________________
| ૨૧
જુલાઈ ૨૦૧૩
પ્રબુદ્ધ જીવન
શ્રી નેમ-રાજુલ કથા-3 એક વિરલ અને પ્રસન્ન અનુભૂતિ-મારી-તમારી, આપણી [શ્રી મુંબઈ જેન યુવક સંઘે એપ્રિલ ૨૨, ૨૩, ૨૪ના ભારતીય વિદ્યાભવન ચોપાટી-મુંબઈ, ‘નેમ-રાજુલ-કથાનું આયોજન કર્યું. ત્રણે દિવસ પદ્મશ્રી ડૉ. કુમારપાળ દેસાઈની તત્ત્વજ્ઞ અને પ્રભાવક વાણીથી શ્રોતાઓ રસતરબોળ થયા. અત્રે પ્રસ્તુત છે આ કથાની ઝલકનો ત્રીજો અને અંતિમ ભાગ]
નેમરાજુલ કથા'ના રસતરબોળ શ્રોતાઓને અખ્ખલિત નેમકુમાર મળે છે. ઉતાવળો, ધૂંધવાયેલો દુર્યોધન નેમકુમારને એકીટસે કથાપ્રવાહની સાથોસાથ વિરલ ચિંતન, વ્યાપક સંશોધન અને એક જોઈ રહે છે. યુદ્ધનાં નગારાં વાગે છે, પણ નેમકુમારના ચહેરા પરની જુદા જ પ્રકારની વિચારધારાનો અનુભવ થતો હોય છે.
શાંતિની એક રેખા ય બદલાયેલી નથી. એમને જોઈને દુર્યોધનથી બોલાઈ પોતાની કથાના તંતુને આગળ વધારતા શ્રી કુમારપાળ દેસાઈએ ગયું, “નેમકુમાર, તમે કેવા નિશ્ચિત છો. તમારા ચહેરા પર કેવી શાંતિ કહ્યું કે એક જ માતાની કૂખે જન્મેલા બે સંતાન સદાના સાથી બનતા છે. ન કોઈ ચિંતા, ન કોઈ પળોજણ. ન કોઈના પ્રત્યે રાગ કે ન કોઈના નથી, કવચિત્ સદાના વેરી પણ બને છે. કોઈકના સંબંધમાં સાત- પ્રત્યે દ્વેષ. સહુના મિત્ર અને સહુ કોઈ તમને ચાહે. પણ હા, આ રીતે સાત ભવનો સ્નેહ દૃષ્ટિગોચર થાય છે અને આશ્ચર્ય અને આઘાત શિખર પર બેસીને સાધના થાય, પણ સિંહાસન પર બેસીને રાજ ન પમાડે તેમ ક્યાંક લોહીની સગાઈ હોય, તો પણ સાત-સાત ભવનું ચલાવાય. આ રાજ ચલાવવું એ ભારે કપરું કામ છે.' વેર પણ જોવા મળે છે. આ વિચાર દર્શાવતાં ડૉ. કુમારપાળ દેસાઈએ નેમકુમારે હસીને કહ્યું, ‘તો છોડી દો ને.” કહ્યું કે સત્યભામા અને રાજીમતી બંને રાજા ઉગ્રસેન અને રાણી દુર્યોધન કહે છે, “છૂટે એવું નથી'. જાનામિ ધર્મમ્, ન ચ મે પ્રવૃત્તિ, ધારિણીની પુત્રીઓ હતી, છતાં બંને વચ્ચે આકાશ અને ધરતી નહીં, જાનામિ અધર્મમ્, ન ચ મે નિવૃત્તિ.' બબ્બે આકાશ-પાતાળ જેટલો પ્રકૃતિભેદ હતો. સત્યભામા અત્યંત નેમકુમારે કહ્યું, “એવું તે શું છે કે તમારે છોડવું હોય અને તમે વાચાળ અને વર્ચસ્વપ્રિય હતી, તો રાજીમતી સર્વગુણથી અલંકૃત પણ છોડી શકતા ન હો. કોઈ થાંભલાને વળગીને એમ કહે કે થાંભલો મને અનોખી સ્ત્રી હતી. સત્યભામા જગતમોહિની હતી, જ્યારે રાજીમતી છોડતો નથી, તે કેવું?” સ્વપ્નમોહિની હતી. એવી જ રીતે નેમકુમાર અને એમના લઘુબંધુ દુર્યોધને કહ્યું, ‘તમને ભારતવર્ષની ગતિવિધિનો ખ્યાલ છે ખરો? રહનેમિ વચ્ચે સ્વભાવગત ઘણો મોટો ભેદ હતો. જેમકુમાર ભૌતિક હસ્તિનાપુરના રાજની ગતિવિધિ તમે જાણો છો ખરા? જુઓ, થોડા જગતથી સર્વથા નિસ્પૃહ હતા, જ્યારે એમના લઘુબંધુ રહનેમિ મનથી જ સમયમાં કુરુક્ષેત્ર પર કૌરવ અને પાંડવ વચ્ચે યુદ્ધ ખેલાવાનું છે માનેલી જીવનસંગિની રાજીમતી સાથે વિહરવાના કોડ રાખતા હતા. અને એમાં વિજય અમારે પક્ષે છે.'
