Book Title: Kalpsutra Part 01 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
योग्यमुपाश्रयमिति । तथा
सक्तसम्मानितोपलिप्तशाभि
माजन्या कचबरसंव
श्रीकल्प
कल्पमञ्जरी टीका
॥११५॥
साधुनिवासयोग्यमुपाश्रयमिति । तथा-य उपाश्रयः खलु आधाकर्मबहुल:-आधानम्-आधा-साध्वर्थ षद्कायोपमर्दनरूपं कर्म तया बहुलो व्याप्तः, आसिक्तसम्मानितोपलिप्तशोभितच्छादनदुमनलेपनानुलेपनज्वलनभाण्डचालनसमाकुल:-तत्र-आसिक्तम् आसेचनम्, उदकादिच्छोटनमित्यर्थः, सम्मार्जितं-मार्जन्या कचवरसंशोधनम्, शोषित-भिचयादिसंलग्नजालाद्यपनयनेन शुद्धीकृतम्, छादनम् उपरि दर्भादिसंस्तरणम्, दुमनम् धवलनंसेटिकादिना भि-त्यादीनामुज्ज्वलीकरणम् , लेपनम्वृत्तिकामिश्रितगोमयादिना रन्ध्रादिपूरणेन सकल्लेपनम् , अनुलेपनम् शोभार्थ पुनः पुनर्लेपनम् , ज्वलनम्-शीतापनोदनाय वढ्नेः प्रज्वलीकरणम् , भाण्डचालन गृहस्थितभाण्डानामपरत्र स्थापनम् , उपलक्षणमेतदन्यवस्तूनामपि, एतेषामितरेतरयोगद्वन्द्वः, तैः समाकुलो व्याप्तश्च स्यात्, तथा-यत्र च अन्तर्बहिश्च अन्तर्भागे बहिर्भागे च असंयम: एकेन्द्रियादिजीवविराधनारूपः साधुनिमित्तं वर्द्धते । सम्पूर्वोक्तदोषयुक्त उपाश्रयः साधूनां वस्तुं न कल्पते इति ।। मू०३७॥ । के लिये बनवाया हो, जीव-वर्जित हो, निर्दोष हो, एकान्त हो, स्त्री, पशु और पण्डक से रहित हो, तथा इस कारण साधु के रहने के योग्य हो, उसमें भी साधु अथवा साध्वी को रहना कल्पता है ।
जो उपाश्रय आधाकर्मी हो, अर्थात् साधु के लिए पट्काय के जीवों की विराधनारूप क्रिया से युक्त हो, जिस में पानी सींचना पड़े, झाडू से कचरा निकालना पड़े, दीवाल आदि पर लगे जाले हटा कर साफ करना पड़े, डाम आदि बिछाना पड़े, जिसमें छुई आदि से सफेदी करानी पडे, मिट्टी-मिले गोबर आदि से बिल मूंदने पड़े, सुन्दरता के लिए वार-बार लीपना पड़े, सर्दी हटाने के लिए गर्म करना पड़े, और घर के बरतन भाँडे या अन्य सामान इधर का उधर करना पड़े, और जिसमें रहने से भीतरी या बाहरी भाग में साधु के निमित्त से असंयम की वृद्धि हो, ऐसे दोषयुक्त उपाश्रय में साधुओं को निवास વર્જિત હોય, નિર્દોષ હોય, એકાંત હોય, સ્ત્રી-પશુ-પડકથી રહિત હોય, તયા એ કારણે સાધુએ રહેવાને ચગ્ય હોય, તેમાં પણ સાધુ-સાધ્વીને રહેવું ક૯પે છે.
જે ઉપાશ્રય આધાકમ હય, અર્થાત્ સાધુને માટે છકાયના જીની વિરાધનારૂપ ક્રિયાથી યુક્ત હોય, જેમાં પાણી છાંટવું પડે, સાવરણીથી કચરે વાળ પડે, દીવાલ વગેરે ઉપર બાઝેલાં જાળાં દૂર કરી સફાઈ કરવી પડે. ડાબુ વગેરે બિછાવવું પડે જેમાં પિતાથી સફાઈ કરવી પડે, છાણ-માટીથી ૬૨ પૂરવાં પડે, સુંદરતાને માટે વારંવાર લીંપણ કરવાં પડે, શરદી દૂર કરવાને માટે આગ સળગાવી ગરમાવો કરવા પડે, અને ઘરનાં વાસણ-કુસણુ યા બીજે સામાન અહીંથી તહીં ફેરવ પડે, તેમ જ જેમાં રહેવાથી અંદર-બહારના ભાગમાં સાધુને નિમિત્તે અસંયમની વૃદ્ધિ થાય
છે
શ્રી કલ્પ સૂત્ર: ૦૧
