Kalpsutra Part 01 Sthanakvasi

Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 56

र
श्री कल्प
मञ्जरी टीका
॥४०॥
शय्यातरमात्रांशं विहायाऽन्येषां पिण्ड उपादेयः तत्र तदानीं शय्यातरस्वत्वापगमात् । चतुर्थभने तु शय्यातरांशलेशसंसर्गशङ्कापि नास्ति । शय्यातरस्वत्वापगम एवोपादेयताहेतुरिति निष्कर्षः ॥०४॥ चतुर्थकल्पमाह
मूलम् -नो कप्पइ निग्गंथाणं वा निम्मंथीणं वा रायपिंडं पडिग्गाहित्तए वा परि जित्तए वा ॥सू०५॥ छाया--नो कल्पते निग्रन्थानां वा निग्रन्थीनां वा राजपिण्डं प्रतिग्रहीतुवा परिभोक्तुं वा ॥०५॥
टीका--'नो कप्पइ' इत्यादि--व्याख्या स्पष्टा । नवरम्-राजपिण्ड:-अशनं १, पानं २, खाद्यं ३, स्वाद्यं ४, वस्त्रं ५, कम्बल ६, श्चेति षडविधः । अयं राजोपभोग्यो न कल्पत इति भावः ॥मू०५॥ भोजन ग्रहण किया जा सकता है, क्यों कि उस पर शय्यातर का अधिकार नहीं रहता । चौथे भंग में तो शय्यातर के भाग होने की आशंका भी नहीं है। अभिप्राय यह है कि शय्यातर का अधिकार हट जाने पर ही पिण्ड कल्पनीय होता है ॥सू०४॥
चौथा कल्प राजपिण्ड कहते हैं-'नो कप्पइ' इत्यादि ।।
मूल का अर्थ-नहीं कल्पता है साधुओं को और साध्वियों को राजपिण्ड का ग्रहण करना और उपभोग करना ॥५॥
टीका का अर्थ-व्याख्या स्पए है। विशेष यह कि-राजपिण्ड छह प्रकार का है-१. अशन २. पान ३. खाद्य ४. स्वाद्य ५. वस्त्र और ६. कंबल । तात्पर्य यह है कि ये सब वस्तुएँ राजा के निज के लिए उपभोगमें आनेवाली नहीं कल्पती हैं ॥सू०५॥ નથી, કારણ કે ભોજન એક જગ્યાએ બન્યા પછી તે ભોજનના ભાગ પાડે છે અને ભાગ લેનાર માણસ સાધુને વહેરાવી શકે છે. આ બીજા ભાંગાને અર્થ સ્પષ્ટ કરવામાં આવ્યા છે. એથે ભાંગે ઘણું જ સ્પષ્ટ છે, કારણ કે અલગ અલગ રાંધવું અને અલગ અલગ જમવું તેમાં શય્યાતરનો હિસે પહેલેથી જ વહેચાઈ જાય છે. માટે બીજા ભાંગાને અને ચોથા ભાંગાને યોગ્ય આહાર સાધુ-સાધ્વી લઈ શકે છે. (સૂ૦૪)
थोथा४५-२०पिनुन ४२वामां आवे छे-'नो कप्पा' त्याह. મૂલને અર્થ-સાધુ-સાધ્વીઓને “રાજપિંડ” લે અને ભોગ કપે નહિ (૫)
ट न। अर्थ- 43ना छ २ छ (१) मशन, (२) पान, (3) माध, (४) २१ाध (५) १२त्र भने (૬) કાંબલ તાત્પર્ય એ છે કે આ બધી વસ્તુઓ ખાસ રાજાના ઉપભોગમાં આવવાવાલી નહિં ક૯પે. (સૂ૦૫)
॥४०॥
શ્રી કલ્પ સૂત્ર: ૦૧