________________
માર્ચ, ૨૦૧૩
પ્રબુદ્ધ જીવન
ત્રિપદી 1 ડૉ. પાર્વતીબહેન નેણશી ખીરાણી
ત્રિપદી એટલે ત્રણ પદોનો સમૂહ. આ જગતમાં ન જાણે કેટલીયે કોટિના ક્રિયાકાંડી અને વેદ-ઉપનિષદ આદિ સર્વશાસ્ત્રોમાં પારંગત બાબતોનો ત્રણ પદમાં સમાવેશ થાય છે. જેમ કે યોગની ત્રિપદી મનયોગ, ઈન્દ્રભૂતિ આદિ અગિયાર વિદ્વાન આચાર્યો પોતાના શિષ્યો સાથે વચનયોગ અને કાયયોગ, મોક્ષમાર્ગની ત્રિપદી સમ્યક્દર્શન, સમ્યકજ્ઞાન, ઉપસ્થિત હતા ત્યારે ગગનમાંથી દેવોનું આગમન થયું. દેવોને આવતા સમ્યક્રચારિત્ર. વેદની ત્રિપદી સ્ત્રીવેદ, પુરુષવેદ, નપુંસકવેદ. કર્મની જોઈને ઈન્દ્રભૂતિના રોમેરોમ હર્ષોલ્લાસ વ્યાપી ગયો. અને મનોમન ત્રિપદી અસિ, મણિ, કૃષિ. વચનની ત્રિપદી એકવચન, દ્વિવચન, વિચાર કરવા લાગયા કે “હું કેવો મહાન છું કે હજી મેં યજ્ઞની શરૂઆત બહુવચન. ગુપ્તિની ત્રિપદી મનગુપ્તિ, વચનગુપ્તિ, કાયગુપ્તિ. કાળની જ કરી છે અને દેવો હાજર! ખરેખર હું ભાગ્યશાળી છું. મારા યજ્ઞની ત્રિપદી ભૂતકાળ, ભવિષ્યકાળ, વર્તમાનકાળ. આરાધનાના, પ્રસિદ્ધિ દેવલોક સુધી પહોચી ગઈ છે.” અરે ! આ શું? દેવો અહીં વિરાધનાની ત્રિપદી, પચ્ચક્માણની ત્રિપદી, બોધની ત્રિપદી, લોકની યજ્ઞમંડપમાં આવ્યા વિના જ આમ ક્યાં ફંટાયા? ચાલ જઈને જોઉં તો ત્રિપદી-આમ ત્રિપદીની યાદી નોંધવા બેસીએ તો લંબાતી જાય. શ્રી ખરો દેવો કોની પાસે ગયા? શું મારા કરતાં પણ વધારે જ્ઞાની કોઈ ઠાણાંગસૂત્રનું ત્રીજું પદ આખું ત્રિપદીનું ગણી શકાય, જેમાં ઋદ્ધિની છે? એની પાસે દેવો ગયા છે? જઈને તેમની સાથે શાસ્ત્રાર્થ કરીને ત્રિપદી, ગર્વની ત્રિપદી આદિ ૪૨૪ ત્રિપદીઓ આપેલ છે. તેમને પરાજિત કરું. મારી સામે કેટલા ટકી શકે છે? તે જોઉં. એમ
મારે જે ત્રિપદીની વાત કરવાની છે એ શ્રી ઠાણાંગસૂત્રમાં દશમે વિચારીને દેવો જ્યાં ગયા હતા ત્યાં પહોંચ્યા તો ભગવાન મહાવીરનું ઠાણે દ્રવ્યાનુયોગમાં બતાવેલી-માતૃકાનુયોગ તરીકે ઓળખાતી સત્ સ્વરૂપ જોઈને અવાકુ બની ગયા. ભગવાને એમના નામનું સંબોધન પદાર્થને ઓળખવાની ત્રિપદી છે.
