________________
પ્રબુદ્ધ જીવન
ફેબ્રુઆરી, ૨૦૧૩ સમાજશાસ્ત્રી નથી કે ઈશ્વરની કૃપાથી એવો અનુભવ હજુ સુધી થયો શકે અને તેજ લાવી શકે. નથી. થાય એવું લખી મારા સુખી દામ્પત્યજીવનમાં શ્રીમતીજીનો રોષ પૂ. દાદા ભગવાન કહેતા કે જે પળે લગ્નની ગાંઠ બંધાય છે. એ વહોરવો નથી અને ધારો કે થાય એવી કલ્પના કરી વર્તમાનમાં ઘૂજી પળે જ આ ગાંઠ છૂટવાની નિયતિ લખાઈ ગઈ હોય છે. મેં કેટલાક ઉઠવું નથી.
ગૃહસ્થોને ૪૦થી વધુ વર્ષ એકલા જીવન પસાર કરતા જોયા છે, એ હા, મારા પરિવારમાં મારા મોટા કાકાની એકલતા મેં જોઈ છે. પણ આનંદપૂર્વક, ધર્મને કેન્દ્રમાં રાખીને, એ સર્વે વંદનીય છે. મારા કાકીમા વગર એઓ લગભગ દસ વર્ષ એકલા રહ્યા હશે, માત્ર આપણે અહીં પુરુષની એકલતાની જ વાત કરવાની છે, કારણકે એક યુવાન પુત્રના સહારે. પુત્રીઓ પરણીને સાસરવાસે હતી. ત્યારે કહેવાય છે કે સ્ત્રીની એકલતા સ્ત્રી પચાવી અને પસાર કરી શકે છે ઘણી વખત મેં એમને મુંઝાતા જોયા છે અને એવા વાક્યો પણ સાંભળ્યા એવું દૈવત એનામાં હોય છે. જો કે આ વિધાન સાથે આ લખનાર છે કે, “ઘડપણ પત્નીના સાથ વગર નિભાવવું ભારે છે.' શારીરિક સંમત નથી. ઉલટું સ્ત્રી માટે તો એ “સ્ત્રી' છે એટલે કપરા ચઢાણ પણ સેવા તો પત્ની વગર ન પમાય એનું દુ:ખ તો ખરૂં જ પણ એમના છે. એ ચર્ચા ફરી ક્યારેક. પણ અહીં સૂર્યકાંતભાઈ, એક પુરુષે પ્રશ્ન મનની વાત કોઈ સાંભળે નહિ એનું એમને પારાવારદુ:ખ થતું. આજીવન પૂછ્યો છે એટલે આપણે પુરુષની એકલતાની વાત કરીશું. શિક્ષક રહ્યા એટલે સતત પ્રવૃત્તિશીલ અને પ્રમાણિક તેમ જ સિધ્ધાંતવાદી હવે સંયુક્ત કુટુંબ લગભગ રહ્યાં નથી. પુત્રીઓ એમના સંસારમાં જીવન. પુત્ર પરિવાર એમને સાચવે છતાં અચાનક ઓછું આવી જાય, વ્યસ્ત હોય અને પુત્ર-પૌત્રો કારકીર્દિની શોધ અને કેરિયર બનાવવા મન આળું થઈ જાય. આ પરિસ્થિતિને કારણે ક્યારેક એમના સ્વભાવમાં દેશમાં કે પરદેશ સ્થાયી થયા હોય; સાથે હોય તોય આ વર્તમાન વિકૃતિ પણ આવી જતી અને રોષ શાંત થાય ત્યારે આંખમાંથી આંસુ જગતની ‘રઝળપાટ’માં એમની ઇચ્છા હોવા છતાં આ એકલા વૃધ્ધ ટપકતાં પણ મેં જોયા છે.
