Book Title: Atmsiddhi Mahabhashya Part 01
Author(s): Shrimad Rajchandra, Jayantilalji Maharaj
Publisher: Shantaben Chimanlal Bakhda
Catalog link: https://jainqq.org/explore/005937/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [Ishlaanti mAvANa * racayitA che sahAtma svarUpa parama kRpALadeva zrImad rAjacaMdra 0 lAkhrakAra che goMDala gaccha ziromaNI parama pUjaya jayaMtilAlajI ma.sA. Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vItarAgAya namaH zrI Atmasiddhi mahAbhASya bhAga - 1 : mULa racayitA : zrImad rAjacaMdra : bhASyakAra : gAMDala gaccha ziromaNi parama pUjaya jayaMtilAlajI mahArAja sAheba : prakAzaka : 'zrI zAMtAbena cImanalAla bAkhaDA parivAra Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzana tArIkha : 04-10-2009, kalakatA netAjI sTeDIyama prathama AvRtti : prata - 1000 : prApti sthAnaH (1) zrI pramodabhAI cImanalAla bAkhaDA 11/e, ArmanIyama sTrITa, 1 lA mALe, kalakattA - 7. mobAIla : 93397 48913 (2) peTarabAra : pUjaya tapasvIzrI jagajIvana mahArAja mano cikitsAlaya peTarabAra. (3) muMbaI : pArasadhAma, ghATakopara (IsTa) muMbaI (4) zrI praviNabhAI koThArI, e/401, mANeka epArTamenTa, 9/12, jAganAtha ploTa, jAganAtha maMdira pAse, DaoN. yAjJika roDa, rAjakoTa. phona : 0281-246003). mobAIla : 98985 65429 mudrakaH parama prinTarsa, koleja coka, goMDala- 360311 (gujarAta-bhArata) phona: 0ra8pa-rara4pa93, rara0393. Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI sadguru namonamaH he prabhu ! nigodathI mAMDIne saMjJI paMcendriyapaNuM prApta karI vartamAnakALa paryata je je bhAvanArUpa puruSo ane jJAnI puruSo A jIvanA kramika AtmadazAnA ISTa vikAsamAM niSkAraNa karUNA karI upakArabhUta thayA che te sarva bhagavaMtone atyaMta vinayabhakita saha vaMdana karuM chuM, vaMdana karuM chuM. zabdamAM samAya nahIM, evo tuM mahAna, kema karI gAu prabhu tArA guNagAna gaju nathI evuM kahe A jabAna kema karI gAu prabhu tArA guNagAna." mArAmAM evI koI zakita-jJAna ke AvaData nathI ke pUrNanuM varNana karI zakuM. phakata bhakitavaza be zabda kahevAno prayAsa ApanI kRpA thakI karuM chuM. jayAre Atmasidhdhi zAstranuM lakhANa thatuM hatuM tyAre pU.gurudevanA mukhamAMthI je jJAna rUpI dhodhano pravAha vaheto hato tyAre ame kayAM chIe, zuM thaI rahyuM che vagere kaMI paNa bhAna rahetuM nahIM te amArA eka eka romaroma koI adbhuta AnaMdathI pallakita thaI uThatA. jeno kepha (nazo) kalAko sudhI raheto. jANe sAkSAta paramAtmA dezanA prakAzI rahyA che ne te dhvanine tenA prakAza pUMjamAM ame snAna karI dhanya banI rahyA chIe evo anubhava thato. lakhANa bAda aMdarathI sahaja ahobhAva, kRpAbhAva pragaTato aho ! aho ! zrI sadguru karUNAsiMdhu apAra, A pAmara para prabha karyo. aho ! aho ! upakAra e pragaTa thato. te vakhatanuM drazya yAda karatA paNa jANe anaMtA karmonI nirjarA thatI hoya tevo bhAsa thAya che. amArA anaMta janmonA anaMtA anaMtA pUNyano udaya ke pU.gurudevanA khUba khUba RNI chIe. emanA anaMtA guNo karI, tevA ja guNonA aMza pragaTa thaI paramArtha mArgamAM AgaLa vadhIe eja prArthanA-vinaMtI. cheka paripUrNa dazA prApta thAya tyAM sudhI AvA ja nimIto maLatA rahe, te upAsanA karatA karatA ame paNa sarva karmanI nirjarA karI zudhdha-budhdhane pUrNadazA prApta karIe e bhAva sAthe pharI ekavAra pU.gurudevanA caraNomAM koTI koTI vaMdana. - nIrUbena pIpaLIyA Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anukramaNikA 1 5. 94 1 33 309 gAthA pada peja | gAthA pada peja 01 jeha svarUpa samajyA vinA... 01 | 22 hoya mumukSu jIva te... 257 vera vartamAna A kALamAM... 23 hoya matArthI tehane.. 25 03 koI kriyA jaDa thaI rahyA. 43 | 24 bAhya tyAga paNa jJAna nahIM... 271 04 bAhyakriyAmAM rAcatAM.. 63 | 25 jinadeha pramANane.. 275 05 baMdha mokSa che kalpanA... 26 pratyakSa sadguru yogamAM.. 280 06 vairAgyAdi saphaLa to.... 27 devAdi gati bhaMgamAM.. 286 07 tyAga-virAga na cittamAM.. 112 | 28 lahyuM svarUpa na vRttinuM.. 292 08 jyAM jyAM je je yogya che. 123 29 athavA nizcayanaya grahe... 299 09 seve sadguru caraNane.. 133 30 jJAnadazA pAmyo nahIM. 10 AtmajJAna samadarzitA.... 144 31 e paNa jIva matArthamAM... 315 11 pratyakSa sadguru sama nahIM.. 15 | 32 nahIM kaSAya upazAMtatA... 319 12 sagurunA upadeza vaNa.. 175 | 33 lakSaNa kahyA matArthanA. 13 AtmAdi astittvanA.... 180 34 AtmajJAna tyAM munipaNuM... 330 14 athavA sadgurue kahyA. 187 35 pratyakSa sadguru prAptino... 33 15 roke jIva svachaMda to.... 36 eka hoya traNakALamAM... 345 16 pratyakSa sadguru yogathI.. 206 | 37 ema vicArI aMtare. 354 17 svaccheda mata Agraha tajI... 215 38 kaSAyanI upazAMtatA.... 362 18 mAnAdika zatru mahA... 222 39 dazA na evI jyAM sudhI... 373 19 je sadguru upadezathI... 232 | 40 Ave jyAM evI dazA.... 20 ehavo mArga vinayataNo.... | 41 jyAM pragaTe suvicAraNA... 392 21 asaguru e vinayano... 4ra upaje te suvicAraNA.. 395 3ra6 195 385 24o | Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratipatinuM pratibiMba sva. rapa paraMbhAi? bAkhaDI RIkavana bI manalAla 1 GDISI parama upakArI guru, goMDalagaccha ziromaNI, parama dArzanika, netrajyoti pradAtA, pUrvabhArata udhdhAraka, pUjyavara zrI jayaMtilAlajI ma.sA.e ApaNA para anaMta upakAra karIne, amArA mAtuzrI tapasvI zAMtAbena bAkhaDAnI aMtaranI manobhAvanA tathA amArA parivAranI vinaMtIne mAnya rAkhIne, samasta jIvonA kalyANa arthe potAnI jJAnadhArA rUpI vipula jharaNuM vahAvIne samasta janasamudAya sahelAithI samajI zake tevI gaMbhIra bhASAmAM alaukika rIte zrI AtmasiddhinuM vivecana Alekhita karyuM che. temane amArA koTi koTi vaMdana... A kAmamAM zrI pravINabhAi mahetAe amane parama arthamAM mArgadarzana ApI, sAcI samajaNa ApI amArA para khUba khUba upakAra karyo che. temanuM amArA para je RNa che te koi paNa hisAbe cUkavI zakAya tema nathI. mAtra bhaktibhAve teozrIne paNa vaMdana karuM chuM. - A Atmasidhdhi mahAbhAganA lekhana kAryamAM zrImatI nIrUbena pIpalIyA, zrImatI reNukAbena popaTANI tathA zrI ramezabhAi bAkhaDAe potAno amUlya samaya phALavIne sahayoga Apyo che. te sahuno khUba khUba AbhAra... sahuthI vizeSa upakAra e che ke Do. AratIbAi mahAsatIjIe A graMthanuM punarvAcana karI, bhUlo sudhArI zuddhikaraNa karyuM che. kharekhara ! teoe moTo upakAra karyo. - pU. gurudeve A graMthanA prakAzana mATe amone bhAvapUrvaka svIkRti ApIne amone dhanyAtidhanya banAvyA che. A mahAbhAganI adhurI gAthAo pU. gurudeva zIdhrataH pUrI karAve ane teno lAbha paNa amone maLe tevI bhAvanA pragaTa karuM chuM. A uparAMta gAMDala saMpradAya variSThA pU. gulAbabAI mahAsatIjI Adi ThANA temaja pU. mUkata lIlama guruNImaiyA nA suziSyA pU. puSpAbAI mahAsatIjIe A zuddhikaraNamAM sahayoga Apela che. te badala temano paNa RNa svIkAra karIe chIe. : AvAyaka aMgulI nirdezaka A mahAbhASya sAmAnya jijJAsu bhAio-bahenone mATe durbodhya che paraMtu UMDA abhyAsI mATe tathA abhyAsa karanAra, bhaNanAra, bhaNAvanAra mATe adhyayanayukata hovAthI atyaMta upakArI che. - zAMtAbena cImanalAla bAkhaDA parivAra, kalakattA. Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ punarvAcakanuM maMtavya tIrtha sama peTarabAranI e pAvanadharA.... gAMDala gaccha ziromaNI, urjA puSa, parama AdaraNIya pU.bAbAjInuM vAtsalya vahAvatuM sAMnidhya... zAsana arUNodaya pU.zrI namramuni ma.sA. ThA.ra tathA viralaprajJA pU.vIramatIbAI ma. Adi ThA. 6 e 40-40 divasa sudhI mANelo svAdhyAyano apUrva AnaMda... AvI kalakattA cAturmAsa mATenA vihAranI ghaDI... te divase prAtaHkAle pU.gurudeve amone svAdhyAyanI mastInI paraMparAne akhaMDa jALavI rAkhavA mATe jANe Adeza Apyo ke "mAM 'Atmasiddhi mahAbhASya' graMthanuM meTara taiyAra thaI gayuM che. jo tamArI anukULatA hoya, to tenuM punarvAcana karI zuddhikaraNa karI Apo.' vihArayAtrA kaThina, samayAbhAva, tema chatAM pU.gurudevanA Adezane mArA mATe kalyANakArI AjJArUpe svIkArIne zirodhArya karI lIdho. vihAra daramyAna samaya phALavIne vAMcanano prAraMbha karyo. mama zraddhAsiMdhu tapasamrATa gurudeva pU.zrI ratilAlajI ma.sA.nI kRpAe tathA bhAvayoginI guNImaiyA pU.zrI lIlamabAI ma.nA svAdhyAyamaya sAMnidhye AgamabhAvonI yatkiMcit samajaNa prApta karI che, tenA AdhAre eka eka gAthAnA gahanatama vistRta bhAvonuM keLava vAMcana ja nahIM paraMtu tenI vAstavikatAne samajavAno prayatna karyo. je svarUpa samajayA vinA pAmyo duHkha anaMta.. tenA bhAvo vAMcatA ja paramAtmAnI aMtimadezanA zrI uttarAdhyayana sUtranI gAthA kAvattaDavijJa purisA saO te tuvaravavA nuM anusaMdhAna thayuM. jayAM sudhI avidyA, svarUpanuM ajJAna ke bhrAMti che, tyAM sudhI sarva pravRttio duHkha ane du:khanI paraMparAnuM sarjana kare che. A ja vAstavikatA che, A ja satya che ane A satyano svIkAra te ja sAdhanAnuM prathama sopAna che. zrI AtmasiddhizAstra jinezvarakathita mokSamArganI sAdhanAnA anubhavI sAdhakanA mukhamAMthI pravAhita thayelI ajagnadhArA che, tethI tenuM gAna karatAM pade pade paramAtmA prati zraddhAno bhAva draDhatama thAya, sAdhanAno mArga spaSTa thAya, tana - mana ane samagra jIvana teozrInA caraNomAM saheje jhUkI jAya che. sonAmAM sugaMdha bhaLe tema sAdhanAnI paripakavatAne pAmelA, uccakoTinA sAdhaka pU.gurudeva potAnI AgavI sUjhabUjhathI, vartamAna paristhitine lakSamAM rAkhIne, anekAMta draSTithI, vyavahAra ane nizcayano samucita samanvaya karIne, eka-eka padanA bhAvone uddaghATita karIne Atmasiddhi zAstrane navo opa Apyo che. jayAM jayAM yogya lAge tyAM viSayanA spaSTIkaraNa mATe svayaM pUrvapakSa Ubho karI tyAra pachI teno uttarapakSa arthAtu gAthAnA bhAvone pradarzita karyo che. A prakAranI paddhati pAThakone paNa aMtaranA UMDANamAM laI jAya che. Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAbhASyanA A vibhAgamAM 1 thI 42 gAthAno samAveza karyo che. teno viSaya AtmAnA cha padanI pUrvabhUmikArUpa che. temAM matArthI ane AtmArthInA lakSaNonA vistRta bhAvo pAThako mATe svayaMnI vAstavikatAne mApavA mATe beromITara samAna che. sAdhaka svayaM jo jAgRta hoya, to potAnA manobhAvamAM rahelA AMzika paNa matArthInA bhAvo hoya, to tene oLakhI, teno tyAga karI AtmArthI banAvI zake tema che. vyavahAra ane nizcaya, kriyAjaDatA ane zuSkajJAnanA viSayonI spaSTa samajaNa pAThakone nizcayanuM lakSa ane nizcayanuM prAdhAnya draDhatama karAvI zuddha vyavahAra tarapha prerita kare che. pU.gurudevanI prajJA tIkSNa ane dArzanika che, gurukRpAnA baLe teo jJAnasAgaranA taLa sudhI pahoMcIne motIne meLavavA sakSama che. teozrInA bhAvomAM sahajatA ane saraLatA che, vicAramAM vizALatA ane taTasthatA che, teonI draSTi guNagrAhI che, tethI ja bhinna bhinna vicAradhArAomAMthI paNa abhedabhAve sArabhUta akhaMDa AtmatatvanI zuddhi ane siddhino mArga nirdoSapaNe pragaTa karyo che. A mahAbhASyanuM avagAhanA karIne eTaluM ja kahI zakAya ke Atmasiddhi mahAbhASya eTale pU.bAbAjInI anupekSAno amRtakuMbha... Atmasiddhi mahAbhASya eTale darzanazAstrano adhyAtmazAstra sAtheno saMbaMdhadarzana yaMtra.. Atmasiddhi mahAbhASya eTale vyavahAra ane nizcayano subhaga samanvaya... aMte pU.gurudeva A mahAbhASyanA punavaoNcananI aNamolI taka mane ApI, tene huM mArA savAyA sadbhAgya mAnuM chuM. te mATe pU.gurudeva prati upakArano bhAva pragaTa karuM chuM. teozrInuM svAthya pUrNataH nirAmaya rahe ane A mahAbhASya zIdhrataH pUrNatAne pAme tevI paramakRpALu paramAtmAne prArthanA karI virAma pAmu chuM. - pU.zrI viramatIbAI mahAsatIjI - pU.zrI biMdubAI mahAsatIjI - pU.zrI AratIbAI mahAsatIjI - pU.zrI subodhikAbAI mahAsatIjI - pU.zrI pUrNAbAI mahAsatIjI - pU.zrI pUrvIbAI mahAsatIjI aMtaranI zubhecchA mAnavatAnA masIhA pU.gurudeva pAnuM phare ne dilaDuM Thare tevuM Atmasiddhi mahAbhASya pustaka paranuM vivecana Ape suMdara zailImAM karyuM che. atyaMta AnaMdAnubhUmidAyaka Alekhana che. sughaDa ane sugama che. kRti ati prasaMzanIya che. pustakanA pAne pAne tenA ekeka peregrApha paramAtmAnI majAnI vAtorUpI gaMgA vahI rahI che, enA kAMThe besI tenA madhurajaLane AsvAdavAnI majA Avaze, jema biMduono saravALo eTale mahAsAgara. kiraNono samUha eTale dIvAkara, gulAbonuM milana eTale gulajhAra tema Atmasiddhi pustaka eTale jJAnano ratnAkara. A pustakane jema jema vAMcavAmAM Ave tema tema kayAreya na sAMbhaLelA, na jANelA navA navA padArtho jANavA maLaze. AvA jJAnasabhara pustako janajana sudhI pahoMce ane saune ApanA AdhyAtmika bhAvono lAbha maLe. - saMpradAya variSThA pU.gulAbabAI mahAsatIjI Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAsana arUNodaya pU. gurudeva zrI namramuni ma.sA.nI bhAva anumodanA... ni.) jJAnanI Inano vAvasAgara AtmajJAna ane Atmazudhdhino samanvaya jemanAmAM sahaja pratIta thAya evA paramadArzanika pU. zrI jayaMtamuni ma.sA.nA bhAvano mahAsAgara eTale Atmasidhdhi mahAbhASya, jagata ane jIvanA bhedajJAnane utkRSTa kakSAnI dArzanikatA sabhara, bhAvo sabhara emanI jJAnarazmi pragaTAvatI dareka viSayanI chaNAvaTa kharekhara abhinaMdanIya che. zrImad rAjacaMdrajInI jJAnadhArAne pUjya guru bhagavaMte ujAgara karatA mahAbhASyanI. racanA karI jaina samAjane temanA jJAnanuM amRtapAna karAvyuM che. amArA peTarabAramAM pUjya gurubhagavaMtanA sAMnidhye 40 divasanI sthiratA daramyAna je jJAnAmRtanuM pAna temaNe karAvela te ananya hatuM. goMDalagaccha ane saurASTrakesarI pU. gurudeva zrI prANalAlajI mahArAjanA parivAranA gauravavaMtA pUjyavara gurubhagavaMta zrI jayaMtamuni ma.sA. eTale mAnavatA - dArzanikatA ane AMtarasujhanA triveNI saMgama samA mahAmAnava... amArA janmadivasanA mahotsava avasare zrI Atmasidhdhi mahAbhASyanuM prakAzana parama gurabhakata zrI bAkhaDA parivAra ananya lAbha lai prakAzita karI rahyAM che tyAre kalakattAnA netAjI inDora sTeDIyamamAM 11000 thI vadhu mAnavamaherAmaNa A graMthasarjananI bhavya anumodanA karI rahela che. tamaSThA, sarvana! GIjaLanArASTramAM bhAvabhayana -zAsana arUNodaya pU. gurudevazrInamramuni ma.sA. Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parama dArzanika goMDalagaccha ziromaNI pU. zrI jayaMtamunijI ma.sA. bhAva Urmiyukata maMtavya ciMtana - manananI pUrvagAthA - varasothI AtmasiddhinA chUTAchavAyA pado sAMbhaLatA ane gAtA gAtA manamAM pramodabhAva upajato hato. Ama to bacapaNathI ja zrImajI viSe ghaNo anurAga hato. temAM paNa gAMdhIjInI AtmakathA vAMcyA pachI ane gAMdhIjIe temane adhyAtmaguru tarIke svIkAryA pachI utkaMThAmAM vadhAro thayo hato. dhIre - dhIre jainamuni tarIke dIkSA lIdhI pachI Atmasiddhi ane apUrva avasara jevA rUDA pado akhaMDa rIte sAMbhaLyA pachI te bAbata svAbhAvika ciMtana thatuM hatuM. pUjya tapasvIjI mahArAja niraMtara 'apUrva avasara' gAtA hatAM tyAre temanI prasannatA paNa mArA manane pramoda ApatI hatI. te samaye 'zrImad rAjacaMdra' tarIke temanuM zubha nAma samAjamAM gUMjatuM hatuM. teo tattvaciMtaka hovAthI temanI tAttvika pratibhAe amArI dArzanika buddhinuM AkarSaNa karyuM. | darzanazAstrono UMDo abhyAsa thayA pachI AtmasiddhimAM pUrvapakSa rUpe ghaNAM prazno UbhA karI tenA uttarapakSa rUpe javAba meLavI AtmasiddhinA pada upara eka navo opa apAto hato. A badhuM thavAthI manamAM thayA karatuM hatuM ke svataMtra rIte taTasthabuddhie Atmasiddhi upara UMDANathI prakAza nAMkhavAnI jarUra che. AtmasiddhinA premI loko je sAmAnya jJAna dharAvatA, te kharekhara zradhdhAthI Atmasiddhi gAtA paraMtu tenA gaMbhIra artho ke Atmadohana thAya tevA bhAvo samajI zakatA nahIM. A badhAM anurAgI bhAio jema jema paricayamAM AvavA lAgyA, tema tema lAgyuM ke AtmasiddhinuM maMthana thAya to kharekhara, Atmasiddhi eka ratnAkara che ane temAMthI ratno sivAya ucca koTinA mANeka-motI paNa sAMpaDe tema che paraMtu haju lekhanI upADavAmAM AvI na hatI. | amArA saurASTrakesarI pU. gurudeva zrI prANaguru Adi guruvaryonI kRpA ane kRpALu gurudevanI amRtadraSTi ke A vikalpa eka saMkalpa rUpe pheravAyo. Atmasiddhi uparanA mahAbhAganA bIja ropAyA paraMtu bIjane siMcana karavA mATe koi snehI bhaktanI apekSA hatI. jo ke tene mATe koi icchA ke koi pUrva abhilASA ke manogat bhAvanA na hatI paraMtu A bIja sahaja bhAve ja siMcita thavAnA hatAM eTale AtmasiddhinA premI zAMtAbena bAkhaDI ane tenA putra parivAre saheje apIla karI ke ApazrI jJAnabhAve lakhANa karAvo, Atmasiddhi para vistRta vivecanapUrvakano graMtha prakAzita thAya, tevI amArI bhAvanA che. temanI hArdika bhAve pragaTa thayelI bhAvanAnI svIkRti thai gai. manamAM eka evo AyAma udbhavyo ke Atmasiddhi upara je kAMi dArzanika STi che ane je kAMi AdhyAtmikabhAva che te badhAM bhAvone sidhdhikAre pratyakSa ke parokSa rUpe pIrasyA che ane temAM je kAMi tANAvANA Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gUMthyA che tenA pratyeka taMtunuM maMthana karI A divya vastrane adhyAtma premI laghubaMdhuonI sAme dharavuM jethI AtmasiddhinA racayitA je mahAna divya puruSa che tenA divya darzana thai zake. AtmasiddhimAM pUrvapakSa rUpe prazna utpanna karI pachI uttara rUpe vivecana karavAmAM AvyuM che. sAmAnya budhdhino mANasa ema na samaje ke Atmasiddhi upara koi viparIta samAlocanA karI che. zAstranA gUDha rahasyane samajavA mATe pUrvapakSa Ubho karavAmAM Ave che ane te praznone samajIne vidhivat nirAkaraNa karavAmAM Ave che. pUrvapakSanuM avalaMbana karavAthI padomAM chUpAyelA rahasyamaya gUDha bhAvo pragaTa thAya che. pUrvapakSa anya darzanonA sidhdhAMtonA AdhAre paNa pragaTa karI uttarapakSamAM jaina sidhdhAMtanI sthApanA karavAmAM AvI che. AkhI AtmasiddhimAM jyAM jyAM mahAnatattvomAM zrImadjInI kAvyakalAnA darzana thayA che tyAM tyAM e vAtano ullekha karelo che. AkhuM AtmasidhdhizAstra eka saLaMga prAsAditabhAvothI bhareluM che. temAM gujarAtI bhASAnA vyavahAranA ghaNA jUnA zabdono bharapUra prayoga thayo che. A zabdo taLapadI hovAthI ghaNuM sarasa AkarSaNa paNa janmAve che. keTalIka jagyAe A zabdothI vyaMjanA paNa ubharatI hoya che. AtmasiddhinA sAmAnya bhAvone pragaTa karatA keTalAka graMtho che, paraMtu gAthAnA ke kaDInA pratyeka zabda para UMDu dhyAna ApI tene koie mArmika vivecana karyuM hoya tevuM lakSamAM nathI. jyAre A mahAbhAgyamAM badhAM dArzanika bhAvone paNa jyAM jyAM jarUra paDI tyAM tyAM grahaNa karIne UMDuM vivecana karavAmAM AvyuM che. khUbInI vAta to e che ke AtmasiddhimAM je kAMi pratyakSabhAvo che tenA karatA parokSabhAvo ane adhyArtha upadeza ghaNo ja samAyelo che. je A mahAbhASyamAM kholI kholIne pragaTa karavAno prayAsa karyo che ane jyAre A bhAvo kholavAmAM AvyA che tyAre evI anubhUti thai che ke mahAna nirmaLa AtmA kavizrI sAkSAta pragaTa thatA hoya ane temanA vaNakathelA bhAvone jyAre zabda deha apAto hato tyAre te abhUta, prasanna mudrAmAM jANe AzIrvAda varSAvatA hatAM. - AtmasidhdhimAM jyAM jyAM zAbdika apUrNatA ke dArzanika draSTie vyAmi doSa jovAmAM AvyAM tyAM tyAM ullekha karyo che. paraMtu koi prakAranuM khaMDAtmaka vivecana karyA vinA tenuM AdhyAtmika draSTie mUlyAMkana karI nirAkaraNa karavAmAM AvyuM che. sAdhya - sAdhanAnA pUrA saMbaMdha na jaLavAyA hoya athavA kArya-kAraNanI vyAmi na jaNAtI hoya tevA sthAnomAM thoDo ullekha karIne tenA tAtparyArtha pragaTa karI vAstavika bhAvo jaNAvyAM che. A mahAbhASya hovAthI badhI daSTie kAvyanuM mUlyAMkana karavAmAM AvyuM che. sAthe sAthe anya bhAratIya darzanonuM tulanAtmaka adhyayana ApyuM che. sauthI moTI vAta e che ke AtmasiddhinuM pradhAna lakSa AtmA, paramAtmA ke zudhdha jIvAtmA ja che. tethI te lakSane barAbara jALavIne badhI vyAkhyAo karavAmAM AvI che. samagra AtmasiddhinA svayaM pote nirmAtA che. tathApi kavizrIe pote potAne kyAMya pragaTa karyA nathI. sadguru mATe je vyAkhyA kahelI che te A kaThina kALamAM temanA jevA bIjA sara kayAMthI upalabdha thAya ? eTale parokSa rUpe sadguru tarIke teo svayaM amRtavANI varasAve che. Atmasidhdhi temanI ja racanA hovAthI te spaSTa ja che ke pratyakSa ke parokSa je kAMi upadeza che te temano potAno ja upadeza che. paraMtu teoe sahaja bhAve svIkRti ApI che ke A zAstramAM jinano mArga che, te sanAtana satya che. e ja mokSamArgane draSTigata rAkhIne hakIkatamAM teoe devAdhidevanA AdhyAtmika bhAvone ujAgara karyA che. punaH sAdhanA zuSkajJAnamAM ke kriyAnI jaDatAmAM aTavAi na jAya, tethI temAMthI nIkaLavA mATe AtmasiddhinA prAraMbhamAM ja cetavaNI ApI che. mULamAragane pharIthI svastha ane sAdI bhASAmAM arpaNa karanAra teo eka kAMtaNA che. temanuM kathana paNa badhI daSTie nyAyayukta ane prAmANika kathana che. mahAbhAganuM vivecana karatI vakhate je AnaMdanuM jharaNuM pravAhita thatuM hatuM ane "svAntaH sukhAya" jevo anubhava thato hato tethI darzananI UMca zreNInA bhAve AkhuM mahAbhASya akSara deha pAmyuM. ame prathama ja kahyuM che ke A graMtha sAmAnya jana gaNa bhogya nathI paraMtu vidvAnabhogya che. eka rIte A abhyAsano graMtha che. Atmasiddhi uparano bahuSTi dharAvato ane sUkSmabhAve AlekhAyelo nibaMdha che. bhaviSyamAM Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "anaMtakAlaH vipulA ca pRthvI." A siddhAMtane AdhAre yogyatAvALA pAtro svayaM adhyayana karI samaya samaya para mahAbhAganA bhAvone ujAgara karatA raheze. prasiddhinuM koi lakSa nathI. zrI mAnatuMga AcArya jevAe potAnA gUDha bhAva bharelA kAvya satpuruSonI sabhAmAM hAsyanuM nimitta banaze tema kahIne laghutAnA bhAvo pragaTa karyA che. to ahIM paNa e ja kahevAnuM mana thAya che ke kharekhara A lakhANa parama vidvAnonI sabhAmAM AdaraNIya kadAca na paNa bane paraMtu tenI avahelanA to thaze ja nahIM, kAraNa ke AmAM eka satpuruSanA bhAvonuM kathana mUkeluM che. AcAryazrI vizvAsanI sAthe ema kahe che ke prabhunuM nAma hovAthI mAruM stotra Adara pAmaze ja. tevA vizvAsa sAthe A mahAbhASya paNa prakAza pAtharaze, manamAM jarApaNa saMzaya nathI. mahAbhAganuM vivaraNa manobhUmimAM taraMgita thai akSaradeha ApavA mATe tatpara hatuM tyAre ene jhIlIne khUba suMdara zailImAM ane sArA akSaromAM lakhIne jema gAyanuM dUdha sArA pAtramAM guNavAna saMcita kare tema ApaNA samAjanA guNavAnabahena nIrUbene prathama A bhAvone jhIlavA mATe lekhinIne pUrI jAgRta rAkhIne akSaradeha ApavAmAM je sahayoga Apyo te lakhAvavA karatA paNa vadhAre prasaMzanIya hato. pachI jema gaMgamAM jamanA bhaLe te rIte sAdhu - saMtonI sevAmAM aharniza rahI je ghaDAyA che ane tattvonuM marma samajI zake che tevA suvratA bena zrI AbhAbena nirUbenanA pravAhamAM bhaLyA ane lekhinInA A pravAhane vaNathaMbhyo rAkhIne uttama sAhitya sevA bajAvI. vacamAM truTi paDatA A graMthanA je preraka che tevA zAMtAbena bAkhaDAnI suputrI reNukAbena paNa thoDo samaya ApI yazanA bhAgI banyA che. badhI aMtarAya eka sAthe na Ave te mATe ramezabhAi bAkhaDA pleTaphorma para AvyAM hatAM ane yathAsaMbhava kArya karI A sAhitya sarovaramAM snAna karI rahyAM hatAM. mahAbhAganA A jalapravAhamAM sAdhaka svayaM snAna kare ane vadhAre nimagna thaze to tene vadhAre AtmazAMtino anubhava thaze tevI AzA che. pUjya tapasvI jagajIvanajI mahArAja cala cikitsAlayanA A zAMta vAtAvaraNamAM, ghaNA vyAvahArika kAryo cAlatA hovA chatAM vIrakRpAthI ane tapasvIjI mahArAjanI kRpAthI je A avasara maLyo che te amAre mATe eka aNamola ghaTanA che ane lAge che ke A sAkSAta prabhunI ane tapasvIjI mahArAjanI kRpAnuM phaLa che. 'vikI svAdhyAya bhavana' jyArathI nirmANa thayuM che tyArathI A bhavanamAM niraMtara dhArmika ane AdhyAtmika upAsanAo cAlu ja rahI che ane tevA ja pavitra sthAnamAM A mahAbhAganuM lakhANa taiyAra thayuM che, te sthAnanA divya pudgalo avazya nimittarUpa banyA che. AjanA yugamAM sAhitya taiyAra thayA pachI tenuM prakAzana badhI daSTie ghaNu ja durlabha hoya che. Arthika praznanI sAthe sAthe dhyAna ApI zrama karanArA supAtra jIvo upalabdha thavA paNa ghaNAM ja durlabha che tyAre A mahAbhAganA prakAzanamAM svataH bAkhaDA parivAre pUro rasa laine Akho mArga banAvI dIdho che. mahAbhAganuM lakhANa cAlu hatuM tyAre goMDalagacchanA zAsana arUNodaya prabhAvazALI, laghusaMta pU. namramuni ma.sA. tathA sevAbhAvI zrI piyuSamuni ma.sA. muMbai jevI mahAnagarImAM dharmano prakAza pAtharI pUrvabhAratamAM padhAryA temanI sAthe vihArayAtrAmAM viduSIratnA AgamavihArINI zrI vIramatIbAi svAmI, zrI pUrNAbAi svAmI, zrI biMdubAI svAmI, Do. AratIbAi svAmI, zrI subodhikAbAi svAmI tathA zrI pUrvIbAi svAmI Adi satI zreSThAoe peTarabArane sparza karI cakSucikitsAlayamAM padArpaNa karyuM ane cAlIsa divasa sudhI ahIM sthiratA karIne adhyayana adhyApanamAM bhAga lai eka navI ja cetanA ApI che. A lakhANa upara teono STipAta thatAM amArI sAhitya sAdhanAmAM dviguNo bhAva pragaTa thai gayo hato. A prathama bhAganuM lakhANa lagabhaga paripUrNa thavA AvyuM hatuM tyAre teonI sUcanA ghaNI ja upakArI nivaDI, khAsa karIne 350 pAnA jeTalA lakhANamAM zirSakano abhAva hata thA lakhANane zuddha karavAnuM hatuM. te kAryamAM AbhAbene amArI preraNA anusAra zipeka lakhIne mahAsatIjI AratIbAine parizuddha karavA ApyuM. teoe ATalA badhAM ugra vihAra vacce paNa aneka pariSahono sAmano karI rahyAM hatAM tyAre samaya kADhIne Akhu vAMcana paripUrNa karyuM te upakAra to koi rIte bhUlI zakAya tema nathI. Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TUMkamAM samagra sAhitya nirmANamAM ane mahAbhASyanA vivecanamAM pratyakSa ke parokSarUpe je je bhAio - baheno ahIM rahIne upakArI banyA che ke sahayogI banyA che temanuM sanmAna karatA AMtarika mana harSa pAme che, jemAM ahIM sevA saMsthAnA adhyakSa mahodayA zrImatI puSpAdevI jaina badhI rIte dhyAna rAkhI zAtA upajAvIne A kAryamAM vega ApatAM hatAM. A rIte bhAratIbena pArekha teo saMta - satIonI sevAmAM rahI bhaktithI ghaDAyelA che. teo potAnuM kartavya bajAvI upakArI banyA che. saMsthAnA TrasTI zrI prANalAlabhAi mahetA avAranavAra AvI A kAryanA lekhA jokhA karI utsAhamAM vRdhdhi karatA hatAM. amArA saMta sAdhu maMDaLamAM sevAmAM saMniSTha, vaiyAvaccanA pAraMgata arUNamunijI mahArAja, surezamunijI mahArAja je rIte jALavaNI karatA hatAM ane dhyAna ApatA hatAM tethI lakhANanuM kArya sugama banI rahetuM hatuM. ahIM birAjIta ApaNA sAdhvIjI gItadhArA darzanAbAi svAmI tathA svAtIbAi svAmI baMne ThANAo A kArya mATe ahobhAva vyakta karI lakhANanuM mahattva samajAvatA. Avo sAdhu-saMtano je sahayoga maLyo che te zabdamAM kema utArI zakAya ? jemanA utkRSTa bhAva chalake che tathA jarA paNa saMkoca rAkhyA vinA udAra hRdayathI badhI rIte lAbha levA mATe sadA tatpara rahe che te pramodabhAi bAkhaDA niraMtara AvIne lakhANanI ugharANI karatA rahetA. lakhANa suMdara sArI rIte taiyAra thAya tevI bhAvanA sAthe bhAvabharyuM prezara paNa ApatAM hatAM. lAge che ke temanA A bhAvaprezarathI A lakhANa eka rIte jaldI taiyAra thayuM gaNAya ane je rIte taiyAra thayuM che temAM temanI bhakti preraNA jhaLakatI rahI che. AvA rUDA zrAvakane AzIrvAda sivAya zuM ApI zakAya ? teoe temanA bhakta pitA cImanabhAi bAkhaDAnI kIrti upara kaLaza caDAvyo che ane haju AgAmI bIjA bhAga pragaTa thAya te mATe ghaNAM Atura che ane bole che ke traNe bhAga pragaTa nahIM thAya tyAM sudhI mane saMtoSa nahIM thAya. hakIkatamAM teno asaMtoSa ghaNAM asaMtoSanuM kAraNa banaze. A TUMkI prastAvanA lakhI ghaNAM abhivyakta unmukha bhAvano saMkoca karI saMtoSa mAnyo che ane lAge che ke koi evA nikaTavartI bhaktano ullekha rahI gayo hoya to temanA mATe kSamAprArthI thavA sivAya anya upAya nathI. jo ke AvA bhakta AtmA kyAreya duHkha na mAne svAbhAvika che. samagra AtmasidhdhinA vivecanamAM ame mahAtattvonA AdhyAtmika saMta zrImadgha rAjacaMdrajI mATe alaga alaga zabdonA prayoga karyA che, kyAreka kavizrI paNa lakhyuM che. lagabhaga badhAM ja sthAnamAM zAstrakAra, sidhdhikAra, kRpALu gurudeva, tattvavetA ityAdi zabdono prayoga karyo che. kAvya ddaSTie teo kavihRdaya hatAM tethI kavizrI kahIne saMtoSa mAnyo che. jyAre graMthanA racayitA tarIke kharekhara teo sAhitya ghaDavaiyA hatAM tethI teo zAstrakAra ke sidhikAra tarIke vAstavika pada dharAvatA hatAM. teoe je jJAnavRSTi karI che ane kRpA varSAvI che tethI kRpALu gurudeva tarIke bhakto temane jANe che ane hakIkatamAM teo tevA ja padathI vibhUSita hatAM... astu..... amo e guNAnusArI yathArtha zabdano prayoga karI mahAbhASya lakhavAmAM temane te rIte ddaSTi sanmukha rAkhyA che. A lekhana daramyAna koi agamyazakti preraNA ApI rahI che. dhArA pravAha bhAvonI abhivyakti kare che tevo anubhava thato hato ane A agamya zakti te vizvanI AMtaracetanA che. A AMtara cetanA paNa koi sidhdhalokathI joDAyelI che tema uparathI divyabhAvano pravAha jANe ApaNA tarapha vaheto hoya e rIte eka prakAzanI rekhA joi zakAtI hatI. kharekhara A agamyatattva e jJAnanuM sAcu dharAtala che eTale teno anaMta anaMta upakAra mAnI A bhAva Urmine samApta karI virAma lai rahyAM chIe. pU. jayaMtamuni, peTarabAra tA. 24-08-09 akSaranyAsa : AbhAbena bhImANI Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ /+ Namo vItarAgAya namaH // zrI caitanyaghana Atma svarUpa anaMta sidhdha bhagavaMtone namaskAra sahajAtmasvarUpa parama guru zrI sadagurave namo nama: OM zrI mahAvIrAya namo nama: OM zrI vItarAgAya namo nama: OM zrI gurudevAya namo nama: OM zrI bhagavatI brAhmI lipaye ulipaye namaH OM zrI zAradAye namaH / Atma sidhdhi mahAbhASya gAthA - 1V 'je svarUpa samajyA vinA pAmyo duHkha anaMta, 'samajAvyuM te pada namuM, zrI sadguru bhagavaMta. I Atmasiddhi zAstra vastutaH eka prakAranuM viveka zAstra che. AtmA to svayaM siddha che. tenA saMbaMdhI je sAmAnya jJAna thAya tene vyavahAra draSTie 'Atmasiddhi kahe che. Atmasiddhino artha che AtmasiddhinuM jJAna. ahiM ApaNe gItakAre, arthAt mahAna pavitra AtmA zrImad rAjacaMdrae je pado svataH phUrita gAna karI pragaTa karyA che, tenA prathama pada upara vivecana karIzuM. je svarUpa samajayA vinA pAmyo duHkha anaMta" ahIMthI zubhAraMbha thAya che. sAmAnya rIte bhakatajana je svarUpano artha AtmAnuM svarUpa kare che, arthAt Atma svarUpa samajyA vinA tevo bhAva tArave che paraMtu A TUMko artha thaI jAya che. gaMbhIrapaNe vicAra karatA lAge che "je svarUpa samajyA vinA" no artha vyApaka ane vizALa che. phakata AtmA ja nahIM paraMtu badhA dravyonuM svarUpa samajyA vinA ane vizvanuM svarUpa samajyA. vinA A jIva ghaNA duHkha pAmyo che.. svarUpanI vyAkhyA : Atma tattva to bahu dUranI vAta che, paraMtu kharI rIte temaNe pudgalanuM athavA A jaDa jagatanuM svarUpa samajI levAnI jarUra hatI. je padArtho pratyakSa che ane nAzavAna che, te jIvanA sukhanuM kAraNa banI zakatA nathI, tevA saMyogI padArthanuM paNa svarUpa samajI levAnI jarura hatI. bhautika jagatamAM ajJAnane kAraNe jIva vadhAre phasAyelo che. tenA svarUpane samajato nathI Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane A padArtho mane sukha Apaze, tenI kalpanAthI tenA svarUpane samajyA vinA jIva duHkha pAme che, eTale ja kavie ahIM ThIka ja kahyuM che "je svarUpa samajyA vinA pAmyo duHkha anaMta." pudgalanA svarUpane samajavuM eTaluM jarUrI che, jeTaluM cetananuM tattva samajavuM jarUrI che. te ja rIte bAkInA badhA dravyonuM svarUpa paNa jANavuM Avazyaka che. ahIM kahevAnuM tAtparya e che ke "je svarUpa" e padamAM ghaNo vizALa artha samAyelo che. Atma svarUpane samajatA vAra lAgaze, paraMtu saMyogI padArthanA svarUpane pratyakSa samajI zakAya tema che. "jeha svarUpa samajyA vinA pAmyo duHkha anaMta" enA kAraNe A jIva anaMta duHkhano anubhava kare che. saMsAranA svarUpane samajI letA sahaja mukita thAya che ane svarUpane samajyA vinA vyartha bematalaba duHkhanI paraMparAo janme che jeno aMta nathI. eTale ahIM "anaMta' zabda vAparyo che. pUrva pakSa :- A padamAM samajyA vinA arthAt ajJAnane kAraNe jIva duHkha pAmyo tevuM kathana che paraMtu kharekhara to jJAnano kSayopazama thayA pachI ja jIva duHkha pAme che. ajJAna to sukhanuM kAraNa che. DaoNkaTara oparezana kare che tyAre paNa manuSyane jJAnazUnya kare che ane jJAnazUnya thayA pachI duHkha pAmato nathI, nidrAdhIna thayelo jIva paNa duHkhane bhUlI jAya che, to ahIM ajJAnane duHkhanuM kAraNa kema kahyuM? avyavahArarAzInA jIvothI laI ekendriya jIvo ajJAnadazAmAM hovAthI jAjuM du:kha pAmatA nathI, paraMtu samaja AvyA pachI ja duHkhanuM vedana kare che. to ahIM kavi ajJAnane duHkhanuM kAraNa kahI rahyAM che to te kevI rIte? bIjo prazna e paNa che ke mohadazA duHkhanuM kAraNa che, moha na hota to jIva duHkha pAmato nathI. ahIMyA sAdhAraNa zArIrika duHkhanuM kAraNa azAtAvedanIya che. jyAre ajJAna e to jJAnAvaraNIyanuM phaLa che. to "samajayA vagara" arthAt ajJAnathI duHkha thAya che e kathanano artha ke bhAvArtha vadhAre UMDo hovo joIe. uttarapakSa :- pUrvapakSanI zaMkA barAbara che. vartamAnakALanI apekSAe duHkhanA sAkSAt kAraNa bIjA hoya che, paraMtu ahIM kavirAja vartamAna kALanA duHkhanI vAta karatA nathI. anaMta duHkha pAmyo temAM 'anaMta' zabda, e duHkhanuM vizeSaNa nathI paraMtu "anaMta' e kALanuM vizeSaNa che. arthAt anaMta kALathI duHkha bhogave che. duHkha nAnuM moTuM hoya enuM ahIM kathana nathI. paraMtu anaMta kALathI jIva duHkhamaya avasthAmAM rahelo che, to tenuM mULa kayAM che? duHkhanuM sAkSAta kAraNa moha ke azAtAvedanIya hoya zake che. paraMtu A duHkhanA kAraNo anaMta kALathI AtmA sAthe saMbaMdha dharAve che. tenA kAraNono ahIM vicAra karyo che. jema koI anya vyakitane daMDa prahAra kare ane sAkSAt te prahAra duHkhanuM kAraNa bane, paraMtu vyakita daMDa prahAra zA mATe kare che, tenuM kAraNa tapAsavAthI mULa kAraNa najaramAM Ave che. e ja rIte A jIva anaMta kALathI janma mRtyunA duHkha bhogave che, enA je kaMI sAkSAt kAraNo che tenI pAchaLa tattvanI samajano abhAva che ane A samajanA abhAve karI jIva ghaNA kALa sudhI bhaTakato rahe che, "du:kha pAme che." eTale ahIM kahe che ke dravya svarUpane Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samajayA vinA duHkhanI paraMparA banI rahe che chatAM navAInI vAta e che ke A jIva je du:kha pAme che tene duHkha samajato nathI. arthAt huM anaMta kALathI duHkha pAmuM chuM teno paNa teNe svIkAra karyo nathI paraMtu jJAnanA kSetramAM AvyA pachI sahaja tenA manamAM prazna uThe che ke AvA duHkhanuM kAraNa zuM che ane A Asakita zA mATe ? tyAre ahIM siddhikAra kahe che ke bhAI! svarUpane samajyA vinA jIva duHkha pAme che. kharekhara, ahIM duHkha pAmyo evuM ekavacanathI jaNAvyuM che. upadezAtmaka kAvyanA AdhAre vastutaH ahIM ekavacanano artha eka "jIva' duHkha pAmyo evo nathI, paraMtu bahuvacanano artha che, arthAt ghaNA jIvo duHkha pAmyA evo bhAva che. siddhAMtanI draSTie siddhAMta sarvavyApI hoya che ane badhAne nyAya eka sarakho lAgu thAya che. anaMta duHkha pAmyAno artha anaMta kALanuM duHkha anaMta ja thaI jAya. vacamAM je kaMI sukha pAmyo che ane devagati ItyAdinA puNya bhegA karyA che. kayAreya paNa svarUpanI samajaNa na hatI chatAM sukha bhogavato hato, e sukha anaMta kALanI yAtrAmAM nagaNya che. eka lAkha rupiyAnA karjAnI sAme eka rupiyAnuM leNuM nagaNya gaNAya. ane bIjI daSTie, A badhA puNyabhoganA sukha vAstavika sukha to hatA ja nahIM. jethI AdhyAtmayogI kavi te sukhane paNa duHkhamAM ja gaNe che. vyavahArika rIte jema bAjarAnA khetaramAM be choDa ghauMnA hoya to paNa tene bAjarAnuM ja khetara kahevAya, tema A anaMta duHkhanA khetaromAM puNyanA be choDa koI vizAtamAM nathI. hA ! ahIM eka vAta dhyAnamAM levAnI che. je jIvo samyagudaSTi thayA che ane svarUpane samajyA che, te duHkha pAmatA nathI, tevo anyathA kathanano bhAva spaSTa che. pachI te Indra Adi devarAjanA sukhamAM hoya ke narakAdi duHkhamAM hoya ke tiryaMca gatimAM hoya athavA manuSya gatinI avasthAmAM hoya, to paNa AvA svarUpane samajelA jIvane duHkha thatuM nathI. bhale vartamAnakALe sAkSAt temane azAtA AdinA udaya hoya ane te duHkhanuM vedana kare to paNa te jIva svayaMm, samajaNanA baLe duHkhane pacAvI le che, ane sukhano anubhava kare che. hArdanuM rahasya : spaSTa e thayuM ke sukha "samajyA vinA pAmyo duHkha anaMta" tenI viparIta lAIna A pramANe bolAze "te svarUpane samajyA pachI, pAmyo jIva sukha anaMta" A AtmasiddhinA pahelA zlokanuM hArda che. mULa lAIna negeTIva che. jyAre A bIjI lAIna pojhITIva che. kavirAjane anaMta jIvo duHkhamAM sabaDatA dekhAyA eTale temaNe negeTIva uccAraNa karyuM che. sAthe sAthe "je jIvo sukha pAmyA che" tevuM temanuM mauna vakatavya ahIM pragaTa thAya che. AgaLa vadhIne gItakAra kahe che - "samajAvyuM te pada namuM, zrI sadaguru bhagavaMta". ahIM vastutaH koIno ullekha nathI. sagurue kone samajAvyuM ? sadguru svayaM koNa che e banne nAma adhyAhAra che. jethI A padano artha ghaNo vyApaka che. koI vyakita vizeSane mATe ullekha nathI. paNa sadgurue samasta supAtra jIvone A pada samajAvyuM che. jema samajanAra ane samajAvanAra bane nAmo gupta che. e rIte padano artha paNa gupta na rAkhavAmAM AvatA padanI vyAkhyA AgaLa thaze, arthAt kayuM pada samajAvyuM? te vastu mahatvapUrNa che. padano artha, sthAna, bhUmikA athavA 3 ||zAyarI Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAzvata nitya tattva, koI adbhuta dravya je koI paNa prakAranA bAhya prabhAvothI mukata che, tevuM jJAnamaya apUrva tattva che. jene samajavAthI jIva anaMta sukhane prApta kare che paraMtu ahIM svayaM jIva te padane samajI zakayo nathI, tethI gurunuM avalaMbana maLyuM che, ane gurue samajAvyuM che. bhakita yoga guru pratye ahobhAva pragaTa karI tevA gurune sadguru kahyAM che. sAmAnya nIti mArgamAM sthira , kare tene athavA jIvananuM ghaDatara kare mArgadarzana Ape tene guru kahevAmAM Ave che paraMtu apUrva evA anokhA tattva, parama tattvano sparza karAve, badhA vikalpothI mukata karI eka nizcita lakSa para laI jAya tene sadguru kahyA che. zrI saru para prazasti :- zrI "guru" zabda bhAratIya saMskRtinuM gaurava bhareluM guNayukata pUjanIya pada che. zabdakoSamAM guru zabdanA bhinna bhinna artha maLe che. vyavahAairtha to ghaNA ghaNA che, paraMtu ahIM tenuM prayojana nathI. sAmAnyapaNe dharmakSetramAM je guru pade Ave che, tene dharmaguru kahevAmAM Ave che. bhAratavarSamAM je kAMI upAsanAo che. te jJAnayoga, karmayoga ane bhakitayogamAM samAyelI che. jJAnayogamAM zudhdha paramAtmA tarapha javA mATe athavA samajavA mATe je koI tattva vicAraNA che te badhI sAdhanA jJAnayogamAM Ave che. karmayoga manuSyanA jIvanane niyaMtrita satkarmamAM vALe che. vadhAre UMDAImAM na jatAM, mAnavajIvanano sAco upayoga thAya ane svaparanuM hita thAya tevA Asakitarahita karmana, kriyAzIlatAne karmayoga kahevAmAM Ave che. tyArabAda potAnA badhA ahaMkArano tyAga karI, svAmIttvano tyAga karI, prabhunA caraNamAM ke gurunA caraNamAM layalIna banI javuM tene bhakitayoga kahevAmAM Ave che. A traNa sAdhanAnA AdhAre dharmaguruo paNa traNa bhAgamAM vibhakta thAya che. (1) jJAnayogI dharmaguru (2) satkarmanI zikSA denAra karmayogI dharmaguru (3) bhakitayogI dharmaguru. bhakatonuM badhu svAmItva laI sarvathA tene adhikArarahita banAvI guru zaraNamAM rahevuM te badhA bhakitayogI guru che. badhA dharmaguruonA lakSa ThIka na hoya to dharmathI vaibhava paNa meLavI zakAya che. sAmrAjayanI paNa sthApanA thaI zake che. dharmane nAme moTI sattA paNa hAtha karI zakAya che. phalataH dharma ke dharmagurunA nAme moTA yudhdha paNa thayA che, laDAI thaI che. mAnava saMhAra paNa thayo che ane ItihAsa kalaMkita paNa thayo che. jethI zAstrakAroe dharmagurumAM paNa daSTipAta karI "guru" zabdano upayoga karyo che. sadguru eTale bhakatanA kalyANane ja anulakSIne je kAMI mArgadarzana Ape, jemAM potAnA sukha sAhyabIno vicAra na hoya, temaja koI prakArano bhautika svArtha na hoya. je kAMI sAdhanonI upalabdhi che te paNa guru bhakatanA hitamAM kharca kare ane te paNa jJAnAtmaka preraNA rUpe ja kare, svayaM nirlepa ane niSkAma rahI, je kAMI arthabodha ke zabdabodha karAve che, athavA dhyAna niSThAmAM ziSyane sthira kare che ane A sthiratA lAvavA mATe potAne kendramAM na rAkhI paramAtmAne rAkhe che, te sarunI koTimAM Ave che. ahIM zAstrakAra paNa tevA ja nirmaLa AtmA che. teo guru ane saruno gaMbhIra artha karI sadgurune ja ArAdhya banAvyA che tethI ahIM "samajAvyuM te vada namuM zrI sadguru bhagavaMta". Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sadgurune caraNe samarpaNa karI jJAnayoganI sAthe ucca koTino bhakitayoga paNa abhivyakata karyo ! che. have pachI je kAMI paNa tenA karma bhoga bAkI haze, te svataH satkarma banI raheze. tethI saddagurunA caraNamAM namaskAra, e padamAM triyogano suyoga udbhavyo che. Akho yogamArga je svataH pavitra che. A jJAna, bhakita ane karma te yoganA alaMkAra che. bhAratavarSanA badhA saMpradAyonI badhI sAdhanA kayAMya ne kayAMya aSTAMga yoga sAthe ja saMbaMdha dharAve che. "sadguru" zabda paNa alaMkAra bharelA yogathI vibhUSita evA "mahApuruSanuM darzana karAve che. A darzanano jyAre ubharo Ave che tyAre sadgurune bhagavaMta kahI bhagavAna svarUpe nihALI potAnA namaskAranuM nizAna keTaluM pavitra ane zudhdha che te A sadguru bhagavaMta" evA be zabdothI sonAnI thALImAM rahelA mANekanI jema jhaLakI rahela che. astu. vyavahAramAM to badhA bhakato potAnA gurune sadguru mAnI bhakita karatA hoya che, paraMtu ahIM sagurunuM varNana bhakitayogathI na karatA jJAnayogathI karyuM che. arthAt gurue jJAna ApyuM che, samaja ApI che. zAzvata tattvano nirNaya karAvyo che ane eka apUrva upalabdhi jene kahI zakAya evA amogha, akhaMDa, avinAzI caitanya dravyanuM bhAna karAvyuM che. tethI te gurune sadguru kahIne kavirAja svayaM sadgurune namaskAra kare che. sadguru vyApakatA : ahIM e prazna thAya che ke vastutaH "Atmasiddhi' kartA kavirAja svayam sadgurunuM sthAna zobhAyamAna kare che ane parokSa rUpe bhakatonA zabdo uccAre che ke sadgurue A pada samajAvyuM che. je koI samajI zakayA che te badhA "bhakatanI zreNI" mAM Ave che. ane sadguru pratye ahobhAva vyakata kare che. bIjo artha e paNa che ke prAcInakALamAM je koI tattvagrAhI, mahAna sidhdha puruSa sAdhanA dvArA vyAkhyA karI A pada kahI gayA che, AvA eka ja sidhdha puruSa hoya evuM nathI, paraMtu paraMparAmAM bhAratavarSamAM adhyAtma saMskRtinuM avalaMbana laI ane khAsa karIne nigraMtha pravacana jemAM phakata AtmalakSa zreNI rahelI che, temAM je koI Atmatattvane pradarzita karanAra mahApuruSo thayA che, temAMthI koI paNa eka mahApuruSanA vacanane avalaMbI temanuM pravacana samajI potAnI sAdhanAthI te pada samajI zakayA che. jevI rIte kavirAja pote je potAnI sAdhanAthI te padane samajI zakayA che, tema chatAM paNa teo gurune sanmAna ApatA "te mahApuruSe A pada samajAvyuM che, ema uccArI jeNe A pada samajAvyuM che tene sadguru mAnI praNAma kare che. have temanAthI je koI A padane samajaze teo paNa huM samajyo chuM, evo ahaMkAra na karatAM sadgurue A pada samajAvyuM che, tema namrabhAvane varIne vyavahAra daSTie sagurune namaskAra karI, svayam "mAna kaSAyathI" bhakata potAne alaga rAkhe tevI A padamAM spaSTa nirmaLa preraNA ApI che. aMtara guru - aMtara ziSya : have ApaNe thoDA AgaLa jaIe. uparamAM je kAMI vivecana karyuM ke "bhakata ane sadga" evA be vyakitanI vyavahAra kalpanA sAthe vivecanA karI che, paraMtu A vyavahAradazAthI upara UThIne adhyAtmamAM praveza karIne anupama evo ahobhAva prakAzita thAya che. juo ! AtmA svayam niraMtara jJAna pariNAmane bhajanAra, eka cetanya dravya che ane karma cetanA zAMta thatAM jJAnacetanAnA jhabakArA thavA lAge che. dhIre dhIre jJAnacetanA Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bahAranA koI paNa nimittano Azraya lIdhA vinA svayaM potAnA janaka evA cetana dravyanuM te jJAnacetanAnI paryAyamAM darzana thAya che ane jJAnacetanA vipula ahobhAvathI jhUme che, eka prakAre nAcI uThe che ane tene ema lAge che ke koI paNa evA agUDha, spaSTa, pragaTa cetana dravyamAMthI mane te padanuM bhAna thaI rahyuM che ane bhAna karAvanAra jJAtA tattva paNa temAM ja birAjamAna che. Ama paryAya svayam bhakata banIne caitanya evA padane samajIne je jJAtRbhAvathI A padanA darzana thayA che te jJAtAtattvane sadguru mAnI, svayam temAM bhakitathI pravAhita thaI te jJAtRtattva pratye sadguruno bhAva abhivyakata karI namaskAra kare che, namI paDe che. Ama guru (samajAvanAra) pada te zudhdha caitanya dravya ane bhakata e samajanAra jIva pariNAma A tripuTI eka ja adhiSThAnamAM rahIne paraspara jJAnayoga ane bhakitayogano khela karI parama AnaMda pAme che. A che uparanA padanuM rahasya. A rahasya" nA kAraNe samajanAra ke samajAvanAra koInuMya nAmakaraNa kayAMthI thaI zake ? A to saikAlika zudhdha jJAna pravAha che. A eka padanI vadhAre vyAkhyA karIe to ghaNA adhyAtma zAstronuM maMthana thAya che. paraMtu ahIM TUMkamAM eTaluM ja kahevAnuM che ke te padane samajAvanAra ane samajanAra, bane dhanya thayA che. samajAvanAra tarIke sadguru potAnI saMpatinuM (jJAnanuM) vitaraNa karI dhanya thayA che jyAre bhakata A jJAna saMpadAnuM dAna meLavIne mahA upakAranA pAtra banyA che, tethI te paNa dhanya che. paNa A bannene dhanya karanAra to te pada che, je pada sadgurue samajAvyuM che ane samajayA pachI, sAMbhaLyA pachI, ApaNe badhA paNa namaskAra karIne te padanI vizeSa vyAkhyA sAMbhaLavA mATe Atura thayA chIe. uparamAM sadguru mahimAnI vyAkhyA karatA bhakitayoga pradarzita thAya che. paraMtu AgaLa vadhIne zAstrakAra saddaguru bhagavaMta kahe che. ahIM sadgurune bhagavAna zabdanI upamA ApavAmAM AvI che, athavA teo sadgurune bhagavAna rUpe jue che. bhagavAna zabdanI sArthakatA H ahIM A ApaNe "bhagavAna" zabdanI thoDI saMkSipta vyAkhyA karIzuM. "bhagavAna" zabda e bhAratavarSano sauthI vyApaka zabda che. phakata bhAratamAM ja nahIM paraMtu AkhA vizvamAM paNa "bhagavAna" zabda bhinna bhinna rUpe prasiddhi pAmyo che. lagabhaga badhA ja avatAro bhagavAna rUpe ja prasiddhi pAmyA che. jyAre keTalAka guruo paNa potAne bhagavAna rUpe prasiddhi apAvI bhakatonA manane saMtoSa apAve che. jeo bhagavAna nathI hotA, teone paNa bhagavAnanI upamA ApavAmAM Ave che. sAkSAta bhagavAna che tema kahevAmAM Ave che. vastutaH "bhagavAna" zabdanuM zuM mahatva che? "bha" zabda "bhAgya' vAcI che. "bha" no artha bhAgya' thAya che. bhAgya zabdamAM paNa bhagu rahelo che. bham no artha eka prakArano puNyodaya thAya che. AvA ucca koTinA puNya dharAvatA vyakitane koI kALamAM "bhagavAna" tarIke saMbodhavAmAM AvatA hatA. dhIre dhIre bhagavAna zabda IzvaravAdI banyo, IzvaravAdano udaya thatA bhagavAna zabda IzvaranA arthamAM ruDha thaI gayo, paraMtu bhagavAna zabdano "moha' eTalo adhika hato ke jeo IzvaravAdI na hatA, teo paNa potAnA avatAra ke gurune bhagavAna kahevA lAgyA. A rIte bhagavAna zabda ghaNo draDhamULa thayo che, paraMtu A zabdanI pAchaLa eka bhaya paNa rahelo che jene - 6 Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ *** *** * *** *** ** * ** "guruDamarI' kahevAmAM Ave che. bhagavAna rUpe astittva pAmyA pachI bhakatone sarvathA parAdhIna rUpe banAvI gurunI eka AzA mAtra ja satya che, tevuM samajAvI jIvanuM je svataMtra tattva che, tenA upara eka prakAre prahAra thaI jAya che, jene mAnasika gulAmI kahI zakAya. AtmA svataMtra che. guru pada ke arihaMta pada e AtmAmAM ja samAyeluM che arihaMta ane siddha e paNa svapade AtmAmAM ja nihita che. anya vyakitane bhagavAna ke saguru mAnI mArgadarzana meLavavA sudhI athavA temanI bhakita karavA sudhI sAmAnya vyavahAra daSTie AdaraNIya gaNI zakAya, paraMtu parama nizcayanI, daSTie aMtaramAM birAjamAna sadgurune ke bhagavAnane oLakhavA ja joIe ane jeNe potAnA aMtaramAM birAjamAna sarune A rIte oLakhyA che, tene bAhya daSTie sadguru mAnI bhagavAna) zabdanuM saMbodhana karI vinayabhAve namaskAra karavA, te ayogya na kahI zakAya. paraMtu potAnuM svaciMtana choDIne jo koI parAdhInatAno svIkAra kare che to teo pote ja potAno mukita mArga avarodhe che. bhagavAnano artha sarvesarvA koI vidhAtA che, tevo na karatA (kalpanA) koI mahA puNyayogI jIva che, jenA aMtaramAM prakAza thayo che. AgaLa cAlIne jeo ghAtI karmothI mukata thayA che, tevA yathAkhyAta cAritravAna arihaMto ke avatArI puruSo bhagavAna padane zobhAve che. ahIM ApaNe eka dArzanika praznano paNa vicAra karI laIe - jaino ke je koI potAne anIzvaravAdI kahe che te paNa moTI bhUla che. IzvaranI vyAkhyA potAnI rIte karavI jarUrI che. anIzvaravAdI kahevAthI nAstikatAnI gaMdha Ave che. IzvaranI vyApakatA : sAme cAlIne Izvara jevA mahAna tatvano asvIkAra karavo te potAnA pagamAM kuhADo mAravA jevuM che. jainadarzana kharekhara zuM anIzvaravAdI che? Izvarano artha zakitamAna athavA aizvaryavAna thAya che. badhA dravyo zakitathI bharapUra che. cha dravyo svayaM Izvara tulya che. cha ye dravyo maLIne athavA chaye dravyonA prabhAvathI vizvanuM saMcAlana thaI rahayuM che. eTale badhA dravyomAM ke kaNakaNamAM Izvara pratyakSa thAya che. jainadarzana anusAra paNa badhA bhUtamAM (jevAke) pRthvI, pANI, agni, vAyu, vanaspatimAM paNa Atmatattva samAyeluM che ane e badhA Izvara tulya che. to Izvara kartA nathI ema kahevuM keTaluM nAsamaja che ! sAcI rIte IzvaranI vyAkhyA karI Izvarano svIkAra karavAmAM ahaMkArano tyAga thAya che. ane AstikatAnI sugaMdha phelAya che. ataH AtmavAdI darzana AtmAno svIkAra kare ane Izvarano svIkAra na kare e keTalo badho virodhAbhAsa che ! ahIM juo ! keTaluM sukhada Azcarya che ke kavirAja svayaM saddagurumAM IzvaranA darzana kare che ane temane bhagavAna kahIne saMbodhyA che, tethI A pada paNa dhanya thaI gayuM che. namaskAranuM mahatva : ahIM "namaskAra karavAmAM Ave che. ApaNe TUMkamAM namaskAra padanI vyAkhyA karI AgaLa padone sparzIzuM. namaskAra te bhAratanI ati prAcIna paraMparA che- jo ke vizvanA bIjA dezomAM badhI jagyAe namaskAranI paraMparA vyApta nathI. anya dezomAM badhI jagyAe tyAMnI prajA paraspara bhinna bhinna rIte sadbhAva vyakata kare che. muslIma prajA namaskArathI Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vimukha che. salAma Alekuma kahe che. paraMtu temAM hAtha joDI, mastaka namAvI namaskAranI paraMparA jovAmAM AvatI nathI jyAre bhAratavarSamAM dharma ane namaskAra eka sAthe ananya bhAve joDAyelA che. namaskAra na hoya tyAM dharmano abhAva mAnavAmAM Ave che. juo to kharA ! jainadarzana ane tenA mahAmaMtro namaskArathI ja zaru thAya che. jema ke "namo arihaMtANaM". ahIM namaskAra karyA pachI ja 'arihaMta bhagavaMtanuM uccAraNa karavAmAM AvyuM che. "Atmasiddhi nA pahelA padamAM paNa kavirAje "namaskAra pada' no upayoga karyo che ane bhAratIya saMskRtine ujAgara karI che. sadguru bhagavaMtane namaskAra karIne ahaMkAranuM visarjana karyuM che. "namaskAra' no artha che ke ahaMkAra ke mAnakaSAyanuM visarjana, "samajAvyuM" te padamAM je vyakitane A pada samajAyuM che, temanI samaja nirmaLa rahe ane ahaMkArathI vimukata rahe te mATe sAtho sAtha "namaskAra padanI" sparzanA karI che. have ApaNe namaskAra zabdanA UMDANamAM jaI tenI vAstavika vyAkhyA karIzuM. hAtha joDavA, mastaka namAvavuM ke bhakita bharelA zabdo bolavA te bAhya namaskAra che. bAhya namaskAra paNa bahuja vidhivatu ane saumyabhAve pragaTa karavAno ziSTAcAra che. bAhya namaskAranA bhAva sAmAnya, dhArmika samAjamAM jovAmAM Ave che. "aSTAMga namaskAra" ane paMcAga namaskAra ane te paNa trividha namaskAra. Ama namaskAra karavAnI bAhya prakriyAne te te saMpradAyomAM nizcita karelI che, ane te paNa jovAmAM saumya ane sadbhAvayukata saguNI lAge che. paraMtu eTalA mAtrathI te namaskAra paryApta thatA nathI. bhAvanamaskAra athavA AMtara namaskAra eka alaukika cIja che. te bhAva bAhya namaskAra sAthe kayA ? pragaTa thAya che ane kayAreka apragaTa rahe che paraMtu te jIvAtmAne khUbaja kUNo banAvI lakSa tarapha laI jAya che. jo ke AMtara namaskArane zabdothI pragaTa karavA kaThina che, sUkSama bhAvo zabdAtIta hoya che, chatAM paNa yathAsaMbhava rIte AMtara namaskArane ApaNe zabda deha ApI samajavA prayAsa karIzuM. ahaMkArathI namaskAranuM vighaTana : namaskAra e AMtarika pariNAmonI vyavasthA che. AtmAnI aMdara je kAMI asaMkhya pariNatio thAya che. te mukhyatAe be bhAgomAM vibhakata che. jJAnacetanA ane karmacetanA. karmacetanA paNa ghaNI bhUmikAvALI che. jemAM kRSNalezyAthI laI zukalalezyA sudhInA pariNAmo samAyelA che. tevI ja rIte upazama bhAva athavA kSayopazama bhAvavALI hajAro pariNatio tAratamya bhAvavALI che ane e ja rIte kSAyika bhAvomAM paNa bhUmikA paratve tAratamya bhAva hoya che. ApaNe namaskAranI vyAkhyA karI rahayA hatA ane te paNa sUma bhAve. namaskAranI AMtarika bhUmikA sparzavAno zAbdika prayAsa karI rahyA chIe. have juo ! AtmAnI keTalIka pariNatio sAmyatA dharAve che, jyAre tethI viparIta pariNitIo paraspara virodhI bhAva dharAve che ane temAMya mukhyatve ahaMkArayukata mAnakaSAyavALI karmacetanA rU5 pariNati che, te mahApuruSonA darzana ke temanA jJAna cetanAmaya yogya bhAvone athavA mahA vibhUtivALA yogIne tathA temanA darzanane rokanArI hoya che. A karmacetanA prabaLa vinayayoganA pariNAmathI ane prabaLa bhAvanAtmaka zAMtimaya bhAvothI vilupta athavA sarvathA nAmazeSa thaI jAya i[ phAyAdi III Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che, tyAre jIva namI paDe che, arthAt kaThora bhAvo lupta thaI jAya che ane prabaLa jijJAsAno udbhava thAya che. vinaya zabdano artha paNa phakata bAhya namaskAra jeTalo sImita nathI. vinayano artha jJAna che. vinaya eTale vizeSa prakAre jJAna prApta karavAnI je AturatA che tene vinaya kahevAmAM Avyo che. vinayathI dravya namaskAra sudhInI kaDI : vinaya pragaTa thayA pachI AgaLano mArga svaccha ane saraLa banI jAya che. vinaya bhAvanI carama pariNati te namaskAra che ane A namaskAra bAhya aMgomAM paNa praphUrita thAya che. jema sonAne agnino saMyoga thatAM tenA aMdaranA guNo camakI uThe che, te ja rIte bAhya tapomaya mUrtinA athavA tapasvI AtmAnA saMyogathI aMtaramAM pragaTa thayelo vinayabhAva aMge aMgamAM vikasita thatAM badhA aMgo namra thaI, DhIlA thaI bhAva pragaTa karavA mATe jhuke che ane bAhya namaskAranuM svaccha rUpa daSTigocara thAya che. Ama namaskAra e eka prakAranI ati nirmaLa nirvadya puNyakriyA che, punita kriyA che ane AvuM A nirmaLa puNya, e pavitra Azrava hovAthI, te zubhAzrava hovAthI AtmavikAsanI zreNImAM AgaLa paNa sahAyaka thAya che. A ja bhAvonA anusaMdhAnamAM kavirAja ' samajAvyuM te pada namuM' ema kahI sallurunA zaraNamAM DhaLI paDayA che athavA je bhakata A svarUpane samajyo che te paNa e ja rIte namanazIla banI jAya che, temAM koI zaMkA nathI. AtmasiddhinuM A paheluM pada dharmano je prathama pAyo che tenI vyAkhyA karI puNyamaya bhAvothI puNyAtIta bhAvo sudhI laI jaze. namaskAramAM na dhAtu rahelo che. zabdakoSanA AdhAre teno artha namavuM thAya che ane nIce utaravuM paNa thAya che. arthAt dharAtala para AvavuM. baMgALI bhASAmAM to "nAmIye chI" "utaruM chuM." evA arthamAM che. "nam dhAtu sAthe "kAra" zabda te kartA vAcI che namana karanAra athavA te kAra zabda kriyAvAcI paNa che, namananI kriyA. A banne bhAva namaskAra zabdamAM che. jo ApaNe bIjo artha laIe to vibhAva rUpI vikAranA zikharethI nIce UtarI dharAtala upara AvavuM athavA potAnA gharamAM pahoMcavuM tevo zuddha artha thAya che. bahAra bhaTakelo jIva namaskArathI vaMcita che. A arthamAM namaskAra e "zuddha AtmasvarUpanuM ramaNa' evo artha pragaTa kare che. namaskAra rahita vyakita ThekANe Avyo ja nathI. te bahirmukha che, paraMtu sadgurunA darzana thatA temanI aMdara namaskAranI kriyA thAya che ane te sadgurune name che. tene hAtha joDI praNAma kare che. eTalo ja TUMko artha nathI, paNa sadguru jevuM samajayA pachI pote paNa ramaNa kare che, tevo bhAva pragaTa thAya che. AvuM A sarvottama pada vacamAM rahI ziSya ane sadgurune ekAkAra karI de che. chelle A padanI vizeSatA "samajAvyuM te pada", bannene ekarUpa karI guru ziSyane eka sUtramAM bAMdhe che. jUo to kharA ! padanI vizeSatA. padanuM gAMbhIrya : pada zuM che? te to svayaM kavirAja prakAzita karI rahayA che. paraMtu te pahelA padanI samajanuM lakSa batAvyuM che. ahIM eka padamAM lakSavettA, lakSa, lakSaNa ane phalazruti cAreya bhAvonI abhivyakita karI che, lakSavettAnI banne avasthAnuM dhotana che. prathama lakSavettA ajJAnI che, te padanI samaja nathI, te lakSavettAnI pUrva avasthA che. ane pada samajayA pachI Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ emanuM hRdaya ullasita thayuM che, zAMtino anubhava thayo che, amInA oDakAra AvyA che ane tenA bhAvonI urmi udbhavI rahI che. te lakSavettAnI uttara avasthA che. arthAt jJAnanI banne bAju che, jJAnadazA ane ajJAna dazA, paraMtu A dazAno dhAraka ahIM lakSavettA tarIke apragaTa rUpe varNita che. ahIM lakSavettA pachI temanuM je lakSa che e pada . A pada te koI AdhyAtmika avasthAnuM pratiSThAna che, adhiSThAna che. adhikaraNa upAdAnanI daSTie zudhdha upAdAna rUpa Atmadravya che. AvuM A pada te lakSa che. lakSa vihina lakSavettA vastutaH alakSI ja rahe che. zAstromAM A mATe caubhaMgI prasiddha cheH (1) lakSa lakSitA, (2) lakSa alakSitA, (3) alakSa lakSitA, (4) alakSa alakSitA. sauthI zuddha pada eka naMbaramAM che te che lakSa - lakSitA. jema sAdhyanA AdhAre sAdhanano nirNaya thAya che. tema lakSanA AdhAre lakSavettA cokkasa jagyA para pahoMce che, lakSa ke sAdhyano nirNaya karavo e sarvoparI ati Avazyaka aMga che. te ja samyakatva pariNati che. ahIM 'pada' zabdathI lakSanuM vidhAna karyuM che. A lakSane lakSavettAnI vacce paryAya rUpe tenA lakSaNo pragaTa thAya che. lakSaNa eTale sAdhanAnI sAthe udbhavatI upakriyAo che. jema varasAda thavAno hoya tyAre lakSaNo pragaTa thAya che, ThaMDI havA cAle che, AkAza chavAya jAya che, kALA vAdaLAo gherAya che, tethI sAmAnya mANasa paNa samaje che ke varasAdanA lakSaNo dekhAya che. kutaro karaDavAno hoya, zikArI jAnavara zikAra upara jhapaTavAno hoya tyAre pUrvamAM badhA lakSaNa pragaTa thAya che. A lakSaNo jema pUrvakAlina che tema uttarakAlina paNa hoya che. varasAda thayA pahelAnA lakSaNa ane varasAda thayA pachInA lakSaNo uparathI kahI zakAya ke ahIM varasAda thayo hato. e ja rIte AtmArthI jyAre AtmAnI sanmukha thAya che ane tenuM lakSa jhabakavA lAge che tenI pUrvamAM te sAdhakanI aMdara ghaNA sArA lakSaNo udbhave che. sUrya ugyA pahelA pUrvamAM aruNodaya thAya che. uSA khIlI uThe che. te ja rIte AtmArthInA puNyano udaya thAya te, pahelA AvA bhAvAtmaka zubha lakSaNo dekhAya che, jene ApaNe dharmakriyA tarIke ke bhakita tarIke saMbodhana karIe chIe. upADe tenI talavAra H ahIM lakSavettA samajanAra jIva che. lakSa te pada che, namana te lakSaNa che ane A pada samajavAthI anaMta kALanuM duHkha lupta thaze te tenI phalazruti che. tema ahIM AdhyAtmayogI kavirAje AtmasiddhinA pahelA padamAM ja cAre bhAvanI abhivyakita karI apragaTa rUpe adabhUta zailIthI ubodhana karyuM che. atre apragaTa rU5 eTalA mATe kahIe chIe ke A koI vyakita vizeSanI sAdhanA nathI, paraMtu upADe tenI talavAra che. je bhAgyazALI jIva A lakSa tarapha vaLe che, te badhA lakSavettAnI koTimAM Avaze ane je padonuM AgaLa varNana karavAnA che, te atyAre apragaTa che, te Atmatattva che. ane namananI kriyA pragaTa hovA chatAM namanakartAnI gerahAjarIthI apragaTa rUpe varNita che ane phalazruti che te to sadAne mATe apragaTa rahevAnI che. kevalI bhagavAnane paNa je zAMti upalabdha che, te zabdothI bhAkhI zakAtI nathI. zabdo pote apUrNa avasthAvALA che. sAdhanA nimitta mAtra che. jema chatrI varasAdanA pANIne roke che paraMtu te varasAda lAvI zakatI nathI, nimitta mAtra che, tema zabda ane zAstro e bodhanA nimitta mAtra che. bodha zAMti ane zuddha avasthA te AtmAnI potAnI che, gopya saMpati che. zAstromAM paNa jyAM jyAM mahAtapasvInA ke mm 90 mm Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAjJAnInA varNana Ave che tyAM gupta brahmacArI, gupta tapasvI, gupta jJAnI tevA zabdono prayoga thayo che. te ghaNA gUDha arthane sUcave che astu. ahIM ApaNe AtmasiddhinA prathama padane vizeSa rUpe nihALIe chIe, tyAre tenA zabdAtIta bhAvo ane bodha svayaM jJAnagamya banI mana, Indriya, prANane eka nizcita dizAmAM laI jAya che ane A dizA te ja AtmasiddhinA AgaLanA pado che. dhanya che ! AtmasiddhinA sUtra -pAta karanAra e nirmaLa AtmAne ! 'sadguru' zabdanA je AdhyAtmika bhAvo che tenuM thoDuM spaSTIkaraNa. pUrvapakSa :- badhI jagyAe bhagavAnane, guruone namaskAra karavAmAM Ave che. te zA mATe? eka dravya bIjA dravyano kazo upakAra karatuM nathI, tevI ja rIte eka AtmA bIjA AtmAne kazuM ApI zakato nathI. jo AvI vyavasthA hota to tIrthaMkara bhagavAna anaMta zakitanA svAmI che. badhAne karmarahita palavAramAM karI deta, paraMtu tevuM karI zakatA nathI. to A paraspara darzana, vaMdanathI phAyado zo ? zuM zravaNa mAtra ja paryApta nathI ? jIva sAMbhaLIne, samajI potAnuM kalyANa kare, paraMtu namana ke vaMdananI jALamAM zA mATe phasAya ? tenuM koI prayojana dekhAtuM nathI. A dRSTie AmAM kazo bhautika lAbha ke bIjo koI vyavahArika ke khAsa Arthika lAbha jovAmAM Avato nathI. adhyAtmazAstramAM guruonuM ATaluM mahattva kema ? vyAvahArika dharmamAM to guru eka pArivArika vyakita banI jAya che ane tenA hitAhita sabaMdho sthApita che. to adhyAtma kSetramAM gurunuM zuM prayojana ? uttarapakSa : pUrvapakSanI zaMkA barAbara che. vastutaH svataMtra dravyo paraspara nirALA che, to bhautika dRSTie gurune vaMdana karavAnuM koI mUlya nathI paraMtu ahIM eka gUDha siddhAMta rahelo che. je pUrvapakSanI dRSTithI bahAra che. A che jJAna dhyeyano siddhAMta. jJAna svayaM niSkriya hovA chatAM te pAraMpArika rIte sakriya paNa che. dA.ta. jema ke sAme sarpa che (sarpa) paraMtu sarpanA darzana thatAM vyakitane 'sarpa'nuM jJAna thAya che. A jJAna thavAthI sarpa upara koI prabhAva paDato nathI, paraMtu sarpanA darzana thatAM ja sarpa viSenuM jJAna sakriya thAya che ane vyakitane sarpathI bacavA preraNA Ape che. arthAt jJAnanI eka pariNati thAya che. Ama sApa ane sApanA draSTA jonAra banne svataMtra hovA chatAM sarpa rUpI jJeya jJAnamAM samAyeluM che ane A zeyAtmaka sarpa AtmarUpI dravyamAM svayaM pariNita kare che. A ghaNo ja UMDo siddhAMta che. (jonAra) banne svataMtra hovA chatAM jethI jJAna, zeyano siddhAMta spaSTa thaze. jJAnanuM mahatva : jemake darzana zAstramAM sAmAnya rIte jyAM dhUmADo hoya tyAM agninuM anumAna thAya che. paraMtu vastutaH dhUmADAthI agninuM jJAna thatuM nathI. dhUmra jJAnAt agni jJAnam. arthAt dhUmADAnA jJAnathI agninuM jJAna thAya che, dhUmADAthI nahIM. (2) bhagavAnanI mUrtithI kalyANa thAya che, te bAhya daSTi che. mUrtithI kalyANa thatuM nathI. paraMtu mUrtinA jJAnathI kalyANa thAya che. je jIvane AnuM jJAna nathI ke A konI mUrti che ? to tene mATe mUrti ane patthara banne sarakhuM che. arthAt mUrtijJAnAt va AnaM| A rIte svataMtra dravyo jJAnanA mAdhyamathI jJeya rUpe 11 Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmAmAM praveza kare che. ahIM eka rahasyamaya vAta samajavAnI che te A pramANe che. je padArthanuM jJAna thAya che te padArthanA guNadharmonI pariNati sAthe sAthe thAya che jevI jAtanA vicAra thAya tevI udayabhAva ke kSayopazamabhAvanI pariNati thAya che. jJAna svayama niSkriya hovA chatAM tenI pAchaLa kriyAnA DabbA joDAya che. A anaMtakALanI prakriyA che. jevA vicAra tevI pariNati "jJAnAnuriti ". "gati jJAnanuM anusaraNa kare che. A bahu ja rahasyamaya siddhAMta spaSTa pragaTa nathI paraMtu zAstrakAroe te siddhAMtanA AdhAre ja darzana, vaMdana, namaskAra, pUjA ane bhakitayoga Ubho karyA che. A siddhAMtanA AdhAre pUrvapakSanuM sarvathA nirAkaraNa thaI jAya che. have ApaNe mULa vAta upara AvIe. sadgurune namaskAra zA mATe ? e praznano uttara ApaNe ApI rahyA chIe. ahIM guru-gurumAM che ane ziSya-ziSyamAM che. guru potAnuM guruttva ziSyone ApI zakatA nathI ane ziSya potAnuM ziSyatva gurune ApI zakatA nathI. chatAM guru ziSyano eka ananya bhAva udbhavyo che, te jJAnanA AdhAre che. jema darpaNamAM pratibiMba paDe to te pratibiMba darpaNanI saMpatti bane che, tema ziSyanA vinaya rUpa jJAnamAM gurunuM pratibiMba paDatA guru svayam ziSyamAM praveza karI gayA ane e ja rIte ziSyanI bhakita joIne gurue emane potAnA jJAnamAM grahaNa karyA, eTale ziSya gurumAM praveza karI gayo. Ama jJAnanA mAdhyamathI eka apUrva bhAva paryAya bane che je avarNanIya che. jaba jINuM garbhavAsa avatarIyo; udarva cinu mana lAyo (pAyo)" tAraNa svAmI lakhe che ke "jaba jinezvara mAnA garbhamAM (udaramAM) AvyA, tyAre mAruM mana Urdhvagatine prApta thayuM. vastutaH bhagavAnanA garbhAgamana ane tAraNa svAmInA kALane to moTuM aMtara che. tyAre pote ja svayaM spaSTIkaraNa ApyuM che ke A kayo garbhAvAsa ? eka mAtAnuM udara te sthULa garbhAvAsa che, jyAre manuSyanuM mana paNa sUkSma garbhAvAsa che ane A manarUpa garbhAvAsamAM athavA kaho A jJAnamAM jyAre jinezvara padhAryA ane mArA jJAnamAM temanuM svarUpa jhaLakayuM tyAre mAruM mana Urdhvagatine prApta thayuM. A kathanamAM paNa jJAna zeyano siddhAMta samAyelo che. vizva dravyabhAve sthULa rUpe badhA dravyomAM jyAre ya rUpe athavA badhA dravyo ke vizvanuM svarUpa jJAnamAM arthAt AtmAmAM samAyeluM che, eTale jyAre AdhyAtmika zAstromAM abhedabhAvanA zikhara sara karI yogI paramabhAvamAM praveza kare che, tyAre jJAtA, jJAna ane zeya A badhA tattvo eka svarUpa banI jAya che ane eka akhaMDa dravyamAM parama nizcayabhAve samAyelA che. aho ! aho ! kevI che A jJaya vyavasthA ! joya rUpe tIrthakara tamArA aMtaHkaraNamAM pragaTa rUpe pragaTa thAya che. je guru ke devAdhidevane namaskAra karIe chIe tyAre padArthanA svarUpanA AdhAre AtmAmAM zuddha pariNatino prAraMbha thAya che. A che jJAnanA uttaravartI cAritra paryAyo. azuddha padArthanA ciMtanathI te ja rIte ajJAnanA uttaravartI mohanA pariNAmono paNa prAraMbha thAya che. satI sItAjInA cAritrano vicAra karatA cAritranI ujjavaLa paryAya khIle che. ethI viparIta koI azuddha pAtrano vicAra karatA kAmAdi vikAronA bhAva khIle che. namana' e zuddha svarUpane prApta karavAnI pahelI kaDI che. eTale ja ahIM ApaNA yogIrAja pApA 12 pAsa Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kavizrIe prathama kAvyamAM ja prathama kaDI rUpe namaskArano bhAva pragaTa karI "namuM zrI sadguru bhagavaMta" A zabdo ucAryA che. upasaMhAra : ApaNe sUkSma rIte AkhA pada upara UMDuM vivecana karyA pachI, sAmAnya pAThakane mATe pharIthI eka TUMkI samIkSA sAthe bhAvArtha pragaTa karazuM, je Atmasiddhino artha prasiddha ed "je svarUpa samajayA vinA", arthAt zuddhAtmA evA siddha prabhunuM, arihaMta bhagavAnanuM ke svayaM A dehamAM, nirvAsita AtmatattvanuM svarUpa samajayA vinA A jIva anaMta kALathI janma mRtyunA duHkho bhogave che paraMtu ahIM khyAla rAkhavo ghaTe che ke AtmatattvanuM svarUpa samajavuM jeTaluM jarUrI che, ethI paNa vadhAre jarUrI A saMsAranuM svarUpa ke badhA dravyanuM svarUpa temAMya khAsa karIne pudgalanuM svarUpa ke drazyamAna jagatanuM svarUpa samajavuM te ghaNuM ja mahatvapUrNa che. badhA dravyonuM svarUpa samaje to ja jIva temAMthI chUTo paDe. AtmasvarUpa to bahu dUra che, paraMtu paudgalika svarUpa sAme ja che. to he bhAI ! tuM saMsAranA svarUpane samajI le, anyathA A mAyAvI jagatane samajayA vinA anaMtakALathI jIva janma mRtyunI jALamAM phasAyelo che. kevaLa janma mRtyu nahiM, paNa Adhibhautika, Adhidaihika ane AdhyAtmika trividha duHkhano sAmano karI rahela che ane tenI ja mathAmaNamAM mUlyavAna mAnava jIvana niSphaLa cAlyuM jAya che. tethI ahIM kavirAja sUcanA Ape che ke mahatvapUrNa evA padane arthAt tattvane samajI le. ahIM padano artha sthAna paNa thAya che ane tAratamya bhAve AtmAnI eka pachI eka niraMtara udbhavatI dazAo paNa padamAM Ave che ane A badhI avasthAnI pAra karI gayelA evA siddha bhagavaMto paNa A padamAM ja nihita che. padano vyApaka artha karIe to brahmAMDanA badhA kendra biMduo koI eka prakAre vibhinna padamAM adhiSThita che. ahIM kavirAje "pada' ekavacanamAM kahyuM che paNa te badhA padane anulakSIne vyApaka arthamAM kahyuM che. jethI A padanuM mahattva anaMtakALanA duHkhathI mukita apAvanAruM che, tevI geranTI sAthe potAne je amInA oDakAra AvyA che te bIjA padamAM vyakata kare che. "samajAvyuM te pada" kahIne pote sadgurunA caraNamAM DhaLI paDayA che ane harSanI abhivyakita kare che, trividha namaskAra karIne saMtuSTinuM pAna kare che. AvA AtmasiddhinA prathama padamAM zuddha avasthAnuM svaccha rIte spaSTIkaraNa karyuM che. padanI eka ajJAta avasthA ane eka jJAta avasthA. ajJAta avasthAmAM anaMta duHkha che ane jJAta avasthAmAM te duHkhanI mukitano mArga spaSTa dekhAya che. ane A bane avasthAnA dyotaka evA sadaguru che. vastutaH sadguru e prakAzastaMbha che. te svayaM kazuM karatA nathI paraMtu tenAthI udbhavato prakAza svataH mArgadarzana Ape che ane pratiphaLa rUpe bhakatane namaskAra karavAnA rahe che. jJAna ane namana e guru ziSyanI levaDa devaDano mukhya vyApAra che. guruthI jJAnaprApti ane ziSyanI arpaNatA, A yogane ja zAstrakAroe bhakita kahI che. bhakitayogamAM kRpApAtra thayA pachI Izvara pratyenuM ke guru pratyenuM samarpaNa e samakakSAnI kriyA che. ahIM sadgurune bhagavaMta kahIne kavirAje sadgurune bhagavAnanA sthAne sthApyA che. eTale prabhu pratyenuM samarpaNa ane guru 13 Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratyenuM samarpaNa (balkI guru pratyenuM samarpaNa tene Izvara pratye samarpaNa karatA paNa saMtoe vadhAre mahatva ApyuM che.) "guru goviMda dono khaDe" ema kahIne gurune goviMda karatA AgaLa rAkhyA che. ahIM paNa yogIrAja kavizrIe sadguru bhagavaMta kahIne tevI ja uttama kakSAnI bhakitanI abhivyakita karI che. AkhA pada upara ATaluM UMDuM vivecana karyA pachI A punaHzikSA sAmAnya pAThaka mATe upakArI thaze, eTale pharIthI ullekha karyo che. have ApaNe ahIM bIjA padanI bhUmikAne samajI AgaLa kavinA mahatvapUrNa ciMtananA pRthakkaraNano sparza karazuM. 14 Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - ra 'vartamAna A kALamAM mokSa mArga bahu lopaH 'vicAravA AtmArthIne bhAkhyo atra agoya. || pRSTha bhUmi : A bIjA kAvya pada upara vivecana karatA pahelA, ApaNe A kAvyanI pRSTha bhUmino khyAla karazuM. kevala jainadharma ja nahiM, paraMtu AtmakalyANa ane adhyAtmanA bhAvovALA anya anya saMpradAyavALAmAM paNa viSamatA jovAmAM AvI ane jaina tattvajJAnanA sAdhako paNa mULa lakSa mUkI anya anya bhAvothI prerita thaI dharma upAsanA karavA lAgyA, eTale ja zrImadbhA anya padomAM paNa A hakIkata jovA maLe che, jema ke sarva bhAvathI dAsinya vRtti karI, mAtra deha te saMyama hetu hoya jo. anya kAraNe anya kazuM kahyuM nahIM, dehe paNa kiMcita mUccha nava hoya jo apUrva avasara lakSa hInatA : A padamAM paNa e ja dhvani pragaTa thAya che ke bIjA kAraNothI prerita thaI jIva ArAdhanAnA nAme dehanuM poSaNa kare che. je deha saMyamano hetu che tene paNa bhogano hetu mAnI lIdho che. jyAM dehamAM ane tenI kriyAmAM ATalA viparIta bhAva thayA che, to pachI AtmalakSa choDIne adhyAtmakSetramAM paNa anya anyabhAvonuM poSaNa thAya te kevI viTaMbaNA che ? kema jANe mokSamArga khoI nAMkhyo hoya athavA kema jANe gADI ADe pATe cAlatI hoya tevI rIte A dharmano ratha paNa lakSavihina banI mokSamArgathI Tyuta thaI gayo che tevo AbhAsa thatAM, kavirAje bahudhA A kriyA thaI rahI che ema kahI kharekhara je AtmasAdhaka che teone A lAMchanathI mukata karI dharmanA kSetranI viTaMbaNAno ullekha karyo che. potAnA jIvanakALa daramyAna jaina dharmanI ghaNI zAkhAo astittva dharAvatI hatI. te badhI zAkhAo mokSamArgI che ane jaina dharmanuM pradhAna lakSa paNa mokSa che, to paNa A badhI zAkhAoe mokSamArga choDIne prAyaH viparIta gati karI dharmanuM uttama lakSa eka prakAre tarachoDI dIdhuM hoya tevo AbhAsa thato hato ane sAcA upAsakane A paristhiti akaLAvanArI nIvaDe che, kAraNa ke AtmasAdhaka phakata potAnA ja kalyANano vicAra na karatA samagra samAjanA utthAnanI kalpanA kare che ane e mATe ja kavirAje A avahelanAne nihALI bahu ja saumya zabdomAM "mokSamArga bahu lopa" evo sahaja udghoSa karyo che. koI paNa prakAranA AropAtmaka zabdo na uccAratA temaja koI paNa prakAranI khaMDanAtmaka lAgaNIne avakAza ApyA vinA "mokSa mArga bahu lopa" ema kahIne eka prakAranI sAmAjika sthitino ullekha karyo che ane samAjanI A adhyAtma mArganI nAtaMdurastIne lakSamAM laIne tene spaSTa karavA mATe eka sacoTa nirNaya paNa karyo che. Ama A AkhuM pada ghaNuM ja gaMbhIra che ane vyakita ane samAjanA utthAna mATe pUrI javAbadArI svIkAre che. ATalI pRSThabhUmino ullekha karyA pachI have ApaNe zabdazaH saMpUrNa dohAnA hArdane tapAsazuM Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AH! Wall ane bhAvArthanI sAthe gUDhArthane pragaTa karavA prayAsa karIzuM. vartamAna kALano sAmAnya artha : ahIM "vartamAna kALe" zabdano upayoga karyo che. to A vartamAna kALa' kayo samajavo ? zuM potAnA jIvanakALane ja vartamAnakALa kahevo ? ke paMcama ArAnA kALane vartamAnakALa kahevo ? athavA bhAratavarSamAM pravartamAna je paristhiti che tene zuM vartamAnakALa tarIke saMbodhavAmAM AvI che? jo ke ApaNe pRSThabhUmimAM thoDo ullekha karyo che. jaina samAjanI badhA saMghonI je paristhiti che ane je rU5 daSTigocara thaI rahyuM che tene vartamAnakALa kahIne saMbodhavAmAM AvyuM che ? vartamAnanA bAhya (A) vyavahArika artha karyA pachI vastutaH kAvyano AtmA tenA zAbdika bhAvothI upara uThIne AdhyAtmika bhAvone paNa sparza karato hoya che. jainazAstromAM paNa eka khUbI che ke koI paNa adhyayana ke zAstranI zarUAta thAya che tyAM prAyaH "teof alNe tene samajI ema kahIne ja kALano ullekha kare che. e ja rIte ahIM paNa kALano ullekha karyA pachI ja AgamanA rahasyo khUlyA kare che. ahIM paNa AcArya pravara jevA sAdhaka AtmAe sahaja bhAve kALavAcI vartamAnakALa zabdano prAraMbhamAM ullekha karyo che, te paNa yogAnuyoga eka apUrva ullekha thayo che. have ApaNe "kALa" dravyanA udaramAM praveza karazuM. sAmAnya pramANe kALanA traNa bheda vizvaprasiddha che. bhUta, bhaviSya ane vartamAna. vastutaH bhUta ane bhaviSya, e lupta thayelI ke anudita paryAyono ullekha kare che. jyAre vartamAna kALa" ja astittva dharAvatI guNadharmayukata paryAyano ullekha kare che. ahIM maulika prazna e che ke zuM kALane khaMDa khaMDa karI zakAya? athavA A khaMDa khaMDa thayelo kALa zuM eka dravya tarIke (rUpe) kalpI zakAya ? cha dravyonA astittvamAM paNa pAMceya dravyo trikAlavartI akhaMDa dravya che. jyAre kALa" nA viSayamAM dArzanikomAM ghaNo ja matamatAMtara utpanna thayelo che. kALa" ne akhaMDa dravya kahetA ghaNA AcAryoe saMkoca anubhavyo che tene lagabhaga dravya tarIke svIkAravAno paNa niSedha karyo che. tyAre bIjI paraMparA kALane svataMtra dravya mAnI teno ullekha kare che paraMtu te khaMDa khaMDa dravya che akhaMDa dravya nathI. arthAt samayanI paraMparA che. jema koI vRkSa upara beThelA hajAro pakSI eka eka karIne uDI jAya che. te banne pakSIo vacce koI "lIMka nathI. te rIte kALa dravyonA asaMkhya ke anaMta samaya eka pachI eka pasAra thAya che paraMtu be samayano paraspara koI saMbaMdha nathI, tevo samaya pravAha che. jo ke A kALadravyanI kalpanA eka dravyane Azrita che paraMtu AzcaryanI vAta e che ke AkhuMya bauddhadarzana paNa A samayanI paraMparAne ja svIkAra karIne samagra vizvanA akhaMDa astittvano niSedha kare che. vAsanAmaya paraMparAo eka pachI eka cAlyA ja kare che ane temAMja samagra bhAvo samAyelA che. tevuM jaNAvI vAsanAmukata banI samagra vizvane kSaNika samaje tenI mukita thaI jAya che. A che kALa dravyanI lIlA. have ApaNe mULa viSaya upara AvIe. kALanuM AMtara svarUpa : vastutaH kALanA zuM bhUta, bhaviSya ke vartamAna evA khaMDa karI zakAya una manomenemalonauscando a S usana Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ema che? teno AdhAra zuM che? kone bhUtakALa kahevo? kone vartamAna kALa kahevo? te kharI rIte jJAtAnA jJAna upara AdhArita che. jJAtA pote potAnA vikalpathI hatuM, che ane thaze tevo vikalpa karIne padArthanI aMdara paNa bhUta, bhaviSyanI sthApanA kare che. dravyanI je paryAya thAya che teno kALa paNa sAmAnya rIte asaMkhya samayamAMthI eka samaya nizcita karavAmAM Avyo che. A paryAyanI kalpanA paNa vikalpanAtmaka jJAnanuM pariNAma che. jenuM astittva ApaNA jJAnamAMthI haTI gayuM tene bhUta kahIye chIe. eka kSaNanI kriyA paNa bhUtakALa che ane pAchaLano anaMta kALa paNa bhUtakALa che. Ama bhUtakALa asIma che. te ja rIte eka kSaNa pachI thanArI paryAyane bhaviSya kahI pAchaLa no AvanAro kALa paNa anaMta che. eTale bhaviSya paNa asIma che. A daSTie vartamAnakALa eka ja samayano nizcita thAya che. ane jJAtA to tene pakaDI paNa zakato nathI. jethI sakhanayanA caturtha bhaMgamAM "avakatavya nI sthApanA karI che. vedAMtamAM paNa mAyA arthAt padArthanA svarUpane anirvacanIya kahyuM che. Ama vartamAnakALano nirNaya temAMya zuddha vartamAnakALano nirNaya asaMbhava thaI jAya che kAraNa ke kevaLajJAnane choDIne sAmAnya khaMDajJAnamAM udbhavelI paryAyanuM kSaNAMtare bhAna thAya che arthAt padArthano zuddha vartamAnakALa ane tenI zuddha paryAya jyAre jJAnamAM pratibiMbita thAya che tyAre te paryAya to bhUta rUpe badalI gaI che. A ghaNI ja jINI vAta che pratibiMbIya, pratibiMba ane pratibiMbano viveka A traNeya tattva samasamayavartI hoya to ja zuddha vartamAnakALa grAhya bane, paraMtu A saMbhava lAgatuM nathI. eTale vartamAnakALano vastutaH vikalpa ja karavo rahayo. ane je vyakita vartamAnakALanA vikalpa kare che te vikalpanA AdhAre, potAnA jIvitavyane AdhAre ke aitihAsika ghaTanAnA AdhAre amuka vastu maryAdA sudhI vartamAnakALa ne laMbAve che. jo ke A vartamAnakALano nirNaya sApekSa che. eTale tenuM mahatva paNa sAmAnya, dhULa, vyavahArika ane kalpita banI rahe che. vyavahArika daSTie je dekhAya che tene vartamAnakALa kahevAmAM Ave che. draSyathI adrazya thatAM tene bhUtakALa kahI saMbodhavAmAM Ave che, A badhA vikalpone AdhAre kALane Azrita keTalIka ghaTanAono ullekha thAya che. ahIM ApaNe vartamAna A kALamAM mokSamArga bahu lopa' te padamAM sAdhAraNa vartamAna kALa gaNI zakAya paraMtu ahIM kavirAja kALane mahatva ApI rahyA nathI bahudhA mokSamArga lupta thayo che, mokSamArganuM astittva AvRtta banyuM che. kharekhara sUrya lupta thato nathI. paraMtu vAdaLAthI DhaMkAya che. te ja rIte mokSamArga lupta thato nathI, paraMtu viparIta upadezonA AdhAre AvRtta bane che. A rIte ahIM A DhaMkAyelA mokSamArganuM ja mukhya kathana che. 'vartamAna A kALa' kahevAno artha pAchalA bhUtakALamAM A mokSamArga vadhAre spaSTa hato tema kavine jaNAya che. A bhUtakALa mahAvIrasvAmI sudhInA ke tyAra pachInA kevalI bhagavaMtanA samaya sudhIno bhUtakALa gaNIe to tyAra pachInA vibhinna thayelA saMpradAyanA AdhAre ja mokSamArga AvRtta thayo che. te badho kALa vartamAnakALanI zreNImAM hoya tevuM kathana lAge che. tema chatAM A mokSamArga sarvathA lupta thayo che, tevuM kathana naya ane pramANanA jJAtA, jJAnanA bhaMDAra evA kavivarya sApekSa bhAve ja kathana kare che. te bahu lopa thayo che. bahuno artha bahudhA, moTA bhAge KERALATASARADAN mm Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane bhinna bhinna saMpradAyanA AdhAre lupta thayo hoya evuM kathana karI mokSamArga para AvelA AvaraNane ke mokSamArganI luptatAne mahattva ApI mokSamArga samajavo te jarUrI che tevo saMketa maLe che. Ama 'vartamAnakALa" zabda thoDuM mahatva dharAve che. vartamAnakALa' zabdano ullekha karavAthI eka gaMbhIra bhAva paNa rahelo che. A tarkasiddha vyAkhyA che. koI paNa duHSama pariNAma vartamAnakALamAM tyAre ja pragaTa thAya, jyAre bhUtakALamAM tenA bIja vavAyA hoya. ItihAsa kaho, vijJAna kaho, tarkazAstra kaho athavA prakRtinI samaracanA kaho A eka sArvabhauma siddhAMta che. koI paNa bhUtakALanI ghaTanAo ja vartamAnakALamAM pragaTa thatI hoya che. koI paNa kriyAno paripAka thatA, jainagaNanAne AdhAre athavA alpabahatva siddhAMtanA AdhAre, eka paripAka karoDo varSe paNa phalita thato hoya ane eka paripAka keTalAka aMtarmuhurtanA AdhAre paNa phalita thato hoya, tene jaina darzanamAM vipAka kahevAmAM Ave che, karmasiddhAMtamAM to spaSTa gaNanA karavAmAM AvI che ke ghaNA koTAnakoTi varSonI sthitivALA karma phalita thatA hoya che. jaDa padArthomAM paNa A siddhAMta vyApta thAya che. pAtALathI laIne samagra vizvamAM ane A pRthvInA udaramAM padArthonA je svataH parivartano thAya che tene AdhAre vartamAnakALamAM tenA pariNAmo maMjabhAve ke visphoTa rUpe pragaTa thatA hoya che. ItihAsanI dRSTie paNa samAjamAM mAnavajAtinA samUhamAM ke saMskRtimAM koI paNa vikRti eka divasanA AdhAre pragaTa thatI nathI paraMtu bhUtakALamAM jenA bIja vavAyA che, tevA bhAvo vartamAna rUpe daSTigocara thAya che. to have ahIM ApaNe "AtmasiddhinA bIjA padanuM sAmAnya mUlyAMkana na karatA gaMbhIrabhAve teno gUDhArtha samajavo rahyo. ahIM siddhikAra kahe che ke mokSamArganI luptatA vartamAnakALamAM daSTigocara thaI rahI che. A lopya mokSamArga vartamAnakALanuM phaLa che, ema na mAnatA gaMbhIratAthI teno vicAra karIye to tenA mULa bhUtakALa sudhI phelAyelA che, ane tenuM ja kavine saMvedana che, ke vartamAnakALa mokSamArganA abhAve kevo duHSita thayo che ! have ApaNe A kathananA bhUtakALano thoDo vicAra karazuM ane bhUtakALanA ItihAsamAM praveza karIzuM. kavizrInuM A kathana keTaluM badhu mahattvanuM che tenuM maMthana karIzuM. aitihAsika dhArA : "bhagavAna mahAvIra pachInA be hajAra varSano ItihAsa adhyAtmavAdanI dhArA maMda thaI che ane kriyAkAMDanuM mahatva vadhyuM che, te vAta spaSTa thAya che. jo ke zAstrakAra svayaM A vAtano AgaLamAM ullekha karavAnA che. eTale ApaNe ahIM ItihAsa upara eka saLaMga daSTipAta karIzuM". bhAratanA anya saMpradAyo, sanAtana dharmanI zAkhAo ane veda vihita mArga, yajJanA ke bIjA vyavahArika zuddhinA karmakAMDamAM gUMthAI gayA hatA ane temAMya dharmane nAme hiMsAno paNa praveza thayo hato, sAthe sAthe dharmanA nAme mahilAonuM utpIDana ane satItva jevI bhayaMkara prathAo astitvamAM AvI hatI. vedAMtIno ane sAMkhyano zuddha adhyAtmavAda paNa prApyaH lupta hato. Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAratavarSanI saMskRti je mULamAM adhyAtmamUlaka hatI. AtmatattvanI sthApanA ane AtmAthI paramAtmA sudhI javAno paramArtha ke yogamArga jANe karmakAMDanI aTavImAM khovAI gayo hato punaH AtmavAdanuM byugala bajAvavAnI jarUra hatI. punaH dharmano udghoSa karavAnI jarUra hatI. jema mAnatuMga mahArAje kahyuM che ke: sad dharmarAja jaya ghoSaNa dhoSaka sanaka, gaMbhIratArarava pUrita digvibhAga." arthAt AcAryoe paNa anubhava karyo hato ke pracaMDa udaghoSa thayo che ane A udghoSa bhagavAna RSabhadevanA samayathI cAlyo Ave che. ahIM paNa punaH adhyAtmamArgano praveza karI, kaThora tyAga, tapasyA sAthe siddhAMtanI sthApanA karavAnI jarUra che. kevA nispRha, nirlipta tyAgabhAvanI AvazyakatA hatI, jenI ApaNA mahAna yogIrAja kavizrIe svayaM "apUrva avasara" mAM je pada gAyuM che. ekAMkI vicarato, vaLI smazAnamAM, vaLI parvatamAM vAgha siMha saMyoga jo; aDola Asana ne manamAM nahIM kSobha naE parama mitrano jANe pAmyA yoga che. Avo ja tyAga mArga te vakhate paNa praphUrita thayo hato ane jinezvaroe dharmamAMthI hiMsAne vidAya ApI karmakAMDa ke korA jJAnanA vAdaLA haTAvI, zuddha mokSamArganI sthApanA karI hatI. paraMtu kALa kramamAM mahAnatyAgI ane jJAnInA nirvANa pachI dharmanI gAdI punaH karmakAMDa ane artharahita dharmacarcAomAM aTavAI paDI, eTaluM ja nahI, A Akho mArga pUla saMpradAyanI daSTie paNa vibhakata thato gayo ane digaMbara ane zvetAMbara jevI zAkhAo, tenI seMkaDo prazAkhAo udbhavI, paNa temAM niSThApUrvaka, rAgadveSa rahitanI sAdhanAno prAyaH abhAva dekhAto hato. jJAna ane tapasyA bane ahaMkAranA zikAra thatA hatA. UMce, nIce, Asana upara besavA mATe moTI kheMcatANa hatI ke jeno mokSa mArgamAM sarvathA abhAva hoya che. A badhI dhArAoe jaina dharmanI ane bhAratIya adhyAtmadhArAnI maMdatA karI. dharmanA nAme samAjane khaMDa khaMDa karyo. AvI paristhitimAM sAdhAraNa niHspRha evA sAdhakane vartamAnakALanI viSamatA daSTigocara thatI hatI ane ema lAgatuM hatuM ke zuM mokSamArga lupta thayo che ? zAMtino saMdeza detA adhyAtmano svara kema sAMbhaLavA maLato nathI ? A paristhitine teoe "vartamAna A kALamAM mokSamArga bahu lopa" ema kahI potAnI aMtarthyathA vyakata karI hatI. vartamAnakALanI sAthe 'A' zabda joDavAmAM Avyo che. arthAt AMgaLI ciMdhIne ullekha karyo che. eTale lAge che ke kavie kaMIka vizeSa vAtano ullekha karyo che. jene "A kALa" ema kahyuM che. have ApaNe vartamAnakALanI A bhautika vyAkhyA karyA pachI ane pUrvamAM tarkayukata pramANika vyAkhyA karyA pachI banneno ahIM zuM sumeLa che; tevo vicAra karI AgaLa vadhIzuM. daSTigata paristhiti : ahIMyA 'vartamAna kALa' ema kIdhuM che. to 'A' eka daSTivAcaka Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarvanAma che. daSTivAcaka sarvanAmano upayoga vakatA tyAre ja kare che jyAre temanI najara sAmenI koI ghaTanA hoya che. to ahIM vicAravuM ghaTe che ke 'A' sarvanAma konA mATe che? kAvyamAM ke bhASAmAM koI nAma mATe sarvanAmano upayoga thAya che. tethI vicAratA vartamAnakALa arthano zabda ja badalI jAya che ane dRSTi sAme je saMpradAyo, dharmaguruo ke dharmane nAme parigrahanI vyAkhyA karanArAo evA mithyAtvathI gherAyelA jIvo che, te jIvone spaSTa rIte ullekhita na karatA 'A' zabda kahIne temane saMbodhyA che. ane teo vartamAna che, sAme che eTale vartamAna kALa' ema kahIne temane parokSa rIte IzAro karI temanA vyakitattvane jarApaNa Thesa pahoMcADayA vinA teonA kAraNe mokSamArga bahudhA lupta thayo hoya tevuM maMtavya raju karyuM che. ahIM ApaNe jarA vicArazuM ke ekAMta svArthane vazIbhUta thaI athavA ajJAnanA kAraNe athavA pAralaukika sukha maLaze evA hetusara keTalAka viparIta uddhodhana karatA hoya che. vastutaH dharmano lakSa vartamAna jIvanane svaccha karI jJAnamaya banI pratyakSa mukitano anubhava karavo ane chevaTe deha laya thatAM jIva paNa mukitagAmI bane te lakSa hoya che. A lakSathI viparIta jatA dharma ADaMbarathI, parigrahathI, aMdhazraddhAthI ke evI koI lAlasA bharelI sukhamaya jIMdagI maLe evA hetuothI dharma eka prakAre potAnA svarUpathI dUra thaI jAya che. mATe 'A' zabda kahI je koI sAme che temane paNa jANe sAco mokSamArga samajavA mATe AmaMtraNa apAyuM hoya tevI sUcanA che astu. - have ahIM ApaNe "mokSamArga' zabda upara vicAra karaze. A bIjI gAthAmAM kavirAja AtmasiddhinuM je mukhya sAdhya che temano ullekha karyo che. koI paNa zAstramAM saMpUrNa zAstranuM lakSa zuM che ? nizAna zuM che ? mukhya sAdhya zuM che ? e pradhAna viSaya hoya che. zAstrakAra AraMbhamAM ja A lakSano bhAva pragaTa kare che. ahIM paNa saMpUrNa "AtmasiddhinuM lakSa e "mokSamArga che. mokSamArgamAM be zabdo che :- sAdhya ane sAdhana, dhyeya ane upAsanA. sAdhya sAdhananI kaDI : "mokSa' te sAdhya che. ane zudhdha mArga te tenuM sAdhana che. mokSa te dhyeya che, mArga tenI upAsanA che. kavirAje bahuja siphatathI eka ja zabdamAM banneno ullekha karI pramANazAstranI daSTie ke tarkazAstranI daSTie bahu saMyamapUrvaka A bhAva pragaTa karyo che, je ati prazaMsanIya che. sAhityanI daSTie AvA gUDha bhAvone yogya zabdathI pragaTa karavA te vakatAnI ucca koTinI kuzaLatAnuM dyotaka che. mokSa" - mokSano artha mukita thAya che. A mukita bhAva upara ApaNe ahIM gaMbhIratAthI vicAra karIzuM. koNa konAthI mukata thAya che? mukita svataH thAya che ke koI mukita karanAra che ? mukita e ghaNA janmo pachInI koI siddhi che ke pratyakSa vartamAna sthitimAM paNa mukitano anubhava thaI zake che ? arthAt sAkSAta mukita thAya che? mukitanA be prakAra che. (1) pAraMpArika mukita ane (2) sAkSAt mukita. pAraMpArika mukita sahaja prApta thanArI avasthA che. jyAre sAkSAtamukita te prabaLa puruSArthanuM pariNAma che. jIva jo sAkSAt mukitano anubhava kare to te tenA prabaLa jJAnayogathI ke nirmoha dazAthI, bhayaMkara karmothI nirjarA thatAM pAraMpArika mukita paNa nikaTavartI thaI jAya che. ghaNA ghaNA janmo pachI maLe te Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAraMpArika mukita che astu. ave ahIM ApaNe "sAkSAt mukita zuM che ? tenA bhAvanuM anugamana karIe. mukitanuM svarUpa : "mukita' nI sthiti zabdagamya nathI chatAM paNa AdhyAtmika zabdothI tene pragaTa karatA paNa paramAnaMda nIpaje tevI sthiti che. jIva jaDa jagatathI ke drazyamAna jagatathI manoyoga dvArA ke zuddha jJAnayoga dvArA jyAre chUTo paDe tyAre padArthanA guNadharmo choDI AtmAnA guNadharmone grahaNa karanArI jJAnendriyamAM kendrita thAya che tene khabara paDe che ke paMca viSayavALA padArtho karatA A jJAnendriyo svayaM AnaMdajanaka ke du:khajanaka che. tyArabAda te jJAnendriyathI paNa upara uThe che. tyAre mana rUpI koSamAM praveza kare che. have tene samajAya che ke badhI IndriyonI lagAma manamAM che. mana svataH ghaNI prabaLa noIndriya che. mananI sthiratA thatA te vizeSa prakAranI AnaMdanI anubhUti kare che. zarIramAM rahelA prANamaya koSa svataH potAnuM kAma karI rahyA che ane dehAdi samasta taMtra svataMtra che, tevuM bhAna thatAM manoyoga dvArA prApta thatI AnaMdanI anUbhUtithI paNa upara uThIne jJAnamaya koSamAM praveza kare che. - have tene lAge che ke mana, prANa, Indriyo e badhA svataMtra dravyo che. jJAna te mAruM svarUpa che. bhakatAmara stotramAM jema gAyuM che. "jJAna svarUpa mamatam pravati saMtaH" tyAra bAda jJAnanuM adhiSThAna evA anaMta zakitanA dhAraka zAzvata, nitya, AtmAnuM temane bhAna thatAM ane nizcayapUrvaka jJAna dvArA nirNaya thatAM te paramAtma tattvane jANe che. tyAre te svayaM badhA saMyogothI mukata che, karma cetanAthI mukata che, udayabhAvo pravAhita thaI asta thaI rahyA che. temAM jANe potAnuM kazuM kartutva nathI evI cetanAmaya AnaMda laherIno udaya thatAM jANe pote sAkSAt mukitano anubhava kare che. jema ciMtAmaNI pAzrvanAtha bhagavAnanI stutimAM AcAryazrIe gAyuM che "hastayoH kriIDaMtI mukita". arthAt mArA banne hAthamAM mukita ramI rahI che. evo sAkSAta mukitano anubhava thAya che ane AnaMdamaya koSamAM praveza karI jIvAtmA anaMta vizrAmano anubhava kare che. jANe saMsAranI jALamAMthI chUTo paDI Aje mukata banI potAne ghera Avyo che. tyAM tene samAdhi guNo ekatrita thaIne vadhAve che. AtmA aho bhAva ! aho bhAva ! ema kahI siddhAlayanI mukitamAM pahoMcyA pahelA ja AtmA rUpI je pratyakSa siddhAlaya che temAM pahoMcIne potAnA siddha svarUpanuM darzana thatA "namo siddhANaM namo siddhANaM" evA siddha bhagavaMtone je namaskAra karyA che temAMnA eka "siddha bhagavAna' ahIM pratyakSa thaI gayA che ne tenuM milana e eka pratyakSa mukatadazA che. A che sAkSAt mukita. - he ! bhAI, AvI pavitra ujjavaLa mukitano mArga paNa kevo uttama nirALo, zuddha ane sugaMdha bharelo hoya tema kalpI zakAya tema che. te mArgamAM koI nATakIya tattva hotA nathI, paraMtu A rAjamArga, sthAyI, hIrAmotI bharelI zilAothI nirmita thayelo hoya tevo uttama mArga che. ahIM kavizrI "mokSamArga' eka zabdamAM bannene saMkelIne tenI luptatA viSe Azcarya anubhave che. kharuM pUcho to mukitano lopa nathI thayo, paraMtu A mukitano mArga lupta thayo hoya athavA A sAco mArga hovA chatAM khoTA mArga dekhADI vyakitanA manamAM ke enA jJAnamAM mArgano lopa Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karI devAto hoya che. mukita paNa che ne mArga paNa che. A banne tattvo trikALavartI che paraMtu jJAnamAM bhrama thavAthI vyakitanA manamAM ajJAnane kAraNe mArga lupta thAya che. ahIM ApaNe mArga viSe ne mArganA lopa viSe bane bhAvothI vicAra karIzuM. mArganI gaveSaNA : mahAna AcArya umAsvAtijIe mokSamArganI spaSTa vyAkhyA ApI che. " sa rjanazAnavAritrALa mokSamA" ! A ratnatrayIne temaNe "mokSamArga" tarIke varNavyo che. jo ke ahIM paNa bane zabdo saMyukata che. mokSa ane mokSamArga. ApaNe ahIM spaSTapaNe "mArgano vicAra karIzuM. gaMtavya sthAna ane gamanano rasto. temAM gamananA rastAne mArga kahevAmAM Ave che. bhautika daSTie mArga ane gaMtavya sthAna bane bhinna bhinna hoya che paraMtu ahIM alaukika mArganI vyAkhyA che. mArga be prakAranA che. eka mArga vyavahArika dRSTie lakSanI nikaTa laI jAya che, jema jema gaMtA kadama kadama AgaLa vadhe tema tema gaMtavya nikaTa Ave che. A mArgane ApaNe vyavahArika mArga kahIe chIe. jyAre nizcayamArganuM svarUpa judu che. A mArganA udaramAM lakSa paNa AMzika rIte samAyeluM che. mArganA jeTalA "bhAva" che teTalA "bhAva" lakSanA paNa che. dA.ta. jema pUrIne kaDAImAM taLavAmAM Ave tyAre pUrI pUrepUrI pAke te lakSa che. pUrIne pakAvavAno mArga te agni tathA garama tela che paraMtu ahIM "lakSa' ane mArgane tAdAtma bhAva che. pratyeka kSaNe mArganI eka eka avasthA lakSanuM nirmANa karatI jAya che. arthAt pratyeka paLe A garama tela pUrI sAthe ekameka thaIne pUrIne pakAvatuM jAya che. ahIM sAdhana ane sAdhya eka apekSAe tadAkAra che. Ano artha e thayo ke sAdhyanI aparipakava avasthAne mArganI pratyeka kSaNanI sAdhanA paripakava banAvatI jAya che. Ama mArga ane lakSa bane ekAkAra hovA chatAM paryAya bhede bane bhinna bhinna avasthAne bhaje che. A vAta anubhavagamya hovAthI zabdamAM utAravI kaThina che chatAM ApaNe ahIM prayAsa karI rahyA chIe. have ApaNe A AdhyAtmika mArgane joIe. samyagdarzana, jJAna ane cAritranI triveNI, mokSamArga che. te mArganuM avalaMbana laI sAdhaka e mArga upara prayANa kare che. arthAt kSaNe kSaNe vardhamAna pariNAmone anubhavato AgaLa vadhe che ane pratyeka kSaNe tene potAnI mukitanuM paNa bhAna thatuM jAya che. arthAt koIne koI karma cetanAthI te mukata thato hoya tevuM lAge che. jema koI karajadAra lAkha rupiyAno kartho dharAve che tyAre karaja denAra tene potAne tyAM kAma ApIne ema kahe ke tArA rojanA 500 rUpiyA jamA thaze. A karajadAra te mArganuM avalaMbana laI cAkarI zaruM kare che. jema jema tenA cAkarInA divaso vadhatA jAya che, tema tema te mukata thato jAya che. Ama tenI sAdhanA ane karjamukita bane tAdAtmaya bhAve anubhavAya che. AvA bIjA sthULa draSTAMto ApI zakAya. ahIM sAdhaka paNa A samyagadarzana Adi triveNImAM jema jema snAna karato jAya che, tema tema tenA karmabaMdhananA maLa chuTA paDatA jAya che ane potAnI AMzika mukitano te anubhava kare che. A triveNIno mArga jyAre soLe kaLAe khIlI jAze, tyAre paripUrNa mukitano paripAka thatAM Atmatattva saMpUrNa paramAtmA rUpe prakAzI UThe che. ahIM ApaNe mArganI vyAkhyAne sUkSma bhAve nihALI rahyA hatA. ahIM mArga kahevAno artha 22 - Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eTalo ja che ke lakSanI nikaTavartI thavAno ane lakSanA AMzika anubhavo sAthe AgaLa vadhatI jatI je svabhAvadazA che, tene ja mArga kahyo che._ mArga barAbara che ke kema tene mATe mAIlasTona, ke bIjI sUcanA ApanArA borDa lAgelA hoya athavA koI nirdezaka sAcA mArgane AMgaLI cIMdhIne batAvatA hoya evA koI paNa nimitta hoya athavA gaMtA te dizAmAMthI prakAza AvI rahyo che ke dizAne AdhAre svayam mArgano nirNaya karI sAce mArge jato hoya to ahIM nimitta ane svataH potAnuM baudhika nimitta, e bannenA AdhAre je sAcA pagalA bharAya tene mArga kahevAmAM Ave che. eka mArga evo che ke janAra jato rahe che. te mArga potAnI jagyAe paDayo rahe che. jyAre eka mArga evo che ke janAra potAnI aMdara mArgane saMkelI de che. arthAt mArgane sAthe laIne cAle che. ahIM spaSTa samajAya evuM che ke mArgane sAthe laIne cAlavAno artha jJAnAtmaka bhAva che. arthAt mArga jJAnamAM saMkelAya che ane mArganuM jJAna sAthe cAle che. eTale mArga paNa sAthe cAle che tema kahevuM anucita nathI. bhautika mArgamAM paNa janAra potAnA manamAM mArganuM citra laIne ja AgaLa vadhato hoya che astu. ahIM to AdhyAtmika jJAnAtmaka mArga che ane Akho mArga anubhavagamya che. anubhava mATe samAviSTa thayelo che, anubhavane AdhAre A mArga mukita tarapha laI jAya che. mukitano anubhava paNa karAve che, mukata dazAmAM snAna paNa karAve che. kevo A alaukika mokSa mArga che ! ahIM mArga kahevAno matalaba ucca koTinI sAdhana vyavasthA che, zuddha sAdhano che ane A zuddha sAdhanane ja mArga kahyo che. maMjIle javAno mArga maMjIla upara janAranA anubhavamAM, zakitamAM ane jJAnamAM samAyelo che. koI prakAranI kacAza koI bAhya nimitothI pUrti thatI hoya to tenuM AMzika mahattva che ane teno paNa mArgamAM samAveza karI devAmAM Ave che. - sAdhana ane mArga zabdamAM sUkSma taphAvata e che ke sAdhana karaNa rUpa che. koI paNa kAryamAM kartA, kAraNa, karaNa ane karma, e badhAno viveka thAya che ane karaNane sAdhana tarIke svIkAre che. ahIM dhyAnamAM e rAkhavAnuM che ke karaNanI jema adhikaraNa paNa mahatvapUrNa che. adhikaraNa karaNanI koTimAM Ave che. mArga zabdano prayoga karavAmAM adhikaraNano paNa ullekha thAya che. arthAta koI bhUmikA upara rahI te bhUmikAne AdhAre sAdhaka AgaLa vadhe che ne pratyeka bhUmikAno tyAga karato jAya che. A bhUmikA eka prakAre sAdhakanuM adhikaraNa che. jema bAhya mArga koI bhUmi upara aMkita che, bhUmi mArganuM adhikaraNa che, cAlanAra vyakita te adhikaraNa bhUminuM eka eka DagaluM pAra karato jAya che, navI bhUmikAne sparza karato jAya che tyAre AvA lomaviloma bhAvone samajavA mATe "mArga' ema kahIne karaNa ane adhikaraNa baMneno ullekha thayo che. ratnatraya paNa evo eka mArga che je AtmatatvanI koI eka paryAyAtmaka bhUmikAno AdhAra laI sAdhaka AgaLanI bhUmikAnI gaveSaNA kare che, AgaLanI bhUmikAne sparza kare tyAre eka bhUmikAno tyAga kare che ane A loma viloma sparza ane tyAga bane avasthA mATe je puruSArtha thaI rahyo che tenuM ahIM mArga tarIke saMbodhana karyuM che. mArga eka prakAranI zuddha upayoga avasthA Bll illumilIrI Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ to che ja paraMtu tenI sAthe yoganI zubha avasthAo paNa pragaTa thAya che, temAM bAhya yoga satkarma rUpe bAhya vyApAramAM joDAya che. A rIte zudgha upayoga tathA zubha yoga, A baMne avasthAo svataH. mukitano mArga banI rahe che. mArga zabda kahevAthI ja e pragaTa thAya che ke mArga koI zAzvata tattva che, trikALavartI tattva che. vizvamAM nizcita thayelo rasto che. aneka tIrthaMkaronI upadaSTi thayelo mArga che. A mArga lupta thato nathI. ahIM mArga kahevAno eTalo ja matalaba che ke parokSa rIte mArga upara cAlavAnI preraNA apAya che. te mArganuM avalaMbana ApavA mATe mArgane anukuLa zuddha puruSArthanI jarura che. kramika utthAna : mArga zAzvata che. jyAre jIvAtmA AvA zAzvata bhAvo AtmAmAM saMcita kare che. tene paryAya rUpe pragaTa karI mArganA zukana kare che athavA mArga upara pagalA pADe che ane tevA jIvane mATe ahIM zAstrakAre mArga zabda kahI teno sAco mArga kayo che teno aMgulinirdeza karyo che ane mArgamAM pagaluM mukatA ja mArganI alaukikatA ane tenI pramANikatA sAdhakane athavA mArgamAM cAlatA puruSane ananya bhAve AkarSita kare che. jema koI himagirI upara AruDha thavA mATe jyAre upara caDavAnI zaruAta kare ane A aTavImAM rahelA sAcA mArganuM avalaMbana karI jema jema upara caDhato jAya che, tema tema tene tyAMnI alaukika zItaLa havAno sparza thAya tyAre A Arohakane sukhAnubhUti thavA lAge che ane tenA manamAM ahobhAva pragaTa thAya che. vastutaH eka mArga samatala avasthAmAM jAya che. eka mArga nIcenA pradezomAM jAya che. jyAre eka mArgamAM ArohaNa che, athavA UMce uThavAnI avasthA che. te ja rIte ahIM eka mArga sama avasthAmAM rahI sAdhakane samabhAvano anubhava karAve che, nimnagAmI mArgano tyAga karAve che. tyArabAda AgaLa cAlIne ArohaNa bhAva cAlu thAya che, ane himAlayanI coTI upara javAno puruSArtha zaru thAya che. A che UrdhvagAmI mArga. ahIM je mokSa mArgano ullekha che te mArga paNa sAmAnya bhUmikAthI sAdhakane UMco laI UrdhvagAmI mArga dvArA guNasthAnanI zreNIonuM ArohaNa karAvI kSayopazama, upazamanA badhA kendrone pAra karI kSAyika bhAvonA UMcA zikhara upara laI janAro che. A UrdhvagAmI mArga svayaM virAma pAmI jIvane siddha dazAnI avasthAmAM pahoMcADI de che. tyAM mArga ane mArganuM lakSa ekAkAra thaI jAya che. bIjI rIte kahevuM ja hoya to mArga paryApta thaI jAya che aTakI jAya che. mArganuM kartavya puru karI mArga svayaM mArgIne agamya evA alaukika sthAne ke have jyAM mArganI jarura nathI tevA apUrva, anaMta sukhAtmaka sthAnamAM pahoMcADI tyAM rAma rAma karI mArga pAcho vaLe che athavA potAnI jagyAe Ubho rahIne mArgIne vidAya kahe che. mArganuM ATaluM UMDu vivecana karyA pachI ahIM kAvyakAre 'mokSa mArgano bahu lopa' evo zabda vAparyo che. to vastutaH mArga to zAzvata che teno 'lopa' thaI zakato nathI to ahIM lopa kahevAnuM tAtparya zuM che ? zabdomAM vAcyArtha karatA gUDhArthanuM mahatva vadhAre hoya che. ahIM je 'lopa' kahyo che te koI jIvanA ajJAnane Azrita kahyo che. jema rumamAM paDelI ghaDiyALa koI kAraNathI tyAM janArane dekhAtI nathI ane te mAne che ke ghaDiyALa khovAI gaI che, athavA lupta thayelI che to eno artha eTalo ja che ke te vyakitanA jJAnamAM AvaraNa AvI jatAM jJAnamAMthI lupta thaI che. 24 Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ghaDiyALa potAnA astittvamAM barAbara che. te ja rIte ahIM keTalAka mumukSu jIvo mokSanA abhilASI hovA chatAM samyakatvanA abhAve sAcA mArgane pakaDI zakatA nathI. to tevA jIvonA jJAnane AdhAre tenA pUrato ja te mArga lupta thayo che, tevo zabda prayoga thAya che. vastutaH A zabda satyathI dUra che, kAraNa ke mokSamArga to trikALI satya che. teno lopa thavAno saMbhava nathI. anaMta kALathI anaMta mokSagAmI jIvo A ja mArgathI mukita pAmyA che ane AgaLa pAmatA raheze. A mArga to zAzvata satya che. jethI kavine "vartamAna A kALamAM" ema kahevuM paDayuM. jo ke ApaNe vartamAnakALanI paNa sUkSma vyAkhyA karI gayA chIe. jethI ahIM mokSa mArga lupta thayo che tema kahevAnuM tAtparya spaSTa karatA kahevuM joIe ke AvA sAcA sAdhaka lupta thayA che athavA temanI kSAyopazamika, jJAnajanya buddhinA astittvamAM tene mATe mArganI samaja lupta thaI jAya che. jema koI kamaLAnA rogIne ujjavala prakAza paNa pILo dekhAya che. prakAza to satya ja che paraMtu te bimArane mATe tenA AvaraNane kAraNe tenA pUrato tenI najarathI te lupta thaI jAya che. ' lakhatA zuM che ? ahIM "mokSa mArga lopa" kahevAmAM Avyo che, te koI vyakitanA AdhAre kahevAmAM Avyo che badhA sAdhako mATe lupta thato nathI. tethI ja kavizrI svayaM saceta che. teoe bahu' zabda vAparyo che. "bahu zabdathI ja spaSTa thAya che ke mokSamArga zAzvata che. koI ajJAnI jIvanA AdhAre ja lupta che. have ApaNe jarA lupta thanArI kriyAmAM UMDAIthI vicAra karIe ke mokSamArga kayAre lupta thaI zake? bhautika rIte, skUla daSTie Avo savaLo upadeza ApanAra upadezako mATe Aropa thaI zake che ke teo mokSamArgane lupta kahe che. athavA mokSa mArgathI lupta thayA che paraMtu A bAhya nimitta kAraNo che. vAstavika kAraNa jIvanI AMtaradazA che ane AMtaradazAmAM karmano khela cAlato hoya che. jemAM jJAnAvaraNIya ane mithyAtvamohanIyakarma rUpa be pracaMDa taTa che. je draSTA sAme viparIta nATaka UbhuM kare che. ane udayamAna pariNAmothI jIvanA samyapha bodhane Avare che. mithyAtva mohanIya karmanI sthiti yathArtha bhAve paripakava na thaI hoya tyAM sudhI jIvAtmA puruSArtha karavA mATe nabaLo paDe che. ahIM puruSArthanI eka taka che, jIvAtmA koI koI nimittanuM ke svataH potAnuM avalaMbana karI apUrvakaraNano sparza kare che. eTalA mATe ja umAsvAtie spaSTa karyuM che ke "ta6 nisAt mAnad vA ahIM mokSazAstra spaSTa kare che ke jIva koI nimittathI athavA potAnA svabaLe karI potAnA ja nimittanA AdhAre AtmasvarUpano Azraya meLave che. svabaLe potAno Azraya eTale zuM? ahIM svayaM je AtmAnuM adhiSThAna che te ghaNA svAbhAvika cAritranA pariNAmo vartatA hoya che pAchalA vairAnubaMdhanA abhAve ke evA bIjA koI paNa kaSAyonA abhAve svataH saMsArathI saMtuSTa |||||||||||III wil|BHAI[LI[Tillu||||||||||||||||||||||T illlllllHISHHHHAlink thApAnA 25 bAda Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thayA pachI eka yathArtha pariNamana jevI avasthA jIvamAM AvatI hoya che. jema upadrava vagaranuM pANI potAnI meLe nirmaLa thatuM hoya che, tevI rIte upadrava avasthAmAM vibhAvanuM tAMDava ochuM thatAM eka sama avasthA Ave che. A sama avasthA te zuddha svarUpanI pUrvabhUmikA che. jema sUryodaya thayA pahelA aruNodaya thAya che ane phaLa pAkayA pahelA tenI mIThI saurabha phelAya che. ema koI paNa padArthanI ke jIvanI zuddha avasthA pragaTa thAya, te pahelA tenI anukuLa evI pUrva avasthAo paNa hoya che. anaMta kALakramamAM kayAreka karmonA vikSepanA abhAve ane mohanIya Adi karmonI sthiti laghu thatAM AvI zAMtimaya pUrva avasthAo pragaTa thAya che ane A pUrva avasthAnA pratibiMba jIvAtmAnA jJAnamAM paDe che, tyAre koI paNa nimittanuM avalaMbana karyA vinA svataH svabaLe ke anukuLa paryAyonuM avalaMbana karI jIva puruSArtha kare che. umAsvAtIe niHsarga zabdathI A avasthAnuM varNana karyuM che. kaSAyo bahudhA zeSa thatAM svataH je bhAva pragaTa thAya te niHsargabhAva che, prAkRtika bhAva che. A bhAvanA avalaMbanathI jIva zuddha bhAvane prApta kare che. jo A bhAva na Avyo hoya ane A bhUmikAno sparza thayo na hoya to e jIva mATe mokSamArga lupta thAya che. A che enI AMtardazAnI lupta thavAnI avasthA. lupta thavAnuM A atyaMtara kAraNa che. A avasthAmAM arthAt puruSArtha karavAnA samaye, viparIta upadezakonA kAraNe viparIta buddhinuM pratibiMba paDe ane mokSa mArga lopAya to nimitta mAtrathI te upadezaka Aropano adhikArI bane che. vastutaH upadezaka paNa eka vyakita ja che ane tene mithyAttva Adi prabaLa bhAvo varte che. eTale tene mATe mokSamArga lupta thaI jAya che. ahIM kahevAnuM tAtparya e che ke mokSamArgano lopa thato ja nathI. paraMtu AvA koI AtyaMtara karmajanyanA kAraNe jIvonI dRSTimAM mArga avarodhAto hoya che. AvA avarodhomAM ghaNI vakhata bAhya nimitta nimittarUpe bhAga bhajavatA hoya che. jyAre vAstavika dazA nirALI ja che. je vakatAnI dRSTimAM sAcA mArganI temane upalabdhi thaI che. tene karuNAmaya bhAvothI vyathA thAya che ke zuM A sAco mArga khovAya gayo che ? AvA karuNAbhAvathI sthULa zabdo temanA mukhathI sarI paDe che, je vyavahAranayane Azrita udbhavelA zabdo che paraMtu ApaNe sAcA arthamAM tenI vyAkhyA karI vastutaH lopano bhAva samajIe to ja A padathI upakAra thAya tevuM che. ahIM sthiti evI thaI che ke koI mANasa AMkha baMdha karIne ema kahe ke aMdhAru che ane prakAzano lopa thaI gayo che. vAstava prakAzano lopa thayo nathI. pote ja AMkha baMdha karI che. jethI e vyakita mATe, te te samaya pUrato prakAzano lopa thayo che. lopa thavA pAchaLanuM A satya samajAya to sAdhaka satarka banI zake tema che. ahIM ApaNe lopanI vyAkhyA sAthe mArganI vyAkhyA karI che. kAraNa ke lopa thayo te vizeSaNa mArganuM che. mokSa lupta thayo che tevuM kahevAnuM tAtparya nathI, paNa mArga lupta thayo che tevuM kahevAnuM tAtparya che. have ApaNe A mahAna yogIrAjanA uttama zabdo je gUDhabhAve gavAyA che tenA ujjavaLa pAsAne sparza karI rahyA chIe. A bIjI gAthAnA pUrvArdhamAM je mukhya zabda che te mokSa 26 IF AH Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. mokSa e jaina darzananuM parama sAdhya manAyuM che. bhAratavarSamAM je AdhyAtmadarzano che te badhA mokSavAcI che. mukita e bhAratavarSanuM aMtima lakSa che. jo ke pAchaLathI keTalAka vaiSNava saMpradAyamAM premalakSaNA bhakitane AdhIna thaI teoe mokSane nakAryo che, teoe mukita karatA bhakitane adhika mahatva ApyuM che, ane tyAM sudhI gAya ke "janama janama mAMguM bhakita re, na cAhuM mukita re." paraMtu A prakAranuM kathana karanArA saMpradAyo bahu ochA che tema ja AvI bhakitanI pAchaLa paNa te ja AcAryoe phaLazrutirUpe mukitanuM ja varNana karyuM che. jaina daSTie mokSa : mukita ke mokSa adhyAtmazAstronuM eka sArvabhauma lakSa che. jainadarzana paNa AvA mokSane vizeSa rUpe sthAna ApI mokSanI vyAkhyAmAM ghaNA sudhArA karI mokSanA siddhAMtane spaSTa kare che kAraNake keTalAka darzano mokSamAMthI paNa jIva punaH avataraNa kare che tevA sidhdhAMtanuM pratipAdana kare che, ane mokSanA paNa sAyujyamukita, sAMgopAMgamukita evA bheda karI mokSamAM prakAra pADe che paraMtu jaina darzana A badhA siddhAMtonuM avalaMbana na letA svasthapaNe akhaMDa mokSanI vyAkhyA kare che. ane AgaLanA anaMtakALa mATe mokSamAM jIvanI sama avasthA banI rahe che, tyAM koI anya IzvarIya sAmrAjaya che tevuM na mAnatA, samagra mukata jIvo paraspara sAmya yogane prApta thayA che tyAM jJAnAtmaka dazA choDIne siddha tattvonI sarvathA niSkriyatAne mukhyarUpe sthApe che. have te jIvone jagata sAthe kazuM katRtva nathI, A jagatanA je utpati, sthiti, layanA bhAvo bhajavAya che temAM pratyakSa ke parokSa A jIvono saMparka nathI, saMzaya nathI, kartRtva nathI, te jIvo sarvathA asaMga rahI zAzvata bhAve svasvarUpamAM samAveza karI niraMtara eka svasthitine prApta thayA che. arthAt paramAtmadazAne varyA che, AvA mukata jIvo mATe jainadarzanamAM temanA mukhya mahAmaMtramAM namo siddhANaM' evo bhakitayukata zabda rAkhI te mukata jIvone vaMdana karyA che. A mokSa e jainadarzananuM aMtima lakSa che. pUrvamAM ApaNe mukita viSe ghaNI vyAkhyA karI gayA chIe. ahIM mokSa mATe zAstrokata prAmANika vyAkhyAnI carcA karazuM. umAsvAmIe mokSa mATe 'na liyo mola' arthAt sapUrNa karmono nAza thavo te mokSa che. saMpUrNa karmo kahevAno artha che zubhAzubha bane karmo arthAt pApAzraya ke punyAzravanA AdhAre je kAMI zubhAzubha karmo ane baMdhanA udaya hatA te badhA vipAkono sarvathA kSaya karI je sthiti prApta thaI che te sthitinA AdhAre zAstrakAre karmakSayane ja mokSa kahyo che. ahIM thoDI dArzanika carcA karazuM. abhAvanuM darzana : mokSa te abhAvAtmaka tattva che. arthAt ApaNe tyAM abhAvanuM astittva hotuM nathI. abhAvane AzrI darzanazAstromAM pracaMDa tattva carcAo thaI che. nyAyadarzana abhAvane svataMtra tattva mAne che ane kahe che ke jema padArthanuM astittva che tema abhAvanuM paNa astitva che. paraMtu anya darzanomAM ne khAsa karIne jainadarzanamAM A vastuno svIkAra karavAmAM Avyo nathI. je adhikaraNamAM abhAva thayo che te adhikaraNano abhAva zabdathI parokSa ullekha thAya che. arthAta hatheLImAM goLano abhAva che. to teno artha e thayo ke goLano abhAva hatheLImAM che. kAraNa ke hAtha e te samaya pUratu goLanuM adhikaraNa hatuM. AgaLa cAlIne abhAvanA nAza thayA pahelAnA , chA!!|| hA zALAnI bALA 27 Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAgubhAva, nAza thayA pachInA pradhvasAbhAva tevA anitya bhAva ane keTalAka sAdisAMta bhAva, jyAre keTalAka anAdi anaMtA bhAva, Ama abhAvanuM eka vizada zAstra bauddhika rIte astitvamAM AvyuM che. jainadarzanamAM sAdi anaMta arthAt jenI Adi che paNa have aMta nathI. tevA abhAvane mokSamAM gaNavAmAM Avyo che. arthAt karmono kSaya thayo tenI Adi che, paraMtu A kSayano punaH kSaya thato nathI. eTale te anaMtakALa sudhI zAzvata bhAve Takaze. hakIkatamAM abhAva e padArtha nathI. paNa jIvAtmA e karmonuM adhikaraNa che. ane karmono kSaya jIvarUpa adhikaraNamAM thayo che, tethI A abhAva zabdathI bhAvAtmaka jIvano parokSa bhAve ullekha thAya che. umAsvAmI mahAna dArzanika che. eTale teoe karmonA saMpUrNa kSayane mokSa kahIne zAzvata evA akSaya AtmAnI vyAkhyA karI che. jyAM saMpUrNa kSaya che tyAM sAme saMpUrNa akSaya tattva paNa che. jaina siddhAMta anusAra abhAvAtmaka tattva bhAvAtmaka padArthanuM ja dhotana kare che. krodhano kSaya ke abhAva e kSamAnuM sUcaka che. Ama abhAva zabda hakIkatamAM bhAvAtmaka che. Avo bhAvapUrNa mokSa te mumukSu jIvonuM lakSa che. A mokSa svayaM AtmA sva-prajJAthI teno anubhava karI have koI prakAranA kAryo avazeSa na hovAthI AnaMdamaya koSamAM praveza karI jAya che, ane tyAM jJAna arthAt parama jJAna, AnaMda arthAta paramAnaMda, banne ekAkAra banI paramAtma svarUpanA adhikArI banI anaMta kALa mATe sthira thAya che. juo to kharAA kevI che uttama AnaMda laharInI zAzvata avasthA ! A mukita e kevaLa zAbdika nathI ane kevaLa abhAvAtmaka nathI, paraMtu jene janma mRtyunA cakkara kahe che, tenAthI nirALI eka adbhuta avasthA che. have phakata tene kALa ane kSetranuM baMdhana che. vastutaH jainadarzana AkAzadravyane baMdhananuM kAraNa na mAnatA dharmAstikAya jevA eka dravyane samagra padArthane maryAdita kare tevuM guNAtmaka dravya mAne che. A dharmAstikAyanuM baMdhana ane have anaMtakALa sudhI kALa tene ekaja avasthAmAM rAkhaze, tevuM kALanuM kAlpanika baMdhana che. vastutaH A mukata jIvone baMdhana ane abaMdhana evo koI pratyakSa ke parokSa bheda lAgu paDato nathI. astu. - pratyakSa mukita aMtima mukitanuM kAraNa ke ahIM ApaNe je vyAkhyA karI te saMpUrNa mokSanI vyAkhyA karI. jyAre vastataH jIva je je udaya bhAvothI mukata thAya, tyAM paNa mukitanuM sarjana thAya che, AvI kramika guNasthAna Azrita mukitao A mahAmakitanuM kAraNa che. atyAre sAdhaka mATe pratyakSa mukitanuM adhika mahattva che. pratyakSa mukita e sAdhanAnuM lakSa che. jIva temAM ja gothA khAI zake che. eTale sAco mArga na maLe to A pratyakSa mukitano anubhava jIva na kare ane zuddha paryAyano anubhava na thAya tyAM sudhI samyagudarzanano paNa prArdabhAva na thAya. ahIM je mokSamArganI lopa thayAnI hakIkata che te vastutaH pratyakSa sAdhanAne Azcita jIvane je mukita maLavI joIe te anubhavato nathI, tethI tene lopa kahIne sAcI dizA ApavAmAM AvI che. saMpUrNa mokSa to zAzvata che. jyAre vartamAna mukita e ArAdhya che. kSayopazama, upazamanA AdhAre te mukita hAnivRddhivALI che ane kSAyika bhAvonA AdhAre te sama avasthAvALI paNa che, paraMtu AvI A paryAyAtmaka nirmaLa mukitanA bhAvo ghaNuM ja mahattva dharAve che. tenA upara jo Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AvaraNa Ave athavA tenI sAdhanAno mArga ajJAnanA kAraNe lopa thayo hoya to mahAmukita maLe ja kayAMthI ! jema koI svarNakAra mULamAM ja pItaLane sonuM mAnI sonAnA alaMkAra taiyAra kare, to jyAM upAdAna khoTuM che, tyAM sAco alaMkAra bane ja kayAMthI ? saMpUrNa mokSa to AnuSaMgika pariNAma che. jyAre ArAdhya mokSa to jIvanA puruSArthanI upalabdhi che ane AvA ArAdhya mukitanA pagathiyA eka pachI eka caDhatA jAya to jIva svataH mokSa nagaramAM praveza kare che. Ama mokSa e ghaNI ja nAjuka vastu che ane prApta karavAmAM bhinna bhinna prakAranA mAyAvI AvaraNo ADA Ave che. jene parA ane aparA evI be zakitamAM vibhAga karavAmAM AvyA che. mokSamArganA ArAdhakane parAnI upalabdhi sAthe aparAnI upalabdhi vahelI thavA lAge che. arthAt zuddha phaLanI jagyAe bAhya phaLo jaldI maLavA lAge che, jevA ke sanmAna, bahumAna sArA padArthonI prApti vagere bAhya phaLo maLe che, kSamAnA, nirahaMkAranA, namratAnA, jJAnanA, samajanA je kAraNo che te parAzakita che. eTale ja kahyuM che ke : "aparAm vihAya parAM je avalaMbate Urdhvagatim prApnoti" aparAm vihAya aparAm avalaMbatete adhaH rAnti' Ano artha thayo ke aparAne choDIne je parAne bhaje te Urdhvagati pAme ane parAne choDI je aparAne bhaje te adhodazAne pAme, A vAkayothI samajI zakAya che ke mokSa ke muti kevI buddhimattApUrvakanI tAravaNI che. keTalI nAjuka pagadaMDI che ! ahIM mArga lupta thavAno pUro saMbhava che. mAyAvI jIvo mokSanA nAme mAyAjALa pAthare che. tethI ja kavirAja kahe che ke "mokSamArga bahu lopa", astu. ahIM ApaNe mokSa viSe tattva vicAraNA karI ane A akhaMDa dravyanI upalabdhi mATe je zAzvata mArga che tenuM mahatva zuM che tenuM kathana svayaM siddhikAra pragaTa karaze, te bhAvo sAthe AgaLa vadhazuM. sArAMza :mukita zabda e abhAvAtmaka to che ja ane je rIte jaina tattvajJAnanI thiyarI che te rIte parokSa rIte vidheyAtmaka paNa batAvyuM che. paraMtu temAM eka mahatvapUrNa kaDI rahI jAya che ke,mukitamAM be dravyo ke be tattvo judA paDe che. umAsvAmIe saMpUrNa karmakSayane mokSa kahyo temAM paNa adhyAhAra to che ja. karmano kSaya te mokSa che ke kSayanuM pariNAma te mokSa che. vastutaH karmanA kSayanuM pariNAma ja mokSanuM svarUpa che. to ahIM be dravyo chUTA paDe che. eka zuddha Atma tattva ane bIjA bhautika athavA bhAvAtmaka azuddha upadAnarUpa vibhAvo. A baMne chUTA paDe che. to prazna e thAya che ke karma ne AtmAno saMbaMdha kevo hato ? zuM karma ane AtmA vacce saMyoga saMbaMdha che ? ke bIjo koI samavAya jevo saMbaMdha che ? ke guNa dravyAtmaka tAdAtmya saMbaMdha che ? ane A saMbaMdhano viccheda thAya che tene ISTa mAnI mokSarUpe svIkAravAmAM Ave che. AtmA ane karmano avAstavika saMbaMdha : vastutaH AtmA arUpI che ane dravyakarmo rUpI che. te banne vacce saMyoga saMbaMdha saMbhavato nathI. bIjI rIte karma AtmAnI sAthe tAdAtmya paNa thaI zakatA nathI, kAraNa ke guNa ane dravyono ja tAdAtmya saMbhave che. karma ke karmanA pariNAmo ke karmacetanA te AtmAnA guNa nathI. tethI tAdAtmya paNa kahI zakAya nahIM. to AvA saMbaMdhone jaina 29 FREE Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ daSTie koI prakAranA sthAyI saMbaMdha ke samavAya saMbaMdha paNa svIkAryA nathI. AthI nizcaya thAya che ke karmanA pariNAmo karmamAM ja zamI jAya che. parama nizcayamAM karma ane AtmAno koI saMbaMdha. saMbhavato nathI. nizcayarUpe AtmA mata ja che. mokSa zabdano tenI sAthe prayoga karavo te vyAvahArika dRSTi che. kharekhara to karmono ja mokSa thaI jAya che. karmonI ja mukita thAya che. jema peTImAM rAkhelo hIro peTImAM baMdha hovA chatAM potAnA svarUpamAM te akhaMDa che, eTale teNe svarUpa gumAvyuM nathI. A hIrAne mukata karavo teno vAstavika artha e ja che ke peTIne ja mukata karavI. - peTI potAnI baMdhana avasthAthI mukata thaI, tevI rIte karyo paNa Azrava, baMdha ke udaya je paristhitimAM hatA temAMthI teo mukata thaI gayA che. AtmA to saikAlika hIro che ane tenuM AvaraNa te kSayopazama Adi jJAno dvArA jIva anubhave che athavA tene karmajanya kaDavA mIThAM zubhAzubha bhAvono anubhava thAya che ane tethI AtmA baMdhAyelo che tevuM anubhave che. 11 vastutaH ulTI gaNatarI karavAthI je pravAhe karmo baMdhAyA che te pravAhe cAlyA javAnA che. A karmonuM Agamana ane gamana te sAdhanAno viSaya eTalA mATe che ke jIvAtmA athavA tenA khaMDa | jJAno je vedAtmaka sthitino anubhava kare che ane temAMthI mukata thavA mAMge che. Ama AtmA saMbaMdhI je saMpUrNa nizcayAtmaka jJAnano abhAva che tenAthI paNa mukata thavAnuM che. sUrya vAdaLAthI mukata thAya tevI sthiti che. aMdhakAra te AtmabaMdhananuM pariNAma nathI, kAraNa ke te baMdhAyelo ja nathI. paraMtu e karmajanya pariNAma che. A dRSTithI jotAM koI prakAranA saMbaMdhano parama nizcayamAM viccheda thato nathI paraMtu karmo pote ja saMpUrNa kSayagAmI thavAthI mukitanuM zuddha svarUpe pragaTa thAya ahIM je "mokSamArga bahu lopa" ema kahyuM che te A daSTie kahyuM che ke paramAtmAno zuddha nirNaya paNa khaMDajJAnamAM prakAzita na thAya ane mati Adi jJAno bIjA bhAvothI AvRta hoya to mokSamArga lopa thAya temAM navAI jevuM nathI. ahIM je bhAvo vyakata karyA che te kevaLI gamya che, chatAM paNa matijJAnane AdhAre A vivaraNa ApavAmAM AvyuM che. bIjI kaDInAM uttarArdhamAM praveza karatA spaSTa thAya che ke zAstrakAra vizeSa lakSa rAkhI AtmArthI jIvane mATe vizeSarUpe upadeza ApI rahyA che. spaSTa kahyuM che ke "AtmArthIne vicAravA'. ahIM ApaNe A padanI pAchaLa rahelA gaMbhIra bhAvone tapAsavA rahayA. AtmArthI nuM vivecana : prathama prazna e che ke AtmArthI kone kahevo? bIjo pazna e che ke zuM vizeSa bhUmikAvALA jIvane ke AdhyAtmika dRSTie AMtaradazAmAM AgaLa vadhelA jIvane AtmArthI kahevAmAM Ave che ? ke vyavahAra daSTie potAne mumukSu mAne che tevA jIvane ahIM AtmArthI gaNavA ? trIjo prazna e che ke AtmArthI zabdane chUTo pADavAthI AtmA ane artha evA be bhAva sAme Ave che. AtmA svayaM arthI che, ke AtmAthI bhinna evuM koI artha che? AtmA ane arthInuM adhiSThAna zuM eka ja che ? jyAM upadeza apAya che te phakata AtmArthI ja vicArI zake tevo che ke sarvabhogya che ? A padathI bhAva evo nIkaLe che ke je AtmArthI hoya te ja A vicArane yogya che paraMtu, 30 Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te AtmArthI jyAM aTakI gayo che tyAMthI AgaLa vadhavA mATe AgaLano upadeza upakArI thaze tevo bhAva che. zuM mokSamArga e vicArano viSaya che ke anubhavano viSaya che ? ahIM vicAravA mATe ema kahyuM che teno artha vicArano viSaya to che ja paraMtu adhyAhAra bhAve AgaLa cAlIne A mArga anubhavagamya che te spaSTa thaze. phakata vicArano ja viSaya hoya to te baudhika saMpadA che. eTalA mATe ahIM jo ke vicAranI sAthe AtmArthIne joDayA che. arthAt je AtmArthI na hoya te tarka AdithI ke kevaLa buddhi saMpadAthI A badhA viSayone vicAre paraMtu tenA mATe e kalyANa svarUpa bane ane na paNa bane. paraMtu AtmArthI hoya to A vicAraNA kalyANa svarUpa bane te samajAya tevuM che. astu. ahIM ApaNe AtmArthIne vicAravA e zabda upara urpayukata ghaNA prazno pradarzita karyA che. ane ciMtananI gahanatAno mArga khullo karyo che. have te ciMtananI UMDAImAM praveza karI teno vyavasthita vicAra karIe kAraNa ke parama pavitra A zAstranA praNetA yogIrAja e koI sAmAnya kathananA AdhAre prerita thayA nathI. paraMtu hRdayathI sahaja skUrAyamAna thayelI ciMtananI dhArA AvA pAvana jIvone lakSa tarapha laI javA mATe kharI paDI che. AkhuM zAstra koI eka vizeSa lakSane dhyAnamAM rAkhI prarUpAyuM che. A vizeSa lakSa te AtmArthI jIvone zuddha vicAra mATe zuddha bhojana pIrasavuM ane Atma kalyANano mArga khullo mukavo. A ja padamAM svayaM agopya zabdano prayoga kare che. arthAt A rAjamArgane chUpAvavAM jevo nathI. spaSTa pragaTapaNe jhaLakI rahayo che tene khullo karavo che. astu. AtmArthInI pUrvabhUmikA AtmArthInI AMtarika bhUmikA zuM hoI zake? jIva kayAre AtmArthI bane che? jIvAtmAmAM tenI bhAva pariNatio ane karmanA kSayopazama Adi bhAvo ke upazama bhAvo pariNata thayA pachI jIvano kALa paripakava thAya che. eka pachI eka bindu khulatA jAya che. A AkhI sAMkaLamAM bAhya nimito upakArI thatA hoya che paraMtu prabaLabhAve tenuM upAdAna ja upakArI thAya che. sauthI moTI vAta che ke viSaya kaSAyanA phaLa jyAre jIva jue che kaSAyanI thappaDa lAge che, viSayanA badhA kAMTA hAnikAraka nivaDe che tyAre jIvanI viSaya kaSAyanI khUmArI ochI thAya che ane tenI mIThAza paNa kaDavAzamAM badale che. AvA koI puNyayogI jIvane kaSAyanA kuprabhAvanA darzana thAya che. tenI sAthe ja tenI sAme koI zAzvata bhUmikA hovI joIe tevI tene UMDI bhUkha lAge che, athavA jhaMkhanA thAya che athavA prabaLa IcchAzakita viSaya kaSAyane nirAdhAra karI sAco AdhAra pUro pADe tevA tattvane Icche che. jIva jyAre A bhUmikAmAM Ave che tyAre saMsAranuM kaDavuM citra tenA manamAM aMkita thAya che. A badhI kriyA svataH prerita hoya che. saMtonA upadeza Adi athavA bAhya upadravo nimitta banI temane pAcho vALe che ane pote svabhUmikAmAM ramaNa karavA utsuka thAya tevI abhilASA pravarte che paraMtu tene spaSTa thayuM nathI ke jIvanano sAco AdhAra zuM che ? zAzvata tattva zuM che ? A aphATa samudranA taraMgo uchaLe che, te zame che evA anitya bhAvonI pAchaLa koI nitya tattva zuM che ? tenI zodha che, paNa hajI spaSTatA nathI. A badhI abhilASA pAchaLa mohanIya karmanA upazama pariNAmo avazya joDAyelA mANanA kAkA kAlAvADa 31 Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hoya che. mohanIyanA upazamabhAvo svataH karmano paripAka thayA pachI nIpajatA hoya che. kayAreka tIvra jJAnAdinA prahArathI te akALe paNa upazame che. ApaNe mohanIya karmonA tAratamya bhAvane samajI laIe. mohanIya karma te AkSepa ane vikSepa banne prakAranA udaya bhAvone bhaje che. keTalAka karmo AkSepakArI hovAthI guNone DhAMke che, jyAre keTalAka karmo AkSepa ane vikSepa banne prakAranA udayavALA hovAthI guNone DhAMke che ane vikSepa Ubho karI upadrava kare che. mohanIya karma AvA prakAranuM vilepAtmaka karma che. anAdi kALa thI karmanA saMyoge te karma sAthe joDAyeluM che. tenAthI upajatA vibhAvo jIvane jJAnendriyo dvArA ke vedAtmaka bhAvo dvArA manoyoga dvArA bhogavAya che. tenI vezyAo banI kAyayoga ane vacana yoga upara paNa teno prabhAva jovAmAM Ave che. AvA vibhAvonA svAdathI gherAyelo jIva punaH punaH u5bhAvanA mIThA phaLa bhogavIne rAjI thAya che ane kaDavA phaLa Ave tyAre bIjA mIThA phaLanI cAhanA kare che. Ama ArtadhyAnanA banne pAyAmAM tenuM ramaNa rahyA kare che. ISTa saMyogamAM sukhavRtti, ISTa viyogamAM duHkhavRtti, aniSTa saMyogamAM duHkhavRtti ane aniSTa viyogamAM rAjIpo A cAre bhAMgAmAM khelavAthI tene bIjI koI AdhyAtmika bhUmikAnuM bhAna nathI. tethI eka mohanIya karmanA bhogathI tene ja anukuLa mohanIya karma bhAvo bAMdhIne taiyAra rAkhe che. Ama teno mohapatha satata laMbAto jAya che. Ane ja zAstrakAre anaMtAnubaMdhI kahela che. jema koI karajadAra karajo laI e karjAne bharavA mATe bIjo karajo kare ane tyAra pachI tenI karajo levAnI paraMparA cAlu rahe ane te sadA karajadAra ja banI rahe. karjAmAMthI mukata thAya ja nahIM. bIjA janmamAM paNa tevI lALa zaru kare. A ja rIte A mohanIya karmathI gherAyelo jIva nATakano aMta kare nahIM. koI evA puNyanA yogathI evI sthiti Ave ke teno pragaTa jJAnabhAva athavA koI evA uccakoTinA nimitta A moharUpI corane ja oLakhAvI Ape ane tene samajAya ke A anitya kaSAya viSayonA khelathI bhinna evuM koI zAzvata tattva hovuM joIe. A che jIvanI sarva prathama UrdhvagAmitAnI prathama zreNI, A che mokSamArganuM paheluM pagathiyuM, A che mukitanI dizAnuM paheluM sucana. eka prakAranuM advitIya, anupama, yathArtha bhAvonuM jAgaraNa che. Ane apUrva sthiti paNa kahI zakAya. che. WapUrvakaraNanI vyAkhyA : zAstrokata paddhati pramANe jIvamAM be vakhata apUrvakaraNanI sthiti nIpaje che. eka mithyAtvanuM vamana karyA pahelA mithyAtva vamana karavAnI sthiti thAya ane jIva samabhAvo tarapha vaLe tyAre apUrvakaraNa thAya che. ane bIjuM apUrvakaraNa e AThamA guNasthAne jIva jyAre mokSamArgano nirNaya karI prathamavAra UrdhvadazAno nirNaya kare che tyAre apUrva bhAva thAya che. dhanya che A zAstrajJa AcAryo ane te mahAprajJa puruSonA sUkSma ciMtanane ! jemaNe jIvanI pUrva pIThikAnuM varNana karyuM che ! A bhUmikA jyAre taiyAra thAya tyAre jIvAtmA AtmArthI bane che. A rIte ApaNe AtmArthI zabdanI pUrvabhUmikAno vicAra karI tenI AMtarika dazAne spaSTa karI ahIM sauthI mahatvapUrNa vAta e che ke mohanI A akhaMDa lIlAmAM apUrva bhAvothI je chidra REANO ANTER wonen 32 Agunan Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pADavAmAM AvyuM che athavA tene vyavadhAnazIla banAvyo che tyAre Atmatattvano haLavo prakAza pragaTa thAya che, A eka prakAranuM apUrvakaraNa che. jIvAtmAe je rozanIno anubhava karyo nathI, te pragaTa thatAM tene viziSTa AnaMdano anubhava thAya che. astu. A ja kendra evuM che ke jyAM AnaMdanI sAthe eka vatare vA vaMTI nagatI hai arthAt bhUlAvA mATe eka vicitra sthiti sAme Ave che, kAraNa ke jIvAtmAe je prakAza joyo che tene vizeSarUpe jANavA, jovA ke samajavA mATe AkuLatA pedA thAya che. A vakhate bhinna bhinna prakAranA dharmaguruo, zAstro ke aMdhavizvAsajanaka evI chAyAvAdI vAto athavA viziSTa prakAranA vikalpavALI IndrajALa sAme Ave che. jema koI grAhaka mArkeTamAM jAya, paraMtu AkhI mArkeTa jo Thaga. vepArIonI hoya, sau judA judA prakAranI kapaTa bharelI mAyAvAdI vAtothI A grAhakane kheMcavA prayAsa kare, tyAre sAco vepArI koNa che tenuM parIkSaNa jIva mATe agharuM che. te ja rIte kalyANanA Icchuka aMtarAtmAnI bhUmikAne spaSTa karavA mATe adhIra athavA jagatanI viziSTa zakitaone pAmavA ke samajavAnI bhAvanAvALA jIvo IzvarIya guNono AbhAsa meLavavA zradhdhA ane bhakitayukata potAnI arpaNa bhAvanA hovA chatAM kalyANArthI jIva jo kharekhara tenA puNyano udaya na hoya to koI mAyAvI jALamAM phasAya che ane punaH mithyAtvano udaya thAya ke kaSAya bhAvonuM punaH jAgaraNa thAya athavA pote puNyamArgamAMthI Tyuta thaI pApamArgamAM DhaLI paDe tevI sthiti thAya che. Ave avasare A kalyANArthI AtmArthI bane ane tenuM jJAna jAgRta hoya, vivekazakita khIlI hoya, sAthe prabaLa paNyano udaya hoya to te jIva mokSamArga mATe ke sAcA mArganuM avalaMbana karavA mATe tatpara bane che. AvA AtmAne ja ahIM kavirAja AtmArthI kahe che. arthAt jene jJAna pAmavuM che te jIvane A avasare yogya gurunuM ke yogya samyadraSTinuM mArgadarzana maLe, te mArgadarzana sacoTa hoya to haLukarmI A AtmArthIne sparza karI jAya che ane AvA samyaka dRSTA gurudeva temanA parama upakArI bane che. arthAt AvA AtmArthI jIvo mATe spaSTa ughADI kitAbanuM pradarzana Avazyaka che. ' arthAtu spaSTa samajI zakAya tevI mokSamArganI vyAkhyA mATe koI jarUrI AkhyAna karavuM nitAMta kalyANakArI che. eTale ja ahIM kRpALu gurudeva potAne parokSamAM rAkhI svayaM kahe che ke ahIM agopya arthAt jemAM jarApaNa koI banAvaTa nathI ke koI vastu chUpAvavAmAM AvI nathI. paraMtu spaSTa pragaTa mokSamArganA bhAvono ullekha che. tevo mArga ahIM bhAkhyo che. jo ke "bhAkhyo zabdamAM bhUtakALa che. paraMtu AgaLanA prakaraNamAM svayaM bhAkhaze, te bhaviSyakALanuM avalaMbana karI potAnA hRdayamAM te bhAvo spaSTa aMkita thaI gayA che tethI bhUtakALa zabdano prayoga karyo che. varanA ema kahevuM paData ke (bhAkhazuM ahIM agopya) paraMtu ahIM bhAkhazuM evA bhaviSyakALa zabdano. ullekha na karatA bhUtakALavAcI zabdano ullekha karyo che tethI spaSTa thAya che ke A mArga temanA. hRdayamAM sthApita thayelo che. athavA bhUtakALamAM tIrthaMkaradevoe je mokSamArga sthApyo hato, bhAkhyo hato tenuM ahIM ame udghATana karI ekadama ughADI rIte temanuM darzana karAvazuM. Ama A bhAkhyo zabda je bhUtakALavAcI che te ghaNo ja mahatvapUrNa che. bhAkhyo zabdathI kavirAja trikALavartI sthApita Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ je jinezvaroe bhAkhyo che te mArgano ja pote ullekha karaze tema kahIne potAnA vyakitattvane nirALu rAkhI temAM jarA paNa ahaMkArano saMzleSa AMvavA dIdho nathI. ApaNe jarA have 'bhAkhyo' zabdamAM UMDAIthI tenA taLiyA sudhI javA koziSa karazuM. vizvacakra e kALacakra sAthe joDAyeluM che. temAM trikALavartI paryAyono AbhA thAya che, ane A paryAyo kramabaddha potAnuM prakAzana karatI hoya che. temAM zAzvatA niyamonuM jarApaNa ullaMghana thatuM nathI. jene zAzvata satya kahevAmAM Ave che. anaMta bhUtakALa eka kSaNanA vartamAnakALanI udghATita paryAyano AdhAra che. arthAt bhUtakALa te samagra kALacakrano AdhAra staMbha che. vartamAnane bhaviSya gatimAna bane, gatimAna banaze te banne kAryazIlatA bhUtakALanI banelI sthira paryAyono AbhAsa mAtra che. eTale bhUtakALa AgAmI bhaviSyakALanA badhA mAnasacitrono satya ke asatya mitrono sAkSI bane che. je siddhAMtanA AdhAre bhUtakALamAM jIvanI ke padArthonI durdazA thaI che ane je siddhAMtonA AdhAre jIvAtmAnI ke pudgalanI zubha ane zuddha dazAo pragaTa thaI che te badhI dazAothI ja athavA te dazAonA AdhAre ja athavA te dazAomAM kahevAyelA siddhAMto pramANe, vartamAnakALanI ke bhaviSyakALanI dazAonuM arthaghaTana thaze te nirvivAda satya che. vastutaH kALanA traNa bheda karavA te eka prakArano vikalpa ja che. kaNa kaNa hovA chatAM kALa akhaMDa rIte potAnuM kArya karye jAya che, athavA padArtho te rIte paraNata thatA hoya che. ApaNe baudhdhika rIte samajavA mATe bhUtakALanuM avalaMbana karIe chIe astu. ahIM 'bhAkhyo' zabda kahIne kavirAje bhUtakALanuM avalaMbana karI eka mahAsatyano upadeza Apyo che. bhASyo zabda ahIM kaiM ghaNoja mahatvapUrNa banI gayo che ane svayaM trikALI satyanA AdhAre vyAkhyA karI rahayA che ke karaze tevo nirNaya Apyo che, tethI ja teoe huM bhAkhIza ke ame bhAkhazuM evo ekapaNa vyakitavAdI zabdano upayoga na karatA anaMta jJAnIoe je bhAva bhAkhyo che tene phakata agopya athavA ughADo karavA mATe athavA te bhAvanA tALAne samyajJAnanI cAvI lagADI khullu karavA mATe pote eka upakArI, taTastha samyagdaSTA hoya tevo bhAva 'bhAkhyo' zabda kahIne pragaTa karyo che astu. ahIM 'atra' zabda kahyo che. vastutaH A zabda sarvatra vAcI che. chatAM paNa atra ahIM kahyo che. to 'atra' kahevAmAM zAstrakAranuM zuM tAtparya che te samajavuM ghaNuM ja jarUrI che, kAraNa ke A atra zabda sthAnavAcI che. vyAkaraNamAM yatra, tatra, atra, sarvatra, kutra e badhA saptamI vibhakitanA upalakSaNavALA zabdo che ane te badhA zabdomAM bhinna bhinna prakAranA nAnA moTA tathA vyApaka artho bharelA che ane te zabdo sthAnavAcI hovA chatAM upalakSaNathI kayAreka kALavAcI paNa banIne parokSa bodha karAve che. te ja rIte kALavAcI thavA uparAMta kALa ane sthAna baMnenA AdhAre te bhAvono paNa sparza kare che. bhAvonuM adhiSThAna dravya hoya che. eTale A badhA sarvanAma aMte dravya sudhI pahoMce che ane dravyanI je akhaMDa sthiti che tenuM paNa guptabhAve pradarzana kare che. AgaLamAM kavirAje vartamAnakALamAM mokSamArga bahu lopa" ema kahIne tenI viruddhamAM A 'atra' zabda Avyo che. vartamAnakALamAM bahulopa ema kahIne ahIM arthAt atra kahIne te lopanI 34 Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viruddhamAM agopya evA mokSamArganuM pradarzana karaze. atra zabda svataH kALavAcI banyo che ane vartamAnakALanA viruddhamAM pote paNa vartamAnakALane AzrIne ja lupta thayelA mArgane udghATita karaze. Ama 'atra'zabda paNa sAmAnya vyavahAramAM vartamAnakALa vAcI banyo che. vartamAnakALanI mahattA : ApaNe pAchaLanI paMkitaomAM kahI gayA ke anaMta bhUtakALa e vartamAnakALano pAyo che. Ama hovA chatAM paNa ati sUkSma dRSTie evaMbhUtanayanA AdhAre kahevuM paDaze ke anaMta bhUtakALa paNa vartamAnakALanA eka kSaNamAM samAyelo che. arthAt samagra vizva ane tenA badhA dravyo game teTalA purANA hovA chatAM, badhA vartamAnakALamAM saMkalita thayelA che. eka kSaNano vartamAnakALa samagra vizvanuM pratibiMba che. je koI udghATita paryAyo che te vartamAnakALamAM pratyakSa thAya che, ane anudaghATita evI anaMta paryAyo paNa parokSabhAve vartamAnakALamAM saMkelANI hoya che. je rIte bhUtakALa vartamAnakALamAM samAyelo che, te ja rIte anaMta bhaviSyakALa vartamAnakALa mAM ja potAnuM astittva dharAve che, kAraNa ke ahIM ApaNe eka dhruva siddhAMtano ullekha karIe chIe. (je vartamAnakALamAM nathI, te anaMta bhUtakALamAM paNa nathI ane je vartamAnakALamAM nathI, te anaMta bhaviSyakALamAM paNa nathI) bhUtakALanuM anaMta astittva ane bhaviSyakALanuM paNa anaMta astittva tenuM ekamAtra pramANa mAtra vartamAna ja che. je che temAM ja zAzvata bhAvo paNa che ane azAzvata bhAvo paNa che. je vartamAnamAM nathI te bhUta, bhaviSyamAM paNa nathI. paraMtu A siddhAMta syAdvAda saptabhaMgInA nyAya pramANe syAd nAstinI maryAdAnuM ullaMghana karato nathI te samajavuM rahyuM. A kALagatinI vAta ati gUDha hovAthI ghaNA arthamAM zabdAtIta che. ane tethI tene saptabhaMgInA caturtha bhaMgamAM abhivyakata karavI paDe tema che ane te che syAd avakatavya. avakatavya pada upara AgaLa vivecana Avaze. astu. ahIM ApaNe 'atra' zabdanI vyAkhyAmAM kavirAje vartamAnakALano Azraya lIdho che. chatAM paNa A 'atra' zabda trikALavAcI che ane trikALavAcI hoya to te traikAlika sidhdhAMta bane che. atranuM tAtparya : 'atra' zabdanI kALavAcI vyAkhyA karyA pachI ApaNe sthAnanuM avalaMbana paNa vicArIe. je sthAnamAM ane je kSetramAM ajJAna, mithyAttva, avivekanA AdhAre mokSamArga lupta thaI gayo che tevA A bharatakSetramAM athavA kRpALu gurudeva je kSetramAM UbhA che tenI AsapAsanA kSetramAM temane je mokSamArgano lopa dekhAya che tene AzrIne teo kahe che ke ahIM ame arthAt A kSetramAM ame agopya bhAve mokSamArganuM vivecana karazuM. Ama 'atra' zabda vartamAnakSetrane AzrIne paNa ullekha pAmyo che paraMtu parokSa rIte kALa ne kSetra e banne potAnI rIte duSita thatA nathI. te kALamAM ane te kSetramAM vartamAne je samAja che te samAja guNadoSano bhAgI bane che. je kSetramAM mithyAttvano vikAsa thayo che te vastutaH kSetrano vikAsa nathI, paNa dharmanA nAme prasphUTita thayelA che ane viparIta bhAve AtmakalyANano avarodha thAya tevA bhAvo je loko pradarzita kare che ane tenA AtmAmAM, manamAM, vicAramAM je pradUSaNa janmyA che te badhAne lalakArIne 'atra' zabda kahIne saMbodhyA che. arthAt A kSetramAM ane A kALamAM AvA vikasita thayelA 35 Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viparIta bhAvothI mokSamArganA ArAdhaka jIvo upara eka prakAre ajJAnano paDado chavAya che. vastutaH mokSamArgano lopa thato nathI te ApaNe pAchaLa kahI gayA chIe. paraMtu mokSamArga spaSTa samajavAnI buddhino lopa thAya che ane te sAme rahelA kSetramAM ane daSTigocara thatAM kALamAM spaSTa jaNAya che. AMdhaLo mANasa pote joI zakato nathI paNa je joI zake che tene AMdhaLAnA aMdhApAnuM bhAna spaSTapaNe thAya che, te rIte je mithyAtvathI gherAyelo che tene potAnuM spaSTa jJAna thatuM nathI, paraMtu je samyaguM draSTA che te tenI avaruddha dazAne joI zake che ane AvA avaruddha thayelA jIvo cAre tarapha phelAyelA che tethI "atra' kahIne teno spaSTa ullekha karyo che. mokSamArga ane tenuM jJAna to mahAvidehakSetra ane bIjA ghaNA kSetromAM sajIva che paraMtu A bharatakSetramAM teno bahudhA abhAva thayo che tethI atra' zabda mUkayo che. A "atra' zabdathI je koI samyadraSTA jIva che teno jarApaNa avinaya thato nathI ane je loko avaruddha thayelA che tene paNa Thesa pahoMcADayA vinA bahuja sahajabhAve "atra' zabda mUkIne avaruddha dazAne ja duSita batAvI che ane te jIvane Adara ApI temAMthI mukata karavA mATe eka prakArano karuNAbhAva pragaTa thayo che. je AgaLanA dohAomAM spaSTapaNe Avaze. ahIM to ApaNe atra zabdanI vizeSatA upara ja dhyAna ApI rahayA chIe. vyavahAra ane tattvadaSTie ghaNo ja vyApaka ane vidhiniSedhano sparza karI kALa ane kSetranI acUka maryAdAnuM bhAna karAvI, kSetra ke kALane Azrita jIvone ubodhana karavA mATe kavirAje eka vilakSaNa prayoga karyo che. jo AmAMthI atra zabda bAda karIye to AtmasiddhinA bIjA padanuM mUlya ghaNA aMze ghaTI jAya tema che. tethI ame ahIM pAThakane "atra' zabda upara gaMbhIratAthI vicAravA mATe temAM joDAyelI tattvazreNIno ullekha karyo che ane mokSamArganI ane tenA avarodhanI vyApakatA ane maryAdA baMnenuM ahIM bhAna karAvyuM che. astu. have ApaNe AgaLa "bhAkhyo agopya' e zabda upara vivecana karazuM. te pahelA atrano sAmAnya artha e che ke ahIM eTale A AtmasiddhimAM A Atma kAvyamAM tenuM vivecana karazuM. vartamAnakALamAM je mArga lupta thayo che athavA mithyAtvanI bhAvanAmAM aTavAI gayo che te bAbata spaSTa ghaTasphoTa karI AtmahattvanuM nirUpaNa karI A kAvyamAM ame agopya bhAve vivecana karazuM. agopyano gaMbhIra artha : agoNano artha che sAmAnya rIte je chUpAvavA lAyaka nathI. aMdhArAmAM rAkhavA lAyaka nathI. gupta rAkhavAnuM jenuM prayojana nathI tene agopya kahI zakAya paraMtu agopya zabdano A sAmAnya artha A mahAna tattvajJAna mATe aparyApta che. jethI ahIM agopya viSe UMDI DUbakI lagAvavAnI jarura che. gopya eTale gupta rAkhavA lAyaka. kharuM pUcho to prakRti jagatamAM Atmatattva svayaM gopya che. te ghaNuM ja UMDANamAM raheluM che, sAmAnya IndriyajJAnathI pratyakSa thAya tevuM nathI. temaja bIjA Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ koI bAhya zabdothI paNa tenI gopyatA pragaTa thaI zake tema nathI. Avu gUDha tattva aMtara nihita che. upaniSadamAM paNa kahyuM che ke " aNoraNIyAn mahato mahIyAna, dharmasya tattvaM nihitaM guhAyAM, tamakaratu pazyati vitazoka dhAtu prasAdAta mahImAnAM mAtmanaH " A zloka to ghaNoja gaMbhIra che. tenuM pUrNa vivecana to ahIM prastuta karavuM bahu Avazyaka nathI paraMtu sAruM lakhyu che ke dharmanuM tattva guphAmAM chUpAvIne rAkheluM che. arthAt te gopya che. gopya hovA chatAM te vItazoka che, arthAt vItarAga che te nirmaLa adhyAtma pariNAmothI A mahimAvALA, mahimA bharelA Atmatattvane joI zake che. tethI ahIM gopya ane agopya baMne bhAvo pragaTa karyA che. kavizrIe ahIM je agopya zabda mUkayo che te tAttvika daSTie nahIM paraMtu vipakSI matAMtaromAM jeoe mokSamArgane gUMgaLAvyo che tene spaSTa pragaTa karI darzAvavAnI bAheMdharI ApI che. arthAt agopya bhAve A tattvanuM teo nirUpaNa karaze. uparanA vivecanathI spaSTa thayuM ke be prakAre mokSamArga gopya bane che. (1) svataH sahaja prAkRtika rIte te Atmatattva athavA mokSamArga ghaNoja gopya che, UMDAImAM rahelo che ane nirmaLa pariNAmothI ja tene agopya rUpe nihALI zakAya tema che. (2) matamatAMtaro dvArA mithyAttvanI AMdhImAM mokSamArga gopya banI gayo che arthAt joI zakAto nathI. viparIta rIte tenI prarUpaNA thaI rahI che, tethI te sahaja viveka rahita sAmAnya jIva mATe gopya banI jAya che. vivekazIla buddhivAna jIvo paNa muMjhAya jAya ane tarkane AdhAre jema jema vadhAre aTavAya tema tema te mArga dRSTithI agocara thaI jAya che. prathama gopyatA te svAbhAvika che. jyAre A bIjI gopyatA te vikRtadazAnuM pariNAma che. arthAt vikRta cakravyUhamAM phasAya che. rAmakRSNa paramahaMse ThIka ja kahyuM che eka tarkavAdI muzkelathI tarI zake ke na paNa tarI zake ane bIjAne paNa tarkavAdamAM bhUlA pADe che. jyAre eka zraddhAyukata bhakata A gopya tattvanuM avalaMbana karI sahaja tare che ane bIjAne tAre che ane aMte pratyakSa Atmadarzana pAme che. astu. ahIM ApaNe gopya zabdanA bhAvArtha, gUDhArtha ane zabdArthanuM vivecana karyuM. have zabdanA AdhAre gopya zabdanA mULanI tapAsa karIe. mULamAM 'gopa' zabda rahelo che. 