAvessaha. kAre- kArehisi, kAressasi karAva-karAvihisi, karAvehisi, karAvissasi, karAvessasi. karAve-karAvehisi, karAvessasi. (me pramANe se' pratyayanai) trI.Y. kAra- kArihii, kArehii, kArissai, kAressai karAvehiha, karAvehitthA, karAvessaha. kArihinti, kArehinti, kArissanti, kAressanti. Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAre kArehii, kAressaMi, karAva - karAvihii, karAvehi, karAvissa, karAvessa karAve- karAvehii, karAvessai. (ye prabhArI eM' pratyayanA) sarvapuruSa sarvavayana napuM. } ekavacana dhuM. kAra-kAranto, kAre-kArento, karAva-karAvanto, karAve-karAvento. strI. kAra-kArantI kAre-kArentI karAva-karAvantI karAve- karAventI kAra ra-kArantaM kAre-kAntaM karAva-karAvantaM karAve-karAventaM 216 kArehinti, kAressanti. karAvihinti, karAvehinti, karAvissanti, karAvessanti. karAvehinti, karAvessanti. (ye prabhAga nte - ire pratyayanAM samayAM) kArejja, kArejjA, karAvejja, karAvejjA. kriyAtipatyartha bahuvacana kArantA. kAntA. karAvantA. karAventA. kArantIo. kArentIo. karAvantIo. karAventIo. kArantAI. kArenhAI. karAvantAI. karAventAI. Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 217 vagere kartari pramANe. kAra- kArejja-jjA, sarvapuruSa kAre-kArejja-jjA, sarvavacana karAva-karAvejja-jjA, karAve-karAvejja-jjA. hoa, hoe, hoAva, hoAve, hoavi aMganA 35o. vartamAna . 5.5 me. hoami hoAmi, hoemi, hoemi. hoAvami, hoAvAmi, hoAvemi. hoAvemi, hoavimi. jja, jjA mAve tyAre. hoejjami, hoejjAmi. hoAvejjami, hoAvejjAmi. hoavijjami, hoavijjAmi. hoejja-jjA, hoAvejja-jjA, hoavijja-jjA. bhUtakALa hoasI-hI-hIa, sarpapuruSa / hoesI-hI-hIa, sarvavacana hoAvasI-hI-hIa, hoAvesI-hI-hIa, hoavisI-hI-hIa. mArSamA hoa-hoitthA, hoiMsu, sarpapuruSa / hoe hoetthA, hoeMsu, sarvavacana hoAva-hoAvitthA, hoAviMsu, hoAve-hoAvetthA hoAveMsu, hoavi-hoavitthA, hoaviMsu. Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218 * vidhyartha-AjJArtha 5.pu.me. hoamu, hoAmu, hoimu, hoemu, hoemu, hoAvamu, hoAvAmu, hoAvimu, hoAvemu, hoAvemu, hoavimu. jja-jjA mAve tyAre. hoejjamu, hoejjAmu, hoejjimu, hoejjemu, hoAvejjamu, hoAvejjAmu, hoAvejjimu, hoAvejjemu, hoavijjamu, hoavijjAmu, hoavijjimu, hoavijjemu. bhaviSyakALa 5.pu. me. hoa / hoissaM, hoessaM, hoissAmi, hoessAmi. hoe J hoihAmi, hoehAmi, hoihimi, hoehimi. hoaav| hoAvissaM, hoAbessaM, hoAvissAmi, hoAve J hoAvessAmi, hoAvihAmi, hoAvehAmi, hoAvihimi, hoAvehimi. hoavi- hoavissaM, hoavissAmi, hoavihAmi, hoavihimi. jja-jjA mAve tyAre. hoejja / hoejjassaM, hoejjassAmi, hoejjahAmi, hoejjA J hoejjAhAmi, hoejjahimi, hoejjAhimi, hoejja, hoejjA. hoAvejja / hoAvejjassaM, hoAvejjassAmi, hoAvejjahAmi, hoAvejjA hoAvejjAhAmi, hoAvejjahimi, hoAvejjAhimi, hoAvejja-jjA. Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 219 hoavijja | hoavijjassaM, hoavijjassAmi, hoavijjahAmi hoavijjA hoavijjAhAmi, hoAvajahimi, hoavijjAhimi, hoavijja-jjA. yatipattyartha. '. hoa-hoanto, hoantA. hoe hoento, hoentA. hoAva-hoAvanto, hoAvantA. hoAve-hoAvento, hoAventA. hoavi-hoavinto, hoavintA. strI. hoa-hoantI hoantIo. hoe hoentI hoentIo. hoAva-hoAvantI hoAvantIo. hoAve-hoAventI hoAventIo. hoavi-hoavintI hoavintIo. hoa-hoantaM hoantAI hoe hoentaM hoentAI hoAva-hoAvantaM hoAvantAI hoAve-hoAventaM hoAventAI hoavi-hoavintaM hoavintAI vagere kartari pramANehoa-hoejj-jjaa. hoe- , , sapiyana hoAva-hoAvejja-jjA, hoAve- , , hoavi-hoavijja-jjA. sarvapura5 / Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bolla 220 pata-. bhU- vi-mA. ma-51 6 -5. par3a- pADai pADIa pADaupADihii pADanto. pADei pADeIa pADeu pADehii pADento. paDAvai paDAvI paDAvau paDAvihii paDAvanto. paDAvei paDAveIa paDAveu paDAvehii paDAvento. hasa- hAsai hAsIa hAsau hAsihii hAsanto. hAsei hAseIa hAseu hAsehii hAsento. hasAvai hasAvIa hasAvau hasAvihii hasAvanto. hasAvei hasAveIa hasAveu hasAvehii hasAvento. bollai bollIa bollau bollahii bollanto. bollei bolleIa bolleu bollehii bollento. bollAvai bollAvIa bollAvau bollAvihii bollAvanto bollAvei bollAveIa bollAveu bollAvehii bollAvento. bollavii bollaviIa bollaviu bollavihii bollavinto. bham- bhAmai bhAmIa bhAmau bhAmihii bhAmanto. bhAmei bhAmeIa bhAmeu bhAmehii bhAmento. bhamAvai bhamAvIa bhamAvau bhamAvIhiibhamAvanto. bhamAvei bhamAveIa bhamAveu bhamAvehii bhamAvento. bhamADai bhamADIa bhamADau bhamADihii bhamADanto. ne- neai neasI neau neihii, neanto. neei neesI neeu neehii neenato. neAvai neAvasI neAvau neAvihii neAvanto. neAvei neAvesI neAveu neAvehii neAvento. neavii neavisI neaviu neavihii neavinto. dhAtuonuM preraka hetvarthakRdanta, saMbadhakabhUtakRdanta, vartamAnakRdanta, bhaviSyakRdana ane vidhyarthakarmaNikRdanta karavuM hoya to preraka aMgane pUrve kahelA 111111111111111111111111 Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 221 kRdantanA pratyayo lagADavAthI thAya che ane karmaNi bhUtakRdanta karavuM hoya to mULa dhAtune viM pratyaya lagADI bhUtakRdantanA pratyayo lagADavAthI thAya che athavA upanya maM ne mAM karI bhUtakRdantano pratyaya lagADavAthI paNa thAya che. jema has+Avi+a-hasAviaM] sapAyeguM, sAve. has+a hAsi kara+Avi+akarAvizavAyaM, zavyu. / IrApA, rApyu. ka+akAri I-4. kAra- kAriuM kAre- kAreuM karAva- karAviuM karAve- karAveuM kAra- kArittae kAre-- kArettae karAva- karAvittae karAve- karAvettae kAra- kArittuM kAre- kArettuM karAva- karAvittuM karAve- karAvettuM kArakArekarAvakarAvekArakAre saM-bhU. 1-. ma . kArilaM kAranto kArissanto kAre kArento kAreissanto karAviuM karAvanto karAvissanto karAve karAvento karAveissanto kAria kAramANo kArissamANo kAre kAremANo kAreissamANo karAvia karAvamANo karAvissamANo kraavea| karAvemANo karAveissamANo kAriUNa kAraI kAreUNa kAreI karAviUNa karAvaI karAveUNa karAveI kAriuANa kArantI-ntA kAreuANa kArentI-ntA karAviuANa karAvantI-ntA karAveuANa karAventI-ntA kArittu kAramANI-NA kArettu kAremANI-NA Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAre 222 karAva karAvittu karAvamANI-NA karAve karAvettu karAvemANI-NA kAra kArittA-NaM kArettA-NaM karAva karAvittA-NaM karAve karAvettA-NaM vidhyartha karmaNi kRdaMta. kAriyavvaM, kAreyavvaM, karAviyavvaM, karAveyavvaM, kAraNIaM, kAreaNIaM, karAvaaNIaM, karAveaNIaM, kAraNijjaM, kAreaNijjaM, karAvaNijja, karAveaNijjaM. A pramANe sarva dhAtuonuM preraka aMga taiyAra karI kRdanto samajavAM. prareka karmaNi ane bhAve rUpo. dhAtuono preraka karmaNi ke bhAve prayoga karavo hoya to -- e-Ava-Ave meM pratyayAne sthAna pre26 sUrya *Avi pratyaya lagADavo ane te taiyAra thayelAM aMgane pUrve kahelA bhani-mAvenA-Ia-ijja pratyayo bADana te te nA 525 bodha pratyayo lagADavAthI preraka karmaNi bhAve rUpa thAya che. temaja bIjI rIte paNa preraka sUcaka koIpaNa pratyaya lagADayA vinA upanya ' hoya to A rI Ia-ijja' pratyaya 43thI premara-bhAve 35o thAya che. kara+AviskarAvi+IakarAvIa kar + Avi=karAvi+ijja karAvijja kar-kAr + IakArI kar-kAr + ijja-kArijja *Avi pratyaya 5||taa pUrvanA anI A para 15 sthaNe thAya che. hAsAvIai. (NAyaviDhattadhaNeNa jaM kArAvijjaMti devabhavaNAI / kuva. mA.pR. 206-paM. 16) Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 223 jANa + Avi=jANAvi+IajANAvIa jAN + Avi=jANAvi+ijja-jANAvijja jANa + IajANI jAN + ijja-jANijja ho+Avi=hoAvi+Ia hoAvIa ho+Avi=hoAvi+ijja hoAvijja ho+IahoI ho+ijja-hoijja. A pramANe aMga taiyAra karI tene te te puruSabodhaka pratyayo lagADI rUpo sAdhI levAM. has-hasAvIa, hasAvijja, hAsIa, hAsijja-aMganA 35o. vartamAnakALa 1yana. bahupayana. hasAvIami, hasAvI- hasAvIamo, hasAvIAmo, Ami, hasAvIemi. hasAvIimo,hasAvIemo. hasAvijjami, hasA- hasAvijjamo,hasAvijjAmo. vijjAmi, hasAvijjemi. hasAvijjimo, hasAvijjemo. hAsIami,hAsIAmi, hAsIamo,hAsIAmo. hAsIemi, hAsIimo,hAsIemo, hAsijjami, hAsijjAmi, hAsijjamo, hAsijjAmo, hAsijjemi. hAsijjimo, hAsijjemo. (bhe pramANe-mu-ma' pratyayana samanavai) jI5. hasAvIasi. hasAvIitthA, hasAvIaha, hasAvijjasi, hasAvijjithA,hasAvijjaha, 5.5. Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224 hAsIasi, hAsIitthA, hAsIaha. hAsijjasi hAsijjitthA, hAsijjaha. (me pramANe se- pratyayanA sama45). hasAvIai hasAvIanti-nte, hasAvIire, hasAvijjai hasAvijjanti-nte, hasAvijjire hAsIai hAsIanti-nte, hAsIire, hAsijjai hAsijjanti-nte, hAsijjire. (the pramANe - 'e' pratyayana samavai). sarva595 / hasAvIejja-jjA, hasAvijjejja-jjA, sarvapayana hAsIejja-jjA, hAsijjejja-jjA. bhUta . sarvapura5 / hasAvIaIa, hasAvijjaIa. sarvapayana hAsIaIa, hAsijjaIa. mArSamA - sarvaY15 / hasAvIa-hasAvIitthA, hasAvIiMsu. sarvavacana | hasAvijja-hasAvijjitthA, hasAvijjisu. hAsIa-hAsIitthA, hAsIiMsu. hAsijja-hAsijjitthA, hAsijjisu. Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 225 vidhyartha-AjJArtha ekavacana bahuvacana 5.. hasAvIamu, hasAvIamo, hasAvIAmo, hasAvIAmu, hasAvIimu, hasAvIimo, hasAvIemo, hasAvIemu, hasAvijjamo, hasAvijjAmo, hasAvijjamu. hasAvijjimo, hasAvijjemo hasAvijjAmu. hasAvijjimu, hasAvijjemu. hAsIamu, hAsIAmu, hAsIamo, hAsIAmo, hAsIimu, hAsIema, hAsIimo, hAsiemo, hAsijjamu, hAsijjAmu, hAsijjamo, hAsijjAmo hAsijjimu,hAsijjemu. hAsijjimo, hAsijjemo. jI.pu. hasAvIahi, hasAvIehi hasAvIaha, hasAvIeha, hasAvIasu, hAsIvijjaha, hasAvijjeha, hasAvIesu hAsIaha, hAsIeha. hasAvIijjasu, hasAvIejjasu hAsijjaha, hAsijjeha. hasAvIijjahi, hasAvIejjahi, hasAvIijje, hasAvIejje, hasAvIa, hasAvIe. (mA pramANa-hasAvijja-hAsIa-hAsijja aMganAM paNa samajavAM) hasAvIau, hasAvIeu hasAvIantu, hasAvIentu, hasAvijjau, hasAvijjantu, hasAvijjentu, hasAvijjeu hAsIantu, hAsIentu, hAsIau, hAsIeu, hAsijjantu, hAsijjentu. hAsijjau, hAsijjeu. mA. 15 bI.e. Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 226 hasAvIejja-jjA, hasAvIejjai, sarvapuruSo hasAvijjejja-jjA, hasAvijjejjai. sarvavacana ! hAsIejja-jjA, hAsIejjai, hAsijjejja-jjA, hAsijjejjai. *bhaviSya . hasAvi-hAsa. ekavacana bahuvacana 5.5. hasAvissaM, hasAvi- hasAvissAmo, hasAvihAmo, ssAmi, hasAvihAmi, hasAvihimo, hasAvihissA, hasAvihimi, hasAvihitthA, hAsissaM, hAsessaM, hAsissAmo, hAsessAmo, hAsissAmi,hAse- hAsihAmo, hAsehAmo, ssAmi, hAsihimo, hAsehimo, hAsihAmi, hAsehAmi, hAsihissA, hAsehissA, hAsihimi, hAsehimi. hAsihitthA, hAsehitthA. (bhe pramANe -mu-ma' pratyayana ) . hasAvihisi, hasA- hasAvihiha, hasAvissaha, vissasi, hasAvihitthA, hAsihisi, hAsehisi, hAsihiha,hAsehiha, hAsissasi, hAse- hAsissaha, hAsessaha, ssasi, hAsihitthA, hAsehitthA. (me prabhArI- se pratyayanai) *bhaviSya Ia-ijja mane yAtipatyarthamA Ia-ijja pratyayo rAta nathI. bhATe - 82034) 9) SIS) " Y355 pratyaya) 0054 cha, Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 227 trI.pu. hasAvihii, hasAvihie, hasAvihinti, hasAvissanti, hasAvissai, hAsihinti, hAsehinti, hasAvissae, hAsissanti,hAsessanti, hAsihii,hAsihie, (bhe pramANe-nte-ireM pratyayanai hAsehii, hAsehie, samajavAM) hAsissai,hAsissae, hAsessai, hAsessae. sarvapuruSo hasAvijja-jjA, sarvavacana hAsejja-jjA. kiyAtipatyartha. ekavacana bahuvacana hasAvinto hasAvintA hAsanto hAsantA strI. hasAvintI hasAvintIo hAsantI hAsantIo hasAvintaM hasAvintAI hAsantaM hAsantAI vagere kartari pramANe. sarva595 / hasAvijja-jjA, sarvapayana J hAsejja-jjA. Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2288 aMga- varta.kA. bhU.kA. kar karAvIa- karAvIai, karAvIaIa. karAvijja- karAvijjai, karAvijjaIa. kArIa- kArIaI, kArIaIa. kArijja kArijjai. kArijjaIa. paD -paDAvIa- paDAvIai, paDAvIaIa. paDAvijja- paDAvijjai, paDAvijjaIa. pADIa- pADIai, pADIaIa. pADijja- pADijjai. pADijjaIa. ho- hoAvIa- hoAvIai. hoAvIasI-hI-hIa hoAvijja- hoAvijjai, hoAvijjasI , , hoIa- hoIai, hoIasI , hoijja- hoijjai. hoijjasI ,, (dRz) *dIsAvi- dIsAvii, dIsAviIa. dIsa dIsai. dIsaIa. (graha)-ghepyAvi- ghepyAvii, gheppAviIa. gheppa- gheppar3a, gheppaIa. gahAvIa- gahAvIai, gahAvIaIa. gahAvijja- gahAvijjai, gahAvijjaIa. gAhIa- gAhIai, gAhIaIa. gAhijja- gAhijjai, gAhijjaIa. *dIsa pore pAtumao bhATe 5 164 mo. Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vi0 0 karAvI au, karAvijjau, kArI au, kArijjau, paDAvIau, paDAvijjau, pADI au, pADijjau, ho AvI au, ho Avijjau, hoI au, hoijjau dIsAviu dIsau gheppAviu, gheppara, gahAvI au, gahAvijjau gAhI au gAhijja bha kA karAvirahaH } "1 kArihi kArissara } paDAvihi paDAvissai } " pADihii pADissai } 229 hoAvistara } "" hohii } hossai dIsAvihii. dIsieis. gheppAvihi gheppAvissai gheppifes gheppissai gahAvihii, } gAvissai 27 gAhihi gAhissai } kriyA0 karAvito - ntI-taM, karAvijja-jjA "" kAranto-ntI-ntaM, kArejja-jjA paDAvanto-ntI-taM, paDAvijja-jjA. "1 pADantontI-taM, pADejja - jjA. ho Avinto-tI-ntaM, ho Avijja-jjA. " honto-ntI-taM, hojja-jjA. dIsAvinto-ntI-ntaM, dIsAvijja-jjA. dIsanto-ntI-ntaM, dIsejja - jjA. gheppAvintontI-ntaM, gheppAvijja-jjA. gheppanto-ntI-ntaM, gheppejja-jjA. gahAvinto-tI-taM, gahAvijja-jjA. "" gAhanto-tI-ntaM, gAhejja-jjA. Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kArA 230 preraka karmaNi vartamAnakUdana. preraka karmaNi aMgane vartamAnakUdattanA pratyayo lagADavAthI preraka karmaNi vartamAnakUdana thAya che. paMlliMga strIliMga karAvIa-karAvIanto-mANo karAvIaI-ntI-tA-mANI-mANA ravijJa-raviSyanto-mALo. lavinga , , , , vaga-vigato-pALo. kArIga , , * * kAritna-rikvanto-mALo Mi - , , , , prerakanI vAkyaracanA. prerakanI vAkyaracanAmAM mUla kiyAno kartA bIjI vibhakita ke trIjI vibhaktimAM mUkAya che. jema sIno the , te guru pera ri guru zrI vIse vA thaM vAve (guru ziSyanI pAse graMtha racAve che.) 2 apavAda-akarmaka dhAtuonI vAkyaracanAmAM temaja zabdakarmaka dhAtuo, gati, jJAna, bhojana, arthavALA dhAtuo ane sema-pAsa vagere dhAtuo, tenI preraka vAkyaracanAmAM mUlakriyAno kartA bIjI vibhaktimAM prAya: mUkAya che, jemakartari prerakabaalo jaggai = piga vAruM namAve-akarmaka. samaNo siddhantaM paDhei = sUrI samai siddhAM paDhAve-zabdakarmaka samaNA viharanti = gAyarimo samane vidAve-gati-artha. sAvI tattArUM nAnerU = sAva tAruM nApAvara-jJAnArtha. putto Aharei = pijhA pura mAhA-bhojanArtha. vaccho jiNapaDimaM dekkhar3a = jaNao vacchaM jiNapaDimaM devakhavii Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 231 bIjI prakriyA saMskRtamAM jema icchAdarzaka Adi anya prakriyAo che. tema prAkRtamAM nathI, paNa keTalIeka prakriyAnAM rUpo ArSa prAkRtamAM dekhavAmAM Ave che. te pUrve kahelA varNavikAranA niyamAnusAra pheraphAra thai siddha thAya che. jemake;snnnt - jugupsate = jugucchai ninhA re che, jugucchia- lU. I. juucchai dhRNA kare pipAsati = pivAsai = pivAnI chare che. bubhukSati=buhukkhai= jAvAnI IcchA re che. lipsati = licchai = bhejavAne che che. zuzrUSate = sussUsai = sevA kare che, sAMbhaLavAne icche che. che. jugucchamANa 1. pivAsia - lU.. bahukkhia - lU.. sussUsaMta, sussUsamANa- 1. I. cikitsati=ciicchai=havA re che. titikSate= titikkhai = sahana 5re che. yaGanta-lAlapyate= lAlappai = bayalaya 5re che. caGkramyate=caMkammai jaDu yAve che. caMkampaMta, yuganta=caGkramIti = caMkamai vAraMvAra yAve che. caMkamaMta, titikkhamANa, tiikkhamANa - 1.. lAlappamANa - 1. . caMkammamANa- 1. . caMkamamANa- 1. I. caMkamiuM - . . cakamiyavva - vi.. cakamia- lU.. nAmadhAtu - (damadamAyate) damadamAi, damadamAai-khAuMjara 5re che. (gurukAyate) guruAi, guruAai- gurunI nema khAyarAga re che. ( lohitAyate) lohiAi, lohiAai- sAsa thAya che. (amarAyate) amarAi, amarAai- khamaranI nema khAyarAga re che. prAkRtavAkyonuM saMskRta-gujarAtI pAvakmmaM neva kujjA na kAravejjA / pApakarma naiva kuryAt na kArayet / pApakarma na ja karavuM ane na karAvavuM. Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 232 pAiyakavvaM loe kassa hiyayaM na suhAvei ? | prAkRtakAvyaM loke kasya hRdayaM na sukhayati ? | prAkRta kAvya lokamAM konA hRdayane sukha karatuM nathI ?. balavaMtA paMDiyA ya je kevi narA saMti te vi mahilAe aMgulIhiM naccAvijjati / balavantaH paNDitAzca ye ke'pi narAssanti, te'pi mahilAyA aMgulIbhirnartyante / baLavAna ane paMDita je koIpaNa mANaso hoya che, te paNa strInI AMgaLIo vaDe nacAvAya che. ahaM vejjomhi, pheDemi sIsassa veyaNaM, suNAvemi, bahiraM, avaNemi timiraM, paNAsemi khasaraM, ummUlemi vAhiM, pasamemi sUlaM, nAsemi jaloyaraM ca / ahaM vaidyo'smi, spheTayAmi zIrSasya vedanAm, zrAvayAmi badhiram, apanayAmi timiram, praNAzayAmi kasaram, unmUlayAmi vyAdhim, prazAmyAmi zUlam, nAzayAmi jalodaraM ca / huM vaidya chuM, mastakanI vedanAne vinAza karuM chuM, baherAne saMbhaLAvuM chuM, AMkhanA rogane dUra karuM chuM, khasano nAza karuM chuM, vyAdhine ukheDI nAMkhu chuM, zULane zAMta karu chu ane jaLodarano nAza karu chuM. sAhUNaM daMsaNaM pi hi niyamA duriyaM paNAsei / sAdhUnAM darzanamapi hi niyamAd duritaM praNAzayati / sAdhuonuM darzana paNa nice pApano nAza kare che. raNNA suvaNNagAre vAharAviuNa appaNo mauDammi "vairAI veDujjAI rayaNANi ya ryaaviiaii| yaM 78 syAd -bhavya-caitya temana caurya bhane tenA nepA samAna zomA saMyuta vyasana, tenI pUrva i bhUya che. siyA (syAd) / ceiaM (caityam) / theriaM (sthairyam) siyAvAo (syAdvAdaH) | coriaM (cauryama) vIriaM (vIryam) bhavio (bhavyaH) Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 233 rAjJA suvarNakArAn vyAhAryA''tmano mukuTe vajrANi vaiDUryANi ratnAni cA'racyanta / rAjAe sonIone bolAvIne potAnA mukuTamAM vajra ane vaiDUryaratno racAvyA. saMpainaridaiNa sayalAe picchIe jiNesarANaM ceiyAiM karAviAI / sampratinarendreNa sakalAyAM pRthvyAM jinezvarANAM caityAni kAritAni / saMpratirAjAe AkhI pRthvImAM jinezvaronA caityo karAvyA. tavassI bhikkhU na chiMde, Na chiMdAvae, Na pae, Na payAvae / tapasvI bhikSurna chindyAt, na chedayet, na pacet, na pAcayet / tapasvI bhikSu chede nahi, chedAve nahi, rAMdhe nahi, raMdhAve nahi. samaNovAsago paiTThAe mahocchave savve sAhammie bhuMjAveIa / zramaNopAsakaH pratiSThAyA mahotsave sarvAn sAdharmikAnabhojayat / zrAvake pratiSThAnA mahotsavamAM sarva sAdharmikone jamADayA. jaI piA putte samma paDhAvaMto, to vuDDhattaNe so kiM evaMvihaM duhaM lahento ? yadi pitA putrAn samyagapAThayiSyat, tato vRddhatve sa kimevaMvidhaM duHkhama lapsyata ? / jo pitAe putrone sArI rIte bhaNAvyA hota, to ghaDapaNamAM te zuM AvA prakAranAM du:khane pAmata ?. nariMdeNa tattha girimmi ceiyaM nimmaviaM / narendreNa tatra girau caityaM nirmApitam / rAjA vaDe te parvata upara derAsara banAvAyuM. khamiyavvaM khamAviyavvaM, uvasamiyavvaM uvasamAviyavvaM, jo uvasamai tassa atthi ArAhaNA, jo na uvasamai tassa natthi ArAhaNA, tao appaNA ceva uvasamiyavvaM / kSantavyaM kSamitavyam, upazAntavyamupazamitavyam, ya upazAmyati tasyAstyArAdhanA, yo nopazAmyati tasya nAstyArAdhanA, tata AtmanaivopazAntavyam / khamavu ne khamAvavuM joie, upazAMta thayuM ane upazAMta karavuM joie, je upazAMta thAya che, tene ArAdhanA che, je upazAMta thato nathI, tene ArAdhanA nathI, tethI pote nice upazAMta thavuM joie. Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234 erisA kannagA parassa dAuMNa appaNo gehAo kiM nissArijjai ? savvahA na juttameyaM / IdRzI kanyA parasmai dattvA''tmano gRhAt kiM nissAryeta ?, sarvathA na yuktametad / bhAvI anya jAne ApIne potAnA 52mAthI uma bhUya ?, srv|| yogya nathI. aho kaLaM kaTeM vasudevaputto hoUNa sayalajaNANaM maNavallahaM kaNiTuM bhAyaraM viNAsehAmi / aho kaSTaM kaSTaM vasudevaputro bhUtvA sakalajanAnAM manovallabhaM kaniSThaM bhrAtaraM vinAzayiSyAmi / aho kaSTa che kaSTa che ke vasudevano putra thaIne, sarva lokonA manane priya nAnAbhAIno huM vinAza karIza. hemacaMdasUriNo pAse devANaM sasvaM muNiUNa haM savvattha vi titthayarANaM maMdirAI karAvissAmi tti paiNNaM kumAravAlanariMdo kAsI / hemacaMdrasUreH pArve devAnAM svarUpaM jJAtvA'haM sarvatrApi tIrthakarANAM mandirANi kArayiSyAmIti pratijJA kumArapAlanarendro'kArSIt / hemacaMdrasUrinI pAse devonuM svarUpa jANIne huM badhe ThekANe tIrthakaronA maMdiro karAvIza evI pratijJA kumArapAlarAjAe karI. so paidiNaM abbhassaMto jiNadhammaM, pajjuvAsaMto muNijaNaM, pariciMtaMto jIvAjIvAiNo nava payatthe, rakkhanto rakkhAvinto ya pANigaNaM, bahumANato sAhammie jaNe, savvAyareNa pabhAvaMto jiNasAsaNaM kAlaM gamei / sa pratidinamabhyasyan jinadharma, paryupAsamAno munijanaM, paricintayan jIvAjIvAdIn nava padArthAna, rakSan rakSayan ca prANigaNaM, bahumAnayan sAdharmikAn janAn, sarvAdareNa prabhAvayan jinazAsanaM kAlaM gamayati / te haMmezA jinadharmano abhyAsa karato, munijananI sevA karato, jIva ajIva Adi nava padArthonI vicAraNA karato, jIvonA samUhanI rakSA karato, ane rakSA karAvato, sAdharmikajanonuM bahumAna karato, sarva AdaravaDe jinazAsananI prabhAvanA karato Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 235 kALa pasAra kare che. eso rajjasa joggo tA jhatti rajje Thavijjau, *alAhi nigguNehiM annehiM / eSa rAjyasya yogyastasmAt jhaTiti rAjye sthApyatAmalaM nirguNairanyaiH / A rAyane yogya che, tethI jaldI rAjaya upara sthApana karAvo, guNarahita evA bIjAo vaDe saryuM. gihaM jahA ko vi na jANai taha pavesemi nIsAremi ya / gRhaM yathA ko'pi na jAnAti, tathA pravezayAmi nissArayAmi ca / jevI rIte koi na jANe tevI rIte huM gharamAM praveza karAvuM chuM ane bahAra kADhuM chuM. jo sAvajje patto sayaMpi ataraMto kahaM tArae annaM ? | yaH sAvadye prasaktaH svayamapyataran kathaM tArayedanyam ? | je pApamAM Asakata hoya te jAte nahi tarato, bIjAne kevI rIte tArI ze ?. guruNA puNaruttaM aNusAsio vi na kuppejjA / guruNA punaH punaranuzAsito'pi na kupyet / guruvaDe vAraMvAra zikhAmaNa ApyA chatAM kopa na karavo. 'ekkassa ceva 'dukkhaM, 'mArijjaMtassa 'hoi 'ravaNamekkaM / " jAvajjIvaM 'sakuDuMbayassa purisasa dhaNaharaNe ||42|| mAryamANasyaikasyaivaikaM kSaNaM duHkhaM bhavati / dhanaharaNe sakuTumbakasya puruSasya yAvajjIvam // 42 // puruSane mAratAM ekalAne ja eka kSaNa du:kha thAya che, paNa dhana haraNa karavAthI kuTuMbasahita puruSane, jIve tyA sudhI du:kha thAya che. 42 'samasamaevi hu hemasUriNo nisuNiUNa 'vayaNAI / 'savvajaNo "jIvadayaM, 'karAvio 'kumaravAle ||43|| * A avyayanA yogamAM trIjI vibhakita mUkAya che. Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 236 duHSamasamaye'pi khu, hemasUrervacanAni nizrutya / kumArapAlena sarvajano jIvadayAM kAritaH // 43 // A du:khamakALamAM paNa kharekhara hemacaMdrasUrinA vacano sAMbhaLIne kumArapALa rAjAvaDe sarvaloka pAse jIvadayA karAvAi. 43 rovanti vAvanti ya, 'aliyaM jaMpaMti 'pattiyAventi / "kavaDeNa ya 'khaMti "visaM, maranti "na ya jaMti "sabbhAvaM ||44 || rudanti rodayanti ca alIkaM jalpanti pratyAyayanti / kapaTena ca viSaM khAdanti, mriyante sadbhAvaM na ca yAnti // 44 // (strI) rope che, zeSarAve che, huM jote che, vizvAsa pabhADe che, kapaTavaDe jhera khAya che, mare che, paNa sadbhAva pAmatI nathI. 44 'maraNabhayaMmi uvagae, 'devA vi 'saiMdayA 'na 'tAreti / 'dhammo 'tANaM saraNaM, "gaitti ciMtehi "saraNattaM // 45 // maraNabhaye upagate, sendrA devA api na tArayanti / dharmastrANaM zaraNaM, gatiriti zaraNatvaM cintaya // 45 // maraNano bhaya prApta thaye chate iMdra sahita devo paNa bacAvI zatA nathI, dharma se rakSA, zarAga, gati, che se prabhAge zaraNapaNuM tuM vicAra, 45, 'haMtUNa 'parappANe, 'appANaM 'jo 'karei 'sappANaM / 'appANaM divasANaM, "kae "sa "NAsei "appA ||46 || paraprANAn hatvA ya AtmAnaM saprANaM karoti / so'lpAnAM divasAnAM kRte AtmAnaM nAzayati // 46 // pArakAnA prANone haNIne je potAne prANasahita kare che, te thoDA divasa mATe AtmAno nAza kare che. 46 saMskRta gujarAtIvAkyonuM prAkRta pitAe upAdhyAyanI pAse putrone tattvonuM jJAna grahaNa karAvarAvyuM. piaro uvajjhAyatto patte tattANaM nANaM gheppAviIa / - Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 237 pitopAdhyAyAt putrAMstattvAnAM jJAnamagrAhayat / siddharAje hemacaMdrasUrijInI pAse vyAkaraNa racAvyuM, tethI siddhahema e pramANe tenuM nAma sthApana rAyuM. siddharAo hemacandasUriNA vAgaraNaM racAviIa, tatto siddhahemaM ti tassa NAmaM ThavijjaIa / siddharAjo hemacandrasUriNA vyAkaraNamaracayat, tataH siddhahaimamiti tasyA' bhidhAnamasthApayat / sArA ziSyo guraone potAnI bhUlo saMbhaLAve che ane saMbhaLAvIne pachI teo samApe che. susIsA gusNaM appakarAI khaliAI suNAventi, suNAvittA ya pacchA te khAmenti / suziSyA gurubhya AtmIyAni skhalitAni zrAvayanti, zrAvayitvA ca pazcAtte kSamayanti // je pustakono vinAza kare che, te paralokamAM muMgA, AMdhaLA ane baherA thAya che. je potthayAI viNAsenti, te paraloe mUgA aMdhA bahirA ya havanti / ye pustakAni vinAzayanti, te paraloke mUkA andhA badhirAzca bhavanti / AcArya ziSyone rAtrinA chellA praharamAM uThADIne haMmezA svAdhyAya karAve che. Ayariyo sIse rattIe carame jAme uTThAviUNa sayA sajjhAyaM karAveI / AcAryazziSyAn rAtrezcarame yAme utthApya sadA svAdhyAyaM kArayati // naTe rAjAne ane sabhAnA lokone bharata rAjAnuM nATaka dekhADayuM ane te dekhADatAM naTe kevalajJAna prApta karyuM. naDo rAiNaM parisAe loe ya bharaharAyassa nADyaM dakkhavIa, taM ca dAvanto naTTao kevalanANaM pAvIa / naTo rAjAnaM parSado lokAMzca bharatarAjasya nATyamadarzayat, tacca darzayannartakaH kevalajJAnaM prApnot // pitA putrone vidvAna guru pAsethI zikhAmaNa apAve che. piA putte viuseNa guruNA aNusAsei / pitA putrAn viduSA guruNA'nuzAsayati / rAjAnA buddhizALI maMtrIe potAnI buddhi vaDe nagara tarapha AvatA zatruono nAza karAvyo. Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 raNo dhImaMto maMtI appakarAe buddhIe nayaraM pai AgacchaMte sattuNo naasvii| rAjJo dhImAn mantrI AtmIyayA buddhyA nagaraM pratyAgacchataH zatrUnanAzayat / rAjAe upAdhyAyane bolAvIne kahyuM ke tame rAjaputrone nItizAstra ane 41529||str mo . naravaI uvajjhAyaM bollavittA kahIa, tubbhe rAyaputte nIisatthaM vAgaraNasatthaM ca pADheha / narapatirupAdhyAyamAhvAyA'kathayad yUyaM rAjaputrAn nItizAstraM vyAkaraNazAstraM ca pAThayata / rAme te vakhate tene jhera khavaDAvyuM hota to te jarUra marata. rAmo tayA taM visaM bhakkhAvaMto, tayA so naNaM maraMto / rAmastadA taM viSamabhojayiSyat, tadA sa nUnamamariSyat / mAtAe nAnA bALakone bIvaDAvavA na joIe. mAA kaNiThe sisuNo na bIhAvejja / mAtA kaniSThAn zizUn na bhApayatu / tIrthakaro bhavya jIvone saMsAranA baMdhanamAMthI choDAvI zAzvata sukha apAve che. titthayarA bhavve jIve saMsArassa baMdhaNatto moyAvittA sAsayaM sokkhaM appAveti / tIrthakarA bhavyAn jIvAn saMsArasya bandhanAnmocayitvA zAzvataM saukhyamarpayanti / jeothI corI karAI teone rAjAe zikSA karAvI jehiM coriyaM kayaM, te nivaI daMDAvIa / yaizcauryaM kRtaM tAn nRpatiradaNDayat / kumAre gherathI nIkaLIne sarvano tyAga karI udyAnamAM AcArya pAse saMyama grahaNa karyo ane ghaNA kumArone grahaNa karAvyo. kumAro gehatto abhinikkhamiUNa savvaM caittA ujjANe Ayariyassa samIvaM saMjamaM giNhIa bahU ya kumAre ghepyAviIa / kumAro gRhAdabhiniSkramya sarvaM tyaktvodyAne AcAryasya samIpaM saMyamamagRhNAda, bahUn kumArAMzcA'grAhayat // saMyamamAM rahelA sAdhuo sukhapUrvaka divaso vItAve che. Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 239 saMjamaMmi ThiA sAhavo suheNa diNAI jAventi / saMyame sthitAH sAdhavaH sukhena dinAni yApayanti // je bhAIone ane mitrone paraspara laDAvI mAre che ane vakhate mANasa pAse potAnuM mAthuM paNa kapAve che, te adaSTa ja che. jaM bhAUNo mittANi ya parupparaM jujjhAvei samayaMmi ya jaNeNa appaNo sIsaMpi chiMdAvei taM daivvaM atthi| yad bhrAtRn mitrANi ca parasparaM yodhayati, samaye ca janenA''tmanaH zIrSamapi chedayati tad daivamasti // khuzI thayelI rANIe corane potAnA makAnamAM laI jaI sAruM bhojana karAvyuM, tyAra pachI vastro ane AbhUSaNo ApIne rajA ApI. tuTThA mahisI coraM appaNo gehammi neUNa suThTha bhoyaNaM karAvIa, tatto vatthAI bhUsaNAI ca dAUNa aNujANIa / tuSTA mahiSI cauramAtmano gehe nItvA suSTha bhojanamakArayata, tato vastrANi bhUSaNAni ca dattvA'nvajAnAt / jJAtaputra samavasaraNamAM besIne janma ane maraNanuM kAraNa manuSyo ane devone samabhAve cha. nAyaputto samosaraNaMmi uvavisIya jammaNo maraNassa ya kAraNaM maNUse deve ya bohAvei / jJAtaputraH samavasaraNe upavizya janmano maraNasya ca kAraNaM manuSyAn devAMzca bodhayati / sAdhu puro kahe che ke- pApakarmo jIvone haMmezA saMsAracakramAM bhADe che. sAhavo purisA kahenti-pAvakammAI jIve sayA saMsAracakkaMmi bhamADeire / sAdhavaH puruSAH kathayanti-pApakarmANi jIvAn sadA saMsAracakre bhrAmayanti / sarvadharmano tyAga karI eka vItarAgadevane tuM bhaja, te ja sarva pApothI tane bhUpa.. savve dhamme caitA egaM vIyarAgaM tuM bhajasu, so cciya savvesunto moyaavihii| sarvAn dharmAstyaktvaikaM vItarAgaM tvaM bhaja, sa eva sarvebhyaH pApebhyo mocayiSyati / Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - pATha ra3 mo. samAsa bhinna bhinna arthavALA zabdo bhegA thaIne eka arthane jaNAvanArUM je pada, tene samAsa kahe che. prAkRtamAM samAprakaraNa saMskRtinI mAphaka jANI levuM. jema saMskRtamAM dvandra, tapuruSa, karmadhAraya, bahuvrIhi, hiMga, avyayIbhAva ane ekazeSa ema sAta prakAranA samAso Ave che. te ja pramANe prAkRtamAM che. jemake daMde ya 'bahuvvIhI, kammadhArayae "diguyae ceva / "tappurise avvaIbhAve, "egasese ya sattame // 2 caMdra (%) samAsa. eka mULa nAmano bIjA eka athavA aneka nAmo sAthe samAsa thAya athavA to ghaNA nAmo eka eka sAthe joDI moTo samAsa paNa karI zakAya che, te dvandra kahevAya che. (A samAsamAM badhA nAmo mukhya hoya che. eTale ekaja kriyAnA karanArA hoya che.) A samAsa karavA mATe ma, ya ane koI ThekANe avyayano prayoga karavAmAM Ave che. (ni. 28 juo). 2. dvanda samAsa bahuvacanamAM vaparAya che ane chellA nAmanI jAti AkhA | samAsane lAge che. udAhaniyaMtiLo (gaNitazAntI) = garimo saMtI - ajitanAtha ane zAntinAtha. 3savIrA (RSamavIro) = 3eo vIro -Sabha deva ane vIrajinezvara. devadANavagaMdhavvA (devadAnavagandharvAH)= devA ya dANavA ya gaMdhavvA ya-devo, dAnavo ane gaMdharvo. vAnarorA (vAnaremapUrA) = vAnaro ga goro ya dUto -vAnara, mora ane haMsa. Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 241 sAvagasAvigAo (zrAvaka zrAvike) = sAvago a sAvigA ya-zrApa ane zrAvikA. devadevIo (devadevyaH) = devA. ya devIo a-devo bhane hevImo. sAhUbahUo (zvazrUvadhvau) = sAsU a vaha a-sAsU bhane paDU. bhakkhAbhakkhANi (bhakSyAbhakSye) = bhakkhaM ca abhakkhaM ca - lakSya mane samaya. pattapupphaphalANi (patrapuSpaphalAni) = pattaM ca puSpaM ca phalaM ca - patra, Y05 mane 36. the pramANe -jIvAjIvA, pAsavIrA samaNasamaNIo, sattumittANi, niMdAsalAhAo, rUvasohaggajovvaNANi na vaha rI devA 3. A dvanda samAsa jyAre samUha batAvato hoya ke jayAre te samUhano ekaja saMkIrNa vicAra batAvato hoya tyAre samAhAra dvanda samAsa thAya che. A samAsa ekavacanamAM ane prAya: napuMsakaliMgamAM thAya che. (A samAsano prayoga prAkRtamAM bahu ja alpa dekhAya chejema asaNapANaM (azanapAnam )- asaNaM ca pANaM ca eesiM samAhAro. tavasaMjamaM (tapaHsaMyamam)- tavo a saMjamo a eesiM samAhAro. nANadaMsaNacarittaM (jJAnadarzanacAritram )- nANaM ca daMsaNaM ca carittaM ca eesiM samAhAro. rAgadosabhayamohaM (rAgadveSabhayamoham )-rAgo a doso a bhayaM ca moho a eesiM samAhAro. 2 tappurisa (tatpuruSa) samAsa. 1. prathamA sivAyanI cha vibhakitavALA pUrvapadono uttarapada sAthe samAsa thAya che. A samAsamAM uttarapada pradhAna hoya che. dvitIyA- bhaddapatto (bhadraprAptaH) bhaI patto. sivagao (zivagataH) sivaM gao. tRtIyA= sAhuvaMdio (sAdhuvanditaH) sAhUhiM vandio. jiNasariso (jinasadRzaH) jiNeNa sariso. mA. 16 Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 242 yatA- kalasasuvaNNaM (kalazasuvarNam) kalasAya suvaNNaM. mokkhatthaM nANaM (mokSArthaM jJAnam) mokkhAya imaM. paMyamI- daMsaNabhaTTho (darzanabhraSTaH) daMsaNAo bhaTTho. annANabhayaM (ajJAnabhayam) annANAo bhayaM. 5ThI- jiNendo, jiNindo (jinendraH) jiNANaM iMdo. "devtthui| (devastutiH) devassa thuI. devathuI / 8degvibuhAhivo (vibudhAdhipaH) vibuhANaM ahivo, - 79. saMyukta vyaMjanamAM ekano lopa thayA pachI zeSa vyaMjana, temaja saMyukta vyaMjanane sthAne thayela AdezabhUta vyaMjana jo samAsanI aMdara hoya to vikalpa drita thAya che. ma _ visappaogo- visapaogo (viSaprayogaH), kusumappayaro-kusumapayaro (kusumaprakaraH), dhaNakkhao-dhaNakhao (dhanakSayaH). 80. pratimA ke pAnI sapi pi 5 . ( niyama 2 mo.) 6. jiNa+ahivo jiNAhivo, jiNaahivo (jinAdhipaH). jiNa+Isaro=jiNesaro, jiNIsaro (jinezvaraH). kavi Isaro=kavIsaro, kaviIsaro (kavIzvaraH). sAhu+uvassao-sAhuvassao, sAhUuvassao. (sAdhUpAzrayaH). apavAda- ane 3 varNa pachI vijAtIya svara Ave to saMdhi thatI nathI. temaja huM ane moM pachI koI paNa svara Ave to saMdhi thAya nahi. 610- vaMdAmi+ajjavairaM-vaMdAmi ajjavaraM (vande Aryavajram ). saMti+uvAo=saMtiuvAo (zAntyupAyaH). daNu+iMdo-daNuiMdo (danujendraH). saMjame+ajiyaM=saMjame ajiyaM (saMyame'jitam ). devo+asuro ya=devo asuro ya (devo'surazca). Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 243 "vahumuhaM (vadhUmukham ) vahUe muhaM. saptamI - jiNottamo, jiNuttamo ( jinottamaH) - jiNesu uttamo. nANojjao, nANujjao ( jJAnodyataH) - nANammi ujjao. kalAkusalo (kalAkuzalaH ) - kalAsu kusalo. naJtatpuruSa. niSedha vAyaDa khavyaya 'a' athavA 'aNa' no nAma sAthai sabhAsa thAya che. zabdanI AdimAM vyaMjana hoya to '' ane svara hoya to 'aLa' mUkAya che. nemaDe adevo (adevaH) - na devo, aNavajjaM (anavadyam ) - na avajjaM. aviraI ( aviratiH) - na viraI, aNAyAro ( anAcAra : ) - na AyAro. 3 kammadhAraya (karmadhAraya) samAsa. vizeSaNa Adi pUrvapadano vizeSyAdi uttarapada sAthe samAsa thAya che. A samAsamAM ghaNe bhAge baMne pado sarakhI vibhaktimAM vaparAya che, tethI A samAsa samAnAdhikaraNa ja hoya che. 81. samAsamAM svaranuM hrasva ane dIrdha vidhAna eTale hrasva svarano dIrdha svara ane dIrdha svarano hrasvasvara prayogane anusAre thAya che. Go- svano dIrgha- sattAvIsA ( saptaviMzatiH); aMtAveI (antarvediH). paharaM, paiharaM ( patigRham ). velUvaNaM veluvaNaM (veNuvanam ). dIrghano hrasva-jaU~NaaDaM - jaU~NAaDaM ( yamunAtaTam ). gayahattho - gayAhattho (gadAhastaH). goriharaM - gorIharaM - ( gaurIgRham ). sirIsarisaM, sirisarIsaM ( zrIsadRzam ). lacchIphalaM-lacchiphalaM (lakSmIphalam ). naisottaM - naIsotaM (nadI zrotaH ). vahumuhaM - muhaM (vadhUmukham ). mAyapiarA ( mAtApitarau). Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 244 vipUrva56 - rattaghaDo (raktaghaTaH) ratto a eso ghaDo.. suMdarapaDimA (sundarapratimA)=suMdarA ya esA paDimA. paramapayaM (paramapadam )=paramaM ca eaM payaM ca. viyoma556-rattaseo Aso (raktazveto'zvaH)=ratto a esa seo ya. sIuNhaM jalaM (zItoSNaM jalam)=sIaM ca taM uNhaM ca. vizeSyapUrvapada-vIrajiNiMdo (vIrajinendraH)=vIro a eso jiNiMdo. 6pamAnapUrvapa6- caMdANaNaM (candrAnanam) caMdo iva ANaNaM. 64mAnotta256-muhacaMdo (mukhacandraH)=muhaM caMdo vva. jiNacaMdo (jinacandraH)-jiNo caMdu vva. mANapUrvapada-annANatimiraM(ajJAnatimiram) = annANaM cea timiraM. nANadhaNaM (jJAnadhanam)=nANaM cea dhaNaM. payapaumaM (padapadmam)=payameva paumaM. 4 digu (dvigu) samAsa karmadhAraya samAsano pahelo avayava saMkhyAdarzaka hoya to dvigu samAsa thAya che ane te samUhasUcaka che. mATe ekavacanamAM ane napuMsakaliMgamAM thAya che ane ane ma hoya to koI koI ThekANe dIrdha zuM thAya che ane tenA rUpo dIdhe kArAnta strIliMga nAmanAM jevAM thAya che. tiloaM, tiloI (trilokam, trilokI)= tiNhaM loANaM samAhArotti. navatattaM (navatattvam)-navaNhaM tattANaM samAhArotti. caukasAyaM |(ctuHkssaaym) cauNhaM kasAyANaM samAhArotti. caukkasAyaM koI ThekANe samAhAra digu puMliMgamAM paNa thAya che. tivigappo (trivikalpam ) tiNhaM vigappANaM samAhAro tti. ukkasAyA Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 245 5 bahuvvIhI (bahuvrIhi) samAsa. 1 je padono samAsa karyo hoya tethI anya padanI pradhAnatA A samAsamAM hoya che. tethI A sAmAsika pada bIjA nAmanuM vizeSaNa thAya che tathA vibhakita, vacana ane liMga, vizeSa pramANe thAya che. temaja te samAsa jo strIliMganuM vizeSaNa hoya to anya ma no mA athavA { prayogane anusAre thAya che. udAvarALa nArI (mAnanA nAra). vaMtapurI nA (ramuvI jA.). 2 A samAsamAM prathamapada ghaNuM karIne vizeSaNa bane che ane pachInuM pada vizeSya bane che. koi ThekANe upamAna-temaja avadhAraNa sUcaka pada paNa paheluM Ave che. A samAsa be athavA ghaNA samAnAdhikaraNa (samAna vibhakitavALA) padono thAya che. 4 koI ThekANe samAna vibhakti na hoya tyAM paNa A samAsa thAya che, tene vyadhikaraNa bahuvrIhi kahe che. 5 A samAsano vigraha karatAM prathama sivAyanI sarva vibhakitano prayoga thAya che. dritIyA- paranALo muLI (pratijJAnI punaH)=patta nA vaM to. tRtIyA- nimavAno dhUmo (nitAra dhUma)= vize mAro ne to. jiArigaNo ajio (jitArigaNo'jitaH) jio arigaNo ne to. paMcamI navaMsane muLI (nAno punaH) naa haMsa no po. SaSThI- tegaMbarA puLio (tAmbaraH punaH)=AM saMva nA te. diNNavayA sAhavo (dattavratAH sAdhavaH)= diNNAI vayAiM jesiM te. saptamI- vIrano mAmo (vIrano prAma) vIra nara nakki so. kuddhasIhA guhA (kruddhasiMhA guphA)=kuddho sIho jAe sA. Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 246 vyadhi'eAjahuvrIhi-cakkahattho bharaho (cakrahasto bharataH ) = cakkaM hatthe jassa so vizeSaNapUrvapa6 - nIlakaMTho moro (nIlakaNTho mayUraH ) = nIlo kaMTho jassa so. upamAnapUrva56 - caMdamuhI kannA (candramukhI kanyA) = cando iva muMha jAe sA. avadhAraNapUrvapada :-caraNadhaNA sAhavo ( caraNadhanAH sAdhavaH) = caraNaM cea dhaNaM jANaM te. japa- dhuasavvakileso jiNo (dhutasarvaklezo jinaH ) =dhuo savvo kilesa jassa so. niSedhArtha avyaya a } aNa no tathA vi-nir Aha upasargano tebhana sa ke sad avyayano nAma sAthe samAsa vizeSaNa tarIke vaparAya to paNa bahuvrIhi samAsa thAya che. a- aputto ( aputraH ) = natthi putto jassa so. aNAho ( anAthaH ) = natthi nAho jassa so. ajjamo puriso (anudyamaH puruSaH ) = natthi ujjamo jassa so. aNavajjo muNI ( anavadyo muniH ) = natthi avajjaM jassa so. nir- niddayo jaNo (nirdayo janaH ) = niggaA dayA jassa so. nirAhArA kannA ( nirAhArA kanyA) = niggao AhAro jIe sA. vi- visvo jaNo (vispo janaH ) = vigayaM rUvaM jatto so. virasaM bhoyaNaM (virasaM bhojanam ) = vigao raso jatto taM. sh-| sasIso Airio viharei (saziSya AcAryo viharati ) = sIsehiM sa saha Airio viharei so. aNa saputto piA gacchai ( saputraH pitA gacchati) = puttehiM saha piA gacchai so. 6 avvaIbhAva (avyayIbhAva) samAsa nAmanI sAthe avyaya joDavAthI avyayIbhAva samAsa thAya che, A samAsa ekavacanamAM ane napuMsakaliMgamAM thAya che. ante dIrdha svara hoya to hrasva thAya che. Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 247 uva-uvasiddhagiriM (upasiddhagiri) siddhagiriNo samIvaM= sini2pAse. aNu-aNujiNaM (anujinam) jiNassa pacchA- jananI pA7. jaha-jahasattiM (yathAzakti) sattiM aNaikkamia- zata bhuNa. jahavihiM (yathAvidhi) vihiM aNaikkamia- [15 bhuNa. ahi (adhi)- ajjhappaM (adhyAtmam) appammi ii (Atmani iti) mAtmAne viSa. pai- painayaMra (pratinagaram) nayaraM nayaraM ti- 626 nAmAM. paidiNaM- (pratidinam) diNaM diNaM ti- Imeza. paigharaM- (pratigRham) ghare ghare tti- 62 ghe2. 7 ekasesa (ekazeSa) samAsa | svarUpa saMbadhI samAna rUpavAlA padono samAsa karatAM ekapada rahe che ane bAkInAM lopa thAya che, te ekazeSa samAsa kahevAya che. jiNA (jinAH)-jiNo a jiNo a jiNo atti. nettAiM (netre)-nettaM ca nettaM ca tti. 135 saMbandhI piarA (pitarau)-mAA ya piA ya tti. sasurA (zvazu)-sAsU a sasuro a tti. A pramANe saMkSepathI ahiMA samAso bodhane mATe ApyA che. vAstavika rIte to saMskRtanA niyamAnusAra ja prAkatamAM samAso thAya che. zrImad hemacaMdrasUrIzvarajIe paNa potAnA AThamAM adhyAyamAM (8-1-1) sUtramAM samAsa prakaraNane mATe saMskRtanI peThe ja bhalAmaNa karelI che, mATe vidyArthIoe saMskRtanA niyamo dhyAnamAM rAkhI samAso karavA. prAkRtavAkyonuM gujarAtI - saMskRta. sAhavo maNasA vi na patthenti bahujIvAulaM jalAraMbhaM / samAsavigrahaH-bahuNo ya ee jIvA bahujIvA (karmadhAsyaH) / Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 248 bahujIvehiM Aulo bahujIvAulo / taM (tRtIyAtatpuruSaH) jalANaM AraMbho jalAraMbho / taM (SaSThItatpuruSaH) sAdhavo manasApi na prArthayanti bahujIvAkulaM jalArambham / sAdhuo ghaNA jIvothI vyApta evA pANInA AraMbhane manathI paNa icchatA nathI. khaMtizUrA arihaMtA, tavasUrA aNagArA, dANasUre vesamaNe, juddhasUre vAsudeve / khaMtie sUrA khaMtisUrA / tavammi sUrA tavasUrA / dANe sUro dANasUre / juddhasi sUro juddhasUre / (sarvatra saptamItatpuruSaH) / / na agAraM jesiM, te aNagArA / (naarthabahuvrIhiH) / kSAntizUrA arhantaH, tapaHzUrA anagArAH, dAnazUro vaizramaNaH, yuddhazUro vAsudevaH / samAmAM zUra arihaMto che, yuddhamAM zUra sAdhuo che, dAnamAM zUra kUbera che, yuddhamAM zUra vAsudeva che. te sattimaMtA purisA je abbhatthaNAvacchalA samAvaDiyakajjA na gaNehare AyaI, abbhuddharenti dINayaM, pUrenti paramaNorahe, rakkhaMti saraNAgayaM / abbhatthaNAi vacchalA abbhatthaNAvacchalA / (saptamItatpuruSaH) / samAvaDiyaM kajjaM jesiM te samAvaDiyakajjA / (SaSThyarthe bahuvrIhiH) / maNAI cciya rahA maNorahA // (avadhAraNapUrvapadakarmadhArayaH) / paresiM maNorahA paramaNorahA / (SaSThItatpuruSaH) saraNaM Agao saraNAgao / taM / (dvitIyAtatpuruSaH) / / te zaktimantaH puruSA ye'bhyarthanAvatsalAH samApatitakAryA na gaNayanti Ayatim, abhyuddharanti dInakama, pUrayanti paramanorathAn, rakSanti zaraNAgatam / zaktimAna puruSo te che ke je prArthanAmAM premavALA che, kAma AvI paDe chate bhaviSyane gaNatA nathI, garIbano uddhAra kare che, bIjAnA manorathone pUre che, zaraNe AvelAnuM rakSaNa kare che. je niDujjaNAI tavovaNAI sevaMti te jaNA sudhannA / niggaA dujjaNA jehinto tAI nidhujjaNAI / tANi / (paJcamyarthe bahuvrIhiH) tavase vaNAI tavovaNAI / (catuthyarthe tatpuruSaH) / suThU dhannA sudhannA / (karmadhArayaH) / Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 249 ye nirdurjanAni tapovanAni sevante, te janAH sudhanyAH / jeo durjana vagaranA tapovanane seve che, te mANaso ati dhanya che. aho Nu khalu natthi dukkaraM siNehassa, siNeho nAma mUlaM savvadukkhANaM, nivAso aviveyassa, agalA nivvuIe, baMdhavo kugaivAsassa, paDivakkho kusalajogANaM, desao saMsArADavIe , vacchalo asaccavavasAyassa, eeNa abhibhUA pANiNo na gaNenti AyaiM, na joyanti kAloiaM, na sevanti dhammaM, na pecchanti paramatthaM, mahAlohapaMjaragayA kesariNo viva samatthA vi visIyaMti tti / savvAI ya tAI dukkhAi savvadukkhAiM / tesiM / (karmadhArayaH) / na viveyo aviveyo / tassa / (naJtatpuruSaH) / kucchiA gaI kugaI / kugaie vAso gaivAso / tassa / (karmadhAraya-SaSThItatpuruSau) / kusalA ya ee jogA kusalajogA / tesiM / (karmadhArayaH) / natthi saccaM jattha so asacco, asacco ya eso vavasAyo asaccavavasAyo / tassa / (bahuvrIhi-karmadhArayau) / kAlammi uiaM kAloiaM / taM / (saptamItatpuruSaH) / paramo ya eso attho paramattho / taM / (karmadhArayaH) / lohamayo paMjaro lohapaMjaro / mahaMto ya eso lohapaMjaro mahAlohapaMjaro / mahAlohapaMjaraM gaA mahAlohapaMjaragaA / (uttarapadalopi-karmadhAraya-dvitIyAtatpuruSAH) / aho nu khalu nAsti duSkaraM snehasya, sneho nAma mUlaM sarvaduHkhAnAm, nivAso'vivekasya, argalA nirvRtyAH, bAndhavaH kugativAsasya, pratipakSaH kuzalayogAnAma, dezakaH saMsArATavyAH, vatsalo'satyavyavasAyasya etenA'bhibhUtAH prANino na gaNayantyAyatim, na pazyanti kAlocitam, na sevante dharmam, na prekSante paramArtham, mahAlohapaJjaragatAH kesariNa iva, samarthA api viSIdantIti / aho snehane kharekhara (kAMI) duSkara nathI, sneha e sarva du:khonuM mULa che, avivekano nivAsa che, mokSa mATe sAMkaLa che, kugati vAsano baMdhu che, kuzALa yogono zatru che, saMsArarUpI vanane batAvanAra che, asatya vyavasAyano premI che, enA vaDe Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 250 parAbhava pAmelA prANIo bhaviSyane gaNatA nathI, kAlocita jotA nathI, dharmane sevatA nathI, paramArthane jotA nathI, moTA loDhAnAM pIMjarAmAM rahelA siMhanI jema samartha hovA chatAM paNa kheda pAme che. uttamapurisA na sovaMti saMjhAe / uttimA ya ee purisA uttimapurisA / (karmadhArayaH) / uttamapuruSA na svapanti sandhyAyAm / uttama puruSo saMdhyA samaye sutA nathI. neva vasaNavasagaaiNa buddhimayA visAo kAyavvo vasaNassa vaso vasaNavaso / vasaNavasaM gao vasaNavasagao / teNaM / (sssstthii-dvitiiyaattpurussau)| naiva vyasanavazagatena buddhimatA viSAdaH kartavyaH / saMkaTa ne vaza pAmelA buddhimAne kheda na ja karavo joIe. amhe paccoNi gaMtUNa piUNaM caraNesuM paDiyA / mAyA ya piyA ya piyarA / tesiM / (ekshessH)| vayaM sanmukhaM gatvA pitroH caraNayoH patitAH / ame sanmukha jaIne mAtA-pitAnA caraNomAM paDayA. 