________________
२४५
५ बहुव्वीही (बहुव्रीहि) समास. ૧ જે પદોનો સમાસ કર્યો હોય તેથી અન્ય પદની પ્રધાનતા આ સમાસમાં
હોય છે. તેથી આ સામાસિક પદ બીજા નામનું વિશેષણ થાય છે તથા વિભકિત, વચન અને લિંગ, વિશેષ પ્રમાણે થાય છે. તેમજ તે સમાસ જો સ્ત્રીલિંગનું વિશેષણ હોય તો અન્ય મ નો મા અથવા { પ્રયોગને અનુસારે થાય છે. ઉદાવરાળ નારી (માનના નાર).
વંતપુરી ના (રમુવી જા.). ૨ આ સમાસમાં પ્રથમપદ ઘણું કરીને વિશેષણ બને છે અને પછીનું પદ
વિશેષ્ય બને છે. કોઇ ઠેકાણે ઉપમાન-તેમજ અવધારણ સૂચક પદ પણ પહેલું આવે છે. આ સમાસ બે અથવા ઘણા સમાનાધિકરણ (સમાન વિભકિતવાળા)
પદોનો થાય છે. ૪ કોઈ ઠેકાણે સમાન વિભક્તિ ન હોય ત્યાં પણ આ સમાસ થાય છે, તેને
વ્યધિકરણ બહુવ્રીહિ કહે છે. ૫ આ સમાસનો વિગ્રહ કરતાં પ્રથમ સિવાયની સર્વ વિભકિતનો પ્રયોગ
થાય છે. દ્રિતીયા- પરનાળો મુળી (પ્રતિજ્ઞાની પુનઃ)=પત્ત ના વં તો. તૃતીયા- નિમવાનો ધૂમો (નિતાર ધૂમ)= વિશે મારો
ને તો. जिआरिगणो अजिओ (जितारिगणोऽजितः) जिओ अरिगणो
ને તો. પંચમી નવંસને મુળી (નાનો પુનઃ) નä હંસ નો પો. ષષ્ઠી- તેગંબરા પુળિો (તામ્બરઃ પુનઃ)=ાં સંવ ના તે.
दिण्णवया साहवो (दत्तव्रताः साधवः)= दिण्णाई वयाइं जेसिं ते. સપ્તમી- વીરનો મામો (વીરનો પ્રામ) વીર નર નક્કિ સો.
कुद्धसीहा गुहा (क्रुद्धसिंहा गुफा)=कुद्धो सीहो जाए सा.