'go' eTale Indriyo ane 'pa' eTale tenuM pAlana karanAra. Indriyono adhiSThAtA evo Atmadeva tene 'gopa' kahyo che. jyAre vyavahAramAM 'go' eTale gAya, temanuM pAlana karanAra govALane gopa kahyo che. prathama ApaNe gopa zabdano AdhyAtmika artha laI Atmadevano ullekha karazuM. A Atmadeva gopa che. tenAthI niSpanna thayelo zabda gopa che. gopyano bhAva banne pakSamAM arthanuM udghATana kare che. svapakSamAM Atmadeve potAnA anaMta guNAtmaka zuddha bhAvone potAnA udaramAM chIpAvIne rAkhelA che ane mohadazAvALA jIvo mATe te kharekhara gopya che. jema koI gRhasvAmI hIrAno hAra tijorImAM jALavIne, sAcavIne mUke ane sAmAnya koI duSTa coranI najara na paDe tenuM dhyAna rAkhe athavA corone kalpanA ja na Ave ke ahIM Avo kiMmatI hAra che. to te hAra gopya banI jAya che. paraMtu 37 Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ koI aMtardaSTA mahAtmAne viziSTa jJAna hoya to tenA mATe athavA je kharekhara hArano durupayoga na kare tevA vyakita mATe agopya che. Ama gopya te mahatvapUrNa che, paraMtu tenAthI vadhAre mahatvapUrNa agopya bhAva che. gokha te zradhdhAno viSaya che ane agokha te jJAnanA anubhavano viSaya che. jema kRpALudeve anya kAvyomAM kahyuM che ke jJAnamAM jeNe anubhavyuM arthAt te tene pratyakSa thayuM che. Ama gopya ane agopya bane mahatvapUrNa che paraMtu ahIM matAMtarathI mithyAtvabhAvo dvArA teoe Atmatattvane gokha rAkhyuM che, athavA tenI samajathI dUra hovAthI gopya banI rahyuM che. jethI teo Atmatattvano prasAda pIrasI zakatA nathI. paraMtu teo dharmanA nAme bIjI bIjI vAto parase che ane mULamArga gopyano gopya rahI jAya che, tethI kavizrI bAheMdharIpUrvaka kahevA mAMge che ke A kAvyamAM te gopyane agopya bhAve athavA spaSTarUpe pradarzita karazuM. jo ke teoe bhAkhyo' zabdano prayoga karIne banne vAta kahI che. agopya kahevAI gayuM che. teno ahIM pharIthI ullekha karazuM. Ama vicAra karavAthI "agopya' zabda samyaguSTA mATe ke AMtadraSTA mATe ke AMtarayogI mATe, svarUpamAM ramaNa karanAra mATe ghaNo ja mahatvapUrNa che. jo ke ahIM 'bhAkhyo" atra gopya" ema kahyuM hota to paNa saravALo eka ja AvatA, paraMtu ahIM "agopya" te pradarzita vANInuM vizeSaNa che ane gokhe' te AtmAnuM vizeSaNa che. Atmatattva to gopya ja che paraMtu tene agopya zabdothI pragaTa karazuM ema kahI agopya te kriyA vizeSaNa che tema samajavAnuM che. jema ke koI kahe ke A pahADamAM khajAno gupta paDayo che. tene ame spaSTa rIte batAvazuM. to gukha te khajAnAnuM vizeSaNa che ane spaSTa rIte batAvazuM te kriyAnuM vizeSaNa che. mATe ahIM bhUlavuM na joIe che ke kavirAje ahIM "agopya' zabdano prayoga zA mATe karyo che? teo to aMtardhvaSTA hatA eTale gopyane gopya rAkhI tene agApya vANImAM pragaTa karyo che. tema kahI teoe agopya zabdathI bahuja mahatvapUrNa evA AtmatattvanuM vyAna karyuM che ane sAthe sAthe A agopya' zabdathI matAMtaranI IndrajALa chedI nAMkhI che, athavA IndrajALamAM phasAIne gopya te gopya rahI jAya ane je gopya nathI tevA anya agopya bhAvomAM sAdhaka phasAya na jAya te mATe svataH A niSedhAtmaka zabdathI phelAyelI vidheyAtmaka mohajALane teoe zUnya karI che. agopya zabdathI amAruM AMtarmana nAcI uThayuM che ke A zabda keTalo gUDha bhAve prayukata thayo che ? AgaLa ApaNe vyAkaraNanI daSTie paNa A zabda upara bIjo keTaloka prakAza nAMkhIe. ati mahatvapUrNa evI A bIjI gAthAne vAgoLatA vAgoLatA AgaLa vadhazuM. ahIM gopya zabda ane agopya zabda paraspara virodhI zabda nathI. keTalAka tattvo evA che ke jene niSedhAtmaka zabda joDavAthI abhAva sUcaka bane che. kyAreka virodhAtmaka paNa bane che paraMtu A baMne pakSono tyAga karIne kayAreka AvA zabdo paraspara pUraka bane che. ahIM gopya zabda e ja kakSAno che. vyavahArika daSTie ApaNe gopano artha govALa karyo hato ane govALa je cIjo jatanathI sAcavIne rAkhe te badhI gopya gaNAya che. ghI, dUdha, mAkhaNa, navanIta vagere. sAthe sAthe gokhamAM gopAlana paNa AvI jAya che paraMtu A agopya tattvanI je bhAvothI jANakArI thAya che ane je Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyakita mATe te gupta rahI zakatA nathI tevA vyakita mATe te badhI cIja agopya banI rahe che. A daSTie ghI, dUdha, mAkhaNa vagerenA guNadharmone jANanAruM je jJAna che te agopya che. arthAt ahIM gopya te viSaya che ane ago tenuM jJAna che. Ama banne zabdo paraspara pUraka che. A ja rIte mokSamArga ke sUkSma AtmajJAna te ghaNuM ja gopya jJAna che. arthAt jevA tevA nAsamaja mANaso sAme udghATana karavA jevuM paNa nathI. A gopya tattvane je spaSTa rIte jANe che athavA je jJAnamAM A gopya tattva jhaLake che, te jJAnane mATe mokSamArga agopya che. agopya te AdhyAtmika bhAvo che ane gopyabhAva teno viSaya che. Ama paraspara gopya ane agopya pUraka tattva banI rahe che. jema ke ApaNe kahIye ke A vedya che athavA vedavA lAyaka che. temAM ghaNA vidyaguNo chUpAyelA che. paraMtu vedha bhAvone je pragaTa karI zake che tenA mATe te vedha nathI paNa avedha che. A daSTie arthaghaTana karavAthI paraspara virodhI dekhAtA zabdo paraspara pUraka banI jAya che. rAjanItinA ghaNA sUtro janatA mATe gopya hoya, paraMtu rAjanItinuM saMcAlana karanAra te praNetAo mATe A badhA guNo agopya banI rahe che. A eka vyavahAradaSTie ApaNe vyAkhyA karI, paraMtu AdhyAtmika dRSTie, vyAkaraNa niyamane anusaranAra A zabdonA, AdhyAtmika bhAvo paNa saTIka, sArthaka che. have ApaNe ahIM mULa viSaya upara AvIe. kayAreka sarvathA gokha rAkhavAthI janasamUha evA bhAvo prati saMpUrNataH zraddhAzIla bane, kayAreka sarvathA nAstika bane, kayAreka zaMkAzIla bane athavA matibhrama thavAthI mithyAttvanI jALamAM aTavAya ane vyAkhyA karanArAo, A tattva bahuja gUDha che, ema kahIne zradhdhALu jIvone aMdhArAmAM rAkhI temane samyapha zraddhAthI dUra rAkhe che AvI paristhitimAM punaH agopya evuM je jJAna che, te jJAna dvArA prakAza pAtharI jema sUryodayathI aMdhakAranuM chedana thAya, te rIte agopya bhAve spaSTa nirdezana karavAthI mithyAtvarUpI aMdhakAra laya pAme che. ahIM samyagudaNa evA kapALu deva potAne parokSamAM rAkhI agopya bhAve ghaTasphoTa karI, tattvanuM nirdezana karavAnI bAheMdharI ApI, jemAM jarApaNa vakra bhAvo nathI, tevA sIdhA, saraLa chatAMpaNa gUDha gaMbhIra jJAnAtmaka bhAvone bhakitano ora caDhAvI ahIM pragaTa karaze athavA A kAvyamAM pragaTa karyo che ? tevuM aMgopya zabdathI sacoTa nidAna karyuM che. jema koI sArA DokaTarane koI rogInA gaMbhIra roganI | athavA roganA mULa jANakArI maLyA pachI tene mATe te roga have gUDha ke gokha rahyo nathI paraMtu tenA jJAnamAM spaSTa nidAna thayuM che, ane nidAna thayA pachI DaoNkaTara spaSTapaNe agopya bhAve A roganI pUrI paristhitine vAgoLI tenA upacAranuM nizcita mArgadarzana Ape che. to bhAI ! AvA AdhyAtmika roga, jene AdhyAtmika duHkha gaNavAmAM Ave che ane je duHkha Adhibhautika ke Adhidaivika banne prakAranA duHkha karatA paNa adhika bhayaMkara che, tevA AdhyAtmika duHkhane dUra karavA mATe UMTavaidhu karanArA, roganA mULane jANyA vinA nidAna karI viparIta davAo ApI rogane maTADavAnI jagyAe vRdhdhi karAve tevA AMbara guruo ke adhyAtma jagatanA kahevAtA uddhAraka AtmAo vastutaH mokSamArga upara ke sAcI sAdhanA upara paDado nAMkhatA hoya che, ane te mArga svataH gopya banI rahe che. (gopya zabdano banne pakSano vicAra ApaNe KRAUNALULEGARE 36 mm Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thA pUrvamAM karI gayA chIe.) ahIM kavizrI A paDadAne UMco karIne agopya bhAve spaSTa pragaTarUpe mokSamArgano prakAza karaze. ahiMyA ApaNe tapAsIe ke A mokSamArga zuM che ? jo ke svayaM AtmasiddhizAstra A viSaya upara UMDo prakAza pAtharaze, paraMtu te pahelA je viSaya upara AgaLa carcA thavAnI che tenI thoDI rUparekhAnuM Alekhana karIye. saMskAra ane buddhinI kAryazIlatA : saMsAramAM manuSya e eka evuM prANI che je sAmAnya rIte buddhipradhAna gaNAya che, paraMtu ghaNA aMze te buddhipradhAna hovA chatAM te bahu aMze saMskArapradhAna che. manuSya jIvananI samagra kriyAzIlatA, buddhi ane saMskArane AdhAre cAle che. Ama hovA chatAM paNa eka evuM tattva che, je phakata jIvanano ja nahIM, pUrI saMskRtino ane samagra zAzvata sAdhanAno paNa adhAra che ane te che zraddhA. A zraddhAne bhinna bhinna rUpe badhA zAstromAM ke sAdhanAomAM vyApaka sthAna ApavAmAM AvyuM che. bhakitayoga, karmayoga, jJAnayoga, bhAratIya saMskRtinA A traNa sAmAnya yoga uparAMta jainadharmanA jJAna, cAritra ane darzana je triyoga sAdhanA che te badhA yogonA mULamAM bhArobhAra zraddhAne avakAza che. ema kaho ke sAdhanAnuM AkhuM zikhara Azraddhane pAyA upara ja ubhuM che. zraddhA Dole badhuM Dole che. zradhdhA sthira thAya, tyAre badhu sthira thAya. paraMtu, prakRtinA pariNamana niyamamAM A zraddhA be bhAvamAM vahana kare che. yathArtha ane viparIta. jema koI eka nadI yathArtha vahana karatI hoya to te hitakArI nIvaDe che paNa viparita vahana thAya to gAma, dezane DUbADe che. tema zraddhAmAM viparIta zraddhAnuM bhArobhAra jokhama che. jIvananI sAdhanAmAM athavA jainadarzanamAM, pradhAnarUpe be tattvonI sthApanA karI che. zraddhA ane cAritra. zraddhA bhAvAtmaka che, guNAtmaka che ane akhaMDa che. tyAre cAritra kriyAzIla che, khaMDa khaMDa sAdhya che ane kayAreka rUpAtmaka paNa che, A banne tattvo sAdhanA rUpI athavA mokSarUpI vRkSanA jabarajasta mULa che. je amRta rasa grahaNa karI AtmarUpI vRkSamAM amRtarUpI phaLonuM sarjana kare che. jethI zraddhAne AvakArya mAnI tenI pUrNa sthApanA karI che. yogyatA anusAra cAritrano Adara karI tenI Avazyaka sthApanA karI che. AthI samajAya che ke zraddhA, e pradhAna tattva che. A zraddhA ane cAritrane spaSTa karanAra jJAna tattva che. A banne mArgone jo sAcuM mArgadarzana maLe to ja e jJAna samyagu jJAna che, varanA jJAna paNa ajJAna che. ATalI pUrvabhUmikA karyA pachI e nizcita thayuM ke A triveNI zraddhA, cAritra ane jJAna athavA jJAna, zraddhA ane cAritra, A ratnatraya mukitano mArga che. zraddhAno darzana zabdathI paNa ullekha karavAmAM Avyo che eka vizeSa vAta - darzana zabda jaina tattvajJAnamAM ghaNI vakhata vyAkhyAkArane gUMgaLAve che. sAdhAraNa abhyAsI e spaSTa karI zakatI nathI ke darzanAvaraNIyakarmanA kSayopazamathI utpanna thatuM darzana ane darzanamohanIyanA kSayopazamathI utpanna thatuM darzana, A banne darzana eka che ke alaga alaga che. sAdhAraNa paraMparAmAM bannene judA judA mAnI pravAha pramANe ullekha thato hoya che paraMtu vyAkhyAkArane vastutaH tenuM spaSTa bhAna nathI. to ahIM A bAbatano TUMko ghaTasphoTa karazuM. tArA 40 mA Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyakdarzana jJAna cAritrANi mokSamArga:" tevo mokSasUtrano umAsvAmIno bulaMda udghoSa, je 7 ApaNA garudeve jhIlyo che, jene viSe teo agopya bhAve varNana karaze, athavA sAcuM nidAna ApI, sAcI auSadhinuM paNa mArgardazana karaze. jenA upara vivecana thavAnuM che te mukhya viSaya jJAna ane zraddhAno che. tenA upara manuSya jIvananuM Akhu taMtra goThavAyeluM che. darzananI mImAMsA : darzana e jJAnanI pUrvabhUmikAno sAmAnya bodha che. jene dArzanikoe darzana zabdathI avabodha karAvyo che. jJAnanI utpatino kramaH- (1) darzana - che nuM bhAna (2) vyaMjanA avagraha kaMIkanuM bhAna kaMIka che nuM bhAna A lAge che. (yathArtha athavA ayathArtha, dharmAtmaka athavA satyAtmaka) nirNaya, A che (yathArtha athavA ayathArtha) (3) arthAvagraha (4) IhA (5) avAya (6) dhAraNA saMskAra kAyamanI smRti athavA avadhivALI smRti jJAnano uttpati krama :- koIpaNa jJAnanA kSayopazama pahelA tatsaMbadhI sAmAnya bodha thavo Avazyaka che. jene dArzanika bhASAmAM darzana kahevAmAM Ave che. jainazAstramAM varNita pAMce jJAna sAthe paNa darzana joDAyeluM che. jema ke cakSudarzana ane acakSudarzana, A banne darzana mati ane zrutanI pUrvabhUmikAnuM vahana kare che. jyAre avadhidarzana te avadhijJAnanI pUrva bhUmikA che ane e ja rIte kevalajJAnamAM paNa kevaladarzana thavuM Avazyaka che. manaHparyayajJAnane choDI badhA jJAno darzananI apekSAvALA che. mana:paryayajJAna svayaM vizeSajJAna hovAthI tene darzananI apekSA nathI. Ama jJAnanI pUrvamAM darzana bahuja mahatvapUrNa AdhyAtmika bhAva che. darzananA abhAvamAM jJAnano pravAha aTakI jAya che. darzana thayA pachI ajJAna, saMzaya, dharmAtmaka jJAna evI badhI bhUmikAo Ave che. paraMtu ahiM tenuM vizeSa varNana na karatA darzana upara TUMko prakAza ApazuM. - - - darzana :- darzanano bodha be prakAranI avasthAvALo che. (1) samyak ane (2) mithyA. darzana pote mithyA paNa nathI ane samyak paNa nathI. paraMtu samyagbhAva sAthe joDAya tyAre te samyag darzana banI jAya che ane mithyA bhAvo sAthe joDAya tyAre mithyAdarzana banI jAya che. jema koI khAnadAna gharanI nirdoSa kanyA koI caritravAna puruSa sAthe joDAya tyAre tenuM jIvana utkRSTa banI jAya che ane e ja kanyA koI duSTa puruSa sAthe joDAya to tenuM jIvana AdaraNIya rahetuM nathI. te ja rIte darzana e nirdoSa bhAva che. darzanamohanIyakarmanA kSayopazamathI je bhAva utpanna thAya che te samyak hoya che. ane darzana mohanIyanA udayathI je bhAvo udbhave che te mithyA hoya che. eka mohAtmaka ane saMsAranI mAyAvALo bhAva che, jyAre bIjo nirmoha dazAvALo, adhyAtmamUlaka AtmadRSTi bharelo samyak bhAva hoya che. ahIM darzana mohanIyamAM 'darzana' zabdano upayoga karavAnuM eTaluM ja prayojana hatuM ke A karma nirdoSa darzanamAM moha tattvanuM viSa ghoLe che ane darzana mithyA banI jAya che. 41 Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahiM pAThake spaSTa samajI levAnI jarura che ke darzana be nathI. paraMtu darzanamohanIyanA udaya ane kSayopazamanA kAraNe darzanAvaraNIya karmanA kSayopazamathI uddabhavelu darzana be bhAgamAM vibhakata thaI jAya che. jene ApaNe mithyAdarzana ane samyagdarzana tarIke oLakhIe karIye chIye. jema jJAna be prakAranuM nathI, paNa mithyAtvanA AdhAre jJAna mithyAjJAna banI jAya che. jyAre samyaka bhAvonA AdhAre jJAna samyagujJAna banI jAya che. te ja rIte darzananuM paNa samajavuM rahyuM. ghaNA bhAIo baheno darzananI vyAkhyA karavAmAM guMgaLAI che ane bolI nAMkhe che ke darzanAvaraNIya karmanuM darzana juduM che ane darzanamohanIyanuM darzana jUduM che. jyAre hakIkatamAM Ama nathI. paraMtu spaSTa bodhanA abhAve Ama vyAkhyA thatI hoya che. jethI A bolano spaSTa khulAso karI dhAraNA karAvavAmAM AvI che. astu. ahIM ApaNe mokSamArga bAbata thoDo vicAra karI rahyA hatA, ane A mokSamArgamAM samyaka darzana, samyajJAna ane samyapha cAritranI triveNI pradhAna tattva che. A mArgane kavizrI agopya bhAve arthAt temanI AbhAmAM jarApaNa aMdhAru nathI, badhuM spaSTa daSTigocara dekhAya che, tethI agopya bhAve batAvI "bhAkhyo atra agopya" evuM AtmasiddhinuM amara vAkaya A bIjI kaDImAM jhaLakI rahayuM che. ApaNe ahIM "bhAkhyo" "atra' ane "agopya" e traNeya zabdo upara atyaMta UMDANathI ati durlabha evI sUkSma carcA zabdanayanA AdhAre, guNAtmaka bhAvone AdhAre ane gUDha bhAvone AdhAre spaSTa karI che. have trIjI kaDImAM praveza karavAno avasara Avyo che, jenuM vivecana AgaLa thaze. Is 41 lI. " Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA = 3 koI kriyAjaDa thaI rahyA, zuSkajJAnamAM koI; mAne mAraga mokSano, karuNA upaje joI // ahIM ApaNe trIjI gAthAno sUtrapATha karI rahyA chIe. kavizrIe agopya bhAve mokSamArga pradarzita karavAnI bAheMdharI ApI che. paNa te pahelA guMgaLAyelI paristhitine pragaTa karatA samyak pariNamananA abhAve sthUla kriyAkAMDamAM ane khoTI tattva carcAomAM vibhakata thayelA sAdhakonuM ahIM darzana karAve che. jJAna ane kriyAnI ekAMgatA anAdaraNIya : koI kriyAjaDa thaI rahyA'' ema kahevAmAM zAstrakAra khUbaja sAvadhAna che. bharatakSetramAM ane te sivAyanA mahAvidehaAdi kSetromAM je sAdhako che, je samyak prakAre mokSamArgamAM AruDha thayelA che, tenI jarApaNa avahelanA na thAya te rIte ahIM 'koI' zabda vAparyo che. vastutaH 'koI' zabda koI koIno vAcaka che. arthAt hajAromAM koI koI sAdhaka jaDatA pAmyA che ane phakata kriyAnuM avalaMbana karI saMtoSa anubhave che. jyAre ApaNe koI zabda vAparIye tyAre te bahu alpa saMkhyA vAcaka hoya che. jema koI kahe ke A gAmamAM koI koI daridra che, athavA koI mANaso khoTe raste caDelA che. teno artha ja e che ke bahu ja thoDA mANaso khoTe raste che. adhika mANaso sAre raste che, evo pratighoSa thAya che. ahIM "koI kriyAjaDa thaI rahyA" arthAt bahu thoDA mANaso evA che, koI eTale keTalAka ema samajavuM joIe. ajJAnI jIvo kriyAjaDa paNa thaI rahyA che ane zuSkajJAnI paNa thaI rahyA che. Ama kavirAje A viparIta avasthAvALA jIvone be bhAgamAM vibhakata karyA che. eka kriyAjaDa ane eka zuSkajJAnI paraMtu tenuM kAraNa pradarzita karyuM nathI. AgaLanI kaDIomAM teo kriyAjaDanuM vivaraNa Ape che. te ja rIte zuSkajJAnInuM paNa vivaraNa Ape che paraMtu tenA vAstavika AdhyAtmika kAraNonuM vizleSaNa karyuM nathI ke jIva kayA kAraNathI kriyAjaDa athavA zuSkajJAnI kema bane che ? ApaNe ahIM tenuM vizleSaNa AgaLa upara karazuM. hAla AkhI gAthAno vyavasthita zabdArtha thayA pachI dArzanika dRSTikoNathI UMDA bhAvonuM Avedana karazuM astu. ahIM kriyAjaDa hovA chatAM teo mokSanA artha che, e spaSTa kahayuM che. vastutaH asaMkhya kriyAjaDa jIvo badhA mokSanA arthI hotA nathI. tene kAraNe teo sAMsArika phaLanI upAsanA karatA hoya che, ane e ja rIte zuSkajJAnI jIvo paNa badhA mokSamArganA abhilASI hotA nathI ane potAnA zuSkajJAnanA prabhAve budhdhivAdanA akhADAmAM utarIne anyane parAsta karavAnI bhAvanA sAthe potAnA ahaMkAranuM poSaNa karatA hoya che. ahIM ApaNA yogIrAje tevA kriyAjaDa ane tevA zuSkajJAnIne paDatA mUkayA che, jeo mokSamArganA abhilASI hovA chatAM kriyAjaDa ane zuSkajJAnanA AdhAre mokSamArganI upAsanA karatA hoya tevuM spaSTa kahyuM che astu. AvA kriyAjaDa jIvonuM zubha lakSaNa e che ke teo mokSanA abhilASI che ane e ja rIte zuSkajJAnI paNa mokSanI carcA kare che, mokSamArganuM avalaMbana le che. yogIrAje khUbaja zubha 43 Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvanAthI A lokone sAcA upadezathI vALI zakAya che tevuM maMtavya pragaTa karyuM che, kAraNa ke tenuM lakSa ThIka che paNa sAdhanamAM bhUla che. siddhAMta evo che ke sAdhya sAdhana samatulya hovA joIe. sAdhyane anukULa sAdhana hoya to ja siddhi prApta thAya che. ahIM caubhaMgI kahevAthI vadhAre spaSTa thaze. sAdhana ane sAdhyanI caubhaMgI : (1) sAdhya paNa khoTuM ane sAdhana paNa khoTuM. (2) sAdhya khoTuM ane sAdhana sAcuM. (3) sAdhya sAcuM ane sAdhana khoTuM. (4) sAdhya sAcuM ane sAdhana paNa sAcuM. AkhI caubhaMgImAM pradhAnatA sAdhananI che. sAdhana arthAt te mArganI upAsanA ThIka hoya to badhu barAbara thaI zake che. ahIM trIjA bhaMganuM avalaMbana karI vivecana ApyuM che ke mokSamArganI abhilASA te sAdhya ThIka che, paraMtu kriyAjaDatA ane zuSkajJAna baMne sAdhana viparIta che. eka aMzamAM ja kharAbI che tethI sudharavAno avakAza ghaNo che, ane lAge che ke AvA jIvonA `kalyANa mATe Atmasiddhi prastuta thaI rahI che. "mAne mAraga mokSano' e vAkayamAM be bhAva rahelA che. eka mokSa ane eka mokSanI mAnyatA. vastutaH eka mokSa to abhAvAtmaka sacoTa tattva che. mokSa pachI je svarUpa khIle che te sat bhAvAtmaka che. karma chUTA paDayA pachI je avasthA utpanna thAya che tene paNa upalakSaNathI mokSa ja kahevAmAM Ave che. Ama mokSa eka hakIkata che ane mokSa saMbaMdhI mAnyatA te sAcI ane khoTI vibhinna prakAranI hoI zake che. ahIM prazna e che ke kriyAjaDane kAraNe A viparIta mAnyatA janme che ke viparIta mAnyatAnA AdhAre kriyAjaDatA udbhave che ? e ja rIte viparIta mAnyatAne kAraNe jIva zuSkajJAnI banyo che ke zuSkajJAnanA kAraNe viparIta mAnyatA janme che ? AmAM paraspara kArya kAraNano saMbhava che. dA.ta. vaidarAja khoTI dhAraNAne AdhAre khoTI davA Ape che ke roga saMbaMdhI khoTI dhAraNAne kAraNe khoTI davA Ape che. arthAt roganuM nidAna thayA vinA athavA roganuM viparIta nidAna thavAthI viparIta davA apAya che, ane nidAna ThIka hoya chatAM davA saMbaMdhI dhAraNA galata hoya to paNa pariNAma kharAba Ave che. A rIte dArzanika daSTie bhAvAtmaka jagatamAM hajAro kriyAkalApo, kArya-kAraNanA bhAve pravartita thatAM hoya che. te ja rIte ahIM paNa mokSa sacoTa hovA chatAM tenI mAnyatA ane khoTA sAdhanonA kAraNe ja jIva sAco mArga grahaNa karI zakato nathI, tethI kriyAjaDatA ke zuSkajJAnano udbhava thAya che. A badhI paristhitithI kavinA hRdayamAM karuNA pragaTe che. e karuNA puNyamaya karuNA che. arthAt nirdoSa, pavitra, prAsAdika karuNA che. A paristhitinuM darzana karatA svataH karuNA janme che. ahIM karuNA kone janme che teno spaSTa ullekha nathI. te spaSTa thAya che ke je koI sAcuM jANanAra samyagdaSTA, jJAnI AtmA A paristhitine jue, tyAre te jIvo pratye karuNAbhAva jAgRta thAya che, arthAt karuNA dravI uThe che. ahIM karuNAne koI upajAve che, athavA huM karuNA karu chuM tevo ahaMkArayukata koI bhAva nathI paraMtu svataH karuNAnI kriyAzIlatA viSe ullekha karyo che. jema sUrya tape, tyAre barapha pIgaLe che 4 Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te ja rIte A viparIta bhAvanA saMtApathI jJAnInI karuNA dravI uThe che. karuNAno svataH udbhava thAya che. ahIM ApaNe AkhI gAthAnA cAre padono zAbdika artha karyA pachI have tenA gUDhArthamAM praveza karazuM ane pAThakane spaSTa thAya te mATe jarura paDe tyAM pUrvapakSa ne uttarapakSa rUpe vivecana ApI bhAvone pragaTa karavA koziSa karazuM. pUrvapakSa : "ahIM koI kriyAjaDa thaI rahyAM" ema kahyuM che. vastutaH A banne zabda viruddha che. jyAM kriyA hoya tyAM jaDatA na hoya ane jyAM jaDatA hoya tyAM kriyA na hoya. jaDatA zabda niSkriya bhAva ane zUnyabhAva bhAvano dhotaka che. jyAre kriyA e sakriya bhAva, caMcaLabhAva ane jaDatArahita karmazIla bhAvanI dyotaka che. kriyAno artha ja calitabhAva thAya che. to ahIM koI kriyAthI jaDa thaI rahayA che te maMtavya barAbara lAgatuM nathI. jema koI kahe ke agni upara mukeluM pANI ukaLatuM nathI. to te viparIta lAge che. kAraNa ke agni e kriyAzIla che ane te pANIne paNa kriyAzIla banAve che. A ja rIte jyAM jaDa bhAvo che tyAM kriyAno saMbhava nathI. jema A maMdirano pIlara sthira che, arthAt jaDabhAve Ubho che. teno artha ja che ke tyAM kriyAzIlatA nathI. to kavi ahIM kahe che ke "koI kriyAjaDa thaI rahyA" te tarka daSTie yogya lAgatuM nathI. te ja rIte zuSkajJAnI zabdano prayoga karyo che tyAM paNa jJAnamAM zuSkatA kevI rIte AvI zake ? je viSaya rahita tattvo hoya tene ja zuSka kahI zakAya. jJAna kayAreya paNa viSaya rahita hotuM nathI. tevA jJAna ke jJAnIne zuSkajJAnI kahevA e eka prakArano ruDhivAda lAge che. hakIkatamAM jJAna zuSka hoI ja na zake. mATe amAruM maMtavya che ke A banne padone tarka daSTie mAnya rAkhI zakAya tevA nathI. Ama kahIne pUrvapakSa virAma pAmyo. pUrvAcAryoe cAra daSTinI sthApanA karI che. mahAna AcArya zrI haribhadrasUrIjIe cAre daSTinuM vivecana paNa karyuM che ne vartamAna kavizrIe gujarAtI padamAM karuNAbhAvano ullekha karyo che. dIna kUra ne dharma vihoNA dekhI dilamAM darda rahe, karuNAbhInI AMkhomAMthI azruno zubha zrota vahe". te ja rIte ApaNA parama kRpALudeve paNa "karuNA upaje joI zabda dvArA karuNA daSTino ullekha karyo che. uttara pakSa : pUrvapakSanuM je kathana che te zabdArthanI daSTie ke tarka dRSTie ThIka che paraMtu ahIM zabdArtha, ruDhArtha ke bhAvArtha levAno nathI. paraMtu ahIM tAtparyArtha levAno che. je koI zAstranuM kathana hoya temAM tAtparyArthinuM mahatva sauthI vadhAre che. darzanazAstramAM tAtparyane ja mImAMsA kahevAmAM Ave che. tAtparyano artha che ke vakatAnuM lakSa zuM che ? te zuM kahevA mAMge che ? te zabdono artha kaI jagyAe yogya rIte anvaya pAme che ? tenI vicAraNA karavI. astu. jaDatAno sAco artha ? have ApaNe ahIM mULa vAta para AvIe. "koI kriyAjaDa thaI rahyA" temAM jaDa zabda vaparAyo che. sAdhAraNa rIte acetana padArthone jaDa kahevAmAM Ave che. jayAre ahIM koI sAdhaka jIvAtmAne jaDa kahevAmAM AvyA che. teno artha e thAya che ke A jaDa zabda upamAvAcI che. acetana padArtha vivekazUnya hoya che. jaDa padArtha kriyAzIla hoya tyAre paNa temAM Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivekazUnyatA hoya che. jema koI vyakita mAlikanI talavArathI mAlikanuM mAthu kApe to temAM talavAra jarApaNa AnAkAnI karatI nathI. arthAt te kriyAzIla banyA pachI paNa vivekazUnya che. jaDano artha phakata niSkriyA pUrato sImIta nathI paraMtu te vivekazUnyatAno dyotaka che. vivekazUnya hovAthI sat, asata, dharma--adharma ke svabhAva-vibhAvano bheda pArakhI zakAto nathI. kriyA che, paraMtu lakSahIna kriyA che. kriyAnA AcaranAra vivekazUnya banI kriyA kare che, athavA temano viveka paNa vAstavika viveka na hovAthI viparIta viveka hoya to te paNa vivekazUnyanI barAbara ja che. eka vaida zuM roga che ? teno viveka karI zakatA nathI, athavA roganuM viparIta nidAna kare to banne avasthAmAM temanI vivekazUnyatA ja che. ahIM jaDano artha vivekazUnyatA thAya che. have ApaNe vicArIe ke AvA vyakitane jaDa kahevAnuM zuM tAtparya che ? kAraNa ke badhA jaDa padArtho paNa guNahIna hotA nathI. jaDa padArtho paNa potAnA guNadharmonA AdhAre saMsArano upakAra ja karatA hoya che, ane vastutaH jo nirIkSaNa karIne joIe to jaDa padArtha svayaM hAnikAraka hotA nathI paraMtu jIvAtmAnA ke prANIonA durbhAva ke bhUtakALanA duSkarma udaya pAme tyAre teo jaDa padArthathI utpanna thatA saMkaTanA zikAra bane che. varanA AkhuM pudagala dravya paramANuthI laI ane mahAskandha sudhI vizvanA nirmANamAM ane badhA kAryomAM potAnI guNavattAne AdhAre ghaNo moTo sahayoga pUro pADe che. jJAnIonuM mahApravacana paNa bhASA pradgalonA nimitta pAmIne ja pragaTa thAya che. tIrthaMkarono mahApuNyamaya deha paNa jaDa dravyonA AdhAre banelo che. svataH jaDa padArtha potAnA guNadharma ane guNa paryAyonA AdhAre saMpUrNa svataMtra rIte kArya kare che. te jaDa hovA chatAM tenA duSprabhAva cetana dravyanA AdhAre ja udbhave che. eTale ekAMte jaDa kahevAthI jaDa dravyo upara koIpaNa prakArano Aropa mUkI zakAya tema nathI, kavirAje ahIM AvA sAdhakane jaDa kahayA che. te potAnA guNadharmothI vicalita thaI, para dravyonA guNadharma jevuM AcaraNa kare che, tethI te jaDa na hovA chatAM jaDanuM pratibiMba banI jAya che. ahIM phakata kriyA karanArA jIvane jaDa kahyA che teno artha e che ke temanI kriyAonuM pratiphaLa cetanane paNa upakArI nathI ane jaDane paNa upakArI nathI. vivekazUnyatAnA AdhAre jala tADanam jevI sthiti pedA thAya che. jema koI nadIne kinAre beselo mANasa hAthamAM lAkaDI laI vagara kAraNe pANImAM lAkaDI mArato rahe to te phaLazUnya kriyAno dhAraka che. te ja rIte ahIM kriyAjaDano artha e thAya che ke kriyA kare che te phaLa rahita che ane vivekazUnya che. have ApaNe jarA kriyA viSe vicAra karIe. sAdhAraNa dhArmika AcaraNane dharmakriyA kahevAmAM Ave che, A kriyA te nAnA moTA vratonA AdhAre, mAnyatAnA AdhAre, vidhi vidhAnanA AdhAre ke guruonA AdezanA AdhAre AcaravAmAM AvatI hoya che. sAmAnya kriyAno AdhAra mana, vacana ne kAyAno yoga che. yoga nitA AiviyA nanayoH / kriyA mAtra te yoganI pravRti che ane yoganI badhI pravRtti kriyAjanaka che. artha e thayo ke yoganI pravRti e kriyA che ane kriyAno AdhAra yoga che. mULa zAstronA AdhAre keTalIka kriyAo evI che ke svathA arthAt svataH thAya che. jema ke pudgala dravyanI kriyA. A kriyA yoga janitapaNa nathI. saMpUrNa pudgala dravya sadA 46 Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarvadA kriyAzIla hoya che. arthAt niraMtara sakriya hoya che. eka kSaNa paNa evI nathI ke eka paramANu paNa evo nathI ke pugalano eka pradeza paNa evo nathI ke jyAM niraMtara kriyA na thatI hoya. Ama pagalanI kriyA svataMtra cAlatI hoya che. te kayAreka jIvAtmAnA jJAnamAM sAkAra hoya che ane kayAreka ajJAta bhAve paNa cAlatI ja rahe che. A badhI kriyAo sAkArabhAve cAlatI hoya ane jJAnamAM tenuM pratibiMba paDatuM hoya tyAre jIvAtmA potAnA ahaMkAra Adi vikArI pariNAmone AdhAre A kriyAo huM karuM chuM evo mithyAbhAva paNa vartato hoya che. mithyAbhAva hoya ke na hoya, kriyAno pravAha niraMtara cAlu che. paraMtu A badhA pudgalo jyAre jIvanA yogarUpe pariName che ane jIva jyAre te yogano svAmI bane che arthAt yogano dhAraka bane che, sayogI hoya che tyAre yoganI kriyAo jIvAtmAnI kriyArUpe vikArIbhAva sAthe joDAya che ane pulanI kriyAzIlatAmAM eka navo pravAha Ave che. V yoga kriyAnuM vibhAjana : yoganI A kriyAo be rIte pravAhita thAya che pAparUpe ke puNyarUpe, saMyamarUpe ke asaMyama rIte, vratarUpe ke avrata rUpe, dharma rUpe ke adharma rUpe kriyA vibhakata banI eka nAnakaDo viveka ubho kare che. kayAreka A viveka na paNa hoya to paNa saMskAranA AdhAre, oLasaMjJAnA AdhAre kriyAno pravAha pravAhita banI rahe che. bAhya bhAve A kriyAnA pravAhane sAro-naraso kahI dharma-adharmanI kriyA tarIke saMbodhavAmAM Ave che. vastutaH A badhI kriyAnA pravAhamAM temanuM lakSa nizcita hoya ke saMsAranI mohajALamAMthI mukata thavAno nirNaya hoya tevuM barAbara hotuM nathI. Ama lakSahina kriyAne dharmakriyA rUpe ke mokSanI sAdhanArUpe AcaravAmAM AvatI hoya che. kriyAno raMga eTalo ghATo hoya che ke kartAthI kriyAnuM mahatva vadhI jAya che. kartA gauNa banI jAya che ane A kriyA e ja mAruM rUpa che ema mAnI kartA potAno viveka choDI kriyAmAM tadrupa banI jAya che. AkhuM kriyAjagata je rIte kAma kare che, te kriyAjagata nyAruM hoya che. jyAre vyakitanuM A nAnakaDuM kriyA anuSThAna tene gherI le che. jema koI puruSa koI strIne mohAdhIna hoya to potAnuM badhuM astittva bhUlI A mohanA bhAjanane ja mahatva Ape che. tema ahIM A kartA kriyAne ja pradhAna mAnI, kriyA ja sarvasva che ema mAnI, kriyAnA svarUpano paNa vicAra karyA vinA ke A kriyA sAvadha che ke nirvadhe che, zuddha che ke azuddha che, rAga mizrita che ke vItarAga bhAvavALI che, teno viveka khoI nAMkhe che ane kriyA svataH vivekazUnya bane che, tema kriyAno kartA paNa vivekazUnya banI jANe jaDa jevo banI jAya che. vastutaH koI paNa vyakita jaDa jevo banI zakato nathI, jaDa thaI zakato paNa nathI. jaDa jeTalA guNadharmonuM paNa AcaraNa karI zakato nathI. phakata vivekazUnyatAnA AdhAre ja tene jaDa jevo kahyo che. ahIM spaSTa e thayuM ke kriyAnA kAraNe jaDatA Ave che ane jaDatAne AdhAre kriyA udbhave che. Ama paraspara kriyA ane jaDatA banne ekabIjAnA pUraka banI jAya che. tethI kavirAjane A dazA jANe bahuja akaLAvatI hoya tema potAnA sabhya jJAnanA AdhAre phakata karuNAne janma Ape che ane jaDatA rahita zuddha kriyA athavA cetanamaya kriyAnA AdhAre jaDatAno vibheda kema niSpanna thAya tevA bhAvathI AvA upAsaka jIvone mATe kRpAnI vRSTi karavA kavirAja tatpara thayA che. kAma karI Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . "koI kriyAjaDa thaI rahyA" A pada vartamAna dharmakSetramAM ane khAsa karIne AdhyAtmika ucca koTinA saMpradAyomAM paNa AtmaciMtananA abhAve je paristhiti pravartI rahI che tene anulakSIne je koI kriyAjaDa thaI rahyA ema kahyuM che. vastutaH brahmAMDamAM ane saMpUrNa mAnava lokamAM kriyA ane jaDa padArthonuM pravartana eTaluM badhu vyApaka che, eTalo badho vistAra emAM bharelo che ke saMpUrNa kriyAkalApanA AdhAre koI kriyAjaDa thaI rahyA che te lAgu pADI zakAya tema nathI. kAraNa ke saMpUrNa jIvarAzi jaDa sAthe tadrupa thaIne ja kriyA karatA hoya che. te jIvavAnI kriyA hoya ke paraspara upakAra karavAnI, bacavAnI, sahayoga karavAnI ke mohAviSTa thaI yuddha karavAnI kriyA hoya ane hiMsA Adi pApakriyAo tathA dayAmaya karuNAnI kriyAo vyApaka arthamAM cAlatI hoya che. temAM te badhA jIvo jaDa sAthe joDAyelA che. eTale ahiM saMpUrNa brahmAMDanA AdhAre A kathana nathI, paraMtu dhArmika kSetramAM ane khAsa karI adhyAtma kSetramAM kavirAjanI jyAM sudhI daSTi phelAyelI che tyAM sudhI tene ghaNA jIvo AvA vivekazUnya kriyAnA kAraNe jaDa jevA pratibhASita thayA che ane tenI jaDatAne khaMkheravA mATe svayaM jIva caitanyamaya che tevo pratibodha ApavA mATe A apUrva zabda mUkayo che ke "koI kriyAjaDa thaI rahyA" astu. ahIM kriyAjaDanI vyAkhyA pachI ApaNe UMDAIthI zuSkazAnInI vyAkhyA paNa yathAsaMbhava karavA prayAsa karazuM. zuSkajJAnInI vyAkhyA pahelA, kriyA upara thoDo tAttvika prakAza nAMkhazuM. dArzanika daSTie kriyA zuM che? ane kriyAno vyApaka artha jANyA pachI dhArmika kSetramAM dharmakriyA kone kahevAmAM Ave che te lakSamAM levA jevuM che. kartAnI kriyA : vastutaH kriyA be zakitanI AdhAre udbhave che. (1) sthAnAMtara ane (2) kAlAMtaranA AdhAre padArthomAM ke dravyamAM je kSaNika parivartana thAya che, te badhA parivartano kriyArUpe pratyakSa thAya che. kriyA eka prakAranuM parivartana che. jene jaina darzanamAM paryAya kahevAmAM Ave che. paryAya eTale dravyanuM je niraMtara parivartana thAya che, ane temAM ochIvatI guNavattA pragaTa thAya che tene kriyA rUpe jovAmAM Ave che. kriyAno AdhAra dravya svayaM che. jene upAdAna kAraNa kahevAmAM Ave che paraMtu AvA parivartano sAthe nimittabhAve je zakita joDAya che tene kartA gaNavAmAM Ave che. ane sthULa rIte te kartA kriyAno janaka banI jAya che. kartRttva dharma te padArthano dharma paNa che ane koI jIvaMta vyakitano paNa dharma che. jo ke vyavahArika kSetramAM padArthane kartAnI saMjJA ApavAmAM AvI nathI paNa eTalA mATe ja kartAnI vyAkhyAmAM, darzana zAstramAM "jJAnecchA timatte tattva' A sUtramAM jJAna, IcchA ane kRti, kRtino artha prayAsa, yatna. A traNe tattva maLIne kartAnuM rUpa dhAraNa kare che. A vyAkhyA pramANe jIva athavA caitanya e ja kartA banI zake. kAraNa ke jJAna ane IcchA e be bhAva jaDa padArthamAM nathI ane eTalA mATe ja IzvaravAdamAM jyAM svataH kriyAo thAya che. jema ke samudranA moTA tophAno, moTA ulkApAta ke moTI varSA e badhA kAryomAM sAdhAraNa jIvanI hAjarI hotI nathI, tethI tyAM IzvaranI sthApanA karavAmAM AvI che ane Izvara svayaM jJAna, IcchA ane kRtinA bhaMDAra che. astu. Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A carcAmAM vadhAre UMDANamAM na jatAM ahIM ApaNe eTaluM ja kahevAnuM che ke jainadarzana pramANe badhA dravyo kriyAzIla che. pachI te naimittika hoya ke svAbhAvika hoya, paraMtu kriyArahita koI padArtha nathI. A kriyA samayane AdhAre parivartana pAme che ane sthAnane AdhAre gatizIla bane che. eTale gati ane parivartana e baMne kriyAnA AdhAra che. ahIM ApaNe dharmakriyAnI vAta karI rahyA chIe. je jIvAtmA jyAre dharma - adharmano viveka kare che athavA pApa-puNyanI mAnyatA svIkAre che tyAre tene anukULa tevI mana-vacana ane kAyAnI kriyAo zaru thAya che. kriyA e bhautika tattva che, tenI sAthe bhAvono ArvibhAva thAya che, tyAre te kriyA dharmakriyA hoI zake, ane e ja rIte krodhAdi sahitanI kriyA kalaMkita thAya to tene pApakriyA kahevAmAM Ave che. vastutaH kriyA eka yogonuM saMcalana che. paraMtu temAM je bhAvo vaNAya che te ja mukhyarUpe mUlyAMkana pAme che. Ama kriyAne dharmakriyA sAthe saMbaMdha thAya che ane kriyA te sAdhAraNa rUpe vyakitanI saMpati banI jAya che. kriyAnI jaDatA : kriyA jyAre niraMtara thAya che, tyAre temAM bhAvonI pradhAnatA ghaTI jAya che ane saMskArane AdhAre te kriyAo cAlatI ja rahe che. tyAre kriyAmAM eka prakAranI jaDatA udbhave che. jo ke A jaDa zabda ke jaDatA zabda biskula ayogya che. paraMtu vyavahAramAM anupayogI, vivekazUnya jaDa kahIne bolAvAya che jethI ApaNe paNa jaDatA kahIye chIe. yogIrAje paNa jaDa zabdano prayoga karyo che. upara ApaNe kahI gayA chIe ke kriyAmAM jaDatA saMbhavatI nathI. jaDano artha niSkriya thAya che. mATe kriyAzIla tattvane jaDa kahevA e tarkadraSTie viruddha che. prANa vagaranI kriyA eka samAna cAlatI rahe ane tenAthI je pariNAma utpanna thavuM joIye te na thAya te kriyAne athavA te kriyAnA AcaranArane vyartha kahI zakAya che. jema ke koI cakkImAM anAja pIsAI rahyuM che, anAja khatama thaI gayuM, to paNa ekalI cakkI cAlatI rahe to te sthitine sarvathA niraupayogI ane hAnikAraka kahevI joIye. e ja rIte ahIM dharmakriyAmAM guNavattAno abhAva thavAthI te kriyA vyartha banI jAya che. arthAt hAnikAraka paNa bane che ane tene koI mukitano mArga mAne to te bahuja bhUlamAM che ema kahevuM joIe. A dharmakriyAo AcaraNarUpe, pUjApATha rUpe, jApa rUpe ke bIjI koI pArasparika (TreDizanala) rIte cAlatI hoya ke moTI tIrthayAtrA rUpe gatizIla hoya paraMtu temAM vivekano abhAva hoya to tevA kriyAdhArakane ahIM mahAna AtmA zrImad "koI kriyAjaDa" thaI rahayA ema kahe che. astu. ATalI kriyAnI vyAkhyA karyA pachI, ApaNe bIjo je kaTAkSa je zuSkajJAnI rUpe mUkavAmAM Avyo che tenuM AtyaMtara nirIkSaNa karazuM. kriyAjaDa pachI sAthosAtha zuSkajJAnI zabda mUkayo che, ane A rIte be bhAva vibhakata karyA che. kAraNa ke bahu prAcIna samayathI "jJAna viyAkhyAM mokSa" ! jIvAtmA ke koIpaNa jIvarAzi jJAna ane pravRti arthAt kriyAthI yukata hoya che. jIva samyagudaSTi na bane tyAM sudhI jJAna e ajJAna banI rahe che ane kriyA paNa prAyaH pApa baMdhananuM kAraNa bane che paraMtu ajJAnI jIvomAM kaSAyono kSayopazama thAya ke kaSAya maMda thAya tyAre te kriyA : 32: 53::::: Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : - 8 puNyabaMdhanuM paNa kAraNa bane che, paraMtu A puNya sarvathA nirmaLa hotuM nathI. astu. / ahIM ApaNe jJAna ane kriyA e jIva sAthe joDAyelA be bhAva che. jene jaina darzanamAM upayoga ane yoga kahevAmAM Ave che. upayoga te jJAna ajJAnarUpa hoya che ane yoga te kriyAzIla hoya che. A rIte nihALatA jJAna ane kriyA, te upayoga ane yoganuM svarUpa che. "yogaH kriyAzIla" yoga sadA kriyAzIla hoya che. jaina sAdhanAmAM samiti ane guptinuM pramukha sthAna che. samiti te pravRttimaya che ane gupti te nivRttimaya che. eTale jyAre yoga zubha rIte pravartamAna hoya ane upayoga zuddha hoya tyAre te samiti kahevAya che ane yoga jyAre nivRttimaya hoya ane zuddha upayoga hoya tyAre te gupti kahevAya che. gupti te kriyAnI nivRtti che. paraMtu A kathana tAratamyabhAve kahevAmAM AvyuM che. kAraNa ke yoganI pravRtti anAvazyaka hoya tene ghaTADIne tenI mAtrA ochI thAya athavA sthULa rIte yoga zAMta thAya ane te paNa phakata vacana ane kAyAnA yoga pUratuM sImita che. manoyoga te paNa anAvazyaka vikalpothI mukata thaI ekAgra dhyAnarUpa thAya, tyAre A traNe yogo guptimaya bane che. paraMtu vAstavika sUkSma dRSTie yoga sarvathA kriyAhIna banatA nathI. pratyeka kSaNe traNe yoganI sUma kriyA cAlu rahe che ane A sUkSmakriyA teramA guNasthAna sudhI sayogI kevaLI rUpe paNa kriyAzIla hoya che. jyAre mukata AtmA caudamA guNasthAnano sparza kare ane ayogI avasthA Ave tyAre yogano ja abhAva thatAM kriyAno abhAva thaI jAya che ane ekAkI zuddha nirmaLa jJAna TakI rahe che. Ama caudamA guNasthAne jJAna ane kriyAnI joDI vikhUTI paDe che. kahevAnuM tAtparya thayuM ke sAMsArika avasthAmAM jIvanI be mukhya zakitao jJAna ane kriyA athavA upayoga ane yoga te barAbara saMkaLAyelA rahe che. jJAna te niSkriya che. arthAt upayoga niSkriya che, ane yoga te kriyAzIla che. jJAnanI kriyAzIlatA : jJAnane niSkriya kahyuM che te bIjI koI sthULa kriyA karatuM nathI. paraMtu svataH potAnI paryAya kare che. Ama parama nizcayanI daSTie jJAna jJAnanI kriyAthI yukata che. jJAnane niSkriya kahevAno artha eTalo ja che ke te bIjA dravyomAM saMcAlita thatuM nathI ke saMcAlana karatuM nathI. paraMtu draSTArUpe, jJAtArUpe te nirALu rahe che. Ama jJAna ane kriyAno spaSTa viveka thayA pachI ahIM jJAnanA be prakAra kahyA che. zuSkajJAnI ane ucitajJAnI. jyAre kavi zuSkajJAnI tarIke koIne saMbodhana kare che, tyAre jeo zuSkazAnI nathI, tevA jJAnIne azuSkajJAnI, ucitajJAnI, samyagujJAnI ke yathArtha jJAnI zabdothI saMbodhavA jarUrI che. sAdhAraNa rUpe jJAna ane ajJAnanA be bheda spaSTa che. te daSTie zuSkajJAnI e ajJAnInI koTimAM gaNI zakAya. Ama ajJAnadazAmAM rahelA jIva koI kriyAjaDa che to koI zuSkajJAnI che, tema zAstrakAranuM kathana che. astu. zuSkajJAna : have ApaNe zuSkajJAna zuM che tenA upara thoDo vicAra karIe. jema kriyAmAM vivekazUnyatA che te kriyAjaDa kahevAya che. te ja rIte jJAna athavA baudhdhika tarkamAM athavA buddhi bharelI tarkayukata vANImAM vivekano atireka thAya athavA tarkano Azraya choDI kutarkano Azraya karI buddhi jyAre bhramajALamAM phasAya tyAre te koro jJAnI banI jAya che. arthAt tenA vAdavivAda ke TERSELLESIASISUSTUSSUUNASHLESERSLENS yo Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tarkajALathI temanA AtmAmAM Avavo joIe te upazamabhAva ke upazAMti ke nirmohadazAno bhAva ke nirmamatva pragaTa thatuM nathI. "jJAnasya phalam virati" jJAnanuM phaLa mohano virAma ke upazamabhAva che, athavA virakita che, ratinI ramaNatA ghaTI viratino AnaMda upaje te che, paraMtu Avo vivAda bharelo vyakita kutarkano Azraya karI badhA dravyonI gatividhino zudgha nirNaya karyA vinA dravyonA svabhAvano sacoTa nirNaya karyA vinA potAnI Agraha buddhithI jema phAve tema sthApanA karI nAstikavAdanA siddhto ke mithyAvAdanA siddhAMtonuM avalaMbana karI svayaM zuddha caitanya tattvanI avahelanA kare ane je sthitimAM pote pahoMcyo che te viparIta sthitine mokSamArga samajI baMdhamArganuM avalaMbana kare che te zuSkajJAnI kahevAya che. A eka IzAro mAtra ame Apyo che. paraMtu zuSkajJAnanuM zAstra ghaNuM ja vistAra pAmeluM che ane vizvanA moTA bhAganA buddhivAdIo zuSkajJAnanA zikAra banyA che. sAdhutAno mArga choDI, virakitane pariharI buddhinA baLe svayaM bhramita thaI bIjA alpa buddhijIvIone bhramita kare te vAstavika zuSkajJAnI che. zuSkajJAnamAM ahaMkAranI pradhAnatA che. pote samajyo che temAM have vadhAre samajavAnI guMjAIza nathI, evo kaThorabhAva janmAvI svayaM jJAnano daravAjo baMdha kare che. AMvA jIvane zuSkajJAnI kahI zakAya. zuSkano artha sUkAyelu evo thAya che. zuSyano artha khAlI paNa thAya che ane koro paNa thAya che. ahIM cAra lAInamAM eka vAstavika ghaTanAno ApaNe ullekha karazuM. mahArASTramAM jJAnadevajI adhyAtmamAM ramaNatA karatA hatA, ekavAra jJAnanA ahaMkAramAM gaLAbUDa caitanyadeva nAmaka sAdhune jJAnadevane patra lakhavAno avasara Avyo tyAre mUMjhavaNathI kazu saMbodhana lakhI zakayo nahIM. pUjya lakhe to pote nAno banI jAya ane koI paNa saMbodhana vinA phakata jJAnadeva lakhe to tenI avidvatA pragaTa thAya. AvA DarathI teNe koro kAgaLa kavaramAM baMdha karI jJAnadevane mokalyo. jyAre jJAnadeve kavara kholyuM tyAre Azcarya sAthe thoDuM moDhuM malakAvI temanA tyAgI bena mukatAbenane A kAgaLa Apyo ane pUchayuM ke bena AmAM zuM lakhyu che ? vAMco. tyAre mukatAbene kahyuM ke gurudeva ! caityAnaMde A patramAM lakhyuM che ke huM veda vedAMta ghaNuM bhaNyo, saMskRti sAhitya, ane bIjA badhA vidyAnA graMthono abhyAsa karyo paraMtu huM koro ne koro rahI gayo chuM. mukatAbena jevA virakata tyAgInA mukhathI A vacano sAMbhaLI sau hasI paDayA. A udAharaNathI spaSTa thAya che ke ghaNuM bhaNatara hovA chatAM jIva koro rahI jAya che. arthAt zuSkajJAnI banI jAya che. anumAna zAstramAM avyApti, alpavyApti ane ativyApti evA traNa doSonuM varNana che. jemAM guNadharma bilkula na hoya, athavA guNadharma ocho hoya te alpa vyAptimAM Ave che. jyAre guNadharmano atireka thAya tyAre te ativyAptimAM Ave che. zuSkajJAnImAM paNa lagabhaga ativyAptino doSa hoya che. temanI buddhi nizcita guNadharmano nirNaya karyA vinA, vivekano atireka karI lagabhaga anirNaya jevI avasthAmAM ja gUMcavAya jAya che, tene zuSkajJAnI kahevAmAM Ave che. ATalI sAmAnya vyAkhyA karyA pachI have zAstrIya dRSTie ane karma siddhAMta pramANe 51 Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuSkajJAna zuM che ? te paNa samajavuM joIe. jainadarzanamAM pAMca jJAna kahelA che. temAM mana:paryaya tathA kevaLajJAna nizcita rUpe jJAna che. jyAre mati, zruta ane avadhi A traNeya jJAnanI be avasthA che. jJAna ane ajJAna. ahIM ApaNe khAsa mahatvapUrNa vAtano ullekha karazuM. sAdhAraNa rUpe ajJAnanI be avasthA che. te lagabhaga ghaNA ciMtakane spaSTa hotI nathI. jJAnAvaraNIya karmanA udayathI jJAna DhaMkAyeluM rahe, tyAM te jJAnano abhAva hoya to tene ajJAna kahevAya che. paraMtu jJAnavaraNIya karmano kSayopazama thayA pachI matijJAna ke zrutajJAna samyak nirNayanA abhAve, yathArtha bhAvanA abhAve jJAna hovA chatAM te ajJAna kahevAya che. ahIM ApaNe be nAma spaSTa rIte ApIe chIye. (1) udayabhAvI ajJAna ane (2) kSayopazamabhAvI ajJAna. sAme paDelI dorI ke sApa e banneno abhAva, te netrahIna mANasa joI zakato nathI. kAraNa ke tene jJAnanA sAdhanano abhAva che. A udayabhAvI ajJAna che. paraMtu netra hovA chatAM dorImAM sApanuM ke sApamAM dorInuM ayathArtha bhAna kare to te kSayopazamabhAvI ajJAna che. kSayopazamabhAvI ajJAnanA saMzaya, bhrama ke viparIta nirNaya jevA ghaNA tAratamya bhAvo udbhave che. Ama A bIjI koTinuM ajJAna te bhramAtmaka hoya che. ahIM buddhino athavA matijJAnano ke zrutajJAnano vizALa kSayopazama hoya, paraMtu mohAdi karmanA prabhAve AkhuM tenuM A jJAnataMtra ajJAna banI jIvane saMzaya ke bhramAtmaka bhAvomAM ramADe che ane te bhramAtmaka bhAvonuM phaLa jIvane mukata thavAmAM jarApaNa upakArI thatuM nathI. AvA baudhdhika bhAvone zuSka arthAt korA ajJAnanA bhAvo kahI zakAya. ahIM zAstrakAre zuSkajJAnI evo zabda vAparyo che. paraMtu tarkadaSTie zuSkajJAnI saMbhavato nathI. kharo zabda zuSka ajJAnI mUkavo joIto hato, kAraNa ke AvA korA baudhdhika jIvone jJAnI kahIne saMbodhI zakAya nahi. vAstavika rIte, te zuSka ajJAnI che ane A ajJAna ke bhrama matijJAna ke zrutajJAna pUratuM sImita nathI, paraMtu avadhijJAnamAM praveza karI vibhaMgajJAna rUpe paNa . pariName che, tyAM paNa zAstrakAre tene vibhaMgajJAnI kahyo che. paraMtu kharekhara te paNa vibhaMga ajJAnI che. A to kaTAkSa vAkaya che, jema koI nirdhana potAne dhanI mAnato hoya ane moTI vAta karato hoya, te vyakita sabhAmAM Ave tyAre vyaMga bhASAmAM ema kahevAya ke moTA zeTha padhAryA (Avo Avo moTA zeTha.) paraMtu A zeTha zabda tenA mATe kaTAkSa che. koI buddhivAdI bhramitane moTo vidvAna gaNI saMbodhavAmAM Ave to te paNa kaTAkSa che. vastutaH pahelo zeTha te moTo nirdhanI che ane A moTo vidvAna te mUrakha che, evo artha karavAmAM Ave che. tema ahIM zuSkaajJAnIne jJAnI kahIne eka prakArano bhaMga karavAmAM Avyo che. astu. /ApaNe ahIM zAstrIya rUpe AvA bhramita vyaktinI vyAkhyA karI rahayA hatA. jo AvI sthiti jJAnAvaraNIya karmano tIvra kSayopazama, mithyAtva mohanIyano prabaLa udaya ane tenI sAthe cAritra mohanIyano udaya hovAthI mohanI prabaLatA, A tridoSa bhegA thavAthI te zuSkajJAnI bane che. mithyAtva, udayabhAvI ajJAna ane moha A tripuTI samyagdarzana, samyajJAna samyak cAritranI ghAta karanArI saMhAraka tripuTI che ane A tripuTInA zikAra te zuSkajJAnI bane che. kriyAjaDa karatA zuSkajJAnI vadhAre ghAtaka che. ahIM ApaNe eka caubhaMgI ApazuM. para DJFA Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ P (1) koI kriyAjaDa che paNa zuSkajJAnI nathI. (2) zuSkajJAnI che paNa kriyAjaDa nathI. (3) kriyAjaDa paNa che ane zuSkajJAnI paNa che. (4) kriyAjaDa paNa jaDa'nathI ane zuSkajJAnI paNa nathI. A cotho bhaMga dvividha che. (1) ekendriyAdi sthAvara jIvo tathA vikala avasthAvALA jIvo ane (2) cothA guNasthAna pachI samyam avasthA paNa hoya che. cothA bhaMgano prathama bhAMgo avikasita avasthA che ne bIjo bhaMga vikasita avasthA che. avikasita ane vikasita avasthAnI vacce bAkInA traNeya bhAMgI jovA maLe che. A rIte ApaNe ahIM zAstrIya daSTie zuSkajJAnInI vyAkhyA karI. have AgaLa zuSkajJAnI kahevAmAM adhyAtmayogInuM zuM tAtparya che tenuM vivaraNa karazuM. ahIM jJAnanI carcA cAle che tyAre jJAnano svabhAva, jJAnanI upayogitA ane jJAnathI thatAM AghAta-pratyAghAta paNa samajavA joIe. Ama jJAna ane parijJAna A be zabdathI samajAze , jJAnane jANavuM e paNa jJAna che ane jJAnanA pArzvavartI badhA bhAvone samajavA te parijJAna che. vastutaH ekaluM jJAna jIva mATe bahu upakArI hotuM nathI. jJAna phakata jANavAnuM kAma kare che. ghaNI vakhata ajJAna avasthAmAM paNa jIva alpa samaya mATe zAMtino upabhoga karato hoya che. je . jIvAtmA mATe sukha duHkha ke mohAdi karanArA ke baMdhana karanArA bIjA ghaNA kAraNo che. jenAthI jIva anaMta kALathI duHkha bhogave che, parAdhIna che ane janma mRtyunA cakkaramAM phasAyelo che. A badhI mohajALamAMthI mukata thavA mATe ekaluM jJAnatattva paryApta nathI, kAraNa ke jJAna to niSkriya jJAtA tattva che. paraMtu jJAna thayA pachI je paribaLo jIvAtmA upara AghAta kare che te paribaLano parihAra karavA mATe bIjA Avazyaka upakArI ghaNA guNo jarUrI che ane e guNonI paryAya na khIle tyAM sudhI jJAna apaMga, vikalAMga banI rahe che. AvA jJAnane zuSkajJAna kahevAya. zuSka jJAna svayaM jIvane buddhivAdamAM ulajAve to chUTavAnI jagyAe te vadhAre phasAto jAya che. AvuM jJAna bIjA guNonI avagaNanA karI ahaMkAra Adi doSonuM avalaMbana kare che ane tethI e zuSkazAnI jIva phaLa vagaranA vRkSa jevo lIlochama hovA chatAM potAno ke bIjAno upakAra karI zakato nathI. A vRkSanA badhA pAMdaDAM sUkAI jatAM sUkAyelA jhADanI jema chAMyo paNa ApI zakato nathI. sUkAyelI vastune zuSka kahevAya che. ema A zuSkazAnI zItaLatAno paNa anubhava karato nathI. je sarovaramAM pANI na hoya to evuM sukAyeluM sarovara eka anAvazyaka khADA jevuM upakArane badale nukazAnakartA paNa banI zake che. tema A zuSkajJAnI sUkAyelA sarovara jevo che. ahIM vastutaH jJAna sAthe zuSka vizeSaNa baMdha besatu nathI. kAraNa ke jJAna kayAreya paNa sukAtuM nathI ane tethI tevo ajJAnI jIva paNa sUkAto nathI. te buddhivAdanI kriyAthI bharelo hoya che. ahIM zuSka zabdano zabdArtha na karatAM bhAvArtha grahaNa karI zuSkano artha nirarthaka, vyartha, arthahIna, nirguNa, anupakArI, niSphaLa, avyAvahArika, lakSahIna ane mithyAbhAvathI sayuMkata evo vizALa artha karavo paDaze. urpayukata badhA vizeSaNo je vyakitanI sAthe joDAya te A zAstrakAranI daSTie zuSkazAnI che. zuSkajJAnI kahevAthI e vAta tarapha ApaNuM lakSa doravAmAM AvyuM che ke koro buddhivAda hAra pa3 2:30 Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te AtmasAdhanA nathI ane koru jJAna bahuja kalyANarUpa paNa nathI. vastutaH jJAna e mArgadarzaka che. paraMtu jyAM sudhI te samyagujJAna na bane tyAM sudhI te mokSamArganI sAdhanAnuM aMga banI zakatuM nathI. kharuM pUcho to samyagujJAnamAM paNa be zabdo che. samyagu ane jJAna. jema ApaNe kahIe ke zuddha dUdha. to tyAM paNa be zabda che. zuddhatA ane dUdha. game tevuM azuddha dUdha upakArI nathI tevI ja rIte ahIM jJAnamAM samyagubhAva na joDAya tyAM sudhI jJAna upakArI nathI. ane A samyaka zabda te sUkSma cAritrano paNa bodhaka che. kAraNa ke anaMtAnubaMdhI kaSAya e cAritra mohanIyanI prakRti che. mithyAtva mohanIyano kSaya, upazama ke kSayopazama thAya tyAre cAritra mohanIyanI A cAreya prakRtino vilaya thavo jarUrI che. teno vilaya thatAM cAritranA sUkSma guNo bIja rUpe pragaTa thAya che. e badhA tattvo maLIne samyaka utpanna thatAM jJAnamAM teno umero thAya che, jJAna sAthe joDAya che. arthAt jJAna tadrupa banI jAya che, A vakhate ekaluM jJAna nahIM, paNa A badhA mithyAtva ane kaSAyanA vamana pachInA udbhavelA bhAvo jIvane upakArI thAya che. eka apekSAe kevaLajJAnanuM paNa koI moTuM prayojana nathI. jJAnano svabhAva che ke anaMta dravya paryAyone jANe che tethI te kevaLa jJAna rUpe prakAzI uThe che. paraMtu mukhya upakAraka to ghAtI karmono kSaya thayA pachI je nirmoha, akhaMDa, avinAzI, guNAtmaka, svarUpa zuddhinI nirmaLa gaMgA vahe che, te ja jIvane upakArI che. astu. zuddhajJAnanuM baMdhana : ahIM kahevAnuM tAtparya che ke sAdhanAnA AraMbhamAM ja sAdhakane bhAna thavuM joIe ke jJAna choDIne bIjA nirmamatva nirmoha dazAnA bhAvo mokSamArgamAM upakArI che ane te mATe " sa rjana vAritrALa mokSamALA" tevuM umAsvAmInuM mokSazAstranuM svarNAkiMta mukatAphala jaDita apUrva sUtra che te sAdhaka mATe parama upakArI che. A sUtrano mahimA samajyA vinA ke tenI avagaNanA karI kevaLa buddhi prayogathI je jIvo artha rahita carcAmAM joDAya che, temane , zuSkajJAnI kahIne kupALu gurudeve eka jarUrI Takora karI che ane bIjI Takora e che ke duHkhanI vAta e ke jJAnI A badhA tarkavAdane mokSano mArga mAne che. Ama temanI bevaDI durdazA che ane $ A bevaDI durdazAnuM nirIkSaNa karavAthI AvA upakArI bhagavat svarUpa puruSane karuNA upaje che. paraMtu teoe mane karuNA upaje che ema na kahetA je koI A dazAne joze tene paNa karuNA upaje tevI sthiti che. AkhA kaTAkSanuM tAtparya e ja che ke zuSkajJAnI banavuM te ulamAMthI nIkaLI cUlamAM javA jevuM che. pAchaLa ApaNe kahI gayA, temAM kriyAjaDatA ane zuSkajJAna e bane UMDA zalya che ane tenI cikitsA vinA e jIvane evo phaTakAro kare che ane evI pIDA Ape che ke teno vicAra karatA ja karuNA pragaTe. "mAne mAraga mokSano" A padamAM mokSa zabdano ullekha karyo che ane sAthe sAthe mokSanI viparIta mAnyatAno AbhAsa Apyo che. mokSa ane mokSano mAraga bane viSe viparIta kalpanA pravartatI hoya che. ahIM mArga viSe viparIta mAnyatAno ullekha karyo che. A mAnyatA arthAt viparIta mAnyatA be rIte astittva dharAve che. koI vyakita jANI bujhIne paNa viparIta bhAvano pracAra kare ane koI vyakita ajANatA sahaja bhAve viparIta bhAvane sAco mAnI tenuM avalaMbana zaza mA zALAjA:zAzatter pa4 zALa Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kare. A padamAM tevA bhoLA jIvo athavA sahaja viparIta bhAvomAM phasAyelA jIvono ullekha hoya tevuM spaSTa jaNAya che ane A viparita mAnyatAnA be hathakaMDA che. kriyAjaDatA ane zuSkajJAna. jo ke A sivAya paNa bIjA evA ghaNA bhAvo che ke jeno zAstromAM ullekha che. viparIta bhAvone bhajatA hoya che, jene bAla tapasvI kahevAmAM Ave che. arthAt ghora tapazcaryA karyA pachI paNa temane sAcI dizA upalabdha hotI nathI ane AvA bAla tapasvI punaH mohadi bhAvomAM Asakata banI anaMta saMsArano mArga ubho kare che. astu. 'ahIM mokSamArganA avalaMbanamAM je vikAra che ane sAcI dizA nathI teno ullekha karavA mATe mokSa zabdano paNa ullekha karyo che. mokSa saMbaMdhI vicAraNA : sarva prathama ApaNe mokSanA svarUpano vicAra karIe. ahIM tyArabAda tad saMbaMdhI mAnyatA viSe paNa ullekha karazuM. bahuja prAcInakALathI mokSa e bhAratavAsIono eka upAmya bhAva gaNAyo che. phakata jaina ja nahIM, paraMtu bhAratanA adhikatara dharmo mokSanA AdhAre ja potAnI sAdhanAonuM vivaraNa kare che. jyAre keTalAka tattvaciMtaka mokSane nakArI kADhe che ane mukata thavAthI zuM lAbha? anaMta kALa mATe niSkriya samaavasthAmAM nirAnaMdI bhAve TakI rahevuM emane AvakArya lAgatuM nathI. tethI AvA saMpradAya mokSanI viruddhamAM paNa pheMsalo ApI "prabhunA bhakato cAhe na mukita, cAhe bhavobhava bhakita" AvA sUtro prasArita karyA che ane bhakita mArgane pradhAnatA ApI che. chatAM paNa teo rahI rahIne ema ja kahe che ke sAcI bhakitanuM pariNAma mukita ja che. Ama bhAratavarSanA dharmo mATe mokSa eka pradhAna lakSa banI badhI sAdhanAone kendrabhUta kare che. anya darzanomAM mokSanA paNa vibhinna rU5 che. sAMnidhya mukita ItyAdi. ahIM tenuM vivaraNa ApyuM nathI, paraMtu IzAro karyo che ke mokSanA vibhinna rUpo che. jyAre bauddha darzanamAM mukitano artha sarvathA potAnuM astittva miTAvI zUnyamAM lIna thaI javuM evo bhAva pradarzita karyo che. jyAre jaina darzana mokSanuM sAMgopAMga vivaraNa karI eka nizcita avadhAraNA Ape che. mokSano sAmAnya artha e che ke janma mRtyunA cakrathI mukata thavuM. sadAne mATe Atma svarUpamAM lIna banI mana, vacana, kAyAnA yogothI rahita thaI, zAzvata sthitine dhAraNa karI levI ane vizvanuM pratibiMba AtmAmAM athavA jJAnamAM jhaLakatuM rahe to paNa A vizvanA dunyavI tattvothI jarApaNa prabhAvita thayA vinA zuddha svarUpa jaLavAya rahe evI eka nakkara sthitine mokSa tarIke svIkAravAmAM AvyuM che. mokSa e saMsAranuM aMtima satya che. saMsAranuM satya te sApekSa satya che. athavA Relative truth che. jyAre mokSanI sthiti te Real truth che. mokSa e nirapekSa satya che. te koIpaNa pramANothI siddha thAya tevuM na hovA chatAM svataH siddha parisiddha che. samasta IzvarI bhAvo A mukatadazAmAM samAyelA che. vyavahAranuM mAyAvI svarUpa ke vyavahAranI je kAMI gatividhI che tenuM kAraNa bane che. paraMtu ahIM samasta vyavahArano parilopa thavAthI vyavahArathI para evI parama zAzvatadazA mokSanI uttama, zuddha, pravAhamaya eka, akhaMDa, avinAzI, nirvizeSa dhArA che. kaho ke jene vAstavika gaMgA kahI zakAya tevI punita pAvana gaMgA e mokSanI sthiti che. mArA papa thAya Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jo ke A badhuM zabdAtIta che. chatAM ame sAhasa karIne mokSane pradarzita karavA bhAvavAhI zabdo mUkayA che. mokSa viSe viparIta mAnyatA bahu ochI jovAmAM Ave che paraMtu mokSa vize ajJAna e eka jIva rAzino phelAyelo vyApaka bhAva che. mokSa viSe viparIta kalpanA karavI e sugamya nathI. ataH mokSa vize je ajJAna che tene pragaTa karavAthI mokSanI abhilASA janme e svAbhAvika che paraMtu mokSanI abhilASA jamyA pachI tenA mArga viSe vibhinna mAnyatAo sAmAnyathI laI buddhimAna vyakitaone mithyA jALamAM rokI rAkhe che. mokSa saMbaMdhI jene saheja kalpanA nathI, teone viparIta kalpanAno sparza thatAM te mithyA bhAvamAM sapaDAya te svAbhAvika che. mokSanI mAnyatAne vize janasamUhamAM je mithyAbhAva pracalita thayA che ane tenAthI prabhAvita thaI teo vadhAremAM vadhAre saMsAracakramAM kaho ke janma mRtyunA cakramAM phasAya che. astu. lakSa hovA chatAM lakSa hInatA : ahIM ApaNe mokSa saMbaMdhI ane tenI mAnyatA saMbaMdhI sAmAnya vicAra karyA pachI mokSa viSe zAstrIya, AdhyAtmika ane tAttvika vicAra karazuM. pUrvamAM ApaNe kahI gayA chIe ke mokSa abhAvAtmaka tattva che. mokSa thayA pachI svAbhAvika sthiti janma che. te bhAvAtmaka tattva che. paraMtu upalakSathI tene paNa mokSa kahevAmAM Ave che. hakIkatamAM zAstrIya bhAvo saMpUrNa karmanA kSayane mokSa mAne che. kSaya e abhAva che. koI vastuno kSaya thAya arthAt tyAM teno abhAva pragaTa thAya che. jIva ane karmano anAdi kALano je saMyoga che te saMyogano aMta Ave, jaDamULathI teno kSaya thAya ane pharIthI te saMyoga udbhave nahIM tyAre tene mokSa kahevAmAM Ave che. vastutaH karmono kSaya te AtmAnA zuddha pariNAmono paripAka che. karmo kramazaH jIvAtmAnA vibhAvarUpa pariNAmo sAthe saMbaMdha dharAve che. ane te pariNAmonI hAni vRddhi anusAra karmamAM hAni vRddhi ke pApa puNyanI AvRtti thAya che. jyAre jIvAtmA gurukRpAe kALalabdhino paripAka thayA pachI samyagrajJAnanA nirNaye vizuddha pariNAmone ke vizuddha AtmaparyAyone pragaTa kare che tyAre karma kharavAnI athavA nAza thavAnI eka navI ja prakriyA zaru thAya che ane te prakriyAmAM kramazaH karmonI sthiti ane prabaLatA ghaTatI jAya che. Atmasthiti baLavattara thatI jAya che. ane ghaNA janmonI laDAIne aMte jIvAtmA eka evA kendra upara pahoMce che ke jyAM je samasta prabaLa bhAve yathAkhyAta cAritranuM avalaMbana, karI ghAtI karmo upara chello phaTako mArI, jaDamULathI tene ukheDI, arihaMta padamAM praveza karI, mukitanI pUrva avasthAno AnaMda meLavI, nirAmaya banI, karmothI sarvathA nirbhaya banI mokSabhAvane bhaje che, paraMtu hajI karmanI uttarakriyA bAkI che. eTale chevaTe ayogI bhAvonuM saMvaraNa karI chello prahAra karI bAkInA cAra aghAtI karmone paNa vidAya ApI karmono paripUrNa kSaya karI mokSanI uttara avasthAne prApta kare che. Ama be bhAgamAM vibhakata evI mokSadazA ke mukitadazA je pragaTa thaI che ane jenA pariNAme anaMta guNadhAraka Atmadravya nirALu banI zuddha bhAvone bhaje che te sAkSAt mokSa che. mokSa vize lagabhaga bahu matabheda nathI. mukhya matabheda e che ke mukata jIva punaH saMsAramAM AvI zake ke kema ? evo ja eka evo mata che ke zuddha AtmA punaH avatAra dhAraNa kare che. bAdo 56 hAjarI Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jyAre zuddha parama mokSavAdI darzana zuddha AtmAnuM punaH avataraNa mAnatA nathI. avataraNamAM IcchA prabaLa kAraNa che. jyAre A mukata jIvo IcchA rahita hovAthI ane IcchAnA kAraNono paNa kSaya thavAthI teone punaH saMsAramAM AvavAnuM prayojana rahetuM nathI. astu. e vAta nirvivAda che ke mokSamAM zAzvata, anaMta AnaMdanI svataH niSpatti thaI che tethI AvA AtmAo nijAnaMdI athavA pUrNAnaMdI banI sadAne mATe sthira thaI gayA che. mokSa e dhruva satya che, paraMtu ahIM je aMdhArAmAM che, viparIta mAnyatAne kAraNe mokSa mArganI paNa viparIta sthApanA kare che tevA samagra samAja ke dharmagurune lakSamAM rAkhI "mAne mAraga mokSano A kaTAkSa karyo che. A padamAM "mAna'no artha vyApaka che. A kathana koI vyakita vizeSa mATe nathI. je mokSamArga viSayaka viparIta mAne che ane manAve che te sarvano temAM samAveza thaI jAya che. A tarkasidhdha siddhAMta che ke mAnyatA avaLI hoya to pariNAma avaLuM ja Ave. prakRti svayaM bhUlanuM pariNAma Ape che. manuSyanI baddhi choDIne vizvanA aNu aNumAM satya bharela che. sarva sAthe pratiSThitaM athotu samagra vizva ke tenA badhA dravyo koI zAzvata siddhAMtanA AdhAre kriyAzIla hoya che. koIpaNa dravya athavA padArtha siddhAMtanuM ullaMghana karI zakato nathI ane tene ja zAzvata satya athavA sanAtana satya kahevAmAM Ave che. bauddhika rIte A siddhAMtonuM avalaMbana karyA vinA siddhAMta viruddha mAnyatA dhAraNa kare to pariNAma viparIta athavA anyathA thAya. ahIM paNa mAnyatArUpI sAdhana para ja jora devAmAM AvyuM che. manuSyanI mAnyatA te AdhyAtmika parama sAdhana che. paraMtu viTaMbanA e che ke mAnyatA zuddha rUpe jaLavAI rahetI nathI. temAM udaya bhAvanA, pariNAmo bhaLI javAthI mAnyatAmAM vikAra ke vibhAva vRddhi pAme che. jema zuddha pANInA jharaNAmAM meluM pANI bhaLe to pANInI zuddhatA ghavAya che ke viparIta dazAne dhAraNa kare che. mAnyatA eka prakArano jJAna guNano paryAya bhAva che. udayamAna kaSAyabhAvo, avrata Adi bhAvo ke mohAtmaka bhAvo temAM joDAya jatAM mAnyatA vikRta bane te svAbhAvika che. AvI mAnyatAne traNa bhAgamAM ApaNe vibhakata karI zakIe. (1) mUDha mAnyatA (2) kadAgraha yukata ke haThAgraha yukata mAnyatA ke mAna kaSAyanA kAraNe mAnyatA sAthe ahaMkAra rahevAthI anAdaraNIya mAnyatA. mUDha mAnyatA te sAdhAraNa jIvone sparza kare che, jyAre haThAgrahI mAnyatA tevA kSayopazamavALA kaSAyabhAvathI raMjita vyakitaone sparza kare che. ane (3) jemAM tarkayukata satyano svIkAra karavAnI kSamatA na hoya tevI ahaMkArayukata mAnyatA. A badhI mAnyatAnA kAraNe jIva mokSa mArgano sacoTa nirNaya karI zakato nathI ane je rIte varte che tene ja mokSano mArga mAne che. Ama kRpALu deve avaLe mArge caDhelA jIvone "mAne mAraga mokSano" kahIne jAgRta thavA" eka prakAre ucca koTinuM sUcana kareluM che. vana aTavImAM bhaTakelo mANasa sAco mArga kayo che e prApta na thavAthI ghaNuM cAlyA pachI paNa bhaTakato ja rahe che. A che eka prakAranI durdazA ! AdhyAtmika durdazAnI karUNA : A durdazA svataH jJAnIo mATe karUNAnuM bhAjana bane che. vastutaH karUNA dravita thavI e jIvanI komaLatA ane kaSAya rahita bhAvothI utpanna thatI dayAmaya eka dhArA che. A dhArA mATe ghaNA nimitto hoya che. duHkhI jIvone joIne paNa karuNA upaje che, III IIIBll laal ||IkAra lIdhalI nya lIdhal II || Hall ll hAlola IIulia mAladIfillinkALI pa7 gayAll Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ abhAvagrasta mANasone joIne paNa dayA upaje che, badhA sAdhano hovA chatAM te puruSArtha karI zakato nathI te paNa karUNAnuM bhAjana che. paraMtu A badhI karUNAo laukika ane vyavahArika che. AdhyAtmika jagatamAM sukhI ke duHkhI avasthAnuM khAsa mUlyAMkana thatuM nathI. te ja rIte bimAra ke svastha vyakitaonI zArIrika avasthA paNa bahu mahatva dharAvatI nathI. A badhI kSaNika avasthA che ane jJAnanA abhAvamAM vikRta banatI hoya che. paraMtu ahIM je karUNAjanaka sthitinI carcA che te alaukika ane pAralaukika che. arthAt jIvane kALacakranA ke bhavacakranA baMdhanamAMthI mukata thavA na de tevI mithyA mAnyatA jIva mATe mahA bhayaMkara che, kAraNa ke A khoTI mAnyatA jIvane potAnA svarUpathI ja dUra rAkhe che. potAnA AdhyAtmika khajAnAthI vaMcita rAkhI bAhya sukhonI abhilASAmAM joDe che. A mAnyatA manuSyane eka prakAre lAcAra sthitimAM mUke che te chatAM pote vikalAMga nathI, lAcAra nathI ane ajJAnamAM. gherAyelo nathI, tevuM bhAna karAve che. je mArga grAhya nathI te mArgane mokSano mArga samajI, grAhya mAnI, agrAhyane grAhya tarIke svIkAre che. te jainadarzanamAM eka prakAranuM ghora mithyAtva gaNAya che. AvA jIvone joIne jJAnI puruSone je karuNA drave che te karuNA kSaNika ke laukika nathI, paraMtu sadA mATe vahetI alaukika bhAve ghaNA jIvone karUNAbhAjana banAvI temane tAravAnI ke uddhAra karavAnI tanmayatA seve che. dhanya che A karuNAne ! A karUNA eka prakAre karUNAbhAva che. sAcI sevAnuM ja upakaraNa che. ApaNA yogIrAjane AvI pavitra karUNAnI dhArA vahetI thavAthI teo svayaM dayAbhAvathI otaprota thaI je bhAvo pragaTa kare te kevA alaukika haze te ApaNe AgaLanI kaDIomAM joIzuM. paraMtu ahIM to A karUNAnA darzana karavA e ja kharuM mahatvapUrNa che. ahIM eka ja padamAM mukhya traNa bhAvo pragaTa karavAmAM AvyA che. (1) mokSa (2) avaLI mAnyatA (3) uttama karUNA (4) A karUNAnA darzana (5) karUNApUrvaka te durbhAgI jIvone nihALIne temanA kalyANano vicAra karavo. ahIM je naMbaramAM pavitra karaNAno ullekha karyo che te karuNA paNa darzanIya ne AdaraNIya che. AvI yogya karuNA badhA jIvomAM hotI nathI paraMtu AvA mahAna vyakitane tenI sAdhanAne pariNAme A karUNA upaje che. tIrthakarone paNa AvI anaMta karUNAnA adhiSThAtA kahevAmAM AvyA che. vastutaH saMsArane tAranArA ke sAco bodha ApanAra vyakita kaThora hotA nathI. teo karuNAmaya mAtRhRdayavALA, vahAla bharelA, jIva mAtra pratye UMDo sadbhAva dharAve che, evA vyakita mRdu vRttivALA hoya che. grI : ahIM have zAstrIya daSTie vicAra karIe. A karUNAbhAva zuM che? AdhyAtmika jagatamAM karuNA mATe be mata pracalita thaI gayA che. eka mata evo che ke A zubha bhAva che, eka prakArano pAvAdattA pa8 dAdA Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vikArI bhAva che. te zubha Azrava che ane baMdhananuM kAraNa paNa che. karuNA te eka prakArano yaugika vibhAva che. karuNAnA bhAva aMtima cAra lezyAmAM ja Ave che. paghalezyA ane zukalezyAmAM svabhAvaniSTha AdhyAtmika pariNAma che. temAM sAttvika nirvadhatA varte che. jyAre pighalezyAthI nIcenI lezyAomAM kAruNika bhAva hovA chatAM te sarvathA nirvadha ke sAttvika hotI nathI. te rajoguNayukata hoya che ane A vizleSaNane AdhAre karUNAne zubha bhAva mAnI lagabhaga tyAjayagaNavAmAM Ave che. A thayo eka mata. jyAre bIjo mata evo che ke dayA, kSamA, karuNA, e badhA AdhyAtmika zubha Atmika guNo che. Atmatattva phakata jJAna svarUpa ja nathI. te jJAna svarUpa che, paraMtu te uparAMta AtmatattvamAM bIjA asaMkhya cAritrika guNo, sthAyI guNo ke pAriNAmika bhAvavALA guNo nitya varte che. A badhA guNo jo na hoya to ekalu jJAna lUla laMgaDu che athavA kaho ke jJAna AtmAnuM pratinidhitva karI zakatuM nathI. jJAna te AtmA che. jJAnamAM AtmAnI vyaMjanA che. paraMtu AtmAmAM jJAnanI bhajanA che. arthAt jJAna sivAya bIjA guNo paNa varte che. jyAM bIjA guNo che tyAM jJAna avazya varte che, kAraNa ke banne ekAdhikaraNa che. karUNA vagaranuM jJAna eka prakArano kaThora bhAva che. jyAre mRdatA te mAna kaSAyano abhAva thatAM jIvano svAbhAvika pariNAma che. kaThoratA te kaSAyika bhAva, jyAre mRdatA te aSAyika bhAva che. mRdatA e ja komaLatA che ane komaLatA e ja karUNA che. Ama bIjA mate karUNAne vibhAva ke zubhabhAva mAtra na kahetA te AtmAnI zuddha paryAya che. A mahAna yogIrAjanA manamAM je karUNA upaje che. te temanI nirmaLa, jJAnayukata, komaLa dayAmaya paryAya che astu. have ApaNe karma daSTie karUNAno vicAra karIe ke karUNA kayAre upaje? bhale te zubha bhAva hoya ke zuddha bhAva hoya, paraMtu te mohanIya karmano kSayopazama thayA pachI khIlI uThatI eka nirmaLa paryAya che. je ahiMsAnuM bIju rUpa che. jyAM karUNA hoya tyAM ja ahiMsA hoI zake. te ahiMsA e zrAvakanuM aNuvrata, saMtonuM mahAvrata ane arihaMtonuM yathArtha vrata che. nIcethI laI upara sudhInI sarva sthitimAM ahiMsA vyApta che ane ahiMsA e karuNAno ja bIjo paryAya che. zrI kedAranAtha paMDite ThIka ja gAyu che. teo jaina darzananA abhyAsI hatA ane anya darzananA paNa abhyAsI hatA. bIna karUNA upaje, na vrata upaje na sAdhanA vrata vratanI jananI guNavatI mAtA e karuNAne jANe re Ama jo karUNAne zubhabhAva mAnI jainasAdhanAmAMthI bAkAta karavAmAM Ave athavA tene puNyabhAva kahIne Azrava mAnI choDavAnI vAta kare to te eka aMdhakAramAMthI nIkaLI mahAaMdhakAramAM javA jevI vAta che. karuNArahita samagra jainadarzana khokhaluM banI jaze. jaina krAnti, jaina ItihAsa, jainasAdhanA e prANI mAtranI karUNAmAMthI pragaTa thaI che. jyAre mohanIyakarmanA kaSAyabhAvo upazamyA hoya, nokaSAya bhAvathI jIva virAma pAmyo hoya, mithyAdarzana ke mithyAjJAna zAMta thayuM hoya ane gurubhakitano udaya thayo hoya. AvA triveNI saMgama vakhate ja jIvamAM karUNAno udaya thAya che. pANInuM eka biMdu paNa pANI ja che ane jaladhArA dharAvatI nadI paNa pANI ja che ane dAvA pa9 nA Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bahoLo vArinidhi samudra paNa pANI ja che. tema karUNA eka biMduthI vistAra pAme che eka jIva pratye dayAno udbhava thatAM kramazaH thatAM ghaNA jIvo pratye karUNA udbhavyA pachI samagra traNa lokanA sUkSma sthULa tamAma jIvarAzi sAthe samudranA pANInI jema karuNA vistAra pAme che. pucchisurNamAM ThIka ja kahyuM che. "varDjha Jade yaM tiSi vijJApu, tA 1 ne thAvara ne ya pALa' arthAt Urdhva dizA ane adhodizA, ane tiryaMgadizA arthAt samagra dizAmAM rahelA sthAvara ane trasa prANIone zAMti ApI zake tevo karUNAmaya siddhiAMta bhagavAna mahAvIre sthApita karyo che ane Aje A AtmasiddhinI trIjI kaDImAM mahAna yogIrAja kRpALu gurudevanA aMtaramAM te ja zuddha nirmaLa karuNA upajI che. astu. Plz B ahIM banne prakAranI zubha, zuddha karUNAnI tAratamya bhAve vyAkhyA karI ApaNe karUNAne nihALI rahyA chIe. karUNAnuM darzana karatA ja kAruNika bhAvo udbhave che ane jyAre karUNA sAkSAt pragaTa thAya tyAre jaDatA ke zuSkajJAna lupta thaI jAya che. je karuNAnI vAta cAle che te karuNA vastutaH be bhAgamAM vibhakata che. eka vyAvahArika ane eka AdhyAtmika. prANInA zarIranI pIDA ke bAhya duHkhone joIne je karuNA upaje te zarIra saMbaMdhI bhautika karUNA che. A karUNAnA pariNAme jIvane kadAca puNyano yoga hoya to duHkha vimukata thAya paraMtu teno kAyamI upakAra thato nathI. punaH te jIva ajJAnadazAnA kAraNe tevA duHkhomAM sapaDAto rahe che paraMtu samyagdaSTi jIvanuM lakSaNa che karuNAmaya vyavahAra, tethI jJAnI jIvo paNa A vyAvahArika karUNAne sahajabhAve apanAve che ane puNyanA baMdha kare che. paraMtu A karUNA vAstavika nirjarAno hetu banI zake nahIM. bane to paNa bahu ja alpa nirjarA no hetu bane ane te paNa akAma nirjarAno hetu bane che. zArIrika karUNA sAmAnya rUpe dharmano AdhAra mAnavAmAM Ave che ane badhA puNyakSetro AvI karUNAne AdhAre moTA upakArI kAryo karatA hoya che. astu. karuNAnuM maMgalamaya rUpa : karuNAno bIjo bhAga te AdhyAtmika karuNA che. arthAt phakata zarIranI pIDA nahIM, paraMtu mithyAttva, kaSAya ke avratane AdhIna thaI jIva te anaMta pIDA bhogave che te pIDAne dUra karavA mATe jJAnI puruSo mukitano mArga apanAvI temanA pratye karuNAnI dRSTi apanAvI temano AdhyAtmika upakAra kare che. A karuNA e sabhyajJAnanI zuddha dhArAmAMthI udbhavelI AdhyAtmika karuNA che. A karuNA te AtmAnA svarUpamAM samAviSTa thayelI svabhAva paryAya che. prathama prakAranI karuNA mohAtmaka paNa hoI zake che. temAM zubha baMdhana vadhAre thAya che. jyAre A AdhyAtmika karuNA te uttama nirjarAno hetu che uparAMta zreSTha ucca koTinuM, nirmaLa ane nirvadha puNya bAMdhe che. je puNya AgaLa cAlIne mokSamArgamAM sahAyaka bane che. sAmAnya jIvonI AdhyAtmika ajJAna bharelI durdazAne joI A jJAnAtmaka karuNA upaje che. jyAre jIvanA bAhya duHkho joIne temanuM bhalu thAya te rIte te sadbhAva bharelI lAgaNIrUpa karuNA che. jo ke A zArIrika karuNAne paNa nakArI zakAya tema nathI. kAraNa ke puNyatmAono svabhAva ane pravRtti badhI rIte upakArI ane saunuM bhalu thAya evI sadbhAva bharelI hoya che. 50 Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahattvapUrNa vAta e che ke prathama prakAranI zArIrika karuNAnA phaLarUpe sAmAnya dAna ItyAdi upakArI upakaraNo ApavA rUpI sImita hoya che, jyAre AdhyAtmika karuNAnuM phaLa te jIvonA anaMtakALanA duHkho maTADI temane zAzvata sukha prApta thAya jemAM bAhya sAdhana nathI paNa sUkSma AdhyAtmika bhAvo bharelA che. tevI A karuNAthI jIvanI dazA badalAya ja jAya che ane jema kALI dALa chaDI dALa banI jAya tema A jIva kRSNapakSamAMthI zukalapakSamAM AvI zukala lezyA ane zukala dhyAnano sparza kare tevuM A karuNAnuM mahAphaLa che tema ja tenA bhautika duHkho paNa maTe che. A rIte AdhyAtmika karuNA te svayaM trividha phaLa ApanArI che. AdhyAtmika sukha ane bhautika sukha. AdhyAtmika sukhano prabhAva ja evo che ke Adhibhautika duHkha mATe ane kadAca pUrva janmanA azubha karmanA udayathI duHkha na maTe to paNa teno prabhAva to avazya mATe ane jIva jarApaNa guMgaLAya nahIM ane azubha karmanuM vedana karatA samabhAve vedana karI te mahAnirjarAne paNa pAme che. kharuM pUcho to A AdhyAtmika karuNA e trividha phaLa ApanArI che. (1) AdhyAtmika karUNAno sudhAra arthAt zuddha pariNamana. (2) kaSAyAdi bhAvonuM upazamana. (3) aghAti karmonA udayane TALI puNya prakRtino udaya karAve athavA prabaLa pApano udaya hoya to paNa tene nirjarAno hetu banAve. uttama karUNA : AdhyAtmika karuNA te amRta varSA che. ahIM ApaNA mahAna yogIrAja AvI karUNAne prApta karI athavA karUNAne AdhIna thaI, nirmaLa karUNAno sparza karI "karUNA upaje joI" ema bolI uThayA che. jo ke ahIM kone karUNA upajI ema spaSTa karyuM nathI. jema AgaLa paNa zuSkajJAnI ke kriyAjaDa koNa ema spaSTa karyuM nathI, tema koI vyakita ke saMpradAyano ullekha karyo nathI. paraMtu A badhA guNo svayaM AkAzamAM hotA nathI, koI vyakita ke AtmAnA AdhAre udbhave che. ahIM te adhyAhAra che tema samajavuM joIe. AtmasiddhinA racayitA svayaM bole che ke "karUNA upaje joI teno artha e che ke paramakRpALu devane ja A karuNA upajI che ane kharekhara teo AvI nirmaLa karUNAnA adhikArI che. sAdhAraNa jIvamAM AvI jJAnAtmaka karUNA hotI nathI, paraMtu ucca koTinA AtmadarzI puruSone ja A AdhyAtmika karUNA upaje che ane parokSa rIte teo kahe che ke phakata pote ja nahIM paraMtu AvA AtmadarzI je je puruSo hoya tene AvI paristhiti joIne karuNA upaje e svAbhAvika che. ahIM ApaNe AtmasiddhinA kartAne ja A karuNAnA bhAjana mAnIe chIe. jema vaidarAja rogInA duHkhane nihALI upacAranuM varNana kare che athavA upacAranuM Ayojana kare che, te ja rIte A ucca koTinA jJAnI guru have jIvono udhdhAra thAya tevA sAdhanArUpa sAcI paristhitine sparza kare tevA sacoTa upAya pradarzita karavA tatpara thayA che, jene ApaNe AgaLanI gAthAomAM nihALI zakazuM. upasaMhAra : ahIM traNa gAthAnuM sUkSma vivecana karyA pachI thoDo upasaMhAra karI AgaLa vadhazuM. A trIjI gAthAmAM mukhya tattva kriyAjaDatA, zuSkajJAna, mokSamArganI viparIta mAnyatA ane 61 Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tyArapachI upajatI nirmaLa karUNA, A cAra tattva pradhAna che. cAramAM traNa tattvo parihArya athavA heya tattvo che, chAMDavA jevA, choDavA jevA che ane te jJAnInA nizAna upara che. ADI avaLI bIjI vAta na karatA A traNeya mahAbaMdhananI tripuTI toDavAno prayAsa, e bhagIratha prayAsa che. cothu tattva te mAdhyama athavA upakaraNa che. A upakaraNano prayoga karanAra jIvAtmA ke zuddha AtmA te nitya che jenuM A gAthAmAM varNana thayuM nathI. paraMtu heya tattvone TALavA mATe sarva prathama karUNArUpa upakaraNa AgaLa AvyuM che. jo karUNA na upaje to Avo nirmaLa upakAra karavAnI bhAvanA ja na jAge. tethI ahIM sidhdhikAre mukhya upakaraNa karUNAno ja sparza karyo che. gAthAne samajanAra vyakitae A cAreya bhAvonI guNavattAne pArakhavI joIe. kriyAjaDatA te jJAnano abhAva sUcave che, zuSkajJAna te jJAnano atireka batAve che ane viparIta mAnyatA te A bannenuM kuphaLa batAve che. jema cheDAmAM gAMTha paDe to soyanA nAkAmAMthI pAra na thAya, tema viparIta mAnyatAnI gAMTha paDe to sarala rasto avarodhAya. A viparIta mAnyatAnuM je lakSa batAvyuM che te mokSamArga che. mokSamArga uttama che, paNa mAnyatA avaLI che. avaLI mAnyatAne AdhAre mokSamArga avarodhAya che. jema darpaNanA kAcamAM cakalI ajJAnanA kAraNe cAMca mAre athavA kAcanI boTalamAM rahelI mAkhI sAme AkAza dekhAya che chatAM AvaraNane kAraNe mukata thaI zakatI nathI. ema mokSamArga svaccha hovA chatAM khoTI mAnyatAnA kAraNe jIva guMgaLAya che. A paristhiti joIne mUrkha mANasane hasavuM Ave, paNa jJAnIone karUNA Ave. mUrkha vyakita bIjAnA duHkhone joI hase athavA tenI parAdhInatA upara azrupAta na karatA hAsyano kaTAkSa kare. tyAre jJAnI puruSane dayA upaje, karUNA upaje ane tene sAco mArga batAvavAnI utkaMThA upaje. te A trIjI gAthAmAM spaSTa thAya che. kharekhara AvI karUNA A mahAyogIne upajI che ane ajJAna phalita duHkhone maTADavA mATe AtmasiddhinI saritA AgaLa vahI che jenuM have ApaNe Acamana karazuM. ra Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 4 'bAhukiyAmAM rAcatA, aMtara bheda na kAMI 'jJAnamArganiSedhatA, teha kriyA jaDa AI 1 pAchaLanI kaDImAM kriyAjaDatAno ullekha thayo che. te kriyAjaDatA zuM che? tenI vyAkhyA svayaM siddhikAra karI rahyA che. ApaNe pAchaLamAM kriyAjaDatA upara ghaNo prakAza nAMkhyo che. temAM vadhAro karatA ahIM racayitA kriyAjaDatAnA parokSabhAve be bhedano ullekha karI rahayA che. prAraMbhamAM ja kahyuM ke bAhyakriyA arthopattithI bIjI AMtarakriyA paNa hovI joIe. jo ke A ja padamAM AMtarakriyAne na samajavAnI vAta karI che, paraMtu te AMtarakriyA to AdhyAtmika bhAve prarUpI che. jyAre kriyAjaDatAmAM bAhyakriyA evo zabda prayoga karyo che. bAhya kriyA te jaDatAnI janaka hoya zake, paraMtu sAthe sAthe prazna thAya che ke zuM AvI koI aMtarakriyA paNa jaDatAne janma na ApI zake? jema koI bAhyakriyAmAM rAce che, tema aMtara kriyAmAM paNa rAcI zake che. A praznanuM samAdhAna karatA pahelA ApaNe bAhyakriyAnI vyAkhyA karazuM. - bAhmakriyA ane AMtarakriyAnuM mUlyAMkana : ahIM "bAhyakriyAmAM rAcatA" eTaluM ja kahayuM che. paraMtu bAhyakriyA zuM che? tenuM spaSTa vivecana nathI. bAhyakriyA kone kahevAya? bAhrakriyA ane aMtarakriyAnI bhedarekhA zuM che? bAhrakriyAno AraMbha kayAMthI thAya che? manuSyamAM ke prANImAM ane khAsa karIne manadhArI jIvamAM kriyAnA cArathI pAMca kendra che. AtmA svayaM adhyavasAyarUpa AdhyAtmika kriyA kare che. e ja rIte manoyogamAM mAnasika kriyA thAya che. tyArabAda vacanayogathI vividha prakAranA pUjA, pATha, maMtra, jApa, svAdhyAya, stavana ItyAdi kriyAo janme che, je dharmakriyA rUpe gaNavAmAM Ave che. tyArapachI cothuM sekaTara athavA kendra te svayaM kAyayoga arthAt deha che. zarIranI badhI kriyAo kAyayoganI kriyAo che. jemAM Asana, prANAyAma, praNAma, namaskAra, dhyAna ItyAdi kriyAo samAviSTa che. A sivAya jIvanI preraNAthI bhautika kSetromAM athavA ekadama bAhya jagatamAM paNa kriyAo UbhI karavAmAM Ave che. jemAM paulika kriyAnI pradhAnatA che. dravyapUjA, dravyonI racanA, maMdiranI sthApanA ke evA padArthone anusarI skUla kriyAono janma thAya che. kayAreka A kriyAo ubhayayogI hoya che. arthAt kAyAno yoga ane pudgalano yoga temAM samAviSTa hoya che. A rIte jIvAtmAnA sUkSma kendromAMthI udbhUta kriyAo manavacana-kAyAnI sImAone pAra karI dravyone paNa sparza kare che. A badhI kriyAonA be pAsA cheH vidheyAtmaka ane niSedhAtmaka. keTalIka kriyAo sakriya hoya che, te vidhi kriyAo che, jyAre keTalIka kriyAono abhAva karI akriyAtmaka bhAva udbhave tyAre tene niSedha kriyA kahevAmAM Ave che. jema ke koI mauna rAkhe ke koI halana-calana baMdha kare, A badhI niSedhAtmaka kriyAo paNa dharmakriyAmAM gaNAya che. ahIM e prazna thaze ke A badhA kriyAcakramAM ke kriyAnA vartuLamAM bAhya kriyAone kaI jagyAethI aMkita karavAmAM Ave. jema koI goLa cakra hoya ke goLa vIMTI hoya ke koI goLa paNa 63 vAra Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thALI hoya to A goLAIno AraMbha kaI jagyAethI gaNavo e eka tArkika prazna che. tema ahIM paNa bAhya kriyAonI AraMbhazIlatA zuM che? athavA teno AraMbha kyAMthI che? te eka mahatvapUrNa prazna che. ahIM sidhdhikAre bAhya kriyA eTaluM ja kahayuM che ane AgaLa cAlIne jJAnamArgano niSedha kare, bheda vijJAna na kare athavA AMtarika daSTie sUma vivekano udbhava na thAya, tevI sthitimAM badhI kriyAo bAhya kriyAo banI rahe che. e zAstrakAranuM maMtavya spaSTa thAya che. ane jethI svayaM kahe che ke "jJAnamArga niSedhatA" je kAMI kriyAo thAya te badhI kriyAjaDatA hoya tema spaSTa kare che. paraMtu phakata jJAnamArgano niSedha eTaluM ja nahIM, paNa sAthe "aMtarabheda na kAMIe bIjI zarata rAkhI che. paraMtu A vAkayamAM eka adhyAhAra zabda paNa che. "aMtarabheda na kAMI" temAM aMtarabheda jANe na kAMI tema umeravuM rahyuM. kAraNa ke "aMtarabheda na kAMI" temAM aMtarabheda to che ja paraMtu jIva tene jANato nathI. tethI aMtarabheda na kAMI ema kahyuM che. Ama kriyAjaDanI vyAkhyAmAM traNabhAva spaSTa thAya che. (1) bAhya kriyAmAM rAcavuM. (2) aMtara bheda na jANavo athavA aMtara bhedano abhAva. (3) jJAna mArgano niSedha. A tripuTI saMmilita thaI kriyAjaDatAne janma Ape che ane svayaM kahe che ke AvA triyogI jIva. ahIM kriyAjaDa kahyA che ane kriyAjaDatAnuM vajana vadhArI tene utpanna karanArI A tripuTI ghaNI ja prabaLa ane vyApaka che. tethI kriyA jaDattvanuM mULa paNa khUbaja UMDuM ane ghaNuM prabaLa che te spaSTa thAya che. | zabdonuM ATaluM vivecana karyA pachI vastutaH bAhya kriyAnuM AMtarika svarUpa zuM che ? ane bAhya kriyA zA mATe hAnikara che ? bAhya kriyA thavAthI jaDatA kema udbhave che te mahattvapUrNa prazna eka Avazyaka tArkika khulAso :- bAhya kriyAo be prakAranI che. eka sAkSAt bAhya kriyA ane eka kevala vyartha nATakIya bAhya kriyA. jemAM tattvono abhAva na hoya chatAM paNa bAhya kriyAnI vyaMjanA pragaTa thAya che. jema raMgabhUmi upara koI sAdhuno veSa laIne koI naTa sAkSAt sAdhuno bhAva rAkhI eka pachI eka dharmakriyAnuM pradarzana kare, tyAre te naTa paNa jANe che ke A bAhya kriyA che, vyartha kriyA che ane draSTAo paNa jANe che ke A artha rahita sAdhutA che. chatAM te kriyAone nihALI tenAthI prabhAvita thatAM hoya che. A kriyAne spaSTa bAhya kriyA kahI zakAya. A ja rIte have ApaNe AgaLa vadhIe to chalayukata (kapaTayukata) kriyA paNa bAhya kriyAmAM ja Ave che. koI kapaTadhArI sAdhuo ke bIjA koI AzayathI bhakita pradarzita karatA bhakato, jemAM kapaTa sAthe lobha paNa bharelo che. chatAM paNa teo pUjanIya banI dharmakriyAonuM AcaraNa kare che ane karAve che. to AvI kapaTayukata kriyAo paNa bAhya kriyAmAM ja samAviSTa thAya che. tyArabAda trIjA naMbaranI bAhya kriyA jemAM tattvajJAnano abhAva che, sAdhako kapaTa ke svArthathI rahita che chatAM paNa AtmavivekanA abhAve, saMskAravaza ke paraMparAnI dRSTie te je kriyAnuM AcaraNa kare che te badhI kriyAo paNa bAhya kriyA gaNAya che. = 64 - Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upayukata daSTithI bAhya kriyAnuM bahuja vyApaka kSetra banI rahe che. ahIM to dharmakriyAne anulakSIne bAhya kriyAno ullekha karyo che. saMsArika kSetramAM paNa hajAro viveka vagaranI bAhya kriyAo cAlatI hoya che. A bAhya kriyAonA kAraNe sAdhAraNa gRhasthanuM nItimaya jIvana paNa hAni pAme che, khaMDita thAya che ke temAM bIjA doSono udbhava thAya che. Ama bAhya kriyA dekhItI rIte hAnikAraka che ane AgaLa cAlIne te jaDatAne janma Ape che. A thayo bAhya kriyAno eka pakSa, athavA eka daSTie nirIkSaNa, paraMtu jainadarzana e syAdvAdayukata anekAntavAdI darzana che. jethI koIpaNa bhAva ke tattvane eka daSTithI na nihALatA, aneka daSTithI nihALavAnuM sUcana kare che. aneka daSTithI nihALavuM te syAdvAda che. jainadarzanamAM syAdvAda upara saMpUrNa bhAra mUkavAmAM Avyo che. to bAhya kriyAno bIjo pakSa paNa nihALavo rahyo. zuM bAhya kriyA ekAMta hAnikAraka che? ke temAM kAMI guNavatA paNa che ? kAraNa ke saMpUrNa jIvarAzI je kAMI kriyAo kare che te badhI kriyAo buddhipUrvakanI hotI nathI. paraMtu saMskArajanya hoya che. nAnuM bALaka jyAM sudhI samaju na thAya tyAM sudhI tenI badhI kriyAo saMskArajanya ke Adezajanya hoya che. paraMtu te badhI kriyAo bALakanA nirmANamAM moTo bhAga bhajave che. nAnuM bALaka ramavAnI nAnI pAMca rUpiyAnI ramakaDAnI moTara calAve che. te moTara calAvavAnI bAhya kriyA kare che. paraMtu A bAhya kriyA tene sAcI kriyA sudhI pahoMcADavAmAM sahAya rUpa bane che. jo ApaNe A daSTithI nihALazuM to bAhya kriyAno ujjavaLa pakSa daSTigocara thaze. bhagavAna budhe ApelI zikSA H ahIM eka bhagavAna buddhanA jIvanano bahuja nAno prasaMga lezuM to te ucita gaNAze. bhagavAna buddha yAtrAmAM hatA tyAre hajAro rAjA-mahArAjAo, zeTha zAhukAra tenI sAthe cAlI rahyA hatA. te vakhate rastA upara ramato eka nAno bALaka sAme Avyo, teNe bhagavAna buddhane bhikSA ApavAnI ceSTA karI ane dhULano eka khobo bharI dIdho. bhagavAna buddha pAtra dharavA gayA, tyAM badhA mANasoe pelA bALakane dhamakAvI rokavAnI koziSa karI. bhagavAna buddha saune rokayA ane kahyuM ke tene AgaLa AvavA do ane potAnA pAtrAmAM bhikSA rUpe dhULa grahaNa karI. tyArabAda buddha saune upadeza ApatA kahyuM ke jo A bALakane ApavAnI vRti thaI che, paNa tene viveka nathI, paraMtu tenI dAna bhAvanAne rokavI na joIe, je bALaka Aje dhULa Ape che te viveka jAgRta thatAM sonuM paNa ApI zake che, tenI dAnazIlatAne khIlavA do. A tenI bAhya kriyA AgaLa cAlIne sAcI kriyAnI janaka banI zake che. saune satya samajAyuM. A rIte bAhyakriyAnA ahIM ujjavaLa pakSane paNa syAdvAda daSTie, UMDANathI tapAsazuM, ane tyArabAda nyAyabuddhinA tarAju para vajana karIne kharekhara kaI bAhyakriyA jaDatAnI janaka che, te upara daSTipAta karazuM. bAhyakriyA svayaM doSI nathI, kAraNa ke kriyAzIlatA te padArthano svabhAva che. pachI te bAhrakriyA hoya ke AMtarakriyA hoya. nAma game te Apo, paraMtu kriyA te kriyA che. je kriyAmAM rAga -Sa ke IrSyAno saMbaMdha joDAya che tevI bAhya kriyAo anarthakArI bane che. dUSita AMtarakriyAnA AdhAre ja bAhyakriyA dUSita bane che. kriyA eka prakAre cakravyuha che. jene AjanA vijJAnanI bhASAmAM sAyakala kahevAmAM Ave che. tamAma 65 kI. Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jema rastA upara koI moTara gADI cAle che. moTaragADImAM kriyAzIlatA vyApta thayelI che. paraMtu A kriyAno udbhava DrAIvaranA mAnasa kSetramAMthI zaru thAya che. vadhAre mULa tapAso to. DrAIvarane jeNe AjJA karI che arthAt orDara Apyo che, tenA aMtaHkaraNamAM ubhUta IcchA vANIrUpe pariNata thatAM te vacanakriyA, DrAIvaranI zravaNakriyA thAya. te DrAIvaranA mAnasa kSetrane pravRtta kare che. tyAra bAda DapIvaranI zArIrika kriyAno AraMbha thAya che ane A zArIrika kriyAne AdhAre gADInuM mazIna saMcAlita thAya che. mazInanI dhamadhamavAnI kriyA pachI tenA pAvarathI gADInA badhA cakro gatimAna thAya che. paraMtu A DrAIvIMga kriyA duSita kayAre thAya? DrAIvaranI anaAvaData, ajJAna, madyapAna ke pramAda AdithI DrAIvIMga kriyA duSita thAya che. ahIM ApaNe gADInI kriyAne ke mazInanI kriyAne bAhya kriyA kahie to tenA mULamAM rahelI mAnasa kriyAone aMtarakriyA kahevI joIye. Ama kriyAnA be pakSa che. paraMtu keTalAMka kSetro evA paNa che ke jayAM AMtarakriyAno eka vakhata AraMbha thayA pachI uttara kALamAM AMtarakriyA baMdha thayA pachI paNa saMskAranA baLe bAhya kriyAo cAlatI rahe che. dharmakSetramAM paNa udAharaNa baMdhabesatuM thAya jenA upara kavirAjano kaTAkSa che, tevI dhArmika bAhya kriyA paNa pravartatI hoya tevuM jovAmAM Ave che. koI dharmaguruo dvArA Adeza maLyA pachI, te AdezanuM tAtparya jANyA vinA ke vivekano upayoga karyA vinA A Adezane caritArtha karavA mATe sAdhaka Adeza anusAra dharmakriyA karavA prerita thAya che. pachI te vacanayoganI kriyA hoya ke kAyayoganI hoya. kAraNa ke prAyaH vacanayoga ane kAyayoganI kriyAone ja bAhyakriyA kahI zakAya. A banne kriyAo niraMtara cAlu rahe che. ahIM paNa tenI mAnasa kriyA athavA AMtarakriyA joDAyelI che. AMtarakriyA joDAyelI hovA chatAM kayAreka asaMyukata thAya che ane temAMthI upayoga haTI jAya che. upayoga na hovA chatAM bAhya kriyAo cAlu rahe che. Ama bAhya kriyAnuM kSetra bhAjya, avibhAjya, vibhakata ke saMyukata bhAve cAlatuM rahe che. khAsa karIne bAhya kriyAno matalaba e che ke pote to ThIka paNa anya vyakita A kriyAone joI zake che ane jyAre anya vyakita A kriyAne jue che tyAre tene mATe sAro ke naraso abhiprAya paNa Ape che. A abhiprAya paNa sAdhakanA kAnamAM praveza karI tenA manoyogamAM sArA abhiprAyane AdhAre eka prakAre ratibhAva Ubho kare che A mAnasika rati khuzImAM pravartamAna thaI bIjA paNa mAnAdi kaSAyonuM poSaNa kare che. eTalA mATe ja kavirAje bAhya kriyA upara prahAra na karatA bAhya kriyAmAM rAcatA' evo zabda vAparyo che. rAcatA eTale ramaNa karatA, rAcatA eTale teno AnaMda letA, te kriyAthI saMtoSa mAnI sAdhanAnI ItizrI karatAM ane te ratibhAvamAM Asakata banI A bAhya kriyAne pramukha sthAne sthApe che. Ama bAhya kriyA duSita nathI paraMtu tenAthI upajatA Asakita bhAvo ke ratibhAvothI te duSita thAya che. sauthI moTI vAta to e che ke jIvanamAM AvA ratibhAva ke AnaMdabhAva hoya, paraMtu ahIM to A AnaMda bhAvane mokSamArganuM nAma ApI sAdhaka tyAM aTakI jAya che. A rIte bAhyakriyA te mahA viparyayanuM AlaMbana banI jAya che. bAhya kriyA vize ATalu skUla vivecana karyA pachI ApaNe zAstrIya daSTie kriyA viSe condemned SS Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arthAt pApakriyA puNyakriyA ke dharmakriyA viSe vicAra karIye. jaina darzanamAM paraMparAthI kriyAnA pAMca prakAra mAnavAmAM Ave che. (1) kAyikI (2) adhikaraNakI (3) prASikI (4) pAritApanikI (5) prANAtipAtinI. koI vyakita jyAre koI pApakriyA kare, tyAre te ghaNI kriyAmAMthI pAra thAya che. kAyAnuM halana-calana kare, lAThI Adi hathiyAra upADe, pachI manamAM dveSa kare, tyArabAda prahAra kare ne paritApa upajAve ane chevaTe e jIvane mRtyu pamADe. Ama pApakriyAno eka krama che. A pApakriyA te sarvathA vajarya che. pApakriyAmAM paNa AMtarakriyA ne bAhyakriyA, evA be vibhAga spaSTa dekhAya che. A vivecana zreNInA AdhAre puNyakriyAmAM paNa vibhinna prakAranI kriyAo udbhave. che dAna devA ke bacAvavAnI IcchA, padArthane grahaNa karI ApavAnI bhAvanA, tyArabAda manamAM huM upakAra karuM chuM evI vRttino Azraya le ane tyAra pachI jIvane sukha upajAve ane chevaTe e jIvane pUro adhikAra ApI de ane pote saMtoSa mAne ke meM puNyakarma karyuM che. A puNyakriyAmAM paNa AMtara ane bAhya bane prakAra joI zakAya che. bAhmakriyA ane AMtarakriyAno UMDo saMbaMdha : have AgaLa cAlIne sAdhaka dharmakriyAmAM praveza kare, sahu prathama tene dharmakriyA karavAnI IcchA janme che. tyArabAda dharmane anukuLa evA sthAna, sAdhana ke upakaraNano Azraya grahaNa kare che ane chevaTe pote grahaNa karelI kriyAne niraMtara cAlu rAkhI dharma saMskArone janma Ape che, ane tyArabAda ucca koTino tyAga grahaNa karI te upavAsa Adi kaThora vratane grahaNa karI dharmakriyAnA aMtima biMduno sparza kare che. A dharmakriyAmAM paNa AMtarakriyA ane bAhyakriyA evA be bhAva daSTigocara thAya che. bAhyakriyA vakhate kaSAyanI maMdatA, zradhdhAno udbhava ane puNyano yoga, A triveNI saMgama thatA te sAdhaka kriyAzIla bane che. paraMtu ahIM vivekazUnyatA hovAthI tattvanI sparzanA na hoya, svabhAva vibhAvanuM bhedajJAna na hoya, zudhdha pariNatino ke samyagujJAnano abhAva hoya, tyAre A badhI kriyAo saMskArajanya banI jema koI jaDa padArthanI kriyA thatI hoya che, tema jaDatAne janma Ape che. jainoe pratikramaNanA be bheda karyA che. dravya pratikramaNa ane bhAvapratikramaNa. A baMne prakAranA pratikramaNamAM bhAva pratikramaNa ja sArthaka ane saphaLa che. tema chatAM zAstrakAre dravya pratikramaNane vyartha kahyuM nathI, kAraNa ke jemAM zabda ane arthano saMpUrNa viveka hoya, jemAM sacoTa upayoga parovAyelo hoya, eka kSaNano paNa pramAda na hoya, pratikramaNanA bhAvo sAthe AtmA tadrupa banI gayo hoya, tyAre AvuM zuddha bhAva bhareluM pratikramaNa soLe AnA sArthaka che. bAkI dravya pratikramaNamAM bAhyakriyAno AbhASa thAya che ane A bAhya kriyAo ame pratikramaNa karyuM che evo saMtoSa mAnI tyAM dharmanI ItizrI kare che. bAhya kriyAno artha che je saMpUrNa sArthaka nathI tevI kriyA, yathA- (1) nirarthaka kriyA, (2) vyartha kriyA, (3) anartha kriyA, (4) niHsAra kriyA, je kriyAmAMthI sArthakabhAva lagabhaga nIkaLI gayo hoya te kriyA nirarthaka bane che. paraMtu vizeSabhAva lupta thayo nathI. jyAre vizeSabhAva lupta thAya tyAre te kriyA vyartha bane che ane vyartha banyA pachI vadhAre vivekazUnyatA thAya to te kriyA anarthanuM kAraNa bane che, arthAt hAnikara bane che. ane A badhA prakAromAMthI kriyAno saMtoSa mAnI sAdhaka pAra thato hoya tyAre tene kharekhara koI tattvaprApti ke zALAnA 67 nA Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caitanyAnubhUti thatI nathI. tyAre te chevaTe niHsAra arthAtu sAra rahita, rasarahita, tattvarahita, phaLa rahita, guNarahita kriyA banI jAya che. A badhI kriyAo bAhyakriyA tarIke saMsAramAM astittva dharAve che paraMtu moTuM duHkha to e ja che ke AvI kriyAomAM jIva ramaNa karI rAce che, AnaMda mAne che ane miththA saMtoSa mAnI temAM aTavAI rahe che. te bhayaMkara viTaMbanA che ane kavirAjane A ja vAtano moTo khaTako che ke jIva bAhya kriyAmAM rAce che. vadhAre kahevuM hoya to nAce che paNa kahI zakAya. astu. Ama zAstrokata rIte paNa upayogarahita kriyAnA ghaNA ja vivecana prakaraNo jovA maLe che. paraMtu vartamAna guruo tene viSe jarApaNa dhyAna ApyA vinA bAhyakriyAne dharma mAnI vizALa pramANamAM anuSThAno karI, dravyabhAve sAdhanA karAvI, bhAva upAsanA pratye durlakSa rAkhe che. tethI dharmanA kSetramAM eka vizALa viparIta bhAvono aMdhakAra vyApta thayo che. have ApaNe bAhya kriyAne sAMgopAMga joyA pachI tenA prabhAva vize thoDo vicAra karaze ane tene bAhya kriyA zA mATe kahevAmAM Ave che tenI tarkayukata vivecanA karazuM. - bAhya ane AMtara kriyAno sumeLa : ahIM siddhikAre lakhyuM ke "AMtarabheda na kAMI". ApaNe AgaLa kahI gayA tema eka to AMtarakriyAnA astittvano abhAva ane bIjuM AMtarakriyAnA jJAnano abhAva, ema banne artha nIkaLe che. vastutaH zAstrakArane AMtarakriyAmAM " aMtara bheda na kAMI" ema lakhyuM che tenuM tAtparya zuM che? ema samajI levAthI svataH bAhyakriyAnuM nirUpaNa thaI jaze. jema koI atithi jamavA Ave. jamADavAnI badhI kriyA kare. sAruM khAvAnuM paNa pIrase. chatAM samajadAra mahemAna bhojananI kriyA ke bhojananI sAmagrI na jotAM, bhojana ApanAranA bhAvano vizeSa khyAla kare che, teno AMtarika prema keTalo che te jANavAnI utkaMThA rAkhe che. A udAharaNamAM ghara mAlikanI bhAvanA te AMtarakriyA che ane bAkInI badhI bAhya kriyA che. te ja rIte "AMtarabheda na kAMI" A padamAM Atmavivekano athavA AtmajJAnano athavA svasvarUpano nirNaya karavAno IzAro che. svasvarUpane ke svaparano ke badhA dravyono vibheda jANyo na hoya, to AMtarabheda udbhavato nathI. AMtarabhedano matalaba che. aMtaramAM sva eTale AtmA pariNati je cAlI rahI che te pariNatimAM vibhAvayukata ane svabhAvayukata paryAyo pravartamAna ja che. eka paryAya udayabhAva che, arthAt karmajanita che, mohAdika vibhAvothI yukata che, jyAre bIjI zukalaparyAya te karmajanita nathI paraMtu kSayopazama-upazama ke kSAyika bhAvonA AdhAre pravartamAna paryAya che. A bhedane jANavo, te sUtrakAra Avazyaka samaje che. A AMtar kriyAno bheda che. bheda eTale vibhinnatA, sArA narasA paNa. uparyukata kathanamAM eka sUkSma jJAnanI tattvadaSTi pArakhI levAnI nitAMta AvazyakatA che. AMtarika kSetramAM sAdhAraNa rIte be bhAvonuM kathana sahu jANe che. udayabhAva ane svabhAva. paraMtu ahIM ApaNe jarA UMDAIthI vicAra karIe, ke karmano udaya Atmadravyane kevI rIte prabhAvita karI zake? karmanA badhA udayo zarIranA sthULa dravyo upara potAnI pariNatino prabhAva pAtharI zake, paraMtu caitanyadravya atyaMta sUkSmAtisUkSma che. tene karma kevI rIte prabhAvita karI zake? zAstrakAroe ARAISUELANSANGURALIS SC watan Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa ajIvatattvanI sAthe Azravatatvane eka svataMtra tattva gayuM che. A badhA zAzvata tattvo potAnuM svataMtra astittva dharAve che. AzravanA badhA bhAvAzrava pariNAmo manoyoga Adi yoga sAthe joDAyelA che ane jJAna ke ajJAnajanya bhAvo je varte che te A Azrava bhAvomAM ramaNa karI temAM sukha duHkhano AdhAra Ubho kare che. vastutaH karmajanya pariNAmo caitanya dravyamAM koIpaNa prakAranI vaibhAvika paryAya UbhA karI zakatA nathI. vibhAva eka svataMtra tattva che. paraMtu vibhAvanA astittva vakhate manoyoga ane badhI Indriyo viSaya bhAve temAM saMyukata hoya tyAre caitanya dravyanI svabhAva paryAyane khIlavAno avakAza raheto nathI. jema melI cImanIvALA divAmAM aMdara prakAza che, paraMtu cImanInI melAzanA kAraNe te prakAzane avakAza maLato nathI. prakAza paNa svataMtra che, cImanI paNa svataMtra che ane tenI melAza paNa svataMtra che. Ama tripuTI avasthA che. A ja rIte karmo AtmAnA guNone ke svabhAva paryAyane hAni karI zakatA nathI. paraMtu karmanA udaya pariNAma vakhate cetanadravyanI paryAyane avakAza maLato nathI. je sAdhaka A badhA tattvonA vibhedane jANI le che ane A koI tattvo mArA nathI. e para-pariNAma che, to potAnA sUma upayoga vaDe udayabhAvanA astitvamAM paNa AtmadravyanI bhUmi paryAyanuM avalaMbana karI, vibhAvathI chUTo pADI svasukhanI, zAMtinI ke AnaMdanI anubhUti kare che. A vibhAva pariNAmo vizvanA che, mArA nathI ane A sUkSma daSTi udbhavatA vibhAva pariNAmo svataH nirmaLa bane che. te karma siddhAMtanI eka prakiyA che. khetaramAM jema phasala (pAka) jora pakaDe tyAre bAkInuM niMdAmaNa svataH nirbaLa banI nirmULa thavA lAge che tema vizvanA A prakriyAnA siddhAMto upayoganI zudhdha paryAya sthita thAya tyAre vibhAvo svataH nirmaLa ane nirmULa bane. Atmadravya mauna avasthAmAM che, karmanA udayabhAva che ane udayabhAvanA kAraNe zuddha paryAyo khIlatI nathI. A avasthAmAM A tripuTI saMyogamAM jyAre sAdhaka nirNaya karI DUbakI mAre che, tyAre AMtarakriyAno bheda jANavA maLe che ane nizcita rUpe jIva svabhAvamAM ramaNa kare che ane te kriyAnuM sAdhakane bhAna paNa hoI zake. A avasthAmAM nirmohadazA paNa bhAga bhajave che. AMtarakriyAno vibheda jJAnathI ke abhAvathI ? : AMtarakriyAnuM astittva eka, AMtarakriyAnuM jJAna be, AMtarakriyAno abhAva traNa ane AtaMrakriyAnA abhAvanuM ajJAna, Ama A catuSkoNamAM siddhikAranuM tAtparya evuM che ke kAM to AMtarakriyAno bheda thayo nathI, kAM AMtarakriyAnA bhedanuM jJAna thayuM nathI. A padamAM eTaluM lakhyuM che ke "AMtara bheda na kAMI" temAM bane artha lakSamAM levA jarUrI che. temAM AMtarabheda kAM nathI, kAM AMtarabhedanuM jJAna nathI. tarkadaSTie ema kahI zakAya ke AMtarabheda na hoya to jJAna kayAMthI thAya? paraMtu hakIkatamAM AMtarabheda thayo nathI. tenA abhAvanuM jJAna thaI zake che. AMtarabheda thAya te eka svataMtra pariNati che. kadAca sAdhakanA lakSamAM na paNa hoya. paraMtu kharI vAta e che ke "AMtarabheda na kAMI" e vAkaya padamAM AMtarabhedanuM jANapaNuM nathI ema kahevAnuM tAtparya che ane A AMtarabhedanA abhAvamAM je kAMI dhArmika kriyAo che te badhI bAhyakriyAo che. eka upakArI khulAso :- AtmasiddhikAre e spaSTa karyuM nathI ke bAhyakriyAo jarApaNa Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upakArI nathI. tema bAhya kriyA pratye temaNe koI napharata vyakata karI nathI. paraMtu bAhyakriyAnA kendra sudhI sthagita thaIne bAhyakriyAno anurAga rAkhI, temAM Asakata banI bAhyakriyAnI Agraha buddhithI sAdhaka AgaLa vadhato nathI ane kriyAnuM avalaMbana lIdhA pachI jJAnamArgano niSedha kare che, je yogIrAje A ja padamAM kahyuM che. paNa hakIkatamAM jIva jyAre avyavahArarAzimAMthI nIkaLyA pachI sAdhanAnA zuddha kendra sudhI pahoMce, tyAM sudhI bAhyakriyAothI ja tenA upara upakAra thayo che. ane bAhya kriyAnuM avalaMbana laI puNyAzravanA AdhAre, te jIva samajadAra bane tyAM sudhInI kakSAmAM AvI pahoMcyo che. mATe ahIM ema na samajavuM joIe ke bAhyakriyA upakArI nathI. jema cokhAnI khetI kare tyAre cokhAno pAka na thAya tyAM sudhI tenA ropAo, pANI, sUryaprakAza ane tenA upara lAgelA chIlakAo e badhA upakArI che. paraMtu cokhAno paripAka thayA pachI photarAne dUra karI, zuddha cokhAne prApta karavA ghaTe che. te ja rIte ahIM bAhmakriyA ucca koTInA sAdhaka mATe have nirarthaka bane che, athavA zuddha vyavahAranuM avalaMbana banI rahe che. paraMtu sva-ramaNamAM je zuddha paryAyo khIlI che tenI pragatimAM have A kriyAo upakArI nathI. bAhyakriyAmAM rAcatu na rahevuM joIye. paraMtu AgaLanA kendrane sparza karavo joIye. karmo vastutaH cetana dravyonI paryAyanA pratibaMdhaka nathI. have jJAnanI prabaLatAthI cetana dravyanI pariNati karmathI aprabhAvita rahI nirmoha dazAnuM sevana kare che ane pramAda avasthAno tyAga karI, bAhya padArthomAM sArA narasAnA bhAva choDI svadravyonuM mUlyAMkana kare che, tyAre bAhyakriyAmAM rAcavAnuM rahetuM nathI. ane ahIM "AMtarabheda na kAMI" ema lakhyuM che e avasthA samApta thAya che. bhedano artha bhedajJAna : AMtarabhedanA ghaNA artha thAya che. (1) jIva ane ajIvano bheda (2) Azrava ane ajIvano bheda. (3) vibhAva ane svabhAvano bheda. (4) dravya ane paryAyano bheda. (5) guNa-paryAyano bheda. A badhA bhedo vAstavika ja che. e bheda karavAnA nathI. koI jIva bhedanuM nirmANa karI zakato nathI. te bhedane maTADI paNa zakato nathI, paraMtu A bheda vijJAnane samajato nathI te ja duHkhanuM kAraNa che. eTale ja kavizrI kaTAkSa kare che ke bhedavijJAnane abhAve "teha kriyAjaDa AMhi' te kriyAnI jaDatAne pAme che. siddhikAre punaH kriyAjaDa zabdano prayoga karyo che. trIjI kaDImAM paNa kriyAjaDa che ane A cothA padamAM paNa kriyAjaDa che. trIjA padamAM je kriyAjaDa kahyA che te kriyAjaDane lakSa banAvIne kahyuM che, jayAre cothA padamAM kriyAjaDa kahyAM che. te kriyAjaDanI vyAkhyA karI che. ahIM paNa vastutaH kriyAjaDanA kAraNo ja batAvyA che, paraMtu kriyAjaDanI ucita vyAkhyA karavAmAM AvI nathI. kharekhara to kriyA koIne jaDa banAvI ja na zake. kriyAno abhAva thAya tyAre ja jaDatA Ave. kriyA e sakriya tattva che. koI ema kahe A ghaNA khajAnAno mAlika nirdhana che. to A vAkaya tarkazuddha nathI. tema kriyAjaDa zabda ja tarkazuddha nathI. jyAM kriyA che tyAM jaDatA nathI. ne jyAM jaDatA che tyAM kriyA nathI. pUrvapakSanA prazna pachI ApaNe uttarapakSanuM vidhAna karazuM. ahIM jJAnane AdhAre jaDatAno ullekha karavAmAM Avyo che. jema DrAIvara gADI calAvato HARMINER LESERNASIONAL SERIAL SCHOLARSHA RAHATEAUROSAINERAL zAnadAza zA mA 70 lA Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hoya paNa gADI calAvavAnuM jJAna na hoya to gADI calAvavAnuM pariNAma niSkriya bane. vinAzane notare, tema ahIM jJAnarahita kriyA karanAra vyakita kriyAne aMte jaDatAne prApta thAya. kriyAjaDano artha evo nathI ke jaDatA ane kriyA bane samakAlIna che. paraMtu te pariNAmajanaka jaDatA che. kAraNa ke zAstrakAra ahIM barAbara jJAnahIna kriyAnI vAta kare che. khajAnAno mAlika paNa jJAnahIna hoya athavA vivekahIna hoya to aMte nirdhana bane. Ama draSTA puruSo pariNAmane joI zabdano uccAra kare che. ApaNA yogIrAja paNa draSTA yogIpuruSa che. teo kriyAthI pariNAmanI jaDatAne vicArI rahyA che. Avo sAdhaka jaDabhAvane pAme. jo ke kharekhara koI dravya, khAsa karIne cetana dravya kayAreya paNa jaDa thaI zakatuM nathI. to A zabda paNa upamA janaka zabda che, athavA upAlaMbha che. vAstavika zabda nathI. kAraNa ke vyakita jaDa thaI na zake, badhA dravyo svaguNathI bharapura che, temaja cetana dravya te anaMta kALa mATe cetana ja che, jaDa thaI zakato nathI, paNa jaDa jevo thAya evo artha thAya. bheda vijJAna : ApaNe ghaNA prakArano bhedano ullekha karyo, paraMtu zAstrakAroe bhedavijJAna para ghaNo ja UMDo prakAza pAtharyo che. khAsa karIne, mahAna adhyAtmadraSTA kuMdakuMdAcArye samayasAramAM tribhedanuM gahana atiAvazyaka vivecana karyuM che. mahAna AcArya TIkAkAra amRtacaMdrasurijIe bhedavijJAna rUpI sonA upara uttama kArIgarI karI che ane alaMkAra rUpe samayasArane pradarzita karavAmAM moTuM yogadAna karyuM che. paraMtu bheda vijJAna eTaluM mahatvapUrNa nathI, jeTaluM abheda vijJAna, badhA bheda vijJAnane aMte eka abheda, akhaMDa, avinAzI, zAzvata, avicchinna guNa-paryAya yukata cetana dravya te ja lakSa che. bheda vijJAna te mArganuM upakaraNa che, athavA mokSamArgamAM sAcA khoTA rastAono bheda batAvI satyanuM udghATana kare che, athavA pote kayAMya paNa viparIta paryAyomAM saMyukata na thAya teno AbhASa Ape che. prathama bhedajJAna deha ane AtmAnuM che. te sAdhAraNa jaina sAdhanAmAM prasiddha che. bIjuM bhedajJAna svabhAva vibhAva pariNatinuM che. ghaNA jIvo ajJAnane kAraNe para pariNatino artha para dravyanI para-pariNati kare che. paNa hakIkatamAM tema nathI. para--dravyanI pariNati sAthe zuM levAdevA ? ahIM pariNatino artha vibhAva pariNati che, athavA je potAnI pariNati nathI evo bhAva Azrava te para pariNati che ane A bhAva Azrava koInA nathI. te pulanI pariNati paNa nathI ne cetananI paNa nathI. bhAvaAzrava te kSaNika paryAyo che. tenI prakriyA evI che ke koI dravyanA adhikaraNamAM athavA koI dravyanA anuSThAnamAM te vikAsa pAme che paraMtu A bhAvAzravo te koI dravyonA guNa dharmo nathI. pudagala dravya te varNa, gaMdha ne sparza yukata che, temAM krodha-mAna-mAyA -lobha saMbhavatA nathI. tema Atmadravya paNa jJAnAdi guNothI yukata che. temAM paNa krodhAdi saMbhavatA nathI. Ama Azrava te zuddha jaDa ke cetana dravyanI pariNati nathI, ane eTale ja bhagavAne jIva-ajIva pachI svataMtra rIte Azrava tattva mUkeluM che. paraMtu A Azrava tattva e jIvanA kSetramAM ja vikAsa pAme che ane khetImAM raheluM ghAsa jema ropAne khIlavA detuM nathI, tema AzravakSetramAM rahelA guNone vikAsa pAmavA detA nathI. tethI ja ahIM puruSArtha karavAnI ke khetI karavAnI jarUra che. AzravanA bhAvo AtmAnA gharanA nathI, tethI tene parapariNati kahevAmAM AvI che. kAraNa ke }}} {{}}}3333333 thANA 71 Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Azravano AdhAra karma che, ane parama nizcayanayamAM karmanA kartA karma ja che. anAdikALathI e paraMparA cAlI Ave che. jo AtmA karmano kartA hoya to siddha bhagavAna paNa punaH karma karI zake che, paraMtu tevuM thatuM nathI. nizcaya e thayo ke Azrava karma janita che. A bIjuM bhedajJAna Ave tyAre svabhAva vibhAvano nirNaya thatAM upayoga svabhAvamAM sthira thAya ane AzravanuM tAMDava tUTI jAya che. trIjuM bhedajJAna : te paryAya ane dravyanuM bhedajJAna che. atyAra sudhI bhedajJAna thatAM jIve zuddha paryAyano anubhava karyo. ane A zuddha paryAya te caitanya dravya che, tema mAnyuM. paraMtu Atmadravya paryAya pUratuM sImita nathI. tema koI eka guNa puratuM sImita nathI, tema ghaNA paryAya paryata paNa sImita nathI. Atmadravya te AvA anaMta anaMta paryAyanuM janaka che, paraMtu paryAya te AtmA nathI. eka aMzamAtra zuddha AtmAnuM bhAna karanAra eka kSaNika sUtra che, eka jhalaka che. kSaNika udbhavelI vIjaLI ghaNo AbhAsa Ape paraMtu te akhaMDa vIjaLIno eka mAtra kSaNika aMza che. jema sAkaranI mIThAzano svAda sAkaranuM bhAna karAve che, paraMtu kSaNika svAda te akhaMDa sAkara nathI. tema sAdhakane zuddha paryAyano AbhAsa thayA pachI, dravya ane paryAyanuM bhAna thavuM jarUrI che. jene A trIjuM bhedajJAna kahevAmAM Ave che. samagra bauddhadarzana A kSaNika paryAyamAM ja aTakI gayuM ane samagra vizva ke AtmA je kAMI che te kSaNika paryAyo che tenAthI vadhAre kazuM nathI. bhUtakALa ke bhaviSyakALa e kalpanA mAtra che. kSaNika vartamAnakALa te ja satya che. astu je hoya te. ahIM jaina darzana zAzvata akhaMDa dravyanuM vidhAna kare che, ane A dravyanI upalabdhi te ja mokSa che. traNa bhedajJAnanA aMte bheda vijJAnanI sImAne pAra karyA pachI abhedajJAnanuM aMtima zikhara sara thAya che. bhedajJAna te lakSa nathI. te samaja mATe che. vastutaH akhaMDa dravya ane tenuM abhedajJAna te ja lakSa che. A akhaMDa dravya te anaMtaguNa samuha che. ahIM dravya ane guNono bheda svIkAravAmAM Avyo nathI. mokSamArgamAM "gukha paryAyavahvavya' ema umAsvAmIe vidhAna karyuM che. eTale badhA guNo ane paryAyoyukata samanvita, tadrupa, abhedAtmaka je dravya che, jemAM A badhA guNa paryAyanA taraMgo samAviSTa che tevuM akhaMDa dravya, tenuM akhaMDa jJAna ane tenAthI niSpana thatuM akhaMDa sukha, Ama triveNIno saMgama thAya che astu. ahIM bhedavijJAnanuM ke abhedajJAnanuM je kathana karyuM che, teno jo abhAva hoya to bAkInI kriyAone AtmasiddhikAra jaDakiyArUpe upAlaMbhe che, ane tene kriyAjaDa kahe che. mokSamArganI viruddhamAM kriyAjaDatAnI sAthe bIjo upAlaMbha A ja kaDImAM Apyo che. "jJAnamArga niSedhatA" have ApaNe A bIjA upAlaMbha viSe vAstavika vicAra karazuM. uparamAM kriyA ane jaDatA e banneno paspara virodha pragaTa karyo che, te niSkriya tattvane jaDa mAnIne karyo che. phakata jJAnahIna tattvone jo jaDa kahevAmAM AvatA hoya ane evA AtmadravyathI vibhinna badhA dravyo kriyAzIla hovA chatAM tene jaDa dravya kahevAmAM AvatA hoya, to ahIM jaDa zabdano artha ja badalI jAya che ane jJAna rahita dravya jaDa che. tevo artha pragaTa thAya che. jo A arthane ApaNe mAnIne AgaLa vadhIe to kriyAjaDa zabda ucita kahI zakAze. jo ke Ama kahevAthI Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa puruM samAdhAna thatuM nathI. kAraNa ke kriyAyukata ja dravyane jaDa kahIe chIe tyAre banne zabda bolavAnI jarura nathI. jaDano artha jJAnarahita kriyAzIla dravya evo thAya to punaH kriyAjaDa kahevAnI AvazyakatA nathI. phakata jaDa kahevuM ja paryApta che. astu. ahIM to upamA hovAthI athavA upAlaMbha hovAthI kriyA karatA karatA jaDa jevo thaI jAya che. vastutaH kriyAnuM niraMtarapaNuM potAnuM kArya pUruM karyA pachI jo cAlatuM ja rahe to tenuM phaLa viparIta Ave, athavA jaDatAmAM pariName ane nirarthaka banI bAdhaka banI jAya. ahIM siddhikAra A bhAvane sparza karIne kevaLa jaDanI upamA ApI kriyAjaDa vyakitane saMbodhyA che. jaDatAnuM pUrNarUpa : A kriyA jaDatAmAM umero karanAra ke kriyAjaDatAne majabUta karanAra eka bIjI prakriyA zaru thAya che jene ahIM kavirAja bahuja kuzaLatAthI spaSTa kare che ke AvA vyakita sAthe sAthe jJAna mArgano viSedha kare che. ane pote je rIte pravartamAna che te ja rIte ahaMkAra tattvano Azraya karI pravartamAna bane che. jJAnamArgano niSedha manuSya mATe bahuja bhayaMkara sthiti UbhI kare che. jema gharamAM aMdhAru hoya to eka paristhiti che. paraMtu aMdhArAthI akaLAyelo mANasa daravAjo kholavA ja na de, bahAranA prakAzane Avato roke, ke tene avarodhe ke teno niSedha kare to te aMdhakAranI sthitine majabUta kare che ane aMdhakAramAM rahelA jIvane eka vizeSa prakAranI viTaMbanAmAM DUbADI rAkhe che. jJAnamArgano niSedha te koI rogIne roga to che, paraMtu te rogI svayaM davA levAno niSedha kare athavA teno DokaTara sarvathA davA levAnI nA pADe to rogInI viSama sthiti bane che. rogI rogane vaLagI rahevAno Agraha rAkhe te keTalI bhayaMkara sthiti che ? tema ahIM kriyAjaDa jJAnarUpI auSadhIno upacAra karavA taiyAra nathI ane teno niSedha kare che. to te potAne mATe keTalI kaphoDI sthiti UbhI kare che. rogI to roganA kAraNe ekavAra mRtyu pAme, paraMtu A jJAnamArgano niSedhaka, kriyAjaDa jIva anaMtavAra mRtyu pAme athavA janma-mRtyunA cakramAM guMcavAto ja rahe tevI sthiti ubhI kare che. kriyAjaDatA e kAMTo che ane jJAnamArga tenI davA che jJAnamArgano niSedha te jaDatAno atireka che. tethI ja ahIM kriyAjaDanA lakSaNamAM ke tenA kAraNomAM jJAnamArgano niSedha e prabaLa kAraNa mAnyuM che. ekaluM bAhya kriyAmAM rAcavuM e eTalu badhu bhayaMkara nathI, kAraNa ke temAM jJAnanuM kiraNa Ave to A sthiti TakI na zake. paraMtu sAthe sAthe jo jJAnamArgano niSedha hoya ane A bannenI vacce AMtarabhedano abhAva hoya athavA bheda vijJAna na hoya to jaDatAnuM tAMDava thAya che. tethI A cothI kaDImAM jaDatAnuM pUrNa rUpa pradarzita karyuM che. eka roga che, bIjuM davA levAno niSedha kare che. trIjuM roga ane davAno ke upacArano bheda samajato nathI. tene mana to davA ane roga bane ekasarakhA che. AvA bhedajJAna rahita vyakitane jaDa ja kahevo rahayo ne? kriyAjaDa to eTalA mATe ke te ekasarakhI kriyAne karato ja rahe che, vaLagI rahe che. varanA khAlI jaDa maLyo hota to paNa tIra nizAna upara ja lAgavAnuM hatuM. paraMtu ahIM bIjI koI prakAranI jaDatA kahevAno Azaya nathI. paraMtu dharma kriyAnI jaDatA te mukhya nizAna che tethI tene kriyAjaDa kahyo che. astu. have ApaNe mULa viSaya upara AvIye. jJAnamArgano niSedha zuM che? A padamAM paNa traNa tattvo rahelA che. insan o nummenmuseet 13 km Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1) jJAna (2) jJAnano mArga (3) mArcano niSedha. A traNeya tattvone ApaNe vyakitarUpe paNa oLakhazuM ane tyArabAda parasparanA saMbaMdha rUpe paNa oLakhazuM. vyakita rUpe (1) jJAna (2) mArga ane (3) niSedha. ema traNa svataMtra tattva che. jyAre saMpUrNa vAkyomAM (1) jJAna ane jJAnano mArga | (2) mArcano niSedha ane jJAnamArgano niSedha (3) jJAnano niSedha ane mArgano niSedha. (1) jJAna sAthe niSedha joDIe to jJAna niSedha. (2) mArga sAthe niSedha joDIe to mArga niSedha. (3) jJAna ane mArga sAthe niSedha joDIye to jJAnamArgano niSedha. kAvyamAM to "jJAna mArga niSedhatA che paraMtu khaMDa khaMDano artha samajavAthI badhA AMtarika bhAvo paNa spaSTa thaze. jethI A philosophI ahIM asthAne gaNAya. jJAna e jIvano svAbhAvika guNa che. jo ke keTalAka anya darzano bIjA viSayonI jema jJAnane paNa vikArI tattva mAne che ane jJAnane AdhAre ja mAyAno janma thAya che. tethI jJAnane anAvazyaka gaNI nirvikalpa, jJAnarahita, AnaMdamaya samAdhi te ja paramAtma svarUpa che. A dArzanika jhaghaDo ghaNo vizALa che. ahIM to ApaNe IzAro mAtra karyo che. jainadarzanamAM paripUrNa rIte jJAnane AtmAno guNa mAnavAmAM Avyo che. tyAM sudhI kahevAmAM AvyuM che ke AtmA jJAna svarUpa che. jJAna svarUpa mamalam pravadanti saMta" saMtoe AtmAne nirmaLa jJAna rUpa kahyo che. jJAna e vizeSa prakAranI joya tattvanI paryAyane pichAne che. saMpUrNa jJAna thAya tyAre ja te akhaMDa dravyane jANI zake che. varanA te sAmAnya dharmothI AgaLa vadhIne vizeSa dharmone jANavA maLe che. jema jema vizeSa dharmone oLakhe tema tema jJAna tIvra, tIvratara ke tIvratama thatuM jAya che. sAmAnya dharmonI sImAne oLaMgI vizeSa dharmone viSaya banAve te jJAnanI kriyA che. jANavAnI daSTie jJAna svayaM sakriya tattva che jANavuM ane oLakhavu e jIvanuM lakSaNa che. ""upayoga yuvara nIve | ya nIva 3payAvAna' jJAna ane AtmAno tAdAbhya saMbaMdha che. jJAna che tyAM AtmA che ne AtmA che tyAM jJAna che. Ama bane abhinna bhAve paraspara vyApta che. bhedanayanI daSTie jJAna ane AtmAno bheda che. AtmA dravya che ane jJAna guNa che. jyAre abhedanayathI jJAna ane AtmA bane eka ja che. A jJAnane sAbita karavA mATe koI pramANanI jarura nathI. pratyeka manuSya alpa ke adhika jJAnavAna che, te jJAnano upayoga kare che ane jJAnane AdhAre ja teno sthUla vyavahAra ke teno saMsAra goThavAyelo che. arthAt jJAna te svataH svayaM sidhdha tattva che. jema divAne jovA mATe bIjA divAnI jarura nathI, tema jJAnane oLakhavA mATe bIjA jJAnanI jarUra nathI. te svaprakAzaka che. tamAma zAstromAM "sva-ra vyavasaTya jJAnam pramANa' AvuM sUtra ApyuM che. svayaM prakAzaka hovAnI sAthe te para-prakAzaka paNa che. para dravyone paNa jANe che. jJAnathI vibhinna evuM samagra tattva ya bhAve jJAnamAM samAyeluM che. toimub SALVARLAR DAWLANES 68 mm 11!!! !!!! Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtA, jJAna ane zeya triveNI : ahIM eka dArzanika tripuTIno ullekha karazuM to jJAna viSe spaTatA thaze. jJAna viSayaka hoya che. arthAt jJAnano koI viSaya hoya che. A jJAnanA | viSayane jJaya kahevAmAM Ave che. bAhya padArtho paNa jJaya che. te dravyabhAve ya che jyAre bhAva svarUpe joya jJAnamAM samAviSTa che. AtmA te jJAtA che. paraMtu te tAdAbhyabhAve jJAtA kahevAya che. vastutaH jJAna svayaM jJAtA che. Ama jJAtA, jJAna, zeya ane jANavAnI kriyA te jJaptI, A cAra aMzo jJAnanA kSetramAM daSTigocara thAya che. abheda bhAve jJAtA-jJAna-mya ekarUpa che. jyAre bheda bhAve AtmA jJAtA che, jJAna teno jANavAno guNa che jJaptI te jJAnanI kriyAzIlatA che ane mya te jJAnano viSaya che. A prakriyA bahuja vyApaka bhAve samagra jIvarAzimAM ochA vattA aMze vyApta che. bhagavAne ekendriyanA atyaMta sUkSma avyavahAra rAzinA jIvane paNa akhaMDa jJAnaguNano akSarano anaMtano bhAga khullo che tema jaNAvyuM che. jyAre arihaMta bhagavaMtone trikAlajJAnI sarvakSetramAM vyApaka lokAlokane prakAzita kare evuM jJAna batAvyuM che. Ama jIro pAvarathI laI akhaMDa, mahAjJAna, pUrNajJAna, kevalajJAna, IzvarIya jJAnanA kendra sudhI jJAnanA lAkho taratamya bhAvo che ane te samagra jIvarAzine samyaka ke mithyA rUpe saMcAlita kare che. jJAnanI kriyA vize ATalo prakAza nAMkhyA pachI sAdhaka samajI zakaze ke jJAna tattva zuM che. paraMtu jJAna sAthe eka bhayaMkara viparyaya joDAyelo che. jema sonA sAthe kathIra, mAkhaNa sAthe kITu, zarIra sAthe roga ane prakAza sAthe aMdhakAra joDAyelA che. te guNo mULa tattvone viparIta rUpe pragaTa kare che. urpayukata badhI upamA te upamA ja che. vastutaH jJAnano viparyaya te nirALo che. ane ghaNo ja viparIta che. ahIM ApaNe A viparyayane pragaTa karavAM pahelA jJAna sAthe ajJAna zabda joDAya che, teno thoDo viveka karI laIzuM. jJAnano abhAva, na jANavu, jANavAnI zakita na hovI te ajJAna che ane te jJAnAvaraNIyanuM phaLa che, athavA A prathama karmano paripAka che. jyAre jJAnAvaraNIya karmano kSayopazama thayA pachI paNa jJAnamAM viparyaya Ave che ane bhramarUpe ke saMzaya rUpe jJAnanI je avasthA pragaTa thAya che te paNa eka ajJAna che. A ajJAna matijJAna, zrutajJAna ke avadhijJAna sudhI vyApta che. AgaLa ApaNe vivecana karI gayA chIe. AvuM maMgalamaya jJAna tattva viparyayanA kAraNe duSita bane che. jema melane kAraNe sAruM vastra gaMdu bane che ane dUdhamAM koI jhera bheLave to dUdha duSita thAya che, tema A viparyaya, te jJAnane mATe viSa che. A viparyAyanA kAraNe jJAna yathArtha rIte padArthano nirNaya karI zakatuM nathI ane AgaLa cAlIne tattvano paNa sparza karI zakatuM nathI ane kadAca tattvano sparza kare to paNa mithyAbhAve kare che. samyagujJAnadazA : IndriyonA doSanA kAraNe athavA bIjA koI upakaraNanA abhAve jJAna bhramAtmaka bane che ane apramANabhUta paNa bane che. tarkazAstramAM ke darzanazAstramAM AvA jJAnane apramANa mAnI padArthano yathArtha nirNaya kare tene pramANa jJAna mAnyuM che. adhyAtmazAstromAM jJAnanI ke ajJAnanI A vyAkhyA bahuja upakAraka nathI, temaja teno eTalo saMbaMdha paNa nathI. jyAre adhyAtmazAstromAM jJAna ajJAnanI vyAkhyA nirALI che, ane sAdhanAkSetramAM A ja vyAkhyA kalyANakArI che. koI bIjA kAraNothI Indriyo ke manayoga padArthano yogya nirNaya na kare tenuM bahumUlya nathI. paraMtu jJAnane ajJAna karavA mATe eka bIjuM bhavacakranuM Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIja athavA jIvane janma janmAMtaranA zubhAzubha cakramAM rokI rAkhanAruM eka mithyAdarzana che. A mithyAdarzananI upasthitimAM jJAna yathArtha hovA chatAM ajJAna banI rahe che ane adhyAtma daSTie te yathArtha jJAna gaNAtuM nathI. mithyAdarzananI chAMyA dUra thAya, tyAre ja jJAna yathArtha jJAna ke samyagRjJAna bane che. Ama adhyAtmazAstronI ajJAnanI vyAkhyA ane jJAnanI vyAkhyA padArthanA nirNaya sAthe koI saMbaMdha rAkhatI nathI. paraMtu tattvadaSTie zuddha AtmatattvanA nirNaya pachI mithyAdarzanano lopa thatAM je nirmaLa darzana utpanna thAya che, te ja kSaNe tenA sahacArathI samagra jJAna paNa nirmaLa banI jAya che ane AvA nirmaLa jJAnane ja jJAna kahevAmAM AvyuM che. game tevA pustakono, vijJAnano ke anekAneka vidyAono pAraMgata vidvAna hoya, loka daSTie ke vyavahAranaye te ghaNuM jJAna dharAvato hoya, tenuM prAMjala pravacana thatuM hoya, chatAM paNa adhyAtmadaSTie mithyAdarzananI hAjarImAM temanuM jJAna, te ajJAna koTimAM ja Ave che, kAraNa ke temAM zuddha tattva pratyenI nirmaLa zradhdhAno abhAva che ane tethI tenuM A dravya jJAna parigrahabhUta paNa hoya zake che. urpayukata vivecanathI jJAnanA be pAsA daSTigocara thAya che. paraMtu ahIM e khAsa samajavAnuM che ke tarkadaSTie jJAna ane ajJAnanI vyAkhyA judI che ane Agama ke adhyAtma daSTie jJAna ane ajJAnanI vyAkhyA judI che. Ama jJAna ane ajJAnano viveka karavo jarUrI che. (1) svaccha IndriyothI ke manoyogathI je padArtho jevA che tene tevA jANavA e vyavahArika jJAna (2) padArthone viparIta jANavA, bhrama ane saMzayamAM rahevuM athavA aspaSTatA hoya to te vyavahArika ajJAna che. (3) Atma dravyanI zuddha pariNati jIva mATe kalyANakArI che. badhA dravyo svataMtra che. tevo nizcaya thayA pachI pariNAmanI daSTie, hitAhitanI daSTie nirNaya karavo, jemAM jJAna sAthe samyaka zradhdhA - samyaka darzana joDAyeluM che. te adhyAtmadaSTie jJAna che. (4) badhA padArthono jANavA chatAM pariNatinI daSTie hitAhitanI daSTie nirNaya na kare ane jemAM anaMtAnubaMdhI kaSAyo bhaLelA che, athavA mithyA zradhdhAyukata che te adhyAtmadaSTie ajJAna che. parizudhdha jJAna : have ApaNe mULa viSaya para AvIe. ahIM siddhikAre "jJAnamArga niSedhatA" tema kahyuM che. temAM jJAnano artha spaSTa thayo che. jo jJAnane ja samyaka rIte na jANe ane sAcuM jJAna zuM che tenI sAdhakane sparzanA na hoya to te zeno niSedha kare che? athavA kyA jJAnano niSedha kare che ? te spaSTa thaze nahi. ahIM jJAnano artha adhyAtmajJAna levAnuM che. je jJAnathI jIvanuM kalyANa thAya che, je jJAnano Azraya karI anaMta sidhdha bhagavaMto mukitadhAma pAmyA che ane vartamAnamAM paNa te jJAnano Azraya karI arihaMta bhagavaMta ke AcArya, upAdhyAya ane sAdhu bhagavaMto sva-svarUpamAM ramaNa karI mohadazAnI AdhInatAne pariharI mithyAtvathI vimukata thaI Atmika sukha meLavI rahyA che, te jJAna zAzvata, sukhakara ane anaMta kALathI vizvamAM astittva dharAvatuM evuM parizuddha jJAna che. jJAnanI A zAzvata dhArAne sparza karanAro mArga paNa nizcita che. STARA ALAMI OLE in an arestunus US HAUD all Gii ! Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ama gaMtavya ane gamana mArga bane sAcA arthamAM saMyukata che. gaMtavya khoTuM hoya to paNa mArga khoTo bane ane mArga khoTo hoya to gaMtavya paNa khoTuM bane. ahIM zAstrakAre jJAnanA mArgano niSedha karavAnI vAta kahI che paraMtu vastutaH banneno niSedha spaSTa che, jJAnano niSedha ane tenA mArgano niSedha. ahIM mArga zabdano upayoga athavA prayoga karyo che. vastutaH te kAraNe bhAve che kAraNa ke jJAna ane jJAnamArgamAM dUrI nathI. paraMtu te baMne vacce kArya kAraNano saMbaMdha che. sAco mArga te kAraNa che ane sAcuM jJAna tenuM kArya che. tene sAdhanAnI bhASAmAM sAdhya ane sAdhana ema kahI zakAya. jJAna te sAdhya che ane mArga te sAdhana che. jJAnanA mArgano sparza thatAM ja jJAnano sparza thavA lAge che, kAraNa ke jJAna ane jJAnanA mArgamAM tAdAbhya bhAva che. jJAnano mArga sarvathA jJAnathI bhinna nathI, arthAt te jJAnanI prAraMbhika avasthA che. ahIM siddhikAre vAstavika rIte sAdhya sAdhanano ja ullekha karyo che. sAmAnya lokabhASAmAM jJAnamArga evo zabda saraLa hovAthI samajAya tevo che. paraMtu teno ghaTitArtha tattvadaSTie samajavo jarUrI che. ApaNe jJAnanI vyAkhyA karyA pachI have jJAnanA mArganI vyAkhyA karazuM. jema koI kerInI IcchA rAkhato hoya tyAre te AMbo vAvavAnI taiyArI kare che. AMbo te eka prakAre kerIno janmadAtA hovAthI dravyabhAve AmravRkSamAM kerInA bhAvo samAyelA che. kerI prApta karavI te lakSa che, te sAdhya che ane teno sAco mArga athavA sAcuM sAdhana AMbo vAvavo te che. AMbAnI jagyAe bAvaLa vAve to lakSa ThIka hovA chatAM mArga khoTo che. to lakSa paNa niSphaLa bane che. zuddha jamIna, AMbAnuM zuddha bIja, AMbAnA badhA upAdAna ane nimitta kAraNo, teno saMyoga, tyArabAda AMbAnI surakSA ane sAthe sAthe badhA upadravyothI AMbAne bacAvavA mATe vADa karavI, A badhA bAhya sAdhana ane zuddha AMbAnI goThalI, te kerI prApta karavAnA AMtarika sAdhana che. athavA kerI prApta karavAno mArga che. tyArabAda kerInI tene sparzanA thAya ke prApti thAya to tenI siddhi thaI gaNAya. A ja rIte sAcuM jJAna te lakSa che ane te jJAna sudhI pahoMcavA mATe eka biMduthI laIne je koI zuddha upAdAna ane sAcA nimitta kAraNono saMyoga thAya, e badhA kAraNonA saMyoga mATe sAdhaka kriyAzIla rahe ane vyavasthitapaNe jJAnamArganI sparzanA kare to tene sahaja samyam jJAna prApta thAya che. A udAharaNa pachI have jJAnano mArga zuM che ? tenI ApaNe vyAkhyA karavA prayAsa karazuM. zAstrakAre phakata jJAnamArgano niSedha eTaluM ja lakhyuM che. temAM mArga zuM che? tenI spaSTatA UMDAIthI karavI rahe che. sAmAnya sthiti pramANe koIpaNa lakSanA ke tenI prAptinA upAyomAM be vastu spaSTa hoya che. eka upAdAna kAraNa ane bIjA hAjara rahelA nimitta kAraNa. ahIM ApaNe upAdAna ane nimittanI je vizALa carcA che tene AlekhazuM nahIM, paraMtu banne kAraNo hitakArI che tema mAnI jJAnanA mArganA vAstavika sAdhano zuM che tenI vicAraNA karazuM. upAdAna-nimitta kAraNa ? hakIkatamAM upAdAna kAraNa te ja pramukha kAraNa che. upAdAnano artha che kAryanuM zuddha adhikaraNa jemAM kArya prAdurbhata thAya che. athavA je kAraNa kAryarUpe pariNata thAya che ane jenA guNadharmo kAryamAM paNa pradarzita thAya che. tevA ja kAraNa che tene upAdAna kAraNa |/|| 11/11/10 (aa||||||||||||||||||||I[1] l l77 mailla, Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kahevAmAM Ave che. upAdAna kAraNa te kAryano AdhAra che. jema maMdira bane to maMdirano AdhAra, jenAthI maMdira banyuM che te badhA ITa-paththara ItyAdi che. maMdirane banAvanAra koIpaNa kArIgara vagere tenA bAhya kAraNo che. Ama upAdAnamAM kArya samanvita che - samAviSTa che ane eka prakAre te upAdAnanI paryAya che. jo ke upAdAnanI hajI vizALa zAstrIya vyAkhyA thaI zake. paraMtu ahIM TUMkI vyAkhyA karI che. kArya mATe bIjA kAraNa nimitta kAraNa hoya che. sAmAnya artha pramANe nimitta kAraNa te bahAranuM kAraNa che. nimittamAM kartRtvano aMza che. paraMtu nimitta kAraNa kArya sAthe saMyukata thatuM nathI. asaMyukata rahIne je kAryano upakAra kare che, je hAjara rahIne kAryano AkAra taiyAra kare che, paraMtu tenAthI nirALa thaI jAya che tene nimitta kahevAmAM Ave che. jema sonAne AkAra ApavA mATe koI bIbAmAM nAMkhavAmAM Ave to bIjuM sonAne AkAra ApI punaH chUTuM paDI jAya che. bIba sonA sAthe saMyukata thatuM nathI, to ahIM sonuM te upAdAna kAraNa che, jayAre bIbu te nimitta kAraNa che. nimitta kAraNanI ekathI vadhAre saMkhyA hoI zake. tethI nimitta kAraNanA spaSTa vibhAga karavAmAM AvyA che. (1) kartA kAraNa () karaNa kArya (3) upakaraNa kAraNa (4) adhikaraNa kAraNa. Ama koIpaNa rIte je tattva kArya sAthe joDAya che, paraMtu kAryanuM saMpAdana thayA pachI je viyukata thAya che te badhA nimitta kAraNa che astu. ATalA kathana pachI upAdAna ane nimitta e bannenI dhArA spaSTa samajAya che. kArya kAraNanI sAMkaLamAM upAdAna ane nimitta banne pradhAna staMbha che. A kAraNone kayAreka sAdhana kahevAmAM Ave che, kayAreka lakSaNa kahevAmAM Ave che, kayAreka tene mArga paNa kahevAmAM Ave che, keTalIka lokabhASAmAM tene upAya paNa kahevAmAM Ave che ane rogAdi avasthAmAM upacAra paNa kahevAmAM Ave che paraMtu A badhA bhAvo aMte kArya kAraNa rIte pravAhita thAya che. ane vizvanI lIlArUpa paryAya cAlu rahe che. have ApaNe ahIM jJAnamArgano vicAra karI rahayA hatA. jJAnanA mArgamAM upAdAna kAraNa AtmA svayaM che. AtmA to sadA zAzvata che. eTale AtmA kahevuM paryApta nathI. paraMtu AtmA tattvanI eka vizeSa avasthA udbhave tyAre te jJAnanuM upAdAna bane che. jaina zAstromAM AvI upAdAna sthiti mATe eka vizALa gaNita mUkayuM che. jemAM mohanIya karmanI sthiti eka koTAnakoTi sAgaropamathI ochI thAya ane e ja rIte mithyAtva mohanIya karma paNa ghaNI alpa sthitine prApta thayuM hoya ane sAthe sAthe nirvadha puNyanA pUMja udayamAna thatAM hoya ane bAkInA ghAtikarma ItyAdi paNa potAnuM tAMDava karavAmAM nirbaLa paDyA hoya, saMyogika bhAva ujjavaLa banyA hoya, pachI temAM gurnAdika nimitta hoya athavA prAkRtika sthitino paripAka hoya tyAre AtmA samyajJAnanA upAdAna rUpe yogya sthitimAM Ave che. mokSa zAstramAM paNa lakhyuM cheH "nisat AdhAvi " arthAt A samyagu jJAnano paripAka thavAmAM nisarga ane adhigama evA be upAdAna ke nimitta pragaTa hoya che. nisarga eTale prAkRtika sthiti ane adhigama eTale koIpaNa gurvAdika saMyoga athavA zAstrazravaNa. do consonauteurs de dans son enormneskelualue. VOC minimal Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahIM ApaNe upAdAna vize ciMtana cAlu rAkhyuM che. jemAM ATheya karmonI nirmaLa sthiti ane puNya karmanI prabaLa sthiti vartatI hoya, tyAre karmanA prabhAvathI vimukata evo A paramAtma AtmA karavaTa badale che ane tene zAstrajJAnanI bhUkha lAge che. jyAM upAdAnanI taiyArI na hoya to te jJAnanA mArgano sparza na kare ane kadAca jJAnano mArga sAme Ave to teno niSedha kare. paraMtu, upAdAnanI anukuLa sthiti hoya tyAre nimitta kAraNomAM evA koI sabhya draSTA jIvano ke koI sAdhaka tapasvI AtmAno ke jeNe jJAna saMpAdana karyuM che tevA ratnatrayanA svAmIno saMyoga thatAM te sAdhaka jJAnanA mArgane vaLage che, paraMtu upAdAnanI ayogyatA ane nimitta kAraNomAM jaDakriyAvAdI ke bhinna bhinna prakAranA loka lAlaca bharelA tAMtrika mArgano upadeza ApanArA jeo aMdarathI korA che ane ADaMbarathI bharapUra che tevA ayogya nimittane prApta karI khulle Ama A jIva jJAnamArgano niSedha kare che. A rIte jJAnaprAptinA upAdAna ane nimitta, ane kAraNono sumeLa te jJAnano mArga che. paraMtu A samaye buddhi vicitra athavA kutarkayukata hoya athavA bhramAtmaka hoya to te jJAnamArgane sparza karavA detI nathI. jJAnamArgano niSedha : jJAna ane jJAnano mArga bane zAzvata che. eTale teno niSedha kare, teno artha evo nathI ke jJAna ke jJAnanA mArgane lupta karI zake. ahIM niSedha kahevAno artha eTalo ja che ke te potAnI buddhimAM A zAzvata tattvano svIkAra na kare. baudhdhika bhAve teno niSedha kare che. vastutaH jJAna ane jJAnanA mArgane koI miTAvI zakatuM nathI. te trikALavartI tattva che. vastuno abhAva nathI paraMtu bhramabuddhithI vastuno abhAva mAne che. to tene paNa bauddhika niSedha kahI zakAya. - jJAnano mArga, anukULa upAdAna ane yogya nimita che. jJAna te zuddha Atma dravyanI sparzanA che. ApaNe AgaLa kahI gayA tema upAdAnanI daSTie mArga ane jJAna eka ja che ane nimittanI daSTie jJAna ane mArgamAM bhinnatA che. astu. ahIM ApaNe jJAna ane tenA mArganI sUkSma vivecanA karyA pachI-have niSedha te zuM che ? koro bauddhika pratikAra che? ke niSedhamAM kazuM vizeSa UMDANa che? koI vyakita kazo niSedha kare to tenI aMdara prakriyA zuM che ? ane niSedhanI AkhI prakriyA sAMgopAMga jANIe tyAre niSedha tattva zuM che tenuM vajana jANI zakAya. sAmAnya bhAve koI prakAranA pratikArane niSedha kahevAmAM Ave che. ghaNI vakhata vyakita guNakArI tattvane oLakhavA chatAM arucine kAraNe teno pratikAra kare che. guNavaMtI nArI hovA chatAM puruSa potAnI ayogyatAne kAraNe AvI saguNI nArIne na svIkAratA pratikAranA rastA sudhI pahoMce che. A eka sAmAnya udAharaNa che. ghaNI auSadhi sArI hovA chatAM rogI tenuM sevana karato nathI ane teno pratikAra kare che. pratikAranI kriyA banne rIte udbhave che. ApaNe eka caubhaMgIthI tenI spaSTatA karazuM. (1) lakSa ThIka che ane ruci che. (2) lakSa ThIka che paNa ruci nathI. (3) lakSa ThIka nathI paNa ruci che. (4) lakSa paNa ThIka nathI ane ruci paNa nathI. arthAt vyakita je kAMI pratikAra kare che te guNonA AdhAre paNa kare ane potAnI rucine W...Anonymsla UE RANG Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AdhAre paNa kare. lakSa ThIka che ane ruci che te eka ja bhAMgo yogya che. bAkInA bhAMgAomAM pratikAranI pravRtti ubhI thAya che. pratikAra karanAra vyakita zA mATe pratikAra kare che tenA kAraNo tapAsavA ja rahyA. zuM A koro bauddhika pratikAra che ? ke vAstavika tenI aMdaranA kAraNo tene pratikAra karavA prerita kare che ? pratikAranI A kriyA samAjamAM ane vyakita vizeSamAM jeTalI viSamatA ubhI kare tenAthI anekagaNI vadhAre dhArmika kSetramAM paNa pratikAranI kriyA vaimanasya dharAve che. ahIM kRpALu gurudeve "jJAnamArga niSedhatA" evo kriyAtmaka zabda mUkayo che. arthAt niSedhanI kriyA karatA loko astittva dharAve che. to ahIM ApaNe jarA UMDAIthI jozuM ke A niSedha baudhdhika bhAve che ? ke koI karmanA prabaLa yoga che ke vyakitanA puNyano abhAva che ? jJAna mArgano niSedha te bahuja moTI viTaMbanA che. bahuja moTI viSamatA che ane saraLa sAdhanAnA mArgamAM udbhaveluM eka moTuM zalya che. jaina zAstromAM jJAnAvaraNIya karmane bAMdhavAnA ghaNA kAraNo batAvyA che. temAM jJAna pratyenI napharata, jJAna te upayogI tattva nathI tevo khyAla, jJAna pratye avinaya, jJAna svIkRti mATe pratikAra, A badhA kAraNonuM vivaraNa maLe che. paraMtu Avo niSedha ke pratikAra karatA jIvamAM sahaja kAraNonuM vivaraNa maLe che. paraMtu Avo niSedha ke pratikAra jIvamAM sahaja janme che? ke tenA koI vizeSa kAraNo che? ke koI tenA mAnasika doSa che ? je jIva avyavahArAzithI utkrAMti karato karato aiNI paMcendriyanI jIvanI maryAdAne pAra karI vizeSa rUpe saMjJI paMcendriya vicArAtmaka mAnava zarIrane dhAraNa kare che ane tyAre te jIve jJAnAvaraNIya karmano kSayopazama ghaNI sArI mAtrAmAM meLavyo che ane tene AdhAre te mAnava jIvananA bhoga upabhoga athavA bIjI sukha sAmagrInI vyavasthA kare che, sAthe sAthe mohanIya karmanI maMdatA thAya to Avo jIva virakita athavA dharmanI jhaMkhanA kare che. paraMtu AvA jIvo bahuja thoDI mAtrAmAM hoya che. viTaMbanA e che ke vizvamAM AdikALathI samyam jJAnanI dhArAo, mithyAjJAnanI dhArAo, dharmanA kSetramAM pravartamAna karmakAMDanI dhArAo ane vividha prakAranI upAsanAo astittva dharAve che. jemAM ghaNA evA mata saMpradAya che ke jJAnamArganA virodhI paNa che ane karmakAMDane ja pradhAnatA Ape che. A paristhiti kevaLa astittva dharAvatA bAhya saMpradAyomAM ja sthAna pAme che evuM nathI. paraMtu A paristhiti AdikALathI jaina paraMparAmAM astitva dharAve che ane tyAM paNa jJAnanI gauNatAvALA athavA vadhAre tattva mIMmAsAmAM na utaratA sAmAnya upAsanAne ja mahattva Ape che. AvI paristhitimAM je jIvo mAnava samAjamAM AvyA che e jIvonA baudhdhika vikAsa thayA pachI koIne koI dhArAno sparza tene thAya che ane temAM jIva kayAreka jJAnathI dUra bhAge che. jJAnamArga tene arucikara lAge che ane AvA jJAnamArgano niSedha karanArA guruonI bhakitamAM e rasa dharAve che. Ama jJAna pratye eka prakArano pratikAra temanA manamAM janme che. vizeSa kAraNa : jJAnano pratikAra e jIvanI phakata ruci nathI. paraMtu tenA AMtarika kAraNo hoya che. mohadazAno atireka hoya, jJAnano kSayopazama hovA chatAM mohanI prabaLatA hoya tyAre tene, A badhI tattvonI mImAMsA anukULa AvatI nathI. uparAMta tene azubha nAmakarmano udaya hoya Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane tenI dehAdi racanA pratikULa hoya to jJAnanA bhArathI athavA tattvamIMmAsAthI tenuM mastaka asahaya bhAvonuM vedana kare che. A uparAMta bacapaNathI koI evA saMyogone AdhAre tenA saMskAra bIjI dizAmAM draDhIbhUta thayA hoya to jJAna tene rucikara lAgatuM nathI. A to ApaNe AtmajJAnanI vAto karI rahyA chIe. paraMtu vyavahArika kSetramAM paNa hajAro bALako ane manuSyo evA che je bhaNavAthI ke sad vAMcanathI ke koIpaNa tattvamImAsAthI dUra bhAge che, athavA ema paNa kahe che ke bhaNavAnI jarura nathI, jJAnanI jarura nathI, ema vyavahArika kSetramAM paNa jJAna pratyeno virATa pratikAra astittva dharAve che astu ahIM ApaNe TUMkamAM eTaluM ja kahevAnuM che ke "jJAnamArga niSedhatA" ema lakhyuM che te ene kriyAjaDatAnuM kAraNa batAvyuM che. paraMtu jJAnamArgano niSedha zA mATe kare che e samajavA mATe phakata te jIvanI ruci ja kAraNa nathI. ApaNe tenA AdhyAtmika kAraNonuM vivecana karyuM che ane sAthe sAthe sAMyogika prabhAvothI jJAna pratyenI pratikAra bhAvanA janme che. tenA prAkRtika kAraNo paNa spaSTa karyA che. - have ApaNe ahIM jaina sAdhanAmAM je mANaso jJAnano niSedha kare che e vize vicAra karaze. mULamAM jaina sAdhanA e tyAga mArgathI raMgAyelo mArga che. temAM tyAga tapasyAnI pradhAnatA AdikALathI cAlI Ave che. A tyAga-tapasyA te bAhya sAdhana hovAthI pratyakSa dekhAya ane anubhavAya evI vastu che. jethI sAmAnya jIvo upara temano prabhAva vizeSa sthira thAya che. jo ke jaina sAdhanAmAM bhagavAne jJAnane pradhAnapade sthApyuM che ane mokSamArgamAM prathama sthAna jJAnane ApyuM che. "NANaM ca daMsaNaM ceva caritaM ca tavo tahA / movarano ti paUUtto nirdi varasidi" | (uttarA adhya. 1). arthAt jJAna-darzana-cAritra ane tapa A cAra tattvone zreSTha daSTivALA jinezvara bhagavaMtoe mokSamArga tarIke sthApyA che. temAM prathama pada te tattvajJAna che. jene sAdhanAmAM jJAnanuM sAMgopAMga vivecana karavAmAM Ave, tattva mImAMsA karavAmAM Ave che. temAM jJAna rahita sAdhanAne virAdhanA paNa kahevAmAM Ave che. jJAnanI pradhAnatA chatAM prakriyA karmakAMDanI : A badhuM hovA chatAM, sAmAnya janasamuhamAM jJAna sAdhanA gauNa banI jAya che ane bAkInA kriyAkAMDa mahattvapUrNa banI jAya che, kAraNa ke manuSyanI prAkRtika sthiti ja evI che. samajaNapUrvaka jJAnamArgano niSedha karanArA jIvo bahu ochA hoya che paraMtu sahaja bhAve jJAna pacAvavAnI zakitane abhAve jJAnathI dUra rahe che. A banne paristhitimAM ochAvattA aMze jJAnano niSedha thAya che ane pariNAme, Agraha buddhivALA jIvo bAhya sAdhanAne mahattva ApI jJAna sAdhanAne gauNa karI saune bAhya kriyAmAM anurakata rAkhe che. pariNAme, kriyAjaDatAno janma thAya che. astu. ahIM kriyAjaDatAnA traNa kAraNo zrImadjIe pragaTa karyA cheH (1) bAhya kriyAmAM rAcavuM (2) AMtarika bhedano abhAva (3) jJAnamArgano pratikAra. A traNeya kAraNo astitva dharAve che. temAM koI jIva pratye napharata ke tiraskAra nathI, paraMtu jIva AgaLanI dizA nizcita karI sAcI rIte mA 81 - Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSamArgano sparza kare tevI jJAnAtmaka preraNA che. AkhA pada upara lagabhaga UMDANa sAthe mImAMsA thayA pachI A padamAM ke kaDImAM eka zabda ghaNo mahatvapUrNa che. tenuM vivecana karazuM. te zabda te AMI che. 'AMI' no artha ahIM thAya che. have mukhya prazna e che ke ahIM eTale kayAM ? zuM koI vizeSa sthAnamAM ke vizeSa samAjamAM ke koI AdhyAtmika kSetramAM ke koI nizcita jagyAmAM ke koI nirAdhAra vizvanA phalaka upara. ahIM yogIrAjanuM kahevAnuM tAtparya zuM che te sarakhI rIte samajavAthI spaSTa thaze ke AMI eTale kyAM ? prathama ApaNe sAmAjika dRSTie vicAra karIe. je samAja jaina sAdhanAmAM joDAyelo che athavA jaina jIvana jIve che, athavA je ahiMsaka jIvana jIve che athavA deva-guru-dharmamAM vizvAsa rAkhe che, tevo samudAya te jaina samAja che ane A samAja mukhyatve bhAratamAM astittva dharAve che ane bhinna bhinna prakAranI zreNImAM ke saMpradAyamAM guMthAyelo che. evA A samagra samAjamAM te zvetAMbara hoya ke digaMbara hoya, nirAkAravAdI hoya ke mUrtipUjaka hoya, tapasyAmAM anurakata hoya ke bIjI vratAdi sAdhanA karatA hoya athavA paraMparAthI samudAyanA aMza rUpe hoya. samagra samAjamAM kavirAjane kriyAjaDatAnA darzana thayA che. vastutaH kriyAjaDa nathI. kriyAthI jaDa thatAM nathI paNa jaDanI kriyA kare che. ane kAvyanA hisAbe zabdano paraspara vyatyaya thayo che. jIvo kriyA to kare ja che paraMtu jaDa tattvonI kriyA kare che. zarIranuM halana calana, maMtroccAraNa, svAdhyAya ke japa, pUjApATha ane A badhI kriyAo mATe vizALa sAdhano nirmANa karavA, maMdiro banAvavA, bhavano banAvavA te badhI jaDanI ja kriyA che. A jaDanI kriyA aghyAtma cetanAmAM bAdhaka nathI paraMtu kriyAnI prabaLa tAnA kAraNe adhyAtma cetanA lupta thAya che ane paraMparAmAM jaDanI kriyA karatA karatA mAno pote kriyAjaDa thaI jAya che. ApaNe AgaLa kahI gayA chIe ke kriyAjaDa e Aropa che, vAstavika nathI. ahIM A kSaNe kavie uccArelo 'AMI' zabda te ApaNA samAja mATe lAgu paDe che. AMI no artha dRSTigocara thayelo samAja che. jyAM sudhI temanI dRSTi paDI che tyAM sudhInA samAjane AvarI lIdhA che. AgaLa cAlIne ApaNe have sAmAjika maryAdAthI AgaLa vadhI vizvaphalaka upara astittva dharAvato mAnava samAja te paNa lagabhaga kriyA jaDatvano zikAra che. jene paraMparAnI bhASAmAM ruDhivAda kahevAmAM Ave che. ruDhi saMskRti ane vikRti : ruDhi e saMskRti paNa che ane vikRti paNa che. ruDhimAM hajAro varSano ItihAsa paNa samAyelo che ane mAnava samAjanI hajAro jAtio bhinna bhinna prakAranI ruDhiomAM baMdhAyelI che. te potAnI mAnela saMskRtinuM sevana kare che. saMskRti e kalcara che. jJAna na hoya chatAM paNa manuSyane je kriyAmAM prerita karatI rahe tevI ruDhi e saMskRtinI prabaLatA che. paraMtu viTaMbanA e che ke saMskRti sAthe vikRtino paNa vikAsa thAya che. vizvanI prAkRtika sthiti ja evI che jemAM jIva ke ajIva badhA tattvomAM eka prakAranI saMskRti sAthe vikRtino paNa vikAsa thAya ja che. A saMskRtinI vikRti kayAreka samakAlina hoya che ane kayAreka vibhinna kAlina paNa hoya che. arthAt pariNAme vikRtino udbhava thAya che. dUdha jyAre dovAIne AvyuM tyAre te prAkRtika zuddha ane saMskRta che. paraMtu thoDo samaya vyatIta thayA pachI temAM vikRti zaru thAya che. tAju phaLa no ne ll 22 Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samaya thatAM saDavA lAge che. manuSyanA svastha zarIramAM rogano uddabhava thAya che. AkAzanA phalaka upara paNa avakAzamAM lAkho duSita tattva astitva dharAve che ane te paNa koI prakAranI vikRtinuM pariNAma che. A vikRti sUkSmabhAve eka biMduthI AraMbha thaI vikarALa rUpa dhAraNa karI samagra vizvane halAvI nAMkhe che, evI temAM pracaMDa zakita che. saMskRti komaLa tattva che, jyAre vikRti kaThora tattva che. temanI pracaMDatA ne prabaLatA mahAhiMsA ane adharmane paNa janma Ape che. astu. ahIM ApaNe saMskRti vikRtinI vAta karatA hatA. ruDhivAdamAM paNa vikRtino janma thatAM jIvAtmA potAnuM lakSa bhUle che. gaMtavya sthAna cUkI jAya che. mokSanuM lakSa choDI karmabaMdhananA kAraNa UbhA kare che. A rIte rUDhivAda e eka prakAranI vyApaka kriyAjaDatA che. paraMtu te khyAla rAkhavAno che ke je ruDhivAda saMskRti pradhAna che ane jemAM saMskAra karavAnI zakayatA che ane jJAnamArgano jemAM avakAza che e ruDhivAda eTalo ghAtaka nathI. paraMtu kalyANakArI che. jayAre vikRti pradhAna ruDhivAda te kriyAjaDatAne janma Ape che. eTaluM nahIM, paraMtu mAnavatAno tyAga karI parasparanA sohArdano tyAga karI mAnava jAtine khaMDa khaMDamAM vaheMcIne saMgharSane paNa janma Ape che. A vizvano TUMka ItihAsa ApaNe pragaTa karyo. ane A padamAM zrImadjIe AMI zabda mUkayo che, te samagra mAnavajAtine anulakSIne mUkayo che, ema kahevuM anucita nathI. A thaI aMhi zabdanI bhAvAtmaka vyAkhyA ane AdhyAtmadaSTie AMI kahevAnuM tAtparya zuM che tene pragaTa karavA koziSa karazuM. bAhya artha karatA A trIjo artha vadhAre mahatvapUrNa che. jenuM UMDAIthI ciMtana karI tenA mahattvane samajIe. adhyavasAya ane manomayakoSa : "AI no artha bAhya daSTie na karatA AMtarika daSTie karazuM to AMI eTale adhyAtmikakSetramAM A burAI (doSa) pravarte che. jema bAhya kSetra che tema manuSya jIvananuM eka AMtarika kSetra che. alaga alaga darzanomAM A AMtarika kSetrane keTalAka zabdothI saMbodhavAmAM Ave che, jene manomaya koSa kahe che ane jJAnamaya koSa paNa kahe che. jaina darzanamAM manoyoga kahI mananA suvicArothI upara adhyavasAyanuM kSetra paNa mAnavAmAM AvyuM che. adhyavasAya eka prakAranuM sUkSma ciMtana che, jene vicAra jagata kahI zakAya. vicAranI sAthe vikalpanuM jagata paNa joDAyeluM che ane A badhI pravRttio aMtaHkaraNamAM thatI hoya tevo AbhASa maLe che. mAnasika kSetrane ghaNI sUkSma daSTie vicArI tenuM nirUpaNa kareluM che. A badhA kSetramAM saMskAranI prabaLatA che. eka prakAranA samAna avasthAvALA udaya bhAvo niraMtara vipAka pAmI mAnasika kSetramAM prabhAva pAthare che ane A udaya bhAvothI jIvAtmAmAM eka prakAranI saMskAra sthiti utpanna thAya che. saMskAra eka evI prabaLa zakita che ke te draDhibhUta thayA pachI vicAranI ke jJAnanI paravA karyA vinA jIvane eka nizcita pravRttimAM bAMdhI rAkhe che. A saMskArapraNAlI jo uparyukata na hoya to eka prakAranI jaDatAne janma Ape che. tyArabAda te navA vicArane AvakAratI nathI ane vizeSa prakAre karmanI prabaLatAnA kAraNe temAM koI AMtarika bheda temaja bhedajJAnano paNa praveza thato nathI. samagra vicArataMtra eka prakAranI kriyAmAM jIvane bAMdhI rAkhe che ane chevaTe temAM kriyAtmaka jaDatAno janma thAya che. Ama AMtarika jagatamAM ja jJAnamArgano niSedha, bhedajJAnano abhAva ane saMskArajanya kriyAnI prabaLatA utpana thAya che. ahIM tene siddhikAra "AI kahe che IfB 2 Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke AdhyAtmika jagatamAM A jaDatAnA darzana thAya che. ahIM prazna e thaze ke bIjA vyakitanA bAhya AcaraNo to joI zakAya che. paraMtu AMtarika jagatanI A gaDamathala vakatAne spaSTa thatI nathI to te kevI rIte A varNanano vicAra saMbhava bane ? eno uttara e ja che ke manuSya jIvananI je kAMI bAhya halacala che te AMtarika jagatanA AdhAre ja che. AMtarika vikalpo manuSyane sukha duHkhanuM bhAjana banAve che. bhUta hoya ke na hoya, paraMtu bhUta saMbaMdhI dhAraNA manuSyane bhayabhIta kare che ane tenAthI ja bAhya kriyAno janma thAya che. AMtarika jagatane jo vyavasthita karavAmAM Ave to bAhya jagata paNa divya bane che. astu. ahIM yogIrAja "teha kriyAjaDa AMI" ema kahIne spaSTa kare che ke manuSyanA manamAM tathA vikalpomAM A jaDatA udbhave che. | sarva prathama kriyAjaDanA be kAraNo batAvyA. bAhrakriyAmAM rAcavuM ane zuSkajJAna. tyArabAda kriyAjaDanI vyAkhyA karyA pachI have siddhikAra zuSkajJAnanI vyAkhyA kare che. mokSanI korI vAto : prathamanA padamAM "baMdha mokSa che kalpanA" ema kahyuM che, jyAre bIjA caraNamAM "bhAkhe vANI mAMhI" A banne padonI vacce ghaNo adhyAhArArtha che. je sAdhAraNa pAThakanI samajamAM Ave tevo nathI. baMdha mokSa je kalpanA che. arthAt tenI nAsti che ane nAstikavAdanuM A pramukha lakSaNa che. jyAre bIjA padamAM koI evo jIva che ke baMdha mokSano svIkAra karI vANImAM tenI prarUpaNA kare che ane mokSanI korI vAto kare che ane e rIte karmabaMdha kema thAya che e paNa pote samajAve che. chatAM tene te bhAvono sparza nathI. arthAt te mokSanI upAsanA karavA mATe kaTibadhdha thato nathI ane nirbaLatAnA kAraNe athavA kaThora bhAvone kAraNe baMdhanA kAraNabhUta Azravane rokI zakato nathI. A rIte prathama caraNa ane bIjuM caraNa paraspara ekavAkayatA dharAvatuM nathI. eka ja vyakita baMdha mokSane kAlpanika mAne che ane te ja vyakita punaH baMdha mokSanI carcA kare, te upayukata lAgatuM nathI. kAraNa ke te to baMdha mokSano asvIkAra kare che. to pachI tenI carcA zA mATe ? athavA tenuM vivecana zA mATe kare? jema koI vyakita kahe ke huM Izvarane mAnato nathI, chatAM paNa Izvara AvA che, Izvara jagatane banAve che, evI badhI vyAkhyA karI zake nahIM. tema ahIM paNa prathama caraNamAM nAstikavAda che, jyAre bIjA caraNamAM AstikavAdanI jhalaka hovA chatAM te vANI sudhI sImita rahe che, paraMtu kriyAtmaka rUpa leto nathI, korI jJAnanI vAto kare che ane Avo mANasa zuSkajJAnanI koTimAM Ave che. A to AdhyAtmika jagata che, paraMtu vyavahArika jagatamAM paNa keTalAka mANaso bahu moTI moTI vAto karatA hoya ane taLIye kazuM na hoya. to tevA mANasane vyavahAramAM vAto karanAra athavA vAtoDIyo kahevAmAM Ave che. tema ahIM paNa pAMcamI kaDImAM "bhAkhe vANI mAMhI" tema kahyuM che. zuM bhAkhe che ? e prathama caraNathI levAnuM che. arthAta baMdha mokSanI vyAkhyA kare che. baMdha mokSanI carcA kare che, phakata zabdothI ja vAto karI potAne kazuM levA devA nathI tevo te zabdavIra che. jene ahIM siddhikAra zuSkajJAnInA lakSaNamAM sthAna Ape che. prathama pada te nAstikavAdanuM kathana kare che. eTale tene zuSkajJAnI kahevAno koI artha thato nathI. kAraNa ke te to baMdha mokSane svIkArato Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja nathI. paraMtu eka pakSathI ema kahI zakAya ke baMdha mokSanA abhAvane sAbita karavA mATe te ghaNA tarka Ape che ane jIvane pApa puNya jevuM kaMI hotuM nathI, tene pApano Dara ke puNyanA madhurA phaLa e paNa eka kalpanA che. Avo nAstikavAda jyAM jIvano svIkAra nathI. AtmA ke Izvarane mAnato nathI. tyAM baMdha mokSano svIkAra kyAMthI kare ? AvA viparItavAdI vyakitaone paNa zuSkajJAnImAM sthAna ApI zakAya. vastutaH teo matavAdI che. eka nAstika darzana che. astu. upasaMhAra : cothI kaDInuM ATaluM vistArapUrvaka vivecana karyA pachI teno sAra e che ke kriyAjaDatA e dhArmika kSetramAM, AdhyAtmika vikAsane roke che. te jIva sUkSmajJAnathI dUra rahe che temaja tattvanI avajJA karI eka prakAranA nizcita bhAvomAM ramaNa karI mukita mArgamAM te AgaLa vadhI zakato nathI. saMkSepamAM grahaNa karelI koI paNa cIja paNa samayano paripAka thatAM ane te niraupayogI thatAM tene choDI devAnI paNa eTalI ja AvazyakatA che. bALaka ramakaDAthI rame che ane te nAnI moTI ramatomAM jJAna meLave che. paraMtu bALa avasthA pUrNa thatAM A bALa ramatane choDI tene vAstavika biMdune sparza karavAno hoya che. te ja rIte AdhyAtmika kSetramAM paNa AzAzvata evA ghaNA bhAva che, je eka samaye grAhya hoya che ane tenI upayogitA hoya che, paraMtu AgaLa mAM UrdhvakSetramAM praveza karyA pachI te tattvo tyAjaya banI jAya che. pachI tene vaLagI rahevAnI jarura nathI. vaLagI rahevuM te eka prakAranI jaDatA che. jene ahIM sighdhikAra kriyAjaDa kahe che. ane A jaDatAmAM tenA traNa kAraNo spaSTa rIte batAvyA che. (1) jJAnamArgano pratikAra (2) bheda vijJAnano abhAva (3) ane bAhya kriyAmAM Asakita. rAcatA zabda Akita vAcaka che. Ama mohAsakata tattvathI jIva nIcenA kendramAM baMdhAI rahe che. AvA AtmAone ahIM bhAre Takora karI jAgRta karavAno prayAsa karyo che. eka prakAre temane dharmathI vimukha hoya tevo Aropa mUkI jJAnamArgamAM AgaLa vadhavA mATe cetanA ApI che. jo ke A vAta mahatvapUrNa che. paraMtu tattvane samajayA vinA je koI dharmakriyAno tyAga kare athavA vrattaniyamanI avahelanA kare to te banne taraphathI aTakI jAya tevo bhaya che. jyAM sudhI bhedavijJAnane prApta karI jIva mohAdi pariNAmano jJAtA draSTA na bane tyAM sudhI teNe je avalaMbana lIdhuM che te ekAeka mUkI devAnI jarura nathI. upara pahoMcyA pachI ja sIDIne khaseDavAnI jarura che. jo te pahelAM ja jo sIDI khaseDe to durghaTanA thAya che. ahIM je siddhikAre sUcanA ApI che te tattvazreNInuM avalaMbana karyA pachI kriyAnuM nivAraNa karavAnI vAta che. kharuM pUcho to kriyAnA nivAraNa mATe ahIM kahyuM nathI. paraMtu kriyAkAMDamAM Asikata na rAkhavA mATe sUcanA ApI che. kriyA te vacagALAnuM avalaMbana che. AdhyAtmika sthiti majabUta thatAM te svataH nivRtta thaI jAya che. astu. ahIM ApaNe cothI kaDImAM sArAMza batAvI pAMcamI kaDImAM praveza karazuM. kAraNa ke siddhikA2e Atma vikAsamAM be prabaLa tattvone bAdhaka batAvyA che ane te che (1) kriyAjaDatva ane (2) zuSkajJAna. kriyAjaDatvanI vyAkhyA karyA pachI A padamAM zuSka jJAnanI vyAkhyA svayaM siddhikAra karI rahyA che, jenApara daSTipAta karazuM. 85 Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA = 5 baMdha mokSa che kalpanA, bhAMkhe vANImAMhI, varte mohAvezamA, zuSkajJAnI te AMhI // ahIM banne caraNa bhinna che e vAta khAsa lakSamAM levAnI che. prathama caraNa te kalpanAvAdanuM vyAkhyAna kare che. arthAt nAstikavAda che. bIjuM caraNa AstikavAdane AdhAre baMdha mokSanI carcA karyA pachI paNa te phakata korI vAto karIne aTakI jAya che. Ama A banne caraNamAM zuSkajJAnInA be lakSaNa che. have ApaNe baMdha ane mokSa vize thoDo vicAra karazuM ke siddhikAre zuSkajJAnamAM baMdha ane mokSane prathama sthAna kema ApyuM ? arthAt zuSkajJAnanI vyAkhyAmAM phakata baMdha ane mokSa kema grahayA ? baMdha mokSa sivAyanA paNa ghaNA tattvo che, je zuSkajJAnano viSaya banI zake che. vizvanA badhA padArthano svIkAra na kare ane badhuM kAlpanika che ema kahenAro paNa mata astittva dharAve che. jemAM brahma satya jagata mithyA e sUtrane AdhAre jagatane kAlpanika mAne che. e ja rIte bauddhadarzana paNa vizvanA vAstavika astittvane svIkAratuM nathI. Ama vyApaka tattvane paNa kAlpanika kahenArA darzano ke vidvAno che. jyAre ahIM zAstrakAre phakata baMdha mokSane kAlpanika kahenArAnuM kema varNana karyuM ? je baMdha mokSane ja kAlpanika kahe che te kharekhara samagra darzanane paNa kAlpanika mAnI zake che. to prazna e che ke siddhikAre baMdha mokSano kema sparza karyo che ? punaH e ja rIte bIjA caraNamAM paNa korI vANInA viSaya tarIke baMdha mokSane ja sthAna ApyuM che ane tyArabAda A banne lakSaNathI je yukata che tene yogIrAja niHsaMkocapaNe zuSkajJAnI kahIne tenI samajano koI vAstavika viSaya nathI tema kahevA mAge che. have ApaNe baMdha mokSane vize gaMbhIratAthI ciMtana karIe. baMdhanonuM tulanAtmaka adhyayana : ahIM zrImadbhue paNa bahu ja vicArapUrvaka ghaNA darzanonA sArarUpe kema jANe A banne zabdo mUkayA hoya tevo AbhASa thAya che. vastutaH jaina darzananI mokSa baMdhanI vyAkhyA eka nizcita vyAkhyA che, jyAre anya darzanomAM paNa mokSa to pradhAna che ja. tenI vyAkhyA potAne anurUpa hoya che ane ApaNe jene baMdha kahIe chIye tene mokSanA bAdhaka kAraNa tarIke bhinna bhinna dArzanikoe bhinna bhinna vyApaka tattvonI sthApanA karI che. jema ke vedAMtamAM mAyA tattva, bauddha darzanamAM vAsanA tattva, bIjA karmakAMDI darzanomAM azudhdha karmakAMDa che, bhakitayogI darzanomAM ahaMkAra che. A badhA tattvo eka prakAre baMdhanuM kAraNa che. jene jainadarzanamAM karmabaMdha kahevAmAM Ave che. baMdhano TUMko artha karIe ane phakata jainadaSTie vyAkhyA karIe to azubha AzravonA kAraNe ane e ja rIte zubha Azravone kAraNe je pApa-puNya baMdhAya che te baMdha che. ane A baMdha mokSano rokanAro, rukAvaTa karanAro eka moTo pAyo che. e ja rIte brahmajJAna te mokSa che. mAyA temAM baMdhana kartA che. A rIte ahaMkAra Adi baMdhatattvo mukitane rokanArA che to ApaNA praznanuM samAdhAna e thAya che ke ahIM siddhikAre ghaNA tattvo astittva dharAvatA chatAM ane ghaNA tattvo nAstikavAdanA viSaya hoya chatAM phakata baMdha mokSane ja kema kAlpanika mAnavAnI Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAta karI che? paraMtu uparyukata vyAkhyA pramANe samagra mAyAvI tattva baMdha tattvamAM AvI jAya che ane samagra mukitanA bhAvo mokSa tarIke to prasiddha che ja. mokSa to vizvavyApI tattva che. jenA daSTie mokSanI vyAkhyA karIe to anaMta kALa mATe AtmA parizuddha thaI paramAtmA rUpe siddha kSetramAM sthira banI parama sukhamAM ramaNa karato rahe che ane badhA AtmAo A paramAtmA rUpe zuddha sAdhanAnA baLe temAM aMtargata thaI jAya che. ahIM kalpanAvAdanI vAta je karI che te sAdhAraNa jaina samAjane lAgu paDatI nathI, kAraNa ke jaina samudAyamAM mokSa ane baMdhane kAlpanika kahenAro varga che ja nahIM. phakata bIjuM caraNa jaina upAsakone lAgu paDe che. jemAM baMdha mokSanI korI vAto karanArA sAdhu samudAyamAM ke bhakata samudAyamAM mANaso maLI Ave che. eTale ahIM prathama caraNane bIjA caraNathI ekadama chUTuM pADavuM rahayuM. prathama caraNa te vizvamAM vartatA nAstikavAdane anulakSIne che athavA mAnava samudAyamAM rahIne paNa nAstika banI je mANaso jIvana dhAraNa kare che, tene anulakSIne A padanuM aucitya jaNAya che. baMdha ane mokSa te kalpanA che. ema kahevAnuM tAtparya pUrvajanma ke pazcAtujanma. Ama jIva janmAMtara kare che teno paNa virodha thAya che. ghaNA loko evA paNa che ke je janmAMtarane mAnatA nathI. Ajano vaijJAnika yuga paNa janmAMtaranA svIkAra sudhI pahoMcyo nathI paraMtu nAstikavAda spaSTapaNe janmAMtarano virodha kare che. je baMdhane kAlpanika mAne che. te parokSa rIte AtmAne paNa kAlpanika mAne che ane puNya pApane paNa kAlpanika mAne che. vadhAre kahIe to dharma adharmane paNa kAlpanika samaje che, ane e ja rIte A sRSTine choDI anya sRSTine paNa kAlpanika mAne che. A rIte baMdha mokSane kAlpanika kahIne ahIM siddhikAre parokSabhAve nAstikavAdano ullekha karyo che. astu. punaH ApaNe prazna e karazuM ke baMdhane mukhya sthAna ApyuM che, to ahIM baMdha tattva zuM che? baMdha ane baMdhana banne eka che ke bhinnatA che ? baMdhanI vyAkhyA karatI vakhate tenA nizcita kAraNonI vyAkhyA paNa Avazyaka che ane te ja rIte baMdhanI sUkSmatA, sthULatA, AkAra, vikAra, kSetra ane te svataMtra che ke parataMtra, A badhA vicAro ghaNA ja mahatvapUrNa che vizvanA anya dharma saMpradAyoe puNya ane pApa athavA sata-asat karma kahIne sAmAnyabhAve pApa puNyanA yogane koIe baMdha kahyo nathI. A baMdha' zabda pAribhASika zabda che. khAsa karIne jainadarzanamAM ke dharmamAM baMdha' zabdanI eka nirALI ja vyAkhyA che. kadAca A dharAtala para koIpaNa saMpradAye pApa puNyanI ATalI tIvra UMDAIthI eka eka vALa jeTalI gaNatarI karI je alaukika vyAkhyA karI che, te kadAca koI paNa vaijJAnika ATalI sUkSma vyAkhyA karI na zake tevI adbhuta vyAkhyA che ane jenuM sAMgopAMga vivaraNa ApyuM che. baMdha' zabdamAM samagra karmavAda AvI jAya che. ahIM ApaNe saMkSepa bhAve baMdha tattvanI jhAMkhI karAvaze. karmanuM nirmANa : A sthaLa jagatathI adazya evuM eka vizALa sUkSma jagata astittva dharAve che. jenA be sthAyI staMbha che ane be gatizIla tattvo che. (1) caitanya tattva ane paramANu gatizIla tattva che, jyAre AkAza ane kALa e vizvanA sthAyI staMbha che. A badhA tattvo sthULa bhAve jene jaina dharmamAM bAdarabhAva kahe che, te dazyamAna che. jyAre paramAtmA jevI addazyamAna tattvo, ati sUkSma jJAnathI pratyakSa thAya che. Ama drazya ane adrazya evI be vizALa sRSTi Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ /- : :: , , ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ) '' '''' - :: :: :::::: niraMtara karmazIla che. caitanya tattvamAM keTalAMka mAyAvI tattvo arthAt vikArI bhAvo joDAyelA che. A vikArI bhAvo paNa kriyAzIla che. tene pariNAme sUkSma karma yukata paramANuo (jene kArpaNa vargaNA kahevAmAM Ave che.) te paNa kriyAzIla bane che ane baMnenA saMyogathI eka saMskArarUpa karmapiMDano janma thAya che, janma thatAMnI sAthe ja A karmapiMDamAM teno svabhAva, sthiti, tIvratA-maMdatA tathA laghutA ane gurutA ItyAdi aMzo paNa nirmANa pAme che. A karmapiMDa jIvanI sAthe karmakSetramAM saMyukata che. tyAre tAttvika daSTie te caitanya tattvathI asaMyukata che. A karmapiMDomAM phaLa devAnI paNa zakita che ane manuSyanI utkAntinA puruSArthathI te karmapiMDono kSaya thaI zake che athavA ochAvattA aMze te laya pAme che. A sivAya bIjI zakayatA che, je jIvanA prabaLa puruSArthathI te karmapiMDo rUpAMtara pAme che te zubha ane azubharUpe pariName che. uparAMta A . karmapiMDo phakata eka janmanI saMpatti nathI, paraMtu janma janmAntaronI saMpatti che. kharuM kaho to A karmapiMDa te jIvanI eka prakAranI sthAyI saMpatti banI rahe che. eka prakAre te mAyAkoSa che ane jaina darzanamAM baMdha tarIke vivaraNa ApIne jaina tattvajJAnamAM eka mahAna - vizALa karmazAstrono paNa vistAra thayo che. zvetAMbara paraMparAmAM karma siddhAMtanuM vistRta varNana karatAM karmagraMtha che, jyAre digaMbara paraMparAmAM gommasAra nAmano graMtha kahe che. A banne paraMparAomAM karma siddhAMtanuM lagabhaga ekarUpa ati vistAra bhareluM vivecana prApta thAya che. astu ahIM ApaNe baMdhanI alpa vyAkhyA karaze ane pUrve mokSa tattvanI vistArathI vyAkhyA karI gayA chIe. punaH eTaluM ja kahezuM ke baMdhathI vimukata thavuM ane te paNa sarvAze vimukata thavuM, bhaviSyakALamAM jarApaNa karmano saMzleSa na thAya tevI rIte vimukata thavuM te mokSa che. ahIM siddhikAra ema kahevA mAMge che ke baMdha ane mokSano zuSkajJAnI svIkAra karato nathI. tene korI kalpanA mAne che. zuSkajJAna zabdano artha : zuSkajJAnano artha koru jJAna, siddhAMta rahita jJAna, pariNAma na ApanAruM jJAna athavA adhuruM jJAna, viparIta jJAna. Ama jJAnanA je kAMI azuddha aMzo che te badhAne zuSkajJAnamAM AvarI levAmAM AvyA che. "zuSka' zabdano artha sUkAyeluM thAya che. paraMtu ahIM zabdArtha lAgu paDato nathI, kAraNa ke jJAnamAM zuSkatA ke AdratA saMbhavatA nathI. zuSkatA ke AdratA te pulanA guNo che. eTale ahIM zabdArtha na letA lakSArtha levAno che. jema sUkAyelA tattvo ke sUkAyeluM sarovara kAma ApI zakatuM nathI, ke sUkAyeluM vRkSa phaLa-phUla ApI zakatuM nathI, tema A sUkAyelA dravya jevuM A upamita jJAna paNa niSphaLa che, phaLa rahita che. kadAca viparIta phaLa ApanAruM thAya. anyathA te vANIno viSaya banIne paNa aTakI jAya. vicArAtmaka hoya to sthaMbhI jAya. paraMtu tattvane grAhaya karI na zake, ema jIvAtmAnA bIjA koI duSkarmone khALI paNa na zake, tevuM jJAna zuSkajJAna kahI zakAya che. uparanA bane caraNamAM zuSkajJAnanI be vyAkhyA daSTigocara thaI. tAttvika tattvone kAlpanika kahevA athavA tAttvika tattvone vANIno ke carcAno viSaya banAvI temAMthI koI sAra tattva na meLa vavuM te zuSkajJAna che. AvuM zuSkajJAna zA mATe upaje che ? jIvanA evA kayA azubha karmo che, 88 . Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke jIvane zuSkajJAnamAM rokI rAkhe che ? e vicAraNIya che. bIjA durguNonuM astittva na hoya ane jJAna saMbaMdhI bIjA doSo na hoya to jJAna kayAreya paNa manuSyane dago ApatuM nathI. darzanazAstramAM 'buddhistu tattva pakSapAtinI' arthAt buddhi to tattvano ja pakSapAta kare arthAt tattva ane atattva bannene spaSTa kare. buddhino svabhAva ja ke sArA narasAnuM vajana kare, phaTakaDI melA pANImAM nAMkhavAthI te mela ane pANIne alaga kare ane daMtakathA paNa che ke mAnasarovarano haMsa dUdha ane pANIno viveka karI zake che. A rIte buddhi paNa tattvagrAhiNI che, tethI spaSTa thAya che ke bIjA koI anya doSa jJAnane zuSkajJAna banAve che. ahIM siddhikAra svayaM trIjA caraNamAM kahe che ke varte mohAvezamAM" ahIM AvA zuSkajJAnInI AMtarika paristhitino ullekha karyo che. khUlaMkhullA mohanA Avezane zuSkajJAnanuM kAraNa batAvyuM nathI, paraMtu enI AMtarika sthiti zuSkajJAnamAM joDAyelI che, te nirvivAda che. moha ane mohano Aveza e mohanA pUrva ane uttara evA be rUpa che. moha te sAmAnya gUDhatattva che, jyAre teno Aveza te pratyakSabhUta mohano vikAra che. tema ahIM siddhikA2e mohanA Avezane sthAna ApyuM che. Aveza ghaNI jAtanA hoya che. AvezathI haThAgraha durAgraha ItyiAdi janma pAme che. bhakita ane tyAgamAM paNa Avezano saMbhava che. Avezane nItikAroe guNakArI batAvyo nathI. chatAM paNa sArA kSetramAM Aveza hoya to tene ApaNe zubha Aveza kahI zakIe chIe paraMtu ahIM mohano Aveza athavA krodhano Aveza e badhA Aveza prabaLa azubha tattvo che ane te paNa karma janya che. -- ahIM ApaNe moha ane mohano Aveza A baMnene zuSkajJAnanA kAraNabhUta mAnavA rahayA. vastutaH jJAnanI paryAya ane cAritranI paryAya banne svataMtra che. paraMtu arisAnI sAme rAkheluM lAla kapaDuM svataMtra hovA chatAM te arisAmAM gulAbI jhAMya pedA kare che. tema badhA guNo ke moha paryAyo svataMtra hovA chatAM te jJAnamAM jhaLake che. kevaLa jhaLakIne aTakatA nathI, paraMtu jJAnamAM vikArI bhAva udbhave che. arthAt jyAM jJAnano moha para prabhAva paDavo joIe, tyAM tenAthI viparIta mohano prabhAva jJAna upara paDe che ane AvI paristhitimAM karmonA pariNAma svataMtra hovA chatAM saMyukata bhAve tenuM pradarzana thAya che kAraNa ke badhAnuM mULabhUta adhiSThAna karmayukata Atmatattva che. jyAM adhiSThAna eka hoya tyAM parasparanA prabhAva udbhave che. lAkaDuM saLage che tyAre agninuM eka rUpa hovA chatAM agnimAMthI paNa gaMdha Ave che, kAraNa ke bannenuM adhiSThAna kASTha che. jene tarkazAstramAM samAnAdhikaraNa kahevAmAM Ave che. samAnAdhikaraNa tattvone sarvathA chUTA pADI zakAtA nathI. eTale ahIM paNa mohano Aveza e zuSkajJAna vakhate hAjara hovAthI jJAnane sUkavI nAkhe che. vAghanI hAjarImAM bakarI ghAsa khAI zakatI nathI. vAghanI upasthiti svataMtra che. paraMtu bakarInA jJAnamAM tenuM citra pratibiMta thAya che ane tenAthI bhayano janma thAya che. astu A prakriyA samajI zakAya tevI che have ApaNe baMdha, mokSa ane mohano Aveza e tripuTI upara eka sArvabhauma daSTipAta karazuM. ane tyArabAda zuSkajJAnano tenI sAthe kaI rIte saMbaMdha che te sUkSma dRSTie paNa nihALavA prayAsa karazuM. keTalAka bhAvo evA che ke zabdamAM varNita hoya paraMtu tenuM lakSa bhinna bhinna prakAre joI zakAya tevuM hoya ane tenuM nirIkSaNa karavA mATe eka vizeSa ZE Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jo ! !:00:00:09: dRSTinI jarUra hoya che. jemAM koI vastu skUla rIte na joI zakAya to vizeSa prakAranA maMtrothI joI zakAya che. adhyAtma jagatamAM je kAMI saguNo, durguNo arthAt svabhAva - vibhAvanA paryAyo keTalAka zabdo dvArA vyakata karavAmAM Ave che paraMtu badhAnuM adhiSThAna AtmAja che. jIvAtmA e keTalAka paudgalika piMDonuM adhiSThAna hoya che. adhiSThAna eka hovAthI A badhA paryAyone sarvathA vibhakata karI zakAtA nathI. samajavA mATe alaga alaga zabdono prayoga karyo hoya che. te badhA paryAyo zabdanayanI daSTie bhinna che, paraMtu arthanayanI daSTie badhAnA mULa eka hoya che. ahIM A padamAM baMdha, mokSa ane mohAvezanuM nirUpaNa che. vastutaH baMdha eka prakAranI graMthI che. baMdhane phakata baMdha mAnIne cAlIe ke tenA guNadharma upara pUro vicAra na karIe to baMdha eka kalpanA banI jAya che paraMtu baMdhanA je ghaNA AMzika pariNAmo che te alaga alaga samaya para alaga alaga rIte AvirbhAva pAme che. arthAt pragaTa thAya che. mULamAM baMdha te koI bhUtakAlina karma avasthA ke jIvanI malina avasthAthI niSpanna thayo che paraMtu A baMdha je rIte niSpana thayo che te ja rIte barAbara TakI zakato nathI. baMdhanI niSpatti thayA pachI te phaLadAyI bane tyAM sudhI pratyeka samayanI pArzvavartI kriyAothI tenA upara saMskAra thatA rahe che. jainazAstromAM A avasthA upara koI koI jagyAe prakAza pAtharyo che. baMdha potAnI lAMbI jIvana yAtrAmAM ke baMdhanI jyAM sudhI sthiti che, tyAM sudhI ghaNA guNadharmone svIkArato rahe che. temAM kSaya - akSaya thayA kare che. teno svabhAva ane prakRti paNa mahadaMze badalAtA rahe che. Avo baMdhayukata jIva je je yonimAMthI pAra thAya che, tyAMnA saMskAra parokSa bhAve umerato Ave che ane ekendriyathI laI paMcendriya sudhI coryAzI (84) lAkha jIvAyoninA jIvomAM je vibhinnatA che, te badhA jIvonI prakRtinA sUkSma aMzo baMdha sAthe joDAtA hoya che. A thaI baMdhanI pUrva avasthA arthAt anudita avasthA ane Ama karatAM karatAM jyAre baMdha vipAkanI sthitimAM Ave che, phaLadAyI bane che tyAre anudita avasthAmAM je saMskAro meLavyA che, tenuM prAgaTaya thoDe ghaNe aMze thavA lAge che ane A baMdha Aga ugaLato, pApanA paripAkathI saMtApa pedA karato ke zItalaharI vahAvI pApanA vipAkane puNyayoge madhurI daSTi karato hoya che. paraMtu ahIM dhyAna rAkhavuM joIye ke A pApa puNya badhA samAna prakRtivALA nathI. pApanA kAraNo paNa hajAro prakAranA che ane tenA phaLa devAnA paNa asaMkhya pariNAmo che. je jAtanA saMskAra baMdhamAM che te saMskArone te janma Ape che. Ama baMdha te samagra jIvarAzino eka mahAsthaMbha che paraMtu A gUDha kAraNonA jJAnanA abhAve nAstika bhAvane vareluM mastiska baMdhane kAlpanika mAnI baMdha tattvono niSedha kare che ane jo baMdhane svIkAre nahiM to temAMthI mukata thavAnuM ke mokSa thavAnI vAta ja kayAMthI hoya ? Ama tene mATe mokSa paNa kAlpanika che. mokSa : mokSa eka niSedhAtmaka avasthA che. badhA vibhAvono, malina bhAvono abhAva thatAM sva-dravyanA svAbhAvika guNo ane tenI udayamAna thatI paryAyo khIlI uThe che. Ama mokSa te baMdhanI niSedhAtmaka avasthA che. jyAre caitanya dravyanuM prAgaTaya te vidheyAtmaka avasthA che. mokSa zabda eTalA mATe vAparavAmAM Avyo che ke sAmAnya manuSya jIvanamAM duHkhathI mukita mAMgato hoya 90 zaseases Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che, kaSTathI mukata thavA mAge che ane e ja rIte mRtyuthI paNa dUra rahI amara avasthAnI jhaMkhanA kare che. eTale zAstrakAroe mokSane mukhya lakSa mAnyuM che. vaLI mokSa avasthAmAM je svarUpa khIlI uThayuM che te zuddha caitanya zabdAtIta che. tene zabdothI saMbodhI zakAya tema nathI. tethI mokSanI jagyAe koI vidheyAtmaka sAco zabda durlabha che. arthAt prApta thayo nathI. jethI A abhAvAtmaka zabdano Azraya karavo paDayo che. mokSano artha phakata mRtyu ane duHkhathI vimukata ke karmathI mukata evo karIe to A badhA jaDadravyomAM paNa mokSa saMbhave che. kAraNa ke te paNa vedanArahita, mRtya rahita saMpUrNa sama avasthAmAM TakI rahe che paraMtu tene mokSa kahetA nathI. athavA te dravyone mokSanA adhikArI paNa mAnyA nathI. vastutaH samagra baMdhanothI chUTakAro thayA pachI baMdhanA prabhAvono abhAva thatAM je svarUpa AMtarika avasthAmAM zuddha hatuM te bAhya avasthAmAM pragaTa thayuM che. "nahIM to tada nAdi, nahIM vAri tathI saMto" Ama bAhya ane AMtarika bane avasthAo tadrupa banI gaI che. ahIM tene bAhya ke AMtarika kahevAno koI artha nathI. A avasthA jene zAstrakAroe mokSa kahyo che. mokSanI A UMDI vyAkhyA samajayA pachI mokSano anurAga mUkI, rAgarahita avasthA thAya te sAdhanAnI eka uttama rekhA che. paraMtu je jIva AvI koI avasthAnA sukhano svIkAra karyA vinA, pratyakSa nimittothI je kAMI Indriyajanita ke manoyogajanita sukha maLe che tene vAstavika mAnI, te sukhonI pAchaLa rahelA mohAvezathI te ja bhautika sukhane pradhAnatA ApI mokSano niSedha kare che. tethI ja ApaNA yogIrAja parama kRpALu deva kahe che ke "baMdha mokSa che kalpanA." A kAlpanika bhAvonI pAchaLa temaNe zuSkajJAnane AdhAra mAnyo che, mohAveza vinA zuSkazAna udbhavatuM nathI. arthAt mohAveza na hoya to jJAna zuSka bane ja nahIM, mohAveza na hoya to baMdha mokSane paNa na nakAre, mohAveza na hoya to korI baMdha mokSanI vyAkhyA karyA pachI, tyAga vairAgyanA suMdara bhASaNo ApyA pachI paNa, te AtmAne kazo virakitano sparza thato nathI. tyAre tenuM jJAna paNa zuSkajJAna banI jAya che. Ama mohAveza te zuSkajJAnanuM prabaLa bIja che. mohAveza A pada banne tarapha anvaya pAme che. prathama caraNamAM mohAvezane kAraNe ja manuSya dharmane kAlpanika mAne che. bIjA caraNamAM mohAvezane kAraNe ja dharmanI korI vAto kare che, tyArabAda cothA caraNamAM je zuSkajJAnano prayoga karyo che, te paNa mohAvezanA bIjamAMthI aMkura thayeluM kuphaLa che. ApaNe A gaMbhIra vyAkhyAnA prAraMbhamAM ja kahyuM ke A badhAnuM adhiSThAna eka ja che. eTale badhA paraspara joDAyelA che. samajavA mATe bhinna bhinna zabdo dvArA vivecana karavAmAM AvyuM che. vastutaH mohAveza, kAlpanika mAsikabhAvo, korI vyAkhyAo ane A zuSkajJAna cAre caraNamAM jenuM varNana che, te badhA ekaja che ane badhAnuM kAraNa mohAveza ja che. mohAveza te AtmAno bhayaMkara viparyaya che. ane tenA kuphaLa bhinna bhinnarUpe pragaTa thAya che. tema ahIM paNa A mohAveza buddhine prabhAvita karI A badhA dUSaNa UbhA kare che. A pAMcamI kaDImAM paNa siddhikAre "ahI" zabdano prayoga karyo che. A AMhI zabda ghaNo ja mahatvapUrNa che. cothI kaDImAM paNa AMI kahayuM che ane pAMcamI kaDImAM AMhI kahyuM che, vastutaH lAkha 91 pAla Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kriyAjaDatAnuM ane zuSkajJAnanuM adhikaraNa eka ja che ema siddhikAra kahI rahyA che. AMI eTale jayAM kriyAjaDatA che tyAM ane dvitIya AMhi mAM zuSkajJAna che tyAM. Ama banneno sumeLa eka ja adhikaraNamAM che. A dahIM khATuM paNa che ane durgadhavALuM paNa che arthAtu bagaDeluM che. khaTAza ane durgadha baMne eka ja dahIMmAM che. cothI gAthAmAM AvelA "AMI nI ApaNe visaTa vyAkhyA karI gayA chIe. vizvaphalaka para, samAjaphalaka para ane AdhyAtmikaphalaka para A badhA ja zabdo para AMhi zabda anvaya pAme che. te ja rIte A pAMcamI kaDImAM paNa AMI zabda A traNeya sthAnomAM anvaya pAme tevo che paNa thoDuM ciMtana karatA jaNAya che ke zuSkajJAnanuM kSetra thoDuM vyApaka che, kAraNa ke kriyAjaDatA jJAnamArgano niSedha kare che. arthAt buddhine sparza karatI nathI. buddhithI dUra rahI kriyAmAM ja badho samAveza kare che. arthAt buddhiyoga tene pace tevo nathI, jyAre A zuSkajJAna buddhivAdane paNa spaSTa kare che, buddhino pUro upayoga kare che ane buddhinI talavArathI ja samyagujJAnanuM chedana kare che. Ama zuSkajJAna te svaccha pANImAM nAMkhelI raMganI goLIthI samagra pANI raMga raMjita thaI jAya, tema mohAvezane kAraNe zuSkajJAna buddhimAM joDAvAthI buddhi raMga raMjita thaI hakIkatamAM jIvane zuSkajJAnI banAvI nAMkhe che. A daSTie zuSkajJAnanuM kSetra thoDuM vistAra vALuM che. kAraNa ke samagra jagatanuM mAnavIya saMcAlana ghaNe aMze buddhivAda sAthe joDAyeluM che. eTale kavirAje "AMhi" kahIne manuSya buddhine ja zuSkajJAnanuM adhikaraNa mAnyuM che. ahi eTale kayAM ? manuSyanI buddhimAM, manuSyanA jIvanamAM ke tenA vANI vyavahAramAM zuSkajJAna vyApta thayeluM mohano DaMkha H sApa karaDe che eka jagyAe. mAtra eka biMdu viSa praveza kare che paraMtu thoDIka kSaNomAM te rakata pravAhane prabhAvita kare che. tema mohAvezano sarpa koIpaNa IndriyanA viSayabhAvomAM, pachI te kAmazakita hoya, upabhogazakita hoya ke bIjI koI parigrahalAlasA hoya, tyAM jampa mAre che. ane sApa jema acetana avasthAmAM athavA ajANa avasthAmAM DaMkha mAre che ke ke tenI sAthe khIlavADa karatA DaMkha mAre che, tema A mohAveza koI eka jagyAe tIvra rAgabhAva ke dveSabhAva utpanna kare che ane alpa kSaNomAM samagra buddhinA kSetramAM A viSa vyApta thaI jAya che ane dharmane kAlpanika kahevAmAM sakSama bane che. arthAtu prANInuM jJAna dhArmika bhAvono aMdarathI svIkAra karavA detuM nathI. bAhyabhAve dharmano AMcaLo oDhI rAkhe che. A thaI traNeya tattvonI parasparanI tadrupatA, gaMbhIra vyAkhyA ane tenuM kuphaLa. have ApaNe A pAMcamI gAthAno upasaMhAra karI AgaLa vadhavA kozISa karazuM upasaMhAra : samagra vivecana karyA pachI ahIM kavirAje sAMpradAyika paristhitino vicAra karyA pachI svAnubhavathI temane samajAyuM che ke manuSyanuM je mULabhUta lakSa che athavA dharmanuM je lakSa che te Atmatattvano nirNaya karI tenA zuddha svarUpane samajI, badhA sAMsArika bhAvothI mukata thavAnuM che paraMtu te kriyAkAMDamAM ane korI vAtomAM aTavAI gayo che tethI AtmacetanAnI preraNA ApavA mATe temaNe be prabaLa virodhI bhAvonuM prAraMbhanI gAthAomAM varNana karyuM che. kriyAkAMDa ane zuSkajJAna ane AtmatattvanA bodhamAM avarodhaka che. ahIM khAsa koI vyakita vizeSa ke saMpradAya upara koI kaTAkSa nathI paraMtu koIpaNa saMpradAyamAM PENSIUS S UMASAMANALA N GI LES KURATORE ALLERDINARIA UNE AUTORITATEAUNA ULOGUE TALIE ET RESTA DI GHAEDREIRA DOLANILABALAROILSTUNA ILUSTUSETULENE TE ROSALIA SUNDUESIA MILANGANLARA Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravartamAna A paristhiti AdhyAtmika utkrAnsimAM moTI naDatara che ane AdhyAtmika utkrAnti e dharmanuM pradhAna lakSa che. anyathA dharmanA nAme saMpatio ubhI thAya che. dharmanA nAme rAjayo paNa sthapAya che ane itihAsanA pAnA upara dharmane nAme bhayaMkara yudhdha paNa thayA che. A badhAnA mULa mAM AdhyAtmika cetanA ane paramAtmAnuM je karuNAmaya svarUpa che e banneno abhAva dekhAya che. dharma viparIta dizAmAM verAI javAnuM nimitta bane che. A pAMcamI kaDI eTalA mATe mahatvapUrNa che ke dharma kevaLa tarkabAjI, vAdavivAda ke korI carcAone AdhAre vikAsa pAmato nathI. dharma zuSkajJAnanuM rUpa laI le che. AnaMde bhagavAna budhdhane kahyuM ke ApanI AjJA hoya to huM pracaMDa tarkavAdano Azraya karI badhA zAstronuM khaMDana karI zakuM chuM. tyAre bhagavAna buddhe kahyuM, AnaMda ! tarka ane carcAothI ke AvA zuSkajJAnathI dharma Takato nathI. dharma karuNA ane ahiMsAnA baLe cAle che. vastutaH zuSkajJAna korI svarga ane narakanI carcAo ke bIjI dhArmika carcAo mATe mahatvapUrNa nathI te ahIM samajavAnuM che. A pAMcamI gAthA jaina saMpradAyamAM vartatA zuSkajJAnIo pUratI sImita nathI, paraMtu badhA kSetromAM je zuSkajJAnI che te badhAne mATe Takora che. mULamAM to A eka saidhdhAMtika vAta che, ke bIjA uttama bhAvo rahita koruM jJAna lAbhakArI nathI, te buddhino dUrapayoga che, balkI Avo buddhivAda eka prakArano parigraha paNa che. eka jagyAe mahAtmAe lakhyuM che ke jJAna paNa parigraha banI jAya che. vastutaH te peTa bharavAnuM sAdhana banI jAya che. A gAthAmAM temanI sAme lAla battI dharavAmAM AvI che. AtmajJAna ghaNuM ja mahatva pUrNa che, tethI AgaLanI chaThThI gAthAmAM punaH AtmajJAnanuM sUtra pakaDayuM che. have ApaNe chaThThI gAthAno upodyAtA karazuM. dho. 97 dhI kAla Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-ka vairAgyAdi saphaLa to, jo saha AtamajJAna; tema ja AtmajJAnanI, prAptitaNAM nidAnA ahIM siddhikAra AgaLa vadhatA ema kahe che ke mANasa uparanA banne doSothI mukata thayA pachI tyAga ane vairAgyanI uttama sAdhanAmAM joDAya zake che. pUrvapakSa : Ape je kahyuM ke zuSkajJAna ane kriyAkAMDa, te uttama bhAvo nathI paraMtu tenAthI mukata thaI jIva virakita bhAvane vare che, temane vairAgya utpanna thAya che, saMsArano moha ghaTe che ane vairAgya tathA tyAgamAM ramaNa kare che. A paristhiti sAdhakane mATe uttama che ane soLa AnA saphaLa che tema kahevuM joIe. uttarapakSa H keTaleka aMze vAta sAcI che. kadAgrahathI mukata thayA pachI ane sAMsArika bhAvanAno upazama thayA pachI, tyAga vairAgyamAM praveza karI sAdhaka kalyANa karI zake che paraMtu ahIM paNa eka mahattvapUrNa vAta samajavAnI jarura che. tyAga ane vairAgya svayaM uttama hovA chatAM jema vara vagaranI jAna hoya temAM jAnanI uttama vyavasthA hovA chatAM te badhI rIte apUrNa che. tema ahIM tyAga, vairAgya, vrata, niyama, dhyAna, jApa e badhA jAnaiyA che paraMtu temAM vararAjAno abhAva che ane te che AtmajJAna. eTale ahIM svayaM kavirAja kahe che ke jo AtmajJAnanI hAjarI hoya to A badhA sAdhana saphaLa che. ahIM saphaLa zabda je mUkayo che te ghaNo ja mahattvapUrNa che. jene ApaNe AgaLa tenI UMDANathI vyAkhyA karazuM. A chaThThI gAthAmAM AtmajJAnane pramukha sthApyA pachI ane AtmajJAna thayA pachI tenuM nidAna arthAt arthAt kasoTI ke tenA lakSaNo paNa vairAgyAdi ja che. AtmajJAna upaje tyAre bhoga vilAsa ke bIjA koI ADaMbara na hoI zake. tyAga vairAgyanI ja pradhAnatA hoya. Ama kavirAje bahu suMdara rIte parasparanA sApekSa bhAvanuM varNana karyu che. tene ApaNe eka caubhaMgI dvArA vadhAre spaSTa karazuM. caubhaMgI : (2) vairAgya ane AtmajJAnano abhAva. (4) vairAgya vinAnuM AtmajJAna. (1) vairAgya sAthe AtmajJAna. (3) AtmajJAna ane vairAgya. prathama bhaMga ane trIjo bhaMga lagabhaga samakakSa che. prathama bhaMgamA vairAgya sAthe AtmajJAna ane trIjA bhaMgamA AtmajJAna sAthe vairAgya. utpatinI apekSAe banne bhaMgamAM thoDo kramika bheda joI zakAya che. jema ke, vairAgya thayA pachI vairAgyanI tIvratAthI sAdhaka AtmajJAnamAM praveza kare che. jyAre trIjA bhaMgamAM AtmajJAnano sahaja udbhava thatAM temanuM jIvana virakitamaya bane che. A banne bhaMga AdaraNIya che, anukULa che ane sAdhakane mATe guNakArI che. jyAre bIjA bhaMgamAM AtmajJAnano abhAva che ane cothA bhaMgamAM vairAgyano abhAva che. arthAt ahIM siddhikAra parokSa bhAve kahe ke vairAgya vinAnuM AtmajJAna AtmavaMchanA thaI zake che. ane AtmajJAna vagarano vairAgya paNa lakSa vinA raNapradezamAM yAtrA karavA samAna che. astu. vairAgyanI vyApakatA : Ama caubhaMgIthI AkhI gAthA upara prakAza paDe che. sarvaprathama 94 Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahatvapUrNa prazna e che ke vairAgya ke virakita zuM che ? vairAgya e zabda koI jaina pUrato sImIta nathI. paraMtu samagra bhAratIya saMskRtino prANa che. koIpaNa saMpradAya, dharma ke upAsanA, pratyakSa ke parokSa rUpe, vairAgya sAthe saMbaMdha dharAve che, vairAgyanI ja vAta kare che. bhAratavarSano sAdhAraNa abhaNa mANasa paNa vairAgya zabdano vaparAza kare che ane vairAgya bhAvane samaje che, sAdhu saMto ke dhArmika mANasomAM vairAgya hovo joIe tevI tenI kalpanA che. kahevAnuM tAtparya che ke vairAgya zabda ghaNoja vyApaka che. sAdhanAnI pahelI sIDImAM paNa vairAgya hoya che ane aMtima biMdu para paNa vairAgya hoya che. vairAgyanI eka adbhuta amRta bharelI sAMkaLa che. sAdhAraNa oghaDa bAvAo paNa potAne vairAgI kahevaDAve che. ucca koTinA sAdhu saMto paNa vairAgyano Azraya karI sAdhujIvanano vistAra kare che. Ama bahoLI najare jotAM vairAgya kaNa kaNamAM, nasa nasamAM, dharmanI sAkSI ApavA mATe vyApta thayelo che. - vairAgyanA be pAsA che. pAMce Indriyo te pAMca jJAnendriyo paNa che, yogendriyo paNa che, bhogendriyo paNa che ane sAdhanAkSetramAM te pAMce yogendriyo paNa che. jaina tattvajJAnamAM IndriyonA vyApArane chUTA pADavAmAM AvyA che. jyAre Indriyo bhoga ubhukha hoya tyAre te viSayano sparza kare che. te ja Indriyo jayAre bhogathI parADamukha thAya, tyAre vairAgyabhAva pragaTe che. sAdhanAnA virodhI be mahAtaMbha che kaSAya ane viSaya. kaSAya che te AdhyAtmika doSa che, jyAre viSaya che te Indriyajanya Asakitano prabhAva che. viSaya ane kaSAya bane sahacArI che. kaSAyajanita viSaya ane viSayajanita kaSAya. kaSAyanuM mULa tattva moha che. mohanA be pramukha kendra cheH rAga ane dveSa. Indriya viSayamAM ramaNa kare tyAre te rAga kaho ke anurAga kaho. tenAthI prerita hoya che. Ama viSayathI unmukha thavA mATe rAgano virodha Avazyaka che. tene tAttvika rIte virAga kahevAmAM Ave che. rAgae viSayane anukuLa che, jyAre virAga e viSayathI vimukha che. Ama rAga ane virAga bane vidhi niSedha jevI kriyA che. rAgano niSedha e virAga che ane virAgane prApta karavA mATe je kAMI jJAna dhyAna sAdhanA karavAmAM Ave te badhuM vairAgyanI koTimAM Ave che. Avazyaka khulAso : ahIM vairAgyanI je vAta karI che tenuM lakSa viSaya rU5 che, paraMtu ghaNIvAra viSayane mUkIne paNa rAga saMbhave che. jema ke guruono rAga, zAstra pratyeno anurAga, mAtApitA pratyeno sneha, maMdira ke dharmapratye anurAga athavA evA koI paNa zubha kAryo pratye paNa Asakita hoya che. to zuM A rAgane TALavA jevo che? athavA A prakAranA rAga zuM rAganI koTimAM Ave che ? zuM A kSetramAM paNa vairAgya Avazyaka che ? mULa zAstromAM, sAdhanAmAM ke jainadarzanamAM A bAbatanuM spaSTa nirAkaraNa maLatuM nathI. pAchaLathI AcAryoe mImAMsA karI, rAganA be spaSTa bhAga karyA ane zubha rAga, ane azubha rAga ema be nAma ApavAmAM AvyA, jene zAstrIya bhASAmAM prazastarAga ane aprazastarAga evA zabdothI saMbodhana karavAmAM AvyuM che. jema mA-bApa pratye bhakitabhAva athavA mA-bApa pratye anurAga e zuM rAga gaNAya? rAga vagara sevA thaI zakatI nathI, tethI A rAgane prazasta rAga kahevAmAM Avyo. dharmanA pustako sAcavIne na rAkhe ane tenA pratye mamatA na hoya to azAtanA paNa thAya che, A badhI zAstrIya bhakita paNa prazasta rAganI koTimAM Ave che. Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vastutaH AtmAthI jenuM ahita thAya, janma, mRtyunA cakra vadhe tevI manokAmanA, Asakita te ja vAstavika rAga che ane te ja baMdhanakartA che. prazasta rAgane rAga kahevA karatAM tene sevA ane bhakitanI koTimAM mUkI zakAya che. TUMkamAM kahevAno Azaya e che ke viSayothI vimukha thavuM ane bhoganI AkAMkSAno tyAga karavo, e ja vAstavika vairAgya che. jyAre jIva ucca koTinI sAdhanAmAM jAya ane yogonI pravRtti paNa sthira thaI jAya, tyAre prazasta rAga ApameLe ja chUTI jAya che. tenA mATe alaga virakitanI jarUra nathI. vairAgyanI traNa sthiti thAya che. (1) viSayathI mukata thavuM. (2) prazasta sevA bhAvamAM ramaNa karavuM, te paNa vyavahAra vairAgya che. (3) ucca sthitimAM jatAM zubhAzubha bane pravRttithI vimukata thavuM. (1) prathama prakArano vairAgya e sAdhya che. puruSArtha karavA yogya che. (3) trIjA prakArano vairAgya e aMtima biMdu che, ane bIjA (ra) prakArano vairAgya e vaccagALAnI sthiti che. e sahaja bhAve prApta thAya che ane sahaja bhAve vimukata thAya che. astu. - vairAgyanI saphaLatA : ahIMyA ApaNe vairAgyanI ATalI UMDI carcA karyA pachI yogIrAja zrImadjI A chaThThI gAthAmAM kahe che ke vairAgyanI saphaLatA ekAMgI nathI. koI mANasa doDe che, to doDavAnI kriyA pagathI thAya che paraMtu jo AMkha na hoya to kayAreka doDavAnI kriyA hAnikAraka banI jAya. AMkha te draSTA che ane paga che te kriyAtmaka che. chaThThI gAthAmAM spaSTa kahe che ke vairAgyanI saphaLatA mATe AMkhanI jarura che ane AMkho che te AtmajJAna che. ahIM be zabda che. AtmA ane jJAna. tenuM UMDuM vivecana ApaNe pAchaLathI karIzuM, ahIM AtmajJAna e saMyukata zabda che ane e ja rIte vairAgya ane saphaLatA tyAM paNa be ja zabda che. vairAgya te kAraNabhUta che ane saphaLatA tenuM kArya che. vairAgyanuM vaLI phaLa zuM hoya zake? phaLa vagaranI kriyA e ja to mukhya sAdhanA che. phaLa prApti te sUkSma Asakita che. to ahIM zuM lakSa rAkhIne saphaLatAno prayoga karavAmAM Avyo che, te samajavuM ghaTe che. AkhI gAthA bhinna bhinna prakAranA bhAvo thI bharapUra che. (1) vairAgya (2) saphaLatA (3) jJAna (4) AtmajJAna (5) parasparanI sApekSatA ahIM kanDIzana sAthe kahevAmAM AvyuM che ke jo AtmajJAna hoya to ja vairAgya Adi saphaLa che. to zuM jJAna vagarano vairAgya nukazAnakArI che. koI paNa paristhitimAM vairAgya to kalyANakArI ja che. to ahIM AtmajJAnanI (apekSA) Condition zA mATe karavAmAM AvI che? koI bhadra mANasa AtmajJAna vagara paNa vairAgya bhAvane bhaje to teno aparAdha zuM che? nIcI yonImAMthI jIva jyAre UMco Ave che, tyAre AtmajJAna hotuM nathI, paraMtu virakitanuM avalaMbana karIne ja jIva UMco Ave che. A badhA praznono pratyutara meLavI kavirAja zuM kahevA mAMge che. te sAra tattva samajavA prayAsa karazuM. ahIM vairAgyane saphaLatA sAthe saMbaMdha che to vairAgyanuM suphaLa zuM che? ahIM samajavuM joIe ke vairAgya uttama hovA chatAM, te sAdhya tattva nathI. vairAgya upAsya nathI, te upAsanA che, koI Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mANasa gAyanI sevA kare che to tenuM lakSa dUdha meLavavAnuM che. A rIte sAdhana ane sAdhya paraspara sabaMdhita hovA chatAM paNa sAdhana svayaM phaLa nathI. paNa phaLanuM kAraNa che. ahIM "vairAgya kayAre saphaLa" kahyuM che paraMtu AtmajJAna vinAno vairAgya nakAmo che athavA teno kazo prabhAva nathI tema kahevAno Azaya nathI, vairAgya prApta thayA pachI AgaLanI sIDI caDavA mATe je AgaLanuM pada prApta karavA mATe uttama sahayoganI jarura che. tarkazAstra ema kahe che ke koI paNa kAryamAM mukhya eka kAraNa kAryakara hotuM nathI, paraMtu bIjA ghaNA kAraNa sAthe saMbaMdhita thAya che. jene kAraNe sAmagrI kahevAmAM Ave che. game tevuM sAruM kAraNa sahayogI kAraNanA abhAvamAM niSphaLa banI jAya che. vairAgyathI je prApta thavAnuM hatuM, te kramika prApta thayuM che paraMtu have AgaLanA kramamAM ke sAdhanAmAM je phaLa prApta karavuM che tene mATe ahIM zAstrakAra prabaLa kAraNanI mahatA batAve che ane te che AtmajJAna. AtmajJAnanI carcA karyA pahelA vairAgyanI vAstavika sthiti samajIe. vairAgya zuM? svataMtra tattva che ke karmajanya paristhiti che ? ke udayamAna karmono avarodha thavAthI vairAgyane avakAza maLe che? zuM vairAgya zAzvata sthiti che? jagatanA Itara darzanoe A bAbatamAM bahu vadhAre jhINavaTathI prakAza nAMkhyo nathI, jyAre jainadarzana vairAgyanI bAbatamAM ghaNI UMDAIthI vicAra kare che. mohanIya karmanI tAratamya bhAve hajAro sthiti hoya che, pratyeka sthitimAM anubhavanA prabhAva bhinna bhinna hoya che, moha svayaM alaga alaga prakRtino svAmI che, mohanA phaLa paNa kaSAya bhAve pragaTa thAya che. te ja rIte jJAnAvaraNIya karmano gADha udaya ane vIryAntarAyanI prabaLa tA tenA sahayogI che. arthAt ajJAna, moha ane puNya parAkramano abhAva, A tripuTI maLIne saMsAra pratye tIvratama Asakita ubhI kare che. A Asakita paNa aneka mukhavALI ane aneka prakAranA padArtho sAthe jema koI jherI latA vistAra pAmIne vRkSane gherI le che, te rIte ghaNo vistAra pAmI jAya che. ahIM zAstrakAra kahe che ke koI nisarga athavA svabhAvika karmonI sthiti hUyamAna thatAM kSayopazama bhAve AMzika rUpe svabhAva paryAyo khIle che, tyAre jIva sahaja rIte viSayothI uparAma pAme che. A che nisargajanya vairAgya arthAt prAkRtika rIte kramika vairAgyanA taraMgo prApta thAya che. te ja rIte puNyanA udayathI, koI mahApuruSano samAgama thatAM temanI vairAgyamaya sthitinA darzana karI jIva svayaM vairAgyano anubhava kare che. jo ke A samaye paNa mohanI prabaLatA ochI thavI joIe. kayAreka mohanI prabaLatA hovA chatAM tenA duSTa pariNAmothI jIva AghAta pAme che ane apAra vedanA anubhavatA pratyAghAtarUpe vairAgyano udaya thAya che. kayAreka jJAnAtmaka puruSArthathI mohanI prabaLatA maMda thAya che. kayAreka bhogavaMtarAya ane upabhogAMtarAya Adi aMtarAya karmonI prabaLatAthI badhA sAdhano hovA chatAM jIva bhogavI zakato nathI. tyAre pratyAghAta rUpe vairAgyabhAva janme che. kahevAnuM tAtparya e che ke vairAgyanI sthitimAM karmano prabhAva ghaNo ja bhAga bhajave che. A badhA vairAgya bhAvo bahu zAzvata hotA nathI. temaja punaH mohano udaya thatAM laya paNa pAmI jAya che. sahaja bhAve janmelo vairAgya sthAyIrUpa ghAraNa karato nathI. vairAgyanA AnuSaMgika phaLa maLe che. vairAgya vakhate jIva ciMtAthI vimukata thAya che, navA karmono baMdha karato nathI. AvA badhA phaLa vairAgyathI prApta thAya che. paraMtu ahIM sidhdhikArane A badhA phaLanuM mahattva nathI ane te vairAgyanI Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAcI saphaLatA paNa nathI. vairAgya dvArA jIva UMco jarura Avyo che. paraMtu A sthiti saphaLa tyAre ja thAya, jo jIvane sAcuM jJAna hoya, tattvajJAna hoya. ahIM zAstrakAre vairAgya Adi saphaLa to jo saha AtmajJAna.' ahIM AtmajJAnano artha tattvajJAna levAno che. koI paNa eka dravyanuM sAcuM jJAna badhA dravyone sparza kare che. AtmajJAna eTale jIva dravyanuM jJAna. ahIM ApaNe prathama vairAgyanI saphaLatA vize vivecana karI rahyA hatA. ahIM saphaLatAno artha AgaLanI vadhAre sthAyI saphaLatAno bhAva che. arthAt vairAgyathI mukti maLavI joIe. mukita te lakSa che. vairAgya tenuM sAdhana che. vairAgyamAM svayaM mukitanA aMzo che. paraMtu pUrNarUpathI teno vikAsa thato nathI. jema bIjamAM vRkSa samAyeluM che. paraMtu bIjI kAraNa sAmagrI na hoya to bIja vRkSa rUpe pallavita thatuM nathI. eTalA mATe ApaNe pUrvamAM kahyuM ke kAraNa sAmagrI ghaNI ja mahattvapUrNa che. vairAgyane pallavita karavA mATe AtmajJAna rUpI kAraNa sAmagrI bahu jarUrI che. jema pANI vagara ropA sukAI jAya che ane AMkha vagarano mANasa lathaDI jAya che, tema jJAna vagarano vairAgya bAkInA badhA guNone zuSka banAvI de che. jJAnathI vairAgyanuM siMcana thAya che, eTale ahIM zAstrakAra vairAgya ane AtmajJAna bannenI joDI batAve che. jema kAcuM sonu kalAkAranA hAthamAM Ave to te alaMkAra banI jAya che, tema vairAgya jo jJAnanI sAthe joDAya to vairAgya svayaM AnaMdanuM jharaNu banI jAya che. ethI spaSTa thAya che ke vRkSa ane tenuM phaLa, temAM phaLa ja mahatvapUrNa che. tema vairAgyanuM phaLa nirdoSa AnaMda ja che. paNa A phaLa tyAre ja prasphuTita thAya, jyAre AtmajJAna pragaTa thayuM hoya. ahIM vairAgyanA phaLane prApta karavA mATe AtmajJAna parama Avazyaka che, tema nizcayathI kahyuM che. ApaNe pUrvamAM caubhaMgI karI che, temAM vairAgyanI sAthe AtmajJAna ane AtmajJAna sAthe vairAgya tevA be bhaMga batAvyA che. te banne vastutaH ekaja che. chatAM kramika vikAsanI dRSTie kayAreka AtmajJAnamAM vairAgyanI prAthamikatA hoya che ane AtmajJAna uttaravartI hoya che. kayAreka AtmajJAnanI prAthamikatA hoya che ane vairAgya uttaravartI hoya che, ane kayAreka banne sahadharmI hoya che, baMneno sahajanma hoya che. paraMtu kahevAnuM tAtparya e che ke A bannenI joDI jAmavI joIe to vairAgyano bhAva saphaLa bane. koI paNa kriyAnuM phaLa to hoya ja che. saphaLatAno artha phaLa na AvavuM ke AvavuM te nathI. phaLa ane phaLanI AkAMkSA tema be artha thAya che. pUrvamAM je prazna karyo che te niSkAma vyakitane ke tenI sAdhanAne phaLanI zI jarura che ? phaLarahita sAdhanA te paripUrNa sAdhanA che, ema je kahevAmAM AvyuM che athavA je niSkAma sAdhanA che teno artha phaLanI AkAMkSA rAkhavAnI nathI. phaLa vagaranI to koI kriyAno saMbhava nathI. phaLanI AkAMkSA karavAthI sAdhanAmAM maMdatA Ave che ane phaLamAM vaiguNya Ave che, arthAt phaLanI mAtrA ghaTI jAya che. to ahIM vairAgyanI saphaLatA evo zabda mUkayo che. te sArthakatAnA hisAbo che. saphaLa thavuM ane sArthaka thavuM, banneno bhAva eka hovA chatAM saphaLamAM phaLanI AkAMkSA che. jyAre sArthaka thavAmAM sAghanAnI mahattA che. A chaThThI kaDImAM vairAgya Adi saphaLa jema kahyuM che, teno kharo artha vairAgya Adi sArthaka thAya che, jo AtmajJAna sAthe hoya to. pAThake athavA ciMtaka vyakitae saphaLatAno marma samajavAno che. vairAgyavaMta jIvane phaLanI IcchA che ja nahIM. A badhI niSkAma sAdhanAmAM svataH UMcI avasthA 98 |||||| Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prApta thAya che. eTale uparanI zaMkA nirasta thaI jAya che. AtmajJAnanI vivecanA : vairAgya upara ATalo UMDo vicAra karyA pachI ane tenA badhA pAsAo tapAsyA pachI yogIrAje AtmajJAna zabdano prayoga karyo che. to teno bhAvArtha samajavo jarUrI che. AtmajJAnano artha zuM ? AtmAnuM jJAna evo jo artha karazuM to AtmA alaga che ane jJAna alaga che, ema samajAze. jyAre vastutaH jJAna ane AtmA alaga nathI. vaLI jJAna eka AtmAne ja prakAzita kare, tevo jJAnano svabhAva paNa nathI, kAraNa ke darzanazAstramAM jJAnane svapara prakAzaka mAnyuM che. to te AtmAno paNa prakAza kare ane bIjA dravyano paNa prakAza kare, pote svayaM prakAzita thAya, ane para dravyane paNa prakAzita kare. dipaka badhI vastune prakAzita kare che, paraMtu dipaka ne jovA mATe bIjA dipakanI jarura nathI. dipaka svapara prakAzaka che. e ja rIte jJAna te AtmajJAna puratuM sImita rahetuM nathI. jJAnanI bIjI vyAkhyAomAM paNa jJAnane sarva prakAzaka mAnyuM che. jJAna eka ja dravyane prakAzita kare te saMbhava nathI. je Izvarane jANe che, te mAyAne paNa jANe che, ane mAyAne jANe che te Izvarane paNa jANe che. jJAnanI rekhAmAM je koI padArtha ya rUpe jhaLake che te badhAne prakAzita karavAno svabhAva che. darzanazAstramAM kahyuM che ke buddhistu tattva pakSapAtinI buddhino svabhAva satyane pArakhavAno che. koI ayogya kAraNonI upasthitimAM ja buddhi ayogya nirNaya kare che, anyathA buddhi e nirmaLa tattva che. jJAnane pAradarzaka kahyuM che. ahIM yogIrAje AtmajJAna zabda mUkayo che, te vyavahAradaSTi e mUkayo che, vastutaH jJAna badhA dravyone jANe che. AtmA ane anAtmA bannenuM parIkSaNa kare che. anAtmAnuM jJAna thAya te paNa AtmajJAna jevuM mahatvapUrNa che. astu. ahIM AtmajJAna zabdano padaccheda karyA pachI AtmA zuM che? kevaLa te zabdano viSaya nathI ane sAdhAraNa jJAnano paNa viSaya nathI. neti neti kahIne zAstroe AtmA arthAt brahmatattvane jANavA mATe hAtha heThA mUkI dIdhA che to sAmAnya manuSyanuM jJAna Atmatattvane kevI rIte sparzI zake ? AtmajJAna mATenI je bhUmikAo yogazAstramAM nizcita karI che te bhUmikAonI sAdhanA karyA vinA AtmajJAna saMbhava nathI, tema mahAtmAo kahe che. vastutaH AtmA e gUDha gopya tattva che. samagra saMsAranI bhUmikA tenA upara nirbhara che. samasta drazyamAna jagata tenA prabhAvathI uddabhUta che paraMtu svayaM adrazya che. te sAmAnya Indriya ane manathI para ja che. IndriyAtIta,(mano agamya) manasAagamya, te bhautika sAdhanothI pratyakSa na thaI zake e Atma tattvane jANavA mATe ahIM je AtmajJAnano ullekha karyo che te kayuM jJAna? AtmadravyanuM sAkSAta jJAna ane bIjuM Atma saMbaMdhI bauddhika nirNaya karavo ke saMkalpa karavo tevuM matijJAna ke zrutajJAna, e paNa AtmajJAnamAM samAviSTa thAya che. pratyakSa ane parokSa ema jJAnanA be bheda saMbhave che. eka vaijJAnika IlekaTrIsITI vize ghaNuM jANe che paraMtu IlekaTrIsITIno karaMTa sAkSAta anubhavamAM leto nathI. ahIM tene vijaLInuM jJAna che, paraMtu vijaLIno pratyakSa anubhava nathI. chatAM vijaLI saMbaMdhI tenuM jJAna nirNAyaka che pramANabhUta che, ane tenA kathana pramANe vijaLInA mazIna paNa goThavAya che. A eka sthaLa udAharaNa thayuM. ahIM siddhikAre je AtmajJAna zabda mUkayo che, te AtmAnA saikAlika svarUpane lakSamAM rAkhI tenuM je zAstra svarUpa che te bAbata nirNaya karavA saMbaMdhI jJAna, te AtmajJAna che. ahIM AtmA zabda bhale vAparyo paraMtu # 30:.33 % :5ii.'': !!!!!!!! !!!!! Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ koI paNa dravyanuM saikAlika jJAna karavuM te AtmajJAnanI barAbara che. jagatanA koIpaNa padArthane saMpUrNa jANavAthI te AtmAne paNa jANI le che. zAstrakAroe lakhyuM paNa che. "je ne gALa6, te saLaM nA " arthAt je ekane jANe che, te badhAne jANe che. alaukika triveNI : vizvanA badhA ja dravyo nitya ane anitya bhAve parivartanazIla paNa che ane zAzvata paNa che. jene paryAya ane dravya kahevAmAM Ave che. paryAya kSaNika che, jyAre dravya zAzvata che. ahIM eka AnaMdajanaka triveNI lakSamAM levA jevI che. (1) zAzvata dravya (1) anitya dravya ' (2) tenuM zAzvata jJAna (2) tenuM anitya jJAna (3) tenAthI upajatuM zAzvata sukha (3) ane temAMthI upajatuM kSaNika sukha uparyukata triveNI parathI samajavAnuM che ke manuSya zAzvata dravyane oLakhe. tenA zAzvata svabhAvano nirNaya kare ane tyArapachI jJAnamAM tenA saMkalpa kare, to te jJAna nitya dravyane sparza karatuM akhaMDa jJAna banI jAya che paraMtu jyAre manuSya dravyomAM ja khovAyelo hoya che ane drazyamAna paryAyomAM Asakata hoya, tyAre tenuM jJAna paNa kSaNika ane asthAyI hoya che, jene khaMDa jJAna kahevAmAM Ave che. A jJAnathI vikalpano janma thAya che. zAzvata jJAna te saMkalpano janaka che jayAre anitya jJAna, azAzvata jJAna te vikalpano janaka che. - sAkSAt AtmajJAna thavuM to ghaNI ja dUranI vAta che. ghaNI bhUmikAo pAra karyA pachI AtmA saMbaMdhI pratyakSa jJAna thAya che. ane te jJAna zAzvata mukitanI eka prakAranI chabI che. mukitanI chAyA che paraMtu AvuM AtmajJAna sAmAnya pakSamAM saMbhavita nathI. AtmA saMbaMdhI saMkalpa karI nizcayAtmaka bhAve buddhine sthira karavI ane te AtmAno svabhAva ja zAMtidAyaka che. para padArtho potAnA guNadharmathI paripUrNa che paraMtu jIvanA sukha duHkhanA kAraNabhUta nathI. tethI parapadArthone paNa zAzvata bhAve oLakhyA pachI Atmadravyane paNa e rIte oLakhI tenA guNadharmo pratye Asakata na thatAM tarUpa banI nijAnaMdano AnaMda bhogave che. A che sAmAnya sAdhakanuM AtmajJAna. ahIM siddhikAre vairAgya AdinI saphaLatAno AdhAra AtmajJAnane mAnyo che. spaSTa lakhyuM che ke "vairAgya Adi saphaLa to, jo saha Atama jJAna" arthAt AtmajJAna sAthe rahevAthI athavA AtmajJAnano saMpUTa maLavAthI ja vairAgya phaLavaMto bane che. A vyavahAra daSTie kahevAmAM AvyuM che. vastutaH AtmajJAna te jJAnanI pariNati che ane vairAgya te moha Adino upazama che. bane svataMtra paryAyo che. dUdhamAM sAkara nAkhavAthI dUdha mIThuM thAya che, paraMtu hakIkatamAM dUdha te dUdha che ane sAkara te sAkara che. banneno sahabhAva che chatAM bannenA svabhAva svataMtra che ane bannenI pariNati paNa svataMtra che. tema upazama bhAvanI pariNati svataMtra che ane jJAnanI pariNati paNa svataMtra che. upazamanI saphaLatAmAM jJAna kAraNa nathI ane jJAnanI saphaLatAmAM upazama kAraNa nathI. paraMtu ahIM saphaLatAno artha che citamAM upajato prahalAda athavA Izvara bhakitamAM upajatI AnaMda laherI. A bane guNo cittanA zAMti svabhAvamAM samAna bhAve kAma karI rahyA che. eTale ApaNe jema pUrvamAM kahI gayA tema vairAgya saphaLa to che ja paraMtu bhaviSyanI saphaLatA mATe ane vadhAre mIThA phaLa pAchA 100 E Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApavA mATe AtmajJAnano saMyoga thavo nitAMta Avazyaka che. bannenuM adhiSThAna AtmA svayaM che eTale upazamabhAva ke jJAna svataMtra hovA chatAM, AtmA rUpa adhiSThAnamAM banne ta rUpa banI jAya che. dUdha ane sAkara svataMtra hovA chatAM upabhokatAnI svAdendriyanuM adhiSThAna eka ja hovAthI tyAM banne tadarUpa banI jAya che. A eTalo badho jhINo viSaya che ke zabdothI paribhASita karavo durgama che. chatAM paNa lakSamAM Ave eTale ATaluM UMDu vivecana karyu che. saphaLatAnI vizeSatA : vairAgya ane jJAnanI joDI e nitAMta jarUrI che. te banne sAthe hovAthI AtmAnA alaMkAra che. vikhUTA paDavAthI tenA ucita phaLamAM aMtarAya Ave che. tethI ja ahIM siddhikAre saLa zabda mUkayo che. niSedhAtmaka niSphaLa che tema kahyuM nathI. jema koI kheDUtane kahe che ke tamArI khetImAM tamoe dhyAna ApyuM hota, to te saphaLa thAta. teno artha e che ke bIjAe dhyAna ApyuM te sarvathA niSphaLa che tema nathI paraMtu tame svayaM dhyAna ApyuM hota to vizeSa sAruM phaLa prApta thAya. tema AtmajJAna hovAthI vairAgyanA je kAMI bIjA doSo hoya teno paNa parihAra thaI jAya che ane vairAgya svayaM nirmaLa bane che. sAbu lAgatAM kapaDuM vadhAre svaccha thAya che tema jJAnanI rozanI AvatA vairAgya nirmaLa thaI jAya che. ahIM saphaLa zabda vicAraNIya che. vairAgyamAM paNa saphaLanuM vizeSaNa che. vairAgyathI upajatA AtmajJAnamAM paNa saphaLa zabda joDAya che. AMbAnuM siMcana karatA phaLa suMdara bane che ane khAnArane paNa adhika svAda Ape che. eka saphaLa tA kerInI che ane bIjI saphaLatA svAdanI che. tema ahIM vairAgya svayaM saphaLa thaI jAya che arthAt nirmaLa banI jAya che ane tenAthI AtmAne paNa nirmaLa bhAvonI prApti thAya che. A rIte saphaLa zabda karma ane kartA banne sAthe joDAya che, kArya ane kartA bannenuM vizeSaNa che. vairAgya svayaM eka niSpatti che. AtmA te niSpAdaka che. saphaLatA niSpatti sAthe paNa joDAyelI che ane niSpAdakane paNa sparza kare che. jema uttama kArIgarIthI baneluM alaMkAra svayaM suzobhita thAya che ane alaMkArane dhAraNa karanArane paNa suzobhita kare che. uttama kaLAnI banne upara asara thAya che. tema ahIM paNa AtmajJAna e uttama kaLA che. vairAgya te svarNa che ane AtmA te alaMkArano dhAraka che. AtmajJAna rUpIkalAthI bharapUra ramaNiya banelo vairAgya AtmAne paNa ramaNiya banAve che ane svayaM paNa ramaNiya banI jAya che. A rIte vairAgya ane AtmajJAnanI joDI eka adbhuta uttama nakSatranI joDI jevI che. astuH AtmajJAna : have ApaNe A AtmajJAna zuM che te vize zAstrIyabhAve ane mahAtmAonA anubhavane AghAre tenuM vivecana karazuM. pUrvamAM kahI gayA tema Atmatattva athavA brahmatattva e saMpUrNa vizvanuM adhiSThAna che. AtmajJAna vize sAdhAraNa mANasathI laI ane mahAna yogezvara sAdhakoe carcA karela che ane AtmajJAna bahu jarUrI che tema eka svare sahue svIkAra karela che. AtmajJAna vize spaSTa dhAraNA hoya ema lAgatuM nathI. jema Izvara mATe sAdhAraNa manuSyathI laIne parama ucca koTinA vyakitao paNa Izvarano svIkAra kare che, paraMtu Izvara vize spaSTa dhAraNA hoya tema lAgatuM nathI. 101 Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahIM eka ApaNe ramujI udAharaNa ApazuM. eka adhyApaka jene ghaNuM janarala noleja hatuM ane vizALa vAMcana hatuM. A adhyApakajIe Izvara vize ghaNA pustako vAMcyA hatA. te eka mahAtmA pAse gayA. mahAtmAjI ucca koTinA sAdhaka hatA. adhyApaka mahodaye gurujIne praNAma karI kahyuM ke bhagavaMta mane Izvara vize ghaNuM jANapaNuM che. te huM ApanI sAme rAkhIza ane Apano abhiprAya levA mAMguM chuM ke mAruM jJAnaM barAbara che ke kema ? mahAtmAjIe kahyuM ke kaho. adhyApakajIe ghaNAM graMthonA, tattvajJAnanA, pustakonA, zAstranA ane baghA saMpradAyonI Izvara vize zuM mAnyatA che, tenA kramabadhdha havAlA ApyA. kharekhara Izvara vize tene ghaNuM jJAna hatuM. tyAra bAda mahAtmAjIne puchayuM, mahAtmAjIe javAba Apyo ke Izvara vize Apa ghaNuM jANo cho, paNa Izvarane jANatA nathI. A sAMbhaLIne adhyApaka mahodaya samajI gayA ke kevaLa vicArAtmaka jJAna paryApta nathI, anubhavAtmaka jJAna Avazyaka che. ahIM ApaNe paNa jo ke anubhavAtmaka jJAnane zabda deha ApI zakatA nathI. anubhava te vyakitagata nija anubhava che. zabdamAM utAravo agamya che. chatAM paNa vaicArika jJAna Avazyaka to che ja. ahIM AtmajJAna zabdano je prayoga karyo che to AtmA zuM che te jANavuM jarUrI che. AtmajJAnanI sAthe sAthe bhAratamAM brahmajJAna zabda paNa pracalita che. to A brahma zuM che te jANavuM mahatvapUrNa che. vedAMta kahe che ke "arnivavanIyA mA' arthAt mAyAnuM vivecana thaI zakatuM nathI, paraMtu brahmatattva vyAkhyA yogya che. astu. jainadarzanamAM paNa Atmadravyane prArupya mAnavAmAM Avela che. pUrvamAM ApaNe kahI gayA chIe ke ahIM Atma zabda kevaLa Atmadravya pUrato sImita nathI, paraMtu badhA dravyanuM jJAna eTaluM ja mahatva dharAve che. chatAM paNa AtmAne pramukhatA ApI che. eTale ApaNe Atmadravya vize vicAra karazuM, ane AtmA sAthe jJAna zabda joDayo che. eTale AtmAnuM jJAna athavA AtmA jeno viSaya che tevuM jJAna, athavA AtmasvarUpa jJAna athavA jJAna svarUpa AtmA. AtmajJAna zabdamAM A badhA arthono samAveza thAya che. jJAna te Atma dravyathI bhinna nathI paraMtu jJAna te paryAya che, jyAre Atma te akhaMDa dravya che. jJAnanI paryAya jemAM pragaTa thAya che tevo jJAnapiMDa paNa AtmapiMDa jevo akhaMDa che. eTale sIdho artha te thayo ke jJAnanI evI paryAya ke jemAM Atma dravya jhaLake che, ane Atma dravyanA guNonuM bhAna karAve che. tevI vizudhdha paryAya te AtmajJAna kakSAmAM Ave che. jJAnazeyanI ekarUpatA H Atmadravya vize dhAraNA galata thAya athavA Atma dravya jevuM che tevuM na mAnatA viparIta rUpe svIkAra kare to A azudhdha dravyanI kalpanA jJAnane paNa azudhdha banAve che. ahIM ApaNe eka caubhaMgI karIe. (1) zuddha AtmadravyanI dhAraNA ane tenAthI upajatuM zudhdha jJAna. (2) AtmadravyanI viparIta kalpanA ane tenAthI upajatuM ajJAna athavA viparIta jJAna. (3) Atma dravyanI zudhdha dhAraNA paraMtu viparIta jJAna. (4) Atma dravyanI viparIta dhAraNA ane zudhdha jJAna. * ahIM trIjo ane cotho bhAMgo saMbhava nathI, kAraNa ke jJeya anusArI zAna hoya che ane 102 Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna anusArI jJayanI kalpanA thAya che. arthAt dravya zudhdha hovA chatAM tenA vize bhramAtmaka jJAna bane che. prathama ane bIjo banne bhaMga sAmya yogI che. zeya ane jJAnamAM sAmyayoga hoya che. koI doSanA kAraNe jJAnamAM viparyaya thAya che. paraMtu dravyamAM viparyaya thaI zakato nathI. ahIM ApaNe jJAna ane zeyane chUTA rAkhI vyAkhyA karI rahyA chIe. Avo viparyaya zA mATe thAya che tenuM UMDAIthI ciMtana karatAM pahelA Atma dravya vize spaSTatA karI lezuM. samagra Astika darzanomAM ane khAsa karIne jainadarzanamAM caitanyadravya arthAt AnaMdaghana Atma dravya evA tattvono nizcayarUpa svIkAra karavAmAM Avyo che. jo ke baudhdha darzana AstikavAdI hovA chatAM te Izvara ke AtmAno svIkAra karato nathI. te saMpUrNa anAtmavAdI che. satkarmanA zudhdha phaLa maLe che, te sukha Ape che ane asat karma duHkha ApIne janmamRtyu vadhAre che. Ama te darzananI karmamAM AsthA hovAthI te Astika darzana che, paraMtu tattvanI draSTIe te anAtmavAdI darzana che astu. ahIM ApaNe AtmavAdI darzananone AdhAra mAnI AtmatattvanI vyAkhyA karazuM. AtmAno svIkAra karavA mATe nAstikavAdane apramANika mAnavA mATe svayaM Atma sidhdhikAra AgaLanI kaDIomAM ghaNI ja UMDI carcA karavAnA che. ApaNe ahIM AtmajJAnanI sAthe Atmadravyano svIkAra karI AtmA vize zAstrIya dhAraNAnI vyAkhyA karazuM. Atma dravyanI vyApakatA akhaMDa avinAzI, arupI guNanidhAna, jJAnasvarUpa, IndriyAtIta, manathI paNa agamya paraMtu samagra jIvarAzimAM vyApta A caitanya tattva che. te caitanya tattva nitya zAzvata hovA chatAM parivartanazIla karmayukata vibhinna bhAvothI dehAdimAM ramaNa kare che, A je caitanya dravya che, tene Atmadravya mAnavAmAM AvyuM che. tene jIva jevI saMjJA ApavAmAM AvI che. dehanA badhA divya guNo, Indriyo ane mananuM saMcAlana AtmadravyanI upasthitimAM jIvAtmA jIvanarUpI raMgamaMca para sukha-duHkhanA vividha bhAvonuM nATaka karyA kare che ane jIvadravyanI gerahAjarI thatAM, badhuM acetana thaI nizcaSTa banI AkhuM taMtra tUTI paDe che, dehano laya thaI jAya che, deha rahe to paNa saDavA maMDe che. Atma dravyano prabhAva lupta thatAM dehAdi upara pudgalano pUrva prabhAva patharAya che. A Atmadravya dRSTithI agocara hovA chatAM ane Indriya vagere upakaraNathI agamya hovA chatAM, tenuM astitva samagra jIvananuM ke samasta jIva rAzino AdhAra che. A pRthvI, pANI, agni, vAyu, vanaspati A badhA bhUta tattvo Atma dravyathI ja saMcAlita thAya che. ema kaho ke A badhA bhUtagaNa vastutaH dehadhArI che. asaMkhya caitanya tattva maLI A virATa bhUtonuM saMcAlana kare che, ane te ja caitanya tattva potAnA karmo anusAra A badhI ja jIvarAzimAM sukha duHkhanuM bhAjana banI, tenA jIvananuM ane aMte mRtyunuM kAraNa bane che. eka vRkSa paNa vadhe che, phale, phUle che ke lIluMchama dekhAya che, temAM paNa caitanya tattva pUro bhAga bhajave che. caitanya dravyano abhAva thatAM te vRkSa sUkAIne kASTa banI jAya che. astu. Ama vizvamAM caitanya dravya bahuja moTo bhAga bhajave che. jIva A badhuM nATaka potAnI sakarma avasthAmAM kare che. kayAreka savaLI gati thatAM jIve potAnAM karmonuM visarjana kare che, tyAre sAMsArika nATaka pUruM karI mukata banI jAya che. Ama caitanya dravyanI be avasthA sAme Ave che. sAMsArikadazA ane mukata dazA. karmanI lIlA : AtmajJAnamAM je "Atma' zabda che te Atma sAMsArika avasthAmAM hovA " jayalllu||\/II/II /II | llllllhi|||It|| l|ll| lili[li[li[l, Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chatAM kevA kevA bhAvone bhaje che ane temAM zuddha ane azudhdha, avikArI ane vikArI, svAbhAvika ane svabhAvika evI be avasthAo dvArA bhinna bhinna prakAranI yoniomAM ramaNa karI ucca koTinI mAnava gatine paNa prApta kare che. to ahIM ApaNe jIvAtmAnI AMtarika dazA zuM che ? tenuM spaSTIkaraNa karazuM. jema jIva, AtmA, bhagavAna Adi zabdo dharmakSetramAM prasidhdha che, tema karma zabda paNa eTalo ja vyApaka che. karmono jIva sAtheno athavA Atmadravya sAtheno anAdi kALano UMDo saMbaMdha che. Atma dravyanA kSetramAM phakata AtmA ja pariNAma kare che tevuM nathI. sAthe sAthe karmajanita pariNAmo paNa udbhave che. arthAt AtmA ane karmanI joDI e samagra jIvarAzinA vibhinna prakAranA janmo vibhinna prakAranA kAryo ane bhinna bhinna prakAranA sukha duHkhanA AdhAra sthaMbha che. karmayukata AtmA ane Atmayukata, karma Ama banne sAthe rahevA chatAM AtmAno karma para prabhAva ane karmano AtmA para prabhAva "e" ghaNo mahatvapUrNa viSaya che. jainadarzanamAM to tenuM saMpUrNa gaNita karavAmAM AvyuM che ane karmajanita lAkho avasthAnuM vivecana maLe che. ahIM AtmajJAna zabdamAM Atma saMbaMdhI jJAnanuM mahattva batAvyuM che ane jeTaluM satya hoya tenuM sAMgopAMga pramANabhUta jJAna prApta karavA mATe himAyata karI che ane tyAre ja vairAgya Adi saphaLa thAya tema sidhdhikAra jaNAve che, paraMtu vartamAna AtmAnI sthiti zuM che? tenI yAtrA kayAMthI zaru thaI che ? karma avasthAmAM kevA vibhAvo janme che, vibhAvo vacce paNa tenuM zuddha akhaMDa svarUpa jaLavAI rahe che ane tenA zudhdha svarUpamAM kSAyika Adi uttama bhAvo tathA kevaLajJAna jevA anaMta mahAjJAna samAviSTa che, te vize thoDuM ApaNe jANIe. anya darzanomAM Izvara vizvane utpana kare che ane temAM jIvAtmAnI paNa utpati thAya che. brahmatatva mAyAthI viziSTa banI jIva rUpe vividha : janma dhAraNa kare che. bhakita Adi uttama sAdhanAthI punaH te brahma tattvamAM samAya che. A che utpattivAda. jyAre jaina darzananAM koI paNa zAstra dravyanI utpatti mAnavAmAM AvI nathI, tema koI khAsa samaye te dravyanuM nirmANa thayuM che tevI paNa mAnyatA nathI. badhA ja dravyo ane tattvo anAdi sidhdha zAzvata tattvo che. A dravyomAM rahelA guNadharmo nizcita rUpe paryAya kare che. acetana dravyo svataMtra rUpe akhaMDa rahI ekabIjAnA nimittamAM AvI vyavahAra jagatane sahayoga ApI punaH potAnA svarUpamAM lIna thatAM hoya che. jyAre cetanadravya arthAt AtmA sUkSama avasthAmAM athavA potAnI prAraMbhika avasthAmAM karma sAthe joDAyelA che. karma prabhAva pramANe te deha dhAraNa karI anaMta janmamRtyunA cakramAM saMsakata che. A avasthAnuM prathama biMdu te avyavahArarAzi che. tyAM caitanya hovA chatAM acetana jevI avasthA che. kALAMtare te jIva vyavahArarAzimAM AvI punaH zubhAzubha karmonA AdhAre sArAnarasAM deha prApta karI ekendriyathI laI paMcendriya sudhInI yAtrA kare che. chevaTe puNyanA baLe anAmatapathI ke akAmanirjarAthI azubha karmone khapAvI mAnava jIvana dhAraNa kare che. tyAre tenuM caitanya baLa ghaNI mAtrAmAM jAgRta hoya che paraMtu jJAnanA abhAve pote koNa che ? zA mATe moha Adi cakkaramAM phasAyelo che, teno vicAra karI zakato nathI. AtmAnI caitanya zakitanA AdhAre karmajanita udayabhAvamAM ramaNa karI punaH janma mRtyunI yAtrA cAlu rAkhe che. ' AnaMdaghana zAzvata AtmA : A anaMtanI yAtrAmAM parama jJAnano viSaya, parama audio SUAREN AUSTRALIEN 907 iii /till Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AdaraNIyabhAva ke parama AnaMdano viSaya e che ke A badhI avasthAmAM AnaMdaghana AtmA akhaMDa rahI potAnA svabhAvathI bhraSTa thato nathI. yoga ane upayoganA AdhAre zubhAzubha bhAvone bhaje che A badhI karmajanita paryAyo udbhave che ane laya paNa pAme che. paraMtu gurukRpAthI kaiM koI prabaLa puNyanA yogathI ke svAbhAvika nisarga baLe jenI jJAna cetanA jAgRta thaI che tenI daSTi dravya uparathI haTI daSTA tarapha jAya che. nimnagAmI dRSTi UrdhvagAmI bane che ane pUrvamAM jene jANyo na hato, tevA zakitapUMja zAzvata AtmA paramAtmArUpe draSTigocara thAya che. A samaye badhA vibhAvanA paribaLo ghaNI mAtrAmAM zAMta ane upazAMta thayA hoya che. mithyAtvanuM ghATuM aMdhAruM laya pAmIne maMda prakAza jAgRta thayo hoya che. te samaye ene samajAya che ke huM koNa chuM ? athavA A caitanya zakita zuM che, tyAre tene anaMta guNano piMDa evo guNathI bharelo koI jhaverAtano khajAno hoya tema tene AtmA dRSTigocara thatAM bAkInA badhA mUlyo badalAI jAya che ane jIvananuM sAcuM mUlyAMkana thAya che. asaMkhyAta pradezathI vyApta, saMkoca--vikAsazIla, samagra zakitanuM nidhAna, badhA dravyothI nirlipta, udayabhAvothI nirALuM, jAjavalyamAna asaMkhya sUryathI paNa vadhAre tejasvI tevA AtmAnuM darzana thAya che. achedya, abhedya, nitya, akhaMDa, dhruva, parama satya, jene aMgrejImAM Real truth tevo, satyanA gajathI jenuM mApa thaI zake tevo pramANabaddha, pramANazudhdha, akATaya tarkothI jenI sthApanA thayelI che, te parama budhdha, paramabrahma paramAtmA AtmA che. ahIM AtmajJAnanA arthI jIvanI baMne avasthAne samajIne sAcI zAzvata avasthAno svIkAra karavo te AtmajJAna che. vairAgya, satkarma, sAdhanA, bhikata je kAMI che tenuM lakSa paramAtma tattvanI prAptinuM che, eTale ja ahIM A kaDImAM kahevAmAM AvyuM che ke "vairAgya Adi saphaLa to jo saha AtmajJAna". ATalA vivecana pachI A chaThThI kaDIno pUrva bhAga spaSTa thaI jAya che. prathama padamAM vairAgya Adi lakhyuM che to AdimAM zuM levAnuM che ane zuM choDavA jevuM che te jANIe. ahIM vairAgya Adi ema zA mATe kahyuM che ? sidhdhikAranA lakSamAM vairAgya ane AtmajJAna te be pramukha sAdhana che, paraMtu vairAgyAdi kahevAthI vairAgya zabda paryApta nathI tevuM lAge che. vairAgyamAM virakitano bhAva che. kriyAkAMDa ane zuSkajJAna A baMneno niSedha karyA pachI sidhdhikA2e vairAgyane AdaraNIya mAnyo che te spaSTa thAya che. paraMtu vairAgya jevA bIjA paNa keTalAka tattvo che, je AdarapAtra che. dAna, sevA, paropakAra, evA bIjA maMgalamaya tattvo je zAtAkArI che, temAM kadAca vairAgya na hoya to paNa A badhA tattvo niSedha karavA lAyaka nathI paraMtu zarata e che ke sAthe AtmajJAna hovuM joIe, anyathA A badhA tattvo ahaMkAra, bhedabhAva, pakSapAta, badalo pAmavAnI IcchA tevA badhA doSone utpanna kare che. kahevAnuM tAtparya e che ke Adi zabdathI badhA zubha kAryo paNa laI zakAya che. temAM svAdhyAya, dhyAna, maMtrajApa, ItyAdi kriyAno paNa samAveza thaI zake che. jo te badhAmAM vairAgyano saMpUTa hoya to vairAgya vinA A badhA kriyAkAMDa bAhya kriyAo banI kriyAjaDatA utpanna kare che. ahIM eTaluM ja kahevAnuM che ke vairAgyayukata badhA zubha kAryo paNa AtmajJAnanI apekSAvALA che. jema hIrAno naMga, athavA sAcuM motI sonAmAM jaDeluM hoya to te yogya sthAnamAM rahI zobhArUpa bane che. tema ahIM paNa A badhA sAdhanAnA motI 105 Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmajJAna rUpI sonAmAM jaDAya to yogya bane che. astu. ahIM ApaNe Adi zabdanI TUMkI vyAkhyA karI, have uttarArdhamAM praveza karazuM. sidhdhikAre pUrvanI kaDIomAM sAdhanAmAM be pratiyogI arthAt pratibaMdhaka, eka kriyAjaDatA ane eka zuSkajJAna banneno virodha karyA pachI have A gAthAmAM temaNe sAdhanAnA sahayogI baMne tattvano ullekha karyo che. te che vairAgya ane AtmajJAna. A rIte khetara sApha thayA pachI yogya bIjanuM vAvetara thaI rahayuM che. ahIM pUrvArdha ane utarArdha bannemAM kramazaH vairAgyanI saphaLatA ane AtmajJAnanI kasoTI e bane vAta A kaDImAM kahelI che. ahIM nidAna zabda mukyo che. AtmajJAnanuM nidAna : nidAna eTale nizcaya, nidAna eTale parIkSA, nidAna eTale lakSaNa, nidAna eTale kasoTI para utaratI sAcI vAta. nidAnano artha saMkalpa paNa thAya che. ahIM nidAna zabda AtmajJAnanI parIkSA mATe mUkelo che. AtmajJAnanA lakSaNa rUpe vairAgyane pradarzita karyo che. arthAt AtmajJAnanI prAptinA sAcA lakSaNa vairAgyathI jovA maLe che. vairAgya na hoya to AtmajJAna vAstavika dharAtaLane sparza karatuM nathI ane AtmajJAnathI athavA AtmajJAnanI vAtathI bIjA keTalA lakSa tarapha jIva dorAI jAya che. vAstavika AtmajJAna vairAgya sAthe joDAyeluM che. ahIM nidAna zabda mUkIne nizcita bhAva pragaTa karyo che. nidAna eka prakAre sAcI vastune samajavAnI cAvI che. tamane potAne paNa nidAna saMbaMdhI jJAna hovuM joIe. astu. ahIM sidhdhikAre AtmajJAna vinAno vairAgya ane vairAgya vinAnuM AtmajJAna bannene paraspara sAcA sahayogI batAvI tenI ekalatAnuM khaMDana karyuM che. vairAgya ane AtmajJAna baMne AdaraNIya che, ane sAdhanAnA pUraka che. ahIM ApaNe eka praznane samajavA lakSa ApazuM. pUrvArdhamAM AtmajJAna hoya to ja vairAgyanI saphaLatA che, tema kahyuM che ane uttarArdhamAM AtmajJAnanuM lakSaNa vairAgya batAvyuM che. A bannemAM kramika utpattino saMbaMdha che. vairAgya utpana thayA pachI AtmajJAna AvI zake che ane AtmajJAna thayA pachI virakita udbhave che. Ama utpattinA kramamAM bane AgaLa pAchaLa nimitta-naimittika bhAve athavA kArya-kAraNa rUpe saMkaLAyelA, che kayAreka evo paNa avasara hoya ke bane sahajanmA paNa hoya. arthAt AtmajJAna ane vairAgya bannenuM eka sAthe prAgaTaya thAya che. A kramathI sAdhanAmAM jarA paNa pharaka paDato nathI. krama game te hoya paraMtu sAhacarya jarUrI che ane vizeSamAM baMnenuM adhiSThAna paNa eka AtmA ja che eTale baMne samAnAdhikaraNa paNa banI rahe che. vairAgyamAM jJAnanI jhalaka che ane AtmajJAnamAM vairAgyanI jhalaka che. te baMnethI tenAthI udbhavatAM AtmazAMtinI guNa paraMparAnA ja bhAvo che. mULa to vairAgya ke AtmajJAna tenI AvazyakatA svAnubhutijanya AnaMda mATe ja che. zrImad yogIrAjanI bhASAmAM tene nirdoSa AnaMda kahI zakAya astu. Ama adhiSThAna paNa eka ja ane baMne sahacArI paNa che, banenuM lakSa paNa eka ja che, baMne AdaraNIya tattva che chatAM paNa bemAMthI ekanI paNa hAjarI na hoya to apaMga mANasa jevI sthiti thAya che. ahIM siddhikAre bannenI hAjarI pUratI Takora karI nathI. paraMtu AtmajJAnanI kasoTI vairAgyanA bhAvothI kasI che athavA pArakhI che. A rIte siddhikAre vairAgya para pUruM vajana ApyuM che. pUrva gAthAmAM je vAta kahI che tene punaH pheravIne utarArdhamAM paNa e ja vAta kahI che. baMne padathI niSpanna thatI e caubhaMgI ahIM spaSTa karavAthI dazaratha 106 Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAva spaSTa thaI jaze. (1) vairAgya che ne AtmajJAna nathI. (ra) AtmajJAna che paNa vairAgya nathI. (3) vairAgya paNa nathI ane AtmajJAna paNa nathI. (4) vairAgya paNa che ane AtmajJAna paNa che. (1) vairAgyanI eka bhUmikA che. e bhUmikA koI dUSita nathI, temaja varya paNa nathI. sAdhanAne pratikULa paNa nathI paraMtu jo AtmajJAna pragaTa na thAya to jIva tyAM ja aTakI jAya che ane kadAca vairAgyano raMga phIkako paNa paDI jAya athavA punaH rAga-dveSanA cakkaramAM Ave che. jethI AtmajJAnanuM pragaTa thavuM nitAMta jarUrI che. jema koI nRtyakAra nRtya kare paNa tene potAnuM bhAna che. potAnuM bhAna bhUlIne nRtya kare to te suMdara hovA chatAM aMte duHkhanuM kAraNa thAya che. athavA te potAnI kalAthI paNa dUra haTI jAya che. nRtyakArane potAnuM bhAna hovuM joIe, te ja rIte virakitanA phalaka upara tyAganuM nATaka karanArane potAnuM bhAna eTale AtmajJAna hovuM joIe. prathama bhaMga vairAgyanI avahelanA karato nathI paraMtu te apUrNatAnuM sUcaka che. ' (2) bIjA bhaMgamAM AtmajJAna che ema lakhyuM che paNa vastutaH tyAM AtmajJAnano AbhAsa levAno che. vAstavika AtmajJAna thAya to vairAgya udbhave ja ane A rIte bIjo bhaMga aghaTita thaI jAya che. arthAt AtmajJAnanI vAto karanAra vyakita jo vairAgyathI raMgAto na hoya to te potAnI jAtane paNa aMdhArAmAM rAkhe che. bIjA bhaMgathI ATaluM samajavAnuM che ke phakata AtmajJAnanI vAta karavAthI AtmajJAnanuM phaLa maLatuM nathI, jema koI khAvApIvAnI korI vAto kare to tenAthI peTa bharAtuM nathI. kamAvA mATenI khAlI vAto kare to tenAthI dhana prApta thatuM nathI ane te svapnadraSTA banI jAya che. ema ahIM A bIjA bhaMgamAM khAsa Takora karavAmAM AvI che ke AtmajJAnanI prAptinuM sAcuM lakSaNa vairAgya che. (3) jIva mohadazAthI bharelA mithyAtvanA samayamAM je kAMI bhAvo bhajave che ane aMte anaMta bhavasAgaramAM janma mRtyunA cakkaramAM phasAya che. A trIjo bhaMga che. jIvo tenA zikAra che. vairAgya ane AtmajJAna bannethI dUra kevaLa parAdhIna avasthAmAM vibhAvone bhajatA kALacakra pUruM kare che. trIjo bhaMga te anaMtakALanA aMdhArAnuM citra Ape che. - (4) cotho bhaMga e vAstavika sAdhanAno bhaMga che. A bhaMga e sAcI kasoTI para kaseluM covIsa kereTanuM zudhdha sonu che. jemAM jIva mithyAtva ane mohadazA e bannethI mukata thavA mATe kaTibadhdha thayo che. vairAgyano pratibaMdhaka moha che ane AtmajJAnanuM pratibaMdhaka mithyAtva che. Ama moha ane mithyAtva bannenI mAtrAne nirbaLa karI AtmajJAna ane vairAgyanI ekeka kaLAne vadhArI jema bIjano caMdra punama sudhInI yAtrA kare che tema A jIvAtmA vairAgya ane AtmajJAnanuM avalaMbana karI samyagudarzanathI mokSa sudhInI yAtrA kare che. jo ke A banne lakSaNa samyakatvanI pUrvabhUmikAmAM paNa upalabdha thAya che. gADha mithyAtvamAMthI nIkaLI arthAt prathama guNasthAnathI nIkaLI cothA guNasthAnanI yAtrAmAM paNa vairAgya ane AtmajJAnanI jhAMkhI kAraNabhUta hoya che. KURSURILE ASUKABILIANE 900 m Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 || || R ay / till Hit Laliff IMLITI/II. Effilief E kali a ll | dAdA tyAM vairAgya ane AtmajJAnanI jhAMkhI che, paraMtu hajI nizcayAtmaka saMkalpano janma thayo nathI. chatAM paNa A banne upakArI tattvo jIvanA parama kalyANanA kAraNabhUta sAcA mitra che. A cotho bhaMga e ghaNo ja mahattvapUrNa che. chaThThI kaDImAM gurudeve bahu ja sIphatathI pratyakSa ane parokSa bhAve A cAre bhaMganuM gUDha varNana karI dIdhuM che, sAthe sAthe sAdhakane cetavaNI ApI dIdhI che ke vairAgya te jIvanI sAcI kasoTI che. prAcIna padhdhati pramANe zAstrIya rIte ApaNe tyAM vyaMjanA ane bhaMjanAnA bhAvo pragaTa karI tattvadaSTine spaSTa kare che. ahIM vairAgyamAM AtmajJAnanI bhajanA che ane AtmajJAnamAM vairAgyanI raMjanA che, te khAsa samajavA jevuM che. arthAt jyAM vairAgya hoya tyAM AtmajJAna hoya ke na hoya, tethI vairAgyamAM AtmajJAnanI bhajanA che, paraMtu jyAM AtmajJAna che tyAM vairAgya hoya ja. arthAtu. AtmajJAnamAM vairAgyanI raMjanA che. raMjanA ne bhajanA tarkazAstrano eka apUrva sidhdhAMta che. astu. nizcayayanuM rahasya : ahIM ATaluM kathana karyA pachI ApaNe eka prazna upADazuM ane vadhAre UMDAIthI ciMtana karavA prayAsa karazuM. nizcaya zAstro ema kahe che ke badhA dravyonI badhI paryAyo sarvathA svataMtra che. eka paryAya bIjI paryAyano upakAra karatI nathI. eka dravya bIjA dravyane mATe jarApaNa javAbadAra nathI. Ama nizcayanaya saMpUrNa upAdAnavAdI che. nimittanA prabhAvathI ja badhAne mukata rAkhe che. eTaluM ja nahI paraMtu AgaLa cAlIne paryAyanuM paNa upAdAna kAraNa dravya nathI. paNa paryAya pote ja paryAyanuM upAdAna che. e eTalI badhI jhINI vAta che ke pAThake ahIM tIvra daSTithI vicAravAnuM che. koI paNa dravya potAmAM thatI paryAyo mATe upAdAna che. te nizcaya zAstro mAne che ane nimittano parihAra kare che paraMtu upAdAnanI daSTimAM paNa paryAya mATe dravya zA mATe upAdAna bane ? paryAya to kSaNika che. eTale dravya pote paNa potAnI paryAyanuM nimitta mAtra che ane paryAyanuM utpAdana paryAya pote ja che. kAraNa ke badhI paryAya svataMtra che ane kramabadhdha che, to dravyanuM emAM kartuttva zuM rahe ? A ATalI sUkSma vAta ciMtanamAM mUkayA pachI ApaNe mULa vAta para AvIe. vairAgya paNa eka svataMtra paryAya che ane AtmajJAna paNa eka svataMtra paryAya che. to vairAgyanI saphaLatAmAM AtmajJAna kevI rIte kAraNa banI zake? AtmajJAna te potAnuM je kaMI phaLa che temAM te kAraNabhUta che ane vairAgyanA phaLamAM vairAgya kAraNabhUta che. jema medAnamAM paDelI retI kAMI svataMtra makAnanuM kAraNa nathI ane svataMtra makAna te retI sAthe kaMI saMbaMdha dharAvatuM nathI. retI-retInuM kArya kare che ane patthara pattharanuM kArya kare che, te rIte loTamAM nAMkheluM pANI nizcayamAM loTano upakAra karatuM nathI ane loTa pANIno upakAra karatuM nathI. pANI ne loTa bane svataMtra che. bannenI paryAya paNa svataMtra che. Ama nizcayazAstro kahe che. A nizcayanayanA prabhAvamAMthI mukata thavA ja vyavahAranayano janma thayo che. ahIM A chaThThI gAthAmAM vairAgya ane AtmajJAnano saMbaMdha sthApyo che, te zuM nizcayanayanuM kathana che, ke vyavahAranayanuM? A praznano uttara vAstavika rIte vicAravAno rahe che. have ApaNe navA sidhdhAMta para jaIe chIe. koI paNa guNo ane paryAyanuM adhiSThAna eka ja hoya to temane sarvathA bhinna karI zakAtA nathI. samajavA mATe zabdanayano Azraya karI bhinnatA athavA bhedajJAna karavAmAM Ave che. temAMya eka ja dravyanI be svabhAvika paryAya hoya to temAM to tA 108 Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhedajJAna lagabhaga azakaya ja che. samayAMtaranA hisAbe bhedanuM kathana karavAmAM Ave che. paraMtu eka dravyanI be svabhAvika paryAyo sarvathA bhinna hotI nathI ane bhinna hoya to paNa tenuM phaLa to AtmarUpI adhiSThAnamAM ja pragaTa thavAnuM che. tyAM baMne paryAyo phaLanI daSTie paraspara saphaLa ke niSphaLa bane che ane eka paryAyanI gerahAjarImAM kAryasidhdhi thatI nathI. pANI ne loTa baMne svataMtra hovA chatAM baMnenI sahaupasthiti hoya tyAre ja bhojananI niSpatti thAya che. ahIM paNa badhI paryAyo svataMtra hovA chatAM phaLanI niSpattimAM saunI hAjarI nitAMta Avazyaka che. ahIM vairAgya paNa lakSa nathI ane AtmajJAna paNa lakSa nathI. baMne sAdhanarUpa che, paryAya rUpa che. baMnenuM lakSa akhaMDa Atmadravya che ane lakSanI prApti karavA mATe baMne ghaNA ja upakArI che. eTale ja yogIrAja kahe che ke AtmajJAnanI hAjarImAM vairAgya saphaLa che ane AtmajJAna hoya tyAM vairAgya paNa parama Avazyaka che ane baMne bhAva eka lakSarUpa mokSano nirdeza kare che. vairAgya ane AtmajJAnanA dUSaNo : ahIM vairAgya ane AtmajJAna baMne vidheyAtmaka pada che. ApaNe samajavuM joIe ke baMne tattvo athavA tenA jevA bIjA koI paNa sAdhanAmAM sahAyaka tatvo nirdoSa hovA joIe. teno ahIM ullekha karyo nathI. te sahaja samajavA yogya che. jema koI kahe pIvA mATe pANI Apo to ahIM phakata pANI zabda bolAya che paraMtu tenA artha che ke svaccha pIvA yogya pANI Apo, gaMdu pANI na hovuM joIe, te bolAtuM nathI paNa sahaja samajAya che. te ja rIte ahIM vairAgya ane AtmajJAna, te baMne ujjavaLa tattvo duSaNa rahita hovA joIe. ApaNe jarA A duSaNa upara daSTipAta karIe. kapaDuM zarIranI rakSA kare che. paraMtu kapaDu meluM na hovuM joIe. mela te niMdanIya che ane kapaDA mATe doSarUpa che. vairAgya zabdamAM rAgano abhAva sUcita thAya che. virAgamAMthI vairAgya zabda banyo che. ahIM phakata rAgano ullekha che. dveSano ullekha karyo nathI jayAre zAstromAM "ro ya ToSo ya jammunIva" arthAt rAga ane dveSa karmanA bIja che. bhagavAnane vItarAga kahyA che paraMtu teo jema vItarAga che tema vIdveSa paNa che. koI jIva uttama vairAgyane bhaje che, paraMtu vairAgI jIva bIjA virakata AtmAo pratye dveSa rAkhe, to vairAgya duSita thAya che. vastutaH te vairAgya che ja nahIM. dveSa hoya ane rAga na hoya te kema banI zake ? eka tattvamAM rAga hoya tyAre ja bIjA tattvamAM dveSa udbhave che. vairAgya thAya to rAga jAya, tenI sAthe dveSa paNa jAya. A rIte vairAgyamAM dveSa e eka duSaNa che. e ja rIte vairAgyano ke tyAgano ahaMkAra e paNa eka bhayaMkara duSaNa che. ucca koTInA tyAgI saMta mahAtmAonA dAyarAmAM paNa dveSanI pracuratA jovAmAM Ave che. je tenA tyAgane kalaMkita kare che. A rIte ahaMkAra paNa vairAgyane dUSita kare che. pote ucca koTInA tyAgI che tevuM abhimAna vAstavika tyAgathI jIvane dUra rAkhe che. Ama dveSa, ahaMkAra ItyAdi dUSaNo vairAgyane dUSita kare che. "pAMviAya avarAmayo avataMtranuM tela tamaH / Mti" arthAt je sAdhaka parAne choDI aparAnuM avalaMbana kare che te aMdhakAramAM cAlyo jAya che. parA te AMtarika Atmazakita che. jyAre bAhya padArthonI prApti thAya, sanmAna maLe ke vizeSa prakAranA camatkAra thAya te aparAzakita che. sAdhaka aparAti para dhyAna na detA parA kitanuM lakSa rAkhe che. aparA vairAgyane duSita kare che. e ja rIte AtmajJAnamAM paNa AvA doSano saMbhava che. AtmajJAnane mahAjJAna mAne. AMzika AtmajJAnane paripUrNa mAne, athavA 109 Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjA koI AtmalabdhivALA sAdhakano anAdara kare che. Avo sAdhaka vastutaH AtmajJAnathI dUra che. A ane AvA bIjA ghaNA doSo saMbhavita che. ahIM TUMkamAM IzAro karyo che. kahevAnuM tAtparya eTaluM ja che ke vairAgya ane AtmajJAna baMne nirdoSa ane svaccha hoya to te parama upakArI che. ahIM vairAgyane AtmajJAnanuM nidAna mAnyuM che. nidAnanI vyAkhyA : nidAnano eka sAmAnya artha ApaNe karI gayA chIe. paraMtu nidAnano artha nizcaya paNa thAya che, arthAt vairAgya nizcita rUpe astitva dharAve che ane AtmajJAnanI sAthe te nizcaya bhAva joDAyelo hoya che. jema kahyuM che ke vairAgya te AtmajJAnanuM nidAna che. teno artha e che ke jJAnano prabhAva paNa nizcita che ane vairAgya paNa nizcita che. nizcita eTale sthAyI tattva. amuka samaya sudhI rahe ane pachI lupta thAya ene nizcita na kahI zakAya. ahIM anizcita vairAgya te AtmajJAnanuM lakSaNa nathI. je asthAyI vairAgya che athavA caMcaLa che, nizcita nathI, te AtmajJAna sAthe yAtrA karI zakatuM nathI, athavA AvA caMcaLa vairAgya vakhate AtmajJAna hotuM nathI ane AtmajJAna vakhate Avo caMcaLa vairAgya hoto nathI. A rIte nidAna e mahatvapUrNa zabda banI jAya che, jyAre ApaNe teno artha nizcita karIe chIe tyAre nidAnano artha lakSaNa karazuM to te eka tatva na rahetA AtmajJAnano eka AMzika bhAga che tema samajAze. jema mITho rasa te pAkI kerInuM lakSaNa che. ahIM kerI ane rasa bhinna bhinna nathI, tema vairAgya ane AtmajJAna bhinna nathI, paraMtu vairAgya te AtmajJAnanuM lakSaNa che, AtmajJAnanI ceSTA che, AtmajJAnano eka bhAva che. lakSaNa artha karavAthI nidAna zabda vadhAre bhAvavAhI banI jAya che. nidAna parIkSArUpa ane kasoTI rUpa che. AtmajJAna te kasoTI upara kharuM utare to te vAstavika jJAna che, tema kahevAI gayuM che. A sivAya nidAnano artha saMkalpa evo paNa thAya che. zAstromAM tapazcaryAnA phaLa mAMge tene paNa nidAna kahevAya che. tyAM khoTA saMkalpa rUpa nidAna che. ' traNa zalyamAM nidAnane eka zalya kahevAmAM AvyuM che. arthAt nidAna eka kAMTo che. nidAna jyAre mAThA saMkalpanuM rUpa dhAraNa kare tyAre te kAMTo banI jAya che. jema koI mANasa koIne mAravAno saMkalpa kare to te bIjA jIva mATe kAMTo banI jAya che ane e ja kAMTAthI pote paNa vAraMvAra mRtyu pAme che, te ja rIte te janmAMtaramAM potAne mATe kAMTo banI jaze. paraMtu jo nidAna sidhdhakSetramAM pravartamAna thAya ane jIva je vairAgyane bhaje che te vairAgya tenA saMkalpanuM phaLa hovuM joIe ane Avo vairAgyano saMkalpa te AtmajJAnanuM nidAna che. ahIM nidAnano zudhdha saMkalpa evo artha karIe chIe ane AvA zudhdha saMkalpanuM nidAna te vibhAvono nAza karavA mATe kAMTAnuM kAma kare che. A pramANe vyAkhyA karavAthI zudhdhakSetramAM nidAna eka maMgalamaya kAMTo bane che ane te soInuM kAma kare che. kAMTo paNa kAMTo che ane soI paNa kAMTo che. paraMtu soI kharAba kAMTAne ukheDI mAnavI mATe sukhanuM kAraNa banI jAya che. ahIM kahevAnuM tAtparya che ke AtmajJAnanI sAthe Avo saMkalpamaya paripakava vairAgya hoya che, te haLadaranA raMga jevo nahIM, majIThIyA raMga jevo hoya che. eka vakhata vairAgyano raMga caDayo che to badhA rAgathI mukata rahI AtmajJAnano sahacArI banI, te AtmajJAna mATe alaMkAra banI jAya che. mATe ja ahIM sidhdhikAra kahe che ke AtmajJAnanI Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAptitaNA nidAna koNa ? daDha saMkalpa rUpa vairAgya. astu. ahIM nidAnanA bhinna bhinna be cAra artho ApI ApaNe nidAna zabdanI gUDhatAnuM vivaraNa karyuM che. eTaluM nahI paraMtu mahAna yogIrAja zrImajInI vANI paNa keTalI gUDha gaMbhIra che teno AbhAsa Apyo che. chaThThI gAthAno vistAra karyA pachI ApaNe sAtamI kaDI upara daSTipAta karazuM ane e sAtamI gAthAnI bhUmikA zuM che te vize thoDo AbhAsa ApIe. kharuM pUcho to chaThThI gAthAmAM je bhAva kahayAM che te ja bhAvane draDhapaNe kahevA mATe pharIthI e ja vAta anya zabdamAM utArIne A vAta ghaNI mahatvapUrNa che tema jaNAya che. vastutaH chaThThI gAthAmAM je kahevAyuM che te kavinA maMtavya pramANe hajI thoDuM kacAzavALuM che. to punaH tene spaSTa karI dvaDha bhAvo sAthe maMtavya pragaTa karyuM che. kAraNa ke sAcA saMta puruSane evuM dekhAya che ke koI vyakita AtmajJAnanA nAme tyAga vairAgyano sAco mArga choDe nahIM ane e ja rIte tyAga vairAgyamAM aTakIne AgaLano puruSArtha mUke nahIM. Ama baMne pakSamAM bhayasthAna che. tyAga mArgamAM na rahevuM ane tyAga mArgamAM aTakI javuM, A bane moTA bhayasthAna che ane A vAtano parihAra karavA mATe spaSTapaNe bulaMda avAjathI yogIrAja potAnA maMtavyanI ghoSaNA kare che. lAge che ke saMpUrNa AtmasidhdhimAM kadAca A pada dIvAdAMDI rU5 che. ATalI pUrvabhUmikA karyA pachI ApaNe vAstavika sAtamA padamAM praveza karI tenuM UMDAIthI avagAhana karIe. sAtamI gAthAnA vivecana pUrve, chaThThI ane sAtamI gAthAno paraspara zo sabaMdha che tathA chaThThI gAthAnI A sAtamI gAthAmAM zuM anuzrutI che arthAta zo anvaya che, te jANI levAthI bane gAthAnI je ekavAkayatA che tenuM ApaNe darzana karI zakazuM. IBITI! 111 tAla Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 51121-6 tyAga virAga na citamAM, thAya ne tene jJAna; aTake tyAga virAgamAM to bhUle nija bhAna II tyAga vairAgyanI joDI : chaThThI gAthAmAM AtmajJAnane mahatva ApI, AtmajJAnanI hAjarImAM vairAgya saphaLa thAya ema kahyuM che, jyAre ahIM te ja vAta ulaTAvIne kahe che ke vairAgya ane tyAga hoya to ja AtmajJAna thAya. bannemAM eka vAta hovA chatAM kAryakAraNanI dRSTie kramika aMtara che. AtmajJAnathI vairAgyanI saphaLatA ane vairAgyathI ja AtmajJAnano udbhava; Ama bannene paraspara kArya-kAraNa rUpe sAMkaLI lIdhA che. ahIM virAga zabda vAparyo che. jyAre chaThThI gAthAmAM vairAgya zabda vAparyo che. tyAM vairAgyanuM adhiSThAna pradarzita karyuM nathI, jyAre ahIM tyAga virAganA adhiSThAna rUpe citta zabdano prayoga karyo che ane kahyuM che ke 'tyAga virAga na cittamAM,' tema kahyuM che. virAganI sAthe tyAga paNa joDavAmAM Ave che. pUrva gAthAmAM vairAgya Adi kahIne tyAga zabda rAkhyo hoya tema pratibhAsita thAya che ane ahIM spaSTapaNe virAga sAthe tyAga zabda joDavAmAM Avyo che. vyAkaraNanI dRSTie virAga ane vairAgyamAM aMtara pragaTa thAya che. jema suMdara ane sauMdarya, mAnava ane mAnavIya, kRti ane kartavya - Ama vyAkaraNamAM pratyayo joDAvAthI zabda rUpAMtara pAme che. vizeSaNa te nAma banI jAya che. nAma te vizeSaNa banI jAya che. suMdara e vizeSaNa che ane sauMdarya te bhAvavAcaka nAma che. e ja rIte virAga zabda eka prakAranuM vizeSaNa che. ane virAga vyakitanI je kAMI kRti che, je kAMI kriyAkalApa che, te badhuM vairAgya che. virAga te adhyAtmika pariNati che. jyAre vairAgya te taTastha pariNati che. vairAgya zabdathI vrata niyama athavA vairAgInA kapaDAM ItyAdi vairAgyanA sUcaka che. jyAre virAga zabda e bhAvAtmaka ke guNavAcaka vizeSaNa che ane A AdhAre kavizrI kahe che ke vairAgya Adi bahAranI kriyAo AtmajJAna hoya, tyAre ja saphaLa thAya. jyAre ahIM kahe che ke cittamAM vairAgya hoya tene AtmajJAna thAya che. A gAthAmAM krama badalI nAMkhavAmAM Avyo che. tyAM vairAgyanI saphaLatA te kArya hatuM ane AtmajJAna te kAraNa hatuM. jyAre ahIM virAga ane tyAga e banne AtmajJAnanI spaSTa bhUmi che. A bannenI hAjarImAM AtmajJAnano saMbhava thAya che. Ama kahIne ahIM A sAtamI gAthAnA pUrvArdhamAM tyAga virAganI mahattA batAvI che. chaThThI gAthAmAM je viSaya AraMbha karyo che, tenuM ahIM spaSTIkaraNa karyuM che. Ama baMne gAthA ghaNI ja samanvita che athavA chaThThI gAthAno anvaya sAtamI gAthAmAM pragaTa thayo che. astu. have ahIM ApaNe tyAga virAganA mULa tapAsazuM ane tyAga virAga vakhate karmanI sthiti zuM hoya athavA svabhAva vibhAvanI paristhitimAM zuM palaTo Avyo hoya ane kayA kAraNathI rAga ane bhoganuM nivAraNa thaI tenA pratiyogI virAga-tyAga pragaTa thayA che ane tyAga virAganI zuM mahatA che tathA tyAga--virAga kone kahI zakAya te samajavA mATe vizeSa prayAsa karazuM. ahIM je ema kahevAmAM AvyuM che. ke "tyAga virAga na cittamAM, thAya na tene AtmajJAna". Ama AkhuM pada niSedhAtmaka che. chaThThI gAthAmAM vairAgya ane AtmajJAna bannene vidhi bhAve upasthita karyA hatA. jyAre ahIM tyAga 1, 112 -- - Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ virAga ane AtmajJAnane niSedha rUpe pragaTa karyA che. tyAga virAgano abhAva tyAM AtmajJAnano abhAva. teno anyathA bodha e thAya che tyAga virAgano sadbhAva tyAM AtmajJAnano udbhava. paraMtu zAstrakArane A vidhi bhAva anukULa nathI ane AgaLa je kathana che te pramANe A vidhi bhAva tarkayukata saiddhAMtika banI zakato nathI. tethI ahIM bannene abhAva zailIthI pradarzita karyA che. jyAM agnino abhAva che, tyAM dhUmADAno paNa abhAva che. A niSedha anumAna barAbara che. paraMtu jyAM agni che tyAM dhUmADo hoya ja, tevo vidhi bhAva kahI zakAto nathI kAraNa ke sAdhanamAM sAdhyanI vyaMjanA che paraMtu sAdhyamAM sAdhananI bhajanA che. e ja rIte tyAga--virAga nathI, tyAM AtmajJAna nathI. paraMtu jyAM tyAga virAga che, tyAM AtmajJAnanI bhajanA che. je Aja kaDImAM utarArdhamAM kahevAmAM Avaze. ahIM ApaNe A gAthA cha ane sAta no anvaya karyA pachI uparyukata praznonuM vivecana karazuM. tyAgavairAgya--bhAva : virAga e rAga-rahita avasthA mATe vaparAyelo zabda che. saMskRtanA niyama pramANe 'vi' upasarga abhAvavAcaka athavA 'rahita' athavA vigata tevA bhAva mATe che e ja rIte "vi' upasarga' viziSTa bhAva mATe vaparAya che. jemake vijJAna athavA vizeSa prakAranuM jJAna, vividha zabdamAM 'vi'no artha ghaNI jAtanuM thAya che, tethI vividha ghaNI jAtanI vidhivALuM, vikalpa eTale ghaNI jAtanA kalpa A rIte 'vi' upasarganA ghaNA artha che. paraMtu ahIM virAgano artha rAgarahita evA bhAvamAM che, jemake vilaya. vilaya paripUrNa laya thayeluM ane ethI AgaLa cAlIne virAma athavA viyoga. A badhA zabdomAM 'vi'no artha abhAva thAya che astu. virAga zabda rAganA abhAva arthamAM prasidhdha che. ahIM lakhyuM che ke "tyAga virAga na cittamAM" arthAt citta eka AdhyAtmika aMga che. mananA bhAva che. eka viSaya unmukha ane eka zudhdha caitanya lakSavALuM. Ama mana dvividhabhAve hovAthI sAdhanAmAM mananI UMcI dazAne citta kahevAmAM Ave che. anya darzanomAM paNa citta zabdano bharapUra prayoga thayo che. jyAM AtmA ke paramAtmA pratibiMbita thAya che. tevuM darpaNa, te citta che. citta jJAnavAcI zabda che. ahIM ApaNe cittanI pUrI vyAkhyA karyA pahelA, tyAga vairAgya na cittamAM,' temAM rAgarahita cittano ullekha che. rAga e manano doSa che, jayAre virAga e cittano guNa che. DAgha vagaranuM kapaDuM, mela vagaranuM pANI, gaMdakI vagaranI bhUmi, Ama badhA tattvo doSarahita hovAthI, mULa guNarUpe nirmaLabhAve dRSTigocara thAya che. ahIM doSano abhAva, e tattvanuM AbhUSaNa banI jAya che. abhAva koI padArtha nathI. paraMtu abhAva ghaNo ja mahatvapUrNa che. pachI te game te rUpe hoya doSAbhAva arthAt doSano abhAva, te svayaM guNAtmaka che. niSkaMTaka kSetra arthAt kAMTA vagaranuM kSetra tyAM kaMTakano abhAva che paraMtu te kSetranI guNa sthiti che. tema ahIM cittamAM rAganuM na hovuM te cittanI nirmaLa dazA che ane A citta virAga rUpa bane che, tyAre tyAgano udbhava thAya che. tyAga paNa eka abhAvAtmaka tattva che. rAga ane bhoga e baMne vikAra kSetre vibhAva che. jyAre te baMneno abhAva te nirvikAra ane nirdoSa avasthAne pragaTa kare che. darpaNano mela dUra thatAM pratibiMba spaSTa dekhAya che, tema ahIM sidhdhikAra cittarUpI darpaNamAMthI A rAga ane bhogarUpI dUra karavAnI himAyata kare che. rAga ane bhoga dUra karavA eTaluM ja lakSa nathI. khetara sApha karavuM eTaluM ja kheDUtanuM lakSa nathI. sApha karyA 113 Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pachI vAvetara karavAnI jarura che. tema ahIM tyAga ane virAga thayA pachI jJAnanA bIja aMkurita karavA mATe bIjo puruSArtha bAkI che. paraMtu A kSetre vizudhdhi ghaNI ja Avazyaka che. ahIM ApaNe lakSamAM laIe ke tyAga kono karavAno che ? tyAgamAM zuM choDavAnuM che? rAga kono thAya che ? kaI vastuno rAga choDavAno che. ahIM tyAga te moghama zabda che ane e ja rIte rAga paNa moghama bhAve kahelo che. paraMtu sAdhanAnA kSetramAM rahelA sAmAnya sAdhakane paNa bodha hoya che ke kaSAya ane viSaya e be AtmajJAnanA moTA pratibaMdhaka che. ghaNI vakhata sAmAnya sAdhaka vastuno tyAga kare che, khAvA pIvAno tyAga kare che, alaMkAra ane paisAno tyAga kare che, A dravyatyAga ke sthULatyAgane sAmAnya sAdhaka tyAga mAnI le che ane guruo paNa Avo tyAga karAvI saMtoSa anubhave che paraMtu AMtarika sthitimAM AvA dravyatyAga vakhate jIvanA kaSAya nirmULa thatAM nathI, paraMtu parivartita thaI jAya che, sUkSma ahaMkAranA, vidveSanA ke keTalIka jaDa mAnyatAnA kaSAya bhAvo rUpAMtara pAmI pragaTa thAya che. zAstrakAra kaSAyanA tyAgane vadhAre mahatva Ape che. ane kaSAyano tyAga thatAM sahaja jarUrI tyAga svataH thaI jAya che. paraMtu kaSAyatyAgamAM paNa badhA kaSAyone lakSamAM rAkhI sAdhakane kamara kasavAnI jarura hoya che. kayAreka eka kaSAyano tyAga karatAM bIjo kaSAya prabaLa banI jAya che. jema lobhano tyAga kare ane mAnakaSAya vadhI jAya, kapaTano tyAga kare ane potAnI saraLatA pratye bIjA koI avagaNanA kare tyAre krodhano janma thAya che. Ama A badhA kaSAyo bhinna bhinna rUpe sUtrabadhdha banI akaSAya avasthAne pragaTa thavA na de ane sAdhaka ema mAne ke meM lobha mUkayo che, ke mArA jevo koNa? astu. ahIM ApaNe tyAga zabdano marma samajAvI rahayA chIe. tAtparya che ke sthaLa tyAganI sAthe AMtaratyAgamAM sAvadhAna rahI kaSAyone nirmaLa karavAnI je pravRtti che te tyAganuM mUrtarUpa che. tyAga ekadezIya hoya to sAdhanA pUrI thatI nathI ane jJAnano daravAjo kholatI nathI. vyakita vizeSanA gharano ke samAja-dezano tyAga karavo te badhA tyAga prAyaH bAhya lakSI hoya che. je AtmasidhdhikArane ISTa nathI. ahIM je tyAga che te akaSAya avasthAno nirdeza kare che. rAganI pariNati : sAdhanAmAM pratihaMdI rAga che. prazna thAya ke rAga kono thAya ? pAMceya Indriyo sAmAnya avasthAmAM viSayagAmI ane IndriyaviSaya te rAga-dveSanuM prabaLa upakaraNa che. prathama kSaNe, Indriyo dvArA padArthanuM jJAna thAya che. tene matijJAna kahevAmAM Ave che. jJAnanA kSetramAM A jJAna AdaraNIya che paraMtu bIjI kSaNe te Indriyo viSayAtmaka banI padArthanAM guNadharmane oLakhI, temAM sArA-narasAno bhAva utpanna kare che. bhUtakALano karmajanita moha A jAtanI sArA-narasAnI bhAvanA mATe prabaLa sAdhana che. padArtha te padArtha che. temAM anukULa pratikULanI sthApanA karavI, te rAga-dveSanuM kAma che. je padArtha anukULa che, tene bhogAtmaka rIte svIkAravo, te viSaya che ane te viSaya na maLe tyAM sudhI tevA padArthanI jhaMkhanA rAkhavI, te vAsanA che. juo, ahIM jJAnanI sthiti eka kSaNa mAtranI hatI ane bIjI kSaNe Indriyo rAgAtmaka banI, viSayagAminI banI gaI, tyAM jJAnano laya thayo. vastutaH te jJAna che ja nahIM. eka viSayAdhIna vRtti che. A vRtti te rAganuM mULa kendra che. manamAM janmelo rAga Indriyo dvArA udbhavIne cittamAM pratibiMbita thAya che. A rAganuM kSetra IndriyothI laI mana sudhI phelAyuM, tenI SEISVALABIRIARRAKASTAL IKLARUARUNARA THIAURINAIRES Resum 997 mma lailli||NILI Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jhalaka citta upara paDI ane cittamAM rAganI jhAMya pragaTa thaI, vastutaH cittamAM rAga che nahIM. paraMtu rAganuM pratibiMba che. jema gulAbI raMganI jhAMya pANI upara paDe to pANI gulAbI dekhAya che. raMgIna kAcamAMthI jotA badhA padArtho raMgIna dekhAya che. A rIte cittarUpI darpaNamAM rAga pratibiMbita thAya che ane te jJAnanA dvArane roke che tethI ja ahIM sidhdhikAra kahe che ke tyAga virAga na cittamAM arthAt rAga ane bhoga cittamAM hoya to, jJAnanA daravAjA khulatAM nathI. A niSedha vANIne A rIte kahI zakAya rAga ane bhoga hoya jo cittamAM to, thAya ne tene jJAna. astu. ahIM ApaNe rAganI paNa vyAkhyA karI. gADha udayabhAva sAthe kSayopazama H have ApaNe joIe ke AvA rAga ane bhoganI sthitimAM athavA tyAga ane virAganI sthitimAM karmanI sthiti kevI hoya? kAraNa ke haju AtmA sarvathA nirmoha thayo nathI, mohanIyakarma ane bIjA ghAti karmo paNa udayamAM che, udayabhAva jIvamAM spaSTa pragaTa che, tyAre udayabhAvonI A zreNI vacce tyAga ne virAga kevI rIte pragaTa thAya che, te jANavuM ghaNuM ja mahatvapUrNa che. jema rAtanA gADha aMdhakAramAM yAtrA karavI durgama che ane haju sUrya soLa kaLAe udayamAna thayo nathI chatAM yAtrAno AraMbha karavo che, to yAtrI sAvadhapaNe jhAMkhA aMjavALAno Azraya karI paga upADe che. jainadarzana kahe che ke udayabhAva vakhate paNa kSayopazamabhAvanI dhArA sarvathA sukAyelI hotI nathI, mohanI prabaLatA athavA mohano udaya ane mohanI nirbaLatA arthAt mohano kSayopazama, Ama banne vacce eka sUma Takkara cAlatI hoya che. mithyAtvanA kAraNe jIva udayamAna pariNAmone hitakArI mAnI kSayopazama bhAvathI dUra rahe che. paraMtu koI prabaLa puNyanA udaye mithyAtva daSTi dUra thatAM udaya pariNAmonuM mUlyAMkana ghaTADI svabhAva pariNAma evA kSayopazama bhAvane AdaraNIya mAnI saMpUrNa kSAyika bhAvanI sthitine varavA mATe tIvra bhAvanA jAgRta thAya che. tyAre sAghaka sAdhanAnA kSetramAM svakalyANanI yAtrAno AraMbha kare che. AvA kSayopazama vakhate jhAMkho prakAza thayo hoya che. gADha udayamAna pariNAmo zithila thayA hoya che. rAtrinuM gADha aMdhAruM khoravAI gayuM hoya che, tyAre tyAga ane virAganA bhAva udbhave che. * koI paNa jIvanA karmanA saMyogo anukaLa thayA pachI ja te puruSArthanA kSetramAM Ave che. koI praNa prakAranA doSaropaNa karyA pahelA A vAta sAdhakanA tathA guruonA lakSamAM AvavI joIe. karmanI nizcita sthiti ane anubhAga arthAt rasa, anukuLa thayA pachI jIva puruSArthanA kSetramAM Ave che. arthAt karmacetanAno tyAga karI jJAnacetanAnuM avalaMbana kare che. bhUtakALanA anaMta kAlamAM jIva karmacetanA sAthe ja ramyo che. jyAre jJAnacetanA te apUrvakaraNa ke apUrva jAgaraNa che. keTalIkavAra evuM paNa bane ke jJAnanuM eka prabhAvI kiraNa tAtkAlika puruSArthane pragaTa karI karma sthitine ghaTADI zake che. paraMtu A ghaTanA paNa karmanI anukULatA thayA pachI ja puNyanA udaye prApta thAya che. AgaLanI yAtrAmAM jIva svAvalaMbI banyA pachI temane bahu puNyanI AvazyakatA bhale na hoya, paraMtu bhUtakALanI yAtrAmAM puNyanA saMyogathI te apUrvakaraNane prApta thayo che. astu. ill iltillat115 thI Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahIM ApaNe virAga ane tyAganI pragaTa avasthA vakhate karma sthitinuM avalokana karyA pachI ahIM sidhdhikAra tene cittanuM adhiSThAna mAnI bannene jJAnaprAptinA upakaraNa mAne che ane kahyuM ke "tyAga-virAga na cittamAM thAya ne tene jJAna." ahIM citta zabda caitanya vAcI che. ApaNe pUrvamAM kahyuM tema "vIr dhAtunA AdhAre citta zabda banyo che. vid no artha AtmA paNa che, jJAna paNa che, ane bahma paNa che. yogazAstranA prathama adhyAyamAM pataMjalI mahArAja kahe che ke "citta vRtti nirodhastu yoga" arthAt cittanI vRttiono nirodha karavo te yoga, te sAdhanAnuM prathama pagathiyuM che. A rIte vedAMtamAM paNa "cI sukhI" nAmano eka mahAna graMtha che, je adhyAtmabhAvothI bharapUra che ane temAM caitanya ane mAyAnuM UMDuM vivaraNa che. jenazAstromAM to Thera Thera citta ane caitanya zabdano bharapUra prayoga karyo che. A rIte citta zabda mana ane AtmAnI vaccenuM eka adhyAtma aMga che. manamAM bhoga pratibiMbita thAya che. jyAre cittamAM AtmA pratibiMbita thAya che. mana IndriyagAmI , jyAre citta AtmagAmI che. paraMta AtmadarzanamAM mukhya be pratibaMdhaka che. rAga ane viSaya (bhoga) te ja rIte be anuyogI che, virAga ane tyAga. eTale ja ahIM sidhdhikAra bhAra daIne kahe che ke jJAna pragaTa thavAmAM virAga ane tyAga e baMne nitAMta Avazyaka che. tyAga ane virAgano paNa paraspara sabaMdha che. virAga AvyA pachI ja tyAga Ave che. mIrAMbAIe paNa ThIka ja kahyuM che ke "tyAga na Take re vairAgya vinA, kare koTi upAya" paraMtu ahIM AtmajJAna mATe baMne nitAMta jarUrI che vairAgya ane tyAga. have ApaNe citta zabda upara thoDo vicAra karI uttarArdhamAM praveza karazuM. citta eka darpaNa : citta zabda mATe koI khAsa vizeSa vivaraNa maLatuM nathI, ke cittano na yogamAM samAveza karyo che ke na upayogamAM. sAmAnya rIte jIvanI be zakita che, yoga ane upayoga. yoga te bAhya upakaraNa che, teno deha sAthe sabaMdha che. yoganI pravRtti te AzravanuM kAraNa che. mokSazAstramAM paNa lakhyuM che ke "yogastu Azrava " arthAt yoga te Azrava che. AzravanuM kAraNa che, AzravanuM upakaraNa che. jyAre upayoga darzana ane jJAnarUpa be bhAgamAM vibhakata che. te nirAkAra ane sAkArarUpe pradarzita thAya che. Ama yoga ane upayoga, e baMnenA sahacArathI keTalAka adhyavasAyo paNa udbhave che, jemake cha prakAranI vezyA, kaSAyAdika mohanA pariNAmo-A badhA yoga ane upayoganI vaccenA svataMtra Azrava tattvo che. je jaDa paNa nathI ane cetana paNa nathI paraMtu vibhAva rUpe potAno prabhAva pragaTa kare che. A badhA adhyAvasAyo, kevaLa azudhdha paryAyarUpe bhAga bhajave che. krodhanuM koI upAdAna dravya nathI. krodha svayaM potAnuM ja upAdAna che. A rIte badhA adhyAtma doSo paryAyarUpa pariNata thAya che. astu. have ApaNe cittane samajIe. yoga ane upayoganI vacce jema vibhAvAtmaka kendra che, tema keTalAMka upakArI kendra paNa che. je darpaNarUpe kAma kare che. eka prakAre te upayoga jevA ja kahI zakAya. paraMtu vIryaMtarAya karmanA kSayopazamathI A badhA kendro potAnuM svarUpa jALavI rAkhI parivartanazIla hovA chatAM, eka nizcita kALa sudhI te sthAyIrUpe dekhAya che. jema manuSyanuM zarIra pratyeka kSaNa parivartanazIla hovA chatAM kAkA 116 bAda Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tenA AyuSya sudhI te tarUpa dekhAya che. tema citta eka evuM aMga che, je eka prakArano sUkSma yoga che, jene bhAvayoga kahI zakAya ane A bhAvayoga sAthe upayoga paNa joDAyelo hoya che. jema manuSyanA zarIramAM dravyendriyo, upakaraNendriya, bhAvendriya ane jJAna Indriya saMyukatarUpe paraspara saMkaLAyelI che, te ja rIte cittanuM astitva che. keTalIka jagyAe cittane aMtaHkaraNa paNa kahe che. keTalIka jagyAe bhAvAtmaka jJAnanuM aMga kahyuM che. tenuM pratyakSa svarUpa to jJAnI jANI zake athavA koI ucca koTino sAdhaka jANI zake, paraMtu cittanuM ke aMtaHkaraNanuM astitva che, te sAmAnyarIte jANavAmAM Ave che. cittanuM kendra aMtaragata hovAthI te prANamayakoSa ke manomaya koSathI upara jJAnamayakoSamAM astitva dharAve che, tema anumAna karI zakAya ane rAga ane bhoganI vRtti paNa ghaNI ja sUkSma hovAthI te cittano kabajo kare che athavA cittamAM AruDha thAya che. cittamAM udabhave che. te vRttio cittanI zakitano parihAra karI potAnuM vibhAva nATaka pragaTa kare che. eTale ja sarva prathama, sAdhake manathI upara evA cittane saMbhALavuM paDe che ane citta rUpI darpaNa svaccha karavuM jarUrI banI jAya che. virAga ane tyAgane tyAM adhiSThita karavAthI AtmajJAnano daravAjo khule che. aTakAva te bhaTakAva : ahIM tyAga virAgano mahimAM samajayA pachI paNa eka moTuM bhayasthAna che, jenA pratye svayaM yogIrAja aMgulInirdeza kare che. ane A bhayasthAna nAnuM sunuM nathI AkhI sAdhanAnuM lakSa pheravI nAMkhe che ane te che, 'aTake tyAga virAgamAM' arthAt tyAga--virAgamAM aTakI javAnI vAta che, rokAI javAnI vAta che. jema koI sTezanathI muMbaInI gADI maLe che. eTale sTezana sudhI javuM jarUrI che paraMtu jo sTezana bahuM sAruM hoya, sagavaDatAbharyuM hoya ane tyAM ja yAtrI aTakI jAya, to tenI AkhI yAtrA mArI jAya che. A bahu ja samajAya tevI vAta che paraMtu jyAre A vAtane vistArathI samajazuM to te keTalI bhayaMkara che te spaSTa thaze. sidhdhikAre A vAkaya bahu ja samajaNapUrvaka uccAryuM che. vAkaya sAMbhaLatAM ja temanI mahAnatAno khyAla Ave che, ke dharma jevA maMgalatattvanI yAtrA kevI rIte aTakI jAya che ane dharma dvArA sAdhaka mATe ane saMpUrNa samAja mATe je pariNAma AvavuM joIe te, dizA badalI javAthI kevI rIte lupta thaI gayuM che. ahIM A pada ghaNuM ja mahattvapUrNa che. tyAga--virAgamAM aTakI jAya tenA be cAra artha thAya che. "aTakI'' javAno artha tyAM sthira thAya, bIjo artha viparIta dizAmAM gati karI jAya, te paNa aTakI ja gayo kahevAya. eka prakAre je aTakI jAya che, te bhaTakI jAya che. ahIM sidhdhikAre saumya zabdano prayoga karyo che. paraMtu tyAga--virAgamAM aTakavuM te kharA arthamAM bhaTakavuM che. nizAna chUTI jAya ke nizAna cUkI jAya te paNa aTakI gayo ja kahevAya, kAraNa ke lakSa badalI javAthI badhuM badalI jAya che. koI paNa kArya adhuruM rahe to paNa aTakI gayuM kahevAya, athavA teno durupayoga thAya to paNa te kArya, athavA sAcuM kArya aTakI jAya che. ahIM zAstrakAre tyAga-virAgamAM aTakI javAnI vAta kahI che tenuM uparamAM sAmAnya vivecana karyA pachI, have ApaNe adhyAtmadRSTie temanuM vivecana karazuM. koI paNa sAdhanA pachI te tapazcaryA hoya, tyAga hoya ke koI paropakAranA kAryo hoya, 117 ----- Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmazAstra ema kahe che ke tenAM be pariNAma Ave che. baMne pariNAma zakitarUpa che. ApaNe A baMne pariNAmane zakitanuM nAma ApIne ekane parAzakita ane bIjAne aparAzakita kahezuM. sAdhanAnA be phaLa che parAzakita ane aparAzakita. ahIM parAzakita eTale tapazcaryAthI AvatuM AMtarika phaLa, jemAM jJAnanI vRdhdhi, yoganI sthiratA, divyatAnI jhalaka ane IzvarIya bhAvanAonuM pragaTavuM. A badhA parAzakita rU5 phaLa che, parAzakitarUpa phaLamAM AtmazAMti te pradhAnaphaLa che. eka prakAre temAM mukitanA darzana thAya che. parAzakita eTale potAnA svarUpanuM uddhATana. aparAzakita eTale je bAhya phaLa prApta thAya che, jemAM camatkAra thAya, sanmAna vadhe, dravyaprApti thAya ane kIrti phelAya ane kayAreka to AvA sAdhakathI mANaso bhaya paNa pAme, bIjA mATe bhayarUpa banI jAya. sAdhakanI IcchAomAM vRddhi thAya. vRttinA nirodhanA badale vRttino vistAra thAya. bhoga upabhoganA sAdhano vipula saMkhyAmAM prApta thAya. A badhI aparAzakita che. sAdhakane parAzakita karatA aparAzakitanuM phaLa pratyakSa jaldI thAya che ane te aparAzakitane sAdhanAnuM uttama phaLa mAnI temAM garakAva thAya che, teno tyAga ane vairAgya A kendramAM AvI aTakI jAya che. arthAt sAdhaka svayaM ahIM tyAganA kendra upara sthira thaIne bAhya phaLonI prApti mATe pUrNa prayAsa kare che. eTaluM ja nahIM paraMtu tenI spardhAmAM AvanArA AvA bIjA sAdhakono virodha karI eka prakAre saMgrAma Ubho kare che. vastutaH parAzakita AtmakalyANanI phaLadAyaka hatI, tyAM A aparA zakitae pharIthI potAnuM tAMDava UbhuM karyuM ane zubha kAryonA nimitte mohasAgaramAM yAtrA zaruM kare che. Ane ja ahIM sAtamI gAthAmAM zrImad kahe che ke AvA jIvo tyAga-virAgamAM aTakIne nijabhAna bhUlI jAya che. arthAta AkhuM lakSa bhUlI jAya che. dizA choDIne vidizAmAM yAtrAno AraMbha kare che. aMte prabaLa aparAzakitane AdhIna thaI, dhArmika sAmrAjaya sthApavAnI paNa koziSa kare che ane ItihAsanA phalaka upara AvA paraspara virodhI dharmasAmrAjayavAdIoe paraspara athaDAIne moTA dharmayudhdha paNa khelyA che, saMpradAyonA yudhdha to jagajAhera che. - tyAga-virAgamAM aTakI javuM te koI nAnI sunI bhUla nathI, paraMtu kUvAnuM mIThuM pANI mUkI koI nAlInuM gaMdu pANI pIve, tevI sthiti sarjAya che. eTale adhyAtmazAstroe parA ane aparA zakitanA bheda karIne sAdhakane jAgRta rAkhavA pUrNa prayAsa karyo che. koI paNa jIva tyAga ane virAgamAM zA mATe aTake che ane koI jIva tyAga virAgamAM zA mATe aTakato nathI, tenA zuM kAraNa che, tenA kAraNo vize UMDI mImAMsA karazuM. zuM kharekhara aparAzakitane AdhIna thayelo jIva doSI che ? tene AvI avasthAmAM mUkanArI koI vizeSa paristhiti che ? kALano doSa che ? athavA IzvaravAdIdarzao A sthiti mATe zuM Izvarane javAbadAra gaNe che? tenI mImAMsA karyA pachI "nija bhAna" zabdano sAco artha zuM che, te viSe prakAza nAkhazuM. je koI mAnasika ke AdhyAtmika doSo che te koI vyakitanA hotA nathI. jAgRta vyakita A doSonuM nivAraNa karI zake che paraMtu sAmAnya jIvamAM je doSo udbhave che te zAstra pramANe karmAdhIna che. jema koI vIMchI mahAtmAne paNa DaMkha mAre che, to A vIMchI doSAropaNa karavAne lAyaka nathI. kakakakakakaka kakakara 48 I/IIIIIIIIIILHI dAdA 118mI Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ** * * * * * koI karmaprakRtinA udayathI jIva vIMchI yonImAM gayA pachI tenI A sahaja pravRtti hoya che. e ja rIte saMjJI paMcendriya jIvomAM manuSyamAM paNa AvA prabaLa udayabhAva varte che ane nimittanI upasthitimAM rAga ane dveSanA ke kaSAyanA bhAvo janme che. te vyakita Ama pratyakSa rUpe doSI che. paraMtu kharI rIte karmanA prabaLa udayathI te AvI pravRttine AdhIna thAya che ane kahevAnuM tAtparya che ke rAga ane bhoga, karmanI prabaLatAnA kAraNe citta rUpI darpaNane meluM kare che. paraMtu puNyanA udayathI Avo samartha ke jAgRta jIva budhdhibaLathI vicAravAna bane tyAre A karma doSone nivAravAmAM svataMtra che. sAdhanAnI be dhArA : doSonuM nivAraNa be rIte thAya che. eka to doSano laya thAya ane zudhdha bhAva jAgRta thAya, jyAre bIjo prakAra doSonuM vAstavika jJAna thavAthI tene vibhAva tarIke AtmAthI chUTA pADI tenA jJAtA - draSTA banavAthI paNa doSanI upasthitimAM ja doSanuM mULa sukAI jAya che. A sAdhanAne jaLakamaLavat sAdhanA kahevAya che. ekamAM doSano sarvathA laya thAya che, jyAre bIjAmAM prabaLa samyagrajJAnanA AdhAre tene anAdaraNIya mAnI, doSone svabhAvathI jANI le che. A kaSAyo te mArI saMpati nathI, parabhAva che, Ama samajavuM te sAdhanAnI bIjI bAju che. ekamAM doSanuM mRtyu che, jyAre bIjAmAM tenI jIvanadorI kapAI rahI che. A baMne prakAre cittamAM rAga ane bhogano abhAva thatAM tyAga-virAganI upasthiti thAya che. ahIM je vizeSa vAta che e che ke tyAga-vairAgya, te sAdhanAnuM lakSa nathI, tyAM aTakI javAthI ApaNe pUrvamAM kahyuM tema yAtrA adhUrI rahI jAya che. ahIM tyAga vairAgya pachInI AgaLanI yAtrAne nija bhAna tarIke oLakhAvI che. nija bhAna eTale svanuM bhAna. svanuM bhAna eTale Atma dravyanuM bhAna, phakata AtmadravyanuM ja bhAna nahIM paNa AtmAnI aMdaramAM birAjamAna paramAtmAnuM bhAna. tene nijabhAna tarIke oLakhAvyuM che. AkhI gAthAmAM paraspara virodhI evA be pakSa ubhA karyA che. virAga ane tyAga baMneno paraspara saMbaMdha che te baMne eka pakSamAM upakArI che ane bIjA pakSamAM te anaupakArI banI jAya che. jema koI samudranI yAtrA kare tyAre nAvanuM avalaMbana le che. bIjA kinArA sudhI laI javA mATe nAva upakArI che paraMtu tene kayAM javuM che te lakSa na hoya ane nAvane ja vaLagI rahe to nAva tene mATe anaupakArI paNa che. tyAga-virAganI be DhAla che. prathama DhAla te AtmajJAnanI pUrva bhUmikA che. jyAre bIjI DhAla te nijabhAnane bhUlAvanArI DhAla che. ahI jJAna ane bhAna evA be zabdo vAparyA che. jJAna che te mArgavAdI che ane bhAna che te lakSavAdI che. nija eTale svasva eTale AtmA ane AtmA eTale paramAtmA, te lakSa che ane lakSanuM bhAna yAtrAnuM aMtima biMdu che. jyAre pUrvArdhamAM jJAna zabda che te sAdhana rUpe nijabhAna sudhI laI jAya che. kAvyanI draSTie ja nahIM, anuprAsa alaMkAranI dRSTie ja nahIM, paraMtu kavirAje ahIM bahuja samajIne jJAna ane bhAna baMne zabdono prayoga karyo che. pUrvArdhamAM yAtrAno vikAsa che, jyAre utarArdhamAM yAtrAno avarodha che. vastutaH avarodha prathama kahevAnI jarura hatI, ane tyAra bAda vikAsanuM pagathiyuM AvatuM hatuM paraMtu ahIM A kramano tyAga karI je vyatyaya karyo che, te paNa sakAraNa che, kAraNake avarodha be 119 Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAranA che, eka prAraMbhika avarodha ane eka vacagALAno avarodha. jema koI vRkSane uttama bhUmi na maLatA teno vikAsa aTakI jAya che paraMtu uttama bhUmi maLyA pachI vRkSano sAro vikAsa thAya che ane vikAsa thayA pachI temAM koI pratirodha Ubho thAya, cAhe roga Ave, cAhe koI teno vinAza kare athavA bIjA koI kAraNasara teno AgaLano vikAsa aTakI jAya, te bIjA prakArano avarodha che. prathama prakArano avarodha te zakitane aMkurita thavA deto nathI, jayAre bIjA prakArano avarodha vikasita thayelI zita upara pANI pherave che. ahIM tyAga--virAga AvavAthI koI prAraMbhika avarodha Avyo nathI ane jJAnano daravAjo khUlI gayo che. tethI ja kahe che ke "tyAgavirAga na citamAM, thAya na tene jJAna". paraMtu jJAnano daravAjo khUlyA pachI tyAga-vairAgyamAM mohanuM bIjuM ja rUpAMtara utpanna thavAthI jIva tyAM aTakI jAya che ane A aTakAva te bahuja moTo avarodha che. A avarodhathI jIvAtmA nijabhAna bhUlI paramAtmAne paDatA mUkI, paramAtmAnI mUrtio sthApI potAno navo ja vyApAra cAlu kare che. jene kavirAja tyAga vairAgyano aTakAva gaNe che. nijano sAco artha : "bhUle nija bhAna" ahIM nija bhAnane bhUlavAnI vAta kahI che. potAne bhUlavuM eTale zuM? koI paNa vyakita potAne bhUlI zakato nathI. hara kSaNa manuSyano ahaMkAra upasthita hoya che. 'huM chuM" (I am) A bhAva cittamAM jaDAyelA che, to nijane kevI rIte bhUlI zake ? kadAca svapna ke nidrAmAM bhale mANasa potAne bhUlI jAya athavA bebhAna avasthAmAM paNa jIva potAne bhUlI jAya paraMtu jAgRta avasthAmAM te potAne bhUlI zakato nathI, to zuM kavijI ahIM adhyAtmakSetranI bebhAna avasthAnI vAta kare che ? mahApuruSo mohAkrAMta vyakitane bebhAna gaNe che. gItAmAM paNa kahyuM che ke "yA nizA sarvabhUtAnAM tasyAma jAgarti saMyamI, yasyAm jAgarti bhUtAni sA nizA pazyato muni" badhA prANI mATe je rAtrI che, arthAt jyAre badhA prANIo sue che, tyAre saMyamI AtmA jAge che ane jyAre badhA bhUta jAge che, tene muni rAtri mAne che. sAra e thayo ke rAta ane divasa baMne mohAnvita jIvo mATe rAtri ja che, jyAre tapasvI saMyamI saMto mATe rAta ane divasa baMne divasa che. ahIM paNa AtmAnuM bhAna bhUlelAne athavA paramAtmAne je bhUlI gayA che, tene paNa bebhAna gaNe che. ahIM potAne bhUlavAnI je vAta che, te AvI bebhAna avasthA mATe ja che. paraMtu A dazA to bahuja nIcI kakSAnI che. ahIM to tyAga vairAgya pAmyA pachI paNa temAM aTakI javAthI potAne bhUlI javAnI vAta che. kharekhara, ahIM nijano artha pote' ema levAno nathI, paraMtu 'paramAtmA' levAno che. AvA tyAgI saMto paNa parama Atmatattvane bhUlIne bhautikavAdamAM sapaDAya che. bhautikavAda e Avazyaka to che ja paraMtu tenA upara AtmajJAnanI lagAma jarUrI che. bhUlavuM zuM che ? : "bhUlavuM" eTale vismaraNa thavuM, jANIbujIne bhUlI javuM, ane pramAdavaza bhUlI javuM. vismaraNanI bhUla e bahu nAnI svAbhAvika bhUla che. smaraNa thatAM jIva ThekANe Ave che. ajJAnavaza jANIbujhIne paramAtmA pratye durlakSa karavo te bahu moTI bhUla che. durlakSa karavAthI 120 1 Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa potAnuM bhAna bhUlAya che ane e ja rIte prabaLa mohanA udayathI paNa jIva samajavA chatAM mohAkrAMta thaI Atmatattvane bhUle che. paramAtmAnuM zudhdha svarUpa najarathI ojhala thaI jAya che. sAmAnya bhUlavuM te jJAnAvaraNIya karmano udaya che. jANIbujhIne durlakSa karavuM te mithyatvano udaya che ane mohAkrAMta thaIne bhUlavuM te cAritramohano udaya che. ahIM traNa prakAramAMthI bIjA prakAranI je bhUla che te sidhdhikArane ISTa che, kAraNa ke sAdhaka kayAreka tyAga vairAgya prApta thayA pachI parAzakita choDIne aparAmAM aTakI jAya che. kavirAje aTakI jAya che te khAsa Takora karI che. aTakavAnA ghaNA kAraNono ApaNe upara nirdeza karI gayA chIe. te aTakAvane kAraNe nija bhAna bhUlavArUpa pragaTa pariNAma pragaTa thAya che. pUrvArdhamAM ja jJAna prApta karyuM che. te ahIM AvIne zUnya thaI jAya che. eTale kavirAja ahIM sAvadhAna karIne potAnuM maMtavya pragaTa karyA pahelA AThamI gAthAmAM sAdhake zuM karavuM joIe, teno eka nIti mArga sthApita karyo che. atyAra sudhI je vAta kahI che, te bhinna bhinna prakAre Avazyaka ane anAvazyaka ema baMne vAto karI che. sAte kaDI upara ApaNe eka saLaMga daSTipAta karazuM. (1) svarUpa samajayA vinA anaMta duHkha pAmyo, ane (2) gurue te pada samajAvyuM. tethI teno upakAra mAnyo. (3) vartamAna kALanI samAjika paristhitinuM citraNa ApyuM. (4) mokSamArga ane mokSa te jIvanuM mukhya lakSa che. (5) A mArganA mukhya pratirodhaka kriyAjaDatA ane zuSkazAna. (6) kriyAjaDatAnI vyAkhyA, jemAM bAhya kriyAno anAdara. (7) zuSkajJAnanI vyAkhyA, korI tattvanI vAta karavI, tene sAdhanA sAthe kazuM levA devA nahI. (8) vairAgya ane bIjA saNonI saphaLatA tyAre gaNAya. (9) AtmajJAnanI kasoTI vairAgya ane cAritrathI ja thAya che. (10) tyAga ane vairAgyanI mahattA arthAt citamAM tenI sthApanA thavI joIe. (11) jo tyAga vairAgya sthApita na thAya to jJAnano daravAjo na khule. (12) tyAga vairAgya jo potAnuM lakSa choDe ane tyAM ja jIvane aTakAve, to punaH jIva bebhAna banI jAya che. arthAt nijabhAna bhUlI jAya che. ahIM ATalI vyAkhyAo spaSTapaNe ApI che, jemAM badhAno sAra eka ja che ke jIve sAcA mokSamArganuM nirdhAraNa karavuM joIe ane potAnA svarUpane oLakhavuM joIe, svarUpanuM lakSa rAkhyA pachI ja jarUrI dharmakriyAono sparza karavo joIe. dharmakriyAone paDatI mUkI devAnI vAta nathI. tyAre ahIM bhakata prazna kare che ke A sAte kaDImAM be vAta sAthe sAthe cAlI che. tyAga-vairAgyanuM jarura AcaraNa karavuM ane AtmajJAna meLavavuM, paraMtu kayAre zuM karavuM teno ucita nirNaya dekhAto nathI ane A mATe koI nIti nirdhArita thaI nathI. AThamI gAthAmAM svayaM sidhdhikAra eka bhaill liaadulkland Illu ille all ll lakhill ll ll 121 dilI Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmAnya nIti nirdhArita kare che. A nIti evI che ke jIvanI potAnI yogyatA para nirbhara kare che. astu. ahIM ApaNe AThamI kaDInI ATalI pUrvabhUmikA vicAryA pachI AThamI gAthAmAM praveza karazuM. A gAthA eTalI badhI mahattvapUrNa che ke dharmanuM kSetra to zuM koI paNa vyavahArika kSetramAM ke koI paNa kriyAkalApamAM, A nIti sArvabhauma nIti che. A gAthAnI jyAre vyAkhyA karazuM, tyAre dipakanI jema te spaSTa thaI jaze. A gAthA e eka evI cAvI che ke eka cAvIthI badhA tALA khulI zake che. jaDatAnA, avyavahAranA, ajJAnanA avatanA, ADaMbaranA ane evA koI paNa bIjA mAnavIya doSo che tene aTakAvavA mATe cAvI eka adbhuta paNa che. parasparanA jhaghaDA paNa A cAvIthI nivAraNa karI zakAya che. jenuM ApaNe kaNa kaNa kholIne vivecana karazuM. 122 Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 8 'jyAM jyAM je je yogya che, tahAM samajavuM teha ' tyAM tyAM tene Acare, AtmArthI jana ehail, AkhI gAthAmAM mukhya be zabda che. "samaja ane "AcaraNa" samagra zAstro ane koI paNa dharmanA graMtho mukhya be vAta kahe che. jJAna ane cAritra, jJAna ane AcaraNa, ahIM pUrvArdhamAM samaja' evuM lakhyuM, jyAre utarArdhamAM "Acare' tema lakhyuM che. eka padamAM jJAnanI athavA samajaNanI sUcanA che, jyAre bIjA padamAM AcaraNa eTale cAritranI sUcanA che. kevI samajaNa ane kevuM AcaraNa, teno viveka karyA pahelA samaja ane AcaraNanI baMnenI mahattA zuM che te samajI laIzuM. koI paNa mahatvapUrNa cIja, game tevI mUlyavAna hoya, paraMtu tenA dravya, kSetra, kALa bhAva anukULa hovA joIe. kupAtre patita amRta api viSAyate" arthAt kupAtramAM raheluM amRta jheranuM kAma paNa kare che. "upanade rakSita, suI = vI " arthAt joDAmAM bhareluM dUdha pIvAlAyaka hotuM nathI. sthAnano, kALano, padArthano temaja tenA potAnA pariNAmono ghaNo ja prabhAva paDe che. A vastu ApaNe uMDANathI tapAsazuM. AThamI kaDIne spaSTa karavA mATe ApaNe ahIM keTalIka caubhaMgI sAme rAkhazuM. dravyavAcI caubhaMgI (1) yogya vastu ane yogya dravya. (2) yogya vastu ane ayogya dravya. (3) ayogya dravya ane yogya vastu. (4) ayogya dravya ane ayogya vastu. kSetra-sthAnavAsI caubhaMgI (1) vastu paNa yogya ane sthAna paNa yogya. (2) vastu yogya ane sthAna ayogya. (3) sthAna ayogya ane vastu yogya. (4) ayogya sthAna ane ayogya vastu. kAlavAcI caubhaMgI (1) yogya vastu ane ayogya samaya. (2) ayogya samaya yogya vastu. (3) yogya samaya ane yogya vastu. (4) ayogya samaya ane ayogya vastu : 123 - Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvavAcI caubhaMgI (1) yogya bhAvanI sAthe bIjA yogya bhAva. (2) yogya bhAvanI sAthe bIjA ayogya bhAva. A bhAvamAM caubhaMgI ghaTatI nathI eTale be ja bhaMga grahaNa karIe chIe. have ApaNe mULa gAthA upara AvIe. "jyAM jyAM je je yogya che" ahIM jyAM zabda sthAnavAcI paNa che, ane kALa vAcI paNa che, ane eka apekSAe dravyavAcI paNa che. Ama jyAM jyAM je je yogya te ghaNuM ja vistAravALuM pada che. astu AkhA dohAmAM je yogya che ane jyAM yogya che, tyAM AcaraNa karavuM ane tyAM tenI samaja rAkhavI. A rIte jJAna ane kriyA baMne apekSAe suMdara preraNA ApI che. paraMtu ahIM mULa prazna e Ubho thAya che ke kayAM kayAM zuM zuM yogya che. teno nirNaya koNa kare ? zuM A yogyatA ayogyatA zAstra AdhArita che? ke gurunI AjJA pramANe nirNaya karavAno che. ke potAnI budhdhithI nirNaya karavAno che ? athavA koI vaijJAnika kasoTI karavAnI che ? yogyatAno nirNaya : yogIrAje svayaM "bahu pUNya kerA puMjathI" A bhajanamAM paNa "vacana konuM satya kevaLa mAnavuM" tema svayaM prazna karyo che. ane uttara paNa pote ja Apyo che ke AkhA puruSanuM vacana mAno. jeoe siddhAMtane kasoTI upara pArakhIne anubhava lIdho che. jeNe svayaM anubhavyuM che tenA anubhavanA AdhAre nirNaya karo. Ama Akha puruSa kahIne koI eka pramANika puruSanI saMjJA ApI che. A badhuM hovA chatAM punaH mULa prazna Ubho ja raheze. ke Akha puruSane kevI rIte parakhavA ane teno anubhava ApaNe kevI rIte karI zakIe? te rIte zaMkA banI rahI ahIM teoe jyAM yogya che. tahAM samajavuM teha A padamAM dhyAnathI samajIe to kavirAja sAdhakanI potAnI yogyatA upara vizvAsa kare che ane potAnI meLe sAdhaka nirNaya kare. zuM yogya che ? ane zuM ayogya che? je nItimAna sAdhaka che te jANI bujhIne ayogyane yogya kaheze nahI paraMtu satyano pakSapAta karaze. kadAca vivAda vadhe te vANImAM bolaze nahI. paraMtu manathI samajI ja leze ke yogya zuM che. eTale kavizrIe ahIM "samajavuM' evo zabda vAparyo che. bolavuM tema kahyuM nathI bolavAthI bIjA keTalAka anartha paNa udbhave che. tethI manamAM samajIne satyano nirNaya karavAno che. tyAra pachI AcaraNano nirNaya karavAno che.' A eka evo naitika sidhdhAMta che ke badhI kakSAmAM dhIraja rAkhIne yogya ane ayogyano bheda samajIne jarA paNa utAvaLa karyA vinA tenA badhA pAsAonI tapAsa karIne eka nizcaya upara pahoMce. jainadarzana svayaM anekAMtavAdI che. A sivAya pAtra bhedathI paNa eka vastu eka vyakita mATe yogya hoya jayAre bIjI vyakita mATe ayogya hoya. jyAM jyAM je je yogya che te vAkaya moghama vAkya che. vyakitane lAgu paDe paraMtu samagra samAjane ghaNI vakhata lAgu paDe ke na paNa paDe. jyAre vyakita vizeSane te nirNaya karavAno che te potAnI yogyatAne, anukuLatAne AdhAre karavAno che. anukULatA be prakAranI che. viSayAtmaka ane guNAtmaka, viSayane AdhArita je anukULatAno Agraha rakhAya che te mohajanita che. jyAre guNAtmaka dRSTie anukuLatAno nirNaya thAya tyAre te lAlA hit ItagrdAvAda 124 zALA Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharma pradhAna hoya che. A AkhA padamAM jainadharmanA anekAMtavAdanA AdhAre vistArathI vyAvahArika daSTie uddhodhana karyuM che. samagra syAdavAda koI eka apekSAe ja nirNaya kare che ahIM paNa yogyatAno AdhAra sthAna ke samayanI apekSAvALo che tethI syAdavAdanuM avalaMbana spaSTa dekhAya che. koI paNa prakAranA nirNaya karavAmAM syAdavAdI mahora na lAgI hoya to te nirNaya apekSAkRta ayogya hoya che. ahIM ApaNe TUMkamAM A padanI sAthe anekAMtavAdano jevo sumeLa che tene bahu thoDA zabdamAM spaSTa karI bIjA keTalAka bhAvo pragaTa karazuM. anekAMtavAda te sthAna ane kALanI apekSAe alaga alaga daSTikoNathI padArthano nirNaya kare che. ane jyAre te nirNaya yogya hoya to te daSTine samajI levI ane te prakAre AcaraNa karavuM tema ahIM AThamI gAthAmAM zrImadjI kahe che. sthAnavAcI kALavAcI, dravyavAcI athavA bhAvavAcI je yogyatAo che te spaSTapaNe sApekSavAdanuM sUcana kare che. eka apekSAe badhA ja nirNayo thAya to te jJAna pramANabhUta manAtuM nathI. ane pramANabhUta na hoya te yogya paNa nathI. yogya nathI tema samajI levuM ane te prakAre AcaraNa na karavuM te baMne sApekSavAdanAM madhUrA phaLa che. ATaluM sApekSavAda tarapha sUcana karyA pachI apekSAvAda te padArtha purato sImita nathI, paraMtu zabdanayanA AdhAre paNa nirNaya karavAnI temAM yogyatA che. samagra jainadarzanamAM nayavAda ane saptabhaMgIvAda te anekAMtavAdanI be pAMkho che. A viSayamAM atyAre vadhAre uMDANamAM na jatAM yogIrAjanI A gAthA badhI rIte apekSAvAdanI ja preraka che. ahIM have ApaNe A gAthAne AdhAre je cabhaMgIno nirNaya karyo teno thoDo vistAra karIe. dravyAzrita yogyatA : ucita dravya sAthe ucita kriyA A pahelo bhaMga che. dravya bhAve ghaNAM padArtha mAMgalika mAnavAmAM AvyA che. cokhA, zrIphaLa Adi jyAre keTalAka padArtha amAMgalika mAnavAmAM AvyA che. hADakAM, rakata ane evA koI azudhdha dravyo. azudhdha dravyonI sAthe saMparka rAkhI yogya maMtra uccAraNa dhyAna Adi karavAno niSedha che. jyAre mAMgalika padArtho sAthe mAMgalika kriyA karavI te AvakArya che. ucita bhAvanAo sAthe amaMgala dravya ane maMgala dravyo sAthe anucita kriyA e, baMne bhaMga vajarya che. anucita dravyo sAthe anucita kriyA karavI, te sarvathA varjaya che, tyAjaya che. A pUla dravyane AdhAre caubhaMgI kahI che. bhAva dravyane AdhAre aMtaraAtmAmAM jyAre pariNAmonI vizudhdhi hoya tyAre manodravya, vacanadravya ke kAyayoga A badhA dravyo maMgalakArI bane che. ane tyArabAda A maMgalakArI dravyanuM avalaMbana karI ucca koTinA dhyAnakakSAmAM praveza thAya tyAre maMgala dravyonI sAthe maMgala bhAvonuM AcaraNa thAya che. Ama A bhaMga ati uttama che. paraMtu koI pUrva puNyanA yoge maMgala dehAdi maLyA hoya ane teno dUrapayoga karI amaMgala kArya kare to te bhaMga AdaraNIya nathI. te pApa baMdhananuM kAraNa che. maMgala bhAva prApta thayA pachI amaMgala dravyonuM avalaMbana kare, jene zAstromAM guNAtmaka ahaMkAra kahyo che. jJAnano, tyAgano, dhyAnano ke evA bIjA koI paNa uttama AtmazakitanA AdhAre namratAno tyAga karI ahaMkAranuM sevana kare to maMgala bhAvonuM amaMgala dravya sAthe saMyojana thAya che. Ama A trIjo bhaMga paNa AdaraNIya nathI. ane kaSAya bhAvavALA jIvo amaMgala bhAva dvArA potAnA amaMgala yogono durupayoga karI hiMsAdi karmo kare che. te paNa AdaraNIya nathI, mahApApanuM kAraNa che. saMkSepamAM maMgala dravyo sAthe maMgala bhAvonuM AcaraNa karavuM, te sarva zreSTha ja tane 125 ghAyala Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. pachI bhale te sthUla dravya hoya ke bhAva dravya hoya. maMgala dravyo Adi kALathI AdaraNIya mAnyA che. samajavA jevI vAta che ke jIvAtmA pote zuM che? athavA Atmadravya te zuM che? te matijJAna thI ke zrutajJAnathI samajAya tema nathI paraMtu AtmadravyanA sahAre utpana thatI zubhAzubha pariNAma nI dhArA athavA azudhdha kaSAya AdinI dhArA ke nirmaLa jJAnadhArAne matijJAna ke zrutajJAnathI samajI zakAya tema che. mati-zrutajJAna paryAyanuM jJAna karI zake che, paraMtu dravyanuM anumAna kare che. kAraNa ke akhaMDa dravya kevaLIgamya che. kevaLajJAna choDI bAkInA cAra jJAnane khaMDa jJAna kahevAmAM AvyA che. khaMDajJAna koI eka pradeza ke paryAyanuM jJAna kare, astu. A viSaya ghaNo ja vistRta che. ahIM ApaNe eTaluM ja kahevAnuM che ke jIvAtmA jo aMtaramukhI bane to potAnI aMdara pravartamAna udayabhAva ane kSayopazama ItyAdi bhAvonuM bhAna karI zake che. ane jJAna paNa karI zake che. ane chevaTe dhyAna paNa karI zake che. drazyamAna jagatathI para thaI AMtarika sRSTinuM nirIkSaNa karI zake che. have juo khela potAnI aMdara pravartamAna svabhAva ane vibhAvanI je paryAya che. teno samyagujJAna dvArA nirNaya karI vibhAvane parabhAva mAnI svabhAvane AtmabhAva mAnI AtmabhAva tarapha vaLe to tyAM bhAvanA yogya pariNAmono yogya pariNAma sAthe yoga thAya che. je AdaraNIya bhaMga che. ane ahIM te prakAre AcaraNa karavuM. sAcuM samajIne, te prakAre vartavuM te A AThamI gAthAnI prabaLa sUcanA che. kSetra-sthAna Azrita yogyatA : sthAnavartI caubhaMgI pramANe je sthAne je yogya hoya tenI samaja rAkhavI ane AcaraNa karavuM. kavirAje TUMkamAM jJAna ane kriyA baMne tarapha dhyAna ApyuM che. samajavuM te jJAna che ane AcaravuM te kriyA che. jJAnano artha evuM pavitra sthAna je dhyAnane yogya hoya tyAM dhyAna karavuM te yogya che. tenAthI viparIta pavitra maMdiromAM sAMsArika kathAone mahatva Ape te ayogya che. jenI samaja sAcI hoya te AvuM kare ja nahI. sthAnano artha phakata skUla sthAna levAno nathI. maMdira ke dhyAnakakSa ke je kaMI makAno che te sthUla sthAna che. paraMtu adhyAtmadaSTie Atma svayaM yogya sthAna che. AtmAnI sAthe kapaTapUrNa vyavahAra karavo te ayogya che. je potAnA AtmAne chetare che te gADha mithyAtvanuM phaLa che. ahIM AtmAnuM sthAna samajI levuM ane te prakAre yathAzakita puruSArtha karavo. A bhaMga sauthI yogya che. yogya sthAnamAM yogya AcaraNa. (2) ayogya jagyAe yogya vastuno prayoga kare che. jema koI smazAna ghATamAM mRtadehane uttama upadeza Ape to tyAM sthAna ayogya che. ane yogya vastu che je AdaraNIya nathI. (3) yogya sthAnamAM ayogya vastunuM AcaraNa kare. jema ke dharmasthAnakamAM koI bhoga vilAsanI vAto kare. temAM sthAna yogya hovA chatAM vastu ayogya hovAthI anAdaraNIya che. ayogya sthAnamAM ayogya vyavahAra karanArA manuSya jIvanane adhanya kare che. paraMtu A bhAMgAne samajIne te pramANe AcaraNa na kare to te jIva bhAre karmI thaI jAya che. TUMkamAM kahevAnuM eTaluM che ke ucita sthAnamAM ucita vyavahAra karavA ane anucita sthAnamAM paNa koI prakAranI anucita kriyA na karavI, e ja rIte uttama sthAnamAM paNa anucita kriyA na karavI ane anucita Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnamAM ucita kriyA na karavI. A rIte cAre bhAMgA jayAM jyAM je je yogya che tenI UMDI vyAkhyA kAlAzrita yogyatA : jyAM jyAM no artha samaya paNa che, ahIM yogya samayamAM yogya vastune samajIne yogya samaye teno prayoga karavo. te prathama bhaMga sarvathA AdaraNIya che. dravyakALa eTale prAtaHkALa ItyAdi dhyAnane mATe anukuLa samaya che. te vakhate dhyAna karavuM te AdaraNIya che paraMtu A uttama kALamAM ayogya AcaraNa karavuM ke jhaghaDo karavo ke prapaMca karavo te yogya samayamAM ayogya kArya karavAno niSedha kare che. A bIjo bhaMga AdaraNIya nathI. ayogya samayamAM ucita bhAvonuM pradarzana karavuM te paNa barAbara nathI, koI zokAkULa parivAra karuNarudana kare che tevA samaye tyAM bhajana gAvAnI ceSTA karavI, te ayogya samayamAM yogya vastuno prayoga karavo, te trIjo bhaMga paNa AdaraNIya nathI. cotho bhaMga to sarvathA vajarya che. ayogya samayamAM ayogya kriyA kare che A rIte samaya ane bhAva baMne dUSita thAya che. A ApaNe sthULa samayanI vAta karI. bhAvasamaya te jIvAtmAnI zudhdha paryAyano samaya che athavA zudhdha paryAyo khIlI rahI che. te vakhate vIryanA prarAkramanA abhAvamAM, rAgadveSanA pariNAmone cittamAM praveza thavA devo, te yogya samaye ayogya vastunuM AcaraNa che paraMtu jyAre zudhdha paryAya khIlatI hoya tyAre tIrthakara ItyAdi devAdhidevonuM smaraNa karavuM ane mahAna sidhdha AtmAonuM avalaMbana karavuM te yogya samaye yogya vastunuM AcaraNa karavuM che. A bhaMga badhI rIte AdaraNIya che. dhyAnane anukaLa samaya na hoya tevA samaye dhyAna karavA besI javuM. mohAdi paryAyono prabhAva vadhyo hoya to te vakhate svAlaMbana choDIne guru Adine zaraNe javuM te yogya che paraMtu ahaMkAramAM rahI huM mArA kaSAyone jItI laIza, tevA bhAvamAM AcaraNa karavuM te anAdaraNIya che. A bhaMga paNa AdaraNIya nathI. ayogya samaye ayogya AcaraNa arthAt koIno mRtyakALa che athavA potAnA cittanI vikSipta avasthA che. ane te vakhate je koI AcaraNa kare che te paNa ayogya hoya che. Ama sva ne para baMne apekSAe anucita kALamAM anucita karma kare te vinAzaka che. jo ke ucita kALamAM paNa anucita karma karavAno niSedha che. zrImadjInI A gAthAthI mukhya sUcana e ja che ke ucita samaye ucita kArya karavuM. pUrvamAM paNa ApaNe kahI gayA ke A yogya ane ayogyano khulAso koNa kare ? zrImadjIe svayaM phesalo Apyo che ke "bahu pUjya kerA puMjathI Akha puruSanuM vacana maLavuM, tyAM paNa prazna to e Ubho ja rahe che ke Akhu vacana kone gaNavuM? chevaTe ekaja nirNaya Apavo paDaze ke vyakita potAnI budhdhithI, sadbhAvathI, satyatAne AdhAre, zAstronI anukULatAe ane guruonI preraNA mujaba samajIne je sAco nirNaya kare, te tene mATe yogya nirNaya che. | bhAvAzrita yogyatA : rAga ke mohanA prabhAve svabhAva pariNAmono anAdara karI vibhAva tarapha vaLavuM te ayogya bhAvano ayogya bhAvo sAthe yoga che. je AdaraNIya nathI. tyAM te pramANe na karavuM te ucita che, paraMtu ayogya pariNAmomAM bhaLI javuM, teno niSedha che. AtmAnA Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnadhArAnA pariNAmonA AdhAre kaSAyone upazAMta karI vItarAgabhAva tarapha vaLavuM te yogya bhAvono yogya bhAva sAtheno yoga che. je saMpUrNa rIte AdaraNIya che. A rIte ApaNe jyAM jyAM je je yogya che te gAthA upara cauda bhAMgA thI UMDo vicAra karyo che. ahIM sUcanA khyAlamAM rAkhavAnI che ke A badhA bhAMgAo ghaTita thatA nathI. te pramANe tenuM gaNita thatuM nathI kAraNa ke keTalAka bhAMgA vyavahAramAM thaI zakatA nathI. jyAre keTalAka bhAMgAnA naMbara jUdA hovA chatAM te eka ja vAtanuM khyAna kare che. A bhaMgALa ApaNe vistArathI jyAM jyAM je je yogya che tenuM vyApaka rUpa zuM che te samajavA mATe carcA karI che. tarkanI draSTie ghaNAM tarka karI zakAya tema che. paraMtu eka vAta nizcita che ke je vastu jyAM yogya che tene samajI levI ane te pramANe AcaraNa karavuM te eka nItimArga che. ApaNe have naitika dRSTie ane sAmAjika daSTie paNa A pada keTaluM badhuM sArthaka che teno vicAra karazuM. naitika draSTie yogyatA : AtmajJAnanI jema vyavahAramAM paNa yogya samajIne, yogya pagaluM bharavuM te zAzcata nItimArga che. rAjAthI laIne raMka sudhI jIvanano vyavahAra eka mukhya sidhdhAMta upara sthira thAya che ane A siddhAMta te yogya samaja ane yogya AcaraNa. gItAmAM paNa kahyuM che ke "mita bhojana ane mita vacana" arthAt badhuM saMyamayukata, maryAdita ane yogya rIte samajIne karavuM ghaTe che. maryAdAno bhaMga karavAthI jIvanano krama vIMkhAya jAya che. jema ke bena ane patni, baMne nArInuM rUpa che paraMtu baMne sAthe vyavahAra karavAnI yogyatA alaga alaga che. kahevAnuM tAtparya che ke jenI sAthe je yogya hoya te samajIne karavuM ghaTe che. nItino A rAjamArga che. A mArganuM ulaMghana karavAthI vyakitanA jIvanamAM ghaNI ja viSamatAo pedA thaI che. tenA hajAro udAharaNa vizvanA phalaka upara lakhAyA che. rAvaNa jevA mahAMdhAtAe yogya nIti mUkIne je AcaraNa karyuM tenA pariNAme teNe dharma paNa khoyo ane rAjaya paNa khoyuM. duryodhana jevA abhimAnI puruSe draupadI sAthe ayogya vartana karyuM ane kALo ItihAsa lakhAvIne durgatine prApta thayo. ' A pada eTaluM badhuM mahatva pUrNa che ke koI paNa kSetra mAM te sonAnA sikakAnI jema mUlya prApta kare tema che. ane keTalI saraLa gujarAtI bhASAmAM sahajabhAve yogIrAje uttama zikSA pIrasI dIdhI che. sAmAjika draSTie yogyatA : samAjikakSetramAM paNa yogya saMganI sAthe mAnavasamAja eka sUtramAM badhdha thaI paraspara yogya vyavahAra jALavI jo kArya karavAnI kSamatA dharAve to saMsAra sahaja banI jAya, burAIno nAza thAya. hiMsA dveSa, lobha ane svArthanuM tAMDava lupta thavAthI mAnava jAti ke janasamUha parama sukhI thaI zAMtipUrvaka dharmano vikAsa karI zake che paraMtu yogya samaye yogya vyavahAra na karavAthI samAjane kaluSita vAtAvaraNamAM mUkIne svayaM doSita thAya che ane samagra samAja mAThA phaLa bhogave che. duniyAmAM koI paNa rASTra ke samAja ke evA bIjA saMgaThanoe paNa A sUtra amalamAM mUkI naitika pragati karavAnI AvazyakatA che. astu. A adhyAtma zAstra che eTale ahIM bIjI carcA vadhAre na karatAM A sUtrane jIvananAM kramamAM goThavI laI je je karavA jevuM che, je je choDavA jevuM che, tenuM yogya sthaLe, yogya samaye, yogya rIte amala karavo te A sUtrano tArA 128 Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaMcanamaya bhAvArtha che. have ApaNe joIe ke A sUtra dvArA kaI vastu tarapha parokSa rIte IzAro karavAmAM Avyo che. eka AhAra saMjJAvALo jIva, jene vAraMvAra khAvAnI tRSNA che tevo jIva potAnuM manobaLa keLa vI AhArano tyAga kare che. upavAsanI ArAdhanA kare che paraMtu have tenuM mana paripakava thatAM ane AhAra saMjJA upazAMta thatAM teNe phakata upavAsane ja vaLagI rahevAnuM nathI. jyAM sudhI jarura hatI tyAM sudhI anazananI ArAdhanA karI, have svAdhyAyanI jarura che. eTale sadghAMcananuM avalaMbana laI sagurune zaraNe jaI AgaLanI yAtrA zaru karavAnI che. tyArabAda svAdhyAya ane sadgurunA ArzIvAda maLyA pachI tene ja vaLagI rahevAnI jarura nathI. have AtmAnA zudhdha pariNAmo te guru sthAne che ane tenuM dhyAna karavAmAM sthira thaI bAkInI kriyAone saMkSipta karI svarUpanA darzana karavAnA che. Atmadarzanano AnaMda lIdhA pachI bAhya vRttione ke moha pariNAmono tyAga karI have aMtima pepara ApavAnuM che kAraNa ke AtmAthI AtmAnuM dhyAna thAya che paraMtu zarIra Adi sthaLa yoga have paramArthamAM lagAvI, zubha kAryomAM saMyukata thAya che, te vakhate yogya che. Ama ekaja jIvanamAM alaga alaga samaye, alaga alaga rIte yogyatAnI samaja rAkhI yogya AcaraNa karatAM karatAM samAdhi bhAve A nazvara dehane choDavAno che. heya, zeya ane upAdeya A traNe ArAdhanA mATe A AThamI kaDI vAstavika sUcanA Ape che. je upAdeya che te sadA mATe nathI ane je ya che temAM UMDA utarI parama jJayane prApta karavAnI preraNA che. jyAre heya che te punaH upAdeya na bane tenI sAvadhAnI rAkhavI. te mATe yogya sAdhanA cAlu rAkhavAnI che. A sUtranAM jeTalA artha karIe, jeTalA bhAva tAravIe te ochA ja che. ahIM yogIrAje eka evI auSadhi ApI che ke jemAM badhI zaMkAo nirmULa thaI alaga alaga sthAne je je vyakitao samaya ane sthAna pratye bhinna bhinna sAdhanA karatAM hoya to temAMthI guNavattAnI tAravaNI karI manane samAdhAna meLavavAnuM che. "sahito saMzayarahito sthira AtmA parva" samAdhibhAvamAM sthira tathA sazaMyarahita AtmA ja mukitano grAhaka bane che. mukita te lakSa che. badhI dizAonuM ane paristhitinuM adhyayana karI AgaLa vadhavAnuM che. sAdhanA mATe jIvana nathI paNa jIvana mATe sAdhanA che. e ja rIte sAdhanA mATe sAdhana nathI. sAdhana te sAdhya nathI, mukita mATe sAdhana che. mukita te lakSa che. ane mukita prApti mATe jyAre jyAre je je jyAM jyAM yogya hoya tenuM AcaraNa karavA mATe A AtmasidhdhinI mahatvapUrNa gAthA prakAzano camakAro kare che. ahIM eka mahatvapUrNa vAta e che ke A nItivAkayanuM mukhya lakSa "AtmArthI" jIva che. AtmArthIne lakSe ema kahevAyuM che ke AtmArthI jIva yogya samaja ane yogya AcaraNa kare che. vyavahArika jIvanamAM bhale koI yogya AcaraNa karatAM hoya paraMtu A adhyAtmasAdhanAmAM te yogyatAnI bahu kiMmata nathI. ahIM to AtmArthI jIvana mATe je valaNa che ane AtmArthI jIva je rIte varte che tenuM uddhodhana che. AtmArthI jIva yogya vyavahArano tyAga karato nathI te bAbata ahIM nizcita rUpe kahevAyuM che. have ApaNe samajavuM rahyuM ke AtmArthI koNa che? AtmArthI zabdano bhAva zuM che ? sAmAnya rIte AtmAne lakSa karI te svAdhyAya Adi karato hoya tene AtmArthI kahe che paraMtu ATalI vyAkhyA paryApta nathI kAraNa ke sidhdhikAra je vAtanI sthApanA kare che temAM sAmAnya Hiii!! filli Fri!!!!!! kAkA Natlantilal 129 kilo Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arthanI sAthe gUDha artha paNa saMkaLAyelo hoya che. AtmArthI koNa ? : AtmArthI zabdamAM traNa zabdo spaSTa dekhAya che. AtmA, artha ane arthane dhAraNa karanAra arthI. A traNe padane ApaNe eka sUtra vAkaya rUpe paNa jozuM ane svataMtra rUpe paNa tenA artha karazuM. AtmA vize to lagabhaga ghaNuM kahevAyuM che. ahIM prazna e che ke AtmA ane AtmArthI baMne bhinna bhinna che ke eka ja che. AtmArthI lakhyuM che to AtmAno arthI arthAt AtmAne IcchanAra, AtmA mATe prArthanA karanAra koI trIjo vyakita che zuM ? jema dhanArthImAM dhana ane dhanane mATe prArthanA karanAro ema be vyakita che. to zuM ahIM paNa AtmA ane AtmArthI evA be tattvo che ? ke bIjo koI bhAva che. A mahatvapUrNa prazna upara mImAMsA karavAthI AtmArthI kone kahevAya tenuM rahasya pragaTa thaze. 'artha' no artha padArtha paNa thAya che. kalyANakArI tattvane paNa artha kahevAya che. hAnikAraka tattva ne anartha kahevAya che. A artha zabda dhana saMpati vAcaka paNa che. artha zabda jeTalo vyavahAramAM prayukata thayo che. teTalo ja adhyAtmazAstramAM prayukata thayo che. je dravya zughdha guNa paryAyathI saMyukata hoya tevA dravyane artha kahe che. Atmadravya arthAt cetana dravyane choDI bAkInA pAMca dravyo svataMtra rIte paryAya kare che. arthAt potAnA guNa dharmathI paripUrNa che. A dravyo sidhdha bhagavAnanI jema sarvathA svataMtra che. koInA adhikAramAM nathI moha bhAve kayAreka jIvAtmA potAnA svArthane mATe pudgala dravyo upara potAno adhikAra che, tevuM ajJAna dharAve che paraMtu jyAre pudagala dravyo potAnI paryAya badale che. tyAre te koI anya kartAne AdhIna nathI. jIvane jyAre sacoTa jJAna thAya ke pAMce dravyo svataMtra che. tyAre te paradravyothI chUTo paDe che. arthAt dravyomAM mAruM kAMI karyuttva che tevA ajJAnano lopa thAya che. jo ke A vastu bahuM ja UMcI kakSAnI che. samyagdaSTimAM A svataMtratAnuM pratibiMba paDe che. jyAre jIvane jJAna thayuM ke pAMce ya dravyo alaga che. to jemAM potAnuM adhiSThAna che. athavA pote jemAM adhiSThita che te Atmadravya zuM che ? have tene samajAya che ke A parapadArtho mArI saMpati nathI. huM teno kartA nathI mArI saMpati A AtmA che athavA Atmadravya che. Atma dravyanI spaSTatA thatAM huM zabdano paNa lopa thaI jAya che. huM AtmA chuM te mithyA zabda che. AtmA che. huM nathI, te satya zabda che. huM zabda to ahaMkArajanya hato athavA koI mithyA katRttvanA bhAve huM no janma thayo hato. AtmA che te satya che. bIjA dravyonI jema Atmadravya paNa potAnA guNa dharmothI paripUrNa che. A AtmA svayaM jJAna tatva rUpe astitva dharAve che. eTale ja kahyuM che "jJAna svarUpamamAM, pravatti santaH' arthAt mahAtmA jJAnI saMto AtmAne nirmaLa jJAna svarUpa mAne che paraMtu jJAna te eka paryAya che. jJAnano viSaya akhaMDa Atmadravya che. je bIjA aMnata guNono piMDa che. jJAna paramukhI hatuM, tyAM sudhI teNe bIjA dravyonI parikSA karI, tenA guNa dharmo pArakhyA, paraMtu pote zuM che teno khyAla na karyo. have jJAna guNe potAnI dizA badalI ane jJAna svamukhI thayuM che. tyAre te Atma dravyanI mImAMsA kare che. Atmadravyane prArthe che arthAt Atmadravyano arthI bane che. tenA mATe ahIM kavirAje AtmArthI jana teha" tevo zabda vAparyo che. arthI banIne eka prakAre prArthI bane che. 130 Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Atmadravya rUpa je artha che tene ja jhaMkhe che. AtmA te dravya che. potAnA guNadharmathI paripUrNa hovAthI te artha che. ane Atma rUpa arthane jANavA mATe ja jJAna talapApaDa thAya che. tevuM jJAna athavA jJAnano adhiSThAtA jIvAtmA ahIM arthI che. jema koI baMdUkadhArI nizAnane potAnA lakSamAM laI tenI upara tIra calAve tyAre te AsapAsa badhI vastune bhUlI jaI kevaLa nizAnane jUe che. tema ahIM jJAnamAM utarelo nizAnadhArI jIva Atmadravyane nizAna banAvI tene ja lakSa banAvI potAmAM sAmAviSTa karI levA mAge che. Ama jJAtA, zaya ane jJAna traNeya ekAkAra thaI jAya che. AvI AtmArthInI sthiti che. "tyAM tyAM te te Acare teno artha e che ke jenI tene jarura hatI tevo AtmArthI jIva lakSavedhI banI phakata AtmAno bodha karavA mATe ja badhuM AcaraNa kare che. nizAna palaTatA dizA badalatA AcaraNa paNa badalAya jAya che. upavAsI vyakita bhojananI taiyArI karato nathI tema AtmArthI jIva have sAMsArika AcaraNa karato nathI. je karmAdhIna sAdhAraNa AcaraNa che teno paNa kartA raheto nathI Ama jJAnanA baLe kriyAone chUTI pADI, AtmalakSa rUpa AcaraNamAM ja tanmaya thAya che ane dehAdi lakSI bIjA je AcaraNo che te svataH karmAdhIna che. temAM tenuM lakSa nathI. AtmArthInI A divya sthiti che. traNe zabdono paraspara anvaya karI eka sUtra rUpe ApaNe vyAkhyA karI. have traNe zabdone bhinna bhina arthothI nihALI teno je kAMI kriyAkalApa che tenI vyAkhyA karazuM. asaMkhyAta pradezI AnaMdaghana sidhdha paryAyano adhikArI nirmaLa guNonuM adhiSThAna te Atma dravya che.artha arthAt guNadharmathI paripUrNa ane nitya, zAzvata je tattvo che te badhAno samAveza arthamAM thAya che paraMtu manuSyanI budhdhinA kAraNe ke viparIta bhAvonA kAraNe te arthathI lAbhAnvita na thatAM anarthanuM sevana kare che. jo arthano kartA na thAya to anarthano paNa kartA na thAya. anartha zabda te koI dravyavAcI nathI paraMtu dravyano abhAvavAcI che, ane viparIta bhAvono paNa vAcaka che. arthanuM svarUpa jema nitya ane zAzvata che tema AtmadravyarUpI artha paNa eka zAzvata ane nitya artha che. arthI AtmadravyamAM adhiSThita thayelA jJAnarUpI arthane jANyA pachI te arthanI apekSA rAkhI arthI bane che. arthI te sAmAnya jhaMkhanAvALo athavA IcchApradhAna jIva che. paraMtu jyAre arthI sAme cha e dravyanuM svarUpa Ave che tyAre A arthI arthAt jJAna te para artho uparathI lakSa haTAvI AtmA rUpI artha upara sthira banI teno arthI bane che. arthI koI paNa sAMsArIka jIva paNa hoI zake che ane Avo arthI saMsArabhramaNamAM paNa nimitta banI janmamRtyunA cakra vadhAre che. artha thavuM te tyAre ja zubha che jyAre te AtmAno artha bane. ahIM traNeya tattvone alaga alaga jANyA pachI traNeyanuM anusaMdhAna thavAthI te AtmArthI banI jAya che. Avo AtmArthI jIva jyAM je yogya che tyAM tevuM AcaraNa kare che. A padathI e sAbita thAya che ke jJAna thayA pachI ucita AcaraNa karavuM bahu jarUrI che. keTalAka jJAnavAdI AcAranuM mahattva ne samajavAthI AtmajJAnamAM jyAre zudhdha AcaraNa vyartha hoya tevo bhAva pradarzita kare che. jyAre ahIM kavirAja kahe che AtmArthI evo jJAnI jIva avazya yogya AcaraNa kare che. AtmArthInuM jJAna te jJAnanI paryAya che. jyAre yogya AcaraNa te cAritranI paryAya che. zAradAdA 131 mAM Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ giI/HI| || ||L BE REGI| H///////////// A gALAmAM spaSTa rIte parokSa bhAve jJAna ane cAritranI sthApanA karI AtmArthInI yogya vyAkhyA karI che. ahIM e samajI levAnuM che ke artha arthAt prArthI te svayaM AtmA ja che. AtmA thI bhinna evo koI alaga artha nathI. phakata jJAnamAM AtmadravyanuM pratibiMba UThayuM na hatuM tyAM sudhI te AtmArthI na hovAthI eka prakAre vibhAvAtmaka hovAthI A arthI eka apekSAe AtmAthI judo hato kAraNa ke vibhAva te AtmA nathI. astu ahIM ApaNe A AThamI gAthAnuM akSarazaH vivaraNa karyA pachI have navamI gAthAno sparza karazuM. ahIM bhakitayogano Azraya karI sAdhakanI nibaLatAno khyAla karI AtmahattvanI prApti mATe AgaLa vadhavA saMtamahAtmA, jJAnIjana ke koI sadguru AdhArabhUta che, ane tenI sahAyatAthI AgaLanI yAtrA saraLa banI jAya che. koI tarIne samudrane pAra karI zake te bahu saMbhavita nathI. jyAre eka nAvano sahAro laI te saheje samudra tarI jAya che. bALaka ghaNAM guNo laIne janme che paNa moTu thavAmAM tenI mAtAno sahAro levo atyaMta jarUrI che. koI paNa maMdiranuM nirmANa karanAra kArIgarane koI budhdhimAna pUro nakazo na Ape to kArIgaro pUrNa maMdira banAvI zakatA nathI. bhAratavarSanI ke vizvanI koI paNa sAdhanAomAM tattvajJa gurunI jarura hoya che. ane vyavahArika vidyAomAM paNa koI ustAda ke guru maLe tyAre ja te sAco kalAkAra banI zake che. jema koI mahilA phakata pustaka vAMcIne rasoI na banAvI zake paraMtu temanI mAtA athavA rasoInA jANakAra jyAre tene mArgadarzana Ape che, tyAre te potAnA kAryamAM nipuNa thaI zake che. A badhA kSetromAM vidyA denAra sAmAnya rIte guru kahevAya che ke paraMtu adhyAtmakSetramAM AtmajJAnanI prApti mATe je guru maLe te yogya gurune sadguru kahevAya che. sadgurunuM zaraNa ghaNuM ja mahatva pUrNa che. ATha gAthA sudhI lakSanuM nirdhAraNa karyuM hatuM, yogya AcAra vicAranI carcA karI hatI ane nizcata rUpe sAdhakane mATe lakSa zuM che tenuM vivecana karyuM paraMtu have te lakSanI prApti mATe vyavahArika ane AdhyAtmika ane prakAranA sAcA upAya zuM che te vivecana ApaNI sAme sidhdhikAra pragaTa kare che. ATha gAthA pachI A navamI kaDImAM eka prakAre moTuM viSayAMtara thAya che kAraNa ke ahIM have lakSanA upAyo mATe vivaraNa karavuM jarUrI hatuM tenuM spaSTa mArgadarzana maLe che. jema koI bimArane mATe ApaNe teno roga zuM che ane svAthya kevuM hoya te badhuM vivecana karyuM. roga ane rogI, Arogya ane nirogI A cAreya tattvanuM UMDAIthI spaSTIkaraNakaryA pachI roganA nivAraNa mATe yogya vaidya ke DokaTaranI jarUra che kAraNa ke svataH Arogya to viralAne ja prApta thAya athavA utsargamArga e che ke AtmAjJAnane prApta karavA mATe sAcA upAya tarIke sadgurune meLavavA jarUrI che mATe ahIM ApaNe saMpUrNa navamI gAthAno ullekha karIe chIe. ane bhavarogane maTADavA mATe sadguru uttama vaidyarAja che te vAta lakSamAM laIe. I !!! | httilalii dhArAzAvALA pANIthI dhoi lAmAsANAdAyI 01 132 lAlA Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA- 9 seve sadgurucaraNane, tyAgI daI nijapakSa, pAme te paramArthane, nijapadano le lakSa navamI gAthAnuM gAMbhIrya : A gAthA eTalI badhI gahana ane gaMbhIra che ke temAM ghaNA sidhdhAMtonA bhAvono samAveza karI sAdhakane mATe eka sIdho mArga batAvyo che paraMtu jyAre A badhA zabdonuM UMDu vivecana ApaNe jANazuM tyAre A mArgadarzana eTaluM badhu sacoTa ane lakSa vedhI banI yAtrIne potAnA sAcA ghara sudhI pahoMcADI zake tevI sthiti udbhave che. astuH A gAthAmAM keTalA bhAvo che tenI prathama ApaNe jhAMkhI karI laIe. (1) sevA athavA sevanA. (seve) (2) guru (3) sadguru (4) sat tatva (pa) zaraNa (gurucaraNa) (6) tyAgI daI (vyartha cIjano tyAga) (7) nijapakSa (potAno mata athavA matamatAMtara kutarka ItyAdi) (8) pAme (prApta karavAnI kriyA) (9) paramArtha (parama + artha) (10) nijapada (Atmapada, zudhdhasthAna, nirmaLa avasthA nijapada) (11) le (grahaNa kare, grahaNa karavAnI kriyA) (12) prApta karavAnI ane grahaNa karavAnI kriyAno taphAvata. (13) lakSa (nizAna, jyAM javuM che te sthAna) ahIM ApaNe AkhI gAthAne badhA zabdomAM vaheMcI lagabhaga 13 bola upara draSTipAta karazuM. jemAM keTalAka bola evA che ke je paraspara sAmyayoga rAkhe che. samAna arthavALA che, samAna bhAvavALA che. kAvyanI dRSTie teno ullekha karavo Avazyaka hoya te sahaja che athavA tenI bhinnatA zuM che ? te paNa vicAraNIya che. AkhI gAthAnuM sphoTana karavAthI spaSTa thAya che ke A gAthA jANe koI hIrA, mANeka motInI peTI hoya ane temAM ghaNAM hIrA, motI, ratno mUkayA hoya tevuM lAge che. gAthA sAMbhaLatA sukha upaje tevuM che. kAraNa ke temAM bhakitayogano Azraya karI je kathana karavAmAM AvyuM che, te manuSyane nirbAdha sukha upajAve tevuM tattva che. jyAM bhakita che tyAM ahaMkArano abhAva thAya che astu. have kramazaH ApaNe badhA bola upara svataMtra vicAra karI eka saraLa paribadhdha vicAra paNa pragaTa karazuM. badhA bolanA vicAra karatAM pahelAM AkhI kaDI upara eka vizeSa ddaSTipAta karIe. kAraNa ke AdikALathI eka paraMparA cAlI AvI che ke sAmAnya jIvo mATe koI eka tattvavettA prerakanI jarUra hoya che ane A preraka eka prakAre mAnasa pitA banI jAya che. jyAM sudhI manuSyanA manamAM koI prakAranA uccakoTI padastha puNya AtmAno praveza na thAya tyAM sudhI temanI sAmAnya budhdhi viSayAbhimukha hoya che. budhdhino koI bIjo uttama mArga che tenAthI budhdhi svataH ajANa hoya che. samagra jIvana budhdhi ane saMskArathI prerita thatuM hoya che. budhdhinI dizA badale tyAre ja saMskAramAM parivartanano zubha AraMbha thAya che. koI paNa mahApuruSono janma sthUladdaSTie mAtAnA garbhathI jyAre teno maMgaLamaya deha pragaTa thAya tene janmajayaMti kahevAmAM Ave che paraMtu vastutaH je mANaso AvA mahApuruSathI ajJAta che, tenA saMbaMdhamAM kazuM jANatA nathI temane mATe te mahApuruSano janma thayo ja nathI. koI 133 Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 38 paNa vyakitanA janma ApaNI jANamAM Ave, budhdhigrAhya bane tyAre ApaNA mAnasamAM paNa teno janma thAya che. eka prakAre te janma saMbaMdhI sAkArajJAna che. ahIM kahevAnuM tAtparya e che ke vyakita jyAre AvA mahApuruSane potAnA mAnasa citramAM sthApita kare che tyAre te tenA mAnasapitA ke saguru bane che. manamAM sadgurunI sthApanA thayA pachI je sarunA badhA guNo ke temanuM uttama mArgadarzana sAdhakanA jIvanamAM utarI Ave che. Ama svayaM te mahApuruSanA mAnasa putra banI jAya che athavA temanA samarpita ziSya banI jAya che. guru ziSyanI A vAstavika paraMparA che. vAstavika dhArA che. ahIM svayaM sidhdhikAra A navamI kaDImAM tevA sadaguru mATe ullekha karI temanA zaraNa sevavAnI vAta kare che. ahIM caraNano artha kevaLa sthULa dehAdika caraNa levAnA nathI paraMtu dehAdika caraNanI sAthe sadgurunuM caraNa-caraNa eTale AcaraNa, caraNa eTale cAritra, caraNa eTale ucca koTinA mArgadarzana dvArA cAlavAnI vidhi pradarzita kare te caraNa che. to ziSya saddagurunA AcaraNane zaraNa mAnI temanI sevA kare athavA temanI AjJAnuM sevana kare. seve saddaguru caraNane" seve eTale sevana kare, grahaNa kare, zirodhArya kare ane sthULa rIte sevA paNa kare. sevA be prakAranI che. dravyasevA ane bhAvasevA. dravyasevAnI sAthe bhAvasevA nitAMta jarUrI che. anyathA dravyasevA te sevAno eka AbhAsa mAtra che. ahIM sevA ke sevana baMne zabdo ghaNA sArthaka che. rogI jema uttama auSadhinuM sevana kare ane vaidyarAje pathyanA je niyama batAvyA hoya ane auSadhi levAnI je vidhi batAvI hoya, tenuM pAlana karIne auSadhino prayoga kare tyAre kahI zakAya ke te auSadhinuM sevana kare che. ahIM sadgurunI AjJA, temaNe batAvelA paththanA niyamo ane sAdhanAnI vidhi e badhuM grahaNa karI sadguru pratye anaMta upakAranI bhAvanA sAthe namratA pUrvaka badho vyavahAra kare tyAre te "seve sadguru caraNane" A vAkaya sArthaka kare che. A sevAno bIjo niSedhAtmaka patha che. jema zAstromAM kahyuM che ke satya bolo paraMtu A vAkaya paryApta nathI. sAthe jUTha na bolo tema kahevuM jarUrI che tyAre eka AjJA paripUrNa thAya che. koI paNa AjJAmAM vidhi aMza ane niSedha aMza bane jarUrI hoya che. niSedha AjJAno upacAra karyA pachI ja samyaka rIte vidhi AjJAnuM pAlana thaI zake che. koI paNa uttama kAryanI be bAju che, niSedha ane vidhi. pathya bhojana karo ane apathyanuM sevana na karo A baMne AjJAthI svAsthayano niyama paripUrNa thAya che. aMgrejI mAM kahevata che Not to do and what to do. arthAt zuM na karavuM joIe ane zuM karavuM joIe. A baMne bAjuno vicAra karyA pachI. suMdara rIte kArya pAra pADI zakAya che to ahIM ApaNA kRpALu gurudeve gAthAnA A pUrvArdhamAM baMne pakSa raju karyA che. kAvyanI daSTie prathama temaNe vidhipakSa darzAvIne niSedhapakSa raju karyo che ke, tyAgI daI nija pakSa" ahIM nijapakSano artha koI potAno saMpradAya ke parivArano pakSa ke tenA pakSamAM rahetA bIjA koI sahacArI bhAI, baheno tevo pakSano artha nathI. "tyAgI daI nijapakSa" arthAtu potAnA matAgrahano tyAga karavAnI vAta kare che kAraNa ke je jagyAe kATa lAgyo hoya tyA reNa thaI zakatuM nathI. koI paNa vastumAM saDo hoya to tenAthI uttama pariNAma nipajatuM nathI. saDo kADhayA pachI ja sArA guNAMka maLe che. tema ahIM svayaM sidhdhikAre zarata rAkhI che ke potAnA matAgrahano tyAga kare arthAt paraMparAthI mithyAbhAve je kaMI samajaNa grahaNa karI che 134 Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ athavA satya ane tenI samaja sAthe sumeLa nathI te badhA vicAro nipakSamAM Ave che ane A nijapakSane choDIne sadgurunuM mArgadarzana levAnuM che. ahIM eka prazna thaze ke je vyakita sadgurunA caraNamAM pahoMcyA che te vyakitane nijapakSa tyAganI sUcanA ApavAmAM AvI che. to temAM keTaluM tyAgavuM ane keTaluM rAkhavuM te vicAraNIya che kAraNa ke nijapakSamAM badhuM ja asatya che athavA viparIta che tema kahI zakAya nahIM. ahIM ApaNe nijapakSanI jyAre vyAkhyA karazuM tyAre nijapakSanI eka maryAdA nakkI karavI paDaze. . eka sArvabhauma sidhdhAMta : jyAre samyagrajJAna utpana thAya tyAre badhuM jJAna mithyAjJAna hotuM nathI paraMtu amuka aMze ja manuSya viparIta jJAnano zikAra bane che. koI ema kahe ke A mANasa kharAba hato have sudharI gayo che. to Ano artha e nathI ke te vyakita 16 AnA kharAba hato e saMpUrNa sudharI gayo. tenA keTalAka aMzo sArA paNa hoya che. kharAba aMzo ja parivartana pAme che paraMtu vyavahAramAM AkhA dravyane saMbodhIne bolavAnI prathA che. je nayavAdathI sAbita thAya che astu. ahIM kahevAnuM tAtparya che ke koI paNa vastumAM bahudhA aMze parivartana thAya che. tema ahIM nijapakSanA tyAganI vAta che temAM amuka maryAdita kadAgraha, haThAgraha ke ajJAna bharelI vicAraNAno tyAga karavAnI vAta samajavI joIe. pakSatyAga karavAno artha evo nathI ke koI saMpradAyaparivartana, dharmaparivartana ke jAti parivartana ItyAdi bAhya parivartananI sAthe saMbaMdha nathI paraMtu mAnasika mithyAbhAvono tyAga karavAnI vAta che. ahIM ApaNe cobhaMgI prastuta karazuM - (1) nija matano tyAga ane sadgurunuM caraNa. (2) nija pakSa tyAga karyA vinA sadguru pAse javuM. (3) nija pakSano paNa tyAga ane saruno paNa tyAga. (4) nija matanuM sevana ane sadguru pAse na javuM. uparanI caubhaMgImAM trIjo bhaMga tyAjaya ane anAdaraNIya che. prathama bhaMga grAhaya ane AdaraNIya che. bIjo bhaMga UbhayavAdI che. eka myAnamAM be talavAra jevuM che. temAM vyakita sAvadhAna hoya to potAno mata choDayA vinA sadgurunA caraNanI sevA karI tenA guNo grahaNa karI zake che. A bhaMgamAM vyakita sAvadhAna che ane nyAya budhdhiyukata hovAthI potAnA matano Agraha rAkhyA vinA guNagrAhI banI zake che. cothA bhaMgamAM ruDhivAdanuM poSaNa che chatAM Avo vyakita sarvathA anaMthakArI nathI. ahIM je nijamatano tyAga karavAnI je zarata che te vastutaH ahaMkAra tyAga karavAnI vAta che vicAra eTalA kharAba hotA nathI paraMtu vicArathI ahaMkArano janma thAya che tyAre manuSya matAgrahI bane che. koI paNa vicAra choDavA e budhdhinI paryAyane rokavA samAna che. temAM manuSya svataMtra nathI kAraNa ke badhI paryAyo kALanI apekSAe kramathI udbhave che. jJAnano vikalpa IcchA pramANe toDI zakAto nathI. jema koI kahe ke tame tamArA pitAnuM nAma bhUlI jAo, to zuM IcchA pramANe nAma bhUlI zakAya? tema manuSyamAM mata ke vicAro udbhavyA che tenA upara anya jJAnano prakAza nAMkhI :: 135 888888 Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zakAya che paraMtu te vicAro choDI zakAtA nathI. jyAre dhyAnanI aMtima kakSAmAM manuSya eka dravya upara sthita thaI zukaladhyAnanAM prathama pAyAmAM praveza kare che. tyAre potAnA vikalpono svataH saMkoca thAya che. jema vistAra pAmeluM kapaDuM ghaDI karavAthI saMkelAya jAya che tema dhyAnamAM sthira thavAthI vikalpono vistAra saMkucita thavAthI eka dravya upara daSTi sthira thAya che ane padArthanA vividha guNadharmone jANavAno tyAga karI sattA rUpe badhA dravyone sAmAnya bhAve samabhAve nihALe che. ahIM Atmadravyane paNa e ja rIte akhaMDa bhAve satA rUpe nihALI dhyAnamAM tarUpa thaI jAya che paraMtu A sAdhanAnI UMcI sthiti che. ahIM to sadgurunA caraNamAM jaI temanI sevA karI nija lakSane prApta karavAno che ane nija pakSano tyAga karavAnI vAta che. sAdhake nijapakSano sAco artha samajI levAnI jarura che. ahIM A pUrvArdhamAM vidhi ane niSedha baMnenuM uccAraNa karI lakSa siddhi kema thAya teno upadeza che. uparyukata vidhi ane niSedha baMne vAto upara dhyAna ApI have sAdhakane zuM maLavAnuM che teno nirdeSa kare che. AtmArtha paramArtha : ApaNe pUrvamAM artha zabdanI vyAkhyA karI gayA chIe. ahIM sidhdhikAra punaH te AtmAnA arthane parama artha rUpe pharIthI upadeze che arthAt prarUpe che. AtmArthanI vAta karyA pachI te AtmArtha kevo che ? tenI mahattA pradarzita karavA tenuM uccakoTinuM vizeSaNa ApyuM che, te ja parama artha rUpe prakAze che. ane e paramArtha sAdhakane prApta thaze, paramArthane pAmI jaze tevI geraMTI Ape che. ahIM vidhi ane niSedha bane baMdhanarUpa che, paramArtha te sAdhya che. jema koI kheDUta annane meLavavA mATe khetarane sApha kare che ane nakAmA ghAsa ke bIjA kAMTA ItyAdine dUra karI bIjAropaNa kare che. pANInuM siMcana kare che. ahIM kAMTA ItyAdine dUra karavA te niSedha che ane bIjanuM sevana karavuM tene pANI pAvuM ItyAdi vidhi che, ane prApti mATenuM sAdhya te anna che. tema ahIM nija pakSano tyAga te niSedha che, sadguru caraNanI sevA te vidhi che ane baMne kriyAthI prApti thAya tenuM sAdhya paramArtha che. ApaNe paramArtha para thoDo vicAra karIe. ApaNI saMskRtimAM, ane adhyAtmazAstromAM chUTe hAthe parama zabdano upayoga karavAmAM Avyo che paraMtu A parama zabdano artha zuM che te tattvataH jANavAnI AvazyakatA che. sAmAnya rIte saMsAramAM be avasthAno bodha mANaso karatA hoya che. sAruM ane narasuM, zubha ane azubha, aMdhakAra ane prakAza, pApa ane puNya, Ama badhI jagyAe be avasthA sudhI manuSyanI budhdhi pahoMcI che. paraMtu tethI AgaLa trIjI avasthAno bodha nathI. jema koI vastu guNahIna che, bIjI vastu guNavAna che paraMtu A be pachI trIjI avasthA guNAtIta che. te guNahIna paNa nathI ane guNavAna paNa nathI. guNAtIta che. zabdahIna zabdavAna ane zabdAtIta, rasahIna, rasavAna ane rasAtIta dharmahIna, dharmavAna, ane dharmAtIta, puNyahIna, puNyavAna ane puNyAtIta Ama adhyAtmika jagatamAM eka trIjI avasthAno paNa bodha thAya che. jene guNAtIta kahevAmAM Ave che. je trIjI avasthA che tene adhyAtmazAstramAM parama avasthA gaNavAmAM AvI che. parama zabda atyaMta mahattvapUrNa che paraMtu vyavahAramAM teno khUbaja prayoga thavAthI teno ucca koTino artha sAdhAraNa manuSyanA lakSamAM nathI. pitAne paNa parama pUjaya pitAjI kahe che. jo ke ahIM paNa AMzika rUpe pitAmAM trIjI avasthA varte che. pitAjI apUjaya paNa nathI ane pUjaya paNa nathI itten iii lIdhI 136 zALA Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paraMtu baMnethI atIta evI trIjI avasthAnA dhAraka che eTale parama pitA paramAtmA ke paramapitA ema kahevAmAM Ave che. sAra e thayo ke parama e zabda ucca koTinI trIjI avasthAno bodhaka che. ahIM adhyAtma yogIrAja kahe che ke AtmArtha te sAmAnya artha nathI pUrvemAM ApaNe zudhdha dravyane artha rUpe prasthApita karela che paraMtu sAmAnya zudhdha dravya artha rUpa hovA chatAM tenI parama avasthA rUpa paryAya barAbara khUlatI nathI. eka bahuja mahattva pUrNa vAta : sAdhAraNa rIte vizvanA koI paNa dravya ke Atmadravya paryAya rUpe pragaTa thAya che arthAt niraMtara paryAya kare che. Atma dravyamAM vibhAva te azudhdha paryAya che. jyAre pudgala dravyamAM vastutaH azudhdha paryAya hotI nathI paraMtu manuSya potAnI anukULatA ke rAgAdi pariNAmonA AdhAre pudgaladravyamAM azudhdha paryAyanI sthApanA kare che. zudhdha dravya zudhdha paryAyanuM janaka che. e sidhdhAMtano svIkAra karyA pachI paNa dravyanA peTamAM anaMta anaMta paryAyo apragaTa bhAve samAyelI che. anya darzanamAM paNa kahyuM che ke padArthamAM AvirbhAva karatAM tirobhAva rUpe rahelI paryAyo anaMta guNI vadhAre che. Ama zudhdha dravyamAM tirobhAva rUpe rahelI anaMta guNo vadhAre che. Ama zudhdha dravyamAM eka eka samaye eka eka paryAya udghATita thAya che arthAt vikAsa pAme che paraMtu A badhI zudhdha paryAyo sama paryAya hotI nathI. temAM tAratmaya bhAve SadguNa hAni vRdhdhi hoya che arthAt zudhdha paryAya, zudhdhatara, zudhdhatama paryAya janme che A zudhdha dravya zudhdhatAnI parAkASTA thayA pachI zuddhAtIta evI parama zudhdha paryAyane janma Ape che. Ama paryAyamAM trIjI avasthA paNa pragaTa thAya che. jene parama bhAva kahe che. parama avasthAnuM bhAna thAvAthI pApa-puNya jevA baMne Azrava bhAvothI upara UThIne khaMDa jJAnano Agraha na rahetA parama avasthAnI AnaMdanI` anubhUtimAM jIva layalIna thAya che. A eka dhyAnanI avasthA che. artha te dravyavAcI che. jyAre paramArtha arthanI zudhdha paryAyano vAcaka che. eTale ja ahIM kavirAje samajIne paramArtha zabda mUkayo che. parama tattvano sparza thatAM badhI tulanAtmaka budhdhi laya pAme che. tema IcchAnI paNa aMtima avasthA AvI jAya che. parama zabda te jeTalo gUDhArthavAcI che tenA karatAM paNa vadhAre vyAkhyA karIe to te gahanAtIta che arthAt jene ApaNe gUDhatattva kahIe chIe tenAthI paNa para te gUDhAtIta avasthA che. vastutaH paramanI vyAkhyA zabdothI para che. eka prakAre te saptabhaMgInA cothA bhaMga pramANe avakatavya che. te kevaLa anubhava rUpa paNa nathI. jyAM badhI anubhutio zeSa thaI jAya che tyAre anubhavAtIta dazA che. tyAM zAtA--jJeya--ke jJAnano bheda maTI akhaMDa, avibhAjaya avasthA pragaTa thAya che, tene parama zabdathI saMbodhavAmAM AvI che. sidhdha bhagavAna anaMta sukhanI laheramAM birAje che. tema kahevuM te vyavahArika varNana che. vastutaH sidhdha bhagavAna to duHkha ane sukhathI para tevI sukhAtIta avasthAmAM sthira thaI gayA che ane AtmadravyarUpI artha kevaLa pa2ma paryAyamAM svayaM saMsthita rahI anaMta kALa sudhI tyAM sidhdha avasthAne bhogave che. have ApaNe A gAthA upara 13 bhAvonuM vivaraNa prastuta karyuM che, tenA upara saMkSepamAM dRSTipAta karazuM. 