________________
ફેબ્રુઆરી, ૨૦૧૩
પ્રબુદ્ધ જીવન
|
૨૫.
જયભિખ્ખું જીવનધારા : ૪૭
|| ડૉ. કુમારપાળ દેસાઈ
[માનવતાનાં મૂલ્યોની જિકર કરનારું સાહિત્ય-સર્જન કરનાર ઝિંદાદિલ, જયભિખ્ખનો ભિન્ન ભિન્ન વ્યવસાયના માણસો સાથે ગાઢ અને આત્મીય સબંધ રહ્યો. બાળકના જેવી સાફદિલી, અદ્ભુત યોજનાશક્તિ અને માત્ર બે આંખ મળ્યાનો સબંધ હોય એને માટે કશુંક કરી છૂટવાની સભાવનાને પરિણામે એમના મિત્રવર્તુળની ક્ષિતિજ માત્ર સાહિત્યકારો સુધી સીમિત ન રહેતાં વ્યાપક જનસમુદાય સુધી ફેલાઈ હતી. સર્જક જયભિખ્ખ અને કલાકાર કે. લાલ વચ્ચે એક અદ્વેત સબંધ બંધાયો હતો, જેની ઘટના જોઈએ આ સુડતાળીસમા પ્રકરણમાં.]
કઠણની અદાયગી એને તમે ઋણાનુબંધ કહો કે પછી સમાનશીલ ધરાવતી શ્રી વિજયધર્મસૂરીશ્વરજીનું સ્થાન મોખરે છે. જ્ઞાન અને કેળવણીના વ્યક્તિઓનો મેળાપ કહો. કિંતુ જયભિખ્ખનો વિશ્વપ્રસિદ્ધ જાદુગર શ્રી સર્વાગી વિકાસ માટે વિદ્યાલયો, વિદ્યાગ્રંથો અને વિદ્યાર્થીઓ તૈયાર કે. લાલ સાથેનો સંબંધ હરણફાળ-વૃદ્ધિ પામતો રહ્યો. શ્રી કે. લાલ કરી, સમાજ અને દેશને ચરણે મૂકવાની એમની તમન્નાએ એમને એમના મુરબ્બી જયભિખ્ખની સતત સંભાળ લેતા હતા અને જયભિખ્ખું નવયુગપ્રવર્તક તરીકે ઓળખ અપાવી હતી. આચાર્ય કે. લાલની અહર્નિશ ચિંતા કરે. બંને વચ્ચેના નિર્ચાજ સ્નેહસંબંધને વિજયધર્મસૂરીશ્વરજી મહારાજ એમના જીવનમાં સદેવ પ્રયત્ન કરતા પરિણામે બંને એકબીજાના સુખમાં સાથી અને દુ:ખમાં પરસ્પરના રહ્યા કે જૈનોનાં બાળકો માત્ર લક્ષ્મીપુત્રો નહીં, પણ સરસ્વતીપુત્રો સધિયારારૂપ બની રહ્યા. જયભિખ્ખની લેખિનીમાંથી ઉમદા માનવભાવો બને. સમર્થ મંત્રી, પ્રતાપી વીર, ધર્મસ્થાનો અને લોકકલ્યાણનાં કાર્યો વહેતા હતા, તો કે. લાલ એમના જાદુપ્રયોગોમાંથી ઉમદા ભાવનાઓ કરનારા, જ્ઞાનભંડારોના સ્થાપક અને કવિઓના આશ્રયદાતા એવા પ્રગટ કરતા હતા.