'aha 'niNNAsiatimiro, 'viogavihurANa cakkavAyANa / 'saMgamakaraNekkaraso, "viyaMbhio aruNakiraNoho // 47 // niNNAsio tamiro jeNa so niNNAsiatimiro / (tRtIyArthe bahuvrIhiH) / viogeNa vihurA viogavihurA / tesiM / (tRtIyAtatpuruSaH) / cakkavAyI a cakkavAo ya cakkavAyA / tesiM / (ekazeSaH) / saMgamassa karaNaM saMgamakaraNaM / saMgamakaraNe ekko raso jassa so saMgamakaraNaikkaraso / (SaSThItatpuruSaH, SaSThayarthe tripadabahuvrIhizca) / aruNassa kiraNA aruNakiraNA / aruNakiraNANaM oho aruNakiraNoho / (ubhayatra SaSThItatpuruSaH) / atha ni zitamiro, viyogavidhurANAM cakravAkAnAm / saMgamakareNaikaraso'ruNakiraNaudho vijRmbhitaH // 47 // Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 251 have nAza karyo che aMdhakAra jeNe temaja viyogathI duHkhI thayela cakalAko ane cakavAdIone bhegAM karavAmAM eka rasavALo evo aNanA kiraNono samUha vistAra pAmyo. 47 puttA ! tumhe vi saMjame niyame ya ujjamaM karijjAha, amayabhUeNa ya jiNavayaNeNa appANaM bhAvijjAha / amayaM bhUyaM amayabhUyaM / teNa / (karmadhArayaH) / jiNassa vayaNaM jiNavayaNaM / teNa / (SaSThItatpuruSaH) / putrAH ! yUyamapi saMyame niyame coyamaM kuruta, amRtabhUtena ca jinavacanenA''tmAnaM bhAvayata / he putro ! tame paNa saMyama ane niyamamAM udyama karo ane amRta jevA jinavacana vaDe AtmAne bhAvita karaze. devadANavagaMdhavvA jakkharakkhasakinnarA / 'bamhayAriM "namaMsaMti, 'dukkaraM jai karanti taM // 48 // devA ya dANavA ya gaMdhavvA ya devadANavagaMdhavvA / jakkhA ya rakkhasA ya kinnarA ya jakkharakkhasakinnarA / (ubhayatra dvandvasamAsaH) / devadAnavagandharvAH, yakSarAkSarakinnarAH / / ye duSkaraM kurvanti, tAn brahmacAriNo namasyanti // 48 // deva, dAnavo, gAMdharvo, yakSo rAkSaso, ane kinnaradevo jeo 6042 ( ya) 2 cha, te nahAyArIne namaskAra 2 cha. 48 'viralA jANanti 'guNe, 'viralA jANanti 'laliyakavvAiM / "sAmannadhaNA 'viralA, 'paradukkhe "dukkhiA "viralA // 49 // laliyAiM ca tAI kavvAiM laliyakavvAiM / tAI / (karmadhArayaH) / sAmannaM dhaNaM jesiM te sAmannadhaNA / (SaSThayarthe bahuvrIhiH) / paresiM dukkhaM paradukkhaM / tammi / (SaSThItatpuruSaH) / viralA guNAn jAnanti, viralA lalitakAvyAni jAnanti / sAmAnyadhanA viralAH, paraduHkhe duHkhitA viralAH // 49 // koI puruSo guNone jANe che, thoDAka puruSo manohara kAvyone mAnI zake che, sAmAnya (darekanA upayogamAM Ave evA) Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 252 dhanavALA puruSo virala hoya che, pArakAnaM duHkhamAM duHkhI mANaso virala hoya che. 49 galai balaM 'ucchAho, 'avei "siDhilei sayalavAvAre / nAsai 'sattaM "araI, "vivaDDhae asaNarahiassa // 50 // sayalo ya eso vAvAro sayalavAvAro / (karmadhArayaH) / na raI araI / (naJtatpuruSaH) / asaNeNa rahio asaNarahio / tassa / (tRtIyAtatpuruSaH) azanarahitasya balaM galati, utsAho'paiti, sakalavyApAraH zithilayati, sattvaM nazyati, aratirvivadhate // 50 // bhojana rahitanuM-bhUkhyAnuM baLa nAza pAme che, utsAha dUra thAya che, sarvavyApAra zithila thAya che, satva nAza pAme che, arati-kheda vadhe che 50 somagaNehiM 'pAvai na taM 'navasarayasasI, "teaguNehiM "pAvai na 'taM 'navasarayaravI / "rUvaguNehiM "pAvai "na "taM "tiasagaNavaI, "sAraguNehiM "pAvai "na "taM "dharaNidharavaI // 51 // somA ya ee guNA somaguNA / tehiM / (karmadhArayaH) / sarayo a eso sasI sarayasasI / navo ya eso sarayasasI navasarayasasI / (ubhayatra karmadhArayaH) / teANaM guNA teaguNA / tehiM / (SaSThItatpuruSaH) / sarayo ya eso ravI sarayaravI / navo ya eso sarayaravI navasarayaravI / (ubhayatra karmadhArayaH) / svassa guNA rUvaguNA / tehiM / (SaSThItatpuruSaH) / tiasANaM gaNA tiasagaNA / tiasagaNANaM vaI tiasagaNavaI / (ubhayatra SaSThItatpuruSaH) / sArassa guNA sAraguNA / tehiM / (SaSThItatpuruSaH) dharaNidharANaM vaI dharaNidharavaI / (sssstthiittpurussH)| navazAradazazI saumyaguNaiH taM na prApnoti, navazAradaraviH tejoguNaiH taM na prApnoti, tridazagaNapatI rUpaguNaistaM na prApnoti, dharaNidharapatiH sAraguNaiH taM na prApnoti // 51 // navo zaradaRtuno caMdra saumyaguNo vaDe te (ajitajina) ne pahoMcI zakato nathI, navo zaradaRtuno sUrya tejanA guNavaDe tene Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 253 pAmI zakato nathI, devonA samUhano svAmI (iMdra)rUpanA guNovaDe tene pahoMcI zakato nathI, parvatono svAmI=meru parvata parAkramanA guNovaDe tenI barobarI karI zakato nathI. 51 'jassattho tassa' suhaM, 'jassattho 'paMDio ya "so 'loai / " jassattho "so "guruo, "atthavihUNo ya "lahuo ya // 52 // attheNa vihUNo atthavihUNo / (tRtIyAtatpuruSaH ) || yasyArthastasya sukhaM, yasyArthaH sa loke paNDitazca / yasyArthaH sa guruko'rthavihInazca laghukazca // 52 // jenI pAse dhana che tene sukha che, jenI pAse dhana che te lokamAM paMDita che, jenI pAse dhana che te moTo che ane dhana vagarano mANasa nAno che, para "vaMcai 'mittakalatte, 'nAvikkhae "mAyapiyasayaNe a / "mArei "baMdhave vi hu, puriso 'jo 'hoi 'dhaNaluddho // 53 // mittA ya kalattA ya mittakalattA / te / mAyA ya piyA ya sayaNA ya mAyapiyasayaNA / te / (ubhayatra dvandvaH) / dhaNammi luddho dhaNaluddho / (saptamItatpuruSaH) / yaH puruSo dhanalubdho bhavati, (sa) mitrakalatrANi vaJcayati, mAtApitRsvajanAMzca nA'pekSate, bAndhavAnapi khu mArayati // 53 // je puruSa dhanamAM lobhI hoya che, te mitro ane strIne Thage che, mAtA, pitA ane svajanone gamato nathI, bhAIone paNa bhAre che. 43 "na 'gaNanti kulaM "na 'gaNanti 'pAvayaM puNNamavi "na" gaNanti / 'issarieNa hi mattA, " taheva paralogamihaloyaM // 54 // paro ya eso loyo paraloyo / taM / iha ya eso loyo ihaloyo / taM / (ubhayatra karmadhArayaH) / aizvaryeNa hi mattAH kulaM na gaNayanti, pApakaM na gaNayanti, puNyamapi tathaiva ihalokaM paralokaM ca na gaNayanti // 54 // aizvarya vaDe matta thayelA kuLane gaNatA nathI, pApane gaNatA nathI, puNyane gaNatA nathI temaja A loka ane paralokane gaNakAratA nathI. 54 "na 'gaNanti puvvanehaM 'na ya "nIiM "neya 'loyaavavAyaM / "na ya bhIviAvayAo, 'purisA 'mahilAe 'AyattA // 55 // Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 254 puvvassa neho puvvaneho / taM / loyANaM avavAo loyaavavAo / taM / (ubhayatra SaSThItatpuruSaH) / bhAvio AvayAo bhAviAvayAo / tAo / ( karmadhArayaH) / mahilAyAmAyattAH pUrvasnehaM na gaNayanti, nItiM na ca, lokApavAdaM na ca bhAvyApado na ca gaNayanti // 55 // strIne AdhIna puruSo pUrvanA snehane gaNatA nathI, nItine gaNatA nathI, lokaniMdAne gaNakAratA nathI ane bhAvImAM thanArI ApadAone gaNatA nathI. 55 'merU gariTTho 'jaha 'pavvayANaM, 'erAvaNo 'sArabalo 'gANaM / "siMho "baliTTho 'jaha 'sAvayANaM, "taheva" sIlaM "pavaraM "vayANaM // 56 // sAraM balaM jassa so sArabalo / (bahuvrIhiH) / yathA parvatAnAM merurgariSThaH, gajAnAmairAvaNaH sArabalaH / yathA zvApadAnAM siMho baliSThaH, tathaiva vratAnAM zIlaM pravaram // 56 // jema parvatomAM meruparvata sauthI moTo che, jema hArthIomAM airAvaNa hAthI zreSTha baLavALo che, jema zikArI pazuomAM siMha sauthI baLavAna che, tema vratomAM zIlavrata sauthI zreSTha che. 56 'bAlattaNammi 'jaNao, 'juvvaMNapattAi 'hoi bhattAro / 'vuDDhattaNeNa 'putto, sacchaMdattaM na 'nArINaM // 57 // juvvaNaM pattA juvvaNapattA / tAi / ( dvitIyAtatpuruSaH) / sassa chaMdattaM saMcchaMdattaM / (SaSThItatpuruSaH) / bAlatve janakaH, yauvanaprAptAyAM bharttA bhavati / vRddhatvena putraH, nArINAM svacchandatvaM na // 57 // bALakapaNAmAM pitA, yauvana prApta thAya tyAre dhaNI hoya che, ghaDapaNamAM putra dhyAna rAkhe, Ama strIone svacchaMdapaNuM hotuM nathI. 57 (pasiNaM) kiM hoi 'rahassa 'varaM, 'buddhipasAeNa 'ko 'jaNo 'jaya | kiM ca "kuNaMtI "bAlA, "neurasaddaM "payAsei // 58 // buddhIe pasAo buddhipasAo / teNaM / neurassa saddo neurasaddo / taM / (ubhayatra SaSThItatpuruSaH) / (praznaM) rathasya varaM kiM bhavati ?, buddhiprasAdena ko jano jayati ? kiM ca kurvantI bAlA nupUrazabdaM prakAzayati ? | Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 255 (prazna) rathamAM zreSTha zuM hoya ? (cakka = 25), buddhinA prasAda vaDe Dyo bhAgasa te ? (maMtI=maMtrI), zuM DaratI jANA (cakkamaMtI=bhaga 52tI.). 58 karanA zabdane prAzati Dare ?. uttara = cakkamaMtI gujarAtIvAkayonuM prAkRta-saMskRta rAma ane lakSmaNe rAvaNanI senAne jItI ane lakSmaNanA cakrathI haNAyelo rAvaNa marIne narake gayo. rAmalakkhaNA rAvaNassa seNaM jiNIa, lakkhaNassa ya cakkahao rAvaNo mariya narayaM gacchIa / rAmoya lakkhaNo ya rAmalakkhANA / (dvandvaH) / lakkhaNassa cakkaM lakkhaNacakkaM / lakkhaNacakkeNaM hao lakkhaNacakkahao / (SaSThItRtIyatatpuruSau / rAmalakSmaNau rAvaNasya senAM jitvA lakSmaNacakrahato rAvaNo mRtvA narakamagacchat / sajajano du:khamAM paDayA chatAM paNa asatya vacana bolatA nathI. sajjaNA duhapaDiA vi asaccavayaNaM na bhAsanti / 1 duhaM paDiyA duhapaDiyA / ( dvitIyAtatpuruSaH) / asaccaM yataM vayaNaM asaccavayaNaM / (karmadhArayaH) / sajjanA duHkhapatitA apyasatyavacanaM na bruvanti / vidyArthIoe prabhAtamAM vahelAM uThIne mAtA, pitA athavA gurune namaskAra karIne pachI potAnuM adhyayana karavuM joIe. vijjatthiNo paccUse sigdhaM uTThiUNa piyare guruM vA namaMsittA apparaM ajjhayaNaM paDhejja / mAyA ya piyA ya piyarA / te / ( ekazeSaH) / vidyArthinaH pratyUSe zIghramutthAya pitarau guruM vA namaskRtyA''tmIyamadhyayanaM paTheyuH saMsAranAM du:kho joIne te saMsArathI nirveda pAme che. saMsAraduhAI pAsittA so saMsAratto nivvijjai / saMsArassa duhAI saMsAraduhAI / tAI / (SaSThItatpuruSaH) / saMsAraduHkhAni dRSTvA sa saMsArAn nirvidyate / te bAlAe hAtharUpI kamaLa vaDe rAjAnA kapALe tilaka karyuM. Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 256 sA bAlA hatthakamaleNa rAyassa lalADe tilayaM karIa / hattho eva kamalaM hatthakamalaM / teNa / ( avadhAraNapUrvapadakarmadhArayaH) / sA bAlA hastakamalena rAjJo lalATe tilakamakarot / kareluM che niyANuM jemaNe evA teone bodhinI prApti kayAMthI hoya ?. kayaniyANANaM tesiM bohilAho katto havejja / kayaM niyANaM jehiM te kayaniyANA / tesiM / (bahuvrIhiH) / bohiNo lAho bohilAho / (SaSThItatpuruSaH) / kRtanidAnAnAM teSAM bodhilAbhaH kathaM bhavet ? | tIrthaMkara gaMbhIra vANI vaDe samavasaraNamA deva, dAnava ane manuSyonI sabhAmAM dezanA Ape che ane te sAMbhaLIne bhavya jIvo darzana, jJAna ane caritra grahaNa kare che ane AhArarahita evuM mokSapada meLave che. titthayaro gaMbhIravAyAe samosaraNaMmi devadANavamaNUsaparisAe desaNaM dei, taM ca suNittA bhavvA jIvA daMsaNanANacarittAiM giNhanti, aNAhAraM ca mokkhapayaM pAvanti / gaMbhIrA ya esA vAyA gaMbhIravAyA / tAe / ( karmadhArayaH) / devA ya dANavA ya maNUsA ya devadANavamaNUsA I tesiM parisA devadANavamaNUsa parisA / tAe / ( dvandva - SaSThItatpuruSau ) / daMsaNaM ya nANaM ya caritaM ya daMsaNanANacaritAiM / tAiM / (dvandvaH) / natthi AhAro jammi taM, aNAhAraM / taM / (naJbahuvrIhiH) / mukkhaM ya eyaM payaM mukkhayaM / taM / (karmadhArayaH) / tIrthakaro gambhIravAcA samavaraNe devadAnavamanuSyaparSadi dezanAM dadAti, tAM ca zrutvA bhavyA jIvA darzanajJAnacAritrANi gRhNanti, anAhAraM ca mokSapadaM prApnuvanti / puSpo che hAthamAM jeonA evI nagaranI kanyAoe mANasomAM uttama evA rAjA upara puSponI vRSTi karI. pupphahatthAo paurakannAo jaNuttame rAyaMmi puphphavuTThiM karIa / pupphAI hatthe jAsiM tA pupphahatthAo / ( bahuvrIhiH) paurA ya eA kannAo paurakannAo / ( karmadhArayaH) / jaNesu uttamo jaNottamo / tammi / (saptamI tatpuruSaH) / pupphANaM vuTThI pupphavuTThI / taM / (SaSThItatpuruSaH) / puSpahastAH paurakanyA janottame rAjJi puSpavRSTimakurvan / traNa bhuvanamAM sarva jIvo karatAM tIrthaMkaro anaMtarUpavALA hoya che. Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 257 tihuaNammi savvajIvehinto titthayarA aNaMtasvA havanti / tiNhaM bhuvaNANaM samAhAro tihuaNaM / tammi / (samAhAradviguH) / savve ya ee jIvA savvajIvA / tehinto / (karmadhArayaH) / aNataM rUvaM jesiM te aNaMtarUvA / (bhuvriihiH)| tribhuvane sarvajIvebhyastIrthakarA anantarUpA bhavanti / jeonI pAse saMyamarUpI dhana che tevA sAdhuone paralokano bhaya nathI. saMjamadhaNANaM sAhUNaM paraloyabhayaM natthi / saMjamo cciya dhaNaM jesiM te saMjamadhaNA / tesiM / (bahuvrIhiH) piro ya eo loyo paraloyo / paraloyatto bhayaM paraloyabhayaM / (krmdhaary-pnycmiittpurussau)| saMyamadhanAnAM sAdhUnAM paralokAbhayaM nA'sti / siddhabhagavaMtone AhAra, deha, AyuSa ane karma nathI, tethI ja te anaMta sukhavALA che. aNAhAradehAusakammA siddhA bhayavaMtA aNaMtasahA havanti / AhAro ya deho ya AU ya kammaM ya AhAradehAusakammANi / natthi AhAradehAusakammANi jesiM te aNAhAradehAusakammA / (dvandva-naJarthabahuvrIhI) / aNaMtaM suhaM jesiM te aNaMtasuhA / (bhuvriihiH)| anAhAradehA''yuHkarmANaH siddhA bhagavanto'nantasukhA bhavanti / je vidhi pramANe maMtronuM ArAdhana kare che, ne jarUra phaLa pAme che. jo jahavihiM maMtAI ArAhei, so avassasaM phalaM pAvei / vihiM aNaikkamiya tti jahavihiM / (avyayIbhAvaH) / yo yathAvidhi mantrANyArAdhayati, so'vazyaM phalaM prApnoti / je zakita ullaMghana karyA vinA ahiMsA, saMyama ane parUpI dharmamAM ughama kare che, te saMsAra samudrathI tarI jAya che. jo jahasattiM ahiMsAsaMjamatavadhammami ujjamei, so saMsArasAgarAo tarei / sattiM aNaikkamIa tti jahasattiM / (avyayIbhAvaH) / ahiMsA ya saMyamo ya tavaM ya ahiMsAsaMyamatavAI / tAI ccia dhammo ahisAsaMyamatavadhammo / tammi / (dvandva-karmadhArayau) / saMsAro eva sAgaro saMsArasAgaro / tatto / (karmadhArayaH) / ye yathAzakti ahiMsAsaMyamatapodharme udyacchanti, te saMsArasAgarAttaranti / mA. 17 Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 258 ajJAnarUpI aMdhakArathI aMdha thayelAne jJAna te ja uttama aMjana che. annANatimiraMdhANaM nANaM ceva uttamaM aMjaNaM atthi / aNNANaM cia timiraM aNNANatimiraM / aNNANatimireNaM aMdhA aNNANatimiraMdhA / tesiM / (karmadhAraya-tRtIyAtatpuruSau) / ajJAnatimirA'ndhAnAM jJAnaM caivottamamaJjanamasti / je kumArapAla pahelAM siddharAjanI bIkathI bhamato hato, te pAchaLathI hemacaMdrasUrinI madadathI bhayamAMthI mukta thaIne rAjaya pAmyo. jo kumAravAlo purA siddharAyabhayatto bhamiaMto; so pacchA hemacaMdasUrisAhajjeNa bhayamutto houNa rajjaM pAvIa / siddharAyao bhayaM siddharAyabhayaM / tato / paJcamItatpuruSaH / hemacaMda sariNo sAhajja hemacaMdasUrisAhajjaM / teNa / (SaSThItatpuruSaH) / bhayAu mutto bhayamutto / (pnycmiittpurussH)| yaH kumArapAlaH purA siddharAjabhayAd bhramitavAn, sa pazcAd hemacandrasUrisAhAyyena bhayamukto bhUtvA rAjyaM prApnot / jeonI pAse ghaNuM dhana che ane A parvata upara suMdara jinAlayo baMdhAvIne lokone saMtoSIne jemaNe moTI kIrti meLavI che, te A vastupAla ane tejapAla mahAmaMtrI che. bahudhaNA eyaMmi girimmi suMdarajiNAlae nimmavia, jaNe ya saMtosiUNa laddhamahAjasA ee vatthUvAlateyavAlA mahAmaMtiNo saMti / bahuM dhaNaM jesiM te bahudhaNA / (bahuvrIhiH) / jiNANaM AlayA jiNAlayA / suMdarA ya ee jiNAlayA sNdrjinnaalyaa| ee / (SaSThItatpuruSa-karmadhArayau) / mahaMto ya eso jaso mahAjaso / ddho mahAjaso jehiM te laddhamahAjasA / (karmadhAraya-bahuvrIhI) / vatthuvAlo ya teyavAlo ya vatthuvAlateyavAlA / (dvndvH)| mahaMtA maMtiNo mahAmaMtiNo / (karmadhArayaH) / / bahudhanAvetasmin girau sundarajinAlayAn nirmApya, janAMzca saMtoSya labdhamahAyazasAvetau vastupAlatejapAlau mahAmantriNau staH / Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pATha 24 mo pUrva (10 mAM) pAThamAM saMkSepathI sarvanAmonAM rUpo ApyA hatAM. ahIMAM vizeSatA sahita sarvarUpo ApavAmAM Ave che. sarvanAmonAM rUpo traNe liMgamAM thAya che. amu (avas) sivAya badhAM sarvanAmo akArAnta che ane tethI tenAM sAmAnya rUpo akArAnta nAmonAM jevAM jANavAM ane amu (avas) zabda OMkArAnta hovAthI tenAM sAmAnya rUpo OMkArAnta nAmonAM rUpo jevA jANavA. amna (asmar), tumha (yumnaT) zabdonAM rUpo traNe liMgamAM samAna thAya che. (1) puMligamAM prathamAnA bahuvacanamAM ' pratyaya ja lAge che ane SaSThInA bahuvacanamAM si~' pratyaya vikalpe lAge che. (3/18) (2) 'ai' pratyaya lagADatA pUrvano svara lopAya che. (3/61) (3) saptamInA ekavacanamAM AEi, zmi, Dtha e traNa pratyayo lAge che. 'ma' ane 'ma' sivAya sakaLa sarvanAmone hi~ pratyaya paNa lAge che. (2/1,60) akArAnta puMlliMga savva (sarva) bahuvacana savvu. maLye, tA. sahi, savverdi, savvehi savvesiM, mALa, savvALa, matto, sabbAo, savvA, mantrAhi, savvAdinto. ekavacana 5. so, sabje. bI. savaM. ta. ca. savvAya, savvassa, savvAe. 5. savvatto, sabbAo, mannADa, sAdi, manvAhito, savA. savvapna, saje $9. savassa. sAsuno, savvehi, savvahino, savvasunto. sanvesiM, savvALa, savvANaM. Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 260 sa. savvassi, savvammi, savvattha, savvahiM, savvaMsi. savvesu, savvesuM. saM. he savva,savvo,savvA,savve. savve. me pramANe vIsa, vissa (vizva), uha-ubha (ubha), uhaya-ubhaya (ubhaya), anna (anya), annayara (anyatara), iyara (itara), kayara (katara), kayama (katama), sama (sama), puvva (pUrva), avara (apara), dAhiNa-dakkhiNa (dakSiNa), uttara (uttara), suva (sva)mA sarvanAmonA rUpo jANavAM. vize5. ubha-uha nA 3po madhupayanamA thAya cha bhane chInA mapayanamA uhaNha, uhaNhaM, ubhaNha, ubhaNhaM thAya che. bIon 35o samAna 1 che. sarvanAmanAM strIliMga 35o. gAkArAMta strIliMga sarvanAmAnAM rUpo gAkArAna strIliMga nAmanA jevAM ja thAya che. vizeSa-chaThThI vibhakitanA bahuvacanamAM kiM pratyaya paNa prayogane anusAra lAge che ane ArSamAM siM pratyaya paNa lAge che. rAnta strIliMga savvA (sarvA) ekava.. bahuva0 5. savvA . savvAo, savvAu, savvA. jI. savvaM. ta. savvAa, savvAi, savvAe. savvahi, savvAhiM, savvAhi 2.7. , " " savvesiM, savvANa-NaM, savvAsiM. savvatto, savvAo, savvAu, savvatto, savvAo, savvAu, savvAhinto, savvAsunto. savvAhinto. sa. savvAa, savvAi, savvAe. savvAsu, savvAsuM. sa. he savvA. savvA . Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 261 rAnta napuMsaliMga savva (sarva) 5. savvaM. savvAiM, savvAi~, savvANi. saM. he savva savvAI, savvAi~, savvANi. bAkInAM rUpa puMlliMga pramANe. ta-Na (tad), ea-eta (etad), ja (yat), ka (kim), ima (idam), amu (adas), amha (asmad), tumha (yuSmad). Awali 35o. ___ta-Na (tad) nai 0 liMgana 35o. paMlliMga. ekavacana. madhupayana. 5. sa, so, se. te, Ne. jI. taM, NaM. te tA, Ne, NA. ta. teNa, teNaM, tiNA, tehi, tehiM, tehi, NeNa, NeNaM, NiNA. Nehi, rohiM, Nehi. 5.7. tAsa, tassa, se, tAsa, tesiM, tANa, tANaM, siM, Nassa. NesiM, NANa, NANaM. paM. to, tamhA, tatto, tAo, tatto, tAo, tAu, tAhi, tAu, tAhi, tAhinto, tA. tAhinto, tAsunto, Natto, NAo, NAu, NAhi, tehi, tehinto, tesunto. NAhinto, NA. Natto, NAo, NAu, NAhi, NAhinto, NAsunto, Nehi, Nehinto, Nesunto. sa. tassi, tammi, tattha, tesa, tesuM, tahiM, taMsi. Nassi, Nammi, Nattha, Nesu, NesuM. NahiM, gaMsi. *tAhe tAlA, taiA. *tAhe mAha jo po ne mate' mevA arthamA 15||y che. Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 262 tAsiM, tA,+tI, NA, NI strIliMga ekavacana bahuvacana 5. sA. tAo, tAu, tA, tIA, tIo, tIu, tI. tAo, tAu, tA, tIA, tIo, tIu, tI. ta. tAa, tAi, tAe, tAhi, tAhiM tAhi, tIa, tIA, tIi, tIe. tIhi, tIhi, tIhi. 2.7. tissA, tIse, tAsa, tesiM, tANa, tANaM, siM, tAsa, se, tAa, tAi, tAe, tIa, tIA, tIi, tIe. tAa, tAi, tAe, to, tatto, tAo, tAu, tAhinto, tamhA, tatto, tAo, tAsunto. tAu, tAhinto. titto, tIo, tIu, tIa, tIA, tIi, tIe, tIhinto, tIsunto. titto, tIo, tIu, tIhinto. sa. tAa, tAi, tAe, tAsu, tAsuM, tIa, tIA, tIi, tIe. tIsu, tIsuM. _ NA-NI nAM para 40 pramANe mai +tA no tI, jA no jI, kA no kI, eA no eI, imA no imI 5 17. thAya che. (pA5 19bho namo.) Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 263 napuMsakaliMga ekavacana bahuvacana 5.lI. taM. NaM. tAI, tAi~, tANi, NAI NAi~, NANi. bAkInAM rUpo puMlliMga pramANe. ja (yat) pulisa ekavacana bahuvacana 5. jo, je. je. jI. jaM. je, jA. ta. jeNa, jeNaM, jiNA. jehi, jehi, jehiM. 2.7. jAsa,jassa. jesiM, jANa, jANaM. 5. jamhA, jatto, jAo, jatto, jAo, jAu, jAhi, jAu, jAhi, jAhinto, jAhinto jAsunto. jA. jehi, jehinto, jesunto. sa. jassi, jammi, jattha, jesu, jesuM. jahiM, jaMsi. +jAhe, jAlA, jaiA. jA-jI (yat) strIliMsa. 5. jA. jAo, jAu, jA, jIA, jIo, jIu, jI. jAo, jAu, jA, jIA, jIo, jIu, jI. ta. jAa, jAi, jAe, jAhi, jAhiM, jArhi, jIa, jIA, jIi, jIe. jIhi, jIhiM, jIhi. 5.7 jissA, jIse, jesiM, jANa, jANaM, jAsiM. jAa, jAi, jAe, jIa, jIA, jIi, jIe, +jAhe mAha jAge 35o yAre, 2 qu' nep| arthamA 152 / 5 je. Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paM. jAa, jAi, jAe, jamhA, jatto, jAo, jAu, jAhinto. jIa, jIA, jIi, jIe, jitto, jIo, jIu, jIhinto. sa. jAa, jAi, jAe, jIa, jIA, jIi, jIe. pa.jI. jaM. ekavacana. u. ani, ke. oil. an d. keNa, keNaM, kiNA. 5. 2.4. kAsa, kassa. thaM. kiNo, kIsa, kamhA, katto, kAo, kAu, kAhi, kAhinto, kA. sa. kassi, kammi, kattha, kahiM, kaMsi + kAhe, kAlA, kaiA. 264 jAsu, jAsuM. jIsu, jIsuM. napuMsakaliMga. kA. jatto, jAo, jAu, jAhinto, jAsunto. jitto, jIo, jIu, jIhinto, jIsunto. bAkInAM rUpa puMlliMga pramANe. ka (kim) puMlliMga. bahuvacana. jAI, jAi~, jANi. zalla. kAo, kAu, kA, kIA, kIo, kIu, kI. +kAhe khAhi bhAge 3yo 'myAre athavA yevate' khevA arthamA qparAya che. ke. ke, kA. kehi, kehiM, kerhi. kAsa, kesiM, kANa, kANaM. katto, kAo, kAu, kAhi, kAhinto, kAsunto. kehi, kehinto, kesunto. kesa, kesuM. oni, ant (fonu) Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 265 kAsa. bhI. kaM. kAo, kAu, kA, kIA, kIo, kIu, kI, ta. kAa, kAi, kAe, kAhi, kArhi, kAhiM, kIa, kIA, kIi, kIe. kIhi, kIrhi, kIhiM. kissA, kIse, kAsa, kesiM, kANa, kANaM, kAsiM, J kAa, kAi, kAe, kIa, kIA, kIi, kIe. kAa, kAi, kAe, kamhA, katto, kAo, kAu, katto, kAo, kAu, kAhinto, kAsunto. kAhinto. kIa, kIA, kIi, kIe, kitto, kIo, kIu, kitto, kIo, kIu, kIhinto. kIhinto, kIsunto. sa. kAa, kAi, kAe, kAsu, kAsuM. ____ kIa, kIA, kIi, kIe. kIsu, kIsuM. ka (kim) napuMsaliMsa. 5.mI. kiM. ___kAI, kAi~, kANi. bAkInAM rUpo puMlliMga pramANe. ea, eta (etad) puMlliMga ekavacana bahuvacana 5. esa, eso, ese, iNaM, iNamo. jI. eaM. ee, eA. 1. eeNa, eeNaM, eiNA. eehi, eehi, eehiM. ya.. eassa, se. eesiM, eANa, eANaM, siM. Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 266 paM. etto, ettAhe, (eatto), eatto, eAo, eAu, eAo, eAu, eAhi, eAhi, eAhinto,eAsunto, eAhinto, eA. eehi, eehinto, eesunto. sa. ayammi, Iammi, eassi, eesu eesuM. eammi, ettha, eaMsi. eA, eI (etad) strIliMga. 5. esa, esA, iNaM, iNamo eAo, eAu, eA, eI, eIA. eIA, eIo, eIu, eI. jI. eaM, eI. upara pramANe. t. eAa, eAi, eAe, eAhi, eAhiM, eArhi, eIa, eIA, eIi, eIe. eIhi, eIhiM, eIhi, 2. eAa, eAi, eAe, eANa-NaM, siM, cha.JeIa, eIA, eIi, eesiM, eAsiM, eIe, se. eINa-NaM eAa, eAi, eAe, eatto, eAo, eAu, (eatto), eAo, eAu, eAhinto, eAsunto. eAhinto. eIa, eIA, eII, eIe eitto, eIo, eIu, eIhinto, eitto, eIo, eIsunto. eIu, eIhinto. sa. eAa, eAi, eAe, eAsu, eAsuM, eIa, eIA, eIi, eIe. eIsu, eIsuM. ___ea (etad) napuMsaliMga. 5. eaM, esa, iNaM, iNamo. eAI, eAI eANi. jI. eaM. bAkInAM rUpa puMlliMga pramANe Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ime. 267 ima (idam) puMlli. 5. ayaM, imo, ime. bhI. imaM, iNaM, NaM ime, imA, Ne, NA. ta. imeNaM, imeNa, imiNA, imehi, imehiM, imehi, NeNaM, jeNa, NiNA. Nehi NehiM, Nehi, ehi, ehiM, ehi, 2.7. imassa, se, assa. imesiM, imANa, imANaM, siM. paM. imatto, imAo, imAu, imatto, imAo, imAu, imAhi, imAhinto, imA. imAhinto, imAsunto, imehi, imehinto imesunto. sa. imassi, imammi, assi, imesu, imesuM, iha, imaMsi. esu, esuM. imA, imI (idam) strIliMga. 5. imA, imiA. . imI, imIA. imAo, imAu, imA, imIA, imIo, imIu, imI (ime). jI. imaM, imiM, iNaM, NaM, 1. imAa, imAi, imAe, imAhi, imAhiM, imAhi, imIa, imIA, imIi, . imIhi, imIhiM, imIhi, imIe, NAhi, NAhiM, NArhi, NAa, NAi, NAe. Ahi, AhiM, Arhi. 22.1 imAa, imAi, imAe, imANa, imANaM, 7.J imIa, imIA, imIi, siM, imesiM, imAsiM. Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 268 imIe, se. (imIse). imINa, imINaM. paM. imAa, imAi, imAe, imatto, imAo, imAu, imatto, imAo, imAu imAhinto, imAsunto, imAhinto, imitto, imIo, imIu, imIa, imIA, imIi, imIhinto, imIsunto. imIe, iAmetto, imIo, imIu, imIhinto. sa. imAa, imAi, imAe, imAsu imAsuM, imIa, imIA, imIi, imIsu, imIsuM, imIe. Asu, AsuM. ima (idam) napuMsaliMga. 5.mI. idaM, iNamo, iNaM. imAI, imAi~, imANi. li m5 puMlliMga pramANe. amu (adas) , ne, peTu. puMlliMya. 5. aha, amU. amavo, amau, amao, amuNo, amU. jI. amuM. amuNo, amU. ta. amuNA amUhi, amUhiM, amUrhi. 2. 7. amuNo, amussa. amUNa, amUNaM. 5. amuNo, amutto, amUo, amutto, amUo, amUu, amUDa, amUhinto, amUhinto, amUsunto. sa. ayammi, iammi, amUsu, amUsuM. amummi, amuMsi. strIliMga. 5. aha, ama. amUo, amUDa, amU. bhI. amuM. Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 269 1. amUa, amUA, amUi, amUe. amUhi, amUhiM amUrhi, 2.7. amUa, amUA, amUDU, amUe. amUNa, amUNaM. amUa, amUA, amUDU, amUe. amutto, amUo amUu, amutto, amUo, amUu, amUhinto. amUhinto, amUsunto. sa. amUa, amUA, amUi, amUsu, amUsuM. amUe. napuMsaliMsa. 5. aha, amuM. amUI, amUi~, amUNi. mI. amuM. amha (asmad) 9. ( &ni samAna) ekavacana. apayana. 5. haM, ahaM, ahayaM, mmi, amha, amhe, amho, mo, vayaM, amhi, ammi. me. jI. maM, mamaM, mimaM, ahaM, Ne, amhe, amho, amha, Ne. __NaM, mi, ammi, amha, mamha. amhehiM, amhAhiM, amha, . amhe, Ne. 1. mi, me, mamaM, mamae. mamAi, mai, mae,mayAi, Ne, (mayA). ya. me, mai, mama, maha, 7. J mahaM, majjha, majjhaM, amha, amhaM. Ne, No, majjha, amha, amhaM, amhe, amho, amhANa-NaM, mamANa-NaM, mahANa-NaM, majjhANa-NaM. Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 270 5. maitto, maIo-u mamatto, mamAo-u-hihinto. hinto, sunto. mamatto, mamAo-u-hi- mamehi-hinto-sunto, hinto, mamA. amhatto, amhAo-u-himahatto, mahAo-u-hi- hinto-sunto. hinto, mahA. amhehi-hinto-sunto. majjhatto, majjhAo-u-hi hinto, majjhA. sa. mi, mai, mamAi, mae, me, amhassi-mmi, amhaMsi, amhasu-suM, amhesuM-suM, mamassi-mmi, mamaMsi, mamasu-suM, mamesu-suM mahassi-mmi, mahaMsi, mahasu- suM, mahesuM-suM, majjhassi-mmi, majhaMsi, majjhasu-suM, majjhesu-suM, amhe, mame, mahe, majjhe, amhAsu-su. (mamhi ). tumha (yuSmad) tuM. (ad liMgamA samAna.) 5. taM, tuM, tuvaM, tuha, bhe, tubbhe, tumhe, tujhe, tumaM. tujjha, tumha, tumhe, uyhe, bhI. taM, tuM, tuvaM, tuma, vo, tubbhe, tumhe, tujhe, tuha, tume, tue. ujjhe, tumhe, uvhe, bhe. ta. bhe, di, de, te, tai, tae. bhe, tunbhehiM, tumhehiM tujhehiM, tumaM, tumai, tumae, ujjhehiM, umhehiM, tumhehiM, tume, tumAi. 5.] tai, tuM, te, tumha, tuha, tu, vo, bhe, tubbha, tumha, . 7. tuhaM, tuva, tuma, tume, tujjha, ubbha, umha, ujjha, uvhehiM Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tumo, tumAi, di, de, i, e, tubbha, tumha, tujjha, ubbha, umha, ujjha, uyha. 5. taitto, taIo - u- hinto, tuvatto, tuvAo - u-hi hinto, tuvA. tumatto, tumAo - u-hi hinto, tumA. tuhatto, tuhAo - u-hi hinto, tuhA. tubbhatto, tubbhAo-u hi- hinto, tubbhA, tumhatto tumhAo - u-hi hinto, tumhA tujjhatto, tujjhAo-u hi- hinto- tujjhA. tumha, tubbha, tumha, tujjha, tahinto. sa. tume, tumae, tumAi, tai, tae, tummi 271 tubbhANa-NaM, tuvANa-NaM, tumhANa-NaM, tumANa-NaM, tujjhANa-NaM, tuhANa-NaM. tubbhatto, tubbhAo - u-hi hinto- sunto, tubbhehi - hinto- sunto.. tumhatto, tumhAo - u-hi hinto- sunto, tumhehi - hinto- sunto. tujjhatto, tujjhAo - u-hi hinto- sunto, tujjhehi - hinto- sunto. tumhatto, tumhAo - u - hi hinto- sunto, tumhe hi - hinto- sunto. umhatto, uyhAo - u-hi hinto- sunto, umhehi - hinto- sunto. umhatto, umhAo - u-hi hinto- sunto, umhahi - hinto- sunto. tusu-saM. Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 272 tuvammi, tuvassi, tuvaMsi, tuvasu-suM, tuvesu-suM, tumammi, tumassi, tumaMsi, tumasu-suM, tumesu-suM, tuhammi, tuhassi, tuhaMsi, tuhasu-suM, tuhesu-suM, tubbhammi, tubbhassi, tubbhaMsi, tubbhasu-suM, tubbhesu-suM, tumhammi, tumhassi, tumhaMsi, tumhasu-suM, tumhesu-suM, tujjhammi, tujjhassi, tujhaMsi. tujjhasu-suM, tujhesu-suM, tubbhAsu-suM, tumhAsu-suM, tujjhAsu-suM upayogI rUpo. amha (asmad) 5. ahaM, haM. amhe, amho. jI. maM, mamaM. ta. mae, mai. amhehiM. 2.1 me, mama. amhaM, amhANa. 7.J maha majjha. paM. mamatto, mamAo. amhatto, amhAo. sa. mai, majjhe. amhesu. tumha (yuSmad) 5. tuM, tumaM. tumhe, tujhe, bhI.. , , 1. tae, tumae. 5.7. tuha, tuva. paM. tumatto, tumAo. sa. tumae, tae. tubbhehi, tumhehiM. tubbhANa, tumhANa. tubbhatto, tubbhAo. tubbhesuM, tumhesuM. Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 273 prAkRtavAkyonuM saMskRta-gujarAtI jai se piyA na pavvaio hu~to to laTuM huMtaM / yadi tasya pitA na pravrajito'bhaviSyat tataH sundaramabhaviSyat / jo tenA pitAe dIkSA na lIdhI hota, to sAruM thAta. taiyacciya pavvajjaM giNhato, tA iNhi erisaM parAbhavaM neva pAvinto / tadaiva pravrajyAmagrahISyat, tata idAnImIdRzaM parAbhavaM naiva prApsyat / te vakhate ja jo teNe dIkSA lIdhI hota, to hamaNAM AvA prakAranA parAbhavane na pAmata. savvesiM guNANaM bamhaceraM uttamamatthi / sarveSAM guNAnAM brahmacaryamuttamamasti / badhA guNomAM brahmacarya zreSTha che. guravo sayA amha rakkhantu / guravassadA'smAn rakSantu / guruo haMmezA amArI rakSA karo. kaNheNa bhayavaM pacchio, sAmi ! katto me maraNaM bhavissai ?, sAmiNA kahiyaM, jo esa te jeTThabhAyA vasudevaputto jarAdevIe jAo jarAkumAro nAma, imAo te maccU, tao jAyavANa jarAkumAre savisAyA soeNa nivaDiyA diTThI, ciMtiaM imiNA 'aho ! kaLaM, ahaM vasudevaputto hoUNa sayalajaNiTuM kaNiTheM bhAyaraM viNAsehAmi tti, tao ApucchiUNa jAdavajaNaM jaNaddaNarakkhaNatthaM gao vaNavAsaM jraakumaaro| jeTTho ya eso bhAyA jeTThabhAyA / (karmadhArayaH) / vasudevassa putto vasudevaputto / (SaSThItatpuruSaH) / visAyeNaM saha savisAyA / (sahArthe tatpuruSaH) / sayalA ya ee jaNA sayalajaNA / sayalajaNANaM iTTho sayalajaNiTTho / taM / (karmadhAraya-SaSThItatpuruSau) / jAdavo ya eso jaNo jAdavajaNo / taM / (karmadhArayaH) / jaNaddaNassa rakkhaNaM jaNaddaNarakkhaNaM / jaNaddaNarakkhaNAAyatti jaNaddaNarakkhaNatthaM / (SaSThI-caturthItatpuruSau) / vaNe vAso vaNavAso / taM / (sptmiittpurussH)| kRSNena bhagavAn pRSTaH, svAmin ! kuto me maraNaM bhaviSyati ?, svAminA kathitam-ya eSa te jyeSThabhrAtA vasudevaputro jarAdevyA jAte. mA. 18 Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 274 jarAkumAro nAma, asmAttava mRtyustato yAdavAnAM jarAkumAre saviSAdA zokena nipatitA dRSTiH, cintitamanena, aho kaSTam, ahaM vasudevaputro bhUtvA sakalajaneSTaM kaniSThaM bhrAtaraM vinAzayiSyAmIti, tata Apracchya yAdavajanaM janArdanarakSaNArthaM gato vanavAsaM jarAkumAraH / kRSaNavaDe bhagavAn pUchAyA, he svAmI ! mAruM maraNa konAthI thaze ?, svAmIe kahyuM ke je A tAro moTo bhAI, vasudevano putra, jarAdevIthI utpanna thayela jarAkumAra nAme che, enAthI tAruM maraNa thaze. tethI jarAkumAra upara yAdavonI khedasahita zoka vaDe dRSTi paDI. te jarAkamAre vicAryuM ke ahI kaSTa che ke huM vasudevano putra thaIne sarva lokane ISTa evA nAnA bhAIno vinAza karIza, tethI yAdavalokanI rajA laIne kRSaNanA rakSaNa mATe jarAkumAra vanavAsa gayo. jai rUvaM hotaM, tA savvaguNasaMpayA hontA / savve ya ee guNA savvaguNA / savvaguNANaM saMpayA savvaguNasaMpayA (krmdhaary-sssstthiittpurussau)| yadi rUpamabhaviSyat tataH sarvaguNasampada-bhaviSyat / jo rUpa hota to sarva guNasaMpatti hota. he vIrajiNesara ! taha kuNasu amha pasAyaM, jaha na saMsAre amha nivaDimo / jiNANaM Isaro jiNesaro / vIro ya eso jiNesaro vIrajiNesaro / saMbohaNe / (SaSThItatpuruSa-karmadhArayau) / he vIrajinezvara !, tathA kuru asmAkaM prasAdaM yathA na saMsAre vayaM nipatAmaH / he vIra jinezvara ! tevI rIte amArI upara kRpA kaze ke jethI ame saMsAramAM na paDIe. ciTThau dUre maMto tujjha paNAmo vi bahuphalo hoi / bahuM phalaM jimma saM bahuphalo / (bahuvrIhiH) : tiSThatu dUre mantrastara praNAmo'pi bahuphalo bhAti / maMtra 62 28, ta ne (rela) // 5 // jo che. na meM mottuM anno ucio imoe, tA muMca eyaM, juddhasajjo vA hohi / Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 275 juddhAya sajjo juddhasajjo / (caturthItatpuruSaH) / na mAM muktvA'nya ucito'syAstasmAd muJcaitAM yuddhasajjo vA bhava / mane mUkIne bIjo A (strI) ne yogya nathI, tethI ene choDI de athavA yuddha mATe taiyAra thA. sAhUhiM vuttaM jai te ainibbaMdho, to saMghasahie amhe merummi neUNa ceiyAiM vaMdAveha, tIe (devIe ) bhaNiyaM, tumhe do jaNe ahaM deve tattha dAve | saMgheNa sahiA saMghasahiA / te / (tRtIyAtatpuruSaH) / sAdhubhyAmuktaM, yadi te'tinirbandhastataH saMghisahitau nau merau nItvA caityAni vandaya, tayA (devyA) bhaNitaM, yuvAM dvau janau ahaM devAn tatra vandayAmi | be sAdhu vaDe kahevAyuM, jo tAro ghaNo Agraha che, to saMghasahita amane baMnene meruparvata upara laI jaIne caityo vaMdAva. te devIe kahyuM ke tamane be jaNAne huM tyAM devone vaMdAuM chuM. 82amhehiM kAlagaehiM samANehiM pariNayavae aNagAriyaM pavvaihisi / kAlaM gayA kAlagayA / tehiM / (dvitIyAtatpuruSaH) / pariNayaM ya eaM vayaM pariNayavayaM / tammi / ( karmadhArayaH) / natthi agAro jassa so aNagAro / ( naJarthe bahuvrIhiH) / asmAsu kAlagateSu satsu pariNatavayA anagAritAM pravraja / ame kALa pAmye chate paripakava ummaravALo tuM sAdhupaNAne svIkArIza. kiM me kaDaM ?, kiM ca me kiccasesaM ?, kiM ca sakkaNijjaM na samAyarAmitti paccUhe sayA jhAyavvaM / kiccassa seso kiccaseso / taM / (SaSThItatpuruSaH) / 1 kiM me kRtaM ?, kiM ca me kRtyazeSaM ?, kiM ca zakyaM na samAcarAmIti pratyUSe sadA dhyAtavyam / mAruM zuM karAyuM che ?, mAre karavA yo ya zuM bAkI che ?, thaI zake tevuM huM zuM karato nathI ?, e pramANe savAre haMmezA vicAravuM joIe, 82 samANe sattamI (sati saptamI)mAM tRtIyA ke saptamI vibhakati mUkAya che. Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 276 "ja jeNa jayA jattha, jArisaM kammaM suhamasuhaM uvajjiyaM / "taM "teNa"tayA tattha, "tArisaM "kammaM doriyanibaddhaM va "saMpajjai // 59 // doriyeNa nibaddhaM doriyanibaddhaM / (tRtiiyaattpurussH)| yena yadA yatra yAdRzaM yata, zubhamazubhaM karmopArjitam / tena tadA tatra tAdRzaM tat karma davarikAnibaddhamiva saMpadyate // 59 // jenA vaDe jayAre jayAM jevA prakAranuM je zubha athavA azubha karma upArjana karAyuM hoya, tenA vaDe tyAre tyAM tevA prakAranuM ne karma dorIthI baMdhAyelanI jema prApta karAya che. 59. tuM kuNa dhammaM, jeNa suhaM so cciya ciMtei tuha savvaM / tvaM kuru dharma, yena sukhaM sa eva cintayati tava sarvam / tuM dharma kara, je kAraNathI te dharma ja tArA sarva sukhano vicAra kare che. 'khAmemi 'savvajIve, 'savve jIvA khamaMtu 'me| 'mittI "me 'savvabhUesu, "varaM "majjha "na "keNai // 60 // savve ya ee jIvA savvajIvA / te / savvAiM ca tAI bhUyAiM savvabhUyAI / tesu / (ubhayatra karmadhArayaH) / sarvajIvAn kSamayAmi, sarve jIvA mAM kSAmyantu / me sarvabhUteSu maitrI, mama kenacid vairaM na // 60 // huM sarva jIvone khamAvuM chuM, sarva jIvo mane kSamA Apo, mAre sarva prANIo upara maitrI che, mAre koI sAthe vaira nathI. 60 savvassa samaNasaMghassa, 'bhagavao 'aMjaliM karia 'sIse / "savvaM 'khamAvaittA, "khamAmi "savvassa 'ahayaM pi // 61 // samaNapahANo saMgho samaNasaMgho / tassa / (uttarapadalopI tatpuruSaH) / 3 ka (kim) sarvanAmanAM pAna ci, i, I (cita) mane pi-vi (api) pratyaya lagADavAthI praznArtha jato rahIne aniciyArtha thAya che. kassai, kAsai(kasyacit) dho'nu keNai (kenacit) 31543. kassavi, kAsavi (kasyApi) 'nu para. keNavi (kenApi) 65 13. kei, keI (kecita) o. kaMci (kaJcit) ne. kevi (ke'pi) 5 kaMpi (kamapi) ne 53. Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 277 bhagavataH sarvasya zramaNasaGghasya zIrSe'JjaliM kRtvA / sarvaM kSamayitvA, ahamapi sarvasya kSAmyAmi // 61 // pUjaya evA sarva zramaNasaMdhane mastake be hAtha joDIne, sarvane khamAvIne, huM paNa sarvane khamuM chuM. 61. 'jIse khitte 'sAhU, 'daMsaNanANehiM caraNasahiehiM / "sAhaMti 'mukkhamaggaM, 'sA 'devI "harau "duriAI // 62 // daMsaNaM ya nANaM yataM NanANAI / tehiM / (dvandvaH) / caraNeNa sahiAI caraNasahiAiM / tehiM / (tRtIyAtatpuruSaH) / mukkhassa maggo mukkhamaggo / taM 1 (SaSThItatpuruSaH) / yasyAH kSetre sAdhavaH cAritrasahitai darzanajJAnaiH / mokSamArgaM sAdhnuvanti, sA devI duritAni haratu // 62 // jenA kSetramAM sAdhuo cAritra sahita, darzana ane jJAnavaDe mokSamArgane sAdhe che, te devI pApone dUra karo. 62. 'hasau aramau a 'tuha' sahijaNo, 'hasAmu a "ramAmu a ' ahaMpi / "hasasuaramasu a 'pi, "ia "bhaNihI mama pio " ihi // 63 // sahI jaNo sahijaNo / (SaSThItatpuruSaH) / tava sakhijano hasatu ramatAM ca, ahamapi hasAni ramai ca / tvamapi hasa ramasva ca, iti mama priya idAnImabhaNat || 63 || tAro sIjana hase ane rame, huM paNa hasuM ane ramuM, tuM paNa hasa ane rama, e pramANe mArA priye hamaNAM kahyuM . 63 'sAmAiyaMmi u kae, 'samaNo 'iva 'sAvao "havai 'mhA / 'eeNa kAraNeNaM, "bahuso "sAmAiyaM "kujjA | 64 || sAmAyike tu kRte yasmAt zrAvakaH zramaNa iva bhavati / etena kAraNena, bahuzaH sAmAyikaM kuryAt // 64 // sAmAyika karye chate, je kAraNathI zrAvaka sAdhu jevo thAya che, te kAraNathI ghaNIvAra sAmAyika karavuM joIe. 65 'jai me 'hujja "pamAo, 'imassa dehassimAI rayaNIe / "AhAramuvahidehaM, 'savvaM "tiviheNa "vosiriaM // 65 // Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 278 uvahI ya deho ya tesiM samAhAro uvahidehaM / (samAhAradvandvaH) / yadi me dehasyA'syAM rajanyAM pramAdo bhavet, AhAramupadhidehaM, sarvaM trividhena vyutsRSTam // 65 // jo mArA A zarIranuM A rAtrimAM maraNa thAya, to AhAra, upadhi ane deha, e sarvano trividha tyAga karyo. 65 'ego 'haM natthi me 'koi, 'nAhemannassa kassai / "evaM "adINamaNaso, "appANamaNamAsai // 66 // adINaM maNaM jassa so adINamaNaso / (bahuvrIhiH) / ahamekaH, me ko'pi nA'sti, ahamanyasya kasyacinna / evamadInamanA AtmAnamanuzAsti / / 66 // huM ekalo chuM, mAruM koI nathI, huM bIjA koIno nathI, A pramANe dInatA rahita manavALo AtmAne zikhAmaNa Ape. 66 'ego me "sAsao 'appA, 'naapdNsnnsNjuo| sesA me bAhirA 'bhAvA, "savve "saMjogalakkhaNA // 67 // nANaM ca daMsaNaM ca nANadaMsaNAI / nANadaMsaNehiM saMjuo nANadaMsaNasaMjuo / (dvandva-tRtIyAtatpuruSau) / saMjogo lakkhaNaM jesiM te saMjogalakkhANA / (bhuvriihiH)| jJAnadarzanasaMyuta eko me AtmA zAzvataH / zeSA me bhAvA bAhyAH, sarve saMyogalakSaNAH // 67 // jJAna ane darzanathI sahita evo eka mAro AtmA ja nitya che, bIjA badhA mArA bhAvo bAhya che=mArA potAnA nathI ane te badhA saMyoga lakSaNavALA che. 67. 'saMjogamUlA jIveNa, 'pattA dukkhaparaMparA / / 'tamhA "saMjogasaMbaMdha, savvaM 'tiviheNa vosiriaM // 68 // __saMjogo mUlaM jAe sA saMjogamUlA / (bahuvrIhiH) / dukkhANaM paraMparA dukkhaparaMparA / saMjogANaM saMbaMdhaM sajogasaMbaMdhaM / (ubhayatra SaSThItatpuruSaH) / saMyogamUlA duHkkhaparaMparA jIvena prAptA / tasmAt sarvaM saMyogasaMbandhaM, trividhena vyutsRSTam // 68 // saMyoga mULaka= saMyogane kAraNe du:khonI paraMparA jIva vaDe prApta karAI che, tethI sarva saMyoganA saMbaMdhano trividha tyAga karela che. 68 Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 279 'arihaMto 'maha 'devo, 'jAvajjIvaM 'susAhuNo 'guruNo / "jiNapannattaM ' tattaM, 'ia "sammattaM "mae "gahiaM // 69 // jIvaM jAvatti jAvajjIvaM / (avyayIbhAvaH) / jiNehiM pannataM jiNapannattaM / (tRtIyAtatpuruSaH) / arhan mama devo, yAvajjIvaM susAdhavo guravaH / jinaprajJaptaM tattvamiti samyaktvaM mayA gRhItam // 69 // arihaMta mArA deva che, jayA sudhI jIvuM tyA sudhI susAdhuo mArA guru che, zrI jinezvare je kahyuM te tattva che, A pramANe samyakatva mArA vaDe grahaNa karAyuM. 69 gujarAtIvAkyonuM prAkRta-saMskRta devo ane asuronA samudAyathI vaMdAyelA evA jinezvaro amAruM rakSaNa karo. surAsuraviMdavaMdiyA jiNIsarA amhe rakkhantu / surA ya asurA ya surAsurA / surAsurANaM viMdaM surasuraviMdaM / surAsuraviMdeNa vaMdiyA surAsuraviMdavaMdiyA / ( dvandva - SaSThI - tRtIyAtatpuruSAH) jiNANaM IsarA jiNIsarA / ( SaSThItatpuruSaH) / surAsuravRndavanditA jinezvarA asmAn rakSantu / je muMjhAyelAne zAMti Ape che, du:khamAM paDelAno uddhAra kare che, zaraNe AvelAnuM rakSaNa kare che, te puSovaDe pRthvI alaMkRta che. je vihaliajaNe saMtiM deMtiM, duhapaDie uddharenti, saraNAgae ya rakkheire, tehiM purisehiM imA puhuvI alaMkiyA asthi / 8 I I vihaliA ya te jaNA vihaliyajaNA / te / (karmadhArayaH) / duhaM paDiA duhapaDiA / te / saraNaM AgayA saraNAgayA / te / (ubhayatra dvitIyAtatpuruSaH) / ye vihvalitajanAn zAnti dadati, duHkhapatitAnuddharanti, zaraNA''gatAMzca rakSanti, taiH puruSairiyaM pRthvyalaGkRtA'sti / 84 aMte 'vI' saMyukta hoya evA strIliMga nAmomAM 'vI' nI pUrve 3' mUkAya che. u taNuvI (tanvI) puhuvI (pRthvI) lahuvI (ladhvI) mauvI (mRdvI) guruvI (gurvI) Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 280 ahiMsA, saMjama ane tapa e dharma jeonA hRdayamAM hoya che, tene devo paNa namaskAra kare che. ahiMsAsaMjamatavadhammo jesi hiyayaMmi hoi, te devA vi namasaMti / ahiMsA ya saMjamo ya tavo ya ahiMsAsaMjamatavAI / ahisAsaMjamatavAI cciya dhammo ahiMsAsaMjamatavadhammo / (dvndv-krmdhaaryau)| ahiMsAsaMyamatapodharmo yeSAM hRdaye bhavati, tAn devA api vandante / je manuSya dharmano tyAga karIne kevaLa kAma ane bhogone seve che, te koIpaNa kALamAM sukha pAmI zakato nathI jo jaNo dhamma caittA kevalaM kAmabhoe sevai, so kayAvi suhaM na pAvei / kAmo ya bhoyA ya kAmabhoyA / te / (dvandvaH) / yo jano dharma tyaktvA kevalaM. kAmabhogAn sevate, sa kadApi sukhaM na prApnoti / sarva maMgalomAM paheluM maMgala kyuM che? magaMlANaM ca savvesiM paDhamaM maMgalaM kimatthi ? / maGgalAnAM ca sarveSAM, prathamaM maGgalaM kimasti ? / he bhagavaMta ! dharmano upadeza ApavAthI tamoe mArI upara anugraha karyo che. bhayavaM !, dhammuvaesadANeNa tubbhe mai aNuggahaM karIa / dhammassa uvaeso dhammuvaeso / dhammuvaesassa dANaM dhammuvaesadANaM / teNa / (ubhayatra SaSThItatpuruSaH) / he bhagavantaH !, dharmopadezadAnena yUyaM mayyanugrahamakuruta / svAmInI AjJAmAM rahevuM temAM ja tamAruM kalyANa che. sAmiNo ANAe vAse ceva tumhANaM kallANaM atthi / svAmina AjJAyAM vAse caiva yuSmAkaM kalyANamasti / jayAre puNyano nAza thAya che, tyAre sarva viparIta thAya che. jayA puNNaM nassaI, tayA savvaM vivarIaM hoI / yadA puNyaM nazyati, tadA sarvaM viparItaM bhavati / he prabho ! tamArA caraNanuM zaraNa laIne, kyo manuSya saMsAra taraze nahi ?. he pahU ! tumha caraNANaM saraNaM gahiUNa ko jaNo saMsAraM na tarihii ? / he prabho !, tava caraNAnAM zaraNaM gRhItvA ko janaH saMsAraM na tariSyati ? / Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 281 A lokamAM je zubha ke azubha karma karyuM che, te ja paralokamAM sAthe Ave cha, tethI tuM zumabhanI saMyaya 32. imaMsi logaMsi jaM suhAsuhakammaM kayaM, taM ceva parammi logammi saha Agacchei, tao tuM suhakammaM saMciNasu / suhaM ya asuhaM ya suhAsuMha / suhAsuMha ya taM kammaM suhAsuhakammaM / (dvandva-karmadhArayau) / suhaM ya taM kammaM suhakammaM / (karmadhArayaH) / asmi~lloke yacchubhAzubhakarma kRtaM, taccaiva parasmi~lloke sahA''gacchati, tatastvaM zubhakarma saMcinu / A saMsAramAM konuM jIvana saphaLa che ?. amummi saMsAraMmi kassa jIviaM sahalaM atthi ? | amuSmin saMsAre kasya jIvitaM saphalamasti ? / je jIvate chate sajajano ane munio jIvatA hoya ane je haMmezA paropakArI hoya tenuM jIvana saphaLa che). ___ jAhe jIvaMte sajjaNA muNiNo ya jIvanti, jo ya sayA parovayArI hoi, tassa (jIviaM sahalaM atthi) / saMtA ya te jaNA sajjaNA / (karmadhArayaH) / paresiM uvayArI parovayArI / (sssstthiittpurussH)| ____ yasmiJ jIvati sajjanA munayazca jIvanti, yazca sadA paropakArI bhavati, tasya jIvitaM saphalamasti / A mAruM che ane A tenuM che, e pramANe halakA manavALAne hoya che, paNa mahAtmAone to AkhuM jagat potAnuM ja che. imaM majjha asthi, imaM ca tujjha atthi, ii lahuceyANaM hoi, mahappANaM tu savvaM jagaM appakara ciya hoi / lahuM ceyaM jesiM te lahuceyA / tesiM / mahaMto appA jesiM te mahappANo / tesiM / (ubhayatra bhuvriihiH)| ___idaM mama asti, idaM ca tavA'sti, iti laghucetasAM bhavati, mahAtmAnAM tu sarvaM jagad AtmIyaM caiva bhavati / tuM kahe che ke A copaDI mArI che ane tAro mitra kahe che ke A copaDI anI che, to tamArAmAM satyavAhI aura cha. ? __ tuM kahesi imaM putthayaM mama atthi, tava mittaM ca kahei amuM putthayaM tassa atthi, tA tumhesu saccavao ko atthi ? / Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 282 saccaM cciya vayaM jassa so saccavao / bahuvrIhi: / tvaM kathayasi, idaM pustakaM mamA'sti tava mitraM ca kathayati, adaH pustakaM tasyA'sti, tato yuvayoH satyavrataH ko'sti ? | te mANase A chokarAone ane pelI chokarIone badhAM phaLo ApI dIdhAM. so jaNo imesi bAlANaM amUNaM ca kannagANaM savvaphalAI dAhIa / savvAiM ca tAiM phalAI savvaphalAI / ( karmadhArayaH) / sa jana ebhyo bAlebhyaH, amUbhyazca kanyakAbhyaH sarvaphalAnyadadAt / rAjA ekadama bolI uThyo ke pelA mANaso koNa che ?, kayAMthI Ave che ?, ane mArI pAse teone zuM kAma che ? rAyA sahasA bollIa, ime jaNA ke saMti ?, katto Agacchanti, mama samIve tesiM kiM kajjaM asthi / rAjA sahasA'bravId, ime janAH ke santi ?, kuta Agacchanti mama samIpe teSAM kiM kAryamasti ? | 1 ega - ea ekka-ikka 2 do } (dvi)je pATha 25 mo saMkhyAdarzaka zabdo. (eka) kheDa 3 ti (tri) bhAga 4 cau (catur) yAra 5 +paMca (paJcan) pAya thAya che. 6 cha (SaS) cha 7 satta saga (saptan) sAta 8 aTTha (aSTan) ATha 9 nava ( navan) nava } 10 dasa (dazan) 6za 12 duvAlasa, bAraha | ( dvAdazan ) jAra bArasa + ArSamA 'paMca' no 'paNa', 'aTTha' no aDa, 'aTThArahUM' no aTThAra pAega daha 11 8" egAraha ] (ekAdazan) egAdasa agiyAra 85 saMkhyAvAcaka zabdamAM asaMyukta r' no 'OM' thAya che ane dazanA 'za' no Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 283 13 teraha / (trayodazan)te2 | 16 solasa / (SoDazan) soga terasa) solaha / 14 coddaha, coddasa / (caturdazan) | 17 sattarasa / (saptadazan) cauddaha cauddasa / yauha sattarahaJ sattara 15 paNNarasa / (paJcadazan) | 18 aTThAraha / (aSTAdazan) paNNaraha 2 aTThArasa J mAra. ega, ea, ekka, ikka zanI 35o jAge liMgamA 152 / 5 cha. sane tenAM rUpo saMvaM zabdanAM rUpo jevAM ja thAya che. ane te zabdathI mAMDIne rasa sudhInA saMkhyAvAcaka zabdonAM rUpo bahuvacanamAM cAle che. temaja traNe siMgama samAna 1 thAya che. aTThArasa sudhIna saMdhyAvAya zomA paThInA bahuvacanamAM huM ane cha pratyaya lAge che. puMlliMga. ega (eka) ego, ege. ege. ege, egA. egassa egaNhaM, egaNha, egesiM. mIna 35o savva' va strIliMga egA. egAo, egAu, egA. egaM. egAa, egAi, egAsiM, egesiM egAe egaNha, egaNhaM bAkInAM rUpe taLA' jevAM egaM. ya. 7. taM ; ha pipe thAya che. eAraha / (ekAdazan). egArasa / teraha / (trayodazan). terasa / Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 284 ____ napuMsaliMsa. 