137 Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1) seve ane sevA ke sevana : pUrvemAM gurusevA upara prakAza pADayo che paraMtu adhyAtmazAstro jyAre ema kahe che ke eka dravya bIjA dravyono kazo upakAra karatuM nathI, temaja eka vyakita bIjI vyakitathI nizcayanayathI sarvathA bhinna che. to pachI sevAnI prastuti zA mATe? eTale ahIM sevAno artha samajavo rahyo. bhAvadaSTie svayaM AtmA jJAnadazAmAM sadguru banI jAya che. eka sadguru nimitta bhAve bahAramAM varte che jyAre bhAvasadguru aMtara AtmAmAM birAjamAna che. Ama te sadguru dvArA cAritra rUpI caraNanI spaSTatA thAya tyAre te caraNanI sevA paNa jarUrI che. Ama nizcayathI badhA dravyo svataMtra hovA chatAM eka ja dravyamAM saru, temanI sevA ane ziSyattva A traNe tattvo ghaTita thaI jAya che, jyAre nimitta bhAve eka vyakita bIjI vyakitanA kAryamAM nimitta bane che ane nimitta bhAve AvA je sadguru che temanA caraNanI sevA karavAthI A bAhya sthUla tripuTI ziSya, caraNa ane sadguru e traNe aMtaramAM pragaTa thaI jAya che, tethI uparokata zaMkA nirmULa banI jAya che. sevA zabda vyavahAramAM paNa ghaNo prasidhdha che ahIM sevAmAM upakArya ane upakArI evA bhAva vyApta thayelA che paraMtu vastutaH sevA zabda te kartavyano dhotaka che. temAM upakArIpaNuM lAvavAthI sUkSma ahaMkArano paNa janma thAya che ane guru mATe ziSya parigraha banI jAya che tethI sevAno zudhdha artha bhUlavo na joIe. kartavya parAyaNatA eka prakAranI namratA che astu. sevA zA mATe ? vizvanuM taMtra evI rIte goThavAyeluM che ke temAM badhA dravyo eka bIjAne sahaja upayogI thatAM hoya che jethI mokSazAstramAM kahyuM che ke "parasparopagraho nIvAnAma" eka bIjAnA kAryamAM upagrahita thavuM, te jIvanuM lakSaNa che. ahIM upakAra zabda lakhyo nathI, tema kartavya zabda paNa lakhyo nathI phakata upagraha lakhyuM che. potAnA kAryamAM AgaLa vadhavA mATe nimitta bhAve samayAnukaLa bIjAnI zakitanuM grahaNa karavuM te upagraha che. jema eka vyApArI potAnA vyApAra mATe vizvasanIya bIjA vepArI pAse dhanarAzi le che ane punaH samaya para pAchI Ape che. to A dhanarAzIno teNe upagraha karyo che arthAt jarUrI samaya puratuM grahaNa karyuM che. AvA upagraha samagra jIvarAzimAM vyApta che ane upagraha AgaLa jatAM sevAnA rUpAMtaramAM ke kartavyaparAyaNatAmAM ke upakAra rUpe pradarzita thayA che. ahIM sevAno artha eTalo ja che ke samaya pUrato jarUrI sahayoga laI ane jarUrI sahayoga ApIne mukata thaI javuM. - sadgurunA caraNanI sevAno artha paNa evo che ke anaMtakALa mATe sarunA caraNanI sevA karavAnI nathI. sadgurue paNa jIvane sadA mATe sahAro ApavAnI jarura nathI. samaya jatAM bhagavAna mahAvIre gautama jevA mahAna caraNa sevakane paNa choDI dIdhA hatA ane gautamasvAmIe paNa jJAna thayA pachI guru rUpe bhagavAnano moha choDI svadazAmAM sthira thayA hatA. sevA zabda ja evo che ke je samayanuM aucitya batAve che. ahIM sevAno gUDha artha samajayA pachI, dravya ane bhAve sevAnI spaSTa vyAkhyA samajayA pachI niHsaMdeha bhAve guru caraNanuM sevana karavuM Avazyaka che kAraNa ke "saMzayAtmA vinazyati" sevana ke sevA jeTalI nirmaLa hoya teTalI te sevAnI sAcI kakSAmAM sthApita thAya che. AvI nirmaLakakSAmAM sthApita thAya che. AvI nirmaLakakSA sudhI pahoMcavAmAM ghaNAM janma janmAMtaranI sAdhanA Avazyaka che. Ano artha evo nathI ke nirmaLa sevA na thAya to bAkInI sevA binajarUrI che. badhuM sApekSa bhAve kathana che. inkArA 138 Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (ra) guru tattva : guru zabda e bhArata varSano suprasidhdha ane ghaTaghaTa vaparAto zabda che. guru pachI sadguru zabda paNa udbhavyo che ane tyAra bAda keTalAka AcAryoe potAnI dukAna dharI mATe kuguru evo zabdano paNa prayoga karyo che astu. ahIM ApaNe sarva prathama guru zabda para prakAza nAMkhazuM. sAmAnya bolacAlamAM gu eTale aMdhakAra ane ru eTale prakAza evI vyAkhyA karI che. jo ke A vyAkhyA zabda sAthe bahu baMdhabesatI hoya tevuM lAgatuM nathI. aMdhakAra ane prakAza be tattvo to che ja paNa guru zabdanI vyAkhyAmAM vyutpattinI daSTie A be zabdo nIkaLyA hoya te vyAkaraNa sidhdha lAgatuM nathI. guru pachI sadguru zabdano prayoga karavo paDayo teno artha evo thayo ke sAmAnya guru keTalAMka doSo sAthe guru bhAva jALavatAM hoya che tene asaguru kahevA kema te saMzaya che. te jarura che ke sara e gurunI koI UMcI kakSAno vAcaka zabda che. tethI sadguru upara vizeSa bhAra mUkavAmAM Ave che. guru zabdanI ApaNe thoDI gahana mImAMsA karIe. vizvamAM je kAMI zakitao che te be bhAve dazyamAna che. eka pragaTa rUpe ane eka gupta rUpe, eka skUla bhAve eka sUkSma bhAve. e paNa eTaluM ja satya che ke keTalIka zakitao gopya che jyAre keTalAka bhAvo Agopya che. pUrvamAM mahAna yogIrAje agopya zabdano prayoga paNa karyo che, tethI spaSTa che ke jo koI agopya che to keTaluM ka tattva gopya paNa hovuM joIe, jyAre gopya zakitaastittva dharAve che tyAre AvA gopya bhAvane spaSTa karanAra te saMbaMdhI jJAtA ke vijJAtA, dhyAtA ke sAdhaka vyakita paNa eTalA ja mahAna hovA joIe. Agopya tattva to sAmAnya upakArI hovA chatAM sarva sulabha hoya che paraMtu AvA gopyatattva mATe to koI yogya vyakita ja tenAthI sAdhakane lAbhAnvita karI zake che. jema vyavahAra kSetramAM AvA gopya tattvo to che ja tethI te adhyAtmakSetramAM paNa ghaNuM ja gopya tattva astittva dharAve che. A badhA gopya tattvane pArakhanAra tenA parIkSaka, tenA sAdhaka koI mahAna vibhUti, jene maharSi kahI zakAya tevA yogIrAja rUpe janasamUhamAM sthAna pAme che. have ApaNe vyAkaraNa nI daSTie guru zabdano zabdArtha meLavavA prayAsa karazuM. pota potAnA viSayamAM gahana tattvane jANanAra, gopya tattvane jANanAra ane gopya tattvane udghATana karanAra te sau alaga alaga vidyAnA guru tarIke prasidhdhi meLave che. guru zabdamAM guru ane u evA be bhAva vyakata thAya che. UMDuM saMzodhana karavuM te gurunI kriyA che. guru thAya che pachI game te kSetramAM UMDu saMzodhana karanAra dravyabhAve guru che. jyAre jJAnAtmaka adhyAtmika brahmatattvanuM saMzodhana karanAra te bhAva guru che. astu. have ApaNe ahIM AgaLa cAlIne sadguru zabdanI paNa vyAkhyA karazuM. sadgurU te pahelA sat zuM che? te bahuja mahattvapUrNa mokSazAstranA sUtramAM ullikhita sat te saMpUrNa badhA dravyonuM vAcaka vacana che. sat eTale sattA, sat eTale astittva, sat eTale vAstavika arthakriyAyukata che te. jene paribhASAmAM je dravya, guNa, paryAyayukata che te sat kahevAya che. jJAnanuM prathama pagaluM darzana je bahu ja mahattvapUrNa nirvikalpadazAnuM paricAyaka che teno viSaya sat che. sat pachI bAkInA badhA vikalpo che. Ama sat zabda AgaLa cAlIne satyanI sAthe saMbaMdha mArA bApA 139 near Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karAve che. baudhdha darzana samagra vizvane kAlpanika mAne che ane AtmA ke Izvarano paNa niSedha kare che chatAM A darzana paNa sat + yoga upara AdhArita che. sad vicAra, sadbhAva, saddaSTi, satkarma ItyAdi sa AdhArita aSTAMga yoganI sAdhanA batAvI A darzana dhArmika kakSAmAM AvyuM che astu. sad e dazyamAna jagatanA nizcita pariNAmone vyakata kare che. paryAyavAda e paNa saddharmane saMpUrNa mAne che. je vAstavika che te sat che. budhdhimAM khoTA anumAna thaI zake paNa prakRti kayAreya paNa asad vyavahAra karatI nathI sat sarvatra samAyeluM che. AdhyAtika jagatanA badhA ja sidhdhAnto sad upara pratiSThita thayelA che. te nizcita sidhdhAMtone choDI koI dharmanI ke paramAtmAnI upAsanA karavA mAMge to te viphaLa thAya che. A prasaMge evA guru je AdhyAtmika jagatanA satya para AdhArita gUDha sidhdhAMtone saraLa banAvI ucita zabdothI tenuM nirvacana karI ziSyane sAce mArge caDAve che. te sadguru kharA arthamAM bhavasAgarane tAranAra, DUbatAne bacAvanAra sAcA khevaiyA che. guru guru banyA pachI potAnA svArthathI mukata che. je potAnI vidyAno badalo mAMgI eka prakAre dhArmika vyApAra kare che, te badhA guruo hAnikAraka che. tema kahevAno matalaba nathI paraMtu temanI kakSA nIcI hovAthI ziSyane parAzakitathI dUra rAkhI aparAzakita tarapha laI jAya che. parA ane aparAnI vyAkhyA ApaNe karI gayA chIe. jyAre saddaguru te svArthathI vimukata niSkAmabhAve badalAnI AzA rAkhyA vinA kevaLa hita daSTi kare che, kalyANanI cAdara bichAve che. jema AkAzIya meghamaMDaLa nispRha bhAve varSA kare che. tema sadguru te maMgaLabhAvonI varSA kare che. A sadguru te jIvananA sAcA sUkAnI bane che eTale ahIM sad ane sadguru te baMne zabdothI maLelo sadguru rUpI uttama prasAda A navamI gAthAmAM pIrasavAmAM Avyo che. caraNanI AdhyAtmika prakiyA : uparyukata pUjanIya sadgurunA caraNa sevavAnI preraNA ApI che. caraNa zabdano zabdArtha ApaNe kahyo che paraMtu ahIM svataMtra bhAve caraNa zabdanI vyAkhyA karazuM. loka vyavahAramAM caraNa-kamala kahIne pAyavaMdana karavA, paganuM pUjana karavuM, keTalAka saMpradAyomAM caraNa dhovA ItyAdi zabdothI manuSyanA AdhArabhUta aMga pagano bodha thAya che. pagane paga na kahetA caraNa kahevAmAM zabdanayane AdhAre vizeSa prakAza ApavAmAM Avyo che. caranI, carata, calatI, saMyogAtireka yoga ane viyogAtireka saMyoga. Ama AkAzapradezamAM dravya bhAve saMyoga viyoganI kriyA, A badhuM va6 dhAtamAM samAyeluM che paraMtu gahanapaNe vicAra karIe to ema lAge che ke badhA padArthonI gati, calana kriyA svataMtra che. adhiSThAtA evo AtmA potAnI IcchA ke jJAnamAM calana kriyA utpana kare che te paNa carana zakitano bhAva dharAve che. eka bena roTalI banAve che to prathama tenA jJAnamAM, tenI IcchAmAM roTalI bane che tyAra pachI te karmo dvArA skUla AkRti prApta kare che. A daSTie calana kriyA cetana zakitamAM paNa thAya che ane skUla dehAdimAM paNa thAya che. calanakriyAno mukhya AdhAra caraNa che eTale vyavahAra daSTie caraNane pradhAnatA maLI che. paNa vAstavika rIte ekalA paga ja, ke ekalA caraNa calana kriyAnA adhikArI nathI paraMtu samagra halana-calana eka prakAranuM vyakitanuM caraNa ke AcaraNa che. caraNane spaSTa karavA mATe ja 140 Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcaraNa zabda mUkavo paDayo che. A eTale vyApaka, sArvabhauma saMpUrNa kriyAno bodhaka che. A caraNamAM paNa badhA caraNa AvI jAya che. jIvano eka IzAro mAtra ke kriyAnA prathama biMduthI laI aMtima biMdu sudhI je bhAva che te badhA caraNamAM Ave che. jainadarzanamAM atikrama, vyatikrama, aticAra, anAcAra ItyAdinuM vibhAjana karela che. A badhI kriyAo pApakriyA paNa hoya zake ane puNya kriyA paNa hoya zake tethI ja pApAcaraNa ke puNyAcaraNa evA zabdo astittvamAM AvyAM che. caraNa e ghaNo ja vyApaka zabda che. e kriyAnA ghaNA aMzone spaSTa kare che ane e ja rIte ghaNI ja kriyAone paNa eka zabdamAM sthApita kare che. ahIM navamI gAthAmAM "seve sadguru caraNa" evo zabda mUkayo che. sadgurunuM je kAMI zubha halana calana che te badhuM temanA caraNa che ane temanuM anukaraNa karavuM, AjJA pramANe cAlavuM, tenA jevuM AcaraNa karavA prayatna karavo athavA temanA AcaraNanuM pratibiMba potAnA jIvanamAM paDe te badhuM sadgurunA caraNanI sevA che. ahIM evo bhAvArtha adhyAhAra che. ziSya sadgurunA caraNanI sevA uparAMta pote yogAnuyoga prApta bIjA sArA karmo karI zake che. phakata potAnI Agraha budhdhivALA, ajJAna bharelA Agrahano tyAga karI, te sivAya bIjA satkarmo karavAno niSedha nathI. gAthAmAM rahelA badhA zabdonI vyAkhyA lagabhaga karI levAmAM AvI che. ahIM eka caubhaMgI pragaTa karIe che. (1) sadgurunI sevA, matAgrahano tyAga ane zubha kAryo karavA. (2) sadgurunI sevA, matAgrahano tyAga ane zubha karmono paNa tyAga. (3) sadgurunI sevA, matAgraha paNa potAno atyAga Ubho rAkhavo. (4) sadgurunI sevAno tyAga ane matAgrahano atyAga ane zubhAzubha karma karavA. A caubhaMgImAM prathama bhaMga sarva zreSTha che jyAre bIjo bhaMga eTalo ja AdaraNIya che. jyAre bAkInA be bhaMga kharekhara vajarya che ane cotho bhaMga to saMpUrNa ahitakArI che. sAdhake zubha karmonI sAthe sadgurunA caraNanI sevA karavAno saMkalpa hoya to te bAdhA rUpa nathI astu. navamI gAthAmAM paramArtha te pAme ane nija padane meLave, Ama be bhAva kramika batAvyA che arthAt paramArthane (meLave) pAme ane nijapadane grahaNa kare. A baMne kriyAmAM samayAMtara jevuM ja che. pAmavAnI kriyA ane grahaNa karavAnI kriyA te eka ja vastunI najIkanI be avasthAnuM kathana kare che. jema koI kahe ke hIrAlAla bhojanane pAmI gayo che ane jamI rahyo che. to ahIM prApta karavuM te pUrva kriyA che ane jamavuM te uttara kriyA che paraMtu ghaNI vakhata evuM bane che ke pAmyA pachI potAnA padamAM sthira thatAM pahelA sUkSma aMtara AvI zake che. eTale ja ahIM yogIrAja kahe che ke paramArthane pAme ane nija padano le lakSa. paramArthane pAmyA pachI nija padane grahaNa kare temAM eka moTuM maulika aMtara che. te sAdhakane samajavA jevuM che. ApaNe pUrvamAM kahI gayA chIe ke paramArtha te paryAya che ane AvI parama paryAya jemAMthI khIle che te Atmadravya nijapada che. athavA akhaMDa avinAzI AdhAra tattva che. paramArtha rUpI paryAyano svAda lIdhA pachI ane parama arthanuM AsvAdana karyA pachI have jIva badhA bheda vijJAnathI pare thaI akhaMDa abheda evA AtmArUpa nijapadamAM sthira thAya che. A ja Atmapada tenuM lakSa hatuM. eTale lakSanI paNa ahIM 141 Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrNAhUti thAya che. kriyA jaDatA ane zuSkajJAna rUpI hAnikAraka tattvothI dUra rahI sAdhake potAnI yAtrA zaru karI hatI ane temAM zudhdha AtmadravyanI prApti te ja lakSa hatuM ane A yAtrAmAM sadgurunA caraNa parama upakArI hatA. pANImAMthI mela nIkaLI jatAM jema nirmaLa jaLa svAsthyaprada che tema vitaMDAvAdathI para thaI paramArthane pAmI je potAnuM lakSa hatuM temAM have sthira thavAno avasara Avyo che. A navamI kaDI sAdhakanI adhyAtmayAtrAnuM eka suMdara citra puruM pADe che. gAthA 10 nI pRSThabhUmi : ApaNe sadgurunI vyAkhyA karI rahyA chIe paraMtu sadguru rUpI ratnabhaMDAra eTalo badho bharapUra che ke tenA anupama guNo ane hajAro jJAna kiraNo sarvatra prakAza pAthare che. tethI ahIM svayaM sidhdhikAra dazamI kaDImAM sadgurunI vyAkhyA kare che. sadgurunI adhyAtmika sthiti kevI che ? tenuM samadarzana kevuM che ? samatolapaNuM kevuM che ? svayaM keTalA nispRha che ? vagere lakSaNo pragaTa karyA che. teo karmonA prabhAvothI kAM to mukata thayA che athavA karmonA prabhAvone jJAna dRSTie chUTAM pADI tenA prabhAvamAM sukha duHkha na mAnatA teno svIkAra karI karmoneM karmonuM kAma karavA devuM ane pote potAnA tattvomAM ramatuM rahevuM ItyAdI lakSaNo pragaTa karyA che. dazamI gAthAnuM prayojana e che ke phakata sadguru kahevA mAtrathI vAstavika sadguru koNa che te spaSTa thatuM na hatuM kAraNa ke ApaNe pUrvamAM kuguru, guru ane sadguru A zabdothI gurupadamAM viparIta bhAvo paNa che, tenuM AkhyAna karyuM che. kumatithI prerAIne kumatinI sthApanA kare, temanA vyavahAramAM hiMsAdi pApa pravRttinI pramukhatA hoya, kAmabhoga ane durAcAra tenA AcaraNamAM sthAna pAmyA hoya, parigraha mAtra tenI saMpatti hoya, jJAnathI gabharAtA hoya te badhA kugurunA lakSaNa che. sAmAnya gurunI vyAkhyA ApaNe karI gayA chIe ane tyAra bAda sadgurunI eka svataMtra vyAkhyA karI che. Ama chatAM sadgurunA keTalAka lakSaNo che tenA upara svayaM sidhdhikAra daSTipAta kare che. ane ati uttama zabdothI A gAthAmAM gurunuM hArda, gurunI mahattA ane temanuM suhArda tathA samatolapaNuM A badhA lakSaNo pragaTa karyA che. eka khulAso : jema pUrvamAM ApaNe jJAtA, jJAna, zeya ItyAdi paryAyono prabheda batAvyo che te ja rIte ahIM lakSa, lakSaNa, lakSavedhI ane lakSaNadhAraka e badhA prabhedo dArzanika budhdhithI samajavA jarUrI che. zuM lakSaNa ane lakSaNadhAraka baMne eka tattva che ke bhinna tattva che ? A dazamI gAthAmAM sadgurunA lakSaNa batAve che. to lakSaNa svayaM sadguruthI bhinna che ke abhinna che. jema pAkI kerInA raMga-rUpa joIne lakSaNathI ApaNe kahIe ke A kerI pAkI gaI che. A kerI mIThI che. ema badhA lakSaNothI temanI parIkSA karIe chIe. to A lakSaNo ane kerI baMne bhinna bhinna che ke eka rUpa che ? mukhya vastu e che ke darzanazAstramAM paryAya ane dravya, paryAya ane guNa, dravya ane guNa, A badhA eka ja dravyanA apekSAkRta bhinna--abhinna bhAva hoya che. jainadarzanamAM syAdvAdathI vastuno nirNaya kare che. jo saMgrahanayanI dRSTi apanAve to badhuM ekAkAra thAya che. paNa uparanA nayamAM praveza karavAthI badhA bhinna bhinna pratyakSa thAya che. zarIrathI AMgaLI bhinna che ke abhinna che ? zarIra te eka moTuM dravya che ane AMgaLI tenuM eka aMga che. AMgaLI zarIra 142 Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che paraMtu samasta zarIra nathI. tema apekSAe karI zarIranI sAthe AMgaLIno saMbaMdha spaSTa karavo joIe. ahIM je lakSaNanI vAta Ave che. tenuM uccAraNa karyA pahelAM ApaNe nayavAdanI daSTithI nihALavA prayAsa karavo paDaze have ApaNe ahIM dazamI gAthAno spaSTa ullekha karIe chIe. dhI 143 kI Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 10 'AtmajJAna samadarzitA, vicare udaya prayoga; 'apUrva vANI paramazruta, sadguru lakSaNa yogya T sidhdhikAre sadagurunI AvazyakatA che. te vAta spaSTa karyA pachI sadgurunA lakSaNa pradarzita kare che koI paNa lakSaNa ekAMgI hoya che. lakSaNathI lakSaNadhArakanuM anumAna thAya che paraMtu samagra tattva lakSaNamAM samAviSTa thatuM nathI chatAM lakSaNa, te eka prakAranI vyApti che. lakSaNa be prakAranA hoya che. eka lakSaNa evA hoya che ke je dazyamAna hovA chatAM paNa tyAM lakSaNavaMtanI upasthiti nizcita hotI nathI jyAre bIjA lakSaNo evA che ke jyAM jyAM lakSaNa che tyAM tyAM avazya lakSaNavaMta upasthita hoya che. ATaluM kahyA pachI have ApaNe sagurunA je lakSaNo batAvyAM che tenA upara kramazaH vicAra karIe. saranA lakSaNa : ahIM mukhyatve sadganA pAMca lakSaNa batAvyA che. (1) AtmajJAna (2) samadarzitA (3) udayaprayoga pramANe vicaravuM (4) apUrvavANI. (5) parama kRta arthAt (paramajJAna) A pAMca tatvo bahumUlyavAna che. eka eka tatva adhyAtmanI uccazreNInA paricAyika tathA mahattvapUrNa che. to pAMce guNa arthAt pAMce lakSaNa eka sAthe jyAM vartatA hoya te vyakita keTalI mahAna hovI joIe. jema koI amRtaphaLa che. A phaLamAM ucca koTinuM rUpa, ucca koTino rasa, ucca koTino AkAra prakAra ane ucca koTinuM pariNAma, uccakoTinA guNa. A rIte eka phaLamAM jo badhI uccatA hoya to A phaLa-keTaluM zreSTha che te samajI zakAya tema che. jo ke AvA jaDa padArtha sAthe sarunI tulanA thaI na zake paraMtu samajavA mATe phakata bAhya udAharaNa ApyuM che. ahIM ApaNe eka eka guNa upara eka eka lakSaNa upara vicAra karatA pahelA A badhA lakSaNo kevI rIte udabhave che? zuM te sahaja bhAve prApta thAya che ke kALakramanuM pariNAma che? kaThina sAdhanAthI prApta thAya che ke bahuja moTI tapasyAnuM phaLa che ke koI IzvarIya kRpA che? A badhA guNono vikAsa thavo ane eka ja adhiSThAnamAM badhAno saMgama thavo temAM nizcita kAraNonI apekSA che. vaLI A guNo eka biMduthI vikasita thaI tAratamya bhAve vizALa mAtrAmAM paNa vikAsa pAme che. saddagurunA guNo ke lakSaNo zuM aMtima parAkASThAvALA che ke madhyastha bhAvavALA che ke teno zubhAraMbha thayo che? kAraNa ke lakSaNa paNa kramazaH zUnyamAMthI pragaTa kramazaH thaI eka nizcita rU5 prApta kare che. jema lIMbaDAnI lIMboLI prathama kaDavI hoya che. to te eka divasamAM mIThI thatI nathI paraMtu mIThAzano paripAka thayA pachI te madhura banI jAya che. ane tyAre soLa kaLAe tenA lakSaNo paNa pragaTa thAya che. paraMtu A mAdhuryanI utpati kramathI eka aMzathI AraMbha thaI vikAsa pAmI che astu. ahIM ApaNe baMne praznonA samAdhAna ApavA prayAsa karazuM. (1) lakSaNanA vizeSa kAraNo, (2) tenA lakSaNanI paripakavatA. A baMne prazro upara TUMka ciMtana karI kramazaH A guNonA bhAvArthane vistArathI vicArazuM. lAlA lajapa Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lakSaNanA nizcita kAraNa : koI paNa sAmAnya jIvamAM vizeSa prakAranA puNyakarmano paripAka thayA pachI ane pApakarmonI sthiti ghaNI ja ghaTI gayA pachI virakita ke tyAga bhAvanAno udaya thAya che. gurupada prApta karyA pahelAM paryAya pravRtti karaNa dvArA jIvAtmA eka sajjananuM pada prApta kare che. temanI rAga-dveSanI graMthI gaLyA pachI apUrvakaraNa dvArA te samadaSTa bane che. A samaye vizeSa prakAre jJAnAvaraNIya karmono kSayopazama prApta thatAM ajJAnathI vimukata thaI samadaSTA ane sambodhaka bane che. sabodha prApta thayA pachI vyakitano sambodha potA pUrato sImita raheto nathI. jJAna sva para kalyANaka che. jema dIpaka potAne prakAze che ane anyane paNa prakAzita kare che tema A sarbodhI jIva jyAre upakAronA adhikArI bane che tyAre te gurupadano Azraya kare che. gurupada prApta thayA pachI paNa vIAMtarAyakarmanA kSayopazama dvArA zubhanAmakarmanA pariNAme daDha manoyoga prApta thAya che. ahIM gurupada maLyA pachI eka moTuM bhayasthAna che. jemAM parA ane aparA banne zakitano vikAsa thAya che. jo guruno AtmA jAgRta na hoya to te parAzakitane choDI aparAmAM bhaLI jatAM bAhya saMyogone potAnI sAdhanAnuM phaLa mAnI eka saMpradAya Ubho kare che tyAM tenuM gurupada vikAsa pAmatuM aTakI jAya che paraMtu pUrvanA guruonI kRpAthI, svAdhyAya ciMtananA sarbaLe tathA potAnA anubhavane AdhAre jyAre te parAzakitamAM ramaNa kare che ane bAhya saMyogone choDI adhyAtmika guNonA vikAsane potAnI sAdhanAnuM ke gurupadanI prAptinuM uttama phaLa che, tema svIkAre, to te gurupadamAMthI sadguru padane sparza kare che. sadguru thavAmAM je je kAraNo nizcita hatA te kAraNonAM suphaLa rUpe e jIvAtmAmAM sagurunA badhA lakSaNo pragaTa thavA mAMDe che. ahIM kahevAnuM tAtparya eTaluM ja che ke zrI yogIrAje sagunA je uttama lakSaNo batAvyA che te anAyAse ke sahajabhAve pragaTa thatAM nathI paraMtu pUrvajanmanI bahu ja lAMbI yAtrAnuM ane tapazcaryAnuM eka mahAna phaLa che. koI paNa jIvanA guNo nizcita pApa karmonA kSayopazama, upazama tathA puNya karmonA udayathI praphurita thAya che, prakAzita thAya che. nirAvaraNa avasthA prApta thayA pachI ja badhA zubha lakSaNo pragaTa thaI zake che. perA-aparA zakita H 10 mI gAthAmAM parA ane aparA zakita zabdano prayoga karyo che. to te jANavuM Avazyaka che ke parA ane aparA zuM che ? vedAntamAM A baMne zabdono prayoga karavAmAM Avyo che. koIpaNa sAdhanAnA be phaLa hoya che. (1) bAhya dazyamAna phaLa. je jana samUhane prabhAvita kare che. bIjA keTalAMka uttama dravyo paNa prApta thAya che. svataH potAnA zarIramAM paNa keTalAka camatkArI bhAva pragaTa thAya che paraMtu A samagra prabhAva bAhya gocara che. A phaLa ne aparA phaLa kahyuM che arthAt A sAdhanAnI aparAzakita che. sAdhaka jyAre tapasyAthI prabhAvita thAya che tyAre tapasvI pratye pramodabhAva janme che. jonAra para aparAzakitano prabhAva paDe che. dravya, kSetra, kALa, bhAva cAreya aMzomAM bAhya prabhAva pragaTa thAya che. aparAzakita je dazyamAna zakita che. ApaNe tene jANI joI zakIe chIye. tyAre bIjuM phaLa parAzakita kahevAya che. tapasvI ke sAdhaka jyAre sAdhanAmAM AgaLa vadhe tyAre aparAnI sAthe sAthe parAzakitano vikAsa thAya che. parAzakita te adazyamAM AMtarika zakita kAkA 145 Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. jemAM AtmaguNono vikAsa thAya che, alaukika gupta pratibhA khIle che. tyAM dravya-bhAve AtmadravyanI zuddhi thAya che. kSetrabhAve je kSetramAM pote nivAsa kare che te kSetranA sUma paramANuo paNa prabhAvita thAya che. temano kALa athavA svasamaya uttama paryAyothI pariNata thAya che ane zudhdha bhAvonuM to pUchavuM ja zuM ? eka pachI eka tAratamya bhAve badhAM guNonI saMkalita paryAyo vikAsa pAme che. A parAzakita adazya che. anya mATe agocara che. parA zakitanuM phaLa vyavahAra ane vANImAM prabhAva paDe che. ahIM kahevAnuM mULa tAtparya e che ke je sAdhaka ____yo parAm vihAya aparAm avalaMbate jayotim vihAya tamaso gacchati athaiva yo aparAm vihAya parAm avalaMbate tamaso vihAya mahAjayotim gacchati // arthAt je sAdhaka parAzakitanuM avalaMbana choDIne aparAnuM avalaMbana kare che ane janasamUhamAM je prabhAva ane kIrti meLave che te jayotino tyAga karI aMdhakAra tarapha jAya che ethI viparIta je sAdhaka aparAzakitane mAyAvI phaLa mAnI, tene choDI parAzakitanuM avalaMbana kare che te aMdhakAramAMthI parama jayotine prApta kare che. zAstrabhAve evuM samajAya che ke sAmAnya karmonA kSayopazama ane keTalAka puNya karmonA udaya manuSyanA vikAsamAM kAraNabhUta to che ja paraMtu tethI vizeSa e vAta jANavAnI che ke keTalAka puNyanA saMyoga viziSTa hoya che. te ja rIte AtmazakitanA paNa keTalAka vizeSa camatkArI paryAyo hoya che. jenA prabhAve jIva labdhidhArI bane che. vilakSaNa prabhAva temAM jovAmAM Ave che. zrI gItAnI bhASAmAM tevA labdhidhArIone vibhUtio kahevAmAM Ave che. A vibhUtionA apUrva camatkAro sAmAnya budhdhithI jANI zakAtA nathI. tenAmAM vizeSa prakAranI mati ane zrutajJAnanA paryAyo paNa khIle che ane e ja rIte alaukika puNyano saMyoga thatAM temanuM zarIra arthAta vacanayoga, kAyayoga, manoyoga adbhuta prabhAvavALA hoya che. A ja rIte kaLAnA kSetramAM paNa manuSyane vizeSa prakAranI kaLAo prApta thAya che. ahIM kahevAnuM tAtparya e che ke A labdhiprayoga koI bhUtakALanI apUrva sAdhanAnuM pariNAma hoya che. AvA labdhidhArI puruSa jyAre adhyAtmakSetramAM praveze che tyAre te saddagurunuM mahAna pada prApta kare che, bhagavAna tarIke paNa pUjAya che. tenA alaukika prabhAvathI lAkhonA jIvana paNa sudhare che. ahIM sidhdhikAra viziSTa sadgurunA lakSaNamAM sarva prathama (1) AtmajJAna rAkhyuM che arthAt jIva dravya viSe, caitanya dravya viSe, vilakSaNa jJAna dharAve che. zabdothI akathya evuM A AtmajJAna keTalAka bhAvothI pragaTa thAya che, jANI zakAya che. AtmajJAnano artha che gharanuM jJAna, potAnuM jJAna, svayaM koNa che tenI oLakhANa arthAt je jJAtA daSTA che ane samagra upayoga ane yogano adhiSThAtA che te AtmA che. samagra Atmatattva eka prakAre vizrvAtmA che. saMgrahanayanI daSTie samagra Atmadravyo eka Atmatattva ja che. sanI dRSTie temAM jarApaNa vibhinnatA nathI ane paryAyanI dRSTie pratyeka jIvanuM svataMtra astittva paNa che. Ama dravya, guNa ane paryAyano nizcaya karI jenuM jJAna AtmatattvamAM sthira thayuM che tene AtmajJAna kahevAmAM Ave che. AtmajJAnano artha koI evo na kare ke potAnuM jJAna, pote je samajayo che te ja jJAna, gAlA 146 zALA Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ potAnI dhAraNA che te ja AtmajJAna che tevuM na samaje paraMtu zAzcata paraMparAmAM karoDo-karoDa sidhdha puruSoe je rIte caitanya dravyanI vyAkhyA karI che, teno sAkSAtkAra karI te ja rIte anubhavamAM laI AtmajJAnano prakAza karavo te AtmajJAna che. AmAM koI gharanI budhdhi calAvAnI vAta nathI paraMtu zAzcata AtmajJAnanI je paraMparA che te paraMparA pramANe satya samyajJAna, zudhdhajJAna te AtmajJAna che. ahIM Atma zabdano artha Atmadravya levAno che. potAnuM jJAna evo artha levAno nathI. A bheda bahu sUkSma che ahIM pAThake vicArIne AtmajJAnano rahasyamaya yogya artha grahaNa karavAno che. samadarzitA : AtmajJAna pachI kavirAja sadgurunA bIjA lakSaNamAM samadarzitA bhAvanI vyAkhyA kare che. arthAt samadarzitA te sadagurunuM bIjuM lakSaNa che. samadarzitA zabda ghaNo ja gUMcavaNa bharelo che tethI samadarzitA vize UMDuM ciMtana karI spaSTa prakAza nAMkhavAnI AvazyakatA che. samadarzitAno artha zuM ? sAmAnya vyavahAramAM badhA manuSya upara samAna bhAva rAkhavo, samAna vyavahAra karavo te samadarzitA gaNAya che paraMtu A ekadama sAdhAraNa vyAkhyA che. AgaLa vadhIne zuM badhA padArthone samAna gaNavA? badhA padArthonA guNa dharmo bhinna bhinna hovA chatAM zuM badhAne eka ja daSTie jovA ? zuM lokhaMDa ke suvarNa bannene eka ja gaNavuM? zuM dharma ane adharma bannene eka ja sUtramAM sthApita karavA ? samadarzitAno artha jo sAcI rIte na samajAya to temAM ghaNAM uparyukata anartha thavAnA paNa saMbhava che. ahIM samadarzI ane samadarzitA evA be zabdo pragaTa thAya che. darzitA zabda kartA vAcaka paNa che ane bhAvavAcaka paNa che. "tA' ke 'va' pratyaya lagADavAthI padArthano sAmAnyadharma grahaNa karavAmAM Ave che ane te bhAvavAcaka nAma banI jAya che jyAre "tA" pratyaya kartA vAcaka paNa che, jema savitA arthAta sarya, jJAtA arthAta jANanAra. saritA arthAta vahenArI, Ama 'tA" pratyaya kartA vAcaka paNa che. ahIM darzI zabda daSTAne mATe che ane darzano je kAMI bhAva che te darzitA che. ahIM darzana, darzI ane darzitA ane vadhAre AgaLa vadho to daSTi zabdano paNa samAveza thAya che astu. ahIM ApaNe darzitA zabdano artha jonAra dekhanAra ane samagradarzana ne dhAraNa karanArA evA darzitAne sAme rAkhIne samadarzitAnI vyAkhyA karazuM. samadarzitA zabdathI pragaTa thAya che ke darzitA be prakAranA athavA bIjA prakAranA paNa hoya zake che. asamadarzitA eTale samabhAve na jonAra, kudarzitA eTale khoTI rIte jonArA, adarzitA eTale sarakhI rIte nahIM jonArA, AvA bIjA amaMgaLa bhAvo darzitA sAthe joDAyelA che. ahIM kavirAja A badhA amaMgaLa bhAvono parihAra karIne samadarzitA rUpa maMgala bhAvano sparza kare che. te sadgurunuM pradhAna lakSaNa che tema jaNAvI samadarzitA te bahu ja UMco guNa che tema kahevA mAMge che. A badhA lakSaNo sarunA lakSaNa to che ja paraMtu svataMtra rIte paNa pratyeka guNa mahattvapUrNa che. have ApaNe samanI vyAkhyA karIe ke samadarzana zuM che ? samAna darzana zuM che ? samAna darzana kone kahevAya ? samabhAva e AdhyAtmazAstranI ane sAdhanAnI UMcI kasoTI che. jo jainadharmamAM tene bIjuM nAma ApavuM hoya to samadharma ke, samadarzana kahI zakAya. ahIM samadarzana ke samadaSTinuM rahasya zuM che te jJAtAnI najaramAM sthApita thavuM joIe. Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahIM ApaNe AdhyAtmika utkrAntinI eka zreNI batAvazuM. A zreNImAM asamadaSTi kayAMthI zarU thAya ane samadaSTi kayAre zeSa thaI jAya che athavA samadaSTinA prabhAve asamadaSTi vilupta thaI nirmaLa samadaSTi pragaTa thAya che mATe A utkrAMtinI zreNI upara dhyAna ApIe. zreNInuM vividha sopAna che (1) vicAra karavo ke tame jagatamAM ekalA ja cho bIjA koI dravyo che ja nahIM tyAre tame Izvaramaya banI koI prakArano viSayabhAva sevatA nathI. (2) bIjA pagalAmAM tamane cArekora sUkSma paramANuonI sRSTi dekhAya che. badhA paramANuo anaMta zakitanA piMDa che ane temAM varNa, gaMdha, rasa ane sparza guNo pragaTa thayelAM che (3) trIjA pagalAmAM tamane dekhAya che ke paramANuo saMgaThita thayA pachI eka piMDanI racanA thAya che ane A piMDamAM varNa, gaMdha, rasa ane sparzanI sAthe parasparanA saMgharSathI zabda paNa pragaTa thAya che. A piMDo sAthe tamAre kAMI levA devA nathI. (4) badhA piMDone jANavA jovA mATe jema temAM pAMca guNo che tema tamane pAMca jJAnendriyo paNa maLelI che. pAMca Indriyo dvArA badhA padArthanA guNadharmo samajo to ahIM sudhI koI doSa na hato. (5) pAMcamAM pagalAmAM praveza karatAM eka doSano praveza thAya che ane tame A badhA guNadharmone be bhAgamAM vibhakata karo cho. sArA ane narasAM, bhogavavA yogya ane choDavA yogya. cothA pagalAM sudhI tamArI samadRSTi hatI, paraMtu ahIM sAru-narasuM kahevAthI eka sAmAnya viSamatA zarU thAya che. je AgaLa cAlIne tamArA samabhAvane khaMDita karI zake che. jo ke ahIM tame sAru narasuM kahIne aTakI gayA hota to eTalu nukazAna na hatuM. (6) chaThThA pagalAmAM praveza karatAM rAga bhAva ane dveSa bhAvanI mAtrA vadhI ane sAru te badhuM mAre ja joIe ane narasu badhuM mArAthI dUra thavuM joIe. A baMne bhAvane sevana karatA tame eka bahu ja moTI viSamatAmAM Asakata thaIne eka rIte phasAI jAo cho. (7) sAtamAM pagalAmAM A viSamatA vadhAre bhayaMkArI rUpa dhAraNa kare che ane sArI vastu meLavavA tame hiMsA, asatya Adi pAMca avratanuM sevana karo cho. tamArAmAM aneka durguNo praveza pAme che, tame bhogAdimAM paNa Azakata thAo che. A rIte A sAtamuM pagaluM tamane viSamatAnA kUvAmAM DubADe che. ahIM viSaya bhAvonI sAme jJAnI mahAtmAoe samabhAvano upadeza Apyo che. A samabhAvane dhAraNa karanAra te samadarzitA banI zake che. trIjA pagalA sudhI koI paNa prakArano viSamabhAva hato nahIM phakata jJAna bhAva hato. ahIM cothA pagalAmAM jo jIva sArA-narasAnuM vibhAjana karyA vinA A badhA pudgalanA dharmo che tevuM samajIne rAga ane dveSathI dUra rahI pudgala pratye samabhAva keLave che ane Avo samabhAva dhAraNa karanAra AtmA samadarzI banI jAya che. samadarzananI zarUAta thatA bAkInA badhA pagalAMmAM sudhAro thAya che. A sAdhaka samadarzI banI prabaLa puNyanA yoge gurupada dhAraNa karI bIjA anya AtmAone paNa samadarzananI preraNA Ape che. 148 Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A thayo paudgalika samabhAva kAraNa ke manuSyanA jIvanamAM A badhA jaDa padArtho jIvanA rAga dveSane uttejita kare che. rAga dveSanuM ke viSamabhAvanuM upAdAna pugala nathI paraMtu jIvanI potAnI ArAdhya bhUmikA pragaTa na thaI hoya, to badhA Azrava bhAvo pragaTa thaI samadarzitA laya kare che astu. pudgalanA viSayabhAvothI mukata thayA pachI ArAdhaka jIva bIjI keTalIka lokeSaNAone kAraNe bIjA anya jIvo sAthe samabhAva gumAvI bese che tenuM ApaNe ahIM thoDuM vivaraNa karIe. jJAnakakSAmAM Avelo sAdhaka sAmAnya gurupada prApta karyA pachI paNa anya gurupada dhAraNa karanArA sAthe bhinna bhinna prakAranA nimittano Azraya karI potAnI samadarzitA gumAve che. (1) ahaMkArane kAraNe huM sAco chuM bAkI badhA khoTA che, tevI AgrahabudhdhithI syAdvAda sidhdhAMtanuM avalaMbana choDI ekAMtavAdanuM avalaMbana karI potAnI pUjayatA mATe bharacaka prayAsa kare che. (2) mAyAkapaTa rAkhI, chaLakapaTano Azraya laI, camatkAra dekhADI sAmAnya bhadrajIvone aho bhAvamAM ramADI bIjA koI jANakAra nathI tevA bhAva pragaTa karI bahAramAM samatA darzAvIne paNa AMtarika kapaTanuM sevana karI samadarzitAno lAbha gumAvI bese che. (3) lobha, parigrahanI bhAvanAothI anya jIvo potAmAM Asakata thAya ane tenAthI maLatAM parigrahano lAbha uThAvavA mATe anya lokonI niMdA karI samadarzitAnA nirmaLa kapaDAM upara kALA DAgha pADe che. (4) krodha kaSAyane AdhIna thaI asahiSNutAnA bhAve krodhamAM uzkerATa pAmI satyane samajavA vinA anyane potAnA kopanuM bhAjana banAvI samadarzitAnA trAjune nyAya tattvathI vaMcita karI potAnuM belensa gumAvI bese che. A badhA abhimAnayukata bhAvo anya jIvarAzi sAthe viSamatAnA bhAvo aMte svayaM durgatinA baMdha UbhA kare che. A baMne prakAranA viSama bhAvothI dUra thaI viSaya ane kaSAyano Azraya choDI. pulane pudgala samajI badhA jIvAtmAone Adara bhAvathI nihALI samabhAvane dhAraNa kare che tevI samadarzitA mahAna sadgamAM hoya che. eTale ja svayaM zrImadjIe kahyuM che ke "sarvAtmamAM samadaSTi dhyo A vacanane hRdaye lakho" A rIte pudgala pratyenI ane jIvAtmA pratyenI A prakAranA samabhAvanI vAta ApaNe karI. te uparAMta sthAna saMbaMdhI, kALasaMbaMdhI keTalAka viSamabhAvo utpana thAya che, saMkSepamAM dravya, kSetra, kALa ane bhAva, A cAre aMzomAM samabhAva dAkhavavo ane cAre aMzomAM samadarzitAno AdhAra AtmajJAna che. eTale ja ahIM sidhdhikAre pAMca lakSaNamAM prathama AtmajJAna lIdhuM che. arthAt AtmajJAnanI bhUmikA upara samadarzitA nirmANa thAya che. pAMce lakSaNo svataMtra hovA chatAM paraspara kAraNa kAryano saMbaMdha dharAve che. pUrvamAM kahelA samadarzitAno khoTo artha na thAya te upara daSTipAta karIe. jema ke jhera ane amRtane eka na gaNAya, lokhaMDa ane sonuM eka na gaNAya, apathya ane pathyamAM samabhAva na rAkhI zakAya arthAt baMnenuM samAna mUlyAMkana thaI zake. samabhAvano Avo khoTo artha na thavo joIe. samabhAva te jJAna prerita hoya che. samabhAva rAga dveSanuM nivAraNa kare che paraMtu jJAnano 149 - Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cheda karato nathI. jJAna rahita samabhAva eka prakAranI jaDatA utpana kare che athavA ajJAnamUlaka hovAthI bIjA doSone janma Ape che. bahena ane patnI baMne mahilA che, baMne nArI che paraMtu tenuM samAna mUlyAMkana na hoya. tyAM samabhAvano artha baMnene Ucita guNAtmaka nyAya ApavAno che. e ja. sAco samabhAva che ke je nyAyanA trAja upara sAco Utare. khoTAno parihAra ane satyano Adara, e samabhAvanuM hArda che arthAt samabhAvano sAra che astu. ATaluM kahevAthI samajI zakAya che ke viSamabhAva zuM che ? samabhAva zuM che ? nyAyocita samabhAva kone kahevAya ? ane ajJAnamUlaka samabhAva te samabhAvano AbhAsa che. nItikAroe, adhyAtmazAstroe ane dharmazAstroe samabhAvanI ArAdhanA upara bhinna bhinna rUpe ghaNo prakAza nAMkhyo che. ahIM yogIrAja sadgurunA lakSaNa tarIke AtmajJAna pachI samadarzitAno ullekha kare che. ApaNe pUrvamAM A zabdano paccheda karyo che. jemAM sama ane darzitA evA be bhAvavibhakata karI samano artha samabhAva ane darzitAno artha daSTA. daSTAe potAno svaccha nirNaya na karyo hoya ane daSTA koNa che tenuM svarUpa na jANyuM hoya to samabhAva mAtra eka vyavahAra banI jAya che. A zabdamAM samabhAva karatAM samadarzitA zabdanuM mahattva vadhAre che. samabhAva e sAmAnya karma che jyAre samadarzitA te eka mahAna daSTAnI abhivyakita che. samadarzitAno A guNa jyAre AtmAmAM sthAna pAme tyAre te AtmA svataH sadgurunA bhAvone prApta karI svaparanA kalyANanuM mahAna pAtra bane che. samadarzitAnI ghaNI gaMbhIra vyAkhyA karI zakAya paraMtu ahIM ATalo prakAza ApyA pachI samadarzitAnuM vadhAre zreSTha pariNAma trIjA lakSaNa tarIke sighdhikAra pragaTa kare che. A lakSaNa eTaluM badhuM UMcuM che ke sAmAnya jana athavA jaina tattvajJAnanA pAribhASika zabdonuM adhyayana na hoya tevA vidvAna vyakita paNa A lakSaNano UMDo bhAva grahaNa karavA mATe kadAca samartha na bane. A vizeSaNa eTaluM badhuM mahattvapUrNa che ke jemAM bhAratanA traNa yoga-karmayoga, bhakitayoga ane jJAnayoga traNe yoganI sAdhanA ane tenA supariNAma abhivyakata thAya che. ApaNe have A trIjA lakSaNanI pRSThabhUmine sparza karazuM. mAnava jIvanamAM je dazya ke adazya nATaka cAlI rahyuM che tenA mULamAM koNa che ? te nATaka zA mATe thAya che ? te badhA nATakamAM pote naTa che ke daSTA che arthAt nATakanuM pAtra che ke prekSaka che te samajavuM jarUrI che. saMsAranuM taMtra kayA AdhAre cAle che ? tenuM tattvajJAna alaga alaga rUpe nirUpita thayuM che paraMtu badhA matomAM eka sAmAnya mata paNa jovAmAM Ave che ke manuSyanI IcchAthI alaga koI bIjuM tattva paNa jIvanamAM saMkaLAyeluM che. AjanuM vijJAna bhautikavAdI hovA chatAM A bAbatamAM jarA paNa prakAza ApI zakayuM nathI. sAmAnya kArya kAraNa sAMkaLano ullekha karyA pachI moTI ghaTanAo, durghaTanAo ke sughaTanAo ekAeka banatI hoya che, bagaDatI hoya che. tenA sacoTa kAraNa vijJAnanI pAse nathI astu. vijJAna choDIne badhA matoe cAhe IzvaravAdI hoya ke Izvara sivAya bIjI rIte temaNe tattvonI sthApanA karI hoya paraMtu A badhA mato karmo, bhAgya, takadIra, honahAra, bhavitavyatA, ItyAdi sidhdhAMtono vadhate oche aMze avazya svIkAra kare che. mAnava jIvananI sAthe bIjuM koI tattva joDAyeluM che tenI abhivyakita kare che. bIjA tattva 150 Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tarIke koI daivIzakitane paNa mAne che. paraMtu devIzakita prApta thavI ke na thavI te mATe pharIthI takadIranuM avalaMbana le che arthAt harI pharIne manuSya koI evA karma ke bhAgyane jIvanano AdhAra mAne che astu. A AdhAra keTalA aMze jIva upara prabhAva nAMkhe che ane keTalAM aMze bhAgyano tenA upara prabhAva che teno paNa thoDo ghaNo vicAra thayo che. kartavya ane akartavyamAM Agraha na rAkhatAM baMne thI dUra thavAnI paNa himAyata karavAmAM AvI che. have ApaNe jIvana sAthe joDAyeluM A vizvanATakanuM je mukhya kAraNa che ane jIvanataMtramAM teno prabhAva che teno ullekha karI "vicare udaya prayoga" te bhAvane UMDANathI sparza karazuM. - vicare udaya prayoga : vizvataMtra kaho ke jIvanataMtra kaho jyAM caitanyazakita che ane jyAM zarIradhArI prANIo vicaraNa kare che temAM mukhyatve bhUtakAlina karmono prabhAva che. sAthe sAthe vartamAnakALanA karmono paNa saMyoga thato rahe che. A karmono prabhAva deha upara paDe che. te ja rIte jIvAtmAo upara paNa paDe che. je mohAtmaka karyo che teno prabhAva AtmA para paDe che jyAre dehAdika karmo che teno prabhAva zarIra Adi kSetromAM paDe che. ane A karmonA prabhAvo sukha duHkha rUpe pragaTa thAya che. vartamAna avasthAmAM manuSyanuM mana prabhAvita thavAthI te glAni ane harSa, rati ane arati, AnaMda ane zoka, saMyoga ane viyoga ItyAdi bhAvone bhaje che. AtmajJAna jAgRta na hovAthI jIvana manoyogathI ja saMcAlita thAya che. ahIM sUkSama sAdhanAnI vAta Ave che arthAt jJAnanI te ja dhArAthI manoyogane chUTo pADI AtmajJAnanA zudhdha pariNAmomAM ramaNa karI sukha duHkhanA bhAvo karmajanya che, jene sidhdhikAra "udaya prayoga" kahe che arthAtu karmanA udayathI thAya che. Ama udayano prayoga eka tarapha cAle che jyAre jJAnanI svataMtra dvArA zudhdha AtmAnuM avalaMbana laI tenAthI chUTI paDI manoyogane ke dehAdi bhAvone karma prabhAvamAM nihALI pote jANe sukha duHkhathI alaga che. tevI vizeSa AnaMdAnubhUti kare eka sUkSma tarka : A paristhitimAM eka vizeSa prazna UThe che ke jIva dehAdika zubhAzubha karmothI nirlipta rahI jJAtAdaSTa bane paraMtu te ja rIte mohanA prabhAvathI je krodhAdika ane mohAdika pariNAmo che tenuM zuM ? zuM tenA jJAtA-daSTA banI zake che ? kharekhara mohAdika pariNAmomAM paNa jIva jJAtA daSTA bane to A vibhAvAtmaka pariNAmo te AtmAnA nathI tema jANI tenAthI dUra rahe. tyAre A avasthAmAM bAhyabhAve te vyakita krodha, moha ke viSayomAM Asakata hoya to tene saddaguru tarIke zradhdhA pUrvaka svIkAravA, te ziSyane thoDuM kaThina lAge paraMtu vastutaH te jema bIjA karmonA udayathI nirlipta che tema cAritramohanIyanA pariNAmothI paNa nirlipta rahI zake tevo saMbhava che. ahIM A praznono bIjo eka samAdhAnakArI tarka che ke jyAre jIva udaya prayogathI nirALo thaI udaya prayogamAM paNa samabhAva rAkhI vicaraNa kare che tyAre saheje tenA kaSAyo maMda thaI jAya che ane mohanIya karmonA kSayopazama bhAvo vRdhdhigata thavAthI tenA udaya pariNAmo TakI zakatA nathI. jo Take che to baLelI dorI jevA hoya che, nirbaLa hoya che, kAraNa ke jJAnanI dhArAthI 1pa1 nA Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmabIja nirjIva jevA thaI gayA hoya che bhagavadgItAmAM paNa kahyuM che ke jJAnI potAnI jJAna agnithI karmabIjane zekI nAkhe che pachI te aMkurita thaI zakatA nathI. ahIM paNa udaya pramANe tenA prayogamAM aprabhAvita rahI vicaraNa karanAra mahAtmA mohAdi udayamAna karmone paNa nirjIva karI nAMkhe che eTale tenI hAjarImAM athavA tenI pracaMDatAmAM jJAtA--daSTA banI rahevAnI sthiti lagabhaga udbhavatI nathI. A vastune ApaNe ahIM traNa bolamAM spaSTa karazuM. (1). zubhAzubha karmono udaya che. AtmajJAna jAgRta che, jethI te udayamAna prayogamAM paNa samadaSTi rAkhI vicaraNa kare che. (2) mohAdika karmo udayamAna che paraMtu teno rasa ghaNo maMda thaI javAthI kSayopazamabhAvanI adhikatA che tethI te udayamAna prayogomAM paNa samadaSTi rAkhIne vicaraNa kare che. (3) koI prabaLa karmonA udaya tIvrabhAve vartatA hoya tyAre te karmanA prabhAvamAM kaSAya Adine AdhIna thavA chatAM tenuM AMtarika jJAna jAgRta che ane te udayamAna pariNAmone nihALIne tenAthI paNa vimukata rahe che. A rIte traNeya vAtamAM sAra eka ja nIkaLe che ke game te karmo game te rIte udayamAna hoya chatAM pote samadaSTi rAkhI zake ane temAM vicaraNa karatAM rahe te sadgurunA sthAnane yogya che, arthAt sadguru banI jAya che. ahIM 'vicare udaya prayoga' kahyuM che temAM mithyAttvano udaya grahaNa karavAno nathI. mithyAttva mohanIyano udaya hoya tyAre te samyagdarzana ane samyajJAnane AvRta kare che ArthAt temAM AvaraNa nAMkhe che ane temAM sAthe mithyAjJAna paNa joDAya che. Ama mithyAdarzana, mithyAjJAna ane anaMtAnubaMdhI kaSAya, A badhA jo udayamAna hoya to tevA udaya bhAvomAM samadaSTi rAkhI vicaraNa karavuM saMbhava nathI. spaSTa e thayuM ke mithyAjJAna ane anaMtAnubaMdhI kaSAyathI je vimukata thayA hoya ane bAkInA karmo udayamAna hoya temAM arthAt udaya prayogamAM samadaSTithI vicaravuM saMbhava che. ahIM udaya prayogano artha bahuja spaSTatAthI samajI levo joIe. gItAmAM te anAsakatayoga kahyo che. anAsakata yogano dAvo karanAra ghaNI AkitathI saMsakata hoya to tyAM te vastutaH anAsikata che ke kema te paramAtmA jANI zake che. kAraNa ke ahIM evI sUkSma vAta che ke badhA padArthothI to Asakita nathI paraMtu anAsikatamAM paNa Asita che ke kema te gaMbhIra prazna che. tarka daSTie to jyAM Asakita che tyAM anAsikata na hoya ane AnAsakita hoya tyAM Asakita na hoya. Ama vyApti che paraMtu sUkSma jagatamAM AsakitanA paNa be bheda karI eka mohAsikata ane jJAnAsakita. A be bhAga pADayA pachI mohAsikatamAM jJAna AnAsikata saMbhave che. te ja rIte cAritra mohanIyanA pariNAmomAM ajJAna na hovAthI te mohAdithI jIva nirlipta rahI zake che paraMtu A paristhitino dAvo karanAra vyakita vastutaH satyanI kasoTI para prAmANika che ke kema te paramAtmagamya che astu. ahIM ApaNe eTaluM ja kahevA mAMgIe chIe ke ajJAna AdinA udaya sivAya bAkInA koI paNa karmonA udaya bhAvomAM samadaSTi rAkhavI, pote samabhAvonuM sevana karI anyane paNa tevo ja anAsikatano pATha bhaNAve che. te sadgurunuM A trIjuM uttama lakSaNa che ane eTale ja kahyuM che ke 'vicare udaya prayoga' A to ApaNe bhAvAtmaka artha kahyo paNa 152 mA Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthUla rIte bahAranA koI pariSaha Ave, viparIta paristhiti UbhI thAya ane potAnA pArivArika ke samAjika saMyogo sArA narasA bane temAM jarA paNa raMgAI na jatA tenA duSTa prabhAvothI dUra rahI zAMti jALavI jJAnapUrvaka A badhA anukULa pratikULa saMyogono sAmano kare te sAdhu hoya ke gRhastha hoya, te sAcA sadguru che. sadguru thavA mATe kapaDAM badalavAM ja paryApta nathI paraMtu jeno hRdaya palaTo thayo che ane jeo sukhamAM chakatAM nathI, sanmAnamAM phUlAtAM nathI, apamAnathI du:khI thatAM nathI, AvA samadaSTi jIva sadgurunA padane prApta thayelA che. A sthUla bhAve paNa vicare udaya prayoganI vAta thaI. (4) apUrva vANI : kavizrI yogIrAja sadgurunI vANI kevI hoya te cothA lakSaNamAM pragaTa kare che. ahIM paNa trIjA lakSaNa ane cothA lakSaNamAM paNa kAraNa kAryano saMbaMdha che. AgaLa AgaLanA lakSaNo pachInA lakSaNane utpanna thavAmAM kAraNabhUta che. je vyakita udayamAna karmomAM nirlipta hoya temanI vANImAM A bhAvo UtarI Ave che. vacanazakita te svataMtra nathI paraMtu Atma pariNatinI sAthe vacana pariNatino saMbaMdha joDAyelo che. jema zeraDIno jevo rasa hoya tevo goLa bane, loTa jevo hoya tevI roTalI bane. tema ahIM paNa AtmAnA bhAvo nirmaLa thatAM vANI paNa nirmaLa thaI jAya che. vacanazakita : sarva prathama ApaNe vacanazakita zuM che tenA upara tAttvika vicAra karI tenI avasthA viSe ciMtana karazuM. vacanazakita kevaLa saMjJI paMcendriya manuSyane akSarazruta rUpe prApta che. bIjA prANIomAM paNa vacanayoga che ane temAM paNa zubhAzubha bhAvo hoya che. tenI ahIM ApaNe carcA nahIM karatAM manuSyanA vacanaprayoga upara vicAra karIe chIe. kAraNa ke manuSyane choDIne bIjA prANIonI bhASA viSe ghaNuM ghaNuM maMthana thayuM che. temAM te prANIonA paNa uccAraNa ghaNI UMDI vAto kahI detA hoya che. tenA zAstro paNa banyA che. ghaNI vakhata koI deva manuSya sivAya bIjA prANIno deha dhAraNa karI samAjamAM vicaraNa kare che, tyAre tenI bhASA paNa vilakSaNa hoya che tevuM mAnavAmAM Ave che astu. ahIM te vastuno vizeSa vicAra na karatA mAnavIya vacana yogano je prabhAva che, teno je udbhava che ane temAM karmonA je saMbaMdha che te vicAraNIya che. *mana, vacana ne kAyAnA traNa yoga prasidhdha che. kAyayoga te manuSyanI mULabhUta saMpati che. ane vacanayoga tathA manayoga, te tenA be aMga che. te rIte samajavAthI vadhAre spaSTatA thaze. zarIranI racanAmAM garbhaja manuSya jyAre potAnA utpati sthAnamAM zarIrano AraMbha kare che tyAre pAMcamI paryApti rUpi vacanalabdhinuM nirmANa kare che. A vacana labdhi zarIranA kayA bhAgamAM che te zAstrakAre spaSTa karyuM nathI. zuM te mastiSkamAM joDAyelI che ke hRdayamAM joDAyelI che ? A badhA gUDha prazno che. AjanA vijJAne paNa haju sacoTa javAba Apyo nathI. paraMtu vacanazakita deha sAthe joDAyelI che ane tenuM pragaTa sthAna vyAkaraNakAroe kaMTha, tAlu, mUrchA, dAMta ane hoTha arthAt kaMThaya, tAlavya, mUMdhanya, daMtyatavya, auSThaya A pAMca sthAno mAnyA che. je zudhdharUpe vaijJAnika ane sarvatra suprasidhdha che paraMtu A vacanane pragaTa karavAnA upakaraNa che. vastutaH vacanazakita nirALI che. jyAre manuSya vacanayogamAM joDAya che tyAre tenA AMtarika jagatamAM rahelA rAga, dveSa, krodha ahaMkAra ItyAdi viSAkatabhAvo paNa vacanayogamAM joDAya che. ATaluM ja nahIM paraMtu tenA 153 Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AhArasaMjJA, bhayasaMjJA, vAsanA tathA lAlasA ItyAdi bhAvo paNa temAM joDAya che. uparAMta nokaSAyanA keTalAka bhAvo rati--ati, harSa-zoka, karuNA, rudana ItyAdi bhAvo paNa vacanamAM UtarI Ave che. A uparathI lAge che ke jyAM kaSAyabhAvonuM mULa che tyAM eka ja adhiSThAnamAM vacana zakitanuM paNa mULa che. jema phaLamAM rasa utpana thAya che to sAthe sAthe gaMdha paNa utpana thAya che. A ja rIte vacana svataMtra ane nirmaLapaNe sAmAnya avasthAmAM pragaTa thatuM nathI paraMtu sAthe bIjA bhAvono prabhAva laIne te rUpAMtara kare che. jema lIMbaDAnuM phaLa lIMboLI potAnI utpatti sAthe kaDavA zreyane potAnuM rUpAMtara kare che ane samayano paripAka thatAM rasanuM paNa rUpAMtara kare che. tema A vacanazakita eka bhAvothI prabhAvita thaI bIjA bhAvono prabhAva paDatAnI sAthe rUpAMtara paNa kare che. vacananI kakSA paNa badale che. eka gaMbhIra vAta : vacana e mAnavInI eka zakita che paraMtu tenA upara jJAnano prabhAva hoya ke budhdhino prabhAva hoya te nizcita nathI paraMtu saMskArano prabhAva paDatA vacanazakita potAnuM kArya kare che. jJAna ane saMskAra e budhdhine jema prabhAvita kare che te ja rIte vacanane paNa prabhAvita kare che. vacanamAM jJAnanI sAthe ajJAnano ane kayAreka pramAdano paNa prabhAva hoya che. A rIte zAstrakAroe vacana upara ghaNoja bhAra mUkayo che. nItizAstromAM to vacana mATe eTaluM badhuM kahevAyuM che, jethI ApaNane khyAla Ave che ke vacanazakita keTalI amogha che ane keTalI prabhAvazALI che ? samagra zAstro paNa eka prakAre vacananI ja lIlA che. vANIno ja vistAra che. badhA kAvyazAstra ane sAhityazAstra eka prakAranI vacana zakitanI mahApallavita latA che. jemAM asaMkhya phaLa lAgelA che. sAra e che ke vacana e eka evI saritA che ke jemAM bhinna bhinna prakAranA raMganuM pANI vahe che. manuSyano mata vAda ke vAdavivAda ke zAstra e samagra manuSyajAtinAM purANA saMvAda vacanazikatamAM ja Abadhdha thayelA che. have ahIM mukhya prazna e che ke A badhA bhAvomAMthI mukata thaI nirmaLa jharaNAM rUpe vANInuM pragaTa thavuM te zuM ati durlabha nathI ? pUrvanI badhI vANIno cheda karI apUrva vANIno udbhava thAya te zuM eka Azcaryajanaka hakIkata nathI ? astu. have ApaNe apUrva vANI viSe kahIzuM. apUrva eTale pUrvamAM na hoya tevI sthitine apUrva kahI zakAya. ahIM sadgurunI vANIne apUrva vANI ema zA AdhAre kahevAmAM AvyuM che ? kAraNa ke bhUtakALamAM asaMkhya sidhdha puruSo thayA che ane e ja rIte ghaNAM sadguruo paNa jIvana dhanya karI gayA che ane temaNe ja AtmajJAnanI vAta karI hatI te ja vAta vartamAna sadguru paNa kahe che. kharu pUcho to A sadgurunI vANI te pUrvanA sidhdha puruSoe kahelI vANI che to tene apUrva kema kahI zakAya ? eTale ahIM apUrvano sAco artha samajavo rahyo. athavA bIjo artha samajavo rahyo. vastutaH paraMtaparAnI dRSTie A vANI apUrva nathI paraMtu vyakitanI dRSTie zrotA ane vakatA baMnene mATe apUrva vacana sidhdha thaI zake che. prathama je zrotAo atyAra sudhI je vANI sAMbhaLatA hatA ane pUvamAM je vANInuM teNe zravaNa karyuM che tenAthI bhinna evI Atmatattvane sparza karanArI vANI Aje .tene sAMbhaLavA maLe che. zrotA mATe A jarura apUrva vacana che. te ja rIte vartamAna je sadguru 154 Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rUpe pravacana karatA je koI astittva dharAve che. te jIva paNa jyAM sudhI sadgurupada prApta karyuM na hatuM ane AtmajJAnano sparza thayo na hato tyAM sudhI pUrvamAM je vANI udita thaI nathI arthAt pragaTa thaI nathI tevI vANI tenA mukhAraviMdamAMthI nIkaLe che mATe tene sidhdhikAra tene apUrva vacana kahe che. ahIM khAsa samajavAnuM e che ke pUrvamAM koIe nathI kahI tevI vANIno saMbhava nathI. anaMta anaMta tIrthakaro, kevajJAnI, arihaMto, AtmArthI, vratadhArI saMto ane mahAtapasvIoe pUrvamAM AtmajJAna ane AtmasidhdhinA ghaNA vacano kahyA hatA. jene AdhAre asaMkhya jIvono udhdhAra thayo hato. tevI vANIne sadguru atyAre prakAze che. to tene apUrva vANI kema kahI zakAya? ahIM sadganA cothA lakSaNamAM "apUrva vANI" ema lakhyuM che. have ApaNe jarA apUrva zabda para ciMtana karIe. apUrva kiyA : jaina tattvajJAnamAM apUrva zabda aneka sthAne vaparAyo che. jema ke apUrvakaraNa, samyagadarzananI prApti pUrve jIvAtmA apUrvakaraNa kare che. A prAraMbhika apUrvakaraNa che. tyArabAda AThamA guNasthAnamAM jIva praveza kare che tyAre paNa apUrvakaraNa kare che ane tyAM apUrva rasadhAta, apUrva sthitighAta, apUrva pradezaghAta karI prakRtibaMdhamAM paNa apUrva parivartana kare che. arthAtu eka alaukrika kriyA tyAM thAya che. mana:paryavajJAna, kevaLajJAna A badhA jJAna paNa apUrva jJAna che. te pUrvamAM jIve kayAreya prApta karyA nathI e ja rIte mokSagatine paNa apUrva gati kahI che. apUrvano artha pUrvamAM prApta na thayelI sthiti, pUrvamAM prApta na karelo puruSArtha, alaukika utkrAMti, anaMtAanaMta pUrva janmomAM je nathI anubhavyuM tevA Atma anubhavane apUrva anubhava kahevAmAM Ave che. kharu pUcho to mithyAtvanA vamana pachI cothA guNasthAnathI laI mokSagati sudhIno badhI kriyAo lagabhaga apUrva che. A ja rIte jyAre jIvAtmA jJAnanI sthitimAM ramaNa kare tyAre tenI vacanalabdhi, rAga dveSa ItyAdi adhyAtmadoSothI mukata banI nirmaLa jharaNI rUpe bahAra Ave che. jene zAstrakAra apUrva vANI kahe che. vacana zakitane ApaNe alaga alaga raMgovALI saritA sAthe sarakhAvI hatI paraMtu have ahIM badhA raMgathI mukata banelI nirmaLa parizudhdha doSa rahita amRta jevA svaccha jaLane vahana karatI saritA jevI A apUrva vANI thaI gaI che. jJAnano prakAza vacanamAM pragaTa thAya che. manuSyanA zudhdhabhAvo tenA halana calanamAM paNa joI zakAya che. __ "kAraNAnurUpa kArya' kAraNanugatAguNAH kAryezu prAdurbhavantI / arthAt kAraNanA badhA guNo kAryamAM paNa yathA saMbhava pragaTa thAya che. upAdAnanI vizudhdhi vizudhdha paryAyone janma Ape che. te ja rIte sAdhakanI jJAnadazA thatAM ane sadguru padanI prApti thatAM tenI vANI paNa apUrva bane che. A vANImAM zuM apUrvatA che tenA keTalAka udAharaNa sAthe ApaNe A cothA lakSaNanI paribhASA pUrNa karazuM. udAharaNa : (1) apUrvavANInuM zuM udAharaNa ApI zakAya ? A jIve kayAreya paNa sAMbhaLyuM nathI ke badhI tArI zakita tArA aMtaramAM che. tAre koI para dravyanI garaja nathI. paradravya pAlArA nANA 1papapaLA Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ potAnA guNa pragaTa kare che te ja rIte Atmadravya paNa svataMtra rIte potAnA guNothI suzobhita che. eTale phUlane raMgavAnI jarUra nathI. Ama AtmA paNa apUrva guNothI paripUrNa che. jema mANikaya potAnA upAdAna guNothI mUlyavAna che. kaMkara teno zuM upakAra karI zake? kAMkarAne kadAca mANekanI garaja hoya, paraMtu mANekane kAMkarAnI garaja nathI kAraNa ke te svataH svayaM bahumUlya che. (2) janma janmAMtaramAM A jIve phakata bAhyabhAve sukha duHkhanuM vedana karyuM che tene khabara nathI ke A badhA bhAvothI dUra sukhAtIta ke dukhAtIta evA vizudhdha, abhedya ache pariNAmonAM AdhArabhUta AtmA svayaM janma maraNathI para che. paraMtu potAnuM svarUpa jANyA vinA dehanI sAthe avataraNa pAmyA kare che. janma mRtyuthI vimukata evI anaMta jJAnIoe anubhavelI apUrvadazA te jIvanI potAnI moTI saMpati che. astu. ahIM ApaNe Atmatattva vize mahAtmAonA saMvAdanI eka be vAto lakhI je jIvane mATe apUrva vAta che ane je sAdhaka zreNIe caDhela che tene mATe paNa apUrva che. jyAre sadagurunI A vAta sAMbhaLe che, tyAre vakatAnI sAthe zrotAo paNa AnaMdarasamAM DUbI jAya che. tAtkAlika eka prakAranI mukitano anubhava kare che. AvI che sadganI apUrva vANI. apUrva vANIno bIjo artha e paNa che ke sadguru je vANI uccAre che tenuM aujasa ja nirALuM che je apUrva che. apUrvano artha Azcaryajanaka paNa thAya che alaukika paNa thAya che. Ama sagurunI vANImAM nirmaLa nirALApaNuM che tethI ja tenI vANI apUrva banI jAya che. ghaNAM mANaso bole che tenAthI nirALI talasparzI AtmAnubhUti karAve tevI rasamayavANI apUrva vANI kahevAya che. ApaNe pUrvamAM kahI gayA tema vANI eka vacanalabdhi che ane A labdhinA tAratamya bhAve ane puNyanA prabhAvathI hajAro prakAra hoya che. jemAM evA ghaNAM prakAro che je sAmAnyajanone upalabdha hotA nathI. AvI viziSTa labdhi te apUrvalabdhi gaNI zakAya. vacanalabdhi te puNyano yoga che ane A labdhimAM je alaukika vizeSatA hoya tyAre te mahApuNyanuM phaLa hoya che. AvI labdhi jIvane kayAre thAya? je jIve pUrvamAM vacanalabdhino durupayoga karyo nathI ane sarvacana dvArA anya jIvone parama zAtA upajAvI che, tevA nirdoSa, niSkalaMka puNyanA samUhathI vacanalabdhi prApta thAya che. tene keTalAka vacanasidhdhi paNa kahe che. jo ke ahIM camatkArI vANInuM varNana nathI. paraMtu nirdoSa ane jIvane bhavacakramAMthI ugAre tevI vacanalabdhinI vAta che. A vacanalabdhi te ja apUrva vANI che astu. ahIM ApaNe A cothA lakSaNanI UMDAIthI carcA karyA pachI pAcamAM lakSaNano sparza karazuM jemAM paramakRtano ullekha che. Ama pAMce lakSaNomAM aMtima lakSaNa te paramakRta che. paramazratanI prApti thavI te vizeSa prakAranA jJAnAvaraNIyano kSayopazamathI udabhave che. zrata to zrata ja che. paraMtu tenA sahayogI tattvothI te ucca kakSAnuM ke nIca kakSAnuM bane che. jema mithyAtvanI hAjarI hoya to mithyAzruta bane che ane samyagudarzananI hAjarI hoya to samyakazruta bane che. paraMtu samyagadarzananI hAjarI pachI cAritramohanIya karmono kSayopazama thatAM adhyAtma pariNAmomAM nirmaLatA udabhave che. ane AvI nirmaLatAnA sahayogamAM zrata te paramazruta bane che. paramakRtamAM triveNI saMyoga che. (1) jJAnAvaraNIya karmono kSayopazama (2) mithyAtva mohanIya karmano kSayopazama, upazama 1pa6 , Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke kSaya (3) cAritramohanIya karmano vizeSa prakArano kSayopazama A rIte triveNI saMgama arthAt samyajJAnanA pariNAma, samyagudarzananA pariNAma, bhAvacAritranI upalabdhi. A triyoga thatAM je jJAna udbhave che te paramazrata kahevAya che. samyaka -kRtamAM cAritramohanIyano udaya hovAthI emanA jJAnamAM paNa sthiratA AvatI nathI. jyAre cAritramohanIyano kSayopazama thatAM bhAva zuddhinA kAraNe samyagujJAnamAM sthiratA Ave che, kAraNa ke ahIM rAga-dveSa rUpI baMne azAMtijanaka tattvo nirbaLa banyA che. eTale sadgurune paramakRtanI sahaja rIte upalabdhi thAya che. bhagavadgItAmAM paNa kahyuM che ke vitarAga bhAvonI lahera AvatAM sAdhaka sthitaprajJa bane che. sthitaprajJano artha che sthiraprajJA. te ja rIte paramazratano artha che jJAnamAM apUrva sthiratA ane sAthe sAthe paramatattvano prakAza thAya tevI vizeSa labdhivALuM zrutajJAna udbhave che. (5) paramazruta H have ApaNe paramazruta vize UMDuM ciMtana karI, zrata te zuM che ? tenuM paryAlocana karazuM. zruta zabdano artha sAMbhaLeluM tevo thAya che. bhagavAnanI vANI sAMbhaLyA pachI je koI jJAna udbhavyuM te badhuM jJAna zrutajJAna kahevAya che. zrutajJAna te akSarajJAna che. zAstromAM akSarajJAnanA be bheda kahyAM cheH dravya akSara ane bhAva akSara. bhAva akSaranA paNa be bheda karyA che, labdhi akSara ane upayoga akSara, upayoga akSaranA paNa punaH be bhAva daSTigocara thAya che, eka akSaranuM ja upayoga jJAna ane eka akSaranuM artha jJAna. Ama upayoga akSara, akSara upayoga, akSara artha, arthAt upayoga akSara, akSarane ane akSaranA artha baMnene viSaya banAve che. astu. ahIM ATalI TUMkI bhUmikA karyA pachI sadgurunA pAMcamAM lakSaNarUpa paramazruta vize saTIka varNana karazuM. sidhdhikAre ahIM zrutajJAna zabdano prayoga karyo che, tyAre sahaja rIte samyapha-kRta levuM joIe. jJAnanI dazAno AdhAra darzana che. jo mithyAdarzana hoya to jJAna mithyA banI jAya che, ane samyagadarzana hoya to ja jJAna samyaka bane che. ahIM bahuja mahatvapUrNa khulAso : sAdhAraNa jANakArone e khabara hotI nathI ke jene -darzanamAM samyagadarzana athavA samyajJAna zA mATe kahyuM che? sAdhAraNa vyavahAramAM satyajJAnane mahattva apAya che. satyajJAna eTale sAcuM jJAna, arthAt pramANabhUta jJAna. to ahIM e prazna udbhave che ke zuM samyagrajJAna ane satyajJAna eka ja tattva che ? ke bannemAM kaMIka bhinnatA che ? darzanazAstromAM ke pramANazAstromAM satyajJAnane ja pramANajJAna kahyuM che. satya na hoya tevuM jJAna apramANajJAna che. jyAre adhyAtmazAstramAM A vyAkhyA barAbara lAgu paDatI nathI. badhu satya jJAna samyagujJAna hotuM nathI. vyavahAramAM je kAMI vidyAo che ane je kAMI kalAnuM jJAna che athavA Ayurvedika sidhdhAMto che ke vaijJAnika sidhdhAMto che, te badhA satyajJAna hovA chatAM tene samyaguM jJAna kahevAmAM AvatuM nathI. tatkRNa je jJAnanI paryAya thAya te viSayane spaSTa kare che ke sparza kare che paraMtu te AtmalakSI na hovAthI paraMparAnI daSTie vibhAvajanaka hovAthI te jJAna samyagujJAna banatuM nathI. samyagujJAnano artha e che ke vartamAnamAM sAcI jANakArI hoya ke koI bhUlabhareluM jJAna hoya, paraMtu te pariNAmalakSI AtmArthane sparza karatuM hoya padArthano saikAlika - 1pa7. Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirNaya hoya ane jaDa-cetananuM spaSTa bheda jJAna thayA pachI, jeNe caitanyanuM zAzvata svarUpa svIkAryuM hoya tevuM jJAna samyajJAna kahevAya che. AthI bhUlavuM na joIye ke samyajJAna ane satyajJAnamAM tattva daSTie moTuM aMtara che. satyajJAna paNa jarUrI che, paraMtu te vyavahArika che. jyAre samyajJAna to nitAMta jarUrI che ane je nizcayAtmaka zudhdha tattvano sparza karanAruM che. ahIM ApaNe eka caubhaMgIno vicAra karIe, tethI vadhAre spaSTa thaze :(1) satyajJAna paNa ane samyagujJAna paNa che. (2) satyajJAna nathI paNa samyajJAna che. (3) satyajJAna che paNa samyagujJAna nathI. (4) satyajJAna nathI ane samyakajJAna paNa nathI. uparanA be bhaMga yarthAtha che Avazyaka che ane AtmArthane prApta karAvanArA che. trIjo bhaMga vyavahAra daSTie upakArI che. jyAre cotho bhaMga badhI rIte hAnikAraka che. udAharaNa : (1) eka samyagujJAnI jIva doraDIne doraDI jANe che ne sApa ne sApa jANe che. tyAM bannenI hAjarI che. (2) eka samyagudaSTi jIva bhUlathI rassIne sApa samaje ke sApane rastI samaje to samyajJAna che, paNa satya jJAna nathI. (3) eka vyakita dorIne dorI samaje ne sApane sApa samaje, paraMtu te vyakita mithyASTi che. arthAt tenuM samyagujJAna nathI. satyajJAna che. (4) koI vyakita mithyAdaSTi che ane apramANabhUta jJAnanuM sevana kare che. ATalA udAharaNathI spaSTa thaI jAya che ke samyaguM jJAna che ane satyajJAna zuM che ? have ApaNe mULa vAta upara AvIe. sagurunA A pAMcamA lakSaNamAM zrutajJAna paNa kahyuM che ane paramakRta paNa kahyuM che. paramakRta'mAM samyakazrutanuM grahaNa thAya che. samyakakSata eTale sAdhakane zAstra saMbaMdhI ghaNuM vizALa jJAna paNa hoI zake che athavA badhA zAstro ane pravacana sAMbhaLyA pachI jeNe Atmatattvano nirNaya karyo che, tevuM samyapha zruta hoI zake che. zrutajJAnano sAmAnya artha zAstrajJAna thAya che ane ucca koTinA badhA zAstronuM vizALa jJAna thayA pachI, tevA samyagudaSTi AcAryo, upAdhyAyo ke gaNadharone zrutakevaLI kahyA che. zrutajJAna vistArathI prApta thayA pachI kevaLa jJAnanI padavI prApta kare che. eka akSaranuM jJAna paNa zrutajJAna kahevAya ane samagra zAstra ke caudapUrvanuM jJAna paNa zrutajJAna kahevAya. astu. ahIM kRpALu gurudeve paramazratanI vAta karI che. to samyapha zrutajJAnamAM A paramazrutajJAna zuM che ? zuM samyakazrutajJAnanA paNa be bheda che? vastutaH be bheda nathI paNa eka ja dravyamAM sAra tattvo prakRttie mUkayA che. dUdha badhuM dUdha che, paraMtu malAI te dUdhano sAra che. badhI dhAtu te dhAtu che paNa sonu te dhAtunI eka utkRSTa avasthA che. koIpaNa vastumAM tenuM je sattva che, te sAra tattva che. Ano artha evo nathI ke sattva rahita bIjo bhAga nirarthaka che. samyakakRtamAM paramazrata choDIne bAkInuM zrata nirarthaka che, tema kahevAno bhAva nathI. paraMtu upara kahelA udAharaNathI samajAya che ke jJAnamAM paNa evuM sAra tattva che, jema zeraDIne joIe tyAre AkhI zeraDI svAdiSTa lAge che. paraMtu mANasa jyAre teno rasa meLave che tyAre teno vizeSa svAda Ave che. A ja rIte jJAna tattvomAM ghaNA udAharaNa, dharmakathAo, dravya, kSetra, kALa, bhAvanA sUkSma vistAro ane varNano hArANA 158 ghA Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAyelA che ane samyajJAna thayA pachI paNa loka viSe ane lokamAM rahelA dravyo vize vizALa vyAkhyA ane tenuM gaNita jovAmAM Ave che. A badhuM jJAna hovA chatAM A jJAnanI paryAya jyAre Atmadravya upara sthita thAya che ane nizcayarUpa, trikALavartI, akhaMDa, avinAzI evA zAzvata Atmatattvane jyAre vAgoLe che, tyAre e anubhava adbhUta banI jAya che, AnaMdasvarUpa banI jAya che. temAM paramarasano janma thAya che. tyAre A sabhyazruta te paramazruta kahevAya che. pUrvamAM ApaNe paramazruta zabdanI ghaNIja UMDI vyAkhyA karI gayA chIe, tethI ahIM TUMko ullekha karI, guNAtIta, du:khAtIta, sukhAtIta, rasAtIta, zabdAtIta evA badhA vyavahAra bhAvothI vimukata, nizcala, nirAmaya Atmatattvano, caitanyadravyano paryAyarUpe ne dravyarUpe, nityAnityarUpe avalokana thatAM je nirAlaMba zAMti upaje che, te paramazruta gaNAya che. vastutaH parama zabdanI vyAkhyA paNa parama che, zabdAtIta che. chatAM paNa nizcayanayanuM avalaMbana karI mahAtmAoe je nirdoSa zabdono ullekha karyo che, evA zabdone AdhAre ahIM je kAMI IndriyAtIta jJAnagamya bhAva che, je vyavahAra abhAvAtmaka che ane nizcayathI te sabhAvAtmaka che, tene spaSTa karavAnI ceSTA kare te badhuM jJAna paramazruta kahevAya che. - vastutaH paramazrutajJAna zabdomAM utaratuM nathI. paraMtu jene paramazruta udbhavyuM che, tenI vANI apUrva banI jAya che. eTale cothuM ane pAMcamuM lakSaNa sadgurunuM paraspara kArya - kAraNa saMbaMdha dharAve che. kAvyadRSTie kavitAnA meLa mATe apUrvavANI prathama mUkayuM che ane paramazruta pachI mUkayuM che. paraMtu saiddhAntika rIte paramazruta e cothuM lakSaNa che ane apUrvavANI te pAMcamu lakSaNa bane che ane paramazrutanA kAraNe ja vANI apUrva bane che, te saheje samajAya tevI vAta che. paramazrutano artha nirmaLatAnI caramasImA jevo che. arthAt jema sAdhAraNa svaccha pANI pIvA jevu hoya che ane tene svaccha kahevAya che, paraMtu vaijJAnika rIte A pANIne viziSTa rIte svaccha kare, to tenI aMdara eka paripUrNa nirmaLatA Ave che. AjakAla jene ApaNe DisTIla voTara kahIe chIye. A to thaI bhautika svacchatA. te ja rIte jJAnamAM paNa zudhdhi hovA chatAM temAM keTalAka sUkSma ajJAnanA doSo astittva dharAve che. sAdhaka jyAre sAdhanAnA UMcA zikhara upara caDe ane AMtarika tapa dvArA bIjA keTalAka ajJAnanA sUkSma doSone bhasmIbhUta kare che, tyAre A jJAna parama zudhdha banI paramazruta banI jAya che. jJAnanA viSayamAM zradhdhA sAthe lakSyArtha, vyaMgartha athavA vyaMjanArtha, bhAvArtha, paramArtha evA badhA bhAvo samAyelA che. lakSa thayA pachI paNa jJAna paramArthane svaccha karavA tatpara hotuM nathI, ane jayAM sudhI parama artha jevI rIte pratibiMbita na thAya, tyAM sudhI jJAna paramArthagrAhaka arthAt paramazruta banatuM nathI. zabdArtha e zrutajJAnano sAmAnya viSaya che. lakSyArtha te anyathA kathita viSaya che. jyAre vyaMjanArtha te anukata viSaya che. jyAre bhAvArtha te tAtparya sUcaka che, ane paramArtha e jJAnanA aMtima pariNAmane vyakata kare che. A uparathI samajI zakAya che ke kavirAje ahIM je paramazruta zabda mUkayo che te keTalo badho sUcaka che ane sAthe jJAnanI nirmaLatAno keTalo dyotaka che. A to thaI jJAnanI vAta paraMtu paramazrutane AdhAre parama vyavahAra, parama sAdhanA, parama sthiti ane paramalakSa e badhA bhAvo paNa grahaNa karavAnA che. ahIM paramazruta zabda phakata 159 Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paramazruta sudhI parisImita nathI. paramazrutano bIjo dharma che sthiratA. jJAna karatA jJAnanI sthiratA ghaNIja mahatvapUrNa che. caMcaLatAnA doSa, parAkramanA abhAve, vIryaMtarAyakarmanA udayathI sAdhAraNa manuSya jJAnamAM sthira rahI zakato nathI. arthAt tenuM jJAna sthira rahetu nathI. samasthiti te jJAnano bIjo UMco guNa che. gItAmAM paNa kahyuM che, "sthitaprajJa" ane sthitaprajJanI vyAkhyAmAM 22 zloka mUkayA che, je mananIya che. jJAnanI sthiratA : ahIM ApaNe jJAnanI sthiratA vize vAta karIe chIe. mohAdika karmanA udayathI athavA pratikULa nimittonI upasthitimAM jJAna asthira banI DolI jAya che. jyAre jJAna sthira thAya tyAre dhyAnanI kakSAmAM praveza kare che. dhyAna paNa jJAnanI UMcI bAju che. jyAre jJAna sthira bhAvone vare ane aDola avasthAno janma thAya tyAre jJAna athavA sthitajJAna sAmAnya jJAna maTIne paramazruta bane che. paramazruta te sadgurunuM cothuM lakSaNa batAvyuM che. paramazruta parama tejasvI banI jAya che. jema karavata lAkaDAne kApe tema parama zruta mohAtmaka bhAvone chinna bhinna karI nAMkhe che. samayasAranI TIkAmAM amRtasUrIjIe ThIka ja kahyuM che. " tIkSNajJAna pragaTena chidyante kASTa karmANi " arthAt tIkSNa dADhAvALI karavata jema lAkaDAne cIrI nAMkhe che. te ja rIte parama tejasvI dhAravALu A jJAna mohAdika bhAvone chinna bhinna karI nAMkhe che ane Avu tIkSNa dhAravALu jJAna te paramazruta che. potAnI jagyAe barAbara rahI niraMtara jJAnano prakAza Apato rahe tevuM sabhyazruta paramazruta che. paramazruta upara kSetranA, kALanA ke koI anya padArthanA prabhAva paDatA nathI. badhI sthitimAM bIjA anya tattvono prabhAva paDayA vinA anya prabhAvathI aprabhAvita eka vakhata pragaTa thayeluM nirmaLa jJAna barAbara TakI rahe che. uparanA badhA vivecanathI e spaSTa thayuM ke sva-zuddhabhAve udbhavelu jJAna, te paramazruta, dravya bhAve nirALu te paramazruta, sthitithI aDola, kALanA prabhAvathI rahita te paramazruta ane e ja rIte koI prakAranA kSetrAMtara thavAthI jJAnanI sthitimAM anya vikalpo udbhavatA nathI te paramazruta che. aho ! dhanya che A paramazrutane ! dhanya che A jJAnarUpI darpaNane ! ane dhanya che te jJAna je sadgurunuM AbhUSaNa banI svayaM suzobhita rahI sadgurune paNa zobhAyamAna kare che ! aho aho ! dhanya che A paramadhArAne ! je nirmaLa bhAve saritA rUpe vahetI hovA chatAM tenA koI raMga badalAtA nathI ! ane A saritA te aMte kevaLa jJAna rUpa mahAsamudramAM ja vilIna thavAnI che. paramazruta pote khaMDajJAna hovA chatAM akhaMDa dravyono sAkSatkAra karAvI paramazrutanA adhiSThAtA evA e sAdhakane parama sukhanI prApti karAve che. ahIM ApaNe khaMDajJAna zabdano upayoga karyo to samajI levuM joIe ke kevalajJAnathI nIcenA jJAna che, arthAt matijJAna Adi cAreya jJAna ane viziSTa prakAranA kSayopazamathI utpanna thatAM viziSTa prakAranA jJAna paryAyo te badhA khaMDajJAna che. khaMDajJAnano artha che ke je jJAna samagra dravyane jANI zakatuM nathI. darzanabhAve samagra padArthanI sattAno svIkAra kare che paraMtu tyArabAda je jJAnaparyAya udbhave che, te dravyanA koIpaNa aMzane sparza kare che. nAma, sthApanA, dravya, bhAva ItyAdi koIpaNa nikSepane AdhAre padArthano maryAdita nirNaya kare che. tethI tene khaMDajJAna kahevAmAM AvyuM che. paramazruta paNa eka prakAranuM khaMDajJAna che paraMtu ahIM paramazrutano artha phakata paramazruta ma 160 Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sudhI maryAdita nathI. paramazrutamAM paramadarzanano samAveza che. jo paramadarzana thAya to ja paramazruta thaI zake tethI paramazrutanI vyAkhyA vyApaka dRSTie levAnI che. astu. ahIM ApaNe sadgurunA pAMceya lakSaNa para UMDANathI vivecana karyuM che. to eka prazna e che ke zuM sadgurUmAM pAMce ya lakSaNa barAbara hovA joIye ? ke temAM kramazaH eka ke vadhAre be traNa cAra ItyAdi lakSaNo upasthita hoya to paNa te zuM sadguru padane prApta kare che ? vastutaH A prazna apekSAtIta che kAraNa ke A badhA lakSaNo ochAvattA aMze eka bIjAthI saMkaLAyelA che. spaSTarUpe koI lakSaNa ochuM hoya to paNa parokSa rIte temanuM astittva hovuM joIe. keTalA lakSaNa hAjara che te sadguru bolatA nathI, paraMtu deSTAnA jJAna upara teno AdhAra che. je vyakita sadgurunA darzana kare che, tene sahajabhAve A badhA sulakSaNono pratibhAsa thAya che. guru pada ja mahAna che. to temAM sadguru zabda joDavAthI zuM vizeSatA Ave che te upara thoDo daSTipAta karIye. vastutaH sadgurunA viparyayamAM asadguru ja hoya tema samajavAnuM nathI. kAraNa ke ahIM A gurupadanI traNa bhUmikA che. asadguru, guru ane sadguru. vyAkaraNano eka sAmAnya niyama : koIpaNa dravyamAM ke bhAvamAM vidhivAcaka ke guNavAcaka vizeSaNa joDavAmAM AvyuM hoya to tenAthI viparIta bIjA anya padArthamAM teno abhAva sUcita che paraMtu A abhAva sAmAnya dharmavALo paNa hoya che ane virodha dharmano paNa sUcaka hoya che. udAharaNa rUpe, jema A vyakita sajjana che. to bIjA vyaktimAM durjanatAno AbhAsa karavo te yogya nathI. kadAca te sajjana na hoya to sAmAnyajana hoya che athavA durjana paNa hoya che. abhAvasUcaka zabda abhAvano paNa bodha kare che ane pratiyogIno paNa bodha kare che. AvI sthitimAM traNa bhUmikA sahaja spaSTa thAya che. jema rasavAna, niHrasa ane kharAba rasa Ama traNa bhUmikA thAya che. astu. ahIM paNa gurupada asadguru, guru ane sadguru A traNa bhUmikAmAM vibhakata karyA pachI asadguru te hAnikAraka paNa hoI zake che ane pApa baMdhanamAM nimitta banI zake che. jyAre sAmAnya guru te upakArI che ane pote namrabhAve sadgurunA caraNamAM pahoMcavA mATe nimitta paNa banI zake che. jyAre sadguru te pratyakSa upakArI bane che. ahIM sidhdhikA2e sadguru zabdano prayoga karyo che, ane te sadguru paNa bahuja UMcI bhUmikA dharAvatA paMca lakSaNathI suzobhita che tevo bhAva pragaTa karI sadgurunI oLakhANa karAve che, sadguruno paricaya Ape che ane pUrvanI gAthAmAM sadguru viSe je zabdo kahyA che tenA anusaMdhAnamAM sadgurunI uttama vyAkhyA karI che. 'satnI vizeSatA : ahIM guru sAthe sat zabda joDatA sadguru bane che. A sat te zuM che ? A sat zabda sAdhAraNa zabda nathI. samagra bhAratIyadarzanano ane bhAratIya saMskRtino AdhArabhUta zabda che. koIpaNa dravya ke padArthamAM be aMza mukhya che. dhruvaaMza ane kriyAaMza. kriyAaMza be bhAgamAM vibhakata che. utpati ane laya. jyAre dhrauvya aMza che te zAzvata che. jene padArthanI dhruvazakita kahI zakAya. vizvanA koI paNa dravyomAM zAzvata sthiti ane kriyAzIlatA, A be aMza ghaTita thAya che. padArthanI kriyAzIlatA kayAreka vidhirUpa hoya ane kayAreka niSedhAtmaka paNa hoya che. jema 161 Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmAstikAyano zAzvata aMza dravya rUpe niraMtara varte che jyAre tenI kriyAzIlatA abhAvAtmaka che. arthAt A dravya potA taraphathI kazu karatuM nathI. paraMtu bIjA dravyanI kriyAzIlatAno AdhAra bane che. e rIte dharmAstikAya niSedhAtmaka bhAve kriyAzIla che. ahIM ApaNe padArthanA mULa svarUpane sparza karIe chIe, tyAre kriyAzIlatA ane parirvatana choDIne koIpaNa dravyamAM satu zakita spaSTa dekhAya che. vedAMtamAM paNa kahyuM che ke sat ane rUpa baMne sanAtana che. koI paNa padArtha sidhdhAMtanA AdhAre ja astittva dharAve che ane pariNAma paNa pragaTa kare che. to sat te padArthanI maulika zakita che. sathI satya banyuM che. satya zabdamAM bane tattvono samAveza karavAmAM Avyo che. sat ane rUpa, dravya ane tenI kriyA, banne mATe satya bolAya che. A satya sArvabhauma che. aNu aNumAM samAyeluM che ane te kayAreya potAnA sidhdhAMtano bhaMga karatuM nathI. eTalA mATe ja zaMkarAcAryajIe upaniSadanI TIkAmAM satyanI vyAkhyA karatA kahyuM che ke vim tAvat satyam ? nA mavaritvam satyam | arthAt svayaM pUche che ke satya zuM che? je pariNAmanI sAthe doSanuM sevana na kare athavA pariNAmamAM dago na kare, te satya che. nizcita kAryanuM nizcita phaLa hoya te satya che. Ama sathI satya zabda banyo che ane e ja rIte sat zabdathI sattA zabda paNa banyo che. sattA arthAt padArthanuM astittva. sattAnA be prakAra che. kSaNika sattA ane zAzvata sattA paraMtu bannemAM astittva to che ja. je loko saMsArane mithyA kahe che, te pariNAmanI daSTie kahe che. vAstavika saMsAranuM paNa kSaNika astittva che. buddha darzanamAM phakata kSaNika sattA ja mAnavAmAM AvI che. zAzvata sattAno svIkAra karyo nathI paraMtu e nizcita thayuM ke sattAmAM paNa sat che. e ja rIte satuthI satya zabda paNa banyo che. sattva zabdathI banne prakArano bodha thAya che. satno bhAva, sanuM zAzvatapaNuM ane bIjo sattvano artha sAra tattva thAya che. jemAM sAra tattva che. nizcayAtmaka sakriya pariNAma che. athavA je saMpUrNa rIte guNAtmaka che tene sattva kahe che. jema dUdhamAM dhRta-ghI tattva che, mATImAM anna te tattva che, dehamAM AtmA te tattva che. AtmAmAM je zudhdha bhAva che te sattva che. ane zudhdha bhAvomAM je zAMti che te sattva che. Ama sArabhUta tattvo badhA sattvamAM Ave che. sanI ATalI vistRta vyAkhyA karyA pachI A satu zabda guNa sAthe paNa joDAya che tyAre guru paNa saguru banI jAya che. tyAM guru karatA sanuM mahattva vadhAre che. jema jJAnImAM jJAnanuM mahattva che, tema gurumAM sanuM mahattva che. sat na hoya to gurunI garimA ochI thaI jAya che. A sat gurumAM zuM vizeSatA lAve che? ahIM ! satnA darzana thayA pachI guru svayaM pramoda bhAvamAM ramaNa karI zAMti sAgaramAM tare che. eTaluM ja nahi paNa A satnA darzana karAvavA mATe tenuM hRdaya karuNAthI ubharAya che, A eka prakAranI jJAnAtmaka karuNA che. sat eTale zAzvata sidhdhAMtono jeNe sparza karyo che te guru banI gayA che ane AvA kRpALu sadguru kalyANanI sAthe bIjA jIvone sAcuM mArgadarzana ApI zake che paraMtu Ano artha evo nathI ke sadguru koIne tArI zake ? sadaguru zaraNamAM je Ave che, tenuM upAdAna paNa vizudhdha hovuM joIe ane ucca koTino puNyodaya paNa hovo joIye. puNyodaya paNa be prakArano cheH eka puNyano udaya sAMsArika pApabaMdhanA sAdhano pUrA pADe che. jyAre bIjo puNyano udaya ucca koTinA mahApuruSono samAgama nA 162 Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ da tte ; ; ; ; ; ; ; ;\::: karAve che. A prakArano puNyodaya bhUtakALamAM nirvadhabhAvathI karelA puNyanuM phaLa hoya che. Ama eka uttama puNyanI paraMparA jIvane prApta thAya che. AvA puNyayoga ane upAdAnanI vizudhdhi bannenI hAjarI pachI saru nimitta bane che. saguru nimitta kAraNa che, upAdAna kAraNa svayaM che. paraMtu ahIM eka sUkSmavAta samajavAnI che ke upAdAna taiyAra na thayuM hoya, paraMtu sadagurunA zabdo sAMbhaLavAthI bhAvonuM parivartana thatAM upAdAnanA atUTa AvaraNo haTI jAya che ane tatpaNa upAdAnanI vizudhdhi upalabdha thAya che, A rIte parokSa bhAve nimitta evA sadaguru svayaM upAdAnarUpe AtmAmAM nirvAsita thaI jIvanuM kalyANa kare che. artha e thayo ke eka sadguru vyakita rUpe bahAramAM che jyAre eka sadguru bhAvarUpe sva-pade birAjamAna che. para pade birAjamAna sadguru ane svapade vaselA sadguru ekAkAra thatAM AtmAnuM kalyANa paNa nizcita banI jAya che ane ahIM gurumAM lAgelo sat zabda badhI jagyAe vyApaka banI satnA darzana karAvI, saruno paNa mahimA samajAvI jIvana dhanya banAve che. ahIM TUMkamAM eTaluM ja kahevAnuM hatuM ke sat zabda atyaMta mahatvapUrNa che. te zAzvata sidhdhAMtano bodhaka che. ane jyAM A sat zabda joDAya che tyAM kalyANanI vRSTi thAya che. karmamAM paNa sat zabda joDavAthI karmo paNa satkarmo banI jAya che ane te satkarma kevaLa puNya baMdha kare che. eTaluM ja nahIM, paraMtu satkarma mohanIyakarma IyiAdi ghAtI karmonA aMzone pAtaLA pADI svabhAvane pragaTa karavAmAM pramANabhUta kAraNa banI jAya che. ane karmane paNa pavitra karI satkarma banAvI de che. eTale ahIM sidhdhikAre sadguru zabdano prayoga karI sano mahimA samajavA mATe ApaNane eka avasara Apyo che. na samajI zake to paNa guru karatA saguru UMcuM pada dharAve che, teTalo bodha levAthI paNa keTalAka sArA bhAvonI prApti thAya che. lagabhaga 10mI kaDInI parisamApti ane upasaMhAra karyA pachI 11mI kaDInI pUrvabhUmikAno vicAra karazuM. upasaMhAra : AkhI gAthAno sAra e ja che ke vyakitae samajaNapUrvaka guru dhAravA joIe. athavA samajadAra gurune caraNe javuM joIe. sAmAnya niyama che ke bhomiyo khoTo hoya to yAtrI bhaTakI jAya che. DokaTaranuM nidAna barAbara na hoya to roga vadhI jAya che. vyavahArika jagatamAM jema sAcA jANakAranI jarura che tema AdhyAtmika jagatamAM paNa sadgurunI jarura che. sadguru kevA hoya tenuM svayaM gAthAkAre vivaraNa karyuM che ane tyAra bAda sadgurune oLakhIne, tenA lakSaNo samajIne, sadguru pratye bhakita dharAvI, tenAthI sAcuM mArgadarzana meLavavAnI AvazyakatA che. A lakSaNonA mAdhyamathI temaNe bIjA keTalAka uccakoTinA sAmAnya guNonuM paNa vyAkhyAna karyuM che. jema ke samadarzitA A guNa vyApaka rIte manuSya jIvananuM samatolapaNuM rAkhavA mATe jarUrI che. jene aMgrejImAM balance of life kahI zakAya tevo guNa che. Ama A AkhuM pada AtmajJAnanI sAthe ucca koTinI vyavahAra zudhdhinI paNa preraNA ApI jAya che. AtmajJAnano artha caitanyatattvanI samaja e to che ja, paraMtu vyavahAramAM pote kaI kakSAno che, potAne keTalI samaja che ane svayaM keTalA guNo dharAve che te vicAra karI vadhAre paDato khoTo AtmavizvAsa na rAkhatA sAcI rIte pote potAnI oLakhANa rAkhe to ghaNA ahaMkAra ane mithyAdoSathI jIva bacI jAya che. Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e rIte 'vicare udaya prayoga' AdhyAtmika dRSTie eTaluM upayogI che. vyAvahArika rIte paNa potAnA sukhadu:khano AdhAra potAnA karma che ane tevI dhAraNAthI jIva jIve to ghaNA saMgharSathI ane anya vyakita upara doSAropaNa karavAthI ke koI bhUtapretanA prabhAvathI pote du:khI thAya che ke koIe kAMI karI nAMkhyuM che, vagere badhA bhAvothI mukata thaI karmanA prabhAvane oLakhI zAMti rAkhe, to pote badhI mAnasika kheMcatANathI mukata rahI saraLa jIvana jIvI zake che ane AvA vyakita karmasidhdhAMtane samajayA pachI samajIne vacano bole che athavA tenI vAtamAM dharma ane jJAnano prabhAva dekhAya che. paramazruta jema AtmalakSI che tema samajaNayukatanuM zruta vyavahArika dakSatA pUrI paNa pADe che ane A rIte vacana ane jJAna banne zreSTa koTinA thavAthI vyavahArazudhdhi paNa ghaNI UMcI banI jAya che A vyavahAra zudhdhinI bhUmikA upara AdhyAtmika jJAnanA bIja aMkurita thAya che. dhanya che A gAthAnA dviarthI zabdone ! je vyavahAranuM jJAna paNa Ape che ane adhyAtmanuM jJAna paNa Ape che. vyavahArika dakSatA e AdhyAtmika utkrAntinI pRSThabhUmi che. ane e ja rIte sadguru paNa te ja hoI zake je AtmajJAna to pIrase ja che, sAthe sAthe sAdhakanuM jIvana nItimaya banAvI de che ane ghaNA duSkarmo ane durvyasanathI sAdhakane mukata karI sAcI dizAmAM laI jAya. 10mI kaDIno A upasaMhAra ghaNoja mahattvapUrNa che. kharekhara AtmajJAnI puruSonA vacano ekAMta daSTivALA hotA nathI paraMtu eka dRSTithI jIvane kalyANarUpa bane che ane AvA ucca lakSaNavALA sadguru pUjaya che. jIvananA mugaTamaNi che. sAcuM kaho to AvA sadguru e jJAnagItA gaNI zakAya. bhautika janma ApanAra mAtA-pitA paNa guru sthAne che, jyAre AdhyAtmika tattvono janma ApanAra sadguru te janma-janmAMtaranA hitarakSaka banI ucca koTinuM pitRttva pada dharAve che. sadgurune mahApitA kahI zakAya. 10mI gAthAnI ATalI vyAkhyA karyA pachI have ApaNe 11mI gAthAnI pRSTabhUmine sparza karazuM. saMsAramAM upakArI tattvo je zAstramAM aMkita karyA che ane mahApuruSoe jene upakArI mAnyA che tevA upakArIne caraNe javuM, to ja jIvananuM kalyANa thAya, te eka pAraMparika sidhdhAMta che. paraMtu kharekhara upakArI koNa che ? te prathama samajI levu joIe ane teno zuM upakAra che ? athavA Adi kALathI A upakArabhAva kevI rIte astittva dharAve che ? te bAbata sAdhakane vizeSarUpe sparza kare che. vyavahArika upakAra ke upakArI te kSaNika ane bhautika hoya che. bAhya dRSTie AvA upakAranuM mUlyAMkana thatuM hoya che ane A bhautika upakAramAM tyAga karatA svArtha tattva bahuja mahattva dharAvatuM hoya che. paraMtu ahIM e kahevAnuM che ke upakAra ke upakArI e sidhdhAMta khoTo nathI, paraMtu tenI dizA badalavAnI che. ane sAcA arthamAM kono upakAra che je upakAra sthAyI rIte carama sthiti sudhI kalyANakArI bane che. ahIM AvA upakArI tattvane oLakhavA mATe tarkazAstranA mukhya zabdono prayoga karyo che. (1) pratyakSa (2) parokSa. A banne daSTi viSe yathasamaya vicAra karazuM. jagatamAM be daSTi spaSTa che. pratyakSa ane parokSa, dazya ane adazya, gocara ane agocara. A banne daSTi sAdhakane mATe yathArtha sthAne upakArI che. jenuM A gAthAmAM UMDAIthI vivecana karazuM. have ApaNe mULa gAthAno ullekha karIye. 164 Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA 11 pratyakSa sadguru sama nahIM parokSa jina upakAra evo lakSa thayA vinA uge na AtmavicAra - sAmAnyapaNe pratyakSane jAju mahatva ApavAmAM Ave che paraMtu kharekhara zAstromAM pratyakSane parokSa kahyuM che. pratyakSajJAna spaSTa hovA chatAM ghaNuM adhuruM ane ekadezIya hoya che. sAmAnya mANaso je pratyakSa jANe che, teTaluM tathya mAnIne vyavahAra calAve che, paraMtu A pratyakSa azAzvata ane paryAya saMbadhita jJAna hoya che. jyAre zAzvata dravyo mATe parokSa jJAna AdhAra che. jene parokSa kahIye chIe te zAstrIya dRSTie sAcuM pratyakSa che. astu. A vivecana dArzanika che. have ApaNe mULa viSaya para AvIe. pratyakSa daSTi ane parokSa dRSTi. keTalAka vaiSNava saMpradAyomAM pratyakSa hari kahIne tene vadhAre mahattva ApyuM che ane vizvavyApI parokSa harine pratyakSa hari jeTaluM mahattva na ApatA kevaLa zradhdhAnuM bhAjana mAnyA che. jainazAstromAM koI AvA bheda karavAmAM AvyA nathI paraMtu pratyakSa Adi pramANonuM vivecana che. A gAthAmAM pratyakSa ane parokSanA viSaya tarIke sadguru ane jInezvara ema be kalyANanA AdhArabhUta staMbhano sparza karI teno Azraya levArUpa bhakitanuM pradarzana karyu che. je ApaNe mULa gAthAnA vivecanathI jANI zakazuM. A prakAranA sadguru ke jinezvarane AdhAra mAnI vastutaH sAdhakanA manane kendrita karavAnI eka ucca koTinI preraNA che. jema gAyane khIle bAMdhavAthI te saMyamamAM rahe che, tema ziSyane guruno AdhAra maLavAthI te jIvanane niyamita banAvI zake che. manuSyanuM mana eka evuM asaMyamane Azraya karanAruM tattva che, jo tene kendrita karavAmAM na Ave to A manoyoga ghaNA pApAzravanuM nimitta banI zake che. jainazAstromAM manoguptine aSTa pravacanamAtAmAM spaSTa sthAna ApavAmAM Avyu che paraMtu manoguptine svataH prApta thAya tema nathI. temAM sadgurunI preraNA, temanuM niyaMtraNa ane sadguru pratyenI zradhdhA e mukhya AdhAra bane che, ane AgaLa cAlIne jinezvaranuM je kAMI nirAkAra-sAkAra rUpa che te samagra sAdhakone mATe eka mahAAlaMbana che. te AlaMbanane AdhAre sAdhakanuM samagra jIvana kendrita thAya che. phakata jaina dharma ja nahIM paraMtu sAmAnya badhA saMpradAyomAM guru ane devanuM mahattva vizeSa rUpe svIkAryuM che. deva gurunuM mUlyAMkana thayA pachI tenAthI prApta thanAro dharma sAdhakane mATe hIrA-motI jevo banI jAya che. tethI ahIM zrImadbhu kahe che ke 'pratyakSa sadgurusama nahI parokSa vina upakAra / evo lakSa thayA vinA uge na Atma vicAra' ApaNe je bhUmikAmAM vAta karI te pramANe ahIM sadguru ane jinezvara e banne parama upakArI che, tevuM sAdhakane lakSa nizcita thavuM joIe. eka upakAra te pratyakSa upakAra che ane bIjo upakAra te parokSa che. jJAnanA jema be bheda karavAmAM AvyA. pratyakSa ane parokSa, te ja rIte ahIM upakAranA paNa be bheda karavAmAM AvyA che. pratyakSa upakAra ane parokSa upakAra. vastutaH upakAra to eka ja che. paNa A upakAra je dRSTithI prApta thAya che te baMne dRSTine AdhAre upakArane vibhakata karavAmAM Avyo che. jema varasAdanuM pANI ane goLAnuM pANI. pANI to eka ja che. 1651 Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ goLAnuM pANI pratyakSa dekhAya che. jyAre varSAnuM pANI parokSa che. banne pANI ja che ane pANInI daSTie bane samAna upakAra karanAra che. ahIM paNa upakAra to eka ja che paraMtu sAdhakane mATe jinezvara prerita ane sadguru prerita, Ama banne upakAra mATe vajana ApavAmAM AvyuM che ane sAdhakane nizcita sUcanA ApI che ke triyoge A upakArano nizcaya sAthe svIkAra karavo atyaMta jarUrI che ane te lakSane AdhAre ja AtmajJAnano udaya thaze, evI bAhedhArI ApavAmAM AvI upakAra zuM che ? : ATalo gAthAno sAmAnya artha karyA pachI have ApaNe vizeSa vicAra karIe. upakAra zuM cIja che? upakArano artha zuM? zuM eka dravya bIjA dravyano kAMI upakAra karI zake? upakAra, upakArI ane upakArya A traNeya tattvonuM upAdAna zuM che ? jenA upara upakAra thAya che tene mATe upakArI nimitta mAtra che ke tethI vadhAre che ? eka dravya athavA eka vyakita bIjAno upakAra kare te kaI rIte? zuM temAM parivartana karavAnuM upakArI pAse sAmarthya che? A koI camatkAra che? koI sahajabhAve tene upakArI mAnavAmAM AvyA che? tAttvika daSTie upakAra zabda ghaNoja vicAraNIya che. nizcayanayanA vyAkhyAna karanArA zAstro dvArA badhA dravyonuM svataMtra pariNAma mAnavAmAM AvyuM che, jyAre vyavahAra zAstromAM bhakata bhakitanA AdhAre upakArI tattvonI vaMdanIya bhAve sthApanA karavAmAM AvI che. zuM koI vyakita bhagavAnanuM nAma laI prArthanA kare ke kazo jApa kare tethI te vyakita upara koI vizeSa upakAra thAya che? jeno japa kare che te kaI rIte pUjanIya ke vaMdanIya che? A ghaNo gaMbhIra prazna che. paraMtu ApaNe yogya rIte vicAra karavAnI ceSTA karazuM. je vyakita je kAMI vicAra kare che athavA anya jaDa-cetananuM ciMtana kare che ke sAmAnya ke vizeSa vyakitanuM ciMtana kare che tyAre jenuM ciMtana kare che tenA guNadharmonuM pariNamana ciMtana karanAranA AtmapradezamAM pariNata thAya che ane manoyoga sudhI ke tenI bIjI ceSTAomAM paNa te bhAva pragaTa thAya che. ahIM jenuM smaraNa karIe chIe te nimitta che paraMtu nimittanA je kAMI guNa paryAyo che te svapade sAdhakanA AtmAmAM paNa saMkSipta sattArUpe astittva dharAve che ane nimittanA AdhAre je kAMI jJAna paryAya udbhavyA che te jJAna paryAyanA prabhAvathI sAdhakanuM upAdAna paNa tevA prakAranuM pariNamana kare che. spaSTa thayuM ke nimitta te nimitta mAtra che. paraMtu samagra kartutva upAdAnane phALe jAya che. tyAM paNa upAdAna ja vizuddha thaIne nimittanA guNa jevA potAnA guNone pragaTa kare che. tenAthI viparIta nimitta vizudhdha na hoya, rAga-dveSa ke mohAdika tattvothI paripUrNa hoya, tyAre tenuM ciMtana karavAthI tene anurUpa vibhAvo utpanna thAya che. ahIM paNa nimitta to nimitta ja che, paraMtu azuddha nimittanA AdhAre upAdAnanuM azudhdha pariNamana thAya che. A rIte je mahatvapUrNa sidhdhAMta pragaTa thayo ke vyakita tadrupa pariNamana kare che. corano vicAra karavAthI bhaya utpanna thAya che. ahIM eka prazna thaze ke jaDa padArthanuM ciMtana karavAthI jaDa padArthamAM to koI vibhAva nathI to tenA AdhAre kAma Adi Asakita kevI rIte udbhave? ahIM paNa jaDa padArtha viSayarUpa che, jyAre Indriyo jJAnAbhimukha na hoya ane viSayAbhimukha hoya, tyAre bhUtakALamAM AvI je koI karmacetanA matijJAnamAM joDAyelI che, te cetanAnA AdhAre azudhdha unum. 9 9 9 w Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariNamana thAya che. ahIM padArtha to nimitta ja che. paraMtu padArthanA AdhAre udbhavelI bhUtakAlina karmacetanAno saMskAra AvA vipariNamanamAM upAdAna bane che. astu. ahIM ApaNe upakAra ane upakArInI vAta karatA hatA. nimitta kAraNa to upakArI che ja. paraMtu ethI vadhAre upakArI potAnuM zudhdha upAdAnanuM pariNamana che. jene ApaNe svapade arihaMta ane parapade arihaMta tathA svapade sidhdha ane parapade sidhdha kahIe chIe. parapade arihaMta te arihaMtapaNe vicaraNa karI rahyA che, tevA arihaMta bhagavAna ane svapade arihaMta eTale tamArA AtmAnI aMdara je apragaTa rUpe astittva dharAve che. sAkSAt arihaMtanuM smaraNa karavAthI svapade arihaMta birAjamAna che, tenuM paNa smaraNa thAya che. Ama arihaMta bhagavAnano je upakAra che te bane arihaMta bhagavAnano upakAra che. bAhya kSetramAM vicaratA ane AMtarika kSetramAM vicaratA, e ja rIte sidhdha bhagavAnanuM smaraNa karatA sidhdhattvanA paryAyo dravya nikSepanI apekSAe pariNAma pAme che. ahIM upakAra kaI rIte thAya enuM UMDAIthI vivecana karavAmAM AvyuM che. nimittabhAve upakArI ane upAdAna bhAve upakArI. upakAra zabda A rIte paraspara be dravyonI sama pariNatinI vyAkhyA che. zuM dUdhamAM nAMkhelI sAkara dUdha upara upakAra kare che ke dUdha sAkara upara upakAra kare che ? vyavahAra daSTie kahevuM joIe ke sAkara nAMkhavAthI dUdha mIThuM thaI gayuM, jyAre AMtarika daSTie dUdhanuM potAnuM pariNamana thayuM che. kerosInamAM nAMkhelI sAkara viphaLa thaI jAya che. kupAtra upara upakAra thaI zakato nathI. aMte dUdha ane sAkaranuM je sama pariNamana thayuM che te ja upakArano artha che. upakAra koI bahAranI lAdelI vastu nathI. jema putaLA upara raMga caDAvyo hoya to tenI zobhA vadhe che. paraMtu A upakAra tevI jAtano nathI. ahIM upakArano artha zudhdha upAdAnanuM pariNamana che ane temAM nimittabhAve je samAviSTa che, te upakArI tattvamAM bhakitarUpe gaNAya che. ATalI vyAkhyA thavAthI eka dravya bIjA dravyanuM pariNamana karI zakatuM nathI teno paNa uttara AvI jAya che. ane nimittanuM kAryakSetra keTaluM che teno paNa javAba maLI rahe che. jinezvara bhagavAna parama upakArI che, tema kahyuM che ane sAdhake lakSa paNa rAkhavAnuM che, tevI preraNA ApelI che. paraMtu vastutaH sAdhakanI A daSTi ja upakArI che. koI bhakata maMdiramAM praveza kare che ane tene jJAna che ke A mahAvIrasvAmInI mUrti che, vaMdanIya che ItyAdi, jJAnanA AdhAre ja te vyakitanuM pariNamana thAya che. paraMtu e maMdiramAM koI ajJAnI, nAstika, kUtaro ke jAnavara jAya, jene jJAna nathI ke A bhagavAnanI mUrti che, to tyAM A mUrti teno kazo upakAra karI zakatI nathI. hakIkatamAM, mUrti to nimitta mAtra che. paNa tat saMbaMdhI sAcuM jJAna ja upakArI che. "kAra' zabdanI kriyAvAcakatA : sAdhAraNa vyavahAramAM koI vyakita bIjAne sahAyatA kare tene upakAra mAnavAmAM Ave che ane AvI rIte AdhyAtmikakSetramAM, bhagavAna, guru ke zAstrano paNa upakAra mAnavAmAM Ave che. hakIkatamAM upakAra te parakriyA nathI, paraMtu potAnI svakriyA che. kAra zabda kriyAvAcaka che. "citte vivita ta Ara' arthAt jemAM kaMIka karAya che, karavAnuM che, karavAnI preraNA maLe che e badhI kAra zakita che. A kriyAtmaka zakita padArthanI potAnI che. jIvaMta vyakitamAM budhdhipUrvaka A kriyA thatI hoya che. jyAre sAmAnya jIvomAM saMskAravaza thatI hoya che 167 = [1 : Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane e ja rIte jaDa padArthamAM svabhAvathI thatI hoya che. kriyAzakita sarvatra vyApta che. kriyA athavA kAranI sAthe upa joDavAmAM Ave che, tyAre upakAra bane che. upa e sAhityano pradhAna upasarga che. adhyakSa-upAdhyakSa, upavAsa, upakAra, upAsanA, upAzraya, upacAra, upAdhyAya Adi ItyAdi seMkaDo zabdomAM "upa" joDAya che, tyAre tenA arthamAM oche vatte aMze pheraphAra thAya che. "upa" zabda nikaTavartI bhAvane pradarzita kare che. najadikathI je sahAyatA kare che te upakArI bane che. najadikathI sahAyatA karavI eTale vyakitamAM je kriyA thAya che tene anukULa mArgadarzana ApavuM paraMtu A mArgadarzana sthAyI na hovAthI vyakitatvano svIkAra karyA pachI te nimittane choDI daIne paNa svataH kriyAzIla bane che. asthAyI bhAvone pragaTa karavA mATe upakriyA karavAmAM Ave che. arthAt "upa' upasarga joDAya che. upasargamAM paNa "upa" ja che. sarga eTale dhAtunI mULa zakita che, jyAre upasarga te dhAtunA arthamAM vadhAro karI svataH nirALo rahe che. - Ama UMDAIthI jovAthI daSTigocara thAya che ke upazakita te naimittika zakita che. thoDA samaya pUratI maryAdita zakita che. tyArabAda upazakita mULa zakitanuM siMcana karI pote sthira thaI jAya che. jema arihaMto upadeza ApyA pachI svataH potAnA bhAvomAM sthira bane che ane temanI A asthAyI zakita je jIvone lAbhakArI banI che, tene upakriyA tarIke svIkArI upakAra kahevAmAM Ave che. te ja rIte Azraya te kAyamanuM sthAna che. jyAre upAzraya te asthAyI Azraya che. adhyakSa te barAbara sattA dharAve che. jyAre upAdhyakSa jarura paDe tyAre adhyakSano pAvara bhogavI zake che. "upa" upasarga te anAsakata bhAvano pradarzaka che. upayogamAM yoga te mukhya kriyAzIla tattva che paraMtu tenI najIkamAM jJAnAdi pravartita thAya pachI yogonuM saMcAlana thAya che tethI yoga asthAyI upakAraka bhAva che. Ama koIpaNa upakAra karanAra vyakita jeno upakAra mAnavAmAM Ave che, te nirALA rahI tamArA kalyANanuM nimitta bane che. paraMtu te haMmezA tamArI sahAyatAmAM joDAI rahe, potAnI zakita jAgRta na thAya to te sAcA arthamA upakArI nathI. astu. ahIM paNa sadguru ane jinezvara be tattvono upakAra svIkAravAnI vAta che. kharekhara sadguru jIvane apaMga ane nirbaLa na rAkhI temanI mULa zakitane jAgRta karI svayaM nirALA rahe che ane e ja rIte jinezvara samagra vizvanA kalyANanuM nimitta hovA chatAM potAnI zakitathI koI jIvane mokSamAM laI jatAM nathI. svayaM nirALA rahI bhavyajIvone mATe mokSamArganI rekhA aMkita karI jAya che. ahIM sidhdhikAranA kathAnusAra AgrahapUrvaka A bannene upakArI mAnavA ane samagra lakSa temanA upara sthira karavuM to jIvane AtmavicArano ugama thAya che, udbhava thAya che, Atmatatvane samajavAnI preraNA maLe che. prazna thAya ke zuM A bannenA upakArano svIkAra na kare to Atma vicArano udbhava na thaI zake ? zuM A saidhdhAMtika satya che ? tamAma zAstro ane mokSazAstra ItyAdi graMthomAM naimittaka ane svataH ema be dhArAthI jIvanA kalyANano ane AtmajJAnano rasto pragaTa thAya che evo spaSTa ullekha che. ataH ahIM te ullekha karyo che. tenA garbhamAM paNa parokSabhAve A vAta samAyelI che. anaimittika bhAvamAM paNa jenuM lakSa thAya che ane je kAMI darzana thAya che te vAstavika rIte adrazya bhAve paNa sadguru ane jinezvaranuM ja rUpa che. mArA 168 - | |41111111111111 Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahIM sadguru ane jinezvarano upakAra mAnavAno je Agraha che te phakata bAhyadaSTie ke bAhyabhAve upakAra svIkAravAthI AtmavicAra udbhavato nathI. AtyaMtarabhAve saddaguru ane jinezvaranA darzana thAya, tyAre Atma-vicArano udbhava thAya che. ahIM gAthAmAM AtmajJAna na lakhatAM AtmavicAra evo zabda vAparyo che. AtmavicAra te AtmajJAnanI pUrvabhUmikA che. guNasthAna utkAnti kramamAM paNa samyagudarzana pahelA AvI keTalIka bhUmikA, yathApravRtikaraNa, apUrvakaraNa, anivRtikaraNa ItyAdi karaNonI prApti pachI samyaguM darzana prApta thAya che. e ja rIte AtmavicAra te baudhdhika svacchatAno bhAva che ane tyArabAda AtmajJAnarUpI nirmaLa pariNAmano udbhava thAya che. eTale kRpALu deve "uge AtmavicAra' lakhyuM che. uge eTale askurita thAya che. ahIM paNa eka triveNIno saMgama thayo che. saddaguruno pratyakSa upakAra, jinezvarano parokSa upakAra ane AtmavicArano udbhava. A traNe tattvo ekasAthe joDAyelA che. paraspara kArya-kAraNano saMbaMdha paNa saMbhave che. upakAra thavAthI AtmavicAra uge ane vicAra uge to upakAra samajAya. A eka sUkSma bhAvAtmaka kriyA che. astu. kalyANano rAjamArga : ahIM ApaNe nisargathI athavA anaimittikabhAve AtmavicArano udbhava thAya to tyAM paNa adazyabhAve saddaguru ke jinezvaranI upasthiti che, ema mAnavAmAM kazI uNapa dekhAtI nathI. jo ke saidhdhAMtika satya evuM nathI ke koIno upakAra mAnyA vinA AtmajJAna na thAya. hajAro jIva potAnI svapariNatithI, karmonA sUkSma bhAvo anUkuLa thatAM ane, mohAdi tattvono upazama thatAM tarI gayA che. paraMtu A vAta, apavAda rUpe jovAmAM Ave che. rAjamArga to e ja che sadguru ane jinezvaranA upakAranuM lakSa thavuM jarUrI che. lakSa zabda e eka nirNayAtmaka bhAvano vAcaka che. koI eka tattva upara jyAre dhyAna kendrita thAya, tyAre te kendra jIvanuM lakSa bane che. dhyAnanuM kendra dhyAna pUratuM sImita che. jyAre lakSa te asImita che. dhyAna chUTayA pachI paNa lakSa chUTatuM nathI. lakSa te saikAlika dravyArthikanayano nirNaya che. A lakSya bahuja mahatvapUrNa hovAthI ahIM sidhdhikAre lakSa thayA vinA evo zabda vAparyo che. -. ahIM vicAraNIya che ke lakSa thavo ke lakSa thavuM te zuM jIvano svataMtra puruSArtha che ke koI karmAdhIna avasthA che ? eka jIvane lakSa thAya che ane eka jIva saddagurunuM nimitta hoya chatAM tene upakArI tarIke lakSa karI zakato nathI. Ama lakSa thavA ane na thavAmAM kAraNabhUta tattva zuM che ? gAthAmAM paNa lakhyuM che ke lakSa thayA vinA. lakSa karyA vinA ema lakhyuM nathI. lakSa karavuM, te IcchApUrvakanuM kartRtvayukata kArya che, jyAre thavuM te paristhiti zudhdha thayA pachI sahajabhAve zudhdha lakSa thAya che. ahIM lakSamAM sadguru ane jinezvarane upakArI tarIke svIkAravA ane ene svIkAryA pachI ja AtmavicArano udbhava thAya tema nizcayapUrvaka kahyuM. vastutaH karmanI sthiti anukuLa thayA vinA modAdi udaya pariNAmono kSayopazama thayA vinA ane AgaLa cAlIne kahiye to ucca koTinA puNyano udaya thayA vinA jIva saddagurune oLakhI zakato nathI. oLakhI na zake tyAM upakAra mAnavAnI vAta kevI rIte ghaTe ? ane e ja rIte bhAvazudhdhi ke upAdAnanI nirmaLa pariNati thayA vinA jIva anaMtajJAnI evA jinezvara bhagavAnane oLakhI zakato nathI. to tyAM paNa tenA pratye upakAra bhAvanA pragaTa thavI durlabha che. astu. Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upakAra svIkAra : ahIM upakAra mAnavAmAM oLakha ane upakAra bane saMyukata rIte joDAyelA che. sAcI oLakha thatAM ja upakArInA guNono khyAla Ave che. Ama sadgurunA ane jinezvaranA je upakArI guNo che te upakArI guNone saraLatA ane namratA, A banne cAritrika guNonA AdhAre oLakhe che. jema manuSya be AMkhathI dazyanuM nirIkSaNa kare che, temAM namratA ane saraLatA A bane jIvAtmAnI AMkha che ane A banne AMkhanI daSTithI sadgurunI oLakha thatAM jIva tenA pratye natamastaka bane che. A che upakAra svIkRtinI bhAvanA. ahIM sidhdhikAre eka mahatvapUrNa zabda paNa mUkayo che. te zabda paNa ghaNo ja ciMtanayukata ane sahaja mahatvapUrNa che. te zabda che "sadguru sama nahIM" arthAt sadgurunI samAna bIjA koI tenI barAbara upakArI nathI. teno artha evo thAya che ke bIjA koI vyakita ke guru pachI te zikSAguru, kulaguru ke dharmaguru hoya te paNa yathAsaMbhava upakArI che evo dhvani AmAMthI nIkaLe che. jema koI kahe ke kasturI jevI bIjI davA upakArI nathI. to teno artha evo nathI ke kasturI sivAyanI bIjI davAo jerApaNa upakArI nathI. ahIM sama ke samAna zabda upakAranI mAtrAno vAcaka che. arthAt sadguru soLe AnA upakArI che. tenAthI vadhAre bIjA koI upakArI na hoya zake. paraMtu tenAthI nIce yathAsaMbhava oche-vatte aMze bIjA guru ke vyakita upakArI banI zake che. jema ke zikSAgurue akSarajJAna ApyuM ja na hoya to sadgurunuM UMcuM pravacana samajI ja na zake. e ja rIte paraMparAnA dharmagurue deva-guru-dharmanI dhAraNA na karAvI hoya to tevo jIva sadgurunI sevAne yogya banato nathI. A rIte kulaguru paNa AcAra vicAranI maryAdAnA saMskAra Ape che. AvA sAttvika AcAravALA jIvo sadgurunA kRpAbhAjana bane che. eTale ja ahIM "sama' zabda vAparyo che. sadguru samAna koI upakArI nathI, te vAta barAbara che. paraMtu sadguru sivAyanA guruo oche vatte aMze upakArI che, te vAta A vAkayathI spaSTa thAya che. mATe sama zabda samajIne mUkavAmAM Avyo che. jema koI kahe ke sonAnI samAna barAbara koI cIja kiMmatI nathI. teno artha evo nathI ke bAkInI badhI vastu kiMmata vagaranI che. teno artha eTalo ja che ke bIjI dhAtuo sonAthI vadhu mUlyavAna nathI, paraMtu sonuM potAnuM eka svataMtra mUlya dharAve che. tema saMsAramAM anya guruo ke upakArI jIvo ochAvattA aMze upakArI che. AmAM mAtA-pitA ke parivAranA vaDila vyakitano paNa samAveza thAya che. te badhAno paNa jIva upara thoDo ghaNo upakAra che ane Avo jIva ja sadguru samAna koI upakArI nathI evuM lakSa prApta kare che. TUMkamAM kahevAnuM che ke sama zabda ghaNo ja sApekSa ane parokSa arthano paNa vAcaka che. pratyakSa sadguru toM upakArI che ja, paraMtu anya paNa jeo jIvanA vikAsamAM nimitta banyA che, te paNa badhA upakAra yogya che ane e lakSa bhUlavAthI pratyakSa ane parokSa vastutaH upakAra to eka ja che. paraMtu vivakSA karavAnuM kAraNa e che ke manuSyabudhdhi ke manuSyano sAmAnya prazna e hoya che ke je kAMI vartamAnakALamAM sidhdhAMta rUpe samajAvavAmAM Ave che teno bhUtakAlina AdhAra zuM che ? koIpaNa vastuno sAco bhUtakALa vartamAnakALane puSTa kare che. ahIM paNa darzanazAstramAM parokSa pramANane pratyakSa pramANa puSTa kare che. jyAre ahIM bhUtakAlina upakAra vartamAnakALanA upakArane puSTa kare che. je tattva ke sidhdhAMta bhUtakALamAM paraMparAmAM sanAtana rUpe sthApita thayelo hoya te zAzvata vana nA rasa nAkA pAsa nA kAmanI vAta 111 nAma : ka 170 - Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sidhdhAMta gaNAya che. temaja ahIM sadguru pratye je upakAranI bhAvanA che te paraMparAnA upakArathI alaMkRta thayelI che ane sarunA upakAramAM jinezvarono upakAra paNa pratibiMbita thAya che. A gAthAmAM kRpALu gurudeve anaMta laghutAnA ane namratAnA darzana karAvatA sadgurune kevaLa AdhAra na mAnI teo jinezvaranA pratinidhi che, tevo bhAva pragaTa karyo che. parokSamAM jinezvarI je vAta kahI gayA che, te ja vAta potAnA anubhavamAM utArI sAkSAt Atmatattvano sparza karI, sadgurunuM pada prApta karI A uttama anubhava sadguru sAdhakane pIrase che, tyAre sAdhakanA manamAM sadguru ane jinezvara ane pratye nizcayarUpa upakAranI bhAvanA pragaTa thAya tyAre mohAdi karmo halakA thaI jAya, mithyAtvayukata bhAvo visarjana pAmI puNyanA parama udayathI sAdhakanA manamAM AtmavicAra ugI nikaLe che. mAno ke, bIjarUpa bhAvo aMkurita thaI AtmadarzanamAM sahAyaka bane che. jema varSA RtunA prabhAvathI jamIna taraboLa thayA pachI cAre tarapha hariyALI ugI nIkaLe che, tema sAdhakanA manamAM sadguru ane jinezvaranI varasatI kRpA pratye mana upakArathI taraboLa thatAM AtmavicArarUpI hariyALI svataH pragaTa thAya che. dhanya che A triveNI saMgamane ane dhanya che, A upakAranI saritAne ! jenA nirmaLa jaLamAM snAna karI sAdhaka pAvana banI jAya che. ahIM pratyakSano artha vartamAnakALa thAya che, ane parokSano artha anaMta bhUtakALa thAya che. parokSamAM jinezvarano upakAra che. jinezvara eka nathI paraMtu anaMta covIsI che ane e ja rIte parokSano bIjo artha je vartamAnamAM birAjamAna devAdhideva che, simaMdharasvAmI Adi bhagavaMto. teo ApaNI najara samakSa nathI, tethI tene paNa parokSa kahI zakAya che. parokSano artha kALathI ane kSetrathI paNa parokSa che. je kALamAM ApaNuM astitva nahotuM te kALamAM paNa udbhavelA devAdhidevono anaMta upakAra che. Ama kALathI parokSa jinezvarone lakSamAM lIdhA, te rIte kSetrathI paNa je devAdhidevo ApaNA kSetrathI dUra evA videha Adi kSetromAM birAjamAna che, te kSetrathI parokSa che. Ama kSetra ane kALathI parokSa evA jinezvarono jIva upara upakAra che, tethI tene paNa sAdhaka AtmA parama upakArI mAne tyAre ja tene AtmavicArano udgama thaI zake che. pratyakSa ke sadguru che, te pratyakSa jJAnanA viSayarUpe daSTigocara che tethI pratyakSa upakArI che, paraMtu ahIM pratyakSano artha ATalo sImita nathI. ahIM sAdhakano pUro jIvanakALa levAno che. samagra jIvanamAM pratyeka samaye jenA bhAvamAM sadguruno upakAra samajAya che te badho upakAra pratyakSa gaNAya che. darzanazAstrone hisAbe pratyakSano artha pratyakSa pramANa thAya che. paraMtu vyavahAra daSTie pratyakSano artha je kAMI sAkSAtu anubhavamAM AveluM tattva hoya te badhuM pratyakSa gaNAya che. upakAranA pratyakSa ane parokSa be bhAga zA mATe karavAmAM AvyA ? banne upakAra to eka ja che. jema vartamAnakALanuM pANI tarasa chIpAve che tema bhUtakALanuM pANI paNa tarasa chIpAvavAmAM e rIte ja bhAga bhajavatuM hatuM. to saidhdhAMtika rIte pANIno guNa saikAlika che. tema jinezvaro hoya ke sadguru hoya bannenA upakAranI kaDI eka ja che. upakArano sidhdhAMta paNa eka ja che. to ahIM upakAranI be bhAgamAM vivakSA zA mATe karI che? ATalA vivecana pachI samajI zakAze ke upakArane bAhya daSTimAM be bhAgamAM kema vibhakata karyA che. jyAre aMtaradraSTie sAdhakone parokSa evA jinezvara mAno sadgamAM pratyakSa rUpe pragaTa Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ t|ll||diBallEHINImAM thayA che ane sAdhaka eka sAthe sadguru ane jinezvaranA darzana karI tenA upakArano anubhava kare che. "uge na Atma vicAra". ahIM Atma vicAra kevI rIte uge che teno bhAva niSedha zailImAM kahyo che. arthAt upakAra na samajAya to AtmavicAra na uge. upakAra na samajAya, tenuM mahattva na samajAya to tenA upakAranuM lakSa na thAya. upakAranuM lakSa : adhyAtmazAstromAM ane vyavahArika nItizAstromAM lakSa zabdano barAbara prayoga thAya che. paraMtu keTalAka saMpradAyomAM ane keTalAka AdhyAtmika tattvavetAoe alakSane ja lakSa mAnyuM che. jene dezI bhASAmAM alekha jagAvyo che. alakha giradhArI, alakha niraMjana, A badhA zabdo prasiddha thayelA che. alakhano artha alakSa thAya che. ahIM teo kahevA mAMge che ke je sAcuM sAdhya tattva che te lakSAtIta che, lakSathI bahAra che. AvA alakSane lakSa karI zakAya nahI. je lakSa thAya che te badhA rUpI tattvo che, bAhya tattvo che, bhautika tattvo che. IndriyAtIta, manotIta je bhAvo che te badhA lakSathI para che tethI teonA matAnusAra alakSa e ja sAcuM lakSa che ane alakha mATe ja ame dhUNI jagAvI che. astu. ahIM A ja vAta bIjI rIte sidhdhikAre kahI che. vastutaH AtmavicAra te alakSa tattva ja che paraMtu temane prApta karavA mATe guruno ane jinezvarano upakAra te lakSa koTimAM Ave che ane jayAM lakSa na hoya tyAM alakSa Ave ja kema ? A gUDha vAta A padamAM sAMketika rIte kahevAmAM AvI che ane tethI ja AvI niSedhAtmaka vyApti batAvelI che. arthAt jyAM upakArano lakSa nathI tyAM AtmavicAra nathI. upakAranA lakSano abhAva, AtmavicAranA abhAvane sUcita kare che. A vAtane spaSTa karavA mATe ApaNe ahIM eka caubhaMgIno ullekha karazuM. (1) upakArano sadbhAva ane AtmavicArano udbhava (2) upakArano sabhAva ane AtmavicArano abhAva (3) upakArano abhAva ane AtmavicArano uddabhava (4) upakArano abhAva ane AtmavicAranA uddabhavano abhAva. prathama bhaMga e vidhi rUpe ApaNe pragaTa karIe chIe. sidhdhikAre to cothA bhaMgano ja sparza karyo che ke sadgurunA upakAranuM lakSa na hoya to AtmajJAnano vicAra pragaTa na thAya. Ama niSedha vyApti dvArA maMtavya raju karyuM che ke sadguru pratye jo upakAra bhAvanA hoya to AtmavicAra pragaTa thAya che. niSedha vyApti kahevAthI dArzanika rIte tenuM vyApaka rUpa bane che. AtmavicArano udbhava te sAdhya che ane saddagurunA upakAranuM lakSa te sAdhana che. Ama sAdhya sAdhanano vidhi vyAptino sidhdhAMta prasidhdha che paraMtu jyAre vakatA tene niSedha vyAptithI vyakata kare che, tyAre sAdhyanA abhAvamAM sAdhanano abhAva hoya che. ahIM sAdhananA abhAvamAM sAdhyano abhAva vyakata karyo che kAraNa ke A kavitAzAstra che. kAvyanItimAM Ama paraspara vyatyaya karI racanA karavAmAM Ave che. astu. kahevAnuM tAtparya che ke sAdhaka mATe upakAranuM lakSa parama Avazyaka che. bIjA bhaMgamAM upakAranuM lakSa hovA chatAM koI bhArekarmI jIvane AtmavicArono udgama na thAya te saMbhava che. dANA 172 dANA Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahIM A padamAM apragaTa ukita che, kAraNa ke sadguru ane jinezvara pratye parama bhakita dharAvavA chatAM, upakAranI bhAvanA hovA chatAM, AtmaskUraNA thavAmAM bIjA Avazyaka kAraNonA abhAve bAdhA paDe che. jyAre trIjo bhaMga koI bhAgyazALI ke puNyazALI jIvane sadgurunuM nimitta ke upakAranuM lakSa na hoya chatAM paNa karmanA upazama ke kSayopazamanA prabhAve sahaja, svataH AtmavicAranI phUraNA thaI zake che. sidhdhikAranI parama kuzaLatA che ke temaNe niSedha vyAptithI bAkInA traNeya bhaMganI saMbhAvanAno ullekha karyo che ane svayaM ekaja bhaMganuM avalaMbana karI jinezvara tathA sadguru pratyenA upakAranuM lakSa karavAnI preraNA Ape che A rIte saLaMga cAre bhaMganuM AkhyAna thaI jAya che. A rIte ahIM 11mI gAthAnuM parisamApana karI have ApaNe 12mI kaDI upara vivecana karatA pahelA teno upodyota karazuM. A gAthAmAM 1,1mI kaDInA anusaMdhAnamAM sidhdhikAra kavirAja punaH e ja vAtanuM Avedana karI eka samIkSA kare che ane 11mI gAthAmAM je vAtano ullekha karyo che tenuM vadhAre spaSTIkaraNa karI parasparano saMbaMdha kArya-kAraNa bhAve saMkaLAyelo che te tarapha IzAro kare che. pUrva gAthAmAM sAdhakanA upakAra mATe mukhya be staMbha che. sadguru ane jinezvara che. sadaguru te pratyakSa che jyAre jinezvara che te parokSa che. arthAt tenI upakArazIlatA paNa parokSa che. to sahaja e prazna thAya che ke A parokSabhAva pratye sAdhakanI daSTi kevI rIte pahoMcI zake? sAmAnya lokavyavahAramAM paNa kahevAmAM Ave che ke : gurunI mahattA : "guru goviMda dono khaDe kAke lAgu pAya, balihArI gurudevakI jisane goviMda diyo batAya" A prasidhdha dohAmAM goviMda karatA gurunuM mahattva vadhAre prasidhdha karyuM che. guru goviMdanA pradarzaka che. e ja vAta AtmasidhdhinI A 12mI kaDImAM spaSTa rIte kahevAmAM AvI che. jenuM ApaNe vivecana karazuM. ahIM sadgurunA upadezathI jinezvarano upadeza ke upakAra samajI zakAya che. te rIte sAdhakane eka sAcI dizA ApavAmAM AvI che. ane sAthe sAthe saruno upadeza ke upakAra e mukhya che ane saruno upadeza samaje to ja teno upakAra samajAya te vAta aMtargata samAyelI che. TUMkamAM kahevAnuM e che ke 11mI gAthAnI je samasyA che athavA je zarata che tenuM samAdhAna A gAthAmAM che. sadgurunA upadezane samajavAthI teno upakAra spaSTa thAya che ane te upadezathI jInezvaranuM svarUpa paNa spaSTa thAya che. sagurunA upadeza svarUpane samaje to ja teno upakAra lakSamAM Ave paraMtu jo upadeza samaje ja nahi to upakAra kevI rIte ghaTita thAya? Ama sidhdhikAre svataH prazna pragaTa karIne 11mI gAthAnuM anusaMdhAna athavA avataraNa A 12mI gAthAmAM lIdhuM che. 12mI gAthA e upadeza ane svarUpa be tattvane lakSamAM levA mATenI preraNA Ape che. vAstavika rIte A gAthAthI 11mI gAthAnA bhAva puSTa thAya che. jyAM sudhI vyakita samajaNa na prApta kare ke koI ucca koTinA vyakitanI vAta na sAMbhaLe athavA teno upadeza grahaNa na kare to ucca koTinA je zudhdha, caitanya svarUpa dharAvanAra evA jinezvaranuM svarUpa paNa samajAya nahIM. mANAbApA 173 zALA Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hakIkatamAM je upadeza che te svarUpano che ane je svarUpa che teno upadeza che. Ama talamAM tela raheluM che, sAkaramAM jema mIThAsa rahelI che, tema upadeza ane svarUpa, guNa ane guNI tarIke tadrupa che. paraMtu tenuM adhiSThAna athavA upadezanuM adhiSThAna jinezvara che. upadeza ane svarUpa e banne upakAranuM mAdhyama che. A rIte 11 ane 1ramI gAthA upakAra, upadeza ane svarUpa, te triveNIne spaSTa kare che sAdhakane temAM snAna karAve che. jyAre sadguru ane jinezvara e be mahAna tattvo A triveNInA udgAtA che. AthI samajI zakAze ke 12mI gAthAnuM vyAkhyAna kevA kramathI ubhavya che. kamanuM vadhAre vivecana karyA pahelA mULa gAthAno sparza karIe. kAkA mAmAzA 174 lAkha Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA = 12 sadgurunA upadeza vaNa, samajAya jinarUpa samajavA vaNa upakAra zo? samajaye jinasvarUpa A gAthA paNa niSedha vyAptinA dharAtala upara ja racAyelI che kAraNa ke kavine vyApaka rIte anekAMtavAdanuM avalaMbana karI sAdhakone mATe mArgadarzana upasthita karavuM che. pUvarmA kahyuM che tema vidhi vyApti maryAdita thaI jAya che, jyAre niSedha vyApti vyApaka arthano sparza kare che. ahIM paNa upadezanA abhAvamAM svarUpa samajaNano abhAva kahevAmA Avyo che arthAt jeNe sadguruno upadeza grahaNa karyo nathI te vyakitae jIvasvarUpane paNa grahaNa karyuM nathI. sadgurunA upadezane je grahaNa na kare, te vyakita jinasvarUpane na samaje, tevI niSedha vyApti che arthAt sadgurunA upadezane samaje to ja jIva svarUpane samaje tema kahevAnuM tAtparya che. jina svarUpane samajavuM te sAdhya che ane sadguruno upadeza te sAdhana che. ahIM sAdhananA abhAvamAM sAdhyano abhAva tathA sAdhananI sAdhanAthI sAdhyanI sidhdhi paNa sUcita karavAmAM AvI che. sadguruthI bhagavatsvarUpanI prApti : sadguruno upadeza zuM che ? jene samajavAthI jina svarUpa samajI zakAya. vastutaH A upadeza zabda jJAnAtmaka che. sadgurue je prApta karyuM che te vANI pravAhita thaI che paraMtu prazna e che ke A prApti, A vANI ke A upadezamAM tattva zuM che ? kharuM pUcho to phakata A AdhyAtmikajagatamAM teno savAla nathI paraMtu koIpaNa vidyAno upadeza tattvasparzI hoya ke sArabhUta hoya tyAre ja te upadeza sArthaka bane che. jema hIrAnI khANamAM mATI tathA patthara moTA pramANamAM khodyA pachI paNa AkhA kAryanuM sattva te hIrAnI prApti che. hIro tenuM kendrabiMdu che. te ja rIte upadezamAM paNa tattva e ja tenuM kendrabiMdu che. sadguru jyAre potAnI sAdhanAmAM joDAyA che, tyAre samagra sAdhanAmAM tene koI agamya tattvonI sparzanA thAya che. A agamyatattva vacanAtIta che paraMtu e nizcita che ke te koI zAzrvata tattva che. phakata zAzvata tattva che eTaluM ja nahi, paraMtu te svaguNothI paripUrNa che ane badhA guNothI paripUrNa hovA chatAM te sarvathA aprabhAvya che ane manuSyane jenI jhaMkhanA che athavA je zAMtine zodhavA mATe te tappara che, tevI zAMti prApta thatAM tenuM mana TharI jAya che ane have tenI badhI vAMcchA zAMta thaI jAya che. A tattvane pAmyA pachI sadguruno upadeza game teTalo vizALa hovA chatAM te tattvasparzI banI rahe che. zAzvata zabdanI cAre bAju je zabdanA sAthiyA pUrAya che ane je rasamaya bhAvo pragaTa thAya che te A upadezanuM rahasya che. Avo upadeza pragaTa thato hoya tyAre samagra upadezanuM je kendrabiMdu hatuM teno sAkSAta namuno jinezvara bhagavaMta che. eTale jinezvaranuM svarUpa paNa A upadezathI pragaTa thaI jAya che ane AvA tattvasparzI upadezathI svarUpanI prApti thatAM eka adbhUta sAMkaLa joDAya jAya che. eka rekhA aMkita bane che jene sahaja bhASAmAM kahI zakAya ke sadguruthI bhagavaMtanI prApti. astu. A tattvaNzI bhAvone upadeza zA mATe kahevAmAM Ave che ? deza' zabda e nirdezavAcI zabda che. arthAt cokkasa sidhdhAMtane spaSTa kare ke jemAM spaSTa AjJA hoya tevo bhAva deza kahevAya 175 Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ltd | Flill! pAMDa mAM ma..! che. "deza' zabdanI sAthe ghaNA pratyaya joDAtA Adeza, nirdeza, saMdeza, upadeza Adi zabdo banyA che. Adeza AjJAkArI zabda che. nirdeza spaSTa sUcanA Ape che. saMdeza eka prakArano maMgala bhAvano paripAka che. jyAre upadeza che jene prApti thaI che tene spezIne je maMgaLa pravacana uddabhave che te upadeza gaNAya che. sAmAnya vyavahAramAM upadeza zabda ghaNo ja vaparAya che. paraMtu sAcA arthamAM upadeza eka gUDha, agamya, paripakava koI tattvano AbhAsa che ane tyAre ja te upadeza bane che. siddhapuruSonI vANIne ja upadeza kahI zakAya. AvA sidhdhapuruSo upadeza dvArA jyAre apragaTane pragaTarUpe pradarzita kare che, gaMbhIra bhAvonuM uddaghATana kare che tyAre upadezano marma samajayA pachI sAdhaka IzvarIya tattvone paNa jANI zake che. IzvarIya tattvano prabhAva joI zake che. ane AvA bhagavat sthAne vicaraNa karanArA jinezvaradevo je zudhdha svarUpathI alaMkRta che tenA zudhdha svarUpane sAdhaka jANI zake che. A rIte upadeza dvArA jina svarUpane jANavuM te eka rAjamArga thayo, upadezane na samajavo, upadezanI sparzanA na thavI ane te na thavAthI jina svarUpane paNa na jANavuM te eka viphaLa yogano paricAyaka bhAva che. ahIM sidhdhikAre rAjamArgane na saMbodhatA viphaLa yoganuM jJAna karyuM che ke upadezane na samaje te jina svarUpane kayAMthI samaje ? A banneno abhAva hoya to tenA upara upakAra paNa kayAMthI ? ane upakAra na thAya to te khAlI gAgara jevo te bhAvavihina banI rahe che paraMtu jo samaje to sAco upakAra thAya che tema aMtima padamAM kahyuM che. traNa pada niSedhAtmaka bhAvone kahe che jyAre aMtima pada vidhivAcaka banI anaupakAranuM tALuM kholI nAMkhe che "samaje jinasvarUpa" ema kahevAno artha che. jIna svarUpane samajavAthI upakAranI saritA pravAhita thAya che. Ama AkhI gAthA niSedhAtmaka bhAvo dvArA mArga bhUlelA sAdhakone mATe eka Takoro karanArI gAthA che. jema koI kahe ke A jaMgalamAM juo bhomiyo na lIdho hoya athavA bhomiyAnI vAtane sarakhI rIte samajI na hoya to te potAnA gaMtavya sthAnane bhUlI sAcI jagyAe pahoMcI zake nahIM. A AkhI niSedhAtmaka sUcanA che. paraMtu Ano bhAvArtha e che ke bhomiyAnI jarura che, bhomiyAnI vAtane samajavAnI jarura che. e samajayA pachI ja sAcuM gaMtavya sthAna kayAM che? zuM che? tenI khabara paDe che ane chevaTe tyAM pahoMcI paNa zake che. e ja rIte ahIM saru e sAcA bhomiyA che. teno upadeza e nakkara hakIkata che. jina svarUpa te gaMtavya sthAnanI sAcI jANakArI che ane chevaTe badhA prayAsa pachI gaMtavya sthAnane prApta paNa karI zakAya che. samajaNanuM mULa kAraNa : ahIM lakhyuM che ke "najAya na jinasvarUpa" samajavuM, te jIvanI jJAnAtmaka kriyA che. prazna e thAya che ke koIpaNa rastune samajavAmAM jIva zuM svataMtra che? je samajavuM ya te potAnI IcchA pramANe samajI zake tevI zuM jIvamAM svataMtra zakita che? sAMsArika jIvonuM paridarzana thayA pachI lAge che ke jIva samajavAmAM paNa ghaNo parataMtra che. badhA jIvo badhI vastu samajI zakatA nathI, temAM samajavAnI yogyatA paNa hotI nathI ane samajavA dhAre to paNa te potAnI budhdhine spaSTabhAve samajavA mATe asamartha mAne che. koIpaNa viSayomAM tenA ucca koTinA jANakAra bahu ja thoDA hoya che. jyAre te viSayane thoDe ghaNe aMze, samajanAra athavA nahIM samajanAra moTI saMkhyAmAM hoya che. temaja ucca koTino je samajanAra che te paNa tene prApta thayelI r[ j i | ft!!!!!!!' maiti' I'|RAT . Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ budhdhinI yogyatAnA AdhAre samaje che. AthI nakkI thAya che ke samajavAmAM jIva svataMtra nathI. jainazAstra paNa kahe che ke jJAnAvaraNIya karmanA kSayopazama thayA pachI IndriyajJAnonI tIvratA ane buddhinI yogyatA prApta thAya che. jeTalo kSayopazama UMco hoya, tIvra hoya ke vadhAre hoya to tad anusAra samajavAnI bhinna bhinna prakAranI yogyatA prApta thAya che ane vizeSa prakArano puNya yoga hoya to labdhi paNa prApta thAya che. AtmasidhdhinA racacitA svayaM kavivara AvA labdhidhAraka hatA ane zatAvadhAna karI zake tevI alaukika budhdhisaMpadA temane prApta thaI hatI. paraMtu A badhI zakita karmanA yogya udaya ke kSayopazamanA AdhAre pravartamAna thAya che. teno artha evo nathI ke jIva sarvathA karmAdhIna che. ahIM vizeSa vAta e che ke karmono anubhAga rasa maMda thayA pachI jIvane svataMtra zakita paNa prApta thAya che. eTale ja bhagavAne kAraNarUpe pAMca samavAyanI sthApanA karI che. jemAM eka samavAya puruSArtha che. puruSArtha karavo te jIvanI svataMtra zakita che. pravRtinA paNa traNa kAraNa batAvyA che. svathA, nizA ane misrasA. svathA eTale svecchAthI, svataMtra bhAve. nizA eTale svabhAvathI, prAkRtika bhAve ane misasA eTale mizrabhAve. ahIM paNa eka svataMtra kriyAno ullekha karyo che. tAtparya e thayuM ke samajavAmAM badhA jIvo svataMtra nathI. vizeSa yogyatAvALA jIva samajavAno prayAsa kare tyAre eka vizeSa prakArano kSayopazama paNa udbhave che ane jIvanI vinayazIlatAnA AdhAre jJAnaparyAya khIlI uThe che. ahIM jinasvarUpane samajavAnI je vAta che. temAM paNa prathama padamAM upadezanuM nimitta che. je jIva dhyAnapUrvaka upadeza sAMbhaLe che, te sAMbhaLanArane zravaNalabdhi prApta che ane sAMbhaLyA pachI jIva vicAre che, kAraNa ke tene noIdriya evA manoyogathI mati-zrata prApta thayeluM che. sAMbhaLatI vakhate sapuruSArthe te mAnakaSAyano tyAga karI vinayapUrvaka sAMbhaLavA tatpara thAya che. vinayano artha kevaLa hAtha joDavA, jhukavuM tevo nathI. paraMtu "vi." eTale vizeSa prakAre ane "naya" eTale jJAna. Ama jANavAnI sadbhAvanA te UMco vinaya che. A vinayanA prabhAve paNa kSayopazama thatAM samajavAnI yogyatAmAM vadhAro thAya che ane jIva jyAre jina svarUpane samaje che, tyAre dhanya banI jAya che, dhanya banatA sadgurunI sAthe sAthe jinezvara bhagavaMtono paNa upakAra mAne che ane cothA padamAM lakhyuM che samaje jina svarUpa. arthAt jina svarUpa samajavAthI ja upakAranI bhAvanA pragaTa thAya che. paraMtu sidhdhikAra svayaM kahe che ke saruno upadeza na sAMbhaLyo hoya, sAMbhaLavAnI yogyatA na hoya ane te ayogyatAnA kAraNe jinasvarUpane paNa na samajI zakato hoya ane samajavAnI vinayazIlatA na hoya to tyAM upakAranuM zuM ? ema kahIne sidhdhikAra Azcarya vyakata kare che ane abhAvanI paMraparAnI pUrI abhivyakita kare che. jeno ApaNe saMkSepamAM ullekha karazuM. 11 mI ane 12 mI gAthAnA cAreya abhAva A rIte vyakata thayA che. (1) pratyakSa sadganA upakArano abhAva. (2) parokSa jinezvara bhagavaMtanA upakArano abhAva. (3) sadgurunA upadezano abhAva. (4) jinezvara bhagavaMtanA svarUpane samajavAno abhAva. SEKRETAR RESTAURANGERTIAN RESULTATER 200 PAGINI Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A cAreya abhAva niSedhAtmaka abhivyakita che. teno vidhoyAtmaka bhAvArtha zuM che te ApaNe vivecana karI cUkayA chIe. ahIM TUMkamAM eTaluM ja kahevAnuM che ke A cAreya abhAva kramazaH jIvanI ayogyatAnI sUcanA Ape che ane AvI ayogyatA TakI rahevI te mohAdika karmano ane pApa karmano udaya che. uparyukata cAreya abhAva kramazaH thAya ema na kahI zakAya. paraMtu je rIte jIvanA karmabaMdha hoya ane je rIte tenA udaya pariNAma hoya te rIte AvI yogyatAno abhAva jaNAya che. banne kaDIno sAra e che ke jIve sAco puruSArtha karI, sadgurunuM avalaMbana laI potAnI yogyatA avazya keLavavI joIe. AgaLa je AtmajJAnanuM vivaraNa Avaze tenI pRSThabhUmi te A yogyatA che. ayogyatAnA paththara na haTe, tyAM sudhI nIcenuM nirmaLa jharaNuM pragaTa thatuM nathI ane nirmaLa pANI paNa prApta thatuM nathI. AgaLamAM eka jagyAe sidhdhikAre kahyuM che ke 'vicare udaya prayoga.' A zabda sadgurunA lakSaNa mATe Avyo che. ane AvA koI prabaLa jJAnI udayabhAva hovA chatAM nirlipta rahI zake che, nahIM to je kAMI ayogyatAno athavA ajJAnano ke mithyAtva Adino jIva para prabhAva che emAM mukhyatve udayabhAvanuM ja nATaka che. vicare udaya prayogamAM jIva udaya bhAvathI aprabhAvita rahI jJAnadaSTie udayabhAvanuM nATaka nihALe che jyAre bIjI bAju udayabhAvanuM tAMDava jIvane aMdhakAramAM rAkhe che. to ahIM mukhya samajavAnI vAta nIce pramANe che : jalakamalavata sAdhanA : nAno moTo udayabhAva to jIva mAtrane cAlato ja hoya che ane te udayabhAva ghaNI uMcI sthiti sudhI jIva sAthe jaLavAya rahe che. udayabhAva hovA chatAM jIva pragati kare che te eka avasthA che. jyAre udayabhAvanA kAraNe pragati avarodhAya che te bIjI avasthA che. Ama udayabhAvamAM spaSTa vibhinnatA jovAmAM Ave che. A vibhinnatAnuM mukhya kAraNa udayabhAvanI tAratamyatA che. arthAt utkRSTa tathA bhAre rasathI vartato udayabhAva ane halako alpa rasathI vartato udayabhAva. Ama dhIre dhIre gADha udayabhAvamAMthI mukata thAya che, udayabhAva jhAMkho paDato jAya che. gADha rasa yukata udayabhAva hoya tyAre pragati avarodhAya che ane tyAre mohAdi tattvanuM jora hoya che. paraMtu gurukRpAthI ane puNyanA udayathI mohAdi karmanA udaya bhAvo nabaLA paDe che tyAre samyagdarzana ane jJAnanI sthiti sarjAya che.. te jIva udayabhAvathI vimukata thaI udayabhAva pramANe vicaraNa karI svayaM nirlipta rahe che. A rIte udayabhAvanI banne sthitio spaSTa samajAya tevI che. ahIM kahevAnuM tAtparya e che ke asamajaNa avasthA e jIvano svataMtra IcchApUrvakano doSa nathI, paraMtu gADha 2se udayamAna karmono prabhAva che. chatAM paNa eka nakkara hakIkata che, ke alpAMze paNa jJAnAvaraNIyakarmanA kSayopazama pramANe samajaNa udbhave che. jJAnavaraNIyakarmanA kSayopazamamAM majA e che ke tenA kSayopazamanI lagAma lagabhaga jIvanA hAthamAM che. uccadazAno vinayabhAva pragaTa thAya to tAtkAlika jJAnAvaraNIya karmano kSayopazama pragaTa thAya che. abhyAsanI mAtrA ane svAdhyAya jema jema jIva vadhAre, tema tema te tAtkAlika kSayopazamane bhaje che. astu. ahIM ApaNe sadgurunA upadazane na samajavAnI je kathA che teno vicAra karyo. A zarata evI che ke jo samajaNa thAya to sAthe jina svarUpa paNa samajAya. uparano prazna jIva svataMtra che ke kema ? tenuM suMdara rIte spaSTIkaraNa thaI gayuM che ane je 178 Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAMI samajaNano aMza che, tenuM avalaMbana laI jIva jo AgaLa vadhe to prakAzanI mAtrA vadhatI jAya, puruSArthanI mAtrA paNa vadhe ane virodhI karmono prabaLabhAva ocho thAya to parataMtra hovA chatAM amUka aMze te dhAryuM karI zake che. AkhI gAthA preraka gAthA che. eka prakAre preraNA ApavAmAM AvI che ke sadgurunI bhakitathI ane tenA upadezane samajavAthI AdhyAtmika vikAsa udbhave che. ahIM eka khAsa vAta lakSamAM laI A gAthA ApaNe pUrI karazuM. puruSArtha eTale zuM? pramAda ane puruSArtha : vyavahAradazAmAM koI mANasa bahuja kAma karato hoya, rAta divasa tanatoDa mahenata karI, bhoga upabhoganA sAdhana tathA dhanarAzi prApta karavA mATe athAga prayAsa karato hoya, to tene sAMsArika loko puruSArtha gaNe che paraMtu te kharekhara puruSArtha nathI. A karmanA udayabhAvano ja prabhAva che. sAco puruSArtha e ja che ke karma dvArA utpanna thatAM mohAdi bhAvo sAthe yudhdhanA stara para laDI mithyAtva Adi bhAvonuM damana karI, tapa tyAga karavo ghaTe athavA tenA mATe je kAMI samayano ke budhdhino bhoga Apavo, paDe te ja sAco puruSArtha che. vyavahAradazAnA puruSArthane jJAnIoe pramAda kahyo che. pramAdano artha phakata ALasa ja nathI. ALasa uparAMta mohAdi bhAvamAM ramaNa karI, karmabaMdha thAya evo puruSArtha kare te paNa pramAda ja che. te pApajanaka hovAthI te puruSArtha nathI. puruSa eTale AtmA ane artha eTale sArthakatA. je kAryathI AtmakalyANanI sArthakatA thatI hoya, arthAta jenAthI kalyANano artha sidhdha thato hoya te sAco puruSArtha che. puruSArthanI sAcI vyAkhyA sAdhakoe lakSamAM rAkhavI ghaTe che. e ja rIte gurusevAmAM paNa je vyakita gurunI bhautika AvazyakatAo pUrI karI aTakI jAya che. badhI rIte bAhya zAtA upajAve che paraMtu gurunuM jJAna levA tatpara thatAM nathI. jJAnamArgathI dUra rahI kevaLa bAhya sevAthI saMtoSa mAne che, te sAcA arthamAM gurusevA nathI. A sevAthI kazuM ahita thatuM nathI, paraMtu tattvaprApti paNa thatI nathI. A vastunA anusaMdhAnamAM je sidhdhikAre kahyuM che ke "sadgurunA upadeza vaNa" je kahyuM che te sAcI gurusevAno bhAva Igita kare che. arthAt upadezane samajavo te ja gurubhakita che ema kahevAnuM tAtparya che. samagra gAthA jJAnapUrvakanA bhakitayoganI ja vyAkhyA kare che. jJAnAtmaka bhakitayoga te vAstavika bhakita che. ahIM je utkAntinI rekhA kheMcI che te AkhI rekhAmAM jJAnanA motI che ane temAM bhakitano doro parovavAmAM Avyo che. ahIM ApaNe ATalo vicAra karI A 1ramI gAthAnA ulbodhanane pacAvI 13mI gAthAmAM praveza karazuM 13mI gAthAnA bhAvathI viSayAMtara thaI kavirAja have tattvanA astittva viSe eka tAtvika carcA zaru kare che. jenI pRSThabhUmi nihALI te upara vicAra karazuM. . Illultill l[ lNa //] ma[lNa ApaNa!PilurdA pANallywANAnaka lllllhiArA 19 - - rakakakakakArA:rA kaDhAra , tA . pantly 4 Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 13 AtmAdi astittvanA, eha nirUpaka zAstra; 'pratyakSa sadguru yoga nahIM, tyAM AdhAra supAtra 1 nAstikavAdano prabhAva : ahIM gAthA 13mAM astittvavAdano AdhAra laI AtmatatvanA astitva mATe athavA satattvanA astittva mATe eka prakAre daDhatA sAthe sthApanA karavAmAM AvI che. bhAratavarSamAM kaho ke samagra vizvamAM nAsti tattvavAda ghaNo phelAyelo che kAraNa ke pratyakSa bhautikatattva ja dekhAya che. jyAre sUkSma, adrazya, daSTigocarathI para evA caitanyatattva viSe jyAre vicAra karavAmAM Avyo, tyAre astittvavAdanI sthApanA thaI. jo ke nAstika loko paNa bhautika tattvanuM astitva mAne che paraMtu Izvara, AtmA ke evA koI sUma caitanya tattva je ajara amara che teno svIkAra karatA nathI tethI tene nAstikavAda kahevAmAM Ave che. jyAre zraddhApUrvaka tarkayukata caitanyatattvano svIkAra karavAmAM Ave ane te paNa phakata dehanI maryAdA sudhI nahIM, tenuM saikAlika astittva svIkAravAmAM Ave, tene AstikavAda kahevAmAM Ave che. saMkSepamAM Izvara, AtmA ke satu tattvanA saikAlika astitvane jemAM svIkAravAmAM Ave tene Astika kahevAmAM Ave che. Ama Astika ane nAstikanI be dhArA spaSTapaNe udbhava pAmelI che. Astika loko to draDha paNe Atmatattvano svIkAra kare che, jyAre nAstikadhArA nizcita paNa che, ane saMzayavALI paNa che, jeo AtmAno svIkAra paNa karatA nathI ane niSedha paNa karatA nathI. teone A badhA tattvo agamya che. tethI tenI carcAmAM utaratA nathI paraMtu teo bhautikavAdane AdhAre jIve che. AvA loko paNa eka prakAre nAstika koTimAM Ave che. Ama nAstikadhArA paNa ghaNA bhAgomAM vaheMcAyelI che ApaNe ahiM nAstika tattvano vicAra choDI Astika tattvanI carcA karIzuM. kAraNa A 13 mI gAthAmAM kavirAje have spaSTapaNe astittvanA vicAra zaru karyA che. astittanI sthApanAnA AlaMbana : astitvanI sthApanA mATe traNa AlaMbana mAnyA che. (1) zAstra, Agama (2) sadga yoga (3) supAtra zradhdhALu vyakita A traNanA AdhAre, astittvanI vicAraNA prastuta karI che. jemAM zAstrane prathama mAnyA che. kevaLa AtmA ja nahIM paraMtu samagra saMskRtino AdhAra ane dharma paraMparAno AdhAra zAstra hoya che. koI paNa yugamAM trikALadaSTi puruSo dvArA je kaMI nirUpaNa thatuM hoya, te jJAna zAstrarUpe saMkalita karavAmAM AvyuM che. keTalAka zAstrano AdhAra, pUrNajJAnI puruSo hoya che. jyAre keTalAka zAstrone alaukika epauruSeya mAne che. A badhA jJAnanA bhaMDArarUpa zAstromAM AtmatattvanuM astittva svIkAravAmAM AvyuM che. ahIM gAthAmAM "AtmAdi lakhyuM che. arthAt AtmA sivAya bIjA zabdothI paNa caitanyatattvano svIkAra karavAmAM Avyo che. jene brahmatattva kahevAmAM Ave che. brahma, parama brahma, paramAtmA, Izvara, paramezvara A badhA rUpono zAstramAM paripUrNa rUpe prayoga karI tenA astittvane prakAzita karela che. "AtmA' zabda jIvAtmAnA zudhdha svarUpa mATe prayukata thAya che. A sidhdha svarUpane brahmatattva tarIke oLakhavAmAM Ave che. tene sanAtana satya paNa kahe MUSTUSELES CERCA LA COMUNE Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. 'AtmAdi' jemAM be zabdo che. AtmA Adi arthAt AtmA sivAyanA bIjA paNa je zAzrvata tattva che, tenuM paNa astittva svIkAravAmAM Ave che. A rIte zAzvata tattvonuM nirUpaNa karanAra je graMtho che te badhA graMthonA adhyayanathI zradhdhALu jIva Atmatattvano svIkAra kare che. zAstro pramANabhUta che. tethI zAstromAM kathita agamya tattvanuM astittva paNa pramANabhUta mAnavuM rahayuM. Ama zAstro AtmAnA astittvanA AdhAra rUpa che. jo ke badhA zAstro A koTimAM AvatA nathI. tethI ja ahIM kavirAje kahyuM che ke je zAstra' teno artha e che ke badhA zAstro AvA prakAranA nathI. arthAt AtmAnuM astittva mAnIne samagra zAstrano vistAra karyo hoya tevA zAstrane 'Atma nirUpaka zAstra' gaNI zakAya. ahIM 'nirUpaka' zabdano prayoga karyo che. 'niH' zabda nizcayavAcI che. 'rUpaka' zabda banne prakAranA bhAvo batAve cheH nakalI ane asalI. jyAre 'nirUpaka' zabda nizcita bhAva batAve che. ahIM A 'nirUpaka' zabda ane 'rUpaka' zabda, banneno bheda avazya jANI levo joIe. nirUpakanI mImAMsA A zAstro pramANabhUta che ane 'nirUpaka' paNa che. ahIM mukhya prazna e che ke nirUpaka zabda kartAvAcI paNa che ane karmavAcI paNa che. nirUpaka eTale vyAkhyAkaranAra. bIjo artha che, jemAM 'nirUpaka' thayuM che. jemAM vyAkhyA karavAmAM AvI che, tevA graMtha paNa nirUpaka che. graMthanA, zAstranA upadezaka te kartA che ane zAstra tenuM karma che. ahIM nirUpaka zabda banneno sparza kare che. jo ke A badhA zAstromAM lagabhaga nirUpaka ke zAstrakartAnA nAmano ullekha hoto nathI. tema ja teno koI paricaya hoto nathI paraMtu zradhdhApUrvaka (devAdhidevonI vANIthI zAstra banyA che. eTale vyAkhyAtA tarIke paramajJAnI puruSane svIkAravA paDe che. ApaNe vyAkhyAtA koNa che ? te tarkamAM javAnI jarura nathI, paraMtu AtmAnA astittvanuM je nirUpaNa thayuM che, tevA zAstrone astittva nirUpaka kahezuM. AkhA zAstramAM eka ja carcA hotI nathI. zAstramAM ghaNA viSayono sparza hoya che. paraMtu mukhyatve ThekaThekANe 'AtmA nitya' che ane zAzvata che, tevI prarUpaNA ane tenA AdhAre bIjI vyAkhyA spaSTa karI hoya che. zAstra eka bhaMDAra che. temAM bhinna bhinna prakAranA motI jhaLakatA hoya che. AtmAnuM nirUpaNa te eka bahumUlya jhaLakatuM motI che tethI saMpUrNa zAstra AtmanirUpaka kahevAya che. astino bhAva astittva : ahIM 'astittva' zabda vAparyo che. paraMtu 'asti' zabda vartamAnakALavAcI che ane temAM 'ttva' pratyaya joDavAmAM Ave che. jema manuSya ane manuSyattva e ja rIte 'ttva' pratyaya joDavAthI trikALavartI sAmAnya guNadharmano bodha thAya che. eTale ahIM 'asti' vartamAnakALamAM che. paraMtu zAzvata padArthanI 'asti' samagra vartamAnakALamAM joDAyela che. jethI tenuM 'asti' trikALavartI hovAthI te 'astittva' banI jAya che ane je padArtha zAzvata che, teno sAmAnya dharma astittva rUpe kathita karavAmAM Avyo che. nAzavaMta padArthanuM paNa 'asti' hoya che paraMtu te trikALavartI hotuM nathI. nAzavaMta padArthonuM astittva alpakAlIna che. badhA azAzvata padArthanuM astittva tevA nAzavaMta padArthono sAmAnya dharma banI jAya che. Ama astittva be prakAre cheH zAzvata astittva ane azAzvata astittva. AtmAnuM astittva trikALavartI hovAthI te zAzvata astittva che. 'astittva' zabda padArthanI sattAno dyotaka che. arthAt 'astittva' eTale 181 TER EDU Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sattA. ahIM AtmAnI trikALavartI sattA, satpaNuM ke astittva che. ApaNe 'sattA' zabdathI vyAkhyAna karIzuM te 'astittva' darzaka che. zAstromAM padArthanI 'sattAnuM' vyAkhyAna thAya che, mULa dravyanI sattA tarkathI pramANita thAya che ane te 'sattA'nA AdhAre samagra vizva paryAya pAme che. vizvamAM be sattA mukhya che. jIva sattA ane ajIva sattA. eTale bhagavAne tattvomAM prathama zabdonI sthApanA karI cheH jIvatattva, ajIvatattva. chae dravya paNa A be bhAgamAM vaheMcAyelA che. 'AtmA' jIvadravya che, bAkI pAMca dravyo te anAtmArUpa che. A badhA dravyanuM nirUpaNa zAstramAM thayuM che. ajIva dravyanuM astittva pratyakSa dekhAya che, Indriyo dvArA anubhavAya che. tenA astittva mATe vadhAre samajAvaTanI jarurata nathI. nAstiko paNa ajIva dravyanA astittvane svIkAre che. jethI ajIvadravyanuM astittva bahu mahatvapUrNa nathI. paraMtu jIvadravyanuM astittva ghaNuM ja mahatvapUrNa che. jemAM 'AtmA' kahetA cetanatattva, tenuM astittva mahatvapUrNa che ane tenA astittva mATe samajAvaTanI paNa jarura che zAstronuM mukhya lakSa 'Atmadravya' nA astittva mATe che. tethI A 13mI gAthAmAM 'Atma astittvanA' ema ullekha karyo che. 'Adi' kahIne ajIva dravyanuM kathana karela che. ahIM 'Adi' zabdano artha anya dravyanuM astittva che athavA virudhdha evA paramAtmatattvane paNa svIkAravAnI vAta che. tenuM astittva sidhdhalokamAM che. jIva sivAyanA apratyakSa bhAvo che tenA astittva viSe pratyakSa pramANa nathI. paraMtu zAstramAM jenuM kathana che tenA astittvano paNa zradhdhAthI svIkAra karavo rahyo. A badhA zAstro astittvavAdI hovAthI je zAstroe Ama kahyuM che teno samAveza thAya che. badhA zAstro nirUpaka bhAve' tattvonA astittvanI vAta kare che, arthAt nizcitapaNe kahe che. ahIM prazna e thAya che ke keTalA zAstra mAnya rAkhavA ane kayA zAstra amAnya karavA. jo ke A praznano javAba gUDha rIte A paMkitamAM AvI jAya che. astittvavAdI zAstra mAnya ane jemAM astittvano svIkAra na hoya te zAstro sahaja amAnya banI jAya che. ApaNe 'zAstra' zabdanI vyAkhyA pAchaLathI karIzuM. ahIM A pUrvapadano uttarapada sAthe zuM saMbaMdha che ? kAraNa ke zAstranuM kathana karIne sIdhI rIte sadguruno abhAva vyakata karI supAtra jIvanuM avalaMbana karavAnI vAta karI che. zAstra pachI sadagurunuM sthAna Ave che, jethI ahIM kavirAje sadgurune Avazyaka mAnI, tenI gerahAjarImAM zuM karavuM teno IzAro karyo che. vastutaH ekalA zAstrathI ja athavA tenA bhAvo samajavAthI bhakatanuM samAdhAna thaI jAya ane te pUrNa rIte astittvavAdI bane te jarUrI hatuM. phakata zAstra vAMcavAthI ke zAstranA nirUpaNathI sAmAnya jIva ekAeka AtmAnA astittva sudhI pahoMcI zakato nathI ane zAstranA gUDha rahasyone paNa samajI zakato nathI. nirUpaka zAstra hAjara che paNa tenI samajAvaTa karanAra na hoya to kArya adhuruM rahe che. gharamAM badhu ja che. paraMtu daravAjA upara tALu che. tALu kholanAra na hoya tyAM sudhI gharanuM rahasya jANI zakAtuM nathI. e ja rIte gharamAM badho sAmAna che. paraMtu aMdhAru hovAthI joI zakAtuM nathI. tyAM dIpanI jarura che. boTalamAM kiMmatI attara che. paraMtu DhAMkaNa na khule tyAM sudhI sugaMdha prApta thatI nathI. A rIte vizvanA lAkho lAkho 182 Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAva evA che, jemAM AvaraNa haTAvanAra koI na hoya to padArthanA guNadharma pAmI zakAtA nathI, astu. ahIM paNa AtmAdi tattvanA nirUpaka zAstro jJAnanA bhaMDAra che paraMtu tenuM rahasya samajAvanAra sadgurunI jarura che. gAthAmAM kavirAje sadaguru zabdano prayoga karyo che kAraNa ke ghaNA guru evA che ke zAstranA mULa rahasyane choDI ADe pATe gADI caDAvI aMdhazradhALu hajAro kriyAkAMDane janma ApI svArtha parAyaNa bane che paraMtu ahIM evA sadguru ke je AtmatattvanA astittvanI pUrNarUpe sthApanA karI jIvane sAdhanA mArganA puruSArthanI preraNA ApI svayaM nirALa rahe che. to tevA guru sadguru kahevAya che. ahIM AvA sadaguru astivAdI zAstranA rahasyanuM udghATana karI zake che. jethI ahIM kavirAja "guru"nuM uccAraNa karI rahayA che. paraMtu sAthe sAthe kahI rahyAM che ke AvA pratyakSa sadguru na hoya to zuM? cothA padanI vyAkhyA karatA pahelA ApaNe A trIjA pada upara punaH daSTipAta karIzuM. pratyakSa eTale zuM ? ahIM be zabdo mUkayA che. pratyakSa ane sadguru'. temAMthI pratyakSa zabda ahIM ghaNo saMdigdha ane vicAraNIya che. prazna e che ke pratyakSa zabdaprayoga sadgurunuM vizeSaNa che ke pratyakSa ke vartamAnakALano ullekha kare che. A saMdehanuM nivAraNa karI ApaNe banne rIte pratyakSa zabdano vicAra karIzuM. - pratyakSa vartamAnakALamAM ApaNe jene joI zakIe athavA jeo vartamAnakALamAM sadguru tarIke sthAna meLavI AtmArthI banyA hoya, te pratyakSa koTimAM Ave che. arthAt je prAcInakALanA zAstro che ane paraMparAthI je zAstro cAlyA Ave che. tene vartamAnakALamAM ukela karI, pratyakSa rIte athavA sacoTa rIte samajAvI zake tevA guru vartamAnakALe hAjara hoya to kAma banI jAya. pratyakSa AMgaLI cIMdhI ApaNe jene bolAvI zakIe, batAvI zakIe, athavA koI paNa jJAnIjano pratyakSa tenuM varNana karatA hoya to te pratyakSa sadguru che. astu pratyakSano A vartamAnakALavAcI sAmAnya artha prasidhdha che. tyAre bIjo artha ghaNo gUDha ane gaMbhIra che. sAmAnya rIte Atmasidhdhino pATha karatA kadAca A arthane pAmyA na hoya. pratyakSa eTale jeNe sAkSAtkAra karyo che. potAnA dhyAna baLavaDe jeNe AtmAne pratyakSa jANyo che. ahIM pratyakSa zabdamAM "akSa" zabda che. akSa no artha AMkha thAya che. AMkha eka prakAranI jJAnendriya che paraMtu A jJAnendriyo phakata bhautika padArthanuM jJAna kare che. jethI A AMkha dravyaAMkha, cULa AMkha, AtmA sudhI pahoMcI zakatI nathI. jyAre bIjI eka AMkha che, ApaNe jene bhAvacakSu kahIzuM. A akSa IndriyAtIta evI bhAvendriya che, je tattvano anubhava karI zake che ane A bhAvendriya" te zrutajJAnano uccakoTino bhAva che, je aMtarmukhI thaI svadravyane oLakhe che, AvA svadravyane je mahApuruSoe oLakhyuM che arthAt jeoe pratyakSa karyuM che tevA gurune pratyakSa sadguru kahI zakAya A che pratyakSa zabdano gUDhArtha. akSa zabdanI vizeSa vyAkhyA : "akSa' jema jJAnendriyavAcaka che. te ja rIte "akSa" dravyavAcaka paNa che. nAzavaMta dravyane athavA paryAyone "kSa' kahevAmAM Ave che. "kSa" eTale " kSayagAmI" je "laya" pAme che. jenuM astittva zAzvata nathI, tevA paryAyo "kSa' vibhAgamAM gaNAya che. jyAre "kSa" thI para "akSa" avinAzI che, je kSaya pAmatuM nathI, je "akSaya' tattva che, akhaMDa SEBAGAWAGEUZA RESUAR EDHE SHERAN C3 . Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dravya che, akhaMDa tattva che, te dravya "akSaya" dravya che. paryAyano laya thayA pachI paNa mULadravya " akSa' rUpe banI rahe che, tene "akSara' paNa kahevAya che. ahIM ApaNe "pratyakSa' zabda Avo " akSaya" nidhAna, akhaMDa, avinAzI, Atmadravyano jene sAkSAtkAra thayo che tevA vyakita pratyakSa saru che. ahIM "akSa" nI sAthe prati' upasarga che. "prati' no artha tenA saMbaMdhamAM je kAMI che te paryAya rUpe jANyA pachI tene pratyakSa' karI zakAya. "prati" zabda dizAsUcaka che temaja paryApta sUcaka paNa che. adhyAtmanI dizAmAM AgaLa vadhIne sAkSAt paryAyarUpe jene anubhava maLyo te pratyakSadarzI che. dhanya che AvA "pratyakSadarzI', je sadgurunA uttama padane zobhAvI zake che. eka zaMkA ane samAdhAna : ahIM eka zaMkA thaze ke AtmA IndriyAtIta che. "akSa' eTale AMkha, tene joI zakatI nathI. jethI ApaNe pUrvamAM kahI gayA ke bhAvacakSuthI AtmAnA darzana thAya che. paraMtu prazna e che ke Indriya AtmAne kema jANI zakatI nathI ? upaniSadamAM A praznanI chaNAvaTa karI che. ziSya pUche che ke tamo AtmA, AtmA karo cho, to AtmAne pratyakSa dekhADo jene huM AMkhathI joI zakuM. tyAre guru javAba Ape che ke AtmA te AMkhano viSaya nathI, kAraNa ke AMkha to bAhya viSayane jANI zake che, jyAre "AtmA to AMkhane jANavAnI zakita Ape che. arthAt yat cakSusi na pazyanti, yena cakSusi pazyanti / tadev brahmatvam viddhi, nedam yadIdamupAsate // arthAtu he bhAI, AMkho jene joI zakatI nathI paraMtu tenI kRpAthI AMkho saMsArane nihALe che te Atmatattva, athavA brahmatattva che. je AMkhanI sAme che te rUpI padArtha AtmA nathI, te viSaya che jene mANaso jANe che. A zlokathI sAbita thAya che ke sthULa AMkhathI AtmA pratyakSa thaI zake nahI. sadguru : ahIM pratyakSa sadguru zabda che, te hakIkatamAM pratyakSa sadgurunuM vizeSaNa che. jemake, dhyAnayogathI jeoe AtmAne pratyakSa karyo che. bhAvendriyathI nihALyo che, tevA sAdhaka mahAyogI pratyakSa sadguru che. Ama pratyakSanA bane artha ApaNe nihALyA. (1) je ApaNI sAme che te pratyakSa () jeoe AtmAne pratyakSa karyo che, tevA pratyakSa guru. ahIM sAru zabdano punaH praveza thayo che. AtmasidhdhinA dareka padomAM prAyaH sadguru zabda vaparAyo che, kAraNa ke vartamAnakALamAM ghaNI vyakitao guru banI, guru pada dharAvI jJAna ApavAno aMDabara karI vastutaH sAdhakane AtmA sudhI pahoMcADatA nathI. A badhA guruo sadgurunI koTimAM AvatA nathI. sadguru zabdanA ane artha gurunI mahattA pragaTa kare che. sadguru eTale sAcA guru, ImAnadArIpUrvaka pote je kakSAmAM che te kakSA sudhInI vAta kare che. temAM DhoMga ke AMDabara hotA nathI. tevA nirmaLa guru saru kahevAya che. jyAre bIjA arthamAM "sat' eTale satta tattva, zAzvata, ajara, amara je tattva che, te sat kahevAya che. ane "satu' nA AdhAre teo gurupada pAmyA che. temanI gurutA koI pada mAtra nathI. paraMtu zAzvata evuM sat tattva che, sat che te guru che. ane guru che te sat che. A rIte sat svayama guru pade che, guru sthAne che, ane AvA sanA je anslatLa 184 zALA Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyakitamAM bhAva pUrA thayelA che, te vibhUti saru kahevAya che. vizeSa vAta : "zAstra' zabdanI vyAkhyA : A gAthAmAM nirUpaka je zAstra' ema kahIne vAkaya adhyAhAra mUkeluM che. "AtmAdi nirUpakanA je zAstra" ema kahyA pachI kavi aTakI gayA che paraMtu AkhI gAthAnuM nirIkSaNa karyA pachI adhyAsa e nIkaLe che ke AvA zAstra hAjara na hoya, jovAmAM na AvyA hoya, athavA jovA na maLyA hoya athavA tenI samajaNa na hoya, te zAstranA tattvone pIrasanAra na hoya to, A jJAna zAstramAM ja saMcita rahe che. tyArabAda bIjA padamAM "sadguruno yoga nahIM' ema kahevAmAM AvyuM che. arthAt sadgurunI anupasthiti hovAthI nirUpaka zAstranI vyAkhyA apUrNa rahI jAya che, kAraNa ke AvA sadguru AvA nirUpaka zAstrane samajAve athavA svayam pote pratyakSa tenuM bhAna karAve che. paraMtu ahIM yogIrAja kahe che ke AvA saguno yoga na hoya to A jJAnano AdhAra koNa ? arthAt AtmajJAna koNa ApI zake ? cothA padamAM svayam javAba Ape che ke koI supAtra yogya vyakita ja, sAdhakane mATe AdhArarUpa banI zake che. padamAM paNa "AdhAra zabdano prayoga karyo che. ahIM supAtra zabdano prayoga karyo che. pAtratA eTale yogyatA. pAtratA eTale sAdhanA, pAtratA eTale jenAmAM pacAvavAnI zakita che. pAtratA eTale je jIravI zake che. tevA vyakitane pAtra vyakita kahI zakAya che. pAtra vyakita badhI pAtratA hovA chatAM vizvasanIya na hoya to te supAtra nathI. A to AtmajJAnanI vAta che jyAM saikAlika nirNaya karI samyagadarzananA upAyone kahevAnuM che tyAM sAdhAraNa pAtranuM koI gaju nathI eTale te supAtra hoya to ja suMdara rIte graMthIno ukela karI, pote je pAmyA che, te bIjAne pamADI zake che. ahIM "AdhAra supAtra' kahIne bevaDA arthamAM A zabdano upayoga karavAmAM Avyo che. jeo jJAnane pAtra hoya, jJAna meLavavAne yogya hoya, te jJAnano AdhAra banI zake che. Ama sAdhakane mATe paNa supAtra zabda lAguM paDe che jyAre bIjo artha A tattvajJAnane pIrasavA mATe koI supAtra mahApuruSa AdhArabhUta che. arthAt sAdhanAnAkSetre avalaMbana karavAne yogya che. A rIte supAtra zabda ane AdhAra zabda bane mahatvapUrNa che. ApaNe AkhI gAthAno khaMDa khaMDa artha karyA pachI, badhA zabdono viccheda karI, pada vicchedanI rIte vicAraNA karI artha prastuta karyA che. have saLaMga rIte AkhI gAthAno artha vicArIzuM. pUrvamAM kahyA pramANe 12mI gAthA pUrNa thayA pachI mukhya viSayAMtara thayuM che ane pUrva bhUmikA rUpe vicAro vyakata karyA pachI have kRpALu deva sidhdhAMtanI sthApanA karavA mATe tatpara thayA che. ahIM mukhya sidhdhAMta AtmAnA astittvano che. arthAtuM astittva sidhdhAMtane AdhAra mAnI teoe pote vyAkhyAna zaru karyuM che ane A astitvane pragaTa karanAra paNa mukhya AdhAra che: 1. zAstra 2. sadguru 3. supAtra. A traNa avalaMbanane vicAryA pachI teo zAstra hovA chatAM zAstramukha che ane teno bhAvArtha gUDha che, te rIte bIju avalaMbana pratyakSa sadguru yogano abhAva batAve che. banne avalaMbananI upasthiti na hovAthI trIju avalaMbana supAtra AdhArarUpa mAne che. AkhI gAthAno 185 Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saLaMga artha e che ke sAdhakane AtmajJAna athavA AtmAnA astittvane prApta karavA mATe athavA teno svIkAra karavA mATe kevaLa zAstra ke sadguru na hovA chatAM supAtra jIvano AdhAra laI AtmatattvanA astittvano nirNaya thaI zake che. jo AtmAnuM astittva sidhdha thAya to bhautikavAdathI haTI nAstikavAdanA paMjAmAMthI mukata thaI, sAdhaka eka sthira kendra upara pahoMce che. eTale AtmAnuM astittva e ghaNo mahatvapUrNa sidhdhAMta banI jAya che. AtmasidhdhinI 13mI gAthA gurudevanA mukhya upadezanI ane saiddhAMtika prakAranI prathama gAthA che. prathama pagaluM AtmAnuM astittva che. AtmAnA astittva mATe je zAstro che tene samajavA ke vAMcavA te prathama upAya che. tyArabAda pratyakSa sadagurune zaraNe jaI AtmatattvanA astitvane samajavuM, te bIjuM pagaluM che. paraMtu temano paNa yoga na hoya to nirAza thaI aTakI javAnI jarura nathI. AtmatattvanA astittvanI jeoe pradhAnapaNe vyAkhyA karI, astittvane vAgoLyo che, ke tevA supAtra jIva paNa AdhArabhUta banI zake che. sAra e thayo ke AtmatattvanA astittva mATe kramazaH 'A traNe avalaMbana upakArI cheH zAstra, sadguru ane supAtra. ahIM sadguruno yoga nahIM ema lakhyuM che, tethI teno abhAva evo artha thato nathI. sadguruno abhAva nathI, paraMtu teno yoga banyo nathI, athavA parama puNyanA abhAve sAdhakane hajI sadguru sAMpaDayA nathI. prabaLa puNyano udaya thAya to A yoga thAya. ahIM kavirAje niSadhAtmaka zailImAM kathana karyuM che. paraMtu teno vidheyAtmaka artha paNa spaSTa che ke sadguruno yoga thAya to kAma bane. arthAt AtmAnuM astittva prathama samajI zakAya. A AkhI 13mI gAthA mULabhUta sidhdhAMtanI sthApanA karI, AtmajJAnano pAyo nAMkhe che. AtmAnuM astittva athavA teno svIkAra te AtmajJAnano pAyo che. gAthA 14 nI pRSTha bhUmi : kharekhara A 14mI gAthA 13mI gAthAnA viSayane paripuSTa karanAra gAthA che. 13mI gAthAmAM je vAta karI che ane ApaNe sadguru mATeno je vidhibhAva batAvyo che, teno svayam zAstrakAre ullekha karyo che, arthAt astittvanI vicAraNA mATe ane teno bodha karavA mATe bahu mUlyavAna sUcanA ApI che. te sUcanAne puSTa karavA mATe pharIthI te bAbatanI bhalAmaNa paNa karI che, jeno ApaNe vistArapUrvaka artha karIzuM. paraMtu traNa padamAM je bhalAmaNa karI che athavA je bodha zikSA che, tenuM pratiyogI tattva athavA viparIta Agraha budhdhino parityAga karavo te ghaNuM ja mahatvapUrNa che. cothA padamAM teno spaSTa ullekha karyo che. je paNa vicAraNIya che. A 14mI gAthAnI pRSTha bhUmimAM be vAta spaSTa che. (1) karavA jevuM zuM che te (2) choDavA jevuM zuM che te. A banne viSaya upara 14mI gAthAnuM saMkalana thayuM che ane temAM sAdhaka mATe uparyukata mUlyavAna, be vAta karI che. ApaNe have 14mI gAthAno pATha karI ane teno ullekha karI tenA upara bhASya karIzuM. 186 Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ::::::: ::: :::::: ::::34:31: 3 : gAthA - 14 'athavA sadguru e kahA, je avagAhana kAjA 'te te nitya vicAravA, karI manAMtara tyAja || ahIM "athavA" kahIne gAthAnI zaruAta karI che. jeno artha e thAya che ke pUrve je kathana karyuM che, te satya na hoya athavA karI zakAya tema na hoya, to ja athavA zabda Ave che. arthAta A pramANe karo" athavA A pramANe karo" A be AdezamAM eka Adeza azakaya hoya to bIjA AdezanuM pAlana karavAnI sUcanA che. "athavA" zabda vikalpe vaparAya che. vipAkathI AtmikazAstramAM Thera Thera vikalpa jovAmAM Ave che. "Ama thAya" athavA "Ama thAya" ahIM ApaNe vikalpanI caubhaMgI vicArI laIe. 1. zakaya : zakaya 2. azakaya : zakaya 3. zakaya : azakaya 4. azakaya : azakaya. A cAreya bhaMga vikalpAtmaka che. prathama bhaMgamAM bane vAta AcaraNIya che. bane zakaya che. bannemAMthI eka karI zakAya che. A karo ke te karo. bIjA bhaMgamAM prathama vAta azakya hoya to bIjI vAtanuM avalaMbana karavAnI sUcanA che. A na karI zako to te karo. trIjA bhaMgamAM koI vAtanuM AcaraNa karI zako cho paraMtu tenI avejImAM je bIjI vAta hoya te azakaya hoya to A karI zako cho. te nahIM thaI zake. jyAre cothA bhaMgamAM banne vAtanI azakayatA darzAve che. have, ApaNe mULa vAta upara AvIe. ahIM kavirAje "athavA" kahIne sadgurunA Adezane nitya vicAravAnI vAta karI che. 13mI gAthAmAM supAtranA yogathI teno AdhAra laI astittvane samajavAnI vAta hatI. jyAre A gAthAmAM sadgurunA batAvelA mArganuM nitya avagAhana karavuM tevo Adeza che. A vikalpano prathama bhaMga che. jemAM bannenI zakayatA che. A karo ke te karo. banne AcaraNIya che. jethI "athavA' kahIne ja A gAthAnI zaruAta karI che dA.ta. jema koI eka mANasane eka paga upara ubhA rahevAnI vAta karavI hoya tyAre ApaNe kahIe ke te DAbA paga upara Ubho rahe che. athavA jamaNA paga upara Ubho rahe che. te rIte ahIM "athavA" kahI bane aMga AdaraNIya che ane temAMthI sAdhakanI anukULatA pramANe AcaraNa karavAnI chUTa ApavAmAM AvI che. ahIM prazna e thaze ke "athavA" no artha be mAMthI eka ja zA mATe ? banne vastunuM AcaraNa karIe to zuM khoTuM che? to javAba che, temAM kazuM khoTuM nathI, e to sonAmAM sugaMdha che. nirUpaka zAstrano AdhAra le. supAtrano paNa AdhAra le, ane sagurunA Adeza pramANe nitya, avagAhana kAja AcaraNa kare to temAM kazuM ja khoTuM nathI, paNa zAstrakAranuM eTaluM ja kahevAnuM che ke banne vAta pharajIyAta nathI. "athavA" kahIne sAdhakano mArga khullo rAkhe che ane koI paNa rIte sAdhaka astitva bhAvane prApta karI ane te bhAvone nizcitapaNe svIkArI saMkalpa zakitavALo bane te kathanIya che. ubhayapadanI yogyatA : koI paNa vastuno svIkAra karI levo te paryApta nathI. ene baudhdhika rIte svIkAryA pachI calacitranA citro pragaTa thaIne nAbuda thAya che, AkAzamAM AvelA vAdaLa :: : Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ astitva pAmI vilaya pAme che athavA khIlelA phUlo karamAya che, tema paripakava thayA na hoya tevA vicAra AbhAsa mAtra banI punaH laya thaI jAya che, tethI tenuM siMcana karavuM, te saMskArane majabUta karavA vAraMvAra temAM ramaNa karavuM, te sAdhanA mArgamAM parama Avazyaka che. eTalA mATe ja bhAratIya badhI dhArmika ane AdhyAtmika saMskRtiomAM nityakarmano krama goThavAyelo che ane nitya karavAnI kriyAo bahu jarUrI batAvI che. vicAra mAtra sthira thaI zakatA nathI, jyAM sudhI temAM prabaLa saMskAranuM siMcana na thAya. astu.. A vAta jaga jAhera che. eTale adhika na kahetA A mahatvapUrNa vAtano ullekha karyo che. jene nyAya pramANe A viSaya upara paNa caubhaMgI che. - (1) asthiraH sthira (2) asthira che : sthira nathI (3) asthira hovA chatAM tene sthira kahayA che. sthirane asthira karI mUke che. (4) asthira che ane asthira thaI jAya che. A caubhaMgIno artha e che ke vicAra mAtra asthira paNa hoya zake ane sthira paNa thaI zake. (1) saMskAranA abhAve asthira (ra) saMskAranA siMcanathI sthira (3) pUrvanA puNyathI sahaja sthira (4) pApa karma udayathI siMcana karavA chatAM asthira. A badhI prakriyAo baudhika vicAra sAthe saMbaMdha dharAve che. A 14mI gAthAmAM gurudeve mukhya IzAro karI nitya vicAravAnI vAta karI che Atma tattva viSe je kaMI samajAvyuM, vAMcyuM ane dhAraNA karI, tene draDhapaNe sthApita karavAmAM nitya vicAraNA karavAnI bhalAmaNa karI che. te pramANe nityakarma paNa batAvyuM che. sAcuM kaho to A eka prakAranI nityakriyA che, nityaniyama che, kAraNa ke AtmajJAna sAMbhaLyA pachI sAdhaka saMsArathI nirmoha bane to tene karavAnuM zuM che? tene nitya avakAza meLavI AtmatattvanI vicAraNA karavI, tattvacarcA karavI, Atmatattvane vicAravA ane vAgoLavA, pharI pharIne manoyoga temaja sthApita karavo, te parama Avazyaka che. "athavA" zabdathI A nityakriyAno spaSTa ullekha thayo che. 13mI gAthAmAM je bIja vAvyA che, tene 14mI gAthAmAM poSaNa karI, aMkurita karI, tene ucheravAnI vAta che. . A banne yoga paraspara eTalA badhA saMbaMdhita che ke tenI eka kaDI tUTe to ghaNo puruSArtha vyartha jAya tevo saMbhava che. AvI uparanI caubhaMgI A pramANe che. (1) vAvyA che : uchera paNa che. (2) vAvyA che : paNa uchera nathI (3) bIja vAvyA vinA siMcananI vyartha kriyA (4) vAvyA paNa nathI : uchera paNa nathI. abhAva kriyA. A rIte banne pakSano vicAra karI je bhaMga sarva zreSTha che, te A pramANe che AtmAnA astittvanA bIja manamAM vAvavA ane tyArabAda ucita rIte teno uchera karavo. 13mI ane 14mI bane gAthAmAM vyavasthita rIte A upadeza pragaTa karyo che. astuH vikAsanA bIja : ApaNe AgaLa kahI gayA tema "guru" zabda Atmasidhdhino AdhAra sthaMbha che, jethI barAbara sadguru zabdanuM uccAraNa thaI rahyuM che. "sadguru' zabda eTalA mATe mahattvapUrNa che ke temAM jJAnayoga ane bhakitayoga bane sAthe pradarzita thAya che. sadguru te jJAnanA bhaMDAra che. tethI sAdhakane jJAnatattva arpaNa kare che. sAdhaka mATe te paramazradhdhAne pAtra che. jethI 188L Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tenA pratye badhA tarka mUkI nirmaLa bhAvothI bhakita karavAnI che. sadguru je jJAnanI gaMgotrI che ane ziSya rUpI caMdranI caMdrikA pragaTa karavAnuM bhAjana che. sadguru te Atmasidhdhino prabaLa zabda che. jethI kRpALu gurudeva barAbara A zabdanuM uccAraNa kare che. ahIM A 14mI gAthAmAM "athavA sadagurue kahyA je avagAhana kAja." ahIM sadguruno khAsa adhikAra paNa vyakata karavAmAM Avyo che. jema senAmAM senApati hoya che, to tene mukhya Order karavAno adhikAra paNa hoya che. kAma karanAra karatA AjJA denAranuM ghaNuM ja adhika mahatva che. je je sthAnamAM je pramukha vyakita hoya te samagra kAmanuM saMcAlana kare che. te ja rIte AtmajJAnanA sabaMdhamAM nityakarma nizcita karavAno adhikAra sadgurune hoya che. satpuruSa sivAyanA sAmAnya guru svArthapArAyaNa hoya athavA AtmajJAnathI vaMcita hoya athavA koI anya IrAdAthI prerita hoya to tevA guru nAvane kinAre laI jaI zakatA nathI. A kArya phakata sadguru ja karI zake che. sadguru zabdano artha che, sat arthAt je sat tattva che, je zAzvata tattva che, jene sanAtana tattva kahI zakAya tevuM sat dravya che ane A sat dravya saMsAramAM vAstavika gurutattva che. have ApaNe vyAkaraNanI dRSTie A zabdano artha karIe. sat che te ja guru che ane satvaguru dravya jene samajAyuM che athavA jeo samajayA che, te sadguru che. ahIM tapuruSa samAsa nathI, paraMtu brahavrIhI samAsa che. jema pILuM kapaDuM te pItAMbara. pItAMbara jeNe dharyuM che tevA vyakitane paNa pItAMbara kahevAya che. Ama tapuruSanI samAsane bahavrIhI samAsa tarIke levAthI te dravya kartAvAcaka banI jAya che. ahIM paNa ApaNe sadguru kartAnA arthamAM lezuM. Ama sadgurune parityAgI kahyA che, tevA je koI uttama kAma che. tevA kAryane mAnya rAkhyA che. prathama te kAryanuM vizeSaNa banyA che. (1) sadgurunuM kathana : yogya kAja (2) asagurunuM kathana : ayogya kAja (3) sadgurunuM kathana : ayogya kAja (4) asarunuM kathana : yogya kAja A caubhaMgImAM be bhaMga ghaTita thatA nathI. asadgurunuM ucita kAja banI zakatuM nathI ane sadgurunuM anucita kAja banatuM nathI. A banne bhaMgano parityAga karI, prathama bhaMga sadgurunuM kathana ane yogya kAja ane asagurunuM kathana ayogya kAja, A be bhAMgA ja ghaTita thAya che. temAM prathama bhaMga ja AcaraNIya che, arthAt sadgurue je kathana karyuM che te avagAhanane yogya che. astu. have, "avagAhana' zabda mukavAmAM Avyo che te dravya daSTi ane bhAva dRSTie ghaNo ja gahana ane vicAraNIya che. mArganuM nirdhAraNa : "avagAhana" ane "avagAhanA', jainazAstronA A banne pAribhASika zabdo che. sAmAnyapaNe "avagAhanA' zabda koI eka khAsa arthamAM vaparAya che, je jaina zAstranuM sUkSma gaNita che. avagAhanA eTale koI paNa dravyanuM je kSetraphaLa hoya teTalA kSetranI sparzanAne avagAhanA kahe che. tyArabAda, avagAhana zabda paNa vyavahAramAM Avelo che. sAmAnya rIte mANasa upara uparathI padArthanuM darzana kare che, tenI gaMbhIratAno tene khyAla hoto nathI. paraMtu jayAre te SERRURERASAUGOROSANAKANSIEDADERANSER 926 Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ INTEI/AI||T'N|III III III III IIIII II aMtaranA UMDANamAM praveza kare che, tyAre gaMbhIrapaNe dravyanA AMzika bhAvone paNa jANI zake che. Ama gahana gatithI jANyA pachI, padArthanA je AMtarika dravyo che athavA AMtarika pradezo che, tenA guNadharmane nihALavA ane AMtarika pradeza paramANunI samUci prakRtino khyAla karavo te avagAhana che. udAharaNa, jema koI vaDanuM phaLa jue, e sAmAnya darzana thayuM paMratu A phaLanI aMdara asaMkhya bIja rahyA che. gahana dRSTithI vicAratA te badhA bIjano vizeSa rUpe khyAla Ave che ane tenI racanA, tenI vyavasthAno bodha thAya che. tyArabAda A phaLanA AMtarika eka eka bIjanuM avalokana karavAmAM Ave ke paryAlocana thAya, tyAre eka eka bIjAnA guNadharmo vicAramAM levAya ane e guNadharmomAM eka eka bIjanI apUrva zakita samajAya che ke eka eka bIjamAM eka eka vaDa samAyelo che, tevuM sUkSma ciMtana karavuM te avagAhana che. A ja rIte sthULa zarIra ane divya jIvAtmAnuM darzana karavuM ke koI eka jIvane nihALavo te bAhya darzana che. jema ke koI gAya jue che, A jAnavara che tevo tene sthULa khyAla Ave che, paraMtu jayAre jJAnI jIva AMtaradRSTithI vicAre tyAre temAM asaMkhyAta pradezI zAzvata Atmatattva paNa che, jenA AdhAre gAyanuM nirmANa thayuM che ane A daSTi prApta thatAM have gAya te gAya nathI paraMtu eka zAzvata arihaMtano AtmA che. A badhuM jANyA pachI, jIva zA mATe sukha duHkha bhogave che ? Avo zudhdhAtmA kevI paristhitimAM che? tenI sAthe rahelA asaMkhya karmacalo je sUkSma rUpe tyAM kArya karI rahyA che ane chatAM A aMtarAtmAno prakAza bujhAyo nathI ane sarvathA karmanA AvaraNathI te DhaMkAyelo nathI, tevuM paridarzana karavuM, te avagAhana che. dA.ta. jema phAnasanI cImanI upara mesa lAgelI che, tethI kALo aMdhakAra che ane halako prakAza dekhAya che paraMtu cImanInI aMdara prakAzamAna jayoti paNa che, te potAnA guNadharmothI paripUrNa che, A vizeSa darzana karavuM te avagAhana che. "avagAhana' zabda AMtaradaSTinA bhAvone pragaTa kare che. jema padArthamAM gahanatA che tema draSTAnI IndriyamAM ane manoyogamAM paNa gahanatA Ave che. AvuM gahana tattva paraspara samIkaraNa kare che. eTale jema bahAranuM avagAhana thAya che tema potAnuM avagAhana thAya che. draSTA-drazya e bannenuM avagAhana karanArI daSTi banneno tAra meLave che ane eka alaukika avagAhana thatAM pratyeka dravyanI saMpUrNatAno pUrNa khyAla Ave che. vyavahAramAM UMDA taLAvamAM DUbakI mArI taLAvanA aMdaranA bhAvone nihALavA te laukika avagAhana che jyAre dravyonI sattAmAM DUbakI mArI, tenA AMtarika bhAvone nihALavA te alaukika agamya avagAhana che. ahIM kavirAje AvuM avagAhana karyA pachI, sadgurue tevuM avagAhana karavA mATe je je kAryo batAvyA che, te upara dhyAna ApavAno Adeza che. "sadgurue kahyA je avagAhana kAja temAM sahaja sadguru pote avagAhana karyA pachI, avagAhana karavA mATe khAsa kAryonI preraNA Ape che. Ama avagAhana te paNa zrI sadguruthI prApta thayeluM che ane tevuM avagAhana karavA mATe sadgurue je kArya batAvyA che, te upara lakSa ApavAnuM che. gAhana" "zabda" gahana' uparathI banelo che. gahana zabda te UMDAIvAcI che ane te ja rIte gaMbhIratAno vAcaka che. arthAt UMDAIthI prApta karelI gaMbhIratA ke gahanatA che. "gahana" eka prakAranuM dohana che. jema dahIMmAM mAkhaNa raheluM che, tene prApta karavuM, te gahana che. gAhanatAno eka artha tirobhAva paNa thAya che. arthAt apragaTa Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke suSupta bhAva che. 'gahana' ne prApta karavA je kriyA thAya te gAhana kahevAya che. gAhana eTale 'valoNu'. gAhana eTale maMthana, gAhana eTale pRthakkaraNa. gAhana eTale eka prakAranI khAsa kriyA che. 'gAhana' sAthe avagAhana bane che. tyAre bAkInI badhI prakriyA upara saMpUrNa dhyAna apAya che ane A dhyAna ApavA mATe khAsa prakAranI sAdhanA Avazyaka che. ahIM 'kAja' zabda mUkayo che. 'kAja' zabdano artha 'sAdhanA' thAya che, anuSThAna thAya che. temAM parokSa rIte yama-niyamanuM AcaraNa karanArA tathA zudhdha adhyAtmavAdIno samAveza thAya che. A badhA sAdhana ke sAdhanA avagAhana mATe upakArI che. ahIM 'avagAhana' sAthe karavA' zabda adhyAhAra rahe che. avagAhana karavA mATe je 'vAda' artha paNa nIkaLe che. avagAhana 'kAja' eTale avagAhana mATe jarUrI 'kAja' A badhA kAryo avagAhana sAthe saMbaMdha rAkhe che. sadgurue avagAhana karI je bhUmikA taiyAra karI che, te bhUmikAnA avagAhana mATe Avazyaka 'kAja' samajavA rahyA. ahIM 'kAja' no ullekha karyo nathI. paMratu AgaLanA padamAM te te nitya vicAravA tema kahyuM che. 'nitya vicAravA' eTale 'kAja' upara paNa vicAra karavo ane 'kAja' ne amalamAM lAvavA mATe paNa vicAra karavo. saLaMga Adeza e thayo ke 'kAja'ne sarakhI rIte vicArI tene amalamAM mUkavA, jethI adhyAtma avagAhanano AraMbha thAya. sAdhanAno kramika vikAsa : A rIte 14mI gAthAmAM sAdhanAnA prayogano prAraMbha thato hovAthI A gAthA ghaNI ja mahattvapUrNa banI rahe che. temAM sAdhanAno krama batAvyo che ane A kramamAM bAdhaka rUpa je matAMtara che, tene bhAMgavAnI vAta karI che. A Akho krama A pramANe che. (1) 13mI kaDImAM je kahyuM che te karo te ThIka (AtmAdi astittvanA... tyAM AdhAra supAtra) (2) athavA 14mI kaDImAM je kahyuM teno amala karo (athavA sadguru e kahyA matAMtara tyAja). (3) sadgurunuM kathana prathama pagale lakSamAM levAnuM che. (4) temAM mukhya kathana AtmAnuM avagAhana che. (5) A avagAhanane prApta karavA mATe gurue Apela Adeza lakSamAM levo bahu ja jarUrI che. (6) avagAhana mATe sAdhanAno nizcita krama che. je gurudeva pAsethI samajavAno che. (7) A krama ane vicAraNA, te sAdhakane mATe nitya kArya banavuM joIe. arthAt AkhyAna karavA yoga che. (e pada samajIne besI javAthI sthiratA thaze nahIM) tevI ja ahIM kRpALu gurudeve roja vicAravAnI bhalAmaNa karI che. (8) A AkhA kramamAM bAdhaka tattva te matAMtara che. tene choDI sAdhanA karavAnI spaSTa preraNA che. A uparanA aSTAMgayoga pachI ApaNe A gAthAno saLaMga artha upara vivecana karyA pahelA matAMtara zuM che te bAbata para ciMtana karIzuM. -- matAMtara ahIM matAMtara zabdamAM be zabdo che. mata ane aMtara tethI matAMtarano artha 'bIjAno mata' evo thAya che. bIjA arthamAM bIjo mata evo paNa thAya che. bIjA arthamAM ApaNA matathI bIjAnA matamAM je kAMI dUrI ke aMtara hoya te dUrI matAMtara kahevAya che. aMtara zabda ruDha zabda che. 