Book Title: Shravak Pragnapti
Author(s): Keshavlal Premchandra
Publisher: Nirnaysagar Press
Catalog link: https://jainqq.org/explore/022058/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SERIES NO. 1. COLLECTION OF JAIN WORKS PUBLISHED BY THE JAINA JNANAPRASARAKA MANDAL, SHROFF BAZAAR, BOMBAY. zrAvakaprajJaptiH SHRAVAKAPRAJNAPTI BEING IN THE ORIGINAL MAGADHI With its Sanskrit commentary BY SHRIMAN HARIBHADRASURI EDITED BY VAKIL KESHAVLAL PREMCHAND B.A.L.L.B. Bombay: PRINTED AT JAVAJI DADAJI'S "NIRNAYA-SAGAR" PRESS. 1905. Price Annas Ten. Page #2 -------------------------------------------------------------------------- Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha zrAvakaprajJaptiH zrIharibhadrasUriviracitaTIkA sahitA / premacandratanujena kezavalAlena saMzodhitA / sA ca mumbayIsthajJAnaprasArakamaNDalanAmasamAjena prAkAzyaM nItA / mumbayyAm nirNaya sAgarayantrAlaye mudritA / saMvata 1961. mUlyaM / ru. 0-10-0 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aamukhm| zrAvakaprajJaptinAmadheyo 'yamekAdhikacatuHzata(401)padyAtmako granthaH purA mAgadhyAM praNIto 'sti / enaM ca sugRhItanAmadheyaH zrIharibhadrasUriSTIkayA samalaMcakAra / granthasyAsya praNetA kadA ko vA samabhUdityetanna zakyate samyanirNetum / bhagavatoH sUrivAcakavaryayoH zrIharibhadromAsvAtyoranyataraH ko vAsya racayitetyetadA saMdehadolArUDhameva / bhagavatA zrIharibhadrasUriNavAyaM svopajJaTIkAsaTIko niramAyIti vakSyamANapramANairavagamyate / tathAhi 1 catuHsaptatyadhikasaptadazazata(1774)pramite vikramAbde zrImatA lAvaNyavijayena svopajJaTIkAsanAtho dravyasaptatinAma grantho vyaracyata / tatra ca SaTpaJcAzattamagAthAyASTIkAyAm "yadAhuH zrAvakaprajJaptau zrIharibhadrasUripAdAH" evamalikhyata / tadanantaramasyAmeva TIkAyAM prastutagranthasyaiva caturdazottarazata (114) pramitA gAthA pramANatvenAvatAritA / tataH sa grantharacayitAmuM bhagavAnharibhadrasUrireva racayAmAseti manuta iti bhaati| 2 navAGgIvRttikRdbhagavAn sUrirabhayadevaH zrIharibhadrasUrisaMhabdhaM paJcAzakaM vyavRNot / tatra ca sa pUjyairevoktamityabhidhAya 'saMpattadaMsaNAI" ityetAmeva gAthAmavAtArayat / tena ca mUlAtmako'pyayaM grantho bhagavatA zrIharibhadrasUriNaiva vyaracyateti nishciiyte| 3 zrImAnavijayapraNIte zrIyazovijayasaMzodhite dharmasaMgrahAbhidhAnaprakaraNe dvAdazatamavrataprasaGgenedamabhyadhAyi / tadyathA-umA Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svAtiviracitazrAvakaprajJaptau tu atithizabdena sAdhvAdayazcatvAro gRhiitaaH| tatasteSAM saMvibhAgaH kArya ityuktam / tathA ca tpaatthH| "atithisaMvibhAgo nAma atithayaH sAdhavaH sAdhvyaH zrAvakAH zrAvikAzcaiteSu gRhamupAgateSu bhattyAbhyutthAnAsanadAnapAdapramArjananamaskArAdibhirarcayitvA yathAvibhavazakti annapAnavastrauSadhAlayAdipradAnena saMvibhAgaH kAryaH" iti / zrImunicandrasUriviracitadharmabinduTIkAyAM dvAdazatamavrataprastAve zrIvAdidevasUrirapyevamevAha / anena ca saMskRte'pi zrAvakaprajJapti mAtivistRto. granthaH zrImadumAsvAtiviracito'bhUdityavagamyate / ayaM punaH prastuto grantho mAgadhyAM mUlAtmako vidyate / tato nirNIyate nAyaM bhagavadumAsvAtipraNIto bhavediti / 1zrImadumAsvAtiviracitA zrAvakaprajJaptirastItyetadvicArAmRtasaMgrahAdigranthairapi nizcIyate / 2 paJcAzakaTIkAyAM zrImatA navAGgIvRttikRtAbhayadevasUriNedamabhyadhAyi / tadyathA-vAcakatilakena zrImatomAsvAtivAcakena zrA- . vakaprajJaptau samyaktvAdiH zrAvakadharmo vistareNAbhihita iti / tatazcedamevAtra jijJAsyaM yadenamumAsvAtI racayAmAsa vA na veti| 3 granthasyAsya mUlagAthAnte prAyaH sarvatra 'umAsvAtiviracitA sAvayapannattI saMmattA' iti likhitaM darIdRzyate / etadapi cAsyomAsvAtivAcakaH praNeteti manane mAnam / Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavatA zrIharibhadrasUriNAsyopari TIkA vyaracyetati granthAntalekhapAlocanayA spaSTaM pratIyate / idaM ca prastutasUriviracitasya svopajJaTIkAsaMvalitasya zAstravArtAsamuccayasyAmukhaparyAlocanayA tathA jinabhadrasUrerantevAsitAM. svayamevAyamurarIcakAretyAdikAraNaizcAvasIyate / prAnte virahAGkAbhAvAnnAyaM viracito bhagavatA haribhadrasUriNeti nAzaGkanIyam / yato yogabindupramukhA virahAkavinAkRtA apyaneke tadraticA granthAH samavalokyante / catuzcatvAriMzadadhikacaturdazazata(1444) granthAnAM nirmAteti bhuvanapratIto'yaM sUriH paJcatriMzadadhikapaJcaza te (535) vaikrame'nde devalokaM svapratyAsattyA maNDayAmAsa / umAsvAtyapekSayAsyAdhikAH santi pracalitA granthA iti taccaritaM tata evAvagantavyam / / zrImAnumAsvAtirapi paJcazataM granthAnvyaracayadityaitihyamAtram / bRhadgacchIyena zrIharibhadrasUriNApi vaikramIyapaJcAzItyadhikaikAdazazata(1185)pramitAbdaviracitAyAM prshmrtittiikaayaamevmevokm| tattvArthAdhigamaH prazamaratirjambUdvIpasamAsazceti granthatrayaM zrImadumAsvAtivAcakapraNItamupalabhyate / pUjAprakaraNaM nAmaiko grantha ekonaviMzatizlokAtmaka etadviracito bhavediti kathanamAtram / etadviracitApyanyA zrAvakaprajJaptibhavedivyetaddharmasaGgrahAdigranthairapi nizcIyate / etadviracitajambUdvIpasamAsAntalekhAdavagamyate / tadyathA-kRtiriyaM sitAmbarAcAryasya mahakovarumAsvAtivAcakasyeti / Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ayaM sUriHprAgatiprAcInasamaye samudiyAyetyetadanantaroktapramANebhyaH prmiiyte| nAtreSadapi saMdehadAvadagdhaM kimapi / viSaye prastute DaoNkTarapiTarsanena prakAzite tAIyIke riporTAbhidheye prasiddhipustake SaTtriMzattame pRSThe-zyAmAcAryoM nAma vAcakava nteivAsI zrIvIranirvANASaTsaptatyadhikazatatraya(376)pramite haayne'nehodhrmmbhyaajgaametylikhyt| balisahasyAntevAsI svAtiguruH zyAmAcAryasya iti pttttaavlyaamvlokyte| paraM sa svAtirayamumAsvAtizceti dvAvapyekanaranAmanI ityetadapi saMdehakalitam / tattvArthabhASye dazame'dhyAye samAptisamaya umAsvAtivAcaka uccanAgarIzAkhIya iti svayamevAlilikhe / uccanAgarIzAkhA zrImahAvIrasvAmidvAdazapaTTanivAsinaH zrImadAryazAntizreNikAdAvibabhUveti kalpasUtrAntargatasthavirAvalyAm / zrImahAvIrASTamapaTTodayoditasya bhagavataH zrImadAryamahAgirerantevAsI balisahAcAryo 'bhavat / tattvArthAdhigamIyadazamAdhyAyAvasAne svayaM likhitAtsvacaritAdyadavagamyate tadyathA-zivazrIpraziSyaH zrImaddhoSanandizramaNaziSyaH vAcanAnvayena tu muNDapAdapraziSyaH mUlavAcyavAcakAcAryaziSyaH zrImadumAsvAtirabhUditi / janma ca tadIyaM nyagrodhikAsaMniveze smbhvt| vihArAgatakusumapure 'yaM vyaracyata / svajanuSAyaM kaubhISaNagotramabhUSayat / AsItsvAtinomaitajjanikartA janakaH / gurujananiratAsya jananI putravatsalA vatsagotrabhavA / granthe'sminprathitA ye viSayA vidyante te vidvajanairviditvA vi ntevAsI balisahamAyadazamAdhyAyAvayaH zrImaddho Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAryAH satatamAcaryAzca tato 'virataM vibhavavirAjitairvibhAgaviratairyAvajjIvaM svAnte smartavyAH / granthe'sminprAGgamaGgalAbhidheyAbhidhAnAnantaraM zrAvakazabdo vyAkhyAyata / tadyathA-yaH samyaktvAdidharo yazca pratidinaM sAdhusamIpe samAgatya svakIyAM sAmAcArImAkarNanAtkarNayoH pAvayitrImAkarNayati sa zrAvaka iti zravaNaviSayeNAbhidhIyate / yataH zrAcakalakSaNe samyaktvaM zrAvakANuvratAni cAyAntyatastatsvarUpamatra yathAkramamabhidhAya sAmAcArI kathitA / samyaktvasvarUpakathanAvasare prasaGgena karmASTakasvarUpaM tattvavivaraNaM samyaktvAticArAzcAkathyanta / anantaraM samyaktvodayAnmAnasI pariNatiH kAyavyApRtizca kIdRksvarUpamavalambata ityetadabhidadhe / dvAdazANuvratasamarthanAvasare ca prathamasya prANApAtaviratisamAkhyasya tathA navamasya sAmAyikanAmadheyasyANuvratasyAtIvaprazasyatA pratipAditA samupalabhyate / prANAtipAtavirati - pratipattipratipAdanAvasare ca pratyAkhyAtinirAkRtivAdinAM parakIyaprANahRtprANabhRtprANavyaparopaNaM na duSkRtikRtibandhakaM pratyuta zreyonibandhanamiti vivadamAnAnAM, ekAntato nityo'nityo vA jIva iti pratipannAnAm, mocakavAcakavAcyAnAmajJAninAM matAni tattadyuktisamAlambanena samarthya tatkhaNDanaM sukhAvabodhamakAri / avasAne cAviratireva karmabandhahetutvAtkarmetyuktam / navame ca sAmAyikAkhyANutrate dezaviratAnAM trividhatrividhapratyAkhyAnAbhAvaH kathamastIti smykprtipaaditm| sAmAyikaM zazvadvidheyamiti pratipAdya Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6. jinapUjA hiMsApracureti vAdino mUkA vidadhire / tadanantaraM gAmAntaragacchataH zrAvakasya sAmAcArI varNitA / tadyathA tatrasthazrAvakAdisAdharmika milanam / darzanAya jinasadaneSu gamanam / ityAdayospUrvA viSayAH prAcInapaddhatiM parito'valambya pratipAditAH / ante ca saMlekhanAM lekhanutAmakhilaviratividheyAM vidhiviSayatvena pratipAdya muktireva dharmaprApteH pradhAnaM phalamapradhAnaM svamanaprabhRtIti pratyapAdi / ante ca zobhAnAH svakIyA adhyavasAyA bhavyajanahitAya prAduzcakrire / tataH pramAsametAnprati pramAdAn kSamayitvA granthaH paryasamApyata / sAMpratamasyAGkanaviSaye kiMcinmAtramucyate / mUlAtmakasyAsya trINi pustakAni catvAri ca TIkAyAH samalabhe'ham / tatra trINi mUlasamalaMkRtAni tripAThapatrAtmakAni / caturtha tu mUlasamujjhitaM kevalaM TIkAtmakameva / eSAM vibhAgadvayaM vidhIyeta / tadittham / 1 (ka) devazApATakAntarvarttipaM0 dadyAvimalahastagatabhANDAgArAntargatamekaM mUlAtmakaM pustakam / (kha) paM0 AnandasAgarANAM mUlAtmakaM pustakam / etatpustakadvayamekasyAH prateH pratibimbameva / 2 paM0 gulAbavijayAnAM mUlapustakam / idaM ca pUrvasmAtpustakAdbhinnameva bhAti / 3 paM0 gulAbavijayAnAM TIkApustakaM mUlaM vinAkRtam / 4 (ka) paM0 dayAvimalAnAm / Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (kha) paM0 kAntivijayAnAm / (ga) paM0 vIravijayAnAm / saTIkaM pustakatrayametatsAkSAtparaMparayA vaikapustakalikhitamiti bhAti / ata etatpustakatrayamapyekapustakakalpam / prastutapustakaM prAyeNa ( 1 ) etatpustakapATa pramANIkRtya saMzodhitam / anena spaSTamavagamyate yadahaM pustakadvayaM mUlasya tathA pustakadvayameva TIkAyAH prApnavam / sakalAnyapyetAni santi pustakAnyatIvAzuddhAni / tato'syeSadaGkanAnantaramardhAGkitamevedamAstAmiti vicAritam / tathApi yathAdarza pustakamaGkanIyamiti prayojakAbhiprAyamanusRtyaitadaGkitam / zuddhapustakAlAbhAtkutracicca madIyAjJAnAt bahUnyazuddhasthalAni saMdRzyeranU / tAni zuddhIkRtya vibudhairvAcanIyAni patrapreSaNadvArA mAM prati vijJapanIyAni ca / yena dviHkRtvo'GkanAvasare zuddhIkRtyAGkayiSyAmaH / asyAGkane'kAri sAhAyakaM jainapatrikAdhipatinA zA0phattecaMdAtmajena bhguubhaainaa| atastadupakRti smarAmaH / asyAGkayitrI jJAnaprasArakasabhA varttate'taH sArhatyatIva dhanyavAdam / etasyAM samagragranthazodhanAdau paM0 AnandasAgarairatIva zramamurarIkRtyAsminkArye sahAyatAkAri / ato'GkitasyAsya granthasyodaye mUlAdhArabhUtAsta eveti manye / ataH savinayaM smarAmi teSA. mupakRtimAtramatra kevalam / yatastAnprati pratyupakartuM na pAryate / prophesarapadavIdhAri jekobInApi zodhanIyapatraNA-(pruphasU)-zo Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhanasUcanApradAnAdinopakRtAH / atastadapi kRtajJatayA smRtipathamupanIyate 'GkanAvasare / yastAvatsvakIyAni pustakAni pradatAni te'pyupakAra eva / puruSadharmatvAddhAntestathAjJAnadoSAcca yadatra skhalitaM tatsudhIbhiH kSantavyamiti punaHprArthya zrIsaMghasamakSaM tatprAyogikamicchAmi dukkaDaM dIyate / / saMzodhyAGkayitA ahamadAbAda premacaMdatanayaH nagaram - kezavalAla bI.e.ela. ela. bI. dAvadAvadavathuhRyathAbhravRndavAriyam modadAyi tadvadeva dharmavastuM kartari damyabhavyadezaviratasarvavirataduSkRtiramaNahantR novacaSTikRDhIkRtaDDaka // 1 // - - Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ umAsvAtivAcakakRtazrAvakaprajJApyAkhyaprakaraNaM haribhadrasuriviracitavyAkhyAsametam // smaraNaM yasya sattvAnAM tIvrapApaughazAntaye / utkRSTaguNarUpAya tasmai zrIzAntaye namaH // 1 // svaparopakArAya zrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNasya vyAkhyA prastUyate / tatra cAdAvevAcAryaH ziSTasamayapratipAlanAya vighnavinAyakopazAntaye prayojanAdipratipAdanArtha cedaM gaathaasuutrmupnystvaan|| arahate vaMditAsAvagadhamma duvAlasavihaM pi| vocchAmi samAseNaM gurUvaesANusAreNaM // 1 // arhato vanditvA zrAvakadharma dvAdazavidhamapi / vakSye samAsena gurUpadezAnusAreNa // 1 // iha hi ziSTAnAmayaM samayo yaduta ziSTAH kvacidiSTe vastuni pravartamAnAH santa iSTadevatAnamaskArapUrvakaM pravartanta ityayamapyAcAryoM na hi na ziSTa ityatastatsamayapratipAlanAya, tathA zreyAMsi bahuvighnAni bhavantIti ( uktaM ca Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / zreyAMsi bahuvighnAni bhavanti mahatAmapi / azreyasi pravRttAnAM kvApi yAnti vinaaykaaH||) idaM ca prakaraNaM samyagjJAnahetutvAcchreyobhUtaM vartate ato mAbhUdvighna iti vighnavinAyakopazAntaye, tathA prekSApUrvakAriNaH prayojanAdiviraheNa na kacitpravartanta ityataHprayojanAdipratipAdanArtha ca, tatra arahante vaMdittA ityaneneSTadevatAnamaskAramAha ayameva vighnavinAyakopazamahetuH sAvagadhammamityAdinA tu prayojanAdi trayaM iti gaathaasmudaayaarthH|| ___ avayavArthastu azokAdyaSTamahAprAtihAryAdirUpAM puujaamhntiityhntstiirthkraastaanhtH| vaMditvA abhivandya / zrAvakA vakSyamANazabdArthAH teSAM dharmastaM kiMbhUtaM dvAdaza vidhAH prakArA asyeti dvAdazavidhastaM dvAdazavidhamapi saMpUrNa naannuvrtaayekdeshprtibddhmiti| vakSye'bhidhAsye tatazca yathoditazrAvakadharmAbhidhAnameva prayojanaM, sa evAbhidhIyamAno 'bhidheyaM, sAdhyasAdhanalakSaNazca saMbandhaH tatra sAdhyaH prakaraNArthaH sAdhanamidameva vacanarUpApannamiti // Aha yadyevaM nArtho'nena pUrvAcAryaireva yathoditazrAvakadharmasya granthAntarevabhihitatvAt , ucyate,satyamabhihitaH prapaJcena,iha tu saMkSeparucisattvAnugrahArthaM samAseNa saMkSepena vakSye / kiM svamanISikayA, netyAha, gurUpadezAnusAreNa gRNAti zAstrArthamiti gurustasmAdupadezo gurUpadezastadanusAreNa tannItyetyarthaH // .. zrAvakadharmasya prakrAntatvAttasya zrAvakAnuSThAtRkatvAcchrAvakazabdArthameva pratipAdayati // 1 zrAvakAnugatatvAt / Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / 3 saMpattadaMsaNAI paidiyahaM jaijaNA suNeI y| / sAmAyAriM paramaM jo khalu taM sAvagaM binti // 2 // saMprAptadarzanAdiH pratidivasaM yatijanAcchRNotyeva / sAmAcArI paramAM yaH khalu taM zrAvakaM bruvate // 2 // . saMprAptaM darzanAdi yenAsau sNpraaptdrshnaadiH| darzanagrahaNAtsamyaradRSTirAdizabdAdaNuvratAdiparigrahaH / anena mithyaadRssttey'daasH| sa itthaMbhUtaH pratidivasaM pratyahaM yatijanAtsAdhulokAt zRNotyeva kiM sAmAcArI prmaaN| tatra samAcaraNaM samAcAraH ziSTAcaritaH kriyAkalApaH tasya bhAvo guNavacanabrAhmaNAdibhyaH karmaNi vyaJ sAmAcArya punaH strIvivakSAyAM SigaurAdibhyazceti DIpa ( TApU ) yasyetyakAralopaH yasya hala ityanena taddhitayakAralopaH paragamanaM sAmAcArI tAM sAmAcArI paramAM pradhAnAM saadhushraavksNbddhaamityrthH| yaH khalu ya eva zRNoti taM zrAvakaM bruvate taM zrAvakaM pratipAdayanti bhagavantastIrthakaragaNadharAH // .. __ tatazcAyaM pinnddaarthH| abhyupetasamyaktaH pratipannANuvrato'pi pratidivasaM yatibhyaH sakAzAtsAdhUnAmagAriNAM ca sAmAcArI zRNotIti zrAvakaH iti / sAMprataM zravaNaguNAn pratipAdayati / navanavasaMvego khalu naannaavrnnkhovsmbhaavo| tatAhigamo ya tahA jiNavayaNAyannaNassa guNA // 3 // Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / navanavasaMvegaH khalu jnyaanaavrnnkssyopshmbhaavH| tattvAdhigamazca tathA jinavacanAkarNanasya guNAH // 3 // navanavasaMvegaH pratyayaH pratyagraH saMvegaH AdrAtaHkaraNatA mokSasukhAbhilASa ityanye / khaluzabdaH pUraNArthaH saMvegasya zeSaguNanibaMdhanatvena prAdhAnyakhyApanArtho vaa| tathA jJAnAvaraNakSayopazamabhAvaH jJAnAvaraNakSayopazamasattA sNvegaadev| tattvAdhigamazca tattvAtattvaparicchedazca tathA jinavacanAkarNanasya tIrthakarabhASitazravaNasyaite guNA iti // tIrthakarabhASitA cAsausAmAcArIti // kiM ca dehasvajanavittapratibaddhaH kazcidahRdayo na zRNotItyeSAmasAratAkhyApanAya jinavacanazravaNasya sAratAmupadarzayannAha na vitaM karei deho na ya sayaNo neya vittsNghaao| jiNavayaNasavaNajaNiyA jaM saMvegAiyA loe // 4 // nApi tatkaroti deho na ca svajano na ca vittasaMghAtaH / jinavacanazravaNajanitA yatsaMvegAdayo loke // 4 // nApi tatkaroti deho na ca svajano na ca vittasaMghAtaH jinavacanazravaNajanitA yatsaMvegAdayo loke kurvanti / tathAhyazA-. zvataH pratikSaNabhaGguro dehaH zokAyAsakAraNaM kSaNikasaMgamazca svajanaH aniSTitAyAsavyavasAyAspadaM ca vittasaMghAta ityasAratA / tIrthakarabhApitAkarNanodbhavAzca saMvegAdayo jAtijarAma 1 aniSTitAsadvayavasAyAspadaM / Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / raNarogazokAyupadravavrAtarahitApavargahetava iti sAratA / ataH zrotavyaM jinavacanamiti // athavA hoi daDhaM aNurAo jiNavayaNe paramanivvaikarammi / _savaNAigoyaro taha sammadihissa jIvassa // 5 // bhavati dRDhamanurAgo jinavacane prmnivRtikre| zravaNAdigocaraH tathA samyagdRSTerjIvasya // 5 // yadvA kimanena nisargata eva bhavati jAyate dRDhamatyarthamanurAgaH prItivizeSaH ka jinavacane tIrthakarabhASite kiMviziSTe paramanivRtikare utkRSTasamAdhikaraNazIle kiMgocaro'nurAgo bhavatItyatrAha / zravaNAdigocaraH zravaNazraddhAnAnuSThAnaviSaya ityrthH| tathA tena prakAreNa kasyetyatrAha samyagdRSTejIvasya prakrAntatvAcchrAvakasyetyarthaH / ato'sau zravaNe pravartata eva tatazca zRNotIti zrAvaka iti yuktaM iti gAthAbhiprAyaH // nirUpitaH zrAvakazabdArthaH / sAMprataM dvAdazavidhaM shraavkdhrmmupnysynnaah| paJceva aNubbayAI guNavayAI ca hu~ti tinnev| sikAvayAI cauro sAvagadhammo duvAlasahA // 6 // paJcaivANuvratAni guNavratAni ca bhavanti triinnyev| zikSAvratAni catvAri zrAvakadharmo dvAdazadhA // 6 // paJceti saGkhyA / evakAro'vadhAraNe / paJcaiva na catvAri SaDvA / aNUni ca tAni vratAni cANuvratAni mahAvratApekSayA cANutvamiti Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / sthUraprANAtipAtAdivinivRttirUpANItyarthaH // guNavratAni ca bhakanti trINyeva na nyUnAdhikAni vaa| aNuvratAnAmevottaraguNabhUtAni vratAni guNavratAni digvatabhogopabhogaparimANakaraNAnarthadaNDaviratilakSaNAni etAni ca bhavanti trINyeva / zikSApadAni ca zikSAvratAni vA tatra zikSA abhyAsaH sa ca cAritranibandhanaviziSTakriyAkalApaviSayastasya padAni sthAnAni tadviSayANi vA bratAni zikSAvratAni etAni ca catvAri sAmAyikadezAvakAzikapaupadhopavAsAtithisaMvibhAgAkhyAni / evaM zrAvakadharmoM dvAdazadhA dvAdazaprakAra iti gAthAsamAsArthaH / avayavArtha tu mahatA prapaJcena granthakAra eva vakSyati // tathA cAhaeyassa mUlavatthU sammataM taM ca gNtthibheymmi| khayauvasamAi tivihaM suhAyapariNAmaruvaM tu // 7 // etasya mUlavastu samyaktvaM tacca granthibhede / kSAyopazamikAdi trividhaM zubhAtmapariNAmarUpaMtu // 7 // etasyAnantaropanyastasya zrAvakadharmasya mUlavastu samyaktvaM / vasantyasminnaNuvratAdayo guNAstadbhAvabhAvitveneti vastu / mUlabhUtaM ca tadvastu ca mUlavastu kiM tatsamyaktvam / uktaM ca .. mUlaM dvAraM pratiSThAnamAdhAro bhAjanaM nidhiH| dviSaTsyAsya dharmasya samyaktvaM parikIrtitam // 1 // ; tacca samyaktvaM granthibhede vakSyamANalakSaNakarmagranthibhede(31-33) sati bhavati nAnyatheti bhAvaH / tacca kSAyopazamikAdibhedAtrividhaM Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIka zrAvakaprajJatyAkhyaprakaraNaM / kSAyopazamikamaupazamikaM kSAyikaM ca / yadvA kArakAdizubhAtmapariNAmarUpaM tu zubhaH saMkkezavarjita AtmapariNAmo jIvadharmo rUpaM yasya tacchubhAtmapariNAmarUpaM turavadhAraNe zubhAtmapariNAmarUpameva / anena tadvyatiriktaliGgAdidharmavyavacchedamAha / vyatiriktadharmatve tata upakArAyogAditi // jaM jIvakammajoe jujjai eyaM ao tayaM pukhaM / vocchaM tao kameNaM pacchA tivihaM pi sammattaM // 4 // yato jIvakarmayoge yujyate etadataH takaM pUrvam / vakSye tataH krameNa pazcAtrividhamapi samyaktvam // 8 // yato yasmAtkAraNAjjIvakarmayoge jIvakarmasaMbandhe sati yujyate etat ghaTate idaM samyaktvaM karmakSayopazamAdirUpatvAt ato'smAtkAraNAttakaM jIvakarmayogaM pUrvamAdau vakSye 'bhidhAsye / tatastaduttarakAlaM krameNa paripATyA pazcAtrividhamapi kSAyopazamikAdi samyaktvaM vakSya iti // tatrAha jIvo aNAinihaNo nANAvaraNAikammasaMjutto / micchattAinimittaM kammaM puNa hoi aTThavihaM // 9 // jIvo 'nAdinidhano jJAnAvaraNAdikarmasaMyuktaH / mithyAtvAdinimittaM karma punarbhavatyaSTavidham // 9 // jIvatIti jIvaH / asau anAdinidhanaH anAdyaparyavasita ityarthaH / sa ca jJAnAvaraNAdikarmaNA samekIbhAvenAnyonyavyAptyA Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakamajJapyAkhyaprakaraNaM / yuktaH saMbaddho jJAnAvaraNAdikarmasaMyuktaH / mithyAtvAdinimittaM mithyAtvAdikAraNaM mithyAdarzanAviratipramAdakaSAyayogA bandhahetava iti vacanAt (tattvArthAdhigamasUtram 8-1) karma punartAnAvaraNAdi bhavatyaSTavidhamaSTaprakAramiti // tathA cAha paDhamaM nANAvaraNaM bIyaM puNa hoi dNsnnaavrnnN| taiyaM ca veyaNIyaM tahA cautthaM ca mohaNiyaM // 10 // prathamaM jJAnAvaraNaM dvitIyaM punarbhavati darzanAvaraNam / tRtIyaM ca vedanIyaM tathA caturtha ca mohanIyam // 10 // prathamamAyaM jJAnAvaraNaM Abriyate'nenAvRNotIti vAvaraNaM jJAnasyAvaraNaM jJAnAvaraNaM jJAnaM matijJAnAdi / dvitIyaM punarbhavati darzanAvaraNaM punaHzabdo vizeSaNArthaH sAmAnyAvabodhAvArakatvAt darzanaM cakSurdarzanAdi / tRtIyaM ca vedanIyaM sAtAsAtarUpeNa vedyata iti vedanIyaM rUDhazabdAtpaGkajAdivat / tathA caturtha karma kiM ata Aha mohanIyaM mohayatIti mohanIyaM mithyAtvAdirUpatvAditi / . Ajaa nAma goyaM caramaM puNa aMtarAiyaM hoi| mUlapayaDIu eyA uttarapayaDI ao vucchaM // 11 // AyuSkaM nAma gotraM caramaM punarantarAyika bhavati / mUlaprakRtaya etA uttaraprakRtIrato vakSye // 11 // AyuSkaM nAma gotraM / tatraiti yAti vetyAyurananubhUtametyanubhUtaM ca yAtItyarthaH sarvamapi kamaivaMbhUtaM tathApi prakrAntabhavaprabandhAvi Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / cchedAdAyuSkameva gRhyate asti ca vicchedo mithyAtvAdiSu / tathA gatyAdizubhAzubhanamanAnnAmayatIti nAma / tathA gAM vAcaM trAyata iti gotraM rUDhiSu hi kriyA karmavyutpattyarthA nArthakriyArthA ityuccaiAvAdinibandhanamaduSTamityarthaH / caramaM punaH paryantavati tatpunarantarAyaM bhavati dAnAdivighno'ntarAyastatkAraNamantarAyamiti / mUlaprakRtaya etAH sAmAnyaprakRtaya ityarthaH uttaraprakRtIretadvizeparUpA ato vakSye ata UdhvarmabhidhAsya iti // kramaprayojanaM prathamaguNaghAtAdi yathA karmaprakRtisaMgrahaNyAmuktaM tathaiva draSTavyaM granthavistarabhayAdvastuto'prakrAntatvAcca na likhitamiti / tathA paDhamaM paMcaviyapaM misuyohimnnkevlaavrnnN| bIyaM ca navaviyappaM nidApaNa dasaNacaukaM // 12 // prathamaM paJcavikalpaM matizrutAvadhimanAkevalAvaraNam / dvitIyaM ca navavikalpaM nidrApaJcakaM darzanacatuSkam // 12 // iha sUtrakramaprAmANyAtprathamamAdyaM jJAnAvaraNaM paJcavikalpamiti paJcabhedaM / tAneva bhedAnAha / matizrutAvadhimanaHkevalAvaraNaM matijJAnAdyAvaraNamityarthaH / dvitIyaM ca darzanAvaraNaM navavikalpaM nidrApaJcakaM darzanacatuSkaM ceti / nidrApaJcakamAha / niddA niddAniddA payalA taha hoi payalapayalA ya / thINaddhI a suruddA niddApaNagaM jiNAbhihiyaM // 13 // nidrA nidrAnidrA pracalA tathA bhavati pracalApracalAca / styAnaDaiizca surudrA nidrApaJcakaM jinAbhihitam // 13 // nidrAdInAM svarUpam / Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - saTIka zrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / suhapaDivohA niddA duhapaDibohA ya niddaniddA ya / payalA hoi Thiyassa u payalApayalA ya caMkkamao // aisaMki liTTakammANuveyaNe hoi thI giddhI u / mahaniddA diNacintiyavAvArapasAhaNI pAyam // atretthaMbhUtanidrAdikAraNaM karma anantaraM darzanavighAtitvAddarzanAvaraNaM grAhyamiti / darzanacatuSTayamAha / 10 nayaNeyarohikevala daMsaNavaraNaM caunvihaM hoi / sAyAsAya dubheyaM ca veyaNijjaM muNeya // 14 // nayanetarAvadhikevaladarzanAvaraNaM caturvidhaM bhavati / sAtAsAtadvibhedaM ca vedanIyaM muNitavyam // 14 // nayanetarAvadhikevaladarzanAvaraNaM caturvidhaM bhavati / AvaraNazabdaH pratyekamabhisaMbadhyate / nayanaM locanaM cakSuriti paryAyAH tatazca nayanadarzanAvaraNaM cakSurdarzanAvaraNaM veti cakSuH sAmAnyopayogAvaraNamityarthaH / itaragrahaNAdacakSurdarzanAvaraNaM zeSendriyadarzanAvaraNamiti / evamavadhikevalayorapi yojanIyaM // sAtAsAtadvibhedaM ca vedanIyaM muNitavyaM / sAta vedanIyamasAtavedanIyaM ca / AlhAdarUpeNa yadvedyate tatsAtAvedanIyaM / paritAparUpeNa yadvedyate tadasAtavedanIyaM / muNitavyaM jJAtavyamiti // duvihaM ca mohaNiyaM daMsaNamohaM caritamohaM ca / daMsaNamohaM tivihaM sammeyaramIsaveyaNiyaM // 15 // Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJapyAkhyaprakaraNaM / 11 dvividhaM ca mohanIyaM darzanamohanIyaM caaritrmohniiyNc| darzanamohanIyaM trividhaM samyaktvetaramizravedanIyam // 15 // he vidhe'sya tadvividhaM dviprakAraM / caH samuccaye / mohanIyaM prADirUpitazabdArtha / dvaividhyamevAha / darzanamohanIyaM cAritramohanIyaM c| tatra darzanaM samyagdarzanaM tanmohayatIti darzanamohanIyaM / cAritraM viratirUpaM tanmohayatIti cAritramohanIyaM / tatra darzanamohanIyaM trividhaM triprakAra samyaktvetaramizravedanIyaM / samyaktvarUpeNa vedyate yattatsamyaktvavedanIyaM / itaragrahaNAnmithyAtvarUpeNa ve. dyate yattanmithyAtvavedanIyaM / mizragrahaNAtsamyagmithyAtvarUpeNa vedyate yattatsamyaktvamithyAtvavedanIyaM / evamayaM vedanIyazabdaH pra. tyekamabhisaMbadhyate / idaM ca bandhaM pratyekavidhameva sankarmatayA trividhamiti // Aha / samyaktvavedanIyaM kathaM darzanamohanIyaM na hi tadarzanaM mohayati tasyaiva darzanatvAt / ucyate mithyAtvaprakRtitvAdaticArasaMbhavAdaupazamikAdimohanAcca darzanamohanIyamiti / / duvihaM caritamohaM kasAya taha nokasAya veyaNiyaM / solasanavabheyaM puNa jahAsaMkhaM muNeyatvaM // 16 // dvividhaM cAritramohanIyaM kaSAyavedanIyaM tathA nokaSAyavedanIyaM / SoDazanavabhedaM punaryathAsaMkhyaM muNitavyaM // 16 // dvividhaM dviprakAraM cAritramohanIyaM prAGgi-rUpitazabdArtha / kaSAyavedanIyaM tathA nokaSAyavedanIyaM ceti / vedanIyazabdaH pratyekamabhisaMbadhyate / tatra krodhAdikaSAyarUpeNa yadvedyate ttkssaayvedniiyN| Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ .12 saTIkazrAvakaprajJapyAkhyaprakaraNaM / tathA strIvedAdinokaSAyarUpeNa yadvedyate tannokaSAyavedanIyaM / asyaiva bhedAnAha // SoDaza navabhedaM punaryathAsaGkhayena muNitavyaM / SoDazabhedaM kaSAyavedanIyaM / navabhedaM nokaSAyavedanIyaM / bhedAnanantaraM vakSyatyeveti // tatra kaSAyabhedAnAha / aNa appaccarakANA paccarakANAvaraNA ya sNjlnnaa| kohamaNamAyalohA patteyaM cauviyappatti // 17 // * anantAnubandhino 'pratyAkhyAnAH pratyAkhyAnAvaraNAH ca saMjvalanAH / krodhamAnamAyAlobhAH pratyekaM caturvikalpA iti // 17 // aNa iti sUcanAtsUtraM iti kRtvA anantAnubandhino gRhyante iha pAraMparyeNAnantaM bhavamanubaDuM zIlaM yeSAmiti anantAnubandhinaH udayasthAH samyaktvavighAtina iti kRtvaa|| avidyamAnapratyAkhyAnA apratyAkhyAnA dezapratyAkhyAnaM sarvapratyAkhyAnaM ca naiSAmudaye labhyate ityarthaH // pratyAkhyAnamAvRNvanti maryAdayA ISadeti pratyAkhyAnAvaraNAH AmaryAdAyAmISadarthe vA maryAdAyAM sarvaviratimAvRNvanti na dezaviratiM ISadarthe'pi ISadvaNvanti sarvaviratimeva na dezaviratiM dezaviratizca bhUyasI stokAdapi viratasya dezaviratibhAvAt ||caa smuccye||iisstpriisshaadisnnipaatjvlnaatsNjvlnaaH sam zabda ISadarthe iti // evaM krodhamAnamAyAlobhAH pratItasvarUpAH pratyekaM caturviMkalpA iti / krodho'nantAnubandhyAdibhedAcaturvikalpaH // evaM mAnAdayo'pIti // svarUpaM caiteSAmitthamAhuH Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sttiikshraavkprjnyptyaakhyprkrnnN| 13 jalareNupuDhavipavvayarAIsariso caubviho koho| tiNisalayAkaTTaTTiyaselatthaMbhovamo mANo // 1 // mAyAvalehigomuttimiDhasiMgaghaNaMvasamUlasamA / loho haliddakhaMjaNakaddamakimirAgasArittho ||2||[krmgrNth.1-19-20] pakkhacaummAsavaccharajAvajIvANugAmiNo kmso| devanaratiriyanArayagatisAhaNaheyavo bhaNiyA // 3 // iti adhunA nokssaaybhedaanaah| itthIpurisanapuMsagaveyatigaM ceva hoi nAyacaM / hAsa rai arai bhayaM soga dugaMchA ya chakaM ti // 18 // strIpuruSanapusaMkavedanikaM caiva bhavati jJAtavyam / hAsyaM ratiratirbhayaM zoko jugupsA caiva SaTamiti // 18 // strIpuruSanapuMsakavedatrikaM caiva bhavati jJAtavyaM nokaSAyavedyatayeti bhAvaH / tatra vedyata iti vedaH / striyaH strIvedodayAtpuruSAbhilASaH / puruSasya puruSavedodayAtsyabhilASaH / napuMsa. kasya tu napuMsakavedodayAdubhayAbhilASaH / hAsyaM ratiH aratirbhayaM zoko jugupsA caiva SaTumiti / tatra sanimittamanimittaM vA hAsyaM pratItameva / bAhyAbhyantareSu vastuSu prItiH ratiH / etevevAprItiraratiH / bhayaM trAsaH / paridevanAdiliGga