5.mI. egaM. ___egAI, egAi~, egANi. _alli 35o savva'i. do-ve (dvi) yo bimA ti (tri) jo liMgama. 5. / duve, doNNi, duNNi, tiNNi (tao). M.J veNNi, viNNi, do, ve.. ta. dohi, dohiM, dohi. tIhi tIhiM, tIhi. vehi, vehiM, vehi. 2.doNhaM, doNha, duNhaM, duNha. tiNhaM, tiNha. 7. J veNhaM, veNha, viNhaM, viNha. paM. dutto, doo, dou, titto, tIo, tIu, dohinto, dosunto, tIhinto, tIsunto. vitto, veo, veu, vehinto, vesunto. saM. dosu, dosuM, vesu vesuM. tIsu, tIsuM. cau (catur) paMca (paJcan) 5.mI. cattAro, cauro, cattAri paMca ta. caUhi, caUhiM, caUhi~ 'paMcahi, paMcahiM, paMcahi. cauhi, cauhiM, cauhi~ 2.7. cauNhaM, cauNha paMcaNhaM, paMcaNha. 5. cautto, caUo, caUu, paMcatto, paMcAo, paMcAu cauhinto, caUsunto, cauo, cauu, paMcAhinto, paMcAsunto. cauhinto, causunto. + paMcehi-hiM-hi, sattehi-hiM-hi tyA 35o 5 mA mA cha. bArasehiM joyaNehi IsipabbhArA puDhavI / nizItha. mA 1 pR. 28. Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 285 nava sa. caUsu, caUsu, paMcasu, paMcasuM. causu, causuM. cha (SaS) satta (saptan) 5.mI. cha satta ta. chahi, chahiM, charhi. sattahi, sattahiM, sattarhi. ya.7. chaNhaM, chaNha. sattaNhaM, sattaNha. 5. chatto, chAo, chAu, sattatto, sattAo, sattAu, chAhinto, chAsunto. sattAhinto, sattAsunto. sa. chasu, chasuM. sattasu, sattasuM aTTha (aSTan) nava (navan) 5.4ii. aTTha ta. aTThahi, aTThahiM, aTThahi. navahi, navahiM, navahi. 2.7. aTThaNha, aTThaNhaM. navaNha, navaNhaM. paM. aTThatto, aTThAo, aTThAu, navatto, navAo, navAu, aTThAhinto, aTThAsunto. navAhinto, navAsunto. sa. aTThasu, aTasuM. navasu, navasuM. mA pramANe daha, dasa mAthI aTThArasa sudhAnI 3po ouqi. kai (kati)= 32i, nenI 35o madhupayanamA thAya cha. 5. jI. kaI ta. kaIhi, kaIhiM, kaIhi. 2. 7. kaiNhaM, kaiNha. paM. kaitto, kaIo, kaIDa, kaIhinto, kaIsunto. se kaIsu, kaIsuM. Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 286 18 egUNavIsA+ (ekonaviMzati) | 28 aTThAvIsA (aSTAviMzati) mozIsa. aTThavIsA mahApAsa 20 vIsA (viMzati) vIsa aDavIsA ) 21 egavIsA / (ekaviMzati) 28 egUNatIsA / (ekonatriMzat) ekkavIsA / mevIsa. auNatIsA) morAtrIsa ikkavIsA 22 bAvIsA (dvAviMzati) nApIsa. 30 tIsA (triMzat) trAsa 23 tevIsA (trayoviMzati) 31 egatIsA , (ekatriMzat) tevIsa. ekkatIsA / trIsa 24 cauvIsA, covIsA ikkatIsA (caturviMzati) yovIsa. 32 battIsA (dvAtriMzat)matrI 25 paNavIsA (paJcaviMzati) 33 tettIsA / (trayastriMzat) 5yAsa. tittIsA J netrIsa 26 chavvIsA (SaDviMzati) 34 cutiisaa| (catustriMzat) 7pIsa. cottIsA / yotrIsa 27 sattAvIsA / (saptaviMzati) 35 paNatIsA (paJcatriMzat) sagavIsA ) sattAvIsa pAMtrIsa +mAmA antya A no aMpA thAya che. tethI egUNavIsa, vIsa, bAvIsa, cauvvIsa, paNavIsa, chavvIsa, egUNatIsa, tIsa, battIsa, tettIsa, chattIsa, aTThatIsa-aDatIsa, egUNacattAlIsa, cattAlIsa, bAyAlIsa, chAyAla-chAyAlIsa, aDayAla-aTThacattAlIsa, egUNapannAsa, pannAsa, egAvanna-egapannAsa, chappanna-chappannAsa, aThThAvana-aDavanna-aThThapannAsa vagaire thAya che. mAnAM 35o puMlliMga ane napuMsakaliMgamAM prathama tathA dvitIyAnA ekavacanamAM prAkRta sAhityamAM hepAya che. 60 egaNapannaM rAiMdiyAI jIviuM, jI. bhe (suddepa&iL 5. 278) cAlIsaM joyaNA cUlA merummi. 5. the. (ni. pR. 28) vIsaM gayadaMtesu, jayaMti tIsaM kUlagirIsu. 5. me. (Autonastave) Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 chattIsA ( SaTtriMzat ) chatrIsa 39 sattatIsA (saptatriMzat) sADatrIsa 38 aThThatIsA) (aSTAtriMzata) aDatIsA khAtrIsa 38 eguNacattAlIsA (eko 'catvAriMzat) kholayANIsa 40 cattAlIsA (catvAriMzat) cALIsa 41 egacattAlIsA ekkacattAlIsA ikkacattAlIsA gAlIsA igayAlA. 42 bayAlIsA bAyAlA beyAlIsA becattAlIsA belA ' 287 (ekacatvAriMzat) ekatALIsa (dvAcatvAriMzat) betALIsa 44 caucattAlIsA (catuzca tvAriMzat) cumALIsa (tricatvAriMzat) coyAlIsA cauyAlIsA cauAlA 45 paNacattAlIsA (paJcacatvA paNayAlIsA - riMzat) paNayAlA 46 chacattAlIsA )(SaTcatvAriMchAyAlIsA } chAyAlA zat) cheMtALIsa 47 sattacattAlIsA (saptacatvA sattayAlIsA (riMzat ) sagayAlA 48 aThThacattAlIsa (aSTacatvA aDayAlIsA riMzan) aDatALIsa aDayAlA 48 * egUpaNAsa ( ekona -- auNApaNNA auNapaNNA pIstALIsa 50 paNNAsA paMcAsA 51 egapaNNAsA ekkapaNNAsA egAvaNNA - ducattAlIsA 43 ticattAlIsA te AlIsA AlA teMtALIsa * NNa no nna dhapAthI egUNapannAsA, pannAsA, egAvannA, bAvannA, tevannA vagere ega thAya che. suDatALIsa . paJcAzat) ogaNapacAsa (paJcAzat). pacAsa (ekapaJ cAzat) ekAvana Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNapaNNA 288 52 duppnnnnaasaa| (dvipaJcAzat) , 3 testttthi| (triSaSTi) sa6 bAvaNNA bhAvana | tevaTThi/ tipaNNAsA / (tripaJcAzat) | 64 causaTThi (catuSSaSTi) tevaNNA pana covaTThi prayosa 54 caupaNNAsA, (catuHpaJcAzat) cosaTThi covaNNA yopana cauvaNNA 65 paNasaTThi / (paMcaSaSTi) 55 paMcAvaNNA (paJcapaJcAzat) / paNNaTThi Ji paNapaNNAsA paMthApana 69 chAsaTThi / (SaTSaSTi) chAvaThi JchAsa 56 chappaNNA / (SaTpaJcAzat) | 67 sattasaTThi / (saptaSaSTi) chappaNNAsA) chappana saDasaTThi J sasa 57 sattapaNNAsA) (saptapaJcAzat) sattAvaNNA sAvana 68 aTThasaTThi) (aSTaSaSTi) 58 aTThAvaNNA, (aSTapaJcA aDasaTThi / usa aTThApaNNAsA zat) aDavaNNA ) mApana 68 egUNasattari (ekonasaptati) 58 egUNasaTThi / (ekonaSaSTi) auNattari momosottara auNasaTThi J mogAsA sattari 60 saTThi (SaSTi) 16 sittari / (saptati) sottara 11 egasaTThi / (ekaSaSTi) ekkasaTThi / isa 71 egasattari / (ekasaptati) ikkasaTThi) ekkasattari / tara 92 bAsaTThi) (dviSaSTi) ikkasattariya bAvaThi pAsa * mAmA sattara ne pahale hattaraM 5 mApe cha. sayari / Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 289 bahattari tevattari 72 bAvattari / 83 tesIi / (tryazIti) bAhattari / (dvisaptati) jotera teAsIi / tyAsI bisattari 84 caurAsIi, (caturazIti) corAsIi yorAsI 73 tisattari / (trisaptati) totara culasI ) tihattari / 85 pnnsiii| (paJcAzIti) paMcAsIi) paMyAsI 74 causattari, (catuHsaptati) 86 chAsIi (SaDazIti) chAsI covattari / yUmAtera 87 sattAsIi (saptAzIti) cosattari ) satyAsI 75 paNNasattari / (paJcasaptati) 88 aTThAsIi (aSTAzIti) paMcahattari / paMyotera aThayAsI 76 chasattari / (SaTsaptati) chAnera 88 navAsIi / (navAzIti) chassayari) egUNanavai (ikonanavati) 77 sttsttri| (saptasaptati) egUNaNaui nepyAsI sattahattari J satyotera 80 navai / (navati) ne naur3a / 78 atttthsttri| (aSTasaptati) aTThahattari J48yotera 45 25 78 egUNAsIi (ekonAzIti) ogaNyAeMsI 80 asIi (azIti) mesI 81 egAsIi (ekAzIti) ekkAsIi, astzI ikkAsIi 82 bAsIi (dvayazIti) jyAsI 53 81 egaNavai ekkaNavai | (ekanavati) ikkaNavai ikkaNaui bANaui / (dvinavati) mA bANavai 83 tennvi| (trinavati) nArA teNaui / 44 cunnvi| (caturnavati) coNavaMi / yo mA. 19 Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 290 85 paMcANaui / (paJcanavati) 6 aTThANavai paMcANavai paMyA. aTThANaui ((aSTanavati) paNNaNavai aTThaNavai [4 . 86 chnnnnvi| (SaNNavati) aDaNavai chaNNaui chan . 97 sattANavai (saptanavati) ce nvnnud| (navanavati) sattaNavai sAj navaNavaiJ Aqug. sattaNaui egUNavIsA thI navaNavai sudhAnA manamo Anta cha, tamanA 35o mAM nI jevAM thAya che ane je zabdo rUkArAnta che, temanAM rUpo buddhi nI jevAM jANavAM. egUNasaya na. (ekonazata)nAj. aTThasaya / na.(aSTazata) +saya na. (zata) so. aDasaya / AThaso dusaya 1 na. (dvizata) navasaya na. (navazata) naso bisaya baso. sahassa na. (sahasra) 01 / 2. do sayAI) dasasahassa) na. (dazasahasra) tisaya / na. (trizata) dahasahassa Jza 2. tiNNi sayAI ) so. ayuta / na.(ayuta) causaya / na. (catuHzata) ajua J A 812. cattAri sayAI / yAraso. sayasahassa na. (zatasahasradAna paMcasaya / na. (paJcazata) lakkha na. (lakSa) dANa. paNasaya pAMyaso. dasalakkha na.(dazalakSa) zApa chasaya na. (SaTzata) 7so. koDi strI. (koTi) me ro'. sattasaya na. (saptazata)sAtaso. dasakoDi strI.(dazakoTi) 5. + saya, sahassa gane lakkha meM hI prayogane anusAra pulliMgamA 55 1525 . SEL-solasa rAyasahassA kameNa pUrNati rayaNamAIhiM (nemicarie. ma1, 8. 2 // 1370). aTTha sahassA // 48 Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 291 sayakoDi strI. (zatakoTi) koDAkoDi strI. (koTAkoTi) so roDa. koDAkoDI, karoDane sahassakoDi strI. (sahasrakoTi) karoDa vaDe guNavAthI 2 se. je saMkhyA Ave che. lakkhakoDi strI. (lakSakoTi) lAkha karoDa. paliovama puM. na. (palyopama) 5lyo5ma, samaya pramA vizeSa. sAgarovama puM. na. (sAgaropama) sAgaropama, samaya prama vize5. 6A sa palyopama pramANa kAlavizeSa. apUrNAka zabdo pAya puM. (pAda) yothA mA, 5 / adbhuTTha vi.] (ardhacaturtha aDDhuTTha / adhyuSTa) addha / pu. na. (ardha) madhu, sADA traNa. aDDha ma mA addhapaMcama vi. (ardhapaJcama) pAoNa , vi. (pAdona) poj, sArA yAra. pAUNa 5 moI. addhachaTTha vi. (ardhaSaSTha) poNa sADA pAMca. savAya vi. (sapAda) sapA, 5 sahita. addhasaptama vi. (ardhasaptama) sAsa 7. saddha / vi.(sArdha) choTa, maI addhaTThama vi. (ardhASTama) saDDhaJ sahita. divaDDha vi. (dvayapArdha) aa. addhanavama vi. (ardhanavama) addhataiya sADA ATha aDDhAiya / vi.(ardhatRtIya) addhadasama vi. (ardhadazama) aDDhAijja) mI. sA na1. saMnyApAya honI paDenAM savAya-saDDha-saddha-pAoNa-pAUNa-poNa 2 mUkavAthI paNa apUrNaka zabdo siddha thAya che. Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ savAyapaMca-a vi. (sapAdapaJca - ka) savA pAMca. saDDhapaMca - a. vi. (sArdhapaJca - ka) sADA pAMca. paDhama, paDhamilla ( prathama ) 1 buM bIa - biia - duiya) (dvitIya) } duijja - docca tIa - taia - tacca tiijja-tiiya cauttha - cottha) turiya } ra (tRtIya) u. saMkhyApUraka zabdo. (caturtha) 49. (turya) 292 ekkArasa-ma (ekAdaza) 11bhuM bArasa - ma / (dvAdaza) 12 duvAlasamo terasa - ma ( trayodaza) 13bhuM cauddasa - ma ( caturdaza) 14bhuM pannarasa - ma ) (paJcadaza) 15bhuM. paMcadasa-ma pAoNapaMca-a pAuNapaMca- -a poNapaMca-a solasa - ma ( SoDaza) 16bhuM sattarasa-ma (saptadaza) 17bhuM. aTThArasa-ma (aSTAdaza) 18bhuM. } paMcama (paJcama) 5bhuM. vi. ( pAdona (paJca-ka) poNA pAMca. chaTTha (SaSTha) huhuM. sattama (saptama) bhuM J vArasa vagere saMkhyAvAcaka nAmo uparathI saMkhyApUraka zabdo prayogane anusAre 'a-ma-yama- imaM' pratyaya bagADavAcI thAya che, 'a' pratyaya bagAunA pUrvano svara lopAya che. temaja saMskRta siddha prayoga uparathI paNa prAkRta niyamAnusAra pheraphAra thaI vaparAya che. aTThama (aSTama) 8bhuM navama (navama) bhuM dahama) (dazama) 10. dasama bAvIsa-ima egUNavIsa - ma- ima ( ekonaviMza titama) 18bhuM vIsaima (viMzatitama) 20bhuM ekkavIsa-ma-ima (ekaviMzatitama) 21muM. (dvAviMzatitama) 22muM. tevIsa - ima ( trayoviMza - titama) 23muM Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 293 cauvIsa-ima (caturviMza-titama) aTThatIsa-ima (assttaatriNsh-ttm,24muM ___8muM. paMcavIsa-ima / (paJcaviMza-titama) |egUNacattAla / ekonacatvAriMzapaNavIsa-ima J 25 . | egUNacAlIsa- ttama) 384 chavvIsa-ima (SaDviMza-titama) -ima 26 . cattAla (catvAriMza-ttama) sattAvIsa-ima (saptaviMza-titama) cAlIsa-ma 40 . 27 . cattAlIsa-ma ) aTThAvIsa-ima (aSTAviMza-titama) | egacattAla (ekacatvAriMza-ttama) 28muM 41muM. egUNatIsa-ima (ekonatriMza-ttama) bAyAlIsa-ima (dvAcatvAriMza 28muM. ttama) 42muM. tIsaima (triMzattama) 30, teyAlIsa-ima (tricatvAriMza-ttama) ekkatIsa-ima (ekatriMza-ttama) umuM. upamuM. caucattAlIsa-ima) (catuzcatvA cauyAlIsa-ima | riMza-ttama) battIsa-ima (dvAtriMza-ttama) 32 . tettIsa-ima (trayastriMza-ttama) paNayAla (paJcacatvAriMza)rue. 33muM. chAyAlIsa (SaTcatvAriMza) muM. cautIsa-ima (catustriMza-ttama) sattakttAla / (saptacatvAriMza) 4 . sattacattAlIsa J 47muM paMcatIsa-ima / (paJcatriMza-ttama) aTThacattAla / (aSTacatvAriMza) paNatIsa-ima J upamuM aDayAlIsa ) muM. chattIsa-ima (SaTtriMza-ttama) egUNapannAsa (ekonapaJcAza) 3 . 49hyuM sattatIsa-ima (saptatriMza-ttama) pannAsa-ma-Ima (paJcAza-ttama) ... 50muM. re. 39muM. Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 294 egAvanna-ma / (ekapaJcAza- egasattara (ekasaptata) 71muM. egapannAsa-ima J ttama) 51muM baakttr| bAvanna-paNa (dvipaJcAza) 52 . bAhatara J(dvisaptata)72 . tipaMcAsa-ima (tripaJcAza-ttama) tihattara (trisaptata) 79. 53 . |cauhattara (catuHsaptata) 74muM caupaNNa-ima / (catuHpaJcAza- paMcahattara (paJcasaptata) 75muM. caupannAsa-ima J ttama) 54muM. chahattara (SaTsaptata) 76muM. paMcAvanna (paJcapaJcAza) 55muM. sattahattara (saptasaptata) 77muM chappanna (SaTpaJcAza) 56muM. aTThahattara (aSTasaptata) 78muM. sattAvanna-paNa (saptapaJcAza) 574. egUNAsIya-yama (ekonAzItaaTThAvanna-paNa (aSTapaJcAza)58muM. titama) <Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 295 'ekkANauya / (ekanavata)81muM channauya (SaNNavata) 86muM ekkANavaya. sattANauya (saptanavata) 87muM. bANauya (dvinavata) 82 . aTThANauya (aSTanavata) 88 . teNauya (trinavata) 83 . navaNauya / (navanavata-titama) cauNauya (caturnavata) <Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 296 sahassahuttaM, sahassakkhutto (sahasrakRtvaH) 70 / 212. aNaMtahuttaM, aNaMtakkhutto, aNaMtakhutto (anantakRtvaH) anaMtapAra 9512 arthamA hA (dhA) mane viha (vidha) pratyaya // 14 che. egahA a. (ekadhA), egaviha vi. (ekavidha) re. duhA a. (dvidhA), duviha vi. (dvividha) prare.. tihA a. (tridhA), tiviha vi. (trividha) kA prAre. cauhA / a. (caturdhA), cauviha / vi. (caturvidha) yAra cauddhA cauvvihaJ R. aTThahA a. (aSTadhA), aTThaviha vi. (aSTavidha) 405 . dasahA a. (dazadhA), dasaviha vi. (dazavidha) 6 // 2. bahuhA a. (bahudhA), bahuviha vi. (bahuvidha) maane| 3. sayahA a. (zatadhA), sayaviha vi. (zatavidha) so prabhaR. sahassahA a. (sahasradhA), sahassaviha vi. (sahasravidha) SIR UR. nANAviha vi. (nAnAvidha) Yu Yu re. Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 297 prAkRtavAkayonuM saMskRta-gujarAtI uvajjhAyo cauNhaM samaNANaM suttassa vAyaNaM deva / upAdhyAyazcaturbhyaH zramaNebhyo vAcanAM dadAti / upAdhyAya cAra sAdhuone sUtranI vAcanA Ape che. paMca paMDavA siddhagirimmi nivvANaM pAvIa / paJca pANDavAH siddhagirau nirvANaM prApnuvan / pAMca pAMDavo siddhagiri upara mokSa pAmyA. kAmo koho loho moho mao maccharo ya cha viyArA jIvANamahiyagarA / kAmaH krodho lobho moho mado matsarazca SaD vikArA jIvAnAmahitakarAH / kAma, krodha, lobha, moha ane irSyA A cha vikAro jIvonuM ahita karanArA che. assi ujjANe paNavIsA aMbA, chattIsA ya liMbA, egAsII kelIo, saDasaTThI caMpaA atthi / asminnudyAne paJcaviMzatirAmrAH, SaTtriMzacca nimbAH, ekAzItiH kelyaH, saptaSaSTizcampakAssanti / A bagIcAmAM paccIza AMbA, chatrIza lIMbADA, ekAzI keLo ane saDasaTha caMpA che. so samaNo pavvaio achuTThehiM saha khaMDiyasaehiM / khaMDiyANa sayAi~ khaMDiyasayAiM / tehiM / (SaSThItatpuruSaH) sa zramaNaH pravrajito'rddhacaturthaiH saha khaNDikazataiH / te sAdhue sADA traNaso vidyArthIo sAthe dIkSA lIdhI. nahe sattaNhaM risINaM satta tArA dIsaMti / nabhasi saptAnAmRSINAM sapta tArakANi dRzyante / AkAzamAM sAta RSionA sAta (saptarSi) tArA dekhAya che. samosaraNe bhayavaM mahAvIro devadANavamaNuaparisAe cauhiM muhehiM addhamAgahIe bhAsA dhammamAikkhara / devA ya dANavA ya maNuA ya devadANavamaNuA / devadANavamaNuANaM Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 298 parisA devadANavamaNuaparisA / tAe / dvandva-SaSThItatpuruSau / samavasaraNe bhagavAn mahAvIro devadAnavamanujaparSadi caturbhirmukhairardhamAgadhyA bhASayA dharmamAcaSTe / samavasaraNamAM bhagavAn mahAvIra deva, dAnava ane manuSyonI sabhAmAM cAra mukhavaDe ardhamAgadhI bhASAthI dharma kahe che. tisalAdevI caittamAsassa sukkapakkhe terasIe tihIe mahAvIra puttaM payAhI / caitto ya eso mAso caittamAso / tassa / sukko ya eso pakkho sukkapakkho / tammi / (ubhayatra karmadhArayaH) / trizalAdevI caitramAsasya zuklapakSe trayodazyAM tithau mahAvIraM putraM prAjAyata / trizalAdevIe caitra mAsanA zukalapakSamAM teramI tithie putra mahAvIra ne janma Apyo. dasahiM dasehiM 'sayaM hoi, 'dasahiM 'saehiM sahassaM / 'dasahiM sahassehiM "ajuyaM, "dasahiM "ajuehi lakkhaM ca // 70|| dazabhirdazabhiH zataM bhavati, dazabhiH zataiH sahasram / dazabhiH sahasrairayutaM, dazabhirayutairlakSaM ca // 70|| daza daza vaDe so thAya, daza so vaDe hajAra thAya, daza hajAra vaDe ayuta= dasa hajAra thAya, daza ayutavaDe lAkha thAya. 70. usabhe +arihA kosalie paDhamarAyA, paDhamabhikkhAyarie, paDhamatitthayare, vIsaM puvvasayasahassAI kumAravAse vasittA, tevaTThi puvvasayasahassAiM rajjamaNupAlamANe lehAiyAo sauNaruapajjavasANAo bAvattariM kalAo, covaTThi mahilAguNe, sippANamegasayaM, ee . tinni payAhiyaTThAe uvadisai, uvadisittA puttasayaM rajjasae abhisiMcai, tato pacchA logaMtiehiM devehiM saMbohie saMvacchariyaM dANaM dAUNa parivvaio / + ariha zarnu pa. e. nuM 35 arihA bhej 5 thAya che. Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 299 paDhamo ya eso rAyA paDhamarAyA / paDhamo ya eso bhikkhAyariyo paDhamabhikkhAyarie / paDhamo ya eso titthayaro paDhamatitthayare / (sarvatra karmadhArayaH) / sayANaM sahassAI sayasahassAI / puvvANaM sayasahassAI puvvasayasahassAI / (ubhayatra SaSThItatpuruSaH) / kumAre vAso kumAravAso / tammi / (saptamItatpuruSaH) / leho AI jAsuM tAu lehAiyAo / (bahuvrIhiH) / sauNANaM ruAI sauNaruAI / sauNaruAI pajjavasANe jAsuM tAo sauNaruapajjavasANAo / (SaSThItatpuruSa-bahuvrIhI) / mahilANaM guNA mahilAguNA / te / (SaSThItatpuruSaH) / ekaM cciya sayaM egasayaM / (karmadhArayaH) / payANaM hiyaM payAhiyaM / payAhiyAya tti payAhiyaThaM / se / (SaSThItatpuruSaH, caturthyarthe tatpuruSazca) / puttANaM sayaM puttasayaM / rajjANaM sayaM rajjasayaM / tammi / (ubhayatra SaSThItatpuruSaH) / RSabho'rhan kauzalikaH prathamarAjaH, prathamabhikSAcarakaH, prathamatIrthakaro viMzatiM pUrvazatasahasrANi kumAravAse uSitvA, triSaSTiM pUrvazatasahasrANi rAjyamanupAlyamAno lekhAdikAH zakunarutaparyavasAnA dvAsaptatiM kalAH, catuSpaSTiM mahilAguNAn, zilpAnAmekazatametAni trINi prajAhitArthAyopadizati, upadizya putrazataM rAjyazate'bhiSiJcati, tataH pazcAllokAntikairdevaiH saMbodhitaH sAvaMtsarikaM dAnaM datvA parivrajitaH / ayodhyAnagarImAM utpanna thayelA, prathama rAjA, prathama bhikSAcara, prathama tIrthaMkara, arihaMta zrI RSabhadeva, vIza lAkha pUrva sudhI kumAravAsamAM rahIne, tresaTha lAkha pUrva rAjayanuM pAlana karatAM lekha vagere pakSInA zabda sudhInA cheDAvALI bahotera kaLA, cosaTha strIonA guNo, eka so zilpa, A traNa prajAnA hita mATe batAve che. batAvIne so putrane so rAjya upara abhiSeka kare che, te pachI lokAMtika devo vaDe saMbodhana karAyelA sAMvatsarika dAna ApIne dIkSA lIdhI. jiNamae egAdasa aMgANi, bArasa uvaMgANi, cha cheyagaMthA, dasa painnagAI, cattAri mUlasuttAI, naMdisuktaaNuogadArAI ca doNNi tti paNayAlIsA AgamA saMti / Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ .300 jiNassa mayaM jiNamayaM / tammi / cheyassa gaMthA cheyagaMthA / (ubhayatra SaSThItatpuruSaH) / mUlAI ca tAI suttAI mUlasuttAI / (karmadhArayaH) / naMdisuttaM ya aNuogadArAI ca naMdIsuttaaNuogadArAI / (dvandvaH) / jinamate ekAdazAGgAni, dvAdazopAGgAni, SaT chedagranthA daza prakIrNakAni, catvAri mUlasUtrANi nandisUtrAnuyogadvAre ca dve iti paJcacatvAriMzadAgamAssanti / / jinamatamAM agIAra aMgo, bAra upAMgo, cha chedagraMtho, daza panA, cAra mULasUtra, naMdisUtra ane anuyogadvAra e be, ema pIstAlIza Agamo che. ____ bhaMte ! nANaM kaivihaM pannattaM ?, goyamA ! nANaM paMcavihaM pannataM, taM jahA-mainANaM, suyanANaM, ohinANaM, maNapajjavanANaM, kevalanANaM ca / bhagavan ! jJAnaM katividhaM prajJaptam ?, gautama ! jJAnaM paJcavidhaM prajJaptam, tadyathA-matijJAnaM, zrutajJAnamavadhijJAnaM, manaHparyavajJAnaM kevalajJAnaM ca / magata ! zAna 241 re chaha cha ? gautama ! jAna 5iya re ho che. te // pramANe -mAna, zrutajJAna, avadhijJAna, mana:paryavajJAna ane kevalajJAna. cattAri logapAlA, 'satta ya 'aNiyAI 'tinni parisAo / 'erAvaNo gaiMdo, "vajjaM ca "mahAuhaM tassa (sakkassa)) // 71 // gayANaM iMdo gaiMdo / (SaSThItatpuruSaH) / mahaMtaM ca taM AuhaM mahAuhaM / (krmdhaaryH)| tasya(zakrasya) catvAro lokapAlAH, sapta cA'nikAni, timraH parSadaH, airAvaNo gajendro, mahAyudhaM ca vajram // 71 / / te Indrane cAra lokapAla, sAta sainya, traNa parSadA, airAvaNa hAthI ane mahAyudha vajU hoya che. 71. 'battIsaM 'kira kavalA, 'AhAro kucchipUrao bhnnio| purisassa "mahilAe, 'aTThAvIsaM "muNeavvA // 72 // kucchiNo pUrao kucchipUrao / (SaSThItatpuruSaH) / Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 301 puruSasya kukSipUraka AhAro, dvAtriMzat kavalAH kila bhaNitaH / mahilAyA aSTAviMzatirjJAtavyAH // puruSano peTane bharanAra AhAra batrIsa koLIyA kharekhara kahyo che, strIne aThAvIza koLIyA jANavo. 'aTThAvIsaM lakkhA, "aDayAlIsaM ca taha "sahassAI / 'savvesi pi 'jiNANaM, jaINa 'mANaM 'viNiddiThaM // 73 // sarveSAmapi jinAnAM yatInAM mAnam, aSTAviMzatirlakSANyaSTacatvAriMzacca tathA sahasrANi vinirdiSTam // 73|| sarveya jinezvaranA sAdhuonuM pramANa-aThAvIza lAkha ane aDatAlIza hajAra batAvAyuM che. 73. paDhame na 'paDhiA 'vijjA, 'biIe najjiyaM 'dhaNaM / taIe "na "tavo 'tatto, "cautthe "kiM "karissai ? // 74 // prathame vidyA na paThitA, dvitIye dhanaM nA'rjitam / tRtIye tapo na taptaM, caturthe kiM kariSyati ?||74 // pahelI vayamAM vidyA na bhaNI, bIjI vayamAM dhana upArjana na karyuM, trIjI vayamAM tapa na karyo, cothI vayamAM zuM karaze ? 74. satto 'sadde hariNo, 'phAse 'nAgo rase ya vAriyaro / 'kivaNapayaMgo rUve, "bhasalo "gaMdheNa "viNaTTho // 75 // kivaNo ya eso payaMgo kivaNapayaMgo / (karmadhArayaH) / zabde sakto hariNaH, sparza nAgo, rase ca vAricaraH / rUpe kRpaNapataGgo, gandhena bhramaro vinaSTaH // 75 / / zabdamAM Asakata haraNa, sparzamAM Asakata hAthI, rasamAM Asakta mAchaluM, rUpamAM Asakata kRpaNa pataMgIyuM ane gaMdhamAM Asakata bhramara nAza pAmyo. 75. paMcasu 'sattA 'paMca vi, NaTThA jatthAgahiMaparamaTThA / ego paMcasu "satto, "pajAi "bhassaMtayaM "mUDho // 76 // Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 302 paramo ya eso aTTho paramaTTho / NAI gahio paramaTTho jehiM te agahiyaparamaTThA / (karmadhAraya-bahuvrIhI) / bhassaM aMte jassa taM bhassaMtaM / tassa bhAvo bhassaMtayA / taM / (bahuvrIhiH) / yatrA'gRhItaparamArthAH paMcasu saktAH paJcApi naSTAH / paJcasu saktaH, eko mUDho bhasmAntatAM prayAti // jayAM paramArthane nahi grahaNa karanArA pAMcamAM Asakata pAMca vinAza pAmyA, to pAMceyamAM Asakata evo eka mUDha avazya bhasmAMtapaNAne-maraNane pAme che. 76. 'kurujaNavayahatthiNAuranarIsaro paDhama, 'tao 'mahAcakkavaTTibhoe 'mahappabhAvo / jo "bAvattaripuravarasahassavaranagaranigamajaNavayavaI, 'battIsArAyavarasahassANuyAyamaggo // caudasavararayaNanavamahAnihicausaTThisahassapavarajuvaINa "suMdaravaI, "culasIhayagayarahasayasahassasAmI, channavaigAmakoDisAmI AsI jo "bhArahami "bhayavaM // veDDhao // // 77 // 'ta satiM 'saMtikaraM, 'saMtiNNaM 'savvabhayA / saMtiM 'thuNAmi "jiNaM, "saMtiM "viheu me // rAsAnaMdiyaM // 78 // (yugmam) kurUNaM jaNavayaM kurujaNavayaM / kurujaNavayammi hatthiNAuraM kurujaNavayahatthiNAuraM / kurujaNavayahatthiNAurassa narIsaro kurujaNavayahatthiNAuranarIsaro / narANaM Isaro narIsaro / (SaSThI-saptamI-SaSThItatpuruSAH) // mahato ya eso cakkavaTTI mahAcakkavaTTI / mahAcakkavaTTiNo bhoo jassa so mahAcakkavaTTibhoe / (karmadhAraya-bahuvrIhI) // mahaMto pahAvo jassa so mhppbhaavo| (bahuvrIhiH) // purANaM varAI puravarAI / puravarANaM sahassaM puravarasahassaM / bAvattariguNiyAiM puravarasahassAI bAvattaripuravarasahassAI / nagarAI ya nigamA ya jaNavayAI ya nagaranigamajaNavayAiM / varAI ca tAI nagaranigamajaNavayAI Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 303 varanagaranigamajaNavayAiM / bAvattaripuravarasahassAiM ca tAI varanagaranigamajaNavayAI bAvattaripuravarasahassavaranagaranigamajaNavayAI / tesiM vaI bAvattaripuravarasahassavaranagaranigamajaNavayavaI / (SaSThI-uttarapadalopitatpuruSa-dvandva-karmadhAraya-SaSThItatpuruSAH) / rAyANaM varAI rAyavarAI / rAyavarANaM sahassAI rAyavarasahassAI / bttiisgunniyaaii| rAyavarasahassAI bttiisaaraayvrshssaaii.| tehiM aNuyAyo maggo jassa so battIsArAyavarasahassANuyAyamaggo / (SaSThI-uttarapadalopitatpuruSa-bahuvrIhayaH) / varAI ca tAI rayaNAI vararayaNAI / caudasa ya tAI vararayaNAI caudasavararayaNAI / mahaMtA ya ee nihiNo mahAnihiNo / nava ya ee mahAnihiNo navamahAnihiNo / causaTThiguNiyAI sahassAI causaTThisahassAI / pavarA juvaIA pavarajuvaIA / causaTThisahassAI ca eAo pavarajuvaIA causaTThisahassapavarajuvaIA / caudasavararayaNAI ca navamahAnihiNo ya causaTThisahassapavarajuvaIA ya caudasavararayaNanavamahAnihi-causaTThisahassapavarajuvaIA / tAsiM / (karmadhAraya-uttarapadalopitatpuruSa-karmadhAraya-dvandvAH) // suMdaro ya eso vaI suMdaravaI / (karmadhArayaH) // hayA ya gayA ya rahA ya hayagayarahA / sayANaM sahassAI sayasahassAI / hayagayarahANaM sayasahassAI hayagayarahasayasahassAI / culasIguNiyAI tAI culasIhayagayarahasayasahassAI / tesiM sAmI culsii-hygyrhsyshssaamii| (dvandva-SaSThI-uttarapadalopi-SaSThItatpuruSAH) // gAmANaM koDI gAmakoDI / channavaiguNiA gAmakoDI channavaigAmakoDI / tAe sAmI channavaigAmakoDisAmI / (SaSThI-uttarapadalopi-SaSThItatpuruSAH) / savvaM ca eaM bhayaM savvabhayaM / tatto / (karmadhArayaH) / kurujanapadahastinApuranarezvaraH prathama, tato mahAcakravartibhogo mahAprabhAvaH / yo dvAsaptatipuravarasahasravaranagaranigamajanapadapatiH, dvAtriMzadrAjavarasahasrAnuyAtamArgaH // caturdazavararatnanavamahAnidhi-catuHSaSTisahasrapravarayuvatInAM sundarapatiH / caturazItihayagajarathazatasahasrasvAmI, . Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 304 SaNNavatigrAmakoTisvAmI, yo bhagavAn bhArate AsIt // veSTakaH // 77 // taM zAntiM zAntikaraM, sarvabhayAt saMtIrNam / zAnti jinaM staumi, me zAntiM vidadhAtu // rAsAnanditam // 78 / / kurudezamAM hastinApuranagaramAM prathama rAjA, te pachI moTA cakavartInA bhogavALA, moTA prabhAvavALA, je boMtera hajAra zreSTha pura, zreSTha nagara, nigama ane janapadanA svAmI, batrIsa hajAra uttama rAjAo vaDe anusarAyo che mArga jeno evA. cauda zreSTha ratno, nava mahAnidhi ane cosaTha hajAra zreSTha yuvationAM suMdara svAmI, corAzI lAkha ghoDA, hAthI ane rathanA svAmI, tathA chanuM koDa gAmanA svAmI, je bhagavaMta bhAratamAM hatA. (veSTaka chaMda) 77. zAMti svarUpa, zAMtine karanAra, sarva bhayathI pAra pAmelA zAMtinAtha jinane huM AvuM chuM. mArI zAMtine kaze. (rAsAnaMdita chaMda.) 78. | gujarAtI vAkyonuM prAkRta saMskRta te ekavIza varSa cAritra pALI samAdhipUrvaka mRtyu pAmI bAramA devalokamAM deva thayo. so egavIsaM varisAI cArittaM pAlittA sasamAhiM maccaM pAvittA duvAlase kappe devo havIa / samAhiNA saha sasamAhi / (sahArthe tRtIyAtatpuruSaH) / sa ekaviMzatiM varSANi cAritraM pAlayitvA sasamAdhi mRtyuM prApya dvAdazame kalpe devo'bhavat / bhagavAna mahAvIra Aso mAsanI amAvasyAnI rAtrie AThe karmano kSaya karI mokSe gayA, tyAra pachI prabhAtamAM kArtika mAsanI ekame gautamasvAmIne kevalajJAna thayuM, tethI A be divaso jagatamAM zreSTha gaNAya che. bhayavaM mahAvIro AsiNAmAvAsAe rattIe aTThaNDaM kammANaM khayaM karittA mokkhaM gacchIa, tatto paccUse kattiapa.DivayAe goyamasAmI Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 305 kevalanANaM pAvIa, tatto imAI doNNi diNAI jagammi siTThAI mannijjanti / __ AsiNassa amAvassA AsiNAmAvassA / tAe / katiassa pADivayA kattiapADivayA / tAe / (ubhayatra SaSThItatpuruSaH) // bhagavAn mahAvIra AzvinA'mAvasyAyA rAtrAvaSTAnAM karmaNAM kSayaM kRtvA mokSamagacchat, tataH pratyUSe kArtikapratipadi gautamasvAmI kevalajJAnaM prApnot, tata ime dve dine jagati zreSThe manyate / jaino cha dravyo, ATha karmo, jIva vagere nava tattva, daza yatidharma ane cauda guNasthAnako mAne che. jaiNA cha davvAI, aTTha kammAiM, jIvAinavatattAI, daha jaidhamme, coddasa ya guNaTThANAI mannanti / jIvo AI jesiM tAi jIvAiI / navAI ca tAI tattAI navatattAI / jIvAiiM ca tAI navatattAiM jIvAinavatattAiM / (bahuvrIhi-karmadhArayau) / jaINaM dhammA jaidhammA / te / (SaSThItatpuruSaH) / jainAH SaD dravyANi, aSTa karmANi, jIvAdinavatattvAni, daza yatidharmAn, caturdaza ca guNasthAnakAni manyante // zrAvakoe jinAlayonI corAzI AzAtanA ane guonI tetrIza AzAtanAo varjavI joIe. sAvagA jiNAlayANaM culasiM AsAyaNAo gusNaM ca tettIsaM AsAyaNAo vajjantu / jiNANaM AlayA jiNAlayA / tesiM / (SaSThItatpuruSaH) / zrAvakA jinAlayAnAM caturazItimAzAtanAH, gurUNAM ca trayastriMzadAzAtanA varjeyuH / je bharatakSetranA traNa khaMDa jite te vasudeva thAya ane cha khaMDa jite te cakravartI thAya che. jo bharahavAsassa tiNNi khaMDAiM jiNai, so vAsudevo hoi, cha khaMDAiM ca jiNai, so cakkavaTTI hoi / yo bharatavarSasya trINi khaNDAri jayati sa vAsudevo bhavati, SaT khaNDAni ca jayati, sa cakravartI bhavati / mA. 20 Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 306 tIrthaMkarone cAra atizayo janmathI hoya che, temaja karmakSayathI agIAra atizayo ane devo vaDe karAyelA ogaNIza atizayo, ema cotrIza atizayothI virAjita tIrthaMkaro hoya che. titthayarANaM cattAri aisayA jammatto havanti, taheva kammakkhayatto egAraha aisayA, devakayA ya eguNavIsaM aisayA, ii cauttIsa aisayavirAiyA titthayarA havanti // kammANaM khayo kammakkhayo / tatto / (SaSThItatpuruSaH) / devena kayA devakayA / (tRtIyAtatpuruSaH) / cauttIsA ya ee aisayA cauttIsa aisayA / cauttIsa aisaehiM virAiyA cauttIsa aisayavirAiyA (karmadhAraya - tRtIyAtatpuruSau) / tIrthakarANAM catvAro'tizayA janmato bhavanti, tathaiva karmakSayata ekAdazA'tizayAH, devakRtAzcaikonaviMzatiratizayAH, iti catustriMzadatizayavirAjitAstIrthakarA bhavanti // sarva aMga ane upAMga vagere sUtromAM pAMcamuM bhagavatI aMga zreSTha ane sarvathI moTuM che. savvesuM aMgovaMgAi suttesuM paMcamaM bhagavaIaMgaM siTTha vaDDayaraM ca atthi / aMgAI ca uvaMgAI ca aMgovaMgAI / aMgovaMgAI Aimmi jesu tAI aMgovaMgAi / tesu / ( dvandva - bahuvrIhI ) / bhagavaI cciya aMgaM bhagavaIaMgaM / (karmadhArayaH) / sarveSvaGgopAGgAdiSu sUtreSu paJcamaM bhagavatyaGgaM, zreSThaM bRhattaraM / cosaTha Indro meruparvata upara tIrthaMkarano janmamahotsava kare che. causaTThI iMdA merummi titthayarassa jammamahUsavaM karenti // jammaNo mahUsavo jammamahUsavo / taM / (SaSThItatpuruSaH) / catuHSaSTririndrA merau tIrthakarasya janmamahotsavaM kurvanti / siddha bhagavaMto ATha karmothI rahita hoya che. Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 307 siddhA bhayavaMtA aTThakammarahiyA havanti / aTThAI ca tAI kammAI aTThakammAI / aTThakammehiM rahiyA aTThakammarahiyA / (karmadhAraya - tRtIyAtatpuruSau ) // siddhA bhagavanto'STakarmarahitA bhavanti // kumArapAla rAjAe aDhAra dezomAM jIvadayA paLAvI hatI. kumArapAlo nivo aTThArasasuM desesuM jIvadayaM pAlAvIa / jIvANaM dayA jIvadayA / taM / (SaSThItatpuruSaH) kumArapAlo nRpo'STAdazasu dezeSu jIvadayAmapAlayat / zrI hemacaMdrasUrijIe simavyAkaraNanA AThamA adhyAyamAM prAkRta vyAkaraNa khAyuM che. siddhahemavAgaraNassa aThame ajjhAe sirIe juttA hemacaMdasUriNo sirihemacaMdasUriNo / ( uttarapadalopisamAsaH) / siddhahemaM ccia vAgaraNaM siddhahemavAgaraNaM / tassa / pAiyaM vAgaraNaM pAiyavAgaraNaM / (ubhayatra karmadhArayaH) / sirihemacaMdasUriNo pAiyavAgaraNaM dAsI / zrIhemacandrasUriNaH siddhahaimavyAkaraNasyA'STame'dhyAye prAkRtavyAkaraNamadaduH // A jaMbudrIpamAM cha varSadhara parvato ane bharata vagere sAta kSetro che. eyammi jaMbUdIvammi cha vAsaharA pavvayA, bharahAI ya satta vAsA saMti / bharaho AI jesu teM bharahAI / (bahuvrIhiH) / etasmin jambUdvIpe SaD varSadharAH parvatAH, bharatAdayazca sapta varSAH santi / jIvo be prakAre, gati cAra prakAre, vrato pAMca prakAre ane bhikSunI pratimA bAra prakAre che. jIvA duvihA, gaI cauvvihA, vayAiM paMcavihAraM, bhikkhupaDimA ya duvAlasavihA havanti / bhikkhuNo paDimA bhikkhupaDimA / (SaSThItatpuruSaH) / jIvA dvividhAH, gatayazcaturvidhAH, vratAni paJcavidhAni, bhikSupratimAzca dvAdazavidhA bhavanti // Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 308 A paMDite A vyAkaraNanA ATha adhyAyo banAvyA che ane dareka adhyAyanA cAra cAra pAdo che, teno huM sAta adhyAyo ane AThamA adhyAyanA be pAdo bhaNyo chuM. ayaM paMDio imassa vAgaraNassa aTTha ajjhAe vihesI, paiajjhAyaM ya cattAri cattAri pAyA saMti, ahaM tassa satta ajjhAe, aTThamassa ya ajjhAyassa duve pAe bhaNIa / ajjhAyaM ajjhAyaM tti paiajjhAyaM / (avyayIbhAvaH) / ayaM paNDito'sya vyAkaraNasyA'STAvadhyAyAn vyadadhAt, pratyadhyAyaM ca catvAraH catvAraH pAdAH santi, ahaM tasya saptA'dhyAyAn, aSTamasya cA'dhyAyasya dvau pAdAvabhaNam // te yakSane be mukha che ane cAra hAtha che, temAM eka hAthamAM zaMkha che, bIjA hAthamAM gadA che, trIjA hAthamAM caka che, ane cothA hAthamAM bANa che. tassa jakkhassa doNNi muhAI, cattAri ya hatthA saMti, tesaM egammi hatthammi saMkho atthi, biIye hatthe gayA atthi, taIye hatthe cakkaM, cautthe ya hatthe saro asthi / tasya yakSasya dve mukhe, catvArazca hastAH santi, teSvekasmin haste zo'sti, dvitIye haste gadA'sti, tRtIye haste cakra, caturthe ca haste zaro'sti // A pustakanA huM pacIsa pATha bhaNyo, enA cAreka hajAra zabdo yAda karyA, hajAreka vAkyo karyA, have mane prAkRta sulabha thAya emAM zI navAI ? imassa putthayassa haM paNavIsaM pADhe paDhIa, eyassa cattAri sahassAI sadde sumarIa, sahassaM vakkAiM karIa, ahuNA majjha pAiyaM sulahaM have tammi kiM accheraM ? / asya pustakasyA'haM paJcaviMzatiM pAThAnapaTham, etasya catvAri sahasrANi zabdAn asmaram, sahasrANi vAkyAnyakarom, adhunA mahyaM prAkRtaM sulabhaM bhavet tasmin kimAzcaryam ? || Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIvAsupUjyasvAmine namaH / anantalabdhinidhAnazrIgautamasvAmine namaH / paramopAsyazrI vijayanemi-vijJAna-kastUrasUribhyo namaH / // siri pAiyagajja-pajjamAlA // namotthu NaM samaNassa bhagavao mahAvIra-vaddhamANasAmissa / (1) maMgalaM // paMcanamukkAramahAmaMto // namo arihaMtANaM / namo siddhANaM / namo AyariyANaM / namo uvajjhAyANaM / namo loe savvasAhUNaM / eso paMca namukkAro, savvapAvappaNAsaNo / maMgalANaM ca savvesiM, paDhamaM havai maMgalaM // // zrI prAkatagadya-padyamAlA saMskatachAyAnvitA / namo'stu zramaNAya bhagavate mahAvIra-varddhamAnAya / (1) maGgalam / // paJcanamaskAramahAmantraH / / namo'rhadbhyaH / namaH siddhebhyaH / nama AcAryebhyaH / nama upAdhyAyebhyaH / namo loke sarvasAdhubhyaH / eSa paJcanamaskAraH, sarvapApapraNAzanaH / maGgalAnAM ca sarveSAM, prathamaM bhavati maGgalam // prAkRta gadya-padyamAlA- gujarAtI anuvAda sahita. zramaNa bhagavaMta zrImahAvIra svAmI- varNamAnasvAmIne namaskAra thAo. (1) maMgala - paMca namaskAramahAmaMtra arihaMtone namaskAra thAo. siddhone namaskAra thAo. AcAryone namaskAra thAo. upAdhyAyone namaskAra thAo. lokamAM rahelA saghaLAM ya sAdhuone namaskAra thAo. A pAMca namaskAra, badhAM ya pApono nAza karanAra che ane sarve maMgalomAM paheluM maMgala A navakAra mahAmaMtra che. A Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 310 cattAri maMgalaM arihaMtA maMgalaM, siddhA maMgalaM, sAhU maMgalaM, kevalipannatto dhammo maMgalaM // cattAri loguttamA arihaMtA loguttamA, siddhA loguttamA, sAhU loguttamA, kevalipannatto dhammo loguttamo // cattAri saraNaM pavajjAmi - arihaMte saraNaM pavajjAmi, siddhe saraNaM pavajjAmi, sAhU saraNaM pavajjAmi, kevalipannattaM dhammaM saraNaM pavajjAmi // catvAri maGgalAni, arhanto maGgalam siddhA maGgalam; sAdhavo maGgalam, kevaliprajJapto dharmo maGgalam, // catvAro lokottamAH, arhanto lokottamAH, siddhA lokottamAH, I sAdhavo lokottamAH, kevaliprajJapto dharmo lokottamaH // catvAri zaraNAni prapadye, arhataH zaraNaM prapadye, siddhAn zaraNaM prapadye, sAdhUn zaraNaM prapadye, kevaliprajJaptaM dharmaM zaraNaM prapadye // cAra padArtho maMgala svarUpa che (1) arihaMto maMgala che, (2) siddho maMgala che, (3) sAdhuo maMgala che ane (4) kevalI bhagavaMte jaNAvela dharma maMgala che. cAra vyakti lokamAM uttama che- (1) arihaMto lokamAM zreSTha che; (2) siddhe jagat mAM uttama che, (3) sAdhuo lokamAM zreSTha che ane (4) kevalI bhagavaMte jaNAvela dharma jagamAM uttama che. cAra vyaktione huM zaraNa tarIke svIkAruM chuM- (1) arihaMtone zaraNa tarIke svIkAruM chuM, (2) siddhone zaraNa tarIke svIkAruM chuM; (3) sAdhuone zaraNa tarIke svIkAruM chuM ane (4) kevalI bhagavaMte jaNAvela dharmane zaraNa tarIke svIkAruM chuM. Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 311 (2) sIyAvaNNaNaM (zibikAvarNanam) 'sIyA uvaNIyA 'jiNa-varassa 'jara-maraNavippamukkassa / 'osattamalladAmA, jala-thalaya-divvakusumehiM // 79 // 'sibiyAe 'majjhayAre, 'divvaM 'varAyaNarUvaMcaMcaiyaM / "sIhAsaNaM "maharihaM, 'sapAdapIThaM jiNavarassa // 8 // 'AlaiyamAlamauDo, bhAsuraboMdI varAbharaNadhArI / "khomiyavatthaNiyattho, 'jassa ya 'mollaM 'sayasahassaM // 8 // 'chaTTaiNa u bhatteNaM, "ajjhavasANeNa "suMdareNa "jiNo / "lesAhiM "visujhaMto, "AruhaI "uttamaM "sIyaM // 82 / / (2) jarAmaraNavipramuktasya jinavarasya jalasthalakadivyakusumaiH, avasaktamAlyadAmA zibikopanItA // 79 / / zibikAyA madhye jinavarasya divyaM vararatnarUpamaNDitam, sapAdapIThaM mahArha siMhAsanam (asti) // 80|| AlagitamAlAmukuTo bhAsvarazarIro varAbharaNadhArI / yasya ca mUlyaM zatasahasraM, parihitakSaumikavastraH // 8 // SaSThena tu bhaktena, sundareNA'dhyavasAnena, lezyAbhirvizuddhyamAno jina uttamAM zibikAmArohati // 82 / / zibikA varNanamAM prabhu zrI mahAvIra svAmInI dIkSAnA prasaMgamAM zibikAnuM varNana karela che. ghaDapaNa ane maraNathI rahita evA zrIjinezvara prabhunI, pANImAM ane pRthvI upara thatAM divya puSpothI gUMthelI mALA jemAM lagADelI che, tevI zibikA 4 pAya che. 78. zibikAnA vacalA bhAgamAM jinezvaraprabhunuM, divya, uttama ratnonA rUpathI suzobhita pAdapIThanI sAthe raheluM atikiMmatI siMhAsana che. 80. Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 312 'sIhAsaNe 'NiviTTho, 'sakkIsANA ya 'dohiM pAsehiM / 'vIyaMti cAmarAhiM, 'maNi-rayaNavicittadaMDAhiM // 83|| .. puTiva 'ukkhittA 'mANusehiM, 'sAhaTTharomakUvehiM / 'pacchA vahati devA, sura-asurA garula-NAgiMdA // 84|| purao 'surA 'vahaMti, 'asurA 'puNa dAhiNami pAsaMmi / 'avare "vahaMti 'garulA, "NAgA "puNa "uttare "pAse ||85|| siMhAsane niviSTaH, zakrezAnau ca dvAbhyAM pArzvabhyAm / maNiratnavicitradaNDaizcAmarairvIjayataH / / 83|| pUrvaM saMhRSTaromakUpairmanuSyairutkSiptA / pazcAt surA'surA garuDanAgendrA devA vahanti // 84|| surAH purato vahanti, punarasurA dakSiNe pAveM / garuDA aparAn vahanti, nAgAH punaruttarAn pAchan // 85 / / phalonI mALAno muguTa jemaNe dhAraNa karyo che, dedIpyamAna jemanuM zarIra che; kiMmatI AbhUSaNa jemaNe dhAraNa karyA che, jenuM mUlya eka lAkha(sonAmahora) che, tevAM rezamI vastro jemaNe paheryA che, temaja chaThTha = be upavAsanA tapa vaDe, suMdara adhyavasAya ane vezyA-AtmAnA pariNAmothI vizuddha thatAM evA jinezvara prabhu zreSTha zimimI 23 cha. 81, 82. siMhAsana upara birAjatA prabhune, be paDakhe zakendra ane IzAnendra maNi ane ratnothI zobhatI dAMDIvALA cAmarothI vIja che. 83. | ( zibikAne) sau pahelAM jemanA romAMca khaDAM thaI gayA che, tevA manuSyo upADe che, pachI devo, dAnavo, garuDejha ane nAgendra vagere devo upADe che. 84. | ( zibikAne) devo pUrva bAjuethI upADe che, vaLI dAnavo dakSiNa bAjuthI le che, garuDendro pazcima taraphathI UMcake che ane nAgendro uttara bAjuthI upADe che. .85. Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 313 'vaNakhaMDa va 'kusumiyaM, paumasaro vA jahA 'sarayakAle 'sohai "kusumabhareNaM, 'iya "gagaNatalaM "suragaNehiM // 86 // 'siddhatthavaNaM va 'jahA, 'kaNiyAravaNaM va caMpagavaNaM vA / "sohai 'kusumabhareNaM, "iya 'gagaNatalaM suragaNehiM // 87 // 'varapaDaha-bheri-jhallari-saMkhasayasahassiehiM 'tUrehiM / 'gayaNayale 'dharaNiyale, "tUraNiNAo "paramarammo // 88 // "tatavitataM 'ghaNajhusiraM, 'AujjaM cauvvihaM 'bahuvihiyaM / 'vAiMti 'tattha 'devA, 'bahUhiM "AnaTTagasaehiM // 89|| AcArAGgadvitIyazrutaskandhe / kusumitaM vanakhaNDamiva yathA vA zaratkAle padmasaraH / kusumabhareNa zobhate iti suragaNairgaganatalaM // 86 // yathA vA siddhArthavanaM, karNikAravanaM, campakavanaM vA / kusumabhareNa zobhate iti gaganatalaM suragaNaiH // 87 // gaganatale dharaNItale varapaTaha - bherI-jhallarIzaGkhazatasahasraiH tUryaistUryaninAdaH paramaramyaH ||88 tatra devA bahubhirAnartakazataiH tatavitataM dhanajhuSiraM (zuSiraM ), caturvidhAtodyaM bahuvidhikaM vAdayanti // 89 // jema phlothI khIlI UThela vana khaMDa zobhe che athavA to jema zaradaRtumAM padmasarovara puSponA bharAvAthI dIpI UThe che, tema AkAza AkhuM devonA samUhathI zobhI rahyuM che. jema sarasavanuM vana, kaNeranA vRkSonuM vana ke caMpakanuM vana phUlonAM bharAvAthI zobhe che, temaja AkhuM AkAza devonA vRMdathI zobhI rahyuM che 86, 87. AkAzamAM ane dharatI upara uttama paDaha, bherI, jhAlara ane zaMkha vagere lAkhonI saMkhyAnA vAjiMtro dvArA ati madhura avAja AvI rahyo che. 88. tyAM AgaLa devo paNa ghaNA seMkaDo nRtya karanArAonI sAthe tata-vitata-dhana-suSira svarUpa vINA vagere cAre jAtanA vAjIMtro vidhisara-tAlabaddhu vagADI rahyA che. 89. Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 314 __ (3) iMdiyavisayabhAvaNA (indriyaviSayabhAvanA) 'Na sakkA Na 'souM 'saddA, 'sottavisayamAgayA / "rAga-dosA u je 'tattha, "te "bhikkhU "parivajjae // 10 // 'Na 'sakkA 'rUvamadalu, 'cakkhUvisayamAgataM / rAga-dosA u je tattha, "te "bhikkhU parivajjae // 9 // "Na 'sakkA 'Na gaMdhamadhAuM, 'NAsAvisayamAgataM / "rAga-dosA u je tattha, "te "bhikkhU "parivajjae // 12 // zrotraviSayamAgatAna, zabdAn zrotuM na zaknuyAn na / tatra tu yau rAgadveSau, tau bhikSuH parivarjayet // 10 // cakSurviSayamAgataM, rUpamadraSTuM na zaknuyAt / tatra tu yau rAgadveSau, tau bhikSuH parivarjayet // 91 / / nAsikAviSayamAgataM, gandhamAdhAtuM na zaknuyAnna / tatra tu yau rAgadveSo, tau bhikSuH parivarjayet // 12 // indriyaviSayabhAvanAmAM kAna, calu, nAka, jIbha ane sparza A pAMce Indriyone viSayanI bhAvanA dekhADelI che. kAnanAM viSayamAM AvatA zabdone sAMbhaLavAM zakaya nathI tevuM nathI arthAt saMbhaLAya ja che, paraMtu tenA saMbaMdhI je rAga ke dveSa karavo eTale ke priya viSayamAM rAga ane apriyamAM ja karavo, teno saMyamI jIve tyAga karavo joIe. 90. AMkhanA viSayamAM Avela rUpane nahIM jovuM te zakya nathI arthAt dekhAya ja, paraMtu temAM je rAga ke dveSa karavo, teno saMyamI jIve tyAga karavo joIe. 1. nAkanAM viSayamAM Avela gaMdhane sUMghavI nahi te zakaya nathI arthAt suMdhAya ja, paraMtu tenA saMbaMdhI je rAga ane dveSa karavo, teno saMyamI jIve tyAga karavo joIe. 92. Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 315 'Na 'sakkA 'resamaNasAtuM, 'jIhAvisayamAgataM / rAga - dosA u 'je "tattha, " te "bhikkhU parivajjae ||13|| 'Na "sakkA 'Na 'saMvedetuM, 'phAsaM 'visayamAgataM / " rAga-dosA uje 'tattha, "te "bhikkhU "parivajjae ||14|| AcArAGgadvitIyazrutaskandhe / (4) nimmamo bhikkhU care (nirmamo bhikSuzcaret ) 'kayare magge "akkhAte, 'mAhaNeNa 'matImatA ? | "aMju 'dhammaM 'jahAtacaM, "jiNANaM "taM "suNeha bhe // 95 // jihvAviSayamAgataM rasamasvAdituM na zaknuyAt / tatra tu yau rAgadveSau tau bhikSuH parivarjayet // 93|| viSayamAgataM sparza, na saMvedayituM na zaknuyAt / tatra tu yau rAgadveSau, to bhikSuH parivarjayet ||94|| (4) mAhanena matimatA, katare mArgA AkhyAtAH ? 1 jinAnAmRjuM dharmaM, yAthAtathyaM taM bho ! zRNu // 95 // jIbhanA viSayamAM Avela rasano svAda nahi levAne zakaya nathI arthAt svAda levAya ja, paraMtu temAM je rAga ane dveSa che, teno saMyamIe tyAga karavo joIe. 93. anubhavamAM Avela sparzano vedana nahi karavAne zakya nathI arthAt anubhavAya ja, paraMtu temAM je rAga ane dveSa che, teno saMyamIe tyAga karavo bhoIkhe. 94. (4) pUjaya zrI sudharmAsvAmIjI bhagavAna zrIjaMbUsvAmIne uddezIne upadeza Ape che ke "AraMbha parigrahAdimAM Asakta lokono saMga tyajIne sAdhuoe nirmamatvabhAve rahevuM joIe." haNo=mAro nahi tevuM kahenAra kevalajJAnI evA zrImahAvIrasvAmIe keTalA mArgo jaNAvyA che?, arihaMtono je RRju=saralatA rUpa dharma satyArtha che, tene he laviGa ! tame salo. e Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 316 'mAhaNA khattiyA vessA, 'caMDAlA 'adu bokkasA / "esiyA 'vesiyA saddA, je ya "AraMbhaNissiyA // 96|| "pariggahaniviTThANaM, "varaM tesiM "pavaDDhaI / "AraMbhasaMbhiyA "kAmA, "na te "dukkhavimoyagA // 97|| 'AdhAyakiccamAheDaM, 'nAio visaesiNo / 'anne "haraMti taM vittaM, kammI "kammehiM "kiccati // 98 // mAyA piyA pahusA 'bhAyA, 'bhajjA "puttA ya orasA / nAlaM "te "tava tANAya, "luppaMtasya sakammuNA // 99 // brAhmaNAH kSatriyA vezyAH, cANDAlA athavA varNasaGkarAH / eSikA vaizikAH kSudrAH, ye cA''rambhanizritAH // 96|| parigrahaniviSTAnAM, teSAM vairaM pravardhate / te ArambhasambhRtAH kAmAH, duHkhavimocakA na // 97 // AdhAtakRtyamAdhAya viSayaiSiNo'nye jJAtayaH, tad vittaM haranti, karmavAn karmabhiH kRtyate // 98 / / mAtA pitA snuSA bhrAtA, bhAryA aurasAzca putrAH / te svakarmaNA lumpatastava trANAyA'laM na // 99|| brAhmaNo, kSatriya, vaizyo, cAMDAla athavA varNasaMkara jAti vizeSa, pAradhI vagere jIvahiMsA karanArA, vaNiko, sudro ane je AraMbhamAM Asakta che; parigrahamAM tallIna evA teone vairavRtti vadhe che, tethI te pApAraMbhathI puSTa thayelI kAmanAo IcchAo du:khamAMthI choDAvanArI thatI nathI. 96, 97. agnisaMskAra, jalAMjalidAna - pitRpiMDa vagere maraNa kriyA karIne viSayasukhanA abhilASI bIjA svajano tenAM dhanane laI le che, A rIte pApAraMbhavALo jIva potAnA karmothI ja chedAya che. 98. mAtA, pitA, putravadhU, bhAI, patnI ane potAnA sagA putro, te badhAM ya potAnA ja karmathI nAza pAmatAM = duHkhI thatAM tene bacAvavA samartha thatA nathI. 99. Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 317 'eyamaiThaM 'sapehAe, 'paramANugAmiyaM / 'nimmamo 'nirahaMkAro, 'care "bhikkhU 'jiNAhiyaM // 100|| sUtrakRtAGga-dvitIya zrutaskandhe (5) pukkhariNIvaNNaM (puSkariNIvarNanam) se jahANAmae pukkhariNI siyA, bahuudagA bahuseyA bahupukkhalA laddhaTThA puMDarIkiNI pAsAdiyA darisaNIyA abhirUvA paDirUvA, tIse NaM pukkhariNIe tattha tattha dese dese tahiM tahiM bahave paumavarapoMDarIyA buiyA, paramArthAnugAmikametadarthaM samprekSya / nirmamo nirahaGkAro, bhikSurjinA''hitaM (jinAkhyAtaM) caret // 100|| tad yathAnAmakA puSkariNI syAt, bahUdakA, bahuseyA, bahupuSkalA, labdhArthA puNDarIkiNI, prAsAdikA, darzanIyA, abhirUpA, pratirUpA, tasyA nu puSkariNyAstatra tatra deze deze tasmiMstasmin bahUni padmavarapauNDarIkANyu mokSa ane saMyamamAM sAthe rahenArA samyagadarzana Adi A arthano vicAra karIne mamatA ane ahaMkAra vagaranA saMyamI jIve jinezvaroe batAvela mArge cAlavuM joIe. 100 puSkariNInA varNanamAM ghaNAM kamaLothI vibhUSita jalAzayanuM varNana karela che. bIjAM aMga zrIsUtrakRtAMga sUtranA bIjA zrutaskaMdhanA pahelAM puMDarIka nAmanA adhyayananAM pahelA ja sUtramAM jaNAve che ke jema koI ghaNA kamaLovALuM yathArtha sarovara hoya ke je ghaNA pANIvALuM, ghaNA kAdavavALuM, ghaNA kamaLovALuM ane tethI ja "puSkariNIM e pramANe sArthaka nAmavALuM, ghaNAM sapheda kamaLovALuM, nirmaLa pANIvALuM athavA devamaMdiro jenI najIkamAM che tevuM, jovA lAyaka, rAjahaMsa Adi pakSIothI suMdara, svaccha pANIne kAraNe jyAM pratibiMba paDI rahyA che tevuM che, tenAM eka eka pradezamAM Thera Thera ghaNAM uttama puMDarIka - sapheda kamaLo zobhI rahyA Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 318 ANupuvvuTThiyA UsiyA ruilA vaNNamaMtA gaMdhamaMtA phAsamaMtA pAsAdiyA darisaNIyA abhirUvA paDirUvA, tIse NaM pukkhariNIe bahumajjhadesabhAe ege mahaM paumavarapoMDarIe buie, aNupuvvuTThie ussie ruile vannamaMte gaMdhamaMte rasamaMte pAsAdIe jAva paDirUve / svvAvaMti ca NaM tIse pukkhariNIe tattha tattha dese dese tahiM tahiM bahave paumavarapoMDarIyA buiyA aNupuvvuTThiyA UsiyA ruilA jAva paDirUvA, savvAvaMti ca NaM tIse NaM pukkhariNIe bahumajjhadesabhAe egaM mahaM paumavarapoMDarIe buie aNupuvvuTThie jAva paDirUve || sUtrakRtAGga - dvitIyazrutaskanthe, prathamAdhyayane sUtra - 1 ktAni, AnupUrvyutthitAni, ucchritAni rucilAni, varNavanti gandhavanti, sparzavanti, prAsAditAni, darzanIyAni, abhirUpANi, pratirUpANi tasyA nu puSkariNyA bahumadhyadezabhAge ekaM mahat padmavarapauNDarIkamuktam, AnupUrvyutthitamucchritaM, rucilaM, varNavad, gandhavad, rasavat, prAsAditaM yAvat pratirUpam / - sarvasyAzca nu tasyAH puSkariNyAstatra tatra deze deze tasmiMstasmin bahUni padmavarapauNDarIkAnyuktAni AnupUrvyutthitAnyucchritAni rucilAni yAvat pratirUpANi sarvasyAzca tasyAH puSkariNyA bahumadhyadezabhAge ekaM mahat padmavarapauNDarIkamuktam, AnupUrvyutthitaM yAvat pratirUpam // che, te badhA viziSTa racanA pUrvaka, kAdava ane pANIno tyAga karIne upara rahelA che, uttama kAMtivALA, uttamavarNavALA, zreSTha gaMdhavALA, sArA sparzavALA, prasannatA vALA, jovA lAyaka, suMdara, atizaya rUpavALA che, te jalAzayanA lagabhaga madhyabhAgamAM eka moTuM zreSTha sapheda kamaLa kahevAyela che, je ramaNIya racanAvALuM, pANI ane kAdavathI upara rahela, uttamavarNa, gaMdha, rasavALuM, prasannatAne karanAruM yAvat atizaya rUpavALuM che. = sarva te jaLAzayanA te te sthAnomAM Thera Thera ghaNA uttama sapheda kamaLo che, je vizeSa racanAvALA, pANI kAdavathI upara rahelA, dedIpyamAna yAvat atizaya rUpavALA che; ane te AkhA jaLAzayanI barobara madhyamAM eka vizALa suMdara kamaLa che, je viziSTa racanAvALuM yAvat manohara rUpavALuM che. - Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 319 (6) namipavvajjA (namipravrajyA) 'caUNa 'devalogAo, 'uvavanno 'mANusammi 'logammi / 'uvasaMtamohaNijjo, 'saraI " porANiyaM 'jAI // 101 // 'jAI 'saritu bhavaM, 'sayaMbuddho 'aNuttare " dhamme / 'puttaM Thevettu 'rajje, "abhinikkhamai " namI "rAyA ||102|| 'se 'devalogasarise, 'anteuravaragao 'vare 'bhoe / 'bhuMjita 'namI rAyA, 'buddho " bhoge "pariccayai // 103|| 'mihilaM 'sapurajaNavayaM, 'balamorohaM ca 'pariyaNaM 'savvaM / "ciccA 'abhinikkhanto egantahiTThio 'bhayavaM ||104 || (6) devalokAccyutvA mAnuSe loke upapannaH / upazAntamohanIyaH, paurANikIM jAtiM smarati // 101 || jAtiM smRtvA bhagavAn, anuttare dharme svayaMbuddhaH / rAjye putraM sthApayitvA, namirAjA'bhiniSkrAmati // 102 // antaHpuravaragataH sa namirAjA devalokasadRzAn varAn bhogAn, bhuktvA buddho bhogAn parityajati ||103|| sapurajanapadAM mithilAM, balamavarodhaM sarvaM ca parijanam / tyaktvA'bhiniSkrAnto, bhagavAn ekAntamadhiSThitaH ||104 || (6) namipravajayAmAM-mithilA nagarIno temaja saphLa rAjaya samRddhino tyAga karI svayaMsaMbuddha thayela namirAjarSinI sAthe zakrendrano saMvAda batAvela che devalokamAMthI cyavIne manuSya lokamAM utpanna thayela ane mohanIyakarma jemanuM upazAMta thayela che, tevA namirAjarSi potAnA pUrva bhavanA janmane smaraNa kare che. 101 pUrvabhavanA janmane yAda karIne, lokottara evA saMyama dharmane viSe potAnI jAte ja saMbuddha theyalA, rAjagAdI upara putrane besADIne nimarAjiSa nIkaLe che. 102. zreSTha aMta:pura rANIvAsamAM rahelA te namirAjA svargaloka jevA uttama bhogone bhogavIne bodha pAmelA thAM bhogasukhano tyAga kare che. 103 pura ane janapada sahitanI mithilA nagarIne, sainyane, anta:purane ane = Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 320 "kolAhalagabhUyaM, AsI 'mihilAe 'pavvayantammi / 'taiyA 'rAyarisimmi, namimmi abhiNikkhamantammi // 105|| abbhuTThiyaM 'rAyarisiM, pavvajjAThANamuttamaM / 'sakko 'mAhaNarUveNa, 'imaM vayaNamabbavI // 106 // kiNNu 'bho ajja 'mihilAe, kolAhalagasaMkulA / 'suvvanti dAruNA "saddA, pAsAesu 'gihesu ya // 107|| 'eyamaMTheM 'nisAmittA, 'heukAraNacoio / "tao 'namI rAyarisI, devinda iNamabbavI // 108 // rAjarSI namau mithilAyAM pravrajati (sati), abhiniSkrAmati, tadA kolAhalakabhUtamAsIt ||105 / / uttamapravajyAsthAnamabhyutthitaM rAjarSim / zakro brAhmaNarUpeNa, idaM vacanamabravIt / / 106 / / bho Arya ! mithilAyAM prasAdeSu gRheSu ca, kolAhalakasakulA dAruNAH zabdAH kiM nu zrUyante ? ||107 / / etamarthaM nizamya hetukAraNanoditaH / namI rAjarSistato devendramidamabravIt // 108 // saghaLAya parijanane choDIne nIkaLI gayelA evA te pUjaya ekAnta = dravyathI nirjana udyAnAdisthAnamAM, bhAvathI - huM ekalo ja chuM, mAruM koI nathI, huM koIno nathI - te rIte rahelA che. 104 jyAre namirAjarSi mithilA nagarImAM saMyama letA hatA ane nIkaLI rahyA hatA, tyAre kolAhalamaya vAtAvaraNa thaI gayuM. 105 uttama evA saMyama sthAnane pAmelA namirAjarSine, Indra mahAranA brAhmaNa viSamAM A pramANe zabda kahe che. 106 he Arya !, mithilAnagarImAM mahelomAM ane gharomAM kolAhalathI vAta evA bhayaMkara zabdo zuM saMbhaLAtA nathI ?. 107 AvA arthane - zabdone sAMbhaLIne hetu ane kAraNathI prerAyelA evA namirAjarSi zakendrane A pramANe kahe che. 108 Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 321. mihilAe "ceie "vacche, sIyacchAe maNorame / "pattapupphaphalovee, "bahUNaM 'bahuguNe 'sayA ||109 || "vAeNa hIramANammi, "ceiyammi maNorame / " duhiyA " asaraNA " attA, "ee "kandanti 'bho "revagA ||110|| 17 2 'eyama nisAmittA, haiukAraNacoio / "tao "namiM 'rAyarisiM 'devindo 'iNamabbavI ||111|| esa aggI ya vAU 'ya, eyaM 'Dajjhai mandiraM / 'bhayavaM " anteuraM teNaM, "kIsa NaM "nAvapekkhaha // 112 // bho! mithilAyAM zItacchAye, manorame, patrapuSpaphalopete, sadA bahUnAM bahuguNe, caitye vRkSe; manorame caitye vAtena hriyamANe duHkhitA azaraNA ArtA ete khagAH krandanti // 109, 110 // etamarthaM nizamya hetukAraNanodito devendro, namiM rAjarSiM tata idamabravIt // 111 // bhagavan !, eSo'gnizca vAyuzca, etan mandiraM dahyate, tena antaHpuraM kasmAn nAvaprekSase ? ||112 || he bhAgyavaMta ! mithilA nagarImAM zItaLa chAyAvALuM; manohara, pAMdaDAM, puSpo ane LathI zobhatuM, haMmezA aneka lokone ghaNA guNone karanAra evuM ramaNIya caitya vRghra pavanathI hAlate chate du:khI, zaraNa vinAnA ane pIDita thayelA A pakSIo AkraMda karI rahyA che. 109,110 A vAtane sAMbhaLIne hetu ane kAraNathI prerAyelA zakrendra mahArAjA namirAjarSine tyAra pachI Ama kle che. 111 he bhagavan ! A Aga ane pavana A mahelane bALI rahyA che, to pachI (baLatAM) anta:puranuM zuM kAma dhyAna rAkhatA nathI ?. 112 mA. 21 Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . 322 . 'eyamaiThaM nisAmittA, heukaarnncoio| "tao nami rAyarisI, devindaM iNamabbavI // 113|| 'suhaM vasAmo "jIvAmo, 'jesi mo natthi 'kiMcaNaM / 'mihilAe 'DajjhamANIe, 'na "me "Dajjhai "kiMcaNaM // 114|| cattaputtakalattassa, 'nivvAvArassa bhikkhuNo / "piyaM na "vijjai 'kiMci, 'appiyaM pina "vijjaI // 115 // 'bahuM khu "muNiNo bhaI, 'aNagArassa bhikkhuNo / savvao vippamukkassa, egantamaNupa'ssao // 116|| etamartha nizamya hetukAraNanoditaH / namI rAjarSistato devendramidamabravIt // 113|| yeSAM naH kiJcana nA'sti, sukhaM vasAmo jIvAmaH / mithilAyAM dahyamAnAyAM, me kiJcana na dahyate // 114 // tyaktaputrakalatrasya, nirvyApArasya bhikSoH / kiJcit priyaM na vidyate, apriyamapi na vidyate // 115 // anagArasya bhikSoH, sarvato vipramuktasya / ekAntamanupazyato munarbahu khalu bhadram // 116 // A vAta sAMbhaLIne hetu ane kAraNathI prerAyelA namirAjarSie tyAra pachI Indra mahArAjAne A pramANe kaI 113. je kAraNathI amAruM kaMI paNa nathI, tethI ame sukhethI rahIe chIe ane jIvIe chIe, mATe mithilA nagarI baLate chate, amAruM kaMI paNa baLatuM nayI. 114 - jemaNe putro ane strIono tyAga karyo che, temaja vyApAra rahita che, tevA sAdhune kaMI paNa priya hotuM nathI temaja apriya aNagamatuM hotuM nathI. 115 ghara-bAra vagaranA, bhikSA lenArA, badhI rIte saMsArathI mUkAyelA, huM ekalo ja chuM. e pramANe ekatane jonAra saMyamIne kharekhara ghaNuM kalyANa thAya che. 116 Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 323 'eyamaiThaM 'nisAmittA, 'heukAraNacoio / tao "nami rAyarisiM 'devindo iNamabbavI // 117 // 'hiraNNaM 'suvaNNaM 'maNimuttaM, 'kaMsaM dUsaM ca "vAhaNaM / 'kosaM vaDDhAvaittANaM, "tao "gacchasi khattiyA ! // 118 // 'eyamaMTheM 'nisAmittA, heukAraNacoio / "tao 'namI rAyarisI, devindaM iNamabavI // 119|| 'suvaNNa-ruppassa upavvayA bhave, 'siyA hu kelAsasamA asaMkhayA / 'narassa "luddhassa "na tehiM "kiMci, "icchA hu "AgAsasamA "aNantayA // 120 // etamarthaM nizamya hetukAraNanodito devendraH / tato narmi rAjarSimidamabravIt // 117 // kSatriya ! hiraNyaM suvarNa maNimuktaM kAMsyaM dRSyaM vAhanam / kozaM ca vardhayitvA tato gacchasi // 18 // etamarthaM nizamya hetukAraNanoditaH / namI rAjarSistato devendramidamabravIt // 119 / / suvarNasya rUpyasya tu parvatA bhaveyuH, khalu kailAsasamA asaGkhyakAH syuH / lubdhasya narasya tairna kiJcida, icchAH khu AkAzasamA anantakAH // 120 // A vAta sAMbhaLIne hetu ane kAraNathI prerAyelA devonA Indra-zahendra, tyAra pachI namirAjarSine Ama jaNAvyuM. 117. hai patriya ! 295, sonuM = dhaDeguM mane naDi paDeguM sauna IndranIlAdimaNi, motI, kAMsuM, vividha vastro, vAhana temaja bhaMDArane vadhArIne pachI tame jAo. 118. A vAta sAMbhaLIne hetu ane kAraNathI prerAyela nami rAjarSie tyAra pachI zakendrane A pramANe kahyuM. 119 suvarNanA ane rUpAnAM parvato hoya, temaja kadAca kailAsa himAlaya jevA asaMkhya hoya, to paNa lobhI manuSyane tenAthI kaMI paNa saMtoSa thato nathI, kAraNake IcchAo AkAza jeTalI anaMta =apAra che. 127 -- Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 324 puDhavI 'sAlI javA ceva, 'hiraNNaM 'pasubhissaha / "paDipuNNaM nAlamegassa, "ii "vijjA tavaM 'care // 12 // evamaiThaM 'nisAmittA, "heukAraNacoio / 'tao "nami "rAyarisiM, 'devindo iNamabbavI // 122 / / accheragarmabbhudae, 'bhoe cayasi patthivA ! / 'asante 'kAme 'patthesi, saMkappeNa "vihammasi // 123 / / eyamaMTheM 'nisAmittA, 'heukAraNacoio / "tao namI rAyarisI, "devindaM iNamabbavI // 124 / / pRthivI zAliryavAzcaiva, pazubhiH saha hiraNyam / pratipUrNamaikasmai nA'lamiti viditvA tapazcaret // 12 // etamarthaM nizamya hetukAraNanoditaH / devendrastato namiM rAjarSimidamabravIt // 122 / / pArthiva ! Azcaryakam, adbhutAn bhogAMstyajasi / asataH kAmAn prArthayase, saGkalpena vihanyase // 123 / / etamarthaM nizamya, hetukAraNanoditaH / namI rAjarSistato, devendramidamabravIt // 124 // - khetaro, cokhA, java ne pazuonI sAthe suvaNe, A badhuM pUrepuruM hoya, to paNa eka vyaktine mATe pUratuM nathI, e pramANe jANIne tapa AkAravo joIe. 121 A vAtane sAMbhaLIne hetu - kAraNathI prerAyelA kendra tyAra bAda nami rAjarSine A pramANe jaNAvyuM 1rara he rAjana ! Azcarya che ke tamo maLelAM adabhuta bhogone choDI do cho: ane nahI maLelA bhogone Iccho cho, te rIte saMkalpathI ja nAza pAmo cho. 123 A vAtane sAMbhaLIne, hetu ane kAraNathI prerAyelA nimirAjarSie tyAra pachI zakendrane A pramANe kahyuM. 124 Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 325 sallaM 'kAmA 'visaM kAmA, 'kAmA AsIvisovamA / "kAme 'patthemANA, 'akAmA "janti "doggaiM // 125 // ahe 'vayaMti koheNaM, 'mANeNaM 'ahamA gii| "mAyA "gaipaDigdhAo, lobhAo "duhao "bhayaM // 126 / / avaujjhiUNa 'mAhaNa-rUvaM 'viuvviUNa indattaM / / vaMdai "abhitthuNato, 'imAhi muhurAhiM vagguhiM // 127 / / 'aho te 'nijjio koho, 'aho 'mANo parAjio / 'aho "nirakkiyA mAyA, "aho 'lobho 'vasIkao // 128 // kAmAH zalyaM, kAmA viSaM, kAmA AzIviSopamAH / kAmAn prArthyamAnAH, akAmA durgatiM yAnti // 125 // krodhenA'dho vrajanti, mAnenA'dhamA gatiH / mAyayA gatipratighAto, lobhAd dvidhAto bhayam // 126 / / brAhmaNarUpamapohya, indratvaM vikRtya / AbhirmadhurAbhirvAgbhirabhiSTuvan vandate // 127 // aho tvayA krodho nirjitaH, aho mAnaH parAjitaH / aho mAyA nirAkRtA, aho lobho vazIkRtaH // 128 / / kAmanAo zalya jevI che; IcchAo jhera jevI che, abhilASAo AzIviSa sApa jevI che, tethI bhogonI IcchA karatA karatA, te IcchAo pUrI na thatAM do gatimA gAya che.. 125. kodhavI adhogatimAM jAya che; mAnathI paNa durgati thAya che; mAyAthI sadgati saMdhAI jAya che ane lobhathI A loka ane paraloka bannemAM bhaya che. 126 tyAra pachI brAhmaNanuM rUpa choDI daIne, IndranuM rUpa vikune, AvI madhura vANI vaDe stuti karatAM (IndramahArAjA namirAjarSine)vaMdana kare che. 127 ___mahI ! mApe apane tI bIpI cha, makho ! bhAnane 52nata yo cha, aho! mAyAne dUra karI dIdhI che ane lobhane svAdhIna karI dIdho che. 128 Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 326 'aho te 'ajjavaM 'sAhu, 'aho te "sAhu maddavaM / 'aho "te "uttamA "khaMtI, aho "te "mutti 'uttamA // 129 // ihaM 'si uttamo 'bhaMte, pacchA hohisi uttamo / loguttamuttamaM ThANaM, "siddhiM "gacchasi "nIrao ||130 / / evaM 'abhitthuNaMto, rAyarisiM uttamAe 'saddhAe / payAhiNaM "kareMto, puNo puNo "vandai "sakko ||139 / / 'to vaMdiUNa pAe, 'cakkaMkusalakkhaNe 'muNivarassa / "AgAseNuppaio, laliyacavalakuMDalatirIDI // 132 // aho te ArjavaM sAdhu, aho te mArdavaM sAdhu / . aho tava kSAntiruttamA, aho te muktiruttamA // 129 // bhagavan ! ihottamo'si, pazcAduttamo bhaviSyasi / nIrajA lokottamottamaM sthAnaM siddhiM gacchasi // 130 // evaM rAjarSimuttamayA zraddhayA'bhiSTuvan / pradakSiNAM kurvan, zakraH punaH punarvandate // 135 / / tato munivarasya cakrAGkuzalakSaNau pAdau vanditvA / . lalitacapalakuNDalakirITI AkAzenotpatitaH // 132 // aho ! ApanI jatA=saraLatA uttama che; ApanI mRdutA zreSTha che; ApanI kSamA uttama che ane ApanI mukti paNa sArI che. 129 he bhagavana !, Apa, A bhavamAM uttama cho, pachI bIjA bhavamAM paNa uttama thazo, tethI ja karma raja vagaranA thaI caudarAjalokamAM uttamottama sthAna evA siddhipadane pAmazo. 130 A pramANe namirAjarSinI anupama zraddhAthI stuti karatA ane pradakSiNA detAM zakendra vAraMvAra temane vaMdana kare che. 131 tyAra pachI munipuMgava nimirAjarSinA caka ane aMkuzanA cihanavALA caraNone namIne, manohara ane caMcaLa kuMDala ane mugaTane dhAraNa karanAra Ina AkAza mArge cAlyA gayAM. 13ra Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 327 'namI 'namei 'appANaM, sakkhaM 'sakkeNa coio| 'caiUNa "gehaM ca vedehI, "sAmaNNe "pajjuvaTThio // 133 / uttarAdhyayanasUtre - (7) vayachakkaM (vrataSaTkam) 'tatthimaM paDhama 'ThANaM, 'mahAvIreNa 'desi / 'ahiMsA "niuNA diTThA, "savvabhUesu "saMjamo // 134 // jAvaMti 'loe pANA, tasA 'aduva thAvarA / "te jANamajANaM vA, "na "haNe NovighAyae // 135 / / sAkSAcchakreNa nodito namirAtmAnaM namayati / gRhaM ca tyaktvA vaidehI, zrAmaNye paryupasthitaH // 133!! tatra mahAvIreNedaM prathama sthAnaM dezitam / ahiMsA nipuNA dRSTA, sarvabhUteSu saMyamaH // 134 // loke yAvantaH prANinaH, tasA athavA sthAvarAH / tAn jAnannajAnan vA, na hanyAnno'pi ghAtayet // 135 / / Ama pratyakSa rIte zakendrathI stuti karAyela nami rAjarSi AtmAne namAve che = bhAvita kare che ane gharano tyAga karIne videha dezanA rAjavI cAritrane vize udyamavALA thAya che. 133 vrataSanI aMdara prANAtipAta, mRSAvAda, adattAdAna, maithuna, parigraha e pAMca mahAvrata ane chaThThA rAtribhojananA tyAgano upadeza ApavApUrvaka cha vratonuM varNana dekhADela che. tyAM AgaLa zrI vIraprabhue A paheluM sthAna-vrata jaNAvyuM che, te anupama ahiMsA jovAyelI che ane te saghaLA jIvone viSe saMyama che. 134 jagatamAM jeTalA ya jIvo che, trasa=IcchA mujaba halana calana karanArA athavA to sthAvara, te darekane jANatA ke ajANatA mAre nahi ane bIjA pAse marAve nahi. 135 Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 328 'savve jIvA vi 'icchaMti, jIviThaM na 'marijjiDaM / "tamhA "pANivahaM ghoraM, "niggaMthA "vajjayaMti NaM // 136 / / 'appaNaTThA paraTThA vA, kohA vA 'jai vA 'bhayA / 'hiMsagaM na "musaM bUA, "no vi "an "vayAvae // 137 / / 'musAvAo ya logammi, 'savvasAhUhiM 'garihio / avissAso ya 'bhUANaM, "tamhA "mosaM 'vivajjae // 138 // sarve jIvA api jIvitumicchanti na martum / tasmAd ghoraM taM prANivadhaM, nirgranthA varjayanti // 136 / / AtmA) parArthaM vA, krodhAdvA yadi vA bhayAt / hisakaM mRSAM na brUyAd, nA'pyanyaM vAdayet // 137 // loke sarvasAdhubhirmuSAvAdazca garhitaH / bhatAnAmavizvAsyazca, tasmAn maSAM vivarjayet // 138 // badhA ya jIvo paNa jIvavAne Icche che, paraMtu maravAnuM nahi, tethI bhayaMkara evI te jIvahiMsAno sAdhuo tyAga kare che. 136 potAne mATe athavA bIjAne mATe, kodhathI athavA to bhayathI paNa bIjAne du:kha pahoMcADe tevuM asatya bolavuM joIe nahi ane bIjA pAse bolAvavuM joIe nahi. 137 jagamAM badhA ya sajajanoe mRSAvAda = asatyavacana niMdita karela che ane lokone avizvAsapAtra bane che, tethI bIjA vrata mRSAvAdano tyAga karavo joIe. 138 Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 329 'cittamaMtamacittaM vA, 'appaM vA 'jai vA 'bahuM / daMtasohaNamittaM pi, "uggahaMsi 'ajAiyA // 139 // ta "appaNA "na "giNhaMti, "no vi "giNhAvae "paraM / "annaM vA "giNhamANaM vA, "nANujANaMti "saMjayA // 140 / / "abaMbhacariyaM ghoraM, 'pamAyaM 'durahiTThiyaM / 'nAyaraMti 'muNI loe, bheyAyayaNavajjiNo // 141 / / 'mUlameyamahammassa, 'mahAdosasamussayaM / 'tamhA "mehuNasaMsaragaM, 'niggaMthA vajjayaMti NaM // 14 // cittavadacittaM vA, alpaM vA yadi bahu / dantazodhanamAtramapi, avagrahe 'yAcitvA // tat saMyatA AtmanA na gRhNanti, nA'pi paraM grAhayanti / gRhNantamapi vA'nyaM nA'nujAnanti // 139, 140 // loke bhedA''yatanavarjino munayo, ghoraM, pramAdaM, duradhiSThitam, abrahmacaryaM nA''caranti // 141 // / etadadharmasya mUlaM, mahAdoSasamucchya m / tasmAnnirgranthAstaM maithunasaMsarga varjayanti // 142 / / jIvavALo = sacitta ke acitta thoDuM athavA ghaNuM, dAMta sApha karavAnI saLI jeTaluM paNa, jenI vasatimAM rahyA hoya tenI rajA vinA, tene sAdhuo potAnI jAte letA nathI, bIjA pAse levaDAvatA nathI ane je letA hoya tevA bIjAnI anumodanA paNa karatAM nathI. 139140 lokamAM saMyama ghAtaka sthAnano tyAga karanAra munio bhayaMkara, pramAdanA sthAna rUpa, anaMtasaMsAranuM kAraNa hovAthI du:khe karIne tevI zakAya tevA abrahmAne sevatA nathI. 141 A abrahAcarya adharmanuM mULa che, mahAdoSonuM sthAna che, tethI zramaNo te maithunanA saMbadhano tyAga kare che. 142 Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 330 biDamunbheiyaM 'loNaM, tillaM sappiM ca "phANiaM / 1degna te sannihimicchaMti, nAyaputtavaorayA // 143|| lohassesa 'aNuphAse, 'manne 'annayarAmavi / je "siyA "sannihiM kAme, "gihI "pavvaie 'na "se // 144|| jaM pi vatthaM ca pAyaM vA, 'kaMbalaM 'pAyapuMchaNaM / taM pi "saMjamalajjaTThA, "dhAraMti pariharaMti a // 145|| 'na 'so pariggaho 'vutto, nAyaputteNa tAiNA / .. "mucchApariggaho kutto 'ii"vuttaM "mahesiNA // 146 // te jJAtaputravacoratAH, biDamudbhedyaM lavaNaM, tailaM sarpiH phANitaM ca, sannidhiM necchanti // 143 / / eSa lobhasyA'nusparzaH, manye'nyatarAmapi / yaH syAt sannidhiM kAmayet, sa gRhI, na pravrajitaH // 144 // yadapi vastraM ca pAtraM vA, kambalaM pAdaproJchanam / tadapi saMyamalajjArthaM, dhArayanti pariharanti ca // 145 // trAyiNA jJAtaputreNa sa parigraho noktaH / mUrchAparigraha uktaH, iti maharSiNoktam // 146|| te zramaNabhagavaMta vIranA vacanomAM tatpara sAdhuo prAsuka = gomutra agni vagerethI zuSka karela athavA aprAsuka = samudrAdikAnuM mIThuM, tela, ghI, DhIlo goLa, A badhAne pAse rAkhavAnuM IcchatA nathI 143 A badho lobhano ja kaMIka sparza = aMza che, bIjAne paNa e ja rIte (parigraha) huM mAnuM chuM; je vastune pAse rAkhavAnuM Icche che, te gRhastha che, paNa sAdhu nathI. 144 je paNa vastra, pAtra, kAmaLI ane rajoharaNa vagere che. te paNa saMyamamATe ane lajajAne kAraNe dhAraNa kare che ane upabhoga kare che. 145 rakSaNa karanArA = tAraka evA jJAtaputra zrI vIra prabhue tene parigraha jaNAvyo nathI, paraMtu mUrchA = mamatAne ja parigraha batAvela che, e pramANe mahApue kahyuM che. 146 Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 331 "saMtime suhumA pANA, tasA 'aduva thAvarA / 'jAI rAo "apAsaMto, "kahamesaNiaM "care // 147|| 'eaM ca dosaM daTTaNaM, 'nAyaputteNa 'bhAsiyaM / 'savvAhAraM na bhuMjaMti, 'niggaMthA 'rAibhoyaNaM // 148 / / dazavaikAlikasUtre adhyayana-6 (8) rAvaNassa pacchAyAvo (rAvaNasya pazcAttApaH) 'daThUNa jaNataNayA, 'senaM 'laGkAhivassa aibahuyaM / "cintei vuNNahiyayA, "na ya jirNai "imaM surindo vi // 149 / / ime sUkSmAH tasA athavA sthAvarAH prANinaH santi / yAn rAtrAvapazyan, eSaNIyaM kathaM caret ? // 147 // etaM ca doSaM dRSTvA , jJAtaputreNa bhASitam / nirgranthAH sarvA''hAraM rAtribhojanaM na bhujate // 148 // laGkAdhipasyA'tibahukaM, sainyaM dRSTvA trastahRdayA / janakatanayA cintayati, imaM surendro'pi na ca jayati // 149 // A badhA sUma = najare na dekhAya tevA trasa athavA sthAvara jIvo rahelA che, jeone rAtre nahi dekhatAM jIva khaNIya gaSaNA kevI rIte kare? 147 A doSane joIne jJAtaputra zrI mahAvIra svAmIe pharamAvela che ke nigraMtha evA munio saghaLA prakAranA AhAra svarUpa rAtribhojana karatA nathI 148 laMkAnareza rAvaNanuM ghaNuM moTuM lazkara joIne gabharAI gayela hRdayavALI janakarAjAnI putrI sItA vicAre che, Ane to khuda Indra mahArAja paNa jItI zake tema nathI. 149 Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 332 sA eva ussuyamaNA, 'sIyA 'laMkAhiveNa 'to bhaNiyA / 'pAveNa mae "sundari !, "hariyA "chammeNa "vilavantI // 150 / / 'gahiyaM 'vayaM 'kisoyari ! 'aNaMtaviriyassa pAyamUlammi / apasannA paramahilA, "na "bhujiyavvA "mae niyayaM // 151 / / 'sumaraMteNa vayaM taM, na 'mae "ramiyA 'tuma visAlacchI ! / "ramihAmi "puNo sundari !, "saMpai "AlambaNaM 'chettuM // 152|| 'pupphavimANArUDhA, 'pecchasu sayalaM 'sakANaNaM 'puhaI / "bhuJjasu uttamasokkhaM, majjha pasAeNa sasivayaNe ! // 153|| tataH saivotsukamanAH sItA, laGkAdhipena bhaNitA; he sundari !, pApena mayA chadmanA vilapantI hRtA // 150 // he kRzodari !, anantavIryasya pAdamUle vrataM gRhItam / aprasannA paramahilA mayA niyataM na bhoktavyA // 15 // he vizAlAkSi !, tad vrataM smaratA mayA tvaM na ratA / he sundari ! punaH sampratyAlambanaM chettuM ramiSyAmi // 152|| puSpavimAnA''rUDhA sakAnanAM sakalAM pRthivIM pazya / he zazivadane !, mama prasAdenottamasaukhyaM bhuGgdhi // 153|| tyAra pachI te ja utsuka manavALI sItAne laMkAnA rAjA rAvaNe jaNAvyuM ke he suMdari ! pApI evA meM kapaTathI vilApa karatI evI tAruM haraNa karAvyuM 150 paraMtu he kRzodari ! zrI anaMtavIrya nAmanA kevaLI prabhunA caraNomAM meM vrata lIdhela che ke potAnI prasannatA vagara pArakI strIno mAre kayAre paNa upabhoga karavo nahi. 151 , he vizALa AMkhovALI ! te vratane yAda karatA meM tArI sAthe koI kIDA karI nathI, paraMtu te suMdarI ! have te AlaMbana dUra karavA mATe - tArI prasannatA kAje huM ramIza. 15ra puSpaka vimAnamAM caDhIne tuM bagIcAothI sahita evI AkhI pRthvIne jo, he caMdravadane ! mArI kRpAthI tuM anupama evA sukhone bhogava. 153 Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 333 suNiUNa 'imaM 'sIyA, 'gaggarakaNTheNa bhaNai 'dahavayaNaM / nisuNehi "majjha vayaNaM, "jai "me nehaM "samuvvahasi // 154 // ghaNakovavasagaeNa vi, 'paumo 'bhAmaNDalo ya saMgAme / ee na ghAiyavvA, laGkAhiva ! ahimuhAvaDiyA // 155|| 'tAva ya jIvAmi ahaM, 'jAva ya eyANa 'purisasIhANaM / "na "suNemi 'garaNasaI "uccayaNijjaM "ayaNNasuhaM // 156 / / sA jaMpiUNa evaM, 'paDiyA 'dharaNIyale gayA mohaM / "diTThA ya 'rAvaNeNaM, maraNAvatthA "payaliyaMsU // 157 // idaM zrutvA sItA gadgadakaNThena dazavadanaM bhaNati / yadi mayi snehaM samudvahasi, mama vacanaM nizRNu // 154 // laGkAdhipa ! ghanakopavazagatenA'pi saGgrAme padmo bhAmaNDala zcaitAvabhimukhA''patitau na hantavyau // 155 // tAvaccA'haM jIvAmi, yAvacca puruSasiMhayoretayoH, uttyajanIyamakarNasukhaM maraNazabdaM na zRNomi // 156 // saivaM jalpitvA dharaNItale patitA mohaM gatA / rAvaNena ca maraNA'vasthA pragalitAzruH dRSTA // 157 // A sAMbhaLIne sItA gadagada kaMThe daza mAthAvALA rAvaNane kahe che, jo mArA upara prema rAkhatA ho, to mAruM vacana dhyAna daIne sAMbhaLo. 154 he laMkeza rAvaNa ! bhayaMkara gussAne AdhIna thayelA paNa tamAre yuddhamAM zrI rAma tathA lakSmaNa A bannene sAme Ave to paNa mAravA nahi. 155 kAraNake tyAM sudhI ja huM jIvatI rahIza ke jyAM sudhI puruSomAM siMha jevA A bannenA tyAga karavA lAyaka ane karNane priya na lAge tevA maraNano zabda sAMbhaLIza nahi. 156 te sItAjI A pramANe bolIne pRthvI upara paDI gayA ane mUrchAne pAmI gayA; rAvaNe paNa maraNadazAne najIka rahelA temaja AMsune pADatAM evA temane joyA. 157 Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 334 'miumANaso 'khaNeNaM, 'jAo 'paricintiuM 'samAdatto / "kammoyaeNa 'baddho, 'kovi "siNeho "aho "guruo || 158|| 'dhiddhitti 'garahaNijjaM, 'pAveNa 'mae imaM 'kayaM 'kammaM / 'annonnapIipamuhaM, "vioiyaM "jeNiyaM mithunaM // 159 // 'sasipuNDarIyadhavalaM, 'niyayakulaM 'uttamaM kayaM 'maliNaM / 'paramahilAe 'kaeNaM, 'vammahaaNiyattacitteNaM ||160|| kSaNena mRdumAnaso jAtaH, paricintayituM samArabdhaH / aho, karmodakena baddhaH ko'pi gurukaH snehaH || 158 / / dhig dhigiti, pApena mayedaM garhaNIyaM karma kRtam / yenA'nyonyaprItipramukhamidaM mithunaM viyojitam // 159 // manmathA'nivRttacittena paramahilAyAH kRte / zazipuNDarIkadhavalamuttamaM nijakakulaM malInaM kRtam // 160|| eka kSaNamAM rAvaNa komaLa manavALA thayA ane vicAravAnuM zarU karyuM ke aho ! karma rUpI pANIthI baMdhAyela puSTa thayela koI moTo anurAga (paraspara) che. 158 = = dhikkAra paDo ke pApI evA mArA vaDe AvuM niMdanIya kAma karAyuM, jethI ekbIjA upara atyaMta sneha rAkhatAM A yugalane meM vikhUTuM karyuM. 159 kAmane AdhIna thayela manavALA meM pArakAnI strIne kAje, caMdra ane puMDarIka zvetakamaLa jevA nirmaLa temaja uttama evA potAnA kuLane klaMkita karyuM. 160 aho ! mArA duSkRtyane dhikkAra thAo ke jethI puruSomAM siMha jevA te Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 335 dhiddhi 'aho 'akajjaM, mahilA 'jaM tattha 'purisasIhANaM / "avahariUNa vaNAo, "ihANiyA "mayaNamUDheNa // 16 // 'narayassa mahAvIhI, kaDhiNA saggaggalA aNayabhUmi / 'sariyavva 'kuDilahiyayA, vajjeyavvA "havai 'nArI // 162 // jA paDhamadiTTha 'saMtI, 'amaeNa va 'majjha 'phusai 'aGgAI / sA paramasattacittA, "uccayaNijjA "ihaM 'jAyA // 163|| jai vi ya icchejja 'mamaM, saMpai esA 'vimukkasabbhAvA / "taha vi ya "na "jAyai 'ghiI, 'avamANasudUmiyassa // 164 // aho akArya dhig dhiga, yattatra puruSasiMhAnAM mahilA / madanamUDhena vanAdapahatyehA''nItA // 169 / / narakasya mahAvIthiH, kaThInA svargA'rgalA'nayabhUmiH / saridiva kuTilahRdayA, nArI varjayitavyA bhavati // 162 // yA prathamadRSTA satI mamAGgAnyamRteneva spRzati / paramasattvacittA sehotyajanIyA jAtA // 163 / / yadyapi ca samprati vimuktasadbhAvaiSA mAmicchet / tathApi cA'pamAnasudUnasya dhRtirna jAyate // 164|| pUjayanI strI - sItAjIne kAmathI mUMjhAyelo evo huM vanamAMthI haraNa karIne ahIM lAvyo. 161 narakanA rAjamArga jevI, svarganA dvAra baMdha karavAmAM kaThIna sAMkaLa samAna; anyAyanAM sthAna sarakhI, nadInI jema kuTila haiyAvALI evI strI tyAga 721 / dAya che. 162 . je pahelI ja najare jovAyelI mArAM aMgone amRtathI sparza karatI hoya tevI lAgatI hatI, paraMtu parama sAtvika cittavALA te sItAjI have mAre tyAga karavA lAyaka banyA che. 163 jo ke kadAca have sadabhAva-sadAcArane bAjue mUkIne te sItAjI mane Icche, to paNa apamAnathI dubhAyelA evA mane dhIraja rahI zake tema nathI. 164 jayAre mArA bhAI bibhISaNa haMmeza mane anukULa ane sAco upadeza Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 336 'bhAyA mai 'Asi 'jayA, bibhIsaNo 'niyayameva 'aNukulo / uvasaparo taiyA, "na "maNo "pIiM "samallINo // 165 // 'baddhA ya 'mahAsuhaDA, 'anne vi 'vivAiyA 'pavarajohA / "avamANio ya 'rAmo, 'saMpai me "kerisI "pII // 166 // 'jai vi 'samappemi 'ahaM, 'rAmassa kivAe 'jaNayanivataNayA / "loo " duggahahiyao, "asattimantaM "gaNehI me // 167 // 'Iha 'sIhagaruDakeU, 'saMgAme rAmalakkhaNe 'jiNiuM / "paramavibhaveNa "sIyA, 'pacchA 'tANaM "samappe haM // 168 // yadA me bhrAtA bibhISaNo niyatamevA'nukUla upadezapara AsIt / tadA manaH prItiM na samAlInam // 165 // mahAsubhaTAzca baddhAH, anye'pi pravarayodhA vipAditAH / rAmazcA'pamAnitaH, samprati mama kIdRzI prItiH ? || 166 || yadyapyahaM rAmasya kRpayA janakanRpatanayA samarpayAmi / durgrahahRdayo lokaH, mAmazaktimantaM gaNiSyati ||167|| iha saGgrAme siMhagaruDaketU rAmalakSmaNau jitvA / pazcAdahaM tAbhyAM paramavibhavena sItA samarpayAmi // 168 // ApI rahyA hatA, tyAre mAruM mana prItimAM lIna nahotuM banyuM = arthAt mane te vAta tyAre gamatI nahotI 165 meM temanA moTA subhaTone keda karyA che, bIjA paNa uttama yoddhAone mArI nAMkhyA che ane rAmanuM paNa apamAna karyuM che, to pachI have mArA upara prIti kevI rIte thAya ? 166 jo kadAca huM rAma uparanA snehathI janakarAjAnI kanyA- sItAjIne pAchI soMpI dauM, to AgrahathI vAsita hRdayavALA loko mane zaktivagarano gaNaze. 167 tethI A yuddhamAM siMha ane guruDa cihnavALA rAma ane lakSmaNane jItIne pachI huM teone moTI samRddhi sahita sItAne soMpIza. - 168 Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 337 naya 'porusassa hANI, eva 'kae nimmalA ya me 'kittI / "hoha (hi)i 'samatthaloe, "tamhA "vavasAmi saMgAmaM // 169 // . paumacarie (9) dayAvIrameharahanariMdo - (dayAvIramegharathanarendraH ) annayA ya meharaho ummukkabhUsaNA''haraNo posahasAlAe posahajoggAsaNanisaNNo 'sammattarayaNamUlaM, 'jagajIvahiyaM 'sivAlayaM 'phalayaM / 'rAINaM parikahe, "dukkhavimukkhaM tahiM 'dhammaM // 170|| pauruSasya ca na hAnirevaM kRte ca me nirmalA kIrtiH / samastaloke bhaviSyati, tasmAt saGgrAmaM vyavasyAmi || 169 || (9) anyadA ca megharatha unmuktabhUSaNA''bharaNaH pauSadhazAlAyAM pauSadhayogyASssananiSaNNaH / tatra rAjAnaM samyaktvaratnamUlaM, jagajjIvahitaM zivA''layaM phaladam / duHkhavimokSaM dharmaM parikathayati // 170 // ane A rIte puruSArthanI hAni thaze nahi temaja e pramANe kare chate mAro ujajavaLa yaza samagra jagatamAM thaze, tethI yuddhane huM karIza. 169 (e) ekavAra megharatharAjA AbhUSaNa ane AbharaNone mUkI daIne pauSadhazALAmAM pauSadhane yogya Asana upara beThelA che tyAM rAjAne samyagdarzana rUpI ratna jenuM mULa che; jaganA jAvone hitakArI, mokSAlaya rUpI phaLane ApanAra, du:khothI mukta karanAra evo dharma uhe che. 170 mA. 22 Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 338 'eyammi desayAle, 'mIo pArevao 'tharatharaMto / posahasAlamaigao, "rAyaM ! 'saraNaM ti "saraNati // 171 / / "abhaotti bhaNai rAyA, "mA bhAhitti bhaNie TThio aha so| "tassa ya "aNumaggao "patto, "bhiDio "so vi "maNuyabhAsI // 172 // nahayalattho rAyaM bhaNai-muyAhi eyaM pArevayaM, esa mama bhakkho / meharaheNa bhaNiyaM-na esa dAyavvo saraNAgato. etasmin dezakAle, bhItaH kampamAnaH pArApataH / pauSadhazAlAmatigataH, "rAjan !, zaraNamiti zaraNamiti // 179|| rAjA abhaya iti bhaNati, "mA bibhIhi" iti bhaNite'tha sa sthitaH / tasya cA'numArgataH zyenaH prAptaH so'pi manujabhASI // 172 / / nabhastalastho rAjAnaM bhaNati-muJcaitaM pArApatam, eSa mama bhakSyaH / megharathena bhaNitam-naiSa dAtavyaH zaraNA''gataH / te sthaLe ane samaye bhaya pAmelo temaja kaMpato kabUtara pauSadhazALAmAM ekadama Avyo, he rAjana ! zaraNa, zaraNa e pramANe (bolavA lAgyo.) 171 rAjA paNa abhaya e pramANe bole che. bhaya pAmIza nahi e pramANe kahe chate have te tyAM ja Ubho rahe che, tenI pAchaLa mArge kaoNMca(bAja) pakSI Ave che, te paNa manuSyanI bhASA bolanAro che. 172 AkAzamAM ja rahyo rAjAne kahe che - A kabUtarane mUkI de, e mAre (makSya = [12 cha. megharathe kahyuM-Ane huM ApIza nahi, kAraNa ke e mAre zaraNe Avelo che. Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 339 bhiDieNa bhaNiyaM-naravara ! jai na desi me taM, khuhio kaM saraNamuvagacchAmi ! tti / mehareNa bhaNiyaM-jaha jIviyaM tubbhaM piyaM nissaMsayaM tahA savvajIvANaM / bhaNiyaM ca-haMtUNa parappANe, appANaM 'jo karei 'sappANaM / "appANaM "divasANaM, karaNa "nAsei "appANaM // 173 // 'dukkhassa ubviyaMto, 'haMtUNa paraM karei paDiyAraM / "pAvihiti "puNo dukkhaM, "bahuyayaraM tannimitteNa // 174 // evaM aNusiTTho bhiDio bhaNaikatto me dhammamaNo bhukkhadukkhaddiyassa ? / zyenena bhaNitam-naravara !, yadi na dadAsi mahya tam, kSudhitaH ka zaraNamupagacchAmi ? iti / megharathena bhaNitam-yathA jIvitaM tubhyaM priyaM, nissaMzayaM tathA sarvajIvAnAm / bhaNitaM ca-paraprANAn hatvA, AtmAnaM yaH saprANaM karoti / alpAnAM divasAnAM kRte AtmAnaM nAzayati // 173 / / duHkhAd udvijana, paraM hatvA, pratikAraM karoti / tannimittena bahukataraM duHkhaM punaH prApsyati // 174 // evamanuziSTaH zyeno bhaNati-kuto me dharmamanaH bubhukSAduHkhArditasya ?| bAjapakSIe kahyuM- he rAjana ! jo tuM tene na ApIza, to bhUkhyo huM konA zaraNe jaIza ? e pramANe. megharathe kahyuM- jema jIvana tane vahAluM che, te ja rIte nizaMka saghaLA jIvone vhAluM che. kaheluM che ke bIjAnA prANono nAza karIne potAne je prANa sahita kare che, te thoDA divaso mATe potAno ja nAza kare che. 173 ((bhUjanA) thI bheTa pAmatI-hujI thato, jIne khAsIna (6:mano) pratIkAra kare che, te tenA kAraNe ghaNuM badhuM duHkha pAchuM meLavaze. 174 A pramANe zikhAmaNa apAyelo bAjapakSI kahe che-bhUkhanA duHkhathI pIDAtA evA mAruM dharmamAM mana kyAMthI rahe ? Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 340 meharaho bhaNai-aNNaM maMsaM ahaM tuhaM demi bhukkhapaDighAyaM, visajjeha pArevayaM, bhiDio bhaNai-nAhaM sayaM mayaM maMsaM khAmi, phuraphureMtaM, sattaM mAreuM maMsaM ahaM khAmi / meharaheNa bhaNiyaMjattiyaM pArAvao tulai tattiyaM maMsaM mama sarIrAo geNhAhi / . evaM bhavau tti bhaNai(bhiDio) / bhiDiyavayaNeNa ya rAyA pArevayaM tulAe caDAveUNa, bIyapAse niyayaM maMsaM chettUNa caDAvei. megharatho bhaNati-anyaM mAMsamahaM tubhyaM dadAmi bubhukSApratighAtam, visRja pArApatam / zyeno bhaNati-nA'haM svayaM mRtaM mAsaM khAdAmi, posphurAyamANaM sattvaM mArayitvA mAsamahaM khAdAmi // megharathena bhaNitam-yAvatikaM pArApatastulyate, tAvatikaM mAsaM mama zarIrAd gRhANa / evaM bhavatu iti bhaNati(zyenaH) zyenavacanena ca rAjA pArApataM tulAyAmAruhya, dvitIyapArzve nijakaM mAsaM chetvA''rohayati / megharatha kahe che - bhUkhane dUra karavA mATe tene huM bIjuM mAMsa Ape chu, paraMtu bhUtarane chor3I hai. bAja kahe che. huM jAte maraNa pAmela jIvanuM mAMsa khAto nathI, paNa tharatharatAM jIvane mArIne tenuM mAMsa huM khAuM chuM. megharathe kahyuM-trAjavAmAM jeTaluM kabUtaranuM vajana tolAya, teTaluM mAMsa mArA zarIramAMthI tuM laIle. 'ema thAo e pramANe bAja pakSI kahe che. ane bAja pakSInA vacanathI rAjA kabUtarane eka trAjavAmAM mUkIne, bIjI bAjuM potAnuM mAMsa kADhIne mUke che. Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 341 'jaha 'jaha 'chubhei maMsaM, 'taha taha "pArAvao 'bahu 'tui / "ia "jANiUNa "rAyA, "Aruhai "sayaM "tulAe u // 175 // 'hA ! hA ! ti naravariMdA !, kIsa 'imaM 'sAhasaM vavasiyaM ? ti / 'uppAiyaM khu eyaM, na "tulai "pArevao "bahuyaM // 176 || eyammi desayAle devo divvarUvadhArI darisei appANaM, bhaNai-rAyaM ! lAbhA hu te suladdhA jaMsi evaM dayAvaMto, pUyaM kAuM khamAvettA gato // vasudevahiMDIe prathamakhaNDe dvitIyabhAge. yathA yathA mAMsaM kSipati, tathA tathA pArApato bahu tolayati / iti jJAtvA rAjA, svayaM tu tulAyAmAruhyati // 175 // hA hA ! iti, naravarendrAH !, kasmAdimaM sAhasaM vyavasitamiti ? | autpAtikaM khalvetat, pArApato na tolayati bahukam // 'etasmin dezakAle devo divyarUpadhArI darzayatyAtmAnam, bhaNati rAjan ! lAbhAH khalu tava sulabdhAH, yasminnevaM dayAvAn, pUjAM kRtvA kSamayitvA gataH || jema jema mAMsa mUktA jAya che, tema tema kabUtaranuM vajana vadhatuM jAya che; A pramANe jANIne rAjA pote ja trAjavAmAM besI jAya che. 175 hA hA ! he rAjanlR !, zAthI AvuM sAhasa Ape karyuM ? e pramANe (badhA bolavA lAgyA.), kharekhara A to Akasmika che, jethI bhAre khama kabUtara trAjavAmAM tolAtuM nathI. 176 te sthaLe ane samaye divya rUpane dhAraNa karanAra deva potAnuM svarUpa prakaTa kare che, ane kahe che- he rAjan ! je kAraNe Apa AvA dayALu cho, tethI saghaLA lAbho Ape meLavelA che, A pramANe pUjA karIne, khamAvIne gayA. Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 342 (10) - mahesaradattakahAtAmalittInayarIte mahesaradatto satthavAho / tassa piyA samuddanAmo vittasaMcayasArakkhaNaparivuDDhilobhAbhibhUo mao, mAyAbahulo mahiso jAo tammi ceva visae / mAyAvi se uvahiniyaDikusalA bahulA nAma cokkhavAiNI paisogeNa mayA suNiyA jAyA tammi ceva nayare / mahesaradattassa bhAriyA gaMgilA gurujaNavirahie ghare sacchaMdA icchieNa puriseNa saha kayasaMkeyA paose taM udikkhamANI ciTThai / so ya taM paesaM sAuhI uvagao mahesaradattassa cakkhubhAge paDio / teNa pariseNa attasaMrakkhaNanimittaM mahesaradatto takkio vivADeuM / (10) tAmraliptInagaryA mahezvaradattaH sArthavAhaH / tasya pitA samudanAmA vittasaJcayasaMrakSaNaparivRddhilobhAbhibhUto mRtaH, mAyAbahulo mAheSo jAtastasmiMzcaiva viSaye / mAtA'pi tasyopadhinikRtikuzalA bahulA nAmnI cokSavAdinI pratizokena mRtA zunI jAtA tasmiMzcaiva nagare / mahezvaradattasya bhAryA gaGgilA gurujanavirahite gRhe svacchandA, iSTena puruSeNa saha kRtasaGketA pradoSe tamudIkSamANA tiSThati / sa ca taM pradeza sAyudha upagato mahezvaradattasya cakSurbhAge patitaH / tena puruSeNA''tmasaMrakSaNanimittaM mahezvaradattastarkito vipAtayitum / tApralimI nagarImAM mahezvaradatta nAmano sArthavAha hato. tenA pitA samudra nAme dhanano saMgraha, dhanane sAcavavuM ane vadhAravAnA lobhathI abhibhava pAmelo maraNa pAmyo ane atyaMta mAyAvI evo te ja gAmamAM pADo thayo temaja tenI mA mAyA-kapaTa karavAmAM kuzaLa bahulA nAmanI zaucadharmane mAnanArI patinA zokathI maraNa pAmI ane te ja nagaramAM kUtarI thaI. mahezvaradattanI patnI gaMgilA vaDIlajana vagaranAM gharamAM svaccheda banelI mana gamatA puruSanI sAthe saMkta karIne saMdhyA kALe tenI rAha jotI UbhI che. ane te puruSa paNa te sthAne Ayudha sahita Avelo mahezvaradattanI najaramAM paDayo. te puruSe potAnA bacAva mATe mahezvaradattane mArI nAMkhavA mATe vicAryuM. Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 343 teNa lahuhatthayAe gADhappahArIkao nAidUraM gaMtUNa paDio / ciMtei-aho ! aNAyArassa phalaM patto ahaM maMdabhAgo / evaM ca appANaM niMdamANo jAyasaMvego mato gaMgilAe uyare dArago jAo / saMvaccharajAyao ya mahesaradattassa pio putto ti / / tammi ya samae piukicce so mahiso NeNa kiNeUNa mArio / siddhANi ya vaMjaNANi piumaMsANi, dattANi jaNassa / bitIyadivase taM masaM majjaM ca AsAemANo puttamucchaMge kAUNa tIse mAusuNigAe maMsakhaMDANi khivai / sA vi tANi parituTThA bhakkhai, sAhU ya mAsakhavaNapAraNae taM gihamaNupaviTTho, passai ya mahesaradattaM paramapItisapauttaM tadavatthaM ca ohiNA tena laghuhastakayA gADhaprahArIkRto nAtidUraM gatvA patitaH / cintayati-aho ! anAcArasya phalaM prApto'haM mandabhAgaH / evaM cA''tmAnaM nindan jAtasaMvego mRtaH, gagilAyA udare dArako jAtaH / saMvatsarajAtakazca mahezvaradattasya priyaH putra iti / tasmiMzca samaye pitRkRtye sa mahiSastena krItvA mAritaH / siddhAni ca vyaJjanAni pitRmAMsAni, dattAni janAya / dvitIyadivase taM mAMsaM mAM cA''svAdayan putramutsaGge kRtvA tasyai mAtRzunikAyai mAMsakhaNDAni kSipati / sA'pi tAni parituSTA bhakSayati, sAdhuzca mAsakSapaNapAraNake tad gRhamanupraviSTaH, pazyati ca mahezvaradattaM paramaprItisaprayuktAM tadavasthA tenA vaDe haLavA hAthe gADha prahAra karAyelo thoDe dUra jaIne paDayo ane vicAra kare che. aho! maMda bhAgyavALo huM anAcAranuM phaLa pAmyo. e pramANe potAne niMdato saMvegane pAmelo maraNa pAmyo ane gaMgalAnI kukSiAmAM putra thayo. eka varSano thayela mahezvaradattane priya putra thayo. ane te samaye pitAnA kAryanuM zrAddha mATe te pADAne teNe kharIdIne mAryo. pitAnA mAMsanA zAka vagere taiyAra thayA ane lokone ApyA. bIje divase te mAMsa ane dArUnuM AsvAdana karatA putrane khoLAmAM laIne te kUtarIpaNe utpanna thayelI mAtAne mAMsanA TUkaDAM nAMkhe che. te kUtarI paNa te TUkaDAM saMtoSa pUrvaka khAya che; ane te vakhate eka sAdhu mahArAje mAsakSamaNanA pAraNe te gharamAM praveza karyo ane mahezvaradattane temaja atirAgayukta te paristhitine avadhijJAnathI jANIne teNe vicAryuM. aho ! ajJAnane kAraNe A duzmanane Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 344 AmoeUNa ciMtiamaNeNaM-aho ! annANayAe esa sattuM ucchaMgeNa vahai, piumaMsANi ya khAyai, suNigAe dei maMsANi / akajjaMti ya vottuNa niggao ! / mahesaradatteNa ciMtiyaM kIsa bhante sAhU agahiyabhikkho 'akajjati ya vottUNa niggao ? / Agao ya sAhuM gavasaMto, vivittapaese daThUNa, vaMdiUNa pucchai-bhayavaM ! kiM na gahiyaM bhikkhaM mama gehe ! jaM vA kAraNamudIriyaM taM kaheha / sAhuNA bhaNio-sAvaga ! Na te maMtuM kAyavvaM / piurahassaM kahiyaM, bhajjArahassaM, satturahassaM ca sAbhiNNANaM jahAvattamakkhAyaM / taM ca soUNa jAyasaMsAranivveo tasseva samIve mukkagihavAso pavvaio // __ vasudevahiMDIe prathamakhaNDe prathamabhAge... cA'vadhinA''bhogya cintitamanena-aho ! ajJAnatayaiSa zatrumutsaGgena vahati, pitRmAMsAni ca khAdati, zunikAyai mAMsAni dadAti / akAryamiti coktvA nirgataH / mahezvaradattena cintitam-kasmAd bhagavAn sAdhuragRhItabhikSaH 'akAryam iti coktvA nirgataH ? / Agatazca sAdhaM gaveSayana, viviktapradeze draSTavA, vanditvA pRcchati-bhagavan ! kiM na gRhItA bhikSA mama gRhe ?, yad vA kAraNamudIritaM tat kathaya / sAdhunA bhaNitaH-zrAvaka !, na te manyuH kartavyaH / pitRrahasyaM kathitaM, bhAryArahasyaM zatrurahasyaM ca sAbhijJAnaM yathAvRttamAkhyAtam / tacca zrutvA jAtasaMsAranirvedastasyaiva samIpe muktagRhavAsaH pravrajitaH // khoLAmAM le che ane pitAnA mAMsane khAya che, temaja kUtarIne mAMsa Ape che. tethI duSkRtya e pramANe kahIne nIkaLI gayA. mahezvaradatte vicAryuM. zA mATe pUjya sAdhu bhagavaMta bhikSA lIdhA vagara duSkRtya' e pramANe kahIne nIkaLI gayA ? ane sAdhune zodhato temanI pAse Avyo. ekAMta strI-pazu-napuMsakarahita sthAnamAM joIne, vaMdana karIne pUche che- bhagavana ! mArA ghare bhikSA kema na lIdhI? athavA to je kAraNa kahevA yogya hoya te jaNAvo. sAdhue kahyuM - he zrAvaka ! tAre mArI vAtathI) gusso karavo nahi. pitAnI hakIkata jaNAvI, strInuM rahasya ane zatrunuM rahasya paNa nizAnI sahita jevuM banyuM hatuM tevuM kIdhuM. te sAMbhaLIne saMsArathI nirveda pAmelo, temanI pAse gharavAsa choDIne saMnyasta thayo. Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 345 gAmeyagodAharaNaMegammi nagare egA mahilA, sA bhattAre mae kaTThAINi vi tA vikkIyAiNi, ghicchAmo tti tA ajIvamANI khuDDagaM puttaM ghettuM gAmaM gayA, so dArao vaDDhato mAyaraM pucchai-kahiM mama piyA ?, tIe siThaM jahA mao iti, tao so puNo pucchai-keNa pagAreNa so jIviyAio ?, sA bhaNai-olaggAe, to khAI ahaMpi olaggAmi, sA bhaNai-na jANihisi olaggiuM, tao pucchai kahaM *olaggijjai ?, bhaNio--viNayaM karejjAsi, keriso viNao ?, bhaNai-jokkAro kAyavbo, nIyaM caMkamiyavvaM, chaMdANuvattiNA hoyavvaM, tao so nagaraM pahAvio, (11) ekasmin nagare ekA mahilA sA bhartari mRte kASThAdInyapi sA vikrItavatI, garhitAsma iti sA'jIvantI kSullakaM putraM gRhItvA grAmaM gatA, sa dArako vaddharmAno mAtaraM pRcchati-kva mama pitA ?, tayA ziSTaM yathA mRta iti, tataH sa punaH pRcchati-kena prakAreNa sa jIvikAyitaH ?, sA bhaNati-avalagayA, tataH khalvahamapyavalagAmi, sA bhaNati-na jAnAsyavalagitum, tataH pRcchati kathamavalagyate ?, bhaNitaH-vinayaM kuryAH, kIdazo vinayaH ?, bhaNati-jayakAraH kartavyaH, nIcaM caGkramitavyama, koI eka nagaramAM eka strI rahetI hatI, te pati maraNa pAme chate lAkaDA vagerene vecatI, ame niMdApAtra thazuM tethI tyAM AjIvikA calAvavAne nahi IcchatI nAnA bALakane teDIne gAmamAM gaI, te putra moTo thatAM mAtAne pUche che . mArA pitA kyAM che ?, teNIe je rIte marI gayA te jaNAvyuM, tyAra pachI te pharIthI pUche che- kaI rIte te jIvana gujAratA hatA ?; teNI kahe che. bIjAnI sevA-cAkarI karavAthI; to pachI huM paNa sevA karIza; teNI kahe che - tuM sevA karavAnuM jANato nathI; tethI pUche che- kevI rIte seva karAya ?, kahevAyo. vinaya karavo joIe. vinaya kevo hoya ?, teNI jaNAve che. jaya jaya e pramANe bolavuM, nIcuM joIne cAlavuM ane anukULa Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 346 aMtarA aNeNa vAhA mayANa gahaNatthaM nilukkA diTThA, tao so vaDDeNaM saddeNaM tesiM jokkAro tti bhaNai, teNa saddeNa mayA palAyA, tao tehiM ruThehiM so ghettuM pahao, sabbhAvo aNeNa kahio, tato tehiM bhaNiyaM jayA erisaM pecchejjAsi tayA nilukkatehiM nIyaM AgaMtavvaM, na ya ullavijjai, saNiyaM vA, tao agge gacchaMteNa rayagA diTThA, tao nilukkaMto saNiyaM saNiyaM ei tesiM ca rayagANaM pottagA hIrati, te ThANaM baMdhiUNa rakkhaMti, so nilukkaMto ei, esa corotti, chandAnuvartinA bhavitavyam, tataH sa nagaraM pradhAvitaH, antarA'nena vyAdhA mRgANAM grahaNArthaM nilInA dRSTAH, tataH sa bRhatA zabdena tebhyo "jayakAraH" iti bhaNati, tena zabdena mRgAH palAyitAH, tatastaiH ruSTaiH sa gRhItvA prahataH, sadbhAvo'nena kathitaH, tatastairbhaNitaM, yadedRzaM prekSethAH, tadA nilIyamAnairnIcamavagantavyam, na collapet, zanairvA, tato'gre gacchatA rajakA dRSTAH tato nilIyamAnaH zanaiH zanaireti, teSAM ca rajakAnAM potakAni hriyante, te sthAnaM bavA rakSanti, sa nilIyamAna eti, eSa caura iti vartana karavuM, tyAra pachI te nagara tarapha gayo, vacamAM teNe haraNone pakaDavA mATe saMtAyelA zikArIo joyA. tethI te moTA avAjathI teone "jaya jayaM e pramANe kahe che, ane te avAjathI haraNo bhAgI gayA, tethI gusse bharAyelA te oe tene pakaDIne mAryo. eNe sAcI hakIkata jaNAvI, tethI teoe kahyuM ke jayAre AvuM jovAmAM Ave, tyAre chUpAtAM chUpAtAM nIcuM joIne cAlavuM joIe; kaMI paNa bolavuM nahi, athavA dhIme dhIme bolavuM, tyAra pachI AgaLa jatA dhobIo dekhAyA; tethI te lapAto-chUpAto dhImedhIme cAle che te dhobIonA vastro laI javAya che ane te vastro sthAna upara bAMdhIne rAkhelA che. te chupAto chUpAto jAya che, tethI A cora che ema mAnIne teoe pakaDI lIdho, bAMdhyo Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 347 tehiM gahio baMdhio piTTio ya, sabbhAve kahie mukko, tehiM bhaNiyaMevaM bhaNijjAsi-suddhaM nIrayaM nimmalaM ca bhavatu, UsaM paDau, tao so nayarasamuhaM ei, egattha vIyANi vAvijjati, teNa bhaNiyaM-bhaTTA ! suddhaM nIrayaM bhavau, Uso ya paDau, tao tehiM kimakAraNaverio evaM bhAsai ! tti, gahio baMdhio piTTio ya, sabbhAve kahie mukko, bhaNito yaerise kajje evaM bhaNNai-bahuM erisaM bhavatu, bhaMDaM bhareha eyassa, tao puNo nayarasamuhaM ei, egattha maDayaM nINijjataM darcha bhaNai-bahu erisaM bhavau, bhaMDaM bhareha eyassa, tattha vi gahio piTTio ya, sabbhAve kahie mukko, bhaNio ya erise kajje evaM vuccai, eriseNaM accaMtaviyogo bhavau, tairgRhIto. baddhaH piTTitazca, sadbhAve kathite muktaH, tairbhaNitam evaM bhaNeH-zuddhaM nIrajasaM nirmalaM ca bhavatu, unaM patatu, tataH sa magarasanmukhameti, ekatra bIjAni vApyante, tena bhaNitam-bhaTTAH !, zuddhaM nIrajasaM bhavatu, umrazca patatu, tatastaiH kimakAraNavairika evaM bhASate iti gRhItaH, baddhaH piTTitazca, sadbhAve kathite muktaH, bhaNitazca, Idaze kArye . evaM bhaNyate-bahu IdazaM bhavatu, bhANDaM bhiyaMtAmetasya, tataH punaH nagarasanmukhameti, ekA mRtakaM nIyamAnaM dRSTvA bhaNati-bahu IdazaM bhavatu bhANDaM bhriyatAmetasya, tatrA'pi gRhItaH pihitazca, sadbhAve kathite muktaH, bhaNitazcedRze kArye evamucyate, IdazenA'tyantaviyogo bhavatu, anyatra vivAhe ane mAryo sAcI hakIkta kahevAthI choDI dIdho; teoe jaNAvyuM, Ama bolaje- zuddha, dhULa vagaranuM, cokhkhuM thajo ane tApa paDajo, tyAra pachI te nagaranI tarapha jAya che, eka jagyAe bI vavAya che, teNe kahyuM he bhaTTo !, zuddha, rajavagaranuM thAo ane tApa paDo, niSkAraNa zatru evo A kema Ama bole che ? tethI teoe pakaDayo, bAMdhyo ane mAryo, sAcI vAta jaNAvatA choDI mUkyo, ane jaNAvyuM ke AvA kAryamAM A rIte bolAya. AvuM ghaNuM thAo, AnA vAsaNo bharAo, tyAra pachI pAcho nagara bAju jAya che, eka jagyAe maDaduM laI jatA joIne kahe che-AvuM khUba thAo, AnA vAsaNa bharAo; Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 348 annattha vivAhe bhaNai-accaMtaviogo bhavau, tattha vi piTTio, sabbhAve kahie mukko, bhaNito ya erise kajje evaM bhaNNai-niccaM erisayANi pecchitayA hoha, sAsayaM eyaM bhavau, tato gacchaMto egattha niyalabaddhaM daMDiyaM daThUNa evaM bhaNai-niccaM erisayANi pecchaMtayA hoha, sAsayaM ca bhe eyaM havau, tattha vi gahio piTTio ya, sabbhAve kahie mukko, bhaNito ya-erise kajje evaM bhaNijjAsi-eyAo the lahuM mukkho havau tti, tato gacchaMto egattha kei mittA saMdhADayaM karite picchai, tattha bhaNati-atyantaviyogo bhavatu, tatrApi piTTitaH, sadbhAve kathite muktaH, bhaNitazcedaze kArye evaM bhaNyate-nityamIdazakAni prekSamANatayA bhavata, zAzvatametad bhavatu, tato gacchannekatra nigaDabaddhaM daNDikaM dRSTavaivaM bhaNati, nityamIdRzAni prekSamANatayA bhavata, zAzvataM ca yuSmAkametad bhavatu, tatrA'pi gRhItaH piTTitazca, sadbhAve kathite muktaH, bhaNitazca-IdRze kArye evaM bhaNeH- etasmAd yuSmAkaM laghu mokSo bhavatu iti, tato gacchannekatra kAnicin mitrANi saGghATakaM kurvati prekSate, tatra bhaNati-etasmAd yuSmAkaM laghu mokSo bhavatu, tatastatrA'pi piTTitaH, tyAM paNa pakaDAyo ane marAyo, satyArtha batAvavA mUkAyo, ane kahevAyo ke AvA kAryamAM Ama bolAya ke Ano atyaMta viyoga thAo; ekavAra lagna prasaMge kahe che. atyaMta viyoga thAo, tyAM paNa pITAyo, sAcI vAta kahetA mUkAyo, ane jaNAvyuM ke AvA kAryamAM A pramANe bolAya-haMmezA AvA kAryo dekhatA thakA ja thAo, A ciraMjIvI bano; tyAMthI jatAM eka jagyAe beDImAM baMdhAyelA gAmanAM bakorane joIne A pramANe kahe che. haMmezA AvA prasaMgo dekhatA chatA thAo, ane A tamone haMmezA mATe thAo, tyAM paNa pakaDayo ane mAryo, sAcI hakIkata kahetA choDI dIdho, ane kahyuM- AvA kAryamAM Ama bolavuM joIe - AmAthI tamAro jaladI chUTakAro thAo; tyAMthI jatAM eka jagyAe keTalAka mitro bhegA thayelA jUe che, tyAM bole che. AmAMthI tamAro Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 349 bhaNai-eyAo bhe lahu mokkho bhavau, tao tattha vi piTTio, sabbhAve kahie mukko gao nayare, tattha egassa daMDi(ga)-kulaputtassa allINo so sevaMto acchai, annayA dunbhikkhe tassa kulaputtassa aMbakhalliyA(javAga) siddhilliyA, tassa bhajjAe so bhaNNai jAhi mahAjaNamajjAoM saddAvehi jeNa bhuMjai, sIyalA apAoggA bhavissai, teNa gaMtuM mahAyaNamajhe vaDeNaM saddeNaM bhaNio, ehi ehi sIyalI kira hoi aMbakhalliyA, so lajjito, gharaM gaeNa aMbADio bhaNito ya-erise kajje nIyamAgaMtUNa kaNNe kahijjai, annayA sadbhAve kathite muktaH, gato nagare, tatraikasya daNDikakulaputrasyA''lInaH sa sevamAna Aste, anyadA durbhikSe tasya kulaputrasya amlayavAgUH siddhimatI(siddhA); tasya bhAryayA sa bhaNyate-yAhi, mahAjanamadhyAt zabdAyaya yena bhujyate, zItalA aprAyogyA bhaviSyati, tena gatvA mahAjanamadhye bRhatA zabdena bhaNitaH-ehi ehi zItalA kila bhavatyamlayavAgUH, sa lajjitaH, gRhaM gatena tiraskRto bhaNitazca-Idaze kArye nIcamAgatya karNe kathayet, jaldI chUTakAro thAo, tethI tyAM paNa marAyo, sAcI vAta kahetA choDI dIdho ane nagaramAM gayo, tyAM eka ThAkoranA putrane tyAM Azraya lIdhelo tenI sevA karato te rahyo che, koIka vAra dukALanA samayamAM te ThAkoranA putranI chAsathI banelI khATI rAba taiyAra thaI, tenI strI tene kahe che- tuM jA ane mahAjananI vacamAMthI bolAvI lAva. jethI khAI (pI) zake, ThaMDI pIvA yogya raheze nahi; teNe jaIne mahAjananI vacamAM jaIne moTA avAje kahyuM-cAlo cAlo, khATI rAba TADhI thaI jAya che, te zaramIdo banI gayo, ghare gayelA teNe tene dhamakAvyo ane jaNAvyuM ke AvA prasaMge dhIme AvIne kAnamAM kahevuM joIe; ekavAra, ghara baLavA lAgyuM. tenI strIe kahyuM-ThAkurane jaldI bolAvI lAvo, tethI te tyAM gayo dhIme dhIme najIka jaIne kAnamAM kahe che, jyAM sudhI tyAM jaIne dhIme dhIme najIka thaIne kahevAnI zarUAta kare Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 350 gharaM palittaM tassa bhajjAe bhaNito-lahuM saddAveha ThakkuraM ti, tato so tattha gao saNiyaM saNiyaM AsannaM hoUNa kaNNe kahei, jAva so tattha gaccA saNiyaM saNiyaM AsannaM hoUNa akkhAuM payaTTo, tAva gharaM savvaM jhAmiyaM, tattha vi aMbADio, bhaNiyo ya-erise kajje na Agammai, na vi akkhAijjai, kiMtu appaNA ceva pANiyaM vA gomuttaM vA AI kAuM gorasaM pi chubbhai tAva jAva vijjAi, annayA tassa daMDiputtagassa pahAiUNa dhUviMtassa dhUmo niggacchai tti gomuttaM chUDhaM gomUttAiyaM ca / . AvazyakasUtravRttau / anyadA gRhaM dIptaM, tasya bhAryayA bhaNitaH- laghu zabdAyeta Thakkuramiti, tataH sa tatra gataH zanaiH zanairAsannaM bhUtvA karNe kathayati, yAvat sa tatra gatvA zanaiH zanairAsannaM bhUtvA''khyAtuM pravRttaH, tAvad gRhaM sarvaM dagdham, tatrA'pi tiraskRto bhaNitazca-Idaze kArye nA'gamyate, nA'pyAravyAyate, kintvAtmanA caiva pAnIyaM vA gomutraM vA''diM kRtvA gorasamapi kSubhyeta (kSipyeta) tAvad yAvad vidhyAyate, anyadA tasya daNDiputrakasya snAtvA dhUpayato dhUmo nirgacchati iti gomUtraM kSiptaM, gomUtrAdikaM ca // che, teTalAmAM to AkhuM ghara baLI gayuM, tyAM paNa tiraskAra karAyo ane kahyuM ke-AvA prasaMge avAya nahi, kahevAya paNa nahi paraMtu potAnI jAte ja pANI athavA gomutra AdithI laI dUdha Adi paNa tyAM sudhI naMkhAya ke jyAM sudhI Aga bujhAya nahi; kayAreka te daMDIputra snAna karIne dhUpa karatA hatA, to tenA zarIramAMthI dhUmADo nIkaLavA lAgyo eTale tenA upara gomUtra ane gomUtra vagere nAkhavA lAgyo. Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 351 (12) sisuvAlakahA (zizupAlakathA) vasudevasusAe "suo, damaghosaNarAhiveNa maddIe / 'jAo 'caubmuo'bbhuya-balakalio kalahapattaTTho // 177 // . ThUNa 'tao jaNaNI, caubbhuyaM puttamabhuyamaNagdhaM / 'bhayaharisavimhayamuhI, "pucchai "nemittiyaM sahasA // 178 / / NemittieNa 'muNiUNa, sAhiyaM 'tIi haTThahiyayAe / jaha "esa 'tubbha putto, "mahAbalo 'dujjao "samare // 179 / / eyassa ya 'jaM daLUNa, hoi sAbhAviyaM 'bhuyAjugalaM / "hohI tao "ciya bhayaM, "sutassa te "natthi 'saMdeho // 180 / / - (12) vasudevasvasuH mAdrayAH, damaghoSanarAdhipena / caturbhujo'dbhutabalakalitaH, kalahaprAptArthaH suto jAtaH // 177 / / tatazcaturbhujamadbhutamanardhaM putraM dRSTvA jananI / bhayaharSavismayamukhI sahasA naimittikaM pRcchati // 178 // naimittikena jJAtvA hRSTahRdayAyai tasyai kathitam / yathaiSa tava putro mahAbalaH, samare darjayaH // 179 / / yaM ca dRSTvaitasya bhujAyugalaM svAbhAvikaM bhavati / tatazcaiva tava sutasya bhayaM bhaviSyati; saMdeho nA'sti // 180 // (12) vasudevanI bena mAdrIne damadhoSa rAjAthI cAra hAthavALo, adbhuta sAmarthyathI yukta ane kalahamAM Asakta evo putra utpanna thayo. 177. tyAra pachI cAra hAthavALA addabhuta ane mUlyAMkana na thaI zake tevA putrane joIne mAtA bhaya, harSa ane Azcaryayukta mukhavALI ekadama nimitta jANanArane pUche che. 178. naimittike jJAnathI jANIne AnaMdita hRdayavALI tenI mAtAne jaNAvyuM ke je A tAro putra atyaMta zaktizALI ane yuddhamAM durjaya thaze. 179 paraMtu jene joIne enA be hAtha svAbhAvika thaI jaze, tenAthI ja tArA putrane bhaya thaze, (A vAtamAM leza mAtra) zaMkAnuM sthAna nathI. 180 Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 352 'sAvi 'bhayaveviraMgI, 'puttaM 'daMsei 'jAva 'kahassa / "tAva cciya "tassa "ThiyaM, "payaitthaM varabhuyAjugalaM ||181 || 'to 'kaNhassa piucchA, 'puttaM "pADe 'pAyapIDhaMmi / 'avarAhakhAmaNatthaM, 'so vi "sayaM se "khamissAmi ||182|| 'sisuvAlo vi hu 'juvvaNa-maeNa 'nArAyaNaM 'asabbhehiM / "vayaNehiM "bhaNai "so vi hu, " khamai 'khamAe 'samattho vi ||183 || 'avarAhasa puNe, 'vArijjato 'Na 'ciTThai 'jAhe / "kaNheNa "tao "chinnaM, "cakkeNa " uttamaMgaM se ||184|| sUtrakRtAGgasUtravRttI. sA'pi bhayavepirAGgI yAvat kRSNasya putraM darzayati / tAvaccaiva tasya varabhujAyugalaM prakRtisthaM sthitam ||181|| tataH kRSNasya pitRSvasA aparAdhakSAmaNArthaM putraM pAdapIThe pAtayati / so'pi tasya zataM kSamiSyAmi // 182 // zizupAlo'pi khalu yauvanamadena nArAyaNamasabhyaiH / vacanairbhaNati, so'pi khalu samartho'pi kSamayA kSamate || 183|| aparAdhazate pUrNe, yadA vAryamANo'pi na tiSThati / tataH kRSNena tasyottamAGgaM cakreNa chinnam ||184 // teNI paNa bhayathI dhrUjata aMgavALI jayAM sudhI kRSNane putra dekhADe che, teTalAmAM ja tenA uttama be hAtho hatA tevA thaI gayA. 181. tethI kRSNanI phoI aparAdho mApha karavA putrane tenAM pagamAM pADe che, ane te paNa kRSNa tenA so aparAdha mApha karavA kahe che. 182 zizupAla paNa javAnInA madathI kRSNane asabhya vacano vaDe bolAve che; to ya te kRSNa samartha hovA chatAM kSamAthI te mApha kare che. 183 so aparAdha pUrAM thatAM, vAravA chatAM paNa jayAre te raheto nathI, tyAre kRSNe tenuM mAthuM cakrathI chedI nAMkhyuM. 184 Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 353 (13) kamalAmelA. bAravaIe baladevaputtassasa nisaDhassa putto sAgaracaMdo nAma kumAro, rUveNa ya ukkiTTho savvesiM saMbAINaM iTTho / tattha ya bAravaIe vatthavvassa ceva aNNassa raNNo kamalAmelA nAma dhUA ukkiTThasarIrA / sA ya uggaseNanattussa dhaNadevassa varilliyA / io ya nArao sAgaracaMdassa kumArassa sagAsaM Agao / abbhuTThio / uvaviThaM samANaM pucchai-bhayavaM kiMci accherayaM diLaM ! / Ama dilai / kahiM ? | iheva bAravaIe nayarIe kamalAmelA nAmaM dAriyA / kassai dinniyA ? | AmaM / kassa ? / uggaseNanattussa dhaNadevassa / tao so bhaNai-kahaM dvAravatyAM baladevaputrasya niSadhasya putraH sAgaracandro nAma kumArI, rUpeNa cotkRSTaH sarveSAM zAmbAdInAmiSTaH / tatra ca dvAravatyAM vAstavyasya caivA'nyasya rAjJaH kamalAmelA nAma duhitotkRSTazarorA / sA cograsenanapturdhanadevasya vRtA / itazca nAradaH sAgaracandrasya kumArasya sakAzamAgataH / abhyutthitaH / upaviSTaM samAnaM pRcchati-bhagavan ! kiJcidAzcaryaM dRSTam / AM dRSTam / kutra ? ihaiva dvAravatyAM nagA~ kAmalAmelA nAma dArikA / kasmaicit dattA ? Am / kasmai ? / ugrasenanaptre dhanadevAya / tataH sa bhaNati-kathaM mama tayA samaM saMyogo bhavet ? / na jAnImaH' iti bhaNitvA gataH / (1) dvArikA nagarImAM baLadevanA putra niSadhano putra sAgaracaMdra nAme kumAra che, te rUpathI zreSTha ane badhA zAMba vagerene vhAlo che. te ja dvArakA nagarImAM rahetA bIjA rAjAnI kamalAmelA nAmanI putrI uttama rUpavALI hatI. ane te ugrasena rAjAnA pautra dhanadevane varelI hatI. A bAju nArada sAgaracaMdrakumAranI pAse Avyo. sAgaracaMdra UbhA thayA. besatAnI sAthe ja pUche che- he bhagavan! kaMIka AzcaryakArI joyuM. hA joyuM. jyAM AgaLa ? Aja dvArakAnagarImAM kamalAmelA nAmanI kanyA che. koIkane ApelI che ? hA. kone ? ugrasena rAjAnA pautra dhanadevane. tethI te kahe che- kevI rIte mAro mA. 23 Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 354 mama tAe samaM saMjogo hojjA ? / 'na yANAmatti bhaNittA gao / so ya sAgaracaMdo taM souM na vi AsaNe, na vi sayaNe, dhiI lahai / taM dAriyaM phalae pAsaMto, nAmaM ca giNhaMto acchai / nArao vi kamalAmelAe aMtiyaM gao / tAe pucchio-kiMci accherayaM diLaM ? | nArao bhaNai-duve diTThANi, rUveNa sAgaracaMdo, virUvattaNeNa dhaNadevo / tao sAgaracaMde mucchiyA, dhaNadeve virattA / nAraeNa AsAsiA / teNa gaMtuM sAgaracaMdassa AikkhiyaM, jahA icchaItti / tato ya sAgaracaMdassa mAyA, anne ya kumArA addannA, marati nUNaM sAgaracaMdo / saMbo Agao jAva picchai sAgaracaMdaM vilavamANaM / tAhe aNeNa pacchao dhAiUNa acchINI dohi vi hatthehiM chAiyANi / sAgaracaMdeNa bhaNiyaM kamalAmele ! / saMbeNa bhaNiyaM-nAhaM sa ca sAgaracandrastacchrutvA nA'pyAsane, nA'pi zayane dhRti labhate / tA dArikAM phalake pazyana, nAma ca gRhNan Aste / nArado'pi kamalAmelAyA antikaM gataH / tayA pRSTaH-kiJcidAzcaryaM dRSTam ? | nArado bhaNati-dve dRSTe, rUpeNa sAgaracandraH, virUpatvena dhanadevaH / tataH sAgaracandre mUrchitA, dhanadeve viraktA / nAradenA''zvastA / tena gatvA sAgaracandrAyA''khyAtam, yathA icchati iti / tatazca sAgaracandrasya mAtA, anye ca kumArAH khinnAH, mriyate nUnaM sAgaracandraH / zAmba Agato yAvat prekSate sAgaracandraM vilapamAnam / tadA'nena pazcAtto dhAvitvA'kSiNI dvAbhyAmapi hastAbhyAM chAdite / sAgaracandreNa bhaNitaM kamalAmele ! / zAmbena teNInI sAthe meLApa thaze ? te huM jANato nathI, ema kahIne cAlyA gayA. ane te sAgaracaMdra te vAta sAMbhaLIne na to Asana upara ke na toM palaMga upara zAMti pAme che. te strIne citrapaTamAM joto ane nAma leto besI rahe che. nArada paNa kamalAmelAnI pAse gayo. teNIe pUchyuM- kaMIka Azcarya joyuM ? nArada jaNAve che. be joyA. eka rUpamAM sAgaracaMdra ane kurUpamAM dhanadeva. tethI te sAgaracaMdramAM moha pAmI ane dhanadevamAM rAga vagaranI banI nArade AzvAsana ApyuM. teNe jaIne sAgaracaMdrane kahyuM, 'teNI Icche che te pramANe. tethI sAgaracaMdranI mAtA ane bIjA kumAro vyAkuLa thayA; kharekhara bicAro sAgaracaMdra mare che. zAMba tyAM Ave che, ane vilApa karatA jhUratAM sAgaracaMdrane jUe che. tyAre eNe pAchaLathI doDIne tenI bane AMkho bane hAtho vaDe DhAMkI dIdhI. sAgaracaMdra bolI UThayo- kamalAmele ! zAMbe kahyuM Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 355 kamalAmelA, kamalAmelo haM / sAgaracaMdeNa bhaNiyaM AmaM, tumaM ceva kamalAmelaM dAriya melehisi I tAhe tehiM kumArehiM saMbo bhaNio - kamalAmelaM melehi sAgaracaMdassa / na mannai / tao majjaM pAeUNa abbhuvagacchAvio / tao vigayamao ciMtA - aho ! mae Alo abbhuvagao, kiM sakkA iyANiM nivvahiuM ? ti pajjunnaM pannatiM vijjaM maggai / teNa dinnA / tao jammi divase dhaNadevassa vivAho tammi divase vijjAe paDirUvaM viuvviUNaM kamalAmelA avahariyA revae ujjANe nIyA / saMbappamuhA kumArA ujjANaM gaMtuM nArayassa rahassaM bhiMdittA kamalAmelaM sAgaracaMdaM pariNAvittA tattha kiDuMtA acchaMti / vijjApaDirUvagaM pi vivAhe vaTTamANe aTTaTTahAsaM kAUNaM uppaiyaM / bhaNitam- haM kamalAmelA, kamalAmelo'ham sAgaracandreNa bhaNitam - Am, tvaM caiva kamalAmelAM dArikAM meliSyasi / tadA taiH kumAraiH zAmbo bhaNitaH kamalAmelaM melaya sAgaracandrasya / na manyate / tato mahAM pAyitvA'bhyupagamitaH I tato vigatamadazcintayati- aho ! mayA''lo'bhyupagataH, kiM zakya idAnIM nirvoDhum ? iti / pradyumnaM prajJapti vidyAM mArgayati / tena dattA / tato yasmin divase dhanadevasya vivAhastasmin divase vidyayA pratirUpaM vikurvya kamalAmelA'pahRtA raivate udyAne nItA / zAmbapramukhAH kumArA udyAnaM gatvA nAradasya rahasyaM bhitvA kamalAmelAM sAgaracandraM pariNAyya tatra krIDamANA Asate / vidyApratirUpakamapi vivAhe vartamAne 'TTaTTahAsaM kRtvotpatitam / tato jAtaH kSobhaH / na jJAyate kenacid kamalAmelA nathI, huM kamalAmela chuM. sAgaracaMdre kahyuM-barobara. tuM ja kamalAmelA strIno meLApa karAvI ApIza. tyAre te kumAroe zAMbane kahyuM,- sAgaracaMdrane kamalAmelA meLAvI Apa. mAnato nathI. tethI madirA pIvaDAvIne svIkAra karAvyo. tyAra pachI dhena utaratA vicAra kare che- aho ! meM ALa-doSa svIkAryo; have teno nirvAha karavo kevI rIte zakya thaze ?, e pramANe pradyumna pAse prajJami vidyA mAMge che. teNe ApI. pachI je divase dhanadevano vivAha hato, te ja divase vidyAnA baLe kamalAmelA jevuM rUpa banAvIne kamalAmelAnuM apaharaNa karyuM ane raivatAcala udyAnamAM lAvyA. zAMba vagere kumAro udyAnamAM jaIne nAradanA rahasyane bhedIne kamalAmelA sAgaracaMdrane paraNAvIne tyAM AnaMda karatA rahyA che. vidyArthI banAvela kamalAmelAnuM rUpa paNa vivAha vakhate aTTa hAsa Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 356 tao jAo khobho / na najjai keNai hariya' tti ? / nArao pucchio bhaNai-diTThA revaie ujjANe keNavi vijjAhareNa avahariyA / tao sabalavAhaNo nArAyaNo niggao / saMbo vijjAhararUvaM kAUNa jujjhiuM saMpalaggo / savve dasArAiNo parAiyA / tao nArAyaNeNa saddhiM lAgo / tao jAhe NeNaM NAyaM ruTTho tAu~tti tao se calaNesu paDio / kaNheNa aMbADiyo / tao saMbeNa bhaNiyaM esA amhehiM gavakkheNa appANaM muyaMtI diTThA / tao kaNheNa uggaseNo aNugAmio / pacchA imANi bhoge bhuMjamANANi viharati / annayA bhayavaM ariTThanemisAmI samosario / tao sAgaracaMdo kamalAmelA ya sAmisagAse dhammaM soUNa gahiyANahRtA iti / nAradaH pRSTo bhaNati-daSTA raivatike udyAne kenA'pi vidyAdhareNA'pahRtA / tataH sabalavAhanaH nArAyaNo nirgataH / zAmbo vidyAdhararUpaM kRtvA yoddhaM sampralagnaH / sarve dazArharAjAnaH parAjitAH / tato nArAyaNena sArddha lagnaH / tato yaMdA tena jJAtam- ruSTastAtaH iti tatastasya caraNayoH patitaH / kRSNena tiraskRtaH / tataH zAmbena bhaNitam- eSA'smAbhirgavAkSeNA''tmAnaM muJcantI dRSTA / tataH kRSNenograseno'nugamitaH pazcAd imau bhoge bhujyamAnau viharataH / anyadA bhagavAnariSTanemisvAmI samavasRtaH / tataH sAgaracandraH kamalAmelA ca svAmisakAze dharma zrutvA gRhItAnuvratAni karIne paDayuM. tethI khaLabhaLATa thayo. jaNAtuM nathI ke koNe haraNa karI che ? pUchAyelA nArada jaNAve che. revatAcala udyAnamAM koIka vidyAdhara vaDe apaharaNa karAyela jovAI che. tyAra pachI sainya ane vAhanonI sAthe mAM mahArAjA nIkaLyA. zAMba paNa vidyAdharanuM rUpa karIne yuddha karavA lAgyA. badhA samudravijyAdi dazAI rAjAo parAjaya pAmyA. tyAra pachI kRSNanI sAthe yuddha zarU karyuM. pachI jyAre teNe jANyuM ke tAta koI bharAyA che, tyAre temanA page paDayo. kRSNa tiraskAra karyo. tethI zAMbe kahyuM ane amoe jharUkhAmAMthI potAnI meLe paDatI joI. pachI kRSaNe ugrasenane pAchA vALyA. pachI to A bane bhogone bhogavatAM rahevA lAgyA. ekavAra bhagavAna ariSTaneminAtha prabhu samavasaryA. tethI sAgaracaMdra ane kamalAmelAe prabhunI pAse dharma sAMbhaLIne lIdhelA aNuvrato saMpyA. tyArathI sAgaracaMdra AThama-caudazanA Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 357 vvayANi saMvuttANi / tao sAgaracaMdo aTThamI-cauddasIsu sunnaghare vA susANe vA egarAiyaM paDimaM ThAi / dhaNadeveNaM eyaM nAUNaM taMbiyAo sUIo ghaDAviAo / tao sunnaghare paDimaM Thiyassa vIsasu vi aMgulInahesu akko(kkho)DiyAo / tao sammamahiyAsamANo veyaNAbhibhUo kAlagato devo jAo / tato biiadivase gavesiMtehiM diTTho / akkaMdo jAo / diTThAo sUIo / gavesiMtehiM taMbakuTTagasagAse uvaladdhaM-dhaNadeveNa kArAviyAo / rUsiyA kumArA dhaNadevaM maggaMti / duNDaM vi balANaM juddhaM saMpalaggaM / tao sAgaracaMdo devo aMtare ThAUNaM uvasAmei / pacchA kamalAmelA bhayavao sagAse pavvaiyA / bRhatkalpapIThikAyAm saMvRttAni / tataH sAgaracandro'STamI-caturdazISu zUnyagRhe vA zmazAne vaikarAtrikI pratimAM tiSThati / dhanadevenaitaj jJAtvA tAmrikAH zUcyo ghaTitAH / tataH zUnyagRhe pratimAM sthitasya viMzatiSvapyaGgulInakheSvAkSoditAH / tataH samyagadhyAsAno vedanA'bhibhUtaH kAlagato devo jAtaH / tato dvitIyadivase gaveSayadbhiH dRSTaH / Akrando jAtaH / dRSTAH zUcyaH / gaveSayadbhiH tAmrakuTTakasakAze upalabdham-dhanadevena kAritAH / ruSTAH kumArA dhanadevaM mArgayanti / dvayorapi balayoryuddhaM sampralagnam / tataH sAgaracandro devo'ntare sthitvopazAmayati / pazcAta kamalAmelA bhagavataH sakAze pravrajitA // nirjana gharamAM athavA zamazAnamAM eka rAtanI paDimAne dhAraNa kare che. dhanadeve A jANIne tAMbAnI soyo ghaDAvaDAvI pachI nirjanagharamAM paDikAmAM rahelA sAgaracaMdranI vIse vIsa AMgaLIonAM nakhamAM (te soyo) khosI. tyAra pachI sArI rIte adhyavasAyamAM rahelA vedanAthI pIDita thayela kALa pAmyA ane devA thayA. pachI bIje divase zodhatA ArakSakoe joyA. hAhAkAra macI gayo. soyo dekhAI. ArakSakoe tAMbAne kUTanArao pAse jANyuM ke dhanadeve karAvI hatI. gusse thayelA rAjakumAro dhanadevane zodhe che. bannenA sainyanuM yuddha zarU thayuM. tethI deva thayela sAgaracaMdra vacamAM UbhA rahIne zAMta kare che. pachI kamalAmelA bhagavAnanA varada haste dIkSita thAya che. Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 358 (14) vuDDhA taruNA ya maMtiNo- ( vRddhAstaruNAzca mantriNaH ) pariNayabuddhI vuDDhA pAvAyAre neva pavattai, attha kahAegassa ranno duvihA maMtiNo, taruNA vuDDhA ya / taruNA bhaNati ee vuDDhA maibhaMsapattA, na sammaM maMtinti / tA alameehiM / amhe ceva pahANA / * annayA tesiM paricchAnimittaM rAyA bhaNai, bho sacivA ! jo mama sIse pahipahAraM dalayai, tassa ko daMDo kIrai ? / taruNehiM bhaNiyaM, kimettha jANiyavvaM ? / tassa sarIraM tilaM tilaM kappijjai, suhuyahuyAsaNe vA chubbhai / tao rannA vuDDhA pucchiyA / tehiM egaMte gaMtUNa maMtiyaM, AsaMdhayappahANA mahAdevI ceva evaM karei, tA tIe (14) pariNatabuddhayo vRddhAH pApAcAre naiva pravartante, atra kathA - ekasya rAjJo . dvividhA mantriNaH, taruNA vRddhAzca / taruNA bhaNantyete vRddhA matibhraMzaprAptAH, na samyag mantrayanti / tasmAdalametaiH / vayaM caiva pradhAnAH / 1 anyadA teSAM parIkSAnimittaM rAjA bhaNati bho sacivAH !, yo mama zIrSe pANiprahAraM dalayati, tasya ko daNDaH kriyate ? / taruNairbhaNitam -kimatra jJApitavyam / tasya zarIraM tilaM tilaM klRpyate (kRtyate), suhutahutAzane vA kSipyate / tato rAjJA vRddhAH pRSTAH / tairekAnte gatvA mantritam, snehapradhAnA mahAdevI caivaivaM karoti, tatastasyA pUjaiva kriyate / evametadarthaM vaktavyamiti (14) paripakva buddhivALA vRddha puruSo pApanA kAmamAM kyAre pravRtta thatA nathI, khahIM thA che eka rAjAnA be prakAranA maMtrIo che, yuvAna ane gharaDA. juvAno kahe che, A gharaDAo buddhithI bhraSTa thaI gayA che, sArI rIte maMtraNA karatA nathI. tethI have A lokothI saryuM. ame ja uttama chIe. ekavAra teonI parIkSA karavA mATe rAjA kahe che, he maMtrIo ! je mArA mAthAmAM paganI pAnI=lAta mAre, tene zuM daMDa karavo joIe ?, juvAnoe kahyuM-emAM zuM jaNAvavAnuM ja hoya ? tenA zarIranA rAya rAya jeTalAM TUkaDAM karavA joIe athavA to sArI rIte homAyela-bhaDabhaDatI AgamAM nAMkhI devo joIe. Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 359 pUyA ceva kIrai / eyameyatthaM vattavvaM ti nicchiUNa bhaNiyaM, jaM mANusamerisaM mahAsAhasamAyarai, tassa sarIraM sasIsavAyaM kaMcaNarayaNAlaMkArehiM alaMkijjai / tuhraNa bhaNiyaM rannA, sAhu vinnAyaM ti, saccadaMsiNo tti rannA te ceva pamANaM kaya ti, "yato vRddhA nAhiteSu pravartante, tato vRddhAnugena bhavitavyam, so'pyevameva pApe na pravartate, kena hetunA ? ityAha-sAGgatyajanitAH guNAH prANinAM syuH / ata evoktam-" 'uttamajaNasaMsaggI, sIladaridaM pi 'kuNai sIlaDDhaM / 'jaha merugirivilaggaM, 'taNaM pi "kaNayattaNarmuvei // 185 / / dharmaratnaprakaraNe / nizcitya bhaNitam, yo manuSya IdRzaM mahAsAhasamAcarati, tasya zarIraM sazIrSapAdaM kAJcanaralAlaGkArairalakiyate ! tuSTena bhaNitaM rAjJA, sAdhu vijJAtamiti, satyadarzina iti rAjJA te caiva pramANaM kRtA iti, yato vRddhA nA'hiteSu pravartante, tato vRddhAnugena bhavitavyam so'pyevameva pApe na pravartate, kena hetunA ?, ityAha-sAGgatyajanitA guNAH prANinA syuH / ata evoktam uttamajanasaMsargI zIladaridramapi zIlADhyaM karoti / / yathA merugirivilagnaM, taNamapi kanakatvamupaiti // 185|| pachI rAjAe vRddhone pUchayuM. teoe ekAMtamAM jaIne vicAra karyo, adhika anurAgavALA mahArANI ja Ama karI zake, tethI temanI to pUjA ja karAya. ahIM A vAta jaNAvavI joIe e pramANe nizcaya karIne (rAjAne) kahyuM- je manuSya AvuM mahAna sAhasa kare, tenuM zarIra pagathI mAthA sudhI suvarNa-ratnanA alaMkArothI zaNagAravuM joIe. saMtuSTa thayela rAjAe kahyuM, tamoe sAruM jANyuM, tame satya hakIkatane jonArA cho, e pramANe rAjAe teone ja mAnya ryA. kAraNa ke- gharaDAo kyAre ahitamAM pravRtti karatA nathI, tethI vRddhane anusaranArA thavuM joIe; (vRddhane anusaranAra) te paNa te ja pramANe pApamAM pravartato nathI; zA kAraNe ?; to kahe che- jIvone sahavAsathI guNo utpanna thAya che. tethI ja to kahyuM che | uttama puruSano samAgama karanAra-zIla-sadAcArathI hIna hoya to paNa zIlavAna bane che, jema meru parvata upara lAgeluM taNakhaluM paNa sonApaNAne pAme che. 185 Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 360 (15) viNao savvaguNANaM mUlaM - (vinayaH sarvaguNAnAM mUlam ) magahamaMDalamaMDaNabhUo dhaNadhannasamiddho sAliggAmo nAma gAmo / tattha pupphasAlagAhAvaI ( tassa ya) phalasAlo nAma putto ahesi / payaibhaddao payaiviNIo paralogabhIrU ya / teNa dhammasatthapADhayAo suyaM / jo uttamesu viNayaM pauMjai so jammaMtare uttamuttamo hoi / tao so mamesa jaNao uttamotta savvAyareNa tassa viNae pavatto / annayA diTTho jaNao gAmasAmissa viNayaM pauMjaMto / tao etto vi imo uttamo tti jaNayamApucchiUNa pavatto gAmasAmimolaggiuM / kayAi teNa saddhiM gao rAyagihaM / tattha gAmAhivaM mahaMtassa paNAmAi kuNamANamAloiUNaimAo vi esa pahANo tti olaggio(15) magadhamaNDalamaNDanabhUto dhanadhAnyasamRddhaH zAligrAmo nAma grAmaH / tatra puSpazAlagRhapatiH, (tasya ca ) phalazAlo nAma putra AsIt prakRtibhadrakaH prakRtivinItaH paralokabhIruzca / tena dharmazAstrapAThakAcchrutam / ya uttameSu vinayaM prayuGkte sa janmAntare uttamottamo bhavati / tataH sa mamaiSa janaka uttama iti sarvA''dareNa tasya vinaye pravRttaH / anyadA dRSTo janako grAmasvAmino vinayaM prayuJjAnaH / tata etasmAdapyayamuttama iti janakamApRcchaya pravRtto grAmasvAminamavalagitum / kadApi tena sArddhaM gato rAjagRham I tatra grAmAdhipaM mahataH praNAmAdi kurvantamAlokyA'smAdapyeSa pradhAna ityavalagito mahantam / tamapi zreNikasya (94) magadhadezanA AbhUSaNabhUta, dhana ane dhAnyathI samRddha zAligrAma nAme gAma hatuM. tyAM puSpazAla nAmano gRhastha ane teno phaLazAla nAmano putra hato; svabhAvathI bhadrika, prakRtithI vinayazIla ane paralokathI bhaya pAmanAra hato. teNe koI dharmazAstra vAMcanArA pAsethI sAMbhaLyuM ke je vaDIlono vinaya kare che, te bhavAMtaramAM sarva zreSTha bane che. tethI teNe mArA A pitAjI vaDIla che, tethI saMpUrNa AdarathI temanA vinayamAM pravRtta thayo. ekavAra gAmanAM mukhIno vinaya DaratA jAyukane yA tethI khAmanAthI (jAyukathI) pAga khA (bhujI) zreSTha che, ethI pitAne pUchIne gAmanA mukhInI sevA karavA lAgyo. kyAreka tenI (mukhInI)sAthe rAjagRhI nagarImAM gayo. tyAM gAmanA mukhIne-nagaranA mukhya Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 361 mahaMtayaM / taM pi seNiyassa viNayaparAyaNamavaloiUNa seNiyamolaggiumAraddho, annayA tattha bhagavaM vaddhamANasAmI samosaDho / seNio sabalavAhaNo vaMdiuM niggao / tao phalasAlo bhagavaMtaM samosaraNalacchIe samAicchiyaM niyacchaMto pavimhio / nUNamesa savvuttamo jo evaM nariMdaviMdadANaviMdehiM vaMdijjai, tA alamannehiM / eyassa ceva viNayaM karemi / tao avasaraM pAviUNa khaggakheDagakaro calaNesu nivaDiUNa vinnaviDaM pavatto / bhayavaM ! aNujANaha, ahaM bhe olaggAmi / bhagavayA bhaNiyaM, bhadda ! nAhaM khaggaphalagahatthehiM olaggijjAmi, kiMtu raoharaNamuhapottiyApANIhiM vinayaparAyaNamavalokya zreNikamavalagitumArabdhaH, anyadA tatra bhagavAn vaddharmAnasvAmI samavasRtaH / zreNikaH sabalavAhano vandituM nirgataH / tataH phalazAlo bhagavantaM samavasaraNalakSmyA samAgataM pazyan pravismitaH / nUnameSa sarvottamo ya evaM narendravandadAnavendrarvandyate, tato'lamanyaiH / etasyaiva vinayaM karomi / tato'vasaraM prApya khaDgakheTakakarazcaraNayornipatya vijJapayituM pravRttaH, bhagavan ! anujAnIhi, ahaM yuSmAn avalagAmi / bhagavatA bhaNitam-bhadra !, nA'haM khaDgaphalakahastairavalagye, kiM tu rjohrnnmukhpotikaamaMtrI zreSThI vagerene namaskAra Adi karatAM joIne AnAthI (mukhIthI) paNa A (maMtrI vagere) moTA che, tethI maMtrI vagerenI sevA karavA lAgyo. te (maMtrI vagere)ne paNa mahArAjA zreNikanI sevAmAM tatpara joIne zreNikarAjAnI sevA karavAnI zarU karI; ekavAra tyAM bhagavAna mahAvIra svAmI samavasaryA. zreNikarAjA sainya ane vAhana sahita (prabhune) vaMdana karavA nIkaLyA- tethI phaLazAla samavasaraNanI samRddhithI zobhatAM bhagavAnane jotAM Azcaryacakita thayo. kharekhara A ja badhAmAM zreSTha che ke je A pramANe rAjAonA samUha tathA dAnavendrothI vaMdana karAya che, tethI bIjAo vaDe saryuM, Amano (prabhuno ja vinaya karuM. tethI avasara joIne talavAra, DhALa hAthamAM laIne (prabhunA) caraNomAM paDIne vinaMtI karavA lAgyo. bhagavad !, Apa anujJA Apo, huM tamArI sevA karuM bhagavAne jaNAvyuM, he bhadra !, talavAra vagere hAthamAM rAkhIne mArI sevA na karAya, paraMtu rajoharaNa, mukhavastrikA= muhapattI hAthamAM rAkhavA vaDe, jema A bIjA badhA sevA karI Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 362 jahA ee anne olaggaMti / teNa bhaNiyaM jahA tubbhe ANaveha tahevolaggAmi / tao joggo tti bhagavayA pavvAvio, sugaDaM ca pAvio / evaM viNIo dhammAriho hoi tti // dharmaratnaprakaraNe | (16) kumAravAlabhUvAlassa jIvahiMsAicAo (kumArapAla bhUpAlasya jIvahiMsAdityAgaH) 'Iya 'jIvadayArUvaM, 'dhammaM soUNa 'tuTThacitteNa / 'rennA bhaNiyaM 'muNinAha !, "sAhio 'sohaNI " dhammo // 186 // (16) pANibhiryathaite'nye'valaganti / tena bhaNitaM yathA yUyamAjJApayata tathaivAvalagAmi / tato yogya iti bhagavatA prAvrAjitaH sugatiM ca prAptaH / evaM vinIto dharmArho bhavatIti / iti jIvadayArUpaM dharmaM zrutvA tuSTacittena, rAjJA bhaNitam - muninAtha ! zobhano dharmaH zAsitaH || 186 | | rahyA che. teNe kahyuM ke jema tamo AjJA karazo tema ja huM sevA karIza. tethI yogya che; eTale prabhue saMyama Apyo ane sadgati pAmyo. A pramANe vinayazIla dharmane yogya thAya che. (95) zrI hemacaMdrAcArya pAsethI dharma sAMbhaLyA pachI zrIkumArapALa mahArAjA jIvahiMsAdikano tyAga kare che A pramANe jIvadayA rUpa dharmane sAMbhaLIne saMtuSTa manavALA rAjA kumArapALe kahyuM- he munIzvara ! Ape suMdara dharma kahyo. 186 Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 363 'eso me 'abhiruio, eso 'cittaMmi 'majjha viNiviTTho / 'eso cciya 'paramattheNa "ghaDae " juttIhiM "na huseso ||187 || 'mannaMti imaM 'savve, jaM 'uttama asaNavasaNapamuhesu / "dinne uttamAI, 'imAI " labbhanti paraloe // 188 // " evaM "suhadukkhe, 'kIratesu parassa iha 'loe / "tAI ciya 'paraloe, " labdhaMti 'aNaMtaguNiyAI // 189 // 'jo kuNai 'naro hiMsaM, 'parassa 'jo 'jaNai "jIviyaviNAsaM / "viraei 'sokkhavirahaM, "saMpADai saMpayAbhaMsaM // 190|| eSa me'bhirucitaH, eSa mama citte viniviSTaH / eSa eva paramArthena yuktibhirghaTate khalu zeSo na ||187|| sarve idaM manyante, yaduttamA'zanavasanapramukheSu / datteSu paraloke imAnyuttamAni labhante // 188 // evamiha loke parasya sukhaduHkheSu kriyamANeSu / tAnyeva paraloke 'nantaguNitAni labhyante || 189 / / yo naro hiMsAM karoti yaH parasya jIvitavinAzaM janayati / saukhyavirahaM viracayati, sampadAbhraMzaM sampAdayati ||190 || A dharma mane khUba jhyo; A mArA manamAM UtarI gayo, A ja dharma paramArthathI yuktio pUrvaka ghaTe che, bIjo koI paNa dharma nahIM. 187. badhA ja ema mAne che ke je zreSTha bhojana-raheThANa vagere bIjAne ApAya che; jIna lavamAM te jadhA sArAmAM sArA bhaNe che. 188. e pramANe A bhavamAM pArakAne sukha ke du:kha Ape che, te ja sukha ke du:kha bIjA bhavamAM anaMta guNa maLe che. 189. je manuSya hiMsA kare che ane je bIjAnA jIvatarano nAza kare che, tenA sukhano nAza thAya che ane sarpattino paNa nAza thAya che. 190. Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 364 'so evaM kuNamANo, 'paraloe "pAvae parehito / 'bahuso "jIviyanAsaM, "suhavigamaM saMpaoccheyaM // 191 / / jaM uppai ta labbhai, 'pabhUyataramattha natthi "saMdeho / degvaviesu koddavesuM, 'labbhaMti hi "kodavA ceva // 192 // 'jo uNa 'na 'haNai jIve, to "tesiM "jIviyaM suhaM "vibhavaM / "na "haNai "tatto "tassa vi, "taM "na "haNai "ko vi "paraloe // 193 / / 'tA bhaddeNa va 'nUnaM, "kayANukaMpA mae vi 'puvvabhave / jaM "laMdhiUNa vasaNAI, rajjalacchI "imA 'laddhA // 194 // sa evaM kurvan, paraloke parebhyaH, bahuzo jIvitanAzaM, sukhavigama, sampadocchedaM prApnoti // 191 / / yadupyate tat prabhUtataraM labhyate, atra sandeho nA'sti / kodraveSUpteSu hi kodavA eva labhyante // 192 / / yaH punarjIvAn na hanti, tatasteSAM jIvitaM sukhaM vibhavam / na hanti tatastasyA'pi, taM ko'pi paraloke na hanti // 193 / / tato bhadreNeva mayA'pi nUnaM pUrvabhave'nukampA kRtA / yad vyasanAni laGghitveyaM rAjyalakSmIlabdhA // 194|| te e pramANe (jIvahiMsAne) karato bIjA bhavamAM bIjA pAsethI ghaNIvAra jIvanano nAza, sukhano viraha ane saMpattino uccheda pAme che. 191. je vAvIe chIe, te ja ghaNuM badhuM maLe che. A vAtamAM koI saMzaya nathI, kharekhara kodarA vAve chate, kodarA ja maLe che. 192. je vaLI jIvone haNato nathI, tethI te jIvonAM jIvatara, sukha ane vaibhavano paNa nAza karato nathI, tethI tenA jIvatarAdino koI paNa paralokamAM nAza karatA nathI. 193. tethI bhadra evA mArA vaDe paNa nizcaye AgaLA bhavamAM anukaMpA karAI haze, jethI saMkaTone dUra karIne, A rAjyalakSmI mane maLI. 194. Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'tA saMpai 'jIvadayA, 'jAvajjIva 'mae 'viheyavvA / "paMsaM 'na bhakkhiyavvaM, "parihariyavvA ya "pAraddhI / / 195 / / 'jo devayANa 'purao, "kIrai 'AruggasaMtikammakae / 'pasumahisANa viNAso, nivAriyavvo 'mae "so vi // 196 / / 'bAlo vi 'muNai evaM, 'jIvavaheNaM labbhai na 'saggo / 'kiM pannagamuhakuharAo, "hoi "pIUsarasavuTThI // 197 / / 'to guruNA vAgariyaM, 'nariMda ! 'tuha dhammabaMdhurA 'buddhI / 'savvuttamo 'vivego, "aNuttaraM "tattadaMsittaM / / 198 / / tataH samprati yAvajjIvaM jIvadayA mayA vidhAtavyA / mAMsaM na bhakSitavyaM, pAparddhizca parihartavyA / / 195|| yo devatAnAM purata ArogyazAntikarmakRte, pazumahiSANAM vinAzaH kriyate, so'pi mayA nivArayitavyaH // 196|| bAlo'pyevaM jAnAti-jIvavadhena svargo na labhyate / kiM pannagamukhakuharAt pIyUSarasavRSTirbhavati ? ||197|| tato guruNA vyAkRtam, narendra ! tava buddhirdharmabandhurA / sarvottamo vivekaH, anuttaraM tattvadarzitvam / / 198|| tethI have jAvajajIva jIvadayA mAre pALavI, mAMsa khAvuM nahi ane zikArano paNa tyAga karavo. 195. je devonI AgaLa Arogya ane zAMti karma mATe pazuo ane pADAono vadha karAya che, te paNa mAre jarUrathI aTakAvI devo. 196. bALaka paNa A to jANe che ke- jIvano vadha karavAthI svarga maLato nathI; zuM sApanA moDhAM rUpI guphAmAMthI kayAre amRtarasanI vRSTi thAya che kharI ?. 187. tyAra pachI guru bhagavaMte kahyuM, he rAjana tamArI buddhi dharmamaya che, viveka sarvottama che ane tattvadarzipaNuM paNa anupama che. 198. Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 366 'jaM jIvadayAramme, 'dhamme kallANajaNaNakayakamme / "saggApavaggapuramagga- daMsaNe 'tuha maNaM 'lINaM || 199 / / rAyAesapesaNeNa tao amArighosaNApaDahavAyaNapuvvaM pavattiyA jIvadayA / rannA savvagAmanagaresu guruNA bhaNio rAyA, mahArAya ! duppaccayA pAeNa maMsagiddhI / dhanno tumaM bhAyaNaM sakalakallANANaM jeNa kayA maMsanivittI / *** saMpayaM majjavasaNadose suNasu yajjIvadayAramye, kalyANajananakRtakarmaNi / svargApavargapuramArgadarzane dharme tava mano lInam ||199|| tato rAjJA rAjAdezapreSaNena sarvagrAmanagareSvamArighoSaNApaTahavAdanapUrvaM pravartitA jIvadayA / guruNA bhaNito rAjA, mahArAja ! prAyeNa mAMsagRddhirduSpratyajA / dhanyastvam, sakalakalyANAnAM bhAjanam, yena mAMsanivRttiH kRtA / sAmprataM madyavyasanadoSAJ zRNu jethI jIvadayAthI manohara, kalyANane utpanna karanAra uttama karma, svarga ane apavarganA nagaranA mArgane batAvanAra dharmamAM tamAruM mana lIna thayuM che. 188. tethI rAjAe rAjAdeza=pharamAna moklAvavA vaDe dareka gAmaDAM ane nagaromAM amArighoSaNA paDaha vagaDAvavA pUrvaka jIvadayA pravartAvI. gurue rAjAne kahyuM, he rAjezvara !, prAya: karIne mAMsa pratyenI Asakti du:khe karIne choDAya tevI che. tamane dhanya che, saghaLA kalyANanAM tame pAtra cho, jethIM mAMsano tyAga karyo. have maghapAnanA vyasanathI thatA doSone sAMbhaLo Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 367 naccai 'gAyai 'pahasai, 'paNamai paribhamai muyai "vatthaM pi / "tUsai "rUsai nikkAraNaM pi 'mairAmaumpatto // 20 // 'jaNaNiM pi 'piyayamaM, 'piyayamaM pi jaNaNi jaNo 'vibhAvanto / 'mairAmaeNa 'matto, gammAgammaM degna "yANei // 201 / / na hu appaparavisesaM, 'viyANae 'majjapANamUDhamaNo / 'bahu "mannai 'appANaM, pahuM pi "nibbhatthae "jeNa // 202 // vayaNe pasArie "sANayA, "vivarabbhameNa 'muttaMti / pahapaDiyassa 'savassa va, 'durappaNo 'majjamattassa // 203 // madirAmadonmatto niSkAraNamapi, nRtyati, gAyati, prahasati, praNamati, paribhrAmyati, vastramapi muJcati, tuSyati, ruSyati // 200 / / madirAmadena matto jano jananImapi priyatamAM, priyatamAmapi jananIM vibhAvayan gamyA'gamyAM na jAnAti // 20 // madyapAnamUDhamanA AtmaparavizeSaM na khalu vijAnAti / AtmAnaM bahu manyate, yena prabhumapi nirbhatsayet // 202|| zavasyeva pathipatitasya, madyamattasya durAtmanaH / prasArite vadane zvAnaH vivarabhrameNa mUtrayanti // 203 // madirApAnathI madonmatta banela AtmA kAraNa vagara paNa - nAce che, gAya che, khaDakhaDATa hase che, praNAma kare che, bhaTake che, kapaDA pheMkI de che, AnaMda pAme che ane gusse thAya che. 200. madirAnA madathI unmatta thayela mAnava mAtAne paNa patnI, patnIne paNa mAtA tarIke mAnato, gamyA che ke agamyA-tenI pAse javAya ke nahI- te paNa to nathI. 201. madirA pIvAthI mUDha thayela manavALo potanA ane pArakAnA bhedane jANato nathI, potAnI kAtane samartha mAne cha, yI zeThano 5 ti2272 43 cha. 202. maDadAnI jema rastAmAM paDelAM, madirAthI unmatta banela duSTa puruSanA khullAM moDhAmAM kUtarAo bAkoruM mAnIne mUtare che. ra3. Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 368 'dhammatthakAmavigdhaM, vihaNiyamaikittikaMtimajjAyaM / 'majjaM 'savvesiM pi hu, "bhavaNaM 'dosANa kiM 'bahuNA ? ||204 || 'jaM 'jAyavA 'sasayaNA, sapariyaNA 'savihavA 'sanayarA ya / " niccaM 'surApasattA, khayaM " gayA "taM "jae "payaDaM // 205 // evaM 'nariMda ! 'jAo, 'majjAo 'jAyavANa 'savvakhao / "tA 'rannA 'niyarajje, "majjapavittI vi "paDisiddhA || 206 || kumArapAlapratibodhe. dharmArthakAmavighnaM vihatamatikIrtikAntimaryAdAm / kiM bahunA ? sarveSAmapi doSANAM bhavanaM khalu mAm // 204 // yad yAdavAH sasvajanAH, saparijanAH savibhavAH sanagarAzca / nityaM surAprasaktAH kSayaM gatAH, tajjagati prakaTam // 205 // narendra ! evaM madyAjjAdavAnAM sarvakSayo jAtaH / tato rAjJA nijarAjye, mahApravRttirapi pratiSiddhA || 206 || dharma, artha ane kAma traNe puruSArtha mATe naDatara rUpa; buddhi, kIrti, ane kAMtinI sImAne haNanAra; vadhAre zuM kahevuM ? sadhaLA paNa doSonuM utpatti sthAna parera madha - 63 04 che. 204. je jAdavo svajana, parijana, vaibhava ane nagaronI sAthe haMmezA madirAmAM mazagUla rahevAthI nAza pAmyA, te jagamAM prasiddha ja che. 205. - he narapati ! A pramANe madirAthI yAdavono sarvanAtha thayo, AthI rAjAe paNa potAnA rAjayamAM madirAnI pravRtti upara pratibaMdha mUkAvyo. 206. Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 369 (17) pAiasubhAsiapajjANi-(prAkRtasubhASitapadyAni) na vi muMDieNa samaNo, na 'oMkAreNa 'bambhaNo / na 'muNI 'raNNavAseNa, "kusacIreNa 'na "tAvaso // 207 // 'samayAe samaNo hoi, 'bambhacereNa 'bNbhnno| . nANeNa ya "muNI "hoi, 'taveNaM "hoi "tAvaso // 208 // kammuNA bambhaNo hoi, 'kammuNA hoi khattio / 'vaiso kammuNA hoi, "suddo "havai "kammuNA // 29 // dhammo- (dharmaH) jattha ya 'visayavirAgo, kasAyacAo guNesu 'aNurAo / 'kiriyAsu "appamAo, "so 'dhammo "sivasuhovAo // 10 // (17) muNDitena zramaNo nA'pi, oGkAreNa brAhmaNo na / araNyavAsena munina, kuzacIreNa tApaso na // 207 // samatayA zramaNo bhavati, brahmacaryeNa brAhmaNaH / jJAnena ca munirbhavati, tapasA tApaso bhavati // 208 // karmaNA brAhmaNo bhavati, karmaNA kSatriyo bhavati / karmaNA vaizyo bhavati, karmaNA zUdro bhavati // 209 // yatra ca viSayavirAgaH, kaSAyatyAgo guNeSvanurAgaH / kriyAsvapramAdaH, sa dharmaH zivasukhopAyaH // 210 // (17) muMDana karAvavAthI sAdhu thavAtuM nathI, kAranA raTaNathI brAhmaNa thaI zakAtuM nathI, jaMgalamAM rahevA mAtrathI muni banAtuM nathI ane DAbhanA vastra dhAraNa karavAthI tApasa thavAtuM nathI. 207. samatA dhAraNa karavAthI sAdhu thavAya che, brahmacaryanA pAlanathI brAhmaNa thavAya che, jJAnathI muni thavAya che ane tapazcaryAthI tApasa thavAya che. ra08. karmothI brAhANa thavAya che, karmathI ja kSatriya banAya che, karmathI ja vaizya thAya che ane kAryothI ja zUdra thavAya che. (mAtra janmathI nahi.) ra09. jayAM AgaLa viSayo pratye virakita che, kaSAyono tyAga che, guNo viSe anurAga che ane kriyAmAM apramattabhAva che, te dharma ja mokSasukhanA kAraNabhUta che. ra10. mA. 24 Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 370 jAeNa 'jIvaloge, 'do ceva nareNa "sikkhiyavvAiM / kammeNa jeNa "jIvai, jeNa "mao "suggaI 'jAi // 21 / / dhammeNa kulappasUI, 'dhammeNa ya 'divvarUvasaMpattI / 'dhammeNa dhaNasamiddhI, dhammeNa "savittharA kIttI // 212 / / mA saaha jaggiavve. 'palAiavvaMmi kIsa vIsamaha / "tinni "jaNA aNulaggA, "rogo a "jarA ya maccU a // 213|| "saggo tANa "gharaMgaNe "sahayarA, savvA "suhA "saMpayA / "sohaggAiguNAvalI "virayae, "savvaMgarmIliMgaNaM // "saMsAro "na "duruttaro "sivasuhaM, "pattaM "karaMbhoruhe / je 'sammaM jiNadhammakammakaraNe, 'varlDati uddhArayA // 14 // jIvaloke jAtena nareNa dve caiva zikSitavye / yena karmaNA jIvati, yena mRtaH sugatiM yAti // 211 / / dharmeNa kulaprasUtiH, dharmeNa ca divyarUpasamprAptiH / dharmeNa dhanasamRddhiH, dharmeNa savistarA kIrtiH // 212 / / jAgaritavye mA svapita, palAyitavye kasmAd vizrAmyata ? / rogo jarA mRtyuzca-trayo janA anulagnAH // 213|| ye uddhArakAH jinadharmakarmakaraNe samyag vartante, teSAM svargo gRhAGgaNe, sarve sahacarAH, zubhAH sampadaH / saubhAgyAdiguNAvaliH sarvAGgamAliGganaM viracayati; jagatamAM janmela manuSe be vastu zIkhavA jevI che. eka to pote je karmathI jIve che ane bIjuM (karmane anusAra) sadgatimAM jAya che. ra11. dharmathI uttama kuLamAM janma thAya che, dharmathI ja anupama rUpanI prApti thAya che, dharmathI dhananI samRddhi maLe che ane dharmathI ja kIrti phelAya che. ra1ra. jAgavA yogyamAM tame suvo nahi ane cAlavA lAyakamAM zA mATe besI rahyA cho?, kAraNake vyAdhi, ghaDapaNa ane maraNa A traNe jaNA pAchaLa lAgyA che. 213 je (AtmAno) uddhAra karanArA jinezvaranA dharmanAM kAryo karavAmAM sArI rIte varte che. teone svarga gharanAM AMgaNAmAM ja che, dareka jAtanA sukha ane saMpatti tenI sAthe rahenArA bane che, saubhAgya vagere guNonI paraMparA teone AkhA zarIra AliMgana Ape che, saMsAra karavo tene mATe dastara nathI ane mokSanuM sukha paNa temanA karakamaLamAM ja che. ra14. Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 371 dANaM- (dAnam) no 'tesiM "kuviyaM va dukkhamarkhilaM, "Aloyae "sammuhaM, "no "millei "gharaM "kamaMkavaDiyA, 'dAsivva "tesiM "sirI / "sohaggAiguNA "cayaMti "na "guNA-''baddhavva gtesiM taj, je 'dANaMmi samIhiyatthajaNaNe, 'kuvvaMti 'jattaM jaNA // 25 // vavasAyaphalaM 'vihavo, 'vihavassa phalaM 'supattaviNiogo / 'tayabhAve "vavasAo, 'vihavo vi a duggainimittaM // 26 // saMsAro duruttaro na, zivasukhaM karAmbhoruhe prAptam // 14 // ye janAH samIhitArthajanane dAne yatnaM kurvanti, akhilaM duHkhaM teSAM sammukhaM kupitamiva nA''lokate / kramAGkapatitA zrIrdAsIva teSAM gRhaM na melayati, saubhAgyadiguNA guNA''baddhA iva teSAM tanuM na tyajanti // 215|| vyavasAyaphalaM vibhavaH, vibhavasya phalaM supAtraviniyogaH / tadabhAve vyavasAyo vibhavo'pi ca durgatinimittam // 216 / je loko manavAMchita padArthone ApanAra dAna devAmAM prayatna kare che; saghaLA ya du:kha teonI sAmuM gusse theyalAnI jema jotA paNa nathI; caraNakamaLamAM paDelI lakSmI dAsInI jema teonuM ghara choDatI nathI; ane saubhAgya vagere guNo paNa dorIthI jANe baMdhAyA na hoya, tenI jema temanA zarIrane choDatA nathI- 215. vyApAra nuM phaLa vaibhava che ane vaibhavanuM phaLa supAtramAM dAna che, tenA= supAtramAM dAnanAM vinA vyApAra ane vaibhava bane durgatinAM karaNa 35 cha: 216. Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 372 lacchI- (lakSmIH) "viguNamavi 'guNaDDha, rUvahINaM pi rammaM, "jaDamavi "maimaMtaM "maMdasattaM pi "sUraM / 15 akulamavi "kulINaM "taM "payaMpaMti 'loyA, 'navakamaladalacchI jaM paloei lacchI ||217|| 'jAI rUvaM vijjA, tiNNi vi nivaDaMtu 'kaMdare vivare / 'atthu 'ccia " parivaDDhau, "jeNa "guNA "pAyaDA "huta // 218 // sIlaM- (zIlam) 'alasA hoi 'akajje, 'pANivahe paMgulA "sayA " ho / 'paratattisu 'bahirA, "jaccaMghA "parakalattesu // 219|| navakamaladalAkSI lakSmIryaM pralokayati, taM lokA viguNamapi guNADhayaM, rUpahInamapi ramyaM, jaDamapi matimantaM, mandasattvamapi zUraM, akulamapi kulInaM prajalpanti ||217|| jAtI rUpaM vidyAstrINyapi kandare vivare nipatantu / artha eva parivardhatAm, yena guNAH prakaTA bhavanti // 218 // akArye'lasA bhavanti, prANivadhe sadA paDgulA bhavanti / paranindAsu badhirAH, parakalatreSu jAtyandhAH / ( bhavantu) // 219|| navA kamaLadaLa jevI AMkhovALI lakSmI jenA upara najara kare che, te vyaktine loko nirguNI hoya to paNa guNavaMta, kurUpa hoya to paNa ramaNIya, mUrkha hoya to paNa buddhizALI, maMda sattvavALo hoya to paNa zUravIra ane nIcakuLano hoya to paNa khAnadAna kahe che. 217. jAti, rUpa ane vidyA- A traNe UMDA khADAmAM jaIne paDo, paraMtu mAtra dhana ja vRddhi pAmo, jenAthI badhA ya guNo prakTa thAya che. ra18. bIjAnuM kharAba karavAmAM ALasuM thavuM; jIva hiMsAmAM haMmezA pAMgaLA thavuM, bIjAnA doSo sAMbhaLavA mATe baherA thavuM ane pArakAnI strIone viSe janmAMdha jana 218. Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 373 'jo vajjai paradAraM. 'so sevai 'no 'kayAi paradAraM / sakalatte "saMtuTTho, sakalatto "so 'naro "hoi // 220 // varaM 'aggimi paveso, "varaM 'visuddheNa 'kammuNA maraNaM / "mA gahiavvayabhaMgo, "mA "jIaM khaliasIlassa // 22 // bhAvo- (bhAvaH) jA 'davve hoi maI, 'ahavA "taruNIsu rUvavaMtIsu / "sA jai jiNavaradhamme, "karayalamajjhe "ThiA "siddhI // 222 / / takkavihUNo 'vijjo, 'lakkhaNahINo a 'paMDio loe / bhAvavihUNo dhammo, 'tinni vi nUNaM "hasijjaMti // 223 / / yo varjati paradvAram, sa kadApi paradArA na sevate / svakalo santuSTaH, sa naraH sakalatro bhavati // 220 / / agnau pravezo varam, vizuddhena karmaNA maraNaM varam / mA gRhItavratabhaGgaH, mA skhalitazIlasya jIvitam // 221 // yA dravye matirbhavati, athavA rUpavatISu taruNISu / sA yadi jinavaradharme, siddhiH karatalamadhye sthitA / / 222 / / loke tarkavihIno vidvAn, lakSaNahInazca paNDitaH / bhAvavihIno dharmaH, trayo'pi nUnaM hasyante // 223|| je bIjAnA gharanA bAraNAne choDe che, te kayAre paNa pArakAnI strIne sevato nathI, je potAnI strImAM saMtuSTa che, te mAnava sarvano rakSaka thAya che. rara0. AgamAM pesI javuM sAruM; nirmaLa kArya karavA dvArA marI javuM uttama, paraMtu lIdhela vratano bhaMga athavA skUlanA pAmelA zIlavALI vyaktinuM jIvana sAruM nahi. rara1. dhanamAM je rIte buddhi cAle che athavA svarUpavAna yuvatiomAM je buddhi thAya che, te jo jinezvaranA dharmamAM thAya, to siddhi hAthanA telamAM ja AvelI Inii . 222. jagatmAM tarka vagarano vidvAna, vyAkaraNa na jANanAro paMDita ane bhAva vagarano dharma - A traNe kharekhara hAMsIpAtra bane che. ra23. Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 374 "vaMjhaM "biMti 'jahitthe 'satthapaDhaNaM, 'atthAvabohaM 'viNA, 'sohaggeNa "viNA maDappakaraNaM, "dANaM "viNA saMbhramaM / "sabbhAveNa "viNA " puraMdhiramaNaM, "nehaM "viNA "bhoyaNaM, 20 evaM dhammasamujjamaM pi vibuhA, "suddhaM viNA bhAvaNaM // 224 // dayA - (dayA) 'kiM 'tAe 'paDhiAe, 'payakoDIe 'palAlabhUAe / "jatthirttiyaM na " nAyaM, 'parassa 'pIDA ne " kAyavvA ||225|| yatheA'rthAvabodhaM vinA zAstrapaThanam, saubhAgyena vinA'haGkArakaraNam sambhramaM vinA dAnaM, sadbhAvenaM vinA purandhrIramaNaM, snehaM vinA bhojanaM vandhyam, evaM vibudhAH zuddhAM bhAvanAM vinA dharmasamudyamamapi (vandhyaM ) bravInti // 224 // tayA palAlabhUtayA padakoTyA paThitayA kim ? | yatra - parasya pIDA na kartavyAM etAvanna jJAtam // 225 // jema A jagatamAM arthanA jJAna vagara zAstrano abhyAsa, saubhAgya vinA abhimAna karavuM, Adara vagaranuM dAna, sadbhAva vagara patnI sAthe krIDA, prIti vagaranuM bhojana, nakAmuM che- tema paMDita puruSo zuddha bhAva vagaranA dharmanA ughamane pAga nAmo se che. 224. te photarA jevA karoDo pada bhaNavA vaDe zuM ?, ke jenAthI - bIjAne du:kha pahoMcADavuM nahi' eTaluM paNa jJAna nahi maLe. 225. Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 375 ikkassa kae niajIviassa, 'bahuAo 'jIvakoDIo / 'dukkhe 'ThavaMti je "kei, "tANaM "kiM "sAsayaM "jIaM // 226 / / jaM 'AruggemudaggamappaDiheyaM, 'ANesarattaM 'phuDaM, 'rUvaM appaDirUvamujalatarA, "kittI "dhaNaM "juvvaNaM / 'dIhaM "Au "avaMcaNo pariaNo, "puttA "supuNNAsayA, "taM "savvaM "sacasacaraMmi vi jae, 'nUNaM "dayAe "phalaM // 227|| saccaM- (satyam) sacceNa phurai 'kittI, 'sacceNa 'jaNami hoi vIsAso / saggApavaggasuhasaMpayAu "jAyaMti "sacceNa // 228 // ekasya nijajIvitasya kRte baDhyo jIvakoTyaH / ye ke'pi duHkhe sthApayanti, teSAM jIvitaM kiM zAzvatam ? // 226 / / yadudagramArogyam, apratihataM sphuTamAzezvaratvam apratirUpaM rUpam, ujjvalatarA kIrtiH, dhanaM, yauvanam / dIrghamAyuH, avaJcanaH parijanaH, supuNyA''zayAH putrAH; tat sarvaM sacarAcare'pi jagati, nUnaM dayAyAH phalam // 227 // satyena kIrtiH sphurati, satyena jane vizvAso bhavati / satyena svargApavargasukhasampado jAyante // 228 / / eka mAtra potAnA jIvatarane mATe aneka karoDa jIvone, je koI paNa du:khamAM mUke che. teonuM jIvana paNa zuM kAyama rahevAnuM che kharuM?. rara6. je suMdara Arogya, jeno paDakAra na karI zakAya tevuM spaSTa AjJAnuM svAmIpaNuM, anupama rUpa, nirmaLatara kIrti, dhana, juvAnI, lAMbu AyuSya, nahi chetare tevo=saraLa cAkaravarga, pavitra AzayavALA putro-vagere je badhuM A parivartanazIla jagamAM maLe che, te badhuM dayAnuM ja phaLa jANavuM. rara7. satyathI kIrti phelAya che, satyathI lokomAM vizvAsa utpanna thAya che, satyathI svarga ane apavarganA sukhanI saMpattio paNa maLe che. rara8. Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 376 'palae vi mahApurisA, paDivannaM 'annahA 'na hu 'kuti / gacchati na dIyaM (khalu), "kuNaMti "na hu "patthaNAbhaMgaM // 229 // 'jeNa 'paro mijjai, 'pANivaho hoi "jeNa bhaNieNa / 'appA "paDai 'aNatthe, "na hu "taM "jaMpaMti "gIatthA ||230|| puNNaM- (puNyam) 'saMgAme 'gayaduggame huyavahe, 'jAlAvalIsaMkule, "kaMtAre 'karivagdhasIhavisame, 'sele "bahuvaddave / "aMbohimi samullasaMtalaharI - laMdhijjamANaMbare, " savvo "puvvabhavajjiehi puriso, "punnehi "pAlijjae ||231|| pralaye'pi mahApuruSAH, pratipannamanyathA na khalu kurvanti / dInatAM na gacchanti, prArthanAbhaGgaM na khalu kurvanti // 229|| yena paro dUmyate, yena bhaNitena prANivadho bhavati / AtmA'narthe patati, tat khalu gItArthA na jalpanti ||230|| gajadurgame saGgrAme, jvAlAvalIsaGkale hutavahe, karivyAdhrasiMhaviSame kAntAre, bahUpadrave zaile / samullasallaharIlaGghyamAnA'mbare'mbhodhau, sarvaH puruSaH pUrvabhavAjitaiH puNyaiH pAlyate ||231|| pralaya kALamAM paNa mahApuruSo svIkArela vAtane pheravatA nathI, dInatAne pAmatA nathI ane koInI paNa prArthanAne ThakurAvatA nathI=mAMgaNI pUrI kare che 229je vacanathI bIjAnuM dila dubhAya, je bolavAthI jIvahiMsA thAya ane pote anarthamAM paDe, tevuM vacana gItArtha puruSo bolatA nathI. 230. hAthIone kAraNe du:khe javAya tevA yuddhamAM, javALAonA samUhathI bhaDabhaDatI AgamAM, hAthI-vAgha ane siMhathI vikaTa evAM jaMgalamAM, ghaNA saMkaTovALA parvata upara ane jANe AkAzane AMbI jatI hoya tevI uchaLatI taraMgovALA samudramAM paNa dareka puruSa pUrvabhavamAM upArjita karela puNyathI ja rakSAga rAya che. 231. Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 377 nANAI (jJAnAdi-) nANaM mohamahaMdhayAralaharI-hArasUruggamo, nANaM 'diTThaadiTThaiTThaghaDaNA-saMkappakappamumo / 'nANaM 'dujjayakammakuMjaraghaDA - paMtapaMcANaNo, "nANaM "jIvaajIvavatthuvisara-sAloyaNe "loyaNaM // 232 // jahA kharo caMdaNabhAravAhI, 'bhArassa 'bhAgI na hu 'caMdaNarasa / "evaM khunANI caraNeNa "hINo, 'nANassa"bhAgI na hu"suggaIe / / 233 / / succA jANai kallANaM, 'succA jANai 'pAvagaM / / 'ubhayaM pi jANai "zoccA, "jaM "seyaM taM smAyare // 234 / / jJAnaM mohamahAndhakAralaharIsaMhArasUryodgana, jJAnaM dRSTA'dRSTeSTaghaTanAsaGkalpakalpadrumaH / jJAnaM durjayakarmakuJjaraghaTApaJcatvapaJcAnanaH; jJAnaM jIvA'jIvavastusamUhasyA''lokane locanam // 232 / / yathA candanabhAravAhI kharaH, bhArasya bhAgI na khalu candanasya / evaM khalu caraNena hIno jJAnI, jJAnasya bhAgI na khalu sugateH / / 23 / / zrutvA kalyANaM jAnAti, zrutvA pApakaM jAnAti / zrutvobhayamapi jAnAti, yacchreyastat samAcaret // 234 / / jJAna e moha rUpI mahAna aMdhakAranI paraMparAne dUra karavAmAM sUryanA udaya jevuM che. jJAna e joyela ke nahi joyela manapasaMda kArya karavAnA saMkalpa mATe kalpavRkSa samAna che, jJAna e durjaya evA karmorUpI hAthIonA vaMdane nAza karavAmAM siMha sarakhuM che ane jJAna e jIva-ajIva Adi padArthonA samUhane jovA mATe AMkha samAna che. ra3ra. jema caMdananA bhArane vahana karanAra khaccara mAtra bhArane ja vahe che, paraMtu caMdanane bhogavato nathI, tema cAritra vagarano jJAnI, mAtra jJAnane jANe che, paraMtu sadgati pAmato nathI. ra33. sAMbhaLIne ja potAnuM zreya jANe che, sAMbhaLIne ja pApane oLakhe che; sAMbhaLIne ja zreya ane pApa bane jANe che, pachI je zreyaskara lAge te AcaravuM joIe. ra34. Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 378 ta rUvaM jattha 'guNA, 'taM 'mittaM "ja 'niraMtaraM "vasaNe / "so "attho jo "hatthe, "taM "vinnANaM "jahiM "dhammo // 235 // painnagagAhA (prakIrNakagAthAH) tAvaccia hoi suhaM, 'jAva na kIrai "pio jaNo ko vi / "piasaMgo "jeNa 'kao, "dukkhANa "samappio "appA // 236 // 'na hu hoi soiavvo, jo 'kAlagao dadaM samAhIe / "so 'hoi "soiavvo, tavasaMjamadubbalo 'jo u // 237 // tad rUpaM yatra guNAH, tanmitraM yad vyasane nirantaram / so'rtho yo haste, tad vijJAnaM yatra dharmaH // 235 / / tAvadeva sukhaM bhavati, yAvat ko'pi janaH priyo na kriyate / yena priyasaGgaH kRtaH, AtmA duHkhAnAM samarpitaH // 236 // yo dRDhaM samAdhinA kAlagataH, na khalu zocitavyo bhavati / yastu tapaHsaMyamadurbalaH sa zocitavyo bhavati // 237 / / te ja rUpa che, jayAM guNo rahelA hoya; te ja mitra che ke je saMkaTamAM paNa sAthe rahe che, te ja dhana che ke je potAnA hAthamAM hoya ane te ja sAcuM jJAna cha 3 nayAM dharma cha. 235. tyAM sudhI ja sukha raheluM che ke jyAM sudhI koI paNa vyakti priya karAtI nathI; tethI jeNe priyano saMbaMdha karyo. tene potAno AtmA duHkhone soMpI dIdho cha. 236 je vyakti uttama samAdhipUrvaka kALa pAmI che, te zoka karavA lAyaka che ja nahi, paraMtu je tapa ane saMyamathI nirbaLa che, te ja sAce zoka 321 / yogya che. 237. Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yA bAharati purisaM, "sAvaNayA sauNayA 379 jaM cia 'vihiNA lihiaM, 'taM cia pariNamai 'sayalaloassa / "ia "jANiUNa 'dhIrA, "vihure vi "na "kAyarA 'huMti // 238 / / patte vasaMtamAse, "riddhiM 'pAvaMti sayalavaNarAI / jaM na karIre 'pattaM, tA "kiM 'doso "vasaMtassa ? // 239 / / uiaMmi 'sahassakare, 'saloyaNo 'picchai 'sayalaloo / jaM na ulUo picchai, "sahassakiraNassa 'ko 'doso ? // 240 / / gayaNaMmi gahA 'sayaNaMmi, 'suviNayA 'sauNayA vaNaggesu / * "taha vAharaMti "purisaM, "jaha "diLaM "puvvakammehiM // 24 // yaccaiva vidhinA likhitaM, taccaiva sakalalokasya pariNamati / iti jJAtvA dhIrAH, vidhure'pi kAtarA na bhavanti / / 238 / / vasantamAse prApte sakalavanarAjaya RddhiM prApnuvanti / yat karIre patraM na, tato vasantasya ko doSaH ? / / 239 / / sahasrakare udite, salocanaH sakalajanaH pazyati / yadulUko na pazyati, sahasrakiraNasya ko doSaH ? ||240 / / gagane grahAH, zayane svapnAH, vanAgreSu shkunaaH| tathA puruSaM vyAharanti, yathA pUrvakarmabhirdRSTam // 24 // je bhAgyamAM lakhAyuM hoya che, te ja dareka jIvane bane che, ema jANIne dhIra puruSo muzkelImAM paNa kAyara thatAM nathI. ra38. vasaMtatratu Ave chate badho ja vanano samUha khIlI UThe che, paraMtu keraDAnA jhADa upara pAMdaDA AvatA nathI. temAM vasaMtu Rtuno zo doSa ? ra39. sUryano udaya thaye chate AMkhovALAM badhAM ja loko joI zake che, paraMtu je ghuvaDa joI zakatuM nathI, temAM sUryano zo doSa?. 240. AkAzamAM badhA ya graho, UMghamAM svapno ane vanomAM pakSIo paNa puruSane te rIte anukULa ke pratikULa thAya che, ke je rIte pUrvanA karmo vaDe thavAnuM Doya. 241. Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 380 katthai jIvo balavaM, 'katthai 'kammAI hu~ti baliAI / "jIvassa ya kammassa ya, "puvvanibaddhAiM "verAiM // 242 // devassa matthae 'pADiUNa, 'savvaM 'sahaMti kApurisA / "devo vi 'tANa saMkai, "jesiM "teo "paripphurai // 243 / / jIaM 'maraNeNa 'samaM, "uppajjai 'juvvaNaM 'saha 'jarAe / 'riddhI viNAsasahiA, "harisavisAo "na 'kAyavvo // 244|| "avagaNai dosalakkhaM. "ikkaM maMnei ja "kayaM sakayaM / sayaNo haMsasahAvo, "piai "payaM "vajjae 'nIraM // 245 // kvApi jIvo balavAn, kutrA'pi karmANi balavanti bhavanti / jIvasya ca karmaNazca, pUrvanibaddhAni vairANi // 242 / / devasya mastake patitvA, kApuruSAH sarvaM sahante / devo'pi teSAM zaGkate, yeSAM tejaH parisphurati // 243 / / jIvitaM maraNena samama, yauvanaM jarayA sahotpadyate / RddhirvinAzasahitA, harSaviSAdau na kartavyau // 244 / / haMsasvabhAvaH sajjanaH doSalakSamavagaNayati, yat sukRtaM kRtam, (tada) ekaM manyate, payaH pibati nIraM varjayati // 245 // kyAreka AtmA baLavAna hoya che, to koIka samaye karme baLavAna hoya che, kharekhara jIva ane karmanI pUrvanA baMdhAyelA vera jevI paristhiti che. 242. devane mAthe paDIne AgaLa karIne kAyara puA badhuM ja sahana kare che, paraMtu devo paNa tenAthI satarka rahe che, ke jeonuM teja jhaLakatuM hoya che. ra43. jIvatara maraNanI sAthe ane juvAnI ghaDapaNanI sAthe ja rahela che; samRddhi - paNa nAza pAmanArI ja che, mATe emAM AnaMda ke kheda karavo nahi. 244. haMsanA jevA svabhAvavALo sajajana, lAkho doSone gaNakArato nathI, paNa je kaMI satkArya karyuM hoya, te ekane ja jue che; jema haMsa dUdhane pIe che ane pANIne choDI de che. ra45. Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 381 'saMtaguNakittaNeNa vi, purisA 'lajjaMti 'je mahAsattA / 'iarA "appassa 'pasaMsaNeNa, 'hiyae "na "mAyaMti // 246 // satehiM asaMtehiM a, parassa 'kiM 'jaMpiehiM 'dosehiM / "accho 'jaso na "labbhai, "so vi amitto "kao "hoi / / 247 / / 'vihalaM jo 'avalaMbai, "AvaipaDiaM ca 'jo samuddharai / 'saraNAgayaM ca 'rakkhai, "tisu tesu "alaMkiA "puhavI // 248|| 'saha jAgarANa 'saha 'suANANaM, 'saha 'harisasoavaMtANaM / 'nayaNANaM va dhannANaM, AjammaM "niccalaM "pimmaM // 249 // ye mahAsattvAH puruSAH sadguNakIrtanenA'pi lajjante / itare AtmanaH prazaMsanenA'pi hRdaye na mAnti // 246|| parasya sadbhirasadbhizca, doSairjalpitaiH kim ? / acchaM yazo na labhyate, so'pyamitraH kRto bhavati // 247 // yo vihvalamavalambate, yazcA''patitaM samuddharati / zaraNA''gataM ca rakSati, taistribhiH pRthvyalaGkRtA // 248 / / saha jAgratoH saha svapatoH saha harSazokavatoH / dhanyayoH nayanayoriva Ajanma nizcalaM prema // 249 // je sAtvika puruSo vidyamAna paNa guNonI prazaMsA karatAM zaramAya che, tyAre bIjA loko to potAnI prazaMsA karatA hRdayamAM samAtA nathI. ra46. bIjAnA vidyamAna ke avidyamAna evA doSo kahevAthI zo lAbha ?, eka to sAro jaza maLe nahi ane te vyakti paNa duzamana karAya che. 247. je saMkaTamAM mUkAyelane Teko Ape che, je ApattimAM paDelane bahAra kADhe che; ane zaraNe AvelanuM rakSaNa kare che, te traNa vaDe pRthvI zobhI rahI che. 248. sAthe jAgatA, sAthe sUtA ane sAthe ja AnaMda ane duHkha vyakta karatAM koIka dhanya puruSone ja be AMkhanI jema jIvana paryata atUTa prema hoya che. ra49. Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 382 'viNae sissaparikkhA, 'suhaDaparikkhA ya hoi saMgAme / vasaNe "mittaparikkhA, dANaparikkhA ya dukkAle // 250 // 'AraMbhe natthi dayA, 'mahilAsaMgeNa nAsae 'babhaM / "saMkAe "sammattaM, "pavvajjA asthagahaNeNa // 259 / / dIsai 'vivihacchariaM, 'jANijjai 'suaNadujjaNaviseso / 'appANaM kalijjai, 'hiMDijjai teNa 'puhavIe // 252 / / satthaM 'hiayapaviThaM, 'mArai 'jaNe 'pasiddharmiNaM / "taM pi 'guruNA pauttaM, "jIvAvai "piccha "acchariaM // 253 / / vinaye ziSyaparIkSA, saGgrAme ca subhaTaparIkSA. bhavati / vyasane mitraparIkSA, duSkAle ca dAnaparIkSA // 250 // Arambhe dayA nA'sti, mahilAsaGgena brahma nazyati / zaGkayA samyaktvam, arthagrahaNena pravrajyA / // 251 / / vividhA''zcaryaM dRzyate, sujanadurjanavizeSo jJAyate / AtmA kalyate, tena pRthivyAM hiNDyate // 252 / / hRdayapraviSTaM zastraM mAryate, idaM jane prasiddham / tadapi guruNA prayuktaM jIvAyayatyA''zcayaM pazya // 253|| | vinayamAM ziSyanI parIkSA ane yuddhamAM laDavaiyAonI kasoTI thAya che, saMkaTamAM mitranI kasoTI ane dukALamAM dAnanI parIkSA thAya che. ra50. AraMbha-samAraMbhanA kAryamAM dayA rahetI nathI. strInA saMparkathI brahmacarya nAza pAme che, zaMkAthI samyakatva ane dhana levAthI saMyama nAza pAme che. ra51. judA judA Azcarya jovA maLe, sajajana ane durjananI vizeSatA jaNAya tema ja AtmA jaNAya athavA pote kaLAothI hoMzIyAra bane, tethI duniyAmAM pharavuM joIe. hRdayamAM pravezeluM zastra mArI nAMkhe che, e jagatamAM prasiddha che, paraMtu te ja zAstra guru bhagavaMte vApareluM jIvADe che, e Azcarya tame juo. ra53. Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 383 'jaNaNI jammuppattI, pacchimaniddA 'subhAsiA 'guTThI / / 'maNaIneM "mANussaM, 'paMca vi dukkhehiM "muccaMti // 254 // jaM 'avasare na hUaM, dANaM "viNao 'subhAsiMaM vayaNaM / pacchA "gayakAleNaM, "avasarahieNa."kiM 'teNa ? // 255|| 'uvabhuMjiuM 'na 'yANai, 'riddhiM patto vi 'puNNaparihINo / "vimale vi "jale 'tisio, "jIhAe "maMDalo "lihai // 256|| AkaiDhiuNa nIraM, revA rayaNAyarassa 'appei / "na hu"gacchei 'marudese, 'saccaM bhariA bharijaMti // 257|| jananI, janmotpattiH, pazcimanidrA subhASitA goSThI / manaiSTaM mAnuSyaM, paJcApi duHkhairmucyante // 254 // avasare yad dAnaM, vinayaH, subhASitaM vacanaM na bhUtam / pazcAd gatakAlena avasararahitena tena kim ? ||255 / / puNyaparihINa RddhiM prApto'pyupabhoktuM na jAnAti / vimale'pi jale tRSito maNDalo jIhvayA likhati // 256 // revA nIramAkRSya ratnAkarasyA'rpayati / marudeze na khalu gacchati, satyaM bhRtA bhriyante // 257 / / mAtA, janmabhUmi, pAchaLI rAtanI UMgha, subhASitonI goSThI ane manane gamato manuSya-A pAMca du:khe karIne mUkAya che. ra54. avasara Ave chate je dAna apAya nahi, vinaya karAya nahI ke subhASita vacana bolAya nahi, to pachI samaya pasAra thaye chate, avasara vagara tenA vaDe zuM ?. 255. puNyahIna AtmA samRddhi pAmavA chatAM paNa teno bhogavaTo karavAnuM jANato nathI, nirmaLa pANImAM rahela paNa tarasyo kUtaro to jIbhathI ja cATavAno. 256. narmadA nadI pANI vahana karIne dariyAne Ape che, paraMtu mAravADamAM jatI nathI, pare52 marekA marAya che. 257. Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 384 'sA sAI 'taMpi jalaM, pattaviseseNa 'aMtaraM "guru / 'ahimuhi paDiaM "garalaM, "sippiuDe "muttiyaM "hoi // 258 // 'kesiMci hoi 'vittaM, 'cittaM annesimubhayamannesi / 'citaM vittaM "pattaM, "tiNNi vi "kesiMci "dhannANaM // 259 // kattha vi dalaM 'na gaMdho, 'kattha vi gaMdho na hoi "mayaraMdo / "ikkakusumaMmi "mahuyara !, "do tiNNi "guNA "na "dIsaMti // 260 / / sA svAtiH, jalamapi tat, pAtravizeSeNA'ntaraM gurukam / ahimukhe patitaM garalaM, zuktipuTe mauktikaM bhavati // 258 // keSAJcid vittaM bhavati, anyeSAM cittam, anyeSAmubhayam / cittaM vittaM pAtraM, trINyapi keSAJcid dhanyAnAm // 259 // kutrA'pi dalaM, gandho na; kvA'pi gandho, makarando na bhavati / madhukara ! ekakusume dvau trayo vA guNA na dRzyante // 260 / / te ja svAti nakSatra che, te ja pANI che, paraMtu pAtra vizeSathI AMtaruM moTuM paDI jAya che, sApanAM moDhAmAM paDeluM jhera banI jAya che ane chIpanI aMdara 53j motI bane cha. 258. keTalAka pAse dhana hoya che, koIka pAse mana hoya che, to koIka pAse , bane hoya che, paraMtu mana, dhana ane pAtra A traNe to koIka dhanyAtmAne ja bhaNe cha. 259. koIka vRkSa upara kula hoya che, gaMdha hotI nathI, kyAMka gaMdha hoya che paNa makaraMda puSpa hotuM nathI, he bhamarA ! eka ja phala upara be ke traNa guNo jovA bhagata nathI. 260. Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 385 'kattha vi 'jalaM na chAyA, 'kattha vi "chAyA na "sIalaM 'salilaM / "jalachAyAsaMjuttaM, "taM "pahia ! sarovaraM "viralaM ||26|| 'kattha vi 'tavo 'na tattaM, 'kattha vi ' tattaM 'na suddhacAritaM / "tavatattacaraNasahiA, "muNiNo vi a thova " saMsAre // 262 // "dukkhANa 'eu 'dukakhaM, 'guruANa jaNANa 'hiayamajjhami / "jaMpi 'paro 'patthajjai, "jaMpi ya " parapatthaNAbhaMgo || 263|| kvA'pi jalaM chAyA na, kutrA'pi chAyA zItalaM salilaM na / pathika ! jalachAyAsaMyuktaM, tat sarovaraM viralam // 261|| kutrA'pi tapaH tattvaM na, kvA'pi tattvaM zuddhacAritraM na / tapastattvacaraNasahitA munayo'pi ca saMsAre stokAH || 262 || gurukANAM janAnAM hRdayamadhye duHkhAnAmetad duHkham / yadapi paraH prArthyate, yadapi ca paraprArthanAbhaGgaH || 263|| karyAMka pANI hoya che paraMtu chAyA hotI nathI, kyAMka chAyA hoya che paNa ThaMDuM pANI hotuM nathI, he musAphara ! pANI ane chAyA bannethI zobhatuM sarovara durbala che. 261. koIkanI pAse tapa hoya che, paNa tattvajJAna hotuM nathI; karyAMka tattvajJAna hoya che, paraMtu nirmaLatara saMyama hoto nathI, tapa, tattvajJAna ane saMyamathI zobhatAM sAdhuo paNa saMsAramAM thoDAM hoya che. 262. moTA mANasonA haiyAnI aMdara, A ja moTAmAM moTuM du:kha che, eka to bIjA pAse mAMgavuM ane bIjuM pArakAnI mAMgaNIno bhaMga karavo. ra63. 6 Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 386 'kiM kiM na kayaM, ko ko na patthio, kaha kaha "na"nAmiaM "sIsaM ? / 'dubbharauarassa kae, ki "na "kayaM kiM "na "kAyavvaM // 264 // jIvaMti 'khaggachinnA, pavvayapaDiAvi ke vi 'jIvaMti / "jIvaMti udahipaDiA, 'caTTacchinnA na "jIvaMti // 265 / / jaM 'ajjiaM 'carittaM, 'desUNAe a 'puvvakoDIe / taM pi kasAiyamitto, "hArei 'naro muhutteNa // 266 / / ta natthi gharaM taM natthi, rAulaM 'deulaM pi "taM natthi / jattha "akAraNakuviA, 'do "tinni "khalA "na 'dIsaMti // 267|| durbharodarasya kRte kiM kiM na kRtam ?, kaH ko na prArthitaH ?, kva kva zIrSa na nAmitam ?, kiM na kRtaM ?, kiM na kartavyam ? // 264 / / khaDgacchinnA jIvanti, parvatapatitA api ke'pi jIvanti / udadhipatitA jIvanti, caTucchinnA na jIvanti // 265 / / dezonayA pUrvakoTyA ca yaccAritramarjitam / tadapi kaSAyikamAtro naro muhUrtena hArayati // 266 // tad gRhaM nA'sti, tad rAjakulaM nA'sti, tad devakulamapi nA'sti / yatrA'kAraNakupitAH, dvau trayo vA khalA na dRzyante // 267|| du:khe karIne bharI zakAya tevA peTane mATe zuM zuM nathI karyuM ?, koNI koNI pAse hAtha lAMbo karyo nathI ?, kayAM kayAM mAthuM namAvyuM nathI ? zuM karyuM nathI ? mane zu32pArnu 2 nathI ?. 264. talavArathI chedAyelA jIvI jAya che, parvata uparathI paDelA paNa keTalAka jIvatA rahe che, dariyAmAM paDelA paNa jIve che, paraMtu peTathI peTapUrato khorAka na maLavAthI jIvI zakatA nathI. ra65. kaMIka ochA pUrvoDa varSa sudhI saMyama pAlavAthI je saMyamabhAva prApta thAya che, te paNa kaSAya karavA mAtrathI, jIva eka muhUrtamAM hArI jAya che. ra66. tevuM koI ghara nathI, tevuM koI rAjakula nathI, tevuM koI devAlaya nathI, ke jyAM niSkAraNa gusse bharAtA be ke traNa zaTha puruSo dekhAtA nahi hoya. ra67. Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 387 'aitajjaNA 'na kAyavvA, 'puttakalattesu sAmie 'bhicce / "dahi pi "mahijjataM, "chaMDai dehaM 'na "saMdeho // 268 / / 'vallI nariMdacittaM, 'vakkhANaM 'pANi ca 'mahilAo / 'tattha ya vaccaMti "sayA, 'jattha ya "dhuttehiM "nijjati // 269 / / 'avaloai gaMthatthaM, atthaM gahiUNa "pAvae "mukkhaM / paraloe 'dei diTThI, 'muNivarasAricchayA 'vesA // 270 // 'do paMthehiM na gammai, 'domuhasUI na "sIvae kathaM / "dunni 'na "ti kayA vi hu, iMdiyasukkhaM ca "mukkhaM ca // 271 / / putrakalatrayoH svAmini bhRtye'titarjanA na kartavyA / dadhyapi mathyamAnaM dehaM muJcati, sandeho na // 268 // vallI, narendracittaM, vyAkhyAnaM, pAnIyaM mahilAzca / tatra ca sadA vrajanti, yatra ca dhUrternIyante // 269 // vezyA munivarasadRzI granthArthamavalokayati, arthaM gRhItvA mokSaM prApnoti, paraloke dRSTirdadAti, // 270 / / dvAbhyAM pathibhyAM na gamyate, dvimukhasUcI kanthAM na sIvyati / indriyasaukhyaM ca mokSazca dve kadApi na khalu bhavataH // 271 / / putra patnI, zeTha ke nokarano atyaMta tiraskAra karavo joIe nahi, kAraNake dahIM paNa valovatA thakAM potAnuM svarUpa mUkI de che, temAM koI saMzaya nathI. ra68 vela, rAjAnuM mana, vyAkhyAna, pANI ane strIo haMmezA tyAM ja jAya che ke jyAM hoMziyArapuruSo kheMcI jAya che. ra69. vezyA sAdhuo jevI che, jema sAdhuo graMthonA arthanuM avagAhana kare che, arthane jANI mokSane pAme che, paraloka mATe najara doDAve che, tema vezyAo gAMThamAM rahela dhanane jue che, dhanane laI tenAthI chUTI thAya che ane bIjA puruSamAM najara doDAve che. 270. - jema ekI sAthe be raste jaI zakAtuM nathI, eka sAthe be mukhavALI sayathI godaDuM - kapaDuM sIvI zakAtuM nathI, tema IndriyonAM sukha ane mokSa, e bane ekI sAthe kayAre maLatA nathI. ra71. Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 388 vasaNe 'visAyarahiyA, 'saMpattIe 'aNuttarA huMti / 'maraNe vi "aNuvviggA, "sAhasasArA ya 'sappurisA / / 272|| aNuvaTThiassa 'dhamma, 'mA 'hu kahijjAhi 'suTTha vi 'piyassa / "vicchAyaM "hoi "muhaM, "vijjhAyariMga 'dhamaMtassa ||273 / / 'rayaNi 'abhisAriyAo, 'corA paradAriyA ya icchaMti / 'tAlAyarA "subhikkhaM, bahudhannA kei "dubbhikkhaM // 274 / / satpuruSA vyasane viSAdarahitAH, sampattyAmanuttarAH, maraNe'pyunadvignAH, sAhasasArAzca bhavanti // 272 // suSThu priyasyA'pyanupasthitasya, dharma mA khalu kathaya / vidhyAtA'gni dhamato, mukhaM vicchAyaM bhavati // 273|| abhisArikAzcaurAH, pAradArikAzca rajanImacchanti / tAlAcarAH subhikSaM, kecid bahudhanyA durbhikSam // 274 / / sajajano saMkaTamAM kheda vagaranA hoya che, samRddhimAM anuttara zreSTha hoya che, maraNasamaye paNa udvega vagaranA hoya che ane sAhasavaMta hoya che. ra7rI atyaMta priya hoya to paNa potAnI sAme na Avelane dharma kahevo joIe nahi, kAraNake bUjhAtAM agnine phakta potAnuM ja moTuM malIna thAya che. 273 abhisArikA saMketa sthAne janArI strIo, coro ane parastrI laMpaTa pucho rAtane icche che, coro sukALane ane ghaNA dhAnyavALA keTalAka loko dukALa che che. 274 Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 389 'jaMkiMci pamAeNaM, na suTTha 'bhe 'vaTTiyaM mae 'pubviM / "taM bhe "khAmemi ahaM, "nissalo nikkasAo a // 275 / / 'guNasuTThiassa vayaNaM, ghayaparisitto 'vva 'pAvao bhAi / "guNahINassa 'na sohai, "nehavihUNo "jaha "paIvo // 276 / / 'aibahuyaM 'aibahuso, 'aippamANeNa 'bhoyaNaM 'bhuttaM / 'hAejja va vAmejja va, mArejja va taM ajIraMtaM // 277|| japejja 'piyaM 'viNayaM, karijja vajjejja putti ! 'paraniMdaM / 'vasaNe vi "mA "vimuMcasu, dehacchAya vva "niyanAhaM // 278 / / bho ! mayA pramAdena pUrvaM yatkiJcit suSThu na vartitam / bho ! tanniHzalyo niSkaSAyazcA'haM kSAmyAmi // 275|| guNasusthitasya vadanaM ghRtapariSiktaH pAvaka iva bhAti / guNahInasya na zobhate, yathA snehavihInaH pradIpaH // 276|| atibahukamatibahuzo'tipramANena bhojanaM bhuktam / ajIryamANaM tajjahyAdvA vamedvA, mriyeta vA // 277 // putri !, priyaM jamped, vinayaM kuryAt, paranindAM varjet / vyasane'pi dehacchAyeva nijanAthaM mA vimuJca !!278!! meM pramAdathI pahelA je kaMI paNa sAruM AcareluM na hoya, tenI zalya vagarano ane kaSAya rahita evo huM kSamApanA karuM chuM. 275. guNavaMta puruSanuM mukha ghIthI siMcAyela agninI jema tejasvI bhAse che ane nigurthInuM mukha cIkAza ghI vagaranA dIvAnI jevuM nisteja lAge che. ra76. ghaNuM badhuM, ghaNI badhI vAra ane pramANa bahAra karela bhojana, ajIrNa thanArane kayAM to jhADA kare che, kyAM to vamana kare che, kyAM to mArI nAMkhe che. 277. he putrI !, priya bolavuM joIe, vinaya karavo joIe, pArakAnI niMdAno tyAga karavo joIe ane muzkelImAM paNa kAyAnI chAyAnI jema potAnA patino tyAga 12vo nahi. 278. Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 390 'kiM laTuM 'lahihI varaM "piyayamaM, "kiM tassa "saMpajjihI, 'kiM "loyaM "sasurAiyaM 'niyaguNa-ggAmeNa "raMjissae ? / "kiM "sIlaM pAgalahI ? "pasavihI, "kiM "puttamevaM "dhuvaM, "ciMtAmuttimaI "piUNa "bhavaNe, "saMvaTTae "kannagA // 279 / / 'dhammArAmakhayaM 'khamAkamaliNI-saMghAyanigghAyaNaM, "majjAyAtaDipADaNaM "suhamaNo-haMsassa nivvAsaNaM / "vuDDhi "lohamahaNNavassa "khaNaNaM, "sattANukaMpAbhuvo, "saMpADei 'pariggaho 'girinaI-pUro vva vaDDhaMtao // 280|| kiM laSTaM varaM lapsyase ?, kiM tasya priyatamA saMpatsyase ?; kiM zvazurAdikaM lokaM nijaguNagrAmeNa rakSyati ? / kiM zIlaM paripAlayiSyasi, dhruvaM putrameva prasaviSyase ?, pitrobhavane nyakA cintAmUrtimatI saMvartate // 279 / / girinadIpUra iva vardhamAnaH parigrahaH dharmA''rAmakSayaM, kSamAkamalinIsaMghAtanirghAtanam ; maryAdAtaTIpAtanaM, zubhamanohaMsasya nirvAsanam ; lobhamahArNavasya vRddhiM, sattvAnukampAbhuvaH khananaM sampAdayati // 280 / / zuM yogya vara maLaze ? zuM teno prema saMpAdana karaze ? zuM sasarA vagerene potAnA guNonA samUhathI AnaMdita karaze ?: zuM zIlanuM barobara pAlana karaze ?, zuM nizcaye putrane ja janma Apaze ? Ama mAtA-pitAnA ghare kanyA sAkSAnuM ciMtAnI mUrti jevI rahelI che. ra79. parvatanI nadInA pUranI jema vadhato parigraha-dharma rUpI bagIcAno nAza kare che, kSamA rUpI kamalinInA samUhano uccheda karanAra che, maryAdA rUpI kinArAne pADI nAMkhanAra che. zubha manarUpI haMsane dezanikAla karanAra che, lobharUpI mahAsamudrane vadhAranAra ane jIvonI anukaMpArUpI pRthvIne khodanAra cha. 280. Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 391 'hA kuMdiMdusamujjalo kalusio, 'tAyassa 'vaMso 'mae, 'baMdhUNaM 'muhapaMkuesu ya "hahA, "dinno "masIkuccao / "hI 'ztelukkamakittipaMsupasare-NuddhUliyaM "savvao, "dhiddhI ! "bhImabhavubbhavANa "bhavaNaM, "dukkhANa "appA "kao / / 281 / / 'Usasa-nisasa-rahiyaM, 'guruNo sesaM 'vase 'havai 'davvaM / "teNANuNNA jujjai, "aNNaha 'doso "bhave "tassa ||282 / / "na sA sahA, 'jattha 'na 'saMti vuDDhA; / "vuDDhA "na 'te, "je "na "vayaMti 'dhammaM / "dhammo na "so, "jattha ya natthi saccaM, "saccaM "na taM, "ja chalaNANuviddhaM // 283 / / hA mayA kundendusamujjvalastAtasya vaMzaH kaluSitaH ; hahA! bandhUnAM mukhapaGkajeSu ca maSIkUrcako dattaH / hI ! trailokyamakIrtipAMzuprasareNa sarvata uddhUlitama; dhig dhig ! AtmA bhImabhavodbhavAnAM duHkhAnAM bhavanaM kRtaH // 281 / / UcchvAsanizvAsarahitaM zeSaM dravyaM gurorvaze bhavati / tenA'nujJA yujyate, anyathA tasya doSo bhavet // 28 // yatra vRddhA na santi, sA sabhA na; ye dharma na vadanti, te vRddhA na / yatra ca satyaM nA'sti, sa dharmo na, yacchalanAnuviddhaM, tat satyaM na // 283 / / hA ! meM kuMda=zvetapula ane caMdranI jevA nirmaLa pitAnA vaMzane kalaMkita karela che, hA ! bhAIonAM mukharUpI kamaLa upara mazIno kALo kUco pheravyo che; hA ! traNe lokane apajaza rUpI rajakaNo prasarAvIne cAre bAjuthI dhULiyuM karI dIdhuM che, mane dhikkAra paDo ! ke meM jAte ja AtmAne bhayaMkara bhavamAM utpanna thatA :monuM sthAna banAvI hImo. 281. - ucchavAsa ane nizvAsa vagara bAkInuM badhuM ja dravya, guru bhagavaMtane AdhIna rahela che, tethI ja anujJA yogya che, bAkI to tene doSa thAya che. ra82. jayAM gharaDA vaDIlo nathI, te sabhA nathI, jeo dharmane kahetA nathI. teo vRddha nathI, jyAM satya nathI, te dharma nathI ane je bIjAne chetaranAruM hoya, te satya nathI. 283. Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 392 'joei ya 'jo dhamme, 'jIvaM viviheNa 'keNai naeNa / "saMsAra-cAraga-gayaM, 'so "naNu " kallANamitta tti ||284|| 'jiNapUA 'muNidANaM, ettiyamettaM 'gihINa 'saccariyaM / "jai 'eAo bhaTTho, "tA bhaTTho "savvakajjAo ||285|| 'narassAbharaNaM rUvaM, 'rUvassAraNaM guNo / "guNassArbharaNaM nANaM, "nANassAbharaNaM "dayA ||286|| 'airoso 'aitoso, 'aihAso 'dujjaNehiM 'saMvAso / "aiubbhaDo ya "veso, 'paMca vi garuyaM pi "lahuaMti // 287 // yaH kenA'pi vividhena nayena saMsAracArakagataM jIvaM / dharme yojayati, sa nanu kalyANamitramiti // 284 // jinapUjA munidAnam etAvanmAtraM gRhiNAM saccaritram / yadyetAbhyAM bhraSTaH, tataH sarvakAryAd bhraSTaH ||285 / / narasyA''bharaNaM rUpam, rUpasyA''bharaNaM guNaH / guNasyAbharaNaM jJAnaM jJAnasyA''bharaNaM dayA // 286|| atiroSo'titoSaH, atihAso durjanaiH saMvAsaH / atyudbhaTazca veSaH, paJcApi gurukamapi laghuyanti ||287|| je koI paNa ghaNA prakAranA nayo dvArA saMsAranA cakrAvAmAM rahela jIvane dharma mArge joDe che, te kharekhara teno kalyANa mitra rahelo che. 284. jinezvara prabhunI pUjA ane sAdhuone supAtradAna ATaluM ja gRhasthanuM saccAritra che, jo A bethI paNa cUkayo, to dareka kAryothI cUkAyelo jANavo. 285. manuSyanuM AbhUSaNa rUpa che; rUpanI zobhA guNa che, guNane zobhAvanAra jJAna che ane jJAnanuM bhUSaNa dayA che. 286. atigusso; atyaMta saMtoSa, atiharSa, durjano sAtheno samAgama, ane ati udbhaTa paheraveza-A pAMca potAnI moTAIne nAnapa lagADe che. 287. Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 393 'abhUsaNo sohai bhayArI, akiMcaNo 'sohai 'dikkhadhArI "buddhijuo sohai 'rAyamaMtI, " lajjAjuo "sohai " egapattI // 288 // 'na 'dhammakajjA 'parametthi kajjaM na 'pANihiMsA paramaM 'akajjaM 13na " pemarAgA "paramatthi "baMdho, "na 15 bohilAbhA "paramatthi" 17 lAbho ||289|| 14 'jUe pattassa 'dhaNassa nAso, "maMse 'pasattassa dAinAso / 'majje 'pasattassa "jasassa "nAso, vesApasattassa " kulassa "nAso ||290|| 12 abhUSaNo brahmacArI zobhate, akiJcano dIkSAdhArI zobhate / buddhiyuto rAjamantrI zobhate, lajjAyuta ekapatnIkaH zobhate ||288|| dharmakAryAtparaM kAryaM nAsti, prANihiMsAyAH paramamakAryaM na / premarAgAtparo bandho nA'sti, bodhilAbhAt paro lAbho nA'sti ||289 / / dyUte prasaktasya dhanasya nAzaH, mAMse prasaktasya dayAdinAzaH / madye prasaktasya yazaso nAzaH, vezyAprasaktasya kulasya nAzaH | 290|| alaMkAra vagarano brahmacArI zobhe che, akiMcana evA saMyamI dIpI UThe che, buddhithI alaMkRta rAjamaMtrI zobhe che ane khAnadAna puruSa ekapatnIvALo zobhe che. 288. dharmanA kArya jevuM uttama koI kAma nathI, jIvonI hiMsAthI vizeSa koI duSkRtya nathI, premanA rAgathI moTuM koI baMdhana nathI ane bodhi=samyaktvanA lAbha jevo koI lAbha nathI. ra89. jugAramAM Asakata vyaktinA dhanano nAza thAya che, mAMsa bhakSaNa karanAra jIvanI dayA vagere cAlI jAya che; dArUmAM cakacUra mAnavInI kIrti nAza pAme che ane vezyAmAM Asakta mAnavanA kulano viccheda thAya che. 290. Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 394 'hiMsApasattassa 'sudhammanAso, corIpasattassa 'sarIranAzo / 'tahA paratthIsu pasattayassa, 'savvassa nAso "ahamA "gaI ya // 291 / / dANaM 'dariddassa, 'pahussa 'khaMtI; 'icchAniroho ya 'suhoiyassa / "tAruNNae 'iMdiya-niggaho ya, "cattAri eANi "sudukkarANi // 292 / / vivihstthaao| hiMsAprasaktasya sudharmanAzaH, caurIprasaktasya zarIranAzaH / tathA parastrISu prasaktasya, sarvasya nAzo'dhamA gatizca // 299 / / daridrasya dAnam, prabhoH zAntiH, sukhocitasyecchAnirodhaH / tAruNye indriyanigrahazca, etAni catvAri suduSkarANi // 292 / / hiMsAmAM rAcatA jIvano sadudharma nAza pAme che, corI karanAra vyaktinA zarIrano nAza thAya che, temaja pArakAnI strImAM Asakta vyaktinuM badhuM ja nAza pAme che ane durgati thAya che. ra91. garIbajIve ApeluM dAna; pote mAlika hovA chatAM kSamA ApavI, sukhI hovA chatAM IcchAno nirodha karavo ane juvAnImAM Indriyone vaza karavI, A cAra vastu khUba ja duSkara che. ra92. Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 395 pasatthI (prazastiH ) "paNamia thaMmaNapAsaM, 'jiNIsaraM 'bhattacittavaMchiyayaM / "jagagurunemisuriMdaM, 'jAsa 'pasAyA "imA raiA // 1 // saguruM 'vinnANasUriM, 'saMtappabhaviabohayaM 'vaMde / 'bhavakUvAu 'asaraNo, "jeNa "jaDo haM samuddhario ||2|| pannAekatthuravijaya- gaNiNA 'raiyA ya pADhamAleyaM / 'bANanihinaMdacaMde, vAse 'mahumAsasuhapakkhe // 3 // 'jAva 'jiNasAsaNamiNaM', 'jAva ya 'dhammo jayammi "vipphurai / pAiavijjatthIhiM, "tAva "suhaM "bhaNijjau esA // 4|| avi ya'aTThArasa-dusahasse, 'vikkamavarise 'taijjasakkaraNaM / katthUrAyarieNaM, 'supADhamAlAi saMraiaM // 5 // bhaktacittavAJchitada, jinezvara sthambhanapAvaM praNamya / jagadgurunemisUrIndaM yeSAM prasAdAdiyaM racitA / / 1 / / santaptabhavikabodhadaM svaguruM vijJAnasUriM vande / yenA'zaraNo jaDo'haM bhavakUpAt samuddhRtaH ||2|| panyAsakastUravijayagaNinA ceyaM pAThamAlA / bANanidhinandacandra varSe madhumAsazubhapakSe racitA / / 3 / / yAvadidaM jinazAsanaM yAvacca dharmo jagati visphurati / tAvat prAkRtavidyArthibhireSA sukhaM bhaNyatAm ||4|| bhaktane manovAMchita ApanAra, jinezvara zrI svaibhanapArzvanAtha prabhune praNAma karIne, temaja jagadguru zrI nemisUrIzvarajIne vaMdana karuM chuM. kAraNa jenI kRpAthI A pAThamALA meM racI che. 1. saMsArathI baLelAM bhavyajIvone bodha ApanAra potAnA guru zrIvijJAnasUrIzvarane huM vaMdana karuM chuM; kAraNa ke jemanAthI azaraNa ane maMdabuddhi huM bhavarUpI kUvAmAMthI uddhAra karAyo chuM. 2 na paMnyAsa zrIkasUravijayagaNIe A pAThamAlA vikrama saMvata 1995 varSe caitra mahinAnA zukala pakSamAM karI che. 3. jyAM sudhI A jinazAsana jayevaMtu che; ane jyAM sudhI jaina dharma jagatamAM gAjato che, tyAM sudhI prAkRtanA vidyArthIo vaDe A pAThamALA sukhethI bhaNAya. 4 ane bIjuM- vikrama saMvata ra018 varSe AcArya zrI vijayasUrasUrie A pAThamALAnuM trIjI vAra saMskaraNa karyuM. 5. Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 396 iti zrIzAsanasamrAT-tapogacchAdhipati-sUricakracakravarti-jagadguru kadambagiripramukhAnekatIrthodvAraka-bhaTTArakAcArya zrImad vijayanemisUrIzvara-paTTAlaGakAra-pUjyapAda-bhaTTArakAcAryadevazrImadvijayavijJAnasUrIzapaTTadhara-vijayakastUrasUriNA viracitA zrI prAkRtavijJAna-pAThamAlA paripUrNatAmagAt // api ca- aSTAdazadvisahasre, vikramavarSe / kastUrAcAryeNa supAThamAlAyAH tRtIyasaMskaraNaM saMracitam // 5 // iti zrIzAsanasamrAT nemi-vijJAna-kastUrasUri-- paTTAlaGkArAcAryadevazrIvijayacandrodayasUri gurubaMdhuAcAryazrIvijayaazokacandrasUri ziSya paMnyAsasomacandravijayagaNisaGkalitA zrIprAkRtavijJAAnapAThamAlAmArgadarzikA sampUrNA // vi.saM. 2047 varSe baravAlA(ghelAzA) madhye zrIpadmaprabhasvAmiprasAdAt zrIbaravAlAjainasaGghAdezAnusAraM zrI popaTalAla catrabhUja bAbarIyA parivArakArita pUjyagurubaMdhusUriyugalacAturmAsasamaye / zrIrastu / zubhaM bhavatu / zivamastu sarvajagataH // A pramANe zAsanasamrATuM, tapAgacchAdhipati, sUricakacakravarti, jagadguru kadaMbagiripramukhAneka tIrthoddhAraka bhaTTArakAcArya zrImad vijayanemisUrIzvarajI ma.nApaTTAlaMkAra pUjyapAd bhaTTAraka AcAryadeva zrImad vijyavijJAnasUrIzvarajI ma.nA paTTadhara vikastUrasUrijI mahArAje racela prAkRtavijJAna pAThamAlA pUrNatAne pAmI. Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lagADavo. karavI. pAiyadhAukoso a may+sAm (manu+zA) zikhAmaNa kam (tirU) ullaMghana ApavI, upadeza Apavo, karavuM. AjJA ApavI. a+ (ti+) aticAra ma (ma) arpaNa karavuM, paUJ bheTa karavuM. gavAyuM (ta+pata) jIva mam (kamya) abhyAsa-karavo, hiMsA karavI .. zIkhavuM. a (1) javuM. amus (ma+3+) uddhAra Lo che karavo. mam (gAma) dabAvavuM, ma+naMdra (ma+naMda) prazaMsA AkramaNa karavuM. mam () Adara karavo, mama+nivam (pa+ nijhama) sanmAna karavuM, kIMmata karavI. saMyamane mATe gharethI nIkaLavuM kam (rA) zobhavuM. fma+sin (fkha+fsa) anyU () pUjavuM. abhiSeka karavo. macchu (prANa) besavuM. gari (ga) lAyaka thavuM, yogya mA (ka) aTana karavuM, bhaTakavuM. thavuM, pUjA karavI. akS mI (mA+rI) Azraya karavo, +gI (anu+jJA) AzA AliMgana karavuM, praveza karavo. mava+T(ava+TI) avagaNanA anuman (anu-mU=13) karavI, apamAna karavuM. anubhava karavo, jANavuM. navane (kapa+nI) dUra karavuM, bayya (manu+) anusaravuM. a[+nA. pAchaLa javuM. ava+ nna (ava+ nya) avajJA may+sam (manuM+gRA) anusaravuM. karavI, apamAna karavuM. ApavI. khaseDavuM. Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ava+laMb (ava+lamb) khAzraya devo. avikkha) (apa + IkS) apekSA } avekkh ravI, cha. ave (apa+i) 2 thayuM, pAchA uThavu. ave (ava + i) bhAegaj. as (as) DopuM, thapuM. ahijj (adhi + i) lagavu, abhyAsa karavo. ahi+las(abhi+laS) IcchA 52vI. A Aikkh (A+cakS) 'dhuM upadeza Apavo, samajAvavuM. Aiggh (A--ghrA) suMdha. A+gacch (A+gam) bhAvapuM. ADhA (A+dR) jAhara vI } Adar A+Ne (A+nI) bApa. mAnavu, khAdara. A+dis (A+diza) maheza 'zvo, irabhAvaj. A+bhoy (A+bhogay) hejavu, vicAra, bhAegaj. A+raMbh Arabh ) (A+rabh) } 398 zarU karavuM. ADhav A+zaha (A+rAdha) sArAdhanA 5vI, sevA 52vI. A+loy (A+ lok) hejavu, tapAsavuM. Aloy (A+loc) khajhoyanA aravI, heppADa, vicAra. A+sAs (A+"vAsay ) zAnti khApavI, khAzvAsana hetu. A+harU (A+ha) khAhAra 52vo i icch (iS-iMcch) 62ch, gADa. u uMgh (ni+drA) aMdhaj. ugghAD (ud*+ghATay) (dhAj. ujjam (ud+yam) udyama 52vo, prayatna karavo. ujjh (ujjh) tyAga $2vo choDa uTh, uTThA (ut+sthA) 38. uDDe (ud+DI) 3sj. ude (ud+i) 65 pAbhavu. uddAl | (A+chid) chInavI be. acchid uddhar (ud+dhR) udhdAra 2vo. unnAm / (ud+nAmay ) ( 25, ullAl S upara pheravavuM. uppajj (ut+padya) utpanna dha Guj. Page #438 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka. Gur. kaD / 399 ummUl (ud+mUlay) bhUtathI o. 6 . oMgha (ni+drA) ij. ullaMgh (ud+la) dhana 27. kaMkh, maha (kAGkSa) yA. uvajj (utpadya) utpanna thaj, kaMp (kamp) 5, dhUra. kad (kvath) 64j, tapAq. uva+daMs (upa+darzaya) heA'. kapp (klRp) samartha 5j, 5j, uva+dis (upa+diz) 6paza che. Apavo. kar (kR) 2. uva+bhuMja (upa+bhuja) mogaqj., karis / (kRS) meDaj, raj upabhoga karavo. ya. uva+yar (upa+kR) 6512 32po. kaha (kath) 5. uva+vajj (upa+pA) utpanna kiNa (krI) marI. . kilamm (klam) minna ya. uva+vis (upa+viz) mesa. kID, kIl (krID) 131 52vI. uva+sam (upa+zam) zAnta tha. kujjh (krudh-krudhya) 5 42vo. uvvah (ud+vah) 17na 2j, kuN (kR) 2. pAlana 2. kuppa (kup-kupya) o5 62vo. uvviv (ud+vij) rudvega 621), kuvv (kR-kurva) 42, janAj. khinna thavuM. kha uve (upa+i) pAse napuM. khaMD (khaNDaya) toDaj,5531 421 khaN (khan) mo. e (i) rg, pAma. kham (kSam) kSamA 42vI, mAjhI e (A+i) mA . mAMgavI, sahana karavuM. es (A+iS) zo5j, zurU khal (skhala) ro puM, 24251qj, mikSAnI tapAsa 12vI. 5'j, bhUla, 256. Page #439 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 400 jitrA (a) glAni pAmavI, khinna thavuM, karamAvuM. (5). podda (5) pIvuM. navI ? (3) khAvuM, jamavuM. vI) vim (vi) nindA karavI, gaha karavI. vinga (vi) kheda karavo, aphasosa karavo, vivuM (fkSa9 pheMkavuM. vumo (4) kSobha pAmavo, vumJ gabharAvuM. m (prama) bhamavuM, bhaTakavuM. vadhu (A+va) svAda karavo, cAkhavuM. va ) (mA+6) caDhavuM - I vadhavuM, ArUDha thavuM. ram (tyano tyAga karavo. ram (zaktimAna thavuM. (prantha) guMthavuM, banAvavuM, thu racavuM. () gamana karavuM, javuM. T(1) gaNavuM. nam (gama) vItAvavuM. rid () niMdavuM. s (1) gaLI javuM, saDavuM, nAza pAmavuM. navem (ve) gaSaNA karavI, tapAsavuM. 6 (6) grahaNa karavuM. nA (f) gAvuM. ni (-7Sya) Asakta thavuM, laMpaTa thavuM. nim (6) grahaNa karavuM. vat (1) cAlavuM, caravuM. va, vat (va) cAlavuM. vat (vyuM) cavavuM, paDavuM. vet (tha) kahevuM, bolavuM. viSNu . (vivitsa) cikitsA vini J karavI, davA karavI. vita (citta) | cintavana karavuM, ri+vit i vicAra karavo. vivuM (sthA-tiSTha) ubhA rahevuM. vim (vi) ekaThuM karavuM. yuvI (jhaMza) bhraSTa thavuM, cukavuM putS paDavuM, bhUla karavI. Page #440 -------------------------------------------------------------------------- ________________ coppaD ) (yakS) yopaDavu, makkh cora (cora) thorI 52vI cha chaDDa (muc) bhUGavuM choDa. chajj (rAj) zolaj. chiMd (chid) che6puM. chiv, chih (spRz) sparza rakho. ja Jiq (thel, Jeq) sug, alag. jagg, jAgar (jAgR) bhagavu. jaN (janay) utpanna 52, pehA 5. jammU (jan) utpanna dhaj. jay (ji-jay) 45 pAmavo, ti. jay (yat) yatna 521o, mahenata ravI. jar (z2a) bhArg thayuM, gharaDA thaj. jav (jap) ruj. jA (jan) utpanna thapuM. jA (yA) yuM, gamana 5. snigdha karavuM. jANU, muN (jJA) bhAga. jAy (yAc) prArthanA 52vI, bhAgavu. (yApay) vItAvaj, jAv jav } zarIranuM pAlana karavuM. foul (for) [brag. jiv (jIv) 1. mA. 26 401 jIv (jIv) 1j. jIh (lajj) sabhA pAmavI juMj / (yuJj-yujya) bhoDavu, } yukta karavuM. jujjh (yudh-yudhya) baDavu, yuddha 52. je (ji) chatayuM, bhaya pAmavo 34 (You) rug, mina sag. joy (dRz) heja, bhopuM. joy (dhot) prakAzaj. jha jujj 43 (PTC) usg, usg, jhApaTa mAravI. jhar (kSar) jhavuM, 245. jhA (dhyai) dhyAna 5. 5 Thav (sthApay) sthApana 52. ThA (sthA) lA rahej. Da Dar, tas (tras) trAsa pAbhavo, DarapuM. DaMs, Das (daMza) usa, 52sg. Dah (dah) hAJeyuM, jaNa, jAjaj. De (DI) G3j. Dha Dhakka } (chAday) Dhoka, chAy AcchAdana karavuM. Page #441 -------------------------------------------------------------------------- ________________ .402 Dhikk (ga) magarnu plurg. Na Najj (jJA) u.. Nimajj, Numajj (ni+masj) napuM. NI, NINa (gam) gamana 2. Ne (nI) . Nhav (Nhu) saMtA, NhA (snA) snAna 2j, rij. daMD (daNDaya) [NAL 25 daMs (daMze usayu, 427. dakkha, dacch (dRz) hema, puM. dam (dam) 6ma, nirA 32po. daris (dRz-darza) hema. dA, de (dA) ghAna Apaj, he. dAv, daris / (darzaya) hemA, dakkhav, daMs , mA. dipp (dIp) luj, Vza. duguccha, duguMcha/ jugups) // 721, jugucch ni 32vI. duh, doh (duh) Easg. dUm (dU-dAvay) 5 mApa, saMtApa upajAvavo. dUsa, dussa (duS-duSya) harita 2. dekh (dRz) hema, mo. taccha, choll (takS) chola, 5. taN / (tan) pAtharapuM, taDa J vistAra 32vo. tar (ta) 2. tav (tap) ta5. taadd| (tADaya) 1311 21, tAla J bhAra. tudd| (truT-tuD) jUTa, tu J vist . tuvar (tvara) (122 121, utAvaLA thavuM. tUs / (tuS-tuSya) saMtoSa tuss/ mapo, bhuzI tha'. dhar (dhR) paa29|| 32. dharis (dhRS) sAmA 5. himmata vI, joDI dhA (dhA) pA2 2. dhA, dhAya ] (dhAva) as. dhAv // dhuNa, dhuv (dhU) Jqj, khadApa. thakk (sthA) GAL 27. thuN (stu) stuti 32vI. nacc (nRt-nRtya) nAya. Page #442 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 403 najjh (nahya) jAM5. nIsara, nissara / (nis+sar) naTTa (naT) nAya. nihara, nIhara . nam, nav (nam) nama, nama2 42po. nIsas (ni+zvas) nivAsa devo, namas (namasya) nms||2 42po. nissas/ jhaMkh nIsAso devo. nass, nAs (naz-nazya) nAza pAma. nIsAra / (nir+sAraya) 162 - nAsava, nAs / nAtha 52po. nissAra nIsn. palAv (nAzaya) maus. ne (nI) Rs org, . nia, niacch (dRz) go. nid (nind) ni. pauss / (pra+dviS) dveSa 32po nigiNha / (ni+graha) 453j, paus / niggaha na 32po, pakkhiv (pra+kSip) nAma. nijjar (nir+ja) 15 42vo, pajjuvAs(paryupAs) sepAnI . nAza karavo, karmano kSaya karavo. paTThava / (pra+sthApay) modaj, nijjhar (kSi) 15 pAma. paTThAva / prasthAna 32, prAraMbha 25o. niNhav (ni+hunu) saMtA'j, paD (pat) 57j, patita tha. chupAqj, mapadA5 42po. paDikkam (prati+kram nivRtta 5j, niddA (ni+drA) nidrA devI, Gij. pA7 32. nippajj / (niSpadya) niSpanna yAM, paDivajj (prati+padya) svI12 12vo, nipphajj, si, thaj, nalurj. aMgIkAra karavo. nimmAN / (ni+mA) janA, 25j pada (pa) 58, mA. nimma / paNNav / (pra+jJApay) 5359 // 42vI, ni+vaD (ni+pat) nAye 57. panna J 6padeza sApako nivaT / (ni+vRt) pA7. 32j. patti / (prati+i) vizvAsa 42po, niaTTa J patti mAtraya 72vo. nivvijj (nir+vidya) nirveda pattiAv (prati+Ayay) vizvAsa pAmapo, pi251 puM. | karAvavo, pratIti karAvavI. Page #443 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patth,pacch (pra+arthay) prArthanA 52vI. pa+bhAv (pra+bhAvay) prabhAvanA 5vI pa+majj (pra+mRj) pramAnA 52vI sApha karavuM. pamajj (pra+mAhA) prabhAha rakho, lavaM pa+mAy (pra+mad-mAd) prabhAha 52vo, lUlapuM. 46(fa+)yag, (azuzgiug. pay (pac) paDAva, rAMdha. payA (pra+janay) 4nma khApavo 404 utpanna karavuM. pa+yAs (pra+kAz) praprAza. parAvadd (parA+vRt) AvRtti ravI, pheraphAra thavo. pariAl (veSTay) (peTavu, vIMTa. parikkh / (pari+IkS) parIkSA $2vI, pariccha tapAsa paricay pariccaya } (pari+tyaj) parityAga 52vo. pariciMt (pari+cintay) ciMtana 21. pari+tappU (pari + tapya) pazcAttApa kho, garama thapuM. pari+dev (pari+dev) visAya 2vo. pari+nivvA (pari+nir+vA) zAMta tharpu, sarva arbha rahita thapuM. parivvay (pari+vraj) dIkSA devI, parihar (pari+ha) tyAga kho (pari + dhA) paDe, pari+hA } dhAraNa karavuM. palAv (nAzay) nasAvu, lagAu paloT (pra+luT) soTayuM, jANo. paloT, (paryas) dravu, palaTa, paladda} palhatth viparIta puM. pa+vajj (pra+padya) svIjara rakho. pari+dhA pa+ vaTTU (pra+vRt) pravarta, pravRtti karavI. pa+yaha } pa+vis ( pra + viz) praveza kho pavvay (pra+vraj) prapra0(yA, IkSA bevI, pavvAv (pra+vrAjay) hIkSA pAvavI. pa+saMs (pra+zaMs) prazaMsA 52vI pa+sam (pra+zam) zAnti 52vI. pa+sav (pra+sU) prasava kho janma Apavo, utpanna karavuM. paharU (pra+ha) prahAra vo pahuppa (pra+bhU) samartha thaj. pA (pA) pIvu, pAna 52g. pAubbhav (prAdus+bhU) 252 thaj. pAraM+gacch (pAraGgacch) pAra pAbhavu pAl (pAlay) pAsUna 2. pAlAv pre. (pAlay) pAvana zavaj. pAv (pra+Ap) pAmavu, mejavaj. Page #444 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 405 pAs / (dRza, pazya) hemaj, pass Jo. piva / (pA-pib) pI. pijj pID / (pID) pIs, 5 he, pIla J5. pINa (prINa) prema 640qo , muza62j. puccha (pRccha) pucha. puN (pU) patra 2. puloa, pulaa (dRz) mo. pUja, pUy (pUjaya) puu0|| 42vI. pUra (pUray) 529 32, ma2. pus / (puS-puSya) popa 52. bak, buv (bU) bola. bahumAN (bahumAnay) sanmAna 2. bAh (bAdh) pI3, . bIha (bhI) jI, maya pAma. bukk (ga) gaNanA 2al, Pur. bujjh (budha-budhya) jo5 thapo, ____zana megapay, Arj, samApuM. buDu (masj) mI rg. buhukkh (bubhukS) jApAnI ch| 32vI. bolla (kath) mo. boh (bodha) lopa thayo, .. pekkha, pikkh / (pra+Iz) go. peccha phAD, phAl (pATaya) 3j, yo2. phAs, pharis (spRza) sparza 42po. phuTa / (sphuTa-bhraMza) pisa, 2, phuD . maga, bhIla. pheD (spheTaya) vinAza vo, 62 72. bhaMj (ma) lainj, tos. bhajj (bhrasj) grg, jANa. bhaN (bhaN) marA. bham, bhamm (bhram) mama, 42sj. bhar (bhR) marapuM. bhav (bhU) se, tha. bhas / (bhaS) masa, tarAna bukk J muMsg. bhA (bhA) 5y, utej. bhAv (bhAvaya) yiMtana 2. bhAs (bhAS) bola. bhAs, bhis (bhAs) zolaj, stu. | bhiMd (bhid) meha, yI2j, zas. baMdha (bandh) anyana 2j, wiug. Page #445 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhuMj (bhuJj) nabhaj. bhull (bhraMza) lUsa, yU. bhUs (bhUSay) zolAvayuM, zArAgAra. ma maMt (mantray) vicAra $2vo. ni+maMt (nimantray) nimaMtrAga 5, jodhApaj. magg (mArgay) bhAgavu, zodha. majj ) (mad) bha6 52kho } (mada) abhimAna karavuM. mann (man-manya) bhAnapuM, viyAra. mar (mR) bharaj. maris (mRz) viyAraj. macc maris (mRS) sahana Davu, kSamA ApavI. mAN (mAnay) sanmAna rakho, Adara karavo. FHOT (I) [wool 2g, szug. maMc } (muc-muJc) bhUdruvu, cho'vu. muy mujjha (muh - muhya) bhuMJAvu, bhoDa pAmavo, ghelA thavuM. muNa (jJA) bhAgavu. muvvahai (ud + vahati) te dhArAga re che. mella (muca) bhUDa, choDaM. 406 ra raMja (raj) juzI 42j. THE (T&T) 2011 12g. rakkhAv pre. (rakSay) pAlana DarAvaj. ram (ram) rabhavu, khAnaMda mAnavo. Ta (Tara) zug, susag, malag. rav (ru) zab6 521o, javAna Davo. rAy (rAj - vi+rAj) zola vizaj. vi+rAya } ruMdhU, rujjha ) (rudh) roDa. } saMbh rucc ) (ruc) ruyavuM, pasaMha paDavu. roya ruv, rov (rud) zevuM, ruhana, 5. roha } (rUha) Dhaga. 15. ArohaNa karavuM. rUs / (ruS-ruSya) Dodha 2vo, russ reha (rAj) zolaj. } roSa karavo. romantha, vaggola (romanthay) vAgaNaj. la lajj (lasj-lajj) pAmavI zarabhA lava (lap) josavu, hevu. lah, labh (labh) bhejava, pAmavu. faq (foq) alug, alusg. Page #446 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 407 lih (lih) yA2. liha, leha (likh) ma. luN (lU) a5. lubbh (lubhya) dona 42po. luh (mRj) po, sAI 52{, suMchapuM. vaMc (vaJc) 4aa, cheta2. vaMcha (vAJch) i7j, 727. vaMd (vand) pahana 2j, nama. vakkhANa (vyAkhyAnay) vyAdhyAna karavuM, spaSTa samajAvavuM. vacc (vraj) . vajj (varjay) tyA 2po. vajjar (kath) he. vaT (vRt-va) papu kho vaDda (vRdh-vardha,) 15j. vaNN / (varNaya) qmArA, vann / varNana 52. vaya (vad) mo. var (vR-vR) 12j, 5saMha 2. varis (vRS) 12sa, vRSTi 32vI. valagg (A+ruh) yaaj, paNa vavas (vyava+so) prayatna 52po. vas (vas) 1sayuM, 29. vasIkuN |(vshii+kR) zamAM 52. vasIkar / vaha (vah) 19, Arj. vAgar (vi+A+kR) he, mora, pratipAdana 72j. vAy (vAcaya) vAya, marg, mA . vAhar (vi+A+ha) moba, j, mobA. viuvv (vi+kR) manA1, 2j, pipu. vikkiN / (vi+krI) peya, vikke / yo 72po. vijj (vid-vidya) kho, 5. vijjh / (vyadh-vidhya) vI5j, viMdh / 5 62vo. viDhav (a) GIF 2j, meLavavuM, pedA karavuM. viNNav (vijJapay) vinaMtI 12vI, prArthanA 32vI. viyas (vi+kas) pisa pApo. viram (vi+ram) 22. vi+rAya (vi+rAj) zoma. vilav (vi+lav) vivA5 32po, ro. vilas (vi+las) vilAsa 12vo. vivAha (vi+vAhay) sana 2q1. vi+sIya. (vi+sId) me 2po. vihar (vi+ha) vijAra 72po. Page #447 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 408 vize ( vivA) karavuM, banAvavuM saM+6) (baMdha) sAMdhavuM, joDavuM, valam ( vizrama) vizrAMti levI saMdhAI cAhavuM. vissam saM+panna () prApta karavuM, pAmavuM. vIsan ( viSNu) bhUlI javuM, saM+5+mam (sa+V+mRna) sApha vi ) vIsaravuM. karavuM, nirmaLa karavuM. vIsan ( vizva) vizvAsa karavo, saMpar (saM+mR) smaraNa karavuM, bharoso karavo. sapharDa yAda karavuM. vu, mam (5) bhasavuM. saMs (saM+8) saMhAra karavo. ves (ve) vIMTavuM, lapeTavuM. sa (za6) samartha thavuM. vet (ve) kaMpavuM. sat (za) saDavuM, kheda karavo. vor (1) javuM, gujAravuM, ulaMghana sa66 (8+thI) zraddhA karavI, karavuM, vItAvavuM. sanAm (mA) Adara karavo. voTU (tame) ulaMghavuM. samAn (sa-35) samApta karavuM, volim (vi+3+kRno tyAga samAnrya pUrNa karavuM. samAya{ ({+ q) karavuM, karavo, choDavuM. AcaraNa karavuM. samAraMm (sam+mA+5) zarU karavuM, sarjI (sa-ma) maLavuM. hiMsA karavI. saM+vim (saM+vi) saMcaya karavo. san () sarakavuM, khasavuM, javuM. saM+nam (saMyama) saMyama levo, sat () smaraNa karavuM, yAda karavuM, prayatna karavo, bAMdhavuM. saMbhALavuM. saM+nam (saMsa)sArI pravRtti karavI. sa6 (20) prazaMsA karavI. saM+nas (saM+9) jalavuM, kodha sat (za) zApa devo, sogana devA. karavo, Akroza karavo. sat (sU) janma Apavo. saM+vi (saM+zi ) saMdezo kahevo, sat (sa6) sahana karavuM. samAcAra kahevA. | sat () zobhavuM. Page #448 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 409 sev (sev) se| 72vI. soya / (zuca-zoc) zo 5. soca , soll (pac) 45qj, saMgha. soh (zobha) zoma. soh (zodhay) zudi, 52vI, gaveSaNA karavI sAh (kath) he. sAh (sAdh) sApa, si8 2. siMca (siJc) 7izj, mIna 2. sikkh (zikSa) mA. sijjh (sidh-sidhya) si8 thapuM. siDhil (zithilaya) zithila 2. silAha (zlAgh) prazaMsA 32vI. siles (zliS) meTa, mAliMgana 2. sivv (sIv) sIqj sA5yu. siha (spRh) yADa, 27. sIs / (ziS) hiMsA 52vI, siss Jusii rAma, vizeSa 32. sIs (kathaya) he. suNa, haNa (zru) sAmaga. sumar (smR) sma29 32, saMmAga. suv / (svap) Giuj, sU', sov vizrAnti sevI. suh (sukhaya) sumI 2. sUy (sUcaya) sUcanA 520ii. sUs / (zuS-zuSya) supu, suss , suI r. hakka (ni+sidh) niSe5 32vo. har (ha) 729 32, A rj. haris (hRS-harSa) 76 vo, muzI thapuM. hav (hu) khoma 42po. hav, bhava, huva (bhU-bhav) kho, 5g. has (has) sa. hiMD (hiND) rj, mama. hiMs (hiMsa) hiMsA 12vI. hIl (helay) DAsanA 52vI, ti2272 62po, ni: 52vI. huN (hu) khoma 32po. ho () khoj. tha. Page #449 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aisaya puM. (atizaya ) atizaya, mahimA, prabhAva aIva a. (atIva khatyaMta. aua } ajua aujjhA strI. (ayodhyA) ato pAiasaddakoso na. (ayuta) zaubhAra, saMkhyAvizeSa. 37347, 37. (377) Binh } ayodhyA nagarI. e kAraNane lIdhe. aMga na. (aGga) avayava, AcArAMgAdi bAra aMga. aMgaNa na. (aGgaNa) mAMgAgaM, thoDa. aMgAra-la) puM. (aGgAra) aMgAro, iMgAra-la presaso. aMgulI strI. (aGgulI) sAMgalI. aMjaNa na. ( aJjana) abhNa, AMkhamAM AMjavAno suramo. aMta - aMto a. (antar) saMhara, vayamAM aMdha, andha vi. (andha) gAMdhaNI. aMba puM. (Amra) AmravRkSa, khAmaina. na. aMsu na. (azru) su. akAla puM. (akAla) asamaya, samaya vinA. akka puM. (arka) sUrya. agga na. (agra) khAgaNa, zikhara. aggao a. ( agrataH) aya, pahelo aggalA strI. (argalA ) 62vAno khaDagarI logaNa, jeDI. agAra na. ( agAra) 62. aggi puM. (agni) agni accaNa na. ( arcana) pUbha. accaNA strI. (arcanA ) 508 accattha vi. ( atyartha ) atizaya, puSpuNa. accaMta puM. (atyanta) dhArA, puSTuNa. accaya puM. ( atyaya) vinAza, viparIta AcaraNa. accA strI. (arcA) yU salhAra. acchi puM. na. (akSi) khAMja. acchera na. ( Azcarya) vismaya, yamalhAra. ajasaghosaNA strI. (ayazoghoSaNA) apajazanI ghoSaNA ajiNNa na. ( ajIrNa) apayo ajIva puM. (ajIva) kha ajja a. (adya) khAna. ajjhayaNa na. (adhyayana) adhyayana. Page #450 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ajjhAya puM. (adhyAya) graMthano amuka bhAga, adhikAra vizeSa. aTTha / puM. na. (artha) dhana, vastu, } attha prayojana, tAtparya, viSaya. aDavi strI. ( aTavi - vI) khaTavI, aDavI maMgala, khagya. aNa a. nahIM, lAva. aNaMta vi. (ananta) anaMta aNatakhutto ) a. (anantakRtvas) aNaMtakkhutto anaMtIvAra. aNaMtaraM a. (anantaram) khatarA aNajja aNagAriyA strI. (anagAritA) aNAraya aparimita. aNattha } } rahita, turata. sAdhupAlu, vi. (anArya) anArya g. (3772f) gsHld, hAni. aNaTTha aNAbAha vi. (anAbAdha) pIDArahita. aNiya na. (anIka) sainya, (252. aNuogadAra na.ba. (anuyogadvAra ) sutravizeSa. aNuggaha puM. (anugraha) upaDAra karavo, kRpA karavI. aNuNNA strI. (anujJA ) 2048 aNupatta vi. (anuprApta) pAbhela. 411 aNega vi. (aneka) khe'thI vadhAre. aNNamaNNaM / a. (anyo'nyam) aNNoNNa paraspara, kheDajIne. aNNayA a. (anyadA) asAntare, jI vajate. aNNaha a. (anyathA ) viparIta, aNNahA ahi, aNNa } jIla rIte. a. (anyatra) aNNattha bIje ThekANe. aNNANi vi.(ajJAnin ) ajJAnI, bhUrkha. atulla | vi. (atulya) asAdhAraNa. aulla attha puM. (asta) astAyaNa parvata, na. atthakkaM na. (akANDam ) mRtyu antardhAna akasmAta, akALa. a. (athavA ) aduvA vA, athavA. aduva, adu addhamAgahI strI. (ardhamAgadhI) ardhamAgadhI bhASA. adhamma, ahamma puM. (adharma) adharma. anna sa. (anya ) jIbhuM. annunnarUva vi. (anyonyarUpa) paraspara svarUpavALuM. 31f9, 31fa 137. (379) ugl, al, }a. pi, vi zar3A, satya. Page #451 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 412 | apuvva, auvva vi. (apUrva) napuM. appa vi. (alpa) thoDaM. appakera vi. (AtmIya) ponAnu. abbha na. (abhra) bhedha, pAj. abbhatthaNA strI. (abhyarthanA) prArthanA, mA62, san2. abhayakumAra puM. (abhayakumAra) zreNikanA putra abhibhUa vi. (abhibhUta) parAbhUta, 52nata. amayabhUa vi. (amRtabhUta) amRta arai strI. (arati) aprIti, sumano mamApa, vAni. ariha puM. (arhan) tIrthaM52, arihaMta, aruhaMta / puM. (arhat nIrtha2, arahaMta vi. pU. . aruNa puM. (aruNa) saMdhyA, sUrya, sUryano sAthi. alaM a. (alam) pUrNa, pratiSe5, sadamA alaMkiya vi. (alaMkRta) zomina. alAhi a. (de.) paryAta, pUrNa, pratiSe5, sabama. aliya na. (alIka) asatya yana. aloga puM. (aloka) pado. avacca na. (apatya) putra. avajjhANa na. (apadhyAna) huni, hu yiMta. avaNNA strI. (avajJA) apamAna, samAna. amayarasa puM. (amRtarasa) sudhArasa. amara puM. (amara) 11. amarI strI. (amarI) devI. amAvAsA / strI. (amAvAsyA) amAvassA J samAvasyA, samAsa. amia, amaya na. (amRta) amRta. ammo a. (de.) mAzcarya. amhArisa vi. (asmAdRza) amArA jevA. ayala puM. (acala) parvata. vi. sthira, nizsa ayi / a.(ayi) pra, samAdhAna, sAntvana. araNNa / na. (araNya) pana, ga. raNa ti2242. avamANa puM. (apamAna) apamAna, tiraskAra. avaroha puM. (aparAhNa) sino pAchalo bhAga. avarA strI. (aparA) pazcimaziL avarAha puM. (aparAdha) guno, is. avavAya puM. (apavAda)ni, 516. Page #452 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avassaM a. (avazya) 132, nI. asai a. (asakRta) 122. asaNa na. (azana) mona, jAne. asama vi. (asabhya rAma sabhya nahIM asAya na. (asAta) pI, du:55. asAra vi. (asAra) sAra dinAnu, nirartha. asura puM. (asura) masu2. asuriMda puM. (asurendra) surono Indra. asogacaMda puM. (azokacandra) zrelino putra aha a. (atha) 7ve, mdhi|2, prA. ahava, ahavA a. (athavA) 64,4l. ahi a. (abhi) ta26 pAse. ahi puM. (ahi) sarpa. ahia vi. (adhika) urj, 12. ahiNNu / vi. (abhijJa) nipue, ahijja paMDita. ahimannu / puM. (abhimanyu) ahigajju, , manano putra ahimaJju ahiyagara vi. (ahitakara) sahita ranA2. ahilAsa puM. (abhilASa) mnu2|25, 27. | ahuNA a. (adhunA) saMprati, LL. aho a. (aho) zo, ru, ni, vismaya. A Aha . (Adi) prathama, gere, pradhAna, pUrva. Aicca puM. (Aditya) sUrya Au strI. (ApaH) pAzI. Aula vi. (Akula) vyAsa, vyA, pI. Ausa, Au puM. na. (AyuS) AyuSya. Auha na. (Ayudha) zastra. Aesa puM. (Adeza) huma, mAL. AgacchaMta va. kR. (Agacchat) mApa. Agama puM. (Agama) zAstra, siddhAnta. Agamattha puM. (AgamArtha) bhAgamano artha. Agaya vi. (Agata) mApela. AgAsa puM. na. (AkAza) mA. ANaMda pu. (Ananda) vizeSanAma. ANA strI. (AjJA) mAheza, huma. ANAla puM. (AlAna) pAthIne bAMdhavAno khUMTo. Ayai strI. (Ayati) mAqi . Page #453 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 414 Asama puM. (Azrama) mAzrama. AsAyaNA strI. (AzAtanA) viparIta vartana, apamAna. AsiNa puM. (Azvina) mAsomAsa. AsIsA (AzIH) mAzIhi. AhAra puM. (AdhAra) mAghAra, mArajana, mAzraya. Ahi puM. strI. (Adhi) mAnasi5 pI5. Ayatta vi. (Ayatta) sAdhAna. Ayaria / puM. (AcArya) mAyArya Airia Ayava puM. (Atapa) mAta5, no. AyAra puM. (AcAra) mAyAra. AyAraMga na. (AcArAGga) mAra aMgamAM paheluM aMga. AraMbha puM. (Arambha) mArama 42po, zarUAta karavI, jIvavadha. Arabbha saM. bhU. kR. (Arabhya) 23 zana. ArAhaNA strI. (ArAdhanA) 6pAsanA AlAva puM. (AlApa) sUtrano mAbApo, jora. AloyaNA strI.(AlocanA)hemADaj, prakaTa karavuM, gurune doSa kahevA. AvayA strI. (Apad-dA) mApa, pIsa. AvAsaya / na. (Avazyaka) Avassaya nitya, dharmAnuSThAna. Asa puM. (azva) ghoDI AsaNa na. (Asana) presavArnu Asana, sthAna. Asatta vi. (Asakta) mAsAta. Asanna vi. (Asanna) samI5 khela. na. na . ia, ii / a. (iti) ama, mA ti, tti pramA, samAti. iMda puM. (indra) ndri. iMdiya na. (indriya) sparzananTriyA pAyanTriya. (qyA, 2sana, nA, mAMsa, Ana). iMdiyacora puM. (indriyacaura) nTriya35I yora. iMdiyavagga puM. (indriyavarga) ___nTriyono samudAya. iMdu puM. (indu) yandra. ikkhu puM. (ikSu) ze231. iDDhi strI.(Rddhi) vaiq, riDDhi, iddhi J maizvarya, samRdi. iNaM sarva. (idam) mA itthaM a. (ittham) mevI zate. | itthI, thI strI. (strI) strI, nArI Page #454 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 415 ima sarva. (idam) ma.. iyara vi. (itara) anya, jI, hIna. iyANi, iyANiM a. (idAnIm) saMprati.. dANi, dANiM J_mamA1mate, iva, miva / piva, viva a. (iva) pehe, ma, vva, va, via oned, vI zata. issria| na. (aizvarya) vaima, Isaria prabhuta iha / a. (iha) sIyAM, mA 850. ihrhaa| a. (itarathA) anyathA, iharA Jii zata. ucca-a. vi. (ucca-ka)-unnata, yu. ucchAha puM. (utsAha) utsas, na. ucchAhasattiM (utsAha-zaktim) bhane tine. ujjaa vi. (udyAta) tat52. ujjama puM. (udyama) Gdhama, mahenata. ujjayaMtapuM.(ujjayanta)giranA2parvata. ujjANa na. (udyAna) dhAna, manIyo. ujjoga puM. (udyoga) prayatna, Gghama, hunna2. uTThAya saM. bhU. (utthAya) 68Ine. uttama, uttima vi. (uttama) zreSTha. uttara na. (uttara) utta2, pAna. uttarA strI. (uttarA) uttara 6zA. udaga, daga na. (udaka) pAl, orm. udAhu / a. (utAhu) mathA , . uyAhu , uppala na. (utpala) ma. ummatta vi. (unmatta) matta, busi. uvaesa puM. (upadeza) 6511. uvaMga puM. na. (upAGga) aMganA arthane vistAra karanAra sUtra, sUtra vizeSa. Isara puM. (Izvara) 652, prabhu. Isi, IsiM / a. (ISad) thoDaM, IsI ma5. u a. (u) ni, ti22||2, AmaMtraNa, vismaya sUcana. ua a. (de.) mo, hemo. ukkiTTha vi. (utkRSTa) Gree. ugga vi. (ugra) tIva, pramaNa. ucia vi. (ucita) yoya, sAya5. | Page #455 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 416 uvajjia vi. (upArjita) paM. 2j. | erisa vi. (IdRza) me, mevI rItarnu, uvajjhAya ) . (upAdhyAya) AvA prakAranuM. UjjhAya, 185, adhyA45, eva, evaM a. (evam) mA pramANe. ojjhAya ) upAdhyAya. eva, Nai uvayAra puM. (upakAra) 6512, cea, cia a. (eva) mA62, sevA. ca, cca sadhArA, uvari, uvariM / a.(upari) 652, ccia, cceanI . avari, avariM J . o uvassaya puM. (upAzraya) 60zraya, osaDha, osaha na. (auSadha) au55. jaina sAdhuonuM nivAsasthAna. oha puM. (ogha) samudAya. uvahi puM. strI. (upadhi) mAyA, ohi / puM. strI. (avadhi) maryAta, 6529, sAdhana. avahi 6, trI mAdhAna. uvAya puM. (upAya) 6pAya. (rUpI padArthone jaNAvanAruM usaha / puM. (RSabha) prathama linevarnu atIndriya jJAna.) ka usaha, vasaha puM. (vRSabha) maNa ka sa. (kim) Sul. kaa, kaDa vi. (kRta) re. ea-ega / vi. (eka) me. kai, kavi puM. (kavi) pi. eka-ekka ekkasariaM a. (de.) , kaurava puM. (kaurava) puruzimA utpanna thayeva, au25. ekkasi, ekkasi, a. (ekadA) kauhA strI. (kakubha) zA. ekkaiA, egayA J5 mate. kae |a. (kRte) pAste, eNhi / a. (idAnIm) mA kaeNa, kaeNaM J mATe, dIya. ettAhemA mate. kaMTha puM. (kaNTha) 26na, gaj. ettha, attha a. (atra) mA. kajja na. (kArya) 51ma, 50. . erAvaNa puM. (airAvaNa) 5nTrano thI. | kaTTha na. (kASTha) 45. usabha nAma. Page #456 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaTTha na. (kaSTa) du:kha, saMDa2, 302. kaNiTTha vi. (kaniSTha) nAnuM, puM. nAno lAI. kaNNa puM. (karNa) jhurga. kaNha, kiNha puM. (kRSNa) vAsudeva. kattAra, kattu vi. ( kartR) 52nAra. katti puM. (kArtika) pratibhAsa. katto, kuto kao, kudo, kuo kattha, kahaa. kahi kahiM katthai a. (kvacit) yAM kannagA strI. ( kanyakA) 5nyA chall Fail (chl) soul, zal kamala na. ( kamala) bhaja. kayagdha vi. (kRtaghna ) nimaDaharAma. kamma puM. na. ( karman) abha, urbha. jJAnAvaraNIyAdi aSTakarma. kammakkhaya puM. (karmakSaya) arbhakSaya. kaNNu vi. (kRtajJa) ItajJa, upakArane jANanAra, nimakahalAla. kayalI, kelI strI. ( kadalI) Deja. kayA a. (kadA) pyAre. } kayAi kAI, kAI mA. 27 }a. (a. ( kutaH) zAthI syAMzI (kutra-kva) yAM } 417 a. (kadAcit ) ardha vakhate. karaNa na. (karaNa) ndriya, khaM, hetu. karuNAjua vi. (karuNAyuta) dayAthI vyAsa. kalatta puM. na. (kalatra) strI, bhAryA. kalA strI. (kalA) SEL anfe . (af) slayol, smull, uvaDa. kalla na. (kalya) abe, gardha ase, AvatI kAle. kalliM) a. (kalye) khAvatI jhAle. }a. kalle kallANa na. (kalyANa) yAga, zula. kavaDa puM. na. ( kapaTa) 542, ThagAI. kavala puM. (kavala) Dojiyo, grAsa. kavi puM. ( kapi) vAMharo. kavva na. (kAvya) avya. kAsai kassai kahaM } a. (kasyacit) sordhanaM. kaha a. (katham ) Debha, zI rIte, devI rIte. kahA strI. (kathA) sthA, vArtA. kAussagga puM. (kAyotsarga) kAyAno tyAga, kAusagga kAma puM. (kAma) chA. kAmadheNu strI. (kAmadhenu ) amadhenu gAya. Page #457 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 418 kAmasama vi. (kAmasama) ma samAna. kuTuMbi vi. (kuTumbin) 5 vANo, kAyavya vi. (kartavya) 21 dAyas. . gRhastha. kAyA strI. (kAyA) 9. kuDhAra puM. (kuThAra) Sus. kAraNa na. (kAraNa) 129. . kumAra, kumara puM. (kumAra) kumAra. kAla puM. (kAla) , samaya. kumArattaNa na. (kumAratva) kumAra.. kAlasappa puM.(kAlasarpa) 13pAsa. kumAravAla / puM. (kumArapAla) kumaravAla J mArA AL kAsai a. (kasyacit) manu. kiaMta vi. (kiyat) 32. kuru puM. ba. (kuru) zinu nAma che. kula puM. na. (kula) dusa, za. kiMtu a. (kiMtu) 52ntu, 5. keNai a. (kenacit) 43. kiMnara puM. (kinnara) 2, 35 vize5. kerisI strI. (kIdRzI) 31 kiMpi, kimavi, a. (kimapi) 52nI. ___ I . kevala puM. (kevala) BRIna, kicca na. (kRtya) ma. vi. masAdhAraNa, asahAya. kiNha vi. (kRSNa) zyAma pArTI vANu, kevalaM a. (kevalam) 15, 6, a. mAtra. kinnarI strI. (kinnarI) vyaMtara hevI. kevalanANa na.(kevalajJAna) zAna. kira a. (kila) saMbhAvanA, kevali puM. (kevalin) 346ii, hira, kila nizcaya, satya, upayazAnI, saza. ti22 6. kesari puM. (kezarin) siMha. kivaNa vi. (kRpaNa) artha, domI. kovasama vi. (kopasama) apanI kivA strI. (kRpA) yA samAna. kuNbhaar| puM. (kumbhakAra) mAra. kovi a. (kopi) o59. kosA strI. (kozA) vezyAnuM nAma. kugai strI. (kugati) azuma gAta. kosalia vi. (kauzalika) (na26 mane niryAta) ayodhyAmAM utpanna thayeya. kucchi puM. strI. (kukSi) 662, peTa. | koha puM. (krodha) 5. kuMbhAra / Page #458 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kha .khaMDa puM. na. ( khaNDa) 553, pRthvIno amuka bhAga. khaMDiya puM. (khaNDika) chAtra, vidyArthI. khaMti strI. ( kSAnti) kSAnti, kSamA, upazama, sahanazIlatA. khaMdha puM. ( skandha) lo khagga puM. (khaDga) talavAra. khaNa puM. (kSaNa) kSa, aNavizeSa. khamA strI. (kSamA) kSamA, Dodhano khalAva, zAnti, dhIrana, pRthvI khamAsamaNa puM. (kSamAzramaNa ) sAdhu, kSamApradhAna muni. khala vi. (khala) huSTa, adhama, durjana. khalia vi. (skhalita) paDesuM, lUsesuM na aparAdha, guno. khalu a. (khalu) nizcaya arthamAM khasara puM. na. (de. kasara) rogavizeSa, bharavu, jasa. fqvi 37. (fay) vilu, raelul khINa jhINa chINa } vi. (kSINa) kSaya pAbheluM, gANa, bhArga, hurjasa. khIra, chIra na. (kSIra) 65. khu a. ( khalu ) nizcaya, vitarDa, saMbhAvanA, vismaya. 419 khuDDuo puM. ( kSullaka) nAno sAdhu khetta na. (kSetra) kSetra, tara. ga gai strI. (gati) gati, khAdhAra, devAdi cAra gati. gaMgA strI. (gaGgA) nahInuM nAma. gaMbhIra vi. ( gambhIra ) gaMbhIra, huM. gaNa puM. ( gaNa ) samudAya. gaNahara puM. ( gaNadhara ) gAgaghara, gAlI gaNi puM. (gaNin ) gAgaghara, gAegI. gabbha puM. (garbha) garbha. gaya puM. (gaja) hAthI. gayaMda iMda } puM. (gajendra) uttama hAthI, bhairAvArA. gayaNa na. ( gagana) khADAza gariTTha vi. ( gariSTha) dhAguM bhoTaM. garihA strI. (garhA) niMghA garula puM. (garuDa) pakSirAna, garuDa pakSI. gavva puM. (garva) bhAna, khalimAna. gavvia vi. (garvita) abhimAnI, garviSTha gahia } vi. (gRhIta) aDaga gahIa irAkhesa. gANa na. ( gamana) gAvuM, gIta. gAma puM. (grAma) gAma. Page #459 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAvI strI. (go) gAya. giri puM. (giri) parvata. giha na. (gRha) 62. gihAsatta vi. (gRhAsakta) gharamA khAsata gIyattha - TTha puM. ( gItArtha ) sAmAcArI jANanAra sAdhu. guMjia vi. ( guJjita) gAgAgAgAra. guNa puM. ( guNa) guga. guNaTThANa na. ( guNasthAna) gugonuM sthAna, mithyAdaSTi Adi cauda guNasthAna. guNi vi. ( guNin ) guNavANo. guru puM. (guru) guru, vaDIla. gurua garua" } vi. ( guruka) bhoTaM, dhAyUM, lAre. guruyA strI. (gurutA) bhoTArdha. geha na. (geha) 2. goNo puM. (go) jajaha goyama puM. (gautama) zrI mahAvIra svAminA pahelA gaNadhara. govAla puM. (gopAla) govAda govisANa na. (goviSANa ) gAyanuM zIMgaDuM. gha ghaDa puM. (ghaTa) ghaDo. ghaNa puM. (ghana ) medha, vAhana. 420 ghaya na. (ghRta) dhI ghara na. (gRha) 62. ca ca, ya, a } a. (ca) khane. caitta puM. (caitra) caitramAsa. caugaibhave (caturgatibhave) bhAra gatirUpa saMsAramAM. caMpaa puM. (campaka) aMdhAnuM zrADa. caMda, caMdra puM. (candra) yandra. caMdaNa na. ( candana) yanhana. cakkhu puM. na. (cakSuS) khAMja, netra cakkavaTTi puM. (cakravartin ) zAvartI cha khaMDano adhipati. cakkavAya puM. (cakravAka) pakSi vizeSa, caccara na. ( catvara) yauTuM jara. cattAri pra. dvi. ba. ( catvAri ) yA2. carama, carima vi. (carama) chelsuM. caraNa na. (caraNa) yAritra caraNadhaNa na. ( caraNadhana) yAritra, cAritrarUpI dhana. caritta na. (caritra) yaritra, khayarama carita na. ( cAritra) saMyama. cArita } vrata, virati, saddavRtti calaNa puM. (caraNa) pA6, paNa. cavala vi. (capala) yaMthala, asthira Page #460 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 421 | chuhA strI. (sudhA) amRta. cheyagaMtha puM. (chedagrantha) nizIthAlt cha sUtra caveDA / strI. (capeTA) 1857 cameDA tamAyo. cAi vi. (tyAgin) hAnI. ciA strI. (citA) pitA, yeDa. ciMtA strI. (cintA) cintA vicAra. ciMtaNa na. (cintana) piyArapuM. ciMdha / na. (cihna) yincha, ciNhaJ lAMchana, nizAnI, sadha. citta na. (citta) citta.. ciraM a. (ciram) hI sudhI. cIvaMdaNa na. (caityavandana) caityane _ namas52. ceia / na. (caitya) pyantarAyatana, caitta nAya, pratimA cojja na. (codya) mAzcarya, prazna cora puM. (caura) yora. coria na. (caurya) yo2. ja sa. (yat) re. jai puM. (yati) yati, sAdhu. jai a. (yadi) yahina jaiNa vi. (jaina) nina saMbandhi, na, jinamata. jaiNadhamma puM. (jainadharma) nezvarano dharma. jaidhamma puM. (yatidharma) yatidharma. jau~NA strI. (yamunA) nahIna nAma. jao, jatto / a. (yataH) yAMthI, jado rA. jaM a. (yat) 2|3, umaDe. jaMkiMci a. (yat kiJcit) ne ___sis. chaNa pu. (kSaNa) utsava. chappaa puM. (SaTpada) bhara. chAyA strI. (chAyA) chAya, nti, pratibiMba, Atano abhAva. chAhI strI. (chAyA) chAyA, mAnapano abhAva. chiMchaI strI. (puMzcalI) (424 chuhA strI. (kSudhA) kSudhA, bhUma. jaMta na. (yantra) yaMtra, maMtra, saMyo. jaMtu puM. (jantu) ui, 71. jaMbUkumAra puM. (jambUkumAra) vizeSa nAma. jaMbUdIva / puM. (jambUdIpa) dvIparnu jaMbuddIva ) nAma che. jakkha puM. (yakSa) yakSa jaDila puM... (jaTila) tApasa, jaTAdhArI. Page #461 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaNa puM. (jana) mana, bhAegasa. jaNaddaNa puM. ( janArdana) pAsuhevanuM nAma. jaNaya puM. (janaka) pitA, jAya. jaNavaya puM. (janapada) heza, nanasthAna. jattA strI. (yAtrA) yAtrA, tIrthayAtrA jamma puM. (janman) bhU. jammaNaM puM. na. (janman) janma. jaya puM. (jaya) bhaya, nita. jaya jaga } na. (jagat) jagat duniyA, saMsAra. jayA a. (yadA) kyAre. jarAkumAra puM. (jarAkumAra) vasudevano putra. jarAgahia vi. (jarAgRhIta) ghara Do. jarAdevI strI. (jarAdevI) vasudevanI strI. jala na. (jala) 45, pAegI jalaNa puM. (jvalana) agni jalapUrIkao (jalapUrIkRta) pANIthI bharI dIdho. jaloyara na. ( jalodara) bohara. jasa puM. (yazas) DIrti. jaha, jahA a. (yathA) ne prabhAge prema. jahasatti a. (yathAzakti ) zakti - prabhAge. 422 jahi, jahiM jaha, jA jAva jattha } jAmAyara } "} a. (yatra ) oril a. (yAvat) nayAM sudhI avadhi, paribhAga, nizcaya. jAma puM. (yAma) 42. puM. (jAmAtR) bhAI. jamAu jAya vi. (jAta) utpanna thakheda. jAyava puM. (yAdava) bahuvaMzIya. jAyA strI. (jAyA) strI. jArisa vi. (yAdRza) vuM nevA prakAranuM. jAla na. (jAla) bhaja, pAza jAvajjIva } jAjIva jIvana paryaMta. jialoga puM. (jIvaloka) duniyA. jiiMdiya vi. (jitendriya) nitendriya jiNa puM. (jina) jina, rAgadveSa rahita. jiNabiMba na. ( jinabimba ) nana pratibhA jiNaMda / puM. (jinendra) minendra, jiNiMda tIrthaM2. jiNAlaya na. ( jinAlaya) ninAvaya jiNesara) puM. (jinezvara) jiNIsara [ninezvara bhagavAn, tIrthaMkara. jibbhA, jIhA strI. (jihvA) bhula. jIva puM. (jIva) 1, na. ( yAvajjIva) Page #462 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 423 joNhA strI. (jyotsnA) yanTrano prakAza. joyaNaparimaMDala vi. (yojana parimaNDala) goLAkAra yojana pramANa. jovvaNa na. (yauvana) tAru1ya, pAnI joha puM. (yodha) yodo. jIvaNa na. (jIvana) na. jIvadayA strI. (jIvadayA) 716yA. jIvadayAmaya puM. (jIvadayAmaya) jIvadayA rUpa. jIvaloga puM. (jIvaloka) duniyA, gata. jIvahiMsA strI. (jIvahiMsA) jIvono vadha. jIvAi puM. (jIvAdi) 01, 501 vagere nava tatva. jIvAu puM. na. (jIvAtu) (r)pAunAI auSadha, sanna, pana. jIvAjIvAi paM. (jIvAjIvAdi) ___4-494 na pArtho. jIvia na. (jIvita) pana. jIviyaMta puM. (jIvitAnta) prAno jhaDatti a. (jhaTiti) khaeI, jhaDitti, jhatti tANathI. jhANa na. (dhyAna) dhyAna. jhuNi puM. (dhvani) 176. Thia vi. (sthita) 6 khesa. . nAza. jutta vi. (yukA) 6thita, yogya, goDe. juddha na. (yuddha) yuda I. juvaipiyA puM. (yuvatipitA) strIno pitA jeTTha / vi. (jyeSTha) bhoTuM, 185. jiTTha | joga puM. (yoga) vyApAra, yo... jogi puM. (yogin) jogI jogga vi. (yogya) yogya vAya. Na, aNa, a. (na) 22, NAi samApa, nahI. NauNa, NauNo a. (na punaH) iza NauNA, NauNAiJ nahI. NaM. a. (de.) pANyAsAre. Natthi a. (nAsti) nathI. Namo a. (namas) nms||2. Navara, a. (de.) upasa, ita, NavaraM, Navari manantara. NAma a. (nAma) saMbhAvanA, AmatraNa, anuzA, anumati. NAyavva vi. (jJAtavya) one yogya. Page #463 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 424 NAyAra, gAu vi. (jJAtR) ILnA2. NiccaM a. (nityam) ImezA, AL Niccaso a. (nityazas) saha, nirantara. Nu a. (nu) pita, pra, saMzaya. NUNaM / a. (nUnam) nizcaya, NUNa J I, prayona, pra Neya vi. (jJeya) II pAya5. No a. (no) niSe5, samApa, nahI ta sa. (tat) te. tao, tatto tae a. (tataH) tethI, ne tado, to ) 2 thI, te pAra pachI taM ciya a. (tadeva) te .. taNu strI. (tanu) zarIra. tatta na. (tattva) tatpa, 27sya. tattanANa na. (tattvajJAna) tavAna. tattavattA strI. (tattvavArtA) tatpInI pAta. tayA, tiaa| a.(tadA) tyAre, te tA, to mate. taru puM. (taru) Ara. talAya, talAga na. (taDAga) tA. tava puM. (tapas) ta5. tvssi| puM. (tapasvin) tavaMsi / tapasvI. tavovaNa na. (tapovana) mAzrama. taha / a. (tathA) nemana, tahA ) . pramANe. tahavi a. (tathApi) to para tahi, tahiM / a. (tatra) tya, nemA. taha, tattha / tA / a. (tAvat) tyAM sudhI, tAva J 96, apa5i. tA a. (tarhi) to, ne mate. tAraga vi. (tAraka) tAnA2, na. tArI tArA strI. (tArA) nakSatra, tA. tArisa vi. (tAdRza) ne, nepA 2. tAva puM. (tApa), nA5, saMtApa, pIDa. tAvasa puM. (tApasa) tApasa, yogI tiasa puM. (tridaza) 11. tikkha, tiNha vi. (tIkSNa) tI. tiNhA strI. (tRSNA) sY7], pAM75, pipAsA. titthA na.(tIrtha) tIrtha, pavitra sthAna, titthayara puM. (tIrthakara) tIrthaM72. titthuddhArapuM.(tIrthoddhAra) tIrthanIG82. Page #464 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 425 u timira na. (timira) mAno roga | thotta na. (stotra) stotra. any|2, mazAna. tilaa-ga pu. (tilaka) tiba. div-vv| na. (daiva) hai, tiviha vi. (trividha) all prare. deva-vva J mAya, maTa. tivva vi. (tIvra) tIkSA, garama. daMsaNa na. (darzana) yakSa, goj, tisalA strI. (trizalA) prabhu samyagdarzana, mata, sAmAnya vIranI mAtA. zAna, dharmazAstra. tihi puM. strI. (tithi) tithi, si. daMsaNametta / na. (darzanamAtra) tihuann| na. (tribhuvana) vAgalo. dasaNamatta JopA mAtrathI. tihuvaNa / daDha vi. (dRDha) bhabhUta, nivaNa. tu / a. (tu) samuthyaya, 12, datta / vi. (datta) Apej. nazya, 56529!. diNNa tuccha vi.(tuccha) usa dappa puM. (darpa) bhimAna. tuDia ka. bhU. (truTita) tuTe. dayA strI. (dayA) anupA, 28 tussia-tUsia ka. bhU. (tuSTa) dayAlu vi. (dayAlu) yAvAna. muza thayeda. teyaMsi puM. (tejasvin) nesTa davva / na. (dravya) dravya, davia J saMpatti thia vi. (sthita) muM26, 27j. davvaliMga na.(davyaliMga) muninove5. thira vi. (sthira) niva. davvaluddha vi. (dravyalubdha) dravyamA thu a. (de.) ti222. ___ bolI. thui strI. (stuti) thoya, stuti, sta1. dahi na. (dadhi) DI. thUNa, theNa puM. (stena) yo2. dADhA strI. (daMSTrA) al. thera vi. (sthavira) 186, 18 jena dANa na. (dAna) hAna. sAdhu. dANava puM. (dAnava) asura, daitya. thokka, / vi. (stoka) 15, dAyAra-dAu vi. (dAtR) mApanAra. thova, theva thoDaM. dAra paM. na. (dAra) strI, mahilA Page #465 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 426 dAhiNapAsa na. (dakSiNapArzva) | dukkha, duha na. (duHkha) du: mI ta26. / dujjaNa puM. (durjana) huna, hue dAhiNA / strI. (dakSiNA) 15. dakkhiNA J_Elaen [62. dujjohaNa puM. (duryodhana) vizeSa nAma dAhiNilla / vi. (dAkSiNAtya) duddha na. (dugdha) 65. dakkhiNilla JElagu Airnu duriya na. (durita) 5. ditta vi. (dadat) Apato. dussmsmy| puM. (duHSamasamaya) dikkhA strI. (dIkSA) Ell, saMyama dUsamasamaya J 65mANa (5vyApA2nA tyA35.) duhi, dukkhi vi. (duHkhin) mI. diggha / vi. (dIrdha) vIrSa, duhia / vi. (duHkhita) dukkhi , pIDita, Hil. dIha, dIhara J dAj. duhiA / strI. (duhita) Elsa diTThi strI. (dRSTi) darzana, mAMga, na012. dhUA, dhIA divasa / puM. na. (divasa) hina, dUra na. (dUra) 2. divaha deva puM. (deva) he. hisa devaloga puM. (devaloka) hepato. divA, diA a. (divA) pise. devavaMdaNa na. (devavandana) piMdana disA strI. (diz-zA) pUdi devANaMdA strI. (devAnaMdA) prabhu zA. vIranI mAtA dINa vi. (dIna) ma. devAlaya puM. (devAlaya) hepatuM maMdira dINattaNa na. (dInatva) gA. deviMda puM. (devendra) hepono Indra. dIva puM. (dIpa) po. devI strI. (devI) devI, uttama duAra / na. (dvAra) 621 dAra, vAra desa puM. (deza) 32. dukkara vi. (duSkara) hune irIne desaa vi. (dezaka) hemADanA2. 