કર્યું ત્યાં વળી અંદર રહેલો માતૃકા પદ એટલે વર્ણમાળા
અહંકાર જાગૃત થયો. જોયું હું બારાખડી કે કક્કો કે જેના વગર ‘પ્રબુદ્ધ જીવન’નો એપ્રિલ ,
કેટલો પ્રસિદ્ધ છું. પરંતુ ભગવાને લેખન-વાંચન શક્ય ન હોય. એક
એમની આત્માના અસ્તિત્વ સંબંધી મહાવીર જન્મકલ્યાણક પ્રકારના ગૂઢ શક્તિવાળા અક્ષર,
શંકાનું સમાધાન કર્યું. જે શંકા જેમાં ગૂઢાર્થ સમાયો હોય એવા પદ. વિશિષ્ટ અંક : મહાવીર સ્તવનો. પોતાના સિવાય કોઈને જ ખબર એટલે કે જે પ્રકારે સમસ્ત
નહોતી એ સાંભળતાં જ શાસ્ત્રોની રચનાનો આધાર એપ્રિલ-૨૦૧૩ના મહાવીર જન્મ કલ્યાણકના દિવસ નિમિત્તે
અહંકારનું ચોસલું ઓગળી ગયું માતૃકાપદ અર્થાત્ “અકાર આદિ ‘પ્રબુદ્ધ જીવનનો અંક “મહાવીર સ્તવનો’ શીર્ષકથી વિશિષ્ટ અંક |
ને ભગવાનની સર્વજ્ઞતાની પ્રતીતિ વર્ણાક્ષર છે એ રીતે સમસ્ત તરીકે પ્રકાશિત થશે.
થઈ જતાં ભગવાનને સમર્પિત થઈ તત્ત્વમીમાંસા નો આધાર | આ વિશિષ્ટ અંકનું સંપાદન પ્રસિદ્ધ જૈન વિદુષી ડૉ. કલા શાહ | ગયા. એ જ રીતે એમની સાથે જ માતૃકાનુયોગથી ઓળખાતી ત્રિપદી | કરશે.
એમના ૫૦૦ શિષ્યો પણ છે. એ ત્રિપદી એટલે ‘ઉપનેઈ | આ અંકમાં મહાવીર ભગવાનના જીવન વિશે ૧૭મી સદીથી ભગવાનને સમર્પિત થઈ ગયા. એ વા-વિગમેઈ વા-ધ્રુવેઈ વા' આ | વર્તમાન સમય સુધી રચાયેલા ખાસ સ્તવનો વિવિધ વિદ્વાનોની | જ રીતે બાકીના પ્રમુખ વિદ્વાન ત્રિપદી સાંભળતાં જ નજર સામે | કલમે એમની વિદ્વતાભરી વિવેચના અને અર્થ સાથે પ્રસ્તુત થશે. આચાર્યો પણ પોતપોતાની શંકાનું એક દૃશ્ય તરવરવા માંડે છે જે આ | આ અંકની કિંમત રૂા. ૪૦ રહેશે.
સમાધાન થતાં જ પોતાના શિષ્યો પ્રમાણે છેપ્રભાવના અથવા ભેટ માટે આ અંકો પ્રાપ્ત કરવા જિજ્ઞાસુઓએ
સહિત ભગવાન પાસે પ્રવર્જિત મધ્ય પાવાપુરીના દર્શનીય,
થયા. પોતાનો ઑર્ડર સંઘમાં લખાવવો. ૦૨૨-૨૩૮૨૦૨૯૬. . શોભનીય, રમણીય પરિસરમાં |
ત્યારપછી આદ્ય ગણધર ૧૦૦ અંક કે એથી વધુ અંક લેનારને ભેટકર્તા તરફથી મૂકાતી ધનાઢ્ય સૌમિલ નામે બ્રાહ્મણ
ઈન્દ્રભૂતિએ ભગવંતને પ્રદક્ષિણા અર્પણ પત્રિકા છાપી અપાશે. તેમજ એ મહાનુભાવના સૂચન મુજબ વિરાટ યજ્ઞ કરાવી રહ્યા હતા. તે |
સહ નમસ્કાર કરીને પૂછ્યું, હે યજ્ઞમાં ભારતભરના પ્રકાંડ પંડિત, એમણે આપેલ સરનામા પ્રમાણે અમે પોસ્ટ પણ કરી આપીશું.
ભગવંત ‘વિ તત્તમ્' તત્ત્વ શું છે? ચોદ વિદ્યાના જાણકાર, ઉચ્ચ આપનો ઑર્ડર તુરત જ લખાવવા વિનંતિ.
ત્યારે ભગવંત કહે છે ૩પન્નડું વી.