shokH| cetanAcetaneSu vastuSu vyalIkakaraNaM jugupsA / yadudayAdete hAsyAdayo bhavanti te nokaSAyAkhyA mohanIyakarmabhedA iti bhAvaH / nokapAyatA caiteSAmAdyakaSAyatrayavikalpAnuvartitvena / tathAhi na kSINeSu dvAdazasvamISAM bhAva iti // 1 nokssaaybhedtyeti| - Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJapyAkhyaprakaraNaM / AuM ca ettha kammaM cauvihaM navaraM hoI nAyacvaM / naarytiriynraamrgibheyvibhaagobhnni||19|| AyuSkaM ca atra karma caturvidhaM navaraM bhavati jJAtavyam / nArakatiryaGnarAmaragatibhedavibhAgato bhaNitam // 19 // AyuSkaM ca prADirUpitazabdArtha atra prakrame kriyata iti karma caturvidhaM catuHprakAraM bhavati jJAtavyaM / navaramiti nipAtaH svagatAnekabhedapradarzanArthaH / cAturvidhyamevAha / nArakatiryarAmaragatibhedavibhAgato gatibhedavibhAgena bhaNitamuktaM tIrthakaragaNadharaiH tadyathA nArakAyukaM tiryagAyuSkaM manuSyAyuSkaM devAyuSkamiti // nAma ducatabheyaM gaijAisarIraaMguvaMge y| . baMdhaNasaMghAyaNasaMghayaNasaMThANanAmaM ca // 20 // nAma dvicatvAriMzatbhedaM gatijAtizarIrAGgopAGgAni ca / bandhanasaMghAtanasaMhananasaMsthAnanAma c||20|| nAma prAgabhihitazabdArtha dvicatvAriMzatprakAraM / bhedAnAha / gatinAma ydudyaannrkaadigtigmnN| jAtinAma yadudayAdekendriyAdijAtyutpattiH Aha sparzanAdIndriyAvaraNakSayopazamasadbhAvAdekendriyAditvaM nAma caudayiko bhAvaH tatkathametaditi ucyate tadupayogAdihetuH kSayopazama ekendriyAdi saMjJAnibandhanaM ca nAmeti na dossH| zarIranAma yadudayAdaudArikAdizarIrabhAvaH / aGgopAGganAma yadudayAdaGgopAGganivRttiH ziraHprabhRtInyaGgAni zrotrAdInyajhopAGgAni / uktaM ca Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sttiikshraavkprjnypyaakhyprkrnnN| sIsamurodarapiTTI do bAhU UrubhayAya attuNgaa| aMgulimAi uvaMgA aMgovaMgAI sesAI // 1 // bandhananAma yatsarvAtmapradezaigRhItAnAM gRhyamANAnAM ca pudgalAnAM saMbandhajanakaM anyazarIrapudgalaivA jatukalpamiti / saMghAtananAma yadudayAdaudArikAdizarIrayogyapudgalagrahaNe zarIraracanA bhavati / saMhanananAma vajraRSabhanArAcAdisaMhanananimittaM / saMsthAnanAma samacaturasrAdisaMsthAnakAraNaM / caH samuccaya iti gaathaarthH|| taha vannagaMdharasaphAsanAmaguruMlahU ya boddhavvaM / uvadhAyaparAghAyANupubiUsAsanAmaM ca // 21 // tathA varNagandharasasparzanAmAgurulaghu ca boddhavyam / upaghAtaparAghAtAnupUryucchvAsanAma ca // 21 // tathA varNanAma yadudayAtkRSNAdivarNanivRttiH / evaM gandharasasparzeSvapi svabhedApekSayA bhAvanIyamiti / agurulaghu ca boddhavyaM atrAnusvAradIrghatve'lAkSaNike sukhoccAraNArthe tUpanyaste tatrAgurulaghunAma yadudayAnna gururnApi laghurbhavati deha iti ekAntatadabhAve sadA nimajjanordhvagamanaprasaMgaH / upaghAtanAma yadudayAdupahanyate / parAghAtanAma yadudayAtparAnAhanti / AnupUvInAma yadudayAdapAntarAlagatau niyatadezamanuzreNigamanaM, niyata evAgavinyAsa ityanye / ucchAsanAma yadudayAducchvAsaniHzvAso bhavataH Aha yadyevaM paryAtinAmnaH kopayoga iti ucyate paryAptiH karaNazaktiH ucchAsanAmavata eva tannivRttau sahakArikAraNaM iSu1 ekaanttdbhaave| - Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJapyAkhyaprakaraNaM / kSepaNazaktimato dhanurgrahaNazaktivat / evamanyatrApi bhinnaviSayatA suukssmdhiyaavseyaa| caH samuccaye iti| AyavaujjoyavihAyagaI ya tasathAvarAbhihANaM c| bAyarasahumaM pajjutApajjataM ca nAyacaM // 22 // AtapodyotavihAyogati sasthAvarAbhidhAnaM ca / bAdarasUkSmapayopsApayoptaM ca jJAtavyaM // 22 // AtapanAma yadudayAdAtapavAnbhavati pRthivIkAye AdityamaNDalAdivat / udyotanAma yadudayAdudyotavAnbhavati khadyotakAdivat / vihAyogatinAma yadudayAcaMkramaNaM idaM ca dvividhaM prazastAprazastabhedAt prazastaM haMsagajAdInAM aprazastamuSTAdInAmiti / trasanAma yadudayAccalanaM spandanaM ca bhavati trasatvamevAnye / sthAvarAbhidhAnaM cetiH sthAvaranAma yadudayAdaspandano bhavati sthAvara evAnye / caH samuccaye / bAdaranAma yadudayAdvAdaro bhavati sthUra ityarthaH indriyagamya ityanye / sUkSmanAma yadudayAtsUkSmo bhavati atyantazlakSNaH atIndriya ityarthaH / paryAptakanAma yadudayAdindriyAdiniSpattirbhavati / aparyAptakanAma uktaviparItaM yadudayAsaMpUrNaparyAptyanivRttine tvAhArazarIrendriyaparyAptyanivRttirapi yasmAdAgAmibhavAyuSkaM badhvA niyaMte sarva eva dehinaH taccAhArazarIrendriyaparyAptyA paryAptAnAmeva badhyata iti / pateyaM sAhAraNa-thiramathirasuhAsuhaM ca naayvN| sabhagadUbhaganAmaM sUsara taha dUsaraM ceva // 23 // Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sttiikshraavkjnyptyaakhyprkrnnN| 17 pratyekaM sAdhAraNaM sthiramasthiraM zubhAzubhaMca jnyaatvym| subhagadurbhaganAma susvaraM tathA duHsvaraM caiva // 23 // pratyekanAma yadudayAdeko jIva ekameva zarIraM nivartayati / sAdhAraNanAma yadudayAdbahavo jIvA ekaM zarIraM nivartayati / sthiranAma yadudayAccharIrAvayavAnAM ziro'sthidantAdInAM sthiratA bhavati / asthiranAma yadudayAttadavayavAnAmeva calatA bhavati karNajihvAdInAM / zubhAzubhaM ca jJAtavyaM / tatra zubhanAma yadudayAccharIrAvayavAnAM zubhatA yathA zirasaH viparItamazubhanAma yathA pAdayostathA zirasA spRSTastuSyati pAdAhatastu ruSyati, kAminIvyavahAre vyabhicAra iti cet na, tasya mohanIyanibandhanatvAt vastusthiti zceha cintyata iti / subhaganAma yadudayAtkAmyo bhavati / tadviparItaM ca durbhaganAmeti / susvaranAma yadudayAtsausvayaM bhavati zrotaH prItihetuH / tathA duHsvaraM caiveti susvaranAmoktaviparItamiti // AijjamaNAijjaM jasakittInAmamajasakitI y| nimmANanAmamaulaM caramaM titthayaranAmaM ca // 24 // AdeyamanAdeyaM yaza kIrtinAma ayazakIrti c| nirmANanAma atulaM caramaM tIrthakaranAma ca // 24 // AdeyanAma yadudayAdAdeyo bhavati yacceSTate bhASate vA tatsarva lokaH pramANIkaroti tadviparItamanAdeyaM / yazAkIrtinAma yadudayAdyazaHkIrtibhAvaH yazAkIyorvizeSaH dAnapuNyaphalA kIrtiH 1 pramANaM karoti Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 sNttiikshraavkprjnyptyaakhyprkrnnN| parAkramakRtaM yazaH / ayazakIrtinAma coktaviparItaM / nirmANanAma yadudayAtsarvajIvAnAM jAtau aGgopAGganivezo bhavati jAtiliGgAkRtivyavasthAniyama ityanye atulaM pradhAnaM / caramaM pradhAnatvAtsUtrakramaprAmANyAcceti tIrthakaranAma yadudayAtsadevamanuSyAsurasya jagataH pUjyo bhavati / caH samuccaye iti // goyaM ca duvihabheyaM uccAgoyaM taheva nIyaM c| caramaM ca paMcabhe pannataM vIyarAgehiM // 25 // gotraM ca dvividhabhedamuccairgotraM tathaiva nIcaM c| caramaM ca paJcabhedaM prajJa2 vItarAgaiH // 25 // gotraM prAGgirUpitazabdArtha bhavati dvividhaM dviprakAraM uccairgotraM tathaiva nIcaM ceti nIcairgotraM ca / tatroccairgotraM yadudayAdajJAnI vi. rUpo'pi satkulamAtrAdeva pUjyate / nIcairgotraM tu yadudayAjjJAnAdiyukto'pi niMdyate // caramaM ca paryantavarti ca sUtrakramaprAmANyAtpaJcabhedaM paJcaprakAraM prajJaptaM prarUpitaM vItarAgairarhadbhiriti // taM dANalAbhabhogovabhogaviriyaMtarAiyaM jaann| citaM poggalarUvaM vineyaM sabvameveyaM // 26 // tahAnalAbhabhogopabhogavIryAntarAyika jAnIhi / citraM pudgalarUpaM vijJeyaM sarvamevedam // 26 // tadAnalAbhabhogopabhogavIryAntarAyaM jAnIhi / tatra dAnAntarAyaM yadudayAtsati dAtavye pratigrAhake ca pAtravizeSe dAnaphalaM ca jA Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIka zrAvakaprajJatyAkhyaprakaraNaM / 19 nannotsahate dAtuM / lAbhAntarAyaM tu yadudayAtsatyapi prasiddhe dAtari tasyApi labhyasya bhAve yAJcAkuzalo'pi na labhate / bhogAntarAyaM tu yadudayAtsaMti vibhave antareNa viratipariNAmaM na bhuMkte bhogAn / evamupabhogAntarAyamapi / navaraM bhogopabhogayorevaM vizeSaH sakRdbhujyata iti bhogaH AhAramAlyAdiH punaH punarupabhujyata ityupabhogaH bhavanavalayAdiH / uktaM ca sai bhujaitti bhogo so uNa AhAraphullamAIsu / uvabhogo u puNo puNa uvabhujai bhuvaNavalayAI // vIryAntarAyaM tu yadudayAnnirujo vayasthazcAlpavIryo bhavati / citraM puMgalarUpaM vijJeyaM sarvamevedaM citramanekarUpaM citraphalahetutvAta, pudgalarUpaM paramANvAtmakaM na vAsanAdirUpamamUrta miti, vijJeyaM jJAtavyaM bhinAlambanaM punaH kriyAbhidhAnamaduSTameva, sarvedaM jJAnAvaraNAdi karmeti // eyarasa egapariNAmasaMciyassa uThiI samarakAyA / ukko seyarabheyA tamahaM vucchaM samAseNaM // 27 // etasyaikapariNAmasaMcitasya tu sthitiH samAkhyAtA / utkRSTetarabhedAttAmahaM vakSye samAsena // 27 // etasya cAnantaroditasya karmaNaH ekapariNAmasaMcitasya turAbdasya vizeSaNArthatvAtprAyaH kliSTaikapariNAmopAttasyetyarthaH sthitiH samAkhyAtA sAMsArikAzubhaphaladAtRtvenAvasthAnaM uktamAgama iti gamyate / utkRSTetarabhedAdutkRSTA jaghanyA ca samAkhyAteti bhAvaH Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 sttiikshraavkmjnyptyaakhyprkrnnN| tAM sthitimahaM vakSye,'hamityAtmanirdeze, vakSye'bhidhAsye, samAsena saMkSepeNa na tUttaraprakRtibhedasthitipratipAdanaprapaJceneti / AilANaM tinhaM caramassa ya tIsa koddikoddiio| ayarANa mohaNijjassa satarI hoi vineyA // 24 // AdyAnAM trayANAM caramasya ca triMzatkoTikoTyaH / atarANAM mohanIyasya saptatirbhavati vijJeyA // 28 // AdyAnAM trayANAM jJAnAvaraNadarzanAvaraNavedanIyAnAM caramasya ca sUtrakramaprAmANyAtparyantavartino'ntarAyasyeti triMzatsAgaropamakoTikoTyaH atarANAmiti sAgaropamAnAM mohanIyasya saptatirbhacati vijJeyA sAgaropamakoTikoTya iti // nAmassa ya goyassa ya vIsaM ukkosiyA ThiI bhnniyaa| titIsasAgarAiM paramA Aussa boddhabbA // 29 // nAmnaH ca gotrasya ca viMzatirutkRSTA sthiti NitA / trayastriMzatsAgarANi paramA AyuSo boddhavyA // 29 // nAmnazca gotrasya ca viMzatiH sAgaropamakoTikoTya iti gamyate utkRSTA sthitirbhaNitA sarvottamA sthitiH pratipAditA tIrthakaragazadharairiti / trayastriMzatsAgaropamAni paramA pradhAnAyuHkarmaNo boddhavyeti // adhunA jghnyaamaah| Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sttiikshraavkprjnyptyaakhyprkrnnN| veyaNiyassa ya bArasa nAmaggoyANa aTTha u muhutaa| sesANa jahannaThiI bhinnamuhutaM viNihiTThA // 30 // vedanIyasya ca dvAdaza nAmagotrayoraSTa muhuurtaaH| zeSANAM jaghanyA sthitibhinnamuhUrta vinirdiSTA // 30 // vedanIyasya karmaNo jaghanyA sthitiriti yogaH dvAdazamuhUrtA nAmagotrakarmaNoraSTau muhUrtA itthaM muhUrtazabdaH pratyekamabhisaMbadhyate / dvighaTiko muhuurtH| zeSANAM jJAnAvaraNAdInAM jaghanyA sthitirbhinnamuhUrta vinirdiSTAntarmuhUrta prtipaaditeti|prkRtyojnaayaah| evaM Thiiyassa jayA ghaMsaNagholaNanimitao kahavi / khaviyA koDAkoDI savvA ikaM pamuttUNaM // 31 // evaMsthitikasya yadA gharSaNaghUrNananimittataH kathamapi / kSapitAH koTikoTyaH sarvA ekAM pramucya // 31 // evaMsthiterasya karmaNaH yadA yasminkAle gharSaNaghUrNananimittato nAnAyoniSu citrasukhaduHkhAnubhavanenetyarthaH kathamapi kenacitprakAreNa kSapitAH pralayaM nItAH koTikoTyaH sarvA jJAnAvaraNAdisaMbandhinyaH ekAM vimucya vihAyeti / tIi vi ya thovamite khavie itthaMtarammi jIvassa / havai hu abhinnapucco gaMThI evaM jiNA binti // 32 // tasyA apica stokamAne kSapite'trAntare jiivsy| bhavati hu abhinnapUrvo granthirevaM jinA bruvate // 32 // Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sttiikshraavkprjnyptyaakhyprkrnnN| tasyA api ca sAgaropamakoTikovyAH stokamAtre palyopamAsaDvayeyabhAge kSapite'panIte atrAntare 'sminbhAge jIvasyAtmanaH bhavati abhinnapUrvo huzabdasyAvadhAraNArthatvAdvyavahitopanyAsAccAbhinnapUrva eva granthiriva granthiduHkhenodveSTayamAnatvAdevaM jinA bruvata evaM tIrthakarAH pratipAdayantIti / uktaM ca tatsamayajJaiH / gahitti sudumbheu karakaDaghaNarUDhagUDhagaMDhivva / jIvassa kammajaNio ghaNarAgaddosapariNAmo // 1 // iti|| bhinnaMmi taMmi lAbho jAyai paramapayaheuNo niymaa| sammatassa puNo taM baMdheNa na bolai kayAi // 33 // bhinne tasmin lAbho jAyate paramapadahetoniyamAt / samyaktvasya punastaM bandhena na vyavalIyate kdaacit33|| bhinne'pUrvakaraNena vidArite tasmin granthAvAtmani lAbhaH prA. tirjAyate saMpadyate paramapadahetormokSakAraNasya niyamAnniyamenAvazyaMbhAvatayetyarthaH kasya samyaktvasya vakSyamANasvarUpasya / punastaM gra thimavAptasamyagdarzanaH san bandhena karmabandhena na vyavalIyate nAtikAmayati kadAcitkasmiMzcitkAle na hyasAvutkRSTasthitIni kamANi badhnAti tathAvidhapariNAmAbhAvAditi // atrAha naM jAviha saMpattI na jujjae tassa niggunntnno| bahutarabaMdhAo khalu sutavirohA jao bhyinnN||34|| Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sttiikshraavkprjnyptyaakhyprkrnnN| 23 taM yAvadiha saMprAptina yujyate tasya nirguNatvAt / bahutarabandhAtkhalu sUtravirodhAt yato bhnnitm||34|| taM granthiM yAvadiha vicAre saMprAptirna yujyate na ghaTate / kutastasya nirguNatvAttasya jIvasya samyagdarzanAdiguNarahitatvAt / nirguNasya ca bahutarabandhAt khaluzabdo'vadhAraNe bahutarabandhAdeva |itthN caitadaGgIkartavyaM / sUtravirodhAdanyathA sUtravirodha ityarthaH kthmiti| Aha / yato bhaNitaM yasmAduktamiti / kimuktamiti / Aha palle mahaimahalle kuMbhaM pakkhivai sohae naaliN| assaMjae avirae bahu baMdhai nijare thovaM // 35 // palle'tizayamahati kumbhaM prakSipati sodhayati nAlim / asaMyato'virato bahu bannAti nirayati stokaM // 3 // pallavatpalyastasmin palye mahati mahalle atizayamahati kumbhaM lATadezaprasiddhamAnarUpaM dhAnyasyeti gamyate prakSipati sthApayati sodhayati nAliM gRhNAti setikAm / eSa dRSTAnto 'yamarthopanayaH / yo 'saMyataH sakalasamyaktvAdiguNasthAneSvasaMyatatvAnmithyAdRSTiH parigRhyate avirataH kAkamAMsAderapyanivRtto bahu badhnAti nirjarayati stokaM stokataraM kSapayati nirguNatvAt / guNanibandhanA hi viziSTanirjareti // palle mahaimahalle kuMbha sohei pakkhive nAliM // je saMjae pamate bahu nijare baMdhae thovaM // 36 // Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 sttiikshraavkprjnyptyaakhyprkrnnN| palle'tizayamahati kumbha sodhayati prakSipati nAlim / yaH saMyataH pramatto bahu nirjarayati badhnAti stokm||36|| pale atizayamahati kumbhaM sodhayati prakSipati nAliM / eSa dRSTAnto 'yamarthopanayaH / yaH saMyataH samyagdRSTirISatpramAdavAn pramattasaMyata eva nAnye bahu nirjarayati badhnAti stokaM saguNatvAditi // palle mahaimahalle kuMbhaM sohei pakkhivaha na kiMci // je saMjae apamate bahu nijara baMdhai na kiNci||37|| palle'tizayamahati kumbhaM sodhayati prakSipati na kiMcitU yaH saMyato'pramatto bahu nirjarayatibadhnAti na kiMcit37 palle 'tizayamahati kumbhaM sodhayati prakSipati na kiMcit / eSa dRSTAnto 'yamarthopanayaH / yaH saMyato 'pramattaH pramAdarahitaHsAdhurityarthaH bahu nirjarayati badhnAti na kiMcidviziSTataraguNatvAt bandhakAraNAbhAvAditi / gururAha // eyamiha ohavisayaM bhaNiyaM sacce na evamevaMti // assaMjao u evaM paDucca osannabhAvaM tu // 3 // etadiha oghaviSayaM bhaNitaM sarve na evameveti / asaMyatastvevaM pratItya osannabhAvaM tu // 38 // etaditi palle mahaimahalle ityAdi ihAsminvicAre oghaviSayaM sAmAnyaviSayaM bhaNitamuktaM / sarve na evameveti sarve naivameva bana Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sttiikshraavkmjnyptyaakhyprkrnnN| 25 nti / asyaiva viSayamupadarzayati / asaMyatastvevaM mithyAdRSTireva evaM badhnAti nAnya iti / asAvapi pratItyAGgIkRtya osannabhAvaM bAhulyabhAvaM turavadhAraNe osannabhAvameva na tu niyamamiti / niyame doSamAha // pAvai baMdhAbhAvo u annahA pogglaannbhaavaao| iya vuddhigahaNao te sadhe jIvehi jujaMti // 39 // prApnoti bandhAbhAvastu anyathA pudgalAnAmabhAvAt / iti vRddhigrahaNataH te sarve jIvaiyujyante // 39 // prApnoti Apadyate bandhAbhAvastu bandhAbhAva evAnyathAnyena prakAreNa sarve asaMyatA evaM banantItyevaMlakSaNena / kimityatropapattimAha / pudgalAnAmabhAvAdvadhyamAnAnAM karmapudgalAnAmasaMbhavAt / teSAmevAbhAve upapattimAha / iti vRddhigrahaNataH evamanantaguNarUpatayA vRddhigrahaNena te karmapudgalAH sarve jIvaiyujyante kAlAntareNa sarve jIvaiH saMbadhyante prabhUtataragrahaNAdalpataramokSAcca / sahasramiva pratidivasaM paJcarUpakagrahaNe ekarUpakamokSe ca divasatrayAntaH puruSazateneti / Aha codakaH mokkho 'saMkhijAo kAloA te ajiehito|| bhaNiyA NaMtaguNA khaluna esa doso tao juto||40|| mokSo'saGkhayeyAtkAlAt te ca ato jiivebhyH| bhaNitA anantaguNAH khalu naiSa doSaH tato yuktH||40|| Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 saTIkazrAvakaprajJaghyAkhyaprakaraNaM / mokSaH parityAgaH asaGghayeyAtkAlAdasaGghayeyena kAlena utkRtasteSAM karmapudgalAnAM / tata UrdhvaM karmasthiteH pratiSiddhatvAt / te cakarmANavaH yato yasmAjjIvebhyaH sarvebhya eva bhaNitAH pratipAditA anantaguNAH khaluzabdasyAvadhAraNArthatvAdanantaguNA eva / naiSa doSo 'nantarodito bandhAbhAvaprAptikAlalakSaNaH tato yukto bahutarabandhaH prabhUtataragrahaNe'lpataramokSe ca satyapi teSAmanantatvAt stokakAlAcca mokSAditi / na hi zIrSaprahelikAntasya rAzeH pratidivasaM paJcarUpakagrahaNe ekarUpakamokSe ca sati varSazatenApi puruSazatena yogo bhavati prabhUtatvAt / evaM dASTanti ke bhAvanIyamiti / itthaM codakenokte sati gururAha / gahaNamaNatANa na kiMjAyai samaeNa tA kahamadoso // Agama saMsArAo na tahA jaMtANa gahaNaM tu // 41 // grahaNamanantAnAM na kiM jAyate samayena tatkathamadoSaH / AgamasaMsArAnna tathAnantAnAM grahaNaM tu // 41 // 1 grahaNaM karmapudgalAnAmAdAnamanantAnAmatyantaprabhUtAnAM na kimiti gAthAbhaGgabhayAdvyatyayaH kiM na jAyate samayena, jAyata evetyarthaH, samayaH paramanikRSTaH kAla ucyate / yatazcaivaM tatkathamadoSo doSa eva zIrSaprahelikAntasyApi rAzeH pratidivasaM zatabhAgamAtra mahArAzigrahaNe'lpataramokSe ca varSazatAdArata eva puruSazatena yogopapatte, evaM dArzantike'pi bhAvanA kAryA / syAdetadAgama saMsArAnna Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sttiikshraavkprjnyptyaakhyprkrnnN| 27 tathAnantAnAM grahaNaM tu / AgamastAvat "jAvaNaM ayaM jIve eyai veyai calai phaMdai tAvaNaM aThavihabandha evA sattavihabaMdha evA chabihabaMdha evA egavihabaMdha evA"ityAdi saMsArastu pratisamayabandhakasatvasaMsRtirUpaH pratIta eva / evamAgamAtsaMsArAcca na tathAnantAnAM grahaNameva bhavati yathA badhyamAnakarmapudgalAbhAvAdvandhAbhAva eveti / evaM parAbhiprAyamAzaGkayAha / Agama mukkhAu Na kiM visesavisayataNeNa sutassa / taM jAviha saMpattI na ghaDai tamhA adoso u||42|| AgamamokSAnna kiM vizeSaviSayatvena sUtrasya / . taM yAvadiha saMprAptine ghaTate tasmAddoSastu // 42 // AgamamokSAtkiM na vizeSaviSayatvena sUtrasya palle ityAdilakSaNasya ( 35-37 ) taM granthiM yAvadiha vicAre saMprAptinaM ghaTate / dvau pratiSedhau prakRtamartha gamayata iti kRtvA ghaTata eva / tasmAdadoSastu yasmAdevaM tasmAdeSa doSa eva na bhavati ya uktastaM yAvadiha saMprAptina yujyate (34) ityaadi| tatrAgamastAvat "sammattaMmi u laddhe" ityAdi / mokSastu prakRSTaguNAnuSThAnapUrvakaH prasiddha eva / ato yathoktavizeSaviSayameva tatsUtramiti itthaM caitadaGgIkatavyaM / anyathA tadadhikAroktameva "parikave na kiMci"(37)ityetadvirudhyate / apramattasaMyatasyApi bandhakatvAt / yathoktaM . "apamattasaMjayANaM baMdhahitI hoi ahamuhuttA / 1 pratisamayabandhakarmatvasaMsRtirUpaH . Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sttiikshraavkprjnysyaakhyprkrnnN| ukkosA u jahannA bhinnamuhuttaM nu vineyA // 1 // " ityAdi tasmAdoghaviSayamevaitaditi // avasitamAnuSaGgikam / adhunA prakRtaM samyaktvamAha saMmataM pi ya tivihaM khaovasamiyaM tahovasamiyaM ca // khaiyaM ca kAragAi va pannataM vIyarAgehiM // 43 // samyaktvamapica trividhaM kSAyopazamikaM tathaupazamikam kSAyikaM ca kArakAdi vA prajJaptaM vItarAgaiH // 43 // samyakzabdaH prazaMsArthaH avirodhArthoM vA tadbhAvaH samyaktvaM prazastaH mokSAvirodhI vAtmadharma ityarthaH / api tatrividhaM etaccopAdhibhedAniprakAraM / apizabdAcchrAvakadharmasya prakRtatvAttaccAritramapyoghato'NuvrataguNavatazikSApadabhedAtrividhameva / cazabdaH svagatAnekabhedasamuccayArthaH / uktaM ca / "taM ca paMcahA sammattaM uvasamaMsAsAyaNaM khaovasamaM vedayaM khiyN"| traividhyamupadarzayati kSAyopazamikaM tathaupazamikaM kSAyikaM ca / kArakAdi vA kArakaM AdizabdAdrocakavyaJjakaparigrahaH / etacca vakSyatyeveti na pratanyate / idaM ca prajJaptaM prarUpitaM vItarAgairahadbhiriti // sAMprataM kSAyopazamikaM samyaktvamabhidhitsurAha // micchataM jasudinaM taM khINaM aNuiyaM ca uvasaMtaM / mIsIbhAvapariNayaM veyijaMtaM khaovasamaM // 44 // mithyAtvaM yadudIrNa tatkSINaM anuditaM copazAntam / mizrIbhAvapariNataM vedyamAnaM kSAyopazamikam // 44 // Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 29 sttiikshraavkprjnyptyaakhyprkrnnN| mithyAtvaM nAma mithyAtvamohanIyaM karma / tat yadudIrNa yadudbhUtazakti udayAvalikAyAM vyavasthitamityarthaH tatkSINaM pralayamupagataM anuditaM ca anudIrNa copazAntaM / upazAntaM nAma viSkambhitodayamapanItamithyAtvasvabhAvaM ca viSkambhitodayaM zeSamithyAtvamapanItamithyAtvasvabhAvaM madanakodravodAharaNatripuJjinyAyazodhitaM samyaktvameva // Aheha viSkambhitodayasya mithyAtvasyAnudIrNatA yuktA, na punaH samyaktvasya, vipAkena vedanAt / ucyate / satyametat, kiM tvapanItamithyAtvasvabhAvatvAtsvarUpeNAnudayAttasyApyanudIrNopacAra iti // yadvAnudIrNatvaM mithyAtvasyaiva yujyate na tu samyaktvasya / kathaM / mithyAtvaM yadudIrNa tat kSINaM anudIrNamupazAntaM ceti / cazabdasya vyvhitpryogH| tatazcAnudIrNa mithyAtvamupazAntaM ca samyaktvaM parigRhyate / bhAvArthaH pUrvavat // tadevaM mizrIbhAvapariNataM kSayopazamasvabhAvamApannaM vedyamAnamanubhUyamAnaM mithyAtvaM pradezAnubhavena samyaktvaM vipAkena kSayopazamAbhyAM nivRttamiti kRtvA kSAyopazamikaM samyaktvamucyate / AhedaM samyaktvamaudayiko bhAvaH mohanIyodayabhedatvAt ato'yuktamasya kSAyopazamikatvaM, na abhiprAyAparijJAnAtsamyaktvaM hi sAMsiddhikamAtmapariNAmarUpaM jJAnavat na tukrodhAdivat karmANusaMparkajaMtathAhi tAvati mithyAtvadhanapaTale kSINe tathAnubhavato'pi svacchAbhra lpAn samyaktvaparamANUn tathAvidhasavitRprakAzavat sahaja evAsau tatpariNAma iti kSAyopazamaniSpannazcAyaM tamantareNAbhAvAt na Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 sttiikshraavkprjnyptyaakhyprkrnnN| . ghudIrNakSayAdanudIrNopazamavyatirekeNAsya bhAvaH krodhAdipariNAmaH punarupadhAnasAmarthyApAditasphaTikamaNiraktatAvadasahaja iti / Aha yadi pariNAmaH samyaktvaM tato mizrIbhAvapariNataM vedyamAnaM kSAyopazamikamityetadvirudhyate mohanIyabhedayoreva mizrIbhAvapariNatayorvedyamAnatvAt, na virudhyate tathAvidhapariNAmahetutvena tayoreva samyaktvopacArAt / kRtaM vistareNeti / kSAyopazamikAnantaramaupazamikamAha / uvasamagaseDhigayassa hoi uvasAmiyaM tu sammataM / jo vA akayatipuMjo akhaviyamiccho lahai samma45 upazamakazreNigatasya bhavatyaupazamikaM tu samyaktvam / yo vA akRtatripuJjo'kSapitamithyAtvolabhate samyaktvam upazamakazreNigatasya aupazamikI zreNimanupraviSTasya bhavatyaupazamikameva samyaktvaM turavadhAraNe anantAnubandhinAM darzanamohanIyasya copazamena nivRttamiti kRtvA aupazamikaM / yo vA akRtatripuJjastathAvidhapariNAmopetatvAtsamyamithyAtvobhayAnivartitatripuJja eva akSapitamithyAtvo 'kSINamithyAtvadarzanaH kSAyikavyavacchedArthametat labhate prApnoti samyaktvaM tadapyaupazamikameveti / amumevArtha spaSTayannAha / khINami uinnaMmi a aNuijate a sesmicchte|| aMtomuttamitaM uvasamasammaM lahai jiivo||46|| Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sttiikshraavkprjnyptyaakhyprkrnnN| 31 kSINe udIrNe 'nudIryamANe ca zeSamithyAtve / antarmuhUrtamAnaM aupazamikaM samyaktvaM labhate jIva:46 kSINa evodIrNe anubhavenaiva bhukta ityarthaH anudIryamANe ca mandapariNAmatayA udayamagacchati sati kasmin zeSamithyAtve vikambhitodaya ityarthaH antarmuhUrtamAnaM kAlaM tata Urdhva niyAmakAbhAvena niyamena mithyAtvaprApteretAvantameva kAlamiti ki aupazamikaM samyaktvaM labhate jIva iti // idameva dRSTAntena spaSTataramabhidhitsurAha / / asaradesaM daDillayaM va vijjhAi vaNadavo pappa // iya micchassANadae uvasamasamma lahai jiivo||47|| UparadezaM dagdhaM vA vidhyAyati vanavaH prApya / iya mithyAtvasyAnudaye aupazamikaM samyaktvaM labhate jIva: ___ UparadezaM USaravibhAgaM UparaM nAma yatra tRNAderasaMbhavaH dagdhaM vA pUrvamevAgninA vidhyAyati vanadavo dAvAnalaH prApya / kutastatra dAhyAbhAvAt / eSa dRSTAnto'yamarthopanayaH / iya evaM tathAvidhapariNAmAnmithyAtvasyAnudaye sati aupazamikaM samyaktvaM labhate jova iti / vanadavakalpaM hyatra mithyAtvaM USarAdidezasthAnIyaM tathAvidhapariNAmakaNDakamiti // Aha kSAyopazamikAdasya ko vizeSa iti / ucyate / tatropazAntasyApi mithyAtvasya pradezAnubhavo'sti na tvaupazamike / anye tu vyAcakSate / zreNimadhyavartinyevaupazami Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 sttiikshraavkprjnyptyaakhyprkrnnN| ke pradezAnubhavo nAsti na tu dvitIye tathApi tatra samyaktvANvanubhavAbhAva eva vizeSa iti / aupazamikAnantaraM kSAyikamAha // khINe daMsaNamohe tivihaMmi vi bhavaniyANabhUyaMmi / nippaJcavAyamaulaM sammataM khAiyaM hoi // 4 // kSINe darzanamohanIye trividhe'pi bhavanidAnabhUte / niHpratyapAyamatulaM samyaktvaM kSAyikaM bhavati // 48 // kSapakazreNimanupraviSTasya sataH kSINe darzanamohanIye ekAntenaiva pralayamupagate trividhe'pi mithyAtvasamyagmithyAtvasamyaktvabhedabhine kiM viziSTe bhavanidAnabhUte bhavantyasmin karmavazavartinaH prANina iti bhavaH saMsArastatkAraNabhUte niHpratyapAyaM aticArApAyarahitaM atulamananyasadRzaM AsannatayA mokSakAraNatvAt samyaktvaM prAbhirUpitazabdArtha kSAyikaM bhavati mithyAtvakSayanibandhanatvAt iti| kSAyikAnantaraM kArakAdyAha // jaM jaha bhaNiyaM taM taha karei sai jaMmi kAragaM taM tu / royagasammataM puNa ruimitakaraM muNeyacvaM // 49 // yadyathA bhaNitaM tattathA karoti sati yasmin kaarkNtttu| rocakasamyaktvaM punaH rucimAtrakaraM muNitavyaM // 49 // yadyathA bhaNitaM sUtre'nuSThAnaM tattathA karoti sati yasminsamyagdarzane paramazuddhirUpe kArakaM tattu / kArayatIti kArakaM // ro1 nirkartanatvA nirkarttatvAt / Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sttiikshraavkprjnypyaakhyprkrnnN| cakasamyaktvaM punaH rucimAtrakaraM muNitavyaM vihitAnuSThAne tathAvidhazuddhyabhAvAt, rocayatIti rocakaM // sayamiha micchaddiTThI dhammakahAIhi dIvai prss| sammatamiNaM dIvaga kAraNaphalabhAvao neyaM // 50 // [svayamiha mithyAdRSTiH dharmakathAdibhirdIpayati parasya / samyaktvamidaM dIpakaM kAraNaphalabhAvato jJeyaM // 50 // ] svayamiha mithyAdRSTirabhavyo bhavyo vA kazcidaGgAramardakavat / atha ca dharmakathAdibhirdharmakathayA mAtRsthAnAnuSThAnenAtizayena vA kenaciddIpayatIti prakAzayati parasya zrotuH samyaktvamidaM vyaJjakaM / Aha mithyAdRSTeH samyaktvamiti virodhaH satyaM kintu kAraNaphalabhAvato jJeyaM tasya hi mithyAdRSTerapi yaH pariNAmaH sa khalu pratipattasamyaktvasya kAraNabhAvaM pratipadyate tadbhAvabhAvitvAttasya, ataH kAraNe eva kAryopacArAtsamyaktvAvirodhaH yathAyughRtamiti // samastasyaiva bhAvArthamupadarzayati // tavihakhaovasamao tesimaNUNaM abhAvao ceva / evaM vicitarUvaM sanibaMdhaNamo muNeyaccaM // 51 // [tadvidhakSayopazamatasteSAmaNUnAM abhaavtshcaiv| evaM vicitrarUpaM sanibandhanameva muNitavyaM // 51 // ] tadvidhakSayopazamatasteSAmaNUnAM mithyAtvANUnAmityarthaH abhAvatazcaiva teSAmeveti vartate evaM vicitrarUpaM kSAyopazamikAdibhedeneti Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 saTIka zrAvakaprajJatyAkhyaprakaraNaM / bhAvaH / sanibandhanameva sakAraNaM muNitavyaM / tathAhi ta eva mithyAtva paramANavastathAvidhAtmapariNAmena kvacittathA zuddhimApadyaMte yathA kSAyopazamikaM samyaktvaM bhavati tatrApi kacitsAticAraM kAlApekSayA kvacinniraticAraM, apare tathA yathaupazamikaM, kSayAdeva kSAyikamiti // apare'pyasya bhedAH saMbhavantIti kRtvA tAnapi sUcayannAha // kiM cehuvAhibheyA dasahAvImaM parUviyaM samae / oheNa tapimesi bheyANamabhinnarUvaM tu // 52 // [ kiM cehopAdhibhedAt dazadhApIdaM prarUpitaM samaye / oghena tadapi amISAM bhedAnAmabhinnarUpaM tu // 52 // ] kiM cehopAdhibhedAdAjJAdivizeSaNabhedAdityarthaH dazadhApIdaM da zaprakAramapyetatsamyaktvaM prarUpitaM samaye Agame / yathoktaM prajJApanAyAM nisaMgguvaesa ruI ANaruI suttavIyaruimeva / abhigamavitthAraruI kiriyAsaMkhevadhammaruI // 1 // Aha tadeveha kasmAnnoktamiti ucyate oghena sAmAnyena tadapi dazaprakAramamISAM bhedAnAM kSAyopazamikAdInAmabhinnarUpameva eteSAmeva kenacidbhedena bhedAt / saMkSepArambhazcAyaM ato na teSAmabhidhAnamiti // idaM ca samyaktvamAtmapariNAmarUpatvAcchadmasthena durlakSyami - ti lakSaNamAha / Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sttiikshraavkprjnyptyaakhyprkrnnN| 35 taM uvasamasaMvegAiehi lakkhijjaI uvAehi / AyapariNAmarUvaM bajjhehiM pasatthajogehiM // 53 // [tadupazamasaMvegAdikailakSyate upaayaiH|| AtmapariNAmarUpaM bAdyaiH prazastayogaiH // 53 // ] tatsamyaktvamupazamasaMvegAdibhiriti upazAntirupazamaH saMvego mokSAbhilASaH AdizabdAnnirvedAnukampAstikyaparigrahaH lakSyate ciyate ebhirupazamAdibhirbAHiprazastayogairiti saMbandhaH bAhyavastuviSayatvAdvAhyAH prazastayogAH zobhanavyApArAstaiH kiM viziSTaM tatsamyaktvaM AtmapariNAmarUpaM jIvadharmarUpamiti // tathA cAha... ittha ya pariNAmaHkhalu jIvassa suho u hoi vineo| kiM malakalaMkamukaM kaNagaM bhuvi sAmalaM hoi // 54 // [atra ca pariNAmaH khalu jIvasya zubha eva bhavati vijJeyaH / kiMmalakalaGkamuktaM kanakaM bhuvidhyAmalaM bhvti||54||] atra ca samyaktve sati kiM, pariNAmo'dhyavasAyaH khaluzabdo 'vadhAraNArthaH jIvasya zubha eva bhavati vijJeyo na tvazubhaH athavA kimatra citramiti / prativastUpamAmAha / kiM malakalaGkarahitaM kanaka bhuvi dhyAmalaM bhavati na bhavatItyarthaH / evamatrApi malakalaMkasthAnIyaM prabhUtaM kliSTaM karma dhyAmalatvatulyastvazubhapariNAmaH sa prabhUte kliSTa karmaNi kSINe jIvasya na bhavati // .. prazamAdInAmeva baahyyogtvmupdrshynnaah| .. 