પાસે બેસવાનો એમની પાસે સમય ન હોય. મા-બાપની ભક્તિના મારા પિતાશ્રીની સંવેદના વળી કંઈ જૂદી જ હતી. હું એક વર્ષનો સંસ્કાર અને આવેશમાં વર્તમાન યુવા વર્ગની આ વાસ્તવિકતાને સમજ્યા હતો અને મારી માતાએ દેહત્યાગ કર્યો. મેં તો એને સાચવી રાખેલા વગર આ યુવાનોને દોષ દેવો વ્યાજબી નથી જ. એટલે મનમાં દુ:ખ ફોટામાં જ જોઈ છે. ભાઈ બહેનમાં હું સૌથી નાનો. ત્યારે પિતાશ્રીની લગાડ્યા વગર આવા વૃધ્ધોએ પોતાને ગમતી બે પ્રવૃત્તિ શોધી લેવી ઉમર હશે લગભગ ૩૫-૩૬ની. બીજા લગ્નના પૂરતા અનુકૂળ સંજોગો, જોઈએ, એક ધર્મ આધારિત અને બીજી પોતાના શોખની અથવા પણ બીજી સ્ત્રી ત્રણ બાળકોને ન સાચવે અને બીજા સંતાનો થતાં સામાજિક સેવા. પહેલેથી જ ધર્મની થોડી રુચિ કેળવી હોય તો ભેદભાવો થશે એ દહેશતમાં બીજા લગ્ન ન કર્યા, ઉપરાંત આઝાદીની સૂર્યકાંતભાઈ લખે છે એમ ‘એમાં એકાગ્રતા કેળવાતી નથી' એવી લડતમાં પહેલેથી જ ઝંપલાવી દીધું હતું એટલે ‘મિશન” તો હતું જ, પરિસ્થિતિ ન આવે. આત્મિક વિકાસની શક્યતા ધર્મ અને તત્ત્વજ્ઞાન પાસે છે, પરંતુ પાછલી ઉમરે મેં તેમને કણસતા જોયા છે, અને મારી મોટી એ મળી જાય પછી ઘણાં પ્રશ્નો અને ફરિયાદના છેદ ઉડી જાય છે. બહેન પાસે એક વખત એવું બોલતા સાંભળ્યા પણ છે, કે પોતે બીજા વર્તમાન યુગમાં તબીબી ક્ષેત્રની અજબ પ્રગતિને કારણે આયુષ્ય લગ્ન ન કરી પોતાની જાતને અને
૮૫ સુધી પહોંચી ગયું છે. હમણાં ( વિચરતા સમુદાય સમર્થન મંચ બાળકોને પણ અન્યાય કર્યો છે. આ
)
ગઈ કાલે જ અમારા વેવાઈના આઝાદીની લડત દરમિયાન એમને શ્રી મુંબઈ જૈન યુવક સંઘે ઉપરોક્ત સંસ્થા માટે ૨૦૧૧ની પર્યુષણ |
પિતાશ્રી ઈશ્વરલાલ કાજીનો એક સ્ત્રી કાર્યકર સાથે ભાવનાત્મક | વ્યાખ્યાનમાળા સમયે આ સરનામા વગરની વિચરતી જાતિના
તથા ૧૦૧મો જન્મ દિવસ એમના સમગ્ર સંબંધ બંધાયો હતો, પણ લગ્નની બાળકોના શિક્ષણ માટે દાનની વિનંતિ કરતા અત્યાર સુધી લગભગ
પરિવારે ધામધૂમથી ઉજવ્યો. મેં હિંમત ન કરી શક્યા. બાળકોને રૂા. સાઈઠ લાખ એકત્રિત થયા છે.
એમના સ્વાચ્ય અને દીર્ઘ આયુષ્યનું અન્યાય એ કે મા વગરના અમારે | | અમને જણાવતા આનંદ થાય છે કે મુંબઈ-ઘાટકોપર સ્થિત દાતા
રહસ્ય પૂછ્યું તો કહે ‘વાંચન,માત્ર ત્રણ ભાઈ બહેનોએ વિખરાઈ જવું | શ્રી પ્રસન્નકુમાર નાનાલાલ ટોલિયા ઉમર વર્ષ-૮૨, વ્યવસાયે વકિલા
વાંચન અને શ્રવણ; અને જાપ.” પડ્યું હતું. સ્ત્રી કુટુંબ સર્જે છે. ને ગુજરાતના રાજકોટ તાલુકાના રતનપર ગામમાં આવેલ ૨ ૫૦
એટલે જો ૬૦ની અંદર પુરુષ મીટરનો પ્લોટ ઉપરની સંસ્થાને બક્ષિસમાં આપેલ છે. આ જમીન સ્ત્રી જ કુટુંબ સાચવે છે.
એકલો પડે તો બેશક એણે બીજા આ એકલતા અને એકાંત ઉપર મકાન બાંધીને તેનો ઉપયોગ તે વિસ્તારમાં રહેતા વિચારતા
લગ્ન કરી લેવા જ જોઈએ. હમણાં ગજબનું અંધારું છે. સમજદાર સમુદાયના બાળકો માટે રોજગારલક્ષી તાલીમ માટે વપરાશે.
અમદાવાદમાં નટુભાઈ નામના વ્યક્તિ જ એમાંથી અજવાળું શોધી | દાતાશ્રી પ્રસન્નકુમાર ટોલિયાને ધન્યવાદ.
સમાજ સેવકે આ બાબત સિનિયર • ૧ વર્ષનું લવાજમ રૂા. ૨૦૦/-(U.S. $ 20) ૦ ૩ વર્ષનું લવાજમ રૂા. ૫૦૦/-(U.S. $ 50) • ૫ વર્ષનું લવાજમ રૂા. ૯૦૦/-(U.S. $ 80)
• ૧૦ વર્ષનું લવાજમ રૂા. ૧૮૦૦/-(U.S. $180).