“કવિકુંજર' તરીકે જાણીતા અને નરનારાયણનંદ' જેવું મહાકાવ્ય, કે. લાલ વ્યવસાય જાદુનો કરતા હતા, પરંતુ એમાં પણ પરિવારના સ્તોત્ર અને સુભાષિતો રચનાર વસ્તુપાલ જેવા બને અથવા તો કુશળ ગાંધીસંસ્કારો અને માતા અને પત્નીના પરગજુપણાને કારણે તેઓ યોદ્ધા તેજપાળ જેવા થાય. સેવાને સદાય અગ્રસ્થાન આપતા
આચાર્ય શ્રી વિજયધર્મ| કે. જે. સૌમૈયા સેન્ટર ફોર જૈનિઝમને હતા. બીજી બાજુ જયભિખ્ખને
સૂરીશ્વરજીએ મિથિલા, બિહાર, પોતાની આસપાસના સમાજને | મુંબઈ યુનિવર્સિટીની માન્યતા
બંગાળ અને ઉત્તરપ્રદેશને પોતાની મદદરૂપ થવાની જબરી ધૂન હતી. | સહર્ષ જણાવવાનું કે “કે. જે. સોમૈયા સેન્ટર ફોર સ્ટડીઝ ઈન કર્તવ્યભૂમિ બનાવ્યા હતા. એમણે મૂંઝવણ કે આફતના સમયે સદાય જેનિઝમ' વિદ્યાવિહાર, મુંબઈ-૪૦૦૦૭૭માં મુંબઈ યુનિવર્સિટી કાશી-બનારસમાં ઘણાં વર્ષો મિત્રની પડખે ઊભા રહેતા. તો માન્ય એમ. એ. (સંશોધન સાથે) અને પીએચ.ડી. (તત્ત્વજ્ઞાન)| ગાળ્યાં અને અહીં શ્રી યશોવિજય આર્થિક મુશ્કેલી અનુભવતી ફેબ્રુઆરી, ૨૦૧૨ થી સ્વીકાર્ય છે. સાધુ-સાધ્વી યા શ્રાવક-શ્રાવિકા જૈન સંસ્કૃત પાઠશાળાની સ્થાપના સંસ્થાને માટે ગાંઠનું ગોપીચંદન |જેઓ એમ.એ. અથવા પીએચ.ડી. માટે જિજ્ઞાસા ધરાવતા હોય તેઓ | કરીને સમાજને અને દેશને વિદ્યુત કરતા. એટલું જ નહીં, કિંતુ એમ |મુંબઈ યુનિવર્સિટીના નિયમો માન્ય રાખી આ કેન્દ્રમાં નામ નોંધાવી' રત્નોની ભેટ આપી. એમના કરવા કાજે અહર્નિશ તત્પર રહેતા. | શકે છે. ડૉ. ગીતા મહેતા અને ડૉ. કોકિલા શાહ યુનિવર્સિટી દ્વારા અંતરની તમન્ના તો જૈનદર્શન અને
એક વાર જયભિખ્ખું ને |માન્ય માર્ગદર્શક તત્ત્વજ્ઞાન વિષયના નિષ્ણાતો આ કેન્દ્રમાં જોડાયેલાં છે.] જૈન તત્ત્વજ્ઞાનનો ભારતભરમાં જ ભાવનગર શહેરમાં આવેલા શ્રી કે. ડો. કલાબેન શાહ અને ડો. અભય દોશી પણ ગુજરાતી સાહિત્યમાં| નહીં, બલ્ક ભારતના સીમાડા લાલને શ્રી યશોવિજય જે ન આ કેન્દ્રમાંથી Ph.D. કરાવવા સંમત છે.
ઓળંગી પશ્ચિમના દેશોમાં પણ ગ્રંથમાળાની ગરિમામયી ગાથા | જિજ્ઞાસુઓ સો આવકાર્ય છે. વધુ વિગત માટે નીચે દર્શાવેલ પ્રસાર થાય તેવી હતી. આ માટે જૈન કહી. એમણે કે. લાલને કહ્યું કે દૂરધ્વનિ પર સંપર્ક કરો.
વિદ્વાનો, ઉપદેશકો અને પ્રચારકો જૈનસમાજની યુગપ્રધાન ટેલિફોન : (૯૧-૨૨)૨૧૦૨૩૨૦૯
તૈયાર કરવાની એમણે હામ ભીડી a dult 40424a uniad E-mail : jaincentre @ somaiya.edu
અને એમના આ વિદ્યાપુરુષાર્થને આ વિશિષ્ટ વિદ્યાસંસ્થા છે. જૈન
–ડૉ. ગીતા મહેતા, પરિણામે મહાન પંડિતો, આગમના સમુદાયમાં શાસ્ત્રવિશારદ આચાર્ય
–ડૉ. કોકિલા શાહ) જ્ઞાતાઓ, છટાદાર વક્તાઓ,