1 jAmalaM, Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / payaIi va kaMmANaM viyANi vA vivAgamasuhaM ti / avaraddhe vi na kuppai uvasamao sabakAlaM pi // 55 // [prakRtyA vA karmaNAM vijJAya vA vipaakmshubhmiti| aparAddhye'pi na kupyati upshmtHsrvkaalmpi||5||] ' prakRtyA vA samyaktvANuvedakajIvasvabhAvena vA karmaNAM kaSAyanibandhanAnAM vijJAya vA vipAkamazubhamiti / tathAhi kaSAyAviSTo'ntamuhUrtena yatkarma badhnAti tadanekAbhiHsAgaropamakoTAkoTibhirapi duHkhena vedayatItyazubho vipAkaH / etat jJAtvA kiM / aparAddhye'pi na kupyati aparAdhyata iti aparAddhayaH pratikUlakArI tasminnapi kopaM na gacchatyupazamataH upaza kAlamapi yAvatsamyaktvapariNAma iti // tathA naravibuhesarasukkhaM dukkhaM ciya bhAvao ya mnnto| saMvegao na mukkhaM mutUNaM kiMci patthei // 56 // [naravibudhezvarasaukhyaM duHkhameva bhAvataH ca manyamAnaH / saMvegataH na mokSaM muktvA kiMcit prArthayate // 56 // ] naravibudhezvarasaukhyaM cakravartIndrasaukhyamityarthaH asvAbhAvikatvAt karmajanitatvAtsAvasAnatvAcca duHkhameva bhAvataH paramArthato manyamAnaH saMvegataH saMvegena hetunA na mokSaM svAbhAvikajIvarUpamakarmajamaparyavasAnaM muktvA kiMcitprArthayate'bhilaSatIti / Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sttiikbhaavkprjnyptyaakhyprkrnnN| nArayatiriyanarAmarabhavesu nivveyao vasai dukkhaM / akayaparaloyamaggo mamatavisavegarahio vi||57|| [nArakatiryaGarAmarabhaveSu nirvedato vasati duHkham / akRtaparalokamArgaH mamatvaviSavegarahito'pi // 17 // ] nArakatiryagarAmarabhaveSu sarveSveva nirvedato nidena kAraNena vasati duHkhaM / kiMviziSTaH san akRtaparalokamArgaH akRtasadanuSThAna ityarthaH / ayaM hi jIvaloke paralokAnuSThAnamantareNa sarvamevAsAraM manyate iti / mamatvaviSavegarahito'pi tathA hyayaM prakRtyA nirmamatva eva bhavati viditatattvatvAditi / tathA dahaNa pANinivahaM bhIme bhavasAgaraMmi dukhataM / avisesao NukaMpaM duhAvi sAmatthao kuNai // 5 // [ dRSTvA prANinivahaM bhIme bhavasAgare duHkhAta / avizeSataH anukampAM dvidhApi sAmarthyataHkaroti58 ] dRSTvA prANinivahaM jIvasaMghAtaM va bhIme bhayAnake bhavasAgare saMsArasamudre duHkhAta zArIramAnasaiduHkhairabhibhUtamityarthaH avizeSataH sAmAnyenAtmIyetaravicArAbhAvenetyarthaH / anukampA dayAM dvidhApi dravyato bhAvatazca dravyataH prAzukapiNDAdidAnena bhAvato mArgayojanayA sAmarthyataH svazaktyanurUpaM karotIti // mannai tameva saccaM nissaMkaM jaM jiNehi pannataM / suhapariNAmo salvaM kaMskAivisuttiyArahio // 59 // Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 saTIka zrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / [ manyate tadeva satyaM niHzaGkaM yajjinaiH prajJaptaM / zubha pariNAmaH sarva kAMkSAdivizrotasikArahita: 59 ] manyate pratipadyate tadeva satyaM niHzaGkaM zaGkArahitaM yajjinaiH prajJaptaM yattIrthakaraiH pratipAditaM zubhapariNAmaH san sAkalyenAnantaroditasamastaguNAnvitaH / sarva samastaM manyate na tu kiMcinmanyate kiMcinneti bhagavatyavizvAsAyogAt / punarapi sa eva viziSyate / kiMviziSTaH san / kAMkSAdivizrotasikArahitaH kAMkSA anyonyadarzanagrAha ityucyate AdizabdAdvicikitsAparigrahaH vizrota - sikA tu saMyamazasyamaGgIkRtyAdhyavasAya salilasya vizroto gamanamiti, upasaMharannAha // evaMviha pariNAma sammaddiThThI jiNehiM pannatto / eso ya bhavasamudda laMghai thoveNa kAlena // 60 // [ evaMvidhapariNAmaH samyagdRSTirjinaiH prajJaptaH / eSa ca bhavasamudraM laGghayati stokena kAlena // 60 // evaMvidhapariNAma ityanantaroditaprazamAdipariNAmaH samyagUhaSTirjinaiH prajJapta iti prakaTArthaH / asyaiva phalamAha / eSa ca bhavasamudraM laMghayati atikrAmati stokena kAlena / prAptabIjatvAdutkRSTato'pyupA pudgalaparAvartAntaH siddhiprApteriti / evaMvidhameva samyaktvaM ityetatpratipAdayannAha // jaM moNaM taM sammaM jaM sammaM tamiha hoi moNaM ti / nicchayao iyarasya u sammaM sammetahaU vi // 61 // Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / 39 [yanmaunaM tatsamyak yatsamyak tadiha bhavati maunmiti| nizcayataH itarasyatu samyaktvaM samyaktvaheturapi // 61 // ] manyate jagatastrikAlAvasthAmiti muniH tapasvI tadbhAvo maunaM avikalaM munivRttmityrthH|ynmaunN tatsamyak samyaktvaM yatsamyak samyaktvaM tadiha bhavati maunamiti / uktaM cAcArAGge / jaM moNaMti pAsahA taM sammati pAsahA / jaM sammati pAsahA taM moNaMti pAsahA // ityAdi nizcayataH paramArthena nizcayanayamatenaiva etadevamiti / jo jahavAyaM na kuNai micchaTThiI tao hu ko anno|.. var3ei ya micchattaM parassa saMkaM jnnemaanno|| ityAdi vacanaprAmANyAt / itarasya tu vyavahAranayasya samyaktvaM samyaktvaheturapi arhacchAsanaprItyAdi kAraNe kAryopacArAt / etadapi zuddhacetasAM pAramparyeNApavargaheturiti / uktaM ca / jai jiNamayaM pavajaha tAmA vavahAranicchae muyh| vavahAranayaucchee titthuccheo jao'vassaM // ityAdIni vAcakamukhyenoktaM "tattvArthazraddhAnaM samyagdarzanaM" (tattvArthAdhigamasUtram 1-2)|tdpi prazamAdiliGgameveti darzayannAha // tatatthasahahANaM sammataM taMmi pasamamAIyA / paDhamakasAovasamAdaviskayA huMti niyameNa // 62 // [tattvArthazraddhAnaM samyaktvaM tasminprazamAdayaH / prathamakaSAyopazamAdyapekSayA bhavanti niyamena // 62 // ] Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 sttiikshraavkprjnyptyaakhyprkrnnN| tattvArthazraddhAnaM samyaktvaM / tasminprazamAdayo'nantaroditAH prathamakaSAyopazamAdyapekSayA bhavanti niyamena / ayamatra bhaavaarthH| na hyanantAnubandhikSayopazamAdimantareNa tattvArthazraddhAnaM bhavati / sati ca tatkSayopazame tadudayavadbhayaH sakAzAdapekSayAsya prazamAdayo vidyanta eveti tattvArthazraddhAnaM samyaktvamityuktaM / ke ete tattvArthA ityetdbhidhitsyaah| jIvAjIvAsavabaMdhasaMvarA nijjarA ya muko y| tatavA itthaM puNa duvihA jIvA smrkaayaa||63|| [jIvAjIvAsravabandhasaMvarA nirjarA ca mokSazca / tattvArthA atra punaH dvividhA jIvAH smaakhyaataaH||63||] jIvAjIvAsravabandhasaMvarA nirjarA ca mokSazca tattvArthA iti / eSAM svarUpaM vakSyatyeva / asamAsakaraNaM gAthAbhaMgabhayAthai nirjarAmokSayoH phalatvena prAdhAnyakhyApanArtha ceti / atra punastattvArthacintAyAM dvividhA jIvAH samAkhyAtAstIrthakaragaNadharairiti / dvaividhyamAha / saMsAriNo ya mutA saMsArI chavvihA samAseNa puDhavIkAiamAdi taMsakAyaMtA puDhobheyA // 64 // [saMsAriNaH ca muktAH saMsAriNaH SaDDidhAH samAsena / pRthivIkAyikAdayastrasakAyAntAH pRthagbhedAH // 64 // ] cazabdasya vyavahita upanyAsaH / saMsAriNo muktAzceti / tatra Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sttiikshraavkprjnyyaakhyprkrnnN| saMsAriNaH SaDDidhAH ssttprkaaraaH|smaasen jAtisaMkSepeNeti bhAvaH / SaDvidhatvamevAha / pRthivIkAyikAdayastrasakAyAntAH / yathoktaM "puDhavikAiyA AukAiyA teukAiyA vAukAiyA vaNassaikAiyA tasakAiyA" pRthagbhedA iti svAtantryeNa pRthagbhinnasvarUpAH na tu paramapuruSavikArA iti // saMsAriNa eva pratipAdayandvAragAthAmAha / bhavvAhAragapajjatasukkasovakamAuyA ceva / sappaDipakA ee bhaNiyA kamaTTamahaNehiM // 65 // [ bhvyaahaarkpryaaptshuklsopkrmaayussshcaiv|| sapratipakSA ete bhaNitA aSTakarmamathanaiH // 65 // ] bhavyA AhArakAH paryAptAH zuklA iti zuklapAkSikAH sopakramAyupazcaiva sapratipakSA ete bhnnitaaH| tdythaa|bhvyaashcaabhvyaashcaahaarkaashcetyaadi / kairbhaNitA ityAha / aSTakarmamathanaiH tIrthakarairiti gAthAkSarArthaH // bhAvArtha tu svayameva vakSyati / ttraadydvaarmaah| bhavvA jiNehi bhaNiyA iha khalu je siddhigmnnjogaau| te puNa aNAipariNAmabhAvao hu~ti nAyavA // 66 // [bhavyA jinaiNitA iha khalu ye siddhigmnyogyaastu| te punaranAdipariNAmabhAvato bhavanti jnyaatvyaaH||66||] bhavyA jinairbhaNitA iha khalu ye siddhigamanayogyAstu / iha Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 saTIka zrAvakaprajJatyAkhyaprakaraNaM / loke ya eva siddhigamanayogyAH khaluzabdasyAvadhAraNArthatvAt tuzabdo'pyevakArArthaH yogyA eva / na tu sarve siddhigAmina eva / yathoktaM " bhavA vi na sijjissanti kei " ityAdi / bhavyatve nibandhanamAha / te punaranAdipariNAmabhAvato bhavanti jJAtavyAH / anAdipAriNAmikabhavyabhAvayogAdbhavyA iti // vivariyA u abhavvA na kayAi bhavannavassa te pAraM / gacchaM jaMti va tahA tattu cciya bhAvao navaraM // 67 // [ viparItAstvabhavyA na kadAcidbhavArNavasya te pAraM / gatavanto yAnti vA tathA tata eva bhAvAt navaraM // 67 // |] viparItAstvabhavyAH / tadeva viparItatvamAha / na kadAcidbhavArNavasya saMsArasamudrasya te pAraM paryantaM gatavanto yAnti vA vAzabdasya vikalpArthatvAt yAsyanti vA / tatheti kuto nimittAditi Aha / tata eva bhAvAt tasmAdeva anAdipAriNAmikAdabhavyatvabhAvAditi bhAvaH / navaramiti sAbhiprAyakaM abhiprAyazca navarametAvatA vaiparItyamiti / bhavyadvArAnantaramAhArakadvAramAha / viggahagaimAvannA kevaliNo samuhayA ajogIya / siddhA ya aNAhArA sesA AhAragA jIvA // 68 // [ vigrahagatimApannAH kevalinaH samavahatA ayoginazca / siddhAzcAnAhArakAH zeSA AhArakA jIvAH // 68 // ] Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMTIkazzrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / 43 1 : vigrahagatimApannA apAntarAlagativRttaya ityarthaH / kevalinaH samavahatAH samudghAtaM gatAH / ayoginazca kevalina eva zailezvasthAyAmiti / siddhAzca muktibhAjaH / ete 'nAhArakA ojAdyAhArANAmanyatamenApyamI nAhArayantItyarthaH / zeSA uktavilakSaNA AhArakA jIvA ojalomaprakSepAhArANAM yathAsaMbhavaM yena kenacidAhAreNeti / te'pi yAvantaM kAlamanAhArakAH tAMstathAbhidhAtukAma Ahe // // 69 // gAi tinnisamayA tinneva 'ntomuhuttamittaM ca / sAI apajjavasiyaM kAlamaNAhAragA kamaso // 69 // [ ekAdyAMstrInsamayAn trIneva antarmuhUrtamAtraM ca / sAdyaparyavasitaM kAlamanAhArakAH kramazaH // 69 // ] ekAdyAMstrInsamayAn vigrahagatimApannA anAhArakAH / uktaM ca " ekaM dvau vAnAhArakaH" iti ( tattvArthAdhigamasUtraM 2 - 31 ) vAzabdAtrisamayagrahaH / trIneva samayAnanAhArakAH samudghAte kevalinaH / yathoktam // kArmaNazarIrayogI caturthake paJcame tRtIye ca / ( prazamarati - 373 ) samayatraye'pi tasmin bhavatyanAhArako niyamAt // 1 // antarmuhUrtaM cAnAhArakA ayogikevalinaH tata UrdhvamayogikevalitvAbhAvAdapavargaprApteH / sAdyaparyavasitaM kAlamanAhArakAH siddhA vyaktyapekSayA teSAM sAditvAdaparyavasitatvAcca / ata evAha kramaza evaMbhUtenaiva krameNeti gAthArthaH / vyAkhyAtamAhArakadvAraM sAMprataM paryAptakadvAramAha / Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 sttiikshraavkprjnyptyaakhyprkrnnN| nArayadevA tirimarNaya ganbhayA je asNkhvaasaauu| ee ya apajjatA uvavAe ceva boddhavvA // 70 // [nArakadevAH tiryamanuSyA garbhajA ye'saMkhyeyavarSAyuSaH / ete cApayoptA upapAta eva boDavyAH // 70 // ] nArakAzca devAzca nArakadevAstathA tiryamanuSyAH tiryaJcazca manuSyAzceti vigrahaH garbhajA garbhavyutkrAntikAH, saMmUchimavyavacchedArthametat / te ca saGghayeyavarSAyuSo'pi bhavanti tadvayavacchedArthamAha / ye'saGghayeyavarSAyuSa iti / ete cAparyAptA AhArazarIrendriyaprANApAnabhASAmanaHparyAptibhI rahitA upapAta eva utpadyamAnAvasthAyAmeva boddhavyA vijJeyA na tUttarakAlaM paryAptA labdhito'pIti sesA u tiriyamaNuyA laddhiM pappovavAyakAle y| ubhao viabhaiavvA pajjatiyareti jiNavayaNaM71 [zeSAstu tiryamanuSyA labdhi prApyopapAtakAle ca / ubhayato'pi bhAjyAH paryAptare iti jinvcnm||71||] zeSAstu tiryaanuSyAH saMmUrchanajAH saGkhayeyavarSAyuSazca grbhjaaH| kiM labdhi prApya paryAptakalabdhimadhikRtya upapAtakAle cotpadyamAnAvasthAyAM ca / kiM / ubhayato'pi bhAjyA vikalpanIyAH paryAptakA itare vaapytaakaaH| etaduktaM bhavati / labdhito'pi payoptA aparyAptakA api bhavanti / upapAtAvasthAyAM tvaparyAptakA eva / iti jinavacanaM ityeSa Agama iti / vyAkhyAtaM paryAptakadvAra tadanantaraM zuklapAkSikadvAramAha / Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sttiikbhaavkprjnyptyaakhyprkrnnN| 45 jesimavaSTopuggalapariyaTTo sesao u sNsaaro| te sukkaparikaAkhalu ahie puNa kinhprkiiyaa||72|| [yeSAmapApudgalaparAvarta eva zeSaH sNsaarH| te zuklapAkSikAH khalu adhika punaH kRSNapAkSikAH72] yeSAmupArdhapudgalaparAvarta eva zeSaH saMsArastata Urdhva setsyanti te zuklapAkSikAH kSINaprAyasaMsArAH khaluzabdo vizeSaNArthaH prAptadarzanA vA aprAptadarzanA vA santIti vishessyti| adhike punarupArdhapudgalaparAvarte saMsAre kRSNapAkSikAH krUrakarmANa ityarthaH / pudgalaparAvarto nAma trailokyagatapudgalAnAmaudArikAdiprakAreNa grhnnN| upArdhapudgalaparAvartastu kiMcinyUno'rdhapudgalaparAvarta iti / etadvAropayogye ca vaktavyatAzeSamAha / pAyamiha kUrakammA bhavasiddhiyA vi daahinnillesu| neraiyatiriyamaNuyA surA ya ThANesu gacchaMti // 73 // [prAya iha krUrakarmANaH bhavasiddhikA api dakSiNeSu / nArakatiryamanuSyAH surAzca sthAneSu gacchanti // 73 // ] prAya iha krUrakarmANaH / bAhulyenaitadevamiti darzanArtha prAyonahaNaM / bhavasiddhikA apyekabhavamokSayAyino'pi dakSiNeSu nArakatiryamanuSyAH surAzca sthaanessugcchnti| ata evoktaM "dAhiNadizigAmie kilapakkhie neraie"ityAdi / etaduktaM bhavati / narakabhavanadvIpasamudravimAneSu dakSiNadigbhAgavyavasthiteSu kRSNapAkSikA Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / nArakAdaya utpadyanta iti Aha bhAratAditIrthapharAdibhirvyabhicAraH, na, teSAM prAyograhaNena vyudAsAditi / zuklapAkSikadvArAnantaraM sopkrmaayuddhaarmaah| devA neraiyA vA asaMkhavAsAuA ya tirimaNuyA / uttamapurihA ya tahA caramasarIrA ya niruvakamA74 [devA nArakAzca asaMkhyeyavarSAyuSazca tirymnussyaaH| uttamapuruSAzca tathA caramazarIrAzca nirupkrmaaH||4||] devA nArakAzcaite sAmAnyenaiva / asaGkhayeyavarSAyuSazca tiryamanupyA etena saGkhayeyavarSAyuSAM vyavacchedaH / uttamapuruSAzcakravAdayo gRhyante / caramazarIrAzcAvizeSeNaiva tIrthakarAdayaH / nirupakamA ityete nirupakramAyuSa eva akAlamaraNarahitA iti / sesA saMsAratthA bhaiyA sovakamA va iyare vaa| sovakamaniruvakkamabheo bhaNio samAseNaM. // 75 // [zeSAH saMsArasthA bhAjyAH sopakramA vA itare vaa| sopakramanirupakramabhedo bhaNitaH samAsena // 75 // ] zeSAH saMsArasthA anantaroditavyatiriktAH saGghayeyavarSAyuSa anuttamapuruSA acaramazarIrAzca / ete bhAjyA viklpniiyaaH| kathaM sopakramA vA itare vA kadAcitsopakramAH kadAcinnirupakramA ubhayamapyeteSu saMbhavatIti sopakramanirupakramabhedo bhaNitaH samAsena saMkSepeNa / na tu karmabhUmajAdivibhAgavistareNeti / uktaM sopakramadvAraM tadabhidhAnAcca saMsAriNo jIvAH sAMprataM muktaanbhidhitsuraah|| Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sttiikshraavkprjnyptyaakhyprkrnnN| . 47 mutA aNegabheyA titthatitthayaratadiyarA cev| sayapatteyavibuddhA buhabohiya sannagihiliMge // 76 // [muktA anekabhedAH tIrthatIrthakarataditare caiv| . khayaMpratyekabuddhA budhabodhitAH khAnyagRhiliGgAH // 76 // ] muktAzca siddhAH te cAnekabhedA anekaprakArAH / tIrthatIrthakarataditare ceti, anena sUcanAtsUtramiti kRtvA tIrthasiddhA atIrthasiddhAstIrthakarasiddhA atIrthakarasiddhAzca gRhyante / tatra tIrthe siddhaastiirthsiddhaaH| tIrtha punazcAturvaNaH zramaNasaMghaH prathamagaNadharo vA / tathA coktaM "titthaM bhaMte titthaM titthagare titthaM goyamA arahaM tAva niyamA titthaMkare titthaM puNa cAuvvanno samaNasaMgho paDhamagaNadharo vA"ityAdi / tatazcaM tasminnutpanne ye siddhAste tIrthasiddhAH // atIrthe mindA atIrthasiddhAstIrthAntarasiddhA ityarthaH zrUyate ca "jiNaMtare sAhavoccheutti" tatrApi jAtismaraNAdinA avAptApavargamArgAH sidhyAnta evaM, marudevIprabhRtayo vA atIrthasiddhAstadA tIrthasyAnutpannatvAt // tIrthakarasiddhAstIrthakarA evaM // atIrthakarasiddhA anye saamaanykevlinH|| svayaMpratyekabuddhA ityanena svayaMbuddhasiddhAH pratyekabuddhasiddhAzca gRhyante / tatra svayaMbuddhasiddhAH svayaMbuddhAH santo ye siddhAH / pratyekabuddhasiddhAH pratyekabuddhAssanto ye siddhA iti / atha svayaMbuddhapratyekabuddhayoH kaH pra-. tivizeSa iti / ucyate / bodhyupadhizrutaliGgakRto vizeSaH tathAhi svayaMbuddhA bAhyapratyayamantareNaiva budhyante pratyekabuddhAstu na dvitara Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 saTIkaznAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / heNa, zrUyate ca bAhyapratyayavRSabhAdisayavyapekSA karakaMDAdInAM pratyekabuddhAnAM bodhiriti / upadhistu svayaMbuddhAnAM dvAdazavidhaH pAtrAdiH pratyekabuddhAnAM tu navavidhaH prAvaraNavarjaH / svayaMbuddhAnAM pUrvAdhItazrute'niyamaH pratyekabuddhAnAM niyamato bhavatyeva / liGgapratipattiH svayaMbuddhAnAmAcAryasannidhAvapi bhavati pratyekabuddhAnAM tu devatA prayacchatItyalaM vistareNa // buddhabodhitA iti buddhabodhitasiddhAH buddhA AcAryAstairbodhitAH santo ye siddhAste iha gRhyante // svAnyagRhiliGgA iti svaliGgasiddhA anyaliGgasiddhA gRhilinggsiddhaaH| tatra svaliGgasiddhA dravyaliGgaM prati rajoharaNagocchakadhAriNaH / anyaliGgasiddhAH parivrAjakAdiliGgasiddhAH / gRhiliGgasiddhA marudevIprabhRtaya iti // . itthIpurisanapuMsaga egANega taha samayabhinnA ya / eso jIvasamAso ito iyaraM pavakAmi // 77 // [strIpuruSanapuMsakA ekAneke tathA samayabhinnAzca / eSa jIvasamaso'ta itaraM pravakSyAmi // 77 // ] ete ca sarve'pi kecit strIliGgasiddhAH kecit puMliGgasiddhAH kecinnpuNsklinggsiddhaaH| Aha kiM tIrthakarA api strIligasiddhA bhavanti / bhavantItyAha / yata uktaM siddhaprAbhRte "sakhatthovA titthagarisiddhA titthagarititthe notitthasiddhA asaGghayeyaguNA titthagarititthe NotitthagarisiddhA u asaGkhayeyaguNA- u tittha Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sttiikshraavkprjnyptyaakhyprkrnnN| 49 garititthe NotitthagarasiddhA asaGgha-yeyaguNA" iti|n napuMsakaliGge siddhAH / pratyekabuddhAstu puMliGgA eva // ekAneka iti / ekasiddhA anekasiddhAH / tatraikasiddhA ekasminsamaye eka eva siddhH| anekasiddhA ekasminsamaye dyAdayo yaavdssttshtNsiddhmiti|uktN ca battIsA aDayAlA saTTI bAvattarIya boghavyA culasII channaui durahiya attarasayaM ca // 1 // tathA samayabhinnAzceti / prathamasamayasiddhA aprathamasamayasiddhA ityAdi / tatra aprathamasamayasiddhAH paramparasiddhi vizeSaNaprathamasamayavartinaH siddhatvadvitIyasamayavartina ityarthaH vyAdiSu tu dvisamayasiddhAdayaH procyante / yadvA sAmAnyena prathamasamayasiddhAbhidhAnaM vizeSato dvisamayAdisiddhAbhidhAnamiti // Aha tIrthAtIrthasiddhabhedadvaya evAntarbhAvAdalaM zeSabhedairiti, na AdhabhedadvayAdevottarabhedApratipatteH ziSyamativikAzArthazca zAstrArambha iti / eSa uktalakSaNo jIvasamAso jIvasaMkSepa ukta iti vaakyshessH| ata UrdhvamajIvasamAsaM pravakSyAmIti gAthArthaH // dhammAdhammAgAsA puggala cauhA ajIva mo ee| gaiThiiavagAhehiM phAsAIhiM ca gammati // 7 // dharmAdharmAkAzAH pudgalAzcaturdhA ajIvA evaite| gatisthityavagAhaiH sparzAdibhizca gamyante / tatra dharmAdharmAkAzA gatisthityavagAhargamyante / pudgalAzca spa1 siddha. 2 ( prathamasamayavartinaH siddhAbhidhAnaM ) Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIka zrAvakaprajJaghyAkhyaprakaraNaM / rzAdibhiH / asamAsakaraNaM dharmAdInAM trayANAmapyamUrtatvena bhinnajJAtIyakhyApanArtham / ityeSa gAthAkSarArthaH / bhAvArthastu dharmAdigrahaNena padaikadeze'pi padaprayogadarzanAddharmAstikAyAdayo gRhyante / svarUpaM caiteSAM / 50 jIvAnAM pudgalAnAM ca gatyupaSTambhakAraNaM / dharmAstikAyo jJAnasya dIpazcakSuSmato yathA // 1 // jIvAnAM pudgalAnAM ca sthityupaSTambhakAraNaM / adharmaH puruSasyeva tiSThAsoravanissamA // 2 // jIvAnAM pudgalAnAM ca dharmAdharmAstikAyayoH bAdarApAM ghaTo yadvadAkAzamavakAzam // 3 // sparzarasagandhavarNazabdA mUrtasvabhAvakAH / saMghAtabheda niSpannAH pudgalA jinadezitAH // 4 // iti kRtaM vistareNa / uktA ajIvAH sAMpratamAsravadvAramAha / kAyavayamaNokiriyAjogo so Asavo suho so a / punnassa muNeyo vivarIo hoi pAvassa // 79 // [ kAyavAGmanaH kriyAyogaH sa AzravaH zubhaH sa ca / puNyasya muNitavyo viparIto bhavati pApasya // 79 // ] kAyavAGmanaHkriyAyogaH / kriyA karma vyApAra ityanarthAntaraM yujyata iti yogaH yujyate vAnena karaNabhUtenAtmA karmaNeti yogo vyApAra eva sa AsravaH / Asravatyanena karmetyAsravaH saraHsalilA vAhisrotovat / zubhaH sa cAsravaH puNyasya muNitavyo viparIto bhavati pApasyeti / Atmani karmANupravezamAtraheturAsrava iti / Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / sttiikshraavkprjnyptyaakhyprkrnnN| . 51 ukta aasrvH| sAMprataM bandha ucyate // sakaSAyatA jIvo joge kammassa puggale lei| so baMdho payaiThiIaNubhAgapaesabheo o // 10 // [sakaSAyatvAjjIvo yogyAna karmaNaH pudgalAna lAti / sa bandhaH prakRtisthityanubhAgapradezabheda ev|| 80 // ] kaSAyAH krodhAdayaH saha kaSAyaiH sakaSAyaH tadbhAvaH tasmAt sakaSAyatvAjIvo yogyAnucitAn karmaNaH jJAnAvaraNAdeH pudgalA. na paramANUna lAtyAdatte gRhNAtItyanarthAntaraM sa bandhaH / yo'sau tathAsthityA tvAdAnavizeSaH sa bandha ityucyate / sa ca prakRtisthityanubhAvapradezabheda eva bhavati / prakRtibandho jJAnAvaraNAdiprakRtirUpaH / sthitibandho'syaiva jaghanyetarA sthitiH / anubhAvabandho yasya yathAyatyAM vipAkAnubhavanamiti / pradezabandhastvAtmapradezairyogastathA kAlenaiva viziSTavipAkarahitaM vedanamiti / ukto bandha idAnIM saMvaramAha // . Asavaniroha saMvara samiIgutAiehi naayvo| kamANa puvAyANaM bhAvattho hoi eyassa // 1 // [AzravanirodhaH saMvaraH samitiguptyAdibhijJAtavyaH / karmaNAmanupAdAnaM bhAvArthoM bhavatyetasya // 81 // ] AzravanirodhaH sNvrH| Azrava ukta eva / tannirodhaH kAtsyeMna nizcastaH sarvasaMvara ucyate / zeSo. vyavahArasaMvara iti / sa Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 52 sttiikshraavkprjnyptyaakhyprkrnnN| samitiguptyAdibhitivyaH / uktaM ca "sa samitiguptidharmAnuprekSAparISahajayacAritraiH" ityAdi (tattvArthAdhigamasUtram 9-4) karmaNAmanupAdAnaM bhAvArtho bhavatyetasya saMvarasya / iha yAvAnevAMzaH karmaNAmanupAdAnaheturdharmAdInAM tAvAneveha gRhyate / zeSasya tapasyevAntarbhAvAt tasya ca prAgupAttakSayanimittatvAditi / atra bahu vaktavyaM / tattu nocyate / gmnikaamaatrtvaadaarNbhsyegi| - uktaH saMvaraH sAMprataM nirjrocyte|| tavasA u nijarA iha nijaraNaM khvnnnaasmegtttthaa| kammAbhAvApAyaNamiha nijaramo jinA biti||2|| [tapasA tu nirjarA iha nirjaraNaM kSapaNaM nAza ekaarthaaH| karmAbhAvApAdAnamiha nirjarA jinA bruvate // 82 // ] tapasA tu nirjarA iha / anazanAdibhedabhinnaM tapaH tena prAgupAttasya karmaNo nirjarA bhavati / nirjarAzabdArthamevAha / nirjaraNaM kSapaNaM nAza ityekArthAH paryAyazabdA iti / nAnAdezajavineyagaNapratipattyartha ajJAtajJApanArtha caiteSAmupAdAnamaduSTameva / asyA eva bhAvArthamAhaM / karmAbhAvApAdAnamiha nirjarA jinA bruvate prakaTArthametaditi / uktA nirjarA idAnIM mokssmaah| nIsesakammavigamo mukkho jIvassa suddhruuvss| sAi apajavasANaM avvAbAhaM avatthANaM // 3 // Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sttiikshraavkprjnyptyaakhyprkrnnN| 53 [niHzeSakarmavigamo mokSo jIvasya zuddhasvarUpasya / sAdyaparyavasAnamavyAbAdhamavasthAnam // 83 // ] niHzeSakarmavigamo mokSaH / kRtsnakarmakSayAnmokSa iti vacanAt (tattvArthAdhigamasUtram 10-1) jIvasya zuddhasvarUpasya krmsNyogaapaaditruuprhitsyetyrthH| sAdyaparyavasAnaM avyAbAdhaM vyAbAdhAvarjitamavasthAnamavasthitiH jIvasyAsau mokSa iti / sAdyaparyavasAnatA ceha vyaktyapekSayA na tu sAmAnyena / mokSasyApi anAdimatvamiti / uktaM tattvaM, adhunA prakRtaM yojayati // eyamiha saddahaMto sammaTThiI tao a niymenn| bhavanivveyaguNAo pasamAiguNAsao hoi // 4 // [etadiha zraddadhAnaH samyagdRSTiH takazca niyamena / bhavanirvedaguNAt prazamAdiguNAzrayo bhavati // 84 // ] etadanantaroditaM jIvAjIvAdIha loke pravacane vA zraddadhAnaH evamevedamityAntiHkaraNatayA pratipadyamAnaH samyagdRSTirabhidhIyate, aviparItadarzanAditi, takazca niyamenAsAvavazyaMtayA bhavanirvedaguNAt saMsAranirvedaguNena prazamAdiguNAzrayo bhavati uktalakSaNAnAM (53) prazamAdiguNAnAmAdhAro bhavati / bhavati cetthaMjJAne sNsaarnirvedgunnH| tasmAcca prshmaadyH| pratItametaditi asyaiva vyatirekamAha // Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 sttiikshraavkprjnyptyaakhyprkrnnN| . vivarIyasadahANe micchAbhAvAo natthi kei gunnaa| aNabhiniveso u kayAi hoi sammataheU vi||5|| [viparItazraddadhAne mithyAbhAvAnna santi kecana guNAH / anabhinivezastu kadAcidbhavati smyktvheturpi||8||] viparItazraddhAne uktalakSaNAnAM jIvAdipadArthAnAmanyathA zraddhAne mithyAbhAvAnna santi kecana guNAH sarvatraiva viparyayAditi bhaavH| viparItazraddhAne'pyanabhinivezastu evamevaitadityanadhyavasAyastu kadAcitkasmiMzcitkAle yadvA kadAcit na niyamenaiva bhavati samyaktvaheturapi jAyate samyaktvakAraNamapi / ythendrnaagaadiinaamiti| idaM ca samyaktvamaticArarahitamanupAlanIyamiti / atastAnAha sammatassaiyArA saMkA kaMkhA taheva vitigicchaa| parapAsaMDapasaMsA saMthavamAI ya nAyavvA // 6 // [samyaktvasyAticArAHzaGkA kAMkSA tathaiva vicikitsaa| parapASaNDaprazaMsA saMstavAdayazca jnyaatvyaaH||86||] samyaktvasya prAnirUpitazabdArthasyAticArA aticaraNAni aticArA asadanuSThAnavizeSAH yaiH samyaktvamaticarati virAdhayati vA / te ca shNkaadyH| tathA cAha / zaMkA kAMkSA tathaiva vicikitsA parapASaNDaprazaMsA saMstavAdayazca jJAtavyAH / AdizabdAdanuparbu haNAsthirIkaraNAdiparigrahaH / zaMkAdInAM svarUpaM vakSyatyeveti / saMsayakaraNaM saMkA kaMkhA annnndNsnnggaaho| saMtaMmivi vitigicchA sijjhijja name ayaM aTTho 67 Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIka zrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / [ saMzayakaraNaM zaGkA kAMkSAnyonyadarzanagrAhaH / satyapi vicikitsA sidhyeta na me'yamarthaH // 87 // ] 55 saMzayakaraNaM zaGkA bhagavadarhatpraNIteSu padArtheSu dharmAstikAyAdidhvatyantagahaneSu matidaurbalyAtsamyaganavadhAryamANeSu saMzaya ityarthaH / kimevaM syAnnaivamiti / sA punarddhibhedA | dezasarvabhedAt / dezazaGkA dezaviSayA yathA kimayamAtmAsaGghayeyapradezAtmakaH syAdatha niHpradezo niravayavaH syAditi / sarvazaGkA punaH sakalAstikAyantrAta eva kimevaM syAnnaivamiti // kAMkSAnyonyadarzanagrAhaH / sugatA - dipraNIteSu darzaneSu grAho'bhilASa iti / sA punardvibhedA dezasarvabhedAt / dezaviSayA ekameva saugataM darzanamAkAMkSati ci jayo'tra pratipAdito'yameva ca pradhAno muktiheturiti ato ghaTamAnakamidaM na dUrApetamiti / sarvakAMkSA tu sarvadarzanAnyeva kAMkSati ahiMsApratipAdanaparANi sarvANyeva kapilakaNabhakSAkSapAdamatAnIha loke ca nAtyantaklezapratipAdanaparANi ataH zobhanAnyeveti // satyapi vicikitsA sidhyeta na me'yamartha iti / ayama bhAvArthaH / vicikitsA mativibhramo yuktatyAgamopapanne'pyarthe phalaM prati saMmohaH / kimasya mahatastapaH klezAyAsasya sikatAkaNa kavalakalpasya kanakAvalyAderAyatyAM mama phalasaMpadbhaviSyati kiM vA neti / ubhayatheha kriyAH phalavatyo niSphalAzca dRzyante kRSIbalAnAm / na ceyaM zaGkAto na bhidyate ityAzaGkanIyaM / zaMkA hi sakalA sakalapadArthabhAktvena dravyaguNaviSayA / iyaM tu kriyAvi Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sttiikshraavkprjnytyaakhyprkrnnN| Sayaiva / tattvatastu sarva ete prAyo mithyAtvamohanIyodayato bhavanto jIvapariNAmavizeSAH samyaktvAticArA ucyante / na sUkSmekSikA atra kAryeti / athavA vicikitsA vidvadjugupsA / vidvAMsaH sAdhavo viditasaMsArasvabhAvAH parityaktasarvasaGgAsteSAM jugupsA nindA / tathAhi te'stAnAtprasvedajalaklinnamalinatvAt durgandhavapuSo bhavanti tAnnindati / ko doSaH syAdyadi prAzukena vAriNAGgaprakSAlanaM kurvIran bhagavanta iti / iyamapi na kaaryaa| dehasyaiva paramArthato'zucitvAditi // parapASaMDapasaMsA sakkAiNamiha vannavAo u| tehiM saha paricao jo sa saMthavo hoinaaybo|||| [parapASaMDaprazaMsA zAkyAdInAmiha varNavAdastu / taiH saha paricayo yaH sa saMstavo bhavati jJAtavyaH 