'AMtarika' zabda paNa aMtarathI banelo che. aMtarano zabdArtha to aMdarano bhAva' evo che paMratu teno ruDha thayelo artha anyathAvAcI banI gayo che astuH. je hoya te. ahIM A 191 Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAstramAM anyathAno prayoga karela che. matanI bhinnatA, matanI judAI, matabheda, bIjo navo mata, anya lokoe kahelo mata, matamAM anyanA matano praveza thayo hoya athavA matanA gaNitamAM kaMTaka' Avato hoya che. A badhA zabdo matAMtaranA sUcaka che. ahIM ApaNe prathama "mata' zabdano artha nirdhArita karavo rahyo. ahIM je mata che te mAnya karelo mata che. jinezvarano zAzvata mArga, jemAM prarUpAyela hoya, tevo Adhyatma sahitano mata, sAcA arthamAM mata che. mati ane mata bane najIkanA zabda che. ApaNe je kAMI nirdhArita karIe chIe, te budhdhi arthAt te matinA kSetramAM nirdhArita thAya che ane tethI matinA kSetramAM nirdhArita thayelI vAta te "mA" che. matano artha darzana, sUci, tattvajJAna, vicAradhArA, koI eka graMthanA AdhAre ke koI eka zAstranA AdhAre sthApita thayelI mAnyatAo te matanI janmadAtA che. . mULa to bhAratavarSamAM pracalita je zAstra ke Agamo hatA jemake veda, jenAgama, budhdhapiTaka, ItyAdi dArzanikadhArAo, evA pratibhAsaMpanna RSi mahAtmA dvArA prasidhdha thatI hatI. jene sat darzana kahevAmAM Ave che. A uparAMta, te darzananA AdhAre bhinna bhinna prakAranI ane ghaNI mAnyatA rU5 dhArAo sthApita thayela ane jemAMthI alaga alaga matanA AdhAre ghaNA saMpradAyonI sthApanA thaI, koI paNa dhArAmAM athavA kaho ke badhI dhArAo mukhyatve be bhAgamAM pravAhita thayelI che. jJAnarUpa AdhyAtmadhArAo ane kriyAkAMDarUpa kriyAtmakadhArAo. have bane che zuM? eka dhArAmAM saMskAra draDha thayA pachI jIva bIjuM kazuM satya samajavA mATe taiyAra thato nathI ane eka vartuLamAM baMdhAIne rahe che. AvA vartuLathI bhinna bhinna prakAranA matAgraha janme che. ahIM A badhA matonI gaNanA karavAthI eka vizALa paMtha ubho thAya paraMtu kavirAje bahu ja sIphatathI eka zabdathI badhA AgrahI matonuM nirAkaraNa karyuM che ane matavAdathI dUra rahI saddaguruno Azraya karI vicAravA yogya nityakarma mATe spaSTa preraNA ApI che. ahIM koI svamatanI sthApanA karI nathI, paraMtu matAMtara choDavAnI vAta karI che. anyathAukitanA nyAye svapakSano svIkAra karI matAMtarane choDavAnI vAta che ane svamata rUpe koI khAsa vizeSa saMpradAyabudhdhi rAkhavAmAM AvI nathI paraMtu sahaja bhAve jemAM AtmAnuM ciMtana hoya tevI dhArA svIkAravA mATe sadguruno Azraya levAnI AvazyakatA batAvI che. matAMtara koI khAsa vizeSa tarkayukata vicAradhArA che ema samajavAnuM nathI. paraMtu sAdhAraNa rIte ajJAnanA Azraye ajJAnamUlaka vicArothI je mata utpanna thayo hoya tene matAMtara kahI zakAya. TUMkamAM e paNa kahevAno Azraya che ke adhika vAdavivAdamAM na jatA, je baudhika tarkakutarkano Azraya laI, vANI vilAsa rahita karI, saralabhAve, sadgurue kahela mArgane anusaravuM te matAMtara choDayo kahevAya. jo potAnI vAtane vaLagI rahe athavA mohAtmaka saMskArone kAraNe mati muMjhAyelI rahe to tevo jIva matAMtara choDI zakato nathI. ahIM trIjA padamAM je AdaraNIya kathana karyuM che, temAM eka svastha zarata rAkhI che. jyAre koI lAkaDA upara raMdho lagAvI tene samatala karavuM hoya to temAM lAkaDAmAM lAgelI khIlIne pahelA kADhavI jarUrI che. jo khIlI na kADhe to lAkaDAnA guNadharma pragaTa na thAya ane te kharabacaDu rahe. vastutaH koI paNa sArA kAryamAM eka bAdhaka tattva hoya che ane keTalAka anukuLa kAraNo paNa hoya che. jene darzanazAstramAM anuyogI ane pratiyogI kahevAmAM mmmmmm..mum. 162 mma Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ave che. pratiyogInI upasthitimAM kArya aTakI jAya che. eTale kahyuM che ke kAraNa sAmagrI upasthite sati yogya pratiyogI abhAvane kArya kAraNa pratiyogI anabhAve kAraNa sAmagrI na artha-kAraNI'' badhA kAraNa hAjara hovA chatAM jo pratiyogIno abhAva na hoya to kArya thaI zakatuM nathI. mATe pratiyogIno abhAva bahu jarUrI che. ahIM 14mI gAthAmAM je kAMI AdaraNIya bhAvo batAvyA che. temAM A pratiyogIno khAsa ullekha karyo che ane te che matAMtara. matAMtara manamAM ubho thayo hoya arthAt viparIta kalpanA ghara karIne beThI hoya to tyAM sadgurunA kahelA vacanonuM pArAyaNa nitya thavuM azakaya che. jethI matAMtarano tyAga karIne ja pharIne pratidina puNyanA phelAyelA mArgamAM anusaraNa karavAnI AjJA ApavAmAM AvI che. matAMtara eka prakArano kAMTo che ane kAMTAno khaTakAro hoya to mANasa sukhapUrvaka sUI zakato nathI. tema matAMtarano kAMTo hoya to te sahajAnaMda prApta karI zakato nathI. A prazna e che ke zuM jJAna daSTithI matAMtaranA vicAro manamAM ja UbhA rAkhI ane svayam draSTArUpa rahI guru AjJAnuM pAlana kare athavA sanmArgano saMkalpa kare, to zuM matAMtara choDavo jarUrI che ? uttara : vastutaH matAMtara choDAvAnI je vAta karI che te koI evI vastu nathI ke jene dUra mUkI zakAya. paraMtu jJAtA draSTA banI matAMtaranI upekSA karavI athavA tene mahattva na ApavuM te choDI devA barAbara ja che. AtmikajJAnanA Azraye koI paNa vastu choDavAnI vAta Ave tyAre tene jJAnathI chUTuM pADI, tenuM mahattvazUnya karI, upekSA kararvI te choDavApaNuM che. jJAnapUrvaka chUTe te ja sAco tyAga che. bAhyatyAgane bahu mahatva ApavAmAM AvyuM nathI. ahIM to matAMtaranA tyAganI vAta che. manamAM rahelo koI paNa vicAra choDI zakAto nathI, paraMtu tenI upekSA thaI zake che. upekSAthI choDavAthI tenuM kriyAtmaka svarUpa marI jAya che. astu : matAMtaranI ATalI lAMbI vyAkhyA karyA pachI ane cAreya pado upara khaMDa khaMDa karI daSTipAta karyA pachI akhaMDa bhAve A padano je pratibodha che, te grahaNa karI AgaLa vadhazuM. koI paNa prakAranI Agraha budhdhithI dUra rahI zradhdhApUrvaka sagurue je kahyuM che tenuM avagAhana karI ane teno sAra grahaNa karI draDhapaNe avalokana karI satya pratijJA sAthe svIkAra karI roja roja athavA pratyakSapaNe teno vicAra karavo ane koI prakAranI haThAgraha buddhi na rAkhavI tathA pUrvamAM je kaMI kahyuM che ane atyAre je kaMI kahevAya che te bannenuM, athavA bannemAMthI eka paNa sArI rIte amalamAM lAvavuM ane pUrvamAM tevA koI ajJAnabhAve svIkArelA mata hoya athavA AtmajJAnathI viparIta dizAmAM laI janAra vicAro hoya, tevA vidheyAtmaka vicAro rUpI matAMtarano tyAga karI dravyAdika avalaMbananuM avalokana karI, akhaMDa bhAve, akhaMDa rIte sparza karavA nitya abhyAsa karavo ane sadgurue kaheluM je kaMI navanIta che, tenA upara pratibadhdha rIte avagAhana karatA rahevuM, sAdhaka mATe parama Avazyaka jJAnayoga che. upoddAta : ahIM ApaNe 15mI gAthAnuM avataraNa karIe chIe. zAstrakAra svayaM 13mI gAthAmAM je vAtano ullekha karI rahyA che. teno aMza pakaDI te ja vastunuM vistArapUvarka kathana karavA mANA 193 " Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A 1pamI gAthAmAM tatpara thayA che. 14mI gAthA sAthe A 15mI gAthAno spaSTa saMbaMdha dekhAya che. je vastu teo kahevA mAMge che temAM je pratiyogI che, tenuM mahattva vadhAre jaNAya che ane tethI pratiyogIne nizAna upara laI tenuM nirAkaraNa karavA mAMge che. kharuM pUcho to mokSamArga che, te sAdhya nathI. te svataH nirmita thayelo sahaja mArga che ane AtmatattvanI paNa siddha pariNati che paraMtu temAM je kaMI bAdhA che te pratiyogInI ja che. ahIM jJAnIjanoe khUbaja vistRta daSTithI AvA ghaNA pratiyogI joyA che. je jIvAtmAnA ucca koTinA nirmaLa jJAnapariNAmone roke che. atyAranI saMskRtimAM A badhA pratiyogIone bhinna bhinna zabdothI navAjyA che. jema daitya khuda potAnA alaga alaga rUpe pragaTa kare che, tevI ja rIte A AdhyAtmika mArganA pratiyogI ghaNA rUpAMtara karI zake che. tethI tene koI mAyA kahe che, koI moha kahe che, koI ajJAna kahe che, koI AvaraNa kahe che. koI tene Aveza' zabdathI pukAre che ane bhArata sivAI bIjA dezomAM tene saitAna paNa kahevAmAM Ave che. zAstrIya bhASAmAM tene "vikArI pariNAmo kahevAmAM Ave che, arthAt te vikRti che. AdhyAtmadarzanamAM paNa prakRtinA pratirUpa yogomAM te vikRtino uddabhava thAya che. keTalAka zAstra tene "jaDa'nA zabdathI saMbodhita kare che. ahIM Atmasidhdhi jevA mahAnazAstramAM A pratiyogI'ne eka navA nAme ja saMbodhyA che ane kRpALu gurudeva tene "svaccheda' kahe che. A 15mI gAthAmAM sAkSAt mokSamArgane aTakAvanAra "svaccheda'ne mukhya sthAna ApyuM che paraMtu te bhUlavuM na joIe ke svaccheda koI navI cIja nathI. paraMtu pahelA mAyAvI "svaccheda' je AdhyAtmika sAdhanano mahAna pratiyogI che. astu ? ATalI pUrvabhUmikA karyA pachI have ApaNe gAthAnuM uccAraNa karIzuM. hAMdha pAMdI dAMIi 194 di Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA - 15 'roke jIva svachaMda to, pAme avazya mokSa, 'pAmyA ema anaMta che bhAkhyuM jina nirdoSa. II ahIM "rokavAnI preraNA ApI che. arthAt "svaccheda' ne "zeke tema kahyuM che. Ano artha e thAya che ke "svaccheda' te jIvano potAno durguNa nathI. paraMtu karmajanya eka mahAvikAra che. tenuM eka svataMtra astittva che tyAra pachI tene rokavAnI vAta Ave che. koI vastune rokavAnI vAta Ave che tyAre tyAM tenuM astittva che ane te paNa svataMtrarUpe kriyAzIla che. svacchaMda e mohano eka prakAra che. prathamathI ja tenI hAjarI hoya to tene rokavAnI vAta Ave che. A pramANe ahIM be vAta sAme Ave che. (1) svaccheda (2) tene rokavAnI prakriyA. svacchaMda te jIvamAM koI prabaLa vikArI tattva che ane te AtmAno zudhdha puruSArtha nathI, paraMtu azudhdha upAdAnane kAraNe svataH ugelo eka bAvaLa che. tene rokavAnI prakriyA te puruSArtha ane te paNa jIvano jJAnayukata puruSArtha che. tethI tene svabhAva tarIke gaNI zakAze. A svacchaMdane ane rokavAnI kriyAne bannene spaSTa samajI levAnI jarura che. khetaramAM ghAsa ke niMdAmaNa potAnI meLe ugeluM che. jyAre tene kADhavAnI prakriyA e kheDUtano puruSArtha che. rokavuM te svasthitaratA : ahIM khAsa zabda zeke mUkelo che. kavirAje nAza karavo ke miTAvI devo tevo zabda vAparyo nathI paraMtu rokavAnuM kahyuM che. svacchaMdane Avato aTakAvAno che. jainazAstromAM paNa "Azravane' TALavAnI vAta karI nathI, paraMtu "Azravane rokavAnI vAta kahelI che. A prakAranA "Azrava ne rokavo te saMvara kriyA che. ahIM Atma sidhdhi gAyake bahu samajIne zAstrane anukuLa evo "roke' zabda mUkayo che. have ApaNe "roka upara UMDAIthI vicAra karazuM. koI vastune rokavI ke "laya' karavI te bannemAM sUkSma aMtara zuM che? dA.ta. gharamAM jema sApa praveza karato hoya to tene koI paNa hisAbe rokI devo, paraMtu tene mArI na nAMkhavo. A nAnA draSTAMtathI samajAya che ke "rokavuMane "mAravuM bannemAM eka bhedarekhA che. mAravAmAM ke laya karavAmAM lakSa para pariNAma upara sthira thAya che. jyAre rokavAnI prakriyAmAM AtmA svalakSI bane che. jema mAravAnA vicArathI anya vastune dhyAnamAM levI paDe che. jyAre rokavAmAM potAnA pariNAma jAgRta karavAthI svataH te rokAya che ke laya pAme che. ekamAM saikAlika puruSArtha che, jayAre rokavAmAM svasthiratA che. jema ke ADe raste gADI jatI hoya to DrAyavara rastA upara dhyAna na ApatA gADI roke che. rastAno nAza karavAno vicAra karato nathI, tema teno "laya" thAya tevo savaLo puruSArtha karato nathI. "rokavuM te potAnA mananI kriyA che. jyAre TALavuM te paralakSIkriyA che. A rIte vicAratA ApaNA jJAnI gurudeve keTaluM samajIne "rokavuM' zabdano prayoga karyo che. saMsAramAM vahetA pravAho anAdianaMta hovAthI tene TALI zakAtA nathI. jema ke samudramAM uThelA tophAnane nAvika "TALI zakato nathI, paraMtu potAnI nAvane tenAthI dUra rAkhI, dUra rokI zake 2008 1952 Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che." mananI aMdara tamAro saMkalpa zudhdha hoya to svataH malina pariNAmo rokAya che. koI kahe huM aMdhakArano nAza karuM. tyAre bIjA kahe che, huM mArI mINabattI prajvalita karuM, paraMtu sAcI kriyA e che ke potAnI mati prakAzita thatAM aMdhakAra svayaM rokAya jaze. A rIte vicAratA "rokavAnI kriyA' te sAcA arthamAM "saMvara' che jyAre "svaccheda' te koI karmano udayamAna "Azrava che. AzravanuM prathamathI ja astittva che ane te "Azrava" ne "rokavo' te bahuja mahattvapUrNa che. ATaluM "rokavA' viSe jANyA pachI "svaccheda' zabdano artha vicArazuM ! svacchaMdanA be pAMsA : "svaccheda' eTale IcchA. IcchAno Agraha. "chaMda' eka prakAre budhdhi upara caDelo raMga, bIjI rIte kaho to "chaMda' e eka sUkSma "Asakita" che. "chaMda' mAM vizeSatA e che ke temAM amuka prakAranI samaja hoya che. ekadama "gha' saMjJA hotI nathI. paraMtu potAnI samaja upara Agrahano kaho ke matinA Agrahano kaho evo eka lepa lAge che. jema pItaLanA alaMkAra upara cAMdIno lepa lAge ane te camakavA lAge che tema potAnI samajamAM jIvane caLakATa dekhAya che. A "chaMda' be prakAre janma pAme che : (1) potAnI IcchA pramANe, potAnI samaja pramANe ane (2) budhdhinA sAcA khoTA gaNitanA AdhAre chaMdanuM nirmANa thAya che. AvA chaMdane svaccheda kahI zakAya. jyAre bIjA chaMdane anya vyakitanA samajaNapUrvakanA Agraha bharelA budhdhivALA vicArothI jIva raMgAya che ane anya vyakitanA chaMda' upara cAle che, tene "parachaMda' kahI zakAya. svacchaMda ke parachaMda bane ajJAna raMjita hovAthI ane anekAMtavAdanI maryAdAnuM ullaMghana karatA hovAthI te ekAMtavAdathI dUSita thAya che. tethI badhA chaMda, svacchaMda hoya ke parachaMda hoya te tyAgavA lAyaka che. AtmachaMda - svacchaMda : svaAtma tattva, zudhdhAtma dravya ane tenI nirmaLa pariNati nirmoha dazA ane AvI nirmaLa dazAno raMga lAgyo hoya tene ApaNe "AtmachaMda' ke svaccheda kahIzuM. A "svaccheda' ghaNo ujaLo ane AdaraNIya paNa che. temAM AtmadravyanI je zudhdha paryAyo che, tenAthI IcchA zakita raMgAI gaI che tenAthI ane mana, prANa, Indriyo paNa raMgAyA che. jene kahI zakAya ke "lAgyo che chaMda sAcA devaguruno, ho mane lAgyo che chaMda sAcA devaguruno" A chaMda svachaMda hovA chatAM madhuro che, temAM kaDavAza nathI. jema nirmaLa pANI potAnA ja sahaja guNadharmathI svAda Ape che temAM pAradravya meLavavAnI jarUra nathI tema AtmachaMda paNa mithyAtva, kaSAya ane ajJAnathI mukata hovAthI sahaja rIte AnaMdadAyaka che. parachaMda : paradravyonA prabhAvathI ane IndriyonA viSayothI IcchAzakita raMgAI jAya, viSaya ke kaSAyano Agraha utpanna thAya che, AvA "chaMda' ne ApaNe "parachaMda' kahIzuM. A parachaMda te svacchedathI paNa vadhAre ghAtaka che. jyAre svacchaMda choDavAnI vAta karI che, tyAM ajJAta rUpe parachaMda paNa choDavAno che. kAgaDAthI dhana bacAvavuM tema kahyuM hoya, tyAM kahyA vinA paNa kUtarAthI dhana bacAvavuM tevo adhyAsa samAyelo che. ahIM kAgaDAno artha kAgaDo ja nathI paNa upaghAtakAraka badhA jIvo kAgaDArUpe lIdhA che. ema ahIM svacchedanI sAthe parachaMda paNa levAno che. AtmaguNono ghAta kare te badhA vikArI bhAvo parachaMdarUpe gaNI levA joIe. A thayo parachaMdano - 1960 Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAva paraMtu bhAvAtmaka dRSTie parachaMdano eka sAro artha paNa nIkaLe che. paradravya potAnA guNadharmothI paripUrNa che ane te potAnA svabhAvathI ja pariNati pAme che, temAM jIvanuM kazuM kartRttva nathI. paradravyo saMbaMdhI jJAnAtmaka nirNaya karI, parathI chUTo paDI teno chaMda padArthamAM ja rahe ane para sAthenA jJAnAtmaka saMbaMdha rAkhI te badhA padArtho zeya che. tevo IcchA zakitathI zudhdha nirNaya karI parapadArtha pratyeno parachaMda jALavI rAkhe to (Avo parachaMda) paNa potAnuM lakSa bane. astu ahIM ApaNe svachaMda ane parachaMdanA babbe artha karyA che. je A pramANe che. (1) svaccheda tyAjaya - dhULa artha (2) svacchaMda grAhya - bhAvAtmaka artha (3) parachaMda tyAjaya. sthULa artha (4) paraccheda grAhaya. bhAvAtmaka artha ahIM kavirAje mukhya tevA svaccheda upara dhyAna ApyuM che je mokSane aTakAve che, athavA tenI hAjarImAM jIva mukata thaI zakato nathI. ahIM spaSTapaNe zarata mUkI che ke "svacchaMda roke to avazya mukita pAme." mukita prApta karavI te "vidhi' che. svacchaMda rokavo te niSedha che. ahIM pratiyogI rUpe svaccheda mUkayo che, ane svacchaMdatAnA abhAvane mukhyatve pratiyogInA abhAvarUpe ghoSaNA karI. niSedha sAdhanAmAM vidhinA bIja aMkurita thAya che. jema jamIna upara lAkaDA, patthara, retI ke kacaro paDelo hoya to nIcenI dharatI hariyALI thatI nathI. ahIM kacarAne rokI devAmAM Ave to athavA tyAM nAMkhavAmAM na Ave ane jamIna khullI rAkhe to te svataH hariyALI thAya che. aMkurita thavAnA bIja jamInamAM paDayA che, paraMtu pratiyogIno abhAva na hovAthI te aMkurita thatA nathI. e ja rIte ahIM to AtmarUpa bhUmimAM mukita ke mokSanA bhAvo avazya aMkurita thaze e svacchedarUpI pratiyogIne jo rokI devAmAM Avaze ke aTakAvI devAmAM Avaze. zAstrakAre A vAkaya eTaluM sacoTapaNe lakhyuM che ke temAM nyAya ke tarka pramANe vyApti paNa jovAmAM Ave che. vyApti : jyAM jyAM svacchaMda che, tyAM tyAM mukitano abhAva che. jyAM jyAM mukita che, tyAM tyAM svacchaMdano abhAva che. svacchedano abhAva kAraNabhUta che. mukita e kAryarUpa che. kAraNanA abhAve kAryano abhAva dekhAya che. kAraNano abhAva vidheyAtmaka che, jyAre mukitano abhAva niSedhAtmaka che. ahIM vyAptimAM mukhya vAta nIce pramANe jovAnI che. kArya-kAraNano saMbaMdha be prakAre vikAsa pAme che. (1) tAtkAlika (2) kramika. "svaccheda'no abhAva kramika thaI zake che. ane "mukita" nuM Agamana paNa kramika thAya che. svacchaMdano saMpUrNa abhAva thatA saMpUrNa mukita thAya che. mukita te sAdhya che ane svacchaMda choDavo te sAdhana che. prazna e thAya che ke zuM koI abhAvathI kArya thAya? abhAva to zUnyarUpa che, to kAraNa kevI rIte banI zake? paraMtu hakIkatamAM tema nathI. svacchaMdano abhAva thatAM ane jIva svacchaMda choDe to tenI pAtratArUpe guNo pragaTa thAya che. budhdhi nirmaLa bane che ane svacchedanA abhAvamAM je tattvo vikAsa pAmyA che te hakIkatamAM mukitanuM kAraNa che. astu Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ATalA vivecana pachI sAdhaka samajI zake che ke mukitanA kAraNa rUpe svacchaMda choDavAnI vAta zA mATe kahevAmAM AvI che. "choDe jIva svacchaMda" to temAM zuM svacchaMda choDavAnuM parAkrama kare che te mATe kharekhara jIva svataMtra che ? eka mANasa svacchaMda choDI mukitano sAdhaka bane che, jyAre bIjo mANasa svacchaMda choDI zakato nathI to tenA kAraNano paNa UMDAIthI vicAra karavo paDe che. svacchaMda tyAga : jainatattvajJAnamAM mohanA ke udayamAna karmonA pariNAmo viSe ghaNuM ja vyavasthita vaijJAnikarUpe ciMtana thayuM che ane eTalA mATe AdhyAtmika phIlosophInA be staMbha udaya ane kSayopakSama, be paraspara sAme Ave che. udayabhAva kSayopazamane dabAve che prabaLa kSayopazamabhAva te udayabhAvane dabAve che. Ama Atmika kSetramAM A banne bhAvonuM eka yudhdha cAle che. svaccheda ke koI paNa moha pariNAmane choDavA mATe jIva puruSArtha kare che paNa tenI saphaLatAno AdhAra mohanA pariNAmanI mAtrA upara AdhAra rAkhe che. (tIvra, tIvratara ke tIvratama) svacchaMdanA pariNAmane jIva dhAre te pramANe choDI zakato nathI. udayabhAva tIvra hoya to teno kSayopazama thato nathI. paraMtu A pariNAma maMda, maMdatara ke maMdatama hoya to jIva dhAryuM pariNAma lAvI zake che. AtmA' zabda zudhdha Atmadravya vAcaka che. jyAre "jIva' zabda AtmAnI udayAdhIna dazAne pragaTa kare che. 15mI gAthAmAM zrImadajIe "jIva' zabdano prayoga karyo che. jIva jyAre puNyanA yoge ane pUrvanI akAmanirjarAne kAraNe haLukarmI banyo, tyAre teno "svacchaMda paNa laghu rasavALo banI jAya che, ane jIvane svacchaMda choDavA mATe eka bhUmikA taiyAra thAya che. tethI ahIM kahyuM che ke choDe jIva svacchaMda to." A kayo jIva? je jIva jJAnAtmaka bhUmikAnI pUrvabhUmikA sudhI pahoMcyo che, manuSyajanmamAM AvIne duSkarmathI vimukata thaI saralabhAve guruzaraNa sudhI pahoMcyo che, svArthanA kAraNone pariharI je paramArthamAM joDAyo che, tevo jIva jo sadgurunI vAto samaje ane tene vAgoLe ke samajayA pachI parAkrama kare, pUrvamAM baMdhAyelA mithyAgrahathI mukata thAya, jema phAve tema karavuM, tevI svacchedanI ucca kSamatAne tyAgI, svacchedathI rahita thaI tene choDe che to svachaMda janya pariNAmo svataH zUnya thaI jAya che. jema krodhAdi koI paNa vikArIbhAvonA tyAganI vAta zAstramAM Ave che, tyAre teno tAtpayArtha samajavo paDe che. vikArIbhAva, koI svataMtra dravya ke tattva nathI. jema hAthamAM kAMkaro laIne pheMkI daIe tema krodha pheMkAto nathI paraMtu saikAlika svAbhAvika AtmapariNAmo pragaTa thAya eTale vikArIbhAvo nAza pAme che. krodhathI viparIta kSamAguNa pragaTa thAya te ja krodhano tyAga che. koI ahaMkArathI ema kahe ke huM krodha choDuM chuM. koI patAsAne ema kahe ke, patAsA ! tuM pANI thaI jA. to A banne vAta sArthaka nathI. pANImAM paDavAthI patAsuM potAnI meLe gaLI jAya che. hA, guru bhakitamAM lIna thavAthI ke guru sevAmAM ramaNa karavAthI svataH krodha laya thAya che. ahIM kahevAnuM tAtparya e che ke vikArI tattvano sparza na karavo te ja vikArI tattvone choDavAnI sAcI rIta che. ahIM "choDe jIva svaccheda' to ema kahyuM che. jyAre svacchaMdano viparIta bhAva potanA ajJAnajanya ayogya vicArothI para evI bhagavaMtonI vANI che, te sAcI che. mArA AgrahanuM koI mUlya nathI ema mAnI satya tattvane svIkArI temAM ramaNa kare to ja svacchaMdane UbhuM rahevAnI jagyA maLatI nathI. jema navA pAMdaDA AvatA jUnA pAMdaDA kharI paDe che ke tUTI jAya che. ahIM "choDavA" karatA tA 198s, Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcaravAnI pradhAnatA che. gurubhakita ane zAstrajJAna athavA tenA para zradhdhA karI kalpita vicAronuM maMtavya choDavuM, te svacchaMda choDavAnI sAcI rIta che. pUrvamAM zAstrakAre kahyuM ke "roke jIva svaccheda to tenI vyAkhyA karIne svacchaMda rokavAnI ke choDavAnI vAta vistArapUrvaka karI "ahIM choDAvAno bhAva rokavAno che ane rokavAno bhAva choDavAno che. astuH bane eka ja prakriyA che. avazya zabdano zAstrIya artha : A gAthAmAM "avazya' mokSa pAmavAnI bAheMdharI ApI che. ahIM be rIte "avazya' nuM vizeSaNa vicArI zakAya che. "avazya pAme pAme avazya'. ahIM zAstrakAre mokSa sAthe "avazya' zabda joDelo che. to prathama ApaNe te dRSTithI vicAra karIe. mokSa koIne vazIbhUta nathI, ke koI vyakita mokSa ApI zake. "je vazya na hoya arthAt koIne vazIbhUta na hoya te "avazya' kahevAya. "avazya' no samAnya artha jarura" evo thAya che. paraMtu ApaNe upara pramANe zabdano artha laI vicAra karyo che, kAraNa ke "avazya' zabda sAhityamAM ghaNI rIte vaparAyo che. "mokSa e potAnI saMpati che. athavA kaho ke koI nizcita anAvRta tattva che. udAharaNa: jema koI pahADanI coTI upara eka mUlyavAna hIro rAkhavAmAM Avyo ane te hIrAnI koInI mAlikI na hoya temaja te hIrAne meLavavA mATe vacce koI bAdhaka na hoya, hIro potAnI jagyAe anAvRta khullo paDayo hoya, je koI vyakita potAnA puruSArthathI pahADanI zreNInuM avalaMbana karI upara pahoMce to te hIro meLavI zake che. AvA hIro no ApaNe "avazya' artha karIzuM. kAraNa ke te koIno vazIbhUta nathI tevI ja rIte sAdhanAnI zreNI caDayA pachI badhA pagathiyA pUrA thatA tenuM aMtima pariNAma mokSa che. "mokSa" eTale svayam mukata thaI jAya che. mukata thavAmAM bIjA koI vyakitano prabhAva nathI. jethI tene avazya mokSa kahayo che. A "avazya" zabda mokSanuM vizeSaNa che tema mAnI cAlIe to temAM ghaNo ja gUDhArtha che. mokSanI AvazyakatA zA mATe thaI ? paristhiti zuM che ? te samajIe. jema koI sutaranuM kokaDuM khuba ja guMcavAyeluM hoya ane eTaluM badhu eka bIjAmAM guMthAyeluM hoya ke tene saraLa banAvavAmAM ghaNo zrama karavo paDe. kokaDAnI vakra avasthA te vibhAva avasthA che. badhI AMTI nIkaLI jAya ane kokaDuM sIdhuM thAya to tene sutara kahe che. A rIte sarala thaelo doro badhA vakrabhAvathI mukata thaI svayam "mokSa pAmyo che. jIvanI AvI ja vakratAne kAraNe vikArI pariNAmavALo che. badhI vakratA samApta thatAM svayam AtmArUpe mukata thaI jAya che. eka ja sutaranI be avasthA hatI. vakra avasthA te potAnI viparIta avasthAnuM baMdhana hatuM ane sarala avasthA te svataH sutaranI mukita hatI. A rIte AtmA vakra avasthA arthAt svacchaMda roke to AtmA koIne vazIbhUta nathI evA svAdhIna mokSane svayam vare che. vastutaH "avazya' zabda kavirAje vAMcavA mATe mUkayo che. pAmyA avazya mokSa temAM vAkayo A rIte che. "avazya pAme mokSa pAmavAnI kriyA mATe nizcayAtmaka bhAva batAve che. te sivAya A cAlu artha to lezuM ja, paraMtu "avazya mokSa" kahIne temano gUDhArtha bhAva samajI levAthI gurudevanI mahAnatAno athavA saheje saheje kharI paDelI amRta vANIno khyAla Ave che. "mokSa' zabdanI svataMtra vyAkhyA karyA pahelA ApaNe "pAme avazya mokSa" athavA "avazya pAme mokSa' athavA "mokSa avazya pAme avazya pAme mokSanA vAkayanuM pRthakakaraNa che. ERORISAUNourouse asentelu YEE REGALO Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1) pAme avazya mokSa (2) avazya mokSa pAme (3) mokSa avazya pAmaze. (4) avazya pAme mokSa A rIte vAkayanuM pRththakaraNa karatAM pratyeka padamAM vizeSatA jovA maLe che. 'avazya mokSa' pAme pachI 'avazya pAme' tema kahyuM che. 'pAmavAnI kriyA' nizcayathI zI rIte thaI zake ? A vAta mAM 'te' gaMbhIra rUpe che. udayabhAvo taratama bhAve badalAtA rahetA hoya tyAM koI paNa cIjanI prApti 'avazya' eTale bahuja cokkasa thaI zakatI nathI. chatAM ahIM kavirAje pAmavAnI' kriyAne nizcayavAdathI karI che, tenuM gUDha gaNita samajavuM rahyuM. vAta ema che ke prAcIna kathAnako vAMcatA evA ghaNA udAharaNo maLe che ke keTalAka bhavya AtmAoe eka muhUrtamAM kevaLajJAna prApta karI lIdheluM hoya, jyAre tenAthI viparIta pracaMDa parAkramI AtmAo paNa lAMbA kALa sudhI adhyAtmavikAsa karI zakatA nathI ane jema zivajInI jaTAmAM gaMgA aTavAI gaI hatI, tema zruta AtmajJAnanI dhArA pramAdanI jaTAmAM aTavAI jAya che ane varSo sudhI Atmasidhdhi aTakI jAya che. AthI samajAya che ke koI sAdhanAno eka evo krama che ke je karmane sparza kare to avazya te jIva lakSa sudhI pahAMcI jAya che ane aTakayA vinA je pAmavAnuM che athavA je maLavAnuM che, arthAt prApta karavAnuM che, te nizcita rUpe maLI jAya che ane A gUDha zreNI te potAnA prabaLa upayogathI sidhdha lakSane sAme rAkhI pramAdanA koI eka nAnAmAM nAnA kaNane paNa pAse na AvavA de, to je koI udaya bhAvo che te nirbaLa banIne pAchA haTI jAya che ane sUkSma bhAvo paNa kSAyika zreNI sudhI pahoMcADI parAvRta thaI jAya che, puNyanA prabaLa bhAvo paNa zAMta thaI, puNyAzravathI jIvane mukata karI, nirAzrava avasthA sudhI laI javAmAM kAraNa banI, jIvAtmAne je sAdhavAnuM che, temAM svataH mArgane pAmI jAya che ane jIva avazya potAnA biMdune pAme kAraNa ke je kaMI udaya bhAvo che te badhA parAdhIna che.-te AtmavIryanA AdhAre TakelA che. vIrya Atmasanmukha thavAthI udayabhAvonI dorI kapAya jAya che ane juo to kharA, vAha re vAha, jIvAtmA resanA ghoDAthI paNa asaMkhyagaNI tIvra gatithI utthAna pAmI mokSa pAme che. eTale ja ahIM zAstrakAre 'avazya pAme' ema kahyuM che, athavA jarura ane jaladI prApta thAya tevo IzAro mUkayo che. 'pAmavAnI kriyAmAM' avazya pAme kahevAmAM nizcayAtmaka baLa rahyuM che. A rIte 'avazya'nuM vizeSaNa mokSanI sAthe che, tema 'pAmavA' sAthe che. bannenI judI judI vyAkhyA karI che ane 'avazya pada' nuM mahattva batAvyuM che. kiMtu 'mokSa' zabda mULa gAthAmAM aMtamAM Ave che. jyAre tene prathama mUkIe to mokSa avazya pAme' tema kahI zakAya che. banne bhAva eka hovA chatAM zabdanI draSTie temAM keTalAka navanIta che, je prApta karavAthI vizeSa prakAza maLe che. vakatAnI draSTie, kayAreka lakSyanuM vyAkhyAna karyA pachI tenA mArganuM ke sAdhananuM vyAkhyAna karavAmAM Ave che. jyAre vakatA mArganuM prathama uccAraNa karI lakSanuM aMtamAM uccAraNa kare che. bannemAM sAmyayoga hovA chatAM kayAreka mArganuM uccAraNa prathama kare to te mahattvapUrNa banI jAya che ane lakSa tenuM AnuSaMgika phaLa che, temAM mokSanI kAmanA nathI paraMtu sAdhananuM mahattva che. jo 200 Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lakSanuM prathama uccAraNa kare to mokSa e kAmya banI jAya che. jyAre AdhyAtmazAstro mokSanI paNa IcchA rAkhavAnI manAI kare che. IcchA karavI te rAga bhAva che. tethI kAmyatattvano vicAra karavA karatA sAdhanAno vicAra karo. ahIM zAstrakAre A vastu upara pUrNa dhyAna ApI mokSa zabdanuM pAchaLathI uccAraNa karyuM che. ane te paNa "jIva pAme tevuM lakhyuM che. prApta karavA mATe prayAsa nathI. sAdhanAnA phaLa rUpe svayaM mokSane pAmI jAya che. A rIte vicAratA A pada ane tenI vAkya racanA bane atiyogya bhAve vyakata thayelA che. 15mI gAthAnuM padaccheda sAthe vivaraNa karyA pachI ApaNa uttaranA be pada upara vivecana karazuM. zAzvata saikAlika mArga : zAstrakAra je sidhdhAMtanI sthApanA kare che ane svacchaMda rokavAthI avazya mokSa maLe che tevI geranTI Ape che. teo zAzvata mArgane mahatva ApI A potAnuM vakatavya che, tevA ahaMkArathI mukata thaI A sidhdhAMtane spaSTa karavA ucca koTinuM pramANa Ape che ane ema kahe che ke A koI navI vAta nathI, paraMtu AtmakalyANano zAzvata mArga che ane temAM samAna sidhdhAMta samAyelo che. atyAre mokSa pAme to te prathama ghaTanA nathI, paraMtu bhUtakALamAM anaMta jIvo arihaMta pada prApta karI mokSa pAmyA che ane A badhA pavitra AtmAo svacchaMdathI mukata thayA pachI ja alaukika AtmakalyANanA mArgane sparza karI mukitamAM birAjayA che. A jJAnI AtmAo kharekhara samagra bhUtakALanA ujjavaLa sitArAo che ane teoe saMsAranA sAdhanA pathane spaSTa karI AtmakalyANano eka dhorI mArga sthApyo che. tethI ahIM kavirAje temanA pratye mAna dharAvI anaMtA anaMta vaMdanIya AtmAo bhagavatsvarUpa prApta karI sidhdha svarUpamAM samAI gayA che. arthAt parama brahma paramAtma tattvane pAmyA che. - A padamAM "ema" zabda vAparyo che. "ema" zabda ahIM tulanAtmaka bhAva pradarzita kare che. vartamAnano A mArga ane bhUtakALano mArga, temAM bhinnatA nathI. te ja bhAvothI bhUtakALa zudhdha thayo che. te ja bhAvathI vartamAnakALa paNa zudhdha thaI zake che. ahIM "ema" zabda bahuja nAno che. paraMtu tulanAtmaka dRSTie anaMta bhUtakALanI ane vartamAnakALanI samAnatA aMkita karI banne rIte daSTipAta karI sAmyayoganuM pradarzana kare che. "ema" zabda mukIne gujarAtI bhASAnI je kathana zailI che, teno kAvya draSTie uttama upayoga karyo che. gujarAtI bhASAmAM "ema" zabda vaparAya che. thoDA sudhArA sAthe loko "ema" nI jagyAe "tema' paNa bole che. paraMtu hakIkatamAM "ema" ane "tema" banne zabdomAM madhura aMtara che, je samajavA ApaNe prayAsa karIzuM. "tema' zabda parokSavAcI che. vyAkaraNamAM parokSa sarvanAma ane darzaka sarvanAma tevA bheda hoya che. dA.ta. "teane 'A'. 'te' mANasa ghaNo sAro che. ane 'A' mANasa ghaNo sAro che. prasaMgopAta bane akSaro paryAya rUpe vAparI zakAya, paraMtu te sarvanAma parokSavAcI che. "A" sarvanAma AMgaLI cIMdhIne dekhADI zakAya tevuM darzaka sarvanAma che. A udAharaNathI samajI zakAya che ke tema' zabda vyApaka rIte sidhdhAMtarita upayogamAM Ave tevo zabda che. jyAre "ema" zabda spaSTa sidhdhAMtavAcaka nizcayabhAvane pragaTa kare che. "je rasto ame akhatyAra karyo che, te ja raste anaMta jIvo paramArthane prApta karI cUkayA che. vALA 201 zALA Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjI rIte ema paNa kahI zakAya, je raste anaMta jIvo mukata thayA te ja rasto ame apanAvyo che. ema kahIne kAvyakAra pharIthI draDhatApUrvaka kahe che. badhAnI vacceno mArga eka ja che. jeo te rIte tattvane pAmyA ema ame paNa sacoTa mArgaprAptino rasto akhatyAra karyo che. sAcuM kaho to kavirAja A rIte prathama mArgane draDhatApUrvaka pragaTa kare che. A rIte "ema" zabda bhUtakALa ane vartamAna kALa vaccenI dIvAdAMDI che. "ema" nI jagyAe kadAca zabda tema' vAparyo hota to kAma cAlata, paraMtu "emanuM mAdhurya, ke draDhatA "tema' zabdamAM pragaTa thavI durlabha hatI. dhanya che racanAkArane ke jemaNe eka eka zabda toLI toLIne mUkayo che. pAmyA' zabdanI mImAMsA : "pAmyA' zabda pUrNatAvAcI che. je jIvAtmAoe jIvananI yAtrA pUrNa karI che, athavA kaho ke anaMtakALanI ane anaMta janmonI bhUtakALanI yAtrA pUrNa karI virAma pAmyA che. "pAmyA che. eTale pAmI gayA che. svataH pAmyA che, ane je tattvanI jarurata hatI te tattvane paNa pAmI gayA che. Ama pAmyA" zabda kartAvAcaka paNa che ane karmavAcaka paNa che. "pAmanAra jIva te kartA che, je tattvane pAme che, te karma che arthAt sAdhaka ane sAdhya be hovA chatAM tadrupa thaI gayA che. "pAmyA" zabda tadrupatAno vAcaka che. prApta thayA che, prApti karI che. bIjA koI paNa zabda dvaita vAcaka che, jyAre pAmyA' zabda advaitavAcaka che. (1) pAmanAra jIva (ra) pAmyA che, te tattva; (3) pAmyA zabda kriyApada hovAthI pAmavAnI kriyA ane (4) pAmavA mATe je sAdhana che. Ama cAre ya aMga advaitavAcI che. jJAnI ane jJAna bhinna bhinna hotA nathI ane jANavAnI kriyA paNa bhinna nathI. pUrvanA jJAnanA AdhAre uttaravartI jJAnInI paryAya khIle che, tyAM jJAna karaNa rUpe, sAdhana rUpe che. eTale cAreya aMzo jJAtA, jJAna, jANavAnI kriyA ane jJAnanuM sAdhana. jJAna mAtranA cAreya aMza eka ja dravyanA aMza che, ata che, paraspara guMthAyelA che. jANavA mATe ApaNe baudhdhika bheda daSTi apanAvIe chIe. tyAre hakIkatamAM, te abheda, abhinna che ane A bhAvane pragaTa karavA mATe "pAmyA' zabda sarvottama che. "pAmyA" te alaMkAra banI gayo che. ahIM sidhdhabhagavaMtonuM nAma nathI, kevaLI bhagavaMtonuM nAma nathI. tema arihaMta bhagavAnanuM nAma paNa nathI, paraMtu kavirAje pAmyA' kahIne anaMtAnaMta sidhdha, arihaMta ke kevaLI bhagavaMtone smRtimAM lIdhA che. AMgaLI cIMdhIne kahe che juo ! teo svarUpane pAmI gayA che. yAtrAnI aMtima kaDI paripUrNa karI lIdhI che. tyAra pachI have kazuM pAmavAnuM bAkI nathI. AvA divyabhAvane pragaTa karavA mATe "pAmanArane vyavahAramAM koI cIja pAme eTale bAhya vastu hoya che. paraMtu ahIM kartA, karma eka hovAthI pote ja potAne pAme che. pAmanAra ane je pamAya che, te banne eka ja vastu che. paryAyAzrita A bheda karavAmAM Avyo che. jIva potAnI ja avasthA zudhdha bhAve meLave che, to tyAM tene pAmavApaNuM zuM che ? vastutaH je che te pAme che. je tattva pAmyA che te hAjara che. vikArI bhAvo chUTA paDatA AtmasvarUpane ke AtmAne pAmI jAya che. jema pANI nirmaLapaNuM pAme, mela chUTo paDI jatA nirmaLa thAya che, to pANI pANIne ja pAmyuM che. A draSTAMtathI samajI zakAze ke anaMta puNyAtmAo zuM pAmyA che? mukita pAmyA che uparanA vAkayamAM mokSanuM uccAraNa karyuM che, tethI "mokSa pAmyA tema spaSTa thAya che. anaMtanI anaMtatA : AkhuM vAkaya A pramANe che "ema anaMta jIva mokSa pAmyA che.' Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anaMta zabda eTalA mATe mahatvapUrNa che ke sidhdhAMtano Azraya karI koI paNa jIva mukita mArga spaSTa karI zake che. tyAM koI prakAranI Monopoly arthAt koI anya vyakitanA hAthamAM sattA nathI. kALanA pravAhamAM anaMta AtmAo tarI gayA che. A "anaMta' zabda jIvanI "anaMta' saMkhyAno vAcaka che. te ja rIte "anaMta kALavAcaka paNa che. "anaMta kALathI anaMta jIvo A ja raste mukita pAmyA che. jainazAstramAM "anaMta' zabda eTalo badho vaparAyelo che ke koI paNa dravya, zretra, kALa ane bhAvamAM anaMta anaMta pariNAmanI vyAkhyA karavAmAM Ave che. prAyaH anyadarzanomAM "anaMta' zabdano bahu ja thoDo prayoga thayo che. jainadarzanamAM vyApakarUpe anaMta zabdano upayoga thayo che. anaMta zabda kALavAcaka eTalA mATe che, ke anaMta jIvano mokSa thavA mATe anaMtakALa vyatIta thAya che. saMkhyAta jIvo saMkhyAta kALamAM mokSa pAme che, jyAre anaMta jIvo, anaMtakALamAM mokSa pAme. A gaNitanA hisAbe anaMta jIvo anaMta kALathI mokSa pAmatA AvyA che. paraMtu ahIM gaMbhIra vAta e che ke anaMta jIvo mokSa pAmyA che tema kahevAthI hajI badhA mokSa pAmyA nathI, jIvo anaMtA anaMta che. eTale bhagavAna mahAvIra kahe che ke anaMta kALa sudhI anaMta jIvo mokSamAM jaze to paNa anaMtA anaMta bAkI raheze. A Akho prazna tarka ane budhdhithI para che. ahIM zAstrakAre paNa pAmyA anaMta ema kahIne haju anaMta pAmaze te parokSa rIte kahI dIdhuM che. je pAmyA che tenI sAkSI ApI che, tenuM pramANa ApyuM che. paraMtu kahevAno Azaya, A mokSa pAmavAnuM taMtra cAlu ja che, aMta vagaranuM che. vyakitagata jIva svaapekSAe pApano, mohano ke karmono aMta karI zake che. paraMtu pravAhanI draSTie A pralANI anaMta kALathI cAlI Ave che. anaMta jIva mokSa pAmyA che ane mokSa pAmatA raheze. ApaNe "anaMta' zabdanI caubhaMgI joIe, jethI sAmAnya sAdhakane "anaMta' no bhAva lakSamAM Ave. (1) sAdi sAMta - jenI Adi che ane aMta paNa che. (2) anAdi sAMta - jenI Adi nathI paNa aMta che. (3) sAdi anaMta - jenI Adi che paNa aMta nathI. (4) anAdi anaMta - jenI Adi nathI ane aMta paNa nathI. padArthanI gatizIlatAne lakSamAM rAkhI A bhAvo batAvyA che. temAM mokSa janAro jIva anAdi sAMtanA bhaMgano sparza karI bhaviSyanA aMtarahita evA anaMtabhAvano sparza kare che. anaMtamAM pratiyogIno aMta che. tyAre anuyogI anaMta che. ahIM "anaMta' jIva pAmyA, teno bIjo gaMbhIra artha e che ke jeno aMta na thAya evA aMtarahita kevaLajJAna Adi bhAvone pAmyA che. ahIM pAmyA anaMta' ema lakhyuM che. arthAt AvA zudhdha jIvo to anaMtA anaMtane pAmyA che. "anaMta' zabda jIvonI saMkhyAno dyotaka che. te karatAM paNa teno marma e che ke "anaMta' evA tattvane pAmyA che. ahIM paNa gurudeve "je pAmyA anaMta' ema lakhyuM che. te arthAt te jIvo jemaNe mokSanI sAdhanA karI che. tevA jIvo zuM pAmyA? to kahe che ke pAmyA anaMta' arthAt "anaMtane pAmyA. A draSTie "anaMta' zabda dviarthamAM paNa nihALI zakAya che. che' zabdanI mahattA ? A trIjA padamAM "che' zabda mUkayo che. te astittvavAcI, pratyakSa tA 203 Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAva pragaTa karanAruM kriyApada che. te upara vicAra karyA pahelA cothA padane sparza karIe "bhAkhyuM jina nirdoSa" saraLa artha e thAya che ke jinezvaroe nirdoSa tattva bhAkhyuM che. nirdoSa jinambaroe te artha baMdha besato nathI. ethI nirdoSa zabda te kriyAvizeSaNa che. jinezvaroe nirdoSa tattva pIrasyuM che. nirdoSa bhAve kathana karyu che. jemAM doSa nathI, tevI vAta karI che. jemAM doSa kADhavAnI jagyA nathI, tevuM akhaMDa, nyAyayukta, tarkasaMgata tattva ApyuM che, dayA bhAve je kathana karAyuM che, te nirdoSa kathana che. bIjo zudhdha artha e che ke saMsAranA keTalAka dharmamArgo hiMsAno Azraya karIne cAle che. potAnA virUdhdha evA mata ke vyakitanA nirAkaraNa mATe duSita kArya kare che ane AvA je kaMI upadezo che te badhA sadoSa upadeza che. hiMsA sivAyanA parigraha bhAvono ke kAmavAsanAno jemAM samAveza karavAmAM Avyo hoya te mArgane nirdoSa na kahI zakAya, jyAre jinezvarono A pavitra mArga sarvathA nirdoSa che. nirdoSa zabda bhagavAnanI prarUpaNAnuM vizeSaNa che. 'bhAkhyuM jina nirdoSa' ema kahevAthI A kriyAvizeSaNa bane che. nirdoSa bhAve bhAkhyuM ane je bhAkhyuM che te paNa nirdoSa che. bhAkhanAra jinezvara che te to sarvathA nirdoSa hoya ja che. Ama nirdoSamAM triveNI saMgama che. (1) kathana nirdoSa (doSarahita prarUpaNA) (2) kathana karavAnI vidhi paNa nirdoSa (saumya bhAve kareluM kathana, upadezarUpa che AdezarUpa nahIM) (3) jinezvara bhagavaMto (je sarvAMga nirdoSa che.) kartA, karma ane kriyA traNe nirdoSa hovAthI temAM (nirdoSapaNAmAM) jarApaNa zaMkAnuM sthAna rahetuM nathI. astuH have ApaNe 'che' upara thoDo vicAra karI A gAthA pUrNa karIzuM. ahIM 'che' te vartamAnakALa vAcI hovA chatAM trikALavAcI che. ema pAmyA anaMta' ahIM ema anaMta pAmyA hatA, bhaviSyamAM pAmaze ane vartamAnakALe pAme che. evo 'che' zabdano bhAvArtha che. satya pratyakSa vartamAnamAM ane anaMta bhUtamAM paNa satya hoya che. ane anaMta bhaviSyamAM paNa, satya hoya che trikALavartI sidhdhAMtono vartamAnakALamAM ullekha karavAnI prathA che. jema koI kahe AkAza che. to teno artha bhUtakALamAM AkAza hatuM ane bhaviSyakALamAM paNa raheze. zAzvata padArtha sAthe 'che' upayoga karavAthI te trikALavartI astittvano bodha karAve che. che' zabda vartamAnakALamAM bolavAnI prathA anurUpa che. koI kahe ke bhagavAna che. to ahIM che' no artha bhUtakALamAM paNa bhagavAna hatA, bhaviSyamAM paNa bhagavAna raheze, tevo trikALavartI bodha che. trikALavartI astittva, te mahatvapUrNa tattva che. kAvyanI draSTie zabdo mUkayA hoya, paraMtu sAdhaka AtmAoe teno gUDha bhAvArtha grahaNa karavo joIe. ahIM che' uparano vicAra pUrNa karI, gAthA pUrNa karIe. have gAthAno saLaMga bhAvArtha vicArIzuM. saMpUrNa 15mI gAthA mokSa ane mokSano sAco upAya' tenA para prakAza nAMkhIne tenuM pramANa paNa ApyuM che ane A badhu kathana jinezvara bhagavaMtonuM che. eTale temAM mInamekha nathI. 'svacchaMda' je eka prakArano mAnasika doSa che. je guNa che, jemAM eka nizcita sidhdhAMta para cAlavAnuM hoya 204 wwwwww.. Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che, jyAre svacchaMda te durguNa che. temAM nIti niyamano abhAva hoya che, pachI bhale A svaccheda karmajanya hoya ke budhdhinA durAgrahathI udbhavelo hoya athavA anya vyakitanA durAgrahanI samajathI sarala AtmAmAM sthApita thayela hoya, athavA koI evA vAMcana athavA vicArothI svacchaMdanuM nirmANa thayuM hoya, paraMtu zAstrakAre tene rokavAnI bhalAmaNa karI mokSa rUpI suphala avazya maLaze tenI bAheMdharI sAthe pote sarvathA nirALA thaI, A vANI jinezvaranI che, saMpUrNa kathana nirdoSa che ane tene AdhAre anaMta jIvo mukata thayA che, tema kathana karI tenuM udAharaNa ApI sAdhakane eka sacoTa dizAnirdeza karyo che. svacchaMda rokavA mATenA upAyo have svayaM AgaLanI gAthAmAM kare che ane te upAya kevA che tenuM vivaraNa karavAmAM Avaze. ahIM TUMkamAM ApaNe eTaluM ja jANavAnuM che ke svachaMda nirodha te kAraNa che ane tenuM mokSa rUpI uttama phaLa eka kArya che. Ama kArya ane kAraNano nizcita udgAra karI, kRpALu gurudeve amRtavarSA karI che. have AgaLanI gAthAmAM te amRtabiMdunuM upabhoga karazuM astu. kavirAje paMdaramI gAthAmAM je sidhdhAMtanI sthApanA karI che tenA anusaMdhAnamAM A soLamI gAthAnuM nirdhAraNa karyuM che. paMdaramI gAthAmAM kahyuM che ke "oke svaccheda' tyAM rokavAnI je vAta karI che tenA kAraNa athavA upAya spaSTa kare che ke "svacchaMda' kevI rIte rokavAmAM Ave. koIpaNa kAryano nirodha karavA mATe ke koIpaNa kriyAne aTakAvavA mATe ekathI vadhAre upAya hoI zake che jayAre keTalIka kriyA nizcita upAyathI ja aTakAvI zakAya che. jema ke dudha phelANI hoya ane teno nAza karavo hoya to tenA be upAya che (1) durgadhanA kAraNono nAza karavo ane (2) tenI viruddhamAM sugaMdhano prasAra karavo. athavA te sthAnathI haTI javuM, te eka vadhAre sAro upAya che, ane sauthI zreSTha upAya potAnA jJAna pariNAmane badalavA manoyogane anyatra kendrita karavo A teno AdhyAtmika upAya che. A rIte "svaccheda' rokavA mATe gurudeva svayaM upAyanI spaSTatA kare che. tethI ApaNe prathama te upAya upara ja vicAra karavo ghaTe che. A soLamI gAthA vastutaH upAya karatA upAyanA darzaka evA jJAnI guru upara vajana mUke che. jema koI tALu na khulatuM hoya to te baLapUrvaka na kholavA karatA athavA kholavAno ahaMkAra choDI, tenA jANakAra pAse javuM te ghaNuM sugama paNa che ane bhakitabhareluM che. ahIM soLamI gAthAmAM upAyanuM varNana karyA vinA sIdhI rIte pratyakSa upAya tarIke, te kriyAnA jANakAra sadguruno Azraya levA mATe preraNA Ape che. have ApaNe mULa gAthAnuM uccAraNa karIe : THI|| Ro5 Uidhu tI Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-16 'patyakSa sadguru yogathI, svacchaMda te rokAya, 'anya upAya karyA thakI, prAye bamaNo thAya II A gAthAmAM jema pratyakSa sadguruno Azraya karavAnI preraNA ApI che te ja rIte eka moTI cetavaNI paNa ApI che. koIpaNa sArA jANakAra karatAM koI ajJAnI maLI jAya to vadhAre hAnikara thAya che. tenI aMdara eka rahasya paNa che. sAcI rIta badhe eka ja sarakhI hoya che, badhA kALamAM paNa ekasarakhI hoya che. satyano sidhdhAMta sarvatra samAna hoya che. jayAre bhUlabharelA mArga athavA khoTA mArga jemAM satyano abhAva hoya te aneka prakAranA hoya che. khoTA mArga gUMcavaNa bharelA paNa hoya che ane paraspara virodhI paNa hoya che. asatyamAM asamAnatA pradhAna rUpe kAma kare che. eTale satya pakaDatA pahelA asatyamAM na phasAI javuM te ghaNuM ja mahatvapUrNa che. satyano sidhdhAMta eka ja che ane asatyanA mArga ghaNA che. A vyavahArika nIti jema vyavahAramAM upakArI che tema adhyAtmamAM paNa e ja rIte upakArI che eTale A soLamI gAthAmAM A vAtano gUDhabhAve sparza karI anya prakAranA upAyono parityAga karavA mATe pUrNa bhalAmaNa karI che. je bhUtane kADhavuM che te bamaNuM na thaI jAya teno khyAla Apyo che. AkhI gAthAmAM paraspara be virodhibhAvo pradarzita karyA che. (1) sadguruno Azraya karavo (2) khoTA mArgathI dUra rahevuM, pratyakSa zabdanI punarAvRttiH AkhI gAthA be bhAgamAM vibhakata che. ATalo draSTipAta karyA pachI have ApaNe gAthAnA marmasthAnano sparza karIe. pUrvanI gAthAomAM jayAM pratyakSa saruno yoga na hoya tyAM "supAtra' AdhArabhUta che tema kahyuM che. jenuM ApaNe vistArathI vivecana karI gayA chIe. tyAM sadguru na hovAnI vAta karI che, jayAre ahIM sadgurunA yoganuM mahattva batAvyuM che ane tyAM vacamAM pratyakSa' evo zabda mUkayo che. A "pratyakSa' vizeSaNa sAmAnya rIte "sadaguru" nA pakSamAM che paraMtu vastutaH te sAdhaka mATe mUkAyo che. zuM sadguru pratyakSa hovA joIe? ke zuM sAdhakane pratyakSa dekhAvA joIe? "pratyakSa" zabda sAkSIbhAvano vAcaka che. "pratyakSa" no zabdArtha ApaNe pUrvamAM ghaNo ja vistArathI karI gayA chIe eTale ahIM eTaluM ja kahezuM ke, " saru" no pratyakSa yoga eTale zuM ? bAhyabhAve je AMkhathI dekhAya che tevA guru ? ke sAdhakanA zrutajJAna paryAyomAM vizudhdhajJAna paryAyavALA evA gurunA darzana thAya che tene pratyakSa kahevA? vartamAnakALamAM sadguru hovA chatAM jJAnamAM zraddhApUrvaka jo sthApanA na thaI hoya, to te guru pratyakSa hovA chatAM pratyakSa nathI, jayAre AthI viparIta vartamAnakALamAM najara sAme gurunI hAjarI na hoya, chatAM paNa 206 Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnamAM jemano sAkSAtkAra thayo che evA guru pratyakSa na hovA chatAM pratyakSa che. ahIM sAdhaka samajI zakaze ke zAstrakArano pratyakSa guru" ema kahevAno zuM tAtpayArtha che? "pratyakSa' nI jo A rIte vyAkhyA karIe to "sAdhaka" ane "sadguru bane mATe eka sUtramAM bAMdhanArI jJAnAtmaka kaDI banI raheze. sAkSAtu anubhava pramANane "pratyakSa pramANa" kahevAya che. bIjA hetuothI ke AgamathI ke koInA sAMbhaLavAthI saguru pratye je bhAva jAgRta thAya te prathama bhUmikA hovA chatAM pratyakSa' thayuM nathI. jayAre sAdhaka potAnA IndriyAtIta evA manoyogathI ke AdhyAtmika prajJAthI sarunA guNono anubhava kare che, jema koI rasagullA khAya to A "rasagullA mIThA che' tema bIjAne kahevAnI jarUra paDatI nathI, paraMtu svataH pratyakSa anubhava kare che. A "pratyakSa jJAna" te eka prakAre nirAlaMba jJAna che. A ja rIte jIvAtmA je sAdhaka dazAmAM che, tene guruonA guNanI pratyakSa anubhUti thAya che ane tevA sadgurunA yogathI saheje "svaccheda' TaLI jAya che. | sAmAnya rIte sadguruno yoga bane, paraMtu tene pratyakSa anubhUti na thAya to ahaMkAra na TaLe, "svaccheda' nuM mULa kAraNa ahaMkAra che. mAnakaSAya rUpI paDado vinaya upara moTuM AvaraNa che. sadagurunA pratyakSa guNone anubhavavA ane svIkAravA te ucca koTino sAkSAt vinaya che. vinaya e bAhya namaskAra ke praNAma sudhI sImita nathI, paraMtu vizeSa prakAranuM jJAna udbhave ane A jJAnamAM gurudeva adhiSThita hoya tyAre te jJAnavinaya kahevAya che. vi + naya U vi" eTale vizeSa ane "naya' eTale jJAna, vinaya zabdamAM jJAnano pratibodhAtmaka artha che ane pratibodhane sthAne "guru" birAje che jethI tene "sadaguru" kahe che, A rIte sAdhakanA pakSamAM pratyakSa nI vyAkhyA karI. have "sadguru" nA pakSamAM pratyakSa' no zuM bhAva che te nihALIe. ahIM zAstrakAra guru padanI traNa bhUmikA upasthita kare che. (1) guru (2) sadguru (3) pratyakSa sadguru. guru padanI traNa bhUmikA : ahIM pratyakSa saddaguru" kahevAnuM tAtparya e che ke jeoe Atmatattvane pratyakSa anubhavyuM che. AtmAnA viSayamAM dArzanika bhASAmAM kahevAya che ke, "ndriyAtIta jJAnam vat tat mAtmapar arthAt "AtmA" eka evuM tattva che ke je IndriyothI nihALI zakAtuM nathI, paNa IndriyAtIta arthAt IndriyothI paNa para evuM je nirmaLa zuddhajJAna che. ahIM, e prazna thaze ke Indriyo to jJAna kare che ane tene jJAnendriya paNa kahevAya che A bhAvano marma samajavAnI jarUra che. Indriyo viSayonuM jJAna kare che. rUpI dravyone oLakhe che. paraMtu A Indriyone jJAna-kriyAmAM pravRtta karanAra evuM jJAna IndriyothI para che je Indriyone sattva Ape che, A jJAna pote IndriyAtIta che. jema vijaLIthI ghaNA yaMtro cAle che. paraMtu A yaMtro vijaLIne utpanna karatA nathI vijaLI svayaM zakitarUpa hovAthI te yaMtrone sattva Ape che. pote nirALI che. vizvamAM suSupta bhAve tenuM anaMta astitva che, te ja rIte Atmatattva te zakita tattva che, jJAna tattva che tenA astittvathI badhA jaDAtmaka padArtho kriyAzIla bane che paraMtu pote tenAthI 207 Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirALu che. tethI padArtho tene utpanna karI zakatA nathI. astu ahIM AvuM IndriyAtIta je jJAna che, te jJAna jAgRta thaI svamukhI bane che athavA AtmamukhI bane che, tyAre jJAnanA dharAtalamAM jJAnano bhaMDAra, anaMta guNono piMDa, tevo sUkSmAtisUma AtmA, che, tene jJAna jANe che. eTale ja kahyuM ke IndriyAtIta jJAnagaNya che. A jJAnanA adhiSThAtA te gurupade che ane teoe svayaM pratyakSa te tattvano anubhava karyo che. jema "stAmaeq" arthAt hatheLImAM rahelA AmaLAne ApaNe sAkSAt joIe chIe tema teoe pratyakSa AtmaguNone nihALyA che. tevA sadgurune pratyakSa sadguru' kahevA ane tenA yogathI svaccheda' ne rokI zakAze, tema ahIM kavirAja bAheMdhArI Ape che. astu eka vizeSa vAta ? AtmasiddhinA ghaNA padomAM, aneka jagyAe, "saru" zabdano prayoga karavAmAM Avyo che. vAraMvAra gurudeva ke saguruno Azraya karavAnI vAta upara barAbara bhAra Ape che, tethI jaNAya che ke sauthI moTo bhaya asadguruno che, asadgurunA prabhAvamAM AvyA pachI jIva vadhAre mohajALamAM phasAya che. "sadguru" bahu ja gaNyA gAMThayA che. A paMcamakALamAM asadgurunI ghaNI bahulatA hoya che. jaina paraMparA ke bhAratIya anya paraMparAomAM adhyAtmatatvanI upAsanAnuM vivaraNa maLe che, chatAM tenAthI dUra rahI anAtmabhAvone pradhAnatA ApI dharmane eka ADaMbaranuM rUpa ' ApI, jemAMthI nIkaLavuM che, tevA ja mohasAgaramAM punaH DUbe, tevI tajavIja karavAmAM Ave che. astu. A sAmAnya vAta che, jaga jAhera che. ahIM ApaNe evA koI tattvanI AlocanA karavAno prasaMga nathI ane AvazyakatA paNa nathI. jethI ATalo IzAro karI AtmasiddhikAre sadgurunuM je mahatva batAvyuM che, te upara dhyAna ApavAmAM Ave eTaluM ja prayojana che. sadguru" zabdanI pUrvanI gAthAmAM vyAkhyA karI gayA chIe, ahIM vizeSamAM punaH thoDuM nirIkSaNa karIe, sad + guru. sad rUpa guru, sad ne jANanArA guru, sad te sattAvAcI zabda che. badhA padArthanA astittvane dArzaniko sad - sat kahe che. "tyAdi vyaya dhrauvya yuvatte sa" "" dravyo, "utpatti" ane "laya' nuM nATaka karavA chatAM potAne barAbara jALavI rAkhe che. tethI tene "tuM kahe che. jema badhA dravyo "sa che, tema Atmadravya paNa "tuM hovAthI tenA trikALa vartI astittvano bodha karAve che. have AvA "sat dravyone sAcI rIte jANI, sparza, anubhava karI, tenA upara zraddhA lAvI, temanA pariNamanano paripUrNa vicAra karI, pariNamananA baMne bhAgo (1) vikArI pariNamana ane (2) avikArI pariNamana (1) zuddha pariNamana ane (2) azuddha pariNamana, jene zuddha upAdAna ane azuddha upAdAna kahevAmAM Ave che, te baMnene jANIne, ane te pariNamananA prabhAvathI utpanna thatA dugdhabhAva ane zAMtiprabhAva baMneno svIkAra karyA pachI, nizcaya rUpe jeo zAMtiprabhAva tarapha vaLyA che ane "jJAta" "dravya" bhAve azuddha pariNamanathI alaga thayA che tevA mahApuruSane 208 Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ '"sadguru" kahe che. sat zabda samajAya tevo che jayAre "guru" zabda sAmAnyapaNe gurutAvAcI che. "bhAra" ke "mahatva" "mahattA" ne pradarzita kare che. paraMtu adhyAtma arthamAM "guru" zabdano nirALo artha che. yu" te kriyAvAcI zabda che ane teno artha che. "rahasyane jANavuM" ane rahasyane jANanAra "guru" kahevAya che. sat tattvo anaMtAnaMta rahasyathI bharelA che. te rahasyone jeoe sAmAnya ane vizeSarUpe arthAt dravya ane kriyArUpe, vyavahAra ane nizcayarUpe, baMne 'naya' thI jANyA che, te pUjya puruSane 'sadguru' kahI vaMdanIya mAnyA che. ahIM sadguruno yoga thAya to bAkI zuM rahe ? paraMtu 'sadguru' no yoga eTale zuM ? te eka bahuja bahumUlo saMyoga che tenA upara have vicAra karIzuM. sadguru yoga ahIM "yoga" no artha "saMyoga" levAno che, puNyanA udayathI saMyogavazAt Avo sadguruno yoga thAya athavA maLavAnuM thAya, tevA arthamAM yoga" zabda vaparAyo che. vastutaH "yoga" zabda bahu arthavAcI che, aneka arthavALo che. sAdhanAnA kSetramAM "yoga" zabda pradhAnapaNuM bhogave che, jene "yogasAdhanA" kahevAmAM Ave che ane A "yoga" no saMbadha mukhyatve prANAyAma sAthe saMbaMdha dharAve che ane AvA yoga sAdhakane yogI kahevAmAM Ave che. astu. jaina paribhASAmAM "yoga" zabda mana, vacana ane kAyA mATe vaparAya che ane A traNe aMga jIvAtmA sAthe anAdikALathI saMbaMdha dharAve che. eka prakAre te saMyukata che. "saMyukata" zabda paNa yogArtha che. astu. Ama bhinna bhinna rUpe "yoga" no upayoga karavAmAM Ave che. yoga" thI "prayoga", "upayoga", "viyoga", "saMyoga" AvA ghaNA zabdo niSpanna thayA che. have ApaNe mULa vAta upara AvIe. ahIM "sadguruno pratyakSa yoga" kayA bhAvathI grahaNa karavo, tenI mahattA che. sAmAnya rIte guru maLe ke tenA darzanamAtra thAya. tethI "svacchaMda" no "laya" karavA mATe A dravyayoga upakArI nathI, te sahaja samajAya tevuM che tethI ApaNe UMDAIthI vicAra karazuM to jaNAze ke sadgurunA je bhAva che athavA temanI je nirmaLa pariNati che tene anukuLa sAdhaka kaho, ziSya kaho ke jijJAsu kaho, tenI vinaya bharelI pariNati, ahaMkArarahita pariNati. Ama eka jJAna denArI ane eka jJAna lenArI baMne pariNatio ekAkAra thAya ane temAM dUdha ane sAkara jema paraspara yoga pAmI sAkara vilIna thaI jAya, te rIte A baMne pariNatiothI eka madhura bhAva utpanna thAya te bhAvayoga che. tenAthI viparIta dUdha ane mIThuM (namaka) ke dUdha ane phaTakaDI baMne yoga pAme to baMnenI kuriNita thAya ane kharekhara sAcI rIte yoga na kahI zakAya, ahIM kRpALu gurudeva je yoga mATe preraNA Ape che, te guNAtmaka yoga che. yoga be prakAranA che : (1) guNAtmaka ane (2) viguNAtmaka, anukuLa ane pratikuLa. viguNAtmaka ke pratikuLa yogane jarApaNa lAbhakArI na kahI zakAya. ahIM je yoganI vAta karI che te sAdhaka mATe lAbhakArI yoganI vAta che tethI te guNAtmaka yoga che. zAstranI rIte be bhAvonuM 209 Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ milana, paraspara UMcI kakSAnuM hoya ane eka pariNamana anya pariNamanane svIkArI zake tevI yogyatA hoya to tyAM "sadguruno yoga" eka dhAryuM pariNAma lAvI zake che ane "svacchaMda" ne miTAvavA mATe je upAya batAvyo che, temAM A eka viziSTa sAco upAya che. eka mahatvapUrNa prayoga : ahIM sidvikAre "rokAya' zabda bahu ja jJAnapUrvaka vAparyo che tarkazAstra ema kahe che ke - koIpaNa "bhAva" no vilaya be rIte thAya che - eka to te "bhAva" nI sAthe sIdhI mathAmaNa kare, jayAre bIjo upAya kAraNano nAza karavAthI, svataH "kArya" no nAza thAya. udAharaNa rUpe, aMdhArAne rokI zakAya nahIM paNa dIpaka pragaTa karavAthI svataH aMdhakAra rokAya jAya che. jeTalA "viguNo" che, te sIdhI rIte laya pAmatA nathI. paraMtu je kAraNothI "viguNo" utpanna thAya che te kAraNano nAza karatAM, svataH viguNa nAza pAme che athavA viguNano je anuyogI che tevo "saguNa" utpana karavAthI paNa "viguNa" no "laya" thAya che jema kAryano nAza na thaI zake tema kadAca kAraNano nAza karavo paNa durgama hoya, tyAM anuyogIne pragaTa karavAthI kAraNa ane kArya baMneno vilaya thaI jAya che. tene tarkazAstramAM "abhAvAtmaka kAraNa" kahe che athavA "anuyogI sAva kAraNa" paNa kahI zakAya che. ahIM "svacchaMda" ne "roko" athavA "rokvo" tema kahyuM nathI paraMtu "svacchaMda rokAya" tevo zabda vAparyo che ane A kriyAtmaka karmaNiprayoga ghaNo ja samajapUrvaka thayelo che. pratyakSa sadguruno yoga thavAthI ane teNe ApelA mahattvapUrNa upadezano svIkAra karavAthI svataH "svacchaMda" cAlyo jAya che. "pratyakSa sadguru yogathI" temAM adhyAhAra che. arthAta yoga" mAtra nahi paraMtu "yoga" thayA pachI sAcA arthamAM upadeza grahaNa karI AtmA-anAtmAno spaSTa nirNaya karavo ane tyArabAda sadguru pratye bhakti rAkhI niraMtara A "yoga"ne ke " saMyogane jALavI rAkhavo teTalo adhyAhAra che ane A badho artha pragaTa thAya to "svacchaMda" ne rahevAnI jagyA rahetI nathI. jainadarzana pramANe A "pratyakSa sadguruno yoga" te sAdhakano nirmaLa manoyoga banI jAya che, tyArabAda tene anukuLa vacanayoga paNa banI jAya che kAyAnuM halanacalana paNa "svacchaMda" thI virudhdha, vinayayukta banI jAya che, ane "pratyakSa saguruno yoga" triyogI banI, sAdhakanA traNe yogamAM pariNata thaI jAya che. A ja rIte sAdhaka samyaka rIte sAdhanA kare to yogazAstrano "yoga" paNa temanA jIvanamAM zarU thaI jAya che. atyAra sudhI jIva "svacchaMdI" hato paraMtu have A nUtanabhAvamAM AvavAthI jIvanano eka nUtana prayoga zarU thayo, A "svacchaMda rahita" prayogathI jIvAtmAno upayoga paNa zuddha thaI jAya che ane zuddha Atmadravyano saMyoga paNa bane che. sAthe sAthe anAdikALanA baMdhanarUpa evA vikArIbhAvono viyoga paNa thAya che. juo to kharA ! Ama A soLamI gAthAmAM "pratyakSa saguno yoga" keTalo badho mahatvapUrNa che te uparanA vivaraNathI samajI zakAya tema che. badhA arthamAM A "yoga" ne ApaNe Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "bhAvayoga" rUpe nihALyo. paNa sAthe te jANavAnuM che ke kevaLa maLavA purato mAtra dravyayoga thAya, to te uttama ghaDI hovA chatAM vyartha cAlyo jAya che ane sAdhaka daridra rahI jAya che. jo ke A vidhAna ApaNe karyuM che paraMtu mULa zAstrakAro ema kahe che ke - ekavAra paNa jo Avo sAmAnya dravya darzanayoga thAya to paNa te vyartha jato nathI, te "bIja" rUpe manoyogamAM aMkita thAya che ane kAlAntare punaH sadgurunA paricayathI vikasita thaI, pallavita banI sAdhakane mokSa sudhI javAmAM sahayogI bane che. A rIte vicArIe to game te rIte paNa sadguruno pratyakSa yoga thAya to "svacchaMda" A janma ke janmAMtaramAM rokAya ane jIvanuM kalyANa kare. astu. ATalI bArIka vivecanAthI khyAla AvI zake che ke tattvaciMtananA biMduo buddhigrAhya bane to AtmasiddhinA A padonI mahAnatAno khyAla Ave. "pratyakSa saguru" kahyuM che teno keTaloka bhAvArtha kahI gayA chIe. tenA saMbaMdhamAM thoDuM kathana karI A gAthAno pUrvArdha pUrNa karIzuM. pragaTa guru : jaina saMpradAya ke bIjA anya saMpradAyomAM bhUtakALanA guruo ke avatAronuM mahattva batAve che chatAM paNa teo ema kahe che ke - je "pratyakSa sadguru" che athavA vartamAnakALa mAM je dharmanuM jJAna Ape che, te sAcA arthamAM jIvanA vadhAre upakArI che tethI guru ke bhagavaMta ke avatAra tenA be vibhAga thaI gayA che parokSa ane pratyakSa. svAmInArAyaNa saMpradAyamAM yogIjI mahArAja "pratyakSa hari"upara vadhAre vajana Ape che "hari" eTale je bhagavAna thaI gayA che te ane vartamAnamAM je "hari" nuM svarUpa samajAve che te "pratyakSa hari" che. A rIte ghaNAM saMpradAyo paNa "pratyakSa guruo"ne avatAra samAna gaNe che. kahevAnuM tAtparya e che ke - "pratyakSa" arthAt vartamAnakAlIna je sAdhanAzIla sadguru che te ghaNA upakArI che. ahIM paNa gurudeve "pratyakSa sadguru" evo zabda vAparyo che, guruo bhUtakALamAM je kahI gayA che tenA AdhAre badhI zaMkAonuM samAdhAna thaI zakatuM nathI. paraMtu pratyakSamAM sadguru badhI zaMkAonuM samAdhAna karI, badhA kAMTA kADhI, jIvanuM sAdhanAkSetra saraLa banAve che. mATe "pratyakSa sadguru" ghaNA upakArI thAya che. zAstrakAra eka sacoTa upAya batAvyA pachI eka jarUrI cetavaNI paNa Ape che. A cetavaNI paNa eka rIte vaijJAnika ane tarkayukta che. je upAyathI je kArya nizcita rUpe siddha thatuM hoya, te viparIta upAya karavAthI avazya mAThuM phaLa Ave. je rIte rasoI thatI hoya teno krama toDI viparIta rUpe koI rasoI karavA mAMge to avazya bagaDe, te svAbhAvika che. ahIM to zAstrakAra cetavaNInI sAthe kharAba pariNAma bamaNu thaI jAya ke cAra gaNuM paNa thAya evI vAta kare che je grAhya che. svacchaMda nirodhanA niSphaLa upAyo : A vAkayamAM gurudeve "prA" zabda mUkyo che, je ghaNo ja mahatva dharAve che. "prAye" zabda ema kahe che ke koI jAgRta vyakti hoya ane jJAna niSThAvALo hoya to kadAca viparIta upAyamAM paNa samatola rahI duSpariNAmathI bacI zake che. A Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthAmAM anya upAyathI bacavAnI vAta karI che paraMtu anya upAya kevA che, kayA kayA che tenuM spaSTIkaraNa ApyuM nathI ke vivecana karyuM nathI tethI ApaNe ahIM anumAnathI be vAta upara draSTipAta karIzuM. sAmAnya niyama evo che ke vikArIbhAvone TALavA mATe koI sIdho upAya kare athavA haThAgraha karI koI kaThina tapasyA kare paraMtu AvI tapasyAthI manuSyanuM mana vadhAre haThIluM ane svacchaMdI banI jAya che. sAcI vAta grahaNa karavAnI yogyatA gumAvI bese che ane jema jema te kaThora tapa kare tema tema teno svacchaMda vadhato jAya che. 'svacchaMda' eka prakArano 'haThAgraha' che. nIti niyamane mUkI game te rIte vartavu athavA haTha karIne besI javuM te 'svacchaMda' gaNAya che. koI krodhI mANasa 'huM mArA krodhano tyAga karuM' ema sIdhI rIte krodhane haTAvavA prayatna kare, paraMtu krodha 'laya' pAmato nathI. koI ema kahe ke, 'huM vAMdarAnA vicAra nahI karuM' to enI manobhUmimAM vAMdarA ja ubharAze, jJAnapUrvaka AtmAne namra karyA vinA baLapUrvaka dabANathI vRttione dabAvI zakAtI nathI manovijJAna paNa kahe che ke, mananuM UrdhvakaraNa thAya to svataH adhogAmI vicAradhArA laya pAme, e ja rIte sArA upAya choDI sIdhI rIte potAnA bhAvone dabAvavA prayAsa kare to te bamaNA vegathI manuSya upara AkramaNa kare che. "patAsA" nuM pANI karavuM che to ema kahevAthI ke patAsu pANI thaI jAya' ? to thatuM nathI. e ja patAsAne AstethI pANImAM mUkI devAthI kayAre pIgaLI jAya che teno paNa khyAla Avato nathI, A che bhakitayoga". jayAre mana Izvara parAyaNa thaI sadgurunA caraNamAM ramaNa kare, tyAre svataH svacchaMda" laya pAme che. "bhaktiyogano vikAsa" sahaja rIte manuSyanA manane nirmaLa karavAnA sAcA upAya tarIke thayo che. A soLamI gAthAmAM prathamanA be padamAM bhaktiyoga che ane bAkInA be padomAM anya koI upAyamAM javAthI te sAdhaka niSphaLa thaze ane tenA vikAro vadhI jaze tema kahevAmAM AvyuM che. "" A sivAya ghaNA viparIta upAyo prasidhdhi pAmyA che. koI paMcAgni tapa tape che, koI zarIrane bhayaMkara kaSTa Ape che, keTalAka duzmanone mArIne hiMsAne raste AtmakalyANanI vAta che AvA nAnA--moTA bhayaMkara tamoguNI tathA rajoguNI ahaMkAra bharelA svacchaMdo astittva dharAve che ane AvA avaLA upAya karavAthI 'svacchaMda' vadhAre majabUta thaI daDha AvaraNa ubhA kare che. astu. ahIM kahevAnuM tAtparya e che ke yogya mArga choDIne anya ayogya mArge javAthI sidhdhi to dUra rahI paNa jIva bhaTakI javAno che. A sUcanA zAstrakAre eTalA mATe ApI che ke tattvanI zreNI athavA tattvano taMtu eTalo badho sUkSma ane bhAvavAhI che to ahaMkArayukata manathI te taMtu upara cAlavu kaThaNa che paNa sadgurunA avalaMbanathI saheje pAra thaI zakAya che. -- 66 ahIM eka vAtano ullekha karI A gAthA pUrI karIzuM. uparanA je bhAvo batAvyA che temAM karmanI sthiti zuM che ? AdhyAtmika avasthA kevuM astittva dharAve che ? te jANavuM jarUrI che. 212 Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vikAsanI pRSThabhUmiH jainatatvajJAna ema kahe che ke - mohanIyakarmamAM kaSAyamohanIya karma tathA nokaSAyamohanIya alaga alaga prakAranA ochAvattA rasavALA, ochIvattI sthitivALA karmanA udayabhAvo astittva dharAve che. eka vyakita satyano svIkAra kare tyAre bIjo vyakita te na svIkArI zake. temAM karma kevI rIte kAraNabhUta che ? bhagavAna mahAvIra kahe che ke mithyAtvamohanIya ke darzanamohanIyanA stara-prastara pAtaLA paDayA hoya, kaSAyamohanIya karma upazamabhAve pravartamAna hoya ane jJAnAvaraNIyakarmano udaya paNa maMdabhAvane prApta thayo hoya, AvI sthitimAM koIpaNa mahApuruSano, saMtano ke saruno samAgama thatAM te jIva "svacchaMda ke ajJAnathI mukata thaI durAgrahano tyAga karI saheje ThekANe AvI jAya che. naTa ane bola barAbara sthitimAM hoya tyAre te naTa-bola phITa thaI zake che. e ja rIte jIvAtmA guru caraNamAM sthira thaI jAya che, paraMtu AthI viparIta mohanIyakarmanA prabhAva ane udayabhAvo prabaLa hoya to te jIva sAcA upAya choDI anya upAyanuM AcaraNa karI potAnA haThAgrahamAM ke tIvra karmabaMdhamAM vadhAro kare che. kahevAnuM tAtparya e che ke - AdhyAtmika sthiti barobara hoya, upAdAna zudhdha thayuM hoya to badhI sAdhanA savaLa | utare che. * ApaNe uparamAM "prAye" zabda mahattvayukata che ema kahyuM tenuM kAraNa e che ke jaina darzana anekAMtavAdI che. koIpaNa sidhdhAMtanI ekAMta sthApanA karatuM nathI, tethI ahIM kavirAje "prAya zabda mUkIne anekAMtano IzAro karyo che. "A Ama ja thAya", "A Ama ja hovuM joIe," e badhA ekAMtavAcI zabdo che. jayAre "Ama paNa thAya", "Ama paNa hovuM joIe, A zabdo anekAMtavAcI che. "svaccheda' bamaNo thAya ja ema na kahetAM "prAye bamaNo thAya" ema lakhyuM che A "prA" zabda ahIM anekAMtanI vyAkhyA kare che ane bIjA koI upAyathI paNa khAsa avasthAmAM "svacchaMda" rokI zakAya che, evo bhAva pradarzita karIne zrIgurudeve anekAMtano ullekha karI potAnI udAratAno paricaya Apyo che. sArAMza - pUrvanI gAthAmAM arthAt paMdaramI gAthAmAM "svacchaMda" no mokSanA bAdhaka tarIke ullekha karyo che, tethI ja ahIM soLamI gAthAmAM "svacchaMda" no vilaya karavA mATe sAco upAya batAvyo che. sAkSAt je sadguru upasthita che, je badhI zaMkAonuM samAdhAna karI zake tema che ane svArtharahita zudhdha kalyANanI preraNA ApI zake che, tevA sadguruno parama puNyanA udayathI saMyoga thAya ane te yogano svIkAra karI namratApUrvaka temanA jJAnanI badhI vAto sAMbhaLe, samaje ane pacAve to "svacchaMda" potAnI meLe rokAya jAya che. "svacchada"ne rokavA mATe alaga prayAsa karavAnI jarUra nathI. A ja eka sAco upAya che. A upAyane choDI bIjA anya ajJAna bharelA upAyonuM AcaraNa kare athavA kaThora tapa Adi svIkArIne manane pavitra karavAno prayAsa kare, satya na samaje, ghaNuM karIne AvA badhA prayoga niSphaLa jAya che. "prAya" eTalA mATe kahyuM che ke, kadAca koI jIvano vipAka sAro hoya ane akAma nirjarAthI kSayopazam taiyAra thayo hoya to jema TakarAyA 213 dara Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSa sUtramAM kahyuM che, "nisargAt" arthAt prAkRtika rUpe "svacchaMda" maTI jatA jJAnano udaya thAya che. anekAMtanI draSTie A kathana ghaNuM mahatvapUrNa che. ahIM sattaramI gAthAno zubhAraMbha thAya che temAM tarkadraSTie mahattvapUrNa vAto kahevAmAM AvI che jenuM ApaNe vivecana karIzuM. soLamI gAthAmAM "svacchaMda" no laya thayA pachI sAdhakane zuM karavuM? athavA sAdhakanI sthiti kevI hoya ? tenuM rekhAMkana karavAmAM AvyuM che ane A sthiti samyagdarzana sudhI laI javAmAM ghaNI anukuLa che tema zAstrakAra kahe che. tyAM sudhI kahe che ke ame Ane samita kahIe chIe ane temAM kAryano kAraNamAM Aropa karavAmAM Avyo che. AtmasidhdhinuM mukhya lakSa mokSamArga tathA tenA kAraNabhUta samyagdarzanane spaSTa karavAnuM che. jainadarzanamAM ke samagra jainasAdhanAmAM samyagdarzana te pAyo che. A pAyA upara ja zudhdha vyavahArarUpI vRkSa phAlephule che ane aMte temAM mokSa rUpI phaLa Ave che. sattaramI gAthA A pAyAnI bhUmikAno ullekha kare che ane sAthe sAthe sAdhakanA anukuLa AcaraNano ullekha karI tenuM bhAvAtmaka vivaraNa kare che. kharUM pUcho to kavirAja soLa gAthA sudhI khetI karyA pachI arthAt kSetra vizudhdhi karyA pachI A sattaramI gAthAmAM bIjAropaNa karI rahyAM che. koIpaNa tattvano ke paryAyano ke bhAvano vikAsa karavAno hoya tyAre tenA AMtarika kAraNo ane bAhya kAraNo arthAt upAdAnakAraNa ane nimitakAraNa e baMneno meLa besavo joIe. jema kaDAImAM purI taLAI rahI che tyAre purInA upAdAna loTa, tela ke pANI badhA anukuLa thayA pachI nimittarUpe agni che. ahIM banneno meLa besavo jarUrI che. koIpaNa kArya jayAre nirmita thAya che tyAre tenA upAdAna ane nimitto paraspara baMdhabesatA meLavALA hoya che ahIM A gAthAmAM sAdhakanuM bAhya AcaraNa ane AMtarika samyagdarzananA bIja baMneno samabhAve ullekha karyA che. ATalI pRSThabhUmi lakhyA pachI have ApaNe mULa gAthAnuM uccAraNa karIzuM. 214 Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-10 'svaccheda mata Agraha tajI, varte sadaguru lakSa, 'samakita tene bhAkhIyuM, kAraNa gaNI pratyakSa II AgrahanA vividha rUpo : pUrvamAM phakata "svacchaMda"no ja ullekha hato, jayAre ahIM eka zabdano vadhAro karavAmAM Avyo che ane kahyuM che ke "mata + Agraha = matAgrahamAM "Agraha" zabda ghaNo ja vilakSaNa che. "mata" nI pachI teno ullekha karyo che paNa tene "svacchaMda" nI sAthe paNa joDI zakAya to "svaccheda Agraha" ane "matAgraha" ane jo ApaNe "Agraha" zabdane vizeSaNa rUpe na laIe to pratibaMdhakanI traNa saMkhyA thaI jAya che. "svacchaMda" ane "mata" be pratibaMdhaka che jayAre trIjo pratibaMdhaka "Agraha" che. traNenuM UMDuM vivecana karatA pahelA "Agraha" nI nADI tapAsIe. badhI dhArmika upAsanAomAM pratibaMdhaka tarIke "Agraha" no upayoga karavAmAM Avyo che ane tene judA judA nAma apAyA che. "haThAgraha" "durAgraha" "kadAgraha" "matAgraha" Adi Agraho dharmavirodhI hatA. jayAre mahAtmA gAMdhIjIe eka navA "Agraha" no udbhava karyo ane tene naitika dharma tarIke oLakhAvyo che tenuM nAma "satyAgraha" rAkhyuM. vastutaH satyano Agraha hoto ja nathI. "satya" svayaM sidhdha tattva che. jaina darzanamAM "sarva ravatuM nA yad" satyane bhagavAna svarUpe svIkAryuM che. arthAt satya aNu aNumAM prakAzita che. teno Agraha zuM hoI zake? paraMtu rAjanItimAM A satyAgrahano upayoga karI janatAne samajAvavAmAM Ave che astu. tenI sAthe ApaNe sabaMdha nathI. A ja rIte yogazAstramAM paNa "haThAgraha" ne sAdhanAnuM aMga mAnya che. "haTha" zabdano artha ja judo che. ha + Tha = "haTha' eTale sUryanADI ane 6' eTale caMdranADI. puruSArtha pUrvaka baMne nADI upara saMyama lAvavAmAM Ave tene "haThAgraha" kahevAmAM Ave che. paraMtu vyavahAramAM "haThAgraha' zabdano rUDhArtha bagaDI ja gayo che. vastutaH jainadarzanamAM to "Agraha" zabda sarvathA niSiddha che. koIpaNa jagyAe Agraha karI Adeza ApavAnI manAI che. svataH sAtvikavRttithI dharmArAdhanA karavAnI che. jaina zAstromAM "nahIsuTuM devALupriyA na paDavaMja je A sUtra niraMtara vaparAyuM che. he devAnupriya ! jema sukha upaje te rIte varto paraMtu tamArA AtmAnI ujjavaLa paryAyano pratibaMdha na thAya tema karazo. kRpALu gurudeve "bahu puNyakerA puMja"mAM svayaM ullekha karyo che ke - "nirdoSa AnaMda ane sukha meLavo paraMtu e divya AtmAno pratibaMdha na thAya ane karma jaMjIrothI mukata thAya. ahIM paNa nirdoSabhAve vartavAnI preraNA ApI che. koI jAtano Agraha rAkhavAno nathI. matAgrahano AgaLiyo : "Agraha" zabda vyavahAradazAmAM uparyukata hoI zake che. sAMsArika avasthAmAM manuSyanuM ghaDatara karavA mATe ane bALakane niyamita rAkhavA mATe keTalAka Agraha rAkhavA paDe che. astuH ahIM adhyAtmakSetramAM "Agraha' zabda sarvathA varjanIya che. A gAthAmAM "svacchaMda" choDyA pachI "mata' no Agraha na rAkhavAnI khAsa bhalAmaNa kare che. Avo 215 Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manamAM Agraha rAkhI gurucaraNe javAthI temanI sAdhanA niSphaLa thaI jaze. mATe lakhyuM che ke " Agraha tajI" arthAt Agrahane choDI AgrahathI dUra thaI, pote haLavo phUla banI, mata' no bhAra rAkhyA vinA, budhdhino ahaMkAra choDI sadgurunA caraNe javAnuM che. ahIM sadguru nahIM, paraMtu saddagurunuM lakSa dhAraNa karI potAno vartAva kare. jo ke parokSa bhAve sadgurune paNa "lakSa' karavAnI vAta che. A rIte tenA baMne artha nIkaLaze te ApaNe pAchaLathI kahIzuM. atyAre "matAgraha' ne choDavAnI vAta che. AgaLanA padomAM "svacchaMda" rokAya tema kahyuM che. "svacchaMda roke" tema kahyuM nathI, tenA pUrvanA padamAM "roke tema kahyuM che ane ahIM 'tyaje tema kahyuM che. temAM tAttvika vAta e che ke rokavuM ane rokAvuM, choDavuM ane chUTavuM, A bane kriyAomAM mULabhUta tAttvika bheda bharelo che. A tAttvikabhedane samajyA pachI ja jIvane kriyAnA kartRttvano ahaMkAra chUTI zake tema che. anAyAse jIva kriyAnA kartA rUpe potAne joDI rAkhe che. vastutaH A vibhAvonuM utpanna thavuM ke laya thavuM temAM sAkSAt jIvanuM kartRttva nathI. paraMtu jIva jayAre zudhdhAtmapariNAmothI pariNata thAya che tyAre vibhAvo svataH laya pAme che. "huM vibhAvone laya karuM" te paNa eka pracaMDa vibhAva ja che. ahIM A kaDImAM "tyajavAnI" je vAta che te pUrvanI ArAdhanAne AdhAre karI che. "matAgraha taje ane "sarune lakSa kare' e to kavitvabhAva che. hakIkatamAM sadgurune lakSa kare eTale "matAgraha' ke "svaccheda' tajAya che. kAraNavAda : ahIM zAstrakAre kAraNa gaNI pratyakSa ema kahyuM che ane A rIte kAraNamAM kAryano Aropa karyo che. darzanazAstramAM kAraNavAdanuM bahu ja vizALa prakaraNa che. sAdhAraNa rIte ApaNe eka caubhaMgIthI A siddhAMtane thoDo spaSTa karIe. (1) kAraNamAM kAryano Aropa (2) kAryamAM kAraNano Aropa (3) kAraNamAM kAryano abhAva (4) kAryamAM kAraNano abhAva. kAraNa be prakAranA che, upAdAna kAraNa ane nimitta kAraNa. upAdAna kAraNa tene kahevAya je kAryamAM pariNata thAya, jayAre nimitta kAraNa upAdAna kAraNamAM rahetuM nathI jethI te kAryarUpe pariNata thatuM nathI. AvA nimitta kAraNamAM kAryano abhAva hoya che ane e ja rIte nimitta kAraNano kAryamAM paNa abhAva hoya che. astu ahIM ApaNe upAdAna kAraNanI ja vAta karIe chIe. jethI uparanA be bhaMga lAgu paDaze. kAraNamAM kAryano Aropa - vastutaH upAdAnakAraNamAM kArya tirobhAva rUpe hoya ja che. jayAre pragaTa thAya, tyAre AvirbhAva pAme che ane tene kArya gaNavAmAM Ave che. jema dUdhamAM ghI che. dUdha e ghInuM upAdAna kAraNa che. tirobhAva rUpe ghI dUdhamAM vyApta che. jayAre pragaTa thAya tyAre te AvirbhAva pAme che ane kAryarUpa abhivyakata thAya che. ahIM kRpALu gurudeva kahe che ke samakitanuM je kAraNa che te pratyakSa che ane tethI tene samakita kahevuM yogya che. varte sadaguru lakSa' tene samakita kahI rahyA che. samakitano artha samyagdarzana thAya che. sadgurunuM lakSa te samakitanuM pratyakSa kAraNa hoya, tema abhivyakita thaI che. ahIM pratyakSa' zabdano prayoga che, A pratyakSa zabda konI sAthe lAgu thAya che ? kAraNa be jAtanA hoya che. eka 216 pAka Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * * * * * * * * ************** * *** * ******* * ' ne paraMparAgata kAraNa ane eka sAkSAt kAraNa. sAkSAta kAraNane pratyakSa kAraNa kahevAmAM Ave che ane paraMparAgata kAraNane parokSa kAraNa kahevAmAM Ave che. parokSa kAraNa paraMparAno bhaMga thatAM naSTa thaI zake che. jayAre sAkSAta kAraNa kAryarUpe avatarita thAya che. ahIM sadagurunuM lakSa kare che. tyAre lakSa karanAra bhakatane sadagurunI aMdara Atmadarzana thAya che ane tevuM ja Atmadarzana svayaM paNa anubhave che. Ama lakSa e pUrva kriyA che ane samakitanI anubhUti te uttarakriyA che. jema kuMbhAra ghaDo taiyAra kare tyAre mATInI chellI avasthA ghaDo banavAnI taiyArImAM che. tyAre te avasthA pratyakSa ghaDo ja che ane kuMbhAra paNa temAM ghaDAnI anubhUti kare che. koI paNa kAraNanI aMtima pariNati te kAryanI prathama kSaNanI nirmANa jevI che. kAraNanI pariNatinI pUrNAhuti ane kAryanI niSpati, Ama baMne eka kSaNe saMyukata thAya che. jayAre bhakata sadagurunuM lakSa kare che tyAre tenI AtmadarzananI pariNatinI pUrva kSaNa che ane uttara kSaNamAM Atmavaibhavane nihALe che. tethI ahIM kavirAje "varte sadaguru lakSa' kahIne tene samakitanuM pada ApyuM che. arthAta samakitanI pUrvekSaNa te pratyakSa samakita ja che. arthAtu ahIM sadagurunuM lakSa karIne vartavuM ane tenuM lakSa karavuM te ja pradhAnatattva che. samakita to tenuM AnuSaMgika phaLa che. jayAre manuSya dhyAnamAM bese ane dhyAna sthira thAya to zAMti maLe. zAMti meLavavA mATe alaga prayAsa karavAnI jarUra nathI. paraMtu dhyAnamAM sthira besavA mATe prayAsanI jarUra che. zAMti to tene AnuSaMgika phaLa che. ' samyagadarzana te nizcayAtmaka bhAva pariNamana che. je mithyAtva mohanIyanA kSaya, upazama ke kSayopazama dvArA prApta thAya che. samyagadarzanane karmanI upazAMti sAthe sAkSAt sabaMdha che ane te tenuM pratyakSa sAkSAt kAraNa che. sadagurunuM lakSa e vyavahAra pariNamana che, tethI tene zudhdha samakita ke samyagadarzana kahI na zakAya eTale svayaM zAstrakAra kahe che ke sadagurunuM lakSa karavuM te samyaga darzananA udbhavamAM eka nakkara kAraNa che, kAraNa ke deva, guru ne dharma traNe tattvomAM zradhdhA thavI, tenuM lakSa thavuM te vyavahAra samyagdarzana mAnyuM che. A traNa tattvomAM paNa sadagurunuM lakSa te pradhAnatattva che kAraNa ke sadaguru ja deva ane dharmanI sAcI vyAkhyA ApI, tenuM svarUpa samajAve che ane sAthe sAthe sadagurunuM lakSa rahe tyAre vyavahAra samakitano prAdurbhAva thAya che ane Aja bhAva zudhdha samyagadarzanamAM kAraNabhUta bane che, tethI tene pratyakSa kAraNa kahevAmAM AvyuM che. ahIM pratyakSano artha sAkSAt kAraNa to che ja, paraMtu bIjuM samajI zakAya tevuM kAraNa paNa che ane A kAraNa zudhdha samakita sudhI jIvane laI jAya che. tethI jema bIjane ja vaDalo kahI zakAya che ane sonAne alaMkAra kahI zakAya che, tema kAraNamAM kArya samAyeluM hoya che, tethI jJAnI AtmAo kAraNamAM paNa kAryanA darzana kare che. jema bharata cakravartIe maricIkumAramAM mahAvIranA darzana karyA. lakSa thavAthI padArthamAM mUrta svarUpa dekhAya che. jema kASTaka (sutAra) gaNezanI mUrti banAve che tyAre tene kASTramAM gaNezanA darzana thAya che. kAraNa kAryarUpe bhale pAchaLathI pariNata thAya, paraMtu vyakitanA jJAnamAM te kAraNa pratyakSa kAraNarUpe pariNata thAya che. jJAnamAM kAryakAraNano Aropa na rahetA baMne ekAkAra thAya che. ahIM zAstrakAre je pratyakSa kAraNa kahyuM che, temAM bIjo gUDha artha paNa samAyelo che. te sadagurunA lakSa rUpI vyavahAramAM zudhdha samakitanuM pariNamana bhale turaMta na thAya paraMtu jJAnIne sadagurunA lakSa rUpa vyavahAramAM, samyagadarzananuM pariNamana thAya che ane temane kaDI ::::::: ::::: ::::: kAka &&&&&&&&:00:217 : Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratyakSa dekhAya che ke A vyavahAra samyagdarzanano janaka che. tethI zAstrakAre ahIM 'gaNI' zabda mUkIne A kAraNane pratyakSa kAryarUpe joyuM che. Aropa hovA chatAM jJAnamAM Aropa nathI, kAraNamAM pratyakSa kArya dekhAya che. A thayo vyavahAra nizcayano sabaMdha, kAryakAraNano sabaMdha ane tethI AgaLa vadhIne jJAtAnI pariNatimAM thatA pratyakSa pariNAma. jo ke A pada ghaNuM ja gUDha ane gaMbhIra che. triguNAtmaka vyAkhyA che. eTale have ApaNe AgaLa A triguNAtmaka vyAkhyAne spaSTa karavA prayatna karazuM. saMpUrNa gAthAnA traNa mAdhyama che (1) jIvAtmA (2) sadaguru (3) tenuM lakSa. uparAMta kavirAja jJAtA tarIke jIva ane sadguru bannenI vyAkhyA karI rahyA che. teoe sadgurunA lakSamAM samakitanA pratyakSa darzana karyA che ane te paNa ema kahIne ke A lakSa samyagdarzananuM pratyakSa kAraNa che. ahIM pratyakSa zabda lakSamAM sakitanA kAraNa rUpe hovuM ane bIjuM je jJAtA che tene temAM pratyakSa darzana thaI rahyA che. A rIte pratyakSa' zabda banne tarapha dehalI dipakanA nyAye prakAza pAtharI rahyo che ane gItakAre bahu ja samajIne A pratyakSa zabdanuM uccAraNa karyuM che. have ApaNe eka pachI eka mAdhyamane tapAsazuM. prathama jIvAtmA, je bhakatarUpe sadagurunuM lakSa karavA tatpara thayo che ane tenAmAM tevI yogyatA AvI che. A yogyatA jIvAtmAmAM be rIte vikAsa pAme che, eka to karmakSaya ke karmano kSayopazama thatAM ane svataH mohAdika karmo pAtaLA paDatAM. jIvamAM sAMsArika mahattva ochuM thatAM svataH tenuM mana sadagurunA zaraNane zodhe che ane sadagurunuM lakSa karavA taiyAra thAya che. A yogyatA ane parINita te jIvanI AMtarika sthiti che, paraMtu kayAreka karmo pAtaLA na paDayA hoya, thoDI gADha avasthA hoya, tyAre koI puNyanA udayathI satsaMgano yoga maLatAM ke dharmakathAnuM zravaNa karatAM tenA ujjavaLa pariNAmothI gADha moha maMda sthitimAM AvI jAya che. Ama nimitta kAraNathI paNa jIva yogya avasthA prApta kare che. moha gALavAnI prakriyA H tyArabAda samdaSTA tattvajJa mahApuruSano saMga thatAM te sAmAnya yogyatA vizeSarUpa dhAraNa kare che ane tenA adhyavasAyomAM parizuddhi thAya che. sadguru kone kahevAya tevuM tene bhAna thAya che. jenAthI potAnA gharanI arthAt AtmAnI kathA sAMbhaLe che. tyAre tenA pratye jIvanuM lakSa thAya che. A lakSa jJAnAtmaka hovA chatAM bhakitarUpa che. temAM sadgurunA lakSa uparAMta pradhAnapaNe ahaMkArano tyAga che. ahaMkAra pIgaLI jatAM sadaguru tene AzrayabhUta lAge che. A rIte AkhI gAthAnuM je mukhyapAtra che ane je prathama mAdhyama che te bhakata jIva puNyanA udaye yogyatA prApta karI sanmukhagAmI bane che. bIjuM mAdhyama svayaM sadaguru che. jenI ApaNe pUrvamAM bhinna bhinna rUpe vyAkhyA karI gayA chIe. chatAM ahIM sadguru paNa A jIvane huM mukata karuM tevA ahaMkArathI mukata hoya che. jevA gurudeva bhakatanA AtmAmAM arihaMtanA darzana karIne svayaM te svarUpane oLakhe evI preraNA Ape te ja sadaguru vastutaH sattne oLakhAvanArA, sat tattvane arpaNa karanArA gurudeva che. sat tattva gurumAM ane bhakatamAM bannemAM vyApta che. paraMtu gurudevano manoyoga nirmaLa thayelo che, teo mahApuNyanA adhikArI che, tethI teo sat tattvane nihALI rahyA 218 Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che, bhakatanuM mana ke manoyoga athavA tenA mananuM darpaNa eTaluM svaccha thayuM nathI ke je sane nihALe tyAre sadaguru sanuM lakSa karAve che. jayAre bhakata sanuM paNa lakSa kare che. Ama bhakata phaLa ane vRkSa, kArya ane kartA, Adheya ane AdhAra, baMne nihALI dhanya dhanya thaI jAya che saddagururUpI je Azraya che ane A gAthAnuM je upAsya mAdhyama che, tenuM lakSa karIne jIvAtmA A mAdhyamane samagra rIte svIkAre che. gAthAnuM prathama mAdhyama ane A upAsya mAdhyama bane ekAkAra thatA, jANe samakitarUpI sUrya udayamAna thavAno hoya tevuM pratyakSa dekhAya che. A banne mAdhyamanI vacce sAdhanArUpa te trIjuM mAdhyama che ke lakSa che. have A lakSanI ApaNe vyAkhyA karIzuM. yogaupayogano pArasparika saMbaMdha : jIvamAM mukhya be zakita cheH upayoga ane yoga, upayoga te AdhyAtmika pariNAma che ane yoga te zArIrika pariNAma che. jayAre kaSAyanA pariNAmo ghaTe che tyAre zudhdha upayogano prAraMbha thAya che ane jJAna upayoga zudhdha thavA lAge che. upayoga e jIvanuM pradhAna pariNAma che. jema lagAmathI ghoDo vaza thAya che te rIte upayoga e AtmAnI lagAma che. upayogamAM jenuM pratibiMba thAya che, tenA guNadharmo temAM pragaTa thAya che. have juo, ahIM bhakata jayAre sadgurunuM lakSa kare che tyAre teno upayoga nirmaLa thatAM temAM sadgurunuM pratibiMba paDe che. arthAt sadaguru svayaM bhakatanA jJAnanA jJaya banI jAya che ane A pratibiMba jJAna upayogamAM pragaTa thatAM bhakata nAcI uThe che. jANe gharamAM bhagavAna AvyA hoya tevo paramAnaMda anubhave che. A lakSa eka prakAre parama lakSa che, utama lakSa che ane A lakSanI anubhUti thatAM temAMthI samyagdarzana avazya pragaTa thAya che. te A gAthAmAM "kAraNa gaNI pratyakSa ema kahyuM che. arthAt A lakSanA AdhAre potAnA jJAnamAM ramatA sadagurune joIne have bhakata nizcayarUpe Atmatattvano anubhava karaze ane samakita pAmaze, temAM jarApaNa zaMkA nathI. AkhI gAthAmAM A trIjuM mAdhyama ghaNuM mahattvapUrNa che. Azcarya to e ja che ke darpaNamAM potAnuM ja mukha dekhAya che. jayAre zudhdhajJAna upayoga rUpI darpaNamAM bhagavAnanuM mukha dekhAya che, sadgurunuM pratibiMba dekhAya che, trilokInAtha dekhAya che, A che zudhdha upayogarUpa jJAnanI balihArI, jene ahIM kavirAje 'varte sadaguru lakSa' ema kahyuM che A zudhdha upayogarUpa darpaNanuM darzana karAvI lakSanuM sAcuM nizAna sadaguru che ane te samakitanuM kAraNa paNa che, tema jaNAvyuM che. A traNe mAdhyamanI vyAkhyA thaI. have traNe mAdhyamanA sAkSI athavA traNe mAdhyamanuM kathana karanAra zAstrakAra che temano je jJAna upayoga parama zudhdha thavAthI bhakatane mATe sadagurunuM lakSa sAkSAt samyagudarzananuM kAraNa che, tevuM temane pratyakSa dekhAya che. kAraNa gaNI pratyakSa' ema je kahyuM che te kAraNa to pratyakSa che. arthAta vAstavika kAraNa che ja, paraMtu zAstrakArane paNa A sidhdhAMta pratyakSa dekhAya che ke jo bhakatamAM sadguru pratye AvI vinayazIlatA hoya, bhakata sadguru pratye samarpita hoya tathA jeNe potAnA badhA svacchaMda ane matAgraha choDI dIdhA hoya tevA bhakata vinaya pUrvaka sadgurunuM lakSa mAnI vartAva kare che, to zAstrakArane pratyakSa khyAlamAM Ave che ke A vinaya e samyagadarzananuM nizcaya kAraNa che. Ama traNe mAdhyamanA draSTA svayaM zAstrakAra che ane zAstrakAre svayaM A gaNanA karI che ane Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ji :::::: : : ::: :: te lakSa svayaM samyagudarzana che, tevo lakSamAM Aropa karyo che. arthAta zudhdha kAraNamAM zudhdha kAryano Aropa karyo che. | darzanazAstra kahe che ke "kAraNa zudhdha kArya zudhdha" zudhdha sAdhanA, zudhdha sAdhya A banne sidhdhAMta eka ja che. arthAta kAraNa zudhdha hoya to kArya zudhdha thAya. sAdhana zudhdha hoya to sAdhya zudhdha thAya. ahIM samakita te sAdhya che. sadgurunuM lakSa te sAdhana che. samakita te kArya che. sadagurunuM lakSa te kAraNa che. sadgurunuM lakSa zudhdha hovAthI tenuM pariNAma paNa zuddha Ave tema gaNIne zAstrakAre "kAraNa gaNI pratyakSa" tema kahyuM che. ATaluM sUkSma vivecana karyA pachI kRpALu gurudevanuM A gUDha pada varte sadaguru lakSa samakita tene bhAkhyuM" A padanI mImAMsA spaSTa thavI joIe. A nAnakaDA vAkayamAM samagra darzanazAstrano kAraNa-kAryavAda pratyakSa ke parokSabhAve samAveza thayo che. vyavahAra ane nizcaya baMne bhAva ane banne prakAranuM kriyAtmakarUpa A padamAM samAyeluM che. bhakitanuM AMtara bAhyarUpa ziSya guruno vinaya kare, potAnA svaccheda ane matano tyAga kare, adhakacaruM potAnuM jJAna paDatuM mUke athavA AvA vikalpathI vimukata thAya ane AcAravaMta zudhdha AtmatattvanA jANakAra evA mahApuruSanA caraNe rahIne dhyAnapUrvaka tattvanI vAtone sAMbhaLe, svIkAre ane mamatvathI nirALo thaI, aMtaramukhI thAya to te sadaguru pratye lakSa rAkhIne sAco vartAva kare che, to tene avazya samakita utpanna thAya, A che vyavahAranaya, vyavahAra zudhdha thAya to ja nizcaya mArga paNa zudhdha thAya. A padamAM ziSyano bAhya vyavahAra paNa pragaTa karelo che ane spaSTa nirdeza Apyo che ke ziSya svachaMda ane matAgrahano tyAga kare che. A vyavahAra pratyakSa eTale joI zakAya tevo che. kavirAje "kAraNa gaNI pratyakSa padamAM pratyakSa kAraNanuM kathana karyuM che tethI pratyakSane choDIne bIjuM parokSakAraNa paNa che te pratyakSa zabdathI samajAya che. parokSa kAraNa te AMtarika sthiti che ane AMtarika sthiti te tenI bhAvanAnuM nizcayarUpa che. kaSAya Adi bhAvono upazama thatAM upazamarasanI je pariNati thAya che ane temAM samyagujJAnano sAtha maLe che, tyAre te pariNati samyaka pariNati bane che. Ama AMtarika sthitimAM samyagadarzana, samyajJAna ane samabhAvacAritranI tripuTInI pUrvavartI avasthA taiyAra thaI gaI che. A pUrvavartI avasthA te ja nizcayarUpa sadgurunuM lakSa che. jenuM Atmatattva vikAsa pAmyuM che, te adhiSThAtA sadgurunA sthAne che ane jenI pariNati zudhdha thaI rahI che te bhakatanA sthAne che, pariNati te svayaM zudhdha lakSa che. Ama lakSa karatAM, lakSa banatA ane lakSano sAkSAtkAra thatAM, traNe ekAkAra thAya, te AMtarika bhAvasthiti che. A bIjo pakSa aMtaramAM nirmANa thayA pachI, have samyagradarzanane vAra nathI. tethI A pariNatine paNa samakita kahevAmAM saMkoca nathI, tethI tene arthAt te lakSane kAraNa gaNI pratyakSa tema kahyuM che. astuH A vyavahAra pakSa ane nizcaya pakSa baMnenI vyAkhyAthI e spaSTa thAya che ke A padamAM keTalo gaMbhIra gUDhArtha che. upasaMhAraH ahIM AkhI gAthAnuM sUkSma vivecana pUrNa karI ApaNe teno sAmAnya tAratamya bhAva zuM che te ullekha karIne AgaLa vadhazuM. 2000 karatA 220 mA Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ koIpaNa vidyAnI sAdhanAmAM sAdhake potAnI adhUrI samaja ane te samaja pratyeno ahaMkAra tyajI devo joIe. pachI te adhyAtmika vidyA hoya ke vyavahAra vidyA hoya. vidyA mAtra vinayanI apekSA rAkhe che. "prApyate vidyA viyenA arthAt vinayathI vidyA prApta thAya che ane vinayano artha che, svacchaMda ane matano Agraha choDI devo. A prathama zarata thaI. tyArabAda gurune zaraNe javuM ane guru jo yogya hoya, temanA prati pUrNa saMtoSa thAya to temane samarpita thavuM. arthAtu tenI AjJA ane vidhAne samajavA koziSa karavI. jo A avasthA sAcI rIte pragaTa thAya to AgaLa no yathArtha bodha svataH thAya che ane jene yathArtha darzana kahevAya tevA bhAva khIlI uThe che. ahIM ziSyanA vinayane ja yathArthadarzananuM biruda ApyuM che. A rIte bhAratIya saMskRtine anurUpa guru ziSyanI zudhdha paraMparAno ullekha karIne, A gAthA svayaM mahatvapUrNa banI che. have ApaNe aDha paramI gAthA upara draSTipAta karazuM. upoddAta H ahIM zAstrakAra aDhAramI gAthAno zubhAraMbha kare che te kharI rIte 17mI gAthAmAM udbhavelA praznano javAba che. 17mI gAthAmAM svaccheda matAgraha tyajI ema kahyuM che. tyAre ahIM ziSya pUche che ke pUjya gurudeva ! svacchaMda ke matAgrahane choDavAno upAya zuM che ? e kevI rIte tyajI zakAya? zuM potAnI IcchAthI A kaSAyone jItI zakAya che ? A praznono javAba zAstrakAra svayaM 18mAM padamAM ApatA jaNAya che. - koIpaNa kAryamAM eka nizcita prakriyA hoya che. kAma game tevuM sAruM hoya, paraMtu prAraMbhathI laI aMta sudhI tene yathArtha prakriyAnuM avalaMbana levAnuM hoya che, jo te na kare to mANasa viphaLa thaI jAya che. pANInuM valoNuM karavAthI mAkhaNa nIkaLatuM nathI. keTalIka bimArI to evI che ke sAco upAya na karavAthI ane khoTo rasto levAthI te bamaNI thaI jAya che. jema koI haThAgrahI bALakanI sAme bIjA haTha pakaDe to prAyaH bALakanI haTha vadhI jAya che. eTale ja kahyuM che ke pAna fsambanne rAjyaffNa manorathena' arthAt sAcA upAyathI ja sidhdhi maLe che. manorathathI ke vaNasamajayA saMkalpathI phaLa viparIta Ave che. A 18mI gAthAmAM kRpALu gurudeva svayaM kaSAyone jItavAno sAco mArga batAve che. have ApaNe aDhAramI gAthA joIe. 221 vAra Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-18 'mAnAdika zatru mahA, nija Ide na marAya; 'jAtAM sadguru zaraNamAM, alpa prayAse jAyA ahIM jainadarzanamAM AtmazuddhimAM avarodhano mukhya je sthaMbha che te kaSAya che. kaSAyanA cAra aMzo mukhya gaNAya che. krodha, mAna, mAyA, lobha. ApaNI gaNanAmAM ke zAstrIya gaNanAmAM krodhane prathama sthAna ApyuM che. jyAre zrImadjI krama badalIne, mAnane mukhya sthAna Ape che ane mAnAdika kahIne cAre kaSAyano ullekha kare che - arthAt mAna, mAyA, krodha, lobha ItyAdi. A vyutkramanuM zuM kAraNa che ? krodha ajJAnadazAmAM pragaTa thAya che. athavA te sahaja svabhAva - paNa banI jAya che. badhA krodha, saMkalpamukata hotA nathI jethI mAnavajAtimAM krodha eka sAmAnya durguNa che ane pazu-paMkhImAM paNa krodhano upadrava jovAmAM Ave che. vaijJAnika draSTie, krodhanI eka prakAranI zArIrika ke mAnasika kriyA che. jeno dehAdika sAthe sabaMdha che. jethI ahIM zAstrakAre krodhane mahatva na ApatAM "mAna' eTale ahaMkArane prathama sthAna ApyuM che. jyAre manuSya bALa avasthAno tyAga kare che tyAre kema jANe ahaMkAra tenI lagAma saMbhALato hoya tema mAnava jIvanano kabajo kare che. AdhyAtmika sAdhanAmAM sauthI prabaLa pratiyogI kaSAya te mAna kaSAya che. mAna eka prakArano sUkSma ane sthaLa baMne prakArano ahaMkAra che jaina zAstromAM ATha prakAranA ahaMkAranuM kathana che, tenAthI jIvanuM ghora patana thAya che. astuH ahIM ApaNe mAnakaSAyane tattvataH samajavA koziza karIe. ahaMkAranA be prakAra : mAna arthAt ahaMkAra be prakArano che. (1) vAstavika dharAtaLa para zakita sAthe saMbaMdha dharAvato ahaMkAra che. arthAt vyakitanA ahaMkAranuM mULa tenA sAmarthya ke zakitamAM raheluM che. (2) avAstavika ahaMkAra jenuM dharAtaLa kazuM nathI. hakIkate, manamAM je vastuno te ahaMkAra kare che teno sadaMtara abhAva hoya che ane tene sAmAnya kathAomAM mithyA ahaMkAra kahevAmAM Ave che. - jo ke badhA ahaMkAra mithyA ja che, paraMtu zakitathI udbhavelo ahaMkAra bahu daDhamULa hoya che. ane jema jema temanI zakita vadhe tema tema temano ahaMkAra vadhato ja jAya che. ghaNI vakhata evuM bane ke zakitano nAza thayA pachI paNa vyakitanA ahaMkArano nAza thato nathI. mithyA ke vAstavika baMne ahaMkAra jIvanane jJAnabhaMDArathI ke AtmAnA nirAvaraNa zudhdha pradezothI dUra rAkhI eka paDado ubho kare che ane Atmadarzana mATe mahAbAdhaka tattva che. A ahaMkAra kevaLa bhautika ja hoto nathI arthAt bAhya dhana parigraha sabaMdhI ja ahaMkAra che ema nathI. paraMtu jayAre vyakita sAdhanAzIla bane ane jyAre sArA guNa khIle che, tyAre ahaMkAra paDakhuM pheravI bhautika ahaMkAra maTIne, AdhyAtmika ahaMkAra banI jAya che. jJAnano ahaMkAra, cAritrano ahaMkAra, potAnI vacanazakitano ahaMkAra Ama bhautika zakitaomAMthI haTI A ahaMkAra punaH AdhyAtmika zakitao para paNa potAnuM sthAna dharAve che. 222 here Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahIM AdhyAtmika zAstromAM parA ane aparA tevI be sAdhanAonuM sUma vivecana jovAmAM maLe che. uccakoTinA sAdhako parAsAdhanA kare che. te saMpUrNataH AdhyAtmika hoya che paraMtu aparAsAdhanAmAM samagra sAdhanA ahaMkAramaya hoya che, jenA pariNAme jIva ulamAMthI nIkaLI cUlamAM jAya che. astu. ahIM ApaNe mULa vAta para AvIe. zAstrakAre mAnane prathama sthAna ApyuM che, tenuM kAraNa uparanA vivecanathI spaSTa thaI gayuM che ke Atmika sAdhanAmAM mAnakaSAyanI prabaLatA pradhAna avarodhaka che. eTale mAna upara vizeSa jora ApyuM che. paraMtu eno artha evo nathI ke phakata mAnakaSAya ghAtaka che. mAnanI sAthe Adi zabda mUkelo che. "mAnAdi to AdithI bAkInA traNe kaSAyo grahaNa karavAmAM Ave che. cAre kaSAya AtmaghAtI che. ahIM kaSAyane mAravAthI kaSAya marI jAya athavA haNAya jAya ane teno lopa thAya te viSaya prakAzita karyo che. kaSAya tyAganI rIta : sAmAnya rIte sahu kaSAya tyAganI vAta kare che. upadezamAM paNa krodha ke ahaMkAra na karavo te upadeza apAya che. ahIM ApaNe thoDo zAstrIya draSTithI vicAra karIe. zuM kharekhara chadmastha avasthAmAM ke sAmAnya jIvanamAM A kaSAyano laya thavo saMbhava che ? jayAM sudhI arihaMta dazA na pragaTe ane ghAtI karmono kSaya na thAya, tyAM sudhI mahAna jJAnI AtmAo, caudapUrvadhArI saMto ke gautamasvAmI jevA mahAsAdhakane paNa kaSAyanuM astittva banI rahe che. AthI e prazna thaze ke kaSAya choDavA eTale zuM? juo, kaSAya jIvanI sAthe lAgelA che. tenI traNa avasthA che. AzrayarUpa kaSAya, sattAmAM paDelA kaSAya ane udayamAna kaSAya, astuH A traNa sthitimAM rahelA kaSAyo paNa ghaNAM taratamabhAvavALA che. keTalAMka kaSAya samakitano ghAta kare che, arthAt te kaSAyanI hAjarImAM samakita thatuM nathI. jyAre tethI halakA kaSAya hAjara hovAM chatAM samakitanI ghAta karI zakatA nathI. halakA kaSAya paNa be rIte udayamAna thAya che, tIvra bhAve ane maMdabAve, je sattAmAM paDelA kaSAyo che te bIja rUpe che ane aMkurita thayelA kaSAya te udayamAna che. ahIM kaSAya choDavAnI je vAta che, te sAdhaka jayAre jJAnakakSAmAM Ave che, tyAre Azraya pAmatA kaSAyo paNa maMda karI nAMkhe che. arthAt gADha Azrayane paNa choDI zake che ane e ja rIte sadagurunA caraNe jatA AdhyAtmika bhAvonuM jAgaraNa thatAM, sattAmAM paNa paDelA ghaNA kaSAyane khAlI ja karI zake che. ethI AgaLa vadhIne jayAre sAdhaka jJAnadazAnuM avalaMbana le che ane bhakitarase prabhAvita thAya che, tyAre udayamAna kaSAyo bahudhA upazamI jAya che ane maMda paNa paDI jAya che. AvA kaSAyo guNano ghAta karI zakatA nathI ane udayamAna kaSAyamAM paNa sAdhaka ghaNA kaSAyano tyAga karI zake che. A vivecanathI spaSTa thayuM ke mAnAdika kaSAya choDavA eTale zuM? arihaMta avasthA pAmyA pahelA kaSAya sarvathA nirmULa thaze nahIM, sakaSAya avasthA banI raheze. paraMtu ke sAdhaka kaSAyanA tyAga mATe puruSArtha karI ghaNe aMze kaSAyane choDI cAritra ke jJAnAdinA zudhdha pariNAmone anubhave che. ahIM ziSya prazna karyo che ke A badhA kaSAya zuM potAnI IcchAthI choDI zakAya? choDavAno sAco rasto zuM che ? Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahIM zAstrakAra kahe che ke nijaIde A mahA duzmanone rokI zakAtA nathI. arthAt huM kaSAya roke, huM krodha na karuM, evA ahaMkArathI te kaSAya majabUta bane che. potAnI IcchA pramANe kaSAya choDavA eka gaMbhIra vAta che. sAkaranA patAzAne koI kahe ke huM pANI karI dauM, tema bolavAthI ke maMtrajApa karavAthI tenuM pANI nahIM thAya. paNa patAzuM jo pANImAM mUkI dayo, to saheje patAzuM gaLI jAya. tema kaSAya rUpI patAzA ahaMkArathI pIgaLatA nathI. paNa jIva jayAre gurubhakitamAM joDAya che, tyAre te bahu ja saheje potAnI meLe gaLI jAya che. zAstrakAre lakhyuM che ke, alpa prayAsathI jAya. paraMtu ahIM alpa prayAsano artha vagara prayAsa paNa thaI zake che ane ochAmAM ocho prayAsa paNa thaI zake che, tenI vyAkhyA AgaLa karazuM. nijanuM banAvaTI rUpa : mAna Adi zatru, nija de na marAya' A nija chaMda zuM che? nija eTale potAno ane chaMda eTale ahaMkArayukata vikAra. ahIM prazna e che ke zAstrakAre chaMdane nija kema kahyo che. vastutaH chaMda to AtmAnA gharano vikAra che ja nahI. nija no artha potAno karyo che paraMtu AtmAnA jeTalA vikAro che ke chaMda che ke je koI durAgraha che te badhA AtmAnA gharanA nathI. A badhA Azrava tattvo che. jema melathI kIDA pedA thAya arthAt kIcaDamAM kIDA pedA thAya to te kIDA kharekhara pANInI saMpatti nathI. paraMtu paudgalika vikAra che. lokhaMDamAM jema kATa Ave che, pANImAM jema zevALa thAya che zarIra para vividha prakArano mela jamA thAya che, A badhA AgaMtuka tattvo parAyA che. to hakIkatamAM te nija eTale potAnA nathI. ahIM zAstrakAre nija chaMda' kahyo che, teno bhAvArtha e che ke parAyA hovA chatAM ghaNAM TAImathI ghara karI beThelA vikAro jANe potAnI ja saMpati banI jAya che ane A mAro abhiprAya che, huM Ama mAnuM chuM, Ama karI zakuM chuM, ItyAdi ahaMkAra tattvo jANe svayaM AtmA hoya ane tenuM ja astittva hoya tema A kaSAyo potAnA banI jAya che. koI cora jema ApaNe ghaNA varSano sago banI bhAIcAro keLave to cora paNa potAno lAge che. hakIkatamAM te ghAtaka che. ahIM kavirAje nija chaMda tema kahyuM che to A chaMda paNa jANe potAno ja hoya ane te chaMdane AdhAre kaSAyane jItavAnI vAta kare che, te ghaNo gaMbhIra prazna che. jema koI be duzamana hoya ane te ApaNane nukazAna karavA mAMgatA hoya to te bemAMthI eka tamAro mitra banI jAya ane pelAnI sAthe sAmano karavAnI vAta kare, paraMtu hakIkatamAM to tamAro tatkAla banelo mitra paNa aMte duzmana ja che. ahIM paNa kaSAya e duzamana rUpe sAme che ane nija chaMda paNa kaSAyano bhAI ja che. atyAre tamArI sAthe bhaLIne kaSAyane jItavAnI vAta kare che. paraMtu aMte to chaMda ane mAnAdi duzamana baMne eka ja che. eTale te marI zakatA nathI. paraMtu hakIkatamAM potAne ja nukazAna thAya che. potAnA guNono ja ghAta thAya che. tethI zAstrakAre bahu ja UMDAIthI kahyuM che ke nija chaMde A mAnAdi dumana marI zakatA nathI. mare kayAMthI? maranAra ane mAranAra baMne eka ja che ane AtmA pote ThagAto hoya che. jethI nija chaMdanuM avalaMbana levuM te bhUla bharelo upAya che. ahIM chaMda te zuM che te paNa samajI laIe. samaja vagaranA ke sidhdhAMta vagaranA je Agraha the 224 Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che te badhA chaMda koTimAM Ave che. saMsAra manuSyanI IcchA pramANe cAlato nathI. paraMtu tyAM badhA kArya kAraNanA sidhdhAMto vyApaka che ane tadanusAra jo jJAna hoya to tene pramANa jJAna kahevAmAM Ave che. AvuM pramANabhUta jJAna sakriya bane, tyAre saphaLa bane che. paraMtu koIpaNa sidhdhAMtanuM avalaMbana lIdhA vagara potAnI IcchA pramANe vartAva kare ke parivartana laI AvavA prayAsa kare to te saMbhava nathI balTe hAnikAraka che. IcchAthI AkAzanA tArAone nIce lAvI zakAtA nathI. IcchAthI lokhaMDamAM lAkaDAnI kaLA kotarI zakAtI nathI. arthAt badhA padArtho potapotAnA guNadharmo anusAra thIyarI pUrNa che ane te ja rIte saMsAranA je kaMI vikAra che te paNa tenA nizcita kAraNothI utpanna thAya che ane cokakasa upAyathI teno vilaya thAya che. IcchA pramANe haTAvI zakAtA nathI. rogI pathya auSadhanuM sevana na kare ane durAgrahathI kahe huM mAro roga maTADI daIza. roga to maTato maTaze paraMtu vadhI javAno pUrNa saMbhava che. 16mI gAthAmAM paNa A ja vAta zAstrakAre kahelI che ke "prAye bamaNo thAya. A gAthAmAM paNa e ja hakIkata che ke nija chaMde arthAt potAnA durAgrahathI ke asamajaNa bharelA AgrahathI huM kaSAya maTADI dauM tevA ahaMkArathI mAnAdika zatru mArI zakAtA nathI. banne pakSamAM eka ja vikAra che. to vikArathI vikAra kaI rIte jaI zake. nija chaMda svayaM vikAra che ane mAnAdi duzmana paNa svayaM vikAra che. jethI kavirAje draDhatApUrvaka kahyuM che ke nijachaMde A zatruo mArI zakAtA nathI. A uparyukata vivecanathI chaMda ane nijachaMda e baMnenI vyAkhyA spaSTa thAya che. hakIkatamAM chaMda potAno che ja nahIM, parAyu tattva che. te AtmAnuM kalyANa kayAMthI kare ? gharamAM beThelo duzmana potAno banIne ApaNAM kalyANanI vAta kyAMthI karI zake. mULamAM te ghAtaka che astu ahIM 18mI gAthAmAM "mAnAdika zatru mahA" mAna zatru che, ema kahyuM che. to A kaSAyone zatru kevI rIte gaNavA badhA zAstro ane kathAnakomAM be prakAranA zatru jovA maLe che, eka bAhya zatru ane eka AtyaMtara zatru. bhagavAna mahAvIre paNa kahyuM che ke gaLuM kApanAra dumana paNa eTaluM ahita karI zakato nathI. jeTaluM durAtmA svayaM potAnuM ahita kare che. zatru e arthamAM che ke je ApaNI jJAna, darzana, cAritranI moTI saMpatti che tene lUMTe che, teno nAza kare che, tethI tene zatru kahyA che. hakIkatamAM bAhya zatru te zatru che ane atyaMtara zatru te mahAzatru che. A gAthAmAM paNa mahAzatru kahIne teno ullekha karyo che. A zatruo kevaLa AdhyAtmika kSetramAM ja nukazAna kare che tema nathI. paraMtu vyavahAra kSetrane paNa duSita kare che. A hakIkata jagata prasidhdha che. jethI ahIM ame tenuM punarAvartana nahIM karIe paraMtu A mahAzatrune have ApaNe sUkSma bhAve nihALI tenI nADI tapAsIzuM. doSono udgama kyAM ? prathama prazna, A zatru AvyA kyAMthI ? zatruonuM svarUpa zuM che ? temanI utpatti vikAsa ane vardhana kevI rIte thAya che? A zatruonuM sthAna kayAM che. zuM te koI IzvarakRta mAyA che ? ke prakRtijanya koI doSa che ke svayaM udbhavIne vilaya pAme che ? A badhA praznonuM TUMkamAM ApaNe vivecana karIzuM. jagatanA badhA dravyo temAM thatAM parivartano ane zubhAzubha bhAvo te prakRti jagatamAM thanArA ********* ***** *** 225 bhArata Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kramika parivartanonuM phaLa hoya che. na samajI zakavAthI ghaNAM darzanoe IzvaravAdanuM avalaMbana lIdhuM che ane budhdhino boja halako karI vizvaniyaMtA tarIke Izvarane sthApyA che, ahIM ApaNe IzvaravAda upara carcA karyA vinA prakRti jagatanA je kaMI parivartano che, tenA sUma ane AtyaMtara kAraNo viSe vicAra karIe. pUrvamAM ApaNe kahI gayA ke badhuM IcchApUrvaka thatuM nathI. prakRtino paripAka temAM kAraNabhUta hoya che ane ati sUkSma prAkRtika parivartano e jIvanI gatividhi sAthe joDAyelA che. jene zAstromAM vipAkajanya udayamAna pariNAma kahevAmAM Ave che. eka prakAranI A karmazakita che ane jIva saMbaMdhI samagra vizvanuM saMcAlana pradhAnapaNe karma sAthe joDAyeluM che. jemAM bIjA paNa samavAya kAma kare che; kALa, svabhAva, niyati, vigere. ahIM mULa prazna e che ke vikArabhAvo AvyA kayAMthI ? eno sAco javAba e che ke vizvanI e mULabhUta saMpatti che. jemAM zubha ane azubha bhAvo bharelA che. prakRti svayaM tamoguNa, rajoguNa ane sattvaguNathI vyApta che. A guNo paramANujanya hovA chatAM mAnavIya zarIra, vANI ane budhdhi upara prabhAva nAMkhe che. ekendriya Adi jIvomAM jyAM mana, vacanano abhAva che, tyAM paNa tamoguNa ane sattvaguNa vyApta che. keTalAka vRkSo jherI hoya che ane keTalAka madhurasathI bharelAM paNa vRkSo che. A prAkRtika naisargika vibheda jaina zAstroe anAdikALathI cAlyA AvatA pravAharUpe svIkArelA che. jayAre keTalAka darzano IzvarakRta paNa mAne che. jema jema jIvano vikAsa thAya tema tema tenA mana, prANa ane Indriyo para prathama A kaSAyo ke vikArono prabhAva paDe che ane beInDiyAdi jIvomAM paNa vIMchI, sApa jevA jherIlA prANIo utpanna thAya che. jayAre keTalAka guNakArI jIvo paNa jovA maLe che. te ja rIte saMjJI paMcendriyatiryaMca ane manuSya paNa tenAthI prabhAvita che. A vivecanathI samajAya che ke A badhA kaSAya ane vikAro kayAMthI AvyA che. tenuM samAdhAna maLI rahe che ke jaDa ane cetana bannenI eka prakAre vikRta saMpatti che. mAnAdika kaSAyo ajJAna avasthAmAM vadhAre kaSTa Ape che paraMtu tenuM svarUpa zuM che? jo A praznanA javAbamAM jaIe to e paNa guNAtmaka tattva che. tenI saMpUrNa prakriyA nizcita che ane te jema agni prajvalita kare che, koIne bALe che, pANI zItaLatA Ape che, koI cIjane ThAre che te rIte A kaSAyo paNa vibhinna prakAranA svabhAvavALA che. ahIM mAnAdika kahIne saMkSepa karyo che. paraMtu A cAre kaSAyanuM svarUpa vibhinna che. krodhamAM tamoguNa che. mAnamAM rajoguNa che. mAyAmAM mizra guNa che. lobha te mahA tamoguNa che. A kaSAyo dhImA paDe, tenI mAtrA ochI hoya to sattvaguNanuM paNa pradarzana kare che. TUMkamAM ApaNe kahevA mAMgIe chIe ke A kaSAyo kevaLa kalpanA nathI eka prakAre vaijJAnika satya che ane nizcita guNadharmathI yukata che. A kaSAyanI utpatinuM mULa adhiSThAna' jIvanI vIryazakita para AdhArita che. jema jema jIva zakitazALI hoya tema tema bhayaMkara kaSAya utpanna karI zake che. jaina darzanamAM mAkhI narake jaI zakatI nathI. paraMtu siMha ke manuSya narake jaI zake che. kAraNa ke saMjJI paMcendriya jIvomAM kaSAyanI Da 226 Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhiSThAna zakita che. zakitathI tenuM saMvardhana thAya che. kaSAyonuM utpatisthAna manuSyanI zakita che. jema mAtAnA udaramAM bALakanuM poSaNa thAya che. tema bIja rUpe paDelA kaSAyo zakitanA udaramAM paripaSTa thAya che ane tenAthI tenuM saMvardhana paNa thAya che. A saMvardhana thavAmAM bAhya kAraNo paNa nimittabhUta hoya che. duSita AhAra ane duSita bhojana te kaSAyanuM poSaNa karavA mATe pradhAna nimitta che. e ja rIte bAhya saMyogo paNa kAraNabhUta bane che paraMtu A badhA nimitta kAraNa che. hakIkatamAM jIvanI ajJAnadazAnA kAraNe kaSAyo paripakava thAya che ane vadhe che. jema jema zakita maLe tema tema paripuSTa thatAM jAya che. have ApaNe nirIkSaNa karyuM ke A kaSAyonuM avasthAna AkAzanA pradeza sAthe joDAyeluM che, bhautika che ke AdhyAtmika, AMtmapradeza sAthe joDAyeluM che. hakIkatamAM, AkAza Adi mahAkAraNa to sarvatra vyApta hoya che ane badhI vastu bhAvatattva ke sthULatattva AkAzapradezamAM samAyelI che. paraMtu AkAza tenAthI nispRha che. kaSAyone rahevA mATe bIjuM sthAna sUkSma paramANu che ane trIjuM sthAna AdhyAtmika sthAna, vibhAvadazA che. kaSAyo dravyarUpe bhautika che, paudgalika che. bhAva rUpe te eka vaibhAvika pariNAma che. kaSAyo eka prakAranI paryAya che, vikRta guNa che, paraMtu tene mATe koI svataMtra dravya nathI. dravyanI vaibhAvika paryAya che. dUdha te dravya che. svAda ane bagADa te baMne tenI zudhdha azudhdha paryAya che. zudhdha guNano AdhAra dravya che. paNa vibhAva paryAya mATe ke bagaDelA paryAya mATe koI svataMtra dUdha dravya nathI. AthI samajI zakAze ke bagADa paryAyamAM vyApta che. uparanA sUkSma vivecanathI spaSTa thayuM ke kaSAyone rahevAnuM sthAna bhautika hovA chatAM AdhyAtmika vipariNAma che. pariNAma badalAtAM te adrazya thaI jAya che. tenuM koI svataMtra astittva nathI. jema agninI jyotI agni TharI jatAM lupta thaI jAya che. te rIte AvirbhAva lupta thaI jAya che. Ama tenI nizcita jagyA hovA chatAM te sadAne mATe tyAM rahI zakatA nathI ane e ja puruSArthanuM suphaLa che ke tene uDADI zakAya che. eTale ahIM kRpALu gurudeva kahe che ke jAtAM sadaguru caraNamAM te saheje TaLI jAya che, mAnAdika kaSAyone mArI zakAya che, te mAnavanA hitamAM prakRtie rAkhelI eka adbhuta vyavasthA che ane A ja samagra sAdhanAno mArga ughADo kare che. vastutaH eka prakAre kaSAya mAyAvI tattva che ane temAM paNa abhuta zakita che. A zaktine ApaNe IzvarIya zakita kahIe to A IzvarakRta mAyA che, tema kahI zakAya. hakIkatamAM, te eka prakArano prAkRtika naisargika paripAka che ane nizcita AghAta thavAthI te kharI paDe che. uparanA badhA vivecanathI mAnAdika kaSAyanuM AMtarika citra ApaNe udghATita karyuM che ane tenA mULane tapAsIne kaI jagyAe sAcA upAyathI te marI zake che, teno ullekha zAstrakAre svayaM karyo che. "jAtAM sadguru caraNamAM tenuM have vivecana karazuM. jAtAM sadguru caraNamAM : pUrvamAM kahyA pramANe sAco upAya hoya to ja roganuM nivAraNa thAya. A mAnAdika kaSAya svachaMdathI maratAM nathI ke maTatAM nathI, te eka hakIkata che. jema smaraNa karo tema teno pAyo majabuta thAya che. paraMtu jo dhyAna parivartana thAya to saheje teno laya thaI jAya che. : : : kATA :02008: 227 kalAka Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahIM zAstrakAra "varte sadaguru lakSa' tema kahe che. lakSa zabdane UMDANathI tapAsIe lakSa eTale zuM? zAstromAM, khAsa karIne darzanazAstramAM lakSano artha sAdhya thAya che. jayAre yogazAstramAM lakSane dhyAna kahyuM che. sAmAnya bhASAmAM lakSa eTale nizAna kahevAya che. lakSavedha jevA zabdo jovA maLe che. astuH A tenA zabdArtha thayA. manuSyanI pAse manoyoga che, e rIte saMjJI paMcendriya tirthayamAM paNa manoyoga che ane je prANIo pAse manoyoga nathI, tevA ekendriyathI laIne asaMjJI paMcendriya sudhInA jIvo oghasaMjJAthI potAnuM lakSa nakakI karI cAlatAM hoya che. oghasaMjJA te eka prakArano gADha karma saMskAra che. arthAta te jIvo paNa eka nizcita lakSa para gatimAna thAya che. ahIM ApaNe eka caubhaMgI prastuta karIe (1) lakSa lakSitA (2) alakSe lakSitA (3) lakSa alakSitA (4) alaMkSe alakSitA. (1) lakSa nakkI thayA pachI lakSane anukuLa tevI pravRtti karavI ane lakSa upara AgaLa vadhavuM tene zAstrakAra lakSa lakSitA kahe che. 17mI gAthAmAM varte sadguru lakSa ema kahyuM che. jayAre ahIM jAtAM sadguru zaraNamAM ema kahyuM che. baMne vAta eka ja che. sadgurunuM lakSa karI tene anukuLa vartAva kare te prathama kriyA che. (2) tyArabAda have sadaguruno Azraya karIne tyAM jIvana samarpaNa karavAno nirNaya kare che te bIjuM pagaluM che. jethI ahIM jIva lakSa lakSitA thayA pachI sarunuM zaraNa grahaNa kare che. tyAre keTalAka jIvo evA che ke lakSa nakakI thayA pachI paNa karmasaMskAranA kAraNe ane puNyanA abhAvamAM tad anukuLa pravRtti karI zakatA nathI, te bhaTakatA rahe che. je lakSa-alakSitA' che. (3) jayAre keTalAMka jIvo ghaNI dhArmika kriyA kare che ane khUba ja kaThora tapasyA kare che. paraMtu te lakSa vihIna hoya che teo "alakSa lakSitA che. (4) cothA prakAranA jIvo lakSavihina ane karmahIna hovAthI eka rIte bhaTakatA rahe che. astu. ahIM ApaNe vAta che, sadgurunuM lakSa karI tadanukuLa puruSArtha kare, pUrNa virakita bhAvane bhaje che ane sadgurunuM zaraNa svIkAra karI, teno Azraya karI ahaMkAra rahita banI halako phUla thaI temane Azraye rahevAnuM pasaMda kare che. jenA pariNAme mAnAdika kaSAya to ThIka, paraMtu bIjA keTalAka acAritranA duSita bhAvo paNa vilIna thaI jAya che. eTale je ahIM zrImadjIe lakhyuM che ke mAnAdika Adi zabdathI cAra kaSAya uparAMta paNa bIjI ghaNI azubha bhAvanAono ane vrata vihInatAno paNa tyAga thaI jAya che. arthAt saMyama bhAvanA khIle che. ahIM Adi zabda ghaNo ja mahatvapUrNa che. mAna zabda prathama mukavAno matalaba che, badhA durgaNonuM mULa ahaMkAra che. ahIM kaSAyone mahAzatru kahayA, te kayA AdhAre ? sAMsArika avasthAmAM alpabhAvavALA kaSAyo guNakArI hoya che. mAtAne mamatA na hoya to bALakanuM poSaNa na thAya. sAmAnya lobhathI manuSyanuM kalyANa thAya, vyavahAra draSTie duSTa prakRtinA mANasone krodhathI nivArI zakAya che. eTale laghu mAtrAmAM A kaSAyone prazasta kahyA che. sAdhu paNa jo potAnA zAstra saMbhALI na rAkhe ane tenI avahelanA kare to e pApa Azravano bhAgI bane che. eTale AtmasidhdhinI gAthAmAM kahyuM che ke jayAM jayAM je je yogya che, tyAM te yogya samajavuM. samayabhede ane sthAnabhede guNa durguNa banI jAya che ane durguNa sadgaNa banI jAya che. A padathI samajAya che ke mAnAdika kaSAya 228. Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAzatru kayAre bane che te vicAraNIya che. temane sAmAnya zatru kIdhA nathI paraMtu mahAzatru kIdhA che. A prazna upara vicAra karyA pahelA kaSAyane zatru kema kahyAM ? kaSAya zatru zA mATe che ? zuM hitAhitanI daSTie zatrutA ane mitratAno nirNaya karavAno che. arthAta hita kare te mitra ane ahita kare te zatru, paraMtu A vyAkhyA to vyavahArika che. tenA mULa to rAgadveSamAM che. hakIkatamAM zatru koNa che te jANavuM jarUrI che. jainadharmamAM navakAra maMtramAM sarva prathama arihaMta zabda mUkayo che. tyAM bhagavAnane arihaMta kahyA che. arthAta ari eTale zatruno nAza karanArA tevo artha thAya che. gItAmAM paNa kahyuM che ke duSTatAM vinAzAya', duSTono nAza karavA mATe bhagavAnano avatAra thAya che. to arihaMta zabda ane A gItApadamAM sAmyayoga hoya tevuM jaNAya che. arino artha durguNa rUpI zatru che. mAravuM eTale zuM ? : zatruno nAza karanAra phakta durguNano nAza kare che ke te vyaktino nAza kare che A eka gUDha samasyA che. ahIM ApaNe eTaluM ja levAnuM ke saMsAramAM koI zatru tattva che. jene ari kahyAM che, duSTa kahyAM che athavA duSTakarmo kahyAM che. te badhA zatru padamAM Ave che. ahIM zAstrakAre paNa zatru zabdano prayoga karyo che ane sAthe sAthe tene mAravAnI paNa vAta kahI che. baMne zabda vyavahAra daSTie hiMsAtmaka jaNAya che. jayAre Akhu darzana ahiMsAtmaka che. jainadharmamAM prathama padamAM hiMsAtmaka zabdathI ahiMsAno upadeza Apyo che te paNa eka Azcarya che. e ja rIte AtmasiddhimAM paNa zatru mAravAnI vAta karI hiMsAtmaka zabdathI jJAna sAdhanAnI vAta cAlI rahI che. eTale zatru zabda eka prakArano zreSajanaka che te bhUlavuM na joIe. A kaSAyone zatru bhAve nihALavAthI punaH 8SanI prakriyA zarU thAya che. ATalo pUrva pakSa racyA pachI have teno uttarapakSa lezuM. hakIkatamAM zatru zabda ahIM bhAvAtmaka che vyakitaparaka nathI. laukika vyavahAramAM zatru zabda vAparavAthI sAmAnya mANasane paNa samajAya jAya che. zatru kone kahevAya te eka aTapaTo savAla che. vyavahAramAM bhautika rIte nukazAna kare tene zatru gaNavAmAM Ave che, tethI virodhI mANasane paNa zatru gaNavAmAM Ave che ane tenA mATe paNa zatru zabdano prayoga thAya che. jene zatru mAnyA tenA pratye UMDo dveSa janme che ane rAgadveSanI gAMTha majabUta bane che. evo avasara paNa Ave ke zatru mitra bane ane mitra zatru bane paraMtu tenAthI rAgadveSanI gAMThamAM aMtara paDatuM nathI. punaH rAgadveSanI gAMTha aMkurita thAya che. nItizAstromAM AvA zatruthI bacavAnI bhalAmaNa karI che. Ane lagato sAmAnya upadeza ane kathAo ghaNI ja hoya che, paraMtu tattvadraSTie A zatru nAza pAme ke navA thAya tenuM vadhAre mUlya nathI paraMtu eka prakAranA saMsAravRdhdhinA karmabIja ropAya che. zatrumitranA bhAva utpanna karavA mATe mULabhUta ajJAna ane kaSAya kAraNabhUta che, je moTA zatru che. bahAranA zatru mare ke maTe, paraMtu A AMtarika zatru barAbara potAnuM sthAna jamAvI rAkhe che ane hasatA rahe che, tethI tene bhAva zatru kahyAM che. ahIM zatruno artha eTalo ja karazuM ke ApaNI janma janmAMtaranI sAdhanA bagADe, AdhyAtmika utkrAMti rokI rAkhe ane jIva je durgati pAmyo che tyAM punaH laI jAya, te AMtarika zatru che. ahIM kavirAja tene dveSa dRSTithI nihALavAnI manA kare che : 229 TakA Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paraMtu tenuM svarUpa pUrNa zatrutA bhareluM che ane jIvane te parAdhIna banAvI rAkhe che jethI kavirAja temane zatru zabdathI saMbodhyA che. zatru zabdano artha A pramANe thAya che zama eTale sukha, tru eTale haNanAra; zAMti ane sukhane je haNe te zatru kahevAya che. A badhA bhAva zatruo arUpI che paraMtu tenA pariNAma badhI rIte bhayaMkara che. eTale bAhya zatruone manamAMthI paDatA mUkI A aMtaragata sAcA zatrune mAravA mATe, haNavA mATe ke nirmULa karavA mATe kavirAja tenA upAyanI vyAkhyA kare che. IcchA mAtrathI A maratAM nathI tema spaSTa karyuM che. potAnA svacchaMde tene haTAvI zakAya tema nathI. kAraNa ke je nija chaMda che te paNa kaSAyanuM ja saMtAna che. paraMtu sAdhaka jAgRta na hovAthI nija chaMdano AdhAra laI bevaDo mAra khAya che, mATe ahIM gurudeva yathArtha rasto batAve che ke sadgurunuM zaraNa ekadama nirvighna, bhayarahita saraLa mArga che, jemAM sadguru svayaM javAbadArI dhAraNa karI le che. have ApaNe aMtima vyAkhyA karI A 18mI gAthA samApta karazuM. zaraNa eTale zuM? zaraNa levuM te eka prakAranI parAdhInatA vAcaka zabda che jayAre jJAna sAdhanAmAM ke AtmasAdhanamAM parAdhInatA AvatI nathI. jIvAtmA svAdhIna bane che tyAre AtmAno ja Azraya kare che mATe ApaNe zaraNano sAco artha zuM che te samajIe. zaraNa : eka Azraya sthAna che, eka virAmasthAna che, jema sTezana AvatA musAphara gADInI ciMtA mUkI virAmano anubhava kare che. sTezanano artha ja che virAma sthAna. A zaraNa eka evuM che virAmasthAna che ke je AdhivyAdhi-upAdhithI bharelA jIva mATe parama vizrAMtinuM sthAna che. ahIM kavirAje paNa "jAtAM sadguru zaraNamAM' ema lakhyuM che. parAdhIna banavAnI vAta lakhI nathI paraMtu uttama jagyAe javAnI vAta lakhI che. jayAM jIva vizrAMti anubhave che, badhA bhArathI halako thaI jAya che. eka mAtra gurudeva tene sAru avalaMbana dekhAya che. zaraNano artha avalaMbana che, DUbato mANasa nAvane zaraNe jAya to te Azraya pAme che paraMtu nAva tene parAdhIna banAvatI nathI paraMtu AvA tophAnI sAgaramAM yAtrI mATe eka mAtra AdhArabhUta bane che te ja rIte gurudevanuM zaraNa bhavasAgaramAM taDapatAM jIva mATe AzrayasthAna che. guru tene parAdhIna karatAM nathI paraMtu zaraNamAM AvatA tene sAcI saMpatti arpaNa kare che. jaMjALathI je parAdhIna hato te have svAdhIna thAya che, eTale ahIM A gAthAmAM zaraNa zabdano artha sAcA motInI jema jhaLakI rahyo che. upasaMhAraH saMpUrNa gAthA saraLa rIte levAthI sahaja bhAve sAmAnya jIvane paNa samajAya tevI che ke potAnI haTha ane ahaMkArathI..kaSAyo jItI zakAtA nathI paraMtu sadgarUpI AzrayanuM zaraNuM levAthI vadhAre prayAsa karyA vinA saheje kaSAyo upara kAbU meLavI zakAya che. A gAthAno Avo saraLa artha hovA chatAM ApaNe jayAre uparamAM zabda zabdanuM pRthakkaraNa karyuM tyAre temAM keTalA gUDha bhAvo bharelA che, A mahAna AtmAnI kRtimAM keTalAM badhA AdhyAtmika hIrA, mANeka, motI bharelA che ane A gAthAmAM kaSAyone jItavA mATe sUkSmamAM sUkSamabhAvonuM paNa parokSa rIte kathana karyuM che te ApaNe joyuM. eTale ahIM kRpALu gurudevanA caraNomAM vaMdana karI A gAthAnA vivecanamAM je kaMI kahI zakAya teTaluM kahyA pachI temanI mahAnatAnA darzana karI have dAdA 230 thI Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApaNe 19mI gAthAmAM praveza karazuM. haju A gAthAo paraspara maLatI jhulatI hovAthI eka ja viSayanuM laDhaNa karI bhakatanA manane draDhIbhUta karI Atmasanmukha thavA mATe uttama preraNA Ape che. upoddAta : atyAra sudhI pAchalI 10 gAthAomAM zuddha bhakitayoganI sthApanA karyA pachI A 19mI gAthA eka prakAre bhakitayogano kaza che. pAchalI gAthAomAM punaH punaH sadguruno Azraya karI badhA mata-matAMtara choDI budhdhivAdano tyAga karI sadguru zaraNa grahaNa karavAnI vAta karI che. gItAmAM jema kahyuM che "mAm ekaM zaraNaM vraja" te ja rIte ahIM paNa sadgurunA zaraNano mahimA pragaTa karyo che. sarunA zaraNe javAthI Apo Apa badhA kaSAya TaLI jAya che, doSo cAlyA jAya che, ajJAnano parihAra thAya che ane samyagudarzanano sUrya udita thAya che. A rIte pAchalI gAthAomAM spaSTa nirdezana karyA pachI have kavirAja sarunA athavA gurudevanA adbhuta mahimAne pragaTa kare che ane mULabhUta upakArano mahimA keTalo badho che. jenA pariNAme ziSya saMpUrNa jJAna prApta karyA pachI paNa mULa upakArane bhUlI na jatAM guruthI AgaLa thavA chatAM gurune mastake rAkhI teno samAdara ane vinaya jALavI rAkhe che. * vyavahAramAM paNa te ja khAnadAnI gaNAya che ke je game tevI sArI sthiti thAya to paNa khAnadAna manuSya potAnA upakArI ane tenA karelA upakArane bhUlato nathI to ahIM to A pavitra AdhyAtmikakSetra che. jayAM vyavahArathI upara UThI AtmapradezamAM ramaNa karI jJAnane prApti karyA pachI jJAnanA sahayogI evo vinayabhAva ane pUjyabhAva lupta kayAMthI thAya? eTale ahIM kahe che ke juo to kharA ! jeNe upadeza Apyo che te upadeza ApanArano ane tenA upakArano mahimA keTalo suMdara che. have ApaNe zAstrakAranI vANImAM ja darzana karI 19mI gAthAno zubha AraMbha karazuM. 231 kI Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-19 'je sadaguru upadezathI, pAmyo kevaLajJAna, 'guru rahyA chadmastha paNa, vinaya kare bhagavAna II vinayanI parAkASTA : A gAthAmAM prAraMbhamAM ja kahe che ke je saddaguru upadezathI pAmyo kevaLajJAna" ahIM kavirAje saMzleSa karI baMne bhAvane eka ja padamAM vaNI lIdhA che. je saupadeza" teno parokSa artha e paNa che ke jenA upadezathI evo bhAva paNa nIkaLe che arthAt upadeza paNa upakArI che ane upadeza kartA paNa upakArI che. guNa AdhAre guNInuM grahaNa karyuM che, eTale ahIM be vastu draSTimAM rAkhavAnI che, eka upadeza ane bIjA upadezakartA. ahIM ApaNe A baMne pado upara sUkSma vicAra karazuM. upadeza te grAhya bhAva che arthAt bhakatanA AtmAmAM praviSTa thayelo zudhdha paryAyarUpa AdhyAtmika jJAnabhAva che ane upadeza kartA bAhyabhAve nimitta kAraNa che. upadezakartA nirAlA rahIne upadezanuM dAna kare che. upadeza grahaNa karanAra bhakata upadezane potAnA aMtarAtmAmAM sthApita karI le che ane upadezya pratye ahobhAva lAvI gurubhAva kAyama rAkhI temanI pUjyatAno paNa upadeza sAthe saMcaya kare che. upadeza to che, te ja che paNa upadezanI sAthe jo pUjyabhAva grahaNa na karI zake to phUTelA ghaDAmAM pANI bharavA jevI sthiti thAya che. ahIM upadeza grahaNa karanAra kevo supAtra jIva hoya ke saMpUrNa jJAna prApta karyA pachI paNa te upadeSTA pratyenA pUjyabhAvano parityAga karato nathI te batAvyuM che. astu. ApaNe upadeza ane upadeNa baMnenuM vibhAjana karI kavirAjanI kAvyazakita pratye nata mastaka banI jaIe chIe ke je upadezathI' ema kahIne upakArI upadeSTAne sAthe vaNI lIdhA che. upadeza grahaNa karyA pachI pAchaLanA padamAM kahe che, "vinaya kare bhagavAna" to tyAM spaSTa upadeSTA pratyeno ahobhAva pragaTa thAya che. je saddhapadeza zabda che temAM upakArI sadgurudevanuM pratibiMba che. upadeza ekalo nathI paraMtu te sadghapadezanI aMdara upakArI upadeSTA birAjamAna che. jema suMdara UMcI jAtanI kerIno svAda laIe tyAre e kerInA svAdamAM AvA uttama phaLa ApanAra e AmravRkSano paNa madhurabhAva pragaTa thAya che. phaLa ane phaLanA janetA baMne zabda draSTie alaga hovA chatAM bhAvadaSTie ekAkAra che. A vivecanathI samajI zakAze ke upadeza ane upadezano kevo tAdAtmaya sabaMdha che ! astu upadeSTA mahattvapUrNa che to ahIM prazna e thAya che ke kavirAje upadezano ullekha karIne upadezane kema mahattva ApyuM ane upadeSTAne kema pAchaLa rAkhyA A prazna bahu ja UMDAIthI samajavA jevo che. guNane AdhAre guNInuM mUlyAMkana thAya che. ahIM draSTi samakSa guNa ane guNI, paryAya ane dravya, tattva ane tattvavettA evA dvaitabhAva pragaTa thAya che, paraMtu dArzanika draSTie ane anekAMtavAda sidhdhAMtanA AdhAre guNa ane guNI sarvathA bhinna nathI, baMnenuM tAdAtmaya che. jJAna paryAyanA AdhAre che. vizeSajJAnamAM temano bheda dekhAya che tyAre sAmAnya dharma pramANe saMgraha tA . 232 - Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ draSTie banne abhina che, chatAM paNa guNInuM ke dravyanuM mahattva ke tenuM mUlyAMkana tenI zudhdha paryAyathI pragaTa thAya che, jemake kevaLajJAna te paryAya che ane kevaLI bhagavAna tenA adhiSThAtA che. pUjyatA kevaLI bhagavAnanI ja che, paraMtu A pUjyatAno AdhAra kevaLajJAna ja che. eTale samaMtabhadracArya kahe che ke he prabhu huM tamArA rUpa raMgathI ke samosaraNa Adi atizayathI Apane namI rahyo nathI paraMtu ApanI aMdara kevaLajJAna, kevaLadarzana, anaMta cAritra che jene kAraNe huM ApanA caraNomAM mastaka arpaNa karuM chuM. A padathI samajAya che ke guNI pUjya hovA chatAM teno AdhAra temanA guNa che. eTale ja ahIM zrImadjIe lakhyuM che ke je upadezathI pAmyo kevaLajJAna" je upadeSTA ema nathI lakhyuM. je upadezanuM mahattva che ane upadeza ApanAra upadeSTA upadeza sAthe joDAyelA che paraMtu mahattva to upadezanuM ja che. A baMne bhAva samajAya pachI baMneno advaitabhAva svIkArI svayaM vinaya kare bhagavAna" ema kahyuM che. ahIM saupadezathI ema lakhyuM che jemAM eTale zuM? je upadeza eTale kayo upadeza? A je sarvanAma mUkayuM che te kayAM padamAM mUkayuM che teno gaMbhIrabhAva ApaNe nIhALazuM. saupadeza : je saddhapadeza ema lakhyuM che to te khAsa sad upadeza mATe ullekha karyo che. upadezamAM paNa sad vizeSaNa mUkeluM che eno artha e che ke sAmAnya nItimArganA upadezathI A upadeza nirALo che ane te upadezane sad upadeza ema kahevAmAM AvyuM che. guru sAthe jema sata joDeluM che ane tenAthI sadguru banyuM che te ja rIte upadezamAM paNa sat joDavAmAM AvyuM che. maulika prazna e che ke A sat ane te satu baMne eka ja tattva che ke bhinna bhinna che. vAstavika rIte be sat che nahIM, satu eka tattva che. te saMpUrNa satyanuM, yathArtha sidhdhAMtanuM dyotaka che ane temAM satuM pratibiMba upasthita thaI zake che. A sat guru sAthe joDAya to sat gurudeva bane ane A satu upadeza sAthe joDAya to sat upadeza bane. paraMtu khUbI to e ja che ke upadezanuM adhiSThAna sadguru che ane sadguruno upadeza te sahaja rIte sat upadeza thAya che. Ama gurupadamAM joDAyeluM sata upadezamAM paNa nItare che, jema dUdhamAM raheluM mAkhaNa, mAkhaNa rUpe pragaTa thAya ane zuddha ghI paNa bane. te sarva dUdhanI ja saMpati che e ja rIte satvagurunA hRdayamAMthI nIkaLatI vANI zudhdha ghI rUpe bahAra Ave che tyAre te sat upadeza bane che. gurumAM je satu hatuM te ja sat upadezamAM pratibiMbita thayuM che ane A sat upadeza e khAsa viziSTa prakArano upadeza che. sAmAnya nItimArganA upadezathI bhinna evo AtmadarzI upadeza che. nItimArgano upadeza vyAvahArika hitAhitathI joDAyelo che paNa te zAzvata sukha Apato nathI. jayAre A sad upadeza AtmadarzI hovAthI zAzvata sukhano mArga batAve che ane je gurunI saMpati che te upadeza dvArA ziSyanI saMpati banI jAya che, jema zeraDIno rasa goLamAM AvI jAya che tema gurunI pratibhA ane jJAnadaSTi ziSyamAM paNa pragaTa thAya che. A upadeza koI sAmAnya upadeza nathI jethI ahIM kavirAja UMcA svarathI kahe che ke sat upadezano artha jevo tevo nahIM, viziSTa prakArano upadeza, je upadezathI bhakatanuM kalyANa thayuM hatuM, te upadezane Igita kare che. ahIM sat upadeza jenAthI prApta thayo che te sataguru bAda 233 bhAga : Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa viziSTa prakAranA che ane tenA upakAra paNa viziSTa prakAranA che. Ama guru ane upadeza baMne viziSTa hovAthI upakAra paNa ghaNo viziSTa che. A upakAra jevo tevo nathI paraMtu A upadeza levAthI jIva kevaLajJAna sudhI pahoMcI jAya che ane upadezathI jIva kevaLajJAna pAmyA che te pramANabhUta hakIkata che. upadeza ApyA pachI guru potAnI jagyAe che, haju eno sAdhanAkrama bAkI che, paraMtu je ziSyane upadeza Apyo te uparanuM uttama pada prApta karI AgaLa vadhI gayo ane kevaLajJAnanuM zikhara sara karyuM che. Ama guru ziSyamAM sAdhanAnI daSTie aMtara paDayuM che, paraMtu juo ! A jJAnano mahimA. A viziSTa jJAna kevaLajJAna guru pratyenA pUjyabhAvane jarA paNa khaMDita karatuM nathI, paraMtu tenA vizeSa mahattvane pragaTa kare che. jeno zAstrakAra svayaM AgaLanI arthI gAthAmAM ullekha kare che. ahIM je upadezathI lakhyuM, temAM phakata upadeza sImita nathI, paNa upadezaka upadeSTAno paNa samAveza karelo che. kevaLajJAna prApta thayuM temAM jema upadeza upakArI, tema saupadeza ApanAra pavitra AtmA paNa eTalA ja upakArI che. A rIte upakArI ane upakAryano sAmAnya saMbaMdha ahIM pradarzita karyo che, paraMtu hakIkatamAM A saMbaMdha vyAvahArika che have ApaNe tene AdhyAtmika daSTie vicArIe. je upadezathI kevaLajJAna pAmyo che te ja saupadeza phakata dravyabhAve gurunA mukhathI pragaTa thayelo che, paraMtu bhAvAtmaka rIte te upadeza bhakatanA AtmAmAM jJAna paryAyarUpe pragaTa thayelo che. saddhapadezanA A be vibhAga eka gurustha sad upadeza ane bIjo bhakata hRdayastha sad upadeza. jema koI mANasa darpaNamAM mukha jUe, to eka mukha to e dravyapiMDa zarIramAM che ane bIjuM pratibiMbita mukha te darpaNamAM che. baMne eka hovAM chatAM dravya ane bhAve tenuM vibhAjana thAya che. ahIM zAstrakAra je sad upadezathI ema lakhe che to tyAM teno artha che sAMbhaLelo sadda upadeza eTalo apUrNa artha nathI. A sad upadeza sAMbhaLanAra so vyakita paNa hoI zake, paraMtu so e so AtmAmAM te upadeza pariNata thato nathI. upadeza sAMbhaLyA pachI zrotAnA AtmAmAM zrutajJAnanI paryAyarUpe te upadeza pariNAma pAme che ane A pariNAma pAmelo upadeza ja vAstavika kevaLajJAna sudhI laI jAya che. eTale ahIM zAstrakAre ThIka ja kahyuM che ke je upadezathI mUkavAno artha thaI gayo. ataraMga pariNamelo upadeza, paNa bhakate sAMbhaLelo ja upadeza nahIM. Ama "je' zabdathI lakhyuM che temAM je zabda ghaNo mahattvapUrNa che "je' zabda svarUpamAM pariNamelA upadezAtmaka pariNAmane ja Igita kare che ane je upadeza bhakatanA AtmAmAM sAkAra thayo che ane pariNAma pAmyo che. jema pANImAM sAkara nAkhyA pachI sAkara potAnA svarUpano tyAga kare che ane pANI tenuM mAdhurya pAme che. sAkara potAno AkAra choDI pANImAM sAkAra rUpe pariNata thAya che e ja rIte guruno upadeza bhakatanA AtmarUpI pANImAM sAkAra thAya che ane A upadeza kevaLa jJAna sudhI laI jAya che. Ama kevaLajJAnI potAnA svapariNAmone upAdAna kAraNa mAne che paraMtu jJAnamAM raheluM gurudevanuM je pratibiMba che, temano ja pUjyabhAva che te nimittanI kevaLI bhagavAna jarApaNa |||||||||N!jliE Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avahelanA karyA vinA evA chadmastha gurudevane paNa nimittabhAve vaMdana kare che. A vastu zudhdhajJAnano ja prabhAva che. A kathanamAM zAstrakArano AMtarika abhiprAya zuM che te have vAgoLa zuM. ahIM je sadguru upadezathI ema kahyuM che to tyAM sadguru ane sadupadeza ekAkAra che. ApaNe pUrvanA kathanamAM bhinna bhAve ane abhinnabhAve baMne zabdonI mImAMsA karI che ane guNa guNIno abhedabhAva ane bhinnabhAva syAdvAda dRSTie nihALyo che, paraMtu A padano AvyaMtara bhAva evo che ke je tattvanuM ke padArthanuM ApaNe sAMgopAMga jJAna karIe chIe tathA tenA sAmAnya ane vizeSa dharmAne pArakhyA pachI je pramANabhUta jJAna utpanna thAya che, te jJAna darzanarUpe nirAkAra che ane jJAnarUpe sAkAra che. AvuM sAkAra pratibiMba jayAre jJAnamAM pragaTa thAya che tyAre gurudevanA zarIra Adi bAhya bhAvo bahAramAM che paraMtu caitanya tattvarUpe gurudeva svayaM ApaNA aMtarAtmAmAM pratiSThita thAya che. temanuM nirmaLa citra jJAnastha banI punaH punaH aMtarAtmAne prerita karI eka pachI eka pratibaMdhaka karmone haTAvI anukULa upayoga ane zudhdha cAritrika pariNAmo dvArA kramika bhAvathI jIva utthAna pAme che ane temAM pUjya gurudevanuM pratibiMba kAraNabhUta banI preraNA ApatuM rahe che. Ama te pratibiMba jIvane kevaLajJAna sudhI laI jAya paraMtu sAthe sAthe te jIvAtmAno bhakitayoga vikAsa pAmavAthI je aMtaragata pratibiMba che tenA pratye pUjyabhAvamAM paNa vRdhdhi thatI jAya che. jenuM pratibiMba manamAM che tevA te sAkSAt gurudeva kevaLI padane pAmyA na hoya tenI pUrvamAM tenI kRpAthI ziSya kevaLajJAna pAmI zake che. ahIM je sadguru upadezathI ema kahyuM che, jeno artha e aMtaragata birAjamAna gurudeva ane teno je kRpAbhAva che te ja teno upadeza che. Ama jJAnanI vRdhdhi sAthe pUjyabhAvamAM ghaTADo thato nathI paraMtu AvA jJAna pAmelA arihaMta prabhu paNa potAnA gurudevane pUjya bhAve namana karatAM ja rahe che. A gAthA lakhavA pAchaLa Azaya e che ke gurusthAna ghaNuM ja UMcu che, eTaluM ja nathI paraMtu AvyaMtara bhAve zudhdha pariNatimAM gurudeva svayaM jJAnarUpe rahI upAdAna kAraNa banI jAya che. eka pachI eka zuddha paryAyo utpanna karIne pote akhaMDa avasthAe pUjyapada para birAjIta rahe che. A che A gAthAno aMtaragata mahimA. je sadguru upadezathI pAmyo kevaLajJAna, emAM kArya kAraNanI zudhdha vyApti pradarzita karI che. have ApaNe ahIM kevaLajJAna vize thoDo vicAra karIe. kevaLajJAna : sAmAnya rIte pAMceya jJAnanA varNanamAM kevaLajJAnanI vyAkhyA prasiddha che ane darzanazAstromAM kevaLajJAna vize ghaNA UMDANathI carcAo jovA maLe che. ApaNe ahIM keTalIka vizeSa vAto vicArazuM. sAdhAraNa rIte kevaLajJAna zabdano upayoga karavAmAM Ave che, paraMtu hikakatamAM kevaLajJAna ane kevaLadarzana tevI AtmAnI zuddha pariNatinI be aMtima sImAo che ane te cAra ghAtI karmonA kSaya thaI gayA pachI mukhya tathA jJAnAvaraNIya ane darzanAvaraNIya karmono kSaya thayA pachI baMne guNa khIlI UThe che. ahIM kavirAje kevaLadarzanane gauNa karI, phakata kevaLajJAna zabdano upayoga karyA che vyavahAramAM eka ja zabda bolavAnI prathA che, paraMtu ahIM banne bhAvanuM sAhacarya che te samajavAnuM che. 235 Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ darzana eTale sarva sattAnuM grahaNa : kSayopazamajanya khaMDajJAnomAM darzana upayoga thayA pachI sAkAra arthAt jJAnano upayoga pragaTa thAya che te sarvamAnya sidhdhAMta che paraMtu cAre ghAtI karmo eka sAthe kSaya pAmyA pachI kevaLadarzana ane kevaLajJAna yugapatuM arthAt eka sAthe pragaTa thAya che ke eka matAnusAra kramathI utpanna thAya, paraMtu kevaLadarzana ane kevaLajJAna bannenI pradhAnatA jIva mATenI carama biMdunI sAdhanA che. kevaLadarzana thavAthI samagra brahmAMDa, lokAloka ane cha e dravyo mULabhUta svarUpe saMgrahAyanI draSTie sat tattvarUpe prakAzita thaI eka vizudhdha sattAno AbhAsa Ape che, jene tattva sattA, brahma sattA ke sAmAnya zAzvata sattA paNa kahI zakAya che. kevaLadarzanamAM jarA paNa koI bheda rekhA nathI. samagra tattvo, sattvo ane samagra dravya piMDo sarvathA abheda bhAve eka tattva rUpe AbhAsa ApI vizvasattAnuM bhAna karAve che. kevaLadarzanano mahimA ja nyAro che, eTale sAmAnya upAsanAomAM paNa prabhudarzana, gurudarzana, tIrthadarzana, Atmadarzana e badhA zabdo jovA maLe che. darzana zabda ja abheda bhAvano dhotaka che ane A darzana saMpUrNa thatA arthAt kevaLadarzana thatAM saMpUrNa abhedabhAvanI eka rekhA mAtra prakAzita thAya che. tattvataH darzanamAM enAthI vadhAre kazuM bacatuM nathI. kevaLadarzanano artha che pUrNadarzana, asIma darzana, anaMta darzana, guNAtIta darzana, akhaMDa, avinAzI abhinna tattvanuM eka mAtra darzana te kevaLadarzananI mahAna jhalaka che. jayAre kevaLajJAna, kevaLadarzanathI nirALuM banI samagra lokAlokanA vizeSa guNadharmonuM jJAna karAve che. ApaNe te bAbatano saMkSepamAM ullekha karazuM. gurudeve kevaLajJAna" zabda mUkIne AtmA utthAnanI aMtima sImAnuM prAgaTaya karyuM che, te paNa ghaNuM AdaraNIya che. kevaLajJAnano artha che vizeSajJAna arthAt saMpUrNa jJAna. vizeSajJAna be prakAranuM che. khaMDajJAna ane saMpUrNa vizeSajJAna. jema jema jJAnAvaraNIya karmano kSayopazama thato jAya, tema tema vizeSa jJAnanA eka eka paTala khUlatAM jAya che arthAt eka eka pAMkhaDI khulatI jAya che. teTalA pramANamAM te padArthanA vizeSa dharmone jANe che. padArthano artha che sAmAnya ane vizeSa dharmano piMDa. dravya, kSetra, kALa bhAve tenA badhA vizeSa dharmo nakkI thayelA hoya che ane padArtha cAre nikSepane dhAraNa karIne potAnuM astitva pragaTa kare che. padArthamAM potAnA viziSTa guNadharmo paNa varNa gaMdha rasa ane sparzanA AdhAre vikAsa pAmyA hoya che ane e ja rIte arUpI dravyo paNa potAnA vyApaka guNadharmothI paripUrNa che. padArthanA aneka prakAranA svarUpanuM jJAna alaga alaga pAsAothI nihALe che paraMtu khaMDajJAna padArthane saMpUrNa rIte jANI zakatuM nathI. eka dravyane saMpUrNa rIte jANe to samagra vizvane saMpUrNa rIte jANI zake. AthI jJAna jayAre sImAne choDIne asIma bane che ane anaMta guNa sahita dravyane oLakhe tevuM sAmarthya Ave che tyAre te saMpUrNa jJAna kahevAya che. tene jaina darzanamAM kevaLajJAna kahevAya che. kevaLajJAnano artha che phakata jJAna ja jJAna. jemAM ajJAnano eka paNa aMza nathI, tevuM zudhdhajJAna, paripUrNa jJAna ane zAzvata jJAna. kevaLajJAnano nAza thaI zakato nathI. eka vakhata pragaTa thayA pachI te zAzvatabhAve AtmarUpe prakAzita che arthAtu kaho AtmA te jJAna ja che ane jJAna te ja AtmA che. jJAna AtmAthI koI bhinna saMyogasabaMdhane AdhAre Intist/siAsaNA 23 bhASAmAM Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ raheluM nathI paraMtu tAdAtmya bhAve AtmapradezomAM vyApta che. A rIte kevaLadarzana pachI brahmAMDanuM sAMgopAMga aNuaNunuM, kaNakaNanuM, jANapaNuM maLe ane nasenasamAM e jJAna vyApta thaI jAya che. padArtha potAnA guNa dravyothI svataMtra che, paraMtu zeya bhAve te AtmAmAM samAviSTa paNa thAya che. jJeya bhAve samagra vizva AtmAmAM adhiSThita che arthAt jJAtA, jJAna ane jJeya traNeno triveNI saMgama thavAthI te ekAkAra thaI jAya che. jJAnano mahimA apAra che. kevaLadarzanathI samagra brahmAMDanuM eka vyApaka darzana thayA pachI jJAna dvArA vizvanI badhI vizeSa paryAyo eka sAthe AtmAmAM saMkelI le che. A che kevaLadarzana ane kevaLajJAnano apAra mahimA. have vicAra karo ke je sadgurunA upadezathI jIvAtmA A jJAna sAgarano sparza kare che, teno upakAra jJAna karatA paNa vizeSa che. evo abhiprAya zAstrakAra AgaLanA padomAM vyakata kare che. "guru rahyA chadmastha" A trIjA padamAM ziSya AgaLa vadhI gayo che teno ullekha kare che, "guru rahyA chadmastha" kahIne guru pratyenI koI sanmAnanI mAtrA ochI karatA nathI. paraMtu chadmastha ema kahIne gurudeva prati sanmAna mAtrA vizeSa vRdhdhi pAme tevo bhAva pragaTa karaze. A che kAvyanuM mAdhurya athavA kAvyanI alaukika vizeSatA. jo ke ApaNe AtmasidhdhinA pado mATe kAvya daSTie bahu ja alpa prakAza nAMkhyo che paraMtu saMpUrNa AtmasidhdhinA padomAM kAvya racanAnA vizeSaguNo jhaLake che. ahIM paNa eka alaMkAra che. ke guru rahyA chadmastha ema kahIne paNa gurunA mahimAmAM vRdhdhi thAya tevo divyabhAva pragaTa kare che. chadmasthAvasthA : chadmastha eTale zuM ? jaina paribhASAno khAsa sAMketika zabda che. vyavahAra daSTie chadmasthano artha DhaMkAyeluM athavA chUpAyeluM athavA kapaTapUrNa evo artha thAya che, ahIM A zabdamAM evo koI kapaTI bhAva nathI, paraMtu eka khAsa avasthA mATe chadmastha zabdano upayoga karavAmAM Ave che. chadmasthamAM rahelA, chadmamAM aTakelA, chadma bhAvane dhAraNa karatAM, apUrNa bhAve ArAdhana karatAM, ajJAtabhAve paNa zradhdhAthI vratono svIkAra karI temanA pAlanamAM prayAsarata tevA saMto mATe chadmastha zabda vaparAya che. AtmAnA jeTalAM guNo AMzikarUpa pragaTa thayA che te jIvanuM saMbala che paraMtu tethI DhaMkAyelA bIjA anaMtaguNo apragaTa hovAthI vizvanI badhI dhArAone te sparza karI zakatA nathI. potAnA ja kSetramAM rahIne pote je bhAva dhAraNa karyA che, te bhAvomAM ramaNa karI AtmAnaMda meLave che. arihaMta dazA pragaTa thaI nathI, paraMtu tenA bhAvomAM arihaMta padano mahimA vaNAI javAthI teo svAbhAvika nirdoSa zudhdha Atmatattvano AnaMda anubhave che. kahevAnuM tAtparya e ke chadmastha avasthA apUrNa hovA chatAM te ghaNA guNAlaMkRta che. te koI vikRta avasthA nathI. apUrNa hovA chatAM temAM pUrNatA pragaTa thavAnA saMpUrNa bIjo aMkurita thavAnA che. kharu pUcho to chadmastha avasthA eka prakAranI mukata avasthArUpI sUryodaya pahelAnI uSAkALa jevI avasthA che. ahIM ApaNe je chadmastha avasthAnI vAta karI rahyA chIe te sAdhanAnA uparanA tabakakAomAM jaLavAyelI chadma avasthA che. nIcI kakSAmAM paNa chadmastha avasthA che, paraMtu tenuM Amiasm, 237 Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahIM grahaNa na karatAM ApaNe sadguru devanI Ucca koTinI chaghastha avasthAnuM dhyAna karyuM che ane AvI uttama chadmastha avasthAmAM jhUlatA gurudeva keTalA parama sAdaraNIya che te spaSTa jaNAya che astu. chaghastha avasthA viSe thoDo vadhAre vicAra karI ApaNe trIjA ane cothA padanI vacce raheluM je saumyabhAva che tenA darzana karazuM. chadmastha zabda jene AcAryajIno sAMketika zabda che. sAmAnya saMskRta zabdakoSamAM chavAsthano artha kapaTa karanAra, vezaparivartana karanAra vividha chaLayukata bhASA bolanAra, chadmavezI, chArUpI evA badhA artho maLe che, jayAre ahIM chaghastha zabda kevaLajJAna pUrvanI ArAdhaka avasthAnA dhAraka khAsa karIne sAdhuo mATe A zabdaprayoga thayo che. ahIM paNa kavirAje sadgasane chaghastha kahyA che. jema "guru rahyA chadmastha' sAmAnya jarUra paDe to gRhastho mATe paNa A zabda vaparAya che. jaina paribhASA anusAra chaghano artha DhaMkAyeluM, rUpAMtara pAmeluM, zudhdha avasthAthI dUra, AtmasvarUpane soLe kaLAe pragaTa karyA pahelAM je koI avasthAo che te badhI chaghastha avasthA che. astu. ahIM ApaNe eTaluM ja kahevAnuM tAtparya che ke jainadharmano A zabda lagabhaga sArA arthamAM vaparAyo che. cothA padamAM gurupadanI pradhAnatAnuM pradarzana karatAM ane kevaLajJAna sAthe arihaMtono guru pratyeno pUjyabhAva naSTa nathI thayo paraMtu vikAsa pAmyo che ane arihaMto mATe paNa gurudeva viMdanIya che. Ama jJAnayoganI sAthe saMpUrNa bhakitayoga joDAyelo che. bhagavAna e zabda jJAnavAcI che. vinaya kare e zabda bhakitavAcI che. bhagavAna paNa vinayanI maryAdAne oLaMgatA nathI. sanAtana dharmanA kathAnakomAM rAma, kRSNa ItyAdi Izvara avatAra paNa potAnA guruone vaMdana kare che. vaMdana karavAthI aizcarya ghavAtuM nathI. e ja rIte ahIM paNa arihaMta bhagavAna chadmastha evA sadguruno vinaya kare che to tyAM arihaMta bhAva jarA paNa khaMDita thato nathI paraMtu soLe kaLAe vikasyA pachI A bhakitabhAva saMpUrNa jaLavAya rahe che.. ahIM vinaya zabda mUkayo che. vinaya zabda ghaNo ja gaMbhIra che. jainadarzanamAM vinaya mUlo dhammo" ema kahyuM che. vinaya zabda jJAnanI kakSAthI laI bhAva ane bhakitanI kakSAmAM pasAra thaI vaMdana namaskAramAM utarIne aMte stuti rUpe ke stavana rUpe paNa pariName che. aMtara jagatamAM utpanna thayelo vinaya prathama jJAnasvarUpa che. vinaya zabdano artha vi + na = vinaya. vi' kahetA vizeSa prakAranuM, "naya" kahetA jJAnane vinaya kahe che. "viziSTa vena ta ta vina" manuSyane sAce raste dore ane uttama raste laI jAya tene vinaya kahe che. A uttama preraNAmAM nimittarUpe rahelA gurujano pratye ke gurudeva pratye sahaja bhakitabhAva jAgRta thAya che. ahIM vinaya bhakitanuM svarUpa dhAraNa kare che. tyArabAda bhakata potAnI bhAvanAone pragaTa karavA vaMdana kare che, namaskAra kare che, te vinayanuM kriyAtmaka rUpa che ane tyArabAda potAnI bhAvanAone zabdamAM ke kAvyomAM mUkI bhakata jayAre stuti kare che tyAre vinaya kavitA banI jAya che. A rIte vinaya zudhdha upayogathI laIne traNe yoga sudhI arthAtuM mana, vacana kAyAnA zubhayoga sudhI vyApta thaI jAya che. jainadarzanamAM namaskAramaMtramAM namo namo kahI vinayapUrvaka arihaMtonuM smaraNa kare che ane AvA : 238 Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ***** ;*::::: arihaMta bhagavaMto saruno vinaya kare te adhyAtmasthitino apAra mahimA che. ahIM kRpALu gurudeve A cothuM pada lakhIne trIjA padamAM rahelo sadguru pratyeno je apUrva bhAva saMbadha pragaTa karyo che te kharekhara alaukika che. upasaMhAra : ApaNe 19mI saMpUrNa gAthA samApta karI rahyA chIe. tyAre pAmyo kevaLa jJAna' e zabdamAM saMpUrNa lakSavedha thayo che. kevaLajJAna e aMtima nizAna che, tene jIva pAmyo che. jo ke ahIM pAmavAnI kriyA kevaLajJAna sAthe anukULa nathI. kevaLajJAna svataH sidhdhaparyAya che jayAre pAmavAnI kriyA yoga-upayoganI eka prakriyA pUrI thAya che ane carama biMdu sudhI te sAdhanAnI prakriyA cAlu rahe, tyArabAda aMtima kSaNe te bhAva pariNAmo zUnya thAya che, tyAre kevaLa jJAnanuM astittva to hatuM ja te svataH pragaTa thAya che arthAt tirobhAvamAMthI AvirbhAva pAme che. pAmyo che eTale pahoMcyo che evo artha levAno che. pAmyo che eTale sAdhanA pUrI karI che ane te aMtimabiMdu sudhI sadgurunuM avalaMbana jaLavAI huM che tethI pahoMcyA pachI paNa sadguru daSTithI agocara thatAM nathI. astu. upoddAta : A 19mI gAthAnuM samApana ghaNA ghaNA bhAva mUkI jAya che ane ghaNA akathya bhAvone paNa parokSabhAve pIrasI jAya che. ApaNe yathAsaMbhava navanIta kADhavA athavA valoNuM karavA prayAsa karyo che ane teno AsvAda levA, AnaMdAnubhUti karI che. have ApaNe vIsamI gAthAmAM praveza karazuM. Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-ra0 ehavomArgavinaya taNo, bhAkhyo zrI vItarAga, 'mULahetu e mArgano, samaje koI subhAgya | kAvyano rahasyavAda ke chAyAvAda : A gAthAmAM rahasyavAdano prabhAva che. adhyAtmane sAhityamAM badhe rahasyavAda ane chAyAvAdanI asara jovAmAM Ave che. rahasyavAdano artha che koI eka tattvano IzAro karI gaMbhIra gUDha bhAva samajavA mATe pAtra upara AdhAra mUkI devAmAM Ave che. vizvanA lagabhaga UMcA sAhitya rahasyavAdathI bharelAM che temAM baudhdhika tarka karatAM zradhdhAnI jhaDapa vadhAre hoya che astu. ahIM paNa kAvyakAre "samaje koI subhAgya' ema kahIne koI gUDha bhAva pratye IzAro karyo che. rahasyavAdanI be dhArA che. sIdho saraLa artha ane bIjo gUDha gaMbhIra bhAvArtha. kAvyazAstramAM paNa AvuM jovA maLe che to vinayano sAmAnya sIdho artha sAdhAraNa vyakitane paNa samajAya tevo che, paraMtu ahIM vinayano gUDha artha athavA tenA kAraNa ane hetu koI subhAgya jana samajI zake che. A rIte rahasyavAdanI eka jhalaka ahIM paNa che. subhAgya kone kahevo te pachIno prazna che. paNa sAdhAraNa rIte teno artha "supAtra thaze. jo ke supAtra karatA subhAgI vadhAre UMcAI para che, kAraNa ke supAtratA AvyA pachI paNa puNyanA udayanI apekSA rahe che. supAtra naitika daSTie yogya che paraMtu jayAM sudhI tenA puNyano udaya na thAya tyAM sudhI subhAgya banavAmAM ke subhAgI banavAmAM thoDIka kacAsa rahe che. subhAgyano artha phakata bhAgyavAna nahIM kAraNa ke ghaNI vakhata dharmahIna mANaso paNa bAhya daSTie bhAgyavAna hoya che paNa tene subhAgyavAna kahI zakatA nathI eTale kavirAje ahIM "su" zabda ghaNo ja ucita mUkayo che. ApaNe subhAgyanI vyAkhyA karatAM pahelA gAthAnA prathama padanI vyAkhyA samajIe. evo mArga vinaya taNo : jema pAchalI gAthAmAM je zabda mUkayo hato te ja rIte ahIM viziSTa bhAva batAvavA mATe "evo zabda mUkayo che. "evo eTale kevo e prazna thAya che arthAta vinaya mArga kevaLa vyAvahArika na hovo joIe. vyAvahArika vinaya, A vinaya mArganI kakSAmAM Avato nathI. te Avazyaka che paraMtu jema khetara kheDavuM Avazyaka che paNa kheDIne aTakI jAya ane bIja na vAve to te Avazyaka kriyA paNa arthahIna thaI jAya che. vyAvahArika vinaya eka sAmAnya AcaraNa che. paraMtu tyArapachIno je vinaya mArga che, je jANavA jevo che, jovA jevo che, samajavA jevo che, AcaraNa karavA yogya che. jJAna ane bhaktithI bharelo te vinaya mArga che. te vinaya mArgamAM AzA tRSNA ke bAhya koI vastu prApta karavAnI kAmanA nathI. niSkAma, niSkAMcanaka, zudhdha, kaMcana jevo A vinayamArga eka vizeSa sthAna dharAve che. eka rIte kaho to mokSamArga ane A vinaya mArga sagA baMdhu jevA che. eTale ja ahIM kavirAja "evo mArga vinaya taNo" ema kahe aa AI dhAdi mAM 240 'I. Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. evo eTale alaukika nizcita phaLa ApanAro, nizcita lakSa upara laI janAro, je mArgamAM bhaTakavApaNuM nathI tevo dhorI, zAzvata mArga te ApaNo A vinaya mArga che. A mArga-gaveSaNA pachIno spaSTa uttara Ape tevo spaSTa saMkalpavALo mArga che. mArganI gaveSaNA thaI cUkI che, sadguru sAme UbhA che, bhakata ahaMkAra rahita thaI niSkAma bhAve cAlavAmAM tatpara che; mArga paNa draSTigocara thaI rahyo che. evo A vinayano mArga koI sAdhAraNa mANasoe nakkI karyo nathI, tethI tenI mahattA bIjA padamAM svayaM zAstrakAra bhAvapUrNa zabdamAM kahe che. bhAkhyo zrI vItarAga', A mArganI sthApanA karanAra vItarAga prabhu svayaM che. vItarAga zabdamAM pradhAna rUpe arihaMta bhagavAna che tIrthaMkara devAdhideva che. parokSa bhAve sidhdha bhagavaMto paNa vitarAga rUpe A mArganI sAkSI Ape che. vItarAgamAM phakata rAga zabda mUkayo che, paraMtu A vita-Sa, vIta-krodha, vIta-kraSAya, vIta-moha evA bhAvone pragaTa kare che. vItarAga zabda eka bolavAnI prathA che. te rAga pUrato sImita nathI, paraMtu mohanIya karmathI udayamAna athavA ghAti karmonA samasta pariNAmonI vyAvRtti batAve che. vItano artha vyatIta thaI gayela che arthAta ghAtikarmonuM phaLa naSTa thaI gayuM che. prabhuno AtmA svaccha banI gayo che ane AvA devAdhideva tIrthakara anaMta bhUtakALane paNa jue che ane anaMta bhUtakALanA arihaMtoe A ja vinaya mArganI sthApanA karI che ane e ja mArga pharIthI vItarAga prabhue ahIM bhAkhyo che, sthApyo nathI. sthApanA apUrNa zabda che. eTale kavirAja "bhAkhyo ema kahe che arthAtuM je che zAzvato mArga tene ja pragaTa karyo che. tene ja batAvyo che jema koI ApaNuM bhaviSya bhAkhe che. to teno artha evo nathI ke te bhaviSyanuM nirmANa kare che. je bhaviSya tene dekhANuM, te kahe che. prabhu vItarAga ane anaMtajJAnI hovAthI vinaya taNo ujaLo mArga, je zAzvata paraMparAmAM temane dekhAyo che, tevo A divya mArga teoe bhAkhIne eTale vANIthI pradarzita karI jagatanA kalyANa mATe kahI saMbhaLAvyo A mArganuM kathana karanAra tenuM vivaraNa karanAra koI sAmAnya vyakita nathI tema koI manamAM ghaDI kADhelI vAta paNa nathI. temaja A mArga mATe zAstrakAra svayaM udAratApUrvaka, potAne nirALA rAkhI zrI vItarAga prabhune ja zreya ApI rahyA che. AvA zAzvata mArgano nirdhAra karavAno adhikAra phakata vItarAga prabhune ja hoya che. anaadhikArI mANasoe kahelI vAta AdhAra hIna hoya che te kyAreka bhaTakAve tevI paNa hoya che. paraMtu jenA upadeSTA svayaM vItarAga prabhu hoya te vAta sAcA hIrA jevI hoya che, zudhdha kuMdana jevI hoya che. tethI ahIM kahyuM che ke evA vinayataNo A mArga zrI vItarAga bhagavaMtoe bhAkhyo che, pradarzita karyo che, mArga nakkara che ane tenA adhiSThAtA, upadeSTA te paNa soLa AnA AtmasvarUpamAM ramaNa karatAM anaMtajJAnI vItarAga prabhu svayaM che. evo zabda je vAparyo che. "evo" eTale jovA jevo je mArga advitIya che. evo zabda mArA gAma pAthAkAkA nANA nANAvAvALAo/241 Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ghaNo gaMbhIratA vAcaka che. "evo' arthAt A mArga nirALo che. bIjA koI sAmAnya mArgathI tenI tulanA thaI zake ema nathI. vyavahAramAM je koIe bhakitano mArga sthApyo che, te badhA bhautika lakSavALA hoya che. bAhya padArthonI prApti mATe A laukika upadeSTAo bhinna bhinna prakAranA mArgane nirdiSTa kare che. paraMtu A mArga e mAhelo koI mArga nathI tenAthI sarvathA bhinna prakArano kevaLa AtmalakSI mArga che, tethI ahIM zAstrakAra "evo mArga vinaya taNo ema kahe che. mArga zabda sAdhanavAcI che. jainazAstromAM paNa mokSamArga zabdano upayoga karavAmAM Avyo che. jema dravyamArga hoya che tema A AdhyAtmika AtyaMtaramArga che. pahelA mArga upara mANasa zarIrathI cAle che. jyAre A mArga para manathI vinayapUrvaka cAle che, kAraNa ke pUrNa mArga vinayano mArga che. umAsvAtIe tattvArthasUtramAM paNa prathama sUtramAM ja mArga zabdano upayoga karyo che. mArga zabda lakSa baMdhI hovAthI adhyAtmazAstramAM paNa A zabdano svIkAra karyo che. mArgamAM mULa zabda "mRga' che ane mRga eTale haraNa, jaMgalanI aMdara mRgo vicaraNa kare che te bahuja suvALA jAnavara hovAthI vyavasthita sAvadhAnIpUrvaka cAle che, mRgone cAlavAnA rastAne mArga kahevAmAM Ave che. Ama zAbdika rIte tenI vyAvahArika utpati thaI, paraMtu jJAnI mahAtmAoe A zabdane apanAvI lIdho ane manarUpI mRgane sAcA raste cAlavA mATe je rasto nirdhArita karyo, te rastAne jJAnamArga, dhyAnamArga, vinayamArga, mokSamArga, ItyAdi pavitra lakSa mATe mArga zabda svayaM paNa pavitra banI gayo. mRga zabdano artha khojavuM, gotavuM, nihALavuM evo thAya che. koI vastunI zodha karavA mATe koI eka nirdhArita krama nakkI karavAmAM Ave to tene paNa mArga kahevAmAM Ave che astu. ahIM mArga zabdanI ATalI vyAkhyA karyA pachI "evo mArga vinayataNo" ema kahIne zAstrakAre paNa mArgane mukhyatA ApI che. vinayano mArga ema na kahetA mArga vinaya taNo ema kahyuM che, temAM mArganI pradhAnatA jaNAya che. Akho mArga vinayano che, arthAt vinaya tarapha je mArga laI jAya, mArga para vinayapUrvaka cAlavuM ane vinayayukata cAlavAnI padhdhati te vinayano mArga che. ahIM gaMbhIra bhAva samajIe. "evo mArga vinayataNo' ema kahevAmAM thoDuM rahasya che. vinayano mArga nathI paraMtu samasta mArgamAM je je kendro che tyAM badhI jagyAe vinaya karavAno che. saMpUrNa mArga vinaya pUrato sImita nathI. vinaya bharelo. A mArga che. mArgamAM bIjA paNa guNo che paNa vinaya na hoya to mArganI zobhA vadhatI nathI athavA vinayanA abhAve lakSa sudhI pahoMcAtuM nathI mATe mArganI mukhyatA hovA chatAM vinaya te mArgano pradhAnaguNa che ane Avo vinayano mArga svayaM vitarAga prabhue pradarzita karyo che. chamastha jIvo je kAMI nirUpaNa kare che tenA mULamAM vItarAga prabhunuM nirUpaNa che. jJAnanI kacAzane lIdhe nirUpaNamAM alpatA ke adhikatA AvI zake che paraMtu A saMpUrNa nirdoSa vinayano mArga zrI vItarAga prabhue pharamAvyo che. teno artha e thayo ke A mArga AdhArahIna nathI paraMtu pramANabhUta che. (nirdoSa naranuM kathana mAno tevuM zrImadjInuM pada jovA maLe che.) zrI vItarAga prabhu badhA doSo rahita hovAthI temanI vinayanI prarUpaNA paNa soLa AnA paripUrNa che eTale ja kavirAja ahIM bhArapUrvaka kahe che ke "bhAkhyo zrI vItarAga" jema anAjanA doSa tenAthI niSpanna thatAM padArthamAM AvI zake che. upAdAna kAraNanA guNadharmo tenA kAryamAM pragaTa thAya che. upadekhAnA doSa temanI vANImAM paNa pragaTa thaI zake che. jo upAdAna kAraNa zudhdha hoya Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ to ja kArya soLa AnA zudhdha hoya. upadeSTA sarvathA nirdoSa hoya to teno upadeza paNa doSarahita maMgalakArI hoya. ahIM zAstrakAranuM paNa e ja maMtavya che ke vItarAga prabhu upadeSTA che ane te sarvathA paripUrNa zudhdha che, rAgAdi doSathI mukata che. tethI tenA nirUpaNamAM kaI paNa kacAza na hoya ane tevA A vinaya mArganuM nirUpaNa karyuM che tethI samagra vinaya mArga upAsya che, AdaraNIya che ane sarva guNa saMpanna che. A badhu hovA chatAM kavizrI A mArganA mULa hetunuM rahasya gupta rAkhI rahasyavAdanuM avalaMbana karI mArganI gaMbhIratAno IzAro kare che ane teno mULa hetu zuM te samajavAno adhikAra koI subhAgI jIva hoI zake tema IzAro karyA che. to ahIM ApaNe paNa A mULa hetu para vicAra karazuM. subhAgyavAna koNa ? : sarva prathama 'subhAgI' zabdanuM vivecana karazuM. jo ke kAvyamAM subhAgya ema lakhyuM che. bhAgya zabda bhAvavAcaka nAma che ane te karma rUpa che. jayAre 'bhAgI' zabda kartAvAcaka vyaktivAcaka nAma che. ahIM zAstrakAre kahyuM che ke mULa hetu samaje to samajanAra koI vyakita ja hovI joIe kAraNa ke bhAgya zabda kartAvAcaka nathI. bhAgya samajavAnI cIja che. bhAgya zabda samajadAra nathI kAraNa ke te vyakita nathI, te bhAva mAtra che, tethI hakIkatamAM subhAgyano artha subhAgI karavo rahyo. bhAgI eTale bhAgyavAna paraMtu phakata bhAgyavAna vyakita uttama ja hoI zake tevuM nathI. bhAgya zabda puNyano udaya sUcave che paraMtu dharmAnukuLa evA vyakitanA puNyano udaya thAya to te bhAgyavAna subhAgI bane che. ahIM 'su' zabda uttama puNyano sucaka che 'su' zabda satkarma, sadbhAva athavA uttama vicAra mATe vaparAya che jema ke suyoga, sujana, suzabda, susvara, ItyAdi uttama bhAva pragaTa karavA mATe 'su' zabda joDavAmAM Ave che. zIla to sAmAnya vyakitamAM hoya paraMtu jayAre tenuM zIla dharmane anukULa hoya tyAre 'suzIla' bane che tema ahIM subhAgI zabda paNa uttama vicAravAna puNyazALI vyakita mATe prayukata thayo che ane temAM e vinaya mArgano hetu samajI zake tevo subhAgI to khUba ja tattvaciMtaka hovo joIe ane je hetu, kAraNa ane tenA pratyakSa parokSa bhAvo samajI zake tene ahIM subhAgI kahyA che. have ApaNe mULa zabda kAyama rAkhIne vicAra karyA arthAt 'samaje koI subhAgya' ! ahIM samajadArathI subhAgyane alaga karIne samajadAra koI vyakita che ane te je samaje che te sabhAgya che arthAt subhAgyane samaje che ane subhAgya e AtmatattvanI je kaMI jhalaka che jene pAmIne jIva parama zAMtino anubhava kare che te sabhAgya che. A jIva subhAgyane samaje che ane subhAgya samajavAnI zakita vinayathI prApta thAya che. subhAgya prApta karavuM e vinaya mArgano mULa hetu che. ahIM subhAgya karma che. samajadAra kartA che ane vinayamArga tenuM zudhdha kAraNa che. ahIM kartA, kAraNa ane karma, traNeno triyoga vyakata karyo che. vinayano mULa hetu ema kahevAmAM tAtparya e che ke phakata 243 7. Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namratA pradarzita karavA mATe vinaya nathI, paNa vinaya mArganuM avalaMbana karI jIva sarvathA ahaMkAra mukata banI vizeSa prakAranA zudhdha paryAya rUpI adhyavasAyonuM avalaMbana laI Atmadravya pratye svayaM mastaka jhUkI jAya ane ahobhAva pragaTa thAya te vinayano mULa hetu che. ahIM ApaNe ATalo bhAvArtha karyA pachI haju paNa UMDAIthI vicAra karazuM te vinayamArgano mULa hetu zuM che ? ahIM hetu zabda kAraNavAcI che. darzanazAstramAM hetu zabdathI koI vyApti daSTigocara thAya che. te heta anumAnamAM kAraNabhUta bane che ane anumAna karavA mATe nizcita saMjJA abhivyakata kare che. astu. ahIM ApaNe hetune kAraNa mAnyA pachI zAstrakAre svayaM hetune vibhakata karyo che ane kahyuM che ke mULa hetu kahevAthI ja sAmAnya hetu ane koI khAsa hetu evA be bhAva spaSTa thAya che. "mULa" zabda tAtparyavAcI che. koIpaNa zAstrIya Adeza ke pravacanano je sAmAnya sIdho artha thAya tene zabdArtha kahevAya ane kahelA zabdothI thoDuM vadhAre samajavuM ke teno bhAvArtha che. bhAvArtha samajayA pachI ciMtana karavAthI gUDhArtha paNa pragaTa thAya che paraMtu A badhA artho vAkayanA zabda upara AdhArita che, jayAre e badhA arthothI nirALo evo tAtpayArtha hoya che ane tAtpayArtha lakSa vedhI hoya che. ahIM zAstrakAre mULa hetu evo zabda kahIne vinaya mArgano tAtpayArtha zuM che ane tene koI viralA subhAgye ja samaje athavA samajI zake che tema IzAro karI tAtparya ke rahasya bhAvane apragaTa rAkhyo che. rahasyabhAva je kavitAmAM hoya te kAvyanI UMcAI batAve che ApaNA A adhyAtmayogI AtmasAdhaka to che ja paraMtu sAthe sAthe UccakoTinA kavi paNa che ane tenA padomAM kAvya guNo sADImAM bharelA jarInA tAranI jema camake che. rahasya e abhivyakita karyA vinA koI eka uttama bhAvane abhivyakata kare che. A che kAvyanI vilakSaNatA. ApaNe mULa hetu upara vicAra karyo. ahIM vinaya mArgano tAtparya artha zuM che ane e sivAya paNa vinaya mArgano bIjo gUDha hetu zuM che jene subhAgI samajI zake che. bhAratanA mahA vilakSaNa kavi adhyAtmayogI mahAtmA kabIra potAnA padomAM ghaNI jagyAe rahasyavAdano ullekha karI viralA samajI zakaze, koI zANo hoya te ja samajI zakaze, evA bhAvapragaTa karyA che ane Aje mahAtmA kabIra eka spaSTa nirlepa sAdhakarUpe temanI kavitAomAM jIvita che. bhAratanI vibhUtiomAM kabIre sthAna meLavyuM che astu. ahIM ApaNe mULa vAta upara AvazuM. gurudeve paNa "samaje koI subhAgyaema kahIne vinayano mULa hetu gupta rAkhyo che athavA rahasyabhAva pragaTa karyo che. kavizrInuM zuM maMtavya che te ApaNe jANI zakatA nathI, paraMtu ApaNe ApaNI rIte mULa hetuno vicAra karIe ke vinaya zA mATe karavAmAM Ave che? vinayane dharmamAM ATaluM badhu mahatvapUrNa sthAna kema ApyuM che ? vinayanuM zuM prayojana che A badhA praznonA sAcA 24 . Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ javAbamAM vinayano mULa hetu pragaTa thAya che. vinayano mULa hetu : je vyakitano ke sagurudevano vinaya karavAmAM Ave che te phakata tenA dehAdibhAva pUrato ke sevAbhakita pUrato sImita nathI paraMtu sadguru devanuM je svarUpe pragaTa thayuM che athavA arihaMta bhagavAnanuM je divya svarUpa prakAzita thayuM che, tenuM darzana thatAM bhakatano AtmA namI paDe che. tenA pratye arpaNa bhAva jAge che. vinayanI kaLAo khIlI UThe che ane temanuM je divyarUpa che te bhakatanA potAnA AtmAmAM pratibiMbita thavAthI jeno vinaya karyo che te svayaM prApta thaI jAya che. vinayano bAhya prabhAva samApta thatA AMtarika prabhAvathI tene sarva saMpati prApta thAya che. vinayanI prathA, vinayanA nIti niyamonuM je kaMI mahattva che, teno mULa hetu divya svarUpanI prApti che, jema hIrA para paDeluM AvaraNa hIrAnA darzanathI vaMcita rAkhe che tema avinayanI chAyA athavA paDado athavA ahaM te prabhunA ke potAnA Atmadarzana mATe eka AvaraNa che. zudhdha vinaya thavAthI te AvaraNa pIgaLI jAya che. agninA saMyogathI mAkhaNanuM kITu nIkaLI jatAM zudhdha ghInI saurabha phelAya che te ja rIte vinayarUpI jayoti aMdhakAranA paDadAne bhasma karI nAMkhe che ane AthI vinayane sarvottama sAdhana mAnavAmAM AvyuM che. A vAta koI subhAgya, bhAgyavAna arthAt parama puNyazALI jIva samajI zake che ane te ja sarvathA ahiMthI mukata thaI gurudevanA caraNomAM ahaM visarjana karI vinayano Azraya karI parama padanA darzana kare che A vinayano mULa hetu pradarzita karyo che. zeSa to kAvyakAra svayaM je samajayA haze te navanIta to akhaMDa rahI jAya che e rahasyamaya bhAva upara AthI vadhAre kotaraNI karI zakAya tema nathI astu. upayukata 20mI gAthAnuM vivecana karI yathAsaMbhava rahasyanuM udghATana karI ApaNe 21mI gAthAno sparza karazuM te pahelA 20mI gAthAno upasaMhAra karIe. upasaMhAra : sIdho artha e che ke AdikALathI je cAlyo Ave che te adbhuta vinayano mArga svayaM vitarAga bhagavaMte kahyo che, A zAzvatamArganuM AkhyAna karyuM che ane mArga upara mahora chApa mArI che. bhAkhyo ema kahIne vItarAga prabhue daDhatApUrvaka kahyuM che. A mArga koI jevo tevo nathI. paraMtu alaukika che ane tenuM rahasya bolavA mAtrathI jANI zakAtuM nathI paraMtu koI subhAgyavAna jIva A vinayanuM AcaraNa kare to vinayano mULa hetu arthAt tenuM rahasya tene prApta thAya che ane jIvanamAM te bhakata eka apUrva siddhi meLave che. dhanya che kavirAjane ! jemaNe vinayanI mahatA batAvI manuSyane nirahaMkAra karI sAco mArga meLavavA mATe sUcanA karI che. upoddAtaH 20 gAthA sudhI kRpALu gurudeve je kaI AtmalakSI bhAva hatA tene pragaTa karI sadguru ane sAdhaka tathA tenuM sAdhana ane sAdhyarUpa sva-svarUpanuM varNana karI eka zAzvata bhAvonuM vivaraNa ApyuM je saraLatAthI svIkAre to kalyANano rasto prApta thAya. vartamAna paMcamakALamAM mAyAvI tattvo potAnuM kAma karatAM hoya che vyavahAramAM to kapaTI zALAnANA pANA!A 245 thI lo Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manuSya, hiMsaka zakitazALI manuSyo ke rAjAo ItihAsane kalaMkita karI gayA che paraMtu A mAyAvI tattvanI prabaLatA evI che ke dharmanA kSetramAM paNa te praveza karI jAya che. ane bhinna bhinna rUpe sAdhakano pIcho karI sAdhakane to phasAve ja che ane pote paNa gADha tIvra pApa karmonA baMdhanamAM phasAI jAya che A guru ane ziSya baMne mATe ghAtaka evuM A mAyAvI tattva vizvamAM potAnuM kArya cAlu rAkhe che. satya saraLa hovA chatAM asatyanI jALamAMthI tene chUTuM pADI mAyAnA camatkArathI aMjAI na jatAM tenAthI dUra rahI sAdhanA karavI te kaThina che kAraNa ke sAdhaka saraLa che paraMtu tene doranAra mAyAvI che ane je dorAya che tenI mukitanI tene paravA nathI paraMtu tenAthI pote bhautika sukha ke sAdhana meLavI zake che. tevo badaIrAdo rAkhI ziSyatva bhAva ApI eka prakAre tene mAnasika gulAma banAvI pUro lAbha levA koziza kare che. AvA kugurune ughADA pADatA kavirAja svayaM tene asadguru kahI saMbodhana kare che ane tenI pApalIlAnuM phaLa paNa batAve che. ahIM 21mI gAthAthI viSayAMtara thAya che arthAt satyapakSa pachI asatyapakSa kevo che prakAzanI sAthe aMdhAruM kevuM che ane zudhdha tattvomAM azudhdhi kevo bhAga bhajave che, asatyanI mAyAjALa manuSyane budhdhithI grahaNa karI, budhdhine kuMThita karI temAM Agraha pedA karI avaLo mArga kevI rIte calAve che tenuM varNana A 21mI gAthAthI zaruM thAya che. have ApaNe te gAthAno sparza karIe. 246 3 Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-ra1 'asadaguru e vinayano, lAbha lahe jo kAMI, | mahAmohanIya karmathI, bUDe bhavajala mAMhI | prathama padamAM kahyuM che ke, "asaddaguru e vinayano' Ama kahIne kugurunuM bhAna karAvI vinaya jevI pavitra vastu temanA hAthamAM AvyA pachI te saduupayoga kayAMthI karI zake kAraNa ke guru svayaM asadguru che. navAInI vAta to e che ke guru sAthe asakSada joDavAmAM AvyuM che. hakIkatamAM guru hoya tyAM asat na hoI zake ane asat hoya te guru na banI zake. Ama pUrva pakSamAM prazna thAya che. uttaramAM jANavAnuM ke vyavahAra daSTie A zabda bolAya che jema koI kahe ke nakalI sonuM athavA banAvaTI cAMdI Ama vyavahAramAM bolAya jo ke hakIkatamAM nakalI cIja sonuM na thaI zake ane sonuM hoya te nakalI na thaI zake. baMne virodhAbhAsI zabda che paraMtu baMne zabdane joDavAthI eka vyavahArika bhAva pragaTa thAya che. vyavahArika bhAva pragaTa thatAM hovA chatAM te vAstavika hotuM nathI te potAnuM kuphaLa cakhADIne naSTa thaI jAya che. A trIjI avasthA te vacagALAnI avasthA che. asatya vyakita gurunA ke sAdhanA kapaDAM paherIne ane sadguru jevA hAva bhAva kare tyAre tene saMbodhavA mATe sadguru paNa na kahI zakAya ane sAmAnya manuSya tarIke paNa na saMbodhI zakAya tethI tene banAvaTI sAdhu kahevA paDe. pragaTa cora te coranI jagyAe barAbara che ane sAco sAdhu sAdhunI jagyAe barAbara che paraMtu sAdhunA vezamAM cora vadhAre ghAtaka che. cora cora tarIke oLakhAya tyAre tene pakaDavAnuM paNa saheluM che paraMtu sAdhunA vezamAM rahelA corane pakaDavAnuM kAma muzkela che tethI A guNavAcaka ane avaguNavAcaka baMne zabdonuM mizraNa mizra avasthAne pragaTa kare che je ghaNI ghAtaka avasthA che. ahIM kavirAje asadguru kahIne A mizra avasthAne pragaTa karI che. ahIM guruno artha bAhya vezadhArI guru che athavA mAyAvI budhdhi rAkhI nAnA prakAranA camatkArI bhAvo pragaTa karI kahevAtA guru tarIke je sthAna teNe meLavyuM che ane temanI aMdara asat tattva kArya karI rahyuM che tethI te guru game tevA DAhyA kahevAtA hoya paraMtu hakIkatamAM asadguru che. 21mI gAthAnA prAraMbhamAM A zabda mUkIne kavirAje viSayAMtaranI sUcanA ApI che ane asadguru zuM karaze ke zuM kare che teno bhAva bIjA padamAM svayaM kaheze paraMtu ahIM khAsa samajavAnI vAta e che ke asadgurunA hAthamAM koI azudhdha tattva mUkayuM nathI paraMtu zudhdha tattva mUkayuM che tethI ApaNe ahIM eka caubhaMgI jaNAvazuM. (1) sadguru ane zudhdha sAdhana, (2) sadguru ane azudhdha sAdhana, (3) asadguru ane zudhdha sAdhana (4) asadguru ane azudhdha sAdhana. prathama bhaMga upAdeya che, pavitra paNa che ane kalyANakArI che. jenuM 20 gAthA sudhI suMdara varNana karyuM che. bIjo bhaMga upalabdha nathI thaI zakato arthAt ghaTita thato nathI, kAraNa ke sadguru azudhdha sAdhanano sparza ja na kare tethI te bhaMga parityAya che. A paNa vivaraNayukata nathI. trIjA zALA zALAmAM 247 zALAmAM Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaMgamAM kathita asadguru cothA bhaMganI rIte azudhdha sAdhanano vyavahAra karI mAyAjALa pAthare che. trIjA bhAMganuM ApaNe udAharaNa ApIe. jema koI duSTa mANasa pUjAno thALa hAthamAM laI maMdiramAM pUjA kare ane sArA svarathI bhajana gAya ane tenA prabhAvathI potAno svArtha sAdhe, te pramANe asadguru vinaya mArganuM avalaMbana karI potAno svArtha sidhdha kare to A trIjA bhaMgamAM teno samAveza thAya che. paraMtu koI tAMtrika svayaM gaMdo che, hiMsaka che. hADakA ane lohIno vyavahAra karI tAMtrika sAdhanA kare che, to tyAM vyakita paNa azudhdha ane sAdhana paNa azudhdha che. A cothA bhaMganuM udAharaNa che. te ja rIte koI azudhdha guru dharmakathA ke dharma sAdhananuM avalaMbana choDI pApa kathA saMbhaLAve, koI balidAna karAve ke koI prakAranI jIva hiMsA hoya tevuM sAdhana batAvI kalyANanI vAta kare to AvA asadgurunI cothA bhaMgamAM gaNanA thAya che astu. ahIM samajavA mATe A cAre bhaMga pragaTa karyA che. 21mI gAthAmAM prathama padamAM kavirAja trIjA bhaMganuM avalaMbana kare che ane vinaya jevA pavitra sAdhanathI te potAno svArtha sidhdha karavA mAyAjALa phelAve che. ahIM e prazna thaze ke zuM asadguru AvA pavitra zudhdha vinayano sparza karI zake ? jema asadguru zabdomAM virodhAbhAsa hato tema ahIM paNa pUrva pakSamAM dekhAya che ke 'asadguru e vinayano' ema lakhyuM che arthAt je zudhdha vinayano ApaNe artha karI gayA chIe te vinayano sparza kare che paraMtu jema pArasamaNi loDhAne aDe to loDhuM to sonuM thaI jAya tema zuM e vinaya arthAt Avo pavitra vinaya asadgurune sadguru na banAvI zake ? ane asadgurune Avo zudhdha vinayano mArga prApta paNa kayAMthI thAya ? Ama A banne praznano javAba UMDANathI meLavyA pachI ApaNe bIjA padane sparza karazuM. 'asat' zabdanuM pRthakkaraNa : ahIM asadguru zabda vAparyA che to te zabdanuM thoDuM pRthakkaraNa karIe. (1) a + sadguru (ra) asat + guru (3) a + sat + guru Ama pRthakkaraNa karavAthI je nakArAtmaka 'a' che teno saMyoga alaga alaga rIte karIe to keTalAMka sUkSma bhAvo pragaTa thAya che. 'a' eTale nahIM arthAt te sadguru nathI tevI koI vyakita. asadgurunuM koI pada nathI, paraMtu je sadguru nathI te badhA a-sadgurunA vibhAgamAM Ave che. Ama nakArAtmaka artha kapaTa karanArA aneka prakAranA sAdhu saMto, tAMtriko, DhAMgIo e badhAnuM dhyAna thaI jAya che, kAraNa ke teo koI guru paNa nathI ane sadguru paNa nathI. sadguruthI bhinna evA aneka prakAranA daMbha karanArA vyakitao paNa asadguru ja gaNAya astu. bIjo artha e paNa che ke jemAM asat tattva gurunuM vizeSaNa che arthAt evA guru je saMtanA bhAvathI dUra che athavA jemAM sat nathI AvA prakAramAM asadguru be prakAranA che (1) saMkalpa pUrvaka jANIbujhIne asatyanuM AcaraNa kare che. (2) bIjo prakAra saiddhAMtika asatyaguru che. jenA manamAM koI daMbha ke kaSAya nathI paraMtu teNe je sidhdhAMta apanAvyA che te 248 Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ azudhdha che, te vAstavika nathI. AvA ayukata sidhdhAMtane AdhAre kaThora tapa karanArA guruo paNa saphaLa thatAM nathI. Ane ame saiddhAMtika asazuru kahIe chIe. vyakita ThIka che paNa tenA sidhdhAMta jUThA che tethI te lakSa para jaI zakato nathI, mATe te asaguru che. - A padamAM je asataguruno ullekha karyo che. saMkalpapUrvaka jANIbujhIne ziSyanA vinayano geralAbha uThAve tevA asaguno che. (2) je sat nathI te asat tattva che. asanuM astittva hotuM nathI. mokSazAstramAM sanuM lakSaNa ApyuM che ke "utpavyaya dhrauvyayukta sa" jemAM utpatti, vilaya hovA chatAM je kAyama sattA rUpe rahe che tene sat kahe che. vizvanA badhA dravyo sat che potAnA guNadharmothI paripUrNa che. to ahIM asat zuM che ? asatu hakIkata athavA nakkara satya nathI. eka kalpanA mAtra che. je vastu je rIte che tene viparita rIte jANavI ane viparita AcaraNa karavuM tene sAmAnya asat kahevAmAM Ave che. hakIkatamAM satu nathI te asatu, ema jo vyAkhyA karIe to badhu sat che. sane choDI ne vizvamAM asat nAmano koI dravya padArtha ke bhAva nathI, tethI asatuno artha ajJAna, viparIta kalpanA athavA sidhdhAMtahIna kathana ke vartana. e badhu asatamAM Ave ane A rIte asatnI vyavahArika vyAkhyA karI asatune samajavuM rahyuM. zrImad bhagavad gItAmAM paNa kahyuM che nA bhAvI vidyate sataH na sato vidyate bhAvaH / arthAt satvano abhAva hoto nathI ane asano bhAva hoto nathI astu. je koI asatu che te vicAra, vANI ane vartanamAM samAyeluM che. sanA abhAvavAnuM vicAra, vANI, vartanamAM viparIta bhAvothI yukata asatu vyakitatva je vyakita ke gurumAM samAviSTa thAya che, sthAna pAme che te guru e pavitra AtmA hovA chatAM asaguru banI jAya che. jema dUdha te amRta che paraMtu jhera bheLavavAthI samagra dUdha jhera banI jAya che tema ahIM guruno AtmA, AtmA hovA chatAM asanI sAthe saMbaMdha joDAtA asat to asat che ja, paraMtu guru paNa asaguru banI gayA arthAt asat banI gayA. ahIM ApaNe eka UMDuM vibhAjana karIe jene asatuguru kahyA che temAM guru zabdano prayoga che ane asat zabdono prayoga che. zudhdha AtmAnI draSTie te AtmA guru rUpa che, paraMtu asatno paDachAyo paDavAthI te guru hovA chatAM asaguru banI jAya che. jema koI vyakita veza parivartana karIne daMbhano AMcaLo oDhI le, to te vyakita daMbhI thaI jAya che. ahIM gurunuM eka tatta, satunuM bIjuM tattva ane mizrabhAvanuM trIjuM tattva. Ama traNe avasthAthI asagurunuM niSpAdana thayuM che. asaddagurunI ATalI vistRta vyAkhyA karyA pachI ane temaNe je pavitra vinayano sparza karI teno durupayoga kare che tenuM varNana bIjA padamAM svayaM zAstrakAra kare che. lAbhano vistAra : ahIM vinaya game te rIte lAbha karanAro eka AcAra che te A padathI spaSTa thAya che. lAbha be prakAranA che, dravyalAbha ane bhAva lAbha. e ja rIte bIjA paNa 249 Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ BE 33YEHE ET/I/A |||||BJECT be prakAra che. laukika lAbha ane alaukika lAbha. trIjI rIte bhautika lAbha ane AdhyAtmika lAbha, jene zAstrIya bhASAmAM aparAlAbha ane parAlAbha kahI zakAya. koIpaNa sArI vastunA ke tenA pariNAmamAM be pAsA jovA maLe che. eka skUla ane eka sUkSma, eka svArthakata ane eka paramArthayukata. je manuSya mohAdithI mukata nathI ane amane varelo che te vyakita Arthika, bhautika ke svArthamaya bhogAtmaka pariNAmo tarapha DhaLe che. parA lAbhane choDI aparAne sparza kare che. pote to avaLe raste dorAya che, paraMtu ziSyane paNa avaLe raste dorI teno durUpayoga karI je lAbha tene thavo joIe te na karatAM tenAthI pote bIjo lAbha UThAve che vastutaH to baMnenA lAbha tyAre ja thAya jo te sadguru hoya paraMtu ahIM asadguru che eTale teno lAbha lahe jo koI ema kahIne asatvaguru potAno svArtha sAdhe che. ahIM prazna e thAya che ke "lAbha lahe jo koI ema kahyuM che temAM bIjA lAbha le evI zaMkA karI che. hakIkatamAM to asadguru anyathA lAbha levAnA ja che. "jo lAbha le' ema kahevAthI zaMkA upaje che ke asaMtuguru khoTo lAbha laI zake che ane nathI paNa laI zakato A kahevAmAM ghaNuM ja rahasya chUpAveluM che, jenA sUkSma bhAvanuM ApaNe udghATana karazuM. A eka prakArano vikalpa che. asaguru barAbara geralAbha UThAve te svAbhAvika che paraMtu zAstrIya paraMparAmAM abhavI AtmA mahAtapasvI banI potAnuM kalyANa karI zakato nathI paraMtu bIjA hajAro jIvone tAre che, pote sAdhu nathI paraMtu sAdhutAno prabhAva bhadrika AtmA para paDe che ane teo potAnuM kalyANa kare che. abhavya mahAtmArUpI asadguru tenAthI kazo geralAbha UThAvI zakatA nathI. A vastu paNa IzArAthI ahIM pragaTa karI che. asaguru jo lAbha UThAve to te ziSyanuM ahita kare ane potAnuM paNa ahita kare che paraMtu asadgurue batAvelA vinayamArgathI ziSya sAcA raste kadAca vaLI jAya to guru to asaguru rahyA che paraMtu vinayano sparza thavAthI ziSya dvArA kazo geralAbha thaI zakato nathI tethI ahIM kahyuM che ke, jo lAbha lahe arthAtu jo geralAbha levAnuM dhAre ke geralAbha UThAve to tevA asaguru AgaLa batAvelA bhayaMkara kuphaLanA bhAgIdAra bane che. jo kahevAthI vikalpa spaSTa thayo che, geralAbha UThAve ke na UThAve. UThAvavAnA to avasara Ave ke na Ave. kAraNa ahIM zAstrakAroe eka caubhaMgI kahI che. (1) sAcA vyakitathI sAcuM phaLa (2) sAcA vyakitathI kuphaLa (3) khoTA vyakitathI sAruM phaLa (4) khoTA vyakitathI khoTuM phaLa. A cAre bhaMga ghaTita thAya che. mahAvIra svAmI dvArA gautama svAmInuM kalyANa thayuM ane tevA hajAro samaSTi jIva banyA, Ama pahelo bhaMga te rAjamArga che. sAcA vyakitathI kupAtra jIva khoTI rIte doravAI jAya che. guru geralAbha letA nathI, paraMtu ziSya potAne geralAbha kare che. jema bhagavAna mahAvIranA saMparkamAM AvyA pachI gauzALAe temaja jamAlIkumAre ADo rasto lIdho. Ama hajAro samadaSTi mahAtmAonA paricayamAM AvyA pachI hajAro kupAtroe potAnuM apakalyANa karyuM. Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3) ghaNA khoTA banAvaTI saMtonA paricayamAM AvyA pachI virakata AtmAo potAnuM kalyANa karI gayA, nATakamAM rahelA banAvaTI gurunA bhASaNa sAMbhaLI ghaNAne vairAgya thayo tevA draSTAMto che. jaina paraMparAmAM A trIjA bhaMganuM kathana prasidhdha che. ema kahevAya che ke abhavya AtmA je nava naiveyaka sudhI jaI zake, paraMtu mULamAM tene AtmajJAna hotuM nathI chatAM te gurupada bhogave che. abhavya AtmAnA saMsarga ke saMparkamAM AvyA pachI tenA upadezathI bIjA ghaNA bhavya AtmAo tarI jAya che. (4) cothA bhaMgamAM vyakita khoTA che ane bhoLA vyakitaone bhoLavIne vinayamArganuM darzana karAvI temanA mana, prANa, budhdhi harI laI tenAthI khoTo lAbha UThAve che. A cotho bhaMga paNa prathama bhaMganI jema asatyano rAjamArga che astu. ATalA spaSTIkaraNathI spaSTa thAya che ke kavirAje jo' zabda zA mATe mUkyo che. temAM kaMI paNa lAbha UThAvavAnI vAta che paraMtu A lAbhanI sAthe "koI vizeSaNa mUkayuM nathI paraMtu parokSabhAve geralAbha UThAve te vAta samajAI gaI che. Ama jo' zabda ane "koI e baMne zabdo parokSa bhAve ghaNuM kahI jAya che. koI kahevAno matalaba che ke lAbha ke geralAbha ghaNI jAtano hoya zake che. vyakitanuM zoSaNa kare, tene gulAma jevo banAve, kAmAsakata banI potAnI vAsanAone pUrNa kare, mAna kaSAyane poSavA mATe jaya jayakAra karAve, ziSyathI AnaMbara Ubho karI ane A loko ghaNAM ja vinayazALI che ema kahIne lokomAM potAnuM citra UbhuM karavAno prayAsa kare, Arthika dhanasaMcaya kare, bIjI keTalIka zArIrika sevAo karAve, Ama TUMkamAM kahevAnuM ke viSaya kaSAyanuM poSaNa kare. AvA geralAbho pratye koI zabdathI zrImadajIe asadgurunI pravRtino khyAla Apyo che. kavirAjanA samayamAM AvI asat pravRttio daSTigocara hatI ane eka prakAre sAmAjika badI hatI jethI AvA AtmasidhdhizAstramAM paNa tenuM dhyAna karavuM Avazyaka banI gayuM kAraNa ke vipakSane samajayA pachI ja satu pakSanuM bhAna thAya che. baMne padanI eka sAthe vyAkhyA karatAM temAM e "jo koI e traNe sarvanAma ghaNAM ja mahatvapUrNa che. Avo uttama vinaya pradarzita karI asadguru koIpaNa prakArano geralAbha UThAvavA jo prayAsa kare to bAhya kSetramAM to nukazAna thAya te thAya, paraMtu AdhyAtmika kSetramAM moTuM nukazAna thAya che, teno kavirAja gAthAnA trIjA padamAM ullekha kare che. jainadarzana bAhya hAni lAbhanI jeTalI vyAkhyA karatuM nathI tethI vadhAre te AtyaMtara hAni lAbhanuM digdarzana karAve che. bahAranA hAni lAbhamAM koI bAhya nimitta hoya che, paraMtu te kharekhara kAraNabhUta nathI. kAraNabhUta te vyakitanA zubhAzubha karma che tethI jaina tattvajJAna manuSyano je koI kriyA kalApa che tenuM karmaphaLa rUpe vivaraNa karI zudhdha kAraNa rUpa tattvono nirdeza kare che. A tattvomAM puNya pApa ane Azrava ke baMdha te badhA mULabhUta kAraNa che. sAmAnya bhAve bhAratIya saMskRtimAM karma zabda vaparAya che. vyavahAramAM ane adhyAtmazAstramAM karmatattvanI vivecanA che. jainadarzananuM to samagra saMsthAna karmavAda che. karma eTale zuM ? je kriyAthI niSpana thAya tene karma kahevAya che. A karma traNa bhAgamAM rA||||||||| || Die SHALAMALEELELESED 2 44 cm Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vibhakta thaI jAya che arthAt karavuM te karma, karAya che te paNa karma, vartamAnamAM je kaMI pravRtti kare che te paNa karma che ane karma karyA pachI je karmaphaLa maLe che tene paNa karma kahe che. e ja rIte baMdhAyelA pApa puNyano piMDa paNa karma ja che. Ama karma bhUta, bhaviSya ane vartamAnamAM vyApta che. karmano AraMbha saMjJAthI, saMskArathI, vicArathI zarU thAya che. manavALA jIvo vicArapUrvaka paNa karma kare che. karmano AraMbha thayA pachI te vANI ane kAyAmAM paNa utarI Ave che. vRttimAMthI pravRtinuM rUpa dhAraNa kare che. ahIM jainadarzanamAM mukhyatve je kriyA thAya che tenAthI je pApa-puNyanA piMDa nirmANa thAya che tene karma kahe che. have ApaNe mULa viSaya para AvIe. sadgurue vinayazIla ziSyano je kAMI anya svArthamaya lAbha lIdho che tenuM kuLa zAstrakAra svayaM batAve che. A asadgurunI pravRttinA pariNAme mahAmohanIya karma baMdhAya che. hakIkatamAM karma ghaNI jAtanA che paraMtu mohakarma e badhA pApanuM mULa che. bIjA anya ghAtIkakarma jJAnAvaraNIya Adi paNa mohanA kAraNe ja tIvra bhAve baMdhAya che. AtmAmAM je koI vikAra che te badhA mohanIya karmanA tAMDava che paraMtu ahIM zAstrakAre mahAmohanuM nirUpaNa karyu che. alpamoha, sAmAnyamoha ane mahAmoha. A vibhAgomAM mahAmoha ja moTuM AvaraNa che. alpamoha jayAM sudhI deha che tyAM sudhI Avazyaka paNa che. alpamoha hoya tyAre ja zubha kriyAo paNa thAya che. vyavahAra calAvavA mATe paNa alpamoha kAraNabhUta bane che. guru ziSyanA uttama saMbaMdhomAM paNa alpamoha hoya che. gautamasvAmI jevA mahAna prakhara jJAnIne paNa alpamohe ziSyabhAve sAdhanA karavAmAM sahAyatA karI che, sAmAnya moha, gRhasthadharmamAM hoya che ane dhanasaMcaya, makAna parigraha AdinI sArasaMbhALa rAkhI, saMcaya saMgraha karI gharasaMsAra calAve che, bALakonuM pAlana poSaNa kare che, kheDUto paNa sAmAnya mohane kAraNe potAnA kRSI karmamAM saMlagna rahe che, paraMtu A be moha choDIne moha mAtra vadhe che tyAre manuSya anartha tarapha vadhe che, aniSTa karma kare che, pApa karmamAM joDAya che. jema cUlAnI thoDI agni rasoI banAvavAmAM kAraNabhUta che paraMtu te ja agni mahAagninuM rUpa dhAraNa kare to gharane ane rasoI karanArane, te badhAne bALI bhasma karI zake che. thoDuM pANI prANIonuM ane vanaspitinuM poSaNa kare che paraMtu mahApralayanuM rUpa dhAraNa karI pANI jayAre vikarALarUpa dhAraNa kare che tyAre moTo vinAza kare che A badhA bAhya udAharaNa che. AtyaMtaramAM mahAmoharUpa agni pragaTa thatAM jIvane durgatimAM laI jAya che, anaMtakALa sudhI te bhayaMkara yoniomAM rakhaDapaTTI kare che ane pIDAya che. mahAmohano udaya te eka prakArano zrApa che. asadgurune nAnakaDA svArthane kAraNe A satya samajAtuM nathI ane vinaya jevI pavitra vastuno khoTo lAbha UThAvI mahAmohano baMdhana kare che. corane khabara nathI ke jelakhAnAnI pIDA kevI hoya. duniyAdArInA jelakhAnAmAMthI chUTI zakAya che paraMtu A prAkRtika mahAmoha evI yAtanA bharelI sthitimAM laI jAya che ke jemAM e karmo bhogavyA vinA nIkaLI zakAtuM nathI. A vivecana jaga jAhera che, sAmAnya sau koI jANe che. tethI tenA upara adhika na lakhatAM virAje asadguruone tenI kupravRtti ane tenuM kuLa e tripuTIne ahIM pradarzita karI che. (1) asadguru kartA che. (2) kupravRtti tenuM pApa karma che. (3) tenuM kuphaLa mahAmoha che. A 252 Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ traNenuM phaLa mahAyAtanA che, anaMta saMsAra che. - vipakSamAM asadgurunuM citra Ubhu karI sAmAnya janasamUhane aMdhazradhdhAthI mukata karavA ane susvabhAvI saraLa jIvo asadguruno zikAra na thAya tema ja sadguruo svayaM mahAmohanA zikAra na thAya te mATe A gAthAnuM trIjuM cothuM pada bulaMda avAje jAgRtinI preraNA Ape che. ATalo sAmAnya artha karyA pachI A baMne padonA keTalAMka vizeSa artha vicArazuM. karmavipAkanuM sAmarthya : ahIM mahAmohane karaNarUpe svIkAravAmAM Avyo che arthAt tRtIyA vibhakitathI pratyaya joDI mahAmohane svayaM phaLadAyI batAvyo che. karmanuM rahasya e che ke karma karavAmAM jIva thoDe ghaNe aMze svataMtra che paraMtu jayAre karma phaLa Ape che tyAre temAM bAMdhachoDa thatI nathI. jANe karma ja jIvanI lagAma pakaDe che. karma udayamAna thayA pachI paNa jIvanuM jAgaraNa hoya ane koI puNyano saMyoga hoya to karmanA pravAhane khALI zake che paraMtu jayAre mahAmohano udaya hoya, tyAre jIvanA upakaraNa kuMThita thaI jAya che. eTale karma pote ja lagAma hAtha dhare che. karmamAM prAkRtika zakita che ke te potAne anukuLa evA phaLa Ape che. jema bIjamAM prAkRtika zakita che ke te paramANu saMcaya karI potAne anurUpa evuM vRkSa pedA kare che. te ja rIte A karmo bIjarUpa che. ahIM karma svayaM Izvara che arthAt sAmarthyavAna che ane phaLa ApavAnI zakita dharAve che. kuphaLa ApatI vakhate jIva ja tenuM adhiSThAna che. dravya, kSetra, kALa ane bhAva temAM pUrtI kare che. jema bIja aMkurita thAya tyAre bhUmi, pANI, havA ane samaya tenuM poSaNa kare che te ja rIte karma phaLa mAM A badhA yogo nimitta rUpe hAjara rahI karmanA upAdAnane puSTa kare che tethI ahIM zAstrakAre mahAmohathI jIva saMsAramAM DUbe che ema kahIne mahAmohanI pradhAnatA batAvI che. mahAmoha bAMdhyA pahelA jIva cetI zake che. paraMtu na cete to te potAnA ja mohathI pote ja bhavasAgaramAM gothA khAya che. Ama trIjuM pada e jIva ane jIvanuM aizvarya, karma ane karmanuM aizcarya, bannenI zakitanI tulanAmAM mahAmohano udaya adhika samartha che tevuM jaNAvIne asaddagurue potAnuM sAmarthya gumAvyuM che. ziSyanI zakitaone paNa DhAMkI che ane mahAmohanuM sAmarthya vadhAryuM che. jenuM pariNAma cothA padamAM spaSTa kare che. "buDe bhava jaLa mAMhI. Ama to A vAkaya bahu sAmAnya che ane bhavasAgaramAM jIvo DUbI jAya che pApanA phaLa bhogave che, te jaga jAhera che. bhakatAmara stotranA prathama zlokamAM kahyuM che ke, bhavajale patatAM janAnAm ahIM paNa bhavajaLa zabda vAparyo che ane ApaNA kavirAje paNa bhavajaLa zabdano upayoga karyo che. prathama ApaNe vicArIe ke kavioe athavA jJAnIoe saMsArane jaLa sAthe kema sarakhAvyo che ane bhava eTale saMsArarUpI pANI tene bhavajaLa kahe che. hakIkatamAM pANI to ghaNI ja uttama vastu che. samagra jIvana pANI para AdhArita che to tene AvA kalezamaya saMsAra sAthe kema sarakhAvI zakAya. prazna e che ke koI mANasa pANImAM DUbe che tyAre zuM pANIno doSa che ke vyakitano doSa che? spaSTa che ke pANI nimitta mAtra che ane vyakita doSanuM bhAjana che. lAkaDuM pANImAM tare ane lokhaMDa DUbI jAya che to temAM pANIno doSa nathI. lokhaMDanuM upAdAna bhAre che ane lAkaDAnuM upAdAna laghu che arthAt alpabhAra che e ja rIte bhAre karmI jIva lokhaMDanI tulanAmAM Ave che ane laghukarmI jIva kASTanI tulanAvALo che. baMnenA Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upAdAna alaga alaga che ane upAdAnanI pratikriyA rUpe te DUbe che ke tare che. ahIM jJAnIono abhiprAya che ke jo tamArA karmA avaLA hoya to uttama nimitta paNa tamArA mATe apakalyANanuM kAraNa bane che. tamane DUbADe che. A hakIkatane spaSTa karavA mATe uttama nimittane bhavasAgaranI sAthe sarakhAvyuM che. jema saMsAra virATa ane vistRta che tema pANI paNa bahuja vizALamAtrAmAM, gaMbhIra bhAve dharAtaLa para astittva dharAve che. AjanuM vijJAna ke jaina darzana pramANe bhUmi karatA pANIno vistAra vadhAre che, eTale virATa saMsArane A vizALa pANI sivAya bIjI koI upamA ghaTita thatI nathI, mATe saMsArane bhaLajaLa kahyo che. je jaLa DUbADe che paraMtu jo jIva halako thAya to te jaLa tArI paNa zake che. jainazAstromAM ghaNuM ja suMdara udAharaNa ApyuM che ke tuMbaDA upara mATInA lepa lAgyA hoya ane tuMbaDu bhAre thAya to pANImAM DUbI jAya paraMtu DUbyA pachI mATI jo pANImAM ogaLI jAya to tuMbaDI svataH tarIne upara Ave che. ahIM pANI azubhamAM paNa nimitta ane zubhamAM paNa nimitta che. hakIkatamAM tuMbaDI upara jema mATI lAgI hatI tema jIva upara mahAmohanI mATI lAgI hoya to te bhArekarmI thavAthI bhavajaLa mAMhI DUbI jAya che. ahIM kavizrI mahAmohanA baMdhana pachI tenAthI maLatuM kuLa, tenuM byAna karI rahyAM che. AMtarika prazna e che ke karma to jaDa sattA che ane jIva amUrta sattA che. to A jaDa sattAno amUrta sattA upara kevI rIte prabhAva paDe ? sAmAnya upadezamAM to kahevAya che ke azubha karmonuM phaLa azubha che paraMtu tenA udaramAM sidhdhAMta zuM che tene UMDAIthI samajavo joIe. sAmAnya niyama evo che ke jaDano prabhAva jaDa upara paDe ane cetanano prabhAva cetana upara paDe. AtmAthI jaDa prabhAvita na thAya ane jaDathI AtmA prabhAvita na thAya. karma ane jIvano kevo saMbaMdha che ? zAstramAM lokhaMDa ane agnino sabaMdha batAvyo che. kuMdakuMdAcArya kaMcana ane kardamano saMbaMdha batAve che. arthAt kaMcanano piMDa kAdavamAM paDI jAya pachI te koI upADe to te kAdava che tema dekhAya paraMtu kAdava te kaMcana nathI ane kaMcana te kAdava banyuM nathI. "pana mayoH atyaMtaotaH' arthAt kaMcana ane kAdavamAM sarvathA bheda che. te ja rIte karma ane AtmA nirALA che. agni ane lokhaMDamAM agni lokhaMDamAM vyApta thaI jAya tyAre agni dekhAya che. lokhaMDa DhaMkAya jAya che paraMtu hakIkatamAM agni agni che ane lokhaMDa lokhaMDa che. baMne padArtha nirALA che. have ApaNe mULa prazna para AvIe jaDa karmano cetana AtmA para kevI rIte prabhAva paDe ? eka rahasyamaya vAtaH prakRtinuM sAmaMjasya kaho ke kudaratanI lIlA kaho ke paraspara sAmyayoga kaho, anaMtajJAnIoe jJAnamAM je joyuM tenuM nirUpaNa karyuM che. arUpI jaDa dravyo nirALA che. taTastha bhAve te kAraNabhUta che paraMtu mukhya nATaka pudgala ane jIvanuM che. pudgalamAM varNa, gaMdha, rasa ane sparzanI paryAyomAM hAni vRdhdhi thatI rahe che. paramANumAM gatizIlatA paNa che, sUkSmamAMthI sthUla ane skUlamAMthI sUkSma tenI eka prakriyA cAle che. A ja rIte caitanyamAM paNa pudgalanA guNo grahaNa karI zake tevI jJAnendriyo paNa vikAsa | 254 Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAme che ane paraspara viSaya ane viSayendriyono sumeLa jovA maLe che. uparAMta mana paNa pudgalanA guNadharmone grahaNa karI potAmAM viparIta paryAyone grahaNa kare che. Ama jaDa sattA nirALI hovA chatAM tenA guNadharma jJAnamAM pratibiMbita thAya che. jJAna na hoya tyAre paNa jIva saMjJA rUpe pudgalane anurUpa potAnI aMdara viparIta paryAyo dhAraNa kare che. AtmAnI sattA nirALI hovA chatAM tenA guNAtmaka upakaraNo pudgalanA guNone grahaNa karI prabhAvita thAya che. A rIte jaDa sattA karma cetanA sAthe pratibiMba ane pratibiMbya, be bhAvathI saMkalana pAme che. hakIkatamAM jaDa sattA cetana upara prabhAva nAMkhatI nathI, paraMtu prabhAva nAMkhyA vinA paNa te viSayarUpe karma cetanAmAM joDAIne AtmaguNone prabhAvita kare che, AvaraNa paNa kare che. A eka prakArano naimitika sAmyayoga che. ATalA vivecanathI samAdhAna maLI rahe che ke jaDa karma ke jaDa dravyo cetana dravyane kevI rIte prabhAvita kare che. mANasanuM mukha darpaNamAM dekhAya che. mULa mukhanI jagyAe che chatAM te darpaNane pratibiMba rUpe prabhAvita kare che. darpaNa ane mukhanI baMnenI sattA svataMtra hovA chatAM baMnemAM prAkRtika rIte sAmyayoga goThavAyelo che. vastutaH vizvalIlAno A krama che. AvA to prakRtinA ane caitanyanA karoDo AdhyAtmika ane bhautika niyamo che. jenA upara A saMsAranuM vicitra mALakhuM UbhuM che. karma jayAre astittvamAM AvyA tyAre temanA niyamAnusAra paripAka thatAM ke vipAka thatA teno prabhAva sthULa zarIrathI laI AtyaMtara AtmacetanA sudhI paDe che. phakata karmano udaya zarIra pUrato maryAdita nathI, paraMtu dravyavipAkI prakRtinI jema kSetravipAkI prakRtio vyakitanA kSetrane paNa prabhAvita kare che ane kALavipAkI prakRtio eka nirdhArita samaya sudhI vyakitanA kALane ke jIvanane prabhAvita kare che ane jayAre tenI sthiti pUrI thAya tyAre teno phaLa pravAha paNa zUnya thaI jAya che. A che jaDa-cetananI lIlA athavA karma ane jIvanuM nATaka. ahIM asadgurunI pravRtti tenA svArtha ane mohane anurUpa mahAmohane janma Ape che, ane mahAmohanIya jayAre vipAka pAme che, tyAre bhavasAgaramAM DUbAve che. eTale ja ahIM kavirAje karmanA kartA, karmanA nirmAtA ane tyArabAda karmaphaLanA bhokatA e traNe bhAvane vibhakata karI karma cetanAnuM jIva upara kevuM moTuM AvaraNa Ave che teno daSTipAta karAvyo che. upasaMhAra : ahIM ApaNe A 21mI gAthAno upasaMhAra karIe ke khoTA ane viparIta bhAve banelA guruo asat koTinA guruo che ane te ziSyano ane tenI bhakitano geralAbha UThAve che athavA UThAvavA koziSa kare to paNa AvA pAkhaMDI guruo eka prakAre mahAmohanIyanI jALamAM phasAya che. ziSyo to potAnA RNAnubaMdha pramANe pharaja bajAvIne chUTA paDe che paraMtu A asadgurunA karmA teno pIcho choDatA nathI ane te bIjA janma sudhI ke janma janmAMtara sudhI tenA karelA karma teno badalo ApavA mATe tene anaMta saMsAramAM rakhaDAve che. AthI ziSya AvA pAkhaMDI guruothI cetIne cAle, te eka sUcanA che ane AvA ajJAnI guruo potAnA vibhAvothI mukata thAya te bIjI sUcanA che. Ama 21mI gAthA guru ane ziSyanuM baMnenuM kalyANa thAya tevI preraNA Ape che ane gurune to tenA kuphaLa maLaze, tevI nirmaLa bhAvanA pragaTa karI bIjA koI Avo rasto 255 Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ grahaNa na kare te mATe uttama upadeza Ape che. A gAthA vartamAnanI sAmAjika badInuM nirAkaraNa karavA mATe tathA AdhyAtmika kSetre cAlatA pAkhaMDane rokavA mATenI eka mahatvapUrNa gAthA che. asalI vastu to lAbha kare che paraMtu nakalI vastu keTaluM badhuM nukazAna kare che te jANavuM jarUrI che. asatyathI mukata thAya te ja satyanuM anukaraNa karI zake. A nirdeza mATe adhyAtmayogI mahAkavi zrImadjIno upadeza sAMbhaLI ApaNe natamastaka thaI jaIe chIe. A upoddaghAta have ApaNe raramI gAthAmAM praveza karatAM pahelAM teno upodaghAta karIe ane 21mI gAthA pachI raramI gAthAno viSaya je ubharI Avyo che, tenuM anusaMdhAna zuM che? 21mI gAthAmAM asadgurunI durgati batAvyA pachI e prazna Ubho thAya che ke je asadguruno bhoga na bane ane sadgurunA prabhAvane grahaNa kare te jIva kevA hoya? ane sarUne paNa samajI na zake pachI te asadgurunA prabhAvamAM hoya ke na hoya paraMtu AvA avaLI lagAmavALA jIva kevA hoya? Ama be prakAranA jIvonuM citra zAstrakAra ApaNI sAme pragaTa kare che ane baMnenA nAma paNa teoe nirdhArita karyA che. sulakSaNavALA jIvone mumukSu kahe che ane kulakSaNavALA jIvone teo matArthI kahe che. Ama A baMne prakAranA jIvo mATe sAMketika ane sArthaka evA be zabda mUkayA che. jeno ApaNe AgaLa vicAra karazuM. zabdanI daSTie ane arthanI daSTie arthAt zabdanayane AdhAre vyAkhyA karazuM ane bAkI arthapUrNa kriyAtmakanayothI paNa vyAkhyA karazuM. ahIM A baMne vibhAga karavAnuM prayojana e che ke jIvanA kalyANanI dizA ahIMthI ja nirdhArita thAya che. jIva to jIva ja che. saccidAnaMda AtmA che. ajara-amara-caitanya tattva che. eTale jIva svayaM potAnA vikArone ke potAnA nukazAnane ke pApakarmane mahattva Ape nahIM, paraMtu temanI aMdara rahelA bhUtakALanA saMskAro ke koI asagurue sthApelA saMskAro majabUta hoya tyAre te saMskAro tene viparIta mArge laI jAya che ane te saMskAro vyakitane paNa duSkarmI banAvI zake che. AvA saMskArathI AvRtta thayelA jIvone kavirAja matArthI kahe che paraMtu jemanI caitanya paryAyo nirmaLa che, mAnAdika kaSAyono kSayopazama thavAthI jenAmAM vinaya Adi guNa pragaTa che, tevA jIvo svayaM Atmavirudhdha kArya karatAM nathI, paraMtu saruno Azraya laI pote zudhdha bhAvonuM AsvAdana kare che. tevA jIvone ahIM mumukSa koTimAM lIdhA che. jo ke samagra jIva rAzi A be koTimAM vibhAjita hoya tevuM nathI. matArthI paNa na hoya ane mumukSu paNa na hoya tevA samAnya karma sattAvALA jIvo ghaNA ja moTA pramANamAM che. paraMtu teno ahIM ullekha karavAnuM koI prayojana nathI. janasamUhamAM ke sAdhakasamUhamAM uparyukata be lakSaNa vALA jIvonI vyAkhyAnuM prayojana che. jenuM A raramI gAthAmAM vivaraNa che. tenuM ApaNe UMDAIthI nirIkSaNa karazuM astu. mA IIMaaL II 25s !! Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' gAthA-rara 'hoya mumukSu jIva te, samaje eka vicAra, 'hoya matArthI jIva te, avaLo le nidhari II "eha' nuM mahattva : ahIM A gAthAmAM mumukSu jIva ane tenI vizeSa yogyatAno ullekha karyo che arthAt jIvamAM be yogyatA eka sAthe pragaTa karI che. (1) mokSanI IcchA, mokSa pAmavAnI tamannA (2) sadgurunA e vinaya AdinA vicArone samajavA. A bIju pada "samaje eha vicAra" ema kahyuM che. ahIM "eha' zabda ghaNo ja mahattvano che. pUrvamAM je ame kahI gayA chIe te vicArane paNa samaje che ane AgaLa je ame sadvicAra pragaTa karazuM tene paNa samajavAnI jemAM yogyatA che. ahIM paraspara baMne yogyatA AdhArita che. mumukSabhAva na hoya to "eha vicArane arthAt je samyaka vicAra che tene jIva samajI zakato nathI ane je A samyaka vicArane samajI zakato nathI te mumukSu banI zakato nathI. Ama baMne guNonI yogyatA, mumukSatA ane samajadArI samasahayogI samakAlIna che. jeno ApaNe dArzanika draSTie paNa vicAra karazuM. ahIM matArthInA lakSaNa mATe vicAra karatAM kavirAja mumukSune bAjue mUkI jIvanI ayogyatA rUpa je matArthIpaNuM che tenuM prathama vivecana kare che. A gAthAmAM mumukSoone ane matArthIne baMne jIvone adhiSThAna rUpe grahaNa karyA che. jema mumukSu jIva samyavicArane samajI zake che tema matArthI avaLo eTale viparIta nirNaya kare che. mumukSunI yogyatA vicArAtmaka kahI che, jayAre matArthInI yogyatA avaLI nirNayAtmaka kahI che. mumukSamAM vicArane samajavAnI vAta che. kAraNa ke vicAra tenuM aMtimalakSa nathI, paraMtu matArthI to avaLo nirNaya karI tyAM kendrIbhUta thaI jAya che. potAnA matamAM sthira rahI vadhAre vicAravAnI apekSA rAkhato nathI. dArzanika daSTie A baMne zabdamAM maulika aMtara che. mumukSumAM vicAra ja zabda mUkayo che. jayAre matArthImAM nirdhAra zabda makayo che arthAt nirNaya zabda mUkayo che. jayAM samajadArI che tyAM sApekSa satya che, anekAMtavAda che, ekadaSTie eka ja vAtane pakaDI rAkhavAnI nathI, paraMtu eka daSTie vicAra karyA pachI bIjI apekSAe paNa vicAra karavAnI guMjAIza che, tethI ahIM kavizrIe mumukSuone vicArAtmaka samajaNa che tevo bhAva kahI aneka nayadraSTie te samyaphabhAva ke yathArtha bhAvane grahaNa kare che. jo ke je daSTie vicAra karyo che te savaLo nirNaya che, paraMtu temAM haThAgraha nathI. mumukSunI yogyatA paNa e ja che ke A badhA UccakoTInA bhAvone samajI zake che. potAnI budhdhithI nirNaya na karatAM anaMtajJAnIonA nirNayane potAnA jJAnamAM pacAve che. ahIM gAthAkAre samaje eha vicAra' ema kahyuM che. "eha vicAra' eTale jJAnIoe samadaSTA, mahAtmAoe je bhAva ke vicAra pragaTa karyA che teno aMgulI nirdeza karIne kavizrI te vicArone mahatva Ape che. teTaluM ja nahIM paraMtu mumukSuo mATe te uttama AdhyAtmika khAdya che arthAt pavitra zeya tattva che "samaje eha vicAra' lakhIne kharekhara gurudeve adbhuta bhAva pragaTa karyo che. A kaMI jevI tevI vAta nathI ke jema tema samajI le ane adhiSThAtAnI pAtratAno vicAra na kare, te bhAvo ke vicAro A B dika dAdAvANA 2pa7 Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rakhaDatAM vicAro che, je dora tUTayAM pachInI pataMga jevAM che. paraMtu eha vicAra ema kahIne zAstrakAre khAsa vizeSa vicAro para vajana ApyuM che ke jenI tulanAmAM sAmAnya vicAra TakI na zake. sAcA kuMdananI tulanA kuMdanathI ja thaI zake. pittaLa ke anya dhAtuthI nahIM, tema zAstrakAre jeha vicAra kahyA che 'eha vicAra' je rUpe che teha rUpe zudhdha bhAve mumukSu tene grahaNa kare che astu. mumukSu zabdanI sArthakatA : have ApaNe mumukSu zabda para vicAra karazuM. mumukSu eTale zuM ? "muktaM bhavitum icchati saH mumukSaH / mokSArthayasyecchA vartate sa mumukSaH / mukaterabhilASI mumukSuH / " A rIte IcchA zakitane mukita sAthe joDavAmAM AvI che. IcchA sAmAnya rIte viSaya gAminI ane parigrahagrAhINI hoya che. IcchA zabda mamatAvAcI paNa che. anaMta saMsAramAM jIva oghasaMjJAthI ane IcchAzakitathI rokAyelo che. samagra saMsAra manuSyanI IcchAmAM samAyelo che. A prabaLa IcchA bhautika tattvane ja jue che. paudgalika mAyAne potAnuM nizAna banAve che ane jema jema prApti thAya tema tema IcchA vadhatI jAya che. AvI IcchAne mukita tarapha vALavI te eka amogha nirNaya che kAraNa ke mukita te eka prakAranuM abhAva tattva che. kRSnavarmakSayo mokSaH / ' arthAt saMpUrNa karmano nAza te mokSa che. pratiyogI gayA pachI anuyogI je guNo prakAzita thAya che te sadbhAva rUpI mokSa che, paraMtu mukita zabda AvaraNa ane baMdhana rahita avasthAne pragaTa kare che. have IcchAzakitane koI rUpI dravyo gamatAM nathI temaja viSayanI IcchAo zAMta thaI jAya che. IcchAnuM rUpAMtara thayuM che, have te IcchAmAM mukita samAviSTa thayelI che. jo ke IcchA ane mukita sahagAmI nathI. jema jema mukitano prakAza vadhe che tema tema IcchA nAza thatI jAya che, chevaTe IcchA zUnya thaI jaze ane nirmaLa mukita banI jaze paraMtu A aMtima avasthA che. prAraMbhamAM mukita kalpanAmAM che, jJAnamAM che, jema bhaviSyano vicAra manuSyanA jJAnamAM samAya che paraMtu te anubhavarUpa nathI tema atyAre IcchAmAM bhaviSya mukitanuM svarUpa samAyeluM che ane tethI IcchAnI prabaLatA che. muti mANavAnI IcchA che. A rIte IcchA ane mukita baMne guNo vyaktimAM praviSTa thavAthI te mumukSu padane pAme che. mumukSu zabdathI koI mumukSu banI zakatA nathI. zabda eka bAhya nAma che. jema koInuM nAma rAma rAkhIye to nAma nikSepathI pote rAma che paraMtu te nAma mAtrathI rAma thato nathI. e ja rIte mumukSu zabda dhAraNa karavAthI te nAma nikSepa dvArA mumukSu tarIke oLakhAya che paraMtu temanI IcchA kitamAM eka mAtra mukita ja rahe ane bIjA badhA viSayone hAMkI kAMDhe tyAre A IcchA mukitanI IcchA bane che ane IcchAno adhiSThAtA mumukSu bane che astu. A samajAya tevI vAta che. eka jIva mumukSu banI zake che ane je jIva mumukSu nathI banato tenA mULa kAraNo vicAravA ghaTe che. darzanamohanA vibhinnastara : zAstro anusAra darzanamohanIyanA be prakAra batAvyA che. mithyAttvamohanIya, samyaktvamohanIya ItyAdi. mithyAtva mohanIya paNa be prakAre udayamAna thAya che. gADha mithyAtva mohanIya ane alparasa mithyAtvamohanIya. gADha mithyAtvamohanIya karma udayamAna thAya tyAre jIva mUDha dazAmAM ane ajJAnI rUpe jIvana dhAraNa karatAM hoya che paraMtu 258 Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnAvaraNIya karmanA kSayopazame mati ajJAna, viparIta jJAna athavA baudhdhika sAmarthya utpana thAya che, paraMtu sAthe sAthe gADha mithyAtva mohanIyano udaya hoya to ghaNo ja kaparo saMyoga bane che. ahIM ApaNe keTalAka bhaMgano vicAra karIe. (1) gADha mithyAtvano udaya ane ghora ajJAna dazA tathA vikaLa avasthA ekendriya Adi asaMjJI paMcendriya sudhI jIvomAM hoya che. (2) viparIta jJAnano ughADa ane gADha mithyAtvano udaya A avasthA maMda yogavALA jIvo, manuSyo ane devatAomAM paNa saMbhave che. (3) alpa jJAna ane alparasa mithyAtva : A jIvo caDhatA kramanA hoya che. manuSyayonimAM AvatA sudhI teo ghaNAM laghukarmI hovAthI temanI yogyatAmAM vRddhi thAya che. (4) mithyAtva mohanIyano laya thayA pachI samyakatva mohanIya Adi pAtaLuM banI jAya. je samabhAvane rokI zakatuM nathI, teno jJAnayoga paNa samyapha banI jAya ane darzanayoga paNa sabhya banI jAya che. A avasthAmAM jIva supAtra banI uttama vicArone grahaNa karavAnI yogyatA dharAve che. mukhyatve A bhaMganuM digdarzana karAvyuM che paraMtu ahIM bIjA ghaNI jAtanA vikalpo thavAthI arthAt vibhAjana thavAthI nAnA-moTA keTalAMka bhaMganI kakSAmAM jIva pasAra thAya che. mULamAM be jAtanA aMkUro phUTe che. eka Agraha bharelA mithyAtvanA aMkuro, je gADha mithyAtva mohanIyanuM pariNAma che ane bIjA samavRttivALA aMkuro jemAM samyakadarzana prApta thavAnI pUrNa saMbhAvanA che ane tethI te jIva AtmalakSI bane che. have tene saMsAranA bhoga khArA lAge che ane mukitanI abhilASA utpanna thAya che. uparanA vivecanathI jANI zakAya che ke mumukSu thavAnI yogyatAmAM mULa kAraNo zuM che ane ethI viparIta matArthI kema bane che tenA paNa mULa kAraNo upara prakAza paDe che. Ama AtyaMtara kAraNo karmajanita che jayAre bAhya kAraNomAM kuguru, asara, mithyA sidhdhAMta bharelAM zAstra ke sAMsArika Agraha utpanna karanArA kAvya nATaka ItyAdi, jIvane avaLo nirNaya karavAmAM kAraNabhUta bane che ane te matArthInI koTimAM AvI jAya che jayAre mumukSune bAhya kAraNomAM sadgaruno yoga, satuzAstranuM vAMcana, mukitalakSI kAvyo ane vairAgyajanaka paristhiti jIvane mumukSu banAve che. bAhya kAraNa ane AtyaMtara kAraNomAM ghaNe aMze tAlamela hoya che paraMtu ahIM e samajavAnuM che ke AtyaMtara karmo paNa kSaya, apakSaya thAya che ane temAM bahAranA uttama saMyogathI parivartana thAya che ane khoTA saMyogathI azubhakarmo vadhAre gADha bane che, jene jaina darzanamAM saMkramaNa kahe che, karmomAM parivartana thaI zake che. jethI bAhya saMyogonuM mUlyAMkana ochuM nathI. khoTA nimittathI matano Agraha vadhAre gADho thatAM jIva matAgrahI banI jAya che, jema dorAmAM paDelI gAMTha prathama DhIlI hoya che. paNa baMne bAjunuM kheMcANa thatAM te gAMTha vadhAre majabUta thaI besI jAya che. tyArabAda te gAMThane kholavI kaThaNa che. e ja rIte jIvAtmA prathama draSTie eTalo AgrahI hoto nathI paraMtu jema jema tenA vicAro upara dabANa paDe tema te AgrahI thatA chevaTe matAgrahI bane che. ethI viparIta gAMThanI prathama avasthAmAM ja tene DhIlI karI devAmAM Ave ane kholI devAmAM Ave to doro sIdho thatA gAMTha nIkaLI jAya che ane doro saraLa banI jAya che. e ja rIte suMdara vAlA 2pa9 Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nimitto maLatA sAMsArika gAMTho nIkaLI jatAM jIva mumukSa banI jAya che. tenI saraLatAne kAraNe yogyatAmAM paNa vadhAro thaI jAya che. ATalA vivecanathI ApaNe bAhya ane AtyaMtara baMne kAraNo para daSTipAta karyo che. mumukSu thavAnA phAyadA zuM? jIva mumukSu zA mATe bane che? bhAratIya darzanomAM ane khAsa karIne jainadarzanamAM mokSane sAdhanAnuM aMtima biMdu mAnyuM che. bhAratIya sAdhanAmAM mokSa e pradhAna sAdhya che paraMtu e jANavuM jarUrI che ke badhA darzano mokSavAdI nathI. mokSanA paNa ghaNAM prakAro kadhyA che. sArUpya mukita, sAyujaya mukita ane sevya mukita ItyAdi prakAro Itara darzanomAM jovA maLe che. AthI moTo prazna e che ke mukata thayA pachI e jIva pharIthI purnarjanma pAmato nathI. athavA punaH koI prakAranI lIlA karavA mATe samartha nathI. anaMta kALa sudhI tyAM eka svarUpe baMdhAya jAya che. jayAre bIjo pakSa evo paNa che ke jIva mukata thayA pachI parabrahma paramAtmAmAM vilIna thaI jAya che. ane anaMta nirmaLa brahmapiMDa paDyo che temAM te tarUpa thaI jAya che. A nirmaLa brahma punaH kALano paripAka thatAM jAgRta thaI IzvararUpe avatAra dhAraNa kare che. mukata thayA pachI pharIthI te jIvane mAyAno lepa lAgato nathI e nirvivAda sArvabhauma satya che astu. A rIte mukitanA vibhinna pAsAo jANyA pachI jIva mumukSu zA mATe bane ? mukata thayA pachI sarvathI niSkriya banI jAya che, akriya banI jAya che. anaMtakALa sudhI kALanA baMdhanamAM baMdhAya jAya che. mukita mATeno A eka pUrva pakSa che. tenA uttaramAM zAstro ane jJAnI puruSo samajAve che ke jIvane duHkha priya nathI. janma mRtyunuM cakkara priya nathI. nAnA prakAranI yoniomAM bhaTakavuM te pratikuLa . che, tethI mukata thavuM vadhAre sAruM che ane tyAM sva-svarUpanI anaMta sukhanI lhara udbhave che. tevI zraddhA che tethI te mumukSa banI mukata thavA Icche che. | mukitanuM zuddha svarUpa : ApaNe jarAka mokSanI nADI tapAsIe to mokSa koI abhilASA yukata prApti nathI tema koI meLavavAnI cIja nathI paraMtu te AnuSaMgika pariNAma che. duHkhamAMthI mukata thayA pachI je avasthA pedA thAya te svAbhAvika prAkRtika avasthA che. mokSa e svataH pragaTa thatI kriyA che. jIva to kevaLa vibhAvonuM nivAraNa karI jJAnanA sAmarthyathI potAnA astittvanuM bhAna kare che. tyAM tene mokSanI koI IcchA nathI. IcchA rahita avasthA te ja mukita che, eTale AdhyAtmika zAstro kahe che, ke ene mokSanI IcchAno paNa parityAga karavAno che. jema kASTa baLI jAya, svataH mela dhumADo thaIne UDI jAya che ane zudhdha rAkha paDI rahe che. sonAno bheLa nIkaLI jatAM svataH sonuM zudhdha avasthAne prApta thAya che. e ja rIte sAdhaka jayAre parabhAvathI vimukata thAya che tyAre svabhAva rUpa zudhdha kuMdana pragaTa thAya che. have tene koI kALanI paNa apekSA nathI ane karmanA bIjA nIkaLI javAthI punaH koI zarIranA bIja aMkurita thatA nathI, jethI svAbhAvika rIte mukatadazA anubhave che. ataH mokSamAM zuM karavuM ke zuM na karavuM? zA mATe tyAM anaMtakALa sudhI rahevuM te prazno udbhavato nathI. anaMta AkAza anAdikALathI zAzvatarUpe amUrta bhAve lokAlokamAM vyApta che. AkAzane mATe e prazna udbhavato nathI ke AkAza zA mATe eka monument Som Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja paristhitimAM saMsthita che. te tenuM svarUpa che ane AkAzarUpe e jIve che. tene anya sthiti lAgu paDatI nathI. te ja tenuM zAzvata svarUpa che. e ja rIte mukata thayelo AtmA amUrta bhAvane prApta thayA pachI dravyAtIta, kSetrAtIta, kALAtIta bhAvane bhaje che. kevaLa svabhAvamAM sthita rahI anyabhAvono paNa parihAra kare che. Ama dravya, kSetra, kALa, bhAvathI mukata thayelo jIva potAnA svarUpamAM ja rahe, te tenI prAkRtika zudhdha avasthA che. hakIkatamAM to mokSanI vyAkhyA zabdAtIta che, parama rahasyamaya che, paraMtu tenuM divyarUpa zabdomAM aMkita che ane mukitanI sthUla vyAkhyA daSTigocara thavAthI ane jIvanI bIjI IcchAono parihAra thavAthI A eka mAtra IcchA banI rahe che, tethI te mumukSu kahevAya che. mumukSu e eka prakAranI sAdhaka avasthA che. jema bALaka cAlanagADIno sahAro le, tyAre bALaka ane cAlanagADI tema be dravya che, paraMtu bALaka svastha thatAM cAlanagADI chUTI jAya te ja rIte mumukSumAM mukita ane IcchAzakita be bhAva spaSTa che, paraMtu jayAre jIva mukitamAM ramaNa kare ane mukitanI najIka pahoMce tyAre IcchA zakitano sahAro chUTI jAya che, kAraNa ke IcchA zakita paNa madhyakAlIna guNa hato eTale te laya pAme che ane zAzvata evI mukita nirmaLa bhAve ekAMta banI jAya che. - ATalA vivecana pachI mumukSanA bhAvo spaSTa thaI jAya che ane kRpALu gurudeve mumukSa zabda je pasaMda karyo che tenI sArthakatA paNa samajAya che. ' A prathama padamAM prathama hoya tema lakhyuM che arthAtuM A zaratavAcI zabda che. kahevAnuM tAtparya e che ke mumukSu hoya paNa kAvya rIte "hoya mumukSu tema kahyuM che. Ama kahevAmAM eka bhAva spaSTa thAya che ke hovA sudhInA biMdune spaSTa karavA jIva koI anya rIte paNa bhale taiyAra thayo hoya, mumukSa thavA sudhImAM koI khAsa nIti niyama nirdhArita nathI. hoya mumukSu arthAt banyo hoya. mumakSa banavAnI pRSThabhUmi prathama taiyAra thAya che ane tyArapachI mumukSu bane che ane A vAstavika sidhdhAMta che ke koIpaNa paryAya tenI pRSThabhUmi taiyAra thayA pachI ja khIle che. jema koI kahe hoya loTa taiyAra to bane roTalI. ahIM roTalI bane, te pahelA tene pRSThabhUmi rU5 loTanuM upAdAna ane tenI yogyatA Avazyaka che. loTanI roTalI vaNanAra, loTa bAMdhanAra koI eka na hoya zake, paraMtu loTanI prakriyA ane roTalInI paryAya eka ja dravyamAM saMbhave che. ahIM paNa jIvanI yogyatA meLa vavAmAM bahAranA ghaNA kAraNo hoya zake, paraMtu upAdAna rUpe te jIvano potAno ja kSayopazama che ane A kSayopazama thayA pachI mumukSu bhAva pragaTa thAya che. Ama yogyatAvALo jIva jo mumukSu banyo hoya to te yogya vicArone, samadraSTine samajI zake che. ahIM kramazaH traNa avasthAnuM pradarzana karyuM che. (1) kALakramamAM jema nadIno paththara svabhAvika zivaliMga banI jAya che, tema koIpaNa akAmAdi nirjarAnA kAraNe haLukarmI thaI yogyatAne varelo hoya. (ra) sArA nimitto maLatAM, sadgurunA darzana thatAM have te badhI ja IcchAne paDatI mUkI mokSanI IcchA rAkhe te mumukSu bane che. (3) mumukSu banyA pachI A uttama vicArone samajavAnI, pacAvavAnI ane tenA bhAvAtmaka 261 Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvone grahaNa karavAnI temAM zakita Ave che ane je vicAro jJAnIoe pragaTa karyA che te vicArone kahevA mATe "eha' zabda paNa mUkayo che. Ama eka sacoTa vikAsanI tripadI kavirAja pragaTa karI che. A tripadI te zubha lakSaNa che. paraMtu kevaLa zubha lakSaNa pragaTa karavAthI azubhano parihAra thato nathI tethI vipakSI azubha tattvonuM paNa nivAraNa karavA mATe have kavirAja svayaM teno matArthI kahIne ullekha kare che. matArthInuM tAtparya : ahIM kavinuM hRdaya kadAgrahI jIvo mATe kaMIka kahevA mAMge che, paraMtu kadAgrahI zabda apamAnajanaka hovAthI mahAkavinA mukhathI A zabdo na nIkaLatA temaNe eka sAro zabda mUkayo che. "matAtha' hakIkatamAM matArthI koI avaLo abhiprAya hoya tevuM A zabdathI pragaTa thatuM nathI. mata eka prakArano abhiprAya che, eka Azaya che ane tenA Icchuka, teno arthI tenAthI lAbha UThAvanAra te matArthI bane che. jo ke ahIM matArthI zabda matAgrahanA rUpamAM lIdhelo che. kAraNa ke matArthIne koI Agraha nathI. tene potAnA matano upayoga karI lakSa sAdhavAno che ane te zubha AzayavALo mata paNa hoya zake, jethI matArthI kahevAthI je kahevuM che te A zabdathI pUrNarUpe pragaTa thatuM nathI chatAM paNa AvA mahAjJAnI kavirAje matAgrahI ke kadAgrahI zabdano upayoga na karatAM matArthI zabdano upayoga kema karyo? A praznanA javAba rUpe "matArthI zabdanA AMtarika bhAvo samajavA rahyA. matArtha zabdano zakatyartha ke zabdArtha na karatA teno gUDhArtha zuM che athavA rUDhArtha zuM che te paNa samajavuM bahu jarUrI che. mata zabda mati sAthe ke mAnyatA sAthe paNa sabaMdha dharAve che. te ja rIte draDha thayelA saMskAro mATe paNa mata zabdano upayoga thAya che. Ama mata zabda phakata abhiprAyavAcI na-rahetA tenA vyakitanA saMskArone paNa vyakata kare che. budhdhipUrvakanA abhiprAyane mAro A mata che athavA amuka mahAtmAno A mata che tema bolAya che astu. paraMtu ahIM ApaNe sAthe sAthe eka saiddhAMtikavAda kahIe. mata zabda zAzvata sidhdhAMto mATe vaparAto nathI. koI kahe ke pANI ThaMDu che evo mAro mata che, agni garama che, kamodamAMthI kamoda pedA thAya che. A badhI prAkRtika kriyA mATe mata zabda vaparAto nathI. zAzvata sidhdhAMto matathI para che. eno artha e thayo ke potAnI budhdhithI anumAna karelA bhAvo matamAM Ave che. zAzvata anAdikALathI cAlI AvatI sAdhanA e koI matano viSaya nathI paraMtu zAzvata satya che. eTale AvA rAjamArgathI je dUra hoya tene ahIM kavirAja matArthI kahI rahyA che. vizvamAM AvA ghaNAM mato jamyA che ane tenAthI ghaNo anartha thayo che. chatAM te matano Agraha mUkayA vinA matanA AdhAre artha sAdhana kare che te hakIkatamAM matArthI che. zAzvata sidhdhAMta matamAM AvI zakatA nathI. prAkRtika sanAtana satya che, te sArvabhauma satya che tethI tene mata na kahI zakAya. A jAtanA sidhdha satya mATe be prakAranA abhiprAya na hoya paraMtu je mANaso potAnI buddhithI vidhavidha prakAranI vAto pragaTa kare che, potAno DAyaro Ubho kare che ane potAnA matanA AdhAre graMtha racanA paNa kare che tethI te IzvarIya vANI na banI zake temaja AptavANI paNa na banI zake. . matano udbhava thayA pachI matano Agraha pedA thAya che. eka prakAre te durAgrahI ke kadAgrahI AUTORISER AR UTARA SER 92 m. Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ banI jAya che, paraMtu ahIM kavizrIe udAratA rAkhI tene matAgrahI zabdathI navAjayA che ane thoDo sanmAnasUcaka zabda mUkyo che. ahIM kavizrIe AgaLa cAlIne temanI durbudhdhinuM paNa dhyAna kare che. kavizrIe mumukSuo ane matArthInA be pakSa UbhA karyA che, temAM mumukSu sahaja satkarmI che, sadvicAra dhAraNa kare che tethI tenA mATe turaMta abhiprAya na ApatA prathama matArthI vize nivedana karyuM che. kapaDuM meluM hoya ane tenA upara ArTa karavuM hoya to prathama kapaDAMno mela dUra karavAnI jarUra che. gaMdA pANImAM nAkhelI sAkara vyartha jAya che. kSAra bhUmimAM vAvelAM bIjo aMkurita thatAM nathI. A nyAye jIva matArthI hoya to te kalyANano mArga grahaNa karI zakato nathI. ahIM matArthInA lakSaNo batAvyA pachI paNa temAM eka sadbhAva samAyelo che jenuM ApaNe vivecana karIzuM. matArthInA lakSaNa batAvavAnuM prayojana zuM ? te avaLo artha karanAra che tema kahevAmAM kavino Azaya zuM ?bIjA paNa anya graMthomAM durjananA lakSaNo batAvyA hoya che. uttarAdhyayana sUtramAM kuzIlanA ghaNAM lakSaNo batAvyA che. durjanatA, mAyAnI AdhInatA ane viparIta budhdhi e vizvanI eka satya hakIkata che. je che te che tenuM varNana karavAnuM zuM prayojana che ? varNana karanAra vyakitamAM, mahApuruSamAM dayAvRti hoya che. AtmasidhdhinA prAthamika padomAM paNa 'karuNA upaje joI' evA zabdo ApyA che. A rIte durdazAvALA ke viparIta budhdhivALA jIvone joIne karuNA upaje che. te tare ke na tare, samaje ke na samaje paNa tene upadeza Apavo te mahApuruSono svadharma che. matArthI potAnuM vivecana sAMbhaLIne jAgRtta paNa thaI zake che. matArthImAMthI te vyakita sanmArge paNa vaLI zake che. tenuM kalyANa thAya ane potAno svadharma banI rahe te mATe ja badhA upadeza graMtho banyA che. A upadezathI ghaNAM jIvonuM kalyANa paNa thayuM che. mumukSu jIva nizcaya karyA pachI potAno mArga ke sidhdhAMta choDI zake che, jayAre matArthI ke kadAgrahI samajayA pachI potAnI haTha choDI, satyano svIkAra karI zakatA nathI. mumukSu e sthira ane nizcita vyakita che jayAre matArthI e asthira ane anizcita vyakita che. mumukSu mATe te zubha lakSaNa che, bacavAnI gUMjAIza che. tethI zAstrakAroe supakSanI sAme vipakSane paNa ddaSTigata rAkhyo che. A 22mI gAthAmAM baMne pakSanI sthApanA karI che. (1) mumukSu ane (2) matArthI. sAthe sAthe baMnenI yogyatAno paNa ullekha karyA che. mumukSu sadvicArane samajI zake che ane matArthI prAyaH avaLuM samaje che. tIrthaMkara devAdhidevanA darzana karI ane tenA samosaraNa Adi vaibhava joIne mumukSu jIva ahobhAva pragaTa kare che. jayAre matArthI A koI IndrajALI che evo Aropa karIne satyathI svayaM vegaLo banI jAya che. baMnenI dRSTino pharaka che, baMnenI budhdhino paNa pharaka che ane ApaNe jema kahI gayA tema AvI sthiti banavAmAM te vyakitanA bhUtakAlIna karma ane saMskAra paNa kAraNabhUta che. mumukSune parama puNyodaya varte che, jayAre matArthIne pApa mohanIyano prabaLa udaya che. A enuM mULabhUta aMtara che, tenuM pariNAma savaLI budhdhi ane avaLI budhdhi rUpe pragaTa thAya che. mumukSunA lakSaNono IzAro karI prathama zAstrakAra matArthInA lakSaNano sparza kare che. kharuM pUcho to A 22mI gAthA te AgaLanI gAthAono upodghAta che. ahIM ApaNe 22 mI gAthA saMpUrNa karIe chIe ane temAM AvelA be 2632 Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mukhya zabdo (1) vicAra ane (2) nirdhAra te arthapUrNa zabda che. vicAranI bhUmikA : vicAra zabda vikalpAtmaka paNa che arthAt te vikalpanI koTimAM paNa Ave che. tenI traNa bhUmikA che vikAra, vikalpa ane vicAra. jo ke A traNe aMte to tyAjya ja che, paraMtu vicAra zabda vizeSa prakAranA bodhane pragaTa kare che. var varati ghAtuthI vicAra zabda banyo che. caravuM eTale cAre taraphathI jovuM, jANavuM, vAgoLavuM, grahaNa karavuM tevo artha che, paraMtu tene vizeSa prakAre samajIne caravAnI kriyA Ave che tyAre te caraNa maTIne vicaraNa banI jAya che. cAra maTIne vicAra banI jAya che. vicAra ghaNo ja bhAvAtmaka zabda che. ahIM TUMkamAM eTaluM ja kahezuM ke vicAra zabda udAratAno paricAyaka che. jayAre nirdhAra zabda e vicAra karatAM paNa adhika mahattvano che. nirNayAtmaka bhAva nirdhAramAM Ave che. have dhAraNAmAM koI pheraphAra karavo nathI te nirdhAra che, paraMtu duHkhanI vAta e che ke badhA nirNaya, nirNaya hotA nathI, keTalAka avaLA nirNaya paNa thaI jAya che. emAM nirNayano doSa nathI paNa nirNayakartAno doSa che. A gAthAmAM matArthInA nirNayane viparIta nirNaya tarIke pragaTa karI karyA che, astu. A 22mI gAthA AgaLanI gAthAonI pUrva bhUmikA che. je raste javAnuM che, tyAM be rastA thAya che eTale sAcA rastAnI samaja rAkhI khoTA mArgane oLakhavAnI jarUra che. ATalA vivecana sAthe 22mI gAthA pUrNa karI 23mI gAthAmAM ApaNe praveza karIe chIe. upodghAtaH- A 23mI gAthAmAM eka rIte pharIthI matArthInuM lakSaNa batAvIne te vAta upara vajana mUkavAmAM AvyuM che ane je avaLo vicAra kare che tenuM mULa kAraNa matArthIne AtmalakSa hotuM nathI. AtmalakSa thAya to ja budhdhi savaLI thAya. 22mI gAthAmAM je kathana karyuM che tenuM ahIM kAraNa batAvyuM che. hakIkatamAM manuSya lakSanuM nirdhAraNa karI te pramANe pravRtti kare che. lakSa khoTuM hoya to bAkInA nirNayo paNa khoTA hoya. A gAthAmAM kavirAje uparanI vAta sidhdha karI che ane sAthe sAthe AtmalakSanI mahattA paNa batAvI che. anaMtakALathI jIva bahirAtmA banI bahAranI vastune lakSa banAve che ane gharanI khabara leto nathI, AtmAne eTale svane ja bhUlyo che. have je koI bAkInA bIjA durguNo che je matArthI sAthe joDAyelA che te durguNone paNa AgaLanI gAthAmAM vivaraNa karavA mATe kavizrI ahIM teno udghoSa kare che. A badhA lakSaNo sArA nathI. vyavahAra daSTie athavA sAMsArika ddaSTie bhale kadAca sArA lAgatAM hoya, paraMtu A adhyAtmazAstramAM to te akalyANakArI che tethI tenAthI cetavuM ja joIe. A matArthInA lakSaNo matArthIne ja samajavA mATe nathI paraMtu matArthI kevA hoya tenuM vivaraNa ApI mumukSuone sAvadhAna karavA mATe tenuM vivaraNa ApyuM che. saMpUrNa gAthA eka rIte pAchaLanuM punarAvartana che, paraMtu te gAthAmAM je vizeSa lakSaNo batAvyA nathI te lakSaNoneM batAvavA mATenI jAherAta che. gAthA sAmAnya hovA chatAM keTaluMka vizeSa arthaghaTana paNa che. ApaNe ahIM ATalo upodghAta karI have gAthAnuM arthaghaTana karazuM. sAmAnya mANasane dahIM te dahIM ja dekhAya che, paraMtu samajadArane temAM mAkhaNa keTaluM che te samajAya che. ema mAkhaNane AdhAre ja dahIMnuM mUlyAMkana thAya che. padArtha joyA pachI padArthanI guNadharmitA upara paNa ane kriyAkalApa upara paNa vicAra karavo ghaTe che. have ApaNe mULa gAthAno ullekha karIe. 264 Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-3 'hoya matArthI tehane, thAya na AtamalakSa; 'teha matArthI lakSaNo ahIM kahA nirapekSa II A gAthAmAM AtmalakSa e ja mahattvapUrNa zabda che. matArthIne kaI jAtanuM AtmalakSa na hoya? sAmAnya rIte manuSyamAtra ane prANImAtra AtmalakSI hoya che. potAne vacamAM rAkhIne hitAhitano vicAra kare che. svArtha zabda paNa AvA ja arthamAM vaparAya che. potAnuM dhyAna rAkhe, potAne ja jue, potAnuM ja hita vicAre, te badhA bAhya daSTie AtmalakSI che, paraMtu A AtmalakSa sAMsArika che temAM keTaluMka jarUrI hoya che ane keTaluMka binajarUrI paNa hoya che. zuM jJAnI AtmAe potAnA svAthyano vicAra karavo na ghaTe? potAnI Indriyo saMyamita rahe, te hAnikAraka na bane ane guNadharmatAthI naSTa na thAya te mATe upayoga rAkhavo jarUrI che. je zAstrathI jJAna thAya che te graMthone zuM saMbhALIne rAkhavA na ghaTe ? Ama bAhya lakSa ghaNAM arthamAM upakArI che, paraMtu te potAnI maryAdAne choDI viSayAsakata thaI ke kAmAsakata banI potAnA zaNagAra ke bhoga upabhogamAM lakSa rAkhI pApa karmamAM pravRtti thAya to A badhA bAhya lakSa paNa hAnikAraka che. eTale ahIM bAhya lakSanAM viSaya mUkIne je AtmalakSanI vAta karI che, te vyAvahArika AtmalakSa nathI. A zudhdha AtmalakSa che. Atma zabdanA be bhAva spaSTa jovAya che. (1) yogAtmA, upayogAtmA AtmA ane (2) sAMsArika draSTimAM pravartamAna ane huM ne vacamAM rAkhI je lakSa sidhdhi thAya che. te AtmalakSa hovA chatAM bahirAtmA che. thoDo aMtaraAtmA paNa hoI zake. paraMtu ahIM je divya AtmalakSa batAvyuM che, te paramAtmAne lakSamAM rAkhI, parama vizudhdha AtmAne lakSamAM rAkhI, arihaMta svarUpane lakSamAM rAkhI, je lakSa nakakI karavAmAM Ave che te sAcuM AtmalakSa che. A AtmalakSa prApta thayA pachI bAhyalakSa tenI sthitino paripAka thayA pachI svataH te kharI paDe che. zudhdha AtmalakSa thayA pachI kramazaH bAhyalakSanI sthiti ghaTatI jAya che. jema bALa ke khoTA ramakaDAMthI rame che, ghoDAgADI banAvIne khele che temAM tene moha paNa baMdhAya che paraMtu jema jema bALakane sAcI sthitinuM bhAna thAya che, tema ramakaDAMno moha tUTato jAya che te sAcA arthamAM padArthanI prApti Icche che. e ja rIte A saMsArI bALa jIva jema jema zudhdha lakSane prApta kare che ane kendrano nirdhAra kare che tema tenuM bAhya lakSa pIgaLI jAya che. A gAthAmAM AtmalakSa e motI hovA chatAM, sAcuM ratna hovA chatAM, matArthI tene oLakhato nathI, AtmalakSathI te dUra rahe che, tene AtmalakSa thatuM nathI ane AtmalakSa na thavAthI tenI bALa budhdhi vadhAre AgrahI banatA te matArthInI koTimAM Ave che. ahIM zrI kavirAje kharekhara kArya kAraNano ullekha karIne kAraNano abhAva batAvI kAryano paNa abhAva batAve che arthAt AtmalakSanA abhAvamAM matArthIne sabudhdhino paNa abhAva banI jAya che. ahIM dArzanika draSTie caubhaMgI samajavA jevI che. lakSa ane sadbhAvanI caubhaMgI H (1) lakSano abhAva, saddabudhdhino abhAva. (2) lakSano Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ abhAva ane avaLI budhdhino sadbhAva, (3) lakSano sadbhAva ane avaLI budhdhino abhAva (4) lakSano sadbhAva ane savaLI budhdhino sadbhAva. A caubhaMgImAM sadbhAva ne abhAva paraspara virodhI che ane tenA kAraNo paNa paraspara virodhI che arthAt abhAvajanya abhAva ane sadbhAvajanya sadbhAva. bhAva e thayo ke bIja sAcu ane vRkSa paNa sAcuM. bIjano abhAva hovAthI vRkSano paNa abhAva thAya che. ahIM sadbhAva arthAt mumukSu bhAvanA abhAvamAM AtmalakSa thatuM nathI ane AtmalakSa na thavAmAM matArtha kAraNabhUta paNa che. A rIte kAraNano abhAva ane pratiyogInI hAjarI baMne kAraNothI AtmalakSa thatuM nathI. 'hoya matArthI tehane' ahIM sAmAnya koTimAMthI athavA ekendriya Adi janmomAMthI manuSyagatimAM pahoMcyA pachI keTalAka vikArono udbhava thAya che. ghaNAM vikAro udayamAna thAya che tethI ahIM kavirAje 'hoya matArthI' arthAt jenI budhdhimAM matArtha janmyo hoya tevA vyakitane uddezIne AgaLa nuM kathana karyu che. hoya ema kahevAthI koI jIva matArthI na paNa hoya zake ane tevA jIvane AtmalakSa hoya paNa zake ane na paNa hoya zake, te vikalpe che, paraMtu jo te vyakitamAM matArtha pravezI gayo hoya ane matArthI banyo hoya, ahIM 'banyo' zabda adhyAhAra che. hoya matArthIno matalaba che matArthI banyo hoya athavA je svabhAvathI viparIta rIte matArthI banI gayo hoya, matArthI banavAnA kAraNa ghaNAM hoya zake paraMtu A gAthAmAM teno ullekha na karatAM matArthI AtmalakSathI vaMcita che. vaMcita rahe che ane e rIte matArthIpaNuM hovAthI AtmalakSa vilupta rahe che. AvA matArthI jIva saheje ddaSTigocara thatAM nathI jayAM sudhI tenA purA lakSaNo pragaTa na thAya athavA ApaNe jANIe nahIM tyAM sudhI matArthane samajI zakAto nathI. zAstrakAra svayaM trIjA padamAM udghoSa kare che ke have matArthInA lakSaNo batAvazuM ane A matArthInI vyAkhyA jarA paNa rAgadveSane AdhIna thayA vinA pakSapAtarahita taTastha bhAve je nyAya Apavo ghaTe te rIte nyAyayukata lakSaNa batAvazuM. matArthI pratye koI dveSabhAvanA nathI ane tenA lakSaNo batAvavAmAM jarA paNa anyathA bhAvo nathI. satyarUpe jema sAco vepArI trAjavAthI sAcI rIte mAla tolIne Ape ane trAjavAno kAMTo barAbara madhyastha rahe te rIte koI paNa eka bAju palluM namyA vinA manano kAMTo madhyastha bhAve rAkhI A lakSaNo kahevAmAM Avaze. keTalI suMdara rIte ane keTalA vinayapUrvaka sAcI vAta kahetAM pahelA nyAyabudhdhine keTaluM sanmAna ApyuM che ane koIpaNa nirNaya nyAyayukata hovo joIe tevo kavino abhiprAya ahIM pragaTa thAya che. A padamAM matArthInA lakSaNo na kahetA teha lakSaNo ema kahyuM che 'teha' zabdathI koI khAsa aMgulInirdeza karyo che. matArthImAM to ghaNA lakSaNo hoya zake paraMtu ahIM to je kahevA yogya che te lakSaNo kahevAmAM Avaze. tema kahIne bhASAnI maryAdA jALavI che ane jeTaluM kahevA jeTaluM teTaluM kahezuM. akathyabhAvone ke avadhya bhAvone lakSaNa rUpe hovA chatAM tenuM kathana karazuM nahIM 'teha lakSaNo' eTale jeha lakSaNo AtmasidhdhimAM anarthakArI che teha lakSaNone kahIzuM. zarIrazAstra ddaSTie je vyakita jevA hoya tenI AkRtimAM paNa tevo prabhAva dekhAya che. aMga zAstromAM durjana vyakitanA caherA kevA hoya, tenA bolavA cAlavAnA DhaMga kevA hoya temanA 236 Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kiIT THI[!|1|| hAtha-paganA AMgaLA tathA nakha te kevA hoya te badhu vivaraNa maLe che, A badhuM lakSaNa zAstra kahevAya che paraMtu A AtmasidhdhizAstramAM tevA lakSaNo kahevAnuM prayojana nathI. phakata "teha' lakSaNo arthAt je AtmalakSamAM bAdhaka che, AtmasidhdhimAM naDatara rUpa che, te badhA lakSaNo pragaTa karazuM. bAkInA bIjA lakSaNo anyazAstromAM varNavyA hoya te ahIM ullekha karavA yogya nathI. tenI vyAvRtti karavA mATe ja te zabda mUkayo che. ApaNA kavi te mahAkavi che. eka akSaramAM paNa ghaNA bhAva bharI de che to ahIM "teha' zabda paNa ghaNo marmavAcI che ane teno marma samajavAthI kavinuM hRdaya vAMcI zakAya che. atyAra sudhI gurudeva svayaM vakatA che tevo bhAva pragaTa thavA dIdho na hato, AkhI AtmasidhdhinA pradarzitA koNa che te pratyakSa pragaTa thatuM na hatuM. pAchalI gAthAomAM koI evo ullekha na hato paraMtu ahIM A 23mI gAthA A daSTie ghaNI ja mahatvapUrNa banI gaI che ane kAvya racayitA je bhAvamAM jhUlI rahyA che te bhAvone pragaTa karavAmAM kartA pravAhane rokI zakayA nathI. vizeSa zabda mUkIne teo svayaM AvA nyAyayukata kAvyamAM vaNAI gayA che. roma romamAM taTastha bhAve sacoTa vicAranI prabhAvanA karI che ane gAthAmAM kahyuM ke "ahIM kahyA nirapekSa' koNe kahyAM che te parokSa bhAve abhivyakata thAya che ahIMno artha "ahI" eTale kayAM ? je hRdayamAM lakhAyA che ane jenuM uccAraNa thaI rahyuM che te kavitAmAM ame kahyAM che te samajAya tevI vAta che ane kathana karanAra ahIM A zAstramAM nirpekSa kahyAM che ema kahIne svayaMno AbhAsa Ape che. racayitAno AbhAsa : "ahI" zabda sApekSa bhAve kahevAyo che arthAtu temAM ghaNI apekSAo apragaTabhAve pragaTa thaI che. je nayathI kahevI joIe te nayanA vicAramAM kahyAM che ahI no artha A nayavAda che. "ahI eTale A vivAdamAM athavA mumukSu ane matArthInI bheda rekhAmAM nirapekSabhAve sidhdhAMta utAryo che ane lakSaNo pragaTa karyA che. ahIM te sthAnavAcI zabda hovA chatAM te kALavAcI zabda che. "ahI" eTale A vartamAna samayamAM je jAtanA matAgraho cAlI rahyA che teve samaye "ahI" A vAta karI che. "ahI" te bhAvavAcaka zabda paNa banI jAya che. kAraNa je bhAvathI kahevAmAM Ave che te bhAvamAM koI prakAranA rAgadveSa nathI. paraMtu nirmaLa kSetramAM athavA svaccha AkAzamAM jema caMdra prakAzita thaI rahyo hoya tema "ahIM eTale AtmapradezomAM athavA zudhdhajJAna paryAyomAM samAyelA bhAvo ahIM pragaTa karyA che. jo ke "ahIM A zabda vipakSane saMbodhIne Avyo che arthAtu vipakSamAM je kaMI nAsamaja cAlI rahI che teve samaye teone anulakSIne ahIM eTale A kasoTI kALamAM ame taTastha bhAve A lakSaNo kahyAM che. "ahI" zabda eka prakAre maryavAcI zabda che tethI vizeSa rUpe paNa tenuM vivecana thaI zake che. "ahIM' kahyAM che teno artha e thAya che ke jayAre jarUra hatI tyAre kahyA che A avasare kahyA che. Avo rUDo avasara Avyo che to jema ghauMmAM kAMkarA hoya ane kAMkarAne oLakhIne alaga karavA jarUrI che. te ja rIte adhyAtmazAstramAM matArthI te kAMkarArUpe che, kAMTA rUpe che tene ahIM chUTA pADIne, tenA lakSaNo batAvIne jJAnArthI jIvone cetavaNI ApI che. tema ahIM kahyuM che. "ahI" zabda sapakSa ane vipakSa baMne vaccenI eka rekhA che ane rekhAne spaSTa STANDARDISKUSIRGALOS USUARIOS ANAEROBILES ESSERE ATLANULONGONAN RASEHARUSHA RONALE SU UNHAS Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karavA mATe A lakSaNo vyakata karyA che. 'kahyAM' eTale koNe kahyA ? sAmAnya rIte kavirAje kahyA evo bhAva nIkaLe paNa vAstavika artha e che ke jJAnI AtmAoe lakSaNo kahyA che. jJAna e evuM tattva che, ke jemAM satya ane asatya, sAruM ane narasuM. zveta ane zyAma baMne bhAva pragaTa thAya che ane jayAre jJAnIone jJAnamAM mumukSuonA bhAvonI sAthe matArthInA lakSaNo paNa dekhAya che tethI teoe A lakSaNa kahyAM che. 'kahyA' zabdano A gaMbhIra artha che paraMtu te bhAvone gujarAtI bhASAmAM mUkIne kAvya athavA kavitAmAM goThavIne saumyabhAve svayaM gurudeve A lakSaNo kahyA che. 'kahyA' zabda bhUtakALanI kriyAne vyakata kare che ane kAvyamAM A kriyApadano kartA adazyabhAve vyakata thAya che. eTale dUranA kartA tarIke bhUtakALanA aneka niSpakSa jJAnIoe ane vartamAnakALanA kartA tarIke kAvyakAre svayaM A bhAvo kahyA che. 'kahyA' che eTale artha kahI rahyA che. bhaviSyamAM paNa A kathana vAstavika banI raheze. 'kahyA' che no artha kahI rahyA che. 'kahyA' kahIne A lakSaNo para bhAra ApavAmAM Avyo che arthAt lAbha-lapeTa vinA je svaccha bhAve kahevuM joIe te rIte kahyuM che samajadArane samajamAM Ave tema kahyuM che. kathananuM mahattva paNa ghaNuM che ethI emAM koI zaMkA na kare te mATe nirpekSa bhAve kahyAM che. tevuM kriyA vizeSaNa mUkayuM che. kathananuM pANI jarApaNa meluM thavA dIdhuM nathI, svaccha pANI pravAhita karyuM che, kathanazailI paNa nirmaLa rAkhI che, chatAM paNa je kahevuM ghaTe te kahyuM che. :: nirpekSa arthAt satyapUrNa : nirpekSabhAve kahevAnI yogyatA jIvane kayAre prApta thAya che ? zuM manuSyanI bolI sarvathA svataMtra che ? athavA manuSyanI bhASAmAM AMtarika ke bAhya koI prakArano prabhAva hoya che ? jaina tattvajJAnamAM prANI ke manuSyanI bhASA vize ghaNuM ja kahevAmAM AvyuM che. AkhuM zAstrIya prakaraNa jANavA jevuM che, paraMtu ahIM badho vistAra na karatAM eTaluM ja kahevuM paryApta che ke chadmasthanI bhASA sarvathA svaMtatra nathI. emAM udayamAna karmano prabhAva Ave che. khAsa karIne, mohanIyakarmanA udayathI rAgadveSanA bhAvo adhyAtmikakSetramAM UbhA thaI adhyavasAyarUpe manoyogamAM, saMkalpamAM ke vANImAM utarI Ave che ane bhASA paNa prabhAvita thAya che, tenAthI rAgamUlaka dveSamUlaka zabdonuM UccAraNa thAya che, asatya, vyavahAra ane mizrabhASA sthAna pAme che. A badhuM hovA chatAM paNa bhagavAne satya bhASA bolAya tema kahyuM che. satyabhASA e bhASAno sarvazreSTha prakAra che. jo mohanIya karmanA udayathI prabhAva paDato hoya to satya bhASA ke nyAyayukata bhASA athavA ApaNAM kavirAje kahyuM che tema nirpakSa bhASA kevI rIte prabhAvita thayA vinA rahI zake ? A praznano uttara ApaNe thoDI jhINavaTathI vicArazuM. mohanIyakarmanA udayabhAvanI sAthe kSayopazamabhAvanA pariNAma paNa cAlatA hoya che. jema bahu ja DohaLuM pANI jayAre AcharavA mAMDe tyAre melano aMza pAtaLo thatAM pANInI nirmaLatA paNa dekhAvA lAge che ane A rIte pANImAM melano prabhAva ane potAnI svacchatA banne eka sAthe jaLavAI rahe che. e ja rIte mohanIyano prabhAva khUba ja pAtaLo paDayAM pachI udayamAna - 268 Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariNAmo niSpanna thatAM AtmAnI zukalatAnI jhAMkhI thavA mAMDe che. udayamAna pariNAmonuM astittva chatAM AtmAnA sUkSma pariNAmo paNa sAthe sAthe jaLavAya rahe che. pariNAmonuM bhAna thayA pachI upayoga kSayopazama pariNAma upara sthita thAya che. darzana zAstramAM kahyuM che ke "puSyi tatva pakSapAtanI arthAt budhdhi che te tattva tarapha ke satya tarapha vaLe che ane nyAya Ape che. pachI koI ajJAnI jIva mohane kAraNe paDado nAMkhe te judI vAta che. anyathAbudhdhi niSpakSabhAve ke taTasthabhAve nyAyanuM pramANa Ape che. nyAyayukata vicAre nyAyayukata vANI pragaTa thAya che, ene ja ApaNA kavirAje niSpakSa vacana kahyuM che. A vivecanathI spaSTa thAya che ke mohanIya Adi karmanA astittvamAM paNa prAmANika vyakitanI budhdhi ke vacana prabhAvita thatAM nathI ane taTasthapaNe svapakSa ke parapakSamAM taNAyA vinA ke pakSapAta karyA vinA je nyAya Apavo ghaTe te Ape che. eTale ahIM A prasaMge athavA A vyAkhyAmAM nirpekSa bhAve matArthInA lakSaNo batAvyA che. matArthIne kAMI nIce utAravAnI ke nIcuM dekhADavAnI vAta nathI. phakata tenA lakSaNonuM dhyAna karIne tenAthI cetavAnI vAta che. jema koI kahe lImaDo kaDavo che, kaDavAzae lImaDAnuM lakSaNa che paraMtu teno artha evo nathI ke lImaDo svayaM kaDavo che athavA te niMdApAtra che. matArthI paNa potAnA lakSaNothI AtmadaSTie nirmaLa che. atyAre phakata lakSaNanI vyAkhyA karI che ane matArthIne samajavA mATe nirpakSa bhAve nyAya Apyo che astu. . ATaluM vivecana karyA pachI gAthAno upasaMhAra karIne ahIM gAthAnI vyAkhyA samApta karazuM. upasaMhAraH AkhI gAthAno sAmAnya sIdho artha e ja che ke je vyakita matanA AgrahamAM paDayo hoya, haThAgrahI ke kadAgrahI hoya, parokSa rIte jene matArthI kahyA che tevA vyakita AtmalakSI thaI zakatA nathI. jema hIra (rezama) nI dorImAM tIvra gAMTha vALelI hoya to te chUTatI nathI, te ja rIte mananI vALelI gAMTha rAgadveSa bharI hovAthI AtmalakSa thavA detI nathI ane jene AtmalakSa na hoya te bahirAtmA banI saMsAramAM paribhramaNa kare che. AvA AtmalakSa rahita jIvonA lakSaNo kevA hoya te AgaLa sidhdhikAra svayaM kahevA mAMge che, paraMtu kahevAnI zailImAM pote pakSapAta rahita taTastha budhdhithI kaheze tevI bAheMdharI ApI, kahevA jevuM jeTaluM jarUrI che teTaluM kaheze. kahevAmAM koI prakArano bhedabhAva rAkhavAmAM nahIM Ave, temaja bAhya paristhitine AdhAre sAruM narasuM kahevA mATe A lakSane pragaTa karatA nathI. phakata je hakIkata che ane je kriyAnvita thayelA tattvo che tenuM ja vyAkhyAna karavAmAM Avaze, evI prAmANikatA sAthe A gAthA paripUrNa thAya che. AkhI gAthAmAM mukhya be pradhAna zabdo che : (1) AtmalakSa (2) nirpakSa. A banne bhAva kArya-kAraNa jevA saMyukata che. AtmalakSa karavA mATe nirpaNa thavuM atyaMta jarUrI che. A be zabdanA kAraNe pUrI gAthA mahattvapUrNa banI gaI che. jema mALAmAM motI mUkyuM hoya, hIro mUkayo hoya to AkhI mALAnI kiMmata vadhI jAya che, te ja rIte ahIM be moTI camake che ane tene kAraNe samagra gAthA jJAnanuM bhAjana banelI che astu. have ApaNe 24mI gAthAno upoddAta karazuM. REARETHER rANAvANA 269 Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upoddAta: kavirAja AgaLa cAlIne svayaM AtmajJAnanI sAdhanAmAM bAdhaka bane evA kAraNonuM vivaraNa kare che ane temane matArthI zabdothI saMbodhe che. jo ke A matArthI zabdamAM sva zabda aMtara nihita che. matArthIno artha che "svamatAtha bhagavAna jinezvarano mata ane upadeza paNa eka prakArano mata ja che, paraMtu ahIM evA zudhdha matanuM tAtparya nathI. paraMtu vyakitae pote dhArelo athavA kuLa paraMparAthI prApta thayelo, bhUla bharelo mata ane te matano je arthI hoya teno artha kahIne matArthI zabdano prayoga karyo che. ane tenA lakSaNa rUpe A 24mI gAthAnuM vidhAna thayeluM che. jo ke 24mI gAthAmAM matArthI zabdano prayoga karyo nathI. tethI ahIM ApaNe tenA je lakSaNo batAvyA che, tene 24mI gAthAno upoddAta karI batAvI rahyA chIe. AkhI gAthA vipakSI bAdhakatattvonuM vivaraNa Ape che. darzanazAstra anusAra pratiyogIno abhAva na hoya tyAM sudhI anuyogI kAryakara thaI zakato nathI, athavA anukuLa kAraNo paNa kArya karI zakatA nathI ane A vastu zAstrakAranA lakSamAM che, jethI ahIM bAdhaka tattvonuM lAga-lagATa mAnyA vinA sacoTa rIte khullA dilathI nirdeza kare che jenuM ApaNe gAthAmAM ja darzana karazuM. nAnA nAnA 270 Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA 24 'bAha tyAgapaNa jJAna nahi, te mAne guru satya; (athavA nijakuLa dharmanA te gurumAM mamatva II sarva prathama jJAna vagarano bAhya tyAga teno ullekha karyo che. ahIM A zabdonA traNa vibhAga thaI jAya che. jJAnano abhAva, tyAganA be prakAra, AMtara tyAga ane bAhya tyAga. temAMthI bAhya tyAgane grahaNa karyo che. (1) jJAnano abhAva ane bAhya tyAga (ra) jJAnano abhAva ane tyAgano abhAva (3) AMtara tyAga ane jJAnano abhAva (4) jJAnano sadbhAva ane AMtara tyAga. A rIte vibhAjana karavAthI pAThakane spaSTabhAva samajAze. chello bhAgo arthAt cotho bhaMga sarvottama che. jayAre pahelo bhaMga sarvathA kaniSTha che arthAt bhUla bharelo che. ahIM zAstrakAre prathama bhaMga pakaDayo che ane tene mukhya bAdhaka tattva gaNe che. kramomAM temaNe bAhya tyAganuM uccAraNa karI jJAna nahIM arthAtu jJAnano abhAva, te rIte bAhyatyAga ane ajJAnanI joDInuM vivaraNa karyuM che. jIva anAdikALathI tyAgane samajayo nathI, tethI te tyAga rahita hato paraMtu jayAre manuSya avatAramAM Avyo ane dharmanI ane tyAganI vAto sAMbhaLI tyAre temaNe bAhyatyAga grahaNa karI lIdho, gurue paNa bAhya tyAganI dIkSA ApI ItizrI karI lIdhI. paraMtu jJAnanuM kSetra khAlI rahI gayuM arthAt ajJAna ane bAhya tyAganI joDI banI. A joDIthI zuddha AtmajJAna prApta karavAmAM eka moTI viTambanA UbhI thaI, je kavirAjane pratyakSa daSTigocara thaI che. bAhya tyAgano AraMbha H bAhya tyAga eTale zuM? A bAhya zabdathI tyAganA be prakAra hoya tevo AbhAsa thAya che. kharuM pUcho to tyAga to manathI ja thAya che. bAhya tyAga hoya ke aMtaratyAga hoya, mananA saMyoga vagara banI zake nahIM. jethI bahAramAM koI evuM upakaraNa nathI je tyAgamAM upakArI thAya. koI baMdhanamAM rahelAM ke parAdhInabhAve paDelA jIvo paNa tyAga anubhave che paraMtu hakIkatamAM te tyAga nathI. vyakita jayAre koI cIja choDavAno nizcaya kare tyAre temanI IcchAzakita ane manoyoga sAtha Ape to ja te choDI zake, eTale ahIM bAhya tyAga kahevAno koI bIjo ja bhAvArtha hovo joIe. mananI be sthiti che, eka rAgAdi kaSAyayukata mana, koI bIjA anya hetuothI tyAga karavA prerAya che pachI temAM koI phaLa prAptinI IcchA hoya, svarganI AMkAkSA hoya athavA koInI ahita karavAnI paNa bhAvanA hoya. AvA anya anya hetuothI prerita thaIne tyAga kare tyAre tene bAhya tyAga kahI zakAya. tyAga to pote ja kare che paNa tenuM lakSa bahAramAM che. jethI tene bAhya tyAga kahevAmAM Avyo che. vastutaH to bAhya tyAgamAM tyAga dUSita nathI paraMtu tyAga sAthe joDAyelA kaSAya pariNAmo dUSita che ane A pariNAmone kAraNe tyAga dUSita thAya che. rAgAdikAraNa na hoya ane bAhya koI lakSa na hoya to te tyAga AMtarika tyAga thaI jAya che. tyAga to tyAga rAjA rANA 271 rAjA Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja che, paraMtu tenA sahayogI tattvo tene vyartha banAve che ane sArA sahayogI tattvo tene sArthaka banAve che ATalA vivecanathI bAhya tyAgano bhAvArtha lakSamAM AvI zake che. ahIM sArthaka tyAgamAM jJAnatattva Avazyaka che arthAt jJAnanI upasthiti hoya to bAhya tyAganuM svarUpa svataH badalAya jAya che. nRtya karanAra naTa bhikhArIno veza le tyAre bhikhArI rUpe dekhAya che, paraMtu te ja vyakita rAjapATamAM Ave to rAjA rUpe dekhAya che. Ama saMyogI tattvono vyakita upara, dravyo upara ke tenA guNa upara ke paryAya upara paNa prabhAva paDe che. jJAna paryAya te zudhdha AtmAnuM eka pariNamana che ane tyAga te kaSAyano upazama athavA abhAva che. A baMne vastu sAthe hoya tyAre tyAga sArthaka thaI jAya che, paraMtu jJAnano abhAva hoya ane kaSAyano udbhava hoya to baMne vastu viparIta thavAthI sAdhanAmAM eka moTI aDacaNa UbhI kare che. (1) ajJAna ane tyAga-ajJAna hoya tyAre tyAga svataH bAhya thaI jAya che. bAhya tyAgamAM jJAnano abhAva ane kaSAyano udbhava che. (2) AMtarika tyAgamAM jJAnano prakAza che ane kaSAyano abhAva che astu. gAthAkAra bAhya tyAga che ane jJAna nathI tema kahe che, paraMtu hakIkatamAM bAhya tyAga ajJAna yukata ja saMbhave che. ahIM kadAca jJAna hoya to te sArthaka jJAna nathI, samyagujJAna nathI, yathArtha jJAna nathI, tattvasparzI jJAna nathI, tethI jJAna nathI tema kahyuM che. je tapa kare che te tapazcaryAmAM ja AruDha thaIne vizeSa dravya, guNa, paryAya ke AtmatattvanI pariNatine vicAravA taiyAra thato nathI. tyAgane ja mukhya mAnI temAM mamatA kare che, tethI ahIM zAstrakAra jJAna vinAno bAhya tyAga ema kahIne ajJAna ane bAhya tyAganI joDI AtmajJAnamAM bAdhAkAraka che ane A sthiti thavAmAM je kAraNa che tenuM uttarArdhamAM varNana kare che. - ahIM svataH ajJAnI che ema spaSTa na kahetA AvA bAhya tyAgavALA jJAnahIna vyakitane guru tarIke svIkAryA che tevo paNa IzAro karyo che. "te guru mAne satya" arthAt tevA gurune satya mAne che athavA A vyakita bAhya tyAgane satya mAnI guruno Azraya kare che. AvA prakAranA traNe arthamAM eka ja hakIkata che. guru hoya ke ziSya hoya, jJAnarahita bAhya tyAga badhI rIte bAdhaka che. AvA guru mAnavAmAM vyakita potAnI buddhithI nirNaya karato hoya tema saMbhava nathI, kAraNa ke kuLa paraMparAmAM AvA sthApita guruo astittva dharAve che, jene pariNAme vyakita bAhya tyAga pUratA sImita banIne guru upAsanA kare che ane tenA pratye UMDo Agraha paNa rAkhe che. kuLa paraMparAmAM eka guru hoya che ane paraMparAmAM sthApita thayelo praNAlIvALo dharma paNa hoya che. Ama guru kaho ke dharma kaho, vyakita kuLa paraMparAne vaLagI rahe che. vaLagI rahe che eTaluM ja nahI, paraMtu temAM eka prakAranuM mamatva paNa thAya che. ahIM kavirAja AtmajJAnanI prApti mATe AkhI A paraMparAne celenja karIne vyakitane temanI mAnyatAthI mukata karI koI navo prakAza ApavA mAMgatA hoya te rIte A bAdhaka tattvane pradarzita kare che. jo ke A paraMparAo AtmajJAnanI draSTie kadAca pratikULa hoya paNa temanuM sAmAjika daSTie keTaluM mahattva che te paNa ApaNe jANavA prayatna karazuM. rAjA rAjArANA "!//WWiki phil|| Alllllllllll HELISTAGARE RUR RANNS Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A badhI kuLa paraMparAo ane koIpaNa mAnyatAnA AdhAre e paraMparAone vaLagI rahelA mANaso ja thoDA saMskArayukata hoya che ane temanuM jIvana ahiMsaka ane dayAmaya hoya che. dharmanI koIpaNa prakAranI mAnyatA vagaranA mANaso nAstika ane bhautikavAdI hoya che. A sivAya samAjanA sArA saMgaThano paNa dhArmika mAnyatAone AdhAre TakelA hoya che, jethI kuLa paraMparAo nagaNya che, athavA hAnikAraka che, tema ahIM kahevAno bhAvArtha nathI, paraMtu AvA kriyAkAMDavALA gurunA tathA paraMparAnA AdhAre jIvAtmA jo AgaLano vicAra na kare ane AtmavikAsanI tAravaNI na kare athavA AtmajJAna prApta karavA mATe avakAza na dharAve to te jIvAtmA saMsAracakrathI mukata thaI zakato nathI astu. ahIM kahevAno artha eTalo ja che ke koIpaNa paraMparAnA AdhAre navuM jJAna prApta karavAno mArga rUMdhAvo na joIe. temaja tevA prakAranA matano Agraha paNa na hovo joIe. (1) ahIM bAhya kriyA che ane jJAna nathI. (2) bAhya kriyA che ane jJAna paNa che, te saMbhava nathI. (3) bAhya kriyA nathI ane jJAna che te sApekSa che. (4) bAhya kriyA paNa nathI ane jJAna paNa nathI te aMdhakAra che. - A padamAM zAstrakAre prathama bhaMgane sparza karyo che, bAhya kriyA che ane jJAna nathI. hakIkatamAM jJAnano abhAva ja bAhya kriyAnuM kAraNa che. jJAnano sadbhAva thatAM bAhya kriyA te zubha kriyA banI jAya che. ahIM zAstrakAra zubha kriyAno niSedha karatAM nathI paraMtu jJAna vinAnI kriyA te bAhya kriyA che arthAt bAhya tyAga che. vastutaH tyAga to Avazyakatattva che ane jJAna prApta thatA avazya tyAga prApta thAya che. AkhuM pada jJAnanA abhAve nIpajatAM bAhya tyAgathI AtmajJAna avarodhAya che tema spaSTa kare che. uparanA vivecanamAM bAhyatyAgamAM kuLa paraMparAne paNa kAraNa batAvyuM che, kuLaparaMparAnA AgrahathI mamatva janme che ane tethI jIvAtmA AgaLa vadhI zakato nathI. avikAsanuM mULa kAraNa : A badhA bAhya bhAvo zAstrakAre kahyAM che paraMtu AvI sthitimAM jIvanI AtyaMtara sthiti zuM hoya tenuM vivecana jANavuM jarUrI che. jainadarzana batAve che ke jo kaSAya mohanIya karma pAtaLuM na thayuM hoya ane mithyAtva mohanIyanI sthiti maMda na hoya tyAre jIva koIpaNa nimitte bAhya bhAvamAM aTavAya jAya che, paraMtu anaMtAnubaMdhI kaSAyano kSayopazama thayo hoya ane mithyAtva mohanIya pAtaLuM paDayuM hoya, graMthIbhedanA kinArA sudhI AvyA hoya, to tevo jIva mithyAbhAvomAM aTakI zakato nathI, temaja koI phaLa paraMparA ke bIjA koI gurunA nimitte te AtmakalyANano mArga avarodhI zakato nathI. potAnA krama pramANe yogya biMdu para AtmA pahoMce tyAre samagra avarodhaka kAraNo asta pAmI jAya che. ahIM zAstrakAre bAhya tyAganuM je vivaraNa karyuM che temAM nimitta kAraNa rUpe kuLaparaMparA nathI. paraMtu jJAnarahita guru che, A badhA nimitta kAraNo tyAre ja kAryakArI thaI zake jo e azudhdha upAdAnanI paryAyomAM pravartamAna hoya. vastutaH agnino sparza peTrolane Aga lagADe ja paraMtu agnino sparza nimitta kAraNa che. peTrolamAM baLavAnI upAdAna zakita che ja. jo upAdAna zakita 'paNa273 Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na hoya to e ja divAsaLI pANIno sparza thatAM svata: bujhAya jAya che. AthI samajAya che ke nimitta karatA upAdAnanI prabaLatA vadhAre che. A 24mI gAthAmAM paNa nimitta kAraNonI upasthitimAM paNa AMtarika azudhdha upAdAna upasthita che, te pAThake samajI levAnuM che. samagra 24mI gAthA bAhya kAraNo upara vajana mUke che tenuM kAraNa e che ke nimitta kAraNo dazyamAna che ane vyaktine samajAya tevA kAraNo che. ahIM ApaNe eka gUDha viSayanI carcA karIe. jene ApaNe azudhdha upAdAna kahIe chIe te sarvathA svataMtra nathI, paraMtu sAdhakanA je vartamAna bhAvo che te vartamAna bhAvonI prabaLatAthI upAdAna paNa parivartita thaI zake che, tenA rasamAM hAni vRdhdhi thAya che ane ema thatAM vyakitanI zakitamAM vikAsa thAya che. nimitta kAraNo uparathI ddaSTi haTAvatAM ane satyabhAvone samajavA mATe jJAna zakitanI prabaLatA vadhe to azudhdha upAdAnanI kSamatA ochI thaI jAya, jema upAdAnane zudhdha karavA mATe sAdhanA che, te ja rIte eka naimittika sAdhanA che. azudhdha nimittono tyAga karavAthI jIva zudhdhi tarapha vaLe che ane upAdAnamAM rasano abhAva thatAM guNazreNImAM vRdhdhi thAya che. A sidhdhAMtane AdhAre 24mI gAthAmAM jJAnavinAnA bAhya tyAgavALA guru ane mithyA kuLaparaMparAno moha choDI devAthI jIva AgaLa vadhI zake che ane jo tenuM mamattva jALavI rAkhe, AvA azubha nimittone vaLagI rahe to upAdAnamAM paNa azudhdhino vadhAro thAya ane sAdhaka vadhAre karma baMdhanamAM aTakI jatAM AgaLano mArga rUMdhAya che. upasaMhAra : nimitta kAraNonI carcAnI sAthe ApaNe upAdAnanI sarakhAmaNI karI che. kahevAnuM tAtparya eTaluM ja che ke jIva azubha nimittone vaLagI rahe to eka prakAranI vikArI paryAyomAM mamattva thavAthI te matAgrahI banI rahe che. jayAM sudharavAno avakAza na hoya tyAM viparIta paristhiti janme. A bAdhaka kAraNo upara daSTipAta karI ApaNe have 25mI gAthAno sparza karazuM. upodghAta : ahIM zAstrakAra ekAeka viSayAMtara kare che. 24mI gAthAmAM sAmAnya budhdhino jIva sAmAnya gurumAM mamattva rAkhI aTakelo che, eTaluM kahyA pachI A 25mI gAthAmAM koI vikAsa pAmelo jIva budhdhi ane tarkathI bharelo kaI jagyAe aTakI paDe che ane temanI pracaMDa budhdhi kaI jagyAe rokAI jAya che tenuM atisUkSma vivecana A gAthAmAM karavAmAM AvyuM che ane sAmAnya koTinA aTakelA jIvothI ekAeka mahAbudhdhizALI jIvonA bAdhakatattvo upara prakAza nAMkhI 25mI gAthA jhINavaTa bharI rIte mithyAbhAvano AbhAsa Ape che. A gAthA vAMcatA AcArya samaMtabhadrAcArya je jaina paraMparAmAM eka alaukika sthAna dharAve che temanA upadezano paNa ahIM AbhAsa thAya che. A gAthA samajavA mATe gAthAnI AkhI pRSTha bhUminuM vivecana karazuM. vivecana karyA pahelA gAthAno ahIM ullekha karIe. HE INTER 24 Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-ra5 'je jinadeha pramANane, samavasaraNAdi sidhdhi, 'varNana samaje jinanuM, rokI rahe nija budhdhi IIL A gAthA vAMcavAthI ja spaSTa thAya che ke mAnavIya budhdhi skUla ane sUma, aNu ane bAdara, aMtara ane bAhya e baMne bhAvone sparzavA mATe tatpara hoya che ane jIvanI yogyatA pramANe dvipakSavALI budhdhi yathAsthAne baMne bhAvono sparza karavA mATe taiyAra hoya che. udAharaNa rUpe, sonuM kharIdavA mATe je mANasa jAya che te kevaLa sonAnA rUpa raMgane joto nathI paraMtu te kharekhara sonuM che ke nahIM tene samajavA prayAsa kare che. vyavahAramAM paNa padArthanuM bAhya rU5 ane AMtarika rUpa, be bhAva spaSTa hoya che ane e ja rIte budhdhimAM paNa AMtaradraSTi ane sthUladdaSTi e be bhAva vikAsa pAme che, jene jainazAstramAM nayadaSTi kahe che. tattvagrAhitAno AdhAra : padArthanuM drazyamAna rU5 athavA dazyamAna paryAya te tenuM bAhya rU5 che. jene eka prakAre dravyanikSepa kahI zakAya, paraMtu A bAhya rUpa AMtarika AdhyAtmika vikAsanA kAraNe niSpana thayuM hoya che ane AMtarika dravya ke AMtarika paryAya te padArthanuM hArda che arthAt kaleju che. sAmAnya budhdhivALo jIva dazyone joIne te dazyamAna paryAyane nihALIne temAM mugdha banI jAya che ane tenI budhdhi paNa temAM rokAya jAya che. A paristhiti AtmArthI jIva mATe kaThina che. ahIM zAstrakAra svayaM uparyukata vAtane spaSTa kare che. sAdhaka jinezvara bhagavAnane bhaje che. jinezvara bhagavAnanA alaukika rUpane nihALe che. phakata jinezvaranuM rUpa ja nahIM, paraMtu temanA puNya prabhAvathI utpanna thayelA samosaraNa Adi alaukika drazyamAna rUpone jue che. AthI sAdhakanuM mana prabhAvita thAya che ane jinezvaranA dehAdika bhAvone athavA temanA alaukika zarIra saMgaThanane ane samosaraNa Adi utakRSTa racanAone joI temAM ja saMtuSTa thaI jinezvara svayaM koNa che tenuM AMtarika svarUpa zuM che ? athavA kayA zudhdha dravyanA paryAyane AdhAre A alaukika zAMti pragaTa thaI che te tattvane jANato nathI, jANavAno prayatna paNa karato nathI ane tevA guruo paNa bhakitamArganuM avalaMbana laI bAhya bhAvonuM varNana karI temAM ja sAdhakane aTakAvI rAkhe che. sAdhakanI nirmaLa budhdhi sakSama hovA chatAM paNa te bAhyabhAvomAM rokAI jAya che. kaLAne joIne kalAkArano vicAra karavo ghaTe che, nRtya joyA pachI naTavara koNa che te jANavuM jarUrI che. saMgIta sAMbhaLyA pachI saMgItakAranA AtmAne samajavo te jJAnanI vizeSa pratibhA che. Ama jotAM lAge che ke samagra vyavahAra bAhya ane AMtarikabhAvothI vaNAyelo che. bAhyabhAva te kalevara che ane AMtarikabhAva te AtmA che. bAhyabhAva te mAna che ane AMtarikabhAva te talavAra che, paraMtu aMtimabhAvano te sparza na kare ane vAstavika upAdAna kAraNono nirNaya na kare to sAdhakanI budhdhi dravya bhAvomAM aTakAI rahe che. budhdhi svayaM tattvagrAhiNI che paraMtu upadezanA abhAve ane puNyanA abhAve budhdhi kendrabhUta thatI nathI athavA kendrane pakaDI zakatI nathI. rapamI tA25 Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - gAthAmAM A sidhdhAMta spaSTapaNe sthApita karyo ane Akho sidhdhAMta jinezvara bhagavAnane sAme rAkhIne pragaTa karyo che. ahIM be prazno sAme cheH (1) jinezvarano dehAdibhAva te zuM che? (2) jina svayaM zuM che ? ane jinanuM varNana zuM che? A banne prazno upara ApaNe jhINavaTathI vicAra karazuM. jinezvarano dehAdi bhAva : ahIM zAstrakAre jinanA eTale jinezvaranA pavitra dehane nihALI tenuM alaukika saMsthAna ane uccatama paramANunA piMDathI nirmANa thayeluM evuM vibhUtiyukata zarIra te dehAdibhAva che. A dehAdibhAva bhagavaMtone kevI rIte prApta thAya che ke jene nihALavAthI sAdhakane eka prakAre saMtoSa thaI jAya che. jainadarzana ema kahe che ke ATha karmomAM chaThuM nAma karma che, te karma koIpaNa jIvanA zarIranuM nirmANa kare che. A nAmakarma zubha ane azubha ema be prakAre baMdhAyeluM hoya che. zubha ane azubha baMne bhAvo bhinna bhinna rUpe paNa pravartamAna thAya ane mizrabhAve paNa pravartamAna thAya, tenA kAraNe sArA narasA, AMzika rUpe kharAba ane AMzika rUpe sArA, evA zarIra jIvane prApta thAya che paraMtu je jIve ghaNA janmo sudhI koI paNa jIvonA zarIrane Thesa na pahoMcADI hoya, koI paNa jIvonA aMgopAMganuM chedana na karAvyuM hoya, prApta thayelA zarIrathI anya jIvone zAMti pahoMcADI hoya ane dehAdi kaSTone dUra karyA hoya, tyAre lagAtAra niraMtara bhAve zubha nAmakarmano saMcaya adhika thAya che ane temAM paNa janma-janmAMtaromAM mana vacana kAyAnA yoga vakra na thayA hoya, saraLa bhAve traNe yogamAM sAmyabhAva Takayo hoya, to A zubha nAma karma ghaNuM ja utkRSTa bhAve baMdhAya che, pUrvanA trIjA bhavamAM vIsa sthAnanI ArAdhanAthI sarvottama puNya prakRti jinanAma karmano baMdha thAya che. A zubha nAmakarmanI prakRti, pradeza, anubhAga traNeya aMzo eTalA badhA uccatama hoya che ke jayAre A nAmakarma udayamAna thAya tyAre jIvane IndrAdi devonA zarIra karatA paNa vadhAre divyabhAvavALA zarIranI prApti thAya che. azubhanAmakarma ghaNI ja laghutama sthitimAM cAlyuM gayuM hoya ane zubhanAmakarma badhA guNothI paripUrNa bhAvothI baMdhAyeluM hoya, tyAre A zubha nAmakarma eka alaukika phaLanI prAptinuM nimitta bane che. temAM bhagavaMtonA divya zarIro ane tenAthI kaMIka hIna cakravartI Adi padavIdhArInA deho nirmANa thAya che. zubhanAmakarma svayaM divya zarIranuM adhiSThAna che jema uccakoTinA bIjamAMthI uccakoTinuM vRkSa udbhave che, tema zubha nAmakarmanA udayathI ane zubha nAmakarma rUpI bIjathI bhagavaMtonA divya zarIra jevA alaukika caMdana vRkSa utpanna thAya che. A zarIranI koIpaNa padArthothI tulanA karavI kaThina che. mAnatuMga mahArAje bhakatAmara stotramAM paNa ema ja kahyuM che ke traNa jagatanI zreSTha upamAo prabhuzrInA dehanI upamA ApavA mATe apUrNa che, arthAt yogya nathI. AvA zabdAtIta anupameya zarIranuM baMdhana zubhanAmakarmathI udbhave che. A prabhunA divya zarIro ahaMkArI jIvonA ane ahaMkArI devonA ahaMkArane paNa toDAvI zake evA prabaLa che. paraMtu ahIM duHkha e che ke A divya zarIranA darzana karI ane mahApuNyanA udayathI utpana thatAM samosaraNanA bhAvone jayAre sAdhaka nihALe che tyAre tene bhrama thAya che ke zuM jinezvaranuM A alaukika rUpa ane divya prabhAva dekhAya che te ja jinasvarUpa che ? sAdhaka te ja bAhya rUpane GERMEISTERULEU S Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinezvara gaNIne tyAM potAnI buddhine ItizrI karI nAMkhe che. ane buddhinI rukAvaTa aMtarajJAna ke AtmajJAna thavAmAM aDacaNarUpa che. vastutaH jina zuM che tenI temane kalpanA nathI. ahIM gAthAmAM parokSabhAve jinanA sAcA svarUpane samajavA mATe dizAsUcana karyuM che. keTalo duvidhAbhAva athavA kevo be prakArano bhAva. divya zarIra jinezvaranuM te paNa jinarUpe che ane sAkSAt jinezvarano AtmA te paNa jinarUpe che, paraMtu jina bhagavaMtonA zarIra e karmono udayabhAva che. jayAre sAkSAt jinezvara bhagavaMta e karmono kSAyikabhAva che tema ja bhAvAtIta evo pAriNAmika bhAva paNa che. (AgaLa ApaNe yathAsamaye kSAyika bhAva ane pAriNAmika bhAvanuM vivecana karazuM.) ahIM ApaNe bhakatanA duvidhA bhAvane samajazuM tyAre khyAla Avaze ke udayabhAva ane kSAyikabhAva te baMnenI spaSTa svataMtra rekhA che. udayabhAvanA AdhAre uddabhavelAM biMba pUjanIya mAnyA che, paraMtu A pUjyabhAvamAM kSAyikabhAve saMsthita thayelA jina bhagavaMtono samAveza thayelo che. sAmAnya jIvo AMtarika svarUpane daSTigata karatA nathI ane udayabhAvone mahatva ApI aTakI jAya che. jyAre samyagujJAnInI daSTimAM badhA udayabhAvo nAzavAna che, vilupta thanArA che, karmajanya che ane te jIvAtmAnI saMpati nathI. te kevaLa mAyAtattva hovAthI bhautika padArtho para dravyo che. jo sAdhaka bAhya bhAvone vAstavika mAnI tyAM aTakI jAya to tene vAstavika kSAyika bhAvothI niSpanna thayelAM zAzvata tattvo ane tenA zudhdha guNa paryAyo ke AtmarUpa akhaMDa dravyo na samajavAthI Akho mArga apUrNa banI jAya che. Ama udayabhAvo AkarSaka hovA chatAM ane jinezvaranA deharUpe pariNata hovA chatAM te mAyArUpe AtmajJAnanI anubhUtithI sAdhakane dUra rAkhe che. A eTalI badhI gUDha ane mahattvapUrNa vAta che, je kRpALu gurudeve A 25mI gAthAmAM kathana karIne eka alaukika adbhuta bhAvonA bhedanI rekhAne spaSTa karato jJAna prakAza Apyo che ane A padamAM jeNe svayaM rAjayogathI brahmayogamAM praveza karyo che tevA ucca koTinA yogIrAje sAdhakanI draSTimAM uccakoTInuM aMjana AMkyuM che jenAthI divya draSTi prApta thAya tevo yoga bane che. dhanya dhanya che A AtmasidhdhinI apUrva gAthAo ne. jinezvaranuM aMtara svarUpa : ahIM jina ane jinAbhAsa, e be zabdonA AdhAre jinAbhAsano khyAla Apyo che. vastutaH je jina nathI paraMtu jina svarUpe bhAse che, jina samAna je varNana bAhya bhAve kareluM che tene ja jina samaje che, kAraNa ke deha ane samosaraNa ItyAdi puNyanA yoge pragaTa thayelA divya tattvo jenuM varNana sAMbhaLatA mAnava mana temAM ja Asakata banI jAya che. jema nakazIvALI, mUlyavAna kotaraNIvALI cAMdInI peTImAM koIe hIro rAkhelo che paraMta dRSTinI kSamatA na hovAthI peTInuM varNana sAMbhaLatAM, peTInuM darzana karatAM ja tenA bAhya kalevarane hIro samajI bese to te eka prakArano dRSTibhrama ke AbhAsa che. ahIM jina to kevaLajJAna svarUpe, zukaladhyAna rUpe, zukalezyAonI paryAyathI aMtara nihita je zudhdha AtmA che te jinanuM sAcuM svarUpa che ane je zAzvatabhAvo che te bhAvone spaSTa karyA vinA budhdhi bAhyabhAvamAM rokAya jAya che, arthAt AgrahapUrvaka vyakita potAnI budhdhine temAM ja sImita kare che. budhdhi tyAM ja rokAya hAIlAla 277 kI Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAya arthAt AgaLa vadhavA mATe jarA paNa bhAva pragaTa na kare tevI sthitimAM te eka prakArano matAgraha banI jAya che. A AtmavikAsamAM eka moTo baudhdhika aTakAve che. zAstrakAre nija budhdhi kahyuM che. ahIM nija zabda vicAraNIya che. budhdhi to manuSya potAnI ja rokI zake tethI nija kahevAnI AvazyakatA zuM che? vastutaH A nija zabda ahIM bIjA anukata bhAva paNa pragaTa kare che. potAnI budhdhi rokI rahe tevA arthamAM nija zabda mUkIne zAstrakAra ema kahevA mAge che ke je jJAnagaNya tattvo che athavA zAstrabhAvathI ke gurunA upadezathI samajavAnA che tevA bhAvone na samajatAM pote ja potAnI meLe nirNaya karI nAMkhe che ane pote alpajJa hovAthI teno nirNaya paNa adhUro, viparIta ke azudhdha hoya che ane Avo nirNaya thavAthI buddhi paNa tyAM ja aTakI jAya che. nija zabda hakIkatamAM ahIM budhdhinuM vizeSaNa nathI, paraMtu padArtha pratye nirNaya karavAmAM vyakitanuM je kartRttva che, tene mATe nija zabda vaparAyo che. svataH karelA nirNayo bhAgye ja koI saMyogamAM Atmatatvane anukuLa hoya. AvA jIvone to zAstramAM svayaMsaMbuddha kahyA che ane samyagudarzananA udbhavamAM paNa nisargabhAve prAkRtika rIte karmanA kSayopazama anukuLa thatAM samyatva pragaTa thAya che. e ja rIte koI bhavya AtmA bhagavAna jinezvaranA adbhuta dehAdi ane samosaraNanuM varNana sAMbhaLatA temAM budhdhine rokayA vinA A bhavya bhAvothI prabhAvita thayA pachI, te bhAvonAM kAraNabhUta zuddha Atmatattvano nirNaya karI zake che paraMtu A ghaTanA virala hoya che. jayAre sAmAnya jIva jina bhagavaMtonA bAhya varNanone jinezvara rUpe mAnI nija budhdhi upara tALa mAre che ane AMtara bhAva sudhI pahoMcavAnI kSamatA gumAvI bese che. varNananuM bAhya AtyaMtararUpa : eka prazna e thAya che ke "varNana samaje jinanuM tema kahyuM che, paraMtu varNana karanArano ullekha karyo nathI. A varNana karanAra koNa che ? zuM varNanakartA paNa bhagavAnanA bAhya svarUpamAM aTakelA che ke phakata varNana sAMbhaLanAra ja bhUla kare che? ahIM varNana karanAranA AbhAsitabhAvo che paraMtu varNananI paraMparA cAlu che. graMtho ane zAstromAM paNa varNana thayelA che ane e zAstronA AdhAre paNa bhakita zAstromAM ke bhakita gItomAM A badhA bAhya varNanone ghaNuM ja mahatva ApavAmAM AvyuM che. varNana kartA tarIke koI vyakita vizeSane Igita karyA nathI, jethI paraMparAmAM ke pUjApAThamAM ke sAmAnya kathAnakomAM je varNano saMcita karyA che ane te varNanane sAMbhaLanAra vyakita temAM mohita thAya che. jo ke A badhA prazasta bhAvo che, puNyabhAvo che, te nidita nathI, paraMtu adhyAtmavikAsamAM jo tyAM budhdhi rokI rahe ke rokI rAkhe to te vikAsamAM eka khIlI lAge che. zAstrakAra AvA dehAdi varNanone sAMbhaLavAnI nA pADatA nathI, paraMtu temAMja budhdhi rokI rAkhavAnI manAI kare che, athavA temAM ja budhdhi rokI rAkhe to teno mArga ruMdhAya jAya che. AtmavikAsamAM puNyabhAvo paNa tyAjaya hoya che. kramika vikAsamAM A badhA pagalAo Ave che paNa temAM aTakavAnuM nathI. rAjamahelanI sIDI ke pagathiyAM game tevA suMdara hoya to paNa pagathiyAnuM avalaMbana lIdhA pachI pagathiyA upara aTakI javAnuM nathI. tyAM A sIDInI suMdaratA joI athavA mohita thaI upara caDavAnuM mAMDI vALe, to anartha sarjAya che. zAstrakAra e ja kahe che ke bAhya suMdara varNanomAM mohita thatAM vyakita tyAM budhdhi rokI rAkhe, to te AtmArthamAM anartha Ubho kare che astu. SERHALB H usa RUIZ Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upasaMhAra : AkhI gAthA eka kramika vikAsano kevI rIte bhaMga thAya che ane kramika vikAsamAM badhdhi kevI rIte gothuM khAya jAya che teno spaSTa nirdeza kare che. gAthAmAM jinezvara bhagavaMtanuM udAharaNa ApyuM che, te eka marma bhAva pragaTa kare che. anyadarzanomAM ke anya avatAromAM A vastu ghaTita thatI nathI. tyAM bAhya ADaMbara hoya to paNa AMtarika bhAvonI zudhdhi pravartamAna nathI, tethI anya koI paraMparAnA bhagavaMtonuM udAharaNa baMdha bese tevuM nathI. uparAMta AtmasidhdhinA badhA bhAvo jainadarzananA adhyAtmika bhAvo upara nirbhara che. ahIM zAstrakAre jinezvara bhagavAnanuM udAharaNa ApyuM che, temanA bAhyabhAvonI aMtagarta parama zudhdha Atmatattva jhaLake che, tethI jinezvaranA je bAhyabhAvo suMdara che, tenAthI AMtarika bhAvo karoDo gaNA vadhAre paramazuddha che. jene suMdara na kahetA parama zAMti rUpa che tema kahevuM ucita che. jethI A bhAvonuM lakSa na rAkhatA bAhabhAvomAM sAdhaka aTakI jAya ane bauddhika Agraha janme che te vAta A 25mI gAthAmAM bhArapUrvaka kahevAmAM AvI che. suMdara vAvaDI joyA pachI vAvaDInuM varNana sAMbhaLI aTakI paDe che ane pANI sudhI pahoMcato nathI te A gAthAnuM tAtparya che. dvaita bhAva pradarzita karatI A gAthA paripUrNa karI have ApaNe 26mI gAthAmAM praveza karazuM. - upoddAta : 26mI gAthA te jinezvara bhagavAnanA udAharaNathI nIce AvI samajI zakAya tevA guru bhAvono ullekha kare che. 25mI gAthAmAM jinezvara bhagavAna zudhdha svarUpe che ane vipakSamAM temanuM bAhya varNana che. ahIM 26mI gAthAmAM sAdhaka prAraMbhathI ja gothuM khAya che ane gurubhAvanA nirNayamAM moTI bhUla karI UMdhe raste cAle che. 25mI gAthAmAM deva saMbaMdhI nirNayamAM bhUla kare che te batAvI have guru saMbaMdhI nirNayamAM bhUla kare che teno AbhAsa Ape che. adhyAtmalakSI vyakita mATe deva ane guru, e baMne moTA staMbha che ane te bAbatamAM sAco nirNaya hoya to ja vyakita yogya raste jaI zake. A gAthAmAM guru saMbaMdhamAM ayogya nirNaya karI je bhUla kare che teno spaSTa nirdeza karelo che. guru tattva te dhArmika sAdhanAomAM pradhAna sthAna dharAve che. guru vize sacoTa mArgadarzana hoya to ja gurukuLatAne paNa tAre che paraMtu ethI viparIta yogyatA rahitanA guru e vAstavika guru padane zobhAvatA nathI ane tenI jALamAM jo manuSya Ave to gADI ADe pATe caDI jAya, A vastu ghaNI mArmika che. zAstrakAre 26mI gAthAmAM guru guNa rahita evA vyakitanuM uccAraNa karyuM che, tenAthI prApta thatAM pariNAma tathA tenAthI Ubho thato mahAgraha AtmasAdhanAmAM moTo avarodha che, A hakIkata parokSa bhAve kahelI che. have ApaNe mULa gAthAmAM sparza karIye. 279 Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-26 pratyakSa sadguru yogamAM, varte draSTi vimukha; 'asadgurune draDha kare, nija mAnArthe mukhya || uparyukata gAthAmAM spaSTa rIte gurunA be bhAva pragaTa karyA che, sadguru ane asadguru. ahIM ApaNe eka caubhaMgI rAkhazuM to vadhAre spaSTa thaI jaze. (1) sadguru ane sanmukha (2) sadguru ane vimukha (3) asaguru ane sanmukha (4) asadguru ane vimukha. A caubhaMgImAM prathama bhaMga ane cotho bhaMga baMne AdaraNIya che ane lAbhakArI che. jayAre bIjo bhaMga ane trIjo bhaMga baMne hAnikara che. A gAthAmAM bIjA ane trIjA bhaMga upara prakAza nAMkhyo che. arthAt sadguruthI vimukha che ane asagurumAM rasa dharAvI tene anukuLa thaI draDhapaNe tene vaLage che ane Ama karavAmAM mukhyapaNe potAnuM mAna arthAt abhimAna vadhe ane potAnI vAha vAha thAya tevo rasto paNa pragaTa thAya che. A AkhuM vivecana jIvanI viparIta dazAnuM pradarzana kare che. gurunA alaMkAra, satya ane gurutA H ahIM ApaNe prathama sadguru viSe be zabda kahezuM. zAstrAra svayaM AtmasidhdhimAM sadguru zabdano bharapUra prayoga kare che, jethI pUrvamAM ApaNe sadguru vize ghaNI ja kaDImAM vyAkhyA karI che. sadguru zabdamAM sat e pradhAnatattva che ane satattva svayaM guru rUpe che. satu te guru banI jAya che. arthAt sanuM vajana vadhI jAya che. satyatA ane gurutA je vyakitamAM pragaTa thayelI che, te vyakita sadguru tarIke sthAna pAme che. gurue sannI sAdhanA karI che ane sat pragaTa thavAthI te AtmA svayaM guru banyA che. A rIte sat ane gurutva e banneno ghaNo ja sumeLa che. sauthI moTI vAta to e che ke badhA sUkSma adhyAtmatattvo draSTigocara thatAM nathI, paraMtu adezya hoya che jayAre sadguru te pratyakSa che. zAstrakAre paNa sadgurune pratyakSa kahyA che. sadguru pratyakSa ja hoya tema kahevAno artha nathI. paraMtu sAmAnya jIvane je sadguru pratyakSa che, sAme darzanarUpe pragaTa che tene pratyakSa saru rUpe kahIne tenAthI vimukha thavAnI vAta karI che. Avo avikasita jIva sadgurunI avahelanA karI teno anAdara karI athavA bIjI koIpaNa asamajanA kAraNe tenAthI vimukha banI sadgurune oLakhI zakato nathI. hakIkatamAM A paristhiti AvA abhAgI jIvane mATe mahAbaMdhana rUpe pragaTa thaI bhavATavImAM javA mATe nimitta rUpe utpanna thAya che. A ekalI vimukhatA ja nahIM paraMtu tenA ajJAnanI pUrti mATe asaranI upAsanA kare che ane tene mahattva Ape che A sthiti baMdha daravAjA upara tALu lagADavA jevI vAta che. jelamAM pUryA pachI paNa bhArekhama beDI paherAve to baMdhana bevaDuM thAya che, tema ahIM sadaguruthI vimukha thayelo ane asadgamAM ramelo ema bevaDI vikArI kriyAthI baMdhana mahAbaMdhana bane che. tethI zAstrakAre ahIM baMne pAsA upara prakAza nAkhyo che. ee 280 Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ **** *******; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; vimukhatA : vimukha thavuM eTale zuM? vimukha zabdathI vaMcita thavuM athavA vaMcanA thavI athavA yogyabiMduno parihAra thavo, athavA suvarNanA alaMkAra karavA mATe lokhaMDane piTavuM, roga maTADavA mATe roga vadhe tevI davA khAvI, AvA badhA vimukhabhAvo che. na grahaNa karavuM te paNa vimukhatA che ane grahaNa karelAne vamI nAMkhavuM te paNa vimukhatA che. ghInA pAtrane koI uMdhu pADe tyAre pAtra vimukha thAya che. eTaluM nahIM paNa ghIno paNa nAza thAya che. koI cIjathI vimukha thavAthI AvatA guNo aTake che eTaluM ja nahIM paraMtu grahaNa karelA guNo paNa lupta thaI jAya che. mukha zabda lakSano nirdeza kare che ane lakSathI haTI jaI durlakSa ke alakSa tarapha javuM te vimukha kahevAya. mukha zabda nizAna sAdhe che tyAre vimukha zabda nizAna cUke che. gatithI viparIta gati, unnatithI avanati, uDDayanathI patana, A badhA vimukhabhAvo che. vimukha eka prakAre guNaghAtaka hathiyAra che. uttamabhAvothI viMcita kare ane kubhAvo sAthe saMlagna thAya te vimukha pravRtti che. saMskRtithI asaMskRti athavA apasaMskRti, aghogati, vagere vimukha bhAvonA sIdhA pariNAma che. utkarSa choDIne apakarSa karavo, guNomAMthI avaguNa tarapha javuM te badhA vimukhabhAvo che. ahIM zAstrakAre vimukha zabdanI gaMbhIratA laI sadguruthI vimukha thavAno kubhAva batAvyo che ane te paNa sadguru pratyakSa hovA chatAM tene dekhAtAM nathI. eka prakAre A vimukhatA aMdhApo che. jayAM vyakita svayaM AMkha baMdha kare, to prakAza hovA chatAM te prakAzathI vimukha che. gharano daravAjo baMdha rAkhe tene mATe sUrya pratyakSa hovA chatAM paNa sUryodaya thato nathI. AvaraNa e vimukhatAno mukhya dharma che. jainazAstromAM paNa jJAnAvaraNa Adi karmonA baMdhanamAM mukhyatve aviveka ane vimukhatAne ja kAraNa rUpe batAvyA che. A vyakita pratyakSa saguru hovA chatAM tenAthI vimukha thAya che. eTale aviveka ke ajJAnano paDado rAkhIne sadgurunA darzana upara AvaraNa pAthare che. zAstrakAre ahIM pratyakSa sarunA yogamAM athavA sadgurunI prAptimAM prApta hovA chatAM enAthI vimukha thAya che. azubha karmonA udaye jIva pratyakSa, sadguru ane teno yoga arthAt samAgama, A traNe bhAvothI vimukha bane che. pratyakSa hovA chatAM joto nathI, e paNa vimukhatA che. sadguru hovA chatAM paNa oLakhAto nathI te paNa vimukhatA che ane Avo suMdara saMyoga thAya che, tenAthI dUra rahI yogano ke zubha saMyogano upayoga karato nathI ane te yogathI paNa dUra rahe che. Ama jhINavaTabharI draSTie vicArIe to traNe tattvothI zruta thAya che, arthAt vimukha bane che. - ahIM vimakhanI sAthe vizeSaNa rUpa draSTi' zabda che. vimukhatA be prakAranI che, koI vyakitano virodha kare to tene paNa vimukha kahevAya, paraMtu jayAre koI vicArono virodha thAya ke upadezano virodha thAya tyAre te draSTivimukha thayelo kahevAya. A padamAM draSTivimukha zabda mUkyo che te bahu samajapUrvaka mUkayo che. sadgurunA je upadeza athavA temanuM je darzana che, vicAro che tene samajI zakato nathI, grahaNa karI zakato nathI ane ajJAnathI ke kutarkathI viparItabhAvone bhaje che, tevo vyakita draSTivimukha kahevAya che. draSTi vimukha thayA pachI tenuM vartana paNa viparIta thaI jAya che. jethI ahIM zAstrakAre varte ema kahyuM che. sadagurunA vyakitattva sAthe ke svayaM temanI sAthe virodha bhAva nathI, paraMtu sadgurunA upadezathI viparIta cAle che. vyakita sAtheno virodha te sthUla ahaMkAra tA . 281 Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane rAgadveSanuM pariNAma che, jayAre vicAro sAtheno virodha te ajJAna ane baudhdhika hInatAnuM pariNAma che. tethI spaSTa thAya che ke sAdhaka sadgurunA vicAro pratye sahamata na thatAM vimukha thayelo che. vyakitano virodha e sAmAnya laDAI che ane parasparanI spardhA che paraMtu darzanano virodha te gADha mithyAtvanuM pariNAma che. pAThake, AtmasiddhinA abhyAsIoe, A banne bhAva upara khAsa dhyAna ApavAnI jarUra che. vivekazIla vyakita paNa jo sarvicArothI dUra hoya ane tenuM darzana samyagdarzana na hoya to vinayazIlatA hovA chatAM jIva potAnA kalyANathI kharekhara ghaNo dUra che. te jIva draSTi vimukha to zuM, patha vimukha thaI jAya che. ahIM saru zabda paNa koI vyakitarUpe grahaNa na karatAM gaMbhIra Atmatattva jemAM prakAze che tevA jJAnaguNo sadguru rUpe che. te guNAtmaka jJAnaguru je draSTi Ape che te draSTi paNa sadraSTi thaI jAya che. A sadraSTine grahaNa na karI zake ane tenAthI vaMcita rahe athavA te darzanano svIkAra na kare, to hakIkatamAM te phakata draSTi vimukha nahIM sadraSTi vimukha che. sadguruthI vimukha thato jIva sadraSTithI paNa vimukha thAya che. draSTi zabdamAM sadgaSTi zabda grahaNa karavAno che. kAraNa ke sadgurunI draSTi te sadgaSTi che ane tenAthI lAbhAnvita na thAya to vimukha thayelo gaNAya. viparIta dazAmAM jenuM mukha che tene bhAvArthamAM vimukha kahelo che. A padamAM 'varte' zabda paNa mUkayo che. vartana' varte arthAt tenuM vartana kevuM thAya che te batAve che draSTi vimukha thayA pachI te jIvanuM vartana paNa kevuM thAya che te samajavAnuM che. tattvajJAna ema kahe che ke jayAre darzanamAM mithyAtva joDAya ane mithyAtva yukata kriyAo thAya tyAre temanA mana vacana kAyAno yoga azubha bane che. mananI gati azubha thatAM te mAnasika pApano bhoga banI jAya che. e ja rIte temanI vANI viparIta thatAM azubha vacanayogathI te bhinna bhinna prakAranA pApabaMdhananuM kAraNa bane che ane draSTi khoTI hovAthI kukarmomAM prerita thAya, Ama triyoge temanuM vartana azubha bane. kadAca bAhyabhAve te puNyakarmonuM AcaraNa kare ane koI paropakAra vRtti paNa dharAve, chatAM paNa te daSTi vimukha hovAthI A puNyakriyAnI sAthe tIvra kaSAyanuM baMdhana thatuM hoya che. ahaMkAra hoya, badalo prApta karavAno lobha hoya, sArA saMyoganI tRSNA hoya, svarga ke devalokanA bhogonuM AkarSaNa hoya, tevA nimitte te koI puNyakriyAmAM joDAya to paNa draSTi vimukha hovAthI A kriyAo badhI bAhya yoga sudhI simIta rahe che ane AMtarikyogamAM viparIta dazA utpanna kare che. jethI ahIM zAstrakAre "varte zabda paNa bahu ja gaMbhIrabhAve mUkelo che. draSTi vimukha thavuM paNa bahu ja gaMbhIrabhAve mUkelo zabdaprayoga che. draSTi vimukha thavuM te paNa eka viparIta vartana to che ja ane draSTi vimukha thayA pachI je vikAro utpanna thAya che te paNa eka mAThuM vartana che, astu pratyakSa sadguru, temanI draSTi ane tenAthI banelo je AtmakalyANano mArga hakIkatamAM zreyaskara che. A mArganA janaka saddaguru ane tene ApelI je draSTi te sadbhArga ane tene anukuLa je vartana karavuM te sadvartana, A traNe kriyAthI bhraSTa thayelo jIva vastutaH sadguruthI paNa vimukha che. sadgaSTithI paNa vimukha che ane tenAthI upajatAM sadvartanathI paNa vimukha che. Ama triyogamAM vikAra thatAM zuM pariNAma Ape che te zAstrakAra svayaM ahIM gAthAnA uttarArdhamAM vyakata kare che. - 282 -- Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrvArdhamAM sadgurunuM uccAraNa karIne uttarArdhamAM tenA vipakSano khyAla Ape che. sadraSTithI je dUra thayelo che tene asadguruno bhoga thatA vAra lAgatI nathI. sadguru to jaMgalanA caMdanavRkSa jevA ekAda hoya che. asadguru rUpI vRkSa to ghaNA UbhA che. asadguruo cAre bAju dhAmA nAkhIne dharmane samajayA vinA dharmane nAme vyApAra karatAM hoya che. bhinna bhinna prakAre mohAtmaka vAtAvaraNathI gherAyelA asadguruo viparIta vicAra, mithyA mAnyatAo ane aMdhazradhdhAthI bharelA vicAro phelAvIne AvA draSTi vimukha jIvone AkarSita kare che. zAstrakAre ahIM bahu ja vajanadAra zabda mUkayo che ane te che, 'draDha' kare arthAt ahIM eka prakAranA krAMtikArI kiraNo camakI rahyAM che. je asadguru che tene poSaNa ApavuM ane temanI bhakita karavI, temanI asat pravRttione majabUta karavI te AtmadraSTie to ThIka, paNa sAmAjika draSTie paNa anarthakArI che. ahIM be pakSa che, eka asadguru ane tenA zaraNamAM janAra vyakita. zAstrakAre draDha kare tema lakhIne zaraNamAM janAra vyakitane je IzAro karyA che ke AvA vyakitao asadgurune poSaNa ApI majabUta kare che ane tenAthI niSpanna thatAM draSTa pariNAmono asadguru paNa lAbha uThAve che ane pote paNa lAbha uThAve che. dharmarahita vicArahIna vyakita guru pade beThA che ane tenA zaraNamAM jaI temane sahayoga ApI A dRSTi vimukha jIvo temane vadhAre majabUta kare che athavA asadguruno Azraya laIne potAnI dRSTi vimukhatAne paNa draDha kare che. draDha karavuM eTale zuM ? koIpaNa sidhdhAMta kriyA ke vicAra je bIjarUpe che athavA aMkurita thayelA che, tene anya tattvono Azraya karI majabUta karavA ane draDhIkaraNa karI temAM anubhAga reDavo, te kriyAmAM draDhatA vadhAre che. arthAt jaDa majabUta kare che, mULanA poSaNa kare che. udAharaNa : eka mANasa sAmAnya khoTu kAma karI bese, paraMtu tene pazcAtApa thAya to te karma draDha thatAM nathI. paraMtu khoTuM karma karyA pachI temAM rAjIpo thAya ane pote AnaMdI thaI rasa reDe to A karma ghaNuM ja draDha thaI jAya che athavA majabuta thaI jAya che, gADha sthitinuM thaI jAya che. vyavahArabhASAmAM ghATo raMga lAgavo, tene cAre taraphathI rakSaNa ApavuM, temanuM poSaNa karavuM e badhI draDhIkaraNanI kriyA che. A ja rIte manuSya svArthamAM prerAya pachI svArthane jIvato karavA mATe nAnA prakAranA bIjA pagalAM bharIne svArthanuM poSaNa karavuM, svArtha mATe kapaTa karIne krodhAdi kaSAyanuM AcaraNa karavuM, te svArthanuM daDhIkaraNa che. jaDa padArthamAM paNa maMdabhAva ane draDhabhAva, e be prakAre baMdhana thatAM hoya che. lAkaDAMnA pudgalo maMdabhAve baMdhAyelA che, jayAre lokhaMDanA pudgalo draDhabhAve baMdhAyelA che. draDha karavAno artha mana vacana kAyAnA yogo dvArA tIvra rasa pedA karI je kAMI azubha karmo thAya che teno anubhAga vadhArI, sthitimAM vRdhdhi karavI, tanmayabhAve AcaraNa karavuM, te karmanI draDhatA che. have ApaNe mULa vAta para AvIe. ahIM asadguru ane draSTI vimukha baMnenI joDI thaI che ane baMne maLIne asadbhAvane daDha kare che. paraspara maLIne ekabIjAno Azraya karI eka gaThabaMdhana taiyAra kare che. zAstrakAranuM maMtavya che ke AtmA asadguruthI sAvadhAna na rahI tene poSaNa ApI tenI sAthe badhI jAtano sahayoga karI majabuta kare, to te ghora matArthI banI pote 283 wwwwww Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ to bhraSTa che ja paNa anya jIvone paNa paMtha bhraSTa karavAnuM nimitta ubhuM kare che. A draDhatA azubhabhAvavALI che. draDha thavuM jarUrI che, paraMtu te saMyamamAM, zudhdha AcaraNamAM, dhyAna samAdhimAM draDha thavuM te draDha tA zudhdha kriyAnuM avalaMbana banI zubha bhAvothI bharelI draDhatA che. jayAre ahIM draDhatAno paNa viparIta yoga banyo che. draSTi vimukha thayelo jIva asadgurune draDha kare che ane asadguru AvA dRSTivimukhane daDha kare che ane banne paraspara daDha thaI pApa kriyAne paNa draDha kare che. zAstrakAre mUkelo A zabda ghaNo ja arthasUcaka che. jINavaTabharI draSTIthI joIe tyAre lAge che ke AtmasidhdhimAM to motI pAtharyA che. AgaLa cAlIne cothA padamAM "nija mAnArthe mukhya" A zabdo dvArA A joDIne athavA draSTi vimukhanI kriyAnI phaLazrutinuM AkhyAna kare che. nija mAnArthe mukhya : have cothuM pada tapAsIe. cothA padamAM asadgurune draDha karyA pachI, A jIva kaSAyamukata na hovAthI AvuM azubha nimitta prApta karIne mukhyatve mAnakaSAyano udaya kare che, gaurava anubhave che. A padamAM 'mukhya' zabda lakhyo che te ghaNAM arthamAM samajI zakAya che. 'mukhya' no artha mukhyatve, 'mukhyapaNe', 'adhikapaNe' tevo artha laI zakAya tema che athavA vyakitanuM vizeSaNa mAnIe to svayaM mAna pAmI mukhya banI jAya che, pramukha sthAna dharAve che, ItyAdi nija zabda e samajavAlAyaka che. 'nija' zabdanA be artha thAya che. potAnuM mAna vadhe evo artha ane potAthI asadgurunuM mAna vadhe, tevo parokSa artha paNa thAya che. nija mAnArthe lakhyuM che potAnuM mAna vadhAravA mATe asadgurunuM zaraNa lIdhuM che ane asadgurunuM zaraNa levAthI vyakita potAnuM mAna vadhAravAnI jhaMkhanA rAkhe che. mAna zabda ghaNo ja gUDha che. mAnamAM abhimAna, sanmAna, svamAna evAM badhAM bhAvo bharelAM che. mAna sAthe apamAnano Dara hoya che, paraMtu ahIM vyakita potAnA apamAna arthe kazuM karato nathI. mAna mATe badhuM ja kare che. ApaNe have mukhya zabdanA je ghaNA paryAyo lIdhA che teno thoDo jhINavaTathI vicAra karIe. mukhyapaNe mAna che, teno artha e paNa che ke gauNa bhAve bIjA kaSAyo paNa rahelA che. koI mAnamAM vRdhdhi kare to krodha Ave che. khoTuM mAna meLavavA mATe kapaTa kare che. tyAM mAyA Ave che ane meLavavAnI tRSNA ke jhaMkhanA hoya to te lobha kaSAya che. Ama gauNapaNe bAkInA badhA kaSAyo joDAyelA che. pramukhapaNe mAna kaSAya che. mAna guNAtmaka paNa hoya ane guNavihIna paNa hoya. vyakitamAM jevA guNa hoya te pramANe mAna meLave to guNAtmaka mAna che. kazA guNa nathI chatAM paNa guNI banavAnI ke mAna meLavavAnI IcchA thAya te A guNavihIna mAna kaSAya che. lAkha rUpiyA hoya, te lakhapati kahevarAve ane eka pAse paisA nathI chatAM paNa lakhapati kahevarAve che, A baMne paryAyo samajAya tevA che. ahIM 'mAnArthe' lakhyuM che. te mAna mATe te bhAva to spaSTa che ja, paraMtu mAnarUpI artha mATe A eka bIjo bhAva paNa che ja, dhana maLyA pachI mANasane mAna meLavavAnI jhaMkhanA thAya che. mAna svayaM artha che. artha kharcIne paNa arthAt dhana kharcIne paNa mAna rUpI artha meLavavAnI jhaMkhanA thAya che artha kharcIne te paNa mAnarUpI artha meLavavAnI koziSa kare che. dravya rUpa dhana to purUSArtha rUpa vyavahArathI maLe che. paraMtu mAna 284 Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rUpI dhana bIjAone rAjI karIne meLavAya che. ahIM zAstrakAre mAnArthe lakhyuM che mAnane mATe ane mAnarUpa artha mATe ema baMne artha ghaTita karI zakAze. asadgurunA zaraNe gayo che eTale ene have AvA kaSAya ke vikArI bhAva sivAya bIju zuM upalabdha thAya ? ahIM 'mukhya' zabda vAparyA che te lakSArthe paNa che. arthAt mAnane lakSa banAve che ane tene mukhyatA ApI vikArIbhAvomAM ramaNa kare che. asadgurune draDha karyA pachI AkhI A vikArI pariNati tenI phaLazruti che. ahIM ullekha karyo nathI ke A phaLazruti asadguru ke sAdhaka baMne mATe ke baMnemAMthI eka mATe evI spaSTatA nathI paraMtu A sidhdhAMta hovAthI badhAne lAgu paDe che. te sadguruthI vimukha thayA pachI ane asadgurunuM zaraNuM lIdhA pachI kaSAyonI vRdhdhi thAya, sAcA khoTA mAnanI jhaMkhanA jAge te tenI phaLazruti che. ahIM A 26mI gAthAno sArAMza ApyA pachI 27mI gAthAno upodghAta karIye. upodghAtaH A gAthAmAM mukhyapaNe jaina samAjamAM pravartatA chIcharA bhAvo upara ke sAdhanA upara kaTAkSa che. A chIcharA bhAvo AtmasAdhanAmAM moTo virodha che tevuM maMtavya paNa jaNAve che. vastutaH jJAna pavitra che ane dareka vastunuM jJAna thavuM jarUrI che. paraMtu vyakita sAdhAraNa chIcharAjJAnamAM aTakI jAya. amuka prakAranA pado ke dravyabhAvone budhdhi grAhya banAvI jJAnanI ItizrI kare athavA eTalA jJAnane pavitra mAne ke zAstrajJAna samajIne biMdumAM ja aTakI jAya, to hakIkatamAM te pote mukitane mArge che tevo Agraha sevIne athavA AvA durAgrahane sevIne temAM ja racyo-pacyo rahe che ane sAdhanAnI pUrNAhuti kare che. te ApaNA zAstrakArane ISTa lAgatuM nathI ane kharekhara A aniSTathI sAMpradAyika rAgadveSo vadhe ane UccakoTinA zAstrajJAnanI hAMsI thAya, te vartana paNa sAdhaka jIvo mATe bAdhaka che. zAstrakAra A 27mI gAthAmAM be biMdu upara prakAza nAkhe che. (1) zrutajJAnanI avahelanA athavA zrutajJAna viSayaka samaja (2) pote kalpanAthI eka prakArano veza dhAraNa karI sAdhutAno dAvo karI ane te bAbatono Agraha rAkhI, A ja mukitamArga che tema samajAve. A banne biMdu je sAdhanAmAM bAdhaka che, te AMtiraka dRSTie dUranA che. zrutajJAnanI avahelanA te mAnasika sthiti che, athavA jJAna bAbate sAmAnya sAdhakonI je dhAraNA che te prathama biMdumAM lIdhu che. A mAnasika sthiti che. e ja rIte bIjA biMdumAM bAhya sthiti lIdhI che. kalpelI vezabhUSA ane tene lagatA sthULa nIti niyamo, ene viSe Agraha rAkhI mukita mArganI sthApanA kare, A bAhya vyavahAranuM bIju biMdu che. zAstrakAre A baMne biMduone, baMne vikRtione 27mI gAthAmAM pUrvArdha ane uttarArdhamAM spaSTa rIte nirdeza karIne ghaTasphoTa karyA che. have ApaNe mULa gAthAnA uccAraNa sAthe A baMne biMdu upara jhINavaTathI vicAra karazuM. zAstrakAranuM maMtavya zuM che ane gAthAnA adhyAhAra bhAvo zuM che te tapAsavA koziSa karazuM. 285 Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-rao. 'devAdi gati bhaMgamAM, je samaje zrutajJAna, 'mAne nija mata veSamAM, Agraha mukita nidAna II lakSavihina svAdhyAya : jaina paraMparAmAM zvetAmbara ane digambara baMne pakSamAM jeTalA AMtarika saMpradAyo che, e badhAmAM alaga alaga vibhinnatA hoya zake che paraMtu jenazAstromAM jIvarAzinI gaNanAmAM cAra bhAga karavAmAM AvyA che deva, manuSya, tiryaMca ane nArakI, A cAre gati samagra jaina saMpradAyane mAnya che ane teo A cAre gatinA jIvonI zuM sthiti che tenI gaNanA karavI, emanI paristhiti vize pUro khyAla Ape che. ahIM zAstrakAra devAdi gati-AgatimAM bhAMgAo pADIne vistArathI je jaina AcAryoe gaNita pradarzita karyA che ane te badhA bhAMgAonA gaNitane zrAvako ane munio raTaNa kare che ane karAve che, A badhA bhaMganI badhI gokhaNapaTTIne svAdhyAya mAne che, jJAnanI upAsanA mAne che ane rAta-divasa temanI gaNanA karI te badhA pAThonuM uccAraNa karI vAMcanA, pRcchanA, paripaTTaNA, ItyAdi badhA svAdhyAyone A gaNanAdi jJAnamAM ja samApta kare che. sauthI moTI vAta to e che ke A jJAnane uccakoTInuM zrutajJAna samaje che, adhyAtma ciMtakone ane upAsakone A vAta pAlave tevI nathI. - kAraNa ke Atmadravyane ane tenI zudhdha avasthAne jANyA vinA ke Atmadravyano ane e ja rIte badhA dravyano dravyArthika draSTithI nirNaya karI badhA dravyonA svataMtra pariNAmone pacAvyA vinA phakata amuka pAThonuM raTaNa karavAthI jJAna prApta thayuM che tema mAnavuM te kharekhara dayanIya sthiti che. zrutajJAnamAM badhA dravyone oLakhI temAM tanmaya banI, temAMthI svataH udbhavatAM jJAna kiraNono anubhava karavo ane temAM ja zAstrokAroe bhUtakALamAM je uccakoTinuM adhyAtma ciMtana karyuM che, te jJAnano sAkSAtkAra karavo e vAstavika zrutajJAna che paraMtu A dhruvajJAnane pariharI keTalIka gaNanAone ane pAThanA raTaNane zrutajJAna mAnI levuM te eka prakAre khoTA paththarane hIrA samajI levA jevuM che. ahIM sidhdhikAre A vAta para prakAza nAMkhyo che ane kahyuM che ke "devAdi gati bhaMgamAM" ema kahIne jJAnanA bAhya kalevarane pakaDavAnI budhdhino khyAla Ape che. jema koI cokhAnA photarAne cokhA samajI bese ane strInI vezabhUSAne strI mAnI bese to keTaluM badhu hAsyAspada che. A badhA bAhya karaNone samajavA jarUrI che ane tenuM sthaLajJAna meLavavuM paNa jarUrI che paraMtu A bAhya vyavahArajJAnane saMpUrNa zrutajJAna mAnI bese ane tyAM ja aTakI jAya to jJAnano rasto baMdha thaI jAya che. A devAdi gati bhaMga te zuM che? te thoDuM samajI laIe. jainadarzanamAM aneka prakAranI gaNanAo che ane tene gaNitAnuyoga paNa kahevAmAM Ave che. samagra jIvarAzine aneka biMdu upara samajavA mATe ekendriyathI laI paMcendriya sudhInA jIvo rA , 286 Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ athavA cAre gatinA jIvonI zuM paristhiti che, tenA keTalA prakAranA janma che, temAM keTalI paryApti che, keTalI Indriyo che, keTalI gatAgati che te badhAnuM sUma vivecana karavAmAM AvyuM che, te badhA jIvonuM vibhAjana karI temAM keTalA keTalA bola lAbhe che tenuM AkhuM koSTaka taiyAra karavAmAM AvyuM che, te badhA jJAnane mATe thokaDAM jJAnanuM nirmANa karavAmAM AvyuM che ane zAstromAM paNa AvI gati AgatinA vivecana che, tenI tAravaNI karIne eka svAdhyAya karI zakAya athavA tenA pATha bolI zakAya tevI zreNInuM nirdhAraNa karyuM che. cAre gatinA jIvone 563 bhAgamAM vaheMcIne eka eka jIva mATe rara-rara bolono prazna ubho karIne tenA uttara meLavI racanA karavAmAM AvI che ane A badhA pAThonA niraMtara raTaNa paNa thAya che. sAmAnya jIvanI budhdhi paNa temAM guMcavAya rahe ane ADA avaLA vicAra na kare tevI dhAraNA karI A devAdigati bhaMgajALane niraMtara raTAve che, bolAve che ane sAdhanAnA pahelA pAThomAM A badhA gatibhaMga samajAvIne, te zrutajJAna che tema kahevAmAM Ave che paraMtu adhyAtmadraSTie A jJAna ghaNuM ja chIcharuM jJAna che. bAhya kalevaranuM AbhAsa mAtra che temAM akhaMDa zudhdha jIvadravyono bodha thato nathI. jemAM AtmaciMtana na hoya tevA uparachallA jJAnane zuM zrutajJAna kahI zakAya? AvA sAdhako tene zrutajJAna mAne che. te mAnyatA sAdhaka mATe bAdhaka che teno spaSTa khulAso A 27mI gAthAmAM Apyo che ane je koI Ane zrutajJAna samaje che te kevA che teno adhyAhAra bodha jANI zakAya che. arthAt tene jJAna saMbaMdhI eka prakArano mithyA abhigraha hoya tevo AbhAsa thAya che. AvA jJAnane zrutajJAna mAne che teTaluM kahIne te vyakita koNa che ke kevA che teno javAba gUDha rAkhavAmAM Avyo che. sAmAnyapaNe je sarvanAmano upayoga thAya to sAme javAba rUpe 'te' Avavo joIe. udAharaNa rUpe, je koI jhera khAya che te mare che. je koI paradeza jAya te pAchA Ave che. Ama "je nI sAthe te javAbarUpe ubho hoya che. paraMtu ahIM zAstrakAre "je samaje zrutajJAna' ema kahIne teno uttara atRpta rAkhyo che. paraMtu AvA jJAnane zrutajJAna samaje (te bhUla kare che eTalo artha bAkI che). have ApaNe mULa vAta para AvIe. zrutajJAna vizenI adhUrI, apUrNa ke viparIta kalpanAno A gALAmAM spaSTa AbhAsa Apyo che ane kahyuM che ke jema koI vyakita jaMgalamAM vRkSonI gaNatarI kare athavA eka vRkSamAM keTalA pAMdaDA che tenI gaNanA kare ane A badhI gaNatarIne te uccakoTInuM AtmajJAna mAne to te keTaluM hAsyAspada che. vyavahArika jJAna ane bhinna bhinna prakAranI vidyAo te jJAnanI koI sImA nathI ane vyavahAramAM A badhA jJAno svArthapUrtinA sAdhana hovAthI temanI gaNanAo cAlatI hoya che. paraMtu temane AtmajJAnano ke zAstrajJAnano darajajo ApI zakAya nahIM. manuSyanA aMtaramAM birAjamAna paramAtmAnA darzana karAve, te ja sAcuM zrutajJAna che. ahIM zAstrakAra A ja vastuno spaSTa AbhAsa Ape che ke A badhI gaNanAone jaina sAdhako zrutajJAna mAnI bese ane temAM ja raTaNa kare che te hakIkatamAM zrutajJAna nathI. mAnasika sthitinI viparIta avasthAnuM varNana karyA pachI ane zrutajJAnanI zuM zreSThatA che teno AbhAsa ApyA pachI, have uttarArdhamAM zAstrakAra bAhya sthitino ghaTasphoTa kare che. kAraNa ke dharmanA saMpradAyomAM, dharmanI paraMparAomAM, sAmAnya rUpe ghaNA Agraho udbhave che. pachI te kapALanA - 287 Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tilakanA hoya, maMtro uccAraNonA hoya ke vezabhUSAnA hoya, ke uThavA besavAnI koI padhdhatinA hoya, te badhAmAM eka vizeSa prakArano Agraha rAkhIne kema jANe A ja koI mokSa ke mukitano mArga hoya ke bhakitanuM nizAna hoya tevA bhAva pragaTa kare che. uttarAdhyayana sUtramAM paNa bhagavAna mahAvIre aMtima upadezamAM spaSTa kahyuM che. gautamasvAmI ane kezIsvAmInA saMvAdamAM sAdhunI vezabhUSAmAM aMtara hovAthI, jayAre kezIsvAmIe pUchyuM, tyAre cAra jJAnanA dhaNI paramazrutajJAnI evA zrI gautamasvAmI kahe che ke "to nika prayogana" arthAt vyavahAra ja vezabhUSAnuM prayojana che. mokSamArgamAM vezabhUSAnuM sthAna nathI. chatAM paNa jaina saMpradAyomAM ane bIjA evA anya saMpradAyomAM paNa, vezabhUSAno pracaMDa Agraha sevAto hoya che ane AvA laukika vyavahArane mokSamArganA upAsya tattvo sAthe joDI devAmAM Ave che. je ApaNA zAstrakArane paNa kharekhara khaTakayuM che. jethI AvA ajJAna bharelA bAhya vyavahArane temaNe eka prakArano mahAgraha kahyo che ane teno tyAga karavA mATe salAha ApI che. 27mI gAthAmAM ApaNe baMne biMdu upara sAmAnya arthaghaTana karyuM. have tene vadhAre jhINavaTathI jovA koziSa karazuM. prathama prazna e che ke jIvAtmA AvuM AcaraNa zA mATe kare che? zrutajJAna saMbaMdhI tenA viparIta vicAro kevI rIte janme che ? e ja rIte bAhya AgrahomAM jIva zA mATe phasAya che? A praznonI pAchaLa je bhUmi che tenuM ahIM digdarzana ApyuM nathI, paraMtu e vAta nizcita bhUmikAnA AdhAre ja A badhI vikRti astitva dharAve che. prathama draSTie jJAnano rasto e jJAnAvaraNIyakarmanA zudhdha kSayopazamathI ja prApta thAya che. paraMtu jIvAtmA jo kramazaH ArAdhaka tatvothI vaMcita hoya ane bALa tapasyAthI ke akAma nirjarAthI jJAnAvaraNakarmono kSayopazama thayo hoya paraMtu mithyAtva mohanIyanI prabaLatAthI e kSayopazamamAM je navanIta hovuM joIe teno abhAva hoya, to tenuM jJAna samyaguM hotuM nathI. jainadarzanamAM ane anya uccakoTInA darzanamAM samyagRSTine ja mahattva Ape che. samadaSTinA abhAve phakata baudhdhika vikAsa thayo hoya to paNa jIvAtmAnI gADI koI bIjA mArge caDI jAya che ane teno guruone paNa bodha nathI. te je sUtra pakaDAve tene ja jJAnano mArga mAnI athavA uccakoTInuM jJAna mAnI temAM ramaNa kare che. ahIM eka tAtI vastu samajavAnI che ke sAmAnya kSayopazama thayA pachI budhdhi kevA prakAranI thaze te naimittika bhAvo che. pANI prApta thayA pachI te je raMga sAthe saMbaMdha dharAve che, jevo raMga nAkhe te raMga pANI dhAraNa kare che. kSayopazama e sAmAnya dharmavALuM pANI che ane temAM jevuM jevuM nimitta maLe tevA AMdolana pedA thAya che. jo e vakhate sadgano yoga hoya ane samadaSTinuM nimitta hoya to kSayopazama yogya jJAnano prakAza Ape che. arIso to arIso che, temAM durjana ke sajajana je koI mukha dekhe tevuM pratibiMba pedA thAya che. kSayopazama e sAmAnya darzana che eTale ahIM AvA sAmAnya kSayopazamavALA jIvone devAdigatimAM bhaMgALanA pATho bhaNAve ane temAM aTakI rahe to te banI rahe che. jIvanI kASAyika bhUmikA, karmonA kSayopazama ane uccakarmonI bhUmikA e pradhAna tattvo che. AvA ja nimittathI bAhya AgrahomAM lobhakaSAyano udaya bhaLe che ane Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vezabhUSAthI utpanna thato lobha svArthavRttinuM poSaNa kare che. AvA AgrahamAM lakSa bIjuM che ane sAdhana bIjuM che. lakSamAM mukita rAkhe che ane sAdhana svArthanuM che. Ama prathama biMdu karatAM paNa A bIju biMdu sAdhaka mATe vadhAre bAdhaka bane che. baMne biMduonI pRSThabhUmi mohanIya karmanA prabhAvathI prabhAvita che. ekamAM mithyAtva mohanIya karmanA prabhAvathI prabhAvita che. jayAre bIjAmAM kaSAya mohanIyanI pradhAnatA che arthAt cAritramohanIyanI pradhAnatA che. ahIM veSano matAgraha batAvyo che keTalAka sAdhusaMpradAyoe vezano parityAga karI digambara avasthAne paNa dhAraNa kare, paraMtu eno artha e nathI ke teo vezanA AgrahathI mukata thayA che. jema vezano Agraha hato tema have nagnatAno Agraha che, tenAthI baMdhAya che. ahIM veza zabdano artha kapaDAM nathI paNa tenA bAhya didAra che, tenI mudrA che, tene potAno veza mAne che. kapaDAM vALI avasthA paNa veza ane nagna avasthA paNa adazyamAna eka veza che. ' sAdhaka-bAdhaka kAraNa: bhAratavarSamAM ane sanAtana saMpradAyomAM aneka prakAranI vezabhUSAo che. temAM kaDI paheravAnA, coTI rAkhavAnI, jaTA rAkhavAnI AvI rIte navI navI mudrAothI potAnI chApa UbhI karavA mATe ane eka prakAranuM saMgaThana jALavavA mATe vezabhUSAno upayoga thato hato ane e paraMparA anusAra jaina tyAgIomAM paNa becAra prakAranI veza paraMparAnI zarUAta thaI. jo ke jaina samAjamAM vezanuM vaividhya ghaNuM ochuM che. chatAM paNa eka nizcita vezano Agraha hoya che. khAsa karIne vezano Agraha tyAgIchaMdamAM ja hoya che. gRhastho ke zrAvaka samAjamAM koI alaga vyavasthA hotI nathI paraMtu A bhakato tyAgIonI vezabhUSA vize khUba cIkaNo Agraha dharAvatA hoya che ane vezabhUSAne mahattva ApavA mATe mokSa mArgamAM AnI upayogitA che, tevuM vajana mUkavAmAM Ave che. jema vaidyarAja rogInI nADI joIne roganuM nidAna kare che. tema AvA AgrahI jIvo veSabhUSA ja mukitanuM cokakasa lakSaNa hoya tevuM nidAna kare che. A rIte mukhya mArgathI haTIne eka ADaMbarano janma thAya che. astuH A rIte ahIM bAhya ADaMbara para tIvra kaTAkSa karyo che. ahIM je nidAna zabdano prayoga karyo che te mahattvapUrNa eTalA mATe che ke nidAna eka anumAnIta nizcaya hoya che. jayAM paNa nidAna karavAno avasara hoya tyAM anumAna karavuM paDe che. pratyakSa je cIja joI zakAI nathI, tene mATe koI paNa hetu dvArA kAraNonI tapAsa karI nidAna karavAmAM Ave che, nidAnamAM zudhdha hetu prApta thAya, jo darzanazAstra hisAbe ativyApti ane avyApti ItyAdi doSothI rahita hetu nirdoSa hoya to ja anumAna sAcuM thaI zake, nidAna sAcuM thaI zake paraMtu hetu azudhdha hoya athavA sAdhya sAthe tene sabaMdha na hoya to AvA nidAna ajJAnajanaka to che ja paraMtu tenAthI viSamatA paNa phelAya che. ahIM jayAM jayAM AvI veSabhUSA hoya tyAM tyAM mukita prApta thAya tevuM koI anumAna karavAnI zakayatA ja nathI, te AzvAsana mAtra che. veSabhUSA e mukitano hetu thaI zakatI nathI. jayAM jayAM samyajJAna hoya, tyAM tyAM mukita prApti thAya, to anumAna yogya anumAna che. veSabhUSA e paudgalika bhautika vastu che, jaDa padArtha che. tenA dvArA AtmAnuM koI zudhdha pariNamana Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thAya tevI koI zakayatA nathI. chatAM AvA bhoLA jIvo veSabhUSAne mukita sAthe joDI uTapaTAMga nidAna kare che. jema koI mANasa kahe ke kALA kapaDAM paheryAM che mATe te saMgrahaNIno dardI hovo joIe, to A keTaluM badhuM hAsyAspada che. zuM veSabhUSAthI roganuM nidAna thaI zake ? to zuM kapaDAM ke veSabhUSAthI mukitanuM nidAna thaI zake ? kavirAje nidAna zabda mUkIne AvA mukita zabdano artha ane tenI vyAkhyA pUrvanI gAthAomAM vistArathI kahevAmAM AvI che jethI ahIM punarAvartana karatAM nathI paraMtu mukita vize thoDuM vadhAre spaSTIkaraNa karIe. mukitanuM svarUpa : eka mukita to saMpUrNa karmano kSaya thayA pachI sidhdha avasthA prApta thAya tyAre thAya che paraMtu sAdhaka AtmAoe pUrNa mukitanI vATa jovAnI nathI. AMzika mukita jIva svayaM potAnA pariNAmomAM anubhava kare che. udayamAnabhAvothI virakata banI nirlipta banI jo jIva nirALo thAya ane svayaM svAbhAvika zudhdha pariNAmanI dhArAnuM avalaMbana kare to tene te ja kSaNe AMzika mukitano anubhava thAya che. mukita zabda keTalo badho bhAvasabhara arthavALo zabda che. mukita eTale chUTakAro thavo. zenAthI chUTakAro thavo ? padArthathI to jIva chUTo che ja, saMyogathI paNa chUTo che paraMtu tenA potAnA rAgAdi pariNAmamAMthI chUTo thato nathI. eka prakAranuM vibhAva bhareluM pariNamana jIvane vaLageluM che. jema bhUta vaLage tema manuSya A mohAdi pariNAmothI ane moha rUpI bhUtathI jhure che. jaDa padArthane cetana dravyanI ciMtA nathI paraMtu A cetana dravya jaDa padArthonI ciMtA kare che, te joIne jJAnIone hasavuM Ave che. jIva vagara kAraNe jaDa sAthenuM baMdhana UbhuM kare che. hakIkatamAM aMdaranA pariNAmo ja tene mukata karatAM nathI, athavA vyakita te pariNAmothI mukata thato nathI. Ama jayAM rAgAdino AMzika paNa abhAva nathI tyAM paripUrNa mukita kayAMthI thAya ? A mukita mATe nityAtmaka jJAna pariNAmo pedA na thayA hoya to veSabhUSA jIvane mukita kayAMthI ApI zake ? veza parivartana pachI paNa jIva mukitano anubhava kayAMthI kare ? kAraNa ke nidAna ja khoTuM thayuM. jaDamAMthI mukata thavA mATe jaDano ja Azraya karyA che. corathI ja bacavA mATe bIjA coranuM ja avalaMbana che. Ama ulamAMthI nIkaLI cUlamAM paDelo jIva badhAne mukitanA lakSaNa mAne che. tethI ja ahIM zAstrakAra kahe che ke "mAne mukita nidAna" AmAM nidAna pachI vidhAna zabda paNa umerI zakAya. ahIM mukitanuM nidAna karyA pachI AgaLa cAlIne te A badhA dravya bhAvonuM vidhAna paNa kare che. kavirAje jIvanI nADI parIkSA karIne sAcuM nidAna karavA mATe parokSabhAve preraNA ApI che. upasaMhAra : 27mI gAthAno sArAMza e che ke jIvAtmA amuka jAtanA raTaNane ane amuka pAThone vAgoLatA rahevA tene uccakoTinuM jJAna samajI bese che, bAhya ADaMbarone ane bahAranA lakSaNone sAdhanA sAthe ke mukita sAthe joDe che ane potAnI samagra budhdhine temAM rokI rAkhe che, pote ja bhramita thAya che eTaluM ja nahIM, paNa samAjanA amuka khAsa vargane paNa bhramita kare che. AkhI gAthA vyakitane uddezIne kahI che paraMtu teno udghoSa sAmAjika vRttio para aMgulI nirdeza kare che ane dharmanA kSetramAM vyApta thayelI A apUrNatAthI jIva sAco aMtima AnaMda meLavI zakato nathI. gAthAnA bhAvo eka prakAranI vikRtino ghaTasphoTa kare che ane manuSyane navI draSTI zuM che te 290 Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ to svayaM AgaLanI gAthAomAM kaheze, paraMtu A gAthAmAM melu kapaDuM dhovAnI vAta che. ethI sAmAnya bodha paNa maLe che ke manuSya Agraha budhdhi na rAkhatA AgaLanA vikAsa mATe avakAza rAkhavo joIe. ApaNe have 28mI gAthAno sparza karIe chIe ane je vastu ApaNe 27mI gAthAmAM kahelI che tenuM vadhAre spaSTa vivaraNa ApavA mATe A gAthAnuM uccAraNa thayeluM che. upodghAtaH ahIM kavirAja sAmAnya sAdhakone mArgadarzana Ape che. athavA tevA guruo laukika mAnanI apekSA rAkhatA hoya che, vAta upara prakAza nAMkhe che. laukika mAna meLavavA mATe kevuM pAkhaMDa racAya che ? citavRttimAM je doSo pedA thayA che te doSone guNAtmaka mAna, laukika mAna meLavavA mATe upayoga karavAmAM Ave che. AkhI gAthA traNa vibhAgamAM vibhakata che ane tenI phaLa zruti laukika mAna meLavatI tRSNA hoya tema jaNAvI tenA kAraNo batAvyA che. (1) manuSyanA manamAM, cittamAM ane aMtaHkaraNamAM vRttionuM sthAna che. vRtti eka prakAranA pragaTa thatAM pariNAma che, tenuM svarUpa samajavuM jarUrI che te svarUpa samajavA prayAsa karyA nathI. (2) svarUpa samajayA vinA nAnA prakAranA vrata ane taponuM vidhAna karI jIva tenuM anusaraNa kare che. (3) Ama thavAmAM paramArthatattvanuM grahaNa na karavuM te mukhya kAraNa che. jIva paramArtha paNa grahaNa karI zakato nathI. A traNe khaMDa paraspara ekabIjAnA pUraka che. ahIM A badhA khaMDonuM sevana karavAnI pAchaLa laukika mAna meLavavAnI tRSNA hoya che. te tenI phaLazruti che. AkhI gAthA AdhyAtmika tathA mAnasika vikRtine sparza kare che ane tenAthI nIpajatI bAhya vRttino paNa ullekha kare che. have ApaNe mULa gAthAnA AdhAra A traNe khaMDa para sUkSma bhAve vicAra karazuM. kharekhara A tattva vicAraNA ane trikhaMDI vikRti dUra karI yogya svarUpa dhAraNA karavI te keTaluM badhu mahattvapUrNa che te samajI zakAze. 291 Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-28 'lahyuM svarUpa na vRttinuM, rahyuM vrata abhimAna; 'gahe nahIM paramArthane, levA laukika mAna II lalluM svarUpa na vRttinuMH vRttinuM svarUpa ane paramArthanuM grahaNa, ahIM A be mukhya vastune grahaNa karI che, kAraNa ke jayAM paramArthano vicAra thAya che tyAM je koI bAdhaka tattvo hoya teno vicAra karavo paNa teTalo ja mahattvapUrNa che. ghauM ane ghauMnA kAMkarA baMnene oLakhavAnI jarUra che. ghI mAM kITu raheluM che. kapaDAmAM mela rahelo che. lagabhaga saMsAranA tamAma padArthomAM eka vikRti tattva paNa sAthe kAma karatuM hoya che. sonI jayAre sonAne pIgALe che tyAre temAM bheLa, keTalo che te paNa jANavA koziSa kare che. ahIM je vAta karI che temAM eka gUDha tattva raheluM che, jeno ApaNe pAchaLathI ullekha karazuM. jJAnanI zudhdha paryAyothI paramArthanuM bhAna thAya che. paraMtu paramArtha sudhI pahoMcavA, pahelA vRttionI vanasthaLI pAra karavAnI hoya che ane vRttine sArI rIte oLakhI lIdhA pachI ja jIva vRttinA prabhAvathI mukata thaI zake che. vRttinuM adhiSThAna manayoga ane aMtaHkaraNa che. vRtti te jJAnAtmaka paNa che ane bhAvAtmaka paNa che. manuSyanA manamAM samAjanA je bhAvo che te paNa eka vRtti che ane Asakita Adi, rAgAdi pariNAmo thAya che, athavA aMtaHkaraNamAM dayA ane premanI lAgaNI thAya che te paNa eka vRtti che. sUkSma nirIkSaNa karavAthI joI zakAya che ke vRttimAM paNa be prakAra cheH eka azubha vRtti ane eka zubhavRtti, eka aprazastavRtti ane eka prazasta vRtti. mana ane aMtaHkaraNa baMnene citta paNa kahevAmAM Ave che. pAtaMjala yogazAstranA prathama sUtramAM lakhyuM che ke "ttivRttinirodhastuLa" ahIM cittamAM vRtti thAya che, tema kahyuM che. citta svayaM eka vRttionuM gUMcaLuM che. arthAt vRttiono samUha che. vRttinA svarUpane oLakhavuM eTalA mATe jarUrI che ke te kAryakArI che, prabhAvaka che. mana ane Indriyo upara vRttinI pakkaDa che. vRtti potAnI jagyAe bhale rahe paraMtu tenA svarUpane jANI levuM te parama Avazyaka che. sarpane sarpa tarIke oLakhI levAthI tenA viSamaya prabhAvathI bacI zakAya che. tema vRttithI bhautika jJAna chUTuM paDe ane vRttinuM nATaka nihALe tyAre tene khabara paDe ke vRtti kevA pariNAma pedA kare che. vRtti koI sthAyI tattva nathI. paraMtu vacagALAno udbhava Azraya che. jaina tattvajJAnamAM Azravatattvane tattvomAM lIdhuM che, paNa samagra Azrava tattva te vRttinI paryAya che. badhA anitya bhAvo paNa jo tene samajaNamAM na Ave to jIvAtmA anityabhAvamAM je gothA khAto rahe che. ahIM vRttinA svarUpane jIva leto nathI ema kahyuM che. leto nathI, eTale jANato nathI, tema kahyuM. koI jaNAve to jANavA mAMgato nathI. hakIkatamAM vRttine AdhIna thayelo jIva vRttine oLakhavA jaldI taiyAra thato nathI. jema koI mANasa khoTA ghareNAMne hRdayathI sAcA mAnIne cAlato hoya, to te bIjAnI vAta sAMbhaLavA taiyAra thato nathI. arthAt suvarNanI satyatAne oLakhavAmAM aTakAya che. ahIM zAstrakAre "layuM na svarUpa vRttinuM arthAt vRttinuM svarUpa samajavA koziza karI nathI. Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ have vRttinA mULamAM jarA jaIe. zubhAzubha karmonA udayathI A vRtti pravartamAna thAya che, paraMtu vRttinI maMdatA ane draDhatA e vIryAtarAya karmanA kSayopazama sAthe saMbaMdha dharAve che. maMdakaSAya ane maMda vIrya sAthe joDAyelI vRtti eTalI baMdhanakartA nathI, kaSAya bhAvothI ane ugra virya sAthe joDAyelI vRtti deDha hovAthI vadhAre baMdhanakartA bane che. eTale vRttinI kSamatAne paNa pArakhavI rahI. A vRtti jo azubha hoya to sarvathA hAnikartA bane che ane aMdhakAra phelAve che. paraMtu jo zubhavRtti hoya to amuka aMze sAdhanAmAM sahAyaka thAya che. paraMtu zubha bhAvomAM Asakita na thavI joIe ane A zubha bhAvo mukitanA kAraNa che. Ama vRttinA baMne pAsA ane tenuM svarUpa jANI levuM jarUrI che. paraMtu zAstrakAra ahIM niSedha tattvanuM varNana kare che eTale kahe che ke vRttinuM svarUpa ja jANyuM nathI ane vRttinA svarUpane samajayA vinA dharmanA bAhya tattvane pakaDayA che, jethI Avo sAdhaka je kAMI vrata, niyama ke tapasyA kare che, temAM tenA abhimAnano janma thAya che kAraNa ke vrata grahaNa karyuM che ane vRttine oLakhato nathI. vRttinA parivartana mATe vrata hatAM, paraMtu ahIM to vRttie ja vratanuM parivartana karI nAkhyuM che. corane pakaDavA sipAI rAkhyo hato, paraMtu core ja sipAIne pakaDI lIdho. mATe vRttinA svarUpane samajayA vinAnA vrato abhimAnanuM kAraNa bane te svabhAvika che. grahe nahIM paramArthane H vrata sAdhanAmAM vRtti kevI rIte ADI Ave che? upavAsa karyo che, upavAsamAM AhAra tyAga thayelo che ane AhAra saMjJA eka prakAranI sudhA vRtti che. vRtti UbhI che ane upavAsa karyo che. vRttino laya thayA vinA manamAM vicAre che ke meM upavAsa karyo che ane upavAsa karyAnuM mane mAna maLe tevI bIjI vRtti UbhI kare. AhAra saMjJA rUpa vRtti to haju UbhI ja hatI ane upavAsa rUpI vrata AvyuM, temAM sanmAnanI vRtti thaI. Ama be vRttinI vacce upavAsa kahevA mAtranuM vrata thaI gayuM. A eTalo sUkSma viSaya che ke zabdothI tenuM pRthakkaraNa karavuM kaThina che. kAraNa jIva pote ja potAnI vRttino sAkSI che. vratAdi ArAdhanAne dravyabhAve joI zakAya che ane dravya bhAve teno Adara thAya che, paraMtu AMtarika sthiti je jAgRta AtmA hoya te ja jANI zake che. anyathA te vrata paNa eka vikAranuM nimitta banI jAya che. ahIM vRttinuM svarUpa jANavuM Avazyaka che. svarUpa jANavAthI vRttinI zakita jANI zakAya che, jJAtA daSTA tarIke rahelo jIva ema kaheto nathI ke huM vRttine choDI dau athavA vRtti rahita banI zake. ahIM vRttine choDavAnI vAta nathI paraMtu tene oLakhI levAnI vAta che. karmajanya pravAho to A ja raheze ane amuka aMze to bhautika pravAho eTale tenA upara jIvananuM Adhipatya nathI, paraMtu tenuM jJAna karI levAthI jIva tenA prabhAvathI mukata rahI zake che. matAgrahI jIva AvuM koI jJAna grahaNa karato nathI ane ochA vadhatAM bhAre athavA sAmAnya tapasyAnA prakAro, sAdhanAnA anuSThAno ane vrata niyamone potAnA ahaMkArane vikasAvavA mATe nimitta banAve che. jema bAhaya yogo dhanasaMpatti vagere abhimAnanuM nimitta che, tema A AMtarika sAdhanAo ane vrataAdi niyamo paNa abhimAnanuM kAraNa bane che. vRttinA svarUpanuM ajJAna ane vrata AdinuM abhimAna baMne vikRtionI upasthitimAM paramArthane kayAMthI oLakhI zake? eTale zAstrakAre trIjA khaMDamAM paramArthane grahaNa karato nathI Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane koI paramArtha samajAve to paNa tene grahaNa karI zakato nathI, tevI durgama sthitimAM jIva Ubho che. paramArtha e jIvananuM pradhAna lakSya che. sArabhUta tattva che, jema dahInuM valoNuM kare to temAM navanIta te sAra tattva che. tema jIvananA kAryomAM bhautika samAgamomAM koI evo parama artha nathI je jIvane zAzvata zAMti ApI zake. parama artha to svayaM zudhdha AtmA che paraMtu azudhdha AtmAmAM te svIkAravAnI zakita nathI, te grahaNa karato nathI. paramArtha zuM che, parama artha zuM che, tevo prazna jenA manamAM Ubho thato nathI te eka prakAre saMjJAhIna che. daridra vyakita gharamAM hIro che paraMtu te hIrAne te oLakhAto nathI. mArA gharamAM hIro che te svIkArato nathI. bIjA kAca ane kAMkarA jevA padArthone sAcavIne tenI ciMtA kare che ane karoDono hIro chatAM te daridranArAyaNa daridratAno anubhava kare che. A che paramArtha vihInatAnuM darzana. zAstrakAre ahIM sAmAnya jIvanA varNanamAM te paramArtha grahaNa karato nathI tema kahIne jANe abudhdha jIvo mATe moTo Aropa mUkayo che. paramArtha na grahaNa karavAmAM zuM zuM kAraNo che e ApaNe vadhAre UMDAIthI tapAsavA joIe. gAthAnA pUrvArdhamAM svayaM zAstrakAre be kAraNo to mUkayA ja che paraMtu paramArtha draSTine meLavavA mATe haju paNa bIjA vadhAre kAraNo hovA joIe tema A gAthAnA adhyAhArathI samajAya che. sarva prathama, prazna thAya che ke asaMkhya jIvo manuSya avatArane pAmyA pachI paNa paramArthathI vaMcita rahe che ane zA mATe teo paramArtha grahaNa karatA nathI te eka vizva vyApI koyaDo che. kharekhara paramArtha to amUlya tattva che ane manuSya budhdhijIvI che to potAnA hitane kema na samaje? bAdhaka tattvonI pradhAnatA : vizvadraSTAoe samagra vizvanuM gaNita karyuM ane vizvanI racanA, tenA kArya kalApo ane tenI gati-vidhi para paNa sUkSma vicAra karyo che. jagatanA badhA darzano eka vAta para eka mata che ke vizvamAM eka mAyAvI tattva kAma karI raheluM che. A mAyA tattvane alaga alaga zabdothI saMbodhana karI tenuM digdarzana karAveluM che ane mAyA tattvanI prabaLatA viSe pUro khyAla Apyo che. e mAyA tattva jagatanI anAdi nidhana saMpatti che. vizva temAM ja phAlya phUlyuM che ane jIvAtmAnA mana, prANa, Indriya ane jJAna, aMtaHkaraNa e badhA para A mAyA tattvanI prabaLa pakkaDa che. bIjI bAju jIva mAtra sukhanA kAmI che. sukha be prakAranuM cheH eka anitya ane kSaNika AnaMda ApatuM; bIju nitya ane zAzvata AnaMda ApanAruM. kSaNika sukha pratyakSa che tethI sAmAnya jIva temAM lobhAya che. pANImAM nAkhelI jALamAM athavA kAMTAmAM bAMdhelA loTanA piMDAne khAvA mATe mAchalI ajJAnavaza tatpara thaI jAya che, tema jIvo ajJAnavaza kSaNika sukhamAM lobhAya che. jainadarzana paNa kahe che ke jayAM sudhI sAdhanA na thaI hoya tyAM sudhI jIva karmanA prabhAva nIce udayabhAvathI, dabAyelo che. jema pANImAM sevALa nIce rahelo deDako caMdrane joI zakato nathI, tema karmanA prabhAvamAM dabAyelo jIva Atma-caMdranA darzana karI zakato nathI. mULa vAta para AvIe ke jIva paramArtha zA mATe grahaNa karato nathI, to teno sIdho javAba e che ke nAzavAna kSaNika padArtho ane tenI sukhAnubhUtivALI paryAyo jIvane parama arthanA darzana 294 - Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karavA detA nathI ane e ja rIte azubha karmonA udayabhAvo nAnA prakAranA rAga, dveSa ane ciMtAonI jALamAM jIvane phasAvI rAkhe che. eTale parama arthanuM jJAna paNa thavA detA nathI. vAdaLAM vyApta thavAthI jema sUrya dekhAto nathI, tema ahIM karma prabhAvonA vAdaLAM nIce DhaMkAyelo AtmasUrya dekhAto nathI, eTaluM ja nahIM tenI jhAMkhI paNa thatI nathI. ahIM paramAtmAne grahaNa karavAnI vAta lakhI che, te mukhyatve paramArthane jANavAnI karI. eka vakhata jJAnamAM parama arthanuM jJAna kare to aMte paramArtha prApti thAya. parama arthane grahe ja nahIM to tenI prAptino to vicAra ja kayAMthI thaI zake. "aho ! aho ! ajJAna dazAe kevo bhaTakayo jIva ! paramArthanuM vamana karIne sadA raheto pApamAM lIna" aho ! aho ! A kevI ajJAna dazA ! parama zabdano pUrvamAM vistArathI bodha karavAmAM Avyo che. paramabhAva te badhI taMdra vRtti, zubhAzubha, sukhaduHkha, sAruM-narasu ItyAdi je ta bhAvo che te badhAthI mukata thaI sukhAtIta ke duHkhAtIta, rasAtIta ke zabdAtIta evA atIta AtyaMtika pAriNAmika bhAvamAM sthira rahelA paramAtmarUpa AtmAnA darzana kare te paramArtha che. paramArthano artha sAkSAta parama artha ane paramArtha prApta karavAno mArga te paNa paramArtha che. ahIM A gAthAmAM AvA jIva mATe paramArtha sAkSAt grahaNa karavAnI vAta to saMbhavatI nathI, paraMtu paramArthanI vyAkhyA ke teno mArga paNa grahaNa karato nathI. ekavAra paramArtha vize sAMbhaLe, bole, vicAre tyAre paramArtha sAkSAt grahaNa karavAnI vAta saMbhave. A paramArthano mArga paNa paramArtha jevo ja zukala che jemAM badhA matAgrahano tyAga hoya che, ahaMkArano tyAga hoya che, saraLatA ane namratAnA bhAvo taravare che, sAMpradAyika vyAmohathI mukata che, satya samajavAnI tamannA che, te ja paramArthanA mArge jaI zake che. paraMtu vratAdinA abhimAnathI bharelo, veSabhUSAnA ahaMkAramAM DUbelo, potAne sAdhaka kahI jJAnathI dUra, ajJAnabhAvamAM ramIne laukika mAna vadhAre tevo jIva matArthI to bane ja che, AtmaghAtI paNa bane che. saMskRtamAM tene "AtmahatA' kahevAya che. laukika mAna eTalA mATe kahyuM che ke janatAno vyAmoha che eTale koI paNa ADaMbarothI tenA mAnano vadhAro kare che. paraMtu lokottara evA jJAnIjano AvA vyakitanuM mAna vadhAratA nathI. tethI ahIM zAstrakAre, levA laukika mAna' ema lakhyuM che. laukika mAna meLavavAno rasto bahu saraLa che ane temAM maMtra-taMtra ItyAdi vAtothI, nAnA prakAranA prayogothI sAmAnya jIvonA duHkhane maTADavA mATe upAya batAvI pote tAMtrika ke sidhdha che tevA zabdono prayoga karI saheje laukika mAna meLave che. A che Atmavirodha uparanI trikhaMDI sUcanAnI phaLazruti. ahIM laukika mAna batAvyuM che te upalakSaNathI batAvyuM che, laukika mAnanI sAthe sAthe bIjI badhI vikRtino paNa samAveza thAya che ane A matAgrahI jIva potAnI kAmanAone pUrI karavA dharma ke tapano durupayoga karI phakata laukika mAna nahIM paNa bIjA paNa bhoga upabhoganI prApti kare che. temanI AkhI sAdhanAno hetu laukika ane vyAvahArika bhogAtmaka padArthane prApta karavAnI bhAvanA hoya che. 00: 295 Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnahInatAnuM pariNAma : ahIM kahevuM joIe ke zAstrakAre phakata laukika mAna meLavavA pUrato ja IrAdo karyA che. paraMtu dharmane nAme sAmrAjaya paNa sthapAya che, moTI sattA ne saMpatti meLavI zakAya che. nyAya anyAyano prazna kore mUkIne ahaMkAranI abhimAna bharelI bhUmikA bhajavAya che, A badhuM paramArthathI vaMcita satya ane nyAyathI bhraSTa thayelA AtmAo Acare che, temanI aMdara rahelI vAsanArUpI vRttio jenuM svarUpa te oLakhI zakayo nathI, te vRttio pracaMDa vikAsa pAmIne anarthanA bhAvo pedA karIne, mahApApanA baMdhana karAvIne aMte jIvane narakagAmI banAve che. jIve svayaM potAnI ja vRttiothI sAvadhAna rahevAnI jarUra che. e 'lahayuM svarUpa na vRttinuM', e padamAM zAstrano bhAva pragaTa thAya che. koI duzmana paNa jIvanuM eTaluM ahita karI zakato nathI teTaluM tenI aMdara pragaTelI pApavRtti karI zake che. zubha vRttio sArI che ane te yoganuM pariNamana sAruM che paraMtu te zubha vRttio jJAnayukata hovI joIe jJAna rahita zubha vRttio mohAdibhAvone janma ApI punaH baMdhananuM nimitta bane che. AkhI gAthA eka cetanArUpa che, cetavaNI Ape tevI che. temAM jIvanI durnavasthAnuM varNana karyu che. grahaNa karavAnI parasparanI be kriyAno yoga banAvI zAstrakAre eka prakAre kAvya alaMkAra pragaTa karyA che. jo ke badhI kaDIo ke gAthAomAM ghaNI ja prAsAdikatA che, kAvyazakitanuM saMyojana che, temAM kavittvabhAvo camake che. te dRSTie A padone ghaNuM ja mahattva ApI zakAya tema che. grahaNa karavA jevuM che tene grahaNa karato nathI ane nathI grahaNa karavA jevuM tene grahaNa kare che. grahaNazaktinI anukuLa ane pratikULa baMne dizAonuM eka sAthe bhAna karAvyuM che. vratonuM AbhimAna grahaNa karavAnuM na hatuM te grahaNa karyuM ane paramArtha grahaNa karavAno hato tene grahaNa na karyA. je dizAmAM javAnuM hatu temAM gayo nahIM ane viparIta dizAmAM cAlyo. jema koI satya bolato nathI, tema asatya paNa bolato nathI, e eka prakAre teno mAdhyastha bhAva che. paraMtu satya bolato nathI, ane asatya bole che, te bevaDI viparIta kriyA kare che. ahIM zAstrakAre A matAgrahInI bevaDI kriyAnuM AkhyAna karyu che. grAhyane grahato nathI ane agrAhyune tyajato nathI arthAt agrAhyane grahaNa kare che. Ama paraspara eka kriyAnA be bhAva pragaTa thavAthI bhAvAlaMkAra banI jAya che. upasaMhAra : vastutaH zAstrakAranuM UMDu samAjadarzana to che ja ane vartamAna viparIta paristhitinuM paNa adhyayana che. potAne uccakoTInuM adhyAtmajJAna hovAthI temane mATe sAmAjika duSaNa ane vartamAna viparIta paristhiti dusahya che AkhI gAthAmAM eka prakAranI bhAva vedanA che ke Avo rUDo manuSya avatAra, suMdara manoyoga temaja nirmaLa baudhdhika pratibhA hovA chatAM te teno upayoga na karatAM AvI badasthitino zikAra banI potAnI zitoone jANe kalaMkita kare che. A trikhaMDI cetavaNI ghaNI ja vicAraNIya che. potAnA AMtarika bhAvone ke vRttionA svarUpane na samajavuM ane je kAMI ArAdhanA che tene abhimAnanuM kAraNa banAvI paramArthano vicAra choDI laukika mAna meLavavA lalacAya rahe che, tevI uccakoTinI viSamatAnuM nivAraNa karavAmATe cetavaNI ApI che. 296 Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vastutaH adhyAtmano saLaMga mArga hakIkatamAM bAhya karmothI teTalo duSita thato nathI jeTalo potAnI AMtaravRttithI duSita thAya che. viveka bhareluM jJAna hoya to vRttinuM paNa parivartana thaI zake che. jJAnathI sahajavRtti parivartita thaI jAya che. vRttinuM astittva hovA chatAM paNa te hAnikAraka rahetI nathI. vRttinA svarUpane eTale tenA svabhAvane oLakhI levAthI te vRttine AdhAre bAhya zubhAzubha karmo thAya, chatAM mAnasa paTala upara tenI baMdhanakAraka asara thatI nathI. A ghaNo mahattvapUrNa sidhdhAMta che. eka prakAre gItAmAM kahelo karmayoga paNa vRttinA vibhAvathI vimukata rahI, phaLa ane tRSNAnI AzA choDI, bAhyakarmo thatAM rahe, to vRttinuM svarUpa samajaNa bhareluM che eTale sAdhaka cetIne cAle che, vRttinuM svarUpa na oLakhe to bhUla bharelI davA khAvAthI roga maTavAne badale vadhI jAya ane mitra che ke duzamana, tenI parIkSA karyA vinA vyavahAra karavAthI kaphaLa Ave tevI sthiti thAya. gAthAnA pahelA padamAM ja A mukhya cetavaNI ApI che ke jIva vRttinA svarUpane pArakhe, je vRttinA svarUpane jANato nathI te viparItagAmI che tema kahyuM che. AkhI gAthA dharmanA kSetramAM je mAnasika duSaNo astittva dharAve che ane mokSamArga jenAthI kalaMkita thAya che, teno spaSTa AbhAsa Apyo che. ATaluM TuMku vivecana karIne ApaNe ra9mI gAthAmAM praveza karIe. - upodghAtaH trIjI gAthAmAM kavirAje je bhAva vyakata karyA hatA, te ja bhAvone ahIM punaH vistArarUpe pragaTa karI jJAnano je zatru pakSa che tenuM vivaraNa kare che. pote mahAna AdhyAtmika ciMtanakAra hovAthI ane samAjIka samatulA jALavI rAkhavA mATe yogya nyAya ApatA gaMbhIratApUrvaka temaNe banne pakSa para nyAya daSTie vicAra karyo che. 27-28 mI gAthAmAM eka prakAranI kriyAjaDatAno ja AbhAsa vratAdi che ane vratAdinA abhimAnothI sAdhaka bahiraMga banI jAya che. te ja rIte tAttvika nizcayanayanuM avalaMbana karanArI korI vAto karI AtmasaMtuSTI meLavI sadAcAra ane vyavahArano paricayana kare, to te AtmajJAnathI to bhraSTa thAya ja. paNa puNyamArgathI paNa bhraSTa thAya. Ama baMne rIte te AtmaghAtI bane, tevA jIva mATe ahIM ra9mI gAthAmAM spaSTa cetavaNI che. gAthAmAM je nizcayanaya zabda mUkayo che te eTalo badho gaMbhIra ane sUkSmadaSTi dharAve che ke tenuM vivecana karyA pachI ja pAThakane khyAla Avaze ke nayavAda zuM che ? ane nizcayanaya tathA vyavahAranaya budhdhinA bane trAju kevI rIte samatula rahevA joIe te paNa eka mahattvapUrNa zeya tattva che. astu A che A gAthAmAM nayavAdanuM yathAsaMbhava spaSTIkaraNa karazuM. ahIM rahevAnuM eTaluM ja che ke adhyAtmanA nAma para zuSka ane rahasyavAdI vAto karI tattva agamya che ema kahI badhA savyavahAro paNa Avazyaka nathI tevuM maMtavya dharAvatA jIvo AtmasidhdhikAranI draSTimAM atyaMta niSkRSTa che, arthAt adhaHpatita che. te AtmajJAnanA pathapara cAlavA mATe ayogya che. prathama pakSa karatA paNa A baudhdhika zuSkapakSa vadhAre ghAtaka che. AkhI gAthA je loko zAbdika sAdhanA kare che ane phakata zabdothI ja dharmataMtra calAve che, temanA upara tIvra kaTAkSa kare che. AvA savyavahArathI bhraSTa thayelA jIvo puNya sAdhana paNa gumAvI bese che. te jIvo Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ koIpaNa rIte sArthaka kAryathI paNa dUra rahI jAya che. sAdhyanI sAthe sAdhananuM paNa mahattva che ane sAdhaka, sAdhya ane sAdhana A traNeyano sumeLa sAdhanAnA mArgamAM Avazyaka gaNAya che. ahIM yogya sAdhanathI ja yogya sidhdhi thAya. te dArzanika satyapUrNa sidhdhAMta che tenAthI paNa te vaMcita rahI jAya che. nimitta kAraNane paNa dUra karI ane zudhdha upAdAnathI bhraSTa thaI, banne rIte kAryasidhdhi na karavAthI A AtmA sAdhya ane sAdhana bannethI bhraSTa thaI jAya che. AkhI gAthAno sAra ghaNo ja mahattvapUrNa che. have ApaNe tenA upara vicAra karI gAthAnuM je navanIta che tene grahaNa karIe. . 