Kalpsutra Part 01 Sthanakvasi

Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 465

श्रीकल्प
यादःसमुदया-जल
अनेकनद्यः तासा य
मञ्जरी
॥४४९।।
ल
टीका
-तरलतरो-तुगत
मारा: जलजन्तुविशेषाः 'सोस' इति ख्याताः, तेषां वार समूहः तिमयः, तिमिङ्गिलाः, तिमिङ्गिलगिलाश्च मत्स्यविशेषाः, तेषां यत् चपलं शीघ्रम् उच्छलनम् उद्गमनम्, तेन चोक्षुभ्यमाणा=पुनः पुनः क्षुभ्यन्तः क्षोभं प्रामुवन्तो राजमानाः शोभमानाः असमाना: असाधारणाश्च ये कल्लोला: महातरङ्गाः, तत्र-पोप्ल्यमानः संतरन् याद समुदयःजलजन्तुसमूहो यस्मिस्तम् , तथा संमिल-नाना-नदी-जलो-ल्लस-समुदय-संमिलन्त्यः सङ्गता भवन्त्यो याः नानानद्या अनेकनद्यः तासां यानि जलानि तैः उल्लसन शोभमानः समुदयः अभ्युदयो वृद्धिर्यस्य तम्, तथा-सर्वतः सर्वप्रकारेण समन्तात्-चतुर्दिक्षु समुच्छल-त्तरलतरो-तुङ्ग-तरङ्गा-नुतरङ्ग-समुच्छलन्त उद्गच्छन्तः तरलतराः अतिचपलाः उत्तुङ्गाः उन्नताः तरङ्गानुतरङ्गा:-तरङ्गपरम्परा यत्र तम्, तथा-रङ्गत्तरङ्गभर-रङ्गन्तः शनैः शनैश्वलन्तः तरङ्गभङ्गाः तरङ्गभेदाः यत्र तम्, तथा-पटु-पवना-ऽऽहति-समुच्छल-ज्जल-तरङ्ग-परम्परा-संघहिततट-परावृत्त-लोललहरी-लसित-फेनिल-पयो-ललिता-न्तरालं-तत्र-पटवः प्रबला ये पवना वायवस्तेषां या आहतिः-आघातः, तया समुच्छलन्ती-उद्गच्छन्ती जलतरङ्ग परम्परा-जलतरङ्गमाला, तया संघट्टिता:= संघर्ष प्राप्ताः तटपरावृत्ता-तोरान्नित्ताः लोलाचनलाश्च या लहयः = महातरङ्गास्ताभिलेसितं शोभितं फेनिलं = फेनयुक्तं च यत् पयोजलं तेन • ललितं = शोभनम् अन्तराल = मध्यभागो उसमें उपर उछलते थे। इन सबके उछलने से उस सागर में असाधारण तरगे उत्पन्न होती थीं। उन तरंगों में नाना प्रकार के जलजन्तु उतराते थे। उस सागर में बहुत-सी सरिताओं (नदियों) का संगम होता था, और उस संगम के कारण उसके जल का अभ्युदय हो रहा था। उसमें सर्वत्र और सभी तरह लहरों पर लहरें लहरा रही थीं। वह हल्की-हल्की तरंगों की छटा से युक्त था। प्रबल पवन के आघात से एक तरग उठती, उससे दूसरी तरंग उत्पन्न होती, इस प्रकार तरंगों की परम्परा पैदा हो जाती थी । वह तरंगपरम्परा जाकर किनारे से टक्कर खाती थी। इस टक्कर से जो चंचल लहरें उत्पन्न होती थीं, उनके लौटने से जल में फेन उत्पन्न होते थे। इन फेनों से युक्त जल के कारण सागर का मध्यभाग बड़ा ही मुहावना ઉછળવાને કારણે તે સાગરમાં અસાધારણ લહે ઉત્પન્ન થતી હતી તે લહેરેમાં વિવિધ પ્રકારનાં જળજતુએ ઉભરાતાં હતાં તે સાગરમાં ઘણી નદીઓને સંગમ થતો હતો, અને તે સંગમને લીધે તેના પાણીમાં વધારો થત હતું. તેમાં સર્વત્ર અને બધી તરફ લહેર પર લહેરો ઉછળતી હતી. તે નાનાં નાનાં તરંગોની છટાવાળો હતો. પ્રબળ પવનના આઘાતથી એક લહેર પેદા થતી, તેમાંથી બીજી લહેર પેિદા થતી, એ રીતે લહેરાની પરંપરા પેદા થતી હતી. તે તરંગપરંપરા જઈને કિનારાની સાથે અથડાતી હતી. આ અથડાટથી જે ચંચળ લહેરો ઉત્પન્ન થતી તે પાછી ફરવાથી પાણીમાં ફીણ ઉત્પન્ન થતાં હતા. તે ફીણવાળા જળને લીધે સાગરને મધ્યભાગ ઘણો જ સુંદર
क्षीरसागर
स्वम वर्णनम्.
॥४४९॥
Mad
શ્રી કલ્પ સૂત્ર: ૦૧