88] parapASaNDAnAM sarvajJapraNItapASaNDavyatiriktAnAMprazaMseti samAsaH prazaMsanaM prazaMsA stutirityarthaH / tathA cAha / zAkyAdInAmiha varNavAdastu / shaakyaarktbhikssvaadishbdaatprivraajkaadiprigrhH| varNavAdaHprazaMsocyate puNyabhAja ete sulabdhamebhirmAnujaM janma dayAlava eta ityAdi // taiH parapASaNDairanantaroditaiH saha paricayo yaH sa saMstavo bhavati jJAtavyaH parapASaNDasaMstava ityarthaH saMstava iha saMvAdajanitaH paricayaH saMvasanabhojanAlApAdilakSaNaH parigRhyate na stavarUpaH tathA ca loke pratIta eva saMpUrvaH stautiH paricaya iti " asaMstuteSu prasabhaM bhayeSu" ityAdau iti // Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sttiikshraavkprjnyptyaakhyprkrnnN| 57 adhunA zaMkAdInAmaticAratAmAha / saMkAe mAlinnaM jAyai citassa paccao a jiNe / sammatANacio khala ii aiAro bhave sNkaa|||| [zaMkAyAM mAlinyaM jAyate cittasya apratyayazca jine / samyaktvAnucitaH khalu itiaticArobhavati zaGkA 89] zaGkAyAmuktalakSaNAyAM satyAM mAlinyaM jAyate'vabodhazraddhAprakAzamaGgikRtya dhyAmalatvaM jAyate / kasya cittasyAntaHkaraNasyApratyayazca avizvAsazca kvajine'rhati jAyata iti vartate / na hyAptatayA pratipannavacane saMzayasamudbhavaH samyaktvAnucitaH khalu ayaM ca bhagavatyapratyayaH samyaktvAnucita eva / na hi samyaktvamAlinya tadabhAvamantareNaiva bhavati / ityevamanena prakAreNa aticAro bhavati zaGkA samyaktvasyeti prakramAdgamyate / aticArazceha pariNAmavizeSAnnayamatabhedena vA satyetasmin tasya skhalanamAtraM tadabhAvo vA graahyH| tathA cAnyairapyuktaM / ekasminnapyarthe saMdigdhe pratyayo'rhati hi nssttH| mithyA ca darzanaM tatsa cAdiheturbhavagatInAm // iti pratipAditaM zaGkAyA aticAratvaM / adhunA doSamAha // nAsai imIi niyamA tatAbhinivesamo sukiriyaay| tato a baMdhadoso tamhA eyaM vivajijjA // 90 // [nazyatyanayA niyamAttattvAbhinivezo mo sukriyA c| tatazca bandhadoSaH tasmAdenAM vivarjayet // 90 // ] Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 . sttiiknaavkprjnyptyaakhyprkrnnN| nazyatyanayA zaMkayA hetubhUtayA asyAM vA satyAM niyamAnniyamenAvazyaMtayA tattvAbhinivezaH samyaktvAdhyavasAyaH zraddhAbhAvA danubhavasiddhametat / mo iti pUraNArthoM nipAtaH / sukriyA ca zobhanA cAtyantopayogapradhAnA kriyA ca nazyati zraddhAbhAvAt etadapi anubhavasiddhameva / tatazca tasmAca tattvAbhinivezasukriyAnAzAt bandhadoSaH karmabandhAparAdhaH / yasmAdevaM tasmAdenAM zaGkA vivarjayet / tatazca mumukSuNA vyapagatazaGkena satA matidaurbalyAsaMzayAspadamapi jinavacanaM satyameva pratipattavyaM sarvajJAbhihitatvAttadanyapadArthavaditi / uktaH pAralaukiko doSaH / adhunaihalaukikamAha // iha logammi vi diTTo saMkAe ceva dAruNo doso| avisayavisayAe khalu peyApeyA udAharaNaM // 91 // [iha loke 'pi dRSTaH zaGkAyA eva dAruNo dossH| aviSayaviSayAyAH khalu peyApeyAvudAharaNam // 91 // iha loke'pyAstAM tAvatparaloka iti dRSTa upalabdhaH zaGkAyA eva sakAzAdAruNo doSaHraudro'parAdhaH / kimvishessnnshngkaayaaH| netyAha / aviSayaviSayAyAH khalu / khaluzabdo'vadhAraNe / aviSayaviSayAyA eva / aviSayo nAma yatra zaGkA na kaaryaiv| ... payApeyAvudAharaNaM / taccedaM / jahA egami nagare egassa sehissa donni puttAlehasAlAe paDhanti siNehayAe tesiM mAyA mA koi mucchihI appasAgArie maimehAkAri osahapeyaM dehi tattha paribhuja Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sttiikshraavkmjnyptyaakhyprkrnnN| mANo ceva egociMtei YNaM macchiyAu eyAu tassa ya saMkAu puNo puNo vamaMtassa vaggulIvAhI jAo mao ya ihalogabhogANa aNA bhAgI jAo / avaro na mAyA ahiyaM ciMtei ttiNissaMko piyai NirueNa ya gahio vijjAkalAkalAvo ihalogiyabhogANa ya AbhAgI jAutti / upanayastu kRta eveti / sAMprataM kAMkSAdiSvaticAratvamAha // evaM kaMkhAIsu vi aiyArataM taheva doSA ya / joijjA nAe puNa pateyaM ceva vucchAmi // 92 // [evaM kAMkSAdiSvapi aticAratvaM tathaiva doSAMzca / / yojayet jJAtAni punaH pratyekameva vakSye // 92 // ] evaM kAMkSAdiSvapi yathA zaGkAyAmaticAratvaM tathaiva doSAzca yojayet / yataH kAMkSAyAmapi mAlinyaM jAyate cittasyApratyayazca jine bhagavatA pratiSiddhatvAt / evaM vicikitsAdiSvapi bhAvanIyaM / tasmAnna kartavyAH kAMkSAdayaH / jJAtAni punaH pratyekameva kAMkSAdiSu vakSye'bhidhAsya iti // rAyAmacco vijAsAhagasagasuyA ya caannko| soraDasAvao khalu nAyA kaMkhAisu havanti // 93 // rAjAmAtyau vidyAsAdhakaH zrAvakasutA ca cANakyaH saurASTrazrAvakaH khalu jJAtAni kAMkSAdiSu bhavanti / tatra kAMkSAyAM rAjAmAtyau, rAjakumArAmaccoya asseNAvahariyA aDaviM paviTTA chuhAparaTTA vaNaphalAdiNi khAyaMti paDiNiyattANaM Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJatyAkhyaprakaraNaM / rAyA ciMtei laDDuyapUyalagamAINi savANi khAmi AgayA dovi jaNA rannA sUyArA bhaNiyA jaM loe payarai taM sabaM sabe raMdheha tehiM radhittA uvaTThaviyaM ranno so rAyA peccharAyeditaM karei kappaDiyAvaliehidhADijjaMti evaM miTThassa avagAse hoi tti kaNagakuMDagAINi uMDerANi vikhaiyANi tehiM sUleNa mao / amacceNa puNa vamaNavireyaNANi kayANi so bhogANaM AbhAgI jAo ti // vicikitsAyAM vidyAsAdhakasAvago naMdIsaravaragamaNaM divvagaMdhANaM devasaMsaggeNa mittassa pucchaNaM vijjAepadANaM sAhaNaM masANe caupAya sikkayaM heTThA iMgAlakhAyaroyastalo aTThasayavArA parijavittA pAdo sikkagarasa cchijai evaM bIo taio ya cchijai / cautthe chinne AgAseNa baccai teNa sA vijjA gahiyA kAlacauddasirattiM sAhei masANe coro ya NayarArakkhiehiM pAraddho (pellio) paribhramamANo tattheva aigao / tAhe veDheuM masANaM ThiyA pabhAe ghippihI soya bhamaMto taM vijjAsAhagaM pecchai / teNa pucchio so bhaNai / vijjaM sAhemi / coro bhaNai / keNa te diNNAso bhai sAvageNaM coreNa bhaNiyaM imaM davvaM giNhAhi vijjaM dehi / so saDDo vicikicchai sijjhejjA na va itti / teNaM dinnA 1 coro ciMtei sAvo kIDiyAevi pAvaM necchai saccameyaM so sAhiumAraddho siddhA / iyaro saloddo ( salutto ) gahije / teNa AgAsagaeNa logo bhesio tAhe so mukko dovi sAvagA jAyatti // vidvajjugupsAyAM zrAvakasutAudAharaNe ego se TTho parvate vallai (talai ) tassa dhUyAvivAhe kahavi sAhuNo AgayA / sA piuNA * Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TIkazrAvakajJaptyAkhyaprakaraNaM / / 61 bhaNiyA puttie paDilAbhehi sAhuNo sA maMDiyapasAhiyA paDilAbhei sAhUNa jallagaMdho tIe AghAto sA ciMtei / aho aNavajo bhaTTAragehiM dhammo desio jai puNa phAsueNa pANIeNa pahAejA ko doso hojA / sA tassa hANassa aNAloiya apaDiktA kAlaM kAUNaM rAyagihe gaNiyApADhe samuppannA / gambhagayA ceva araiM jaNei gabbhasAuNehi ya Na saDai // jAyA samANI ujiyA / sA gaMdheNa taM vanaM vAsei / seNio teNa padeseNa Nigacchai sAmiNo vaMdiu so khaMdhAvAro tIe gaMdhaM Na shi| rannA pucchiyaM kiM eyaM tehiM kahiyaM dAriyAe gaMdho gaMtUNaM dihA bhaNai esa eva paDhama pucchatti gao vaMdittA pucchai tao bhagavayA tIe uTThANapAriyAvaNiyA kahiyA / tao rAyA bhaNai kahiM esA paccaNubhavissai suhaM vA dukkhaM vA / sAmI bhaNai eeNa kAleNa veiyaM iyANiM sA tava ceva bhajA bhavissai aggamahisI / / aTTa saMvaccharANi jAya tunbhaM ramamANassa paTTIehaM so. lIlaM kAhii taM jANija suvaMdittA gao / sAya avagayagaMdhA AhIreNa gahiyA saMvar3iyA jovaNatthA jAyA / komuicAra mAyAe samaM AgayA / abhao seNio ya pacchannA komuicAraM pecchNti| tIe dAriyAe aMgaphAseNa seNio ajovavanno nAmamudaM dasiyA tIe baMdhai / abhayassa kahiyaM nAmamudA hariyA maggAhi / teNa maNussA dArehiM baddhehiM ThaviyA / ekeka mANussaM paloeUNa NINijjai / sA dAriyA diTThA coritti gahiyA pariNIyA ya / Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 62 . sttiikshraavkprjnysyaakhyprkrnnN| annayA ya vassokeNaM ramaMti rAyaNaM rANiyAu potteNa vAhiti / iyarI pottaM dAuM vilaggA rannA sariyaM mukkA ya pavaiyA // parapASaNDaprazaMsAyAM caannkyH| pADaliputte cANako caMdagutteNa bhikkhukANa vittI hariyA / te tassa dhamma kati / rAyA tussai cANakaM paloei Na pasaMsai teNa na dei / tehiM cANakabhajA ulaggiyA ( ulabhiyA) tIe so karaNI gAhiu tehiM kahie bhaNiyaM suhAsiyaM rannA taM ca annaM ca dinnaM / bIyadivase cANako bhaNai kisa te dinnaM rAyA bhaNai tujhehiM pasaMsiyaMti / so bhaNai Na me pasaMsiyaMti savAraMbhapavattA kahaloyaM pattiyA veti / pacchA Thiu (viu ) kettiyA erisaMtti // parapASaMDasaMstave saurASTra zrAvakaH / so dunbhirake bhirakuehiM samaM payaTTo bhattaM se deMti annayA visUiyAe mo| cIvareNa pacchAio avisuddhohiNA pAsaNaM bhirakugANaM divabAhAe AhAradANaM / sAvagANaM khiMsA / jugapahANANa kahaNaM virAhiyaguNo tti AloyaNaM namokArapaThaNaM paDiboho kettiyA erisanti // anne vi ya aiyArA AisadeNa sUiyA itth| sAhamiaNuvavUhaNamathirIkaraNAiyA te u // 94 // [anye 'pi cAticArA Adizabdena sUcitA atra / sAdharmikAnupabRMhaNAsthirIkaraNAdayaste tu // 94 // ] anye 'pi cAticArA Adizabdena sUcitA atr| atreti samyaktvAdhikAra sammattassaiyArA (86) ityAdidvAragAthAyAmAdi Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sttiikshraavkprjnyptyaakhyprkrnnN| zabdenolliGgitA ityarthaH / samAnadhArmikAnupabRMhaNAsthirIkaraNAdayaste tu / anusvAro 'lAkSaNikaH // samAnadhArmiko hi samyagdRSTeH sAdhuH sAdhvI zrAvakaH zrAvikA ca / eteSAM kuzalamArgapravRttAnAmupabRMhaNA krtvyaa| dhanyastvaM puNyabhAktvaM kartavyametadyadbhavatArabdhamiti / tadbhAva upabRMhitavyaH / anupabRMhaNe ticaarH| evaM saddharmAnuSThAne viSIdan dharma eva sthirIkartavyaH / akaraNe 'ticAraH / AdizabdAtsamAnadhArmikavAtsalyatIrthaprabhAvanAparigrahaH / samAnadhArmikasya hyApadtoddharaNAdinA vAtsalyaM kartavyaM / tadakaraNe 'ticAraH / evaM svazaktyA dharmakathAdibhiH pravacane prabhAvanA kAryA / tadakaraNe 'ticAra iti // tathA cAha // no khalu apparivaDie nicchayao mailie va smte| hoi tao pariNAmo jato NuvavUhaNAIyA // 95 // [na khalvapratipatite nizcayato malinIkRte vA samyakke / bhavati takaH pariNAmo yato 'nupabRMhaNAdayaH // 95 // ] __ na khalviti naiva apratipatite'napagate nizcayato nizcayanayamatena malinIkRte vA vyavahAranayamatena samyaktve uktalakSaNe bhavati takaH pariNAmo jAyate bhAvAtmasvabhAvaH yato yasmAtpariNAmAdanupabRMhaNAdayo bhavantIti / uktAH samyaktvAticArAH / ete mumukSuNA vrjniiyaaH| kimiti / jaM sAiyArameyaM khippaM no murakasAhagaM bhaNioM tahmA mukaTThI khalu vajija ime aiiyaare|| 96 // 1 pramAdanU. . Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64 saTIka zrAvakaprajJaghyAkhyaprakaraNaM / [ yatsAticArametatkSipraM na mokSasAdhakaM bhaNitam / tasmAt mokSArthI khalu varjayedetAnaticArAn // 96 // ] yadyasmAtsAticAraM sadoSametatsamyaktvaM kSipraM zIghraM na mokSasAdha-, kaM nApavarganirvartakaM bhaNitaM tIrthakaragaNadharaiH niraticArasyaiva vizikarmakSayahetutvAttasmAt mokSArthI apavargArthI khalviti khaluzabdo 'vadhAraNe mokSArthyeva varjayenna kuryAdetAnaticArAn zaGkAdIniti // Aha suhe pariNAme paisamayaM kammakhavaNao kaha Nu / hoi taha saMkileso jatto ee aIyArA // 97 // [ Aha zubhe pariNAme pratisamayaM karmakSapaNataH kathaM nu / bhavati tathA saMzo yata ete 'ticArAH // 97 // ] evaM sAticAre samyaktve ukte sati para Aha / zubhe pariNAme samyaktve sati prazamasaMvegAdilakSaNe pratisamayaM samayaM samayaM prati karmakSapaNataH viziSTakarmakSapaNAt mithyAdRSTeH sakAzAtsamyagdRSTiviziSTakarmakSapaNaka evetyuktaM kathaM kena prakAreNa nu iti kSepe bhava ti tathA saMkkezo jAyate cittavibhramaH yato yasmAtsaMkkezAdete zaMkAdayo'ticArA bhavanti tatazcAnutthAnamevaiteSAmiti parAbhiprAyaH atra gururbhaNati // nANAvaraNAdudayAtivivAgA ubhaMsaNA tesiM sammattapuggalANaM tahAsahAvAu kiM na bhave // 94 // [ jJAnAvaraNAdyudyAttItravipAkAttu bhraMzanA teSAm / samyaktapudgalAnAM tathAsvabhAvatvAt kiM na bhavati // 98 // ] Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJatyAkhyaprakaraNaM / jJAnAvaraNAAdayAtkiMviziSTAttIvravipAkAt, na tu maMdavipA kAttasmin satyapi aticArAnupapatteH samyagdarzaninAmapi mandavipAkasya tasya udayAt, atastItrAnubhAvAdeva bhraMzanA svasvabhAvacyutirUpA teSAM samyaktvapudgalAnAM tathAsvabhAvatvAnmithyAtvadalikatvAt jAyata iti vAkyazeSaH ataH kiM na bhavatyasau saMklezo yata ete'ticArA bhavantyevetyabhiprAyaH // uktaM ca prajJApanAyAM karmaprakRtipade bandhacintAyAM "kahannaM bhaMte jIve aTTakammappagaDIu baMdhai goyamA NANAvaraNijassa kammassa udaeNaM daMsa. NAvaraNijaM kammaM niyacchai dasaNAvaraNijjassa kammassa udayeNaM daMsaNamohaNijaM kammaM niyacchai daMsaNamohaNijassa kammassa udaeNaM micchattaM Niyacchai micchatteNaM udineNaM evaM khalu jIve aTTakammapagaDIu baMdhaitti" / tatra , negaMteNaM ciya je tadudayabheyA kuNaMti te micchN| tato huMti'iyArA vajjeyavA payateNaM // 99 // [naikAntenaiva ye taduyabhedAH kurvanti tAn mithyAtvam / . tatto bhavantyaticArA varjayitavyAH prayatnena // 99 // ] naikAntenaiva na sarvathaiva yetadudayabhedA jJAnAvaraNAdyudayaprakArAH kurvanti tAn samyaktvapudgalAn mithyAtvaM api tu bhraMzanAmAtrameva tattasmAt jJAnAvaraNAyudayAdbhavantyaticArAH zaGkAdayaH te ca varjayitavyAH prayatneneti // Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 66 saTIka zrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / je niyamaveyaNijjassa udayao honti, taha kahaM teu vajjijjaMti iha khalu, suddheNaM jIvavirieNaM // 100 // [ ye niyamavedanIyasyodyato bhavanti tathA kathaM punaste / varjante iha khalu zuddhena jIvavIryeNa // 100 // ] syAdetat ye zaGkAdayo niyamavedanIyasya jJAnAvaraNAderudayato bhavanti, tathA tena prakAreNa kathaM punaste varjante iha prakrame prastAve, khaluzabdAdanyatrApi cAritrAdau tatkarmaNo aphalatvaprasaGgAt, iti AzaGkayAha, zuddhena jIvavIryeNa kathaMcitprAdurbhUtena prazastenAtmapariNAmeneti // amumevArthaM samarthayannAha // katthai jIvo balIo, katthai kammAi huMti baliyAI / jamhA NaMtA siddhA, ciTTheti bhavaMmi vi anaMtA // 101 // [ kvacit jIvo balIkaH kvacitkarmANi bhavanti balavanti / yasmAdanantAH siddhAH tiSThanti bhave'pyanantAH 101] kacijjIvo balI svavIryataH kliSTakarmAbhibhavena samyagdarzanAdyavAyA anantAnAM siddhatvazravaNAt, kvacitkarmANi bhavanti balavanti yasmAdevaM vIryavanto'pi tato'nantaguNAH karmAnubhAvataH saMsAra eva tiSThanti prANina iti, tathA cAha, yasmAdanantAH siddhAstiSThanti bhave'pyanantA iti etadeva prakaTayati / accaMtadAruNAI kammAI khavittu jIvaviriNaM / siddhimaNaMtA sattA pattA jiNavayaNajaNieNaM // 102 // Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazzrAvakaprajJayAkhyaprakaraNaM / 67 [ atyantadAruNAni karmANi kSapayitvA jIvavIryeNa / siddhimanantAH satvAH prApsA jinavacanajanitena // 102 // ] atyantadAruNAni kliSTavipAkAni karmANi jJAnAvaraNAdIni kSapayitvA jIvavIryeNa pralayaM nItvA zubhAtmapariNAmena siddhiM muktiM anantAH sattvAH prAptAH jinavacanajanitena jIvavIryeNa, iha vairAgyahetuH sarvameva vacanaM jinavacanamucyata iti / tattopaMtaguNA khalu kammeNa viNijjiA iha aDaMti / sArIramANasANaM dukkhANaM pAramalahaMtA // 103 // [ tato 'nantaguNAH khalu karmaNA vinirjitA iha avanti / zArIramAnasAnAM duHkhAnAM pAramalabhamAnAH // 103 // ] tataH siddhimupagatebhyaH sakAzAdanantaguNA eva karmaNA vinirjitAH santa iha saMsAre'Tanti, yasmAdanAdimatApi kAlenaikasya nigodasyAnantabhAgaH siddha:, asaGkhyeyAzca nigodA iti, kathamaTantItyatrAha // zArIramAnasAnAM duHkhAnAM pAramalabhamAnAH, tatra zArIrANi jvarakuSThAdIni, mAnasAnISTaviyogAdInaM, upasaMharannAha // tamhA niccasaIe bahumANeNaM ca ahigayaguNami / paDivakkhadurgacchAe pariNai AloyaNeNaM ca // 104 // [ tasmAnnityasmRtyA bahumAnena cAdhikRtaguNe | pratipakSajugupsayA pariNatyAlocanena ca // 104 // ] 1 mAnasAni priyaviprayogAdIni / Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / yasmAdevaM tasmAnnityasmRtyA sadA avismaraNena bahumAnena ca bhAvapratibandhena cAdhikRtaguNe samyaktvAdau tathA pratipakSajugupsayA mithyAtvAAdvegena, pariNatyAlocanena ca teSAmeva mithyAtvAdInAM / dAruNaphalA ete iti vipAkAlocanena ceti // tItthaMkarabhatIe, susAhujaNapajjuvAsaNAe ya / uttaraguNasaddhAe, apamAo hoi kaaybo||105 // [tIrthakarabhaktyA susAdhujanaparyupAsanayA ca / uttaraguNazraddhayApramAdo bhavati kartavyaH // 105 // ] tathA tIrthakarabhattyA paramaguruvinayena, susAdhujanaparyupAsanayA ca bhAvasAdhusevanayA, tathottaraguNazraddhayA ca samyaktve satyaNuvratAbhilASeNa teSu satsu mahAvratAbhilASeNeti bhAvaH, evametena prakA- . reNApramAdo bhavati kartavya evamapramAdavAniyamavedanIyasyApi kamaNo'panayati zaktimityeSa zuddhasya jIvavIryasya karaNe upAya iti / __sAMprataM dvAdazaprakAraM zrAvakadharmamupanyasyatA yaduktaM paJcANuvratAdInIti tAnyabhidhitsurAha // paMca u aNubbayAI thUlagapANivahaviramaNAINi / tattha paDhama imaM khalu pannataM vIyarAgehiM // 106 // [paJca tvaNuvratAni sthUlaprANavadhaviramaNAdIni / tatra prathamaM idaM khalu prajJaptaM vItarAgaiH // 106 // ] paJca tvaNuvratAni, turevakArArthaH, paJcaiva, aNutvameSAM sarvavirati Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sttiikshraavkmjnyptyaakhyprkrnnN| lakSaNamahAvratApekSayA, tathA cAha,sthUraprANavadhaviramaNAdIni sthUrakaprANiprANavadhaviramaNamAdizabdAtsthUramRSAvAdAdiparigrahaH, tatra teSvaNuvrateSu prathamamAdyamidaM khalviti idameva vakSyamANalakSaNaM, zeSANAmasyaiva vastuta uttaraguNatvAt, prajJaptaM vItarAgaiH prarU. pitamarhadbhiriti // thUlagapANivahassAviraI, duviho a so vaho hoi| saMkappAraMbhehi ya,vajjai saMkappao vihiNA // 107 // [sthUramANavadhasya viratiH dvividhazvAsau vadho bhavati / saMkalpArambhAbhyAM varjayati saMkalpataH vidhinaa||107||] sthUrakaprANavadhasya viratiH, sthUrA eva sthUrakA dvIndriyAdayasteSAM prANAH zarIrendriyocchAsAyurbalalakSaNAsteSAM vadhaH jighAMsanaM tasya viratinivRttirityarthaH, dvividhazcAsau vadho bhavati, kathaM saMkalpArambhAbhyAM, tatra vyApAdanAbhisaMdhiH saMkalpaH, kRSyAdikastvArambhaH, tatra varjayati saMkalpataH, pariharati asau zrAvakaH prANavadhaM saMkalpena, na tvArambhato'pi, tatra niyamAt pravRtteH, vidhinA pravacanoktena varjayati na tu yathAkathaMciditi, sa cAyaM vidhiH|| uvautto gurumUle saMviggo itaraM va iyaraM vaa| aNudiyahamaNusaraMto pAlei visuddhprinnaamo||10|| [upayukto gurumUle saMvigno itvaraM itrhaa| anudivasamanusmaran pAlayati vishuddhprinnaamH||108||] Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / upayukto'ntaHkaraNena samAhito, gurumUle AcAryasannidhau, saMvigno mokSasukhAbhilASI na tu riddhikAma itvaraM cAturmAsAdikAlAvadhinAM, itaradvA yAvatkathikameva, prANavadhaM varjayatIti vartate, evaM varjayitvAnudivasamanusmarana, smRtimUlo dharma iti kRtvA, pAlayati vizuddhapariNAmaH, na punastatra cetasApi pravartata iti // .70 atrAha desaviraipariNAme sai kiM guruNA phalasta bhAvAo / ubhayalimaMthadoso niratthao mohaliMgaM tu // 109 // [ dezaviratipariNAme sati kiM guruNA phalasyAbhAvAt / ubhayalimanthadoSaH nirarthako mohaliMgaM tu // 109 // ] iha zrAvako yadANuvrataM pratipadyate tadAsya dezaviratipariNAmaH syAdvA na vA kiM cAta ubhayathApi doSaH tamevAha dezaviratipariNAme sati, svata eva tathAvidhANutratarUpAdhyavasAye sati, kiM guruNA, kimAcAryeNa yatsaMnidhau tadgRhyate kutaH phalasyAbhAvAttatsaMnidhAvapi pratipattuH sa eva phalalAbhaH sa ca svata eva saMjAta ityaphalA gurumArgaNA kiM ca ubhayapAlimanyadoSaH tathAvidhANuvrata rUpAdhyavasAye satyeva gurusaMnidhau tatpratipattyabhyupagame ubhayorAcAryaziSyayormudhAvyApAradoSaH sa ca nirarthako mohaliMga eva na hi amUDhasya prayojanamantareNa pravRttiriti // dvitIyaM vikalpamurarIkRtyAha / 1 kAlaM vidhinA Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sttiikshraavkprjnyptyaakhyprkrnnN| dunhavi ya musAvAo tayabhAve pAlaNassa vi abhaavo| na ya pariNAmeNa viNA icchijjai pAlaNaM samae110 [chayorapi mRSAvAdaH tadabhAve paalnsyaapybhaavH| na ca pariNAmena vinA iSyate pAlanaM samaye // 110 // ] . yadi na dezaviratipariNAma eva tarhi dvayorapi pratipattRpratipAdakayoH ziSyAcAryayoH mRSAvAdaH ziSyasyAsadabhyupagamAdgurozcAsadabhidhAnAditi kiM ca tadabhAve dezaviratipariNAmasyAbhAve pAlanasyApi vratasaMrakSaNasyApyabhAvaH etadeva spaSTayati na ca naiva pariNAmenAnantaroditena vinA iSyate'bhyupagamyate pAlanaM saMrakSaNaM, vratasyeti prakramAdgamyate, samaye siddhAnte, paramArthena tasyaiva vrttvaaditi| evaM parAbhiprAyamAzaGkaya, pakSadvaye'pyadoSa ityAvedayannAha saMte viya pariNAme gurumUlapavajjaNaMmi esa gunno| dRDhayA ANAkaraNaM kammakhaovasamavur3I y||111|| [satyapi ca pariNAme gurumUlapratipAdane eSa gunnH| dRDhatA AjJAkaraNaM karmakSayopazamavRddhizca // 111 // ] satyapi ca pariNAme dezaviratirUpe, gurumUlapratipAdane AcAyasannidhau pratipattikaraNe, eSa guNa eSo'bhyuccayaH, yaduta dRDhatA tasminneva guNe dAya; tathAjJAkaraNaM ahaMdAjJAsaMpAdanaM, yatastasyaiSa upadezo gurusannidhau vratagrahaNaM kAryamiti, tathA karmakSayopazamavRddhizca tathAkaraNe dAyAjJAsaMpAdanazubhapariNAmataH adhikatarakSayopazamopapatteriti // Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 saTIkaznAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / iya ahie phalabhAve na hoi ubhayapalimaMthadoso u| tayabhAvammi vidunhavi na musAvAovi guNabhAvA112 [iya adhike phalabhAve na bhavati ubhyplimnthdossH| tadbhAve'pi dvayorapina mRSAvAdo'piguNabhAvAt112] iya evamadhike phalabhAve pUrvAvasthAtaH abhyadhikatarAyAM phalasattAyAM, na bhavati na jAyate, ubhayapalimanthadoSaH ziSyAcAryayomuMdhAvyApAradoSa ityarthaH / evaM parihataH prathamo vikalpaH // dvitIyamadhikRtyAha / tadabhAve'pi dezaviratipariNAmAbhAve'pi, dvayorapi pratyAkhyAtRpratyAkhyApayitroguruziSyayorna mRSAvAdo'pi prAkacoditaH kuto guNabhAvAdguNasaMbhavAditi / guNabhAvamevAha // taggahaNau cciya tao jAyai kAleNa asaThabhAvassa / iyarassa na deyaM ciya suddho chalio vi jai asaDho113 [tagRhaNata eva tako jAyate kAlenAzaThabhAvasya / itarasya na deyameva zuddhaH chalito'pi yatirazaThaH113] tadhaNata eva vidhinA gurusannidhau vratagrahaNAdeva tako jAyate kAlena asau dezaviratipariNAmo bhavati kAlena tat gurusnnidhikaarnntvaadityrthH| kiviziSTasya azaThabhAvasya zrAddhasya sattvasya zaThaviSayaM doSamAzaGkayAha, itarasya zaThasya na deyameva, vrataM asthAnadAne bhagavadAzAtanAprasaGgAt, tadajJAnaviSayaM doSamAzaGkayAha, zuddhaH chalito'pi yatirazaThaH chadmasthapratyapekSaNayA kRtayatno, 1 tatkAraNatvAdityartha Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIka zrAvakaprajJatyAkhyaprakaraNaM / 73 mAyAvinA kathaMcidvyaMsito'pi vipratArito'pyArjavaH sAdhuradoSavAneva, AjJAnatikramAditi // aparastvAha / thUlagapANAivAyaM paJcarakaMtassa kaha na iyaraMmi / ho ma jassa vitiviheNa tidaMDavirayassa 114 [ sthUrakaprANAtipAtaM pratyAcakSANasya kathaM netarasmin / bhavatyanumatiryateH trividhena tridaNDAveratasya // 114 // ] sthUrakaprANAtipAtaM dvIndriyAdiprANajighAMsanaM pratyAcakSANasya tadviSayAM nivRttiM kArayataH kathaM netarasmin kathaM na sUkSmaprANAtipAte bhavatyanumatiryaterbhavatyevetyabhiprAyaH, kiMviziSTasya yatestrividhena tridaNDaviratasya manasA vAcA kAyena sAvadyaM prati kRtakAritAnumativiratasya, tathA cAnyatrApi niSiddha eva yaterevaM jAtIyo'rthaH, yata uktaM "mANumatI kerisA tumhe "tti // atra gururAha avihIe ho ci vihIra no suyavisuddhabhAvassa / gAhAvaisuacoraggahaNamoaNA ittha nAyaM tu // 115 // [ avidhinA bhavatyeva vidhinA na zrutavizuddhabhAvasya / gRhapatisuta coragrahaNamocanaM atra jJAtaM tu // 115 // ] avidhinA bhavatyeva aNuvrata grahaNakAle samyaganAkhyAya saMsArAsAratAkhyApanapuraHsaraM sAdhudharma pramAdato'NuvratAni yacchato bhavatyevAnumatiH, vidhinA punaH sAdhudharmakathanapuraHsareNa neti na bhava Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 sttiikshraavkprjnyptyaakhyprkrnnN| tyanumatiH, kiMviziSTasya zrutavizuddhabhAvasya tatvajJAnAnmadhyasthasyetyarthaH, asminnevArthe dRSTAntamAha, gRhapatisutacoragrahaNamocanA atra jJAtamiha udAharaNamityarthaH, taccedaM vaMsatauraM nagaraM, jiyasattU rAyA dhAriNI devI daNahAtisaeNa parituTTho se bhattA, bhaNiyAya NeNa,bhaNa kiM te piyaM kIrau,tIebhaNiyaM, komudIe aMteurANaM jahicchA payAreNa nisi UssavapasAutti / paDisuyamaNeNa / samAgao so diyaho / kArAviyaM ca aNeNa ghosaNaM, jahA jo ettha anja puriso vasihI tassa mae sArIro Nigraho kAyavvo, uggadaMDo ya rAyatti / tato NiggayA sabe purisA Navaramegassa seTThiNo cha puttA saMvavahAravAvaDayAe lahu,Na NiggayA / DhakiyA paolio / bhaeNa tattheva, khusiyA, vatto rayaNIUsavo / bIyadivahe ya pauttA cAriyA gavesaha ko Na Niggautti / tehiM niuNabuddhIe gavesiUNa sAhiyaM ranno, amugaseTThissa chasuyA Na Niggayatti / kuvio rAyA bhaNiyaM cANeNa vAvAeha te durAyAre / gahiyo te rAyapurisehiM / . eyaM vAyaM NiUNa NaravaIsamIvaM samAgao tersi piyA / vinato yaNa rAyA deva khamasu egamavarAha, muyaha ekkavAraM mama ee / mA anno vi evaM kAhitti Na muyaI raayaa| puNo puNo bhannamANeNa mA kulakhao bhavautti mukko se jeTTaputto, vAvAiyA iyare / Na ya samabhAvassa savvaputtesu sehissa sesavAvAyaNesu aNumaI tti // esa diluto imo eyassa uvnno| rAyAtullo sAvago, vAvAijamANavaNiyatullA jIvaNikAyA, piyatullo sAhU, vinavaNatullA a Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 75 sNttiikshraavkprjnyaapyaakhyprkrnnN| guvayagahaNakAle sAdhughammadesaNA / evaM ca asuyaNe vi sAvagassa Na sAdhussa doso|| na caitatsvamanISikayA parikalpitaM uktaM ca sUtrakRtAGge "gAhAvaisuyacoraggahaNavimokkhaNayAetti" etatsaMgrAhakaM cedaM gAthAtrayam // devItuTTho rAyA orohassa nisi uusvpsaao| ghosaNa naraniggamaNaM chbbnniysuyaannnikhevo||116|| [devyai tuSTo rAjA antaHpurasya nizi utsavaprasAdaH / ghoSaNanaranirgamanaM SaDvaNiksutAnAmanikSepaH // 116 // ] .. cAriyakahie vajjhA moei piyA na milai raayaa| jiTThamuyaNe samassau nANumaI tassa sesesu||117|| [cArikakathite vadhyA mocayati pitA na munyctiraajaa| jyeSThamocane samasya tu nAnumatiH tasya shessessu|| 117 // ] rAyA saDo vaNiyA kAyA sAhU ya tesi piytullo| moyai aviseseNaM na muyai so tassa kiM ittha116 [rAjA zrAddhaH vaNikaputrAH kAyAHsAdhuzca teSAM pitRtulyaH mocayati avizeSeNa na muJcati sa, tasya kimtr||118||] etadgatArthamiti na vyAkhyAyate Navaramoroho aMteuraM bhannai // sAMpratamanyadvAdasthAnakaM tasapANaghAyaviraI tato thAvaragayANa vhbhaavaa| nAgaragavahanivittInAyAo kei necchaMti // 119 // Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 76 sttiikshraavkprjnyptyaakhyprkrnnN| [trasaprANaghAtaviratiM tataH sthAvaragatAnAM vadhabhAvAt / nAgarakavadhanivRttijJAtato kecana necchanti // 119 // ] trasaprANaghAtaviratiMdvIndriyAdiprANavyApattinivRttiM tatastasmAtra- . sakAyAt sthAvaragatAnAM pRthivyAdisamutpannAnAM vadhabhAvAdyApattisaMbhavAnnAgarakavadhanivRttijJAtatonAgarakavadhanivRttyudAharaNenakecana vAdino necchanti nAbhyupagacchantIti gaathaakssraarthH,bhaavaarthtvaah| paccaskAyaMmi ihaM nAgaragavahammi niggayaM pito| taM vahamANassa na kiM jAyai vahaviraibhaMgo u||120|| [pratyAkhyAte iha nAgarakavadhe nirgatamapi tataH / taM nato na kiM jAyate vadhaviratibhaGgaH // 120 // ] pratyAkhyAte iha parityakte atra kasminnAgarakajighAMsane nirgatamapi niHkrAntamapi tato nagarAt taM nAgarakaM nato vyApAdayato 'nyatrApi na kiM jAyate vadhaviratibhaGgaH pratyAkhyAnabhaGgo jAyata eveti / itthaM dRSTAntamabhidhAya adhunA dArzantikayojanAM kurvnnaah|| iya avisesA tasapANaghAyaviraI kAu taM tto| thAvarakAyamaNugayaM vahamANassa dhuvo bhaMgo // 121 // [iya avizeSAt saprANaghAtaviratiM kRtvA taM ttH| sthAvarakAyamanugataM nato dhruvo bhnggH|| 121 // ] iya evamavizeSAtsAmAnyenaiva trasaprANaghAtaviratimapi kRtvA 1 prANAtipAta. Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJatyAkhyaprakaraNaM / taMtrasaM tatastrasakAyAt dvIndriyAdilakSaNAt sthAvarakAyamanugataM vicitrakarmapariNAmAtpazcAtpRthivyAdiSUtpannaM nato vyApAdayato dhruvo bhaGgo'vazyameva bhaGgo nivRtteriti / saMbhavati caitadyatraso'pi mRtvA zrAvakArambhaviSaye sthAvaraH pratyAgacchati sa ca taM vyApAdayatIti tatazca vizeSyapratyAkhyAnaM kartavyamanavadyatvAditi / Aha ca 77 tasabhUyapANaviraI tabbhAvaMbhi vi na hoi bhaMgAya / khIravigaipaJcakhANe dahiyaparibhogakiriya va 122 [trasabhUtaprANaviratiH tadbhAve 'pi na bhavati bhaGgAya / kSIravikRtipratyAkhyAtRdadhiparibhogakriyAvat // 122 // ] trasabhUtaprANaviratistrasaparyAyAdhyAsitaprANavadhanivRttiH tadbhAvespi sthAvara gatavyApattibhAve'pi na bhavati pratyAkhyAnabhaGgAya vizeSyakRtatvAt kiMvat kSIravikRtipratyAkhyAtRdadhiparibhogakriyAvat na hi kSIravikRtipratyAkhyAturdadhiparibhogakriyA pratyAkhyAnabhaGgAya kSIrasyaiva dadhirUpatvApattAvapi vizeSyapratyAkhyAnAditi // upasaMharannAha // tamhA visesiNaM iya viraI ittha hoi kAyabvA / abbharakANaM dunhavi iya karaNe nAvagacchati // 123 // [ tasmAdviziSya iya viratiratra bhavati kartavyA / abhyAkhyAnaM dvayorapi iyakaraNe nAvagacchanti // 123 // ] yasmAdevaM tasmAdviziSya bhUtazabdopAdAnena iya evaM virati - 1 pratyAkhyAtattvAditi Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 saTIkazrAvakaprajJatyAkhyaprakaraNaM / nivRttiratra prANAtipAte bhavati kartavyA anyathA bhaGgaprasaGgAt / iti pUrvapakSaH / atrottaramAha / abhyAkhyAnaM tadguNazUnyatve'pi tadguNAbhyupagamalakSaNaM dvayorapi pratyAkhyAtRpratyAkhyApayitrorAcAzrAvakayoH iyakaraNe bhUtazabdasamanvitapratyAkhyAnAsevane nAva - gacchanti nAvabudhyante pUrvapakSavAdina iti // tathA cAha // ( ovaMme tAdatthe va hujja esitya bhUyasaho ti / ubhao ogakaraNaM na saMgayaM samayanIIe // 124 // [ aupamye tAyai vA bhavedeSo 'tra bhUtazabda iti / ubhayathA prayogakaraNaM na saMgataM samayanItyA // 124 // ] aupamye tAdarthe vA bhavedeSo'tra pratyAkhyAnavidhau bhUtazabda iti / ubhayathApi prayogakaraNamasya na saMgataM samayanItyA siddhAntavyavasthayetiM gAthAkSarArthaH // bhAvArthamAha / o me deso khalu eso suraloyabhUya mo ettha / desu cciya suralogo na hoi evaM tasA tevi // 125 // [ aupamye dezaH khalveSa sUralokabhUta eva atra / deza eva sUraloko na bhavati evaM sAste'pi // 125 // ] aupamye upamAbhAve bhUtazabdaprayogo yathA dezaH khalveSa lATadezAdiH RdhyAdiguNopetatvAtsuralokopamaH mo ityavadhAraNArtho nipAtaH sUralokabhUta eva atrAsmin pakSe deza eva suraloko na 1 vyavasthityeti Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakamajJapyAkhyaprakaraNaM / bhavati tenopamIyamAnatvAddezasya evaM prasAste 'pi yadviSayA nivRttiH kriyate te 'pi trasA na bhavanti trasabhUtatvAtrasairupamIyamAnatvAditi / tataH kimityAha / atasavahanivittIe thAvaraghAe vi pAvae tassa / vahaviraibhaMgadoso atasatA thAvarANaM tu // 126 // [avasavadhanivRttau sthAvaraghAte 'pi prAmoti tasya / vadhaviratibhaGgadoSo 'trasatvAtsthAvarANAM tu // 126 // ] uktanyAyAdatrasavadhanivRttau satyAM sthAvaravadhe'pi kRte prAmoti tasya nivRttikarturvadhaviratibhaGgadoSaH kutaH atrasatvAtsthAvarANAmeva atrasAzca trasabhUtA bhavantIti avasitaH aupmypkssH| sAMprataM taadrthypkssmaah| tAdatthe puNa eso sIIbhUyamudagaMti nidiho|. tajAiaNuccheyA na ya so tasathAvarANaM tu||127|| [tAyeM punareSa zItIbhUtamukamiti nirdiSTaH / tajAtyanucchedAt na cAsau basasthAvarayostu // 127 // ] tAdarthya punastadarthabhAve punareSa bhUtazabdaprayogaH zItIbhUtamudakamuSNaM satparyAyAntaramApannamiti nirdiSTastallakSaNaH evaM pratipAditaH tajAtyanucchedAt atrApi tadudakajAtyanucchedenaivoSNaM sacchItIbhUtaM na cAsau jAtyanucchedatrasasthAvarayorbhinnajAtitvAditi // . . Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 80 . sttiikshraavkprjnyptyaakhyprkrnnN| siya jIvajAimahigiccaasthi kiM tIi apddikutttthaae| bhUagahaNevi evaM doso aNivAraNijjo o||128|| [sthAjIvajAtimadhikRtyAsti kiM tayA apratikuSTayA / bhUtagrahaNe 'pyevaM doSo 'nivAraNIya eva // 128 // ] syAjIvajAtimadhikRtyAsti jAtyanucchedaH dvayorapi jIvatvAnucchedAdityAzaGkayAha kiM tayA jIvajAtyA apratikuSTayA aniSiddhayA na tena jIvajAtivadhaviratiH kRtA yena sA cintyate tatazca bhUtagrahaNe'pyevamuktanyAyAt doSo'nivAraNIya eveti, kiNc|| tasabhUyAvi tasacciya jaM tA kiM bhUyasaddagahaNeNaM / tabbhAvao a siddhe haMta visesatthabhAvammi // 129 // [sabhUtA api vasA eva yattatkiM bhUtazabdagrahaNena / tadbhAvata eva siddhe haMta vizeSArthabhAve // 129 // ] trasabhUtA api vastusthityA trasA eva nAnye yadyasmAdevaM tattasmAtkiM bhUtazabdagrahaNena na kiMcidityarthaH tadbhAvata eva trasabhAvata eva siddhe hanta vizeSArthabhAve trasaparyAyalakSaNe, na hi trasaparyAyazUnyasya trasatvamiti // kiM ca / thAvarasaMbhArakaDeNa kammaNA jaM ca thAvarA bhnniyaa| iyareNaM tu tasA khalu ito cciya tesi bheou||130|| sthAvarasaMbhArakRtena karmaNA yacca sthAvarA bhaNitAH / itareNa tu nasAH khalu ata eva tayorbhedaH // 130 // ] Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sttiikshraavkprjnyptyaakhyprkrnnN| sthAvarasaMbhArakRtena pRthivyAdinicayanivartitena karmaNA yacca yasmAcca sthAvarA bhaNitAH paramamunibhiriti gamyate itareNa tu trasasaMbhArakRtena turavadhAraNe trasasaMbhArakRtenaiva trasAH khalviti trasA eva khaluzabdasyAvadhAraNArthatvAt ata evAsmAdeva nimittabhedAttayostrasasthAvarayorbhedaH, tasminsati anarthako bhUtazabda iti / idAnIM dRSTAntadAntikayorvaiSamyamAha // nAgaragaMmi vi gAmAisaMkame avagayaMmi tabbhAve / nasthi hu vahe vibhaMgo aNavagae kimiha gAmeNa131 [nAgarake'pi grAmAdisaMkrame apagate tdbhaave| " nAstyeva vadhe'pi bhaGgo'napagate kimiha grAmeNa // 131 // ] nAgarake'pi dRSTAntatayopanyasta idaM cintyate / grAmAdisaMkrame tasya kimasau nAgarakabhAvo'paiti vA na vA / yadyapaiti tato grAmAdisaMkrame sati, apagate tadbhAve nAgarakabhAve nAstyeva vadhe'pi bhaGgaH pratyAkhyAnasya tthaabhisndheH| atha nApaityatrAha / anapagate ApuruSamabhisandhinA anivRtte nAgarakabhAve kimiha grAmeNa tatrApi vadhavirativiSayastathApuruSabhAvAnivRtteriti // na ya sai tasabhAvaMmi thAvarakAyagayaM nu so vahai / tamhA aNAyameyaM muddhamaivilohaNaM neyaM // 132 // [ na ca sati trasabhAve sthAvarakAyagatamasau hanti / tasmAdajJAtametat mugdhamativilobhanaM jJeyaM // 132 // ] na ca sati trasabhAve naiva vidyamAna eva satve sthAvarakAyaga 6 Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 82 saTIka zrAvakaprajJaghyAkhyaprakaraNaM / tamasau hanti aparityakte trasatve sthAvarakAyagamanAbhAvAt tasmAdajJAtametat uktanyAyAdanudAharaNametat mugdhamativilobhanaM jJeyaM RjumativismayakaraM jJAtavyamiti // idAnIM anyadvAdasthAnakam / ane u duhiyasattA saMsAraM pariaDaMti pAveNa / vAvAyavA khalu te tarakavaNaDayA biMti // 133 // [ anye tu duHkhitasattvAH saMsAraM paryaTanti pApena / vyApAdayitavyAH khalu te tatkSapaNArthaM bruvate // 133 // ] anye tu saMsAramocakA bruvata iti yogaH / kiM bruvata ityAha du:khitasattvAH kRmipipIlikAdayaH saMsAraM paryaTanti saMcAramavagAhante pApenApuNyena hetunA yatazcaivamato vyApAdayitavyAH khalu te khalvityavadhAraNe vyApAdayitavyA eva te duHkhitasattvAH, kimarthamityAha, tatkSapaNArthaM pApakSapaNanimittamiti // tA pANavahanivittI no aviseseNa hoi kAyavA / avi a suhie annaha karaNijjanisehaNe doso 134 [ tatprANavadhanivRttiH no avizeSeNa bhavati kartavyA api ca sukhiteSu anyathA karaNIyaniSedhane doSa: 134 ] yasmAdevaM tattasmAtprANavadhanivRttirnAvizeSeNa bhavati kartavyA api ca sukhiteSu sukhitaviSaye kartavyA tadvyApAdana eva doSasaMbhavAdanyathA yadyevaM na kriyate tataH karaNIyaniSedhane doSaH karta Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sttiikshraavkprjnyptyaakhyprkrnnN| vyo hi paralokArthinA duHkhitAnAM pApakSayaH tannivRttikaraNe pratrajyAdidAnanivRttikaraNavaddoSa ityeSa pUrvapakSaH // atrottaramAha / tahavahabhAve pAvarakaoti na u aTTajjhANao bNdho| tesimiha kiM pamANaM nAraganAovagaM vayaNaM // 135 // [tathAvadhabhAve pApakSaya iti na tvArtadhyAnato bndhH| teSAmiha kiM pramANaM nArakanyAyopagaM vacanam // 135 // ] tathA tena prakAreNa vadhabhAve vyApattikaraNe pApakSaya eva na tvAtadhyAnato bandhasteSAM duHkhitAnAmapi kiM pramANaM na kiMcidityarthaH, atrAha, nArakanyAyopagaM vacanaM nArakanyAyAnusAri vacanaM pramANamiti / etadeva bhAvayati // .. - tesi vahijamANa viparamAhammiasurehi aNavarayaM / ruddajjhANagayANa vina tahA baMdho jahA vigmo||136|| [teSAM vadhyamAnAnAmapi paramAdhArmikasurairanavaratam / raudradhyAnagatAnAmapi na tathA bandho yathA vigamaH136] teSAM nArakANAM vadhyamAnAnAM hanyamAnAnAmapi kaiH paramAdhArmikasurairambAdibhiranavarataM satataM raudradhyAnagatAnAmapi na tathA bandho yathA vigamaH karmaNo duHkhAnubhavAditi gaathaarthH| kathametannizcIyata itytraah| naragAubaMdhavirahA aNaMtaraM tami annuvvttiio| tadabhAvevi ya khavaNaM paruSparaM dukkrnnaao||137|| Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 84 sttiikshraavkprjnyptyaakhyprkrnnN| [narakAyurvandhavirahAdanantaraM tsminnnutptteH| tabhAve'pi ca kSapaNaM parasparaM duHkhakaraNAt // 137 // ] narakAyurbandhavirahAt na kadAcinnArako narakAyurbadhnAti, atraiva yuktimAha, anantaraM narakodvartanasamanantarameva tasminnaraka evAnutpatteranutpAdAt na cAvyavahitamutpadyata iti siddhAntaH, tatazca yathedaM na badhnAti tthaanydpiitybhipraayH| tadabhAve'pi ca paramAdhArmikAdyabhAve'pi ca paGkAdipRthivISu kSapaNaM karmaNasteSAM parasparaM duHkhakaraNAdanyonyapIDAkaraNena " parasparodIritaduHkhAH " ( tattvArthAdhigamasUtram 3 / 4) iti vacanAt nAnyanimittaM kSapaNamiti syAdapratiSThAne nAnyanimittamityetadAzaGkayAha / apaiTThANami vi saMkilesao ceva kammakhavaNaM ti| na hi tayabhAvaMmi surotattha viya khavei taM kamma138 [apratiSThAne'pi saMklezata eva karmakSapaNamiti / na hi tadabhAve surastatrApi ca kSapayati tatkarma 138 ] apratiSThAne'pi saptamanarakapRthivInarake saMklezata eva tathotkSepanipAtajanitaduHkhAdeva karmakSapaNamiti nAnyathA, na yasmAttadabhAve saMklezAbhAve suro devastatrApi narake yathAsaMbhavaM kathaMcidgataH san cazabdAdanyatra ca saMklezarahitaH kSapayati tatkarma yatpravAhato narakavedanIyamiti // upasaMharannAha / tamhA te vahamANo adRjjhANAigaM jaNaMto vi / takammarakayouM na dosavaM hoi NAyavo // 139 // 1 saptamanarake. Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sttiikshraavkmjnyptyaakhyprkrnnN| [tasmAttAn bhannArtadhyAnAdikaM janayannapi / teSAM karmakSayahetuna doSavAn bhavati jJAtavyaH // 139 // ] yasmAdevaM tasmAttAna duHkhitAnprANinaH nan vyApAdayan AtadhyAnAdikaM janayannapi ArauidradhyAnaM citraM ca saMklezaM kurvannapi teSAM karmakSayahetusteSAM duHkhitAnAM karmakSayanimittamiti kRtvA na doSavAn bhavati jJAtavyaH saMsAramocaka iti ayamapi puurvpkssH| atrottrmaah| ciTThau tA iha annaM takavaNe tassa ko guNo hoi| kambakauti taM tuha kiMkAraNagaM viNidiI // 14 // [tiSThatu tAvadihAnyattatkSapaNe tasya ko guNo bhavati / karmakSaya iti tattava kiMkAraNakaM nirdiSTam // 140 // - tiSThatu tAvadiha prakrame'nyadvaktavyaM tatkSapaNe duHkhitasattvakarmakSapaNe tasya kSapayiturduHkhitasattvavyApAdakasya ko guNo bhavati na hi phalamanapekSya pravartate prekSAvAniti, athaivaM manyase karmakSaya iti karmakSayo guNa ityAzaGkayAha / tatkarma tava he vAdina kiMkAraNaM kiMnimittaM nirdiSTaM pratipAditaM zAstra iti // annANakAraNaM jai tadavagamA ceva avagamo tassa / kiM vahakiriyAi tao vivajao tIi aha heja141 [ajJAnakAraNaM yadi tadapagamAdevApagamastasya / kiM vadhakriyayA tataH viparyayaH tasyA atha hetuH||141||] ajJAnakAraNaM ajJAnanimittaM yadi etadAzaGkayAha tadapagamA Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJapyAkhyaprakaraNaM / Apadyate, kuto 'nyonyApekSayA avirodhinamapyanyamapekSyAnyasya nivRttiranyaM vAnyasyeti zUnyatApattiriti // ahataM aheugaM ciya kaha na asthi tiavagamo kaha y| nAgAsamAiyANaM kuovi siddho iha vinnaaso||14|| [atha tadahetukameva kathaM tvastIti apagamaH kathaM ca / nAkAzAdInAM kutazcisiddha iha vinaashH|| 148 // ] athaivaM manyase tatkarmAhetukameva nirhetukamevetyetadAzaGkayAha kathaM tvastIti naivAsti tadahetutvAt kharaviSANAdivat,AkAzAdinA ahetukena satA vyabhicAramAzaGkayAha apagamaH kathaM vinAzazca kathamasyeti etadeva bhAvayati nAkAzAdInAM nAkAzadharmAstikAyaprabhRtInAM kutazcillakuTAdeH siddha iha vinAzaH ahetukatvena nityatvAditi // itu chiya aphalatA no kAyavo vahuti jIvANaM / vahaheugaM citha tayaM kaha nivitI tao tss||14|| [ato'pi aphalatvAt na kartavyo vadho jIvAnAm / vadhahetukameva tat kathaM nivRttistatastasya // 149 // ] ato 'pi cAhetukakarmAvinAzitvena aphalatvAt karmakSayaphalazUnyatvAt na kartavyo vadho jIvAnAmiti / vadhahetukameva tatsyAdvadhanimittameva tatkarmetyetadAzaGkayAha kathaM kena prakAreNa nivRttiyAvRttistatastasmAdvadhAttasya karmaNaH na hi yadyato bhavati tattata eva na bhavati bhavanAbhAvaprasaGgAditi / Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJatyAkhyaprakaraNaM / devAjJAnanivRtterevApagamastasya nivRttistasya karmaNaH kAraNAbhAvAt kAryAbhAva iti nyAyAtkiM vadhakriyayA tataH apratipakSatvAtasyA viparyayaH tasyA vadhakriyAyAH atha heturavadhakriyaiveti etadAzaGkayAha / mutANa kammabaMdho pAvai evaM niratyagA muttI / aha tassa punnabaMdho tao vi na aMtarAyAo // 142 // [ muktAnAM karmabandhaH prApnoti evaM nirarthakA muktiH / atha tasya puNyabandhaH tako'pi nAntarAyAt // 142 // ] muktAnAM karmabandhaH prApnoti tasyAvadhakriyAnimittatvAt muktAnAM cAvadhakriyopetatvAt evaM nirarthakA muktirbandhopadrutatvAt / athaivaM manyase tasya duHkhitasattva vyApAdakasya puNyabandho guNo na tu karmakSaya ityetadAzaGkayAha tako'pi na asAvapi guNo nAntarAyAtkAraNAditi / etadeva bhAvayati / " 86 vahamANo te niyamA karei vahapunnamaMtarAya se | tA kaha Nu tassa punnaM tesiM rakavaNaM va heUo // 143 // [nan tAn niyamAtkaroti vadhapuNyAntarAyamamISAm / tatkathaM tu tasya puNyaM teSAM kSapaNavadahetukatvAt // 143 // ] ghnan vyApAdayaMstAn duHkhitasattvAnniyamAdavazyameva karoti nirvartayati asau vyApAdakaH vadhapuNyAntarAyamamISAM duHkhitasatvAnAM jIvanto hi te'nyaduHkhitavadhena puNyaM kurvanti vyApAdane ca teSAM anyavadhAbhAvAtpuNyAntarAyaM yasmAdevaM tattasmAtkathaM nu Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sttiikshraavkmjnyptyaakhyprkrnnN| 87 tasya vyApAdakasya puNyaM naivetyarthaH kutaH ahetukatvAditi yogH| na hyanyapuNyAntarAyakaraNaM puNyaheturiti siddha eva hetuH| dRSTAntamAha teSAM kSapaNavat teSAM duHkhitasattvAnAM vyApAdyamAnAnAM karmakSapaNavaditi, ayamatra bhAvArthaH, duHkhitasattvavyApattyA karmakSaya ityabhyupagamaH tatazca vyApAdyamAnAnAmanyavyApAdanAbhAvAdahetukatvAtkutaH karmakSaya iti / aha sagayaM vahaNaM ciya heU tassa ti kiM paravaheNaM / appA khalu hatabbo kammakayamicchamANeNaM // 144 // [atha svagataM hananameva hetustasya iti kiM prvdhen| .. Atmaiva hantavyaH karmakSayamicchatA // 144 // ] athaivaM manyase svagatamAtmagataM hananameva jighAMsanameva hetustasya karmakSayasyaitadAzaGkayAha iti kiM paravadhena evaM na kiMcitparavyApAdanenAtmaiva hantavyaH karmakSayamicchatA svagatavadhasyaiva tannimittatvAditi // aha ubhayakayaheja vaha ti no tassa tnnimitaao| aviruddhaheujassa ya na nivitI iyrbhaavevi||14|| [athobhayakSayaheturvadha iti na tasya tannimittatvAt / aviruddhahetujasya ca na nivRttiritrbhaave'pi||145||] athaivaM manyase ubhayakSayaheturvadhaH vyApAdyavyApAdakakarmakSayahetuLapAdanaM kartRkarmabhAvena tadubhayanimittatvAdasyetyetadAzaGkayA Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 saTIkazrAvakaprajJatyAkhyaprakaraNaM / ha naitadevaM kutastasya karmaNastannimittatvAttadviruddhavadhakriyAjanyatvAt, yadi nAmaivaM tataH kimiti atrAha aviruddhahetujasya ca nivRttihetutvAbhimatAviruddhakAraNajanyasya ca vastuno na nivR tirna vinAzaH itarabhAve'pi vinAzakAraNAvirodhipadArthabhAve'pIti / etadeva bhAvayati // himajaNiyaM sIyaM ciya avei analAo nAyavo vei / evaM aNanbhuvagame aippasaMgo balA hoi // 146 // [ himajanitaM zItamevApaityanalAt nAtapo'paiti / evamanabhyupagame'tiprasaGgo balAdbhavati / / 146 // ] himajanitaM zItamevApaityanalAt zItakAraNavirodhitvAdanalasya nAtapo'paiti tatkAraNAvirodhitvAdanalasya evamanabhyupagame kAraNavirodhinaH sakAzAnnivRttirityanaGgIkaraNe'tiprasaGgo balAdbhavati tannivRttivattadanyanivRttilakSaNA avyavasthA niyamenApadyata iti / etadevAha / tabhAvaMmi ajaM kiMci vatthu jatto kuo vi na havijjA evaM ca savabhAvo pAvara annunnavikA // 147 // [ tadabhAve'pi ca yatkiMcit vastujAtaM kutazcit na bhavet / evaM ca sarvAbhAvaH prApnotyanyonyApekSayA // 147 // ] tadbhAve'pi cAtiprasaGgabhAve ca yatkiMcidatra vastujAtaM yataH kutazcitsakAzAnna bhavet apratipakSAdapi nivRttyabhyupagamAt / atrAniSTamAha, evaM ca sati sarvAbhAvaH prApnoti azeSapadArthAbhAva Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJasyAkhyaprakaraNaM / tamhA pANavahovajjiyassa kammassa kvnnheutaa| taviraI kAyavA saMvararUva ti niyameNaM // 150 // [ tasmAtprANavadhopArjitasya karmaNaH kSapaNahetutvAt / - tadviratiH kartavyA saMvararUpati niyamena // 150 // . yasmAdevaM vadhahetukameva tattasmAtprANavadhopArjitasya karmaNaH kSapaNahetutvAttadviratirvadhaviratiH kartavyA saMvararUpeti vadhavirativizeSaNA niyamenAvazyatayeti // kiM ca suhiesu vivahaviraI kaha kIrai natthi pAvamaha tesu| punnakao vi hu phalaM tabbhAve mutivirahAo // 11 // [sukhiteSvapi vadhaviratiH kiM kriyate nAsti pApamatha tessu| puNyakSayo'pi phalameva tadbhAve muktivirahAt // 15 // ] sukhiteSvapi prANiSu vadhaviratiApAdananivRttiH kiM kriyate bhavadbhirnAsti pApaM kSapaNIyamatha teSu sukhiteSu puNyanimittatvAtsukhasya etadAzaGkayAha puNyakSayo 'pi tadvyApattijanitaH phalameva atasteSvapi vadhaviratiprasaGgaH kathaM puNyakSayaH phalaM tadbhAve puNyabhAve muktivirahAt mokSAkhyapradhAnaphalAbhAvAt puNyApuNyakSayanimittatvAttasyeti / aha taM sayaM ciya tao khavei iyaraM pi kiM na emev| kAleNaM khavai cciya uvakkamo kIrai vaheNa // 152 // Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sttiikshraavkprjnyptyaakhyprkrnnN| [atha tatvayameva takaHkSapayati itarapi kiM na evmev| kAlena kSapayatyeva upakramaH kriyate vadhena // 152 // ] athaivaM manyase tatpuNyaM svayameva taka AtmanaivAsau sukhitaH kSapayatyanubhavenaiva vedayatItyetadAzaGkayAha itaradapi pApaM kiM na evameva kiM na svayameva duHkhitaH kSapayati kSapayatyevetyarthaH / a. thaivaM manyase kAlena pradIrgheNa kSapayatyeva nAnAnyathAbhAva upakramaH kriyate vadhena tasyaiva pradIrghakAlavedyasya pApasya svalpakAlavedyatvamApAdyate vyApattikaraNeneti etadAzaGkayAha / iyarassa kiM na kIrai suhINa bhogNgsaahnnennevN| na guNa ti taMmi khavie suhabhAvo ceva tatuti 153 [itarasya kiM na kriyate mukhinA bhogAGgasAdhanena evaM / na guNa iti tasmin kSapite sukhabhAvAdeva taditi 153 ] itarasyeti puNyasya kiM na kriyate upakramaH sukhinAM bhogAGgasAdhanena kAzmIrAdeH kuNkumaadisNpaadnen| athaivaM manyase evamupakramadvAreNa na guNa iti tasminpuNye kSapite kutaH sukhabhAvAdeva tat iti tataH puNyAtsukhasyaiva prAdurbhAvAditi etadAzaGkayAha / niruvamasuko muko naya sai punne tao ti kiMna gunno| pAvodayasaMdito iyaraMmi u nicchao keNa // 154 // [nirupamasaukhyomokSAnaca sati puNye taka iti kathaM naguNaH pApodayasaMdigdha itarasmin tu nizcayaH kena // 154 // ] nirupamasaukhyo mokSaH sakalAbAdhAnivRtterubhayasiddhatvAnna ca Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 92 . saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / sati puNye tako'sau puNyakSayanimittatvAttasyeti evaM kathaM na guNaH puNyopakramakaraNe guNa eva / athaivaM manyase pApodayasaMdigdho 'sau na hyatra nizcaya upakrameNa puNye kSapite tasya mokSa eva bhaviSyati na tu pApodaya iti , etadAzaGkayAha itarasmin tu du:khitapApakSapaNe nizcayaH kena yaduta tasyaivamevArtho na punaranartha iti etadeva bhAvayati // duhio vinaragagAmI vahio so avahio bahU anne| vahiUNa na gacchijjA kayAi tA kaha na sNdeho||15|| [duHkhito'pi narakagAmI hataH so 'hato bahUnanyAn / havA na gacchet kadAcit tasmAtkathaM na saMdehaH 155] duHkhito'pi matsyabandhAdirnarakagAmI hataH san kadAcitsyAditi yogaH narakasaMvartanIyasya karmaNaH AsakalanasaMbhavAt vedyamAnopakrame ca tadudayaprasaGgAt sa evAhato'vyApAditaH san bahUnanyAn duHkhitAn hatvA tvanmatenaiva pApakSayAnna gacchet kadAcit yasmAdevaM tasmAtkathaM na saMdehaH duHkhitapApakSapaNe'pi saMdeha eveti // adhunA prAgupanyastaM nArakanyAyamadhikRtyAha / neraiyANa vi taha dehaveyaNAtisayabhAvao paayN| nAIvasaMkileso samohayANaM va vineo|| 156 // [nArakAnAmapi tathA dehavedanAtizaya bhAvataH praayH| nAtIvasaMklezaH samavahatAnAmiva vijJeyaH // 156 // ] Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sttiikshraavkprjnyptyaakhyprkrnnN| nArakAnAmapyudAharaNatayopanyastAnAM tathA tena prakAreNa narakavedanIyakarmodayajanitena dehavedanAtizayabhAvataH zarIravedanAyAstIvabhAvena prAyo bAhulyena nAtIvasaMklezaH krUrAdipariNAmalakSaNaH samavahatAnAmiva vijJeyaH vedanAtizayenAnta:karaNavyApArAbhibhavAditi etdevaah| ittha vi samohayA maDhaceyaNA veyaNANabhavakhinnA / taMmitacitakiriyA na saMkilissaMti annantha 157 [atrApi samavahatA mUDhacetanA vednaanubhvkhinnaaH| tanmAtracittakriyA na saMklizyante anyatra // 157 // ] atrApi tiryagloke samavahatA vedanAsamuddhAtenAvasthAntaramupanItA mUDhacetanA viziSTasvavyApArAkSamacaitanyA vedanAnubhavakhinnAH tIvravedanAsaMvedanena zrAntAH tanmAnacittakriyA vedanAnubhavamAtracittavyApArA na saMklizyante na rAgAdipariNAmaM yAnti anyatra jyAdau tatraiva nirodhaaditi| . tA tivarAgadosAbhAve baMdho vi payaNuo tersi| sammohao cciya tahA khao vi NegaMtamukkoso156 [tattIvarAgadveSAbhAve bandho'pi pratanusteSAm / sammohata eva tathA kSayo'pi naikAntotkRSTaH // 158 // ] yasmAdevaM tattasmAttIvarAgadveSAbhAve bandho'pi pratanusteSAM samavahatAnAM nimittadaurbalyAt sammohata eva tathA kSayo'pi Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sttiikshraavkprjnyptyaakhyprkrnnN| bandhasya naikAntotkRSTasteSAM samyagjJAnAdiviziSTatatkAraNAbhAvAditi / yathA notkRSTakSayastathA cAha / jaM neraio kamma khavei bahuAhi vAsakoDIhiM / tannANI tihi guto khavei UsAsamiteNa // 159 // [yannArakaH karma kSapayati bahvIbhirvarSakoTIbhiH / tajjJAnI tisRbhirguptaH kSapayatyucchAsamAtreNa // 159 // ] yannArakaH karma kSapayati bahvIbhirvarSakoTIbhistathA duHkhitaH san kriyAmAtrakSapaNAt tajjJAnI tisRbhirguptibhirguptaH kSapayatyucchAsamAtreNa saMvegAdizubhapariNAmasya tatkSayahetostIvratvAt // nigmynnaah| eeNa kAraNeNaM neraiyANaM pi pAvakammANaM / taha durikayANa vi ihaM na tahA baMdho jahA vigamo 160 [etena kAraNena nArakANAmapi pApakarmaNAm / tathA duHkhitAnAmapIha na tathA bandho yathA vigamaH160] etenAnantaroditena kAraNena nArakANAmapi pApakarmaNAM tathA tena prakAreNa duHkhitAnAmapIha vicAre na tathA bandho yathA vigamaH prAyo raudradhyAnAbhAvAditi / aha u tahAbhApi hu kuNai vahaMto na anahA jeNa / tA kAyavo khu tao no tappaDivakabaMdhAo // 161 // Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIka zrAvakaprajJatyAkhyaprakaraNaM / 95 [ atha tu tathAbhAvamapi karoti nanneva nAnyathA yena / tatkartavya eva tako no tatpratipakSabandhAt // 169 // ] athaivaM manyase tathAbhAvamapi sammohabhAvamapi pratanubandhena karmakSayahetuM karoti nanneva vyApAdayanneva nAnyathA yena kAraNena tattasmAtkartavya eva tako vadha ityAzaGkayAha no naitadevaM tatpratipakSabandhAdvadhapratipakSo'vadhastasmAdbandhAdanyathAvadhAttatkSayAnupa pattiravirodhAditi / evaM ca muttabaMdhAdao ihaM puvvavanniyA dosA / aNivAraNijjapasarA anbhuvagayavAhagA niyamA 162 [ evaM ca muktabandhAdaya iha pUrvavarNitA doSAH / anivAritaprasarA abhyupagamabAdhakA niyamena // 162 // ] evaM cAvadhAdvandhApattau muktabandhAdaya iha pUrvavarNitA doSA anivAritaprasarA abhyupagamabAdhakA vadhAtkarmakSaya ityaGgIkRtavirodhino niyamena avazyatayeti upasaMharannAha / iya evaM puvvAvaralogavirohAidosasayakaliyaM / murujaNavimhayakaraM micchattamalaM pasaMgeNaM // 163 // [ iti evaM pUrvAparalokavirodhAdidoSazatakalitam / mugdhajanavismayakaraM midhyAtvamalaM prasaGgena // 163 // ] iya evametatpUrvApara lokavirodhAdidoSazatakalitaM mugdhajanavismayakaraM saMsAramocakamataM mithyAtvaM alaM paryAptaM prasaGgeneti // Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sttiikshraavkprjnyptyaakhyprkrnnN| adhunAnyadvAdasthAnakamAha anne AgaMtugadosasaMbhavA viMti vhnivitiio| doNha vijaNANa pAvaM samayaMmi adivprmtthaa||164|| [anye AgantukadoSasaMbhavAt bruvate vadhanivRtteH / dvayorapi janayoH pApaM samaye adRSTaparamArthAH // 164 // ] anye vAdinaH AgantukadoSasaMbhavAtkAraNAt bruvate kiM vadhanivRtteH sakAzAdvayorapi janayoH pratyAkhyAtRpratyAkhyApayitroH pApaM samaye Agame adRSTaparamArthA anupalabdhabhAvArthA iti // AgantukadoSasaMbhavamAha / sabavahasamattheNaM paDivannANuvvaeNa siMhAI / Na ghAIo ti teNaM tu ghAito jugaSpahANo u||165|| [sarvavadhasamarthana pratipannANuvratena siNhaadiH| na ghAtita iti tena tu ghAtito yugapradhAnastu // 165 // ] sarvavadhasamarthena siMhAdikrUrasattvavyApAdanakSameNa pratipannANuvratena satA siMhAdiH siMhaH zarabho vA na ghAtita iti tena tu siMhAdinA ghAtito yugapradhAno 'nuyogadhara eka evAcAryaH / sNbhvtyetditi|| tato tithuccheo dhaNiyamaNatyo pabhUyasatANaM / tA kaha na hoi doso tesimiha nivittivaadiinnN||166|| [tataH tIrthocchedaH atyartha anarthaH prabhUtasattvAnAm / tatkathaM na bhavati doSAteSAmiha nivRttivAdinAm166] Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sttiikshraavkprjnyptyaakhyprkrnnN| 97 tatastasmAdAcAryaghAtAttIrthocchedaH dhanitamatyarthamanarthaH prabhUtasattvAnAM darzanAdyanavAyA mumukSUNAM yatazcaivaM tattasmAt kathaM na bhavati doSaH teSAM pratyAkhyAtRpratyAkhyApayitRRNAM iha vinAzakaraNe nivRttivAdinAM bhavatyeveti / tamhA neva nivitI kAyacA avi ya appaNA ceva / addhociyamAlociya aviruddha hoi kAyavaM // 167 // [tasmAt naiva nivRttiH kAryA api cAtmanaiva / aDocitamAlocya aviruddhaM bhavati kartavyam // 167 / / yasmAdevaM tasmAnnaiva nivRttiH kAryA api cAtmanaivAddhocitaM kAlocitamAlocya aviruddhaM bhavati kartavyaM yadyasyAmavasthAyAM paralokopakArIti eSaH puurvpkssH| atrottaramAha / sIhavaharakio so uDDAhaM kiMpi kahavi kaauunnN| kiM appaNo parassa ya na hoi avagAraheu ti 169 [siMhavadharakSito'sau uDDAhaM kimapi kathamapi kRtvaa| kiM AtmanaH parasya ca na bhavatyapakAraheturiti // 168 // ] evamapi doSasaMbhave nanvidamapi saMbhavati / siMhavadharakSito 'sAvAcArya uDDAhamupaghAtaM kimapi yoSidAsevanAdikaM kathamapi kliSTakarmodayAt kRtvA kimAtmano'bodhilAbhanivartanIyakarmabaMdhahetutvena parasya ca zrAvakAdevipariNAmakaraNena na bhavatyapakArahetu. rbhvtyeveti|| Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98 saTIkaznAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / kiM iya na titthahANI kiM vAvahio nagacchaI nryN| . sIho kiM vA sammaM na pAvaI jIvamANo u // 16 // [kimevaM na tIrthahAniH kiM vA vadhito na gacchati narakam / / siMhaH kiM vA samyaktvaM na prApnoti jIvana tu // 169 // ] kimevaM na tIrthahAnistIrthahAnireva / kiM vA vadhito vyApAditaH krUrAzayatvAnna gacchati narakaM siMho gacchatyeva / kiM vA samyaktvaM na prApnoti jIvana siMho'tizayavatsAdhusamIpe saMbhavati praaptiriti|| kiM vA teNAvahiokahiMci ahimAiNA na khajejA so tA ihaMpi doso kahaM na hoi ti ciMtamiNaM 170 [kiMvA tenAhataH kathaMcit ahyAdinA na khAyeta / sa tasmAdihApi doSaH kathaM na bhavatIti cintyamidaM170] kiMvA tena siMhanAhato'vyApAditaH san kathaMcidrajanyAMpramAdAdahyAdinAM sarpaNa gonasenavA na khAyeta sa AcAryaH saMbhavati sarvametat yasmAdevaM tasmAdihApi doSo bhavadabhimataH kathaM na bhavatIti cintyamidaM vicAraNIyametaditi // yatazcaivamataH / sancapavitiabhAvo pAvai evaM tu anadANe vi / tato visUiyAI na saMbhavaMtittha kiM dosA // 171 // [sarvapravRttyabhAvaH prApnotyevaM tu anndaane'pi| tataH visUcikAdayaH na saMbhavantyatra kiM dossaaH||17||] sarvapravRttyabhAvaHprApnotyevamAgantukadoSasaMbhavAt evaM ca satyanna Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sttiikshraavkprjnyyaakhyprkrnnN| dAne'pi na pravartitavyaM / apizabdAdadAne'pi / tato'nnadAnAdevisUcikAdayo visUcikA maraNaM adAne pradveSato dhanaharaNavyApAdanAdayo na saMbhavantyatrAnnadAnAdau kiM doSAH saMbhavantyeveti // tathA sayamaviya aparibhogo etocciya evaM gamaNamAI vi sacvaM na jujhAi cciya dosAsaMkAnivittIo // 172 // [svayamapi cAparibhogaH ata eva evaM gamanAdyapi / sarva na yujyata eva doSAzaMkAnivRtteH // 172 // svayamapi cAparibhogo'nnAderata evAgantukadoSasaMbhavAdeva / evaM gamanAdyapi gamanamAgamanamavasthAnaM sarva na yujyata eva doSAzaGkAnivRtteH gacchato'pi kaNTakavedhAdisaMbhavAdAgacchato'pi avasthAne'pi gRhapAtAdisaMbhavadarzanAditi // aNivittI vihu evaM kaha kAyaba tibhnniydosaao| AloyaNaM pi avarAhasaMbhavAo Na jutaM ti||173|| [anivRttirapi khalu evaM kathaM kartavyeti bhaNitadoSAt / Alocanamapi aparAdhasaMbhavAt na yuktmiti||173||] anivRttirapyevaM kathaM kartavyeti bhaNitadoSAdanivRttita eva rAjamayUrAdivyApAdanena doSasaMbhavAt / Alocanamapi prAgupadiSTaM (167) AtyantikakAryavighnatvAt kimapyete AlocayantIti cAnyApakArapravRtteraparAdhasaMbhavAnna yuktameveti // upasaMharannAha iya aNubhavalogAgamaviruddhameyaM na nAyasamayANaM / maivinbhamassa heU vayaNaM bhAvatthanissAraM // 14 // Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJasyAkhyaprakaraNaM / evaM anubhavalokAgamaviruddhametat na jnyaatsmyaanaam| mativibhramasya hetuH vacanaM bhAvArthanissAram // 174 // ] iya evaM anubhavalokAgamaviruddhametat / nivRttau pariNAmazuddhyanubhavAdanubhavaviruddhaM samudrAdiprataraNAdipravRtterlokaviruddhaM yasya kasyacidvidhAnAdAgamaviruddhaM etatpUrvapakSavAdivacanamiti yogH| na jJAtasamayAnAM nAvagatasiddhAntAnAM mativibhramasya hetuH kathametacchobhanaM mativiplavasya kAraNaM kiM viziSTaM vacanaM bhAvArthanissAraM abhipretagarbhArthazUnyamiti / yasmAdevaM / tamhA visuddhacitA jiNavayaNavihIi dovi sddhaalaa| vahaviraisamujjutA pAvaM chidaMti dhiiblinno||17|| tasmAdvizuddhacittau jinavacanavidhinA dvAvapi zraddhAvantau vadhaviratisamudyuktau pApaM chittaH dhRtibalinau // 17 // ] tasmAdvizuddhacittau apekSArahitau jinavacana vidhinA pravacanokena prakAreNa dvAvapi pratyAkhyAtRpratyAkhyApayitArau zraddhAvantau vadhaviratisamudyuktau yathAzaktyA pAlanodyatau pApaM chittaH karma kSapayataH dhRtibalinau apratipatitapariNAmAviti // - sAMpratamanyadvAdasthAnakam / niccANa vahAbhAvA payaiaNicANa ceva nivisyaa| egaMteNeva ihaM vahaviraI kei mannaMti // 176 // [nityAnAM vadhAbhAvAtprakRtyanityAnAM caiva nirvissyaa| ekAntenaiva iha vadhaviratiH kecana manyante // 176 // ] Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sttiikshraavkprjnypyaakhyprkrnnN| 101 jIvAH kila nityA vA syuranityA vetyubhayathApi doSaH nityAnAM vadhAbhAvAt prakRtyanityAnAM caiva svabhAvabhaGgurANAM caiva vadhAbhAvAt nirviSayA nirAlaMbanA ekAntenaiva atra pakSadvaye kA vadhaviratiH saMbhavAbhAvAt kecana vAdino manyanta iti / etadeva bhAvayati egasahAvo nicco tassa kaha vaho anniccbhaavaao| payaiaNiccassa vi annheuubhaavaannvekaao||177|| [ekasvabhAvo nityaH tasya kathaM vadhaH anityabhAvAt / prakRtyanityasyApi anyahetubhAvAnapekSAtaH // 177 // ] ekasvabhAvo'pracyutAnutpannasthiraikadharmA nityaH tasya kathaM vadhaH -jighAMsanamanityabhAvAdatAdavastho nAnityatvApatterityarthaH prakRtyanityasyApi svabhAvato'pyanityasya kathaM vadha iti vartate kathaM ca netyAha anyahetubhAvAnapekSAtaH svavyatiriktahetusattAnapekSatvAtU tatsvabhAvatve ca svata eva nivRtteriti / prakrAntopacayamAha / kiM ca sarIrA jIvo anno Nanno va hujja jai anno tA kaha dehavahaMmi vi tassa vaho ghaDaviNAseva 176 [kiM ca zarIrAt jIvaH anyo'nanyo vA bhavet ydynyH| tatkathaM dehavadhe'pi tasya vadhaH ghaTavinAza iva // 178 // ] kiM cAnyaccharIrAtsakAzAjIvo'nyo'nanyo vA bhavet dvayI gatiH kiM cAtaH yadyanyastatkathaM dehavadhe prakRtivikAratvenArthAnta Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 sttiikshraavkprjnyptyaakhyprkrnnN| rabhUtadehavinAze tasya jIvasya vadho naivetyarthaH ghaTavinAza iva na hi ghaTe vinAzite jIvavadho dRSTaH tadarthAntaratvAditi / dvitIyaM vikalpamadhikRtyAha aha u aNanno deha va so tao sabbahA vinnssijjaa| evaM na puNNapAvA vahaviraI kiMnimitA bhe||179|| [atha tvananyaH deha ivAsau tataH sarvathA vinshyet| evaM na puNyapApe vadhaviratiH kiM nimittA bhavatAm179 atha tvananyaH zarIrAjIva ityetadAzaGkayAha / deha ivAsau tataH ananyatvAddhetoH sarvathA vinazyet / zarIraM ca vinazyatyeva na paralokayAyi / evaM ca na puNyapApe bhokturabhAvAt vadhaviratiH kiMnimittA meM bhavatAM virativAdinAmiti eSa pUrvapakSaH / atrottrmaah| niccANicco jIvo bhinnAbhinno ya taha sriiraao| tassa vahasaMbhavAo tabiraI kahamavisayA // 10 // [nityAnityo jIvo bhinnAbhinnazca tathA zarIrAt / tasya vadhasaMbhavAt tadviratiH kathamaviSayA tu // 180 // ] ekAntanityatvAdibhedapratiSedhena nityAnityo jIvo dravyaparyAyarUpatvAt bhinnAbhinnazca tathA zarIrAt tathopalabdheH anyathA dRSTeSTavirodhAt tasya vadhasaMbhavAddhetostadviratirvadhaviratiH kathamaviSayA naivetyrthH| Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sttiikshnaavkprjnyptyaakhyprkrnnN| 103 nityAnityatvavyavasthApanAyAha niccANicco saMsAralogavavahArao munneyvo| na ya egasahAvaMmI saMsArAI ghaDaMti ti // 11 // [nityAnityaH saMsAralokavyavahArataH muNitavyaH / na caikakhabhAve saMsArAdayo ghaTanta iti // 181 // ] nityAnityo jIva iti gamyate kutaH saMsArAllokavyavahArato muNitavyaH ta eva sattvA narakaM vrajantItyAdi saMsArAt gata Agata iti lokavyavahArAcca vijJeya iti / vipakSavyavacchedArthamAha / na caikasvabhAve na ca nityAyekadharmiNyevAtmani saMsArAdayo ghaTanta iti gAthAsamudAyArthaH // adhunA avayavArthamAha / niccassa sahAvaMtaramapAvamANasa kaha Nu sNsaaro| jaMmANaMtaranahassa ceva egaMtao mUlo // 12 // [nityasya svabhAvAntaramaprApnuvataH kathaM nu sNsaarH| janmAnantaranaSTasyaiva ekAntato'mUlaH // 182 // ] nityasyApracyutAnutpannasthiraikasvabhAvena hetunA svabhAvAntaramaprApnuvataH sadaivaikarUpatvAt kathaM nu saMsAro naiva vicitratvAttasya janmAnantaranaSTasyaiva ca sarvathotpattyanantarApavargiNaHekAntato'mUlaH tasyaiva tathApariNAmavaikalyata ekAntenaivAkAraNaH kutaH saMsAra iti eto cciya vavahAro gamaNAgamaNAi logasaMsiddho na ghaDai jaM pariNAmI tamhA so hoi naaycco||13|| Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / [ata eva vyavahAro gamanAgamanAdirlokasaMsiddhaH / na ghaTate yat pariNAmI tasmAt asaubhavati jJAtavyaH183] ata evAnantaroditAdekAntanityatvAderhetorvyavahAro gamanAgamanAdirna ghaTate ekatraikasvabhAvasyAdhyAsitadezavyatirekeNa dezAntarAdhyAsAyogAt anyatra ca tasyaivAbhAvenAparAnutpatteriti / AdizabdAtsthAnazayanAsanabhojanAdiparigrahaH yadyasmAdevaM tasmAtpariNAmyasAvAtmA bhavati jJAtavyaH, pariNAmalakSaNaM cedaM / pariNAmo hyarthAntaragamanaM na tu sarvathA vyavasthAnaM / na ca sarvathA vinAzaH pariNAmastadvidAmiSTaH // 1 // iti / etadeva bhAvayati jaha kaMcaNassa kaMcaNabhAveNa avaDiyarasa kddgaaii| uppajjati viNassaMti ceva bhAvA annegvihaa||14|| [ yathA kAMcanasya kAMcanabhAvana avasthitasya kttkaadyH| utpadyante vinazyanti caiva bhAvA anekvidhaaH||184||] yathA kAJcanasya suvarNasya kAJcanabhAvena sarvabhAvAnuyAyinyA suvarNasattayA avasthitasya kaTakAdata kaTakakeyUrakarNAlaMkArAdayaH utpadyante Avirbhavanti vinazyati ca tirobhavanti ca bhAvAH paryAyAH anekavidhA anvayavyatirekavantaH svasaMvedanasiddhA anekaprakArA iti evaM ca jIvadavassa dvpjjvvisesbhiyss| niccatamaNiJcataM ca hoi NAovalabhaMtaM // 15 // Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / [ evaM ca jIvadravyasya dravyaparyAyavizeSabhaktasya / nityatvamanityatvaM ca bhavati nyAyopalabhyamAnam 185 ] evaM ca jIvadravyasya kiMviziSTasya dravyaparyAyavizeSabhaktasyAnubhavasiddhayA ubhayarUpatayA vikalpitasya nityatvamanityatvaM ca bhavati nyAyopalabhyamAnaM / pRthagvibhaktikaraNaM dvayorapi nimittabhedakhyApanArtha nyAyaH punariha nArakAdyavasthAsu mitho bhinnAsvapi jIvAnvaya upalabhyate tasmiMzca nArakAdibheda iti / dvitIyapakSamadhikRtyAha / 105 egaMteNa sarIrAdannatte tassa takao baMdho / na ghaDai na ya so kattA dehAdatthaMtarabhUo // 146 // [ ekAntena zarIrAdanyatve tasya tatkRtaH bandhaH / na ghaTate na cAsau kartA dehAdarthAntarabhUtaH // 186 // ] ekAntena sarvathA zarIrAdanyatve abhyupagamyamAne tasya jIvasya kiM tatkRto bandhaH jIvasya zarIranivartito bandho na ghaTate na hi svata eva girizikharapatitapASANato jIvaghAte devadattasya bandha iti / syAdarthAntarasyApi tatkaraNakartRtvena baMdha ityetadAzaMkyAhana cAsau kartA dehAdarthAntarabhUtaH niH kriyatvAnmuktAdibhiratiprasaGgAditi / syAdetatprakRtiH karoti puruSa upabhuMkta ityetadAzaMkyAha annakayaphaluvabhoge aippasaMgo aceyaNaM kaha ya / kuNai takaM tadabhAve bhuMjai ya kahaM amuttoti // 17 // Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / [anyakRtaphalopabhoge'tiprasaMgaH acetanaM kathaM ca / karoti takaM tadabhAve bhukte ca kathaM amUrta iti||187||] anyakRtaphalopabhoge prakRtyAdinivartitaphalAnubhave'bhyupagamyamAne'tiprasaGgaH bhedAvizeSe'nyakRtasyAnyAnubhavaprasaGgAt vAstavasaMbaMdhAbhAvAt acetanaM ca kathaM karoti tatpradhAnaM kiMcidadhyavasAyazUnyatvAt ghaTavat na hi ghaTasyAparApreritasya kvacitkaraNamupalabdhaM na ca prerakaH puruSaH udAsInatvAdekasvabhAvatvAcca tadabhAve bhogyAbhAve zarIrAbhAve vA bhuMkte ca kathaM amUrta iti buddhipratibimbodayarUpo'pi bhogo na yujyate amUrtasya pratibimbAbhAvAt bhAve'pi muktAdibhiratiprasaGgaH na ca sannihitamapi kiMcideva pratibiMbyate na sarva tatsvabhAvamiti vizeSahetvabhAvAt alaM prsnggen| kiMca na ya ceyaNA vi aNubhavasiddhA dehami pAvaI evaM / tIe virahami daDhaM suhaduskAI na jujjati // 14 // [na ca cetanApi anubhavasiddhA dehe prApnoti evam / tasyA abhAve dRDhaM sukhaduHkhAyo na yujyante // 188 // ] na ca cetanApi anubhavasiddhA spRSTopalabdhidvAreNa dehe prApnoti evamekAntabhede sati, na hi ghaTe kASThAdinA spRSTe caitanyaM, vedyate ca deha iti, tasyAzcetanAyA virahe cAbhAve ca dRDhamatyarthaM sukhaduHkhAdayo na yujyante, na hi pASANapratimAyAM sukhAdayo'cetanatvAditi, yadi na yujyante nAma kA hAnirityetadAzaMkyAha Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / sagacaMdaNavisasatthAijogao tassa aha ya diisNti| tabbhAvaMmi vi tanbhinnavatthupagae Na evaM tu // 19 // [srakcandanaviSazastrAdiyogataH tasya atha ca dRzyante / . tadbhAve'pi tadbhinnavastupragate na evaM tu // 189 // ] srakcandanaviSazastrAdiyogatastasya zarIrasyAtha ca dRzyante svakIye'nubhavena anyadIye romAJcAdiliGgata iti / vipakSe bAdhAmAha / tadbhAve'pi nagAdibhAve'pi tadbhinnavastupragate AtmabhinnaghaTAdivastusaMgate na evaM sukhAdayo dRshynte| na hi ghaTe lagAdibhizcarcite'pi devadattasya sukhAdaya iti / upasaMharannAha * anunnANugamAo bhinnAbhinno tao sriiraao| tassa ya vahami evaM tassa vaho hoi naaybo||190|| [anyonyAnugamAt bhinnAbhinno'sau zarIrAt / / tasya ca vadhe evaM tasya vadho bhavati jJAtavyaH // 190 // ] anyonyAnugamAjjIvazarIrayoranyonyAnuvedhAdbhinnAbhinno 'sau jIvaH zarIrAtU AhAnyonyarUpAnuvedhe itaretararUpApattistatazca nAmUrta mUrtatAM yAti mUrta nAyAyamUrtatAM / dravyaM triSvapi kAleSu cyavate nAtmarUpataH // iti vacanAdbhagavanmatavirodho na bhagavadvodRDhadAnAt AladAnAt nahyanubhavaviruddhavastuvAdI bhagavAn nayaviSayatvAt , tasya ca Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / zarIrasya vadhe ghAte evamuktanyAyAjIvAnuvedhasiddhau, tasya jIvasya vadho bhavati jJAtavya iti / adhunA vadhalakSaNamevAha tappajjAyaviNAso dukuppAo a saMkileso y| esa vaho jiNabhaNio. vajjeyacco payatteNaM // 191 // [tatparyAyavinAzaH duHkhotpAdazca saMklezazca / eSa vadho jinabhaNitaH varjayitavyaH prayatnena // 191 // ] tatparyAyavinAzaH manuSyAdijIvaparyAyavinAzaH, duHkhotpAdazca vyApAdyamAnasya, cittasaMklezazca kliSTacittotpAdazcAtmanaH eSa vadho vyastaH samasto vA oghato jinabhaNitaH tIrthakarokto varjayitavyaH prayatnenopayogasAreNAnuSThAneneti // idAnImanyadvAdasthAnakam / anne akAlamaraNasabhAvao vahanivitimo mohA vaMjhAsuapisiyAsaNanivititulaM vavaisaMti // 192 // [anye'kAlamaraNasyAbhAvAt vadhanivRttirmohAt / vaMdhyAsutapizitAzananivRttitulyAM vyapadizanti192] anye vAdinaH svakRtakarmaphalaM pratyupabhogabhAvena akAlamaraNasyAbhAvAdvadhanivRttimeva mohAddhetorvandhyAsutapizitAzananivRttitulyAM vypdishnti| vandhyAsutasyaivAbhAvAttatpizitasyApyabhAvaH, pizitaM mAMsamucyate, tadabhAvAcca kutastasyAzanaM bhakSaNaM, asati Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJatyAkhyaprakaraNaM / 109 tasminnirviSayA tannivRttiH / evamakAlamaraNAbhAvena vadhAbhAvAhUdhanivRttirapIti / etadeva samarthayati ajjhINe pucakae na marai jhINe ya jIvai na koi / sayameva tA kaha vaho uvakkamAo vi no jutto 193 [ akSINe pUrvakRte na mriyate kSINe ca jIvati na kazcit / svayameva tatkathaM vadhaH upakramAdapi na yuktaH // 193 // ] akSINe pUrvakRte AyuSkakarmaNi na mriyate kazcit, svakRtakarmaphalaM pratyupabhogAbhAvaprasaGgAt, kSINe ca tasmin jIvati na kazcit akRtAbhyAgamakRtanAzaprasaGgAt, svayamevAtmanaivaitadevamiti tattasmAtkathaM vadho nimittAbhAvAt nAstyevetyabhiprAyaH / karmopakramAdbhaviSyatItyetadAzaGkayAha upakramAdapi apAntarAla eva tatkSayalakSaNAnna yukta iti / atraivopapattimAha kammovakkAmijjai apattakAlaM pi jai tao pattA | akayAgamakayanAsA murakANAsAsayA dosA // 194 // [ karmI pakrAmyate aprAptakAlamapi yadi tataH prAptau / akRtAgamakRtanAzau mokSAnAzvAsatA doSAH // 194 // ] karmopakrAmyate ardhamArga eva kSayamupanIyate'prAptakAlamapi svavipAkApekSA yadi tataH prAptAvakRtAgamakRtanAzau apAntarAla eva maraNAdakRtAgamaH prabhUtakAlopabhogyasyArata evaM kSayAtkRtanAzaH mokSAnAzvAsatA ataH mokSe'nAzvAsatA anAzvAsabhAvaH mRtyuvat Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 sttiikshraavkprjnyptyaakhyprkrnnN| akRtasyApi karmaNo bhAvAzaGkAnivRtteH kRtasyApi ca karmakSayazca (karmaNaHkSayazca!) nAzasaMbhavAdU eta eva doSA iti eSa pUrvapakSaH / adhunottarapakSamAha na hi dIhakAliyassa vinAso tassANubhUio khippaM bahukAlAhArassa va duyamaggiyarogiNo bhogo 195 [na hi dIrghakAlikasyApi nAzaH tasyAnubhatitaHkSiprama bahukAlAhArasyeva drutamagnikarogiNo bhogaH // 195 // ] na hi naiva dIrghakAlikasyApi prabhUtakAlavedyasyApi upakramataH svalpakAlavedane'pi nAzastasya karmaNaH anubhUtitaH kSipraM samastasyaiva shiighrmnubhuuteH| atraiva nidarzanamAha / bahukAlAhArasyeva setikApalabhogena varSazatAhArasyeva drutaM zIghramagnikarogiNo bhasmakavyAdhimato bhogaH sa hi tamekadivasenaiva bhukte vyAdhisAmarthyAt na ca tatra kiMcinnazyati saMpUrNabhogAt evamupakramakarmabhoge'pi yojyamiti / etadevAha savvaM ca paesatayA bhujjai kammamaNubhAvao bhaiyaM / teNAvassANubhave ke kayanAsAdao tassa // 196 // [ sarva ca pradezatayA bhujyate karma anubhAvato bhaajym| tenAvazyAnubhave ke kRtanAzAdayaH tasya // 196 // ] sarvaM ca pradezatayA karmapradezavicaTanakSapaNalakSaNayA bhujyate karma anubhAvato bhAjyaM vikalpanIyaM vipAkena tu kadAcidbhajyate 1 tasya-hanyamAnasya / Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazzrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / 111. kadAcinneti kSapakazreNipariNAmAdAvanyathApi bhogasiddheranyathA nirmokSaprasaGgAt tena kAraNena avazyAnubhave pradezatayA niyamavedane ke kRtanAzAdayaH naiva kRtanAzAdaya iti / kiM ca udayakkhayakkhaovasamovasamA jaM ca kaMmuNo bhaNiyA / davA paMcayaM para juttamuvakkAmaNamao vi // 197 // [ udayakSapakSayopazamopazamAH yacca karmaNo bhaNitAH / dravyAdipaMcakaM prati yuktamupakrAmaNamato'pi // 197 // ] udayakSayakSayopazamopazamAH yacca yasmAtkAraNAtkarmaNo bhaNitAstIrthakaragaNadharaiH dravyAdipaJcaka prati dravyaM kSetraM kAlaM bhavaM bhAvaM ca pratItya yathA dravyaM mAhiSaM dadhi kSetraM jAMgalaM kAlaM prAvRDukSaNaM bhavamekendriyAdikaM bhAvamaudayAdikAdikamAlasyAdikaM vA pratItyodayo nidrAvedanIyasya evaM vyatyayAdinA kSayAdiyoja - nA kAryA yuktamupakramaNamato'pi anena kAraNena karmaNa upakramo yujyata iti itthaM caitadaGgIkartavyam / anyathedamaniSTamApadyate iti darzayannAha / jai yANubhUio cciya khavijjae kamma nannahANumayaM / teNAsaMkhabhavajjiyanANAgaikAraNattaNao // 194 // [ yadi cAnubhUtita eva kSapyate karma nAnyathA anumatam / tenAsaMkhyAtabhavArjitanAnAgatikAraNatvAt // 198 // ] yadi cAnubhUtita eva vipAkAnubhavenaiva kSapyate karma nAnyathAnumatamupakramadvAreNa tena prakAreNAsaGkhyAtabhavArjitanAnAgatikAra Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 . saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / NatvAt karmaNaH asaGkhyAtabhavArjitaM hi vicitragatihetutvAnnArakAdinAnAgatikAraNameva bhavatIti / tatra nANAbhavANubhavaNAbhAvA egaMmi pajjaeNaM vA aNubhavao baMdhAo mukAbhAvo scaannittttho||199|| [nAnAbhavAnubhavanAbhAvAdekasmin paryAyato vaa| anubhavataH bandhAt mokSAbhAvaH sa caanissttH|| 199 // ] nAnAbhavAnubhavanAbhAvAdekasmin tathAhi nAnupakramato nArakAdinAnAbhavAnubhavanamekasmin bhave paryAyato vAnubhavataH vipAkAnubhavakrameNa vA kSapayataH bandhAditi nArakAdibhaveSu cAritrAbhAvena prabhUtatarabandhAnmokSAbhAva Apadyate sa cAniSTa iti / nidrshngbhNmuppttyntrmaah| kiMcidakAle vi phalaM pAijjai paccae ya kAleNa / taha kammaM pAijjai kAleNa vipaJcae canaM // 20 // [kiMcidakAle'pi phalaM pAcyate pacyate ca kAlena / tathA karma pAcyate kAlena vipacyate cAnyat // 200 // kiJcidakAle'pi pAkakAlAdArato'pi phalamAmraphalAdi pAcyate gartAprakSepakodravapalAlasthaganAdinopAyena pacyateca kAlena kiMcittatrasthameva svakAlena pacyate / yathedaM tathA karma pAcyate upakrAmyate vicitrairupakramahetubhiH kAlena vipacyate cAnyat viziSTAnupakramahetanvihAya vipAkakAlenaiva vipAkaM gacchatIti / dRSTAntAntaramAha 1 nArakAdInAmanubhavanamekasmin manuSyAdibhave. Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / 113 bhinno jaheha kAlo tule vi pahami gaivisesAo satthe va gahaNakAlo maimehAbheyao bhinno // 201 // [bhinno yatheha kAlaH tulye'pi pathi gativizeSAt / zAstre vA grahaNakAlo matimedhAbhedAdbhinnaH // 201 // ] bhinno yatheha kAlo 'rdhapraharAdilakSaNastulye 'pi pathi samAne yojanAdau mArge gativizeSAdgamanavizeSeNa zIghragatirardhagrahareNa gacchati madhyamaH prahareNetyAdi / zAstre vA vyAkaraNAdau grahaNakAlo matimedhAbhedAdbhinnaH kazcidvAdazabhivaH tadadhIte kazcidvarSadvayenetyAdi // eSa dRssttaanto'ymrthopnyH| . .... taha tulaMmi vi kamme prinnaamaaikiriyaavisesaao| bhinno aNubhavakAlo jiTTho majjho jahanno y||202|| [tathA tulye'pi karmaNi pariNAmAdikriyAvizeSAt / bhinno'nubhavakAlaH jyeSThaH madhyaH jaghanyazca // 202 // ] tathA tulye'pi karmaNi karmadravyatayA pariNAmAdikriyAvizeSAttIvratIvratarapariNAmabAhyasaMyogakriyAvizeSeNa bhinno'nubhavakAlaH karmaNaH kathaM jyeSTho madhyo jaghanyazca jyeSTho nirupakramasya yathAbaddhavedanakAlaH madhyastasyaiva tathAvidhatapazcaraNabhedene jaghanyaH kSapakazreNyanubhavanakAlaH zailesyanubhavanakAlo vA tathAvidhapariNAmabaddhasya tattatpariNAmAnubhavanena anyathA virodha iti dRssttaantaantrmaah| 1 vedane. Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 sttiikshraavkprjnyptyaakhyprkrnnN| jaha vA dIhA rajjU Danjhai kAleNa puMjiyA khippaM / viyao paDo visUsai piNDIbhUo ukaalennN||203|| [ yathA vA dIrghA rajjuH dahyate kAlena puMjitA kssiprm|| vitataH paTo'pi zuSyati piMDIbhUtastu kaalen||20|| yathA vA dIrghA rajjuH paryantadIpitA satI tathA krameNaiva dahyate kAlena pradIrgheNeti bhAvaH / puJjitA kSipraM zIghrameva dahyate / vitataH paTo vA jalArdo'pi zuSyati kSipramiti vartate piNDIbhUtastu 'kAlena zuSyati pradIrgheNeti hRdayaM na ca ttraadhikNjlmiti| atrAha naNu taM na jahovaciyaM tahANubhavao kyaagmaaiiyaa| tappAoggaM ciya teNa taM ciyaM sajjharoga va // 204 // [nanu tat na yathopacitaM tathAnubhavataH akRtaagmaadyH| tatprAyogyameva tena tacitaM sAdhyarogavat // 204 // ] nanvevamapi tatkarma na yathopacitaM tathAnubhavataH varSazatabhogyatayopacitaM upakrameNArAdevAnubhavato'kRtAgamAdayastadavasthA eva / atrottaramAha tatprAyogyamevopakramaprAyogyameva tena taccitaM baddhaM kiMvadityAha sAdhyarogavat sAdhyarogo hi mAsAdivedyo'pyauSadhairapAntarAla evomakramyata iti / tathA cAha aNuvakamao nAsai kAleNovakkameNa khippaM pi| kAleNevAsajjho sajjhAsajhaM tahA kammaM // 205 // [anupakramataH nazyati kAlenopakrameNa kSipramapi / kAlenaivAsAdhyaH sAdhyAsAdhyaM tathA karma // 205 // ] Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJapyAkhyaprakaraNaM / anupakramataH auSadhopakramamantareNa nazyatyapaiti kAlenAtmIyenaiva upakrameNa kSipramapi nazyati sAdhye roge iyaM sthitiH kAlenaivAsAdhya ubhayamatra na saMbhavati sAdhAsAdhyaM tathA karma sAdhye ubhayaM asAdhye eka eva prakAra iti|saadhyaasaadhyyorev svarUpamAha sovakkamamiha sajjhaM iyaramasajjhaM ti hoi nAyavaM / sajjhAsajjhavibhAgo eso neo jiNAbhihio 206 [sopakramamiha sAdhyaM itaravadasAdhyameva bhavati jnyaatvym| sAdhyAsAdhyavibhAgaH eSa jJeyaH jinaabhihitH||206||] sopakramamiha sAdhyaM tathAvidhapariNAmajanitatvAt itarannirupakramamasAdhyameva bhavati jJAtavyaM sAdhyAsAdhyavibhAgaH eSa jJeyo jinAbhihitastIrthakarokta iti / nigamayannAha . Aussa uvakkamaNaM siddhaM jiNavayaNao ya saddheyaM / jaM chaumatho sammaM no kevalie muNai bhAve // 207 // [AyuSa upakramaNaM siddhaM jinavacanAca aDeyam / yacchadmasthaH samyagna kevalikAna jAnAti bhaavaan||207|| AyuSa upakramaNaM siddhamuktanyAyAt jinavacanAcca bhavati zraddheyaM kimityatropapattimAha yadyasmAcchadmasthaH arvAgdI samyagazeSadharmApekSayA na kevalajJAnagamyAna muNati bhAvAn jAnAti padArthAniti / prakRtayojanAyAha eyassa ya jo heU so vahAo teNa tnnivittiiy| vaMjhAsuyapisiyAsaNanivititulA kahaM hoi // 20 // Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 saTIka zrAvakaprajJatyAkhyaprakaraNaM / [ etasya ca yo hetu: sa vadhakaH tena tannivRttirevaM / vaMdhyAsutapizitAzananivRttitulyA kathaM bhavati 208 ] etasya copakramasya yo heturdaNDAdipIDAkaraNena sa vadhakaH asau hantA yena kAraNena tannivRttiH vadhanivRttiH evaM vaMdhyAsutapiza - tAzananivRttitulyA kathaM bhavati saviSayatvAdvadhanivRtteriti // adhunAnyadvAdasthAnakam anne bhAMti kammaM jaM jeNa kayaM sa bhuMjai tayaM tu / cittapariNAmarUvaM aNegasahakAritAvikkhaM // 209 // [ anye bhaNanti karma yadyena kRtaM sa bhuMkte tadeva / citrapariNAmarUpaM aneka sahakArisApekSam // 209 // ] anye bhaNanti karma jJAnAvaraNAdi yadyena kRtaM prANinA sa bhuMkte tadeva citrapariNAmarUpaM karmAnekasahakArisApekSaM asmAdidaM prAptavyamityAdirUpamiti / takkaMyasahakAritaM pavajjamANassa ko vaho tassa / tasseva tao doso jaM taha kammaM kayamaNeNaM // 210 // [ tatkRtasahakAritvaM prapadyamAnasya ko vadhastasya / tasyaiva asau doSaH yattathA karma kRtamanena // 210 // ] tatkRtasahakAritvaM vyApAdyakRtasahakAritvaM prapadyamAnasya ko - vadhastasya vyApAdakasya tasyaiva vyApAdyasyAsau doSo yattathA karma asmAnmayA martavyamiti vipAkarUpaM kRtamanena vyApAdyeneti / etadeva samarthayati / Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sttiikshraavkprjnyptyaakhyprkrnnN| 117 jai teNa tahA akae taM vahai tao satatabhAveNa / annaM pi kiMna evaM vahei annivaariyppsro||211|| [yadi tena tathA akRte taM hanti taka svatantrabhAvena / anyamapi kiM na evaM hanti anivAritaprasaraH // 21 // ] yadi tena vyApAyena tathA tena prakAreNa asmAnmartavyamityAdilakSaNena akRte anupAtte karmaNIti gamyate taM vyApAdyaM hanti vyApAdayati tako vadhakaH svatantrabhAvena svayameva kathaMcit / atra doSamAha / anyamapi devadattAdikaM kiM na evaM hanti yathA taM nimittAbhAvasyAvizeSAt anivAritaprasaraH svAtantryeNa vyApAdanazIla iti / na ya sabbo savaM ciya vahei niyayassabhAvao aha n| vajjhassa aphalakammaM vahagasahAveNa maraNAo 212 [ na ca sarvaH sarvameva hanti niyatakhabhAvataH atha na / vadhyasyAphalaM karma vadhakakhabhAvena maraNAt // 212 // ] na ca sarvo vyApAdakaH sarvameva vyApAdyaM hanti adarzanAnniyatasvabhAvato 'tha na athaivaM manyase niyatahantRsvabhAvAt na sarvAnhantItyetadAzaGkayAha / vadhyasya vyApAdyasyAphalaM karma kuto vadhakasvabhAvena maraNAt yo hi yadvyApAdanasvabhAvaH sa taM vyApAdayatIti niHphalaM karmApadyate na caitadeva tasmAtasyaivAsau doSo ya1 pravRttinimittabhAvasyAvizeSAha Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 saTIkazrAvakaprajJapyAkhyaprakaraNaM / tathA karma kRtamaneneti / vadhako'naparAdha iti eSa puurvpkssH| atrottrmaah| niyakayakammuvabhoge visaMkileso dhuvaM vhNtss| tato baMdhotaM khalu tabiraIe vivajijjA // 213 // [nijakRtakarmopabhoge 'pi saMklezaH dhruvaM prtH| tataH bandhaH taM khalu tadviratyA varjayet // 213 // ] nijakRtakarmopabhoge'pi vyApAdyavyApattau svakRtakarmavipAke'pi sati tasya saMklezo'kuzalapariNAmo dhruvamavazyaM nato vyApAdayatastatastasmAtsaMklezAdvandhastaM khalu tameva bandhaM tadviratyA vadhaviratyA varjayediti // tata ciya mariyavaM iya baddhe AuyaMmi tshvirii| naNu kiM sAhei phalaM tadArao kammakhavaNaM tu||214|| [tataH eva martavyaM evaM baDhe AyuSi tdvirtiH| . nanu kiM sAdhayati phalaM tadArataH karmakSapaNam // 214 // ] tata eva devadattAdeH sakAzAt martavyaM iya evamanena prakAreNa baddhe AyuSi upAtte AyuSkarmaNi vyApAyena vadhaviratirnanu kiM sAdhayati phalaM tasyAvazyabhAvitvena tadasaMbhavAt viratyasaMbhavAt ... / na kiMcidityabhiprAyaH / atrottaraM tadArataH karmakSapaNaM tu maraNakAlAdArataH vadhaviratiH karmakSayameva sAdhayatIti gAthArthaH / etadeva bhAvayati / Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sttiikshraavkprjnyptyaakhyprkrnnN| 119 tatu cciya so bhAvo jAyai suddheNa jiivviirienn| kassai jeNa tayaM khalu avahitA gacchaI mukkh||21|| [tata eva sa bhAvaH jAyate zuddhena jIvavIryeNa / kasyacit yena takaM khalu ahatvA gacchatimokSam // 215 // ] tata eva vadhavirateH sa bhAvaH cittapariNAmalakSaNo jAyate . zuddhena jIvavIryeNa karmAnabhibhUtenAtmasAmarthyena kasyacitpANino yena bhAvena takaM vyApAdyaM avadhitvA ahatvaiva gacchati mokSaM prApnoti nirvaannmiti|| iya tassa tayaM kammaM na jahakayaphalaM ti pAvaI aha tu / taM no ajjhavasANA ovaTTaNamAibhAvAo // 216 // [evaM tasya takaM karma na yathAkRtaphalameva prApnoti atha tu| tanna adhyavasAyAt apavatenAdibhAvAt // 216 // ] iya evamuktena nyAyena tasya vyApAdyasya tatkarma asmAnmatavyamityAdilakSaNaM na yathAkRtaphalameva tato maraNAbhAvAtprApnotyApadyate atha tvamevaM manyase ityAzaGkayAha // tanna tadetanna adhyavasAyAttathAvidhacittavizeSAdapavartanAdibhAvAttathA hAsasaMkramAnubhavazreNivedanAditi gAthArthaH / sakayaM pi aNegavihaM teNa pagAreNa bhuMjiuM savvaM / apuvvakaraNajogA pAvai mukkhaM tu kiM teNa // 217 // Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIka zrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / [ svakRtamapi anekavidhaM tena prakAreNa anuktvA sarva / apUrvakaraNayogAt prApnoti mokSaM tu kiM tena // 217 // ] kiM ca svakRtamapyAtmopAttamapyanekavidhaM caturgatinibaMdhanaM tena prakAreNa caturgativedyatvena abhuktvA sarvamananubhUya niravazeSaM apUrvakaraNayogAt kSapakazreNyAraMbhakAdapUrvakaraNasaMbandhAtprApnoti mokSamevAsAdayati nirvANameva kiM tena vyApAdakabhAvanibaMdhanatvaparikalpitena karmaNeti syAttasmin sati na caraNabhAva eveti atrAha parakayakammanibaMdhA caraNAbhAvaMmi pAvai abhAvo / sakayassa niSphalattA suhaduhasaMsAramukkhANaM // 214 // [ parakRtakarmanibandhAt caraNAbhAve prApnotyabhAvaH / svakRtasya niSphalatvaM sukhaduHkha saMsAramokSANAm 218] parakRtakarmanibaMdhAvyApAdyakRtakarmanibaMdhanena vyApAdakasya caraNAbhAve abhyupagamyamAne prApnotyabhAvaH sukhaduHkhasaMsAramokSANAmiti yogaH kutaH svakRtasya niHphalatvAnniH phalatvaM cAnyakRtena pratibaMdhAditi / akayAgamakayanAsA saparegattaM ca pAvaI evaM / taccaraNAu cciya tao khao vi aNivAriyappasaro219 [ akRtAgamakRtanAzau khaparaikatvaM ca prApnotyevam / taccaraNataH eva tataH kSayo 'pi anivAritaprasaraH 219] akRtAgamakRtanAzau tenAkRtamapi tasya pratibaMdhakamityakRtA Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJapyAkhyaprakaraNaM / gamaH zubhapariNAmabhAve'pi ca tataH pratibaMdhAttatphalamiti kRtanAzaH svaparaikatvaM ca pratibaMdhakAvizeSAt prApnotyevaM taccaraNata eva tataH kSayo'pyanivAritaprasarastasyetyupasaMharannAha // evaMpi ya vahaviraI kAyavA ceva savvajateNaM / tadabhAvaMmi pamAyA baMdho bhaNio jiNiMdehiM // 220 // [evamapi ca vadhaviratiH kartavyA eva sarvayatnena / tadabhAve pramAdAt bandho bhaNitaH jinendraiH // 220 // evamapi coktaprakArAdvadhaviratiH kartavyaiva srvytnenaaprmaadenetyrthH| tadabhAve ca viratyabhAve ca pramAdAdvandho bhaNito jinendrairiti / idAnImanyadvAdasthAnakam kei bAlAivahe bahutarakammassuvakamAu ti| mannaMti pAvamahiyaM vaDAIsaM vivajjAsaM // 221 // [ kecit bAlAdivadhe bahutarakarmaNa upakramAdeva / manyante pApamadhikaM vRddhAdiSu viparyAsam // 221 // ] kecidvAdino bAlAdivadhe bAlakumArayuvavyApAdane bahutarakameNa upakramaNAtkAraNAnmanyante pApamadhikaM / vRddhAdiSu viparyAsaM stokatarasya karmaNa upakramAditi / atrottaramAha eyaM pi na jutikhamaM jaM pariNAmAu pAvamiha vutaM / davvAibheyabhinnA taha hiMsA vanniyA samae // 222 // [ etadapi na yuktikSamaM yatpariNAmApApamihoktam / dravyAdibhedabhinnA tathA hiMsA varNitA samaye // 222 // ] Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 sttiikshraavkprjnyptyaakhyprkrnnN| etadapi na yuktikSama yadyasmAtpariNAmAtpApamihoktaM sa ca na niyato bAlavRddhAdiSu kliSTetararUpo dravyAdibhedabhinnA