________________
પ્રબુદ્ધ જીવન
ઓક્ટોબર, ૨૦૧૩
પ્રતિજ્ઞાઓને પૂરા વફાદાર રહી પર કલ્યાણ સાથે સ્વ કલ્યાણ પણ ઉપયોગ કરી ત્યાં જવું? ઉપાય? ચારે ફિરકાનો ચતુર્વિઘ સંઘ સાથે સાધ્યું હતું. ઉપરાંત પોતાને માટે પોતાના કોઈ સ્થાયી મઠની સ્થાપના બેસીને વિચારે. પણ કરી ન હતી.
સિકંદર જ્યારે ભારત જવા નીકળ્યો ત્યારે એના ગુરુએ કહ્યું હતું કે -વિદેશમાં વસતા જૈનોને જૈન ધર્મનું જ્ઞાન મળે અને અન્ય ધર્મી ભારતથી તું ધન સંપત્તિ જે લાવે છે, પણ મારા અને આપણા દેશ માટે સમક્ષ જૈન ધર્મનું ચિંતન પ્રગટ થાય એ માટે વિદેશમાં આપણાં જૈન ભારતથી તું એક જૈન સાધુ લેતો આવજે. પંડિતો જાય જ છે. ઉપરાંત આ કાર્ય માટે તેરાપંથી સમાજે શ્રમણ સિકંદર ભારતથી ઘણું લઈ જઈ શક્યો પણ અનેક વિનવણી કર્યા અને શ્રમણીનો એક વર્ગ તૈયાર કર્યો જ છે જેમને પાંચ મહાવ્રતોમાંથી છતાં એક જૈન સાધુને પોતાની સાથે લઈ જઈ ન શક્યો. વાહન ઉપયોગની પરવાનગી અપાઈ છે, એ સિવાય અન્ય વ્રતોનું એ જૈન સાધુ આચાપ્રધાન આવા મહાન છે. ચૂસ્તપણે પાલન કરે છે.
નમો લોએ સવ્વસાહૂણં. એટલે જૈનધર્મ પ્રચાર માટે સાધુ વર્ગે વાહનનો ઉપયોગ કરી એ મિચ્છા મિ દુક્કડમ્. કાર્ય માટે ત્યાં જવાની જરૂર ખરી? બીજો પ્રશ્ન એ કે જો વિદેશમાં
gધનવંત શાહ કોઈને દીક્ષાનો ભાવ જાગે તો? તો શું આચાર્ય ભગવંતે વાહનનો
drdtshah2hotmail.com
સાધુ અને નૌકા વિહાર
પાદવિહાર કરતે સમય માર્ગ મેં યદિ નદી પડ જાયે તો સાધુ કો સમય કે લિએ યા બહુત સમય કે લિએ બેઠ કર નદી કો પાર ન કરે. ક્યા કરના ચાહિએ?
યદિ સબ તરહ ઠીક હો તો વિધિપૂર્વક સંથારા કરકે ઉસ પર બેઠે. ઇસકે ઉત્તર મેં આગમ કી ભાષા કહતી હૈ
ઇસ સૂત્રપાઠ સે અનેક બાતેં સ્પષ્ટ હો જાતી હૈ| ‘સે ભિકખ વા ભિખુણી વા ગામણગામ દઇન્કમાણે અંતરા (૧) ઊર્ધ્વગામિની ઔર અધોગામિની નોકા પર બેઠને કા સે નાવા સંતારિયે ઉદએ સિયા, સે જે પણ નાવ જાણે જ્જા, અસંજએ નિષેધ કિયા ગયા હૈ. ‘નિશીથ સૂત્ર' મેં ભી ઉક્ત દોનોં તરહ કી ય ભિખું-પડિયાએ કિણિજ્જ વા પામિચ્ચે જ્જ વા નાવાએ વા નાવ નૌકાઓ પર સવાર હોને વાલે સાધુ કો પ્રાયશ્ચિત્ત કા અધિકારી પરિણામે કટ થલાઓ નાવ જલંસિઓ ગહિજ્જા, જલાઓ વા થલસિ માના ગયા હૈ. જૈસે કિ - જે ભિકખું ઉઠુંગામિણિ વા નાવે, ઉક્કસિજ્જા, ૫ થણાં વા નાવું ઉસિંચિજા, સશું વા નાવ અહોગામિણિ વા નાવ દુહંઇ દુરહન્ત વા સાઇજ઼ઇ. ઉપ્પીલાવિજ્જા તહપગારે નાવ ઉગામિણિ વા ઉગામિબિં વા ઇસસે યહ ભી સંકેત મિલતા હૈ કિ પહલે આકાશ મેં ઉડને વાલી તિરિગામિણિ વા પર જોયણ મેરાએ અદ્ધજોયરૂણમેરાએ અપ્પતરે ઔર પાની કે ભીતર ચલને વાલી નૌકાએ ભી હોતી થીં. ઊર્ધ્વગામિની વા ભજ્જતરે વા નો દુરૂદેજ્જા ગમાણાએ.