298 Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-29 (athavA nizcayanaya grahe, mAtra zabdanI mAMya, 'lope savyavahArane, sAdhana rahita thAya || athavA nI mImAMsA : ahIM prAraMbhamAM ja "athavA" zabda lakhyo che, A athavA zabda ja svayaM ekapakSa kahyA pachI bIjA uttara pakSanI vyAkhyA karaze ane spaSTa karaze ke A bIjo pakSa paNa eTalo ja AtmabAdhaka che. jema koI kahe ke khoTuM bolo "athavA corI karo, bane pApa ja che. athavA zabda banne pakSanI guNavattAne pragaTa kare che. A guNavattA uttama hoya ke kaniSTha hoya, upakArI hoya ke anupakArI hoya paraMtu banne pakSanA durguNa ahIM samAna che. eTale zAstrakAre prAraMbhamAM ja "athavA' zabda mUkayo che. tretAdinuM abhimAna karavA paramArthane grahaNa na karavo, vRttinA svarUpane na oLakhavuM, AvA badhA matAgraha to durguNa hatA ja, paraMtu A badhA durguNa hoya ke na hoya, te durguNane Acare athavA have je kahevAze te durguNane Acare, to banne durguNamAM samapakSa che. banne AtmakalyANanA AghaTita tattvo che, ayogya che, anucita che, AvakArya nathI, agrAhya che ane satyatAthI dUra che, eTale tattvataH apramANika paNa che. AvI badhI vRttiothI bharelo A bIjo mArga paNa eTalo ja bhayaMkara che ema spaSTa karavA mATe ahIM "athavA" zabda mUkyo che. prathama pakSamAM mAnasika ane sthaLa vikAra hato. jayAre A bIjA pakSamAM baudhdhika ane zAbdika vikAra che. pahelo vikAra paNa mela hato ane kalaMka pragaTa karanAra bAhya vikAra hato, jayAre A vikAra aMtaraMga ane aMtaramAM ja malinabhAvothI vaNAyelo hovAthI sUkSmavikAra che. Ama sthaLa ane sUkSma baMne vikAro upara samAna daSTi rAkhI zAstrakAre athavA zabda mUkayo che. DUbI maravA mATe taLAva hoya "athavA' dariyo hoya, banne sthAna eka ja prakAranuM pariNAma ApanArI che. tema ahIM pUrvamAM kahelA vikAro ane A gAthAmAM kahevAze, te vikAro ane sarakhuM pariNAma ApanArA che. mATe "athavA" zabda kahIne koI jhera khAIne AtmahatyA kare athavA agnimAM baLI mare, baMne kriyA AtmahatyAnI ja che, AtmaghAtaka che. to ahIM paNa bane kriyA eTalI ja AtmaghAtaka che tema kahyA pachI ja zAstrakAra AgaLanuM vivecana karavA mAMge che. jethI prAraMbhamAM ja "athavA' zabda mUkayo che. koI vyakita gALo bhAMDe athavA mAravA doDe, bane kriyA apamAnajanaka che. AthI pAThakane samajAze ke "athavA" zabdano zuM bhAva che "athavA" zabda e eka prakAranI trAjunI dAMDI che ane trAjunI dAMDI bane pallAnI samatulA karavA mATe upayogamAM Ave che. e ja rIte bhASAmAM AvI uccakoTinI AtmasidhdhinI gAthAmAM A "athavA" zabda eka prakAranI trAjunI dAMDI che ane zAstrakAra mahApuruSa hovAthI, divya sAdhaka hovAthI, hakIkatamAM A dAMDI sonAnI dAMDI jevI che. have ApaNe "athavA" no bIjo pakSa samajIe. nayavAda : jenadarzanamAM nayavAda bahu ja mahattvapUrNa jJAna kakSAno uccakoTino tAtvika graMtha che. samagra jainadarzana nayavAda upara saMsthita thayeluM che. vizvamAM je padArtho che athavA padArthonI 299 Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ je gatividhi che, tenI je prakriyA che ane A vizvanA badhA dravyo guNa paryAyothI parivartita thatAM ati sUkSmAtisUkSma bhAvo sAthe joDAyelA che, mAnavabudhdhi A badhA bhAvone yathAsaMbhava samajavA mATe koziSa kare che. sarva prathama tene sthULa draSTithI nihALe che jene sAmAnya draSTi ane sAmAnya dharmonuM grahaNa kahevAya che. padArtha svayaM sAmAnya ane vizeSa guNono piMDa che ane e ja prakAre sAmAnya paryAyo ane vizeSa paryAyo dhodhamAra pravAhita thatI hoya che ane padArthanuM jemAM avasthAna che te kSetra ane kALa paNa eTalA ja sUkSmAtisUkSma che, temAM paNa sAmAnya ane vizeSa dharmo potapotAnI rIte prakAzita thaI rahyA che. sthUla budhdhi sAmAnya dharmo grahaNa kare, padArtha saMbaMdhI ke tattva sabaMdhI chULa nayane grahaNa kare ane budhdhi jema jema sUkSma thatI jAya tema vizeSa dharmone paNa grahaNa kare. eTale padArthanI paNa be prakAranI dhArA che. sAmAnya ane vizeSa. tema budhdhimAM paNa be prakAranI dhArA pravAhita thAya che. buddhi sAmAnya ke skUladharmone grahaNa kare, te sthULadhArA vyavahAra draSTI ke vyavahAra jJAna kahevAmAM Ave che. jayAre daSTi sUma thAya ane budhdhi vadhAre vizeSabhAvone grahaNa kare tyAre ja tene nizcaya daSTi ke nizcayajJAna kahevAmAM Ave che. nizcayajJAnane nizcayanaya paNa kahe che. nizcayanaya vadhAre sUkSma thavAthI zabdAtIta ane avAcya paNa che. paraMtu zabdanI jayAM sudhI kSamatA che tyAM sudhI te nizcayanayanI abhivyakita kare che ane A rIte nizcayanaya paNa zAbdika banI jAya che. Ama nizcayanaya budhdhine sthULathI sUkSma sudhI laI jAya che paraMtu zAstrakAronuM kathana che ke je kAMI vyavahAra ke nizcayajJAna che tenuM prayojana zuM che ? hakIkatamAM vyavahArajJAna hoya ke nizcayajJAna hoya ane arthagrAhI hovA joIe. nizcayavAdanuM athavA nizcayajJAnano prayoga Atmatattvane oLakhI tenA zudhdha paryAyo utpanna thAya ane upAdAnanI zudhdhi thAya tevo arthapUrNa prayoga hovo joIe. paraMtu jemane AtmatattvanI zradhdhA thaI nathI, paramAtmA pratyenuM samyagudarzana thayuM nathI emane svahita samajAyuM nathI. temaja svarUpamAM ramaNa karyuM nathI. AvA jIva paNa adhyAtma sAdhakonI paMkitamAM besIne pote tattvajJa che tevo AbhAsa ApavA mATe korI nizcayanayanI vAta kare che ane badhA padArtho pratye sUkSama philasUphI karI baudhdhika manoraMjana kare che. zabdanI mALAothI paramAtmAne khuza karavA mAMge che. gAthAnA A padamAM AvA zuSka nizcayavAdI vyakitao upara UMDo phaTako mArI temane zabdanA sAthiyA pUratA hoya tevA akarmI batAvyA che. vastutaH AvA akarmI korA zabdavAdI jIvo vizvamAM, samAjamAM ke vyakitagata maryAdAonuM ullaMghana karI savyavahArone paNa paDatA mUke che, sabhyatAnuM paNa AcaraNa karI zakatA nathI ane "ato bhraSTa tato bhraSTa thAya che. tenuM pUruM citra A gAthAmAM ApavAmAM AvyuM che. nizcayanaya te bahu tIkSNa dhAravALI talavAra che ane A talavAranuM adhyAtmakSetramAM karmazatruo sAthe laDavA mATeno upayoga na karatA e talavArathI pote potAnA aMga chedana kare to keTaluM niMdanIya che, athavA apakRtya che te samajAya tevuM che. parokSabhAve zAstrakAra ema kahevA mAge che ke nizcayanaya koro zAbdika na bane ane AtmalakSI bane, to ahIM ApaNe nizcayanayano AdhyAtmika saddhapayoga suprayoga zuM che ? te paNa TUMkamAM jANavA mATe koziSa karIe. kahyuM che ke tuM jAIza DALIe DALIe to e jaze pAMdaDe pAMdaDe. arthAt mAyA tattva sthULa ane sUkSma rIte jIva sAthe jaDAyeluM che ane jIvAtmA jema jema sAdhanA karato jAya che ane divya hAla 300 kalAka da, Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhanano upayoga kare che tema tema mAyA tattva vadhAre sUma thatuM jAya che. paraMtu potAnuM sthAna mUkatuM nathI. je kaSAyo bAhyabhAve rahelA che te kaSAyo ane mithyAbhAvo sUmarUpe praveza karI aMtaraMgamAM paNa jaDAyelA che ke joDAyelA che ke mizrapaNuM pAmyA che. udAharaNa rUpe, eka vyakita koIne namana karato nathI ane abhimAnI che. A tenuM abhimAna sthULa rUpe dazyamAna che paraMtu te vyakita have namra thayo ane namana karavA lAgyo to sthULa daSTie tenuM abhimAna dekhAtuM nathI ane cAlyuM gayuM che tevuM lAge che. paraMtu hakIkatamAM te abhimAna sUmarUpa dhAraNa karIne namana kriyAmAM paNa praveza pAmI jAya che. huM namra chuM, saune vaMdana karuM chuM ane vaMdanathI mane bahu moTI saMpatti maLI che. bIjA mANaso jaDabharata che je namatA nathI. Ama abhimAnanI prakRti sUkSma thavAthI te namana sAthe paNa vaNAI gaI. jema jema sAdhaka anuSThAna karato jAya che tema tema A mAyAvI tattvo paNa sUkSma thaIne te anuSThAno sAthe joDAI jAya che. te sUkSama kaSAyo ane mAyAvI tattvane oLakhavA mATe phakata te mAyAvI tattvane nahi, paraMtu adhiSThAnarUpe zudhdha Atmatattvane ane zudhdha upAdAnane pArakhavA mATe je daSTi ApI che te nizcayadaSTi che. te nizcaya prajJAno pratyeka nADInA dhabakAro sAthe ke pratyeka zvAsocchavAsa sAthe dhyAna zreNImAM temane joDIne tenI sUkSmatAno upayoga karI pratyeka kakSAmAM rahelA mAyAvI sUkSma tattvone chUTA pADatA javA, chUTAM pADI rAkhavA athavA temane joDAvA na devA te rIte A nizcayanayano prayoga AdhyAtmika kSetre have te sAdhAraNa loDhAno cipIyo maTIne sonInI samANI jevA sUkSma ciDIyArUpe prayogamAM levAmAM Ave che. have jhINAmAM jhINA motI parovavA mATe A sUmanayanI soya vaparAya che. dravyabhAve saMsAramAM paNa jema sUkSma ane jhINA sAdhano hoya che, tema adhyAtmakSetramAM paNa sthaLa upAsanA pachI vadhAre zudhdhi prApta karavA mATe sUkSma nizcayanaya jevA sAdhanano upayoga karavAno hoya che. A che tenI AdhyAtmika upayogitA. hakIkatamAM to nizcayavAdano prayoga zabdamAM aMkita karI zakAya tema nathI. paraMtu te dhyAnakakSAno viSaya che. chatAM paNa ahIM teno upayoga kema thaI zake ? nizcayanaya zA mATe che ? teno TUMko AbhAsa ApI zAstrakAra svayaM A nayavAdano kevaLa korA zabda tarIke upayoga kare che tenA upara vyaMga kare che ane Avo koro upayoga karavAthI bIjI keTalI hAni thAya che te have uttarArdhamAM batAve che. uttarArdhanI carcA karatA pahelA nizcayanaya para eka bIjo daSTipAta karIe. hakIkatamAM nizcayanaya zuM che ? vyavahAranaya padArthanuM ke dravyonuM bahAranuM kalevara grahaNa kare che ane dazyamAna kriyAone dazya banAvI ane e ja rIte padArthanA bhUtakALane bhaviSyakALanA paryAyono Aropa karI vartamAnakALamAM bhUta ane bhaviSyano samAveza kare che. jema koI kahe Aje janmASTamI che, Aje mahAvIra jayaMtI che. to trayodazI ke aSTamImAM bhUtakALanI aSTamIno samAveza karyo che ane ApaNuM A bharatakSetra te videhakSetra che, ema kahe to bhaviSyanA AgAmI cothA ArAnA AdhAre kahI zakAya ke cotho Aro AvavAno ja che. A rIte vyavahAramAM dazyamAna padArthonA AdhAre buddhino prayoga kare che. jene vyavahAra, saMgraha ItyAdi nayo kahyA che. jayAre nizcayanaya e padArthanA AMtarika svarUpane grahaNa kare che ane jayAM sudhI zabdo pahoMce tyAM sudhI zabdano 301 Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyavahAra karI avakatavya ane avAcya paryAyo sudhI A nizcayanaya evaMbhUtanaya tarIke prasidhdha thayelo che. zuM nizcayanaya dravyArthikanaya che ke paryAyArthikanaya che ? A banne zabdono vyavahAra nizcayanaya mATe thato Avyo che. hakIkatamAM nizcayanaya dravyArthika paNa che ane paryAyArthika paNa che. jayAre te akhaMDa dravyano nizcaya kare che, mULa dravyano sparza kare che, dravyanuM zAzvata rUpa nihALe che tyAre te dravyArthika bane che, jema ke AtmA te parama zudhdha AtmA che. tene karmono vaLagADa nathI. tema temAM kaMI nAza thAya evo aMza nathI. e akhaMDa, avinAzI, sidhdha, zAzvata sidhdha jevo zudhdha AtmA che. Ama Atmadravya athavA jIvadravya athavA cetanadravyanuM sAMgopAMga rUpa nihALI tenuM akhaMDa svarUpa draSTimAM laI AtmA vize jayAre AkhyAna kare che, jayAM sudhI bolI zake tyAM sudhI bole che. bolI na zake tevA bhAvone mauna bhAve nihALe che, tyAre A nizcayanaya kharA arthamAM dravyArthikanaya hoya che. paraMtu e ja rIte jayAre koIpaNa dravyanI zudhdha paryAyone jJAna dvArA grahaNa kare, tyAre khaMDa khaMDa nIkaLatI zudhdha niraMtara svarUpanI jhAMkhI karAvatI paryAyono udbhava thato hoya ane te paryAyomAM zAMti samAdhinI je guNavattA samAyelI che ane A badhI paryAyo paNa udayabhAvI paryAyothI nirlipta che. pANImAM paDelo hIro prakAzamAna hovA chatAM ane pANImAM tenuM pratibiMba paDavA chatAM te pANIthI nirALo che, aprabhAvya che, tema udayabhAvI pariNAmonI vacce kSAyika bhAvothI utpanna thayelI A vizudhdha paryAyo nirmaLa che. udayabhAvI paryAyo karmajanya che ane A kSAyika paryAyo te Atmajanya che, athavA vizudhdha guNonuM jharaNuM che, tevuM nihALI sUkSmabhAve paryAyonuM avalokana kare tyAre nizcayanaya paryAyArthika nizcayanaya che. A udAharaNarUpe ApaNe vivecana karyuM. paraMtu dravyonA dravya ane paryAyonA trikhaMDIbhAvone vizudhdharUpe paNa nihALe, vizudhdha bheda dRSTithI paNa jue ane punaH traNeya trikhaMDIbhAvone khaMDita na karatA akhaMDabhAve nihALe te nizcayanayanI apUrva upalabdhi che. Avo nizcayanaya jIvAtmAne taLiyo sudhI laI jAya che. AtmapradezanA AnaMdamaya koSamAM ramaNatA karAve che. pAThake khyAlamAM rAkhavAnuM che ke nizcayanaya dravyArthikanaya che tema AgaLanA cAra sthULa nayone paNa nayavAdI gaMthomAM dravyArthika kahevAmAM AvyA che. tyAM dravyArthika nayano artha eTalo ja che ke sthULanayo dravyanA bahAranA bhAvone nihALe che. astuH AcArahIna nizcayanaya : ahIM ApaNe nizcayanayanI vAta karatA hatA. A nizcayanaya aMtaraMgamAM pahoMcI Atmazudhdhino mArga prazasta kare to te guNakArI, lAbhakArI ane sArthaka che. paraMtu nizcayavAdanuM avalaMbana laI mAtra nizcayavAdanI kathA kahe ane nizcayathI AtmA zudhdha che mATe kazuM karavAnI jarUra nathI, evA pAkhaMDa UbhA kare tene mATe A 29mI gAthAmAM zAstrakAra kahe che ke "athavA nizcayanaya grahe mAtra zabdanI mAMya". mAtra eTalA mATe kahevAmAM AvyuM che ke jenuM nizcayanayane anukuLa sAcuM vartana che te paNa sArA zabdono upayoga kare che, zabdonuM avalaMbana le che paraMtu jemAM kaMI tattva nathI, te phakata zabdanuM avalaMbana le to padArtha vinAnA khAlI khokhA veMcavA jevuM che. Dabbo hAthamAM laIne kahe ke AmAM uccakoTInI ghaDiyALa, vIMTI ke 302 Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ alaMkAra che, paraMtu te zabdathI ja vyApAra kare che. hakIkatamAM te Dabbo khAlI ja che tethI kavirAja ahIM mAtra zabda mUkayA che. zabdano upayoga karavo kharAba nathI. badhA uccakoTinA pravacana ane zAstro zabdathI pragaTa thAya che ane zabdomAM aDhaLaka Atmarasa paNa samAyelo che. tevI rIte hitazikSAo ane nIti niyamo bharelA hoya che. zabda te vizvanI ke manuSya jAtinI moTI upalabdhi che ane A uccakoTInA zabdo te uccakoTinuM zrutajJAna gaNAya che. jethI zAstrakAre ahIM mAtra zabda mUkIne zabdanI guNavattAnuM rakSaNa karyuM che. jaina dezI bhASAmAM te korA zabda ke korI mahemAnagati che. astu uparyukata nizcayanI vAta karanAra vyakita jeNe nizcayanuM avalaMbana lIdhu che te budhdhithI jarUra pratibhAsaMpana hoya che paraMtu duHkhada vAta e che ke nizcayanaya sudhInA zAbdika jJAnane prApta karyA pachI paNa AvA aMtaraMgamAM vizudhdha pariNAmI AtmAne dUra rAkhI athavA svayaM sAdhanAthI dUra rahI kevaLa zabda sudhI ja potAnuM jJAna sImita rAkhI zabdono vyApAra kare che teno ja ahIM zAstrakAra parihAra karyo che. zuM parama nizcayanayane zabdamAM bhAkhI zakAya kharo ? kAraNa ke nizcaya to hakIkatamAM zabdAtIta che ane parama nizcayanayane A viparIta budhdhivALo jIva zabdamAM kevI rIte utArI zake ? TInamAM tejAba bharatA TIna khatama thaI jAya che. tema nizcayanayanuM je prAbalya che te vANIne ja zAMta karI de che. uttaraH hakIkatamAM to parama nizcayanaya vANImAM kahI ja na zakAya, te satya che. ahIM zAstrakAre nizcayanayane mAtra vANImAM bolavAnI vAta kahI che te hakIkatamAM nizcayanaya nathI paraMtu nizcayanayanuM banAvaTIrUpa hoya che. dareka cIjamAM asalI ane nakalInA vibhAga hoya che. to ahIM anarthasevI anAtmavAdI vyakita asalI nizcayanayano sparza kayAMthI karI zake ? te nizcayanayano AbhAsa Ape che. A vastu paNa zAstrakAre mAtra zabda mUkIne pragaTa karI che. nizcayanayane mAtra zabdamAM kahe che. mAtra zabdomAM te ja kahI zakAya ke nakalIbhAva che. mAtra zabdano artha jema phakata thAya che tema banAvaTI paNa thAya che. koI kahe ke huM jAdugara chu ane kharekhara te jAdugara nathI. to vyavahAramAM kahevAze ke te mAtra bole che paraMtu te banAvaTI che. asalI jAdugara nathI. tema ahIM ApaNA praznano uttara A mAtra zabdathI spaSTa thaI jAya che. A rIte pUrvAdhinI vivRtti karyA pachI uttarArdhamAM AvA vyakita jeo kevaLa zabdathI ja vAto kare che ane AcaraNarahita che teno vyavahAra kevo thAya che? athavA te satkarma virodhI kevI rIte banI jAya che teno ahIM zAstrakAra spaSTa AbhAsa Ape che. "lope sadavyavahArane" ahIM ApaNe sAmAnya vyavahArane choDI vyApakatAnA darzana karIne "savyavahAra" zabda, satkarma, savicAra, sadaSTi, sajajanatA Adi samagra jIvananA karmane AvarI leto uccakoTino vyavahAra che. dharma e tattvaciMtana dvArA manuSyane mukita tarapha laI jAya che paraMtu manuSyanuM vartamAna jIvana jo naitika na hoya, anukuLa na hoya, to te saphaLa nathI. temAM paNa savyavahAra te samagra mAnavajIvanano pAyo che. pazupaMkhIomAM paNa amuka saMskAro uparathI savyavahAra udbhave che. 303 Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAnavajIvanamAM to savyavahAranuM AcaraNa vyakita mATe to zAMtidAyaka che ja paraMtu samagra mAnavajAti mATe paNa zAMtikAraka che. eka prakArano vyavahAra te uccakoTino loka vyavahAra che. savyavahAranI thoDI sthUla vyAkhyA karyA pachI te bAbata tAttvika ciMtana paNa karazuM. nIti niyama te vyavahAranuM bIja che. manuSyanI pAse mana, vacana ane kAyA e triyoganI saMpatti che. A traNeya yoga zubhAzubha bane che. kayAreka ghaNA anaitika banI jIvanane anAcAra tarapha laI jAya che. jenAthI mahAduSaNa pedA thAya che. eTale tamAma dhArmika zAstro ane lagabhaga badhA ja dharmaguruoe mAnava jIvanane sadAcAra tarapha vALavA pUro prayAsa karyo che. khAlI upadeza Apyo che, eTaluM nahIM paraMtu sadAcAranuM AcaraNa karIne mAnava jIvanane moTo bodhapATha paNa Apyo che. zAstrakArano ujajavaLa sadAcAra : vadhAre to zuM A zAstranA racayitA svayaM kRpALu gurudeva keTalA badhA sadAcArI, savyavahArathI bharelA ane tyAgamaya jIvanathI zobhatA hatA. temanuM AkhuM jIvanacaritra sadAcAra ane vyavahArathI bharapUra hatuM. A sadAcAramAMthI saciMtana, savAMcananA bIja aMkurita thaI temane eka mahAna adhyAtmayogI tarIke vizvavikhyAta banAvyA. temanA jJAna sAthe temanI sAttvika sAdhanA paNa joDAyelI che. mahAtmA gAMdhI jevA mahAna vyakita paNa temane guru tarIke svIkAre che. temAM temanuM jJAna to ratnakaNikAnI jema caLake che ane sAthe temano savyavahAra paNa ghaNo prabhAva pAthare che. manuSya vizvamAM ekalo nathI. te sAmAjika jIvana paNa dharAve che. pati-patnI, bena-bhAI, mAtA-pitA ane mitro tathA pArivArika sabaMdhIo vacce manuSya jIvana patharAyeluM che, paraspara naitika vyavahAra UMco hoya to ja e sagRhastharUpe jIvI zake che. A badhA duniyAdArInA vyavahArika saMbaMdhomAM paNa savyavahAra mukhya zAna dharAve che. tyArabAda dhArmika samAjanI racanA thAya che. dharmanA nimitte janasamUha saMgaThita thAya che ane nAnA moTA dhArmika anuSThAnonI ArAdhanA upAsanA thAya che. A badhA kAryakramomAM savyavahAra dhArmika upAsanAnuM aMga banI jAya che. satya bolavuM, hiMsA na karavI, corI na karavI, cAritranuM pAlana karavuM, ItyAdi badhA dharmo eka prakAre savyavahAranuM pariNAma che ane tene dhArmika upAsanA paNa kahevAya che. eka mANasa vrata niyama karato hoya ane khoTuM bolato hoya, khoTo vyavahAra karato hoya ane teno vyavahAra lopAto hoya to te ane tenI kriyA, baMne kalaMkita thAya che. ahIM tatvaciMtanane phakata zabdo ane vANInuM sAdhana banAvI te vyakita ema kahevA mAMge che ke koI bIjA nIti niyamonI jarUra nathI, sArA vyavahAranI AvazyakatA nathI, savyavahAra, dhArmika AcaraNa nathI, tamane jJAna hoya to game tema vartI zako cho ane vyavahAranI maryAdAno bhaMga kare che. mAnava jIvananI uccakoTInI maryAdAno lopa kare che. jema kavirAje kahyuM che tema Avo vyakita mULamAM patita hovAthI savyavahArano lopa kare che ane durAgrahI ke matAgrahI banI jAya savyavahAra : ATalI skUla vyAkhyA karyA pachI savyavahAranI thoDI tAtvika vyAkhyA . 304 Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karIe. savyavahAra zuM che ? A zabdamAM be bhAva rahelA che. sad ane vyavahAra. jema svaccha pANI kahIe to temAM be zabda che. pANI ane svacchatA. svacchatA na hoya to pANInA guNadharmo naSTa thaI jAya che. vyavahAra e triyogonuM halanacalana che. mAnasika Asakita, mamatA, rAga-dveSa, IcchA, tRSNA, tamannA, jhaMkhanA, A badho manoyogano vepAra che. A badhA samAnya guNadharmo che. temAM jema pANIne svacchatAnI jarUra che. tema A badhA vyavahAramAM sannI jarUra che. pANImAM TakaDI nAMkhavAthI jema mela kapAI jAya che tema manoyogano sat vepAra thatAM anAvazyaka badhA Avego ghaTI jAya che ane Avazyaka evA mAnasika vyavahAranI savyavahAra rUpe pariNati thAya che. A sad te zuM che? satno AdhAra zuM che? satu zabdano eka AdhAra satyatA che, ane bIjo AdhAra ahiMsA che. jo mAnasika Avego satyathI dUra hoya to te ghAtaka bane che ane asavyavahAra banI manuSyane anAcArI paNa banAvI zake che. satno bIjo AdhAra ahiMsA che. je vicAromAM hiMsAno samAveza thAya to te kadAca sAco hoya to paNa ahiMsAne abhAve asadda vyavahAra banI jAya che. mAnasika vikRti jayAre vANImAM uttarI Ave tyAre vacanayoga paNa savyavahAranI maryAdAnuM ullaMghana kare che ane vANInA doSano AraMbha thAya che. jainazAstromAM ke samagra nItizAstromAM vacananI kuzaLatA upara bahu ja bhAra mUkavAmAM Avyo che ane vANInA vikArane mahA anarthanuM kAraNa batAvyuM che. kutarka, kuvacana, asatyavacana, azudhdha vacana, apazabda ane nIti niyamathI virudhdha kaSAyavANI te vANInA pradhAna doSa che. A hakIkata jagajAhera che. eTale vadhAre vivecana karazuM nahi. paraMtu vANIno vyavahAra lopAvAthI tIvra zrutajJAnAvaraNIyano baMdha paDe che. AgAmI janmomAM jIva mUMgo thAya che, athavA evI yoniomAM paribhramaNa kare che, jayAM vacanayogano abhAva che. vacana e manuSyanI bahu ja moTI saMpati che. paraMtu saMpatti maLavI eTaluM paryApta nathI. vacananI sAthe savyavahAra joDAya ane sarvacanano udbhava thAya to ja vacanayoga lAbhakArI bane che, te uccakoTInA janma sudhI laI jAya che ane jJAnAvaraNIya karmanA kSayopazamanuM nimitta bane che. kanyA khUba ja rUpALI ane suMdara hoya, paraMtu cAritrahIna hoya to tenI gaNanA adhamakakSAmAM thAya che. te ja rIte vacanazakita game tevI pAvaraphUla hoya paraMtu savyavahAra na hoya, vacanamAM sAttvikabhAva na hoya, tamoguNI ane kAmazakita bharelA vacano hoya, to te vacana zakitane laMkita kare che. Ama vANIno asavyavahAra mAnasika asatu vyavahArathI pragaTa thaIne pApanA vRkSanuM poSaNa kare che. mana-vacana banne yoga jayAre kuTila thAya tyAre kAyayoganI vikRti thatA vAra lAgatI nathI. kAyAthI savyavahAra choDI jIva asatu karma karavA lAge che, pApakarma karavA lAge che, hiMsAdi bhAvono sAkSAt udbhava thavAthI prANatipAtAdi zarU thaI jAya che, kukarmamAM joDAI kAyayoga dvArA asIma pAponuM AcaraNa kare che, mana-vacana dvArA atikrama - vyatikrama ane aticAra sudhI AgaLa vadhyA pachI anAcArano je cotho pAyo che te paNa Acare che. anAcAra thayA pachI pApanI pUrNAhUtI thAya che. "loe savyavahAra' kahIne zAstrakAre samagra zudhdha AcArakAMDanuM vivecana ApI jIva tenuM kevI rIte ullaMghana kare che teno khyAla ApI dIdho che. AkhI gAthAmAM lope savyavahAra' e ja 305 - Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zabda ghaNo ja mahattvapUrNa che ane AtmajJAna ane AdhyAtmika bhAvomAM ramaNa karatA jIvoe AcaraNanI maryAdAnuM ullaMghana karavAnuM nathI ane jo te ullaMghana karato hoya ane sarvyavahArane lopato hoya to te nakalI tattvajJAnanuM vyAkhyAna kare che. mULamAM kazu ja tattva nathI. khAlI ghaDo che, Ama zAstrakAre sarvyavahAranI maryAdAnuM bhAna karAvI sarvyavahAranI sImAonuM ullaMghana karatA jIvo mATe khUba ja jarUrI Takora karI che. sarvyavahAra e jIvananuM pratibiMba che. sarvyavahArane choDI devAthI jema koI DrAIvara madyapAna karIne gADI ADIavaLI calAve to tenuM kevuM bhayaMkara pariNAma Ave tema A jIvanamAM eka sarvyavahAra mUkIne jema phAve tema vartana kare to potAnA jIvanane to barabAda kare ja, bIjA ghaNAnA jIvanane paNa barabAda kare ane aMte azubha vyavahAranA kAraNe durgatimAM cAlyo jAya. ahIM ApaNe eka mahattvapUrNa noMdha karIe : baudhdha darzana e anAtmavAdI ane anIzvaravAdI hovA chatAM tenI dharmadarzanamAM gaNanA thAya che ane lAkho karoDo lokoe baudhdha dharma apanAvI jIvanane pAvana karyuM che. teoe hiMsAdi karmathI nivRtta thaI dayAmaya AcaraNa karyuM che. jo ke pAchaLathI baudhdha darzanano pAyo majabUta nahato, tethI punaH temAM hiMsA ane mAMsAhArano praveza thaI gayo che. astuH ahIM ApaNe je vAta karI rahyA chIe te sad vyavahArathI saMbaMdha rAkhanArI vAta che. baudhdha dharmamAM sAdhanAnA sat aSTAMga yoga che. sad ciMtana, sad vicAra, sa vacana, sadbhAva, sad AcaraNa, sadadRSTi, sat karma ane sad anuSThAna, A aSTAMga yogamAM jIvananI badhI kriyAne vaNI levAmAM AvI che, A eka prakAranI sadyavahAranI sthApanA che. jo sarvyavahAra na kare to tene adharma gaNavAmAM Ave che. baudhdha dharmanI A sAdhanA praNAlI sarvyavahAra upara vajana mUkI jIvanane saraLa, niSkapaTa ane yogya banAvavA mATe apIla kare che. Akho sadyavahAra te baudhdha dharmanA prANa che. upayukata kathanathI samajAya che ke koI sarvyavahArane lope to te koIpaNa rIte mAnya nathI, ucita nathI. te haThAgraha ke kadAgrahanuM mULa che. sadyavahAranA abhAvamAM jJAnanuM, tattvajJAnanuM ke AtmajJAnanuM ArAdhana thaI zakatuM nathI. mATe zAstrakAre "lope sadyavahAra" ne ema kahIne AvA vacanavIrone eka prakAre ayogya TharAvyA che. 'sAdhana rahita thAya' : trIjA padanuM pariNAma cothA padamAM jAhera kare che. 'sAdhana rahita thAya', 'sAdhana' zabda ahIM ghaNo vicAraNIya che. asavyavahAranuM pariNAma te sAdhanahInatA che. sArA vyavahAranA abhAve Avo vyakita sAdhana vihIna bane che. ahIM sAdhana' zabdano artha zuM karazuM ? athavA zuM hoI zake ? te vicArIe. sAdhana baMne prakAranA che, bAhya ane AMtarika. te ja rIte tAtkAlika prApta thatAM sAdhana ane bhavAMtaramAM AdhArabhUta puNyarUpI sAdhana. sAdhanahIna thAya to A sAdhana je tene prApta thayelA che temAM paNa hInatA Ave che. e eka pakSa thayo ane AgaLa je susAdhana maLavAnA che tenI prApti na thAya te bIjo pakSa che. vartamAnamAM manuSyabhava, mana, vacana, kAyAnA yogo maLyA che. athavA je kAMI puNyayoga che, te prApta thayo che. athavA 306 Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uccakoTimAM dhArmika saMskAravALA parivAramAM janma thayo che, sadguruno samAgama thayo che. te badhA sAdhana jIva mATe ghaNA upakArI che. prathama pakSa tarIke A prApta thayelA sAdhanamAM hInatA Ave che. sadyavahArane lopavAthI temanA puNya ghaTe che. temanA yogo azubha banI jAya che. saMpatino paNa durupayoga thAya che. tenA pArivArika saMbaMdhomAM paNa kaDavAza ane rAga-dveSa ubhA thAya che. naitika daSTie, dhArmika draSTie, sAmAjika draSTie ane chevaTe adhyAtma kakSAmAM paNa te jIva sAdhana hInatAno bhoga bane che. Ama savyavahAra paDato mUkavAthI vartamAna jIvanamAM maLelA uttama sAdhanano kSaya thAya che. bIjA pakSamAM savyavahArane mUkI devAthI azubha karma baMdhAya che. jJAnAvaraNIya ItyAdi ghAti karmono saMcaya thAya che ane bhaviSyamAM AvA karmonA udayathI jIva sAdhana vihIna bane che. tene jJAnayoga prApta thato nathI, manoyoga prApta thato nathI. gADha karmanA udayathI AMtarika sAdhana to gumAvI bese ja che. paraMtu bAhya sAdhanamAM aMdha bane, badhIra bane, khoDa khApaNavALA zarIra maLe ane chevaTe vikasendriya jIvomAM janma pAmatA pAmatA asaMkhyakALa sudhI ekendriyamAM jaI sarva sAdhanazUnya banI kevaLa janmamRtyunuM tIvra duHkha bhogave. A keTalI badhI sAdhana vihInatA che. astu . uparyukata bhautika bAhya sAdhana ane AMtarika sAdhanonI vihInatA batAvI. A badhA sAdhana jIvane bAhya draSTie upayogI che te sidhdhAMta paNa prastuta thayo che kAraNa ke jIva jyAM sudhI pUrNa zuddhine prApta thayo nathI, tyAM sudhI bahAranA puNyodayajanita saMyogo ane sAdhananI temane AvazyakatA che. korI jJAnanI vAto karI savyavahArane lopI sAdhanano nAza kare, te jIvanI avaLIgati che, ane te sAce raste nathI, tema zAstrakAranuM spaSTa maMtavya che. sAdhana zabdano ATalo sthULa artha karyA pachI sUkSma ane vAstavika sAdhana zuM che teno vicAra karIne A gAthA samApta karazuM. bAhya sAdhano to koI AMtarika kriyAnuM phaLa che. jIvAtmAmAM AvI sUma AMtarikakriyA cAlatI hoya che ane tenuM jIvane jJAna hoya to te sUkSma tattvone sAcuM sAdhana mAnI tenI hAni na kare. sarva prathama sUkSma prajJA je eka prakAranI jayoti che, je AMtajayoti che, jenA prakAzamAM jIva svayaM pote potAne nihALe che ane Atmadarzana paNa kare che. Atmadarzana kadAca na karI zake to paNa A sUkSma prajJA yogya jagyAe prasthApita thaI AgaLa nA prakAzamaya Atmatattvano AbhAsa Ape che. sUmiprajJA te jIvanuM mahAsAdhana che, te eka prakAranA aMtara kiraNo che. A aMtarakiraNa kALa labdhinA yoge khIlatA jAya che. jema puSpakalikA samayano paripAka thatAM potAnA rUpa-raMga ane sugaMdhano AviSkAra kare che, te ja rIte A nAbhikamaLa utkrAMtine prApta karI vikAsa pAmI jIvane svataH prakAza Ape che. kALalabdhino paripAka te mukhya sAdhana che paraMtu A aMtarajayotinI prAptimAM bAhya jIvana satkarma ane sadyavahArathI joDAyeluM hoya to A uttama sAdhana karamAI na jatAM khIlI uThe che. paNa jo jIva gaMdo vyavahAra kare, khoTuM AcaraNa kare to A aMtarajayoti vilupta thavA mAMDe che. jema dipakamAM tela ochuM thatAM jayoti bujhAya, tema savyavahAranA abhAve sUkSma jayotirUpa sAdhana svayaM bujhAvA mAMDe che ane sAthe sAthe sUkSma prajJA paNa vilupta thavA mAMDe che. sUkSmaprajJA ane A aMtara jayoti . 307 Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te be prabaLa sAdhana che. eTale ahIM kavirAja kahe che ke savyavahArane lopavAthI jIva sAdhana rahita thaI jAya che. Aste Aste te zUnya banI jAya che. jema rAjAnuM rAjaya jatAM te sattAvihIna bane che ane dhanADhaya vyakitanuM dhana jatAM te garIba ane anAtha bane che. tema A AMtara sAdhana jatAM jIva adhyAtmika kSetre anAtha banI jAya che. gativihIna banI jAya che, kiMkartavya vimUDha banI jAya che. kharekhara kRpALu gurudeve AvA sAdhana vihIna jIva upara kRpA karatA temane cetavaNI ApI che ke bhAI ! tuM AtmasAdhanAnA nAme savyavahArano ane sadAcArano tyAga karI daIza to sAdhanahIna laMgaDA mANasa jevI tArI durdazA thaze ane prajJArUpI pragatithI pragaTa thayelA uttama sAdhana che teno laya thatAM aMdhAruM chavAI jAze ane tArI gaNanA matArthI sivAya bIje kayAMya thaI zakaze nahIM. Ama A ra9mI gAthA dravya ane bhAve nizcayanaya ane vyavahAranaya bannenuM avalaMbana karI je jIvanA durlakSaNa batAvyA te samagra AcArakAMDa ane zudhdha vicArakAMDanI apUrva gAthA che. have ApaNe A gAthAno sArAMza batAvIne 30mI gAthAmAM praveza karazuM. upasaMhAra : A gAthAmAM mAnava jIvanane vikRta karanArA mukhya be sAdhana upara prakAza nAMkhyo. (1) korI zAbdika vAto ane sUkI tattva philasUphInI vAtothI jJAnanI avahelanA. (2) savyavahAra, sacaritrano abhAva. samagra mAnava jIvananA ke samAja jIvananA banne pIlara pratye bedarakArI rAkhavAthI anaitikabhAvono vikAsa thAya, sArA sAdhanothI vaMcita thAya, prakRtithI prApta thayelA uttama sAdhana gumAvI bese, prabhue ApelI prajJA ane divya zArIrika yogono durupayoga karI sArA vyavahArano laya kare, te vikAsamAM mahAbAdhaka che tema A gAthAmAM jaNAvavAmAM AvyuM che. cAritrika vikAsa te phakata vyakitano nahi paraMtu samAja ane rASTrano pAyo che. saMskRti paNa savyavahAra upara AdhArita che. eTale zAstrakAre ApelI cetavaNI ghaNI ja mahattvapUrNa che. ra9mI gAthAnA je duSpariNAmo Ave che tenuM have 30mI gAthAmAM uddaghATana kare che. 30mI gAthAnA be khaMDa mukhya che. (1) jJAnadazAnI prApti na thavI ane (2) sAdhana vihInatA. Ama A bane bAhya ane atyaMtara khAmI upara prakAza nAMkhI je vyakitanuM nirmANa thAya che teno saMga paNa keTalo ghAtaka che te paNa A gAthAmAM kahevAmAM AvyuM che. hakIkatamAM ra9mI gAthAmAM sAdhana vihInatAno ullekha karyo che. ane punaH ahIM 30mI gAthAmAM paNa sAdhana vihInatAnuM mahattva batAvyuM che. AthI samajI zakAya che ke sAdhana vihInatA e ghaNI ja moTI DyuTI che ane teno be vAra ullekha karIne zAstrakAra jIvanI pAmaratAne oLakhavA mAMge che. hakIkatamAM koIpaNa sAdhaka ke sAdhyano AdhAra tenA sAdhana che. pUrvamAM jema ApaNe kahI gayA ke uttama sAdhana hoya to ja uttama pariNAma Ave. A sAdhana dravya ane nimittabhAve prApta thAya che. je tattva draSTie samajavuM ghaNuM mahattvapUrNa che. gAthAnA vivaraNamAM ApaNe tenI jhINavaTathI chaNAvaTa karazuM. have gAthA upara draSTi rAkhI AgaLa cAlIe. Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-30 jJAnadazA pAmenahIM, sAdhana dazA na kAMI; 'pAme teno saMga che, te bUDe bhavamAMhi || jJAnadazA-sAdhana dazAno saMbaMdha : jJAnadazA ane sAdhanahInatA, e banneno thoDo paraspara saMbaMdha paNa che. kAraNa ke jJAnadazAnA abhAvamAM UMcA sAdhanonuM cayana thatuM nathI. ahIM ApaNe caubhaMgI vyakata karIe. (1) jJAnadazA ane sAdhanadazA bannenI upasthiti (2) jJAnadazA ane sAdhana hInatA (3) jJAnadazAno abhAva ane sAdhananI hAjarI (4) jJAnadazAno paNa abhAva ane sAdhana dazAno paNa abhAva. banne khaMDamAM paraspara sAmAnyapaNe kAryakAraNano saMbhava che. paraMtu nizcitarUpe kAryakAraNa saMbhavita hoya ema jaNAtuM nathI. prathama bhaMga to kalyANakArI che ja, jemAM jJAnadazAne prApta karI jIvAtmA sAdhanadazA paNa meLave che ane caturtha bhaMga upara zAstrakAre svayaM abhiprAya Apyo che. jJAnadazA paNa nathI ne sAdhanadazA paNa nathI. je jIvanA kalyANa pathamAM bAdhaka che. vacalA be bhaMga te vikalpavALA che. temAM jJAnadazAnI hAjarI hoya ane haju sAdhana prApta na thayA hoya to te hAnikAraka nathI. paraMtu jJAnadazA na hoya ane uttama sAdhano maLyA hoya to A trIjo bhaMga ghaNo ja hAnikAraka che jo ke A bIjo ane trIjo bhaMga ghaTita thAya ke kema teno dArzanika draSTie vicAra na karatA sAmAnyabhAve te banne bhaMga upara hitAhitano vicAra karyo che ane temAM jJAnadazAno abhAva e ja mukhya tattva che. have ApaNe mULa gAthA upara AvIe. pUrva gAthAmAM je korI jJAnanI vAto karanAra vyakitane pragaTa karela che teno sAkSAtarUpe 30mI gAthAmAM ghaTasphoTa karyo che. savyavahAra lopanAra vyakita jJAnadazAne prApta karato nathI. jJAnadazA te AgaLanuM biMdu che, uccakoTinuM pagaluM che. pUrvanA doSone kAraNe jJAnadazA thAya nahIM ane te ja rIte pUrvanA doSane kAraNe UMcA sAdhanano paNa vikAsa na karI zake te spaSTa karyuM che. ahIM sAdhana hInatAno bane gAthAmAM prayoga karyo che. pUrva gAthAmAM "sAdhana rahita' kahyuM che jyAre ahIM sAdhana na pAme ema kahyuM che. bannenuM tAtparya eka ja che, tethI samajAya che ke sAdhana hInatA te ghaNI ja mahattvapUrNa paristhiti che. jethI zAstrakAre be vAra te vAtano ullekha karIne pAThakane samajAvavA koziSa karI che. sAdhana te vyavahAranuM hoya ke paramArthanuM hoya, dareka jagyAe sAdhananI mahattA che. sAdhanano abhAva be prakArano che. (1) sAdhana na hovuM ane (2) sAdhana hovA chatAM zudhdha na hovuM, ayogya sAdhana ke, anaphITa sAdhana hoya to paNa sAdhanano abhAva ja che. jema koI vyakita dahIM khAvAnI IcchAthI dUdha rUpI sAdhanano upayoga kare che. dUdhanuM na hovuM te paNa sAdhanano abhAva che ane kharAba ke bagaDeluM dUdha hoya tyAM paNa zudhdha sAdhanano abhAva che. A rIte sAdhananI hInatA bane rIte samajI zakAya evI che. saMbhavataH, 29bhI gAthAmAM "sAdhana rahita' kahIne saMpUrNa sAdhanano abhAva vyakata karyo che, jayAre A 30mI gAthAmAM sAdhana pAme na kAMI, ema kahI yogya Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhanano abhAva sUcita karyo che. sAdhananI mImAMsA : sAdhana viSe vicAra karIe to sAdhana te eka prakAranuM upakaraNa che. sAdhaka te kartA che ane sAdhya tenuM karma che. paraMtu bAkInA uccakoTinA upakaraNa ke adhikaraNa ke saMbaMdha dharAvatA anya tattvo e badhA sAdhana koTimAM Ave che. vyAkaraNa zAstramAM paNa upakaraNanI vAcakatA mATe trIjI, chaThThI ane sAtamI vibhakita mUkelI che. mukhyatve sAdhana arthe trIjI vibhakita kAma kare che. A paNa eka gUDha vAta e che ke sAdhanamAM paNa amuka aMze kartRtva samAyeluM che tethI vyAkaraNa niyamAnusAra karmaNi prayogamAM sAdhanakartA banI jAya che. Ama sAdhana viSe eka nirALo abhiprAya udbhave che. have ApaNe AdhyAtmika draSTie sAdhanano vicAra karIe. sAdhana .be prakAranA che, dravya ane bhAva sAdhana. dravya sAdhano jaDAtmaka hovAthI te dravyarUpe potAnuM kArya bajAve che ane AvA dravya jaDa sAdhano samagra sAdhanAmAM paNa joDAyelA che. gRhastha mATe makAna, bhUmi, sonA-cAMdI, dhana-saMpati ane jIvavAnA badhA sAdhano sthULa dravya sAdhano che. te ja rIte adhyAtmanA raste janArA tyAgI hoya ke gRhastha hoya, temane paNa dravya sAdhanono upayoga karavo paDe che ane te che svastha zarIra, zudhdha AhAra, vastrAdi, sAdhanAnA nirvighna sthAna, vacanayoga A badhA dravya sAdhano che, arthAt bAhya sAdhano che. vicAra karatA spaSTa thAya che ke dravya sAdhanonI paNa ghaNI ja vyApakatA che. dravya sAdhananI upayogitA ane vyApakatA hovA chatAM jo bhAvasAdhana barAbara na hoya to uttama dUdhamAM jhera ghoLavA jevuM thAya che. bhAva-sAdhana te manuSyanI nirmaLa budhdhi, nirmaLa vicAra, nirdoSa puNyano udaya, ahiMsaka bhAvonI prApti, uccakoTinI dayAvRtti ane sauthI zreSTha sAdhana brahmacarya. kAmazakitano parihAra, te badhA bhAvasAdhana che. A bhAvaguNonI kayArImAM ja jJAnadazArUpI puSpa khIle che, arthAt jJAnadazAne prApta karavA mATe zudhdha sAdhano Avazyaka che ane jJAnadazA aMkurita thatAM punaH zudhdha sAdhanomAM guNavRdhdhi thAya che. Ama A bane guNo paraspara Azrita che. ahIM matArthI jJAnadazAnA bIjane aMkurita karato nathI ane sAdhanadazAnA uccakoTinA bhAva sAdhanano vikAsa karato nathI chevaTe dravya sAdhanathI paNa bhraSTa thaI jAya che. tema svayaM zAstrakAra spaSTapaNe udghoSa kare che. jJAnadazA eTale kaI dazA? ? hakIkatamAM sAdhAraNa sAMsArika loko budhdhimattAne jJAna mAne che, athavA amuka zAstro ane pATho bhaNyA hoya to tene paNa jJAna mAnavAmAM Ave che. uparAMta keTalAka mANaso viziSTa vidyAonA jANakAra hovAthI duniyAdArInuM sUkSma ane vyavahArika jJAna dharAvatA hoya che. paraMtu ahIM samajavAnuM che ke A badhI jJAna saMpati hakIkatamAM jJAna nathI. kAraNa ke te tAtkAlika, kSaNika ane viSayAnukula baudhdhika saMpati hovAthI nAzavaMta padArthanI jema A buddhimattA paNa punaH laya pAmI zake che. AdhyAtmika draSTie tenuM koI Thosa athavA nizcita pariNAma nathI. jethI mahAtmAo, AtmasAdhaka puruSo ane sadguru, A jJAnane jJAna kahetA nathI. jJAnadazA te tattvasparzI hoya. vizvanA badhA padArthonI gatividhi ane tenA pariNAmone mArA 310 Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samajI, te padArthonA mohathI vimukata kare te jJAnadazAnI kakSAmAM Ave che. jema jagatanA anya padArthonA nirNaya kare che tema svayaM eka jJAnapurUSa che, eka jJAnapiMDa che, svayaM eka caitanya dravya che ane tenA badhA guNadharmono nirNaya karI tenAthI upajatI nihi dazAmAM je jJAna pahoMcADe che te jJAnadazAnI kakSAmAM Ave che. jJAnadazAmAM laukika nahIM, alaukika bhAvo bharapUra che. zAzvata tattvonuM jemAM bhAna thAya che ane svayaM eka zAzvata sattA che, tevo nirNayAtmAka Thosa pratidhvani jemAM prApta thAya che te jJAnadazA che. uparanA badhA AvaraNone haTAvI nirAvaraNa tattvanuM je bhAna karI zake, karmayukata AtmAmAM paNa karmone bhinna jANI kamenI vacce rahela svataMtra AtmasattAnuM jemAM pratijJAna thAya athavA kaho ke te aMtarghaTamAM praveza karI AnaMdaghana tattvane oLakhI AnaMda saritAmAM snAna kare, te jIvanI jJAnadazA che. jJAnadazA laya pAmanAruM tattva nathI. e sthAyI tattva che. kSaNika padArthonI paryAyAdinA jJAnathI utpanna thatuM kSaNika sukha jema kSaNika che tema te jJAna paNa kSaNika che. paraMtu talasparzI zAzvata dravyanuM jJAna zAzvata sukha ane AnaMda Ape tevuM hovAthI svayaM paNa zAzvata bhAvane vareluM che, A che jJAnadazAnuM darpaNa ! je jIve pUrvamAM savyavahAronuM ullaMghana karI korA zabdonA ghUMka uDADayA hoya te jIva AvI akhaMDa jJAnadazA prApta karI zakatA nathI. jene ApaNe uparamAM vistRta jJAna karyuM, te jJAnadazAne Avo sAdhaka sparzI zakato nathI. sAdhana dazA na kAMI A bIjA padamAM ra9mI gAthAmAM batAvelA durguNonuM punaH duSpariNAma pragaTa kare che. jo ke ra9mI gAthAmAM sAdhanahInatA batAvI che ane pharIthI ahIM te ja vastuno ullekha karyo che. Ama be vAra kahevAno kavino Azaya sAdhanahInatA upara bhAra mUkavAno che. sthUla rIte ApaNe prAraMbhamAM A vastu kahI che. paraMtu A sAdhanadazA zuM che te jANIe. jema jJAnadazA che te jIvanI parama upakArI pragaTa thayelI nirmaLa jayoti che. paraMtu tamAma zAstro ema kahe che ke jJAnanI sAthe jIvAtmAne uttama sAdhano maLyA hoya to te karma chedana karavAmAM athavA mohasAgarane taravAmAM eka adbhuta parAkrama karI zake che. jema koI vikhyAta DokaTara hoya, te DokaTarI vidyAno pUro jANakAra hoya, paraMtu tenI pAse oparezana karavAnA sAdhana na hoya to te aTakI jAya che. tenuM mIzana alanA pAme che, tenI vidyA svapara upakArI thavAmAM niSphaLa bane che. jethI tamAma zAstrakAroe sAdhanadazAne mahattva ApyuM che. A pUrvamAM ApaNe kahI gayA ke dravya sAdhana ane bhAva sAdhana. dravyasAdhana te puNyano udaya che paraMtu bhAvasAdhana te koI AMtarikakRpA, sadgurunI kRpA ke mohanIya karmano uttama kSayopazama, vIryAntarAya karmano abhAva ane tenAthI upajatI je guNazreNI che. bhAva sAdhana te jJAnathI bhinna evA bIjA badhA uttama bhAvonuM sAmaMjasya che. A uttama guNomAM bhakita, prema, tyAga, nirmohadazA ane brahmacarya ItyAdi sAdhanadazAnA nirmaLa upakaraNa che. je jIva bhraSTa thayelo che, bAhya vANIyogamAM ramaNa kare che, te uttama sAdhanadazA athavA bhAva sAdhanothI rahita hoya che, athavA tene prApta karI zakato nathI. jJAnadazA bahu ja nirmaLa, nAjuka tattva che. dIpakanI jayoti jema eka prakAranI lo" che, pavananA sapATAthI te jayoti DolAyamAna thatI hoya che paraMtu anukuLa 311 : Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAna ane yoga hoya to A lo barAbara samAnabhAve jalatI rahe che. tema jJAnadazAnI lo upara jo sAdhananI kamajorI hoya to teno sapATo lAgavAthI jJAnadazA DolAyamAna thAya che paraMtu prabaLa sAdhananI upasthiti hoya to jJAnadazA akhaMDa jaLavAya rahe che. eTale ja zAstramAM kahyuM che ke "sahana jJAna vAritrALa mokSamA" arthAt jJAnanI sAthe samyapha cAritrano sahayoga Avazyaka che. cAritra zabda ja sAdhanadazAno vAcaka che. cAritra te jIvano viziSTa guNa che ane jJAnano parama sahayogI che. jethI ahIM zAstrakAre sAdhanadazAne mahattva ApyuM che. jIva sAdhana dazA na pAme to Avo jIva adhUrI yAtrA mUkI matAgrahamAM paDI jJAnahIna to bane ja che, cAritrahIna paNa bane che. * 30mI gAthA e sAdhanAnI be AMkho che, be pAMkho che. banne AMkha jAya to jIva AMdhaLA bane ane banne pAMkha tUTe to pakSI jamIna para jaI paDe. tema zAstrakAra ahIM kahe che ke jJAnadazA ane sAdhanadazAnI banne AMkho gumAvI jIvo AMdhaLA banI jAya che. banne pAMkho gumAvI nirAdhAra banI jAya che. dhanya che gurudevanI A amogha vANIne ! dhanya che, temanI abhUta racanAne ! temaNe be TUMkA padomAM samagra zAstrane vaNI lIdhuM che mokSamArganA avarodhaka paththarAo batAvI jo UMdhe raste cAle to kevI bhayaMkara dazA pAme teno AbhAsa Apyo che. A gAthAnA uttarArdhamAM Avo vyakita phakata potAnuM nukazAna karato nathI tema kahIne eka kusaMgarUpI sAmAjika duSaNanuM vivaraNa kare che. je vyakita jJAnadazA ane sAdhanadazAthI hIna hoya, korI vANIno dhaNI hoya, savyavahArathI bhraSTa hoya to tevA vyakitano saMga sAmAnya saraLa jIvo mATe kevo ghAtaka banI jAya che ane teno kusaMga thavAthI jema koI cepIroga bIjAne vaLage che, tema A virAdhanAno roga sAmAnya jIvone vaLagatA vAra lAgatI nathI. jema pAtharelI jALamAM pakSIo phasAya che tema AvA jIvanA saMgamAM AvanArA tenAthI jo prabhAvita thAya to bhavajaLa mAMhe DUbI jAya che. zAstrakAre paNa e ja pariNAma batAvyuM che ke bUDe bhavajaLamAMhi' upAdAnanI pradhAnatA : kusaMga thavo athavA kusaMgathI prabhAvita thavuM, teno AMtarika AdhAre zuM che? athavA tenA AMtarika karmajanya pariNAma zuM che tenA upara thoDo prakAza nAMkhazuM. AvA kusaMga denArA nimittabhAve che. paraMtu upAdAnamAM jIvanI potAnI akSamatA kAraNabhUta hoya che. jema lAkaDAmAM khIlI lAge che paNa loDhAmAM vaLI jAya che, to jema khIlI kAraNabhUta che tema lAkaDAnI kamajorI paNa kAraNabhUta che. kASTanI racanA tenuM upAdAna kAraNa che. jayAre khIlI che e nimittakAraNa che. zAstrakAro ema kahe che ke mithyAtva mohanIyanA udayabhAvo prabaLabhAve vartatA hoya, jJAnAvaraNIyakarmano uttama kSayopazama na thayo hoya, kaSAya mohanIya tathA nokaSAya mohanIyano udaya bhAva jhaLakato hoya ane karma saMbaMdhI koIpaNa udayabhAve kusaMgI jIva tene hAlo lAge che, game che, tyAre nimittabhAve te AvA jIva upara prabhAva pAtharI zake che. khetara taiyAra thayuM hoya pachI temAM sArA narasA bIjo aMkurita thAya che ane nimitta upAdAna banne maLIne eka viSama kArya pedA kare che. e ja rIte ahIM karmAdhIna sthitivALA jIvanI svayaMnI upAdAnanI pratikULatA che ane te kusaMgI jIvano saMga svIkAre che tyAre te badhA guNothI 312 Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaMcita thaI kusaMgInI jema pote paNa bhavajaLamAM DUbI jAya che. astuH ahIM zAstrakAre 'bUDe bhavajaLa mAMhi' kahyuM che. A pada bhAratIya saMskRtinuM mahattvapUrNa pada che. bhAratanA badhA sAttvika dharma janmanI paraMparAne mAne che. pUrva janma, punarjanma pAmI jIva eka dehane choDI bIjo deha dhAraNa kare che. karma saMskAra pramANe tevI tevI yoniomAM te utpanna thAya che ane corAsI lAkha yoniono bhavasAgara batAvavAmAM Avyo che. A bhavajaLa zuM che te bahu ja suMdara viSaya che. tenI carcA karI A gAthA pUrNa karazuM. bUDe bhavajaLa mAMhi : Astika nAstikano paNa mukhya AdhAra janma janmAMtaranI jIvanI kathA che. je loko pUrvajanma mAnatA nathI te nAstika koTimAM Ave che. svayaM zAstrakAra AtmasidhdhinA AgaLanA padomAM paNa A viSaya upara prakAza nAMkhe che. tethI ahIM TUMkamAM ja kahIe chIe. A bhavajaMjALa te zubhAzubha karmanuM phaLa che. bhavajaMjALa be bhAgamAM vibhakata thAya che, durgati ane zubhagati. manuSya ane devanI gati uttama che, jayAre tiryaMca ane nArakInA bhavo azubha gaNAya che. zubhagati bhautika sukha ApanArI che, paraMtu tenAthI mukita thatI nathI. bhagavadgItAmAM paNa kahyuM che zunya punye mRtyuloka visaMti arthAt puNyano kSaya thayA pachI jIva punaH adhogati pAme che. Ama zubhagati paNa eka prakAranI bhavajALa che. jIva bhavajALamAM na jAya teno upAya zrutajJAnamArga che. paraMtu kusaMgI jIvanA saMparkathI jIva bhavajALathI mukata thaI zakato nathI. bhavajALanI satyatA vize sacoTa vaijJAnika pramANo upalabdha nathI. tethI keTalAMka tarkavAdI bhavapaMraparAno svIkAra karatAM nathI. paraMtu samagra vizvataMtranuM nirIkSaNa karatA lAge che ke jIvAtmA jevuM akhaMDa jJAnatattva ATalI TUMkI yAtrAmAM sImIta na thaI zake. "na hanyate haiMcamAne zI' zarIrano nAza thavAthI jIvano paNa nAza thaI jAya, te TUMkA tarkanuM pariNAma che tema mAnavuM. dIrghadRSTie jotAM, jIvananI AstikatA e ja vAstavikatA che. astu. ahIM zAstrakAre je sAdhanadazA kahI hatI ane e rIte jJAnadazA paNa kahI che. to dazA zabda zuM sucave che ? jJAna ane sAdhananI sAthe dazA zabdano ullekha karyA che te koI vizeSa prayoga che. 'dazA' zabda avasthAvAcI che. rUpAMtaranI sUcaka che. koIpaNa padArthamAM temanI eka vizeSa avasthA hoya che ane A vizeSa avasthA samagra traikAlika bhAvo para prabhAva pADe che. sonuM paNa eka paththara jevo padArtha che ane bhautika jaDabhAva che. paraMtu svarNamaya tenI avasthA tenA mUlyamAM apAra vRdhdhi kare che. padArtha game tevo nAmadhArI ane guNAtmaka hoya paNa tenI avasthA barAbara na hoya to padArtha nirguNa banI jAya che. dUdha te uttama padArtha che. paraMtu tenI jobagaDelI avasthA hoya to te heya banI jAya che. ahIM jJAnadazAno artha 'jJAnanI eka uccakoTInI avasthA' te pramANe thAya che. jemAM padArthanuM zudhdha rUpa pratibiMbita thAya che ane jJAnanI A avasthA samasta jJAnane ke jJAnIne dhanya banAvI de che. sAmAnya kakSAmAMthI mukata thaI jJAna jayAre vizeSa prakAranI uttama avasthAne prApta kare tyAre te amUlya jhaverAta banI jAya che. dhanya che AvI vizeSa avasthAne ! A ja rIte sAdhanadazAmAM sAdhananI avasthAno pratibodha karavAno che ane uccakoTinI sAdhana avasthA samagra sAdhanane dhanya banAvI zake che. tethI ahIM kavirAje 'dazA' zabdano prayoga 313 000000000 Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karIne uccakoTinuM uddhodhana karyuM che. AtmasidhdhinA eka eka pada ane eka eka zabda para vicAra karatA jANe sAcA motInI mALA hoya ane tethI paNa vizeSa ratnakaNikA aMdara parovelI hoya tevo pratyeka pade bodha thAya che, AnaMda thAya che ane bhakitarasa jAgRtta thAya che. ATaluM kahyA pachI ApaNe A 30mI gAthAno saMkSepa sArAMza kahI AgaLa vadhazuM. upasaMhAra : AkhI gAthAmAM mukhya jJAna ane sAdhana vihIna vyakita azubhagatinuM nimitta bane che ane AvA kusaMgIno saMparka karavAthI sAmAnya bhakatajano bhavasAgaramAM DUbe che. arthAta asaMkhyakALa sudhI ekendriya, vikasendriya Adi gatimAM janma-mRtyu karatA rahe che. vizeSa durgati thAya to narakagatimAM paramAdhAmI devonA hAthe anaMta duHkhanI prApti thAya. tethI jIvAtmAe kusaMgathI bacavuM joIe. satsaMga te jIvanA vikAsano sAco pAyo che te samajavuM joIe. jenI pAse jJAna nathI ane aMdhazradhdhAthI svArthamaya pravRtti karatA hoya, tevA gurunAma dharAvatA kahevAtA guruthI dUra rahevuM joIe. tulasIdAsajIe paNa kahyuM che ke svAra kalyANa sAdhe te saMtanuM lakSaNa che. A gAthAmAM je upadeza Avyo che te paNa kaMsagathI bacavA mATe cetavaNI ApI che. have ApaNe 31mI gAthAmAM praveza karatAM pahelA teno upodghAta karIe. upoddAtaH A gAthAmAM matArtha thavAmAM bIjA paNa keTalAka kAraNo che. te paNa pratyakSa dekhAya tevA kAraNo che, tethI ahIM spaSTapaNe teno ullekha karyo che. saMsAramAM lagabhaga je kAMI ahaMkAra ane svArthanI pravRttio che tenI pAchaLa mAna pAmavAnI, moTA thavAnI, lokeSaNA ke tRSNA bharelI hoya che. tulasIdAsajIe paNa kahyuM che" kaMcana tyajavo heja hai, sTeja strIno neha, kintu mAna baDA ISya tulasI durlabha eha" arthAt mAna mUkavuM bahu ja kaThaNa che. sAMsArika nimitto to mAna vadhAravAnA sAdhana che. dhana saMpatti, baMgalA, moTara, parigraha ane sattA, A badhA kAraNe jIva moTAI meLave che. paraMtu kema jANe adhUruM rahI gayuM hoya tema moTAI meLavavA mATe dharmano paNa khulla khullA upayoga kare che ane dharmanA kSetramAM paNa potAnuM mAna kema vadhe te lakSa banAve che. sAcu lakSa cUkI jAya che. lakSa bhraSTa thayelA AtmAone mATe matArtha thavAmAM eka vadhAre kAraNano umero kare che. je ahIM kavirAja kahe che "nija mAnAdi kAja arthAt potAnuM mAna vadhAravAne arthe je kAMI kare che e paNa eka matArtha che. eTale kaDInA prAraMbhamAM ja kahayuM che ke e paNa jIva matArthamAM "e" eTale ja mAnAdi che. te mAnAdi lakSa banAvIne matArthano vadhAro kare che. arthAtu zAstrakAra tene eka prakArano matArtha gaNe che ane A gAthA dharmanA kSetramAM pravezelI vikRti upara prakAza nAMkhe che. upodghAta karI gAthAne samajIe.. &&aa 314 : Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-31 | e paNa jIva matAthamAM; nija mAnAdi kAja; 'pAme nahi paramArthane ana-adhikArImAM ja , e paNa jIva matArthamAM zarUAtamAM ja "e paNa jIva matArthamAM' ema kahIne matAmAM je je padArthonI gaNatarI thaI che temAM jIva eka pagaluM vadhAre bhare che. e paNa eTale jene ame AgaLa kahI rahyA chIe te athavA lokamAM vyavahAramAM AvatA bhAvo ema kahIne "e" zabdathI laukika bhAvonuM grahaNa karyuM che. jenuM nAma lIdhu nathI paraMtu "e" kahIne AMgaLI cIMdhI che ke jIva e" tattvone matArthamAM bheLave che, athavA jIva svayaM e tattvonuM avalaMbana laI matArthI bane che ane A matArthane grahaNa karavAmAM potAnuM mithyA abhimAna athavA laukika sanmAna ke vAhavAha meLavavA mATe je kAMI dhArmika carcAo kare che "e" paNa matArthamAM che ane A ceSTA karanAro bApaDo A jIvarAja che. tethI ahIM kavirAje jIva zabdano upayoga karyo che. kema jANe koI kSudra prANI hoya ! ane AtmAnA mahAna guNono parityAga karI laukika mAnarUpI kacaro meLavI saMtuSTa thato hoya ! jema kSudra prANI uttama padArthano tyAga karI durgadhI padArthonuM sevana kare che ane hIrA-mANeka-motIne paDatA mUkI, kaMkara ane kacaro tijorImAM bhare che to te bicAro kSudra banI aMdhakAramAM aTavAyelaiM che. tema ahIM paNa zAstrakAre jIva zabda mUkIne jIvanI durbhavasthAnuM varNana karyuM che te matArthI mAna meLavavAnI tRSNAthI matArthamAM aTavAIne taraphaDiyA mAre che. bIjA koI jIvane ochuM mAna maLyuM hoya ane potAne vadhAre mAna maLe to abhimAnanuM sevana kare che ane bIjAne vadhAre mAna maLyuM hoya ane potAne ochuM mAna maLyuM hoya to laghutAgraMthinA bhAvamAM sapaDAIne potAne kamabhAgI mAne che. Ama A bicAro jIva mAnArthanI cakkImAM sapaDAIne eka prakAranA matArthano bhoga bane che. zAstrakAre jIvanI A durbhavasthAnuM baMne padamAM kAvya draSTie citra kheMcyuM che, ane matArthanA bhAvo pragaTAvyA che. have uttarArdhamAM tenA duSpariNAmonuM AkhyAna kare che. 28mI gAthAmAM lakhyuM che ke "grahe nahi paramArthane ane ahIM pharIthI A ja vAtane pAme nahi paramArthane kahIne bIjIvAra ullekha karyo che. A vAta upara khAsa dhyAna ApavAnI jarUra che. jJAna ane cAritra e jIvanI be mukhya vikAsa paryAya che. jJAna ane darzana to saMyukata che jethI e ahIM jJAna ane cAritra e be tattva upara draSTi karavAnI jarUra che. samagra jaina darzana cAritrika pariNati upara bhAra Ape che. cAritramaya pariNAmo te ja jIvanI vizudhdhi che. cAritranA pariNAmothI zudhdha upAdAna udbhave che. grahaNa karavuM te baudhdhika kriyA che. athavA jJAna dvArA samajavuM. 28mI gAthAmAM "grahe nahi paramArthane' ema kahyuM che, tyAM grahaNano artha che jJAnathI paNa paramArthane samajavA mAMgato nathI, athavA samajavAnI ceSTA karato nathI. paramArthanI kathAthI vimukha rahe che. tethI tyAM jJAnAtmaka & 315 raDa Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paramArthano abhAva che. jayAre A gAthAmAM "pAme nahIM paramArthane' ema kahIne paramArthamaya pariNati paNa thatI nathI. jJAnamAM grahaNa karyA pachI AcAra ke cAritrarUpe tatvanI pariNati thAya to jJAna sArthaka bane che ane jIvane paNa teno AnaMda Ave che. svAbhAvika AtmAnaMdano anubhava thato nathI. jJAnathI to vaMcita che ane te have cAritrathI paNa vaMcita thAya che. te matArthInA gADha pariNAmo batAvyA che. vIryAntarAyakarmanA kSayopazamanA AdhAre samyagujJAna thayA pachI jIvAtmA samayaH pariNati kare che. paraMtu jJAnadazA ane sAdhanadazAnA abhAve kavirAja kahe che ke A jIva paramArtha jJAnathI to vihIna che ja, paraMtu have to paramArthanA bhAvone paNa pAmI zakato nathI. A jJAnabhraSTa ane cAritrabhraSTa jIva mahAmUlya paramArtha tattvathI bane rIte dUra rahI jAya che. te vAtane spaSTa karavA mATe "pAme nahIM paramArthane" ema kahIne 28mI gAthAnA bhAvone bevaDAvyA che. astu ayogya adhikAra : paramArthanI A banne bAjuno vicAra karyA pachI A jIva je tattvane pAmyo nathI evA adhikAra vagaranA parabhAvomAM ja aTakI rahe che. ahIM ana-adhikArI zabda ghaNuM vivecana mAMge che. ApaNe tenA para TUMkamAM prakAza nAMkhIe. adhikAra zabda e svAmIttva darzaka zabda che. ane AdhyAtmika rIte te viyo mAvAyena ja dhAra bhAvone potAnA aMrtagata karIne athavA aMrtagata thanArA bhAvone je jANI zake che, potAnA samaje che, te adhikAra che. astu. adhyAtmazAstro pUche che ke zuM jIva dravyano bIjA koIpaNa dravya upara adhikAra che? athavA bIjA dravyono zuM jIva upara adhikAra che? ke badhA dravyo svataMtra che? zuM dareka dravyo potAnI kriyAnA ja adhikArI che ? svapariNatinA mAlika che. AtmatattvanA nijaguNone pragaTa karavA, AtmA adhikArI che paraMtu zAstra kahe che, athavA vizeSa rUpe adhyAtmazAstra kahe che ke para dravyamAM jIvano kazo adhikAra nathI. jayAM arthAtu para pariNati potAno adhikAra nathI, tyAM adhikAra samajIne ana-adhikAra hovA chatAM jIva temAM racyo pacyo rahe che ane para padArthone potAnA karavA mATe rAga kare che. ane anIcchita, anizcita dravyone dUra karavA mATe 'Sa kare che. A mULamAM banne kriyA ana-adhikArInI ja che. paramArthane grahaNa na karavAthI, paramArtha dazAmAM ramaNa nahi karavAthI, jJAnadazAno abhAva hovAthI ane zudhdha sAdhanadazA paNa prApta na thaI hovAthI jIvAtmA rAga-dveSanA cakakaramAM rahI ana-adhikAra kSetramAM kAma karato rahe che. jenA upara adhikAra nathI tenA mATe pravRtti karavAthI chevaTe pariNAma viparIta Ave che. athavA jIva sAthe dago thAya che. ana-adhikAra ceSTAonA pariNAme bAhaya ane AtyaMtara, sAcA ane khoTA bane adhikArathI bhraSTa thayelo jIva parAdhIna dazAmAM cAlyo jAya che. ane adhikAranA vAgoLelA locA vamana karIne kalpanAvihIna thayelo jJAnazUnya banI ekendriyAdi bhAvomAM rakhaDe che. manuSya avatAranuM mUlyavAna phaLa cUkIne asaMkhya kALa sudhI anya yonimAM jayAM teno kazo adhikAra nathI, tyAM duHkha ane vedanA bhogavato rahe che. jIvano adhikAra potAnA jJAnamaya pariNAmo upara ja che. adhikAra be prakAranA cheH bhautika ane AdhyAtmika. e rIte adhikAranA bIjA paNa be pakSa che. sAco adhikAra ane khoTo adhikAra. bhautika adhikAra to mithyA che ja. rAjA mahArAjAo Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cha khaMDanA cakravartIo paNa potAnA pracaMDa adhikArathI vilIna thaI durgatine pAmyA che. to sAdhAraNa bAhya mAlikInI zuM gaNanA? bhautika adhikAra to khoTo adhikAra che ja paraMtu aMtaHkaraNamAM thatI kriyAomAM je vibhAvo che, je vikRti che te badhI karmajanya che ane jJAnAtmaka zudhdha pariNati che, te Atmajanya che. Ama karmajanya prakRti ane Atmajanya svabhAva bannene vibhakata karI svabhAvane samajI, A ja mAruM sAcuM tattva che, tema zudhdha dazA upara ja adhikAra mAne ane parapariNati te mAro svabhAva nathI, mAruM kartutva nathI ane tenA adhikArano ahaMkAra mUkI zudhdha dazAne bhAre to svataH te vibhAva prakRti laya pAmI jAya che paraMtu ahiM zAstrakAra kahe che ke jIvAtmA matArthanA jore ane matArthanA aMdhakAramAM AvA ana-adhikAramAM ja sabaDato rahe che. je zabda kahIne eka prakAranI draDha nizcayAtmaka ukita karI che. "mAM ja' kahevAno artha che ke jAya to jAya kayAM ? eka vikArathI bIjA vikAramAM, Ama vikAramAM ja pharato rahe che. jeno artha che koI mANasa ghaNI jAtanA khoTA sikakA rAkhe che. pachI eka khoTo mUkIne bIjo upayoga karavA jAya to aMte to khoTA sikakAmAM ja ThagAI che. "je kahevAno artha e che ke eka pachI eka badhI ana-adhikAra kriyAomAM ja cakakara kApe che. paraMtu mULa kendramAM AvI zakato nathI, jayAM teno adhikAra che. te tattvane sparza karato nathI. tevI che jIvanI parAdhIna, ahaMkAramaya, khoTI, ana-adhikAra dazA. A rIte 30mI gAthAmAM matArthanA ghaNA kulakSaNo batAvI zAstrakAra haju A viSayamAM AgaLanI gAthAo uccAraze. - upasaMhAra : (1) jJAnadazAno abhAva (2) zudhdha sAdhanadazAno abhAva (3) paramArtha tattvanI aprApti. A traNeya kadama UrdhvagAmI nathI, paNa adhogAmI che. nIce utaravAnA traNe pagathiyA che. A traNeya pagathiyA upara ApaNe ghaNo prakAza nAMkhyo che. ahIM sAdhakane e cetavaNI che ke zudhdha jJAnadazA ane sAdhanadazA te baMne sAdhakanI pAMkha che ane paramArtha te sAcA motIno cAro che. pAMkha majabUta hoya ane A cAro care to zAMti pAme. paraMtu pAMkha paNa khoTI che, kSetra paNa khoTuM che ane jayAM adhikAra nathI tyAM bhaTakavAthI motIno cAro maLavAno nathI ane mAThI dazAne prApta karI azAMtino anubhava kare che. jIva je viparIta pravRtti kare che temanuM bAhya mukhya kAraNa mAna pAmavAnI tRSNA che ema zAstrakAranuM maMtavya che. eTale "nija mAnArthe ema kahyuM che. guruo ane bhagavaMtonuM mAna vadhe te avamAnya nathI paraMtu potAnA mAna mATe jhaMkhe to tenI kupAtratA che. A batAvavA mATe ja "nija zabda mUkayo che ane potAnA mAnanI tRSNA eka matArthanuM pradhAna lakSaNa banyuM che. A badhA durguNothI jIvAtmA paramArthane meLavI zakato nathI. paramArthathI dUra rahe che. teno artha ja e che ke te kaMgAla rahe che. sAcI saMpatti to paramArtha ja che. eTale jIvAtmAe sAcI saMpatti meLavavA mATe ane motIno cAro caravA mATe mAnAdi tRSNAno tyAga karI sadgurunA caraNe javuM joIe. upodghAtaH ahIM 3ramI gAthAno AraMbha thAya che. atyAra sudhI sAdhanahInatAno je ullekha karyo che ane bIjA je kAMI durguNo batAvyA che tenA mULa kAraNo upara A gAthA prakAza Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAMkhe che ane mULa kAraNone na samajavAthI ja jIva kharA arthamAM kadAgrahI bane che, jene ahIM matArthI kahIne saMbodhana kareluM che. sAdhanAnA be mukhya pAyA che. upazamabhAva ane vairAgya. samagra uccakoTinA AkhyAna arthe kathAo upazamabhAva ane vairAgyanuM ja kathana kare che. upazamabhAvathI vikArabhAvo zAMta thavA joIe. kadAca teno kSaya thatAM ghaNo samaya lAge che. paraMtu prathama upazama thAya ane kaSAyo zamI jAya, to ja AgaLa upara AtmA kSAyikabhAvane vare che. A gAthAmAM upazamabhAvano upadeza Apyo che ane tenA supariNAma rUpe vairAgyanuM kathana karyuM che. A 3ramI gAthA samagra sAdhanA zAstramAM banne staMbhonuM AkhyAna karI tenAthI vaMcita jIvane matArthInA padathI alaMkRta karyA che. upazama ane vairAgya e sAdhanAnI baMne AMkho che. have ApaNe gAthAne sparza karIe. Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-3ra nahIM kaSAya upazAMtatA, nahIM aMtara vairAgya; saraLapaNuM na maghyasthatA, e matArthI durbhAgya A gAthAmAM kaSAyanA be vibhAga pADayA che te zAstrokata che. A jAtanA vibhAga phakata jaina darzanamAM ja jovA maLe che. kaSAya eTale eka prakAranI adhyAtma vikRti che. jemAM krodhAdi durguNono samAveza thAya che. anya darzanomAM paNa SaripunuM varNana che. jayAre jainomAM cAra kaSAyano ullekha che. kaSAyanI sAMgopAMga sthiti ane avasthAnuM digadarzana jainadarzanane choDI anyatra jovA maLatuM nathI. kaSAyanI be prakAranI sthiti che. (1) kaSAya sarvathA nirmULa thaI javA. kaSAyanA bIjano paNa kSaya thaI javo, tene kSAyika bhAva kahevAmAM Ave che. (2) kaSAya maryA na hoya, paraMtu teno udaya zAMta thaI jAya ane jIva potAnA guNamAM ramaNa karI zake evI sthiti thAya to tene upazama ke kSayopazama kahe che. jema pANImAM mela hoya te sarvathA mela kADhIne pANIne zudhdha kare te eka avasthA che. jayAre mela taLIye besI jAya ane pANI svaccha thAya e bIjI avasthA che. te kaSAyo upazAMta thaI potAnA prabhAvathI jIvane mukata rAkhe ane samaya maLatA pharIthI udayamAna paNa thaI zake te sthitine upazamabhAva kahe che. ahIM zAstrakAre "nahi kaSAya upazAMtatA" ema kahIne bIjI sthitinuM varNana karyuM che. arthAt kaSAya kSaya to pAmyA ja nathI. paNa upazAMta paNa thayA nathI. hakIkatamAM jIvano puruSArtha upazamabhAvane kSayopazama bhAvamAM sImita che. kSAyikabhAva to sAdhanAnuM carama biMdu che. tethI zAstrakAre ahiM upazAMtatA zabdano prayoga karyA che. upazamabhAvanuM avalaMbana karI puruSArtha anusAra jIva kaSAyathI mukata thAya che. paraMtu kaSAyanI upazAMtatA thaI ja nathI. arthAt jenA kaSAya zamyA nathI. tyAM jJAna ane AtmadarzananI AzAno saMbhava nathI. Avo jIva kaSAyathI saMtapta che. jema ghara baLatuM hoya tyAM zAMtithI kema koI sUI zake ? kaSAyanI jayAM lAya lAgI che tyAM sadbhAva ane vairAgyanA bIjo paNa baLI jAya che ane upazama jevA suMdara vRkSothI vihIna upazAMtanA abhAvavALA raNapradezamAM garama retI sivAya bIju kazuM hAtha lAgatuM nathI. potAne DAhayo mAnato jIva AtmAne raNapradeza jevo guNa vihIna banAve che ane rAgadveSanA viSAkata kaDavA phaLa AvatA jALamAM joDAya che, eTale ja zAstrakAra kahe che ke nahi aMtara vairAgya.' ahIM vairAgyanI AzA kayAMthI hoya ? kadAca koInA prabhAvamAM AvI bAhya vairAga dhAraNa karyA hoya to paNa aMtaramAM vairAgyanI saurabha nathI tethI zAstrakAre kahyuM che aMtara vairAgyano abhAva. ApaNe aMtara vairAgyanI vyAkhyA karatA pahelA kaSAyanI upazAMtatA vize vicAra karIe. kaSAya bhAva mImAMsA : zuM kaSAya bhAvo e jIvanI anAdikALanI saMpatti che ? ke jIva pAchaLathI kaSAyamAM sapaDAya che ? mULamAM je kaSAyabhAvo sAmAnya koTinA hatA te zuM manuSyayonimAM 319 Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AvyA pachI vadhAre vikasita thAya che? kaSAyanI vaghaghaTa thavI ane utkRSTa bhAvo pragaTa thavA temAM aMdaranA kAraNo zuM che ? zAstrakAroe yathAsaMbhava A biMdu para prakAza nAMkhyo che. chatAM paNa keTalAka bhAvo rahI gayA che. jIvAtmA jayAre avyavahArarAzithI ane sUkSama ekendriya Adi gatimAMthI vyavahAra rAzimAM Ave che tyAre tenA kaSAyabhAvo to lagabhaga zUnyavat hoya che ane temanI sthiti paNa ghaNI ja alpa hoya che. te jIvo narakAdi gatimAM to jaI zakatA nathI. narakamAM javA mATe je kaSAyabhAvonI AvazyakatA che, te che nahi. AvA jIvone sUmakaSAyanA udayabhAva hovA chatAM tene upazamabhAva kahI zakAya tema nathI. mohanIyakarmanA udayabhAva sAthe joDAyelo jIva akAma nirjarAnA baLe jayAre vIryAntarAya karmano kSayopazama kare che ane beIndriya Adi gatimAM AgaLa vadhavA mATe prayANa kare che, te gatino AyuSyano baMdha kare che, tyAre tenI kaSAyanI sthiti paNa vadhatI jAya che. ane nAnI moTI durgatimAM jaI zake tevA baMdha paNa pADI zake che. ahiM paNa tene mohanIyakarmanA udayabhAva ochA hovAthI, chatAM haju upazamabhAvano, kSayopazama bhAvano sparza thayo nathI, temaja upazamabhAvanuM sAhacarya paNa nathI. vikasendriya Adi bhavothI AgaLa vadhIne jayAre asaMjJI paMcendriya, saMjJI tiryaMca paMcendriyanA bhavamAM Ave che ane manuSya gati sudhI jAya che tyAre tenI vAsanA ane zakitamAM ghaNo vadhAro thayo hoya che ane pAMce Indriyo UrdhvagAmI na hovAthI potapotAnA viSayanuM bhAna karAve che, viSayano anurAga pedA thAya che. AvA samaye mohanIya karmanA bIjo phalIphulIne virATarUpa dhAraNa kare che. ATalA vivaraNathI ApaNA banne praznono javAba maLI rahe che ke zakitazALI deha maLyA pachI kaSAyamAM vRddhi thAya che. suSupta kaSAyo aMkurita thaIne dIrdha sthiti dhAraNa kare che, tenA mULa draDhIbhUta thAya che. jema A kaSAyothI bhautika sukha maLe che tema tenA ghaNA kaDavA phaLo paNa jIvane bhogavavA paDe che. eka prakAre jIvane sukha duHkhanI cakakImAM pIsAvAno vAro Ave che. A che mohanIyakarmanI lIlA ! ane kaSAyanA mULa kAraNonI aMtakathA ! AvI avasthAmAM jayAre jJAna thAya athavA jJAnanuM zravaNa thAya, athavA jJAnIno sahayoga thAya athavA potAnI svabudhdhithI jAgRta thaI vibhAvonuM nirIkSaNa karI kaSAyanA dudhdhabhAvathI jo mukata thAya, to kaSAyanI upazAMtatA pravartamAna thAya che. A biMdu jIva mATe vilakSaNa biMdu che. nIcenI gatithI Avelo jIva evA kendra para pahoMcyo che ke tyAM spaSTa be mArga nirdhArita thAya che. eka kAMTA bharelo rAgadveSano bhayajanaka mArga, bIjo Atmonnati bharelo, zAMtine varelo, upazamabhAvano saMdeza Apato nirbhaya mArga che. A biMdu para jo jIva aTakI jAya, kaSAyanI upazAMtatA thAya nahIM, vairAgyanI majAka uDAve to tevo jIva ATalo vikasita thayA pachI punaH adhogatinA cakramAM, paMcendriyathI punaH ekendriya sudhI cAlyo jAya che, paraMtu A matAgrahI jIva satyano svIkAra karato nathI, kaSAyanA Avegane zAMta karato nathI. virakitabhAvathI dUra rahe che tyAre te matAgrahI che eTaluM ja nahIM, patanane mArge che. astu ahIM upazamabhAva vize be zabdo kahayA pachI zAstrakAre kahyuM che ke "nahi kaSAya upazAMtatA, nahi aMtara vairAgya". Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vairAgyabhAva, tyAganI jIvAdorI : vairAgya e bhAratIya saMskRtino bahu jUno jANIto zabda che. badhA ja dharmo ane saMpradAyamAM vairAgya ane vairAgya bharelI kathAono ullekha zAstromAM jovA maLe che. vairAgya e jIvananuM ucca koTinuM pAsu che. kadAgrahavALI koI cIjathI haTI javuM, te UMcI budhdhimattA che. kAdava bharelA taLAvamAM kAdava keTalo UMDo che, ema jANavA mATe koI aMdara jAya to kAdavamAM ja kheMcI jAya che. paraMtu kAdavane dUrathI salAma karI, tarIne cAle to badhdhimattA che. rAga dveSarUpI kAdavanA bharelA taLAvo saMsAramAM Dagale ne pagale jovA maLe che. temanA bane cheDA gupta che. tene pAra pAmavA mATe mathAmaNa karavI, te ghora ajJAna che. tenAthI haTI javuM e virakita che. virakita eka prakAranI pIThehaTha che ane bIjA prakAre moTo puruSArtha paNa che. jJAnabaLa ane saMkalpabaLathI ja virakitanuM AcaraNa thaI zake che. saMsAramAM be pAsA jenA sukha ane duHkha evA nAma che, tevA ghaNI jAtanA kaMdo che, temAMthI vimukata thayelA AtmAo ja vairAgyanuM avalaMbana karI avyaya evA akhaMDa AtmA ke brahmAnaMdane prApta kare che. vairAgya te eka uccakoTinuM saMsAranA kalezathI bacavA mATenuM sAcu hathiyAra che. dUra rahevuM, chuTuM paDI javuM athavA saMgamAM rahIne paNa manane chUTuM pADavuM, manane bAhya duniyAmAM padArthothI prabhAvita na thavA devuM, te vairAgyanuM lakSaNa che. darpaNa upara paDatI dhULathI darpaNa melu thAya paraMtu jo darpaNane sApha karavAmAM Ave to zudhdha pratibiMba paNa maLe, tema manobhUmi rUpI darpaNa upara rAga-dveSanI je dhULa paDe che tenAthI darpaNane mela thavA na de ane vairAgyathI darpaNane svaccha rAkhe to temAM uccakoTinA tattvajJAnanuM pratibiMba paDe che. paNa haThAgrahI jIva jene zAstrakAra matArthI kahe che, te eka prakAre madArI che, ahaMkAra rUpI madathI bharelo che. te satyano svIkAra karyA vinA ane rAga-dveSanA pariNAmane tapAsyA vinA vairAgyahIna banIne potAnuM kALu citra Ubhu kare che. A che matArthInI adhamadazA ! ahiM vairAgyanI sAthe aMtara zabda joDayo che. "nahi aMtara vairAgya" A aMtara zabda vairAgyanI sAthe paNa joDAyelo che, te vairAgyanuM vizeSaNa paNa bane che ane aMtara zabdane svataMtra mAnIe to te vairAgyanuM adhikaraNa paNa bane che. arthAt sthAnasUcaka paNa che. vairAgyabhAva : (1) aMtarano vairAgya (AtmAthI utpanna thayelo vairAgya) (2) aMtaramAM vairAgya (aMtara) A banne lagabhaga najIkanA hovA chatAM, samAna bodhaka hovA chatAM baMne pAsA tapAsavAthI tenA vizeSa bhAvo paNa dRSTigata thAya che. prathama ApaNe aMtarano vairAgya e sIdho artha grahaNa karIe. aMtarane vairAgya eTale zuM? laukika padhdhatimAM traNa prakAranA vairAgya prasidhdha che. (1) sukhagarbhita vairAgya (2) du:khagarbhita vairAgya (3) jJAnagarbhita vairAgya. A traNeya vairAgyanA vibhAjanathI spaSTa thAya che ke prathamanA be prakAra te bAhya vairAgya che. bAhya nimittathI upajelo vairAgya che, pratikULatA ke anukULatAnA AdhAre udbhavelo vairAgya che. jayAre jJAnagarbhita vairAgya e aMtarano vairAgya che. arthAt AMtarika vairAgya che. A vairAgyamAM koI padArthanA sukha duHkhanuM nimitta nathI paraMtu jaDa dravyono svabhAva oLakhI jJAnapUrvaka tenA vaizeSika guNono parityAga karavo athavA te viSaya svIkAravA yogya nathI tema jJAnamaya saMkalpa Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karavo, te aMdarano vairAgya che. temAM anukULatA ke pratikULatAno prabhAva nathI. sthiti anukULa hoya ke pratikULa hoya, banne sthitimAM jJAnagarbhita vairAgya samatulA jALave che ane jIva tathA mana-prANa Indriyone taTastha rAkhI nirlipta rAkhe che te che aMtarano vairAgya. aMtaranA vairAgyamAM zudhdha jJAnanI pariNati AdhArabhUta che ane IndriyAdi je upakaraNo che te sUkSma thavAthI viSayothI parArmukha thaI AtmAnI sanmukha thaI pAMce Indriyo sAcA arthamAM bhogendriya maTI jJAnendriya bane che, tethI IndriyonuM AkarSaNa viSayo taraphathI haTI jatAM vairAgyane prabaLa vega maLe che. prANa paNa zudhdha thaI jAya che. yoganiSTha bane che ane e ja rIte manomayakoSa jJAnamayakoSa tarapha vaLI jatAM athavA UrdhvagAmI banatA te AtmAnuM Alokana kare che. A rIte mana paNa jJAnanuM upakaraNa banI mukitanuM eka tALu khole che. "manaH vas manuSyALAM kAraLam baMdha mokSavo" je lakhyuM che te sArthaka thAya che, ane have mana paNa vairAgyane sAtha ApI viSayothI vimukata thavA mAMge che. aMtarano vairAgya eka mahAprakAza che. zAstrakAra kahe che ke AvA durbhAgI, matArthI, jIva vairAgyanA prakAzamaya kSetramAM praveza na karatAM vairAgyahIna banI rAga-dveSanA aMdhakAramAM ane viSayonA kaNakaNamAM phasAvA mATe tatpara thAya che. A tenI guNahInatA te moTo matArthano eka prakAra che. ghaNA ghaNA matArthanA lakSaNomAM vairAgyano abhAva e sauthI moTo matArtha che ane tenA kAraNe jIvAtmAnA je be sArA sadguNo saraLatA ane mAdhyasthabhAva, e baMne haNAya che. zAstrakAra svayaM saraLatA ane mAdhyasthabhAvanA sacoTa upAsaka tathA jIvaMta mUrti hovAthI teoe A banne guNone parama Avazyaka hoya tema IzAro karyA che. saraLatA ane mAdhyasthatA H jema zAstramAM cAra kaSAya batAvyA che. tema tenAthI virUdhdha svabhAvajanya cAra sadguNa paNa batAvyA che. krodha, mAna, mAyA ane lobha, A cAra kaSAyanA staMbha che. jayAre kSamA, namratA, saraLatA ane saMtoSa, e cAre svabhAvamAM praveza thayA pachI je khIlI UThatA guNo che. kSamA e krodhanI davA che, jayAre namratAthI mAnano aMta thAya che. saraLatA e mAyA-kapaTane pariharI jIvane ucita rastA upara mUke che ane saMtoSa lobhathI vimukata karI jIvane parama zAMti Ape che. A cAre sadguNomAM saraLatA e nirALuM sthAna dharAve che. jethI ahIM kavirAje saraLatAno ullekha karyA che ane saraLatA na hovI te mahAdurguNa che ane saraLatAnA abhAvamAM nyAyabudhdhino laya thaI jAya che. mAdhyasthabhAvano artha che, nyAyabudhdhi, samatulA, samabhAva, samatA, samAnatA, ucita vibhAjana, A badhA mAdhyAstha bhAvanA pAsA che. jema trAjavAno kAMTo banne pallAne samatula rAkhI yogya vajana kare che ane madhyamAM sthira thAya che, tyAre kazo anyAya thato nathI, te ja rIte manuSyanA manano kAMTo sthira thaI, sArA narasA, UMcA--nIcA badhA bhAvone nihALI sthira thAya, tyAre jIvamAM mAdhyastha bhAvano vikAsa thAya che. mAdhyastha bhAva te AdhyAtmika guNa to che ja, paraMtu vyavahArika jagatamAM ke bIjA koIpaNa sAMsArika jIvanamAM, korTa kacerImAM ke vyApArI budhdhimAM mAdhyasthabhAva ghaNo ja jarUrI che. saMsAranuM nItimaya taMtra mAdhyastha bhAvanA AdhAre che. madhyasthatA na jaLavAya to anItino udaya thAya che, 322 Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anyAya pragaTa thAya che. Ama anyAya ane anItino janaka viSamabhAva che. viSamabhAva Ave to mAdhyasthabhAva jaLavAto nathI. viSamabhAva badhA jhaghaDAnuM mULa kAraNa che. samagra rAga-dveSa viSamatAnA kAraNe ja janme che. bhagavAna mahAvIrasvAmIe "belensa opha mAInDa' arthAta samabhAva upara khUba ja mahattvapUrNa prakAza ApI tene parama Avazyaka gaNyo che. sAMsArika jIvanathI laI ane mokSa sudhInI sAdhanAmAM samabhAva, je hakIkatamAM mAdhyasthabhAva che, te eka moTI AdhArazIlA che, nisaraNI che. jaina dharma mATe jo koI bIjo zabda mUkavo hoya to samadharma, samatAdharma mUkI zakAya che. mamatA ochI thavAthI samatAno pAyo majabuta thAya che. tyAre jIva mAruM tAruM mUkIne mAdhyasthabhAvane vare che. A badhA saguNathI vaMcita jIvane ahIM kRpALu gurudeva matArthI kahIne, AvA abhAgI jIvone sumArga para lAvavA mATe uttama prakArano upadeza ApI gayA che. je svayaM 33mI gAthAmAM kaheze. ahiMyA ApaNe A 3ramI gAthA upara saraLa daSTipAta karyA pachI keTalAMka UMDAInA praznonuM nirAkaraNa karIe ane vyavahArika jagatamAM kaSAyanI zAMti ke vairAgya keTalA upakArI che e jANavA koziSa karIe. kharekhara to A badhA saddaguNo mokSamArganI senA che. vyavahArika jagatamAM kadAca manuSyane A badhA saNomAM potAnI nabaLAI paNa dekhAtI hoya che ane tethI te kaSAyanuM ke rAgabhAvanuM sevana kare che. hakIkatamAM sAMsArika kSetra alaga che. sAMsArika jIvonuM lakSa mukita nathI paraMtu bhautika sukha che ane tenA mATe te parigraha bhego kare che, saMyogathI sukhI thavA mATe te rAta-divasa prayAsarata rahe che. AvA jIvo vairAgya ke zAMtine jALavI zake nahIM. mokSamArgamAM to teo bAdhaka che ja, paraMtu aMte saMsArI jIvanamAM paNa teo bahudhA niSphaLa thatAM hoya che. vairAgya dhAraNa karavAthI jIvanuM kaI rIte kalyANa thAya che? sarva prathama bhautika sukhane je choDe tene mATe ja vairAgya sukhadAyaka che ane Avazyaka che. lakSa khoTuM hoya to vairAgya jevuM UMcuM sAdhana A nirguNa vyakitane upayogI lAgatuM nathI. bhoganuM lakSa badale to ja vairAgyanA aMkura phUTe. ahiM kahevAnuM tAtparya che vairAgya e mukita mArganuM sAdhana che. vyavahArika draSTie vairAgyanuM mUlyAMkana ochuM thaI jAya che. kAraNa ke jIvo svayaM rAga ane dveSathI saMsAra calAve che. A mAruM ane A mAruM nahi, e pAyA upara ja saMsAranI divAla caNAya che. AkhuM gRhastha jIvana nAnA moTA eka rAganA vartuLamAM baMdhAyeluM che ane temAM jo koI tattva ADuM Ave, aNagamatuM thAya to pratipakSamAM eka dveSanuM vartuLa paNa vikAsa pAme che. Ama saMsAramAM DUbato jIva vairAgyane sparza karI zakato nathI. vairAgyanI prathama bhUmikA : A saMsArI saMskAro sAdhanA kSetramAM sAthe Ave ane te jIvane vairAgya pragaTa na thAya to punaH dharmanA kSetramAM paNa te vairAgyahIna banIne, jema ahIM zAstrakAra kahe che tema, te matArthI banI rahe che. satya samajavA mATe prathama vairAgyanI bhUmikA Avazyaka che. kAgaLa koro hoya to ja tenA upara citra sAruM karI zakAya. rAga-dveSanA nAnA moTA DAghAo jo kAgaLa upara paDelA hoya to temAM prabhunuM citra kevI rIte aMkita thaI zake ? vairAgya te satyagrahaNanI prathama bhUmikA che. vairAgya rahita jIva AtmArthI na banatA kadAgrahI banI jAya, lAyakAtara 323 rAhata kAkA: :::::::: ::::::::::::::::::::: ::::: Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ matAgrahI banI jAya ane rAga dveSanA saMskArone pakaDI rAkhe. vairAgya sAthe je saraLatA hovI joIe teno abhAva paNa jIvane matArthI banAve che. TUMkamAM kahevAno e bhAva che ke A aMtima be guNono abhAva te matArthInA adhama gatinA be mukhya staMbha che. vakratA saraLatAne ane viSamatA mAdhyasthabhAvane gaLI jAya che ane vakratA ane viSamatA matArthanA lakSaNomAM pradhAna che. 3ramI gAthAmAM sAdhanAnA mukhya je cAra pAyA - (1) kaSAyanI upazAMti (2) aMtaranI virakita (3) saraLatA (4) mAdhyasthabhAva, A cAre sadgaNono abhAva ane tenI jagyAe (1) kaSAyano udaya (ra) rAgadveSanI pravRtti (3) vakratA (4) viSamatA, A cAre durguNo uparanA maMgaLamaya cAre staMbhone hAnikara banI jIvanamAM pravartamAna thAya che, te jIva dharmane yogya nathI. A eka prakArano matArtha che, je AtmajJAna prAptimAM sauthI vadhAre aDacaNa che. A cAre durguNo upara prakAza nAMkhIe. 3ramI gAthAmAM kharuM pUcho to batrIsa AnA vAta karI che. soLa AnA vAta karavAthI paNa viSayanI zreSThatA thAya che. jayAre batrIsa AnA vAta thAya tyAre ja tenuM sacoTapaNuM jaNAya che. gurudeve A batrIsamI gAthAmAM sacoTa rIte batrIsa AnA darzana karAvyuM che, ane tenI viparIta dazAnuM paNa bhAna karAvyuM che. A badhA saNo vyavahArika draSTie paNa ghaNA mahattvapUrNa che ane tAttvika draSTie paNa khUba ja jANavA yogya che. anAdikALathI jIva sAthe jaDAyelA A udayabhAvo jIvane potAnA svarUpathI dUra rAkhe che. eTaluM ja nahi paraMtu bIjA anya azubhakarmonA raNapradezamAM rakhaDAvIne pApakarmanI pUMjI pedA karI durgatimAM bhramaNa karAve che. jo A saNone jIva vare to jema koI bimArane roga maTI jatAM zAMtino anubhava thAya athavA daridranArAyaNane khajAno maLI jatAM je prasannatA thAya tevI anaMtaguNI prasannatA jIvAtmAne thaI zake che. matArtha eka prakAranuM DhAMkaNuM che. vedAMtamAM paNa kahyuM che ke "hitmaya paLa viditam satyeSu mula" arthAta cAMdInA DhAMkaNAthI satyanuM mukha DhAMkIne rAkhavAmAM AvyuM che. cAMdImAM aMjAyelo jIva satya sudhI javA koziSa karato nathI, DhAMkaNuM ughADato nathI. tethI ja ahIM A matArtha eka prakAranuM evuM DhAMkaNuM che je Atma tattvane DhAMkI rAkhe che. ajJAnamaya yonimAM hato tyAre to jIve kazo nirNaya na karyo. paraMtu Aje uccakoTinI budhdhizALI manuSyayonimAM AvyA pachI paNa jIva abhAgI rahe che ane satyane samajavA prayAsa karato nathI. 3ramI gAthAmAM kavirAje pUrNa rIte matArthI upara prakAza nAMkhyA pachI have 33 mI gAthAmAM teno upasaMhAra kare che. ApaNe 33 mI gAthAno sparza karIe. upoddAta : matArthInA je lakSaNo batAvyA che te koI vyakitanI ke koI saMpradAyanI niMdAtmaka bhAve vyAkhyA karI nathI paraMtu svayaM zAstrakAra spaSTa kahe che ke A matArthInA lakSaNo jIva paDatA mUke ane e durguNothI bacI jAya e mATe ja ame A lakSaNo pradarzita karyA che. matArtha kahevAno Azaya spaSTa zabdamAM kahIne hakIkatamAM teozrIe eka prakAre niSedhAtmaka padhdhatithI jJAnano ja upadeza Apyo che. koI vyakita roganuM varNana kare che, ke roganA kAraNonuM varNana kare che, to tyAM spaSTa che ke roganuM ke roganA kAraNanuM varNana rogathI bacavA mATe che, rogano parihAra karavA mATe che. tema ahIM matArthanA je kAMI lakSaNo kahyA che, te durguNothI bacavA mATe che ane temAM je saguNomaya zabdo che te grahaNa karavA mATe che. zAstrAkArano Azaya anyathA samajavo, te dIvo laIne kUve paDavA jevuM che. chatAM paNa zAstrakAre ahIM cetavaNI ApI che ke A 324 Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lakSaNonuM varNana karavA pAchaLa tAtparya zuM hatuM. 33mI gAthAmAM samagra uddeza batAvIne matArtha gAthAono upasaMhAra karyA che. Ama 33 mI gAthAno pUrvArdha te matArthano upasaMhAra che ane 33 mI gAthAno uttarArdha te AgaLanI jJAnakathAno AraMbha che. Ama A 33 mI gAthA upasaMhAra karIne kayA viSayamAM praveza karaze ane 34 mI gAthA pachI kayo viSaya prakAzita thaze tenI sUcanA Ape che. have ApaNe 33 mI gAthAnA padonA bhAva samajIe. 325 Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ******** **;;;; : jI gAthA-33 'lakSaNa kahyAM matArthInA, matAtha jAvA kAja; 'have kahuM AtmArthInA, Atma-artha sukha sAja II lakSaNa-lakSa Adi zabdonI vistRta vyAkhyA pUrvanI gAthAomAM thaI gaI che. paraMtu ahIM je arthamAM lakSaNano upayoga karyo che te jANI laIe. vastutaH durguNI jIvanA je lakSaNa che te hakIkatamAM apalakSaNa che. jema gaTaranuM pANI zudhdha na hoI zake, tema durgaNImAM svaccha bhAvo na hoI zake. sAmAnya rIte lakSaNa zabda sArA arthamAM vaparAya che. tethI ahIM matArthInA je lakSaNa kahyA che te hakIkatamAM apalakSaNa che paraMtu badhA durguNonuM kathana kavirAje sad zabdano upayoga karI tenA niSedha rUpe karyuM che. A matArthImAM keTalI sArI vastuno abhAva che te pramANe gaNatarI karI che. tethI sadbhAvanA abhAvarUpa apalakSaNo pradarzita thayA che. tene lakSaNa eTalA mATe kahyA che ke A matArthanI pAchaLa paNa tenA aMtarAbhAsa sArA lakSaNo aMtaranihita che ane jo A apalakSaNano tyAga kare to tenA zudhdha lakSaNa pragaTa thaI zake che. eTale ja bIjA padamAM kahyuM che ke "tArtha jAvA kAja" arthAt jo matArtha jAya to A sulakSaNo pragaTa thAya che, kahevAnuM tAtparya che ke lakSaNa zabda sAmAnya rIte sArA arthamAM vaparAya che. paraMtu jayAre tene koI duSTabhAva sAthe joDavAmAM Ave, tyAre hakIkatamAM te apalakSaNa hoya che. jema koI kahe ke coranA lakSaNo zuM che? corInA bhAva', hakIkatamAM te lakSaNa nathI apalakSaNa che. paraMtu te adhyAhAra rahe che. tema ahiM paNa matArthanA lakSaNa kulakSaNa che tema samajavuM joIe. ane AkhuM A AkhyAna kulakSaNanA parityAga mATe dayAbhAvathI kareluM che. tenI pAchaLa koI niMdAnuM ke bIjA koI anyabhAve A uccAraNa thayuM nathI te svayaM zAstrakAra paNa pragaTa karI rahyA che. "matArtha jAvA kAja" hakIkatamAM to lakSaNanA pradarzanathI A kulakSaNo cAlyA jAya tevI saMbhAvanA ochI che. A upadeza to nimittakAraNa che. upAdAnamAM matAthanA AtmAmAM zudhdha paryAyanuM jAgaraNa thavuM joIe. anyathA A saMsAranA lAkho guruo, hajAro zAstro, tIrthakaro ane payaMgabaro pragaTa thaI ucca koTino upadeza ApI gayA, potAnA jIvanathI dAkhalo besADI gayA, paraMtu A saMsAramAM kAdava kayAreya paNa sApha na thayo. A nirAzAno svara nathI kAraNa ke bhAgyazALI jIvo A zubha nimittane prApta karI karoDo karoDo jIva tarI paNa gayA che. te eka aitihAsika hakIkata che. . ahIM to kahevAnuM tAtparya che ke upAdAnanI zudhdhi thAya to nimitta kAraNa suphaLa ApI zake. . evuM paNa bane ke nimittanI prabaLatAthI upAdAna paNa zudhdha thayA pachI svayaM te suphaLane prApta kare che. jethI AvA sunimitta pUrA pADavA te saruonI asIma kRpA che ane evI ja kRpAthI kRpALu gurudeva kahe che ke matArtha jAvA mATe ja A badhA lakSaNonuM AkhyAna karyuM che. kAraNa ke arIso na hoya to mukhapara paDelA DAgha joI zakAtA nathI, tema jyAM sudhI sarvAkaya, sat zravaNa ke sadarzana na maLe to vyakita potAnA doSanuM darzana karI zakato nathI. A daza gAthAonuM matArtha AkhyAna paNa eka prakAranuM ucca darpaNa che, svaccha darpaNa che, jemAM vyakita potAnuM sApha citra 08: 326 oil Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ joI zake che. vyakita kayAM ubho che tenuM tene bhAna thAya che. sAmAnya rUpe manuSya anya vyakitanuM ja mUlyAMkana karato hoya che. tenA ja guNa avaguNa joto hoya che. paraMtu potA viSe sarvathA ajANa hoya che. kadAca potAnA vaibhavanuM jJAna hoya paraMtu potAnI AMtarika ane mAnasika sthiti zuM che te samajato na hoya, athavA samajavA mATe nimitta na hoya tene mATe AtmasidhdhinuM A prakaraNa ariso che. jemAM vyakitanuM pratibiMba joI zakAya che. ahIM matArthanA lakSaNa pUrNa thAya che ane pAchalI gAthAonuM prayojana zuM hatuM, zAstrakAre teno hetu batAvIne teno sadupayoga karavAnI sUcanA paNa ApI che. koIpaNa kAvyanA prayojana, utpatti, vistAra ane pariNAma e cAra aMza mukhya hoya che. sAhityanA paNa A cAra aMza pradhAna che. (1) prayojana : A sAhityakhaMDanuM prayojana koI vyakita pUratu sImita nathI. paraMtu sArvabhauma prayojana che. badhA lakSaNo paripUrNa eka ja vyakitamAM hoya tema paNa samajavAnuM nathI. temaja lakSaNanI mAtrA paNa alpa adhika hoI zake che te khAsa lakSamAM levAnuM che. alpa rasavALA matArthabhAvo zIghra naSTa thaI zake che. ahIM A sAhitya khaMDanuM prayojana samagra samAjane ddaSTigata rAkhI tenA hIna ane gADha pariNAmone samajIne karavAmAM AvyuM che, rAkhavAmAM AvyuM che. kadAca sarvathA matArtha dUra na thaI zake to paNa AMzika rUpe matArtha pIgaLI jAya, ocho thAya, keTalAka kulakSaNa sarvathA nAbuda thAya tenuM prayojana rAkhIne AkhyAna karavAmAM AvyuM che. 33mI gAthAmAM prayojananI spaSTatA paNa karI che. "matArtha jAvA, kAja", arthAt matArtha jAya tevuM IcchIe chIe. jAya to sAruM, kadAca sarvathA na jAya to AgaLa upara jAya. bhaviSyamAM paNa tenuM kalyANa thAya, tevo A gUDha zabda mUkavAmAM Avyo che. 'jAvA kAja' arthAt jAvA mATe sUcanA ApI che. Aja ke kAla ke kAlAntare A badhA durlakSaNo choDavA mATe A AkhyAna karyuM che. dasa gAthAnA sAhityakhaMDanuM prayojana spaSTa che. (2) utpatti : AvA uccakoTinA bhAvano udbhava kRpALu devanA aMtaHkaraNathI thayelo che te spaSTa hakIkata che. AvA bhAvono udbhava kayAre thayo ? jayAre teo ucca koTinA AdhyAtmika kendramAM birAjIta thayA ane AtmasidhdhinA prAthamika dohAmAM "karUNA upaje joI" eTale temanuM aMtara ajJAnI jIvo mATe karUNAthI bharAI gayuM, tyAre teoe A karUNAnA pravAhane AdhIna thaIne A gAthAonuM uccAraNa karyuM che. sAmAnya rIte lUlA-laMgaDA ke bhUkhyA mANasone joIne karUNA upaje che. tene khAvAnuM, vastra ke thoDA ghaNA paisA paNa ApI de che. paraMtu te karUNAthI jIvanI kAyamI bimArI jatI nathI paraMtu AvA sadguru jevA mahAna upakArI AtmAone jIvomAM ajJAna, kaSAyabhAva, viparItabhAva ane suSuptabhAvone joIne asalI karUNA pragaTa thAya che, temanuM hRdaya dravI uThe che ane tyArapachI je kAMI vANI ane vartana pragaTa thAya te samAjano amUlya khajAno bane che, lAkho jIvonA kalyANanuM nimitta thAya che, lAkho jIvonuM kalyANa thAya che. A che utpattinuM nimitta, udbhavanA sacoTa kAraNa. vistAra : jayAre graMtha udbhava pAme, aMkurita thAya ane sarvathA yogya hoya to svataH teno vistAra thAya che. jema yogya vRkSa aMkurita thayA pachI virATarUpa dhAraNa kare che, lAkho pAMdaDA temAM 327 Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phUTe che ane vistAra pAmI potAnA guNadharmathI saune prabhAvita kare che. e ja rIte sAhityakhaMDa hajAro arthathI bharapUra hovAthI teno vistAra thAya che. hajAro mANaso teno pATha kare che ane ghaTa ghaTamAM te aMkita thAya che. A che vistAra. pariNAma : sArI vastunuM pariNAma sAruM ja hoya. ghaNI vakhata evuM bane ke sArI vastu kupAtranA hAthamAM Ave to mAThuM pariNAma paNa Ave, paraMtu temAM sArI vastuno doSa nathI. paraMtu kupAtratAno doSa che. jema gaMdA vAsaNamAM dUdha bhare, to dUdhano doSa nathI, paNa vAsaNanI asvacchatAno doSa che. sAmAnya sidhdhAMta e che ke sArI vastunuM sAruM pariNAma Ave, sArI bhAvanAnuM suphaLa Ave. e rIte ahIM A sAhityakhaMDa sArI bhAvanAthI uttama rIte kahevAyelo che. mithyAtvanuM vamana thAya tevuM tenuM supariNAma Ave te samajI zakAya tevI gaNanA che. Ama A dazeya gAthAno sAhityakhaMDa cAreya aMzathI bharapUra hovAnA kAraNe ati uttama zabdomAM pragaTa thayo che. vakatA to dhanya che ja, paraMtu zrotAo paNa dhanya dhanya thaI jAya tevI vAta che. navo viSaya AraMbha thatAM jANe azubhamAMthI zubhamAM praveza thato hoya tevA AnaMdano AbhAsa thAya che. A che AtmArthano prakAza. hakIkatamAM to banne pakSamAM arthAtu matArtha ane AtmArthamAM jJAnano ja upadeza che. matArthamAM heya tattvonI vAta karI che, jayAre ahIM AtmArthamAM oya ane Adeya bane aMzano prabhAva spaSTa thaze. jo ke oNya to badhu hoya che paraMtu heya che, te jANIne choDavAnuM che. jayAre Adeya che, te jANIne AdaravAnuM che. Adeyane upAdeya paNa kahe che. zAstrakAre svayaM A vAtano spaSTa khulAso karyo che ane 33mI gAthAnA uttarArdhamAM AtmArthanA lakSaNa kahevAnuM prakaraNa zaruM thaze tema kahevAyuM che. astu AtmA te koI eka vyakita vizeSa mATe nathI, ke koI khaMDa ke aMza mATe nathI. paraMtu samagra jIvatattvane AvarI leto evo parama artha che. jayAM sudhI puNyano udaya na thAya tyAM sudhI AvA uttama lakSaNa badhA jIvomAM pragaTa thatAM nathI. pradhAnapaNe manuSya jAtine ane khAsa karIne jeo ahiMsaka kSetramAM AvyA che, jeNe keTalIka bhUmikAo pAra karI che temAM A AtmArthanA lakSaNo pragaTa thAya che, ane pragaTa thayA na hoya to AvA lakSaNone pragaTa karavAnI A kavitAmAM preraNA apAyelI che. 33mI gAthA navA prakaraNanA AraMbhanuM eka prakAre zIrSaka che. upoddAta : A gAthAnA prAraMbhamAM sAcA gurune oLakhavA mATe spaSTa preraNA ApI che. AtmA zuM che te zAstrakAra svayaM kaheze paraMtu jayAMthI AtmArthano lAbha thAya ema che tevA AtmArthI gurune prathama jANI levA joIe ane gurunI satyatA e ja gurupadanI zobhA che. jema koI alaMkAra kharIdanAra sArI ImAnadAra peDhImAM jAya ane vepArI sAco hoya to sAcA alaMkAra maLe. alaMkAra lIdhA pahelA peDhInI ImAnadArI e grAhaka mATe atyaMta upakArI che. A to jinezvaranI dhikatI ImAnadArInI peDhI che ane te peDhI upara beThelA satyathI bharapUra evA guru uttama jJAnano, AtmArthano ke paramArthano vyApAra kare che. AvI peDhI upara sAdhake pahoMcI javAnI jarUra che. koI evI peDhI na hovI joIe jayAM bApadAdAnI milakatano ja vepAra cAlato hoya ane jayAM barAbara ThagAI thatI hoya te peDhIne kula paraMparAnI draSTie sAcI mAnI le to hAla : 328 Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hakIkatamAM te bhUla che ane tyAM ThagAvAnuM che. A ja bhUmikA upara A 34 mI gAthA prathama ghaTasphoTa kare che ke sAcA guru koNa che? sAcA muni koNa che? athavA muni paNa zuM che ? kharA arthamAM sAdhutA zuM che te upara prakAzanI rekhA pAtharI che ane parIkSA karavA mATe athavA jANavA mATe prathama lakSaNo mUkayA che ke AtmajJAna tyAM ja munipaNuM che ane tyArabAda gAthAno AgaLa no vistAra thAya che. AkhI gAthA paraMparAnI khoTI padhdhatithI vimukata thaI athavA kuLa paraMparAno Agraha na rAkhI sAcA gurune oLakhavAnI preraNA Ape che. astuH 34mI gAthAno sparza karIe. &&&&; 329 ass Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-34 'AtmajJAna tyAM munipaNuM, te sAcA guru hoya; 'bAkI kuLaguru kalpanA, AtmArthI nahi joyA kahevAmAM AvyuM che ke AtmajJAna tyAM munipaNuM A banne zabda khUba ja laDhAyA che. pUrvanA padomAM AtmajJAna, AtmArtha, paramArtha, Adi bhAvono ghaNo nirdeza thayo che. jayAre A gAthAmAM munipaNuM e zabda prathamavAra Avyo che. AtmajJAna tyAM nipaNuM" : ahIM baMne bhAvonuM sAhacarya nizcita karyuM che ane eka prakAranI nizcayAtmaka vyApti paNa batAvI che. darzanazAstra anusAra jayAM jayAM AtmajJAna hoya tyAM tyAM munipaNuM saMbhave che. Ama hetunA darzanathI sAdhyanuM darzana thAya che. darzanazAstramAM anumAna padhdhatino niyama evo che ke sAdhana eTale hetunI upasthitimAM sAdhya hovuM ja joIe ane sAdhyano jayAM abhAva hoya tyAM hetuno paNa abhAva hoya. Ama vidhi ane niSedha vyApti paripUrNa thAya che. astuH ahIM vyAptino eka pakSa grahaNa karyo che ane kahyuM che ke jayAM AtmajJAna hoya tyAM ja munipaNuM hoya. Ama AtmajJAnane sAdhanarUpa grahaNa karI munipaNuM te sAdhya che tevo bhAva pradarzita thayo che, paraMtu zAstrakAranuM hRdaya athavA kAvyano paramArtha e che ke AtmajJAnanA astitvamAM ja munibhAvanuM astittva che. A rIte vyApti karIe to munipaNAnI hAjarIthI ja AtmajJAnInuM astittva jaNAya che ane hakIkatamAM munipaNuM te AtmajJAnano ja eka spaSTa pradarzita thayelo bhAva che. munipaNAmAM bIjA keTalAMka tyAganA vrata-niyamo joDAyelA che. jayAre AtmajJAna e jJAnAtmaka che munipaNuM te jJAna saMyukata kriyAtmakabhAva che. kahevAnuM tAtparya e che ke jo A jJAnAtmaka tattvono abhAva hoya to bAkInA kriyAtmaka tattvo munipaNAmAM sthAna pAmI zakatA nathI. arthAt te munivrata ja nathI. muni paNuM kahevAno artha e che ke muninA samagra sAmAnya guNo je drazya che ane bhAvAtmaka paNa che, paraMtu A bhAvAtmaka aMzamAM jJAnAtmaka aMza na hoya to bAkInuM badhuM sArthaka nathI. arthAt munipaNuM nathI. AtmajJAna te saubhAgyanuM tilaka che. rAjAno rAjamugaTa che. nathanI vagaranuM nAka zobhArUpa nathI ane mIThA vagaranI rasoI e rasoI banatI nathI tema AtmajJAna rahitanI kriyAo nIrasa, nirguNa, arthahIna ane niSphaLa thatI hoya che. tethI bAhyamAM munibhAvo hovA chatAM temAM muni paNAno guNa nathI. sAkara jevo dhoLo padArtha sAkara jevo dekhAya che. paraMtu temAM mITho rasa na hovAthI te sAkara nathI. tema AtmajJAna vihIna badhA dhoLA paththarAo munirUpa sAkara banatA nathI. kahevAno Azaya e che ke AtmajJAna te muninA prANa che. have ApaNe AdhyAtmika draSTie A vyAptino vicAra karIe. AtmajJAna te Adheya che ane muni te AdhAra che paraMtu dArzanika draSTie AdheyanI pradhAnatA hoya to te AdhArane paNa Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samRdhdha kare che ane AdheyanI gerahAjarImAM AdhAra nAma mAtra rahI jAya che. ghI bhareluM hoya tyAre te sAcA arthamAM ghIno ghaDo che. ghI khAlI thayA pachI paNa vyavahAramAM te ghIno ghaDo kahevAya che paraMtu te nAma mAtra che. ahiM ghI rUpa AdheyathI ja AdhArane nAma prApta thayuM che. muni AdhAra che. paNa munino bhAva AtmajJAnarUpI AdheyathI tene prApta thayo che. AtmajJAna nathI chatAM muni kahevAya che te phakata nAma mATe che. Adheya teno mukhya dharma che, AtmajJAna. AtmA anaMta kALathI svayaM anaMtaguNano AdhAra che, anaMta zakitano AdhAra che. A AdhAre te saikAlika che ane temAM raheluM jJAna paNa saikAlika ane zAzvata che. jJAna jJAnIno saMbaMdha akhaMDa, avinAzI che. paraMtu mati-zrata Adi jJAnanA prAgaTayamAM vizeSa rUpe A zAzvata saMbaMdhane samajanArI paryAya pragaTa na thaI hoya, to tyAM AtmajJAnano abhAva che. AtmArUpI viSayane sparza karatI AtmajJAna rUpa paryAya te potAnA khajAnAno paricaya Ape che ane jayAre A AtmajJAnarUpa prakAza AtmArUpa adhiSThAnamAM phelAya che tyAre virakita rUpa guNo jAgRta thavAthI ane vratano sadbhAva vizeSa rUpe pragaTa thatAM munivratano AvirbhAva thAya che. Ama AtmajJAna ane munipaNuM, e bannenuM sAcuM sAhacarya che. paraMtu kALanI paraMparAmAM ane kuLanI paraMparAmAM athavA sAMprAdAyika bhAvomAM bALajIvo bAhya munivratamAM raMgAya che, gurupada sudhI pahoMce che ane potAnI rIte bIjA anya sAdhakone paNa dIkSA Ape che paraMtu hakIkatamAM AtmajJAna na hovAthI, Atmadravyano saikAlika nirNaya na hovAthI kharA arthamAM te muni paNa pAmyA nathI. A paristhitine pradarzita karatA kavirAja kahe che ke AtmajJAna nathI tyAM muni paNa nathI. AtmajJAna che tyAM munipaNuM che. A munipaNuM hoya to ja te sAcA gurupade zobhe che athavA gurumAM AtmajJAnarUpI satya camake che. te guru svayaM to AtmArthI che ja, ziSyane paNa AtmArthanuM dAna karI zake che. mATe ahIM prathama AtmAnI parIkSA karI che ane AtmArthIrUpI gurunI peDhI upara pahoMcavA mATe jANe bhalAmaNa karI che. lakhyuM che ke "te sAcA guru hoya." A zabdathI teoe sAmAjika vikRtinuM paNa citra ApyuM che. arthAt samAjamAM banAvaTI guruo ghaNA hovAno saMbhava che ane sAcA guru gotavAthI paNa maLatA nathI, athavA virala hoya che. Ama guru zabdanA vibhAjanamAM sAcA ane khoTA be bhAva pragaTa thAya che. jema sikakAmAM sAco sikako ane banAvaTI sikako ane e ja rIte sAco hIro ane khoTo hIro bane bhAva vyavahAramAM prasidhdha che. prakRti jagatanA padArthomAM sAcA khoTApaNuM koI bahAranuM tattva nathI. paraMtu svanirmita potAnA guNadharmo hoya che. jethI ApaNe jaDa padArthone sAcA khoTAnI chApa mArIe chIe. jayAre manuSyanuM sAcApaNuM ke khoTApaNuM te vikRtijanya che. sAcApaNuM te zudhdha prakRtino guNa che tethI te prakRtijanya che paNa khoTApaNuM te vikRti che. A rIte manuSya gurupada sudhI pahoMcyA pachI paNa vikRtino bhoga banI rahe che ane sAcu pada na hovAthI anyane paNa satya darzana ApI zakato nathI kAraNa ke mULamAM ja tene AtmajJAna nathI. AtmajJAna zuM che tenI carcA ApaNe vistArathI karI cUkayA chIe ane munipaNuM dravya ane bhAva, bane rIte pragaTa thAya che. ahIM ApaNe mukhya rUpe sAcA guruno prathama vicAra karI laIe. sAcA eTale 200 331 Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuM? jeno satyapUrNa bhadra vyavahAra hoya te paNa sAcA gaNAya che. A biMdu upara eka mahattvapUrNa vAta samajavAnI che. boTApaNuM be jAtanuM che. (1) jANI bujhIne mANasa kapaTapUrvaka khoTo vyavahAra kare te (2) mANasa ImAnadAra hoya, te vyavahAra sAco karato hoya paNa saidhdhAntika rIte khoTA vyavahAra svIkAryA hoya athavA temanA sidhdhAMta bhUla bharelA hoya, to mANasa sAco hovA chatAM, te dagAvALo na hovA chatAM, hakIkatamAM te satyathI dUra hoya che ane e rIte e khoTo che. koI DaoNkaTara sAro che, sAco paNa che paraMtu khoTI davAne sAcI samajIne vyavahAra kare che, to te saiddhAttika rIte khoTo che. eka naMbaranuM khoTApaNuM sAmAnya naitika draSTithI patita evA khoTA mANasanuM lakSaNa che. jayAre A bIjuM khoTApaNuM che te vadhAre bhayaMkara che ane khoTo sidhdhAMta prasArita thavAthI ghaNuM ahita thAya che. astuH Ama be prakAranA khoTA mANasa che. to vipakSamAM be prakAranA sAcA mANasa paNa hoI zake che. eka vyavahArathI sAcA ane eka sidhdhAMtathI sAcA. baMne rIte je vyakita sAcI che te ja gurupadane lAyaka che, eTaluM nahi paNa gurupadane zobhAyamAna karI hajAro jIvonuM kalyANa karI zake ahiM zAstrakAre "te sAcA guru hoya" ema kahyuM che. temAM banne prakAranuM sAcApaNuM pradarzita thaI rahyuM che. kAraNa ke tenA mULamAM AtmajJAnarUpI bIja che. AtmajJAna hovAthI vyavahAra paNa bhadra banI jAya che. " Atmavat sarva bhUteSa" badhA prANIomAM potAnA AtmA jevo ja vyavahAra kare che kAraNa ke sarvatra AtmA che ane AtmajJAna te phakata potAnA AtmA pUratuM sImita nathI. paraMtu badhA AtmAone mULa svarUpamAM AtmArUpe svIkArI temanA pratye bhadra vyavahAra kare che. kavirAjanA bahu puNyakerA puMja' thI e padamAM "sarvAtmamAM samadraSTi dho' ema spaSTa lakhIne samyagudarzanano bodha karAvyo che. to AvuM AtmajJAna jayAM hoya to tyAM vyavahAra to sAco thavAno ja che ane AtmajJAna te dravyArthika nizcayaSTie badhA dravyono svabhAva ane guNadharmono nirNaya karyA pachI vAstavika siddhAMtane vAgoLe che. tyAM saiddhAMtika asatya thavAnI saMbhAvanA nathI. paraMtu saidhdhAMtika satya prApta thavAthI saidhdhAMtika sAcApaNuM paNa gaMgAmAM yamunA maLe tema bane sAcApaNAno saMgama thavAthI gurupadane zaNagAravAmAM hIrA motInuM kAma thAya che. AtmajJAnanI vyApakatA : AthI spaSTa thayuM ke sAcA guru kone kahevAya? sAcA guru thavAmAM AtmajJAnanI zuM jarUra che? AtmajJAna hoya to ja munipaNuM ane sAcA gurupaNuM banneno saMgama thAya che. sAcA guru muni banI jAya che ane muni te sAcA guru banI jAya che. AtmajJAna banne pakSamAM bevaDo prakAza ApI munipaNuM ane gurupaNuM e bannenI sAcI DhAla banI jAya che. zAstrakAra pUrvanI gAthAomAM paNa kuLaguru zabdano upayoga karI gayA che. eka prakAre teo jANe kuLaguruone guru tarIke Adara ApavAmAM saMkoca kare che kAraNa ke koI parivAra koI vizeSa prakAranA saMta, sAdhu ke tyAgIne guru tarIke svIkAre che tyAre tenA bhautika sukha ane bhautika unnatinA nimitta joDAyelA hoya che. guru paNa gaurava rAkhatA hoya che ke amArA vacana pramANe Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tArI unnati thaI che. A rIte guru-ziSyano saMbaMdha bhautika sukhanA AdhAre baMdhAya che. paraMtu, hakIkatamAM te guru jIvane paramArtha tarapha laI jatAM nathI ane ziSyane paNa paramArtha tarapha javAnI apekSA nathI. potAnA bApadAdAthI thayelA ane mAnelA puNya puruSone kuLaguru tarIke svIkArIne badhI rIte tenuM sanmAna jALave che, bhakita kare che ane pUjanIya puruSa te kuLaguru kahevAya che. zAstrakAra ahIM kuLaguru tarIke koI vyakitano virodha pradarzita nathI karatA, paraMtu tyAM Atma sAdhanA, tattvajJAna ke AtmArthano abhAva prAyaH jovA maLe che. jeoe tenI kuLaguru tarIke kalpanA karI che ane te kalpanAnA AdhAre te vyakita gurupada bhogave che. Ama kharu pUcho to kalpanA banne pakSamAM che. ziSyanI kalpanA mAtra che ane gurunI paNa kalpanA mAtra che. jene sAmAjika zAstramAM sthApita hita kahevAmAM Ave che ane A sthApita hita koI khAsa kalpanAnA AdhAre cAlyA Ave che. ApaNe ahIM kalpanA zabdanuM vivaraNa karyA pahelA kuLaguru vize je kahevAmAM AvyuM che tene nyAya dRSTie vicArIe zAstrakAra svayaM AtmArtha ane paramArthanA upAsaka che. teo ziSya tathA zrotAone sAcA ratna-motI ApavA mAMge che ane te satya AdhArita che. guru paraMparA jaLavAI rahe ane AtmajJAnI te sAcA guru banI zake tevo bhAva pragaTa karyA pachI kuLaguru tarIke prasidhdha thayelA guruo pratye jarApaNa vaimanasya ke napharatanI bhAvanA lAvyA vinA IzAro kare che ke kuLaguru hoya to bhale hoya, te sthApita thayelA guruo che. te guru tarIke pUjAtA hoya paraMtu eTalA mAtrathI ja teo AtmArthI che tema jovAmAM AvatuM nathI. bhautika unnati mATe teo vadhAre sAdhanAzIla hoya che, maMtra-taMtrano paNa prayoga kare che ane bhakatane sukhI karI pote paNa te sukhanA abhilASI hoya che. Ama kuLaguru te vizeSa kalpanAnA AdhAre, eka mAnyatAnA AdhAre potAnI paraMparA jALavI rAkhe che paraMtu tyAM AtmArtha jovAmAM Avato nathI ke teo AtmArthI che tema paNa jovAmAM AvatuM nathI. badhA kuLaguru AtmArthI hotA ja nathI tema kahevAno bhAva nathI ane kuLaguru banI javAthI teo AtmArthI thaI jAya che tevo paNa bhAva nathI. hoI zake che ke koI sAcA AtmArthI paramArthanuM jJAna dharAvatA koI yogya puruSa koI parivAranA kuLaguru paNa hoI zake che. kuLaguru paNa eka manuSya che. manuSya mAtrane AtmajJAna sparza thavAno avakAza che eTale ahIM ekAMte badhA kuLaguru AtmArthI nathI tema nizcayAtmaka vANI na kahetA tyAM AtmArthI nahi joya tema spaSTa karyuM che "nahi joya" no artha che. prAyaH jovAmAM AvatAM nathI. adhikatara bhautika saMpatine AdhAre je kuLaguruo paraMparA dharAve che tyAM lagabhaga AtmArthIpaNuM hotuM nathI, jovAmAM paNa AvatuM nathI, tema sAmAnyapaNe jaNAvyuM che. AnI pAchaLano hetu e che ke kuLaguruno Agraha rAkhIne jIvo AtmArtha tarapha javA mATe jarApaNa taiyAra na thAya. bhale kuLagurune pUje ke mAne ke tenI kalpanA rAkhe paraMtu upAsaka pote AgaLa vadhIne AtmArthano sparza kare, AtmArthI bane tevI parokSabhAve preraNA ApavAmAM AvI che. satya tarapha DhaLyA pachI kuLaguru taraphathI bhautika saMpatinI AzA ane Asakita banneno laya thAya ane jIva satyanuM avalaMbana karI sAcA arthamA dharmane : 333 Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ oLakhIne sadharmane varI zake che. kuLaguruno eka ujajavaLa pakSa e che ke teo dharma parAyaNa hovAthI zradhdhAnA AdhAre dharma paraMparAone tathA pUjApAThane jALavI rAkhe che. tene pariNAme eka dhArmika anukuLa vAtAvaraNa banI rahe che temanA saMgathI jIva nAstika banato nathI, nItimArganuM avalaMbana rAkhe che, vrata niyamonuM AcaraNa kare che ane te vartuLamAM rahelA jIvane mATe AtmArtha sAdhavAno avasara Ubho thAya che. sArA saMskAravALA kuLaguruo che te dharmanuM eka kSetra taiyAra kare che. jemAM AtmArthanA uttama bIjo vAvyA pachI aMkurita thavAno yoga prApta thAya che. ahIM zAstrakAre eka IzAro mAtra karyo che ke AvI kalpita kuLagurunI paraMparAmAM jayAM teo svayaM AtmArthI nathI tyAM vadhAre kazuM prApta thaI zakaze nahIM. svayaM je daridra che te zuM dAna daI zakaze ? je svayaM AtmArthI nathI te AtmArthano prakAza kevI rIte ApI zakaze? ane teo kharA arthamAM sAcA guru paNa nathI tema IzAro karIne eka Asakita bharelA bhAvomAMthI mukata thaI AtmajJAnanA zudhdha AkAzamAM uDDayana kare tevI A gAthA preraNA Ape che. bAkI kuLaguru kalpanA" : kalpanA zabda upara ApaNe dhyAna ApIe. kalpanA zabdano artha sthApanA athavA mAnyatA thAya che, pote ja manathI dhAreluM ke vicAreluM che, te sAcuM samaje che te kalpanA che. kalpanA eka prakArano matijJAnano viparIta paryAya che. matijJAnano ajJAnAtmaka paryAya che. matiajJAna ke zrutajJAna athavA kaho ke ajJAna be bhAgamAM vibhakata che. eka jJAnano abhAva te paNa ajJAna che ane viparIta jJAna te paNa ajJAna che. jaina paribhASAmAM tene udayabhAvI ajJAna ane kSayopazamabhAvI ajJAna kahI zakAya. jayAM sudhI samyagrajJAna thayuM nathI tyAM sudhI jJAnAvaraNIya karmanA kSayopazamathI utpanna thayeluM jJAna paNa ajJAna koTimAM Ave che. eka taraphathI kazuM jANato nathI te paNa ajJAnI che ane UMghu jANe che te paNa ajJAnI che. padArtha je svarUpe che ane dravyanI je saikAlika avasthA che tene satyarUpe svIkAre tyAre te jJAnakoTimAM Ave che. sAmAnyapaNe vyavahAra jagatamAM je jJAnI kahevAya che te paNa mati ajJAna, zrata ajJAnanA vibhAvano je vikAsa thayo che tene AdhAre ja te jJAnI kahevAya che. astuH saMkSepamAM kalpanA te eka prakAranA avAstavika kalpita bhAvone grahaNa karI te pramANe ciMtana karanAra matijJAnano prakAra che. kalpanA te asthAyI tattva che. kalpanAmAM parivartana thatAM vAra lAgatI nathI. potAnA sukhadu:khanA AdhAre manuSya kalpanAne janma Ape che ane AvI hajAro kalpanAo ke kalpitabhAvo mAnava cittamAM saMskAra pAmI jaDAI jAya che. A badhA anitya ane asthAyI bhAvo jANe sthAyI rUpa laIne eka prakAre jaDatAne prApta thaI, ghara karIne, mAnasika stara para jAmI jAya che. A che kalpanAnuM AMtarika citra ane e kalpanAne AdhAre pragaTa thatAM bAhyabhAvo te eka prakAranI sthULa kalpanA che. kAvyamAM chAyAvAda : adhyAtmazAstramAM kalpita bhAvonuM adhika mUlya nathI paraMtu A kalpanA kAvyazAstranuM eka moTuM aMga che. kavi kavitAonI rasamaya dhArAomAM kalpanAnA sAthiyA pUrI chAyAvAdanA citra ubhA karI keTalAMka bodha paNa ApatA hoya che ane manoraMjana paNa ApatA hoya che. kalpanAnA AdhAre mahAkAvyo paNa Aje jJAnanA mahAgraMtha banI gayA che, temAMthI Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmAnya jIvo bodha meLavatA hoya che. Ama kalpanAnuM eka nirALuM kSetra paNa che. paraMtu ahIM jayAM sonAnuM vajana karavA mATe je jhINavaTa bharelo kAMTo che tyAM samyagdarzana ane samyagajJAnanA AdhAre nirNaya karI AtmArtha prApta karavAnI vAta che. motInuM vajana karavA jevI sUkSma prajJAnuM prayojana che. tyAM kalpanAne AdhAre sthApita thayelA kuLaguruo AtmArthI nathI ane tyAM bahu ja uccakakSAnuM jJAna maLavAnI AzA nathI, tema jaNAvIne zAstrakAra kahe che ke bAkI kuLaguru kalpanA" je lagabhaga AtmArthI nathI tema jovAmAM Ave che. bAkI" zabda lakhyo che te AtmajJAnanuM je prakaraNa cAle che ane jemAM sAcA gurunI vyAkhyA karavAmAM AvI che te sivAyanA bAkInA badhA bhAvo sthULa lakSaNo ke kuLa paraMparAo, e kalpanA mAtra che ane AtmajJAnanA vicAramAM anupayogI che. eka prakAre anyathA bhAvono cheda uDADavAmAM Avyo che. sArabhUta tattvo grahaNa karI bAkI badhu anartharUpa che tema jaNAvI tene choDI devAnI sUcanA Ape che ane choDI na zake to satya samajavAnI sUcanA Ape che. A 34mI gAthAnA be staMbha mukhya che. (1) sAcA guru ane (2) bIjA kuLaguru. sAcA guru to AtmajJAnane AdhAre muni vratavALA che ane sAcA guru paNa che. arthAt sAdhutA paNa che ane sAcA guru paNa che. bIjA staMbhanA kuLaguru AtmajJAnane abhAve kalpita guru che ane bhautika sukhanA AdhAre te guru che. paraMtu AtmArthI na hovAthI jIvanuM saikAlika kalyANa karI zake tevA sadguru nathI. janma mRtyunI jALamAMthI mukata kare, Atma svarUpane oLakhAvI sAcA arthamAM manuSya jIvananuM phaLa batAve tevA te nathI. te mAtra kuLaguru che eTale pUjAya che. ahiM kahevAnuM tAtparya che ke jene kharA arthamAM AtmajJAna prApta karavuM che ane AtmArthI banavuM che tene sAcA guru ane sAcA AtmArthInI AvazyakatA raheze. sAcA guru ane sAcA ziSyanI joDI banI jaze. bAkI kalpita guru-ziSyanI joDI cAlatI raheze. Ama saMpUrNa gAthA be pakSanuM vibhAjana karI eka svacchamArganI dhAraNA pragaTa kare che ane bIjI bAju kalpanAthI udbhavelI avadhAraNA paNa cAle che teno ullekha kare che. 34mI gAthAnI parisamApti karIne TUMkamAM teno sArAMza batAvI ApaNe AgaLa vadhazuM. upasaMhAra : A gAthAno sArAMza ghaNo spaSTa che, matArthamAMthI mukata thaI AtmArtha tarapha AvavAnuM che ane AtmajJAnane AdhAre sAcA gurune oLakhI tene zaraNe javAnuM che. bAkI kuLa guruo che teno kazo virodha nathI, paraMtu te AtmArthI na hovAthI tyAM vadhAre prAptinI AzA nathI. upodaghAta : guru-ziSyanI sAcI joDIno prabhAva kevo hoya ane guru zaraNe gayelo jIva kevI jAtanuM vartana kare teno spaSTa bodha levA upadeza Ape che. jagatamAM sauthI upakArI tattva zuM che tenI sAkSI Ape che. eka addazya guru ane eka pratyakSa guru evuM vibhAjana ApI je pratyakSa guruo che te atyaMta upakArI che te sidhdhAMtane mahattva Ape che. harinI vyAkhyA karanAra zAstro eka zAstramAM rahelA adrazya hari ane eka pragaTa hari evA be bhAva batAvI " pUjo pragaTa harine maLaze sAkSAt nidAna" arthAt pragaTa harinI pUjA karo to tamane Izvarano khajAno prApta thaze, te pramANe kathana kare che. A gAthAmAM paNa kavirAja pragaTa harinA sidhdhAMtane apanAvIne kahe cheH nA 33pa tA Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-35 'pratyakSa sadguru prAptino, gaNeparama upakAra; 'traNa yoga ekatvathI, varte AjJAdhAra II pratyakSanI vizeSatA : jema anya saMpradAyomAM pratyakSa harinI carcA che. te ja rIte ahIM paNa pratyakSa sadguru evo prayoga karyo che. hakIkatamAM je adazya ane zAzvata bhAvo che, cAhe te tIrthakaranuM svarUpa hoya ke sadgurunuM svarUpa hoya ke koI mahApuruSanuM varNana hoya, hRdayagama ane bhAvapUrNa hovA chatAM tenAthI vadhAre upakAra thaI zakato nathI. je citro sAMbhaLyA che tyAM ja sthagita thaI jAya che. paraMtu pratyakSa birAjita vyakita vividha prakAre upayogI ane upakAraka banI zake che. jema koI keLavaNIkAra kArIgarone ke supAtrone taiyAra kare che, tema pratyakSa sadguru aNu aNuno abhyAsa karI, jIvanI pAtratAno vicAra karI tenA suSupta AtmAne jAgrata karavA mATe uccakoTinI preraNA Ape che. A che pratyakSa sadguruno prabhAva ! A sAmAnya rUparekhA ApyA pachI pratyakSa sadgurunA bIjA keTalAMka vizeSa guNono paNa vicAra karIe ane tenA upakArI prabhAvane nihALIe. ahi pratyakSa zabda bane tattvo mATe vizeSaNa rUpe sArthaka che. ziSya mATe guru pratyakSa che ane guru mATe ziSya paNa pratyakSa che. AMkhanI sAme sadguru ubhA che ane gurunI AMkhanI sAme A vinayazIla ziSya Ubho che. Ama bane ekabIjA mATe pratyakSa che. A pratyakSatA eka prakArano saMyoga karanAro tAra che ane guru ziSyane paraspara saMyogI banAve che. bhagavatu gItAmAM paNa kahyuM che ke "nati kuSyi mayurtha arthAt je bhagavAnathI ke guruthI yukata nathI, temAM jJAna pravAhita thatuM nathI. vRkSa sAthe joDAyeluM pAMdaDuM jIvana dhAraNa kare che ane kaMcana jevuM haryuM bharyuM rahe che. paraMtu vRkSathI ayukata thatAM te pAMdaDu. nirAdhAra banI jAya che. ahIM A pratyakSabhAva guru ziSyane eka sUtramAM bAMdhe che. sAkSAt jJAna pravAha ke zakitapravAha ke vizeSa upalabdhino pravAha paraspara pravAhita kare che. kRpALu gurudeve A pratyakSa zabda ghaNA ja vicArapUrvaka mUkelo che ane te sAdhanAnuM prathama aMga che tema parokSabhAve kahI gayA che. pratyakSa saMbaMdha tUTI javAthI upakArI praNAlIno nAza thAya che. jema pAvara hAusa sAthe kanekazana hoya ane sAkSAt te tAra joDAyelo hoya to badhA yaMtro sajIva banI jAya che. te ja rIte pratyakSa saguru sivAya ziSyanI sAdhanA sajIvaMta thatI nathI. bhUtakALanA ke itihAsanA guru nAmajapa karavA ke bhakita karavA pUratA upakArI che. pratyakSa sadguru hoya to jIvAtmA dhanya banI jAya che. guruno dehAdikavaibhava : pratyakSa gurunI upasthitithI tenA AdhyAtmika vaibhava sivAya temanA mana-vacana-kAyAnA daihika pavitra paramANuo che te paNa pravAhita thatA hoya che ane jema koI gaMgAnI dhArAmAM snAna kare ane tenA zukalabhAvothI nirmaLa bane te ja rIte ahIM ziSya sadgurunA vANI-vicAra ane kAyayogathI nIkaLatI pavitra paramANunI dhArAmAM snAna karI pAvana bane che. AdhyAtmika daSTie pratyakSa sadgurunuM jJAna pravAhita thAya che. jyAre deha daSTithI temanA ha 336 Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttama pudgala paramANuonI pAvana dhArA pravAhita thAya che. Ama vicAra karo to samajAze ke pratyakSa saru kevuM maMgalamaya tattva che. tethI ja ahIM kavirAja kahe che ke pratyakSa saruno parama upakAra thaI rahyo che. ziSya svIkAre to tene viziSTa lAbha che ane kadAca guru upakArano svIkAra na kare to paNa pratyakSa sadguru tene pAvana kare che. saddaguru te upakAranuM jharaNuM che. koI kahe ke ahIM A jharaNAmAM bhUtakALamAM pANI vahetuM hatuM to sAMbhaLIne saMtoSa thAya che paNa tyAM pyAsa bujhAtI nathI kAraNa ke te pratyakSa nathI. pratyakSa tattvo ja sarvathA upakArI hoya che. ahIM pratyakSa nathI, te tenA upakArI nathI tema kahevAno bhAva nathI. apratyakSa tattvo paNa yathAsaMbhava upakArI thAya che paraMtu pratyakSa tattvo ke pratyakSa sadguru sArvabhauma upakAranA adhikArI che. te vastu samajavA mATe ane manamAM gaNatarI karavA mATe A gALAmAM ziSyane preraNA ApavAmAM AvI che upakArI game tevA pavitra hoya paraMtu ziSyane tenI kadara na hoya, tene upakArI na gaNe to UMdhI rAkhelI bAlaTImAM pANI nAMkhavA samAna che, ziSyanI sAcI gaNanA ja sarunA upakArane jhIlI zake che. ariso suMdara che paNa duSTA AMkha baMdha rAkhe, to te potAnuM pratibiMba joI zakato nathI. A rIte ziSya jo sadgurune parama upakArI na gaNe to upakAranI dhArAthI lAbhAnvita thato nathI. A badhI kathA pratyakSa sadgurunI sAthe saMbaMdha dharAve che astu. pratyakSa eTale zuM? jo ke pUrvanI gAthAomAM pratyakSa zabdanI ghaNI mImAMsA karI che ane AtmasidhdhinA padomAM gurudeve mahattvapUrNa zabdono vAraMvAra prayoga karyo che jethI eka vakhata thayelI vyAkhyA sarvatra upakArI thaI zake che. ahIM jarUra mujaba pratyakSanI vyAkhyA karazu. pratyakSa zabda gAthAnA prAraMbhamAM ja mUkayo che, je pratyakSa bhAvone spaSTa karavA mATe mUkayo hoya tevuM jaNAya che. sAmAnya artha pratyakSa arthAtu najaranI sAme hoya, te pratyakSa eTale sAkSAt prati + akSa, A be avyaya tathA nAmathI pratyakSa zabda banyo che. ahIM pratino artha sAme che. akSano artha AMkha che. paraMtu AMkhanuM uccAraNa mAtra che. upalakSaNathI pAMce Indriyo akSa gaNAya che. ekalI AMkha ja AMkha nathI paraMtu pAMce Indriyo jIvanI pAMca AMkha che ane padArthanA pAMce guNa zabda varNa-gaMdha-rasa-sparza, A pAMce guNone samajavA mATe prakRti taraphathI athavA zubha nAmakarmanA udayathI jIvane pAMca AMkha maLI che. te padArthanA pAMce guNone pArakhIne tenA zubhAzubha tattvano athavA hAni lAbhakAraka guNono nirNaya kare che ane jJAnanI hAjarImAM A pAMce Indriyo heya-upAdeyano nirNaya kare che. padArthane joya gaNI tenAthI nirALo rahI jJAtA-draSTA paNa bane che. A pAMce AMkhano eka virATa vepAra cAle che. A badhI IndriyonA vepArane pratyakSa gaNavAmAM Ave che. jayAre sadguru pratyakSa thAya che, draSTithI ojala hotA nathI tyAre temanI prAptino ananya upakAra thAya che. phakata darzanathI ja nahi sAkSAta zravaNathI temaja tenA bIjA pavitra dehAdika vaibhavathI A jJAnendriyo temanA vizeSa guNone grahaNa karI zake che. dehAdi darzananI sAthe sAthe uccakoTinA jJAna-darzanano paNa udbhava thAya che ane temanA pratyakSa zabdothI jIva zrutajJAnanI dhArAmAM snAna karI zake che. sadguru pratyakSa hovAthI te paNa ziSyanI pAtratA anusAra bodha ApI zake che. Ama pratyakSa prApti jANe mukitanuM prathama mA 337 Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sopAna bane che. pratyakSa sadguru prApta thayA pachI AtmajJAnanuM paheluM kiraNa jayAre jIvamAM sthApita thAya che ane jIva jayAre temanI kRpA draSTinuM bhAjana bane che tyAre pratyakSa saguru prAptinuM ane prAptinA upakAranuM jIvane bhAna thAya che. aho ! dhanya karyo mujane Aja ! anAdikALanuM mithyA vamana karI jANe sAryA saghaLA kAja. Avo ahobhAva pragaTa thAya che. have jIva bhogArthI maTIne AtmArthI banavA mATe prathama pagaluM bhare che ane AvA pragaTa pratyakSa sadguru jIvanI saMpatino khajAno banI rahe che. have guruprAptine te parama upakAra gaNe che. prAptimAM sAmyayoga : saru prApti lakhyuM che e prApti' zabda koI adhikAravAcaka nathI. vyavahAramAM prApti pachI mAlikInuM bhAna thAya che paraMtu ahIM to A prApti pachI sarmapaNanuM bhAna thAya che, badhI mAlikIno ahaMkAra chUTe che. guru temane tAraNahAra tarIke prApta thayA pachI ane pratyakSa gurudevanI prApti thayA pachI aMtaramAM zuM prApti thAya che ane te sAcI prApti che te paNa ahIM vicAravuM ghaTe che. gurudeva je jJAna paryAyamAM ramaNa kare che athavA Atmazudhdhino je bhAva gurudeve svayaM prApta karyo che teno pravAha ziSyamAM pravAhita thAya che. AvA ekathI eka uttama bhAvonA samUha rUpe sadguru pratyakSa thayA che. sAkSAt AMtaradraSTie phakata gurudevano dehapiMDa te gurudeva nathI paraMtu temAM je nirmaLa paryAyono pravAha che te bhAvapiMDa sadguru che, sAcA guru che. te bhAvapiMDonA prabhAve jayAre ziSyamAM AMzikarUpe paNa prabhAva paDe che ane svarUpAcaraNarUpI bhAva cAritranI bhUmi paryAyano prAdurbhAva thAya che, A paryAyamAM nirmohabhAvanI jhalaka che, moha jaMjIranI vyAkuLatAno abhAva che, upazamarasa pravAhita thAya che. eka rIte kaho to gurudeva A zudhdha paryAyarUpe ziSyanA aMtaraMgamAM pravezI gayA che ane te komaLa baneluM caitanyatattva A nUtana prAptinA prAdurbhAvathI nAcI UThayuM che. tene lAge che ke meM kAMIka meLavyuM che. tyAre gurudeva tenA aMtaraMgamAM vasI gayA che. have AMkho baMdha thaI jAya che ane aMtaramAM tene gurudevanA pratyakSa darzana thAya che. A prAptithI tene anero AnaMda ane upakAra kSaNe kSaNe samajAI rahyo che. A che pratyakSa sadgurunI aMtaraMga prAptino upakAra ! te upakAranI jIva gaNanA kare che, hRdayamAM aMkitA thaI jAya che, have A upakAra tene parama upakAra lAge che. kAraNa ke bAkInA sAMsArika paraspara thatAM upakAro te kSaNika upakAra che. te upakArathI kSaNika sukha ke phaLa maLyA pachI bIjuM koI pariNAma nathI. jayAre A upakAra zAzvata upakAra banI mukitapathano sAthI bane che. jethI ahIM kavirAje tene parama upakAra tarIke gaNAvyo che ane ziSya paNa tene parama upakAra gaNe che. Ama AdikALathI nirAdhAra pharato ane vikSipta thayelo jIvAtmA have khIle baMdhAya che. kendramAM Ave che ane gaNe che ke huM nyAla thaI gayo chuM kevI che A suMdara pratyakSa sadgarUnI prAptinA upakAranI maMgaLadhArA! pratyakSa prAptinuM pariNAma : uttarArdhamAM A parama upakAra te niSkriya ane niSphaLa nathI. paraMtu sakriya ane saphaLa che. te sajIva bIja che. uttama saMyogathI aMkurita thaI mahAphaLane Ape tevuM A upakAra bIja che. ahIM zAstrakAra have A aMkurita thayelA bIjanA bIjA keTalAMka bhAvonuM varNana kare che. mana-vacana ane kAyA e jIvanI yoga saMpatti che. samagra jIva upayoga ane yoga Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e banne saMpatithI yukata thaI sAMsArikadazAmAM jIvana dhAraNa karI zudhdha-azudhdha, zubha-azubha bhAvone dhAraNa kare che. upayogamAM zudhdha azudhdhanI pariNAmadhArA che jayAre yogamAM zubha azubhanI pravRti che, mana-vacana-kAyAnA traNe yoga jIvanI dehAdika pradhAna saMpati che. A yoga saMpatti be bhAgamAM vibhakata che. sUkSma ane sthUla, AMtarika ane bAhya. jIvanA upayoganA pariNAmo pramANe A yogonuM saMcAlana thatuM rahe che. upayoga te jIvanI caitanyadhArA che ane A caitanyadhArA sAthe yogo jaDa thaIne rahelA che. jema DrAIvaranI IcchA pramANe gADI cAle che tema AtmA je bhAvothI saMcAlana kare che te pramANe yoganI gADI cAle che paraMtu vizeSatA e che ke yogo sAthe karmajanya vipAka joDAyelA che ane karmajanya vipAkono yoga para prabhAva Ave che. sAmAnya sidhdhAMta pramANe jIvAtmAnI IcchAnusAra, jJAnanI samaja anusAra yogonuM pravartana thatuM hoya che. yoga te dravya AzravanuM mukhya sAdhana che. jJAnanA abhAve te pApakarmanuM paNa sAdhana che paraMtu gurudevanI prApti thayA pachI ane hRdayamAM sat--gurudevanI pratimA sthApita thayA pachI, teno upakAra samajAyA pachI, A traNe yoga gurudevanA caraNe eka rIte arpita thaI jAya che, sthira thaI jAya che, bhakitanuM bhAjana bane che. sevA ane zuzruSAnI eka navI praNAlI zarU thAya che. Ama mana-vacana-kAyA rUpI triveNI gurubhakitanI saritA banIne jIvane pAvana kare che. eTale ja ahIM kavirAja kahe che ke have mana-vacana-kAyAnA viSamabhAvone kAraNe ja vakratA hatI te TaLI jAya che ane triyoganI ekatA pragaTa thAya che. jANe traNe yoga eka ja thaI gayA che. jevuM manamAM che tevuM ja vacanamAM che ane mana-vacananA bhAva pramANe kAyAnuM paNa evuM ja zubha pravartana che. traNe yoganuM ekatva pragaTa thatAM bhakitano khUba ja ghATo raMga khIlI UThe che, have ahaMkAra TaLI javAthI ane svayaM samarpita thaI javAthI potAnI IcchAjanya koI svataMtra pravRtti rahetI nathI paraMtu gurudevanI je pavitra AjJA pragaTa thAya te temanA jIvanano krama banI jAya che. te pramANe jIvanuM zubha vartana thAya che. upakAranuM je bIja vavAyuM hatuM te have triyoganA ekatvarUpe pallavita thaIne guru AjJA anusAranuM vartana ane tenA suphaLo paNa A latAmAM phUTavA lAgyA che. upakAra rUpI bIjamAMthI udbhavelI triyoga ekatArUpI latAmAM guruAjJAnA samadhAraNarUpI phUlo phUTavA lAgyA che. tenuM koI paNa vartana have mohAnukuLa nathI, bhogAnukuLa nathI, paraMtu AjJAnukuLa che. AjJApAlana, te jIvanuM uttama zAstra banI jAya che. jethI A padamAM spaSTa kahyuM che ke 'varte AjJAdhAra'. ahIM dhArano artha dhAraNa karavAno che. arthAt AjJAne dhAraNa kare che. jIva pote have mohAdhAra maTIne AjJAdhAra banyo che. AjJAne dhare che, dhAraNa kare che, zirodhArya kare che. ahIM dhAra zabda dhAraNAvAcI che ane dhAraNavAcI paNa che. paraMparAmAM dharmano artha dhAraNa karavuM tema karavAmAM Ave che. to ahIM ziSya guru AjJAne dhAraNa kare che. eka prakAre te dharmane sArthaka kare che. dharma zabdano sAcA arthamAM prayoga kare che. Ane kahe che ke AjJAdhAra astu. triyoganI guNAtmaka ekatA : ahIM ATalo saraLa artha karyA pachI have ApaNe UMDAImAM jaIe, vicAra karazuM ke A triyoganI ekatA te zuM che ? zuM temAM ekatva saMbhave che 339 Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kharUM ? mana-vacana-kAyAnuM ekatva thavuM eTale zuM ? tenuM tAraNa lIdhA pachI sAmAnya arthamAM AjJA eTale hukama tevo artha karavAmAM Ave che. paraMtu AgamomAM ane zAstromAM AjJA zabdano ghaNo ja vizALa artha che. te upara paNa prakAza nAMkhavo bahu jarUrI che. zuM AjJApAlana te jIvanI svAdhInadazAno parityAga karI parAdhIna dazA pragaTa kare tevo artha to thato nathI ne ? ahIM A bahu ja pecIdo prazna che. A rIte mAnasika parAdhInatA udbhUta thayA pachI ghaNA anartha paNa utpanna thAya che. to sAcA arthamAM AjJAdhAraNa zuM che teno avazya viveka karavo ghaTe che. astu. ahIM ATalo pUrvapakSa karyA pachI have ApaNe uttarapakSa para ddaSTipAta karIe. mana-vacana-kAyAnA yoga e jIvAtmAnI karmajanya zakita che. upayoga te Atmajanya svabhAva che. yoga te paudgalika bhAve racanA pAmelo eka prakArano vibhAva che. jIva jayAre utkrAMtinA kramamAM Ave che, tyAre ekendriyathI laI saMjJI paMcendriya sudhInA viziSTa dehanI prApti kare che ane kramazaH zubhanAma karmanA udayathI jIvane vacanayoga tathA manoyoga prApta thAya che. utpati vakhate ja jayAre jIva paryApti bAMdhe che tyAre puNyanA prabaLabhAve vacana paryApti ane mana paryAptino saMyoga prApta thAya che. kAyayoga te samagra jIvarAzino eka sAmAnya yoga che. jayAre vacanayoga ke manayogano abhAva hoya tyAre paNa jIva oghasaMjJAthI kAyayoganuM saMcAlana kare che. hakIkatamAM kAyayoganI bAhya pravRtti te saMjJAnuM pariNAma che ane kAyayoganuM eka svataMtra pariNamana tenI kriyAzakitanA AdhAre cAlatuM rahe che. AgaLa vadhIne jIva jayAre manoyoga ke vacanayoganI prApti kare che tyAre kAyayoga upara A sUkSmayogono prabhAva patharAya che. arthAt potAnA vacana ke anyanA vacanathI kAyayoganI kriyAmAM parivartana thaI zake che. manoyoga prApta thatAM vizeSarUpe mana dvArA kAyAnuM saMcAlana thAya che A rIte saMjJIpaMcendriya yonimAM AvyA pachI traNeya yogamAM mananuM ja Adhipatya che. nizcayanayanI ddaSTie traNeya yoga sarvathA svataMtra hovA chatA, vyavahAra dRSTie traNeya yoga sarvathA svataMtra hovA chatAM paraspara saMkaDAyelA che. traNeya yoganI kriyAne vibhAjita karI zakAya tevuM nathI. paraMtu mAyA mohanIyano udaya hoya tyAre A yogonI saraLa rekhAmAM vakratAno prAdurbhAva thAya che ane jJAnazikatanA AdhAre kapaTa pravRttinuM avalaMbana karI manamAM vicAre che kAMI, vacanamAM bole che kAMI ane ceSTAomAM kare che kAMI traNeya yogonI pravRttino asaraLabhAve ke vakrabhAve prayoga karavAthI yoganI pravRttinI ekatA rahetI nathI. have mULa viSaya para AvIe. traNeyoganuM ekatva eTale yogonuM ekatva nahi, paNa yogonI pravRtinuM ekatva. traNeya yoganI kriyAmAM zamatva, te traNayoganuM ekatva che. traNayoga paraspara eka thaI jatAM nathI, kAraNa ke tenA svarUpa judA che, tenI racanA judI che ane tenuM svarUpa paNa juduM che. eTale traNe yoganuM potAnuM dehamAna svataMtra che. eka prakAre A traNe viziSTa bhautika upakaraNa che ane traNenA nirALA guNadharmo che. mana je karI zake, te vacana na karI zake, vacana je karI zake te kAyA na karI zake ane kAyA je kAMI kare te paNa baMne yogathI nirALuM kArya che paraMtu ahIM je traNayoganuM ekatva kahyuM che te traNe yoganA bhAvAtmaka guNa, tenI bhAvAtmaka kriyA, temAM vakratAno praveza na thavA detAM samAnabhAve traNe yoganI kriyA zudhdha rIte pravartamAna thAya, traNe yoga sarakhI 340 Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rIte potapotAnuM kAma kare. traNe yogano viSaya athavA lakSa nizcita hoya, traNe yoga dvArA lakSa prati arpaNabhAva hoya, tyAre bAhya rUpe traNe yoganI ekatA kahevAya che. hakIkatamAM A ekattva zabda te lakSanuM ekattva che, sadgurunuM ekattva che. arthAt mana je sadgurumAM joDAyeluM che, vacana paNa te ja guruno mahimA bole che ane kAyA paNa sadgurunI sevAmAM joDAya che. hakIkatamAM A lakSanI ekatA traNe yogane mATe samAnabhAve AdaraNIya hovAthI zAstrakAre ahIM 'traNe yoganuM ekatva' e zabda mUkayo che. hakIkatamAM traNe yogo eka nathI paraMtu triyoganuM lakSa te eka che. traNe yoga eka ja dizAmAM pravAhita thAya che. eka sadguru pratye traNe yoga samyak pravRttithI joDAya che, tethI ahIM traNe yoganI ekatA kahI che. udAharaNarUpe, sAdhana alaga alaga hoya paraMtu badhA sAdhano yogya guNadharmathI eka kAryane niSpanna kare tyAre tyAM badhA sAdhanonuM ekattva sthApita thAya che. pariNamana lakSane anukULa hovAthI sAdhanano sumeLa ekattvarUpe pratibhASita thAya che. gharamAM AvelA koI bhAgyazALI atithinA sanmAnamAM pati-patnI-putro, putravadhu ke putrI sahu bhakitathI joDAya jAya ane atithinuM badhA maLI eka yogya sanmAna jALave, jemAM dvidhAbhAva na hoya, parivAranA badhA sabhyomAM ekavAkayatA hoya tyAre ema kahI zakAya ke sevAmAM badhA sabhyo eka thaI gayA hatA. hakIkatamAM atithi eka che, temanuM sanmAna, te parivAranuM lakSa che. parivAranA badhA sabhyo svataMtra che paraMtu lakSane anukuLa parivAranA badhA sabhyomAM samAna pravRttinA darzana thayA, tyAre bAhyabhAve temanuM ekatva joI zakayA. astu. A sthULa udAharaNathI uparanA traNe yoganI ekatAne jANI zakAya che. saMkSepamAM yogonI pravRttimAM caitabhAva nathI, lakSane anukuLa traNe yogo eka thaI gayA che. mana te jIvAtmAnuM sUkSma upakaraNa che. te sUkSma paramANuonuM baneluM karmajanita udayabhAvanI tIkSNadhArArUpa che. pratyeka paLe A sUkSma paramANuo AMtarika IcchAne anukULa pratikULa zubhAzubha karmonA prabhAva pramANe vikAra pAmI ati vegavAna padhdhatie gatizIla rahe che. vacanayoga ane kAyayoga te sthULayoga che, joI zakAya tevA che, sAMbhaLI zakAya tevA che, paraMtu manoyoga zuM che? ane mana zuM che ? ane mananuM sthAna kayAM che ? mana kevI rIte kAma kare che ? te ghaNo ja gUDha viSaya che. moTA moTA mahAtmAo ane sAdhaka yogIo paNa mananI pravRttine hajI pUrNa rIte samajI zakayA nathI. AjakAlanA vijJAnamAM paNa manovijJAna, mAnasika cikitsA ItyAdi viSayaka vaijJAnika zAstro paNa lakhAyA che paraMtu DaoNkaTaro hajI mananI gatine pAmI zakayA nathI. mananI gati paNa ghaNI ja vicitra ane avaLA lagAmanA ghoDA jevI che eTale manane sarvathA sAdhI zakAya ke kema? te eka anattara prazna che. chatAM paNa mananI sAdhanAo cAle che ane ghaNe aMze manapara kAbu meLavI manoyogane sthira karI tenAthI sAdhaka lAbha paNa meLave che. manoyoganuM upAdAna koI mAnasika bhUmi che. jayAM atisUkSma paudgalika paramANu ane tenA sUkSmAtisUkSma rajakaNo kSaNe kSaNe sAMyogika ane viyogika kriyAmAM niraMtara pravRtta rahe che. manoyoga te niraMtara gatizIla tattva che. ahIM ApaNe TUMkamAM eTaluM ja kahezuM ke jayAre sadgurunI prApti thAya che tyAre 341 Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhakanuM A mana gurucaraNamAM arpita thavAthI, temane ja lakSa banAvI temanA guNonuM raTaNa kare che. A rIte jayAM mana taiyAra thayuM, tyAM vacanayoga ane kAyayoga to sahajabhAve tenI sAthe joDAya che ane traNe yoga guNAtmaka rIte ekatA pAme che. traNe yoganuM samapariNamana thAya tyAre guruno paDayo bola jhIlAya che. tenA zabda zabda samajavA mATe sAdhaka tanmaya thAya che. tene ja "traNe yoga ekatvathI varte AjJAdhAra' kahe che. uttarArdhamAM ApaNe vistAra pUrvaka traNe yoganA ekatvanuM varNana karI have bIjA praznane sparza karazuM. varte AjJAdhAra' zAstromAM AjJA zabda ghaNo ja mahattvapUrNa che. pUrvamAM ApaNe kahI gayA tema vyavahAra jagatamAM AzA, hukama ItyAdi zabdono sAmAnya rIte prayoga thAya che. paraMtu dharmazAstromAM AjJA zabda khUba ja vizALabhAve grahaNa karavAmAM Avyo che. AjJAmAM be bhAga che, jJA ane parI jJA. jJa bhAve jJAnAtmaka AjJA thAya che ane parINAbhAve kriyAtmaka AjJA thAya che. jainadarzananuM prathama zAstra AcArAMgasUtra che temAM paNa AjJAno uccakoTino prabhAva jovA maLe che ane tenuM virATa varNana paNa che. jenadarzanamAM samagra zAstro lakhyA pachI gaNadharoe ane AcAryoe eka zabdamAM samagra zAstrono samAveza karyo che ane te che "bApa gho" AjJA e ja dharma che. AjJA konI? e prazna ahIM anukata che. paraMtu zAstrIya rIte bhagavAnanI AjJA te ja AjJA manAya che. bhagavAnanI gerahAjarImAM zAstranI AjJA te AjJA che ane A rIte prabhu kaho ke zAstra kaho bannenI AjJAno je kAMI sAra che te dharma che. zAstro jayAM agamya hoya, tyAM AcAryo ane muni bhagavaMto svayaM AjJAnA dhAraka paNa che ane AjJAdhAraka paNa che. A rIte AjJA te dharmano prANa che. vaidika mImAMsA : kumArIlabhaTTa jeo vedonA prakAMDa jJAtA hatA ane jemaNe vedazAstra upara mImAMsA lakhIne eka Azcaryacakita kArya karyuM. zAstronI vyAkhyA kaI rIte karavI joIe tenuM nirAkaraNa karavA mATe eka abhUta budhdhi vaibhavano vilAsa karyo. vedonA badhA vAkayone pAMca khaMDomAM vibhAjita karI je vidhi vAkaya che tene ja pradhAnatA ApI. vidhi vAkayano artha che jemAM sAkSAt AjJA ApavAmAM AvI hoya, zuM karavuM joIe teno spaSTa ullekha hoya, te vAkayane vidhi vAkaya kahe che ane zuM na karavuM joIe te mATe je vAkaya hoya tene niSedha AjJA gaNe che. Ama mArganA banne pAsA vidhi ane niSedha te AjJAno ja prakAra che. AkhA vedazAstrane AjJAmUlaka batAvI AjJAnuM ja prAdhAnya sthApita karyuM che. e ja rIte jaina zAstromAM paNa "mALaTV ghampo" kahIne AjJAnuM prAdhAnya sthApita kareluM che ane vidhi ane niSedharUpe banne prakAre AjJA pAlana karavAnI hoya che. satya bolavuM te AjJAnuM vidhirUpa che ane asatya na bolo, khoTuM na bolo, te AjJAnuM niSedharUpa che. vidhi ane niSedha bane AjJA saMbhavita thAya, tyAre ja AjJA paripUrNa thAya che. anyathA te ardha satya ke ardhI AjJA banI jAya che. astu. ahIM ApaNe AjJA zAstranuM puruM vivecana nahi karatA TUMkamAM ja ullekha karIe chIe. AjJA vize vizALa graMtho niSpanna thayA che. ahIM zAstrakAre "varte AjJA dhAra" ema kahIne guru AjJAnuM mahattva sthApita karyuM che te paNa eka prakAranuM mApa ghonuM rUpa che. gurunI AjJA e ziSya mATe dharma banI 342 - Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ :: : :: :: : ::: :: : : :::::: ::: jAya che. - sAmAnya rIte AjJA e jeTalo samajavAno viSaya nathI tenAthI vadhAre kriyAtmaka eTale AcaravAno viSaya che. AjJA zirodhArya karyA pachI mANasa tarka katarka ane mAnasika vicAronI pracaMDa jALamAMthI mukata thaI eka saraLa mArga para AvI zake che. ahIMthI teno bhakitayoga AraMbha thAya che tethI ja gurudeve kahyuM che, "varte AjJAdhAra" ane te paNa, traNe yogane ekarUpa karIne AjJAnuM pAlana kare che. arthAt have tene koI tarka kutarka karavAno avakAza raheto nathI. ane Atmatattvane choDI anya lakSanA vicAro karavAno paNa avakAza raheto nathI. atyAre sadguru te ja zuddha AtmAnuM jANe pratibiMba hoya te rIte sadgurune ja zudhdha AtmA samajI upAsanA kare che. hakIkatamAM saru svayaM paNa eka zudhdha paryAyane bhajatA AtmA ja che. AtmA jayAre paramabhAvano sparza kare tyAre paramAtmA bane che ane paramAtmAone sparza karatA sadaguru paNa ziSya mATe paramAtmA sama hovAthI triyoge tenI AjJAdhAraNa karavAthI svayaM AjJAno dhAraka paNa AtmArthI bane che. A rIte AkhI gAthAnI eka vAkayatA e che ke kapaTa rahita vakrabhAva choDI zudhdha bhAve sadgurunI bhakita karavAno Adeza che. ATalo vicAra kaho ke sArAMza kaho te samajIne ahIM ApaNe 3pamI gAthA samApta karI thoDo sArAMza ApI 36mI gAthAno vicAra karIe. upasaMhAra : sArAMza e che ke manuSya ekalo svayaM potAnA mArgano ke bhAgyano nirNaya karI zakato nathI. temane sadgurunA avalaMbananI khAsa AvazyakatA che ane te guru paNa paramArthanA sAdhaka hovA joIe, je ziSyane AtmajJAnanA raste caDAve che. ziSyamAM paNa traNe yoganI saraLatA hovI joIe. ziSya jo barAbara AjJAnuM pAlana kare to AtmArthanI upalabdhi thAya ane AtmArthI banavAnA lakSaNa paNa temAM pragaTa thAya. have AgaLa cAlIne temane eka nakakaramArga hAthamAM Ave che. tenuM citra 36mI gAthAmAM jovA maLe che. TUMkamAM A gAthAno sAra kahyA pachI mahattvapUrNa evA vyavahAra nizcayano pratibhAsa ApatI 36mI gAthAnI saritAmAM snAna karIe. uparyukata gAthAmAM je zaMkA che ke jIva saMpUrNa AjJAdhArI bane to zuM te eka rIte parAdhIna dazAno svIkAra karato nathI ? ane jene rAjanIti ke samAjazAstramAM paNa mAnasika gulAmI kahevAmAM Ave chezuM te dUSaNa to nathI ne ? javAharalAla naherUe lakhyuM che ke koIpaNa rASTranI prajA zAsakanI mAnasika gulAmIno svIkAra kare che tyAre AkhuM rASTra parAdhIna thaI jAya che. astu ahIM A zaMkA asthAne che. kAraNa ke jJAnapUrvaka svIkArelI AjJA ane AjJAnuM aucitya je sAdhaka samaje che te svatA, svayaM, sva unnatine AdhAre te gurunI AjJAno svIkAra kare che, e AjJAno dhAraka bane che. ahIM paNa kavirAje AjJA AdhIna tevo zabda vAparyo nathI, paraMtu AjJAdhAra evo zabda lakhyo che. A zabda ghaNo ja mahattvapUrNa che ane te AjJAno dhAraka bane che. dharmane anukuLa je sidhdhAMta hoya tene AjJA kahevAmAM Ave che. dharmathI viparIta AcaraNa te AjJA koTimAM AvatI nathI. ane AvI pratikuLa ayogya AjJA A AjJAdhAra svIkAra paNa karato nathI. mAnasika gulAmImAM jIva AjJAnI yogyatA ke ayogyatAno vicAra karI zakato nathI. game te pApAcAraNa karavA mATe paNa taiyAra thaI jAya che. hakIkatamAM te AjJAdhAra banato nathI. : 000000ee8 343 : Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ astuH ATaluM samAdhAna ApavAthI AjJAdhAra parAdhIna bane che te zaMkAno laya thaI jAya che. upoddAtaH ahIM A padomAM jema Atmatattva zAzvata che tema teno mArga paNa saikAlika zAzvata che, tema zAstrakAra jaNAve che. udghoSa e jAtano che ke jema kALatattva zAzvata che tema A mArga paNa zAzvata che. traNe kALa tenuM adhikaraNa bane che. Ama traNe kALanA udaramAM barAbara paramArtha mArganA darzana thAya che. Ama kALane ane paramArtha mArgane paraspara joDavAmAM AvyA che, paraMtu bIjI rIte vicAratAM te saiddhAMtika satya sAme Ave che ke kALano pravAha zAzvata ane svataMtra che. Ama bane dhArAo eka sAthe vahe che tenuM uddabodhana karavA mATe A gAthAmAM kALanuM avalaMbana karavAmAM AvyuM che ane AvA nizcita sidhdhAMta upara bAkInA vyavahAra mArge sthApita thayA che. AdhyAtmika tattva samAnarUpe hovA chatAM tenA vyavahArika rUpo paNa pragaTa thAya che. jema koI kalAkAra bhavana nirmANanI kaLAne jANato hoya ane kaLAnA badhA sidhdhAMta kaLAzAstramAM sthApita thayA hoya to A AkhI kaLA ane kaLAnuM jJAna samAna rUpe zAzrvata hoya che paraMtu te kaLAnA AdhAre judA judA prakAranA bhavananA nirmANa thatAM hoya che, te tenuM bAhya kriyAtmaka rUpa che. bIjanI zakita samAna hovA chatAM nimitta kAraNonA sahayogathI tenI guNadharmitAmAM hAni vRdhdhi thAya che. A AkhI gAthA nizcaya ane vyavahAra sparza karI eka mahattvapUrNa pAyAnI vAtane ujAgara kare che. je upara ApaNe gAthAthI ja samajavA prayAsa karIe. 3ja Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-36 eka hoya traNa kALamAM; paramArathano paMtha, prere te paramArthane, te vyavahAra samaMta II 'eka hoya' tevA bhAva sAthe A padanI zarUAta thAya che. ahIM zAstrakAra anumAna zailImAM bolI rahyA che. 'eka hoya' no artha che eka hovo joIe. bIjo nizcayAtmaka bhAva. e paNa che ke eka che. ahIM eka zabda je mUkelo che te kayA guNanuM vizeSaNa che ? prathama te UMDAIthI samajavuM jarUrI che. paramArthano paMtha eka che te zuM ucita che ? paramArtha to bhinna bhinna rUpe aneka guNAtmaka hovAthI anekarUpe astittva dharAve che ane paramArtha eka hoya chatAM paNa temA paMtha to ghaNA vibhinna hovA joIe. atyAre ApaNe ahIM paMtha zabdanI vyAkhyA karI rahyA nathI paraMtu eka zabdanI vyAkhyA karIe chIe. eka khAsa mahattvapUrNa dArzanika sidhdhAMta : darzanazAstra ane tattvajJAnanA zAstra ema kahe che ke eka saMkhyA ja satya che. ekathI vadhAre be-traNa-cAra Adi aMko, saMkhyAta ItyAdi saMkhyA kAlpanika ane mithyA paNa che. eka saMkhyAnuM astittva padArtha mAtramAM che ane bAkInI badhI saMkhyAo bauddhika ane mAnasika che, kAlpanika che. manuSya potAnI budhdhithI be, traNa ItyAdi saMkhyAnI sthApanA kare che. jayAre padArtha to sadAkALa mATe eka ja hoya che. padArthanuM ekattva te teno zAzvata guNa che. temAM dvidhArUpa pragaTa thaI zakatuM nathI. dRSTinI sAme rAkhelA pAMca ghaDA tene ApaNe pAMca ghaDA ema kahIe chIe paraMtu ghaDA pAMca che ja nahIM. pAMceya ghaDA eka eka che. ghaDAne khabara nathI bIjo koI ghaDo che. pAMceya ghaDAnuM ekatva svataMtra che. tenuM svarUpa paNa nyAruM che. paraMtu ghaDAnI sAme beThelo baudhdhika mAnavI ghaDAnA samAna dharma joI tenI samAnatAnA AdhAre ane samAna dharmanI saMgrahanayanI ddaSTie manogata sthApanA karI be, traNa, cAra ema gaNanA kare che ane potAnA hitAhitanI ddaSTie pAMca ghaDAnI saMkhyAnuM eka ghaTaka manamAM nirmANa kare che. jayAre hakIkatamAM pAMceya ghaDA pAMca nathI. paraMtu badhA ghaDA eka eka che. Ama eka saMkhyA zAzvata che ane bAkI saMkhyA baudhdhika che. A sidhdhAMta eTalo badho gUDha ane mArmika sidhdhAMta che ke parama AdhyAtmika ddaSTimAM ja jIvAtmA A sidhdhAMtanuM avalaMbana karI nizcayabhAvone prApta karI, nizcayanayanuM avalaMbana karI samagra vizvanA padArthone svataMtra eka eka rUpe nihALI jaitabhAvathI mukata thAya che ane advaitano sidhdhAMta sthApita kare che. vedAntano je advaita sidhdhAMta che teno marma paNa hajAro advaitavAdI jANatA nathI ane samagra vizva eka che athavA "brahma satya, jagata mithyA" ema kahIne paudgalika sattAno abhAva batAve che, te sAco advaitavAda nathI. advaitavAdano mArmika artha e ja che ke ahIM dvaita nathI. badhu ekatvarUpe potapotAnA svarUpane dhAraNa karI pravartamAna che. AdhyAtmika zreNImAM ArUDha thayelo yogI athavA jJAnI jayAre ekattva saMkhyAne zAzvata mAnI badhA padArthomAMthI daitabhAvanuM visarjana karI ekattvanA darzana kare che. vizvanA je koI tattvo che te sau eka eka rUpe potAnuM astittva dhAraNa karI 345 Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paryAyazIla che ane svayaM paNa eka zAzvata dravya che tevA nirmaLa jJAnabhAvane vAgoLI A adbhUta mArgano sparza kare che. jema padArtha eka che, tema A teno mArga paNa eka ja che tema nihALI jema yogIrAje kahyuM che tema "eka hoya traNakALamAM paramArthano paMtha" te zabdane pokArI uThe che. tenA aMtarAtmAmAMthI A dhvani pragaTa thAya che. ahIM traNa kALa ema kahyuM che, te paNa bAhya draSTie kaheluM che. kALa to eka ja che. tenA bhUta-bhaviSya-vartamAna, evA traNa pAsA hovAthI sthULa rIte traNa kALa evo zabda bolAya che. nizcaya draSTie to koIpaNa padArthanI saMkhyAnuM sAcu vizeSaNa ekattva che. paraMtu baudhdhika rIte samajavA mATe kALanI A avasthAone mATe traNakALa ema bolAya che. ahIM ApaNe eka zabda upara gaMbhIrabhAve vivecana karyuM che ane advaitanA darzana karI AgaLa vicArIe. "eka hoya" AmAM "hoya" zabda saMbhAvanA sUcaka che ane nizcayabhAva sUcaka paNa che. prathama saMbhAvanA rUpe vicArIe. arthAt ahIM anumAna karavAmAM Ave che ke satyanA sidhdhAMtomAM ekapaNuM hovuM joIe. sidhdhAMta zabda satya sAthe saMbaMdha dharAve che. jo satya eka hoya to sidhdhAMta paNa eka ja hovo joIe. sauthI moTo prazna e che ke satya zuM che ? satya kone kahevAya ? badhA zAstra ke saMpradAyomAM satyanI upAsanA karavAmAM AvI che. ane satyane sarvoparI mAnavAmAM AvyuM che. satya na hoya to dharma, vrata niyamo ke zAstro khoTA sikakA jevA banI jAya che. satya te sAra che, Ama satyanuM ATaluM badhu mahattva hovA chatAM satyanI spaSTa vyAkhyA jovA maLatI nathI. mahAtmA gAMdhI pote potAne satyanA parama upAsaka mAnatA hatA, paraMtu jayAre tene pUchavAmAM AvyuM ke satya zuM che? tyAre teNe javAba Apyo ke satya mane samajAya che, paraMtu tenI vyAkhyA zuM karI zakato nathI. satyanI vyAkhyA karatA mArI najara sAme aMdhAruM chavAI jAya che. chatAM koI mane pUche to eTaluM ja kahI zakuM che te satya. teNe aMgrejImAM kahyuM che e satya che. paraMtu A vyAkhyA paNa apUrNa che kAraNa ke "che' zabda vartamAnakALano sUcaka che jayAre satya te saikAlika che. astu. ApaNe mULa vAta para AvIe ke satyanI vyAkhyA zuM che ? darzanazAstranA parama dhAraka Adya zaMkarAcAryajIe upaniSadanI TIkAmAM satyanI sacoTa vyAkhyA ApI che ane lakhyuM che ke "kalA vyabhicArItvam satyam" arthAt je pariNAme Thosa rUpa hotuM nathI, jenA pariNAmamAM doSa Avato nathI, nizcita pariNAma pragaTa karatuM hoya, te satya che. A nizcita pariNAma ApavAno guNadharma badhA kALamAM samAna che. tethI akhaMDa rUpe A sidhdhAMta jaLavAI rahe che. A parama satyano "eka hoya traNa kALamAM" e vAkayamAM udghoSa che athavA pUrNa saMbhAvanA che. A anumAna kevaLa bauddhika anumAna nathI, paNa pramANabhUta anumAna che. anumAnane paNa eka pramANa mAnavAmAM AvyuM, to ahIM eka hoya ema je kahyuM che, temAM saMbhAvanA sUcaka je anumAnano bhAva che te anumAna pramANabhUta che. ema kahIM zAstrakAra svayaM kahe che ke paramArthano paMtha traNe kALa mAM eka hovo joIe, eka che ane A paraMparAthI jaLavAyelo paMtha AdikALathI eka rUpe ja cAlyo Ave che. tenuM rUpAMtara thatuM nathI. rUpAMtara thayuM nathI, rUpAMtara thavAnI zakyatA nathI. satya Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kayAreya potAnA pariNAmamAM bAMdhachoDa karatuM nathI. sadA satya svarUpe prakAzita thatuM hoya che. AvuM saikAlika satya svarUpa paramArthanA paMthane bIjI koIpaNa rIte vibhakata karI zakAtuM nathI. AtmA jema akhaMDa ane avinAzI che, tema teno A paMtha paNa, A mArga paNa akhaMDa, avinAzI che. tenuM satya paNa zAzvata che. A sidhdhAMta te avikalpa satya upara sthApita thayelo che. AvA sidhdhAMtothI paripUrNa paramArthano paMtha paNa zAzvata bhAvathI bharelo che. ahIM sidhdhAMta, satya, paMtha, mArga ItyAdi badhA zabdono je prayoga karyo che paraMtu tenA prANa svarUpe eka saikAlika satyano udghoSa karyo che. lakSaNa lakSanI bheda abhedatAH ahIM zAstrakAre paramArtha ane paramArthano paMtha' tevA be zabda vAparyA che. sAdhana ane sAdhya, lakSa ane lakSaNa, dhyeya ane dhyAna, A badhA sAdhanAnA kSetramAM je be bhAva joDAyelA che ane kAraNa kAryarUpe tenuM vivecana thayeluM che, te upadezarUpe Avazyaka che. paraMtu hakIkatamAM sAdhana, sAdhya ke kArya kAraNa, dhyAna-dhyeyamAM zuM aMtara che? ane kayA kAraNathI bannene bhinnarUpe samajAvIne upadeza apAya che. hakIkatamAM zuM A bane avasthA bhinna bhinna che ? teno uttara paNa ApaNe A paramArtha ane paramArthano paMtha ema kahIne je upadeza Apyo che tenuM sUkSma draSTie nirIkSaNa karI ucitabhAva meLavavA prayAsa karIzuM. jJAtA, jJAna, zeya ane prApti, pramAtA, pramANa, prameya ane pramiti. A rIte koIpaNa kAryane kriyAtmaka avasthAmAM kAra-karaNa ke upakaraNa e badhAno vicAra thato hoya che ane tene AdhAre uparokata traNa-cAra ke tethI adhika vibhAga jovA maLe che. jayAre TUMkamAM AvI kriyA be bhAgamAM paNa vibhakata thaI jAya che. uparamAM je cAra prakAra batAvyA che. temAM paNa karaNa-upakaraNa-adhikaraNa ke saMbaMdha Adi aMzo joDIe to cArathI vadhAre aMzo joI zakAya che. udAharaNa rUpe ApaNe eka dhULa vastune grahaNa karIe. kuMbhAra ghaDo banAve che. tyAM kuMbhAra te nirmAtA che. ghaDo te tenuM lakSa athavA kArya che, je kuMbhAranuM sAdhya che. tene nirmANa paNa kahI zakAya. nirmANanA sAdhanarUpe mATI te upAdAna kAraNarUpe che. cakrancIvara ItyAdi nimitta kAraNa che ane e ja rIte bIjA bAhya kASTanA daMDa ke (cakra) bAhya sAdhana tenA upakaraNa che. mATI svayaM ghaDAnuM nizcaya adhikaraNa che, jayAre sthAna ItyAdi bAhya adhikaraNa che, A badhA saMyogono Azraya laI tenuM kArya saMpAdita thAya che. ahIM tene ApaNe be bhAgamAM vibhakata karIe to ghaDo te dhyeya che ane ghaDAnA utpanna karavAnA badhA sAdhano tenA nirmANa paMtha che. A ja rIte jJAna te dhyeya che ane jJAna prAptinA sAdhana teno mArga ke paMtha che. Ama dhyeya, dhyAna ke dhyAtA e badhA vibhakata hovA chatAM badhA saMgraha daSTie eka ja che. ekarUpa thaI jAya che. sAdhananI kriyAonI pUrNAhUti te ja sAdhya che. sAdhanAnI pUrNAhUti te ja sidhdhi che. paramArthanA paMthanuM aMtima biMdu svayaM paramArtha che. A rIte sUkSmadraSTie vicAratA paramArtha ane teno paMtha bane ekarUpa che paraMtu sAdhanA kALanI apekSAe tene be bhAgamAM vibhakata karI ahIM paramArthano paMtha' tema lakhyuM che. paramArthano paMtha te koI vyakitanI vicAradhArAthI udbhavelo phakata vicArAtmaka mArga nathI. 