એ પછી ડૉ. કુમારપાળ દેસાઈએ એક વિશિષ્ટ પ્રસંગનું આલેખન નેમકુમારે કહ્યું, “પાંડવો પણ કૌરવો તો ખરા જ ને. કુરુ કુળના જ કર્યું. મહાભારતના યુદ્ધ પૂર્વે
સંતાનને ! એટલે વિજય કોને પક્ષે દ્વારિકાના મહેલમાં મળવા આવેલા
| ૭૯મી પર્યુષણ વ્યાખ્યાનમાળા ) છે એ હું સમજી શકતો નથી.' દુર્યોધન સાથે કેમકુમારનો મેળાપ
“હા, અમે બંને કુરકુળના જ સેવંતીલાલ કાંતિલાલ ટ્રસ્ટના સહયોગથી શ્રી મુંબઈ જૈન સંઘ | થાય છે અને આ બે અંતિમ છેડે
કહેવાઈએ.’ રહેલી વ્યક્તિઓના મેળાપને | ‘ દ્વારા યોજાતી આ વ્યાખ્યાનમાળા તા. ૨ સપ્ટેમ્બર, સોમવારથી
| ‘તો શું ભાઈએ ભાગ વહેંચાય માર્મિક શૈલીમાં પ્રગટ કર્યો છે. એક |
| તા. ૮ સપ્ટેમ્બર, સોમવાર સુધી યોજાશે. તરફ નેમકુમારની રાજસત્તા પ્રત્યેની વિવિધ વક્તાઓ દ્વારા પ્રતિદિન બે વ્યાખ્યાનો
ના ના, ભાગ વહેંચવાની કોઈ સંપૂર્ણ અનાસક્તિ છે અને બીજી (૧) સવારે ૮.૩૦ થી ૯.૧૫
વાત નથી. અહીં તો રણમેદાન પર બાજુ પાંડવોને એક તસુ જમીન પણ | (૨) સવારે ૯.૧૫ થી ૧૦.૦૦
ભાઈ-ભાઈના મસ્તક-છેદન થશે. નહીં આપવા ચાહતો દુર્યોધન છે. આ ભક્તિ સંગીત સવારે ૭.૩૦ વાગે.
પાંડવો અને કૌરવોનું યુદ્ધ ખેલાવાનું બંને વચ્ચેના સંવાદમાં એમનો સ્થળ : પાટકર હોલ, મુંબઈ.
છે. અમે પાંડવોને પાંચ ગામ તો પ્રકૃતિભેદ ડૉ. કુમારપાળ દેસાઈએ શક્ય હશે તો આ વ્યાખ્યાનો સંસ્થાની વેબસાઈટ : શું, પણ પાંચ તસુ જમીન આપવા પોતાની છટાદાર શૈલીથી ઉપસાવી www.mumbai_jainyuvaksangh.com
માગતા નથી.” આપ્યો છે. ઉપર આપ એ જ સમયે જોઈ સાંભળી શકશો.
એનો અર્થ તો એ થયો કે | દુર્યોધન વાસુદેવ કૃષ્ણની વિદાય દેશ-પરદેશના જિજ્ઞાસુઓએ આ લાભ લેવા વિનંતી. હસ્તિનાપુરના યુવરાજ દુર્યોધનને લે છે અને રથમાં આરૂઢ થવા જાય | વેબસાઈટ સંપાદક: શ્રી હિતેષ માયાણી - 09820347990 .
ભૂમિની ખૂબ તંગી પડે છે. ચાલો છે, ત્યાં રેવતાચળ પરથી આવતા
મારી સાથે, આ રૈવતગિરિ પર.
છે?'