5rI zaya te, sAdhya. | desaNA strI. (dezanA) zinA, 05:. Page #466 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 427 desavirai strI. (dezavirati) dezathI / dhii strI. (dhRti) pI201, dhartha. pApavyApArano tyAga, dhiddhi / a. (dhik-dhik) dezavirAti. dhiddhI, chichi / [55-56, niMEL deha puM. na. (deha) zarI2. dhiratthu a. (dhigastu) [45512 &o. doriA strI. (davarikA) 2ssI, horI dhutta vi. (dhUrta) 81, chataranAra. dovaI strI. (daupadI) pAMDavonI strI. dheNu strI. (dhenu) 2 // 5. dosa puM. (doSa) ho, hue, na a. (na) nahI a55, 565. naI strI. (nadI) nahI daha puM. (hrada) , 56, moTuM naMdisutta na. (nandisUtra) mA nAmarnu sarovara. sUtra che. nakka puM. (de.) 115, nAsi.. dhaa, jhaa puM. (dhvaja) 47, 40. nakkhatta na. (nakSatra) nakSatra, tArI. dhaNa na. (dhana) dhana, Travya. nagga vi. (nagna) nana, 1stra khita. dhaNavaMta vi. (dhanavAn) panapANo. nacca na. (nRtya) nRtya, nAya. dhaNaharaNa na.(dhanaharaNa)dhana- 72. naTTaa puM. (narttaka) 12. dhanna vi. (dhanya) prazaMsA yogya. naDa puM. (naTa) naTa dhanna na. (dhAnya) pAnya, manA. naNaMdA strI. (nanAndR) nA dhamma puM. (dharma) dharma, 3201. natthi a. (nAsti) nathI. dhammia puM. (dhArmika) yAna namo a. (namasa) namas2, namana. namokkAra / pu (namaskAra) namana, dhammiTTha vi. (dharmiSTha) matizaya ___pami. namukkAra | prAma. dhavala vi. (dhavala) sa36, zveta. naya puM. (naya) naya, nIti. nayara na. (nagara) nagara. dhAyara / vi. (dhAtR) qiyAta, nayasahassa puM na. (nayasahasra) dhAu J brahmA. hajAronIti. dhi / a. (dhik) ni, naraya / puM. (naraka) nArI dhI / naraka sthAna. 1i552. niraya J Page #467 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naravai puM. ( narapati) rA nariMda puM. (narendra) rA. nava vi. (nava) napuM. nava dvi. ba. (navan) nava saMkhyA nahayala puM. na. (nabhastala) khAAzataNa. nADaga, naTTa na. (nATaka-nATya) nATa nANa na. (jJAna) jJAna. nANi vi. (jJAnin ) jJAnavANI. nAma a. (nAma) vADyAsAra nAma na. (nAman) nAma, saMjJA nAya puM. (nyAya) nyAya, nIti. 428 nAyautta) puM. (jJAtaputra) nAyaputta zrImahAvIra svAmInuM nAma. J nAyamagga puM. (nyAyamArga) nItibhArga nArI strI. (nArI) strI. nAvA strI. (nau) naur3A, hoDI nAsa puM. (nAza) nAza. niama puM. (niyama) nizcaya, lIdhelI pratijJA. niasIlabaleNa (nijazIlabalena) potAnA ziyaLanA baLathI. niMdA strI. ( nindA) niMghA nikkAraNa vi. (niSkAraNa ) DAega rahita, khahetuGa, arAga vinA. nigama puM. (nigama ) vyApAravANuM sthAna, vyApArIno samudAya. nigguNa vi. (nirguNa) guegarahita. nicca vi. (nitya) avinazvara, zAzvata. niccala vi. (nizcala) sthira, jayasa, 67. nijjarA strI. (nirjarA) armano kSaya. niThura vi. (niSThura) niSThura, nirdaya puruSa. niddaya vi. (nirdaya ) ghyArahita niddA strI. (nidrA) nidrA faches fa. (franc) sarled, nirartha 5. nibbaMdha puM. (nirbandha) khAgraha, nibaddha vi. (nibaddha) jaMghAyesa. nimitta na. ( nimitta) nimitta. nimesa puM. (nimeSa) pahArI, bhaTaI. nimmalayara vi. (nirmalatara) atizaya nirmaLa. niya vi. (nija) potAnuM. niyayakula na. (nijakakula) potAnA kuLano niyavavasAyANurUvaM na. ( nija vyavasAyAnurUpam) potAnA vyavasAyanA samAna. niyANa na. (nidAna) (nayAgaM, araga, hetu. Page #468 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niva puM. (nRpa) AL nivai puM. (nRpati ) RAYL nivAsa puM. (nivAsa) rahehAra, khAzraya nivvANa na. (nirvANa) mokSa nivvui strI. (nirvRti) bhokSa nisA strI. (nizA) rAtrI. nihasa puM. (nikaSa ) 5soTI. fafe fa. (faf) Monal, HiSIR, cakravartI rAjAnI saMpatti vizeSa. nIi strI. (nIti) nyAya. nIisattha na . (nItizAstra) nItizAstra nIsaMda puM. (niHsyanda) rasanuM rAguM gaLavuM te. neura, khAlasA, nUpura. niura, nUura netta puM. na. (netra) netra khAMja. nemi puM. (nemi) jAvIsabhA jina. nemittia vi. (naimittika) nimitta } na. (nUpura) paganuM zAstra jANanAra. neha puM. (sneha) sneha, rAga pa para a. (prati) vyApti, khAli - mukhya, virodha, sAmIpye. paiTThA strI. (pratiSThA) pratiSThA DIrti, khAhara. paiNNA strI. (pratijJA ) pratijJA paidiNa na. (pratidina ) 62roga, sahA 429 painna - ga puM. na. ( prakIrNa - ka) sUtra vizeSa, vi. vijareluM. pauNa vi. (praguNa) hoziyAra. pae a. (prage) prabhAtamAM paoga puM. (prayoga) prayoga, va vyApAra. paMkaa na. ( paGkaja) bhaja. paMjara na. ( paJjara) pAM. paMDava puM. (pANDava) pAMDu rAnA putro, pAMDavo. paMDia puM. (paNDita) paMDita. pakka, pikka vi. (pakva ) pADesuM. pakkalo vi. (pakvala) samartha. pakkha puM. (pakSa) pajavADiyuM, ardho mAsa. pakkhi puM. (pakSina) pakSI. paccakakha vi. (pratyakSa ) sAkSAt, hejItuM khAMja khAgajanuM. paccakkhANa na. ( pratyAkhyAna) tyAga karavAnI pratijJA, niyama, paccUsa - ha puM. (pratyUSa) prabhAta aja. paccoNI strI. (de.) sanmukha bhAvapuM. paccha vi. (pathya) hitArI vastu pacchA a. (pazcAt) pachI, khanantara, pAchajanuM. Page #469 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pacchAyAva puM. (pazcAttApa ) anutApa, pastAvo. pajjavasANa na. (paryavasAna ) aMta, avasAna, cheDo. pajjAya puM. (paryAya) paryAya, 3yAntara. pajjuNNa puM. (pradyumna) DAmaheva, viSNuno putra. paDikkamaNa na. ( pratikramaNa) pratibhAga, Avazyaka diyA, pApathI, pAchA I2vuM. paDimA strI. (pratimA) bhUrti, pratijiMja paDiyAra puM. (pratikAra) sAna, badalo. paDivakkha puM. (pratipakSa) zatrupaDivayA) strI. (pratipad) paDavo. pADivayA. paDhaNa na. ( paThana) lagavu. paDhama vi. (prathama) prathama, khAdya. paNAma puM. (praNAma) namaskAra. paNNa na. (parNa) pAMDuM paNNA strI. (prajJA) buddhi paNha puM. (prazna) prazna, savAla. patthi vi. (prArthita) pAyanA DarAyesa. 430 pabhAya) puM. na. (prabhAta) prabhAta pahAya pamAya puM. (pramAda) prabhAha, lUsa, yU5. paya puM. na. (pada) 56, zabdasamUha, vibhakti aMtavALuM pada. (pataGga) pataMgIyuM. payaMga puM. payattha puM. (padArtha) padArtha, zabdano artha. payA strI. (prajA) 20 saMtAna payAsa puM. (prakAza) prakAza payAsaga vi. (prakAzaka) prakAza 2nAra. payAsayara vi. (prakAzakara) prakAza 52nA2. para vi. (para) anya, zreSTha. paraMparA strI. (paramparA) paramparA, anukrama, hAra parakkama / puM. na. ( parAkrama) jaNa, zakti, sAmarthya. parAkama paradAra puM. na. ( paradAra) parastrI. paradArA strI. (paradArA) parastrI. parappara vi. (paraspara) khejIbhane, parUppara, paroppara khanyoanya parama vi. (parama) trRSTa, zreSTha. paramapaya na. (paramapada) bhokSa, dRSTa 56. Page #470 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 431 paraloa-ga puM. (paraloka) 52yo . | paraloyahia vi. (paralokAhita) paralokamAM hita karanAra. parAbhava puM. (parAbhava) 5rAma, hArI org. parikkhaNa na. (parIkSaNa) parIkSA 12vI. pariccatta / vi. (parityakta) paricatta / tyA rAyeda. pariNaya vi. (pariNata) 52541. pariNIya vi. (pariNIta) 52Ne. parimANa na. (parimANa) mAna, mA5. parisara puM. (parisara) samI5. parisA strI. (parSad-pariSad) samA parihA strI. (parikhA) mA. parovayAra puM. (paropakAra) 52no upakAra. pavaNa puM. (pavana) 5vana, vAyu pavayaNa na. (pravacana) mAgama, siddhAnta. pvaasi-su| puM. (pravAsin) pAvAsu musA32. paviTTha vi. (praviSTa) praveza 438. pavittayA strI. (pavitratA) pavitra. pavvajjA strI. (pravrajyA) lu. pavvaya puM. (parvata) parvata pasatta puM. (prasakta) prasana mAsana. pasAya . (prasAda) maDheravAnI, yA 5L pasu puM. (pazu) 54. pahAra pu. (prahAra) prahAra. pahAva puM. (prabhAva) pramApa, zani, sAmartha. pahAvaga vi. (prabhAvaka) pramA, prabhAvanA karanAra, unnati karanAra. pahia puM. (pAntha-pathika) musA32. pahu puM. (prabhu) prabhu, svAmI. pAia) vi.(prAkRta) prAkRta bhASA, pAgaya svAmAqis, nIya, sApA23. pAiyakavva na. (prAkRtakAvya) prAtaDAvya. pAiavAgaraNa na. (prAkRtavyAkaraNa) prAkRtavyA'2. pAusa puM. (prAvRS) varSAtu, yomAsu pADhasAlA strI.(pAThazAlA)pAzAIL pANa puM. na. (prANa)nTraya vigaire daza prANo. (pAMca indriya, trAlaya, vAso-7pAsa, mAyu:) pANAivAya puM. (prANAtipAta) jIvahiMsA, prANono nAza. pANi puM. (pANi) ya. pANi puM. (prANin) 75, prA. Page #471 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 432 pANigaNa puM. (prANigaNa) pono piara, piu puM. (pitR) pitA samuhAya. piusiyaa| strI. (pitRSvasa) ze. pANiya na. (pAnIya) pA. piucchA / pANivaha puM. (prANivadha) 115. picchI / strI. (pRthvI) pRthvI, pAya puM. (pAta) 57. pahavI / bhUmi. pAya puM. (pAda) 55 5 / 6, sonI piya vi. (priya,) priya, pakhA. yotho (mA puM. pAta, , svAmI. pAyaDa vi. (prakaTa) 452, piyasahI strI. (priyasakhI) premapAtra payaDa muj. sabhI pivAsA strI. (pipAsA) tarasa, tRSA pAyava puM. (pAdapa) A3. pIi strI. (prIti) prema. pAyaso a. (prAyazas) prAya:, pIDaNa na. (pIDana) pI. ____ghArIna. pIDA / strI. (pIDA) pIDa, du:5. pAraddhi puM.(pAparddhi) pA25], [zArI, pIlA strI. mRgayA. pujja vi. (pUjya) 51 / yoya. pAritosia vi.(pAritoSika) nAma. puDhavI / strI. (pRthvI) pRthvI, bhUmi. paareva| puM. (pArApata) pArepo. puhavI puNa, puNA) pAlaga vi. (pAlaka) pAbanA2. puNAi a.(punar) pArcha, thI.. pAlijjaMta karma. va. (pAlyamAna) puNo uNa pAlana rAtuM. puNaruttaM a. (de.) pAraMvAra. pAva vi. (pApa) nIya, pApI puNNa na. (puNya) puzya, dharma, pAva na. (pApa) 5 . zuma, vi. pavitra pAvakamma na. (pApakarman) 5 / 5. puNNimA strI. (pUrNimA) pUnama. pAsa na. (pArzva) samIpa, pAse, putta puM. (putra) putra pAsAa puM. (prAsAda) mahAna putthaya) puM. na. (pustaka) pusta pAhuDa na. (prAbhRta) 64812, bheTa. potthaya pArAvaa Page #472 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 433 baMdhu puM. (bandhu) lAM55, mitra baMbhacera, na.(brahmacarya) bamhacaria, bamhacera yartha. baMbhaNa puM. (brAhmaNa) I. baMbhayAri vi. (brahmacArin) pAyarya pAlanAra. puppha na. (puSpa) i. purao a. (puratas) mAgaNa. puraM, purA a. (puras) 54i, samakSa purisa puM. (puruSa) puru5. puvva / vi. (pUrva) paDeguM. purima J AUGD, mAgha. puvva vi. (pUrva) 70 vAja, 56 ___ 12 varSanIpUrva, Aga vizeSa. puvvaNha puM. (pUrvANa) 61sano pUrva bhAga. puvvA strI. (pUrvA) pUEiAL pUraa vi. (pUraka) 529 32nAra, pomma, pauma na. (padma) mada.. / na. (pauruSa) porisa, paurisa JpuruSArtha, puruSatva. porusa / bala na. (bala) zata, sAmartha. baliTTha vi. (baliSTha) sarvathI balavAna, bahi-hiM bahiyA a.(bahis) ra bAhiM, bAhira bahiddhA de. (bahirdhA) maithuna, 2. bahiNI / strI. (bhaginI) paDena. bhaiNI / bahira vi. (badhira) pa. . bahu-a) vi. (bahu-ka) dhara bahaga / bahuso a. (bahuzas) mane pA2. bAla puM. (bAla) 5. bAlA strI. (bAlA) kumArI, chI. bAliA strI. (bAlikA) chorI. bAhA strI. (bAhu) bAtha, mura bAhira, bajjha vi. (bAhya) pahAranu. bAhu puM. (bAhu) hAtha, gon biMba na. (bimba) lima, pratimA pAre. pharusa vi. (paruSa) ni, zi. phala na. (phala) . phAsa puM. (sparza) sparza. phulla na. (phulla) pu5, 36. ba baillo de. (balIvarda) . baMdhaNa na. (bandhana) 31, 242514, bAMdhavuM. baMdhava puM. (bAndhava) dhu, mitra mA. 28 Page #473 -------------------------------------------------------------------------- ________________ buddhi strI. (buddhi) buddhi buha puM. (budha) paMDita. bohi strI. (bodhi) zu65 dharmanI prApti bha bhaMta vi. ( bhagavat - bhadanta-bhrAjat bhavAnta - bhayAnta) lagavAna, aizvaryavAna, kalyANakAraka, dedIpyamAna, saMsAra ane sakala bhayonA aMta karanAra. bhagavaI strI. (bhagavatI) pAMyabhuM aMga, bhagavatIsUtra bhagavaMta / puM. (bhagavat) bhagavAn, bhayavaMta pUnya. } bhajjA strI. (bhAryA) strI. bhaTTha vi. (bhraSTa ) aSTa, patita bhaDa puM. (bhaTa) baDavaiyo. bhattAra } g. (4) 2914l, ula, latara. vi. ghoSa. bhattu bhatti strI. ( bhakti) lar3ita, sevA, cAkarI. bhadda bhadra 434 vi. (bhadra ) 'lyAera DaranAra, sujI, vaDAlu, mAyAlu. isyAma, maMgala. na. bhamaMta vi. (bhramat) labhatuM. bhaya na. (bhaya) jI, dhAstI. bharaha puM. (bharata) zrI RSabhanAthanA yeSTha putra, na. bhAratakSetra bharahakhetta na. ( bharatakSetra) bharatakSetra bhava puM. (bhava) lava, saMsAra. bhavia vi. ( bhavika - bhavya ) (lavya. bhavva ] vi. (bhavya) (lavya chapa, yogya, bhavia suMdara. chapa, mokSArthI chapa, saMsArI. bhavvajIva puM. (bhavyajIva) lavyava. bhasala, bhamara puM. (bhramara ) labha2. bhassa, bhappa puM. (bhasman) rA. bhassaMtayA strI. ( bhasmAntatA) rAkha thaI javuM, baLIne bhasma thavuM. bhANu puM. (bhAnu) sUrya. bhAyara, bhAu puM. (bhrAtR) lAI. bhAra puM. (bhAra) lAra, jo bhAraha na. (bhArata) lastakSetra bhAla na. (bhAla) bAra. bhAva puM. (bhAva) bhAva, bhAvanA, khaliprAya vastu, padArtha. STAT FAII. (ATO) CUAi, qugil, qua. bhAvi vi. (bhAvin) dhanAI. bhikkhAyaria vi. ( bhikSAcaraka ) likSAyara, likSu. frong . (fay) (mgs, zuly. bhicca puM. (bhRtya) no2. bhiccaguNa puM. (bhRtyaguNa) noDaronA guNo Page #474 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 435 bhilla puM. (bhilla) mila. bhuyaga puM. (bhujaga) sarpa. bhUa puM. na. (bhUta) tu, prAsil bhUyahia na. (bhUtahita) ponI 6452. bhUsaNa na. (bhUSaNa) AbhUSA. moi / vi. (bhogin) bho||st, bhogi) vidAsI. bhoga / puM. na. (bhoga) manoza zaEle moa) 15yo, mAne, 64mo bhoyaNa na. (bhojana) monana. ma mai strI. (mati) budi. maimaMta vi. (matimat) dizA mauDa puM. na. (mukuTa) muguTa. maMgala na. (maGgala) zreyaH, tyA, zuma. maMDala na. (maNDala) gobara. maMta puM. na. (mantra) mantra, piyAra, gu pAta. maMti puM. (mantrin) mantrI maMda vi.(manda) cAmuM, mAsu, . maMdara puM. (mandara) meru parvata. maMdira na. (mandira) maMdira, janAbaya, gha2. makkaDa puM. (markaTa) mAM. mkkhiaa| strI. (makSikA) macchiA | bhAjI. magga puM. (mArga) 2sto. maghANo puM. (maghavan) Indra. maccu puM. (mRtyu) mara, mota. maccha puM. (matsya) bhA7j. macchara puM. (matsara) yA, 5. macchavahagAi vi. (matsyavadhakAdi) mAchImAra vagere. majja na. (madya) madha, ru, madirA. majjAyA strI. (maryAdA) sImA hada, vyavasthA. majjha na. (madhya) qyamAM, mAMtare, maM2. majjhaNha puM. (madhyAhna) 65sano madhyabhAga. maTTiA strI. (mRttikA) mATI. maNa puM. (manas) mana, vitta. maNapajjava puM. (manaHparyava) yaturtha jJAna (bIjAnA mananA bhAvone jaNAvanAruM jJAna) maNavallaha vi. (manovallabha) manane priya. maNaMsi vi. (manasvin) prazasta manavALo. maNA, maNayaM / a. (manAk) 5, maNiaM / thoDaM. gara. Page #475 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 436 maNi puM. (maNi) masi. maNUsa puM. (manuSya) manuSya. maNojja,maNoNNa vi. (manojJa) sun62. maNoraha puM.(manoratha) manoratha, 627. matta vi. (matta) mahana, unmatta. matthaya puM. na. (mastaka) masta, mAy. mannu puM. (manyu) 15. maya puM. (mada) malimAna, garva. maya, mua vi. (mRta) marI gaye. mayaNa puM. (madana) maheSa. maraNa na. (maraNa) mRtyu, bhara. maraNabhaya na. (maraNabhaya) manomaya. maha / vi. (mahat) moThaM mahaMta vizAla. mahappa puM. (mahAtman) mahAtmA. mahAdevI strI. (mahAdevI) 5TI mahAmaMti puM. (mahAmantrin) __mahAmaMtrI mahAvIra puM. (mahAvIra) yopAsamA tIrthaMkara. mahAsaI strI. (mahAsatI) utkRSTa zavAjI strI. mahilA strI. (mahilA) strI, nA2 mahilAmaNa puM. (mahilAmanas) strIonuM mana. mahivAla puM. (mahipAla) 201L. mahisI strI. (mahiSI) rA. mahu na. (madhu) madhu, maya mahura vi. (madhura) madhu2, suM62, miSTa, mI. mahocchava, mahosava, puM. (mahotsava) mahussava, mahUsava ) bhoTo Gnsapa. mahosahi strI. (mahauSadhi) zreSTha auSadhi. mA, mAiM a. (mithyA) bha, nabI mAusiA) strI. (mAtRSvasa) mAucchA mAsI, mAtAnI na. mANa puM. (mAna) abhimAna, gaI. mANi vi. (mAnin) manamAnI, gavi. mAyarA, mAA) strI. (mAtR) mAnA, mAu, mAi / ma, nanI. mAyA strI. (mAyA) 342, 71. mArua puM. (mAruta) pavana. mAlA strI. (mAlA) bhAga mAMsabhoi vi. (mAMsabhojin) mAMsa mAnA2. mAsa puM. (mAsa) maDino, mAsa. mAsa, maMsa na. (mAMsa) mAMsa. mAhappa pu. na. (mAhAtmya) mahimA, moTA, pramApa. mAhaNa, bamhaNa puM. (brAhmaNa) zrA Page #476 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 437 meru puM. (meru) meru parvata. meha puM. (megha) bhedha. moia ka. bhU. (modita) muzI thayeda. mokkhapaya na. (mokSapada) mo156. moggara puM. (mudgara) moga2. moNa / na. (mauna) mauna, pAmozI, mauNa) pAlIno saMyama, munipA. mora puM. (mayUra) bhora. mohasama vi. (mohasama) moDa samAna, mAna sa. miaMka, maaMka puM. (mRgAGka) yandra. miga, maa puM. (mRga) 729. micchA a. (mithyA) asatya, mu. / mitta puM. na. (mitra) bhitra mittI strI. (maitrI) mitrata, ghostI mIsia vi. (mizrita) mizra resuM, mukka, mutta vi. (mukta) bhuta. mukkha / puM. (mUrkha) bhUrNa, murukkhaJ nI. mukkha, mokkha puM. (mokSa) mokSa. mukkhatthi vi. (mokSArthin) mono mI. muNi puM. (muni) muni, sAdhu. muNiMda puM. (munIndra) mAyArtha. musaM, musA / a. (mRSA) mithyA mUsA, mosA / moTa. muha na. (mukha) muma, bho. muhala-ra vi. (mukhara) pAyA. muhA / a. (mudhA) vyartha, moraullA gaTa. mUga vi. (mUka) bhUgo. mUDha vi. (mUDha) mUDha, mUrma, mazAnI. mUla na. (mUla) bhUNa mUlasutta na. (mUlasUtra) sUtra vizeSa. mUsAvAya, puM. (mRSAvAda) asatya musAvAya / mApa, muTuM moba'. mosAvAya raudda / vi. (rauda) , rodda / mayaM72, mI . rakkhaNa na. (rakSaNa) kSArA 72. rakkhasa puM. (rAkSasa) rAkSasa. rajja na. (rAjya) rAya. ratta vi. (rakta) dAsa, mAsata, vahAluM. ramaNI strI. (ramaNI) strI, sundarI. raya / vi. (rata) mAsana, mAnaMda raa J pAme, azI thaye. rayaNa puM. na. (ratna) 2lla. rayaya na. (rajata) 3y. ravi puM. (ravi) sUrya. rahassa vi. (rahasya) YA, AL raha puM. (ratha) 25. Page #477 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 438 rahia vi. (rahita) 2jita, pati. | lacchI strI. (lakSmI) mI. rAi, ratti strI. (rAtri) tri. lajjAluiNI strI. (lajjAvatI) rAga puM. (rAga) rAga, snekha. pANI. rAma puM. (rAma) vizeSa nAma. laTTha vi. (de.) suM2. rAyagiha na.(rAjagRha) 24PC na2. laTThi puM. (yaSTi) 4531, qua. rAvaNa puM. (rAvaNa) vizeSa nAma. layA strI. (latA) bata rAhu puM. (rAhu) a vizeSa. lalADAna.(lalATa) mAga, pA. riu strI.(Rtu) saMta tu. NaDAla uuJ laliya vi. (lalita) suna2, riu puM. (ripu) zatru. manohara riccha, rikkha puM. (RkSa) 27. lahu-a vi. (laghu-ka) tumcha, nAna, risi puM. (RSi) pi. liMba puM. (nimba) dIpA- 3 rua na. (ruta) zabda. luMThia vi. (luNThita)mA 26 rukka-ga vi. (rugNa) rogI. ve, 2ii . rukkha puM. na. (vRkSa) A3. luddha vi. (luddha) dobhI, dopa, ruppiNI strI. (rukmiNI) vizunI mAsana strI. leha puM. (lekha) vema, Avu rUva puM. na. (rUpa) 17 anti, loga puM. (loka) do, duniyA sundaratA, mAti, 35. logavAla puM. (lokapAla) Indrano roga paM. (roga) roga, vyA5. rosa puM. (roSa) 25, 15. logatia puM. (lokAntika) 31 viza lakkhaNa na. (lakSaNa) siDna, loddhaa vi. (lubdhaka) yonI. nAma, 29. loha puM. (loha) soma. lakkhaNa puM. (lakSmaNa) rAmanA mA. lagga vi. (lagna) saM58, vAge. | va,vA a. (vA) qaa, maghA 3. Page #478 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puM. na. ( vajra) 14, IndranuM zastra. vaMdia ka. bhU. ( vandita ) vhAyesa. vakka na. (vAkya) vAya. vaira vakkhANa na. ( vyAkhyAna ) vRjAega vizeSa kzana. vagga puM. (varga) varga, samUha. vaggha puM. (vyAghra) vAgha. vaccha puM. (vatsa) jAjaDa, pAcharaDo vaccha puM. (vRkSa) jhADa. vacchala vi. (vatsala) rAgI, snehI. vacchalla na. (vAtsalya) vAtsalya, anurAga. vajjapANi puM. (vajrapANi) ndra. vaDDayara (bRhattara) dhAguM bhoTuM vaNassai strI. (vanaspati) vanaspati. } vaNapphai vaNiA, vilayA strI. (vanitA) strI. vahi puM. (vahni) agni vattA strI. (vArtA) vAta, sthA vattAra vattu } fa. (a) afell, josanAra. vattha na (vastra) stra vatthu na. (vastu) padArtha, yIna. vammaha puM. (manmatha) amaheva. vaya puM. na. (vrata) vrata, niyama. 439 vaya puM. na. (vayas) 15, umma2. vayaNa na. (vacana) vayana. vayaNijja vi. (vacanIya) vAraya, nihavA bAya5. vara vi. (vara) zreSTha. varAya vi. ( varAka) garIja. varisa ) puM. na. (varSa) vRSTi, saMvatsara, vAsa sAba, bhedha, parasAha, varasa. varisA, vAsA strI. (varSA) yomAsuM. vavasAya puM. (vyavasAya) vyApAra, artha, udyama. vasaI vasahi } zal. (aufa) qula, sthAna, khAzraya. vasaMta puM. ( vasanta) vasaMtaRtu. vasaNa na. ( vasana) rahe. vasaNa na. ( vyasana) 5STa, du.a. vasaha puM. (vRSabha) jajaha vasIhUa vi. ( vazIbhUta) vaza thayela. vasudevaputta puM. (vasudevaputra) vasudevano putra. vaha puM. (vadha) 16. vahU strI. (vadhU) vaDU, lAryA vAu puM. (vAyu) pAyu, pavana. vAgaraNa, na. ( (vyAkaraNa) vyADa rAga, vAyaraNa, vAraNa zAstra, upadeza, uttara. vANijja na. (vANijya) vyApAra. Page #479 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amit zit. (amit) qugil, qua. a fa. (914) sloj, ulasa. vAyaNA strI. ( vAcanA ) pAyanA vAyasa puM. (vAyasa) jhagaDo vAyA strI. (vAc-vAcA) pAlI, pAyA. vAri na. (vAri) pAegI. vAriyara puM. ( vAricara) 4jayara, matsyAhi. vAvAra puM. (vyApAra) vyApAra, vyavasAya. cAvAri puM. (vyApArin) vyApArI. vAvI strI. (vApI) vAvaDI. vAsa puM. na. (varSa) 12sAha, parasa, bharata Adi kSetra. vAsahara puM. (varSadhara) parvata vizeSa. vAsudeva puM. (vAsudeva) vAsudeva, ardhayavartI, tribhaMDAdhIza. vAha puM. (vyAdha) zIDArI vAhi puM. ( vyAdhi) vyAdhi, roga, pIDA. fa, fa, zifa, 31. (31fq) ugl. viusa puM. (vidvas ) vidvAn viusaggo puM. (vyutsarga) tyAga vioga puM. (viyoga ) viyoga viMchia viJjJua } viMjha puM. (vindhya ) vindhyAyasa parvata. puM. (vRzcika) pachI 440 viMda, vuMda na. ( vRnda) samudAya. vikkama puM. (vikrama) vimbharA vijjatthi puM. (vidyArthin) lAganAra, vidyArthI. favo zail. (foren) (ELL, zAstrajJAna. vijjAhara puM. (vidyAdhara ) vidyAdhara, vidyAvALo. viNaTTha vi. (vinaSTa) nAza pAbhela. vijaya puM. (vinaya) vinaya. viNA a. (vinA) vagara, sivAya viNAsa puM. (vinAza) nA. viNiddiTTha vi. (vinirdiSTa) vizeSe karIne kahevAyela. viNNANa na. (vijJAna) sahajodha, ujA, viziSTa jJAna. viNDu puM. (viSNu) vAsudevanuM nAma. vibbhala) vi. (vihvala) vizvasa, vihala } yesa. vimANa puM. na. ( vimAna) vibhAna vimhaya puM. (vismaya) khAzcarya. viyaMbhiya vi. (vijRmbhita) viDAsa pAbhela, IlAyesa. viyakkhaNa vi. ( vicakSaNa) hoziyAra, DuzaNa. viyaNA) strI. (vedanA) vehanA } veyaNA pIDA duHkha. Page #480 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 441 viyAra puM. (vikAra) [ 12, viyAra puM. (vicAra) viyA2, tatpaniya. viyArarahia vi. (vikArarahita) vibhA2 . virala vi. (virala) 5, thoDaM. virahia vi. (virahita) 2Dita, zUnya, 1i24aaj. virAjia ka. bhU. (virAjita) vinita. viruddha vi. (viruddha) viparIta, pratiSa, baTuM. virUva vi. (virUpa) 4635, 335. viroha puM. (virodha) viruddhatA. vivatti strI. (vipatti) :. vivarI. vi. (viparIta) vivaria TuM, pratima. vivAya puM. (vivAda) yarthA, vAyu88. viviha vi. (vividha) bhane 2, madhuvidha. vivihacaritta na. (vividhacaritra) judA judA caritro. vivega puM. (viveka) viyA2, vaheMcaNI, bheda visa puM. na. (viSa) 15, 2. visama vi. (viSama) samata, nI, mAru. visamIsia vi. (viSamizrita) jheravALuM. visaya puM. (viSaya) pAMye nTriyonA | zabdAdi viSayo. visayavisa puM. na. (viSayaviSa) viSayarUpI jhera. visAya puM. (viSAda) 6, zo'. visAla vi. (vizAla) bhoTuM. visesa puM. na. (vizeSa) vizeSa, 2, meha, asAdhArA. vihaliya vi. (vihvalita) muMjAyeda. vihava puM. (vibhava) samRdi, mezvarya. vihavi vi. (vibhavin) samRdipANo. vihi puM. (vidhi) vipi, anuSThAna. vihINa , vi. (vihIna) parata, vihUNa J . ti. vihura vi. (vidhura) :mI, vyApura. vINA strI. (vINA) ALL viiyraag| puM. vi. (vItarAga) viyarAga rAgarahita, ni. vIra puM. (vIra) pI2, 52||5mii. vIsattha vi. (vizvasta) vizvAsapAj. vIsAma / puM. (vizrAma) vizrAnti, vissAma J virAma. vIsuM a. (viSvak) samannAta, yAre mA. Page #481 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 442 vuTThi strI. (vRSTi) vRSTi, 12sAha. vuDDhattaNa na. (vRddhatva) 16.. vuDDhi strI. (vRddhi) vRdhi, yatI. vutta vi. (ukta) he. vejja puM. (vaidya) vaidha verulia / puM. na. (vaiDUrya) veDUria, veDujja / varatna. veyAvacca / na. (vaiyAvRtya) veyAvaDia) sepa, zuzrUSA vera, vaira na. (vaira) zatrutA veragga na. (vairAgya) vairAya. vesvnn| puM. (vaizravaNa) au2, vesamaNa J yakSarAna. vesA strI. (vezyA) vezyA vosiraNa (vyutsarjana) tyA 2. sa sai, sayA a.(sadA) Imeza, niranta2. sai, saI a. (sakRt) pA2. saiMdaya vi. (sendraka) Indra sahita. sainna, na. (sainya) sainya 6142 sinna, senna saI strI. (satI) satI strI sauNa puM. (zakuna) pakSI, na. rzana mA nimitta saMkalA strI. (zRGkhalA) Ai59. saMgama puM. (saGgama) mA. saMgha puM. (saGgha) saMgha, samudAya, zrama yatuviya saMgha. saMjama puM. (saMyama) saMyama, yAritra, sAha pApothI nivRtti saMjua vi. (saMyuta) yuna, sAhita. saMjoga puM. (saMyoga) saM05, meNA5. saMti puM. (zAnti) sogamA sana. saMtiNNa ka. bhU. (santIrNa) narI gayevA. saMtosa puM. (santoSa) saMto5. saMpai a. (samprati) pAba, magi saMpainariMda puM. (sampratinarendra) saMprati rA. saMpatti strI. (sampatti) saMpA, cie. saMphAsa puM. (saMsparza) sparza saMbaMdha puM. (sambandha) saMsarga, saMga, go , sa. saMvaccharia vi. (sAMvatsarika) saMvatsa2 saMbaMdhA saMvega puM. (saMvega) saMsArathI vairAgya, mokSAbhilASa. saMsagga puM. (saMsarga) saMpa, saMbaM5. saMsAra puM. (saMsAra) saMsAra. saMsAracakka na. (saMsAracakra) saMsArarUpI cakra. Page #482 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 443 sadda puM (zabda) za6. saddha / puM. (zrAddha) 05, saDDha dANu. saddhA / strI. (zraddhA) zrA, saDDhA dharuyi. saddhiM a. (sArdham) sAthe. satta vi. (sakta) bhAsata, satta na. (sattva) para, 5rAma. satti strI. (zakti) sAmartha, parAma. saMhAra-saMghAra puM. (saMhAra) saM.2.. sakamma puM. na. (svakarma) potArnu . sakuDuMbaya na.(sakuTumbaka) muTuMbasakka puM. (zakra) Indra. [salina sakkhaM a. (sAkSAt) pratyakSa, pragaTa sakkhiNa vi. (sAkSin) saial. sagAsa na. (sakAza) samIpa, pAse, sagga puM. (svarga) sarga, pado. sacca na. (satya) sAyu, yathArtha vayana. saccamagga puM. (satyamArga) satyamArga. saccavaya vi. (satyavada) satyavAhI, sAyuM jobanA2. sacciya a. (sa eva) te 1. sajja vi. (sajja) taiyAra. sajjaNa puM. (sajjana) satpuruSa. sajjA / strI. (zayyA) zayana, sejjA pathArI sajjhAya puM. (svAdhyAya) sUtrano abhyAsa, parAvartana Adi karavuM. saDia vi. (zaTita) sa3j. saDha vi. (zaTha) suthyo. saNiyaM a. (zanais) pAthI. saNha, suNha, / vi. (sUkSma) suhama sUkSma. sata / puM. na. (zata) sonI saMkhyA. sattuM paM. (zatru) zatru sattuMjaya puM.(zatruJjaya) si // 27, yAtrAnuM pAma. sattuMjaI |strii.(shtrunyjyii) setuMjI, sittuMjI nahIna nAma. sattha na. (zastra) zastra, thImA2. sattha na. (zAstra) zAstra, mAgama. sattha puM. (sArtha) sArtha, samudAya. sannA strI. (saMjJA) yeSTI, zAna. sappa puM. (sarpa) sarpa. sappANa vi. (saprANa) prAgo sahita. sabbhAva puM. (sadbhAva) sArI mApa, mastitva, mApArtha. samaMtA / a. (samantAt) thAre jA, sarva ta26. samaNa puM. (zramaNa) zrama, sAdhu. samaMteNa saya Page #483 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 444 samaNovAsaya-ga puM. (zramaNopAsaka) | zrAvaka, sAdhuono upAsaka. samatta vi. (samasta) saMpUrNa, . samattha vi. (samartha) samartha, zatavANo. samaya puM. (samaya) samaya, , vakhata, avasara, zAstra samANa vi. (sat) va. kR. vidhamAna, thatuM. samANa vi. (samAna) saza, tulya, saraj. samAyaraNa na. (samAcaraNa) mAya2, mAya2, 2. samAvaDia vi. (samApatita) sanmukha AvIne paDela. samAhi puM. strI. (samAdhi) cittanI sasthatA, mananI zAMti. samiddhi / strI. (samRddhi) samRdi, sAmiddhi mAnAhI, yaDhatI. samIva vi. (samIpa) pAse, na05. samIhia vi.(samIhita), vAMchita. samudda puM. (samudra) samudra samosaraNa / puM. na. (samavasaraNa) samavasaraNa) samosarA. sammaM a. (samyak) sArI rIte. sammatta na. (samyaktva) satyatattva upara zraddhA, samyam darzana. sayaM / a. (svayam) pote, saiJ potAnI bheNe. sayaNa puM. (svajana) yuTu, tiql sayayaM a. (satatam) nirantara. sayala vi. (sakala) pUrNa, sarva. sayasahassa puM. na. (zatasahastra) pa, so pAra // 2. sayAyAra puM. (sadAcAra) uttama mAyAra. sara puM. (zara) mA sara puM. na. (saras) saro12. saraa puM. (zarad) 126 *tu. saraNa na. (zaraNa) 12, mAzraya, 26 // saraNatta na. (zaraNatva) zaraNA , sarassaI strI. (sarasvatI) al, pAvI. sariccha / vi. (sadRkSa) sara, sarikkha sarIra na. (zarIra) zarIra sarUva na. (svarUpa) 135. saroya na. (saroja) maNa. saroruha na. (saroruha) maNa. salAhA strI (zlAdhA) qaa, prazaMsA. savaNa na. (zravaNa) somaNa. savva sa. (sarva) 5. samAna. Page #484 -------------------------------------------------------------------------- ________________ .445 savvao, a. (sarvatas) sarva savvato , re, yAre ta23thI. savvatto savvattha a. (sarvatra) savvahi , savvaha saba hai||o. savvaNNu puM. (sarvajJa) sarpa bhagavAna, sarva jANanAra. savvavirai strI. (sarvavirati) pAye mahAvratonuM pAlana, sarva pApa vyApArano tyAga. savvayA a. (sarvadA) sahA, ImezA. savvahA a. (sarvathA) sarva re. savvAyara vi.(sarvAdara) sarva mA62 sasaMka puM. (zazAGka) yandra. [pUrva sasA, susA strI. (svasR) una. sasiravi puM.(zaziravi) yaMTra ne sUrya. saha a. (saha) sAthe. . sahala, vi. (saphala) iNa sahita sabhala saNa, sArtha5. sahasA a. (sahasA) mehama sahA strI. (sabhA) samA. sahAva puM. (svabhAva) prati sahI strI. (sakhI) sadhyarI. sAu vi. (svAdu) madhu2, svAvA. sAgara pu. (sAgara) sAga2. sANa, sa puM. (zvan) tarI. sAmanna vi. (sAmAnya) sAdhA. sAmAia na. (sAmAyika) sAmAyika be ghaDI samatAmAM rahevuM. sAmi puM.(svAmin) svAmI, nA45. sAya na. (sAta) suma sAra vi. (sAra) zreSTha, uttama. sArahi puM. (sArathi) sArathI. sAvaga puM. (zrAvaka) zrA45. sAvaya puM. (zvApada) zirI pazu. sAvigA strI. (zrAvikA) zrAvika sAsaNa na. (zAsana) zAsana, zAstra, mAzA, zikSA sAsaya vi. (zAzvata) nitya, savinaya2. sAsU strI. (zvazrU) sAsu. sAhammia vi. (sAdharmika) samAna dharmavANo. sAhA strI. (zAkhA) ALL sAhu puM. (sAdhu) sAdhu, mokSamArga sAdhanA2. sAhijja , na. (sAhAyya) ma66, sAhajja sAhejja siMgha, sIha puM. (siMha) siMDa. sikkhA strI. (zikSA) 67. sikkhiuM he. kR. (zikSituM) mApAne. sahAyatA. Page #485 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sigAla puM. ( zRgAla) ziyANa. siNeha puM. ( sneha ) sneha, prema. siddha puM. (siddha) siddha, siddha bhagavAna fasfuk g.(fa&fuk) (LEGIUM. siddhattha puM. (siddhArtha) prabhuvIranA pitA siddharAya puM. (siddharAja ) rAmanuM nAma. siddhama puM. (siddhama) pyArAganuM nAma. siddhAlaya na. (siddhAlaya) siddhonuM sthAna. siddhi strI. (siddhi) siddhi, mokSa sippa na. ( zilpa ) jharIgarI, citrAdi-vijJAna sirivaddhamANa puM. (zrIvardhamAna) covIsamA jina sirI strI. (zrI) lakSmI silogaddha puM. na. ( zlokArdha) zlokano ardhobhAga. siva na. (ziva) lyAga, laT, mokSa. siviNa, suviNa / puM. na. ( svapna ) simiNa, sumiNa svapna. fag g. (farg) MunS. sihara na. (zikhara) zijara. siharaparaMparA strI. (zikharaparaMparA.) zikharonI paraMparA. 446 sIya vi. (zIta), susta, khAjasuM. sIyala vi. (zItala) zIta sparzavANu . sIyA strI. (sItA) rAmanI strI sIyAla puM. (zItakAla ) zIyANI. sIla na. ( zIla) zIyaNa, uttamAyAra. sIsa puM. (ziSya) ziSya. sIsa puM. na. (zIrSa) bhasta, bhAthu. sua puM. (suta) putra. sukka fa. (zukka) zula vargavANuM, ghoNuM. suThu a. (suSThu ) sArI rIte. suNiuNa saM. bhU. (zrutvA sAMbhajInestrI. (snuSA) putravadhU. suhA, susA husA sutta na. ( sUtra ) sUtra. sutta vi. (supta ) sUte. sumiNatulla vi. (svapnatulya) suviNatulla } svapna samAna. suyaNadujjaNavisesa puM. (sujanadurjana - vizeSa) puna durjanano leha. sura puM. (sura) heq. surahi vi. (surabhi ) sugaMdhiyukta, sugaMdhi suvaNNa na. (suvarNa) supArza suvijja puM. (suvaidya) sAro vaidha suve a. ( zvas ) khApatI jhAle. Page #486 -------------------------------------------------------------------------- ________________ susANa na. ( zmazAna) masAera masANa zmazAna suha na. (sukha) sukha. suha na. ( subha) bhaMgaNa, tyAga. suhA strI. (sudhA) amRta. suhi vi. (sukhin ) sujI. suheNa tR. e. ( sukhena) sukhapUrvaka sUra puM. (zUra) zUra, parAmbhI sUri puM. (sUri) khAyArtha. sUla puM. na. (zUla) zUla, roga. vizeSa, zastra vizeSa. seNA strI. (senA) senA seNAvara puM. (senApati) senAno svAmI. seNia puM. (zreNika) rAmanuM nAma. settuMja puM. (zatruJjaya) siddhAyasa. sevA strI. (sevA) sevA, gADarI, lahita. sesa vi. (zeSa) jADI, zeSa. sokkha na. ( saukhya) su. soga - a puM. (zoka) zo, hilagirI. sotta na. ( zrotra) erga, ana. soma puM. (soma) yandra. sohaNa vi. (zobhana ) sundara sohA strI. (zobhA) zolA, hIpti 447 ha haMtUNa saM. bhU. (hatvA) DAgIne. hattha puM. (hasta) hAtha. hatthiNAura na. ( hastinApura) hatthi puM. (hastin ) sAthI. hadbhi haddhI } nagaranuM nAma. 37. (El fuc) vie, pazcAtApa. haya puM. (haya) dhoDo haraNa na. (haraNa) (22, } laI javuM. hari puM. (hari) ndra, viSaya. hAra puM. (hAra) bhAjA. hAlia puM. (hAlika) kheDUta. hiaya hia na. (hRdaya) 665, bhana, antaHzu. feu fa. (fea) (eds. hirI strI. (hI) 4. heu puM. (hetu) hetu. heThTha naM. (adhas) nIthe. hema na. ( heman) suvarza. hemacaMdasUri puM. (hemacandrasUri ) zrIhemacandrasUrijI. Page #487 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 448 prAkRtavijJAnapAThamAlA gatagAthAnAm akArAdyanukramaNikA gAthAGkaH pRSThAGkaH gAthAGkaH pRSThAGkaH AyAro paramo 1 53 AraMbhe natthi 251 382 AlaiyamAlamauDo 81 311 324 iMdiyANaM jae 21 154 ikkassa kae 226 375 iya jIvadayArUvaM 186 362 ihaM si uttamo 130 326 iha sIhagaruDakeU 168 336 aitajjaNA 268 387 aibahuyaM 277 389 airoso 287 392 accheraga manbhudaye 123 aTThAvIsaM 73 301 aNuvaTThiassa 273 388 appaNaTThA 137 328 abaMbhacariyaM 141 329 abbhuTThiyaM 106 320 abhao tti 172 338 abhUsaNo sohai 288 arihaMto maha 69 279 alasA hoi 219 372 avaujjhiUNa 127 avagaNai dosa0 245 avarAhasae 184 avaloai 270 aha niNNAsia0 47 ahe vayaMti 126 aho te ajjavaM 129 aho te nijjio 128 325 uiaMmi sahassakare 240 379 uttamajaNasaMsaggI 185 359 uvabhuMjiu~na 256 383 UsasanisasarahiyaM 282 391 325 eaMca dosaM 148331 ekkassa ceva 42 235 egohaM natthi 66 278 ego jAyai 30 182 ego me sAsao 67 278 eyamaDhaM nisAmittA, 111 321 5117 323 tao namiM rAyarisiM J 122 324 326 A AkaDDhiUNa 257 383 AghAyakiccamAheuM 98, 316 Page #488 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 449 kesiMci hoi ko kassa ettha kolAhalagabhUyaM 259 384 24 169 105 320 khAmemi savvajIve 60 276 eyamaDhaM nisAmittA, 108 320 1113 322 tao namI rAyarisI' 119 322 124 324 eyamaDhaM sapehAe. 100 317 eyammi desayAle 171 338 eyassa ya jaM0 .. 180 351 evaM abhitthuNaMto 131 326 evaM jIvaMtANaM. 39 206 evaM nariMda jAo 206 368 evaM suhadukkhe su 189 363 esa aggI ya 12 321 eso me abhiruio 187 363 gayaNami gahA galai balaM gahiyaM vayaM gAyaMtA sajjhAyaM guNasuThiassa guNiNo guNehiM 241 379 50252 151 332 37 186 276 389 15 110 ghaNakopavasagaeNa 155 333 caiUNa devalogAo 101 399 cattakuttakalattassa 115 322 cattAri logapAlA 71 300 cittamaMtamacittaM .. 139 329 chaTTaiNa u bhatteNaM-82 311 katthai jIvo. 242 380 patthavi. jalaM 261 385 kattha vi tavo 262 385 kattha vi dalaM .260.384 kammuNA baMbhaNo 209 369 kayare magge 95 315 kalimmi paviDhe 18 136 kiM kiM na kayaM 264 386 kiM tAe paDhiAe 225 374 kiNNu bho ajja 107 320 kiM laThaM lahihI 279 390 kiM hoi rahassa varaM 58254 kuNau / 17. 111 kurujaNavaya0 .77 302 mA. 29 jai me hujja 65 277 jaivi divaseNa 16 110 jaivi ya icchejja 164 335 javi samappemi 167 336 jaM ajjiaM 266386 jaM avasare 255 383 jaM Arugga0, 227 375 Page #489 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaM uppaitaM jaMkiMci pamANaM jaM cia vihiNA jaM ciya khamai jaM jAyavA jaM jIvadayAramme jaM jeNa jayA jaM jeNa pAtriyavvaM jaMpi vatthaM ca jaMpejja piyaM 201367 jaNaNi pi jaNaNI jammuphtI 254 383 jattha ya visaya0 210 369 36 986 33 184 23 168 jattha ramaNINa jammaMtIe sogo jalaNo vi gheppa 192 364 275389 238 379 34 184 205368 199 366 59 276 32 183 145 330 278 389 jassattho tassa.. jaha jaha chubhei jaha jaha doso 175 341 10 91 jahA kharo caMdaNa0 233 377 jAI saritu 102 319 jAI rUvaM vijjA 218 372 jAeNa jIvaloge 211 370 jA davve hoi 222 373 jA paDhamadiTTha 163 335 135 327 jAti lo jiNapUA muNidANaM 285392 jIaM maraNeNa jIvaMti khaggachinnA 265 386 244380 450 jIvadayAi ramijjai 28 169 jIse khitte 62 277 jUe pasattassa 290 393 jeNa paro dumijjai 230 376 193364 jo uNa na haI joei ya jo 284393 jo kuNa na 190363 jo devayANa 196365 jo vajjai paradAraM 220 373 Na Na sakkA Na gaMdha0 Na sakkaNi saMvebaituM sakkA Na soDa 92 314 94 315 90 314 Na sakkA rasa 93 315 91 314 sakkI va gemittaeNa muNiUNa 179351 ta appA na taM natyi gharaM taM rUvaM naH taM saMtiM saMtikaraM tatavitataM takkavihUNo tatthimaM paDhamaM tA bhaddeNa va tAvacciya hoi tAva ya jIvAmi tA saMpai jIvadayA to kahassa 140 329 267 386 235 378 78302 89 313 223 373 134 327 194 364 236 378 156 333 195 365 182 351 Page #490 -------------------------------------------------------------------------- ________________ to guruNA to vaMdiUNa da daTThUNa jaNaya0 daTThUNa tao dasahi dasehiM dANaM daridassa dANeNa viNA 149 331 178 351 70 298 292 394 778 dAraM ca vivAhaMto 41 206 dIsaha vivihacchariyaM 29170 devassa matthara do paMthehiM 198365 132 326 252 382 dukkhassa uvviyaMto 174 339 dukkhANa eu 263385 43 235 dUsamasamae devadANavagaMdhavvA 48 251 243 380 271 387 tha dhanno so jIvaloe dhammatthakAmavigdhaM dhammArAmakhayaM 11 91 204 368 280 390 dhammeNa kulappasUI 212 370 dhammo baMdhU 6 78 viddhi aho akajjaM 161 335 viddhitti garahaNijjaM 151 334 bindI mUDhA jIvA 2 61 na na gaNanti puvvanehaM 55253 na gaNenti kulaM 54253 451 naccai gAyai nattha kAmasamo na dhammakajjA namI namei na ya porusassa narayassa mahAvIhI narasyAbharaNaM na vi atthi na vi muMDieNa 4 (1 200369 8 85 289 393 133 327 169 337 162 335 286 392 19 136 207369 283 391 146 330 na sA sahA 38 205 na so pariggaho nahassa sohA caMdo na hu appaparavisesaM 202367 na hu hoi soiavvo 237 378 nANaM moha mahaMdhayAra0 232 377 nANeNaM ciya 31 183 no siM kuviyaM 215 371 paMcasu sattA paDhame na paDhiA 76 301 74301 239 379 97 316 40 206 patte vasaMtamAse pariggahaniviTThANaM palae vi mahApurisA 229 376 pANesu dharaMtesu puDhavI sAlI pupphavimANArUDhA purao surA puvvi ukkhittA 121 324 153 332 85312 84312 Page #491 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ba battIsa kira 72 300 baddhA ya mahAsuhaDA 166 336 bahu khu muNi bAlattaNaMmi jaNao 116 322 57 254 197 365 143 330 bAlo vi muNai biDamubbheyaM bha " bhAyA meM Asi ma 165 336 188 363 mannaMti imaM maraNabhayammi 5236 69 316 mAyA piyA husA mA suaha jaggiavve 21= 370 mAhaNA khattiyA 96 316 miumANaso khaNeNaM 158 334 mihilaM sapura0 104 319 mihilAe ceie 109 321 138 328 musAvAo ya mUlameyamahammassa merU gariTTho 142 329 56 254 ra raNiM abhisAriAo 274 388 riuNo na vIsasijjai 26 169 rovaMti ruvAvaMti 4 4236 la lajjA cattA 35 184 lohassesa aNuphAse 144 330 452 va vaMcai mittakalatte 53 253 jhaM biMti 224 374 86 313 khaMDava vannijjai bhiccaguNe 27169 vayaNe pasArie 203367 varaM aggimmi 221 373 varapaDahari0 88 313 varisaMtu ghaNa 14 110 / vallI nariMdacittaM 269 387 vavasAyaphalaM vasaNe visAya0 vasudevasusAe vAraNa hIramANammi viguNamavi 217 372 viNae sissaparikkhA 250 382 viNayA NANaM 3 62 49251 248 381 viralA jANanti vihalaM jo 216371 1272388 saggo tA saccaM supi sacciya sUro sacceNa phura 177 351 110 321 sa saMgAme gayaduggame 231376 saMjogamUlA 68 278 246 381 saMtaguNakitta saMtime suhamA 147 331 saMtehi asaMtehi 247 381 214 370 9 91 5 71 228 375 Page #492 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 453 satesu jAyate 20 154 satto sadde 75 301 satthaM hiayapaviThaM 253 382 samayAe samaNo '208 369 sammattarayaNamUlaM 170 337 sallaM kAmA 125 325 savvassa uvayarijjai 25 169 savvassa samaNa 61 276 savve jIvA 136 328 sasipuNDarIya0 160 334 saha jAgarANa . 249 381 sA eva ussuyamaNA 150 332 sA jaMpiUNa . 157 333 sAmAiyaMmi .. 64 277 sAvi bhayaveviraMgI 181 351 sA sAI taMpi 258 siddhatthavaNaM 87 313 sibiyAre majjhayAre 80 311 sisuvAlo vi hu 183 351 sIyA uvaNIyA 79 311 sIhAsaNe NiviTTho 83 312 succA jANai 234 377 suNiUNa imaM 154 333 sumaraMteNa vayaM 152 332 suvaNNarUppassa . 120 323 suhaM vasAmo . 114 322 se devalogasarise 103 319 so evaM kuNamANo 191 364 sottaM sueNa 12 99 somaguNehiM ... 51 252 haMtUNa parappANe / 46 236 173 339 hasau ramau 63 277 hA kuMdiMdusamujjalo 281 391 hAhAtti naravariMdA 176 341 hiMsApasattassa 291 394 hiraNNaM suvaNNaM 118 323 hoi garuyANa 22 168 hojjA jale vi 13 110 Page #493 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * * * * * amiyaM jJAna' * tumme mAi zuddhipatraka pArnu lITI azuddha zuddha pArnu lITI azuddha 5 5 gdha 90 8 vijhammi vijhammi 5 5 vagdha baggha 93 10 abhijJa abhizA 17 9 namata namatha 93 10 azanino . azAnino 24 bhrAmyAsa prAmyasi 100 8 amIyaM ra du duve 102 3 zana 27 25 prakSyanti prakSyati 907 - 22 caei caeha 12 milAjjAitthA milAejjA. 109 5 guNAH guNA 35 0 tunme 10 13 bhaveta bhavet pulliga puMlliga 12 8 bhAi 15 gRhaNAti gRhNAti 123 5 zcazcA zvazcA 8 pustikA pustakA 125 15 guruNA gurUNAM 9 20 je 19 25 isehitya hasehityA 15 vizeso viseso 133 . gurun gurun 17 (ziva) (tim) 133 13 purato natiSyanti naccissaMti 6 zanaM jJAnaM 133 17 gihissA gihihissA 23 ka, pa -ka, -pa 137 6 caMdra caMde 27 73 . 138 4 iMdassaM iMdassa 70 2 kussa kassa 138 5 raNe 73 9 AcArya AcAryo 138 26 mArgayiSyAmaH / mArgayiSyAmi 75 / dadhi dahi 14 2 pA.46 gA.46 nivaDa nivaI 13 12 maNA maNo 79 . abhijJa abhijJA 153 10 bhartRdaNA' bhartRNA 84 dadhi 155 7 zana 89 17 savarUpaM 156 20 'zanino 'zAnino 90 4 ThikkA DhikkA 160 27 jANA jANA * * * * * * * 46 Breizh.186.11.11 4 4 8 4 4 * * * * * * * * * * * * - vane 4. dahi zAna svarUpaM * Page #494 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sahassI lIMbaDA . . . . . ASAya ASAta savvAvaMti bIjA saMbaMdhano mahyaM . / 455 pAnuM lITI azuddha pArnu lITI azuddha 165 4 dIsaMtottIntaM taM 290 27 sahassA 169 16 kRtaghna' kRtaghna 297 16 bAbA 169 8 tana utapna 396 5 ASAya 172 1 tuMma tumaM / 316 13 ASAta 1878 suptavA suptvA 358 5 svvAvaMti 207 17 puNNamaM puNNimaM bIjAvata 13 4 kAraviMsu karAviMsu 329 25 saMpanI 215 16 kArAvehiha karAvehiha 339 10 mA 19 2 hoAvajahimi hoavija 339 10 ka 241 4 sAhUvAo sAsU 348 7 saMdhADayaM 242 8 sAhuvassao sAhUvassao 353 16 kAmalamelA 242 18 sAhU uvassao sAhu Thava' 286 saMyama hoto 8 yuddhamAM tapamAM 390 ra dhuvaM 21 27 kuzALa kuzaLa 391 13 ud dhUlitama 250 26 ni zitamiro ninozitatimiro 397 26 (anu+sUr) 254 3 mahilAyAmAyattAH 57ii puruSAH umeravuM 402 13 (ta) 254 9 saMcchadattaM sacchaMdattaM 406 24 lava 256 20 samavaraNe samavasaraNe 9 udhAna jaNottamo jaNuttamo 415 udhama 275 9 saMdhisahitau saMgha 418 2 kAyavya 276 4 yata yat / 43 2 (lokAhita) 277 7 NanANAI daMsaNanANAI 436 26 (mahipAla) 287 5 aSTAtriMzata "triMzat 443 .. // sattuM corANu | 448 20 184-351 saMghADayaM kamalAmelA saMyama hotuM ki dhruvaM ud dhUlitam (anu+s) (ta) udyAna udyama * * * * * 4 5 . kAyavva (lokahita) (mahIpAla) sattu 80 -352 Page #495 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAnA naM. 77mAM sauthI upara nIcenuM vAkya levuM - jaiNo maNojjesu ujjANesu jhANaM samAyaranti / , yatayo manojJeSUdyAneSu dhyAnaM samAcaranti / sAdhuo suMdara bagIcAomAM dhyAna dhare che. pAnA naM.101mAM nIcethI bIjuM A vAkya levuM . ame A nagaramAM rahIe chIe. amhe imaMsi nayaraMsi vasAmo / vayamasmin nagare vasAmaH / pAnA naM.176mAM aniyamita saMbaMdhaka bhUtakRdaMtomAM chelle 'vottUNa, vottuANa (uktvA) kahIne - mAnahIne uTThAe, uTThAya (utthAya) uThIne - meraghu. pAnA naM.176mAM TippaNImAM nIce A rIte umeravuM - jema - kiccA (kRtvA); picchI(pRthvI), vijja (vidvAn); bujjhA(buddhvA) kAThanA niyamonAM bAkI raheluM sUtrako - pATha naM.1-3-3/144ne badale 3/154 pATha naM. 4mAM rUpomAM - 3/3 umerakuM. pATha naM.20mAM 1-3/156; 2-3/157; 3-2/146; 3/157; 4-3/158, 181, 182, 7-3/157; 8-2/145. pATha naM.29mAM 1-1/19; 2-1/15; 3-1/16, 17, 19, 20, 21. 4-1/18, 19, 20, 22, 31. 5-3/56, 6-3/49, 50, 51, 53, 7-3/57, 8(1)-3/52, 8(2)-3/53, 8(3)-3/55 8(4), 3/54, 11-2/158, 12-2/154; 13-2/163, 14-2/164, 15-2/150; 1/50; 1614142; 17-2/147, 18-3/32, 19-3/42. pATha naM.22mA 1-3/149; 2-3/173, 3-4/237, 4-3/150, 6-3/151, 7-3/152, 153; vibhAga-2-1-3/160 pA6 naM.23ma samAso 8/1/1 - sUtranI nAma.. TippaNInA niyamonAM bI rahelA sUtrako - TippaNI niyama naM.:-3/131, 132, 133, 33-1/187, 237, 260; 56-2/57, 57-2/42, 83, 156, 61-2/75, 76; 69-2/108 ne badale 104; 72-1/85, 116, 75-2/106; 76-3/135, 77-1/32; 78-2/107, 79-2/97; 80-1/5; 81-1/4; 84-2/113, 87-1/ 219, 262. samApta Page #496 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | S' (kharata prinTarI. nyu mArkeTa, pAMjarApoLa, pho ra : 387 4 rIlIpha roDa, rAjavAda- 6