347 Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAkA :: ::: :: :::: paraMtu samagra vizvaprakRtimAM nizcita thayelA zAzvata sidhdhAMta mAMheno eka prAkRtika sidhdhAMta che. arthAt necarala prInsIpala che. prakRti jagatamAM badhu eka nizcita sidhdhAMta para parivartana thatuM hoya che ane pariNAma pAmatuM hoya che, te ja vizvanuM zAzvata satya che. vijJAnamAM paNa kahyuM che ke " necara necara ! badhA ja sidhdhAMto ke vizvanA badhA ja dravyo satya para AdhArita che. padArthanuM astittva baMne satya baMne ekarUpe bhAse che. jene AgamamAM paNa kahyuM che "sanna toga ni sarayU" lokamAM satya sArabhUta che. have mULa viSaya para AvatA A paramArthano paMtha paNa eka zAzvata satya che. traNe kALamAM te vyApta che. kALa A paMthanuM atikramaNa karI zakato nathI. eka gUDhArtha mImAMsA : vyakita ke padArthanI paryAyo nAza pAme che. drazyamAna jagata paNa nAzavAna che. paraMtu temAM rahelA sidhdhAMto te zAzvata che. jene sanAtana sidhdhAMta kahevAya che. vyakitanuM mRtyu thaI zake che paraMtu sidhdhAMta akhaMDita rahe che, tethI kALa paNa tenA para karI zakato nathI, tema kahI zAstrakAre paramArthanA paMtha para traNe kALanI asara nathI. tema parokSabhAve kahyuM che. kALa navAnuM jUnuM ane jUnAnuM navuM kare che. janma tene mRtyu Ape che ane maryA tene janma Ape che. Ama bhautika rIte kALano prabhAva che paraMtu paramArthanA paMtha upara kALano prabhAva nathI. kALa temAM eka aMzano paNa pheraphAra karI zakato nathI. A paMtha traNe kALamAM sonAnA sikakAnI jema samAna rUpe sAdhakane sarakhuM phaLa Ape che ane paramArthanA paMthano sauthI moTo mahimA che ke te sAkSAt paramArthane paNa Ape che. aho ! aho ! A saikAlika parama satyarUpa paramArtha paMtha sadA viMdha che abhivaMdya che ! AdaraNIya deva mokSanuM parama sAdhana che ! A mATe ja kavi kahe che ke "eka hoya traNa kALamAM A vAkayamAM paramArthanI nakakaratA vize teozrIe nakakara vANI uccArI paramArtha zabda vize ApaNe pUrvamAM kahI gayA chIe, ahIM paMtha vize ATaluM kahyA pachI uttarArdhamAM daSTipAta karIe, A padamAM have paramArtha paMtha to AMtarika phaLa paramArtha to Ave ja che. paraMtu te dizAsUcana paNa kare che ane vyavahArika draSTie jIva paramArtha tarapha vaLe tevA preraka bhAvo paNa UbhA kare che. A vAkayamAM kartA ane karma ane adhyAhAra che. mArga prere che teno artha e che ke mArgano sAdhaka svayaM potAne preraNA Ape che. eTaluM ja nahi paraMtu paramArthanI sAdhanAthI anya jIvone paNa prerI zake che. ahiM prere che ema kriyA batAvI che. paNa A kriyAno kartApreraka koNa che te samajAya tevuM che. paramArthanA paMthane je sparza kare te sAdhaka svayaM preraka banI jAya che. mArga to jJAnAtmaka ane aNamola che paraMtu mArganA dhArakamAM mArganA prabhAvathI preraNAo praphuTita thAya che. eTale je preraNA karI zake che te preraNAno kartA che ane sAmA pakSe jene preraNA prApta thAya che, te preraNAnuM karma che, arthAt lakSa che. Ama A divyapaMtha bAhya draSTie sAdhakane preraka banAvI anya jIvone preraNA ApavAnuM eka nimitta bane che. tethI zAstrakAre svayaM A vyavahAranA udaramAM nizcayarUpe saikAlika satya paripUrNa paramArthano paMtha astittva dharAve che, tema kahyuM che, tethI ja te paMtha jANe bahAramAM paNa preraNA ApI rahyo che. ane paramArthane lagatA bIjA sArA zarIra 348 karo Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nIti niyamonuM, vrata sAdhanAnuM ke zudhdha AcaraNanuM uddhodhana paNa kare che. Ama paramArthanA prAgaTayanI sAthe sAthe bIjI paNa naitika ArAdhanA karavA yogya bhakitarUpa preraNAno pravAha paNa pravAhita kare che. ane tene ahIM prere ema kahyuM che. koNa prere che? jema bIjamAM paDelI zakita mATI ane pANIne saMcita karI aMkurita thavA mATe guptabhAve preratI hoya che, baLa ApatI hoya che. tema ahiM paramArthanA paMtharUpa bIja jayAre aMtarAtmAmAM vikAsanI avasthAmAM Ave che tyAre mana-prANa-Indriyone tathA aMtara bAhya badhA aMgone AkRSTa karIne sAdhanAnA kSetramAM javAnI preraNA Ape che ane jIvanane bhakitamaya banAve che. A che paramArtha paMthano bAhya vyavahAra pakSa. saMpUrNa AtmasidhdhimAM zAstrakAranI dakSatA draSTigocara thAya che. ane temanI nyAyabudhdhi eTalI badhI saMtulita che ke nyAya ApavAnuM cUkayA nathI. nizcaya ane vyavahAra, AtmA, ArAdhanA ane vyavahAra Ama jayAM jayAM prasaMga paDayo tyAM bane bhAvane sAthe rAkhI jJAnamArganI kotaraNI karI che. jJAnakriyAnuM bannenI upAsanAnuM saMtulana barAbara jALavyuM che, ekAMta bhAvonuM sApha zabdomAM nirAkaraNa karyuM che. AtmasidhdhinA prAraMbhanA, padomAM kahyuM che koI kriyAjaDa thaI rahyA, zuSkajJAnI koI tyAM paNa ekAMta bhAvanuM khaMDana karI, ekAMtabhAvanI AkarI TIkA karI atyaMta ucita zabdothI bane bhAvone sparza karavA mATe svayaM preraNA ApI rahyA che. ahIM paNa paramArthano paMtha te sUkSma ArAdhanA hovA chatAM vyavahAradazAne barAbara jALavI rAkhe che. tema kahIne A gAthAmAM paNa bane bhAvonuM udghATana karyuM che ane paramArtha paMthano paNa eka vyavahAra pakSa che ane A vyavahAra pakSa paNa paramArtha paMthathI svayaM prerita thayelo ke udghodhita thanAro che. tema kahIne paramArtha paMthanI dvividha zakitanuM darzana karAvyuM che. preraNA : prere che teno artha preraNA Ape che. ahiM ApaNe preraNA zabda upara thoDo vicAra karIe. vizvamAM je kAMI kriyamANa che tenuM mULa upAdAna kAraNa to svayaM padArthanI divya sattA che. athavA divya zakita che, te sattAnuM koI sAkSAt ullaMghana karI zakatuM nathI, jayAre be dravyo ke be vyakitao sAme sAme Ave che tyAre paraspara nimitta banI, kartA karmanI eka jaMjIra utpanna kare che. A kartA karmanI mULa sAMkaLa to satya na hovAthI paramArtha rUpe astittva dharAvatI nathI. paraMtu nimittabhAve huM kartA chuM tevo AbhAsa utpanna kare che ane bIjA jIvomAM paNa bIjo koI kartA che tema nimittabhAve kartutvanI sthApanA thAya che. A kartRttva kyAreka ahaMkArathI pedA thAya che. kayAreka janavRMda tene sanmAnarupe kartRtva arpaNa kare che ane kartA banAve che. yuganI AdimAM jayAre koI rAjA ke rAjaya nahotuM tyAre paNa vyavahArika AvazyakatAnA AdhAre sahue maLIne eka zakitazALI vyakitane rAjapada ApyuM rAjAe te svIkAryuM. huM samagra rAjayano calAvanAra che tevo ahaMkAra janatAnA sanmAnamAMthI udbhavyo, A rAjAzAhIe vizvamAM keTalA pracaMDa nATako bhajavyA te aitihAsika ghaTanAo ItihAsanA pAnA upara prasidhdha che. eTale A kartRttva bahudhA aMze mithyA hoya che. paraMtu karNano bIjo pakSa e che ke 349 Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nimittabhAve te kAryakArI paNa hoya che. kheDUta anna pedA kare che, kArIgaro makAna banAve che ke bIjA vizvanA koI Avazyaka karmo nirmANa thAya che temAM A vyavahArika pakSa nimittabhAve kartAnI AvazyakatAne sidhdha kare che ane eka padArtha jayAre kartA bane tyAre bAkInA nimitto tenuM karma bane che. kartAne ke sAdhakane koIpaNa nimittabhAve kaMI paNa prApti thAya che tyAre sadguruno e svabhAva che ke bIjAne temAM bhAgIdAra banAve ane potepotAmAM sImita na rahI sahune lAbha maLe, sarvatra teno prakAza phelAya, tevI sattvaguNa prabhA udbhave che. tamoguNa te manuSyane lobhI banAvI badhI zakitane potAmAM saMcita karI pote ja upabhokatA bane tevA kaSAyabhAvone daDha kare che, jayAre sattvaguNa pote sukhI thAya ane pote je AdhyAtmika AnaMda anubhave che tevo AnaMda anyane paNa maLe ane samAnabhAve te zAMta tattva prasArita thAya tevA akaSAyabhAvo ke upazamabhAvo vikAsa pAme che ane kaSAyane maMda kare che. A che preraNAnuM ke sat preraNAnuM mULa sUkSma bIja. zuddha preraNA kartA ane karma vaccenI eka sattvaguNa bharelI rekhA che. azudhdha preraNAone sAmAnya rupe ApaNe preraNA kahI zakatA nathI, tethI ahIM sattva guNamaya zudhdha preraNA grahaNa karavAnI che. TUMkamAM kahevAno Azaya e che ke jayAM kartApaNAno ahaMkAra nathI chatAM paNa nimittabhAve je kAMI tattvano pote sAdhaka banyo che ke kartA banyo che tevA bhAvone badhA AtmA sudhI pahoMcADavAnI vRti te preraNA che. preraNA e divya prabhAva che. preraNA te paramAtmAthI prApta thayelI samagra samAjane jAgrata karavAnI saMjIvanI che, eka amUlya tattva che, jethI ahIM kavirAje prere che tema kahIne preraNArupa divya ratna prakAzita karyuM che. preraNAmAM katRttvanA ahaMkAranI gaMdha nathI, paraMtu sahajabhAve phelAtI saurabha che. jema puSpa svayaM sugaMdhita thayA pachI svataH cAre tarapha saurabha phelAve che. temAM koI saurabha phelAvavAno ahaMkAra nathI. svAbhAvika kriyAtmaka guNa che. tema ahIMyA paramArthano paMtha puSTa thatAM, AnaMdanI sugaMdha bharapura thatAM, cAre tarapha potAnI saurabha phelAve che ane svayaM paMtha hovA chatAM paramArthanI preraNA Ape che, jANe paramArthanuM dAna kare che, sahune paramArtha tarapha vaLa vA mATe baMsI bajAve che, divya dhvani pragaTa kare che. A rIte A paMthanI ujjavaLa vyavahAradazA paNa pragaTa thAya che. jema sukuLanI cAritravAna kanyA zvasurapakSamAM svayaM to guNI che ja paNa pUrNa parivArane paNa parokSabhAve preraNA Ape che ane samagra parivArane prabhAvita kare che. tema A paramArthano paMtha samAjamAM ke je je vyakitaomAM pragaTa thAya tyAre te vyakita pUrato sImita na rahetA samagra vAyumaMDaLane prabhAvita kare che, divyatAno saMdeza Ape che ane paramArtha mATe sahune preraNA Ape che, paramArtha tarapha javA mATe AMgaLI cIMdhe che. jarApaNa dabANa karyA vinA sahajabhAve samajIne cAlavAnI eka sAdhanArUpa kaLAnuM pradarzana kare che. dhanya che A paramArtha paMthane ! teno AMtarika pakSa agocara che. jayAre teno A vyavahAra pakSa dazyamAna daSTigocara che. sAkSAt AsvAda laI zakAya tevo teno sthUla prabhAva joI zakAya che. paramArthanA patharupa latAmAM lAgela sugaMdhamaya puSpa che, paMthanuM navanIta che, je paramArtha tarapha preraNA Ape che. preraNA te ahaMkAra rahita jIvavAnI, samajavAnI, samajAvavAnI eka nirAlI padhdhati che. jainazAstromAM jema 350 Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lakhyuM che ke sAdhu Adeza na Ape paNa upadeza Ape. preraNA te eka prakAranI upadezAtmaka sAttvika kriyA padhdhati che. preraNAmAM ahiMsA bhAva samAyelo che. jayAre hukama ke AjJA vageremAM dabANa hovAthI hiMsAtmakabhAvo AvI zake che. paramArthano paMtha to sarvathA ahiMsAmaya hovAthI te sAtvika preraNA Ape che ane nirdoSabhAve janasamUhane ke manuSyanA manane prerita kare che. prere te paramArthane" A vAkaya soLe AnA alaukika ane ati suMdara che. temAM dayAmaya bhAvonI ane nirdoSa jJAnAtmaka bhAvonI jhalaka che. A che teno vyavahAra pakSa. have ApaNe A gAthAmAM vyavahAra zabda je kahyo che tene aMtargata tapAsI AgaLanI gAthAonuM uccAraNa karazuM. vyavahAranuM kriyAtmaka rUpa : vyavahAra eTale zuM? sAmAnya sAMsArika jIvanamAM vyavahAra zabda khUba ja prasidhdha pAmelo che ane teno sAmAnya artha bhAva-abhAva-kubhAva ke zUnyabhAve je kAMI levaDa devaDa thAya che, athavA upacAramUlaka bhASA bolAya che, tene vyavahAra kahevAmAM Ave che paraMtu ahIM dhArmika ke dArzanika kSetramAM vyavahAra zabda ghaNo ja mahatvapUrNa che. dravyabhAve sAmAnya ghaTita arthathI AgaLa vadhI vyavahAra eka prakAre padArthonI pravartamAna avasthA ane tenI sAthe joDAyelI jJAnakriyA ke vacana praNAlI tevo gaMbhIra artha laI vyavahAranayanI sthApanA karavAmAM AvI che, vyavahAra pakSa nizcita karavAmAM Avyo che. vyavahAranA be bheda prasidhdhi pAmyA che. savyavahAra ane asavyavahAra ane baMne vyavahAranA babbe babbe pAsA che. aMtaraMgarupa ane bAhyarupa. A rIte manuSyanA mana-vacana-kAyAnA yoga ane IcchAzakita jayAre jaDa cetana dravyo sAthe je kAMI kriyAkalpanI sthApanA kare che, temAM teno vyavahAra pakSa pragaTa thAya che. jenadarzanamAM sAtanayonuM vibhAjana paNa vyavahAranaya ane nizciyanaya ema be bhAgamAM vibhakata thayeluM che. nizcayanaya te paryAyArthikanaya je satyanI nikaTano eka prakArano zudhdha pakSa che, jayAre vyavahAranaya dravyArthika hovAthI ane satya tathA satyathI dUra evA sthUla bhAvone paNa sparza che. tathA jJAna ane jJAnAbhAsa bane bhAvono potAmAM samAveza karI eka praNAlI calAve che, te che vyavahAra nayanI vizeSatA. nizcayanaya jeTalo gaMbhIra che teTalo prAmANika che. vyavahAranaya eTalo gaMbhIra paNa nathI ane sarvane mATe pramANika paNa nathI, paraMtu je vyavahAranaya nizcayanayanuM ullaMghana karato nathI ane nizcayanayanA nirNayane kendramAM rAkhIne mana-vacana-kAyAnA prayoga kare che te sadvyavahAranI koTimAM Ave che. manuSyanuM mana paNa jAgRta hoya che ke je kAMI vyavahAra dekhAya che te keTale aMze satya che te jANavA maLe che. A vyAkhyA pachI ahIM zAstrakAre svayaM nizcayanayanI preraNAne AdhAre arthAta paramArthanA paMthanA AdhAre svayaM kahyuM che ke ahIM sAco vyavahAra saMbaMdha sthApita thAya che ane manuSyanI bAhya pravRtti paNa jJAnane anukuLa hovAthI te savyavahArane anukuLa hoya che. Ama paramArthano paMtha banne pakSamAM AtmAnI jJAna praNAlimAM ane bAhyavyavahAra praNAlimAM eka uttama saMbaMdha Ubho kare che. nizcaya ane vyavahArano A sumeLa na hoya to tyAM parama arthano ujajavaLa paMtha hAjara nathI. athavA evA ujajavaLa paMthathI manuSya bhaTakI jAya che ane vanavagaDAmAM bhUlA paDelA yAtrI jevI sthiti thAya che. jemAM mAlika ke nokarano saMbaMdha UMco hoya ke sAco hoya to baMnenuM jIvana Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAMtimaya ane unnatikAraka che. tema ahIM AtmA te adhiSThAtA che. tenI sAdhanAnI kriyA te traikAlika parama satyarupa paramArthano paMtha che. ane puNyayoge prApta thayelA A mana-vacana-kAyAnA yogo jIvAtmAnI sevAmAM tatpara che paraMtu banne vacce uttama vyavahAra saMbaMdha sthApita thayo hoya to AtmA sat paMthe jAya che. A yogo nirmaLa, nirvadha mahApuNyano baMdha kare che. paraMtu AtmAnI uttama avasthAthI dUra rahelA A yogo mohanIya karmanI jALamAM bhaTakIne puNyano nAza kare che. eTaluM ja nahIM paraMtu tIvra pApano paNa baMdha kare che. mATe A 36 mI gAthAmAM kRpALu gurudeve paramArthanA paMthane prakAzita karI tenA uttama mULarupe vyavahArano saMbaMdha batAvyo che. ATalI vyAkhyA pachI vyavahAra zuM che ? te spaSTa samajAya tema che. zudhdha vyavahAra ane teno saMbaMdha zAstrasamaMta banI jAya che. AvA vyavahArane zAstrakAro saMmati ApI tene saMmatanI mahora-chApa mAre che. vyavahAramAM bolAya che nyAyasaMmata, zAstra saMmata, budhdhisaMmata ke jJAna saMmata, A prakAranA zabda prayogo sAMbhaLavA maLe che. koIpaNa cIjanI uttamatA mATe tenI eka kasoTI hoya che ane kasoTI para vastu kharI utare tyAre te satya saMmata thAya che, temaja vyavahAra mAnya paNa thAya che. kasoTI e jIvanI parIkSA che. sukha-duHkhanA AdhAre, anukuLatA ke pratikuLatAnA AdhAre je kAMI nirNayo apAya che te mohajanya hoya che. satya saMmata hotA nathI, temaja nyAyasaMmata paNa hotA nathI. eka dAru pInAra vyakita zarAbane sAro gaNe che ane dUdha prati prAyaH aNagamo dharAve che, to tenA A banne nirNayo satyathI dUra che, mohanita che. guNavattAne AdhAre je nirNaya thAya athavA zAstranA nyAya pramANe je nirNaya thAya te satyane anukULa hoya che, ane te prAmANika gaNAya che. A prAmANikatA mATe vyakita ke tattvanI kasoTI ke parIkSA thavI te nyAyasaMmata thavA mATe eka AdhAra banI jAya che. sonuM che ke pittaLa te kasoTIthI parakhAya che. tema vyakitano vyavahAra sAco che ke khoTo te samaya para thatI parIkSAnA AdhAre nyAyasaMmata bane che. ahIM zAstrakAre samaMta zabda mUkIne vyavahAra ane nizcaya bannenA saMbaMdhane kasoTInI dRSTie zudhdha batAvyA che ane kasoTI eka ja che ke je vyavahAra paramArtha tarapha laI jAya te vyavahAra saMmata che. saMmatano bIjo artha mAnya paNa thAya che. zAstramAnya che, sidhdhAMtamAnya che ane Atma vizvAsanI daSTie svayaM AtmA jeno svIkAre kare te AtmamAnya thAya che. ahIM kavirAje vyavahAra saMmata kahIne banne pakSamAM saMmatano upayoga karyo che. vyavahArano paMtha nyAya yukta che ane mAnya che paramArtha jJAnathI vyavahAra mAnya che. vyavahAra svayaM mAnyatAvALo thAya che ane vyavahArathI sidhdhAMtanI mAnyatA paNa sthApita thAya che. A rIte paraspara vyavahAra saMmata je paramArthano paMtha che. tenI mahAnatAnuM mUlyAMkana karyuM che. 36 mI gAthano eka eka zabda paraspara anusaMdhAna ane eka vAkayatA dharAve che ane eka khAsa arthane ujAgara kare che, paraMtu sAthe sAthe eka eka zabda svataMtra astittva dharAve che. te svataMtra potAnI sattA ujAgara kare che. pratyeka zabda potAnA guNadharmanuM jJAna karAve che. A badhA artho ane tenI saLaMga ekavAkayatA vyavahAra saMmata che, tema batAvIne gurudeve AtmakalyANanI eka nizcita rekhA mAnasapaTala para dorI che. motInI mALAmAM rahelo maNako samagra motInI 352 Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mALAne to zobhAve che ja paraMtu pratyeka motI pota potAnI rIte eka zobhA paNa dhAraNa kare che. e rIte maNako dvividha prakAranuM bhAjana bane che. A ja rIte 36 mI gAthAnA eka eka maNakA ane samagra 36 mI gAthAnI eka mALA trividha bodhapATha Ubho karI paramArtha ane vyavahAra bane upara uttama prakAza pAtharI sAdhakane prakAzanA kSetramAM lAvI mUke che. aMdhakAramAM bhaTakelo jIva jema prakAzamAM Ave tema A gAthA prakAzamAM lAvI tenA sakaLa vyavahArane saMmata mAnI eka uttama bodhapATha ApI jAya che. ahIM A gAthA pUrI karI gAthAno upasaMhAra jaNAvI 37 mI gAthAmAM praveza karazuM. upasaMhAra : AkhI gAthAno sArAMza e che ke satya traNakALamAM eka ja hoya che ane paramArthano paMtha paNa satya AdhArita che. jethI A siddhAMta paNa sadA mATe eka sarakho astitva dharAve che. manuSya kalpelA niyamomAM ke banAvelA kAyadA kAnunomAM pheraphAra thato rahe che, thaI zake che, paraMtu prakRtinA ke vizva jagatanA je kAyadA kAnuna che te zAzvata ane saikAlika che, temAM bAMdhachoDa thatI nathI, teno je sparza kare tene te nizcita pariNAma eTale ke phaLa Ape che. A prAkRtika sidhdhAMtone AdhAre jIvananuM je ghaDatara kare che teno sakaLa vyavahAra zAstra-saMmata thaI jAya che, athavA bIjI rIte kaho, to emano vyavahAra mAnya thaI jAya che, mAnya rAkhavA jevo banI jAya che. prakRtinA ke dravya jagatanA ke AdhyAtmika tattvonA nizcayAtmaka sidhdhAMto te zAzrvata sidhdhAMta che ane zAzvata kahetA nitya sthitine prApta karAvI zake tevA samartha che. jo ATaluM samajAya to manuSya A duniyAdArInA kahevAtA AlApa saMtApa ke mAna apamAnanA bhAvothI nIkaLIne IzvaranI godamAM pahoMcI jAya che. upoddAta : A padamAM khAsa be vAta para lakSa doravAmAM AvyuM che. jo satyane prApta karavuM hoya to tenA adhiSThAtA, tenA jANakAra jeo sAkSAt anubhavI che. AtmAnubhUtimAM ramaNa karI rahyA che, tevA zrI caraNonI zodha kare, arthAt tene oLakhavAnI koziSa kare ane A bAbata saMzodhana karI yogya adhikArI pAse pahoMcavAnI tamannA rAkhe. sAthe sAthe gAthAmAM eka mULabhUta cetavaNI ApI che ane te e che ke bIjA koI sAMsArika dhyeya sAme na rAkhe ane koI khoTA hetusara AvI upAsanAmAM bhAga na le, kAraNa ke manuSyanA manamAM AvA badhA hitAhitanA svArtha bharelA, rAga-dveSa yukata ghaNA vibhAga tattvo kAma karatAM hoya che. tene ahIM gurudeva eka prakAre mAnasika roga batAve che ane AvA dhyeyathI saru pAse javAthI kalyANa to dUra rahyuM paraMtu apakalyANanI saMbhAvanA che. zudhdha hetu ane lakSa rAkhIne ja AgaLa vadhavAnI cetavaNI Ape che tathA banne pakSapara UMDethI vicAra karavAnuM paNa samajAvyuM che. have mULa gAthAmAM sparza karIe. &&&&&&&&&&&& 3pa3 Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-3che. 'ema vicArI aMtare, zodhe sadguru yoga; kAma eka AtmArthanuM, bIjo nahi manaroga II ema vicArI aMtare... : prAraMbhamAM "ema vicArI' ema kahyuM che to tyAM sIdho ja prazna che ke kema vicArIne? athavA zuM vicArIne? saddagurunI zodha karavAnI che. "ema vicAra" zabda pAchaLanA kahelA badhA bhAvono vicAra karavAnuM paNa kahe che. teno artha vidhivata paNa thAya che, arthAt sAcI rIte vicArIne, sIdhI rIte vicArIne, atre je kAMI pAchaLa kahyuM che teno vicAra karIne; ema vicAramAM keTalAMka mArmika bhAvo paNa adhyAhAra rupe kahevAmAM AvyA che. ema vicAravuM' e zabda gujarAtI bhASAnI khAsa eka marma pUrNa DhAla che. evuM vicAravuM, tema vicAravuM ItyiAdi zabdo karatAM "ema vicAravuM e vAkayamAM vadhAre marma che ane vadhAre gUDhArtha paNa che. 36mI gAthAmAM je kAMI kahyuM che ane AtmasidhdhinI 36 gAthAmAM je kAMI kahyuM che te badhI gAthAno sAra laI vicAravuM ghaTe che, tema samajAya che. ATaluM kahevAthI paNa ema vicAravAnI pUrI je vicAraNA che te badhI AvI zakatI nathI, mATe ApaNe ahIM "ema vicArenI je dhArA che temAM thoDA UMDA UtarIe. manuSya je kAMI vicAre che emAM sarvathA te svataMtra nathI ane tenA vicAronA upakaraNo paNa eTalA svaccha nathI. karmanA udaya bhAvono prabhAva tathA bIjA ghaNA saMskAro manuSyane vicAravAmAM sAdhaka-bAdhaka banI vicAravAnuM kAraNa bane che. jema ajANyo mANasa musApharI karato hoya ane temanI sAme ghaNA mArgo eka jagyAe sammilita thayA hoya to tyAM kaye mArge javuM te ekAeka vicArI zakato nathI. vicAra karavAmAM bhUla kare to ADe raste paNa jaI zake che. rastA saMbaMdhI tene je kAMI kahevAmAM AvyuM hoya, te sarakhuM samajayo na hoya, yAda na rAkhyuM hoya, to teno mArga spaSTa thato nathI avarudhdha rahe che. ahIM paNa zAstrakAre pAchalI gAthAmAM sAcA mArganI samajaNa mATe ane mithyAmArgane oLakhavA mATe ghaNI ghaNI sUcanAo ApelI che. tema ja bhAvabharI zailIthI vicArarUpa saMskAranuM AropaNa karyuM che ane sAdhakane vicAravA mATe sAcuM kaho to eka suMdara pleTaphorma banAvI dIdhuM che, sAcA bhAvonI raMgoLI pUrI che. A badhuM hovA chatAM mohanIyakarmanA udaya, vAsanAnA saMskAra, kutarkanI Adata, bIjA keTalAka Agraha bharelA vicAro mArganA avarodhaka che, ADe mArge javA mATe prerita kare tevA che. A badhAthI bacavA mATe sadgurunuM zaraNa eka sAcuM sAdhana che. A badhuM sAMbhaLyA pachI ema vicAre ke sAcuM hita zemAM che? pariNAme sukha Ape evuM tattva kayuM che ? bAkInA badhA je mithyAbhAvo che tenuM pariNAma to svataH jANI lIdhuM che ane tenA sAdhAraNa upAyo zuM che te paNa jIva samajayo che, paraMtu A badhA vicAro samajavAthI mArganuM eTale jIvanuM dAridra gayuM nathI, javAnuM nathI, azaraNabhUta avasthA maTavAnI nathI, ema vicArIe to ja satya tarapha javAnI bhAvanA jAgRta thAya. ahIM "ema vicAre je bhAvano Adeza Apyo che temAM ame je kahyuM tA 3pa4 karo Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che, pAchaLa gAthAonA arthane te to vicAre ja, uparAMta pote duniyAdArInA je kaDavA anubhava lIdhelA che, saMsAranA je mithyA pherAthI thAkayo che ane atyAra sudhI je pANI valovyuM che teno paNa vicAra kare. emAM vicAre arthAt meM je jANyuM che te keTaluM apUrNa che ane A jJAnanI gAthAomAM je kahyuM che te keTaluM paramArthamUlaka che ema vicAre. potAnA anubhavonA AdhAre ane A upadezathI bIjAno tAlamela karI ema vicAre ke have mAre koI sAcA vijJAtA pAse pahoMcavAnI AvazyakatA che. zAstramAM jIvane vicAra karavA mATe bAra bhAvanAo ApelI che. jemAM anityabhAvanA, azaraNabhAvanA, saMsArabhAvanA ane ekatvabhAvanA ItyAdi. badhI bhAvanAo saMsAranuM svarupa ughADuM kare che. jIva ema vicAre ke A badhuM keTaluM khoTuM che, ema vicAre ke huM raNapradezamAM yAtrA karI rahyo chuM. pANInuM eka biMdu maLI zakavAnI zakyatA nathI, AvA avasare ema vicAre ke atyAre mane tattva sAMbhaLavAno yoga maLyo, 36 gAthAonA bhAva mArA kAne paDyA ane jagatamAM koI paramArthano sAco mArga che, te jANavAnI jarura che ema vicAre. ahIM zAstrakAre ema vicAre' kahIne eka adbhuta preraNA ApI che. bhUtakALanA asaMkhya janmomAM jIva kazo paraSArtha karI zakayo nathI ane atyAre avasara maLyo che ema vicAre, vAha ! gurudeva ema vicAravAnuM kahIne jIvanI je kAMI vicArazakita che, je kAMI badhdhimattA che, tene jAgRta karI sAcI rIte vicAravA mATe uttejanA Ape che. jIva ema vicAre ema kahIne atyAra sudhI je nathI vicAryuM ane je nathI jANyuM ke nathI sAMbhaLyuM tevA ahobhAva pragaTa karavA mATe ema vicAre ke have mAre apUrvavANI ane apUrvabhAva prApta karavA che. eka rIte pUrve vicAreluM vamana karI ema vicAre have mAre satya grahaNa karavuM che to kayAM javuM ane zuM karavuM ? Ama to jUo ema kahIne anaMtakALanI jIvanI dardazAno AbhAsa ApI sAcuM vicAre ane bhaviSya kALa svarNamaya bane ema vicAre. ahIM vicAra evo zabda vAparyo che. vicArazakita te badhI kriyAonuM bIja che. jayAM sudhI sAcuM vicAre nahIM, sAcA jJAtAne zaraNe jAya nahIM tyAM sudhI paramArtha paMthane oLakhavAnA bIja aMkurita na thAya. vicAra e bIjazakita che. jIvane manoyoganI prApti thayA pachI ane jJAnAvaraNIya karmano kSayopazama thayA pachI vicArazakitanuM udghATana thAya che. zuM karavuM ane zuM na karavuM ema vicAravAnI yogyatA Ave che. A yogyatA jyAM sudhI prApta thaI nathI tyAM sudhI jIva oghasaMjJAthI karma kare che, jIvana dhAraNa kare che ane prApta thayelA viSayomAM ramaNa karI sukha duHkhano anubhava karatA janma mRtyunA cakakaramAM rahe che. ekendriyathI laI saMjJI tiryaMca pacendriya ane devatA sudhI paNa oghasaMjJA kAma karatI hoya che. oghasaMjJAno jayAM sudhI prabhAva hoya tyAM sudhI kartavya-akartavyano nirNaya karavAnI jIvamAM zakita hotI nathI, paraMtu jayAre oghasaMjJAnI taMdrA tUTe che, puNyano prabhAva vadhe che, kSayopazamanI mAtrAmAM vadhAro thAya che, mohanIya karmanA udayabhAvo pAtaLA paDe che tyAre vicAra zakitanA bIja aMkurita thAya che. vicAra te vAhana che, eka vahana che, eka pravAha che ane eka prakAre te eka darpaNa paNa che. cara eTale cAlavuM. cAlavuM eTale saMcalana thavuM. yogomAM kriyAtmaka bhAvo AvavA. tenAthI cara 3papa Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eTale carananA je kAMI bhAvo che te badhA cAra kahevAya ane cAranI kriyAmAM vizeSa prajJA bhaLe tyAre te vicAra bane che, ane AkhI zakita baudhdhika banI jAya che. sAdhanAkALamAM vicAra bahu ja Avazyaka che. jo ke aMte to A vicAra paNa choDavA yogya banI jAya che paraMtu prAraMbha kALamAM vicAra e sahAyaka tattva che. eka bhaya sthAna : vicAranI sAthe vikalpano paNa uddabhava thato hoya che. vicAra e jJAnAtmaka che. jayAre vikalpa e mohAtmaka che. vicAra te cAlavAnI eka taMdurasta rekhA che. jayAre vikalpa te eka bhaTakAvanArI AMTIghUMTI che. vicAra te prakRti che. jayAre vikalpa te eka prakAranI vikRti che. vikalpa te tarkanI jALa che ane vicAra te eka prakArano sutarka che. ame ahIM bhayasthAna batAvyuM che, te eTalA mATe ke vikalpa ane kutarkathI bacI jIva vicArano taMtu pakaDe. ane ahIM zAstrakAre eTalA mATe ja kahyuM che ema vicAre arthAt vikalpa ane kutarkothI nirALo thaI ema vicAre ke have mAre sAcA saddagurunI jarUra che. Ama vikalpa, vikAra ke kutarka, e badhI jaMjALathI mukata rahI zudhdha taMtune pakaDe to jIvane prApta thayelI vicArazakita eka prakAre prakAza ApanArI razmi che, eka prakAre dizA nirdiSTa karavAnuM sAdhana che. vivAvAdino na bhavet pazu-dazora arthAtu vicAra vagarano manuSya pazu jevo paNa hoI zakato nathI kAraNa ke pazumAM paNa keTalIka jJAnasaMjJA che, paraMtu vicAravihIna manuSya pazunA darajajAne paNa prApta thaI zakato nathI. arthAt tenAthI ghaNo nIca che. vicAra e mAnavanI bahu mUlyavAna zakita che. AthI ja zAstrakAra kahe che ema vicAre. ema vicAre eTale badhI rIte vicAre, yogya rIte vicAre, vidhivat vicAra kare, vyavahAra saMmata vicAra kare, nyAyapUrvaka vicAra kare, tulanAtmaka draSTie vicAre. vyavahAramAM jema manuSya sAcuM khoTuM ane sAruM narasuM athavA mUlyavAna ke amUlyavAna badhA padArtho mATe vicAra kare che. te rIte ahIM paNa jJAnaddaSTie grahaNa karavA yogya che ane zuM choDavA yogya che? ema vicAre ane paramArthanA paMthane jANavAnI bhUkha lAgI che to ema vicAre ke have mAre e paMthana je jJAtA che, jANakAra che tevA DAyarekaTara sadgurunI pAse javAnI AvazyakatA che astu. A pahelA padanA prAraMbhiMka zabdono ATalo UMDo vicAra karyA pachI aMte kema vicAre teno javAba ApyA pachI have zAstrakAra punaH eka sUcanA Ape che. ema vicArI aMtare to ahIM aMtara zabdano marma zuM che te jJAnagaNya che. ahIM sadagurunI zodha mATe je prastAva mUkayo temAM be zakitanuM AhvAna karavAmAM AvyuM che. (1) zudhdha vicAra zakita ane (2) AMtarika zudhdhi. bIjo bhAva saMmilita thayA pachI jIva sAcA arthamAM zodha kare che. manuSya samajaNo thayA pachI lagabhaga badhuM kArya vicAranuM avalaMbana laIne kare che. jo ke vicArarahita saMskArajanya, karmajanya ke vAsanAjanya svataH ghaNI kriyAo thatI hoya che. hakIkatamAM to vicArIne kArya karanAra bahu ja jUja mANaso hoya che, chatAM paNa thoDe ghaNe aMze manuSya vicAronuM avalaMbana kare che, eTale ahIM ema vicArIne evo Adeza Apyo che arthAtu. sAcI rIte vicArIne vyavahAra saMmata, praNAli pramANe vicArIne. tyArabAda lakhyuM che "aMtare teno artha che AMtarika sUjha. svataH aMtaHkaraNa skUrita pravRtti, A mAnya artha che. manamAM ane ethI kAlA 356 Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgaLa vadhIne kahIe to aMtaHkaraNamAM ke adhyavasAyamAM evo artha paNa nIkaLI zake che astu. - yoga-upayoganI joDI : ahIM "aMtare' zabdanI vAstavika vyAkhyA pratye dhyAna daIe. vicAra karyA pachI "aMtare" ema zabda zA mATe mUkavAmAM Avyo che? gujarAtI bhASAmAM aMtarano artha mana thAya che. vyAkaraNanI dRSTie aMtara eTale vibhAjana paNa thAya che. aMtarano artha eka sImA sudhI teno artha paNa pracalita che. sarva prathama ApaNe aMtara zabdano bhAva artha laIe. zAstra ema kahe che ke manaparyApti Adi yoga saMjJI paMcendriya jIvone prApta thAya che paraMtu mananI pUrve eka jJAnavaraNIya karmanA sAmAnya kSayopazamathI utpanna thayelo je bhAva che te aMtara che, aMtaHkaraNa che. aMtara eTale aMdaranuM upakaraNa. jaina darzanamAM yoga ane upayoga evA be zabdo Ave che. yoga te dravyAtmaka hovAthI udayabhAvajanya che. jayAre upayoga te kSayopazamabhAvajanya hovAthI svabhAva paryAya che. upayoga te eka prakAre upakaraNarupe prayogamAM Ave che ane tyArabAda jo manoyoga hoya to yoganuM paNa saMcAlana thAya che. A ghaNI ja jhINavaTa bharelI vAta che zAstromAM paNa Ane maLatA zabdo maLe che. malviA , ciMtipa, nAva maLoI arthAt adhyavasAyamAMthI pragaTa thayelA bhAvo ciMtananI zreNImAMthI pAra thaI manoyogamAM utarI Ave che. pharI te thayuM ke aMtara athavA aMtaHkaraNa te adhyAtmaniSTha eka prakAranuM evuM sAdhana che je prakAzanI rekhA utpanna karI jIvane darzana karAve che. aMtaramAM je pragaTa thAya che te manamAM vicArelA bhAvo karatAM paNa vadhAre nirmaLa ane sUkSma hoya che, jethI aMtaranA bhAvonuM mUlya vadhAre che. ahIM eTale ja gurudeve "ema vicArI aMtare ema kahyuM che arthAtu vicAra karyA pachI paNa aMtaHkaraNanI badhI vRttione anukULa karI ane zudhdhavRttimAM vicArone bheLavI, jema dUdhamAM sAkara nAMkhe to mAdhurya vadhe tema ahIM aMtaranI vRtti bhaLavAthI vicAranuM mAdhurya athavA vicAranI nirmaLa tAmAM vadhAro thAya che. ema kaho ke vicAra ane aMtaHkaraNa baMne eka thaI jAya che. AvI ekarUpa banelI zudhdha bhAvanA. have taMtranI badhI ADI avaLI vAtone mUkI parama artha mATe teNe je kAMI sAMbhaLyuM hatuM tevA paramArthane ApI zake tevA sadgurunI zodhamAM che. jema sAcuM sonuM hAtha AvyA pachI te sonA upara uttama kArIgarI karI zake tevA kalAkAranI zodha karavAmAM Ave che. jayAre ahIM to haju paramArtha viSe sAMbhaLyuM che, eTale sAcuM sonuM koNa ApI zake tema che, tevA sodAgaranI jarUra che. kahyuM paNa che ke jJAnI guru te tattvanA sAcA sodAgara hoya arthAt sadguru bhagavaMto paNa uccakoTinA moTA sodAgara che. jeo parama artha rUpI motInI vaheMcaNI kare che. A sodAgara to evA che ke kazuM lIdhA vinA paNa sAcA motI ApI zake che. have AvA tattvaciMtaka parama arthane pAmelA gurunI prApti karavA mATe tAlAvelI che. eTale ahIM gAthAnA bIjA padamAM "zodhe sadguru yoga" tema kahyuM che. zodhe sadgazyoga H ahIM "zodha" zabda upayukatabhAve mUkyo hoya tevuM jaNAya che. zodha zabda nyAyasUcaka che. jeno manoyoga athavA manarupI kAMTAnI soI barAbara samatula hoya tyAre ja mANasa zodha karI zake che. rAgadveSathI gherAyelo vyakita sAco nyAya ApI zakato nathI, sAcI zodha karI zakato nathI. "zodha' te bahu ja mArmika ane budhdhimattAne pragaTa kare tevo zabda che. gAma 3pa7. Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nyAyAlayamAM ke korTa kacerImAM jayAre bIjo pakSa ghaNI dalIlo kare tyArabAda nyAyadhIza sAco koNa che tenI zodha kare che. nyAyadhIzanI budhdhi samatola na hoya to satyanI zodha karI zakato nathI ke sAco nyAya ApI zakato nathI. zodha mATe pRSTabhUmi, bragrAunDa khUba ja nirmaLa bhAve taiyAra hovuM joIe. AvA nirmaLa aMtaHkaraNamAM ja zodhanA bIjo aMkurita thaI zake che ane jIva svayaM uttama zodha karavAnI preraNA meLave che. zAstromAM paNa svAdhyAyanA pAca aMga batAvyA che. temAM anuprekSA te svAdhyAyanuM aMtima aMga che. anuprekSA te svAdhyAyanuM navanIta che ane anuprekSAmAMthI ja zodha budhdhi jAgRta thAya che. zAstramAM jeTalA anuyoga che te badhA zodha budhdhinuM pariNAma che. anuyoga te prazna che, zodha che, ane anuyogadvAra te praznano uttara che ane tattvanI prApti che. zodha karavI te paNa eka prakAre aMtaramAM UThelo prazna che ane temAMya sadgurunI prApti mATe jayAre bhAva jAgRta thAya che. tyAre te zodha sarvotama hoya che. koI khajAnAne khoje che, jayAre koI khajAnAnA mAlikane zodhe che. duryodhane mahAbhAratanA yuddhamAM zrIkRSNa pAse badhA sAdhana mAMgyA jayAre arjune sAkSAt bhagavAnanI mAMgaNI karI tema A gAthAmAM je zodha che te phakata sAdhanAnI zodha nathI paraMtu badhA nirmaLa sAdhano ApI zake tevA sadgurunI zodha che. zodhanuM lakSa paNa ghaNuM ja UMcuM rAkhyuM che. aMtaHkaraNamAM bahu vicAryA pachI je tattva prApta karavAnI IcchA che e ja ApI zake tema che tevA vibhUtine meLa vavA mATe have jIva sAcI zodha kare che. A eka evI zodha che ke jIvane AtmArthI banAve che. sadguru zabdano AtmasidhdhimAM vAraMvAra upayoga karavAmAM Avyo che tenA upara ApaNe pUrvanI gAthAomAM ghaNo ja vistAra karI artha grahaNa karyo che. svayaM zAstrakAre paNa sadgurunI vyAkhyA ApI che. eTale ahIM vistAra na karatAM eTaluM ja kahezuM ke je parama artha pIrasavAnA adhikArI che, tene ahIM sadguru tarIke AtmArtha pragaTa karavAnA adhikArI mAnyA che ane, vicArapUrvaka svayaM aMtaHkaraNathI bhAvanA pragaTa karI badhI rIte zodha karI AvA sarune zodhe che ane yoga prApta kare che. A yoga prApta karavAmAM bIjI koI kAmanA nathI tema trIjA padamAM spaSTa karyuM che. AvA suMdara saMyogathI, suyoga maLavAthI jIva lAbhAnvita thAya che. tevI nakkara hakIkata pragaTa karI che. A saMsAramAM badhA padArtho ke badhI vyakitao ekabIjAno yoga pAmI AMzikarupe prabhAvita thatI hoya che. yoga eka sAmAnya kriyA che. tene vyavahAra bhASAmAM saMjoga kahe che. sAmAnya saMjogomAM jIva kayAreka UMDI rIte ane kayAreka upara challo prabhAvita thato hoya che, paraMtu A badhA saMyoga vivekapUrNa thatAM nathI. viveka vihina karmajanya saMyoga hoya che ane temAM paNa jo jIvano pApa karmano udaya hoya to suyogathI ghaNo dUra rahI jAya che tethI jayAre viveka jAgRta thAya ane puNyano yoga hoya tyAre ja jIva sadgurune zodhe che, uttama vyakitanA caraNe javAno nirNaya kare che ane uttama yoga kema prApta thAya teno viveka paNa kare che astu. A bIjA padamAM zodhe saguru yoga ema kahIne jIvane prerita karyo che. tarasyA mANase kUvA pAse javuM paDe che. kUvo tarasyA pAse Avato nathI. jene sAdhanA karavI che teNe sidhdha sAdhakanI : 358 -- Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAse javuM paDaze. sidhdha sAdhaka koIne zodhavA nathI jatA. teo potAnA AtmasvarupamAM ramaNa kare che, paraMtu je ziSya sAdhanAzIla che temaNe ja budhdhipUrvaka guruno yoga meLavavAno che. guru svayaM kRpALu che ane teno yoga maLatAM ja temanA guNo ziSyamAM pravAhita thaze. ahIM khAsa sidhdhAMta samajavAno e che ke yoga be vastuno hoya che, paraMtu banne pallA barAbara hotA nathI. eka pallAmAM prabaLatA hoya che, jayAre ane pallu nirbaLa hoya che, tyAre yoga thAya che. tyArapachI prabaLa bhAvanAo nirbaLa pAtramAM pravAhita thAya che ane te utkRSTa pAtranA guNo saheje prApta thAya che. A eka prakArano sahaja bhAva che, sahajabhAve Avo utpanna thayelo saMjoga jIvane dhanya banAvI de che, jethI ahIM zAstrakAra kahe che ke phakata sadguruno yoga zodhavAnI jarUra che. A yoga prApta thatAM bAkInuM kAma gurudevanA prabhAvathI saheje saMpanna thAya che. svayaM gurudeva ziSyanA AtmakalyANanA javAbadAra banI jAya che, mATe ahIM tatparatAthI kahevAmAM AvyuM che ke jIva bhAvapUrvaka phakata gurudevano yoga meLave ane zodha karato karato jayAM A caraNa che tyAM pahoMcI jAya. A yoga prApta thatAM ja tenuM kAma bAra AnA paripUrNa thaI jAya che. phakata zarata e che ke A yoga prApta karavAmAM jIvanuM eka ja lakSa hovuM joIe. ane te lakSa che AtmArthanI kAmanA. - sadgurunA yogarUpI kendramAM pahoMcyA pachI tyAM bIjI koI svArthapUrNa kAmanA rAkhavAnI nathI, AtmakalyANa sivAya bIjA koI laukikabhAva rAkhavAnA nathI. DaoNkaTara pAse gayA pachI potAnA mULa roganI vAta karavAnI che ane roga kema maTe teno prayAsa karavAno che. ahIM sadguruno yoga maLyA pachI A bhavAntarano ke janma-mRtyuno roga kema maTe ane vAsanA mukata banI sidhdha AtmatattvanI kema prApti thAya e ja eka mAtra lakSa rAkhavAnuM che, tethI trIjA padamAM svayaM kahe che ke "kAma eka AtmArthanuM bIjo nahi mana roga" ahIM kAmano artha kAmanA che, tRSNA che ane sArA arthamAM te utkRSTa bhAvanA paNa che. sAMsArika tattvonuM lakSa hoya to vRtti kAmanA banI jAya che ane jo paramAtmAnuM lakSa hoya to te ja vRtti bhAvanA banI jAya che. IcchAzakitanA A be pAsA che. kAmanA ane bhAvanA. e ja rIte vRttinA paNa be pAsA spaSTa dekhAya che. eka moha ane eka bhakita. sAMsArika vRtti te moha che ane e ja vRtti prabhuparAyaNa bane to bhakita thaI jAya che. ahIM "kAma eka AtmArthanuM kAma zabda potAne ja pUche che ke AvA saddaguru yogamAM AvavAnuM he jIva ! tAre zuM prayojana che ! pote potAnA manane ja pUche che. ahIM pahoMcavAnuM zuM kAma che? javAba maLe che ke AtmArthane prApta karavo e ja eka mAtra prayojana che, eka mAtra hetu che ane e ja lakSe sadgazyoga maLyo che, tenI prApti thayelI che. Ama potAnuM prayojana spaSTa thatAM A kAmarupI kAmanA nirmaLa bhAvanA banI bhakitanuM rUpa dhAraNa kare che. ahIM zAstrakAra parokSabhAve kahevA mAMge che, he jIva! te atyAra sudhI ghaNA kAmo karyA, paraMtu A badhA kAmo retI pIsIne tela kADhavA jevA niSphaLa hatA ane ekapaNa kAmathI sAcuM prayojana sidhdha thayuM nathI. mATe A badhA kAmo paDatA mUkI AgaLa vadhI jA. A ekamAtra sAruM kAma che, ane te ja kAma kalyANarupa che. AtmArtharUpI sAco dAgIno maLe, jenAthI sAco alaMkAra thAya ane jIvanI svayaM zobhA vadhe tevuM ekamAtra A kAma AtmArtha meLavavAnuM kAma che. Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niSkAma te ja kAma : vicArazreNI eTalI badhI sUkSma che, jIvanI aMdara viSayajanya ane saMskArajanya hajAro pravAha vRttirUpe ke adhyavasAyarupe pravAhita thatAM hoya che. badhA adhyavasAyo ane sUkSma pariNAmo vivekapUrNa hotAM nathI, jJAnajanya paNa hotA nathI, paraMtu jAgRta thayelo jIva A badhA pariNAmono jJAtAddaSTA banyA pachI aprayojanabhUta evA badhA vicAra vamaLane paDatA mUkI eka mAtra AtmArthane prApta karavo che. te eka ja kAmane arthapUrNa mAnI tenuM lakSa banAvI jo AgaLa vadhe to pracaMDavRttinI jALamAMthI mukata thavA puruSArthazIla bane che athavA vRttio potAnI jagyAe udayabhAve pravAhita thatI rahe ane pote svabhAva pariNatino taMtu pakaDIne te vRttiothI upara UThI kevaLa eka AtmArthano ja lakSa rAkhI bIjA badhA bhAvone paDatA mUke to jIva sAcA arthamAM AtmArthI bane che. A badhA AtmArthInA lakSaNo paNa ahIM kahevAI rahyA che. AtmArthIne ekamAtra AtmArthanuM prayojana che. bAkI badhA niSprayojano che. jo ke ahIM zAstrakAre kAma zabda vAparyo che paraMtu sAcA arthamAM A AkhI pravRtti niSkAma che ! kAmanA rahita che. kAmanA chUTe tyAre ja kAma niSkAma bane che. ahIM AtmArthanuM je kAma che te paNa eka prakAranI niSkAma pravRtti che arthAt kAmanA rahita pravRtti che. kAma zabda kAmanAvAcI che, prayojanavAcI to che, paraMtu hakIkatamAM A AkhI pravRtti jo niSkAma bane to ja kAma sidhdha thAya ane eTalA mATe ja ahIM zAstrakAra svayaM kahe che bIjo nahIM manaroga' arthAt A pravRttimAM bIjI koI sAMsArika vRttinuM lakSa na bane, kAma sakAma na banI jAya arthAt Avo yoga maLyo che te dUSita na thaI jAya, te mATe sAvadhAna kare che kAraNa ke jIvamAM AvA ghaNA badhA mAnasika roga paDelA che ane teno sparza thatAM saMpUrNa bhakita dUSita thaI jAya che. AtmArtha to prApta thato ja nathI ane kuphaLa rUpe bIjA rogane ke bIjI vAsanAne vacamAM lAvavAthI Akho khela bagaDI jatAM karma baMdhananuM nimitta bane che. Avo suyoga maLyA chatAM jIva roga mukata thato nathI. mana roga zuM che e samajIne gAthA pUrI karazuM. manoroga : manoroga eTale zuM ? jayAM sudhI karmanA udayabhAvone sUkSma rIte na vicAravAmAM Ave, jayAM sudhI mAnasika prakriyAno viveka thaI zakato nathI, tyAM sudhI zAstrakAroe pAthIe pAthIe tela nAkhyuM che ema kahevAya che. eno artha e che ke jIvamAM karmajanita pariNAmo ane AtmatattvanI svataMtra puruSArtha bhAve utpanna thatI pariNati, Ama banne prakAranA avasthAonuM astittva hoya che. samaye samaye bhinna bhinna prakAranI payArya udayamAna thAya che ane e ja rIte vaca vacamAM udayamAna paryAya zAMta thatAM athavA maMda thatAM upazamavRtti paNa pragaTa thAya che. eka prakArano A AMtarika khela che. kayAreka jIvane te jJAnagamya hoya che ane kayAreya agamya bhAve paNa A taMtra cAlu rahe che, tethI zAstrakAroe ahIM.badhI vRttiono saMzleSa karI tenuM lezyAmAM vibhAjana kareluM che. zubha lezyA ane azubha lezyA. temAM kRSNa, nIla ane kApota, traNa azubha lezyA che jayAre tejo, padma ane zukala, zubha ane zudhdha evI uttama lezyAo che. A ja rIte anya darzanomAM paNa tamoguNa, sattvaguNa ane rajoguNa ema traNa guNomAM vibhAjana karyuM che. tamoguNa te hiMsAtmaka guNa che. rajoguNa te bhogAtmaka che, jayAre sattvaguNa te jIvanI uttama avasthA che. e ja rIte kRSNa ane nIla lezyA te hiMsAtmaka che. kApota ane tejo lezyA te 360 Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SER : rajoguNI che. pAlezyA te puNyamaya bhAva che ane zukalezyA te Atmasparza bhAva che. kahevAnuM tAtparya e che ke sattvaguNa ane zukala leNyA ItyAdi UMcA bhAvo choDIne bAkInA badhA bhAvo te vikArI bhAvo che. jema ahIM zAstrakAre kahyuM tema mananA roga che arthAt lakSavihina je kAMI bhAvo che pachI te kAma, krodha, lobha ItyAdi durguNa bharelI koIpaNa vRtti hoya, te badhA mAnasika roga che ane AvA manarogathI pIDita jIva AtmArthane sAdhI zakato nathI. tene AtmArthanuM prayojana paNa hotuM nathI. mATe ja ahIM trIjA, cothA padamAM bhArapUrvaka kahevAmAM AvyuM che ke eka mAtra AtmArthanuM kAma hoya ane te ja lakSe sadgurunI zodha kare. bIjo kazo manamAM roga ke abhiprAya na rAkhe. kavirAjanuM hRdaya temanA sAhityamAM jayAM jayAM pragaTa thayeluM che tyAM badhe temaNe eka spaSTa rAha apanAvyo che. apUrva avasaramAM paNa kahyuM che ke "anya kAraNe anya kazuM kahyuM nahi. mAtra deha, te saMyama hetu hoya jo'. A padamAM paNa kavirAja e ja vAta kahe che ane ahIM AtmasidhdhimAM paNa nizcitarUpe eka lakSavALI jJAnadhArAno IzAro kare che. kahevAno bhAva e che ke temanuM samagra sAhitya AtmArthane sparza karanAruM che. sAdhanA hoya ke saruno yoga hoya, je koIpaNa sthiti hoya paraMtu temAM lakSa nizcita hovuM joIe ane bIjA koI paNa hetuthI A adhyAtma sAdhanAmAM joDAvuM na joIe. sAdhaka badhA manaroga mUkIne eka AtmArtha prApta karavAne lakSe ja joDAya. AkhI gAthAno A sArAMza eka spaSTa mArga nirdezana kare che kAraNa ke jIva mULa mArga mUkIne bhaTakI jAya che. svayaM pote paNa gAyuM che ke "mULa mAraga sAMbhaLo jinano re" arthAta jinezvaroe AtmArtha ane paramArthane prApta karavA mATe eka maulika, nizcita mULamArganI sthApanA karI che ane te lakSe ja badhI ArAdhanA karavAnI che. AkhI gAthAno sArAMza e che ke lakSa nirdhArita karIne, bAkInA badhA cenacALA mUkIne Atma upAsaka banI sadguruno yoga je prApta thayelo che teno sAcA arthamAM lAbha UThAvavAno che. have 38 mI gAthAno upodaghAta karIe upodaghAta : AtmArthInA lakSaNa nimite mAnavajIvonuM eka UMcuM prakaraNa A gAthAmAM spaSTa karyuM che. mAnava jIvanamAM evA guNa hoya tyAre te eka mAnava tarIke paNa yogya zAna pAmI zake che. ane AtmArthI hoya te to avazya Ucca koTino mAnavI hoya. A gAthAmAM AdhyAtmika bhAvonI ujajavaLatA sAthe vyavahArika sadgaNonuM paNa vyAna karavAmAM AvyuM che. jainadharmano kaho ke samagra Arya saMskRtino kaho eka mukhya sidhdhAMta abhayadAna che. A gALAmAM abhayadAnanI vyAkhyA paNa sahajabhAve thaI che. AtmArthInA je je lakSaNo che te ane matArthImAM je lakSaNo batAvyA che te vidhi niSedhabhAve prarUpyA che. jenuM ApaNe AgaLa vivecana karazuM. ahIM eTaluM ja kahevAnuM che samagra gAthA jIvananI eka UMcAIne sparze che ane A UMcAI te adhyAtma sAdhanAnuM ghaNA pagathiyA mATenuM eka khAsa pagathiyuM che. Ama vikAsa zreNImAM kavirAja AgaLa vadhIne bhinna bhinna prakAranA uttama guNono sparza karatAM divyadRSTi ApI rahyA che. mULa gAthAno bhAva pragaTa karatAM AnaMda thaze. eas 361 Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-38 kaSAyanI upazAMtatA, mAtra mokSa abhilASa, bhava kheda, prANIdayA, tyAM AtmArtha nivAsa II kaSAyanI upazAMtatA : gAthAnA prAraMbhamAM kahyuM che ke kaSAyanI upazAMtatA' hakIkatamAM mohanIya karma eka ja evuM karma che ke jene upazamAvI zakAya che. mohanIya karmanA be bhAga. mithyAtvamohanIya ane cAritra mohanIya. A banne zAkhAone upazamAvI zakAya che. zAstramAM upazamAbhAvanA be prakAra prasidhdha che astu. tenuM vivecana zAstrIya ddaSTie paNa jANI lezuM. paraMtu ahIM kaSAyanI upazAMtatA kahI che teno bhAva evo che ke vartamAna kaSAya jo mana-vacanane ke kAyAnA yogone ke Atmika sthitine prabhAvita karatA hoya ane tenI prabaLatA hoya to tyAM bahu AzA rAkhI na zakAya ane te jIva paNa AtmArthane meLavavAmAM saphaLa na thaI zake. kaSAya e eka evuM tattva che je cAritra guNonuM hanana kare che ane mithyAttvane TakavAmAM paNa sahAyaka bane che. jo anaMtAnubaMdhI kaSAya chUTI jAya to mithyAttva UbhuM rahI zakatuM nathI. A gADha mohanIyano upazama ke kSayopazama nitAMta Avazyaka che. tenA javAthI ja samyagdarzanarupI AMkha khUle che. jJAna paNa tyAre ja samyajJAna bane che. sAdhanAnA je be prabaLa staMbha samyagdarzana ane samyakcAritra (samyagdarzananI sAthe samyajJAna samajI levAnuM che.) A vikAsa zreNIno AdhAra che. te bannenA vikAsathI ja bAkInA guNono vikAsa thAya che. asaMyama ane avratanI bhAvanAo laya pAme che. A banne staMbhane hAnikartA kaSAya ane mithyAtva, AtmAnI utkrAMtimAM bhayaMkara ADakhIlI karanArI zilAo che. mATe ahIM kavirAja kahe che bhAI kaSAyanI upazAMtatA, te AtmArthInuM eka uttama lakSaNa che. ahIM eka rasamaya viSaya e che ke matArthI ane AtmArthanA je lakSaNo che te paraspara vidhi niSedha bhAve athavA nakArAtmaka ane sakArAtmaka bhAve prarUpyA che. je guNono abhAva che te matArthImAM jAya che ane e ja guNono sadbhAva te AtmArthInA pakSamAM jAya che. e ja rIte je kubhAvo matArthImAM astittva dharAve che teno niSedha AtmArthImAM pradarzita karyo che. Ama vidhi niSedhabhAve varNana karyuM che, tethI spaSTa thAya che ke sArA ane kharAba lakSaNo ane kulakSaNo AtmAmAM vidhi niSedharupe astittva dharAve che. ApaNe ahIM tenA traNa cAra namUnA lezuM, jethI A 2samaya bhAvo jANI zakAze ane avaLI savaLI prakRtinuM je vyAkhyAna thayuM che te paNa Azcaryajanaka rIte bodhadAyI bane che. vidhi niSedha bhAvathI paraspara virodhI je lakSaNo batAvavAmAM Ave che e sAmAnyapaNe eka ja vAtanuM kathana karI jAya che. jema ke sadguNanuM na hovuM ane sadguNanuM hovuM. A banne niSedha vidhi zabdo sadguNanuM AkhyAna kare che arthAt niSedhathI je bhAva pragaTa thAya che te bhAva vidhi 32 Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zabdathI paNa pragaTa thAya che. matArthInA je lakSaNa che teno abhAva te AtmArthInA lakSaNa banI jAya che ane AtmArthInA lakSaNano abhAva te matArthInA lakSaNa banI jAya che. uparamAM cAre bolanI tulanA karI che tethI samajAya tevuM che. A ApaNe sAmAnya vAta karI. paraMtu dArzanika ddaSTithI banne kathananI pUrNa upAdeyatA che, arthAt matArthInA lakSaNano abhAva eTalo jarurI che. jyAre sAme pakSamAM AtmArthInA lakSaNano sadbhAva paNa eTalo ja jarurI che. phakata niSedhAtmaka kahevAthI vidheya bhAvonI sthApanA thatI nathI. jema koI kahe krodha na karavo joIe. A niSedhabhAva che, paraMtu vidhibhAvamAM kSamA rAkhavI joIe ema kahevuM eTaluM ja jarurI che. banne prakAranI AjJAthI eka vidhAna paripUrNa bane che. A dArzanika sidhdhAMta pramANe banne kathana parama Avazyaka che. zAstrakAre svayaM jJAnapUrvaka A banne lakSaNonuM kathana karyuM che. matArthI na banavuM eTaluM kahevAthI AtmArthI bane, teo bhAva pUrNarupathI pragaTa thato nathI. matArthI na bane ane AtmArthI bane, te banne AjJAnuM pAlana karavAthI ja e pUrNa vidhAna bane che. ATaluM vivecana eTalA mATe karyuM che ke matArthInA je durgaNo batAvyA che ane temAM sadguNono abhAva batAvyo che, te abhAvane kAraNe jIva matArthI banI jAya che. jayAre zudhdha pakSamAM durguNono abhAva jarurI hato tenuM guNAtmaka vidhAna paNa jarurI hatuM. have ApaNe uparanA cAre bolanI tulanA karIe. matArthamAM kaSAyanA upazamano abhAva che. jayAre AtmArthamAM kaSAyano upazama Avazyaka che. upazamano abhAva eka niSedha che. jayAre upazamano sadbhAva te eka vidhi che. e ja rIte matArthamAM paramArthanI prAptino abhAva che arthAt niSedha che. jayAre AtmArthamAM paramArthanI preraNA ke paramArthanI vidhi che. trIjA bolamAM udAharaNa rupe AMtara tyAgano abhAva che ane sadguruno paNa abhAva che. jayAre vidhipakSamAM AtmajJAna paNa che ane sadgurunI prApti paNa che. Ama niSedha ane vidhi banne dvArA eka pUrNa vidhAna sthApita thAya che. matArthamAM sadgurunI vimukhatA che tyAM paNa eka niSedhabhAva che. jayAre zudhdhapakSamAM pratyakSa sadguruno sadbhAva che, te vidhi che. uparanA cAre udAharaNathI samajI zakAya che ke eka nakakara cIjane prApta karavA mATe ke samajevA mATe niSedha ane vidhi banne pakSone sparza karavo jarurI che. gurudeve bahu ja jJAnapUrvaka A banne pakSono tAratamyabhAva vidhi niSedhathI pragaTa karyA che. eka tarapha matArthInuM vyakitattva che. je niSedhAtmaka che. tyAre bIjI tarapha AtmArthInuM vyakitatva che. te parama AdaraNIya vidhirUpa che. sArAMza e thayo ke matArthI na bano ane AtmArthI bano. khoTuM na bolo te niSedha vAkaya che. sAcuM bolo, te vidhi vAkaya che. banne AjJAnuM kathana karavAthI ja satyanuM vidhAna thAya che astu. upazamano vidhibhAva : ATalI tulanAtmaka vyAkhyA karyA pachI ApaNe vartamAna gAthAnA bhAvone sparza karIe. kaSAya ghaNo ja ghAtaka che te ApaNe kahI gayA chIe, paraMtu jayAre kaSAya upazame che tyAre phakata kaSAyano abhAva thato nathI paraMtu vipakSamAM akaSAyanA sadbhAvo pragaTa thAya che. upazamabhAva te abhAvAtmaka nathI arthAt kaSAyano abhAva te upazama nathI. jema kaSAyano sadbhAva che, pragaTapaNuM che tema upazamano paNa sadbhAva che ane tenuM paNa pragaTapaNuM che. 393 Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jema khetaramAM jhADI, jhAMkharA, kAMTA, kacarA kADhI nAMkhavAthI khetara zudhdha thAya che, paraMtu jayAM sudhI uttama bIjanuM vAvetara na thAya tyAM sudhI bIjo pAka pedA thato nathI, e ja rIte kaSAyano parityAga karyA pachI upazama bhAvono sparza karavAno che. jo ke ahIM kaSAyano sadbhAva e pratiyogI hovAthI upazamanA pragaTa thavAmAM bAdhaka che, tethI kaSAyano parityAga karavo bahu jarurI che, paraMtu sAthe sAthe upazama bhAvono udbhava paNa jarurI che. jema jaDa padArthamAM krodha nathI paraMtu tyAM kSamA paNa nathI. tema AtmAmAM krodha na hoya paraMtu jayAM sudhI kSamAnA guNa vikase nahIM tyAM sudhI krodhanA abhAvanuM mUlya nathI. lakSa ke jJAna vinA krodhano tyAga thaI jAya to te eka prAkRtika avasthA che. te sAdhanA nathI. jayAre jJAnapUrvakanI kSamA te eka sAdhanA che. ahIM ame ATaluM UMDAIthI vivecana eTalA mATe karI rahyA chIe ke A 38 mI gAthAnuM prathama pada sAcI rIte samajavAnI AvazyakatA che. temAM lakhyuM che kaSAyanI upazAMtatA' eTale kaSAyano abhAva ane upazAMtatA zabda vAparIne upazama bhAvanuM vidhAna paNa karyuM che. Ama eka zabdamAM be bhAva paraspara sthApita karyA che. hakIkatamAM kaSAyanI upazAMtatA nathI, paraMtu kaSAyano abhAva che ane upazamabhAvano udbhava che. kaSAya te krodha mAna mAyA lobha Adi vikArI pariNAmo che jayAre upazamabhAvamAM kSamA, saraLatA, namratA ane saMtoSa, ItyAdi upazama bhAvo che. vikArI pariNAmanuM jAvuM jeTaluM jarurI che teTaluM ja A svAbhAvika guNonuM pragaTa thavuM paNa jarurI che. ahIM eka suMdara nAnuM udAharaNa ApIe. rAtrinI pracaMDa ThaMDImAM eka jherI sApa ThUMThavAI gayo, ThaMDo paDI gayo, halana calana baMdha thaI gayuM, eka mahilAe A sApa nizceSTa joyo, tene bahu suMvALo lAgyo. upADI lIdho ane bolI ke vAha sApanuM jhera cAlI gayuM che. bALakane ramavAmAM kAma Avaze. ema kahI rasoI karavA beThI, tyAre thoDe dUra sApane mUkayo hato. cUlAnI garamIthI sApa jAgRta thatAM tenI viSAkata vRtti udbhavI ane dhIre dhIre te gatizIla banI mahilAnA paga sudhI pahoMcI gayo ane teNe DaMkha mAryo. kahevAnuM tAtparya e che ke koI anya kAraNothI kaSAyano abhAva thAya ke bahu ghora tapazcaryA karavAthI vRttio ThUMThavAI jAya ane sAdhakane ema lAge ke mArA badhA kaSAya cAlyA gayA che. hakIkatamAM tyAM kaSAyano abhAva thayo che, athavA anya kAraNothI kaSAya zAMta dekhAya che. paraMtu vipakSamAM sadguNa pragaTa thayA nathI, tyAM sudhI A kaSAyanA abhAvanuM mUlya nathI. kaSAya zAMta thayA pachI upazama bhAvo pragaTa thavA joIe astu. ahIM upazama zabda vAparyo che. te khAsa guNasthAna kramamAM udbhavatA svabhAva pariNAmanI eka avasthAne lakSIne vAparyo che. kAraNa ke sAdhanA avasthAmAM kSAyika bhAvo nIcenA guNasthAnomAM pragaTa thatAM nathI, paraMtu kSayopazama ane upazamano prabhAva hoya che. kavirAje upazama zabda mUkayo che. te ghaNo ja jJAnapUrvaka darzanazAstrane anulakSI sAco bodhapATha Apyo che. upazamabhAva te zuM che te ApaNe pUrvamAM kahI gayA chIe. ahIM abhyAsI vyaktie khAsa dhyAna ApavAnuM che ke upazamabhAva phakata kaSAyano eTale ke mohanIya karmano ja thaI zake che. jJAnAvaraNIya Adi karmonA kSayoyazamabhAva hoya che, upazamabhAva hoto nathI, te kSayopazamabhAvo sahaja rIte pragaTa thatAM hoya 364 Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. ahIM kaSAyano upazamabhAva kahyo che te hakIkatamAM eka saiddhAttvika satya che. mohanIya karmano upazama thAya athavA jIva upazama kare to te tenA puruSArtha kSetramAM Ave che, sAdhanApUrvaka kaSAyano pratirodha karI manoyoga dvArA ke sva puruSArtha vaDe jIva upazamabhAvone prApta karI zake che, jethI ahIM kaSAyanI upazAMtatA ema kahyuM che. matalaba che kaSAyane khaMkhero ane upazamane varo. je vyakita kaSAyane khaMkherI upazamabhAvane vare che, te AtmArthI che. AtmArthane prApta karavAno eka mArga che ane tethI A upazamarasa tenuM eka lakSaNa banI jAya che. A 38 mI gAthAnuM prathama pada jIva mATe puruSArthano eka daravAjo khole che, eka tALa ughADe che. A puruSArtha karavAmAM kharekhara je jIve sAMsArika abhilASAo saMkelI lIdhI hoya ane mAtra eka mokSa abhilASA te sAdhya mAnyuM hoya to ja Avo puruSArtha karI zake che. mAtra mokSanI eka abhilASA ane kaSAyanI upazAMtatA te bannemAM paNa kAraNa kAryano saMbaMdha che arthAt sAdhana sAdhyano saMbaMdha che. abhilASAnI zreSTha bhUmikA : mokSa abhilASA eTale zuM? sAdhAraNa rIte mANasa ema mAne che ke mokSa te prApta karavAnI vastu che. paraMtu hakIkatamAM mokSa ke mukita, te eka chUTakArAvAcI zabda che arthAt chUTavAnuM che. vastutaH sidhdhatvadazA te abhilASAno viSaya nathI. jayAre badhI abhilASAo samApta thAya, IcchA mAtra zeSa thaI jAya tyAre siddhatva pragaTa thAya che. ahIM mAtra "eka mokSa abhilASa' ema kahyuM che, teno kharo artha jANIe. hakIkatamAM badhA sAMsArika bhAvothI chUTavAnI abhilASA ane karmabaMdhanathI paNa chUTo thAya tevI abhilASA, te mokSanI abhilASA che. jelamAM rahelo kedI chUTavAnI abhilASA kare che. chUTayA pachI bahAranI svAdhInadazA to svataH prApta che. abhilASA te eka rAgano pariNAma che, paraMtu sAMsArika badhI abhilASAo karatAM A mukitanI abhilASA te prazastarAga che ane saMsArathI mukita thAya, tenI sAthe sAthe A rAgathI mukita thavAnI che, jethI A abhilASA te mukitanuM nimitta kAraNa che. abhilASA te zuM che ? te paNa eka adhyAtma viSaya che. vyAkaraNa zAstromAM prathama vibhakitanI vyAkhyA karatA vyAkaraNa kartA pUche che 'kim tAvat kartutva ? arthAt prathama vibhakita kartA arthe hoya che. tethI katRttva zuM che? tenI vyAkhyA karavAmAM Ave che. jJAnecchA yatvavat kartutva' arthAt kartRttvanA traNa aMza che jJAna, IcchA ane yatna. jJAna te jIvano pariNAma che. IcchA te ayogika vikArI pariNAma che. keTalAka AcAryo IcchAne mAnasika pravRtti paNa mAne che. jayAre jaina darzanamAM manoyogano prayoga thayA pahelA je udayamAna pariNAmo che temAM IcchAno samAveza karyo che. IcchAne saMjJA, abhilASA, spRhA, tRSNA, lobha, ItyAdi zabdothI samajAvavAmAM Ave che arthAta te AdhyAtmika vikAra che. A AdhyAtmika vikAra jayAre yogano sparza kare tyAre te yatna bane , che, prayogAtmaka thAya che. temAM kriyAzIlatA Ave che, have ApaNe abhilASA upara vizeSa dhyAna - ApI zAstrakAranuM maMtavya sparza karazuM. - abhilASA zabdano artha thAya che dRSTinI sAme je drazyavAna jagata che ane te drazyamAna. jagatathI manuSyanA cittapara eka prakAre prabhAva paNa paDe che. lASa" kahetA camakatA padArtho. sAmA pakSamAM najaranI sAme mAyA bhareluM vizva che ane svapakSamAM mohAdiguNo rahelA che. A banneno zassed 365 ; Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMyoga thatAM jIvAtmAmAM eka Asakitano janma thAya che. A Asakita e ja abhilASAnuM rUpa che. jema lohacuMbaka lokhaMDane pakaDe che ane paraspara AkarSaNano janma thAya che. ghI ane agni najIka AvatA agni ghIne prabhAvita kare che. e ja rIte pANI ane sAkAra maLe to banne ekAkAra thaI jAya che, ane banne ekAkAra thavAthI eka navA rasano janma thAya che, jo ke A jANavA mATe jaDa padArthanuM udAharaNa ApyuM che paraMtu te udAharaNa paryApta nathI. ahIM mohayukata, kaSAyayukata jIvAtmAno vibhAva che ane abhi kahetA sAme, "lASa" kahetA mAyAvI camakatuM vizva che. A bannenA saMyogathI abhilASArUpa vRttino janma thAya che. abhilASA te pApanI nivRtti karI UMcA bhAvo tarapha laI jaI zake che. abhilASA sAthe jayAre jJAna bhaLe che athavA jJAnanA prakAzamAM abhilASA prakAzita thAya che tyAre jJAnathI vizvanuM mAyAvI svarUpa samajayA pachI abhilASAnuM rUpAMtara thAya che, mAyAvI padArthonI kSaNika ane nAzavaMta paryAyanA svabhAvane jANyA pachI jJAna temAMthI nivRtta thavAnI ke chUTA paDavAnI preraNA Ape che. jUo, have ahIM khela badalAya che. jIvanI jaDa padArthone grahaNa karavAnI, parigrahane ekatra karavAnI, sattA bhogavavAnI ke mAna meLavavAnI je sUkSma ane skUla, maMda ane tIvra abhilASAo tRSNArUpe astittva dharAvatI hatI. te have jJAnanA prabhAvathI parivartana pAme che, abhilASA badalAya che. have jIva jaMjALathI chUTavAnI abhilASAmAM joDAya che. zAstrakAre jema ahIM kahyuM che ke mAtra mokSa abhilASA have mukitanI ja abhilASA che chUTavAnI ekamAtra IcchA che ane chevaTe abhilASA mAtrathI paNa mukata thavAnI bhAvanA che. jema ke eka kAMTo bIjA kAMTAne kADhayA pachI banne kAMTA dUra thaI jAya che. tema A mokSanI abhilASA paNa jIvane mukita apAvI svayaM paNa nivRtta thaI jAya che, chUTI paDI jAya che. abhilASAnI jagyAe ana-abhilASA sarvathA abhilASano abhAva sarjAya che. ahIM AtmArthInA lakSaNo cAle che. ane sAdhanA kALamAM sAMsArika abhilASAothI mukata thaI mAtra mokSanI abhilASA rAkhe te avasthA AdaraNIya che. A abhilASAmAM parigraha nathI, bhogAtmaka koI Asakita nathI, temaja mAnAdi meLavavAnI koI chaLakapaTa bharelI koI lIlA nathI. A abhilASA yogAtmaka che, tyAgamaya che, aparigrahanI bhAvanAothI bharelI eka prakAre rUDI abhilASA che, jethI tene mokSanI abhilASA ema kahIne gaurava ApyuM che. eka vyakita mALa | gUMthe che te potAnA zRMgAra mATe gUMthe che. jayAre bIjI vyakita prabhune arpaNa karavA mATe mALa gUMthe che. banne kriyA samAna hovA chatAM bhAvAtmaka aMtara ghaNuM che. e rIte jayAre bhAvAtmaka aMtara paDe tyAre kriyAtmaka rUpa paNa grAhya banI jAya che. abhilASAmAM paNa jayAre bhAvAtmaka guNo pragaTa thAya che ane mokSamAtra abhilASa tevo kalyANamaya bhAva jAgRta thAya che tyAre jIvAtmA AtmArthI bane che ane mAnasarovarano haMsa banI jAya che. abhilASAnuM AMtarika svarUpa jANyA pachI jayAre te abhilASA grAhya banI jIvane mukita, tarapha laI jAya che tyAre A AtmArthInuM bAhya kalevara kevuM hoya che? kevuM thaI jAya che? tenuM zAstrakAra svayaM gAthAnA trIjA padanI aMdara vivaraNa kare che. nItimAna vyakitane zobhe ane sAco 366 % Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyakita sAce mArge jato hoya tyAre tenI sAmAnya pravRti kevI hoya tenuM udghATana karI AdhyAtmika jIvananI sAthe naitika jIvanano paNa bodhapATha Ape che. jUo zAstrakAra kahe che ke bhAve kheda ane prANIdayA. Ama (1) sAMsArika kheda ane (2) jIvadayA. pravRttinA mukhya aMgono bodha ApI A AtmArthInA mana vacana kAyAnA yogapaNa sAmAnya dharmane anukULa thaI jAya che ane pApamAMthI bacI puNyanA yogathI paNa mukata rahI kevaLa kartavyaparAyaNa bane che. - bhavekheda : prathama zabda che bhavakheda arthAt sAMsArika bhogAtmaka pravRtimAM nisAratAno bodha thavo. mAna apamAnanI vAtothI dUra rahI saMsAramAM kAMI meLavavA jevuM nathI ane je kAMI karavuM paDe che temAM paNa have kheda eTale ke vivazatAno anubhava kare che. jANe saMsAranI jALane pIDA mAne che. sAMsArika pravRttimAM mAtra kartavyanuM bhAna thAya che. ahIM kavirAje kheda zabda mUkIne eka ja zabdanI banne dhArAno ullekha karyo che. bhAratIya saMskRtinI je be mukhya dhArA che -eka tyAga ane bIjo anAsakita yoga. bhogothI dUra rahevuM. athavA bhogonI udayamAna sthiti hoya to temAM anAsakata rahevuM. eka sAdhanAmAM parigrahathI dUra thaI tyAgavRtti dhAraNa karavI ane bIjAmAM jalakamalavat sthiti rAkhavI. anAsakata rahI rasano tyAga karI khedapUrvaka arthAt upekSAbhAve karmanI nirjarA karavI. A banne mArga, bane bhAva adhyAtmasAdhanAnA be netra che. ahIM zAstrakAre bhavekheda mUkIne bhavano tyAga karavo, bhava eTale sAMsArika bhAvanA. athavA temAM nirasa banI upekSAbhAve saMsArabhAvone jharavA devA, tethI sahajabhAve nirjarA thaI jAya tevI upekSAvRtti rAkhavI. Ama bhave kheda kahIne banne netrono, banne dhArAno ekasAthe ullekha karyo che. bhave kheda te ghaNo ja mahatvapUrNa zabda che. AtmArthI banyA pachI jIva sAMsArika bhAvomAM nirasa banI jAya che ane je kAMI che te tyAjaya che, tevA saMkalpa sAthe jIve che. jene jaina paribhASAmAM nirveda kahe che. AtmArtha te saMvega che, jayAre bhavene te nirveda che. saMvega ane nirveda bane samakitanA ke AtmArthanA utama lakSaNa che. bhavakheda ne nirvedanuM adhdharUpa che. jayAre bhavamAM kheda thAya tyAre jIva janma, mRtyumAM duHkhanA darzana kare che. anaMtakALa ajJAnadazA ane mithyAtvamAM vyatIta karyo che, mohabhAve temAM rajhaLapATa karI che, te mATe have kheda thAya che. eka prakAre pazcAtApanI lahara UThe che ane A mithyA Asakita pratye paNa Azcarya thAya che. jema koI mANasa khoTuM karyA pachI pastAya che ane karajadAra mANasa karajo dekhIne gabharAya che. tema jIvane A karelA karmo pratye kheda udbhave che, svayaM gabharAya che ke A badhuM zuM karyuM? kayA kAraNe saMsArano ATalo bojo UThAvyo ? ane AtmAnuM divya svarupa kema na pArakhyuM? A badho bhAva kheda che. khedanI sAthe bhava zabda vAparyo che. bhava zabda janma janmAMtarano sUcaka che. samagra sAMsArika lIlAno dyotaka che. zabda draSTie "bhavati Iti bhavaH' je thAya che, thayA kare che, thatuM raheze. Ama padArthanI ke saMsAra sthitinI saikAlika avasthA ane temAM jaDacetana dravyonI je mathAmaNa bhUtakAlamAM cAlu hatI, vartamAnamAM cAlI rahI che, bhaviSyamAM cAlatI raheze, te sarva bhava che arthAt bhava eTale saMsAra. bhava eTale eka prakAranuM nATaka. mahAna kuMdakuMdAcArye kahyuM che ke "nolo Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ are nA arthAt juo A moha viSayanA pleTaphorma upara barAbara nAcato ja rahe che. vAraMvAra nAcyA ja karavAno che. AvI che mohanI raMgabhUmi ane A saMsAranI raMgabhUmi te ja bhava che. bhagavAna buddhe kahyuM che ke "nane tAunavat arthAt koI mANasa nadInA kinAre besI vAraMvAra pANImAM lAkaDIno prahAra karato rahe. pANI uchALyA ja kare ane vyartha kriyAmAM tenuM jIvana cAlI jAya. tema bhava zabda eka prakAranI vyartha kriyA karanArA dravyono zaMbhu meLo che. bhagavAna mahAvIre kahyuM che ke "pUrva taje no arthAt A loka Ama ja baLato rahevAno che, baLato raheze, ane baLyA karaze. te eka bhavAgni che. zAstrakAroe sAmAnya bhavane bhavasAgara kahyo che. utkRSTa rUpAMtara H A badhI lIlAo jIve ghaNA samayathI karI che, karato Avyo che, karato rahe che. tenA kuphaLa paNa bhogavato hato, ajJAnanA kAraNe pharIthI te ja agnimAM jaI baLato hato, ane te ja khArA samudramAM taNAto hato. have jJAna thavAthI tene kheda thayo che, pazcAtApa thayo che, upekSAbhAva Avyo che, nirasatA pedA thaI che, je nathI chUTayuM, temAM paNa kheda thAya che. rIte AtmArthI jIva have bhavanI pravRttiomAM khedano anubhava karI tenAthI dUra thavAno saMkalpa kare che. kheda zabdano jJAnapakSa paNa vicArIe. A kheda phakata pazcAtAparUpa nathI. temaja huM ThagAI gayo chuM, teTalI mAtra bhAvanAthI pIDita thAya teTalo TUMko artha paNa nathI. AtmArthIno A kheda jJAnAtmaka kheda che. pote lUMTAI gayo che teno pazcAtApa mAtra nathI paraMtu tenuM jJAnanetra khulluM che. eTale pote chUTo thayo che, saMsAranuM je kAMI nATakanuM cAlI rahyuM che. tene joIne kheda thAya che, pote nirAlo banyo che, paraMtu bIjA prANIonI sAMsArika durdazAthI karuNA upaje che. tene kheda thAya che ke arere A badhA mAyAvazIbhUta jIvo zuM karI rahyA che? tethI zAstrakAre ahIM bhave khedanI sAthe prANIdayA arthAt prANIo pratye karuNA thAya che, temAM lakhyuM che. prANIo pratyenI karuNA te ghaNo ja vizada viSaya che. tenI ApaNe mImAMzA karazuM, te pahelA bhave khedanI vyApakatA nihALI rahyA chIe. A kheda potA pUrato ja nathI, paraMtu samagra saMsAranI je moha bharelI lIlA che, saMsAra - samudranA vamaLamAM phasAyelA jIvo je durgati pAme che te badhuM nihALIne AtmArthI jIvane kheda thAya che. pote temAM hato, haju AMzikarupe bhavajALamAM ja che ane jayAM sudhI deha che tyAM sudhI dehanA bhAvo ane dehAdhyAsa che, temAM to potAne kheda che ja. khedano artha aNagamo paNa che. te kartavya kare che paNa rasa raheto nathI. beMkano menejara rAtadivasa rUpiyA gaNe che, paNa tene potAnA mAnato nathI, tema te nirALo rahIne kartavya bajAve che, lezamAtra Asakata thAya to temAM tene kheda thAya che. tema ja samagra bhavasAgaranA nATaka pratye paNa ane sAMsArika jIvonA Agraha bharelA abhimAna pUrNa karmo joIne paNa kheda thAya che. saMsAranI durgadha have asahya thaI gaI che. A asahyatA paNa khedano ja prakAra che. Ama zAstrakAre bhave kheda kahyo che te jJAnAtmaka kheda che. divya prakAzathI pragaTa thayelo sAMsArika anurAga pratye je virAga thayo che te bhave khedano jJAnapakSa che. bhave khedamAM jJAna paNa che ane nirmohatA paNa che. dhanya che kRpALu gurudevane ! A eka zabdamAM keTalo virATabhAva bharyo che. jema mUlyavAna hIrAmAM lAkhonI saMpati saMcita che. tema bhave kheda evA eka zabdarUpI hIrAmAM hajAro bodhapATha jevI saMpati bharelI che. vairAgya bhAvanAnuM sAcuM adhiSThAna che, virakitanuM sUkSma rUpa che. kheda zabda parAvRtti sUcave che, arthAt pAchA vaLavAnI sUcanA Ape che. : :::: :: :::: ::: :::: Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. kAraNa ke , '' : : : : : : : : :: :: :: :::: :: A khedano janma thayA pachI tenI koIpaNa pravRttimAM potAno svArtha na hovAthI prANImAtra pratye dayAno bhAva jAgRta thAya che. jema nItizAstramAM lakhyuM che paropakArAya satAm vibhUtayaH' arthAta sajajanonI saMpati paropakAra mATe hoya che. tema A AtmArthIne je kAMI yoga prApta thayelA che ke puNyanA udayathI temanI pAse bAhya ke AMtarika paribaLa che te badhAnA have upayoga zuM? have temanI mana, vacana ane kAyAnI pravRtti kevI thaI jAya che ? A badhA praznono javAba zAstrakAra eka zabdamAM Ape che ke prANIdayA. prANIdayA : prANIdayA zuM che ? teno ApaNe vicAra karIe. prANIdayAnA ghaNA prakAro skUla ane bhautika rIte paNa astitva dharAve che. jayAre eka pakSamAM te karuNAnA bhAvo che. prANIdayAmAM zuM prANIo mATe kAMI karavAnuM che? ke kevaLa prANIo mATe mAtra sadbhAva rAkhavAno che? A dayAbhAva paNa zuM che ?te paNa dhArmika draSTie moTo vivAdAtmaka prazna banI gayo che. prANIdayA karavI ke na karavI. bIjA jIvonI bAhya sevA karavI ke na karavI. ItyAdi viSayo upara ghaNA saMpradAyanA paNa janma thayA che. prANIdayAno artha kevaLa prANIo pratye karuNA che ke tenI sevA paNa karavAnI che ? dayA zabdamAM ahiMsAnA bhAvo bharelA che. dayAnA pakSa che. koIne nukazAna na karavuM ane tenA pratye komaLabhAva rAkhavo te abhAvAtmaka dayA che. jayAre te jIvo mATe kAMIka karavuM, sevA bajAvavI, sukha zAMti ApavI te dayAno vidheyAtmaka artha che arthAtu temAM puNya pravRttino paNa bhAva bharelo che. ahIM ApaNe prANIdayA viSe TUMkamAM tAtvika rIte vivecana karI prakAza nAMkhavA prayAsa karazuM prANIdayAno prazna thoDo AMTIghUMTIvALo che. AdhyAtmika zAstro ema kahe che ke koI paNa prANIne duHkha na ApavuM, tenI hiMsA na karavI, tenI dayA pALavI, tene upadrava na karavo ItyAdi. kazuM na karavArUpa niSedhAtmaka rIte athavA nakArAtmakarUpe prANIdayAnI vyAkhyA kare che. hiMsAthI dUra rahevuM, kaThora bhAvathI dUra rahevuM teTalI vyAkhyA karavAthI ahiMsAne niSkriyatA maLe che. jayAre prANIdayAno bIjo pakSa vidheyarUpa che arthAt bIjA prANIne sukha ApavuM, tenI sevA karavI, tene duHkhamAMthI mukata karavA mATe prayAsa karavo, annadAna ApavuM ke vastra ItyAdi sAdhanonI sahAya karavI. Ama ahiMsAne ke prANIdayAne sakriya mAne che ane puNyakarmo sthApita karI dharmazALA ke annazALA bAMdhI mAnava samAjane sahAyatA karavAnA kendra UbhA kare che astu. ahIM prANIdayAnA mULamAM zuM tattva che ? ane kavirAja svayaM adhyAtmayogI che ane AkhuM AtmasiddhazAstra e paNa adhyAtmazAstra che ane temAM 38 mI gAthA svarUpe prANIdayAno nirdeza kare che. jaina zAstromAM jyAM azAtAvedanIyakarma baMdhananA kAraNonI carcA karI che tyAM na mAravuM, na hiMsA karavI, na duHkha devuM to azAtAvedanIyakarma baMdhAtuM nathI, te pramANe kathana che ane tenAMthI viparIta duHkha ItyAdi devAthI azAtAvedanIyakarma baMdhAya che. jayAre AzAtAvedanIyakarmano baMdha paDato nathI tyAre svataH zAtAvedanIya baMdhAya che. zuM na karavuM teno spaSTa upadeza che, paraMtu zuM karavuM teno nirdeza nathI. Amatattvadarzana hovA chatAM puNyabaMdhanA kAraNomAM annapuNya, pANapuNya, & 369 hera Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ layanapuNya, vastrapuNya, ItyAdi puNyakriyA karavAno ullekha che paraMtu te bahu ja gauNabhAve che. ATalI tAttvika carcA karyA pachI ahIM ApaNe zAstrakAre je prANIdayAnI vAta karI che te jIvo pratye komaLa bhAva rAkhavAno che, koI jIvane Thesa na pahoMce teno upayoga rAkhavAno che, athavA AtmArthImAM AvI prANIdayAnI bhAvanAo saheje pragaTa thAya che, tema zAstrakAranuM maMtavya che. ahIM ApaNe thoDI tattva mImAMsA karIe. tattva mImAMsA :- keTalAka tattvaciMtako jema pApane baMdhana mAne che tema puNyane paNa baMdhana mAne che. pApa eka prakArano azubha Azrava che. jayAre puNya te zubha Azrava che. banne kriyA Azrava tattva hovAthI adhyAtmadaSTie kalyANakArI nathI. A azubha ane zubha bhAvanAo, banne vikArI bhAvanAo che temAMthI mukata thaI zuddha adhyAtmadaSTie sAdhanA karavI joIe. jJAna mArganuM avalaMbana karI A badhI kriyAothI nivRtta thaI svarUpa ramaNa karavuM joIe. A rIte, puNya kriyAothI dUra rahI AtmasAdhanA karavI joIe. paraMtu hakIkatamAM tatvajJAna ema kahe che ke, jayAM sudhI zarIra che tyAM sudhI azubha ke zubha e kriyAo to rahevAnI ja che. azubha kriyAthI nivRtta thAya ane jIva jJAnabhAvamAM ramaNa kare tyAre paNa mana vacana kAyAnA yoga saheje zubha thaI javAthI puNyano Azrava thavAno ja che, jayAM sudhI zarIranI avasthA che ane jayAM sudhI jIva puNyathI mukata thayo nathI tyAM sudhI te puNyathI nirAlo thaI zakato nathI. pApathI nirAlo thAya tyAre puNya kriyA to thavAnI ja che. pApAzrava ke puNyAzrava e badhAno saMpUrNa kSaya to temAM guNAsthAnanA aMte thAya che. tyAM sudhI uttarottara puNya kriyAmAM tAratamya bhAvo AvatA ja raheze ane jIvAtmA sAdhanAkALamAM che tyAre tene anukULa puNya kriyAo thatI raheze, AvI avasthAomAM sAdhaka jIvadayAnA bane pAsAno sparza karaze arthAt koIne duHkha na ApavuM tevI dayA paNa raheze ane sukha ApavAnI paNa lAgaNI pravartamAna thaze, mATe sAdhaka tattvajJAnanI ke AtmajJAnanI zreNI upara ArUDha rahIne zuddha svarUpanuM dhyAna rAkhI yogone arthAt mana vacana kAyAnA sAdhanone ke potAnI je koI saMpatti dhana parigraha ItyAdi che, teno sadupayoga karavAnI pravRtti paNa kare ja che. A che AtmArthanuM sAcuM puNyalakSaNa. huM puNya na karuM, te paNa baMdhana che tevI rIte AtmArthI khatavaNI karato nathI, paratuM huM sadgurunA caraNe rahuM, AtmasAdhanA karuM ane mArI je kAMI bAhya zakita ke saMpati che te mArA bhoga mATe nathI paNa sahunA kalyANa mATe che AvI bhAvanA rAkhe, to AtmajJAnanI sAthe temane saheje puNya prakriyA banI raheze astu. ahIM zAstrakAre prANIdayA kahIne kharekhara khUbaja suMdara IzAro karyo che ane sAtvika bhAvo keLavavA mATe jIva prayAsa kare to te paNa AtmArthInuM lakSaNa che. prANIo pratye dayA pALe pachI te dayA niSkriya hoya ke sakriya hoya, banne rIte dayAno pravAha vaheto rahe, te AtmArthInuM sAcuM lakSaNa che. AtmasidhdhimAM saMpUrNa AtmajJAnanI vAta hovA chatAM zAstrakAra svayaM komaLa che ane AtmajJAnanA nimitte mAnavadharma ke mAnavatAnuM jarApaNa khaMDana na thAya tenuM pUrepuruM dhyAna rAkhI Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ghaNI gAthAomAM vibhinna rUpe teoe sevAno, dayAno, sadyavahAra cAlu rAkhavAno niraMtara upadeza Apyo che. ekAMta korAzAnI banI sadavyavahArathI dUra thAya te jarA paNa IcchanIya nathI, tema ThekaThekANe batAvyuM che. e ja rIte ahIM paNa banne zabdo eka sAthe mUkayA che bhavakheda te jJAnAtmaka pravRtti che ane AtmAnuM lakSa che. jayAre prANIdayA te jIvanano uccakoTino vyavahAra che, Avazyaka vyavahAra che. AtmArthIno badhA prANIo pratye kevo bhAva hoya teno IzAro karI mAnavadharma e prANIdayA che ane prANIdayA te mAnavadharma che, tema jaNAvyuM che. AtmArthI AvI maMgaLa bhAvanAthI bhinna hoto nathI. jema bhavakheda, AtmajJAna ke sadgurunuM zaraNa AtmArthInuM lakSaNa che te ja rIte jIvadayA, ahiMsAtmaka pravRtti ane sevA pravRtti te paNa AtmArthInuM eka lakSaNa che kavizrIe banne zabdo sAthe goThavI, banne dhArAno spaSTa ullekha karyo che. bhavekheda te AdhyAtmika zudhdha upayoganI dhArA che jayAre prANIdayA te zubha puNyamayI yoga pravRttinI dhArA che. jIvanI mukhya be zikita che upayoga ane yoga. AtmArthI jIva zudhdha upayogavALo thAya che ane te ja rIte tenA yoga paNa nirmaLa thAya che. A 38mI gAthAnA trIjA padamAM A vAta parokSa rIte suMdara bhAve kahelI che je ghaNI ja noMdha levA lAyaka hakIkata che. ahIM gAthAnI pUrNAhuti thAya che ane gAthAnA pratyeka zabdo ane bhAvonuM ApaNe vivaraNa karI tenI mImAMsA karI gayA chIe. zAstrakAre paNa A gAthAmAM cothA padamAM punaH bhAra pUrvaka kahyuM che ke A je kAMI kahyuM che te AtmArthInI ja vAta karI che ane A vAta upara jo dhyAna apAya to AtmArthIno mArga svaccha banI raheze. A badhA lakSaNothI jo dUra hoya to tyAM AtmArtha nathI ane A badhA lakSaNonuM astittva hoya athavA A badhA lakSaNo jo jIvamAM dekhAtAM hoya tyAM AtmArtha che, temAM AtmArthano sAra che. 'vAta' zabda kahIne eka nakkara hakIkata upara vajana mUkayuM che ahIM ADI avaLI ke bIjI kutarka bharelI vAta karavAno niSedha karI eka spaSTa vAta kahI che. 'vAta' zabda eka prakArano vacana bodha che, je kAMI upadeza ane pravacana thAya che athavA manuSya je kAMI bhASAno upayoga kare che te eka prakAranI vAta hoya che ane vAtomAM Atmatattvano bhAva samAyelo hoya che. ahIM ApaNe jainadarzananuM eka khAsa maMtavya spaSTa karIe. 'vAta' jeTalI jJAnAtmaka hoya che teTalI vyartha paNa hoya che. adhikatara vyartha vAtomAM ja mAnavajIvana cAlyuM jAya che ane zAstromAM je niSedha karyo che strIkathA, bhattakathA, dezakathA, rAjakathA ItyAdi vAtono niSedha karyo che. A badhI vAto akalyANakArI che, baMdhanakartA che, puNyano nAza karanArI che eTale vAtomAMthI zuddha vAtanI tAravaNI karavI jarUrI che. jema kheDUta khaLAmAM dhAnya ke anAja AvyA pachI dhAnya ke dANA chUTA pADI photarA UDADI de che ane sAratattvane grahaNa kare che te ja rIte jJAnIjIva vyartha vAtonA photarA UDADI sAratattva evI jJAnAtmaka vAtane grahaNa kare che ane AvI jyAM vAta hoya tyAM AtmArtha che ema kavirAja kahe che. A badhA lakSaNo jemAM pravartamAna che tyAM je kAMI vAta che te badhI upAsanAnI sAcI vAto che. A chellA padamAM nirarthaka vAtathI mukata banI A ja jJAnanI vAta che ane tyAM ja jJAnanuM lakSaNa che. cothuM pada ahIM vAtanI bhAvanAone nirmaLa karI vAtomAMthI paNa sArarUpa vAta tAravavA mATe preraNA Ape che. 371 Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ratnanI peTImAM ratna bharyA hoya tyAre ja peTInI kiMmata che, AMbAmAM jayAre kerInA phaLa AvyA hoya to ja AMbAnuM mahattva che e ja rIte vAtomAM jo ratnakaNikAo hoya to te vAta ratnanI peTI jevI che paNa ratna vinAnI khAlI peTI koI mahattva rAkhatI nathI. dhana na hoya to te tijorI nathI, khAlI Dabo che, tema vAtomAM jo AtmArtha na hoya to, tatvaciMtana na hoya to A badhI vAto khAlI DabbA jevI vyartha vAto che. vAtacIta e jIvananuM sauthI moTuM aMga che vAtacItamAM jJAna paNa prApta thAya che ane ahaMkAra bharelI vAtacItathI kaMkAsa ane jhagaDA paNa udbhave che. vAta te bedhArI talavAra che. ahIM zAstrakAra kahe che ke tyAM ja sAcI vAta che jayAM AtmakalyANanuM nirUpaNa che astu. upasaMhAra : ahIM ApaNe A cothA padano IzAro samajIne 38mI gAthA pUrI karIe chIe ane teno sArAMza e che ke jIva upazama bhAvane vare, potAnI khoTI abhilASAo mUkI eka mokSanI ja abhilASA rAkhe, sAMsArika je kAMI pravRti che temAMthI nirALo bane, jayAM sudhI saMsAramAM che tyAM sudhI paNa potAnuM kartavya bajAve chatAM khedano anubhava kare ke A badhI mAyAjALa thI kayAre chUTAya ? A tattvazreNImAM ramaNa karavA chatAM prANImAtra pratye sadbhAva rAkhe, komaLa bhAvanAo keLavI prANIonI dayAno khyAla rAkhe to Avo vyakita kharA arthamAM AtmArthI che. ahIM AvI hakIkatamAM ja AtmArthInI ame vAta karI gayA chIe ane A vAtamAM ja AtmArtha che tevuM bhArapUrvaka kahIne vAtonA nirmaLa jharaNAmAM snAna karI pavitra thavA mATe A gAthA preraNA ApI jAya che. sAcuM kaho to A gAthAmAM hIre jaDayA che. upodaghAta : samagra zAstra eka prakAranI mokSamArganI dIvAdAMDI che. jema vizALa samudramAM nAviko dIvAdAMDIne AdhAre jahAja calAve che ane jo AdhAra mUkI de to vizALa samudramAM bhaTakI jAya che. mArga nizcita hoya to ja manuSya lakSa sudhI pahoMcI zake. dezI bhASAmAM kahIe, to ThekANe pahoMce. eTale lakSa jeTaluM mahattvapUrNa che teTalo mArga paNa mahattvapUrNa che. mArga jeTalo mahatvapUrNa che tenAthI paNa vizeSa mArganI jANakArI vadhAre mahattvapUrNa che. ThekANuM zuM che? teno mArga zuM che? tenuM cAlanArane jJAna hovuM joIe. mArga che paNa jANapaNuM nathI, mArga na hoya paraMtu jo jANapaNuM hoya ke ahIM mArga nathI, to te jJAnathI jIva ThekANe pahoMcI zake che athavA khoTA mArgathI bacI zake che, bhaTakI jato nathI. mArga viSe jANapaNuM levuM te jeTaluM mahattvapUrNa che tenAthI paNa eka mahattvanI vAta che, vyakitanI avasthA ke dazA. jema koI mANasa rastAmAM bImAra thaI jAya, becena banI jAya, pote bhAna paNa bhUlI jAya, tenI jo taMdurasta avasthA na hoya to mArga ane mArganuM jJAna, banne vyartha thaI jAya che. - ahIM triveNI yoga che. mArga hovo. eka, mArganuM jANapaNuM hovuM che ane taMdurasta avasthA hovI traNa, A triveNIno samAveza thAya athavA samayoga bane, to sAcI rIte saphaLatA maLe che. matArthI ane AtmArthInA ghaNA lakSaNo batAvyA pachI A lakSaNonI pUrNAhuti karatA pahelA zAstrakAra triveNI saMgamano suMdara zabdomAM ullekha karIne eka bahu jarurI spaSTatA kare che je have ApaNe A gAthAmAM vAgoLIe ane A triveNImAM snAna karIe. Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * : " gAthA39, 'dazA na evI jayAM sudhI, jIva lahe nahIM joga, 'mokSa mArga pAme nahIM, maTe na aMtara roga | prathama padamAM ja prazna udbhave che "dazA na evI" arthAt kevI dazA? ahIM dazAnuM svarUpa kevuM hovuM joIe? "jayAM sudhI e bIjo prazna che. A banne praznomAM ekamAM svarUpakathA che ane ekamAM sImAkathA che, prathama prazna dazA kevI che te samajavAnuM che ane bIjA praznamAM jayAM sudhI eTale kayAM sudhI ? kaI sImA sudhI ? kaI hada sudhI ? A sImA te sthAnavAcI paNa hoya che ane kALavAcI paNa hoya che. jhINavaTathI vicArIe to dravya sImA ane bhAva sImA, A sImAo temAM garbhita che arthAt dravya, kSetra, kALa ane bhAva, A cAre bolathI jayAM sudhI nirNaya na thAya ane A cAre bhAvonI sImA sudhI je dazAnuM varNana kare che te dazA vistAra na pAme to pariNAma zuM Ave te svayaM zAstrakAra AgaLanA padomAM kahe che. ApaNe dazAnA svarUpanI ane tenI sImAnI badhI rIte nADI tapAsI zuM maMtavya che te jANavA mATe tattvasaritAmAM eka DUbakI mArazuM. | dazA na evI jyAM sudhI : bIjA padamAM "jIva lahe nahIM joga" arthAtu je yoganI jarUra che, jIva mATe je Avazyaka yoga che, je sthAnanI prAptinI jarUra che, tevA sthAna sudhI pahoMcI zakato nathI ane tenA kAraNarupa prathama padamAM ja zAstrakAra kahe che ke jayAM sudhI AvI uttama dazA prApta na thAya athavA ame je dazAnuM varNana karI gayA chIe te dazA na Ave, jIvanI tevI avasthA na thAya ane je paryAyo khIlavI joIe te paryAyo jayAM sudhI na khIle ItyAdi kAraNo batAvI spaSTa karyuM che ke jIvanI koI eka dazA che je dazA pragaTa thavAthI jIva uttama yoga pAme ahIM jayAM sudhI' zabda kahyo che te AdhyAtmika draSTie ghaNo ja mahattvapUrNa che kAraNake dazA eka sAthe pragaTa thatI nathI. dazA pragaTa thavAmAM koI eka nizcita krame che, koI eka nIcenA biMduthI laI uparanA biMdu sudhI kramika paryAyo vizIsa pAmatI jAya che. zUnyathI laIne jeTalA aMkanI jarUra che teTalA aMta sudhI eka pachI eka ujjavaLa paryAyono vikAsa na thAya tyAM sudhI te dazA soLa AnA pragaTa thatI nathI. udAharaNaH jema koI kahe ke jayAM sudhI caMdranI pUrI kaLAo na khIle tyAM sudhI te punama kahevAtI nathI, jayAM sudhI bALaka yauvana avasthAne prApta na kare tyAM sudhI te koI vizeSa kAma mATe yogya banato nathI, jayAM sudhI vAcharaDo pUro baLada na bane tyAM sudhI te khetIne lAyaka nathI. AvA badhA udAharaNathI samajI zakAya che ke jyAM sudhI je zabda mUkayo che te kramika vikAsane sUcave che. eka pachI eka yogya paryAyo pragaTa thatI jAya ane temAM mohAdika athavA mohajanya paryAyonI bAdhA na udbhave athavA svayaM anya mithyAtva Adi pariNAmothI kutarka ke Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kubhAvanAono zikAra na thAya niraMtara je yogya rIte AgaLa vadhavuM ghaTe te tenI adhyAtmika kaLAo khIlatI jAya evI dazA ke je zAstrakArane IcchanIya che. arthAt mokSa mArgamAM je Avazyaka che tevI dazAnA biMdu sudhI na pahoMce to pragati aTakI jAya che eTale ahIM te dazA na hovAthI tenA astittvanuM zudhdha prAgaTaya na thavAthI jIvane je joganI jarUra che tevo joga te laI zakato nathI, meLavI zakato nathI. "jyAM sudhI' ema kahIne zudhdha dazAnI eka rekhA aMkita karavAmAM AvI che. je mArga jayAMthI zarU thaI aMtima biMdu sudhI jato hoya ane A mArga upara ArUDha thayelo yAtrI mArganA aMtima biMdu sudhI na pahoMce to te gaMtavya sthAnane prApta thato nathI. jayAM sudhI' zabda e dazAnA eka sUkSma mArganI sUcanA ApI jAya che ane A dazA AgaLanA yoga mATe kAraNabhUta che, vAstavika kAraNa che. Ama ApaNe kALanI draSTie jayAM sudhIzabdanI vyAkhyA karI. have dravya draSTie paNa joIe, jayAM sudhI rasoInA badhA sAdhano ekatra na thAya tyAM sudhI rasoI banatI nathI, banAvI zakAtI nathI. kArya thavAmAM upAdAna ane nimittabhUta badhA dravyanI upasthiti Avazyaka che. dravyano A badho meLa na thAya tyAM sudhI kArya saMpanna thatuM nathI. Ama jayAM sudhI dravyano ke sAmagrIno samayoga na bane, tyAM sudhI vikAsa avarUdhdha che ema dravya draSTie paNa kahyuM che. ahIM khAsa vAta samajavAnI che ke dravyayoga be prakArano che, upAdAnabhUta ane nimittabhUta. upAdAna dravya je parama Avazyaka che te svayaM kAryarUpe pariNata thAya che. jayAre nimittabhUta dravya kAraNa banIne kriyA kalApa arpaNa karI dUra thaI jAya che, A banne dravyonI upasthiti kAryane pragaTa thavAmAM Avazyaka kAraNa che, ahIM "jyAM sudhI' ema je kahyuM che te temanuM AMtarika Atmadravya ane bahAramAM tene prApta thayelA satazravaNa, sataguru, sanimita, sabhAva ke satvyavahAra hAjara na hoya tyAM sudhI evI dazA AvatI nathI ke je dhAryuM phaLa ApI zake. Ama tattvataH vicAra karatA "jyAM sudhI' zabda dravya bhAvonI sImAne paNa sparze che ane A badhA dravyono saMyoga paNa potapotAnI yogyatA laIne hAjara hoya arthAt dravya paNa svayaM yogya avasthAne prApta thayeluM hoya to AvA dravyo paNa evI dazA arthAt evI dazA pragaTa karI zake che. jema jema vicAra karatA jaIe chIe tema tema "jyAM sudhI' zabda samudranI UMDAI jevo khUba ja gaMbhIra zabda che ane ApaNe prAraMbhamAM pUchayuM che ke kayAM sudhI? to tenA pratyuttaramAM A badhA bhAvo pragaTa thaI rahyA che. have ApaNe kSetranI sImAne AdhAre paNa A uttama dazAnI kSetrasparzanA kevI hoya che te upara daSTipAta karIe. kSetranI mahattA : kramika vikAsamAM jema kALanuM avalaMbana che tema kSetranuM paNa avalaMbana che ane AvI dazA utpanna thavAmAM uttama kSetra paNa bhAga bhajave che. zAstromAM avadhijJAnano ullekha karelo che ke amuka kSetramAM jIva hoya tyAre tenuM avadhijJAna pragaTa rUpe prakAze che ane te kSetrathI dUra thatAM avadhijJAna avarodhAya che ane punaH te kSetramAM AvatA te punaH pragaTa thAya che. ahIM kSetrano artha sthAna che, pavitra vAyumaMDaLa che, yogya jagAmAM beThelo jIva yogya vRttine dhAraNa kare che. lokAcAramAM paNa bolAya che ke mAbApanI sevA karanAro zravaNakumAra jayAre kurukSetranA halakA sthAnamAM pahoMcyo tyAre tenI budhdhi bhraSTa thaI ane mA-bApanI kAvaDa upADavA tA374. Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mATe teNe bhADu mAMgyuM. punaH sArA kSetramAM AvatA tene ghaNo pazcAtApa thayo. A badhA laukika udAharaNa paNa sthAnanuM mahattva batAvI jAya che. jainadarzana pramANe avakAza eTale AkAzakSetra. koIpaNa dravya kSetrarUpe potapotAnA AkAza pradezo sAthe nizcitarUpe astittva dharAve che. A badhA AkAza pradezo sarvathA nirmaLa aprabhAvya, eka prakAre sidhdha jevA zAsvata pradezo che. te svayaM niSkriya che to anya dravyo upara kSetrano prabhAva kevI rIte Ave? te ghaNo ja tAttvika prazna che paraMtu darzanazAstra ema kahe che ke A AkAza dravya tyAM ekaluM nathI. eka eka AkAzapradezamAM anaMtAnaMta paramANunA sUkSma piMDo sparzIne rahelA che ane te rIte ucca ane nIca avasthAvALA anya jIvonA Atmapradeza paNa A sUkSma AkAza pradezane sparzelA che. te pudgala ane te jIvonA avagrahaNanA AdhAre te te kSetranuM bhinna bhinna mUlyAMkana udbhave che. AvA saMyogathI ja tIrthasthAnonI racanA thAya che ane nArInA ayogya sthAno paNa svayaM udbhavyA che. AkAza pradeza svayaM nirmaLa hovA chatAM badhA dravyo saMyukata bhAve sthita thaIne pratyeka AkAza pradeza alaga alaga avasthA dhAraNa karI bhinna bhinna guNo pradAna kare che. A kSetra saMbaMdhI alaukika ghaTanA athavA kriyAkalApa cAlato hoya che. jIva jyAM sudhI AvA uttama kSetrano sparza na pAmyo, hoya tyAM sudhI nimitta bhAve evI dazA pragaTa thatI nathI. ahIM gAthAmAM jyAM sudhI' evI dazA na hoya ema kahyuM che tyAM kSetrIya Azraya sImAno vicAra karIe, to jayAM sudhI AvI kSetrIya dazA na pAmyo hoya, athavA uttama kSetranI avasthA na pAmyo hoya tyAM sudhI uparyukata yoga maLato nathI. ApaNe dravya, kSetra ane kALanA bhAve utpanna thanArI dazAno vicAra karyo, paraMtu dazAnA A badhA aMga pUla aMga che tenuM sUkSma ane vAstavika kAraNa te jIvanA bhAva che. jayAM sudhI A dazA ema kahyuM che emAM AtmAnA AMtarika bhAvo athavA zuddha paryAyo je bhAva rUpe jIvAtmAmAM astittva dharAve che tevA bhAvone bhajanArI dazA jayAM sudhI pragaTa na thAya tema kahI kAraNabhUta dazAne daSTigata karI che. A bhAva te zuM che ? AvI vAMcchanIya dazA mATe bhAva zuM bhAga bhajave che ? te jANavA prayAsa karazuM. bhAva nikSepanuM prAgaTaya : zAstromAM paNa nAma, sthApanA, dravya ane bhAva, e cAra prakAranA nikSepa kahyA che. nikSepazAstra ghaNuM ja vistAra bhareluM ane nyAya budhdhi ApanAruM zAstra che. nikSepanuM uttama zikhara te bhAva nikSepa che. koIpaNa padArtha guNadharmayukata guNakriyAkAritvamAM samartha thAya tyAre te padArtha bhAvanA kSetramAM potAnuM svarUpa pragaTa kare che. dravyamAM bhAva tirobhAvarUpe paNa rahe che ane AvirbhAvarupe paNa rahe che. lAkaDAnA eka khaMDamAM gaNezajInI mUrti samAyelI che. tyAM gaNezajI tirobhAva rUpe avasthita che. uttama kalAkArano hAtha lAge ane badho kacaro nIkaLI jatAM e kASTramAM gaNezajInI mUrti pragaTa thAya che, te teno AvirbhAva che. dahIMmAM mAkhaNa bhareluM che. maMthana karavAthI teno AvirbhAva thAya che, jamInamAM tirobhAvarUpe anAja bhareluM che. khetI karavAthI ane bIjAropaNa karavAthI teno AvirbhAva thAya che. bhAva zabda pUrNa guNAtmaka 375 TakA Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che ane temAM jyAre arthakriyAkAritva sAkSAt pragaTa thAya tyAre te AvirbhAva pAme che arthAt kharA rUpamAM pragaTa thAya che jo ke bhAvanuM svarUpa bhASAmAM ke zabdomAM utAravuM kaThina che, agamya che. bhAvanI sUma avasthA zabdAtIta che, zabdathI agrAhya che paraMtu zAstrakAroe sUkSma bhAvane samajavA mATe udAharaNo ApI tenuM bodhAtmaka jJAna ApyuM che astu. ahIM ApaNe je dazAnI vAta cAle che. jyAM sudhI A dazA pragaTa na thAya ema je kahyuM che temAM evA bhAvanI AvazyakatA che ke je bhAvo guNAtmakarUpe potAnA zudhdha svarUpa sAthe jo AvirbhAva pAme, to jIvanI jevI dazAnI jarUra che te udbhave che. jayAM sudhI Avo bhAva na Ave tyAM sudhI evI dazA pragaTa thatI nathI ane evI dazA pragaTa na thAya tyAM sudhI jIva uttama joga pAmI zakato nathI. AvI kAraNa paraMparAno A gALAmAM eka zabdamAM ja bhAre ullekha karIne AvI gAthAne dArzanika draSTikoNathI ghaNI ja mahattvapUrNa banAvI che. kharUM pUcho to dArzanika kasoTI para je daSTAMte dravya, kSetra, kALa, bhAvathI ApaNe parIkSA karI rahyA chIe. "jyAM sudhI' ema kahIne zAstrakAre eka ja zabdamAM ghaNAM ghaNAM bhAvo saMkelI dIdhA che. dravyathI, kSetrathI, kALathI ane bhAvathI cAreya sImAo nakkI karelI che ane jayAM sudhI A sImAno sparza na thAya tyAM sudhI jema ThaMDA telamAM pUrI taLAtI nathI tema A dazAnI uttama guNavattAnA abhAve yoga pragaTa thato nathI, jyAM sudhI e zabda eTalo badho gaMbhIra che. enI vyAkhyA karyA pachI have ApaNe mULa dazA upara paNa dhyAna daIe. "jyAM sudhI" no uttara ApyA pachI evI dazAe prazna Ubho che ke evI eTale kevI ? A zabdathI dazAnA ghaNA prakAronI paNa sUcanA maLe che. dazA eka ja prakAranI nathI, ghaNA prakAranI che. AgalI gAthAmAM jema kahyuM hatuM ke, bIjo nahIM mana roga" arthAt bIjA koI AkarSaNa ane lobha ke parigrahanA pariNAmo, je avasthA sAthe UbhA hoya te dazA ahIM vAMcchanIya nathI, grAhya nathI. je dazA sAthe nirmaLatA joDAyelI na hoya ane kSaNika astittvavALI dazA hoya, udbhava pAmatAnI sAthe zamI janArI hoya, pANInA parapoTAnI jema utpanna thaIne laya thanArI hoya, to AvI dazA paNa agrAhya che. bIjI badhI rIte paNa je dazAmAM pUrI guNavattA na hoya arthAt cAsaNI barAbara na AvI hoya to miSTAna bagaDI jAya che tema jIvanI evI dazA arthAt saMpUrNa zreSTha phaLa ApI zake tevI yogyatAvALI dazA. jema gaMdu kapaDuM melanA kAraNe AdaraNIya banatuM nathI ane pUjAne yogya paNa hotuM nathI, sArA kArya mATe ayogya bane che tema je dazAmAM vikAro ke vibhAvo joDAyelA hoya te dazAmAM jIva uttamayoga pAmI zakato nathI. zAstrakAra je dazA Icche che te dazAnA abhAve jIva joga prApta karI zakato nathI. bIjA pada viSe UMDo vicAra karyA pahelA A prathama padanuM je hAI che tenuM je AMtarika kathyamAna tattva che athavA je maMtavya che te "jayAM sudhI" ane "evI" A be vizeSaNovALI uttama dazAno bhAva athavA kahevAnuM tAtparya lakSyamAM lIdhA pachI ja bIjA padano vicAra thaI zake tema che. eTale A prathama padamAM je triguNAtmaka bhAva che teno spaSTa ullekha karI AgaLa vadhazuM. ..pAka376 Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1) dravya, kSetra, kALa, bhAvathI jayAM sudhI jIva uttama dazA na pAme, (2) je dazAnI jarUra che te dazA guNAtmaka hovI joIe, arthapUrNa hovI joIe, (3) A dazA nirmaLa ane vibhAvothI mukata hovI joIe. darzanazAstramAM jema kahyuM che ke "RUT sAmagrI samupasthite sata pratiyono amAva vartata tAvat parvatam nutpattim ' badhI kAraNa sAmagrI hAjara hoya paraMtu jayAM sudhI pratiyogIno abhAva na hoya arthAt jayAM sudhI pratiyogI Ubho hoya tyAM sudhI kArya niSpana thatuM nathI tema ahIM paNa badhA kAraNo udbhavyA pachI paNa vibhAvarUpa pratiyogI Ubho hoya, tyAM sudhI je dazAnI jarUra che evI dazA pragaTa thatI nathI. uparyukata gAthAmAM triyonI bhAvanuM paryAlocana karyA pachI A gAthA athavA A pada niSedhAtmaka bhAve kahyuM che tema vidheyAtmaka bhAve paNa kahI zakAya che. juo, "dazA na evI jayAM sudhI ne choDIne jo bolIe to jayAM sudhI evI dazA pragaTe tyAM sudhI jIve puruSArtha karavo joIe ane jayAre AvI dazA hoya tyAre jIva uttama jogane meLave che. dazA evI na hoya tyAM sudhI jIva uttama joga meLavato nathI. A rIte abhyAsI vyakitae vidhi ane niSedha bhAve A gAthAno ukata ane anukata zabdano vicAra karI levo joIe to zAstrakAranuM AMtarika maMtavya jANI zakAze ane je dazA upara te bhAra mUke che evI dazA sAdhaka mATe pUrNacandranI caMdrikA jevI che te lakSamAM levuM joIe. A gAthAmAM AtmArthInA vidheya lakSaNonI sAthe sAthe punaH AtmArthI na banavAnA kuphaLanI paNa cetavaNI ApI che arthAt AtmArthanI UMcI dazAno sparza na kare ane jayAM sudhI jenI jarUra che evI dazA pragaTa na kare, tyAM sudhI jIva tene jevA joganI jarUra che tevo joga nA lahe arthAta pAmI zakato nathI, laI zakato nathI. lahe' zabda gujarAtI bhASAno eka lokajIvanamAM vaparAto zabda che arthAt taLapadI sAhityano bhAva temAM bharelo che. pUrvAcAryo, yati mahArAjAoe je racanAo karI che ane pUjAnA je je stavano gAyA che temAM ghaNI jagyAe lahe ke nA lahe evA zabdono prayoga karyo che. na lahe eTale lAbha na meLave, tevo A saikAlika sidhdhAMta che ema zAstrakAra kahe che. saidhdhAMtika sidhdhAMtamAM bhUta, bhaviSya ke vartamAnakALanA pratyayo hotA nathI paNa budhdhivAcaka pratyayo hoya che. jayAM jayAM budhdhivAcaka pratyayo hoya tyAM tyAM saikAlika sidhdhAMtanI sUcanA hoya che. jema ke "satya bolavuM joIe A AdezamAM bhUta, bhaviSya vartamAnakALano ullekha nathI paraMtu saikAlika sUcanA che. game te kALa hoya paNa saidhdhAMtika satya akaLa hoya che. ahIM na lahe emAM vidhivAcaka bhAva bharyo che. jo uparokata dazA na hoya to je jogano ullekha kare che te joga maLe nahIM ane jo uparokata dazA pragaTa thAya to joga paNa avazya maLe. Ama saikAlika satyano ullekha karyo che. 'na lahe te kriyAtmaka bhAva che. koIpaNa dravyamAM tenA kriyAtmaka bhAvone joDavAmAM Ave, tyAre ja te dravyano sAkSAtkAra thAya che. bIjamAM vRkSa che paraMtu jayAM sudhI kriyAtmaka prayoga na thAya tyAM sudhI vRkSano sAkSAtkAra thato nathI. dravya jaDa hoya ke cetana, tenA badhA guNo nizcita che paNa tenA AvirbhAva mATe eka kriyA paNa nizcita hoya 377 Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; che ane A kriyAnI eka pUrvabhUmikA paNa hoya che. pUrvabhUmikAno abhAva hoya to kriyA ghaTita thatI nathI ane kriyA ghaTita na thAya to dravyano ke tenA guNadharmano yoga paNa thato nathI. A rIte kriyAnI pUrvabhUmikA eka, kriyAtmaka bhAva be ane tenAthI pragaTa thato guNAtmaka yoga, Ama trividha sAMkaLa banI jAya che. jema koI vyApArI vepAra karavA mAMge, to pUrvamAM saMpatinuM saMkalana kare che, tyArabAda vyApArI kriyAno AraMbha kare che ane tyAra bAda arthapragatino yoga bane che. A rIte eka sAMkaLa joDAyelI che. ahIM paNa je dazAnuM varNana karyuM che te dazAnI pUrvabhUmikAmAM kaSAyano upazama ItyAdi ghaNAM bhAvo batAvyA hatA arthAt dazA svayaM pUrvabhUmikA che paraMtu te jevI tevI dazA nathI. dazA evI ema kahIne khAsa dazAno nirdeza karyo che ane tyArabAda kriyAtmaka bhAvonI avasthA Ave che. dazAnA abhAvamAM kriyAno paNa abhAva che ane kriyAnA abhAvamAM jogano paNa abhAva che. Ama A gAthAmAM abhAvAtmaka sAMkaLanuM varNana karyuM che. have ApaNe tene vidheya bhAvamAM paNa mUkIe to pUrNa tAtparya daSTigata thAya. (1) jevI kahI che tevI dazA pragaTa thAya (2) dazA pragaTa thayA pachI joga kahe eTale tathA prakArano yoga prApta karavAno udyoga jemAM saddagurunI bhakita, satazravaNa ItyAdi kriyAtmaka bhAvo che ane tyAra bAda je yoganI jarUra hatI arthAt AtmAnA je ujjavaLa paryAyonI AvazyakatA hatI tevI ujjavaLa paryAyono joga thAya che. je rIte bhAva tattvano joga thAya che te rIte nimitta kAraNono paNa yoga bane che. arthAt sazAstra hAtha lAge che. sadagurunA caraNono yoga bane che, je kAMI jarurI che te svataH uddabhave che, bhakitazAstramAM jema kahyuM che ke bhakata jayAre prabhu parAyaNa banI bhakitayogamAM joDAya che, tyAre paramAtmA svayaM AvIne upasthita thAya che ke darzana Ape che. sAdhanA karyA vinA bhagavAnanA darzana mATe je doDe che, te saphaLa thaI zakato nathI paraMtu sAdhanAnI ArAdhanA pachI svataH jIva tevA yogane arthAt sAkSAt paramAtmAne paNa prApta kare che. "na lahe' ema kahyuM che. have ApaNe tene palaTAvIne lahe te yoga' tenI vidhi rupa vyAkhyA karI rahyA chIe. ahIM kahevAnuM tAtparya che ke phakata IcchA mAtrathI kazuM thatuM nathI paraMtu IcchAnI sAthe saprayAsa joDAya ane temAM niSkAma niSThA banI rahe tevI aDola avasthAmAM svayaM paramAtmAno yoga prApta thAya che. athavA je joga vAMcchita che, te yoga svataH banI jAya che. eka prakAre bhAvAtmaka camatkAra racAya che. jIva lahe nahIM joga : A "joga" zabda vastutaH yogano bodhaka che. sAmAnya rIte gujarAtI bhASAmAM jogano artha avasara thAya che, meLApa thAya che, koI vastunI taka maLe che athavA koI mahApuruSanuM milana thAya che, tyAre vyAvahArika bhASAmAM bahu sAro joga thayo che tema bolAya che. viparIta avasthAmAM koI hAnikAraka saMyoga Ubho thAya tyAre hakIkatamAM te kujoga gaNAya che. joga zabda sIdhI rIte sujogano ja vAcaka che paraMtu A jogano artha jayAre ApaNe AdhyAtmika dRSTie & 378 Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vicArIe tyAre te yoga banI jAya che ane yoga te samagra bhAratavarSanI saMskRti che, bhAratamAM hajAro saMpradAya che paraMtu badhA saMpradAyoe oche vatte aMze yoga mArgano svIkAra karyo che, jene aSTAMgayoga kahevAya che. e yoga badhA dharmamAM vyApaka che. A aSTAMgayogano jaina paraMparAmAM paNa ghaNe aMze svIkAra karelo che. yama, niyama, Asana, prANAyAma, pratyAhAra, dhyAna, dhAraNA ane samAdhi, A aSTAMgayogamAM jainadarzanamAM Asana sudhInA traNeya yoga pUrNa rIte svIkAravAmAM AvyA che. prANAyAma upara ochuM vajana ApyuM che ane bAkInA dhyAna, dhAraNA ane samAdhi, e to jaina dharmanuM parama sAdhya che. kharuM pUcho to jainadharmamAM aSTAMgayogano pUrepUro samAveza karavAmAM Avyo che. vizeSa rupe tapazcaryA upara adhika dhyAna apAyuM che. svayaM hemacaMdrAcAryajIe yogazAstranI racanA karI che ane yoganuM vidhAna paNa karyu che astu. ahIM ApaNe yogamArga para ATalo daSTipAta karyA pachI hakIkatamAM yoga zuM che ? kavirAja ahIM jIva lahe nahIM joga' ema kahIne kayA jogano ullekha kare che te samajavA prayAsa karIe. ahIM thoDI sUkSma vAta Ave che. jainadarzana dravya, guNa ane paryAyanuM vidhAna karI samagra vizvanA padArtho kaI rIte gatimAna che tenuM digdarzana kare che. dravya te padArthano zAzvata aMza che arthAt padArthanI mULabhUta saMpatti che, paraMtu A badhA dravyo potapotAnA svataMtra guNothI vyApta che, guNo alaga alaga kriyamaNa hovA chatAM guNone dravyothI chUTA pADI zakAtA nathI ane dravyane paNa guNathI chUTuM pADI zakAtuM nathI. pAMce AMgaLIo svataMtra hovA chatAM te badhI AMgaLIo hAtha che, AMgaLIomAM hAtha che ane hAthamAM AMgaLIo che. vivecanane AdhAre tenI vivakSA thAya che paraMtu jainadarzanano anekAMtavAda bannene eka ane aneka rIte jANe che. A Akho dArzanika sidhdhAMta che, te suprasidhdha che eTale ahIM TUMko ullekha karI padArthanuM je trIjuM aMga paryAya che, tene paNa jANI laIe. dravya ane guNa te padArthanI sthAyI saMpati che, zAzvata saMpatti che, akhaMDa, avinAzI, dhruva aMza che. dravya dhruva hovAM chatAM zAMta nathI paraMtu kriyamANa che. pratyeka dravyamAM prAkRtika kriyA saMcAlita che. jaina dharmamAM tene visrasA tathA prayogazA pariNAma kahevAmAM Ave che arthAt A kriyA svataH paNa thAya che ane prayogathI paNa thAya che. samagra dravya cetana ane acetana che, jaDa ane cetana evA be bhAgamAM vibhakata che. jaDa potAnA guNadharmothI ke potAnI kriyamANa paryAyathI pracAlita thayA kare che. jayAre jIva dravya potAnI jJAnAtmaka paryAyothI eka viziSTatA dharAve che je jJAnatattva che, te ja cetanatattva che. kharA arthamAM te phakata jJAnasvarupa ja che bhakatAmaramAM paNa kahyuM che ke, 'jJAnasvarUpamamata pravatti santaH saMtoe A Atmatattvane nirmaLajJAna svarupa batAvyuM che. ahIM have ApaNe thoDI UMDAImAM DUbakI mArIe. jIva dravya anAdikALathI sarvathA svataMtra nathI, karmathI Abadhdha che. karma e paNa jIvanI potAnI ja kRti che jene bhAvakarma kahI zakAya che astu. ahIM mULa vAta para AvIe. karmanI A udayamAna sthitimAM jIvanI je paryAya che, te zudhdha 379 Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rahI zakatI nathI arthAt AdhyAtmika AtmapradezomAM jayAre paricAlana thAya che ane spaMdana thAya che tyAre pratyeka samaye eka eka paryAya aMtaHstalathI nivRta thayA pachI dhULa rUpa dhAraNa kare che ane tyArabAda manoyoga, vacanayoga ke pravRtirupe te AMtarika paryAyo pragaTa thAya che. sAmAnya saMjJAmAM saMsArI jIva che je saMsAra mATe ja jIve che te A bAbatamAM vadhAre kazo vicAra karato nathI. dharmane eka puNya pravRtti rupe svIkArI satkarmo kare che, jo ke te paNa eka jIvananuM ujaLuM pAsuM che, paraMtu tenAthI te AdhyAtmika kSetramAM AgaLa vadhI zakato nathI. ahIM je sAdhaka saMsArathI nivRtta thayA pachI athavA vyAvRtta thavAnI IcchAthI sAdhanA kSetramAM Ave che, tyAre te AtmatattvanA mULa sudhI javA prayAsa kare che. eka khAsa vizeSa vAta :- AtmatattvamAM jayAM paryAyanuM jharaNuM che ane sarva prathama samaye zuddha paryAya pragaTa thAya che kAraNa ke lagabhaga badhA zAstrakAranuM maMtavya che ke nAbhikamaLamAM AtmA dravyanA ATha pradezo zuddha rUpe astittva dharAve che. phakata A pradezo ja karmathI sarvathA aprabhAvita che. je zuddha, zAzvata, niraMjana, sidhdha samAna che. madhyasthAne rahelA A zuddha pradezo ja te caitanya tattvono mULa AdhAra che. jo ATha pradezo AvRtta thAya to samagra jIva tattva lupta thAya, paraMtu anaMtakALathI prAkRtika rupe A aSTamaMgala pradeza sarvathA nirAvaraNa rahIne AtmahattvanA astittvane kAyamI jALavI rAkhe che. te aSTa pradezamAMthI jJAnanI zuddha dhArA vahetI rahe che. te jJAnadhArA jayAre sAmAnyarupe samaavasthAmAM hoya tyAre te vizuddha dhyAnarupe anaMta zAMtinI dhotaka che. A sUkSmadhArA sudhI pahoMcavuM ane manoyogathI upara jaI manoyoganA vikArathI chUTAM paDI, manane potAnI jagyAe Ubhu rAkhI manasA parama arthAt manathI para evI je adhyAtmaka zreNI che temanuM avalaMbana laI zuddha paryAyamAM snAna karI zake, te je avasthA che te jIvanano UMcAmAM UMco yoga che. have ApaNe mULa gAthA upara AvIe. "dazA na evI jayAM sudhI' kavirAje je dazAnuM varNana karyuM che, jene ApaNe khUba UMDAIthI vivecana karyuM che, te dazA pragaTa thayA pachI jIva svayaM A aMtarAtmAno joga prApta kare che ane zuddha paryAya rupa, mULa dhArA rupa caitanyavRttine jJAnamAM sthApita kare che ane eka adabhUta yogano lAbha prApta kare che. paraMtu ahIM kavirAje niSedha bhAve kahyuM che ke je dazAnI jarura che tevI dazA jayAM sudhI pragaTa na thAya tyAM sudhI A jIva ApaNe je aMtarajoga kahyo che te jogane meLavI zakato nathI. gAthAnuM tAtparya che ke A joga vizeSa jJAnAtmaka, bhAvAtmaka ane AgaLa vadhIne kaho to dhyAnAtmaka joga che. sUkSma bhAvadaSTie nizcita 5 aMtarAtmAno joga che, paraMtu bAhya daSTie AvA sadaguru je AMtarazreNImAM praveza karAvI zake che tevA vyakitano joga paNa jIvane prApta thato nathI. prApta na thavAmAM dazAno abhAva che ane tevA parama puNyano paNa abhAva che. banne kAraNonA abhAvathI A uttama jogano paNa abhAva banI rahe che. jema vyakitano joga che tema uttama sthAna, uttama saMga ane uttama pravacana ItyAdino paNa bAhya joga aMtarajogamAM kAraNabhUta hovAthI te paNa badhA sujoganA ja aMga che. 380 Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kavirAje ahIM "je lahe' na joga kahyuM che te gUDhArthavALo zabda che arthAt jIva yoga mArganuM avalaMbana karI zakato nathI. aSTAMgayoganA ekapaNa yogane sparzI zakato nathI, aMtarAtmAne paNa oLakhato nathI, ane tevA sat sthAna, sadvartana ke sadaguruno yoga meLavI zakato nathI, e rIte joga' zabda cotarapha kalyANanA nimitta mATe sUcanA Ape che ane jIva jo uttama dazAne prApta kare, to ja Avo joga maLe tema kahIne have trIjA padamAM jo Avo joga na maLe, to tenuM pariNAma zuM Ave? te svayaM batAve che. "mokSa mArga pAme nahIM." mokSa to sAmAnya rIte siddha avasthAmAM prApta thAya che, paraMtu A sAMsArika, Adhi, vyAdhi, upAdhithI mukata thavuM, e paNa mokSano eka sAkSAta prakAra che. sarvathA karmakSaya thayA pachI je sidhdha avasthA pragaTa thaze te mokSa to bahu dUra che paraMtu vartamAna avasthAmAM paNa jIva mukata thAya, ajJAnathI mukata thAya, kaSAyothI mukata thAya, sAMsArika duHkha ane ciMtAothI mukata thAya te paNa mokSano eka pratyakSa prakAra che astu. ahIM je mokSa zabda vaparAyo che te aMtima mokSane lakSamAM rAkhI sidhdha bhagavaMtone daSTigata rAkhI mokSa prAptino je prayAsa thAya che, te mokSa Adeya che, upAdeya che, ArAdhya che, AdaraNIya che, lakSa che, gaMtavya sthAna che, janma maraNanA cakrathI mukata thaI zAzvata zAMti maLe ane jIva potAnA kendramAM sthita thAya, te mokSane zAstromAM ke sAdhanomAM vaNI levAmAM Ave che. A mokSano mArga paNa nizcita karavAmAM Avyo che. pAchaLanA vivaraNamAM mokSa mArga mATe ApaNe ghaNuM kahI gayA chIe. bahu ja vistArathI tenuM vivaraNa karyuM che. ahIM have pharIthI punaHrukita na karatA sAmAnya rIte daSTipAta karI A gAthAne pUrNa karazuM. mokSa karatA mokSa mArganuM mahattva vadhAre che, mokSa to mahattvapUrNa che ja paraMtu jo mokSamArganI prApti thAya to mokSa durlabha nathI. hakIkatamAM mokSa mArga durlabha che. sAdhana durlabha che, zudhdha sAdhana maLe to sAdhya durlabha nathI. saMpUrNa AtmasidhdhimAM zAstrakAre mokSamArga zabdano be cAra vakhata prayoga karyo che ane mArganI upAdeyatAne ja mahatva ApyuM che. bIja sAruM hoya, sArI bhUmi ane pANI maLe, to te aMkurita thaI vRkSanuM rupa pAmavAnuM che. sAdhanAkALamAM sAdhananI ja pramukhatA che. jo ke sAdhya prApta thayA pachI sAdhana vyAvRtta thaI jAya che athavA sAdhyamAM vilIna thaI jAya che. mokSamArganA je upakaraNa jJAna, darzana, bhakita, ItyAdi sidhdhi prApta thatAM soLe kaLAe khIlI temAM vilIna thaI jAya che arthAt sAdhana sAdhyarupe pariNata thaI jAya che. dUdhamAM nAkheluM meLavaNa badhA dUdhane dahIM karI pote svayaM dahIM rupe pariNata thaI jAya che. ahIM je be vibhAjana karyA che mokSa ane mokSano mArga, temAM prAthamika avasthAmAM mArga upAdeya che ane aMtima kSaNe mokSa upAdeya che. ahIM je mokSamArga zabdano prayoga karyo che, A mArga nimitta kAraNarupe nathI paraMtu mokSanuM upAdAna che. upAdAna kAraNa svayaM kAryarupe pariNata thaI kAraNa kAryanI ekatA pradarzita kare che tema ahIM mokSa ane mokSano mArga bane upAdAna hovAthI ekarupa thaI jAya che. ahIM zAstrakAre mokSamArga zabdano upayoga karyo che. mokSa mArga pAmavAnI durlabhatA batAvI che ane jo mokSamArga na pAme to mokSa paNa na pAme tevo spaSTa upadeza Apyo che. * * * * , , , , , , , , dAdA 381 Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samajAya che ke mArganuM avalaMbana karavuM te jIva mATe prAthamika AvazyakatA che, mArga para AruDha thavuM te tyAra pachInI AvazyakatA che ane kramazaH mokSamArgamAM gati karavI, utarottara eka eka bhUmikA pAra karavI ane mokSa mArganI sIDInA badhA pagathiyAnuM avalaMbana karI mokSamAM pahoMcavAnuM che paraMtu jo A mokSa mArga maLe ja nahIM, mokSamArganA A sopAna prApta na thAya tyAM sudhI prathama pagathiye ja aTakelo jIva mokSa pAmI zakato nathI. mokSa mArga na pAmavAmAM uparyukata joganI aprApti che. jyAM sudhI evI dazA na hoya tyAM sudhI joga prApta thato nathI, ane AvI dazA paNa pUrvanI gAthAmAM kahelA utama lakSaNo na AvyA hoya to pragaTa thatI nathI. A rIte 39 gAthA sudhI eka saLaMga sAMkaLano bodha Apyo che. 1) kaSAyanI upazamatA Adi guNonuM na hovuM. 2) AvA guNonA abhAvamAM uttama dazA pragaTa na thavI. 3) joga na maLe to jIva mokSa mArga pAmato nathI. 4) ane jo mokSa mArga na pAme to mokSa prApti thatI nathI. arthAt jIva mukata thato nathI. A rIte zAstrakAre kAraNa kAryanI eka saLaMga sAMkaLano bodha ApIne jIva AtmArthI kayAre bane ane kayAre te mokSamArgano sparza kare tenI utama kavitA rajU karI che. bahu ja thoDA zabdomAM jJAnagaMgA vahAvI che. hajI sAMkaLanI eka kaDI bAkI che. ane te che aMtara roga maTavAnI vAta. pUrvanI gAthAmAM zAstrakAre manaroga zabdano upayoga karyo hato. ApaNe khUba ja sUkSma vivaraNa karI gayA chIe. jayAre A gAthAmAM aMtararoga zabdano upayoga karyo che. manaroga te mAnasika ane manayoga sudhI pahoMcelA vibhAvanuM varNana kare che. jayAre aMtararoga zabda manaroganA mULiyA samAna che. aMtararoga te bahu ja UMDo kAMTo che. kAMTo aMdaramAM che ane pIDA upara che. AdhivyAdhi-upAdhi, bAhya jaMjALa vagere je kAMI kaleza utpanna thAya che ane rAga-dveSanA nimitta bane che. te badhI bimArInuM mULa koI AMtararoga che. viSapAna karyA pachI manuSyanuM mRtyu thAya che. paraMtu viSa nI utpati kayAM thaI che? viSAkata bhAvo kevI rIte utpanna thayA? te eka agamya viSaya che. jIva vAsanAthI ke AzA vRSaNAthI duHkhI thAya che athavA ahaMkAra ke krodhAdi kaSAyanuM nimitta bane che. to te vAsanAnuM mULa kayAM che ? ahIM zAstrakAra A badhA maulika bhAvone ujAgara karavA mATe aMtararoga zabdano prayoga kare che. aMtararoga eTale mULamAM UMDAImAM rahelI bimArI, jema roga che tema roganA kAraNo paNa che. bhagavAna budhdha sAdhanA mArgamAM cAra Arya satyo meLavyA. temAM temaNe prathama Arya satyamAM duHkha che ema mAnyuM. ane bIjA Arya satyamAM duHkhanuM kAraNa zuM che? te praznanA javAbamAM kahe che ke duHkhanuM kAraNa vAsanA che. vAsanA kahIne baudhdhadarzana tyAM aTakI gayuM che. jyAre ahIM AgaLa vadhIne pUchavAmAM Ave che ke vAsanAnuM mULa zuM che ? AtmasidhdhimAM A gAthAno aMtarayoga zabda ghaNo ja tattvapUrNa ane tathyapUrNa che. hakIkatamAM aMtararoga te ja badhI vAsanAnuM mULa che ane tA : 382 Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMtaramAMthI udbhavelo A roga bAhya yogo tathA saMbaMdhomAM phelAya ane badhA parigrahomAM vyApta banI saMparkamAM AvatA jIvarAzi sAthe moha bhAvanA ke verabhAvanA saMbaMdho bAMdhI eka vizALa saMsAra jALa UbhI kare che. maTe na aMtara roga" ema kahIne zAstrakAra A AMtarika kAraNone vilaya karavAnI vAta kare che ane jo AMtarika kAraNa vilaya na thAya, to jIva upAdhithI mukata thato nathI. mokSa pAme ke na pAme paraMtu jo A eno aMtara roga maTe to badhuM saraLa thAya ane sahajabhAve jIva zAMtino anubhava kare, paraMtu A aMtararoga maTato nathI to bAkInA badhA upacAra vyartha che. ema paNa IzAro karelo che. A aMtararoga zuM che ? aMtararoga : A viSaya upara jarurI vivaraNa karI tene samajIe. ApaNe tyAM traNa zabdo prasidhdha che. bahirAtmA, aMtarAtmA ane paramAtmA. A zabdothI samajAya che ke bahAranA A bhautika DhAMcA sAthe koI AMtarika jagata joDAyeluM che ane A AMtarika jagatano paramAtmA sAthe saMbaMdha che. te ja rIte sthUlaroga, aMtararoga ane tenAthI AgaLa vadhIne kaho to caramaroga, AvA bhAvo pragaTa thAya che. bAhya bhUmikA, te sthUla che. jyAre AMtarika bhUmikA te sUkSma che. roga zabda jIvanI viparIta dazAno bodhaka che. aNagamatI pIDAdAyaka avasthA te roga che. AvA skUla roganuM adhiSThAna zarIra che, paraMtu AMtarika aNagamatA pIDAdAyaka ajJAna bharelA je bhAvo che, te AMtarika roga che. tenuM bhAjana manathI para evuM AdhyAtmika kSetra che. upAdhi paNa traNa prakAranI che. Adhidaivika, Adhibhautika ane AdhyAtmika, Adhidaivika upAdhi te prakRtijanya che. arthAta saMsAranA dravyomAM thatAM ulkApAtane kAraNe upAdhi ke duHkha utpanna thAya che, te Adhidaivika che. khoTA sAdhano ane khoTI rIte vartAva karavAthI athavA je sAdhana maLyA che teno durupayoga karavAthI, bina jarurI vyasanonuM sevana karavAthI Adhibhautika kaSTa UbhuM thAya che. A banne upAdhi bAhya che, paraMtu trIjI upAdhi te aMtargata adhyAtma che. jIvanA viparIta pariNAmothI ke vibhAvothI ane tenA ajJAnathI je AMtarika pIDA UbhI thAya che te AdhyAtmika upAdhi che. ahIM zAstrakAre je aMtararoga kahyo che te A trIjA naMbaranI sUkSma AdhyAtmika pIDAne sUcave che, ane A AdhyAtmika upAdhi te jIvano aMtarano roga che. aMtara roganI gahanatA : A AdhyAtmika pIDA ke A aMtara rogano AraMbha kayAMthI thAya che ? jayAre ghAtikarmonA vipAka udayamAna thAya, tyAre udaya pariNAmo AkAzanA vAdaLAonI jema aMtarAtmAmAM chavAI jAya che. jIva jJAnanA abhAve te udayamAna pariNAmo sAthe joDAya che, tenAthI dUra rahI zakato nathI. tIrNajJAnarupI karavata hoya to ja A udayamAna kASTane cIrI zake che. samayasAranA TIkAkAra amRtacaMdrasUrIjIe ThIka ja kahyuM che ke jIva parAkrama karI tIkSNa ArAvALI karavatathI A udayamAna bhAvo rupI kASTane vere che. svayaM zAstrakAra kavirAje kahyuM che ke "vicare udaya prayoga" arthAt udaya bhAvanA pariNAmo sAthe bhaLI na jatAM temano draSTA banI te karmonI nirjarA thavA de, paNa udayamAna karmonA kAraNe ajJAnavaza banI tenA pratyAghAta rupe AkULatA UbhI na kare, vyAkULa na bane, samabhAve taTastha banI samatApe pariName to A roganA 383 Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULiyA tyAM ja baLIne bhasma thaI jAya che. jema prajajavalita Agane navA kASTa na maLe to svayaM saLagIne tyAM ja bujhAya jAya che. tema udayamAna pariNAmo sthiti pUrI thatAM kaDavA phaLa ApyA vinA jharI jAya che, paraMtu jo tyAM jIva ajJAnane AdhIna banI A udayabhAvane potA para oDhI le ane tenAthI AkuLa vyAkuLa thaI viparIta bhAvone pedA kare, to te moTAmAM moTo aMtara roga che. zAstrakAre ahIM A aMtararogano ullekha karyo che ane "maTe na aMtara roga' kahIne jo aMtara roga na maTe to bIjA roga to maTe ja kayAMthI ? tevo bodha ApI aMtara rogane ja DAmI devAno ullekha karyo che astu. * upasaMhAra : ahIM aMtararoga zabdanI A sUkSma vivekSAthI samajI zakAze ke aMtararoga zuM che, ane teno maTADavo zA mATe mahattvapUrNa che? jo te na maTe to mokSamArga paNa pAme nahIM ane zAMti paNa pAme nahIM. ahIM 39mI gAthAne ApaNe samApta karI teno sArAMza meLavI AgaLa vadhIe. prAraMbhamAM ja ApaNe kahyuM che ke A gAthA ghaNI ja mahattvapUrNa che. eka AkhI sAMkaLanI vivakSA kare che. te sAMkaLano ApaNe ullekha karI gayA chIe. sArAMza e che ke zAstrakAra jevI Icche che tevI uttama dazA jayAM sudhI pragaTa na thAya, tyAM sudhI jIvane sArA tathA utama bhAvo ke saru rupI uttama vyakitano yoga na maLe, to jIva mukitamArgane paNa na meLavI zake ane tenI bhava pIDA paNa na maTe, tethI AtmArthIe A satyane samajIne A baMdhanakartA sAMkaLInI badhI kaDIne toDI nAMkhavI joIe, judI judI karI nAMkhavI joIe. upodaghAta : 39 mI gAthA niSedhAtmaka hatI jayAre zAstrakAra svayaM A 40 mI gAthAnA badhA bhAvone bIjI rIte palaTAvI AtmArthInA lakSaNanA bahAne jIvane zuM zAtAkArI che, zuM sukhadAyI bane, sAthe sAthe tenuM kalyANa paNa thAya tevI utama sAMkaLano ullekha kare che. A sAMkaLa kUvAmAMthI pANInI bAlaTIne jema bahAra lAve tema AtmajJAnathI jIvane taraboLa karI zake tevI uttama sAMkaLa che. badhA sadbhAva badhA zabdomAM pragaTa karyA che. temAM vAMchita dazA, vAMchita yoga ane tenAthI upajatuM sukhadAyika pariNAma pragaTa karIne eka prakAre jANe suMdara bhojana karyA pachI oDakAra Ave te rIte ahIM AtmArthInA lakSaNo vAgoLyA pachI madhura oDakAra Avyo hoya tevI A gAthA che. sahajabhAve jIva haThAgrahathI mukata thayelo hoya to, keTalI AnaMdadAyaka avasthAne sparza karI zake che. tevo bodha, ApatA zAstrakAra svayaM harSita thaI rahyA hoya, tevo AbhAsa A gAthAne vAMcatA thAya che. zAstrakAre svayaM sukhada sthitino ullekha karI A gAthAno zubhAraMbha kare che. have ApaNe te saritAmAM snAna karIe. Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke , ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; gAthA-40 Ave jayAM evI dazA, sadguru bodha suhAya; 'te bodhe suvicAraNA tyAM pragaTe sukhadAya II Ave jyAM evI dazA : 39 mI gAthAmAM je abhAva bharelI sAMkaLa hatI tene palaTAvIne 40 mI gAthAmAM sadbhAva sAMkaLano ullekha kare che. te phakata AtmArthInuM lakSaNa che. eTaluM ja nahIM paraMtu A sAMkaLa dravya ane bhAva, banne rIte sukhadAyI che. jo jIva AtmArthI hoya to ja AvI sAMkaLane varelo hoya. ahIM evI dazA ema lakhyuM che. "evI dazA" arthAt kevI dazA ? pUrvamAM ApaNe evI zabdano ghaNo ja vistArathI artha kahelo che. "evI dazA' eTale jIvane je vAMcchita che evI dazA. arthAt pUrva bhUmikAmAM je dazA hovI joIe tevI dazA'. bIjI rIte kahIe to gurune mAnya hoya tevI bhakitamaya dazA, adhyAtma draSTie kaho to have mokSa sivAya bIjI koI abhilASA nathI, phakata zuddha Atmatattvane varavAnI IcchA che. tene anukuLa ja jIva je suMdara yoga upacAronI pravRti kare che, tevI dazA paraMtu ahIM zAstrakAre "Ave tema lakhyuM che. "Ave' no artha evo che ke svAbhAvika rIte pragaTa thAya. ahaMkArapUrvaka koI kaSAyane jItavA mAge athavA potAnI vRttione dabAvIne kaThora tapa kare to bAhyamAM tyAga avasthA dekhAya che, paraMtu je dazAnI jarura che te dazA AvatI nathI arthAt pragaTa thatI nathI. Ave evI dazA ema kahIne zAstrakAre eka mahattvapUrNa vAta kahI che. A kathana che. kramika vikAsanuM jJAna, darzana ke cAritranI paryAyo kramabadhdha pragaTa thatI hoya che. IcchAthI nahIM, kartavya pUruM thayA pachI svataH skUlarupa udbhave che. jema koI kahe ke AMbAmAM mora Avyo che. phUlamAM sugaMdha udbhavI che, A badhI svataH AvanArI kriyAo che. mALI potAno puruSArtha kare che, bAgavAnI kare che, kartavya pUrNa thAya, kAraNa sAmagrI nirdoSabhAve ekatra thaI hoya, upAdAna ane nimitta, ane kAraNa zudhdha hoya to mALI IcchA kare ke na kare svataH suMdara phaLa Ave che, svataH saurabha phelAya che. kartavya parAyaNa na hoya ane kAraNa sAmagrIno saMyoga na hoya, dravya-kSetra-kALa -bhAvano paripAka na thayo hoya to IcchA mAtrathI phaLa AvatA nathI. eTale ahIM kavirAja Ave jyAM evI dazA" ema kahyuM che, arthAt tenI pUrvamAM je A uttamadazAno dhAraka jIva che, te kartavyaniSTha hoya, mohanIya Adi ghAtakarmonA kSayopazamAdi thayA hoya ane tenA nirdoSa puNyano udaya hoya, arthAt nirmaLa puNyanI prakRti khIlI hoya, tyAre AvI dazA Ave che, je dazAnI apekSA che. te dazA kAraNabhUta che. dazAno artha avasthA che. avasthA eTale eka prakAranI paryAya ke samarupa ghaNI paryAyono samUha che ane kramika vikAsathI eka pachI eka kramathI uttarouttara vardhamAna pariNAmothI A dazA pragaTa thaI hoya che. sAmAnyapaNe te kramabadhdha paryAya paNa kahevAya che. A dazA te eka apUrva upalabdhi che. mATe kahe che ke "Ave evI dazA" "evI" arthAta kevI? pharIthI A prazna pUchIe chIe. je pUrvamAM nathI AvI tevI apUrva dazA. jainazAstromAM tene apUrvakaraNa kahe che. A apUrva sthiti sAmAnya kramamAM prathama guNasthAnathI samyagudarzana tarapha che. 385mA Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaLelA jIvane prApta thAya che. pharIthI apUrvakaraNanI sthiti AThamA guNasthAnake prApta thAya che. ahIM je dazA che te prathama udbhavelI apUrvadazA che. apUrvadazAmAM ghAtI karmonI sthiti ane anubhAga maMda paDI jAya che. udaya pravAha khaMDita thavAthI vacamAM jJAna prakAza jhabakArA kare che. A che eka alaukika dazA. suhAya zabdanI mImAMsA : A dazAnI upalabdhi thayA pachI svayaM kavirAja tenA suphaLa nuM varNana kare che. suphaLamAM saddaguruno bodha suhAya tema lakhyuM che, paraMtu vAstavika rIte A bhAva bannene lAgu paDe che. sadga paNa game che ane teno bodha paNa game che. sadguru vyakitarupe che ane teno bodha temanA jJAnarupe che. dravyabhAve vacanarUpa paNa che, ane aNakaththA Igita bhAvo paNa che. Ama A avasthAnA eka ja vAkayamAM traNe phaLanuM udghodhana karyuM che. phakata kerI game che ema nahIM, paNa AMbo paNa game che. ane AMbAnI surakSA paNa grAhya che. Ama trividha prakArano bhakitamaya anurAga thAya tema eka ja zabdamAM traNeya bhAva eka sAthe vyakata karyA che. alaga karIne A rIte bolI zakAya. (1) sadguru suhAya (2) bodha suhAya (3) aNakaththA Igita bhAvo paNa suhAya. "sadguru te bodhanuM adhiSThAna che, ugAtA che. vedamAM kahyuM che ke jeTalA veda AdaraNIya che teTalA tenA udgAtApaNa AdaraNIya che kAraNa ke teo vedane kahI zake che, vedanA bhAvone pragaTa kare che. ahIM paNa bodha to game ja che paraMtu tenA udgAtA evA sadguru paNa game che. sadguru ane bodha bane rucikara thayA pachI tenuM kahevAnuM tAtparya che, je bhAva che, je vANImAM UtaryA nathI paraMtu te badhA bhAvo sukhapa lAge che. suhAya zabdanA ane artha thAya che game che, ane sukharupa thAya che, A viSayane eka caubhaMgIthI samajI zakAya che. (1) game che paNa aMte duHkharUpa che. (2) gamatuM paNa nathI ane duHkharupa che. (3) gamatuM nathI paNa sukharUpa che. (4) game che ane sukharUpa che. A caubhaMgImAM cotho bhAMgo sarvottama che. je game paNa che ane sukharUpa paNa che. ahIM kavirAje suhAya zabda mUkIne A cothA bhaMgano upayoga karyo che. saruno bodha game paNa che ane sukhadAI paNa che. suhAya zabdamAM kriyA ane pariNAma banneno eka sAthe ullekha che. kevI che A suMdara sugamya vANI ! astu. - sadguru bodha : ahIM "saru bodha suhAya" e zabdanI sAmAnya bhUmikAnuM tathA pUrvanI AvazyakadazAnuM varNana karyA pachI have ApaNe thoDA vadhAre UMDA UtarIe. saruno bodha zuM che? je bodha suhAya che te bodhanuM svarupa zuM che? bodhanuM bhAvAtmaka rupa zuM che? ane guNAtmaka mUlya zuM che ? bodha uddabodhana, bodhapATha e badhA vyavahAramAM sAmAnya zabdo che paraMtu adhyAtmazAstromAM bodha zabda eka vilakSaNa bhAva dhAraNa kare che. jema sAdhAraNa khoTA ghareNAne paNa 386 Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ghareNA kahevAya ane sAcA ghareNA paNa ghareNA zabdathI bolAya paNa baMne zabdamAM ghaNuM aMtara che. mAnava jIvanane upayogI evo sAmAnya naitika bodha e paNa bodha gaNAya che ane te paNa vyavahArika jIvanamAM upayogI hoya che paraMtu A bodha sAmAnya sukha duHkhanA kAraNabhUta che. te tyAM ja sImita thaI jAya che. dIrghakALa sudhI AtmajJAna rupe sthAyI thaI jIvane mukita pradAna karavAmAM bahu upayogI thato nathI, paraMtu sAcA ghareNA jevo athavA sAcA hIrA jevo saruno bodha te mAnava jIvananuM eka ujajavaLa pAsuM che. eTaluM ja nahIM paraMtu te janma janmAMtaranI karmajALane chedIne amara sthitine prApta karAvI zake tevo nitya ane zAzvata devAdhidevoe Apelo vItarAga bhAva bharelo bodha che. A bodha AtmajJAnanA bIja jevo che. jene jene sAhityamAM bodhibIja paNa kahe che ane A bodharupI bIjamAMthI abhUta jJAnadazA pragaTa thAya che. bodhano Avo mahimA kahyA pachI bodhanuM sAkSAt svarupa vAgoLIe. prathama sadguru bodha lakhyuM che temAM chaThThI vibhakita lupta thayelI che, kAvyanI draSTie parihAra karyo che, paraMtu vAkayArtha che ke sadguruno bodha. jo ke sadguru svayaM sAkSAt bodharupa che, arthAta sadguru bodhanuM mUrtarUpa che. chaThThI vibhakitano adhyAhAra na laIe to gAthAno sAkSAt pada sadguru bodha ema gavAyuM che. sadguru rupa bodha, sadgurunuM je kAMI halanacalana che arthAt enuM je kAMI mUrtimAna rupa che, athavA tenA mukhamaMDaLa para je bhAva patharAyA che, te badhA bhAvo bodhAtmaka che. vedAntAmAM kahyuM che ke "mauna upathisati' arthAtu siddha puruSo vaNabole maunathI paNa upadeza Ape che. temanA vacana vANI to bodha che, sadguru bodha phakata vacanAtmakarUpa ja nathI paraMtu triyogAtmaka che arthAt sadagurunA mana-vANI ane karma traNeya yoga bodharupa che. sadguru zabdanI vyAkhyA pUrvamAM khUba ja vistArathI kahI gayA chIe, tethI ahIM eTaluM ja kahezuM ke sat eTale zudhdha. zuddha vyavahArane pAmelA hoya, te saguru zabda UMcAIno dyotaka che. ahIM ApaNe sadguru bodhano sAmAnya artha jANI lIdho che. bodha zabda ghaNA pAsA dharAve che. subodha, avabodha, aMtarbodha, paramabodha, ItyAdi bodhanA vividha pAsA che. bodha kevaLa zravaNarupa nathI paNa zravaNa thayA pachI jemAM arthanI samaja che, tevuM jJAna ke budhdhi bodha bane che, jo A bodha kSaNika hoya to pUrNa lAbhakArI nathI. eTale zAstrakAroe avabodha zabda mUkayo che. avabodha zabda sImAvAcI che. bodha thayA pachI te sthAyI rahe, TakI rahe, aMtaramAM utarI jAya ane ghaNA kALa sudhI, ghaNA kSetramAM ke ghaNA janmo sudhI je jaLavAI rahe tyAre te avabodha bane che, nimittabhAve udbhavelo bodha ane jJAnavaraNIyakarmanA kSayopazamathI nirmaLa thayeluM jJAna ane jayAre ekAkAra thAya che tyAre aMtabedha bane che. A aMtarbodha vizudhdha thayA pachI paramAtmAnA darzana karAve ke paramAtmA pratyeno nirmaLa pariNAma jAgRta karAve tyAre te paramabodha bane che. prathama kSaNe thayelo bodha kramika vikAsa karatAM karatAM ghaNA pAsAmAM palaTAIne paramabodha jevI kakSA sudhI jAya che astu. sAmAnya bodhamAM guNavattAno viveka thayA pachI subodhanI tAravaNI thAya che. jema koIe ghauM kharIdyA, tyAre badhA ghauM grAhya banyA, paraMtu temAMthI kacaro, kAMkarA nIkaLI jAya tyAre ghauMnI zudhdha kAra: 387 ease Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ grAhyatA spaSTa thAya che. mAkhaNamAMthI jema kaTu nIkaLI jAya ane kamodamAMthI jema chalakA nIkaLI jAya, tema samagra bodhamAM je sAmAnya bhAvo hoya, ItyAdi tyAjaya banI jayAre grAhya bhAvone dhAraNa karavAmAM Ave, tyAre te subodha bane che. dharmano samagra graMtha AdaraNIya che. tema vyavahAramAM bolAya paraMtu samagra graMthamAM badhI vAto upAdeya hotI nathI. heya-zaya ane upAya traNeyano viveka thAya che. ahIM sadguru bodhamAM paNa traNeya bhAvonI pramukhatA che. temAM vibhAvano bodha ane vibhAvonuM tyAjayapaNuM batAve che temaja svarupano bodha ane te jJAnarupa AtmAnI upAdeyatA batAve che. badhA dravyono bodha te zeyAtmaka bhAvo hovAthI jANavA pUratA che. A rIte sadguru bodhamAM samagra bhAvonuM maMthana thAya che. tenA aNagamatA bhAvo arthAt vaibhAvikabhAvo je tyAjya che, te vAta game che. e ja rIte upAdayabhAvo paNa game che ane heya paNa game che. eTale ahIM kavirAje suhAya zabda vAparyo che. game che arthAt bodhamAM je tattva che te tattva jIva svIkArI le suvicAraNA : suhAyano bIjo artha zAMti ApanAra che. A vAta cothA padamAM zAstrakAra svayaM kahI rahyA che. sadguru bodha suhAya" e AkhA padanuM vivaraNa vicAryA pachI ane teno bodhapATha lIdhA pachI have A subodhanuM zuM pariNAma Ave che, tenI phaLazruti trIjA padamAM spaSTa karI che. te bodhe suvicAraNA ahIM saptamI vibhakita che. hakIkatamAM vyAkaraNamAM sati saptami kahevAya che. tevo A prayoga che. te bodhe eTale te bodha prApta thayA pachI, te bodhanI hAjarImAM ane te bodhanA prabhAve ItyAdi pado mUkayA che. eTale kAvyanI daSTie ahIM suvicAraNA zabda mUkayo che. suvicAra te bhAvavAcaka nAma che, jayAre suvicAraNA te guNavAcaka kriyApada che. vicAraNA zabda kriyAtmaka che. Ama kriyAtmaka zabdano prayoga karI zAstrakAra bodha thayA pachI eka utpana thatI jJAna kriyAno upadeza Ape che, arthAtu ahIM suvicAraNA upaje che, nipaje che evo adhyAhAra parokSabhAva che. vicAra te mAnasikabhAva che. jayAre suvicAraNA te AdhyAtmika bhAva che, AdhyAtmika kriyA che. eka mahattvapUrNa vAta : suvicAraNA zabda kahevAmAM eka ati sUkSma kathana thayeluM che. je AtmasiddhinA abhyAsIe samajavuM bahu jarUrI che. ahIM zAstrakAre vicAraNAnI sAthe "su" pratyaya lagADyo che. suvicAraNA eTale sArI vicAraNA eTaluM ja nahIM paraMtu zudhdha vicAraNA, e artha vadhAre grAhya che. adhyAtmakSetramAM AtmAnA sUkSma pradezomAM kriyAtmaka spaMdana thAya che ane vizeSa prakAranuM caraNa arthAtu calAyamAna sthiti thAya che. vicArano artha che vizeSa prakAranuM cara kahetA cAlavuM, cara kahetA AgaLa vadhavuM, cara kahetA eka eka binduno sparza karavo, tevo vicAra zabdano AdhyAtmika artha che. ahIM vicArano artha mAnasika vicAra levAno nathI. paraMtu AMtarika vicaraNa artha levAno che. zAstramAM paNa Ave che tevo vepALe vida arthAt AvA tapasvI sAdhu bhAva vicaraNa karatA rahe che. A vicaraNa te vicAraNA che. mULa vAta para AvIe. jayAre pradezomAM spaMdana thAya che, tyAre pradezanA guNo sthira hovA chatAM eka pachI eka paryAyono ::::::: :::::::: https: 388 pAlaka Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AvirbhAva thAya che ane A paryAyomAM jayAM sudhI karma prabhAvanuM pratibiMba na paDe tyAM sudhI A jJAnAtmaka kriyA suvicAraNA che, arthAt suvicaraNa che paraMtu jo temAM zudhdhatAno bhAva na hoya, zudhdhatAno aMza na hoya ane vibhAvarupa melathI A kriyAbhAva melo thayo hoya, to te suvicAraNA rahetI nathI. jema kapaDA upara paDelo mela kapaDAnA svarupane kalaMkita kare che tema udayamAna karyu vicAraNAne kalaMkita karI suvicAraNA rahevA detA nathI. paraMtu jo pratipakSamAM sadgurunA bodhanI jIve avadhAraNA karI che ane jene soLa AnA bodha gamyo che te bodha sAme pakSe Ubho che, arthAt bodhanI hAjarI che, to te suvicAraNA bane che. kAraNa ke bodha svayaM eka jJAnAtmaka kriyAnuM rupa che. have pragaTa thatI navI zudhdha vicAraNAnI dhArA jayAre potAnuM svarupa jALavI rAkhe che, tyAre prApta thayelo bodha ane prakAzita thayelI A nUtana paryAya, e bannenuM ekAkAra milana thatAM vicAraNA suvicAraNA banI prabaLabhAve pravAhita thAya che. jema nadInI dhArA nadImAM paDelA kacarAne kinArA tarapha pheMkIne punaH nirmaLa thaI vahetI rahe che tevI A sthiti che jene kavirAja ahIM suvicAraNA kahe che. bodha paNa jJAnAtmaka che ane suvicAraNA paNa jJAnAtmaka prakriyA che. ahIM 'jJAnAt jAyate jJAnAt' e sidhdhAMta spaSTa thayo che, arthAt jJAnathI upajelI eka paryAya bIjI vizeSa paryAyane janma Ape che e paryAya bIjI paryAyanuM nimitta bane che. jJAnAtmaka payAryano krama kSayopazama anusAra eka pachI eka khulato jAya che, paraMtu Ama thavAmAM pUrvanI paryAya uttara paryAyamAM nimittabhUta thAya che. darzanazAstramAM pratyAbhijJAnanA vicAra karavAmAM Avyo che. go sadazo gavayaH' arthAt pUrvamAM eka sAmAnya bodha thayo hoya to te bodha vizeSa bodhamAM kAraNabhUta thAya che. Ama pratyAbhijJAna paNa eka jJAnano vizeSa prakAra che. sadguru bodha pariNata thayo che ane have te bodha thayA pachI suvicAraNA nipaje che. ahIM bodhAtmakajJAna ane suvicAraNA rupa jJAna, bane nimittabhAve kArya kAraNano saMbadha dharAve che. gAthAmAM te bodhe ema kahyuM che arthAt te bodhanA astitvamAM suvicAraNA astittva pAme che. Ama banne paryAya samakAlIna paNa banI jAya che. AdhyAtmika sUkSma jagatamAM eka moTuM parivartana thAya che. atyAra sudhInA vibhAva vicArothI mukata thaI eka suvicAraNAno krama nizcita thAya che, Atma kalyANanI sAMkaLa pratyakSa anubhavamAM Ave che ane te che parama zAMti sAcI, zAMti, te jJAnanI parIkSA che. jIvane zAMtino anubhava thAya tyAre je jJAna te pAmyo che, tenI vAstavikatA samajAya che. tyAM pragaTe sukhadAya : ahIM zAstrakAra cothA padamAM 'tyAM pragaTe sukhadAya' ema kahIne suvicAraNAnuM suphaLa AtmazAMti kahyuM che, je jIvane sukhadAyI che. bhautika sukho AkULatA pedA kare che, paraMtu A AdhyAtmika tattvo AkULatA rahita nirAmaya zAMtinuM adhiSThAna bane ahIM sukhadAya je zabda che te svabhAvajanya sukhanI cetanA Ape che. tema bhagavadgItAmAM kahyuM che. 'AtmanyAyava tiSTha Atma' arthAt have koI bAhya upakaraNanuM avalaMbana lIdhA vinA AtmA svayaM AtmAthI ja saMtuSTa che. bIjA dravyanuM avalaMbana levAnI jarura nathI. 'svataH eva svasti ramate arthAt pote 389 Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ potAmAM ramaNa kare che. AtmA jema jJAnano khajAno che tema nirAmaya sukhano paNa khajAno che. duHkha ApyA vagaranuM nirdoSa sukha Ape che. mATe ahIM kahyuM che tyAM pragaTe sukhadAya, arthAt sukhadAya tattvo svayaM pragaTe che. jema uparano kacaro haTI jatAM varSAkALe jamIna lIlAchama thaI jAya che. tema ahIM kuvicAraNAno kacaro haTI jatAM ane suvicAraNAnI varSA thatAM svataH AtmAnI bhUmi lIlIchama arthAt sukhadAyI banI jAya che, pragaTe che, prakAzita thAya che. pragaTa thavAnI je kriyA che te pratiyogInA abhAvanI sUcaka che. keTalAka guNa ane kriyAo svayaM potAnA upAdAnathI taiyAra hoya che paraMtu pratiyogInA sadbhAvathI tenuM prAgaTaya aTakI jAya che. pratiyogIno abhAva thatAM svataH te pragaTa thAya che. eTale kavirAje ahIM pragaTa zabda mUkIne sukhazAMti te AtmAnI potAnI saMpati che ane teno prakAza paNa svataMtra che jema peTImAM hIrA camakI rahyA che. peTI kholavAthI ja te draSTigata thAya che. peTInuM DhAMkaNu tenA darzanamAM pratiyogI che. pratiyogIno abhAva te prAgaTaya thavAmAM abhAvAtmaka kAraNa che astu. ' ahIM sukhazAMtinuM prAgaTaya te koI banAvaTI vastu nathI paraMtu svaguNonuM zAMtimaya rupa che ane te suvicAraNAno yoga thatAM pragaTa thaI jAya che. AtmAnA adhiSThita guNo to pragaTa thavA mATe talapApaDa hoya che, paraMtu pratiyogInA jALA, vikalpano saMbhAra ane tarka kutarkanA jALA ADA Ave che. A badhAno laya thatAM zAstrakAra svayaM kahe che ke "tyAM pragaTe sukhadAya". je sAMkaLanI ApaNe vyAkhyA karI che. te sAMkaLanI A aMtima kaDIno umero thayA pachI A gAthA hakIkatamAM pUrNa thatI nathI, paraMtu 41mI gAthAno AgaLano bhAga darzAvyo che ane sadgaNanI sAMkaLa nirvANa sudhI saMbaMdha sthApita kare che, jethI A gAthAnI vyAkhyA cAlu rAkhI 41 mI gAthAno sparza karIe. sArAMza e thayo ke A gAthAmAM uttama dazA, tene pariNAme sadguru bodhanI suruci ane bodha thayA pachInI suvicAraNA ane tenAthI upajatI sukhazAMti. Ama A sAMkaLamAM cAra padanI, cAra bhAvonI vyAkhyA karI 41mI gAthAmAM prathama padamAM kahevAmAM AvyuM che ke suvicAraNAnA kAraNe jayAM pragaTe suvicAraNA arthAt je suvicAraNA sukha zAMtine denArI hatI te suvicAraNA bIjuM paNa eka uttama phaLa Ape che, jethI zAstrakAra svayaM suvicAraNano pharIthI ullekha kare che. jayAM suvicAraNa hatI tyAM sukhadAyI pragaTa thaI che ane e ja rIte jayAM suvicAraNA che tyAM nija jJAna paNa pragaTa thAya che. Ama suvicAraNA nijajJAnane paNa pragaTa karavAmAM sahAyabhUta che. manuSyane sukhazAMti ane sAcuM jJAna athavA potA viSenuM jJAna parama Avazyaka che. jethI kavirAje ahIM bane bhAvone pragaTa thavAmAM suvicAraNA upara vajana mUkayuM che. 40 mI gAthAmAM kathita suvicAraNAnuM je kArya hatuM te cAlu rAkhI 41 mI gAthAmAM pharIthI suvicAraNAno ullekha karI tenuM kArya punaH pragaTa karyuM che. suvicAraNA sukha zAMtinI sAthe nijajJAnane paNa pragaTa kare che. jema koI kavitAmAM kahe ke phUla khIlyA che to manorama dRzya dekhAya che ane phUla khIlyA che to cAre tarapha saurabhano anubhava thAya che. Ama be vakhata phUla khIlavAno ullekha che, temAM eka ja nA : 390 . Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAraNathI be kArya ekasAthe saMpana thaI rahyA che. e ja rIte ahIM paNa suvicAraNA janmI che to tyAM sukhadAyI to pragaTa thaI rahyuM che ane suvicAraNAthI nijajJAna paNa pragaTa thAya che. Ama suvicAraNA rupI eka kAraNathI be Avazyaka kAryanuM saMpAdana thaI rahyuM che ane jIvane A baMne phaLa parama Avazyaka che. suvicAraNAthI zAMtino anubhava thatAM samyagudarzanano janma thAya che ane suvicAraNAthI tattvonuM bhAna thatAM samyagujJAna paNa pragaTa thAya che. suvicAraNA darzana ane jJAna bannenI eka nimittabhAve bhistI che, arthAt teno AdhAra che. suvicAraNA rupI sAMkaLamAM be kaDI joDAyelI che. eka sukhadAyI zAMti ane bIjI nijajJAna, AtmajJAna, arthAt darzana ane jJAna bane. 6 291 % Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-41 jyAM pragaTe suvicAraNA tyAM pragaTe nijajJAna; je jJAne kSaya moha thaI pAme pada nirvANa A utkrAntinA kramamAM mohano kSaya thAya che. ahIM AdhyAtmikadazAnuM utthAna thatAM kSAyikabhAvonuM prAgaTaya thAya che. tevo IzAro karyo che, arthAt sUkSmamoha paNa kSaya pAme che ane uttama guNazreNI pragaTa thAya che. A guNazreNImAM tenuM aMtima mahAphaLa nirvANa che, mukita che. te mukitane jIva prApta kare che. pAme pada nirvANa ema kahIne aMtima dazAmAM jIva AruDha thAya che. te spaSTa karyuM che. ApaNe ahIM 40 ane 41 banne gAthAno saLaMga vicAra karI punaH ekavAra AkhI sAMkaLa para ddaSTipAta karazuM. 39 mI gAthAmAM (1) AvI dazA (2) suyoganI prApti (3) mokSa mArganI prApti (4) aMtara rogano nAza, A cAra padanuM vivaraNa karI sAMkaLano zubhAraMbha karyo ane temAM 40 ane 41 mI gAthAmAM sAta padano A pramANe ullekha karyo che. (2) uttama bodha (1) uttama dazA (3) suvicAraNA (5) nijajJAna ane suvicAraNA banneno suyoga (7) pada nirvANa arthAt nirvANa pada. A rIte gAthA 39, 40, 41 nA e badhA bhAvonuM gaNita agiyAra kaDInI sAMkaLane sUcita kare che. A sadguNanI sAMkaLa AdhyAtmika bhUminI kramika agiyAra (11) avasthA pAra karI nirvANa padane meLave che. (4) A - sukha zAMti, (6) B - nijajJAna mohano kSAyikabhAva kharekhara AtmArthInA lakSaNomAM A traNa gAthAmAM kavirAje motI, hIrA, mANeka pArthayA che. eka suMdara vastramAM phUlonuM adbhUta bharata karyuM che. AtmajJAnInI cAdarane svaccha batAvI temAM rahelA alaga alaga guNonuM vivaraNa karyA pachI AkhI cAdara akhaMDabhAve eka che ane te ja AtmArtha che. AvA AtmArthane varelo jIva te AtmArthI che ane AtmArthI jIva ja sadguruno Azraya laI bhakitayogamAM ramaNa karI nirvANa padane meLave che. A rIte sacoTa upadeza ApI ahIM AtmArthInuM prakaraNa samApta karI 42 mI gAthAmAM punaH upasaMhAra karI ardhI gAthA upasaMhArano ullekha kare che, jayAre 42 mI gAthAno uttarArdha have pote kayA zAzvata bhAvone dArzanika rIte vicAra karaze te svayaM kaheze astu. ahIM ApaNe 41 mI gAthAmAM AvelA je bhAvo che tenI thoDI tAttvika mImAMsA karI 42 mI gAthAno upodghAta karazuM. 41 mI gAthAmAM kSaya moha evo zabda vAparyo che ane tenA pariNAme pAme pada nirvANa tema kahyuM che. mohakSayamAM jJAnane kAraNabhUta mAnyuM che. A jJAna te sAmAnya jJAna nathI. temaja sAMbhaLeluM zAstrajJAna paNa nathI, paraMtu nijajJAna' evo zabda vAparyo che. jJAnanA be viSaya che. parAGamukhI ane svamukhI. jJAna jayAre anya dravyone viSaya karI tenA 392 Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bajA ja ::: :: : :: : :: : : : : ::::: : : guNadharmone oLakhe che ane bhinna bhinna prakAre bAhya dravyanI kriyAne vizeSarUpe samaje che tyAre te jJAna parADamukhI hoya che, arthAt para bhAvone vAgoLe che. jo ke jJAna te to jJAna ja che. darzanazAstramAM to "vAra china ti pramANana | jJAnano svabhAva ja che te sva ane para bannenuM eka sAthe parichedana karI pramANabhUta jJAna prApta kare che. | nijajJAna : nijajJAnano artha e che ke jema bIjA dravyonA svabhAvano nirNaya karyo che, te ja rIte Atmadravyano paNa sAMgopAMga nirNaya kare che, te nijajJAna kahevAya che. nijajJAnano evo artha nathI ke phakata potAnuM ja jJAna kare, paraMtu AtmajJAna meLave sAthe sAthe anya dravyonuM paNa jJAna hoya ja che. jo nijajJAna na hoya to jIva aMdhArAmAM rahe che. ahIM jJAna te jJAnI paNa che ane jJAna karanAra tattva paNa che. Atmadravya te jJaya che paraMtu je zeya tattva che te ja jJAna kartA che. jJAnI-jJAnamya e traNeya ekAkAra banI akhaMDa tattvanuM bhAna kare che. tyAre ja te nijajJAna kahevAya che. pote potAthI potAne jANe che, svayaM svathI svane jANe che. AtmA AtmAthI AtmAne jANe che. Ama triyoga ekasAthe joDAyelA che, tethI tene nijajJAna kahyuM che. je jJAna karyA che te potAthI ajANyo nathI. jyAM sudhI samyagudazA na AvI hoya tyAM sudhI sAMsArika dazAone jANe che, mohabhAve nihALe che, svayaM aMdhArAmAM rahe che ane samajI zakato nathI ke A jANakAra koNa che? jANakArane jANe te nijajJAna che. ahIM nijajJAna bhAva daSTie aMtarmukhI daSTi dharAve che. punaH jJAnanI vRtti pAchI pharI jJAnanuM je adhiSThAna che tene oLakhe che. tyAre te nijajJAnarupe nijane pragaTa kare che. hakIkatamAM A zabda samasta adhyAtmazAstrano sArabhUta zabda che. nijajJAna na thAya tyAM sudhI ekaDA vagaranA mIMDA che. dhanya che gurudevane ! jeoe saraLatAthI nijajJAna zabdano upayoga karI mokSamArgane pradarzita karyo che. upasaMhAra : 41 mI gAthAnA badhA bhAvo samApta thayA pachI sArAMza e che ke tyAM zAstrakAre AkhI sAMkaLa pUrI karI che. uttama dazA pAmyA pachI, uttama bodha meLavyA pachI kSAyika bhAvono sparza karI, mohanA raNapradezane oLaMgI lIlAchama nirvANanA kSetramAM praveza kare che. kharekhara A gAthAmAM AdhyAtmika ucca bhUmikAno bhAva pragaTa karyo che. jema zAstramAM guNasthAnazreNInuM varNana karI jayAre jIva kSAyika bhAva sudhI pahoMce che. tyAre te AMtara dazAno khajAno meLavI jhUlavA mAMDe che. AnaMdanI Urmio anubhave che paraMtu A AdarzakSetra haju sAdhakane bhAva dazAmAM samAyeluM che. bhAvadazAmAM paNa adhyAtmasthitino anubhava karI jIva jANe pote mukata thayo tevo AnaMda anubhave che. pAme pada nirvANa' eka to hakIkatamAM jIva nirvANa pAmI anaMtakALa sudhI sva sthitimAM sthita thaI zake tevA sidhdhabhAvamAM varte che. namo sidhdhANaM padamAM samAya che. jayAre bhAvAtmaka sthitimAM "pAme pada nirvANa' no artha joIe to nirvANa zuM che ? nirvANanuM pada kevuM che? te zAzvata padane pAme che, eTale jJAnamAM UtAre che, nirvANa padano saMkalpa kare che. eka rIte te nirvANapadane prApta thAya che. A pada' zabda e sthAnavAcI ke sthitivAcI paNa che ane bIjI rIte te jJAnAtmaka che ane sthitiru5 nirvANanuM bhAna karAve che. nirvANanuM je pada che tenI je dara 393 Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyA che ane tenuM je maulika svarupa che, tene jIva prApta kare che ane karmathI bhinna samasta udayabhAvo rahita pAriNAmika bhAvamAM saMsthita evA Atmatatvane pratyakSa jue che, tyAre te nirvANapadane pAme che astu. " hakIkatamAM jIvanI je yogyatA che. te pramANe te nirvANa padane prApta kare che. nirvANa vize pUrvemAM ApaNe ghaNuM ja kahI gayA chIe. te eka prakAranI samagra vibhAva rahita sthiti che. baudhdha darzanamAM paNa nirvANa zabda che. tyAM paNa samagra vAsanAno kSaya thayA pachI jIva nirvANa pAmI jAya che, arthAt AkhI khalAono aMta thaI jAya che, kazuM rahetuM ja nathI. zUnyamAM vilIna thaI jAya te baudhdha darzananuM nirvANa che, jayAre ahIM anaMta zAMtinuM adhiSThAna ane bAkInA bhAvo zUnya thayA pachI je nirmaLa tattva bace che, te nirvANapada che. nirvANa e AdikALathI sAdhakonuM eka mAtra lakSa rahyuM che. jema badhI nadIo samudra tarapha vahe che tema badhI UMcI sAdhanAo nirvANa tarapha vahe che. ahIM ApaNe 41 mI gAthAmAM paNa sAra tattva nirvANa che teno ullekha karI have 42 mI gAthAno upoddAta karIe. upoddaghAta ? A AtmArthInA lakSaNono aMtima bhAga 42 mI gAthAmAM paripUrNa thAya che. AtmArthInA badhA lakSaNo sadgurunA sahavAsathI laI mokSa pada sudhInI eka sAMkaLa che. ane e AkhI sAMkaLanuM ApaNe vivaraNa ApI cUkayA chIe. ahIM zAstrakAra svayaM e vAtano upasaMhAra karI be padamAM arthAt ardhI gAthAmAM saMketa kare che ane tyArabAda navA viSayano sparza karaze tema svayaM jaNAve che. A prathamanA be padamAM je hakIkata che te pAchalI gAthAomAM kahelA badhA lakSaNono upasaMhAra che, arthAt zuM kahI gayA che ane jo te meLave to zuM prApta thAya. tema jaNAvI mokSamArgano punaH ullekha kare che. A gAthAnA prathama padamAM suvicAraNA zabda trIjI vakhata Avyo che, eTale te paNa vicAraNIya che ke suvicAraNA eka alaga alaga bhAvothI bharelI ratnamaMjUSA che. peTInuM eka ja nAma hovA chatAM traNeya peTIomAM traNa prakArano vibhinna khajAno bharyo hoya tevuM pratibhASita thAya che. cAlo tyAre 42 mI gAthAnA ardhabhAgane ApaNe prathama TaTolIe. 394 Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaja ja gAthA-4ra 'upaje te suvicAraNA, mokSamArga samajAya; 'guru ziSya saMvAdathI, bhAkhuM Saspada AMhI II upaje te suvicAraNA' ema kahyuM che, "upaje no artha svataH AdhyAtmika kramamAM A suvicAraNA pragaTa thAya che. jema ropA vAvyA pachI phaLa potAnI meLe upaje che. "upaje zabda dravyano paripAka thayA pachI svataH vibhinna paryAyo pragaTa thAya che, tema sUcita kare che. "upaje te prAkRtika kriyA che. "necarala proDakazana' arthAt prakRtinA svayaM pariNAma che. "upaje zabdamAM koI ahaMkAra nathI. huM upajAvuM chuM ke koI upajAve che tevo katRtvano bhAva nathI, paraMtu katRtvanA ahaMkAra rahita prakRti svayaM jenI kartA che ane tethI tyAM svayaM pariNAmo upaje che, pragaTa thAya che, gulAbanA choDamAM gulAbanA phUlo svataH "upaje che. upaje zabda bahAranI koI kriyA nathI paraMtu svataH AMtarika kriyAnuM pariNAma che. "upaje saMskRtamAM tene upajanma kahevAya che. upano artha sAmIpya che. te nija arthamAM che, arthAt je kArya utpana thayuM che, tenuM kAraNa paNa tenuM sAmIpya ja che. arthAt kAraNathI svayaM kriyA upajI che, kAraNathI svayaM kArya nipajayuM che. ahIM upaje zabada upara khAsa dhyAna ApavAnI jarura che, upaje zabdanI sAcI mImAMsA thAya, athavA jIva svataH prakRtinA nirvANa bhAvone jANe to AkhI dizA badalAya jAya che. jema upaje che tema Athame paNa che. paryAyonuM pragaTa thavuM ne laya thavuM te samagra saMsAramAM eka vilakSaNa kriyA niraMtara cAlatI rahe che. jaDa dravyo jema varNa-gaMdha, rasa Adi bhAvanA bhautika guNo pragaTa kare che, pariNAma pAme che te rIte Atmadravya paNa anukULa sthiti prApta thatAM uttama pariNAmone bhaje che ane AvA uttama pariNamanA prAgaTayane ahIM zAstrakAra "upaje zabdathI saMbodhe che. A 42 mI gAthAmAM badhA paripAka thayA pachI je "upaje Ave che tene upaje zabda kahIne suvicAraNA rupa phaLa upajayuM che. suvicAraNArupa phaLa upaje che ane khAsa "te' zabda kahIne eka vizeSa prakAranI suvicAraNAno ullekha kare che. kahe che ke "upaje te suvicAraNA". ahIM te' zabda mArkebala arthAt khAsa lakSa bharelo che, keTalIka bIjI suvicAraNAone gaNatarImAM na letA A khAsa te vicAraNA che ke je vicAraNA upaje to ja jIva mokSamArga rUpI phaLa pAme che. Ama koI khAsa suvicAraNA upara bhAra mUkayo che. suvicAraNA zabdano trIjI vakhata ahIM ullekha pAmyo che. ethI samajAya che ke suvicAraNAnI alaga alaga kakSA che. eka pachI eka temAM uttama bhAvo bharyA hoya tevI triguNAtmaka sthiti che. ApaNe kahI gayA tema suvicAraNAnI traNa peTI che. suvicAraNAnI traNa bhUmikA : (1) prathama suvicAraNA bodhathI utpanna thatI ucca koTinI vicAra zreNInuM prathama pagathiyuM che. (2) bIjI suvicAraNAnI ApaNe AdhyAtmika vivakSA karI gayA chIe, jemAM mana upara DohADohADa 395 Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Atma pradezothI jharatI amRtadhArA che. (3) A trIjI suvicAraNA te AThamA guNasthAna pachInI, kSAyika bhAvone samajAvatI, guNazreNInA uparanA biMduone pragaTa karatI, mokSamArga sudhI pahoMcADanArI suvicAraNA che. ahIM je "mokSamArga" zabdano ullekha karyo che, te ane pUrvanI gAthAomAM ghaNI jagyAe mokSamArga zabda kahevAyo che, temAM AraMbhika mArga ane aMtima biMduno mArga, tema mArganA be cheDAnuM vivaraNa che. cothA guNasthAne samyagudarzanathI zaru thatuM mokSamArganuM AraMbhika biMdu che ane bAramA guNasthAne ghAtI karmono kSaya thayA pachI jIvane mukita sudhI pahoMcADe te mokSamArganuM aMtima biMdu che. mokSa sAdhanAnI A AkhI sAMkaLa, te saMpUrNa mokSamArga che. bhinna-bhinna prakAranA AdhyAtma pariNAmo badhI jagyAe mokSamArgano sparza karAvI jIvAtmAne AgaLa vadhAre che. jayAM jayAM je je biMdune je je guNothI jIvAtmA mokSamArganI anubhUti kare, tyAM jIva mokSamArga pAmato jAya che. "mokSamArga e zabdomAM kavinuM hRdaya spaSTa rIte samagra mokSamArgano ullekha karI tenuM mahattva batAve che. ahIM A trIjI suvicAraNA, je peTImAM kSAyikabhAvo bharelA che, nirmoha dazA bharelI che, te khAsa suvicAraNA mokSamArgane prApta karavAmAM AdhArabhUta che. 42 mI gAthA ahIM AtmArthInA lakSaNone samApta karI AtmArthI mATe A trIjI suvicAraNA lakSa rupa che ane tenuM lakSa rAkhI je cAle che te AtmArthI che. eTaluM ja nahIM paNa AtmArthInA badhA lakSaNa paNa dharAve che, te jANe AtmArthInI parIkSAmAMthI pAsa thayelA ane have mokSamArga meLavavAnA adhikArI che tema sacoTa kahyuM che.. gAthAno A pUrvAdha eka prakArano kaLaza che ane te kaLaza maMdiranA badhA sopAna caDhayA pachI koI uparanA biMduno sparza kare tyAre tene je anubhUti thAya tevI anubhUti, tevI suvicAraNA AtmArthIne prApta thAya che. tema kaLaza caDAvyA pachI ahIM lakSaNo pUrA kare che. A badhA lakSaNo eka pachI eka kahyAM che, te hakIkatamAM alaga alaga lakSaNo nathI. AtmArtha ane AtmArthI tenuM svarupa eka ja che, paraMtu alaga alaga lakSaNothI eka ja padArthanA jema ghaNA guNo hoya, tema AtmArthInA badhA guNonuM AkhyAna karyuM che. pAkelI kerI eka ja che, paraMtu tenA , raMga, tenI sugaMdha, teno AsvAda, mAdhurya, tenuM vajana ItyAdi guNone kahevAthI te pAkI kerInA lakSaNo banI jAya che, paraMtu A lakSaNo vibhinna nathI. eka ja dravyamAM pariNAma pAmelA guNo che, te ja rIte AtmArthInA atyAra sudhI je je lakSaNo kahevAyA che ane badhA lakSaNo upara ApaNe UMDAIthI ciMtana karI tenuM tAtparya meLavavA prayAsa karyo che. te badhA lakSaNo AtmadravyanA arthAt AtmArthanA bhAvo che. eka zudhdha lakSaNa jayAM pragaTa thayuM, tyAM badhA lakSaNonuM astittva hoya che. AtmArthanuM eka lakSaNa hoya ane bIjuM na hoya te saMbhava nathI badhA lakSaNo eka sUtramAM joDAyelA che. A lakSaNonI eka mALA che ane kavirAje ahIM eka mALanA badhA motIonuM bhinna bhinna rupe AkhyAna karI mokSamArganI mALA samarpaNa karI che. - suvicAraNA upaje che tyAre mokSamArga samajAya ema kahyuM che. A "samajAya' kriyApada paNa svataH svabhAvika prAkRtika kriyAno bodhaka che. samaje che ema kahevAthI kartAno judo pratibhASa thAya che, jayAre "samajAya" ema kahevAthI AtmAmAM udbhavelI prakAzamaya ujajavaLa avasthA che. jemAM potAnA 396 Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSamArganuM pratibiMba che, eTale ahIM jJAnAtmaka zabda mUkayo che. "samajAya ema kahevAthI sAdhakane AtmArthI banyA pachI sAcI paristhiti samajamAM Ave che, paratuM haju mokSamArganI yAtrA bAkI che ane temAM AruDha thavAnI sAdhanAno zubhAraMbha che. mArga parvatanI Toca sudhI jAya che. te mArgane te nihALe che. Akho mArga tene samajAya che. samajayA pachI have te mArgamAM ArohaNa karavA mATe zubhAraMbha kare che. samajavuM te pahelI prAthamika jJAnAtmaka kriyA che ane tyArapachI mohanIya karmanA paDadA jema haTatA jAya tema tema AcArAtmaka, cAritrAtmaka bhAvonuM jAgaraNa thatAM kramazaH te jIva mokSamArgamAM AgaLa vadhe che. ahIM kahevAnuM tAtparya che ke "samajAya' zabda bahu ja samajaNapUrvaka mUkelo che. samajavAthI kAryanI pUrNAhuti thatI nathI, paraMtu samajAya che tyAre dizA nizcita thaI jAya che. A 42 gAthAnA pUrvArdhamAM suvicAraNA ane mokSamArganI samajaNa, e bane mahattvapUrNa upadeza che. mokSamArganI samajaNa e suvicAraNAnuM suphaLa che. suvicAraNA te eka prakAranI guNazreNI che. ahIM A joDI AtmArthInA be netra hoya ane temAMthI nirmaLa jayoti pragaTa thatI hoya evA bhAva darzAvI jAya che 41 gAthA paripUrNa ane 42 mI gAthAno pUrvAdha e badhAno sArAMza : atyAra sudhIno saMpUrNa upadeza tyAga vairAgya ane jJAnamArgathI bharelo che. atyAra sudhInA AtmasidhdhinA badhA padomAM barAbara vyavahAra ane nizcayano khyAla rAkhavAmAM Avyo che. AdhyAtmika jJAnazreNInI sAthe vyavahArane paNa ghaNuM ja mahattva ApavAmAM AvyuM che. AraMbhamAM ja zAstrakAre koI kriyAjaDa ane koI zuSkajJAnI, Ama bane ekAMgI para AkarI Takora karIne bannenuM samatolapaNuM jALavyuM che, te ja jinezvarano AdikALathI cAlyo Avato mahattvapUrNa mArga che. ane je ekAMgI bhAvanI samAlocanA karI hatI ane tenI jaDatA ane zuSkatA bannenuM nivAraNa karatAM karatAM ghaNuM ja samatolapaNuM jALavyuM che. badhA padomAM spaSTa utkRSTa bhAva tarI Ave che. savyavahAra te mAnava jIvananI dAMDI che. AtmajJAna te jIvananI paripakava daSTi che. tema jaNAvatA baMne aMgo dravya ane bhAve AdaraNIya che, AvakArya che, AcaraNIya che. sidhdha zeya bhAve jANavA yogya che ane te dhruva satya che ema jaNAvatA kavirAja kharekhara sAcA hIrAnA pArakhI che. te rIte ahIM teo dharma ratnanA paNa pArakhI che. dhanya che temanI A vANI ! prathama bhAgano upasaMhAra : ahIM 41 gAthA sudhI ekadhAruM dhyAna ApI aMte ardhI gAthAmAM mokSamArga samajAya che tema kahIne A viSayane paripUrNa karyo che. matArthInA paNa je lakSaNo batAvyA che te paNa koI TIkAbhAve anucita bhAve kathana karyuM nathI paraMtu jIvAtmA sAce mArge vaLe tevI tenI pRSTa bhUmi che. matArthanA lakSaNo ke AtmArthInA lakSaNo ane kalyANa svarupa che. matArtha te heya che, tyAgavA yogya che ane AtmArtha te upAdeya che, grahaNa karavA yogya che. Ama spaSTa karI teoe A adhyAtma darzanane ghaNuM ja prAMjala banAvI saraLa gujarAtImAM kavitArUpe pragaTAvyuM che. eka prakAranI te nirmaLa saritA che. zudhdha AtmapradezathI pravAhita thayeluM jharaNuM che. teo svayaM A satyanA ujJAtA che. A rIte vyAkhyAtA, vyAkhyAna ane tenA pAtra, 5:53.", Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ama triyone kalyANano mArga nirdhArita karyo che. saru te vyAkhyAtA che, A badho upadeza te vyAkhyAna che ane jene upadezIne kahevAyuM che te pAtra che. traNeyanA guNo eka saraLa rekhAmAM AvatA sAkSAt mokSamArganI pagadaMDI spaSTa thAya che. adhika kahIe ! ame atyAra sudhI A badhA padone ane tenA eka eka zabdane vivaraNa karI vyutpatti bhAvone sAme rAkhI jarura paDe tyAM vyAkaraNanA niyamano ullekha karI dArzanika daSTino dora pakaDI je kAMI amArAthI zakaya hatuM te kahevAyuM che. badhI gAthAonuM jhINavaTabharyuM valoNuM karyuM che. abhyAsIne kalpanA na hoya athavA samajayA na hoya athavA temaNe dhAryA na hoya 'tevA arthonuM ane bhAvonuM udghATana karI kavirAje A ratnamANekanI mALA kevA jhINavaTa tArothI gUMthI che ane keTalA gaMbhIrabhAvo aMdara mUkayA che. tene prakAzya karavA prayatna thayo che. A rIte Atmasidhdhi 41 (sADI 41) gAthA to A prathama bhAga mahAbhASya tarIke pragaTa thaze ane tenA upara jema darpaNamAM zuddha pratibiMba dekhAya ema pratibiMbo joIne je koI uttama vivecanane pacAvaze ane e ja bhAvathI ane evI ja nirmaLa dRSTithI taTastha bhAve je kAMI sUcana hoya te paNa AvakArya rupe avakAza pAmaze. ATaluM ahIM sArAMzarUpe kahI vizeSa maMtavya yoga maLatA prastAvanA rUpe pragaTa karavA prayatna karazuM. vAMcatA vicAratA, dhyeya ane dhyAnanA viSaya tarIke darzana karatA paLe paLe mana gad gad thatuM hatuM. A adhyAtma yogIrAje sahaja bhAve mumukSu jIvo mATe je amRta pIrasyuM che ane je zAtAkArI varSA karI che, teno aMtaHkaraNAmA sparza thatAM aMtaHkaraNa pAvana thaI jatuM hatuM. kema jANe teo svayaM aMdaramAMthI zrAvya tattvone pratizravaNarupe kahI rahyA hatA. je aMdarathI saMbhaLAtuM hatuM, te lakhAI rahyuM hatuM, vacamAM koI jagyAe aMtaranI dhArA tUTatI tyAre keTalAka adhyAtma mUlaka bhAvo svayaM goThavAI jatAM ane vyavahArika bhAvo paNa potAnuM yathAsthAna grahaNa karI letA hatAM. AkhI bhAva sRSTi te A mahAna divya daSTAnI sRSTi che ane A sRSTinA kaNakaNamAM parama dRSTi patharAyelI che. dhanya che A samagra sAdhanAnI zreNIne ! eka mukhya vAta te paNa kathanIya che ke adhyAtmadaSTie to samagra gAthAonuM mUlyAMkana amUlya che ane adhyAtmadaSTie to UMcuM che ja, paraMtu mokSanI apekSA vinA paNa samagra upadeza eka nItimArganI paNa sthApanA karI jAya che. naitika jIvana kevuM hoya? mAnava jIvana kevuM hoya? mAnavatA paripUrNa hRdaya samAja mATe keTaluM upakArI che. te paNa badhA padomAM samAviSTa kareluM ciMtana che. kyAMya mAnavadharmano ke mAnavatAno jarApaNa parihAra karavAmAM Avyo nathI. temaja naitika saMbaMdhone Thesa pahoMcADavAmAM AvI nathI astu. pAThakane ke adhyatAne je saMtoSa thaze ja paraMtu amane potAne A padonI vyAkhyAothI je saMtoSa thayo che ane je sukhAnubhuti thaI che, padamAM jema kahevAyuM che ke sukhadAyI, kharekhara A badhI gAthA ane badhA bhAvo parama sukhadAyI thayA che. have samayanA paripAka sAthe bAkInI gAthAone sparza karI bIjA bhAganuM vivecana karavAnI taka maLe tevI abhilASA sAthe virAma pAmIe chIe. 398 - - - Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya tapasvI zrI jagajIvanajI mahArAja ya kitsAlayA pajya tapasvI zrI jagajIvanajI mahArAja cakSu cikitsAlaya candramaNi bena nacalacandra bhAI khArA netrAlaya devI nebhavana zrImatIumAyaba s jyotinAM jaya cakiraNanI sAthe sAthe bhAvakiraNonI paNa urtha thAya che.