નૌકા સે - તાત્પર્ય હવાઈ જહાજ સે હૈ ઔર અધોગામિની નૌકા સે | અર્થાત્ સાધુ યા સાધ્વી ગ્રામ-અનુગ્રામ વિચરતે હુએ માર્ગ મેં પનડુબ્બી કા હોના ભી પ્રમાણિત હોતા હૈ, અત: સાધુ કે લિએ યદિ નાવ દ્વારા તેરને યોગ્ય જલે હો તો નાવ કે દ્વારા નદી પાર કરે. હવાઈ જહાજ ઔર પનડુબ્બી નોકા પર સવાર હોને કા નિષેધ છે. વહોં ઇસ બાત કા ધ્યાન રખના નિયમન હોગા - યદિ કોઈ ગુહસ્થ વહ કેવલ પાની કે ઊપર ગતિ કરને વાલી નૌકા પર સવાર હો સાધુ કે નિમિત્ત કર્ણધાર કો ઉત્તરાઈ કે પૈસે દેતા હો, અથવા નોકા સકતા હૈ. વહ ભી તબ જબ કિ કિસી નદી કા દૂસરા કિનારા દૃષ્ટિગોચર ઉધાર લે કર, યા પરસ્પર પરિવર્તન કરકે યા નોકા કો સ્થલ સે જલ હો રહા હો. મહીને મેં અધિક સે અધિક દો બાર ઓર વર્ષ ભર મેં નો મેં યા જલ સે સ્થલ કી ઓર ખીંચ કર લાતા હો, યા જલ પર્ણ નોકા બાર નૌકા કા પ્રયોગ સાધુ કર સકતા હૈ, અધિક નહીં. કો જલ સે ખાલી કરકે યા કીચડ મેં ફંસી હુઈ કો બાહર નિકાલ કર (૨) જિસ નૌકા કે લિએ ગૃહસ્થ કો કિરાયા દેના પડે, ઉસકા સાધુ સે પ્રાર્થના કરે કે- ‘ઇસ નોકા પર પધાર જાઇએ.’ ઉસ સમય ઉપયોગ ભી સાધુ કો નહીં કરના ચાહિએ. કિરાયે-ભાડે કે બિના સાધુ કા કર્તવ્ય હૈ વહ નોકા ભલે કી ઊર્ધ્વ-ગામિની (જિધર સે પાની કોઈ ભી વ્યક્તિ હવાઈ જહાજ મેં નહીં બેઠ સકતા હૈ, કિશ્તી મેં તો આ રહા હે ઉધર જાનેવાલી). અધઃગામિની (જિધર પાની બહ રહા દો-ચાર આને હી ભાડા પ્રત્યેક વ્યક્તિ કો હુઆ કરતા હૈ, હવાઈ હે ઉધર જાનેવાલી) તિર્યશગામિની (દસરે કિનારે પર લગને વાલી) જહાજ કી યાત્રા કે લિએ તો સેંકડો - હજારોં રૂપયે કા કિરાયાહો યા વહ નોકા અધિક સે અધિક ચાર કોસ - પ્રમાણ ચલને વાલી ભાડા ચુકાના પડતા હૈ. અત: ઉસકા નિષેધ સ્વત: હો જાતા હૈ. હૈ, યા દો કોસ - પ્રમાણ ચલને વાલી હૈ, તો ઐસી નૌકા પર થોડે
| * * *