tathA hiMsA varNitA samaye yathoktaM "davvau NAmege hiMsA Na bhAvau" ityAdi prathamahiMsAbhedamAha / uccAliyaMmi pAe iriyAsamiyassa sNkmtthaae| vAvajjija kuliMgI marija taM jogamAsaja // 223 // [uccAlite pAde IryAsamitasya saMkramArtham / vyApadyeta kuliGgI mriyeta taM yogamAsAdya // 223 // ] uccAlite utkSipte pAde saMkramArtha gamanArthamiti yogaH IryAsamitasyopayuktasya sAdhoH kiM vyApadyeta mahatIM vedanAM prApnuyAt mriyeta prANatyAgaM kuryAt kuliGgI kutsitaliGgavAn dvIndriyAdisattvaH taM yogamAsAdya tathopayuktasAdhuvyApAraM praapyeti|| na ya tassa tannimito baMdho suhumo videsio sme| jamhA so apamato sA u pamAu ti niddihaa||224|| [na ca tasya tannimittaH bandhaH sUkSmo'pi deshitHsmye| yasmAtso'pramattaH sA ca pramAda iti nirdiSTA 224 ] na ca tasya sAdhostannimittaH kuliGgivyApattikAraNo bandhaH sUkSmo'pi dezitaH samaye kimiti yasmAtso'pramattaH sUtrAjJayA pravRtteH sA ca hiMsA pramAda ityevaM nirdiSTA tIrthakaragaNadharairiti iyaM dravyato hiMsA na bhaavtH|saaNprtN bhAvatona dravyata ityucyte|| Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sttiikshraavkprjnyptyaakhyprkrnnN| 123 maMdapagAse dese rajju kilAhisarisayaM dii| acchitu tikakhaggaM vahijja taM tppriinnaamo||225|| [ mandaprakAze deze rajju kRSNAhisadRzIM dRSTvA / AkRSya tIkSNakhaGgaM hanyAt tAM ttprinnaamH||22||] mandaprakAze deze dhyAmale nimnAdau rajju darbhAdivikArarUpAM kRSNAhisadRzIM kRSNasarpatulyAM dRSTvA AkRSya tIkSNakhaGgaM vadhettAM hanyAdityarthaH tatpariNAmo vadhapariNAma iti // sappavahAbhAmi vi vahapariNAmAu ceva eyss| niyameNa saMparAiyabaMdho khalu hoi nAyavvo // 226 // [ sarpavadhAbhAve'pi vadhapariNAmAdevaitasya / niyamena sAMparAyiko bandhaH khalu bhavati jJAtavyaH 226] sarpavadhAbhAve'pi tattvataH vadhapariNAmAdevaitasya vyApAdakasya niyamena sAMparAyiko bandho bhavaparaMparAhetuH karmayogaH khalu bhavati jJAtavya iti / tRtIyaM hiNsaabhedmaah|| migavahapariNAmagao AyaNNaM kaDriUNa kodaMDaM / mutUNa misuM ubhao vahijja taM pAgaDo es||227|| [ mRgavadhapariNAmagataH AkarNa AkRSya kodaNDam / muktvA iSu ubhayataH hanyAt taM prakaTa eSaH // 227 // ] mRgavadhapariNAmapariNataH sannAkarNamAkRSya kodaNDaM dhanurmuktve. dhuM bANaM ubhayato vadhet hanyAt dravyato bhAvatazca taM mRgaM prakaTa eSa hiMsaka iti / caturtha bhedamAha Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 saTIkazrAvakaprajJayAkhyaprakaraNaM / ubhayAbhAve hiMsA dhaNimitaM bhNgyaannupuvviie| tahavi ya daMsijatI sIsamaivigovaNamaduTThA // 228 // [ubhayAbhAve hiMsA dhvanimAtraM bhaMgakAnupUrvyA / tathApi ca dayamAnA ziSyamativikopanAya aduSTA228] ___ ubhayAbhAve dravyato bhAvatazca vadhAbhAve hiMsA dhvanimAtraM na viSayataH bhaGgakAnupUAyAtA tathApi ca daya'mAnA ziSyamativikopanaM vineybuddhivikaashaayaadussttaiveti| iya pariNAmA baMdhe bAlo vuDati thovamiyamittha / bAle viso na tivvo kayAi vur3e vi tivvuti // 229 // [evaM pariNAmAdvandhe bAlo vRddha iti stokamidamatra / bAle'pi asau na tIna kadAcid vRddhe 'pi tIvra iti229 iya evaM pariNAmAdvandhe sati bAlo vRddha iti stokamidamatra hiMsAprakrame kimiti bAlepyasau na tIvraH pariNAmaH kadAcidvRddhe'pi tIvra iti jighAMsatAmAzayavaicitryAditi / aha pariNAmAbhAve vahe vi baMdho na pAvaI evaM / kaha na vahe pariNAmo tabbhAve kaha ya no bNdho||230|| [atha pariNAmAbhAve vadhe'pi baMdho na prAmotyevam / kathaM na vadhe pariNAmaH tadbhAve kathaM ca na bandhaH // 230 // ] - athaivaM manyase pariNAmAbhAve sati vadhe'pyabaMdha eva prApnotyevaM pariNAmavAde etadAzaGkayAha kathaM na vadhe pariNAmaH kiM tarhi Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIka zrAvakaprajJatyAkhyaprakaraNaM / 125 bhavatyevAduSTAzayasya tatrApravRtteH tadbhAve vadhapariNAmabhAve kathaM ca vadhe na bandho bandha eveti // siyana vahe pariNAmo annANakusatyabhAvaNAo ya / ubhayattha tadeva tao kiliTThabaMdhassa heu ti // 231 // [ syAnna vadhe pariNAma: ajJAnakuzAstra bhAvanAtazca / ubhayatra tadeva takaH kliSTabandhasya heturiti // 231 // ] syAnna vadhe pariNAmaH kliSTaH ajJAnAt ajJAnaM vyApAdayataH kuzAstra bhAvanAtazca yAgAdAvetadAzaGkayAha / ubhayatra tadevAjJAnamasau pariNAmaH kliSTabandhasya heturiti sAMparAyikasyeti // jamhA so pariNAmo annANAdavagameNa no hoi / tamhA tayabhAvatthI nANAIsuM sai jaijjA // 232 // [yasmAdasau pariNAma: ajJAnAdyapagamena na bhavati / tasmAttadabhAvArthI jJAnAdiSu sadA yateta // 232 // ] yasmAdasau vadhapariNAmo ajJAnAdyapagamena hetunA na bhavati sati / tvajJAnAdau bhavatyeva vastutastasyaiva tadrUpatvAttasmAttadabhAvAthIM vadhapariNAmAbhAvArthI jJAnAdiSu sadA yateta tatpratipakSatvAt iti evaM vastusthitimabhidhAyAdhunA paropanyastahetoranekAntikatvamudbhAvayati / bahutarakammovakkamabhAvo vegaMtio na jaM kei / bAlA vi ya ghovAU havaMti vuDDA vi dIhAU // 233 // Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / [bahutarakarmopakramabhAvo'pi ekAntiko na yat kecit / bAlA api ca stokAyuSaHbhavanti vRddhA api dIrghAyuSaH233 bahutarakarmopakramabhAvo'pi bAlAdivRddhAdiSvekAntiko na yadyasmAtkecana bAlA api stokAyuSo bhavanti vRddhA api dIrghAyuSastathA loke darzanAditi / tamhA savvesi ciya vahami pAvaM apaavbhaavhiN| bhaNiyamahigAibhAvo pariNAmavisesao paay||234|| [tasmAtsarveSAmeva vadhe pApaM apaapbhaavaiH|| bhaNitamadhikAdibhAvaH pariNAmavizeSataHprAyaH 234] yasmAdevaM tasmAtsarveSAmeva bAlAdInAM vadhe pApamapApabhAvaivIMtarAgairbhaNitaM adhikAdibhAvastasya pApmanaH pariNAmavizeSataHprAyo bhaNita iti vartate prAyograhaNaM tapasvItarAdibhedasaMgrahArthamiti // sAMpratamanyavAdasthAnakam saMbhavai vaho jesiM jujjai tesiM nivitikaraNaM pi| AvaDiyAkaraNami ya satinirohA phalaM ttth||235|| [saMbhavati vadho yeSu yujyate teSu nivRttikaraNamapi / ApatitAkaraNe ca zaktinirodhAt phalaM tatra // 235 // ] saMbhavati vadho yeSu kRmipipIlikAdiSu yujyate teSu nivRttikaraNamapi viSayApravRtteH ApatitAkaraNe ca paryupasthitAnAsevane ca sati zaktinirodhAtphalaM tatra yujyata iti vartate aviSayazasyabhAvayostu kutaH phalAmati / tathA cAha Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sttiikshshraavkprjnyptyaakhyprkrnnN| 127 no avisae pavitI tannivittii acrnnpaanniss| jhasanAyadhammatulaM tattha phalamabahubhayaM kei // 236 // [no'viSaye pravRttiH tannivRttyA acrnnpaanneH|| jhaSajJAtadharmatulyaM tatra phalamabahumataM kecit // 236 // ] no'viSaye nArakAdau pravRttirvadhakriyAyAstatazca tannivRttyA aviSayapravRttinivRttyA acaraNapANeH chinnagodukarasya jhapajJAtadharmatulyaM chinnagodukarasya matsyanAze dharma ityevaM kalpaM tatra nivRttI phalaM abahumataM viduSAmazlAghyaM kecana manyanta ityeSa pUrvapakSaH / anottrmaah|sNbhvti vadho yeSvityuktaM atha ko'yaM saMbhava iti / kiM tAva tavvahu cciya uyAhu kAlaMtareNa vahaNaM tu / kiMvAvahu ti kiM vA satIko saMbhavoettha // 237 // [kiM tAvattadadha eva utAho kAlAntareNa hananameva / kiM vA avadhaH kiM vA zaktiH kaH saMbhavaH atra // 237 // ] kiM tAvattadvadha eva teSAM vyApAdyamAnAnAM vadhastadvadhaH kriyArUpa eva utAho kAlAntareNa hananaM jighAMsanameva vA kiM avadho avyApAdanamityarthaH kiM vA zaktiH vyApAdakasya vyApAdyaviSayA kaH saMbhavo'tra prakrama iti sarve'pyamI pakSA dussttaaH| tathA cAha jai tAva tavvahucciya alaM nivitii avisayAe u| kAlaMtaravahaNaMmi vi kiM tIe niymbhNgaao||23|| 1 sarveSUpalabdhapustakAdazeSu etAdRzameveti nAsmAkaM mniissonmesso'tr| Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / [ yadi tAvattavadha eva alaM nivRttyA aviSayayaiva / kAlAntarahanane'pi kiM tayA niyamabhaMgAt // 238 // ] yadi tAvattadvadha eva teSAM vyApAdyamAnavadhakriyaiva saMbhava iti atra doSamAha alaM nivRttyA na kiMcidvadhanivRttyAviSayayeti hetuH nimittakAraNahetuSu sarvAsAM prAyo darzanamiti vacanAt aviSayatvaM ca vadhakriyAyA eva saMbhavatvAtsaMbhave ca sati nivRttyabhyupagamAt tatazca vadhakriyAniyamabhAve aviSayA vadhanivRttiriti / kAlAntarahanane'pi niyamataH saMbhave'bhyupagamyamAne kiM tayA nivRttyA na kiMcidityarthaH kuta ityAha niyamabhaGgAt saMbhava eva sati nivRtyabhyupagamaH saMbhavazca kAlAntarahananameveti niyamabhaGga iti| caramavikalpadvayAbhidhitsayAha avahe vi no pamANaM suddyaraM avisao ya visao se| satI u kajjagammA sai taMmi kiM puNo tiie||239|| [avadhe'pinapramANaMsuSTutaraM aviSayazca viSayaH tasyAH / zaktistu kAryagamyA sati tasmin kiM punastayA 239] avadhe'pi na pramANaM yadyavadhaH saMbhavaH ityatrApi pramANaM na jJAyate eteSAmasmAdavadha iti suSThutaraM atitarAM aviSayazca viSaya se tasyA nivRtteH aviSayatvaM tu teSAM vadhAsaMbhavAt avadhasyaiva saMbhavatvAt asmiMzca sati nivRttyabhyupagamAditi / zaktistu kAryagamyA vadhazaktirapi saMbhavo na yujyate yato'sau kAryagamyaiveti Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIka zrAvakaprajJatyAkhyaprakaraNaM / 129 na vadhamantareNa jJAyate sati ca tasminvadhe kiM punastayA nivRttyA tasya saMpAditatvAdeveti / saMbhavamadhikRtya pakSAntaramAha jajjAIo a hao tajjAIesa saMbhavo tassa / tesu saphalA nivittI na juttameyaM pi vabhicArA 240 [ yajjAtIya eva hataH tajjAtIyeSu saMbhavastasya / teSu saphalA nivRttiH na yuktametadapi vyabhicArAt 240 ] yajjAtIya eva hataH syAt kRmyAdistajjAtIyeSu saMbhavastasya vadhasya atasteSu saphalA nivRttiH saviSayatvAditi etadAzaGkayAha / na yuktametadapi vyabhicArAt vyabhicAramevAha // - vAvAijjai koI hae vi manuryami annamaNuNaM / ahaviya sIhAo dIsai vahaNaM pi vabhicArA241 [ vyApAdyate kazcit hate 'pi manuSye 'nyamanuSyeNa / ahate'pi ca siMhAdau dRzyate hananaM api vyabhicArAt 241 vyApAdyate kazcideva hate 'pi manuSye sakRt anyamanuSyeNa tathA loke darzanAt ato yajjAtIyastu hatastajjAtIyeSu saMbhavastaMsyeti naikAntaH tenaiva anyamanuSyeNaiva vyApAdanAt tathA ahate 'pi ca siMhAdau Ajanma dRzyate hananaM kAdAcitkamiti vyabhicAra iti / niyamo na saMbhavo iha haMtacA kiM tu sattimittaM tu sA jeNa kajjagammA tayabhAve kiM na sesesu // 242 // [ niyamo na saMbhava iha hantavyAH kiMtu zaktimAtrameva / sAyena kAryagamya tadabhAve kiM na zeSeSu // 242 // ] .... Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 sttiikshraavkprjnyptyaakhyprkrnnN| niyamo na saMbhava ihAvazyatA na saMbhava ihocyate yaduta yajAtIya eko hatastajjAtIyAH sarve 'pi hantavyA yajjAtIyastu na hatastajAtIyA na hantavyA eva kintu zaktimAtrameva tajAtIyetareSu vyApAdanazaktimAtrameva saMbhavaH / tatkathaM doSo 'nantarodito naivetyabhiprAya iti etadAzaGkayAha // sA yena kAryagamyeti sA zaktiryasmAtkAryagamyA vartate ato doSa iti vadhamantareNa tadaparijJAnAt sati ca tasmin kiM tayetyabhihitamevaitat / atha sA kAryamantareNApyabhyupagamyate iti etadAzaGkayAha / tadabhAve kAryAbhAve kiM na zeSeSu sattveSu sAbhyupagamyate tathA ca satyavizepata eva nivRttisiddhiriti / syAdetanna sarvasattveSu sA ato nAbhyupagamyata iti Aha ca nAragadevAIsuM asaMbhavA smymaannsiddhiio| itu cciya tassiddhI asuhAsayavajaNamaduTThA // 243 // [naarkdevaadissvsNbhvaatsmymaansiddheH| ata eva tatsiddhiH azubhAzayavarjanamaduSTA // 243 // ] nArakadevAdiSvasaMbhavAdvyApAdanazakternirupakramAyuSasta iti AdizabdAdevakurunivAsyAdiparigrahaH kuta etaditi cet samayamAnasiddherAgamaprAmANyAditi / etadAzaGkayAha / ata eva samayamAnasiddheH tasiddhiH sarvaprANAtipAtanivRttisiddhiH "savvaM bhaMte pANAivAyaM paccakkhAmi" ityAdivacanaprAmANyAd AgamasyApyaviSayapravRtirduSTaiveti etadAzaGkayAha azubhAzayavarjanamiti Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / 131 kRtvA aduSTA tadvadhanivRttiH antaHkaraNAdisaMbhavAlaMbanatvAcceti vakSyatIti // AvaDiyAkaraNaM pihu na appamAyAo niyamao annaM / annate tabbhAve vi haMta vihalA taI hoi // 244 // [ApatitAkaraNamapi naivApramAdAnniyamato 'nyat / anyatve tadbhAce 'pi hanta viphalA takA bhvti||244||] ApatitAkaraNamapi pUrvapakSavAdyupanyastaM nApramAdAniyamato 'nyat api tvapramAda eva taditi / anyatve 'pramAdAdarthAntaratve ApatitAkaraNasya tadbhAve 'pyapramAdabhAve 'pi haMta viphalAsau ni. vRttirbhavati iSyate cAvipratipattyA apramattatAyAM phalamiti // aha parapIDAkaraNe IsiMvahasattivipphuraNabhAve / jo tIi niroho khalu AvaDiyAkaraNameyaM tu // 24 // [atha parapIDAkaraNe ISaddhazaktivisphuraNabhAve / yaH tasyAH nirodhaH khalu aaptitaakrnnmetdev||24||] athaivaM manyeta paraH parapIDAkaraNe vyApAdyapIDAsaMpAdane sati ISadvadhazaktivisphuraNabhAve vyApAdakasya manAgvadhasAmarthya vijuMbhaNasattAyAM satyAM yastasyAH zaktanirodho duSkaratara ApatitAkara. Nametadeveti etadAzaGkayAha // vihiuttaramevayaM aNeNa satI u kajagammati / vipphuraNaM pi hu tIe buhANa no bahumayaM loe||246|| Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 saTIka zrAvakaprajJadhyAkhyaprakaraNaM / [ vihitottaramevedaM anena zaktistu kAryagamyeti / visphuraNamapi tasyAH eva budhAnAM na bahumataM loke // 246 // ] vihitottaramevedaM keneti atrAha anena zaktistu kAryagamyeti (242)visphuraNamapi tasyAH zakterbudhAnAM na bahumataM loke maraNAbhAve 'pi parapIDAkaraNe bandhAditi // evaM ca jAnivittI sA ceva vaho 'havAvi vahaheU / visao visu cciya phuDaM aNubaMdhA hoi nAyacA 247 [ evaM ca yA anivRttiH saiva vadho 'thavApi vadhahetuH / viSayo 'pi saiva sphuTaM anubandhAt bhavati jJAtavyA 247 evaM ca vyavasthite sati, yA anivRttiH saiva vadho nizcayataH pramAdarUpatvAt, athavApi vadhaheturanivRttito vadhapravRtteH viSayo 'pi vastuto gocaro 'pi saivAnivRttirvadhasya sphuTaM vyaktaM anubaMdhAtma vRtyadhyavasAyAnuparamalakSaNAdbhavati jJAtavyA asyA eva vadhasAdhakatvaprAdhAnyakhyApanArtha hetuviSayAbhidhAnamaduSTameveti / amumevArtha samarthayannAha hiMsAipAyagAo appaDivirayassa atthi aNubaMdho / atto aNivattIo kulAiveraM va niyameNa // 244 // [ hiMsAdipAtakAt aprativiratasya astyanubandhaH / ataH anivRtteH kulAdivairavat niyamena // 248 // ] hiMsAdipAta kAdAdizabdAt mRSAvAdAdiparigrahaH aprativiratasyAnivRttasyAstyanubandhaH pravRttyadhyavasAyAnuparamalakSaNaH upapa Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sttiikshraavkjnyptyaakhyprkrnnN| 133 ttimAha ata evAnivRtteH pravRtteH kulAdivairavanniyamenAvazyatayeti / dRSTAntaM vyAcikhyAsurAha // jesi miho kulaveraM appaDiviraIu tesimannonnaM / vahakiriyAbhAmivina taM sayaM ceva uvsmi||249|| [yeSAM mithaH kulavairaM aprativirateH teSAmanyo'nyam / vadhakriyAbhAve 'pi na tatvayamevopazAmyati // 249 // ] yeSAM puruSANAM mithaH parasparaM kulavairamanvayAsaMkhaTaM aprativirateH kAraNAtteSAM anyonyaM parasparaM vadhakriyAbhAve 'pi sati na tatsvayamevopazAmyati kiM tUpazamitaM saditi tato ya tannimitaM iha baMdhaNamAi jaha tahA bNdho| sanvesu nAbhisaMdhI jaha tesuM tassa to natthi // 250 // [ tatazca tannimittaM iha bandhanAdi yathA tathA bandhaH / sarveSu na abhisaMdhiH yathA teSu tasya tato nAsti 250] tatazca tasmAdanupazamAttannimittaM vairanibandhanamiha baMdhanAdi baMdhavadhAdi yathA bhavati teSAM, tathetareSAmanivRttAnAM tannibandhano bandha iti atrAha sarveSu prANiSu nAbhisaMdhiyApAdanapariNAmo yathA teSu draMganivAsiSu vairavata iti tasya pratyAkhyAtustato nAsti bandhaH iti tathAhi te 'pi na yathAdarzanameva prANinAM baMdhAdi kurvanti kiMtu vairidraMganivAsinAmeva evaM pratyAkhyAturapi na sarveSu vadhAbhisaMdhiriti tadviSaye baMdhAbhAva iti / etadAzaMkyAha Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 sttiikshraavkprjnyptyaakhyprkrnnN| asthi cciya abhisaMdhI avisesapavitio jahA tesu / apavitI ya viNivittIjo u tesi vadoso u||251|| [astyevAbhisaMdhiravizeSapravRttitaH yathA teSu / apravRttAvapi anivRttija eva teSAM doSa eva // 251 // ] astyevAbhisaMdhiranantaroditalakSaNaH sarveSu kuto 'vizeSapravRttitaH sAmAnyena vadhapravRtteH yathA teSu ripudraMganivAsiSu vairavataH . tatazcApravRttAvapi vadhe anivRttija eva teSAmiva vairavatAM doSa evamanivRttasya garbhArtho bhAvita eveti adRSTAnta evAyaM sarvasatvaivairAsaMbhavAditi AzaGkayAha sabjesi virAhaNao paribhogAo ya haMta verAI / siddhA aNAinihaNo jaM saMsAro vicito ya // 252 // [sarveSAM virAdhanAt paribhogAca hanta vairAdayaH / siddhAH anAdinidhano yat saMsAro vicitrshc||252||] sarveSAM prANinAM virAdhanAttena tena prakAreNa paribhogAcca srakcandanopakaraNatvena hanta vairAdayaH siddhAH haMta saMpreSaNe sthAnAntaraprApaNe sati vaironmAthakAdayaH kUTayantrakAdayaH pratiSThitAH sarvasattvaviSayA iti / upapattyantaramAha / anAdinidhano yatsaMsAro vicitrazcAto yujyate sarvametaditi upasaMharannAha / tA baMdhamaNicchaMto kujA sAvajjajogaviniviti / avisayaanivittIe suhabhAvA daDhayaraM sbhve||253|| Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sttiiknaavkprjnylyaakhyprkrnnN| 135 [tasmAt bandhamanicchan kuryAt sAvadyayoganivRttim / aviSayAnivRttyA azubhabhAvAt dRDhataraM sa bhvet||253||] yasmAdevaM tasmAdvandhamanicchannAtmanaH karmaNAM kuryAtsAvadyayogavinivRttimoghataH sapApavyApAranivRttimityarthaH aviSayAnivRtyA nArakAdivadhAbhAve 'pi tadanivRttyA azubhabhAvAdaviSaye pi vadhaviratiM na karotItyazubho bhAvastasmAt dRDhataraM sutarAMsa bhavedvandho bhAvapradhAnatvAttasyeti ito ya imA jutA jogatiganibaMdhaNA pvitiio| jaMtA imIi visao sabu cciya hoI vineo||254|| [itazceyaM yuktA yogatrikanibaMdhanA prvRttiH|| yad asyAH viSayaH sarva eva bhavati vijJeyaH // 254 // ] itazceyaM nivRttiyuktA yogatrikanibandhanA manovAkAyayogapUvikA pravRttiryadyasmAdasyA anivRtteviSayaH sarva eva bhavati vijJeyaH pAThAntaraM yogatrikanibandhanA nivRttiryasmAtsaMgatArthameveti tathA caah| kiM ciMtei na maNasA kiM vAyAe na jaMpae pAvaM / na ya ito vi na baMdho tA viraI sabahA kujjA 255 [kiM cintayati na manasA kiM vAcA na jalpati pApam / na ceto 'pi na bandhaH tasmAdviratiM sarvathA kuryAt55] kiM cintayati na manasA aniruddhatvAtsarvatrApratihatatvAt tasya kiM vAcA na jalpati pApaM tasyA api prAyo'niruddhatvAditi na Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sttiikshraavkprjnyptyaakhyprkrnnN| cAto 'pi yogadvayavyApArAnna bandhaH kiM tu bandha eva yasmAdevaM tattasmAdviratiM sarvathA kuryAt avizeSeNa kuryAdityarthaH // . ' evaM micchAdasaNaviyappavasao 'samaMjasaM keii| jaMpati jaM pi annaM taM pi asAraM muNeyacvaM // 256 // [evaM mithyAdarzanavikalpavazataH asamaMjasaM kecit / jalpanti yadapi anyat tadapi asAraM muNitavyam 256 evamuktaprakAraM mithyAdarzanavikalpasAmarthyena asamaMjasamaghaTamAnaka kecana kuvAdino jalpanti yadapyanyatkiMcittadapyasAraM muNitavyamuktanyAyAnusArata eveti / uktamAnuSaGgikam / adhunA prkRtmaah| paDivajjiUNa ya vayaM tassaiyAre jahAvihiM nAuM / saMpunapAlaNaTThA parihariyacvA payatteNaM // 257 // [pratipadya ca vrataM tasyAticArA yathAvidhi jJAtvA / saMpUrNapAlanArtha parihartavyAH prayatnena // 257 // : pratipadya cAGgIkRtya ca vrataM tasya vratasyAticArA atikramaNahetavo yathAvidhi yathAprakAraM jJAtvA parihartavyAH sarvaiH prakArairvajanIyAH prayatneneti yogaH kimartha saMpUrNapAlanArtha na hyaticAravataH saMpUrNA tatpAlanA tadbhAve tatkhaMDanAdiprasaMgAditi / tathA cAha baMdhavahachavicchee aibhAre bhatapANavucchee / kohAidUsiyamaNo gomaNuyAINa no kujjA // 25 // Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJatyAkhyaprakaraNaM / 137 [ bandhavadhachavicchedAn atibhAraM bhaktapAnavyavacchedam / krodhAdidUSitamanAH gomanuSyAdInAM na kuryAt 258 ] tatra bandhanaM bandhaH saMyamanaM rajjudAmanakAdibhiH // 1 // hananaM vadhastA DanaM kezAdibhiH / 2 / chaviH zarIraM tasya chedaH pATanaM karapatrAdibhiH / 3 / bharaNaM bhAraH atibharaNaM atibhAraH prabhUtasya pUgaphalAdeH skandhapRSThAropaNamityarthaH / 4 / bhaktamazanamodanAdi pAnaM peyamudakAdi tasya vyavacchedo nirodhaH adAnamityarthaH / 5 / etAnsamAcarannaticarati prathamANuvrataM etAn krodhAdidUSitamanA na kuryAditi anenApavAdamAha anyathAkaraNe'pratiSedhAvagamAt // tadatrAyaM pUrvAcAryoktavidhiH / baMdho duviho dupayANaM cauppayANaM ca aTThAe aNaTThAe aNaTTAe na vaTTae baMdhiraM, aTThAe duviho sAvekkho niravekkho ya, niravekkho nicalaM dhaNiyaM jaM baMdhai, sAvekkho jaM dAmagaMThiNA jaM ca sakkei palivaNagAdisu muMciDaM chiMdiDaM vA Na saMsarapAsaeNaM baMdheyavvaM evaM tAva uppayANaM, dupayApi dAso dAsI vA coro vA putto vA Na paDhaMtagAi jai bajjhanti to sAvekkhA baMdheyavvA rakkhiyavvA ya jahA aggibhayAdisu Na viNassaMti, tANi kira dupayacauppayANi sAvageNaM gehiyavvANi jANi abaddhANi caiva acchaMti / vaho vi taha ceva vo nAma tAlaNaM aTThAe Niravekkho niddayaM tAlei sAvekkho puNa puvvameva bhIyapariseNa hoyavvaM jai na karejja to mammaM motuM tAhe layAe doreNa vA ekkaM do tinnivA vAre tAlei / chaviccheo Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 sttiikshraavkprjnyptyaakhyprkrnnN| aNaDhAe taheva Niravekkho hatthapAyakannahoThThaNakkAi niddayAe chidai sAvekkho gaMDaM vA araiyaM vA chiMdeja vA daheja vA |aibhaaronn Aroveyavyo, puTviM ceva jA vAhaNAe jIviyA sA muttavvA na hoja annA jIviyA tAhe dupado jaM sayaM ceva ukkhivai uttArei vA bhAraM evaM vahAvijai baillANaM jahA sAbhAviyAo vi bhArAo UNao kIrai halasagaDesu vi velAe ceva muMcai AsahatthIsu vi esa ceva vihI / bhattapANaoccheo Na kassai kAyavyo tikkhacchuho mA mareja taheva aNaTThAe dosA pariharejA sAvekkho puNa roganimittaM vA vAyAe vA bhaNejA ajaM Na te demitti saMtiNimittaM vA uvavAsaM kArAvejA savvattha vi jayaNA jahAthUlagapANAivA* yassa aiyAro na bhavai tahA paiyavvaMti // Aha ca parisuddhajalaggahaNaM dAruyadhannAiyANa taha ceva / gahiyANa vi paribhogo vihIi tasarakkhaNaTThAe 259 [parizuddhajalagrahaNaM dArudhAnyAdInAM tathaiva ca / gRhItAnAmapi paribhogo vidhinA sarakSaNArtham259] parizuddhajalagrahaNaM vastrapUtatrasarahitajalagrahaNamityarthaH dArudhAnyAdInAM ca tathaiva parizuddhAnAM grahaNaM anIlAjIrNAnAM dArUNAM akITavizuddhasya dhAnyasya AdizabdAttathAvidhopaskaraparigrahaH / gRhItAnAmapi paribhogo vidhinA kartavyaH parimitapratyupekSitAdinA kimarthaM trasarakSaNArtha dvIndriyAdipAlanArthamiti // Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJaSTyAkhyaprakaraNaM / . 139 uktaM sAticAraM prathamANuvratam adhunA dvitIyamucyate / thUlamusAvAyassa u viraI duccaM sa paMcahA hoi| kannAgobhuAliyanAsaharaNakUDasakkhijje // 260 // [sthUlamRSAvAdasya tu viratiH dvitIyaM sa paJcadhA bhvti| kanyAgobhUmyanRtanyAsaharaNakUTasAkSitvAni // 260 // ] sthUlamRSAvAdasya tu viratiddhitIyamaNuvratamiti gamyate / mRSAvAdo hi dvividhaH sthUlaH sUkSmazca / tatra paristhUlavastuviSayo 'tiduSTavivakSAsamudbhavaH sthUlo viparItastvitaro na ca tenehAdhikAraH zrAvakadharmAdhikAratvAtsthUlasyaiva prakrAntatvAt / tathA cAha / sa paJcahA bhavati sa sthUlo mRSAvAdaH paJcaprakAro bhavati / kanyAgobhUmyanRtanyAsaharaNakUTasAkSitvAni / anRtazabdaH padatraye pratyekamabhisaMbadhyate / tadyathA / kanyAnRtamityAdi tatra kanyAviSayamanRtaM kanyAnRtaM abhinnakanyakAmeva bhinnakanyakA vakti viparyayo vA / evaM gavAnRtaM alpakSIrAmeva bahukSIsaM vakti viparyayo vA / evaM bhUmyanRtaM. parasatkAmevAtmasatkAM vakti vyavahAre vA niyukto 'nAbhavadvyavahAreNaiva kasyacidrAgAdyabhibhUto vakti asyeyamAbhavatIti / nyasyate nikSipyata iti nyAso rUpakAdyarpaNaM tasyA paharaNaM nyAsApahAraH adattAdAnarUpatvAdasya kathaM mRssaavaadtvmi| ti ucyate apalapato mRSAvAda iti / kUTasAkSikaM utkocamatsarAdhabhibhUtaH pramANIkRtaH san kUTaM vaktIti vajjaNamiha paJcataM Aha kamArAigoyaro kaha nn| eyaggahaNAu cciya gahio naNu so vi diDabbo 261 Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 saTIka zrAvakaprajJaghyAkhyaprakaraNaM / [ varjanamiha pUrvoktaM Aha kumArAdigocaraH kathaM nu / etagrahaNAdeva ca gRhIto nanu 'sAvapi dRSTavyaH 261] varjanamiha mRSAvAde pUrvoktaM " uvautto gurumUle" ( 108 ) ityAdinA granthena Aha paraH kumArAdigocaraH kathaM nu akumAraM kumAraM bruvataH AdizabdAdavidhavAdyanRtaparigrahaH atiduSTavivakSAsamudbhavo 'pyeSa bhavati na tu sUtre upAttaH tadetatkathaM AcArya Aha etagrahaNAdeva ca kanyAnRtAdigrahaNAdeva ca nanu gRhIto 'sAvapi kumArAdigocaro mRSAvAdo draSTavyaH upalakSaNatvAditi // paDivajjiUNa ya vayaM tassaiyAre jahAvihiM nAuM / saMpuna pAlaNaTThA parihariyA payatteNaM // 262 // pUrvavat ( 257 ) sahasA abbhakkhANaM rahasA ya sadAramaMtabheyaM ca / mosovaesayaM kUDalehakaraNaM ca vajjijjA // 263 // [ sahasAbhyAkhyAnaM rahasyena ca khadAramaMtrabhedaM ca / mRSopadezaM kUTalekhakaraNaM ca varjayet // 263 // . sahasAnAlocyAbhyAkhyAnaM sahasAbhyAkhyAnaM abhyAkhyAnamabhizapanamasadadhyAropaNaM tadyathA "cauraH tvaM pAradAriko vA" ityAdi |1| rahaH ekAntastatra bhavaM rahasyaM tena tasminvAbhyAkhyAna rahasyAbhyAkhyAnaM etaduktaM bhavati ekAnte mantrayamANAn vaktyete / hIdaM cedaM ca rAjApakAritvAdi mantrayante iti |2| svadAramantrabhedaM 'ca svakalatravizrabdhabhASitAnyakathanaM cetyarthaH // 3 // mRSopadezamasadupa Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sttiikshraavkprjnyptyaakhyprkrnnN| 141 dezamidamevaM caivaM ca kurvityAdilakSaNaM / 4 / kUTalekhakaraNamanyamudrAkSaravimvasarUpalekhakaraNaM ca vrjyet|5| yata etAni samAcarannaticarati dvitIyamaNuvratamiti // buddhIi nieUNaM bhAsijjA ubhayalogaparisuddhaM / saparobhayANa jaM khalu na sabahA pIDajaNagaM tu // 264 // [buddhyA nirIkSya bhASeta ubhayalokaparizuddham / khaparobhayAnAM yat khaluna sarvathA pIDAjanakaM tu||264||] buddhyA nirIkSya samyagAlocyeti bhAvaH bhASeta brUyAt ubhayalokaparizuddhaM ihalokaparalokAviruddhaM svaparobhayAnAM yat khalu na sarvathA pIDAjanakaM tatra svapIDAjanakaM piGgalasthapativacanavat pa rapIDAjanakaM caurastvamityAdi evamubhayapIDAjanakamapi draSTavyamiti uktaM dvitIyANuvrataM sAMprataM tRtIyamAha / thUlamadatAdANe viraI taccaM duhA ya taM bhaNiyaM / sacitAcitagayaM samAsao vIyarAgehiM // 265 // [sthUlAdattAdAne viratiH tacca dvidhA ca tad bhaNitam / sacittAcittagataM samAsataH viitraagaiH||265|| ihAdattAdAnaM dvidhA sthUlaM sUkSmaM ca / tatra paristhUlaviSayaM cauyoropaNahetutvena prasiddhamatiduSTAdhyavasAyapUrvakaM sthUlaM / viparItamitarat / tatra sthUlAdattAdAnaviSayA viratinivRttistRtIyamaNu-. vratamiti gamyate / dvidhA ca tadadattAdAnaM bhaNitaM samAsataH saMkSepeNa vItarAgairahadbhiriti yogH| sacittAcittagatamiti sacittA Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 sttiikshraavkprjnyptyaakhyprkrnnN| dattAdAnaM acittAdattAdAnaM ca / tatra dvipadAdevastunaH kSetrAdau sunyastadunyastavismRtasya svAminA adattasya cauryabuddhyA grahaNaM sacittAdattAdAnaM tathA vastrakanakAderacittAdattAdAnamiti / bheeNa lavaNaghoDagasuvanaruppAiyaM aNegavihaM / - vajjaNamimassa sammaM puvuteNeva vihiNA u // 266 // [ bhedena lavaNaghoTakarUpyasuvarNAdyanekavidham / varjanamasya samyak pUrvoktenaiva vidhinA // 266 // ] bhedena vizeSeNAdattAdAnaM lavaNaghoTakarUpyasuvarNAdyanekavidhamanekaprakAraM lavaNaghoTakagrahaNAtsacittaparigrahaH rUpyasuvarNagrahaNAdacittaparigraha iti varjanamasyAdattAdAnasya samyak pUrvoktena vidhinA upayukto gurumUle (108) ityAdineti / paDivajjiUNa ya vayaM tassaiyAre jahAvihiM nAuM / saMpunapAlaNaThA parihariyavA payateNaM // 267 // pUrvavat (257), aticaaraanaah| vajjijjA tenAhaDatakarajogaM viruddharajaM c| * kUDatulakUDamANaM tappaDirUvaM ca vavahAraM // 26 // [varjayet stenAhRtaM taskaraprayoga viruddharAjyaM ca / kUTatulAkUTamAne tatpratirUpaM ca vyavahAram // 268 // varjayet stenAhRtaM stenAzcaurAstairAhatamAnItaM kiMcitkuMkumAdi dezAntarAt tatsamarthamiti lobhAnna gRhnniiyaat||tthaa taskaraprayogaM taskarAzcaurAsteSAM prayogo haraNakriyAyAM preraNamabhyanujJA harata yU Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sttiikshraavkmjnyptyaakhyprkrnnN| 143 yamiti taskaraprayogaH enaM ca vrjyet|shviruddhraajymiti ca sUcanAdviruddharAjyAtikramaM ca varjayet viruddhanRpayo rAjyaM viruddharAjyaM tatrAtikramo na hi tAbhyAM tatra tadAgamanamanujJAtamiti / / tathA kUTatulAkUTamAne tulA pratItA mAnaM kuDavAdi kUTatvaM nyUnAdhikatvaM nyUnayA dadAti adhikayA gRhNAti / 4 / tathA tatpratirUpavyavaharaNaM tenAdhikRtena pratirUpaM sadRzaM tatpratirUpaM tena vyavaharaNaM yadyatra ghaTate vrIhyAdighRtAdiSu palaJjIvasAdi tasya tatra prakSepeNa vikrayastaM ca vrjyet|5|yt etAni samAcarannaticarati tRtIyANuvratamiti uciyaM mutUNa kalaM dabAikamAgayaM ca ukkarisaM / nivaDiyamavi jANato parassa saMtaM na ginhijjA 269 [ucitAM muktvA kalAM dravyAdikramAyAtaM cotkarSam / nipatitamapi jAnAnaH parasya satkaM na gRhNIyAt 269] ucitAM muktvA kalAM paJcakazatavRddhayAdilakSaNAM / dravyAdikramAyAtaM cotkarSa yadi kathaMcitpUgaphalAdeH krayaH saMvRtta ityaSTaguNo lAbhakaH akrUrAbhisaMdhinA grAhya evetyarthaH AdizabdaH svabhedaprakhyApakaH / tathA nipatitamapi jAnAnaH parasya satkaM na gRhNIyAt prayojanAntaraM coddizya samarpite pratibudhyatItyAdi gRhItvA pratyarpayedapIti // ___ uktaM tRtIyANuvrataM sAMprataM caturthamAha / paradArapariccAo sadArasaMtosa mo vi ya cautthaM / duvihaM paradAraM khalu urAlaveuvibheeNaM // 270 // Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 sttiikshraavkprjnyptyaakhyprkrnnN| [paradAraparityAgaH khadArasaMtoSo 'pi ca caturtham / dvividhaM paradAraM khalu audArikavaikriyabhedena // 270 // ] paradAraparityAgaH parakalatraparihAraH na vezyAparityAgaH svadAra-. saMtoSazca svakalatrasevanameva na vezyAgamanamapi caturthamityetaccaturthamaNuvrataM / paradAramapi dvividhamaudArikavaikriyabhedena audArika khyAdiSu vaikriyaM vidyAdharyAdiSviti // vajjaNaviha puvutaM pAvamiNaM jiNavarehiM pannataM / rAgAINa niyANaM bhavapAyavabIyabhUyANaM // 271 // [varjanamiha pUrvoktaM pApamidaM jinavaraiH prjnyptm| . rAgAdInAM nidAnaM bhavapAdapabIjabhUtAnAm // 271 // ] varjanamiha pUrvoktaM upayukta ityAdinA granthena (108 gAthA ) kimetadvaya'te ityAzaGkayAha pApamidaM paradArAsevanaM jinavaraiH prajJaptaM tIrthakaragaNadharaiH prarUpitamiti kiMviziSTaM rAgAdInAM nidAnaM kAraNaM kiMviziSTAnAM bhavapAdapabIjabhUtAnAM raagaadiinaamiti|| .. * paDivajjiUNa ya vayaM tassaiyAre jahAvihiM naauN| saMpunapAlaNahA parihariyavvA payateNaM // 272 // pUrvavat (257), atiicaaraanaah| itariyapariggahiyAparigahiyAgamaNaNaMgakIDaM ca / paravivAha karaNaM kAme tibvAbhilAsaM ca // 273 // [itvaraparigRhItAparigRhItAgamanAnaMgakrIDAH ca / paravivAhakaraNaM kAme tIvrAbhilASaH ca // 273 // . Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sttiiknaavkjnyptyaakhyprkrnnN| 145 itvaraparigRhItAgamanaM stokakAlaparigRhItAgamanaM bhATIpradAnena kiyantamapi kAlaM svvshiikRtveshyaamaithunaasevnmityrthH|1| aparigRhItAgamanaM aparigRhItA nAma vezyA anyasattAgRhItabhATI kulAGganA vA anAtheti tadgamanaM yathAkramaM svadArasaMtoSavatparadAravarjinoratIcAraH / 2 / anaGgakrIDA nAma kucakakSoruvadanAMtarakrIDA tIvrakAmAbhilASeNa vA parisamAptasuratasyApyAhAH sthUlakAdibhioSidavAcyapradezAsevanamiti / 3 / paravivAhakaraNamanyApatyasya kanyAphalalipsayA snehasaMbandhena vA vivAhakaraNaM svApatyeSvapi saGkhayAbhigraho nyAyya iti |4|kaame tIvrAbhilASazceti sUcanAtkAmabhogatIvrAbhilASaH kAmA zabdAdayaH bhogA rasAdayaH eteSu tIbrAbhilASaH atynttddhyvsaayitvm|5|etaani samAcarannaticarati caturthamaNuvratamiti // vajjijjA mohakaraM parajuvaidaMsaNAi saviyAraM ee khu mayaNabANA caritapANe viNAsaMti // 274 // [ varjayet mohakara parayuvatidarzanAdi savikAram / ete khalu madanabANA: cAritraprANAn vinAzayanti 274] varjayenmohakaraM parayuvatidarzanaM AdizabdAtsaMbhASaNAdiparigrahaH kiMbhUtaM savikAraM savibhramaM / ete darzanAdayo yasmAnmadanabANAzcAritraprANAn vinAzayantIti // uktaM ca / anizamazubhasaMjJAbhAvanAsannihatyA kuruta kuzalapakSaprANarakSAM nyjnyaaH| 10 Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJaghyAkhyaprakaraNaM / hRdayamitarathA hi strIvilAsAbhidhAnA madanazabaravANazreNayaH kANayanti // iti uktaM caturthamaNuvratamadhunA pazcamamAha / sacittAcittesuM icchA pariNAmamo ya pacamayaM / bhaNiyaM aNuvayaM khalu samAsao gaMtanANihiM 275 [ sacittAcitteSu icchAparimANaM ca paJcamakam / bhaNitamaNuvrataM khalu samAsataH anantajJAnibhiH 275 ] 146 sacittAcitteSu dvipadAdihiraNyAdiSu icchAyAH parimANamicchAparimANaM etAvatAmUrdhvamagrahaNamityarthaH / etatpaJcamamupanyAsakramaprAmANyAdbhaNitamaNuvrataM khalu samAsataH sAmAnyenAnantajJAnibhistIrthakarairiti // bheNa vittavatthUhiraNNamAIsu hoi nAya / dupayAMIsu ya sammaM vajjaNameyassa pugvRttaM // 276 // [ bhedena kSetra vAstuhiraNyAdiSu bhavati jJAtavyam / dvipadAdiSu ca samyak varjanametasya pUrvoktam // 276 // bhedena vizeSeNa kSetra vAstu hiraNyAdiSu bhavati jJAtavyaM, kiM icchAparimANamiti vartate, tatra kSetraM setu ketu ca ubhayaM ca, vAstvagAraM khAtamucchritaM khAtocchritaM ca, hiraNyaM rajatamaghaTitamAdizabdAddhanadhAnyAdiparigrahaH etadacittaviSayaM dvipadAdiSu cetyetatsacittaviSayaM dvipadacatuHpadApadAdiSu dAsIhastivRkSAdiSu samyak pravaca Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sttiikshraavkprjnyptyaakhyprkrnnN| 147 noktena vidhinA varjanametasya paJcamANuvrataviSayasya pUrvoktaM upayu. ko gurumUle ityAdinA grantheneti / paDivajjiUNa ya vayaM tassaiyAre jahAvihiM nAuM / saMpunnapAlaNahA parihariyavA payatteNaM // 277 // pUrvavata (257) khitAihirannAIdhaNAidupayAikuviyagassa thaa| samma visuddhacito na pamANAikkama kujjA // 27 // [kSetrAdeH hiraNyAdeH dhanAdeH dvipadAdeH kupyakasya tthaa| samyagvizuddhacitto na pramANAtikramaM kuryAt // 278 // ] kSetrAderanantaroditasya tathA hiraNyAderdhanAderdvipadAdeH kupyasya tathA AsanazayanAderupaskarasya samyak vizuddhacitto 'nirmAyo 'pramattaH san na pramANAtikramaM kuyoditi // bhAvijja ya saMtosaM gahiyamiyANiM ajaannmaannennN| thovaM puNo na evaM gihissAmoti ciMtijA 279 [bhAvayecca saMtoSaM gRhItamidAnImajAnAnena / stokaM punaH na evaM grahISyAmIti cintayet // 279 // bhAvayecca saMtoSaM kimanena vastunA parigRhItena tathA gRhItamidAnImajAnAnena stokamicchAparimANamiti puna vamanyasmiMzcatumAsake gRhISyAmIti na cintayedaticAra eSa iti gAthArthaH // uktAnyaNuvratAni sAMpratameSAmevANuvratAnAM paripAlanAya bhAva Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 sttiikshraavkprjnyptyaakhyprkrnnN| nAbhUtAni guNavratAnyabhidhIyante / tAni punastrINi bhavanti / tadyathA / digvatamupabhogaparibhogaparimANaM anarthadaNDaparivarjanamiti tatrAdyaguNavatasvarUpAbhidhitsayAha / uDamahe tiriyaM pi ya disAsu parimANakaraNamiha pddhm| bhaNiyaM guNavvayaM khalu sAvagadhammammi vIreNa // 20 // [Urdhvamastiryagapi ca dikSu parimANakaraNamiha prthmm| bhaNitaM guNavataM khalu zrAvakadharme vIreNa // 280 // 1 Urdhvamadhastiryak kiM dikSu primaannmiti| dizo hyanekaprakArA varNitAH zAstre tatra sUryopalakSitA pUrvA zeSAzca dakSiNAdikAstadanukrameNa draSTavyAH / tatrordhvadikpUrimANamUrdhvadivratametAvatI digUrva parvatAdyArohaNAdavagAhanIyA na parata iti / evaMbhUtamadhodikparimANaM adhodigvrataM etAvatyadhodik indrakUpAdyavataraNAdavagAhanIyA na parata iti / evaMbhUtaM tiryagdikparimANakaraNaM tiyandignataM etAvatI digkpUrveNAvagAhanIyA etAvatI dakSiNenetyAdi na parata ityevamAtmakaM etaditthaM tridhA dikSu parimANakaraNaM iha pravacane prathamamAcaM sUtrakramaprAmANyAt guNAya vrataM guNavrataM ityasmin hi satyavagRhItakSetrAdvahiH sthAvarajaMgamaprANigocaro daNDaH parityakto bhavatIti guNaH zrAvakadharma iti zrAvakadharmaviSayameva kena bhaNitamiti Aha vIreNa . vidArayati yatkarma tapasA ca virAjate / tapovIryeNa yuktazca tasmAdvIra iti smRtH|| Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIka zrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / tena iti caramatIrthakRtA guNavratamityuktamato guNadarzanAyAha, athavA guNatratAkaraNe doSamAha // tattAyagolakappo pamattajIvo'nivAriyappasaro / sarvvattha kiM na kujjA pArva takkAraNANugao // 21 // [ tatAyo golakalpaH pramattajIvo'nivAritaprasaraH / sarvatra kiM na kuryAt pApaM tatkAraNAnugataH // 289 // ] taptAyogolakalpastapta lohapiNDasadRzaH ko'sau pramattajIvaH pramAdayukta AtmAsAvanivAritaprasaro'nivRttyA apratihatapramAdasAmarthyaH san tathAgateH sarvatra kSetre kiM na kuryAtkuryAdeva pApa apuNyaM tatkAraNAnugataH pramAdapApakAraNAnugata iti // 149 paDivannammiya vihiNA imammi tavajjaNaM guNo niyamA / aiyArarahiyapAlaNabhAvassa vi tappa sUIo // 242 // [ pratipanne ca vidhinA asmin tadvarjanaM guNo niyamAt / aticArarahitapAlanabhAvasyApi tatprasUteH // 282 // ] pratipanne cAGgIkRte ca vidhinA sUtroktena asmin guNatrate tadvarjanaM pramAdapApavarjanaM guNo niyamAdAtmopakAro'vazyaMbhAvI na caivaM maMtavyaM etadarthaparipAlanabhAva eva jyAyAn natvetatpratipattiH kathamaticArarahitapAlanabhAvasyApi niraticArapAlanabhAvasyApi tatprasUterguNatratAdevotpAdAttathApratipattau hi tathApratipanna iti idamaticArarahitamanupAlanIyamato'syaivAticArAnabhidhitsurAha // Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 sttiikshraavkprjnyptyaakhyprkrnnN| uDamahe tiriyaM pi ya na pamANAikkama sayA kujjaa| taha ceva khitavuDhei kahiMci saiaMtaraddhaM ca // 23 // [UrdhvamadhastiyaMgapi ca na pramANAtikramaM sadA kuryAt / tathaiva kSetravRddhi kathaMcit smRtyantardhAnaM ca // 283 // ] UrdhvamadhastiyaMgapi ca na pramANAtikramaM sadA kuryAditi UrdhvadikpramANAtikramo yAvatparimANaM gRhItaM tasya atilaMghanaM tanna kuryAt / / evamadhodikUtiryadikpramANAtikramayorapi bhaavniiyN|2,3|tthaiv kSetravRddhiM na kuryAt yathedaM aticAratrayaM kSetravRddhizcaikato yojanazatamabhigRhItamanyato dazayojanAni tatastasyAM dizi samutpanne kArya yojanazatamadhyAdapanIyAnyeSAM dazAdiyojanAnAM tatraiva svabuddhyA prakSepo vRddhikaraNamiti / 4 / kathaMcit smRtyantardhAnaM na kuryAditi vartate smRtebhraMzo'ntardhAnaM smRtyantardhAnaM kiM mayA parigRhItaM kayA vA maryAdayetyevamanusmaraNamityarthaH / smRtimUlaM hi niyamAnuSThAnaM tadbhaze tu niyamata eva tadbhaza iti aticArateti 5 tatra vRddhasaMpradAyaH / urdu jaM pamANaM gahiyaM tassa uvari pavvayasihare rurake vA pakkhI vA makaDo vA sAvagassa vatthaM vA AbharaNaM vA gihiu pamANAiregaM bhUmi vaccejA tattha se Na kappae gaMtuMjAhe taM paDiyaM anneNa vA ANiyaM tAhe kappai eyaM puNa aTThAvayaujjaMtAdisu havejA evaM ahe kuviyAIsu vibhaasaa| tiriyaM japamANaM gahiyaM taM tiviheNa vikaraNeNa NAikkamiyavvaM / khettavuDDI Na kAyabvA so pubveNaM bhaMDaM gahAya gao jAvataM parimANaM tao pareNa taM bhaMDaM agghaitti kAuM Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sttiikshraavkprjnyptyaakhyprkrnnN| 151 avareNa jANi joyaNANi tANi puvvadisAe Na chubhejA siya volINo hojjA NiyattiyavvaM vissarIe vANa gaMtavvaM anno vina visajjiyavvo aNANAe koi gao hojA jaM visumariyakhettagaeNa laddhaM aNANAhigaeNa vA taM Na gihijai / uktaM sAticAraM prathamaM guNavataM adhunA dvitiiymucyte| uvabhogaparIbhoge bIyaM parimANakaraNamo neyaM / aNiyamiyavAvidosA nabhavaMti kayammi guNabhAvo264 [upabhogaparibhogayoH dvitIyaM parimANakaraNaM vijJeyam / aniyamitavyApidoSAH na bhavanti kRte gunnbhaav|284||] upabhogaparibhogayoriti upabhogaparibhogaviSaye yatparimANakaraNaM tadeva dvitIyaM guNavataM vijJeyamiti padaghaTanA padArthastu upabhujyata ityupabhogaH azanAdirupazabdasya sakRdarthatvAtsakRdbhujyata ityarthaH paribhujyata iti paribhogo vastrAdiH punaH punaH bhujyata iti bhAvaH parizabdasyAbhyAvRttyarthatvAdayaM cAtmakriyArUpo pi bhAvato viSaye upacarito viSayaviSayiNorabhedopacArAdanta go vA upabhogaH upazabdasyAntarvacanatvAt bahi go vA paribhogaH parizabdasya bahirvAcakatvAdetatparimANakaraNaM etAvadidaM bhoktavyamupabhoktavyaM vA ato'nyannetyevaMrUpaM asmin kRte guNamAha aniyamite asaMkalpite ye vyApinastadviSayaM vyAptuM zIlA doSAste na bhavanti kRte. 'smiMstadvirateriti guNabhAvo'yamatra guNa iti sAMpratamupabhogAdibhedamAha // Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 152 sttiikshraavkprjnyptyaakhyprkrnnN| so duviho bhoyaNao kammayao ceva hoi naaybo| aiyAreviya itthaM vucchAmi puDho samAseNaM // 25 // [sa dvividhaH bhojanato karmatazcaiva bhavati jJAtavyaH / aticArAnapica etayoH vakSye pRthak samAsena // 285 // ] sa upabhogaH paribhogazca dvividho dviprakAraH bhojanato bhojanamAzritya karmatazcaiva bhavati jJAtavyaH karma cAGgIkRtyetyarthaH / tatra bhojanataH zrAvakeNotsargato niravadyAhArabhojinA bhavitavyaM / karmato 'pi prAyo niravadyakarmAnuSThAnayuktena vicitratvAcca dezaviratezcitro 'trApavAda ityata evedamevedameveti vA sUtre na niyamitamaticArAbhidhAnAcca vicitrastadvidhiH svadhiyAvaseya iti / tathA ca vRddhasaMpradAyaH / " bhojanao sAvago ussaggeNa phAsuyaM esaNiyaM AhAraM AhArejjA, tassAsati aNesaNIyamavi sacittavajaM tassAsati aNaMtakAyaM bahubIyANi pariharejA, asaNe allagamUlagamaMsAdi pANe maMsarasamajAi khAime paMcuMbariMgAdi sAdime mahumAi evaM paribhoge vi vatthANi thUladhavalappamullANi parimiyANi paribhujejA sAsaNagoravatthasucario varasibhASA yAva devadUsAi paribhogeNa vi parimANaM karejA, kammao vi akammo Na tarai jIviuM tAhe aJcantasAvajANi pariharejA etthaM pi ekasiM ceva jaM kIrai kammaM paharavavaharaNAdi vivarakAe tamuvabhogo puNo puNo ya jaMtaM puNa paribhogo tti anne puNa kammaparake uvabhogaparibhogajoyaNaM Na kariti uvannAsoya eyassuvabhogaparibhogakAraNabhAvaNaMti" iti kRtaM prasaGgena / Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sttiikshraavkjnyptyaakhyprkrnnN| 153 ihedamapi cAticArarahitamanupAlanIyamiti tadabhidhitsayAha / aticArAnapi caitayorbhojanakarmaNorvakSye'bhidhAsye pRthak pratyeka samAsena sNkssepenneti| tatra bhojanato'bhidhitsayAha / sacitAhAraM khalu tappaDibaddhaM ca vajae samma / appoliyaduppoliyatucchosahibhakkhaNaM ceva // 26 // [sacittAhAraM khalu tatpratibaddhaM ca varjayet samyak / apakkaduHpakkatucchauSadhibhakSaNaM caiva // 286 // ] sacittAhAraM khalu sacetanaM mUlakandAdikaM tatpratibaddhaM ca vRkSasthagundapakkaphalAdilakSaNaM varjayenniharetsamyaka pravacanoktena vidhinA tathA apakvaduHpakvatucchauSadhibhakSaNaM ca varjayediti vartate tatrApakkAH prasiddhAH duHpakkAstvardhasvinnAH tucchAstvasArA mudgaphalIprabhRtaya iti, uktA bhojanAticArAH sAMprataM karmAzrityAha / iMgAlIvaNasADIbhADIphoDIsu vajae kammaM / vANijaM ceva daMtalakkharasakesavisavisAyaM // 27 // [aGgAravanazakaTabhATakasphoTaneSu varjayet krm| vANijyaM caiva dantalAkSArasakezaviSaviSayam // 287 // ] aGgAravanazakaTabhATakasphoTaneSu etadviSayaM varjayet karma na kuyot / tatrAGgArakarmAgArakaraNavikrayaviSayA / evaM zeSeSvapyakSaragamanikA kAryA tathA vANijyaM caiva dantalAkSArasakezaviSaviSayaM dantAdigocaraM varjayetpariharediti // Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 saTIkabhAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / evaM khu jaMtapIlaNakammaM nilaMchaNaM ca davadANaM / saradahatalAyasosaM asaIposaMca vajijjA // 28 // [evaM khalu yantrapIDanakarmanilAJchanaM ca vadAnam / sarohradataDAgazoSaM asatIpoSaM ca varjayet // 288 // ] evameva zAstroktena vidhinA yantrapIDanakarma nilchanaM ca karma davadAnaM sarohradataDAgazoSaM asatIpoSaM ca varjayediti gAthAdvaH yAkSarArthaH / bhAvArthastu vRddhasaMpradAyAdeva avaseyaH sa cAyam / iMgAlakamaMti iMgAle dahiu~ vikkiNai tattha chahaM kAyANaM vaho taMna kappai / vaNakammaM jo vaNaM kiNai pacchA rurake chiMdira mulleNa jIvai evaM pattigAivi paDisiddhA bhavaMti / sADIkamma sAgaDiyattaNeNa jIvai tattha baMdhavahAI bahudosA / bhADIkamma saeNa bhaMDovarakareNa bhADaeNa vahai parAyagaM Na kappai annesi vA sagaDe baillayavei evamAi Na kappai / phoDIkammaM uDattaNaM haleNa vA bhUmi phADeuM jIvai / daMtavANijaM puvvaM ceva puliMdANaM mulaM dei daMte dejAhitti pacchA puliMdA hatthiM ghAeMti acirA so vANiyao etitti kAuM evaM dhIvarANaM saMkhamulaM dei evamAi na kappai puvvANIyaM kiNai / larakavANije vi ee ceva dosA tattha kimiyA hoti / rasavANija kallAvAlagattaNaM tattha surAdipANe bahudosA mAraNa akkosa vahAI tamhA na kappai / kesavANijaM dAsIo gahAya annattha vikiNai jattha aggheti ettha vi aNege dosA paravasattAdayo / visavANijaM visavikkao so Na kappai Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJadhyAkhyaprakaraNaM / 155 teNa bahUNa jIvANa virAhaNA / jaMtapIlaNakammaM telliyajaMtaM ucchurjataM cakka mAdI taM na kappai / nillaMchaNakammaM vaDreDaM baladdAi na kappai / davaggidAvaNayAkammaM vaNadavaM dei chettararakaNa - nimittaM jahA uttarAvahe pacchA daDDe taruNagataNaM uTThei tattha sattANaM sayasahassANa vaho / saradahatalAyasosaNayAkammaM saradahatalAgAINi sosei pacchA vAvijjai eyaM Na kappai / asaIposayAmmaM asaIo posei jahA golavisae joNiposagA dAsINa bhaNiyaM bhADiM gehUMti / " pradarzanaM caitadbahusAvadyAnAM karmaNAmevaMjAtIyAnAM na punaH parigaNanamiti / uktaM sAticAraM dvitIyaM guNavrataM sAMprataM tRtIyamAha / viraI aNatthadaMDe taccaM sa cauniho avajjhANo / pamAyAyariyarhisappayANapAvovaese ya // 249 // [viratiranarthadaNDe tRtIyaM sa caturvidhaH apadhyAnaH / pramAdAcaritaH hiMsApradAnaH pApopadezazca // 289 // ] viratirnivRttiranarthadaNDe anarthadaNDaviSayA iha lokamapyaGgIkRtya niHprayojanabhUtopamardanigrahaviSayA tRtIyaM guNavratamiti gamyate sa caturvidhaH so'narthadaNDaH catuHprakAraH / apadhyAna iti apadhyAnAcarito'prazastadhyAnenAsevitaH atra devadattazzrAvakakoGkaNAryaka sAdhuprabhRtayo jJApakaM / pramAdAcarito madyAdipramAdenAsevitaH anarthadaNDatvaM cAsyoktazabdArthadvAreNa svabuddhyA bhAva Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 saTIka zrAvakaprajJatyAkhyaprakaraNaM / nIyaM / hiMsApradAnaM iha hiMsAhetutvAdAyudhAnalaviSAdayo hiMso - cyate kAraNe kAryopacArAt teSAM pradAnaM anyasmai krodhAbhibhUtAyAnabhibhUtAya veti / pApopadezazceti sUcanAtsUtramiti nyAyAtpApakarmopadezaH pApaM yatkarma kRSyAdi tadupadezo yathA kRSyAdi kuvityAdi / anarthadaNDasyaiva bahubandhahetutAM khyApayannAha / aTTheNa taM na baMdhai jamaNadveNaM tu yevabahubhAvA / aTThe kAlAIyA niyAmagA na u aNaTThAe // 290 // [ arthena tat na badhnAti yadanarthena stokabahubhAvAt / arthe kAlAdayo niyAmakAH na tvanarthe // 290 // ] arthena kuTuMbAdinimittena pravartamAnastanna badhnAti tatkarma nAdatte ( graM. 1500 ) yadanarthena yadvinA prayojanena pravartamAnaH kutaH stokabahubhAvAt stokabhAvena stokaM prayojanaM parimitatvAt bahuprayojanaM pramAdAparimitatvAt tathA cAha, arthe prayojane kAlAdayoM niyAmakAH kAlAdyapekSaM hi kRSyAdyapi bhavati na tvanarthAya prayojanamantareNApi pravRttau sadA pravRtteriti / idamapi cAticArarahitamevAnupAlanIyamiti ataH tAnAha / kaMdaSpaM kukkuiyaM mohariyaM saMjuyA higaraNaM ca / uvabhogaparIbhogAireyagayaM cittha vajjai // 291 // [ kaMdarpa kautkucyaM maukharya saMyuktAdhikaraNaM ca / upabhogaparibhogAtirekatAM caiva varjayet // 299 // Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sttiikshraavkprjnyptyaakhyprkrnnN| 157 iti pdghttnaa||pdaarthstu kaMdarpaH kAmastaddheturviziSTo vAkprayogo'pi kaMdarpa ucyate rAgodrekAtprahAsamizro mohoddIpako narmeti bhaavH|ih ca saamaacaarii| sAvagassa aTTahAso na vadRi jai nAma hasiyavaMtau isiM ceva hasiyavaM ti||1|| kautkucyaM kutsitasaMkocanAdikriyAyuktaH kutkucaH tasya bhAvaH kautkucyaM anekaprakAramukhanayanauSThakaracaraNabhrUvikArapUrvikA parihAsAdijanikA bhAMDAdInAmiva viDaMbanakriyetyarthaH ettha sAmAyArI "tArisagANi bhAsiuM na kappaMti jAMrisehiM logassa hAso uppajjai evaM gatIe ThANeNa vA ThAiuMti" // 2 // maukharya dhASTAtprAyo'satyAsaMbaddhapralApitvamucyate "muheNa vA arimANei jahA kumArAmacceNaM so vArahaDo visajio ranno NivediyaMtAejIviyAe vittI dinA annadA ruTeNa mArio kumaaraamcco"||3|| saMyuktAdhikaraNaM adhikriyate narakAdidhvanenetyadhikaraNaM vAsyudUkhalazilAraputrakaM godhUmayaMtrakAdiSu saMyuktamarthakriyAkaraNayogyaM saMyuktaM ca tadadhikaraNaM ceti samAsaH ettha sAmAyArI "sAvageNaM saMjuttANi ceva sagaDAINi na dhareyavANi evaM vAsIparasumAi vibhAsA" // 4 // uvabhogaparibhogAiregayatti / / upabhogaparibhogazabdArthoM nirUpita eva tadatirekastadadhikabhAvaH, ettha vi sAmAyArI "uvabhogAtirittaM jai tellAmalae bahue geNhai to bahugA vhAyagA vaccaMti tassa loliyAe anne vi vhAyagA NhAyaMti pacchA pUyaragaAukAyAdivaho hoi evaM puSphataMbolAdisu vibhAsA evaM na vadRi kA vihI sAvagassa uvabhoge pahANe Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 saTIka zrAvakaprajJatyAkhyaprakaraNaM / ghare hAya natthi tAhe tellAmalaehiM sIsaM ghasittA sabai sADaviUNa tAhe talAgAINaM taDe niviTTho aMjalIhiM hAi evaM jesu ya puSphe puNphakuMthU tANi pariharai " // 5 // uktaM sAticAraM tRtIyaguNatrataM guNavatAnantaraM zikSApadatratAnyAha tAni catvAri bhavanti tadyathA / sAmAyika dezAvakAzikaM pauSadhoSavAsaH atithisaMvibhAgazceti tatrAdyamAha // sikApayaM ca paDhamaM sAmAiyameva taM tu nAyanaM / sAvajjeyarajogANa vajjaNAsevaNArUvaM // 292 // [ zikSApadaM ca prathamaM sAmAyikameva tattu jJAtavyam / sAvadyetarayogAnAM varjanAsevanArUpam // 292 // ] zikSA paramapadaprApikA kriyA tasyAH padaM zikSApadaM tacca prathamamAdyaM sUtrakramaprAmANyAtsAmAyikameva samo rAgadveSaviyukto yaH sarvabhUtAnyAtmavatpazyati Ayo lAbhaH prAptiriti paryAyAH samasyAyaH samAyaH samo hi pratikSaNamapUrvairjJAnadarzanacAritraparyAyairni - rupamasukhahetubhiradhaHkRtacintAmaNikalpadrumopamairyujyate sa eva samAyaH prayojanamasya kriyAnuSThAnasyeti sAmAyikaM samAya evavA bhavaM sAmAyikamiti zabdArthaH etatsvarUpamAha / tattu sAmAyikaM jJAtavyaM vijJeyaM svarUpataH kIdRgiti Aha sAvadyetarayogAnAM yathAsaMkhyaM varjanAsevanarUpamiti tatrAvadyaM garhitaM pApaM sahAvadyena sAvadyaM yogA vyApArAH teSAM varjanArUpaM parityAgarUpamityarthaH kAlAvadhinaiveti gamyate mA bhUtsAvadyayogaparivarjanAmAtramapApa Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJatyAkhyaprakaraNaM / 159 vyApArAsevanAzUnyameva sAmAyikamiti ata Aha itarayogAsevanArUpaM nivaradyayogaprati sevanArUpaM ceti sAvadyayogaparivarjanavanniravadyayogaparisevane'pi aharnizaM yattaH kArya iti darzanArthame - taditi / ettha puNa sAmAyArI "sAmAiyaM sAvageNaM kahaM kAyavaMti iha sAvo duviho iDipatto aNiDipattoya jo so aNiDipatto so ceiyaghare sAhusamIve ghare vA posahasAlAe vA jattha vA vIsamai acchai vA nighAvAro savattha karei sabaM causu ThANesu NiyamA kAyacaM ceiyaghare sAhumUle posahasAlAe ghare AvassagaM karoti tti tattha jai sAhusamAse karei tattha ko vihI jai paraMparabhayaM Natthi jai viya keNai samaM vivAo Natthi jai kassai na dharei mA teNa acchavigacchiMthi kaDDihii ya dhAraNagaM daTThaNa geNhai mA bhajjihii jai vAvAraM Na karei tAhe ghare caiva sAmAiyeM kAUNa vaccai paMcasamio tigutto iriyAuvautto jahA sAhU bhAsAe sAvajjaM pariharaMto esaNAe kaTTe leTTaM vA paDilehiuM pamajjiDaM evaM AyANe nikkhivaNe khela siMghANae na vigiMcai vigiMcaMto vA paDilehei pamajiya jattha ciTThai tattha tiguttiNirohaM karei, eyAe vihIe gaMtA tiviheNa namiUNa sAhuNo pacchA sAmAiyaM karei, karemi bhaMte sAmAiyaM sAvajjaM jogaM paccakkhAmi duvihaM tiviheNaM jAva sAhuM pajjuvAsAmitti kAUNa pacchA iriyAvahiyaM paDikkamai pacchA AloettA vaMdai AyariyAi jahArAyaNiyAe puNo vi guruM vaMdittA paDile hittA niviTTho pucchai paDhai vA evaM ceiesa vijayA Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 saTIkazrAvakaprajJapyAkhyaprakaraNaM / sagihe posahasAlAe vA tattha navari gamaNaM Natthi / jo iDipatto so savviDDIe ei teNa jaNassa ADhA hoi ADhiyAya sAhuNo supurisapariggahaNaM jai so kayasAmAio ei tAhe AsahatthimAijaNeNaya adhigaraNaM vaDai tAheNa karei kayasAmAieNa ya pAehiM AgaMtavaM teNa Na karei Agao sAhusa mIve karei jai sosAvago to Na koi uThei aha ahAbhaddao jaipUyA kayA houtti bhaNaMti tAhe puvaraiyaM AsaNaM kIrai AyariyA uhiyA ya acchaMti tattha uhitamaNuTTite dosA vibhAsiyavvA pacchA so iDripatto sAmAiyaM karei aNeNa vihiNA karemi bhaMte sAmAiyaM sAvajaM jogaM paccarakAmi duvihaM tiviheNaM jAva NiyamaM pajjuvAsAmitti evaM sAmAiyaM kAuM paDikato vaMdittA pucchai so ya kira sAmAiyaM kareMto mauDaM avaNei kuMDalANi NAmamudaM pupphataMbolaM pAvAragamAi vA bosirai eso vihI sAmAiyassa" atrAha. kayasAmaio so sAhureva tA itaraM na kiM savvaM / vajei ya sAvajaM tiviheNa vi saMbhavAbhAvA // 293 // kRtasAmAyikaHasau sAdhureva tasmAditvaraM na kiM sarvam varjayati ca sAvadhaM trividhenApi sNbhvaabhaavaat||293||] kRtasAmAyika pratipannasAmAyikaH sannasau zrAvako vastutaH sAdhureva sAvadyayoganivRtteryasmAdevaM tasmAtsAdhuvadevatvaramalpakAlaM na kiM kiM na sarva niravazeSa varjayati pariharatyeva sAvadhaM sapA Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJapyAkhyaprakaraNaM / yogamiti gamyate trividhenApi manasA vAcA kAyena ceti| atrocyate saMbhavAbhAvAt zrAvakamadhikRtya trividhenApi sarvasAvadhayogavarjanAsaMbhavAditi / asaMbhavamevAha / / AraMbhANumaIo kaNagAisu agghaannivittiio| bhujo paribhogAo bheo esiM jao bhnnio||294|| [AraMbhAnumateH kanakAdiSu aagrhaanivRtteH| bhUyaH paribhogAt bhedaH etayoH yataH bhaNitaH // 294 // ] AraMbhAnumateH zrAvakasyAraMbheSvanumatiravyavacchinnaiva tathA teSAM pravartitatvAt kanakAdiSu dravyajAteSu AgrahAnivRtterAtmIyAbhimAnAnivRtteranivRttizca bhUyaH paribhogAdanyathA sAmAyikottarakAlamapi tadaparibhogaprasaGgaH sarvathA tyaktatvAt bhedazcaitayoH sAdhuzrAvakayoH yato bhaNita uktaH paramamunibhiriti |bhedaabhidhitsyaah| sikkhA duvihA gAhA uvavAyahiigaIkasAyA ya / baMdhatA veyaMtA paDivajAikkame paMca // 295 // . [zikSA dvividhA gAthA uppaatsthitigtikssaayaashc| bandhaH vedanA pratipattiratikramAH paJca // 295 // ] zikSAkRtaH sAdhuzrAvakayorbhedaH sA ca dvividhA grahaNAsevanArUpeti vakSyati tathA gAthA bhedikA, sAmAiyaMmi u kae ityAdirUpeti vakSyatyeva tathopapAto bhedakaH sthitibhaidikA gatibhaidikA kaSAyAzca bhedakA bandhazca bhedakaH vedanA bhedikA pratipatti 11 Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 162 saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / bhaidikA atikramo bhedaka ityetat sarvameva pratidvAraM svayameva vazyati granthakAraH paJcAthavA kiM ceti pAThAntarArthasahitamapi iti dvaargaathaasmudaayaarthH| adhunAdyadvArAvayavArthapratipAdanAyAha // gahaNAsevaNarUvA sikkhA bhinnA ya sAhusaDANaM / pavayaNamAIcaudasapuvaMtA paThamiyA jaiNo // 296 // [grahaNAsevanarUpA zikSA bhinnA ca saadhushraaddhyoH| pravacanamAtrAdicaturdazapUrvAntA prathamA yateH // 296 // ] grahaNAsevanarUpA zikSeti zikSAbhyAsaH sA dviprakArA grahaNarUpAsavanarUpA ca bhinnA ceyaM sAdhuzrAvakayoH anyathArUpA sAdhoranyathArUpA zrAvakasyeti / tathA cASTapravacanamAtrAdicaturdazapUntiA prathamA yateriti grahaNazikSAmadhikRtya sAdhuH sUtrato'rthatazca jaghanyenASTau pravacanamAtarastriguptipaJcasamitirUpA utkRSTatastu biMdusAraparyantAni caturdazapUrvANi gRhNAtIti // pavayaNamAIchajjIvaNiyaMtA ubhayao vi iyarassa / piMDesaNA u atthe itto iyaraM pavakkhAmi // 297 // [pravacanamAtRSaDjIvanikAyAntA ubhayato'pi itarasya / piNDaiSaNA tvarthataH ataH itarAM pravakSyAmi // 297 // ] pravacanamAtRSaDjIvanikAyAntA ubhayato'pi sUtrato'rthatazcetarasya zrAvakasya piNDaiSaNArthataH na sUtrata iti etaduktaM bhavati zrAvakaH sUtrato'rthatazca jaghanyena tA eva pravacanamAtara utkRSTa Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / 163 tastu SaDjIvanikAyaM yAvadubhayato'rthatastu piNDaiSaNAM na tu tAmapi sUtrata ityetAvadhAti / uktA grahaNazikSA, ata Urdhvamita. rAmAsevanazikSA pravakSyAmi yathAsau bhedikA etayoriti / ' saMpunnaM paripAlai sAmAyAriM sadeva sAhu ti / iyaro takAlammi vi aparinANAio na tahA298 [saMpUrNI paripAlayati sAmAcArI sadaiva saadhuriti| itaraH tatkAle'pi aparijJAnAdeH na tathA // 298 // ] saMpUrNI niravazeSAM paripAlayatyAsevate sAmAcArI mukhavastrikApratyupekSaNAdikAM kriyAM sadaiva sarvakAlameva sAdhurityA janma tathApravRtteH itaraH zrAvakastatkAle'pi sAmAyikasamaye'pi aparijJAnAderaparijJAnAdabhiSvaGgAnivRttyA asaMbhavAdanabhyAsAcca na tathA pAlayatyevamAsevanAzikSApi bhinnaiva tayoriti dvAraM sUtraprAmANyAcca vizeSa iti gAthetyupalakSitA tAmAha // sAmAiyammi u kae samaNo iva sAvao havai jmhaa| eeNa kAraNeNaM bahuso sAmAiyaM kujjA // 299 // [sAmAyike tu kRte zramaNa iva zrAvako bhavati yasmAt / etena kAraNena bahuzaH sAmAyikaM kuryAt // 299 // ] sAmAyike prAGgirUpitazabdArthe tuzabdo 'vadhAraNArthaH sAmAyika eva kRte na zeSakAlaM zramaNa iva sAdhuriva zrAvako bhavati yasmAdetena kAraNena bahuzo'nekazaH sAmAyikaM kuryAditi atra Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 sttiikshraavkmjnyptyaakhyprkrnnN| zramaNa ivoktaM na tu zramaNa eveti yathA samudra iva taDAgaM na tu samudra evetyabhiprAya iti / dvAraM upapAto vizeSaka ityetadAha // avirAhiyasAmannassa sAhuNo sAvagassa ya jhnno| sohaMme uvavAo bhaNio telukadaMsIhiM // 300 // [avirAdhitazrAmaNyasya sAdhoH zrAvakasya ca jaghanyaH / saudharme upapAto bhaNitaH trailokyadarzibhiH // 300 // - avirAdhitazrAmaNyasya pravrajyAdivasAdArabhyAkhaNDitazramaNabhAvasya sAdhoH zrAvakasya ca avirAdhitazrAvakabhAvasyeti gamyate jaghanyaH sarvastokaH saudharme prathamadevaloke upapAto bhavati janma bhaNita uktaH trailokyadarzibhiH sarvajJairiti // ukkoseNa aNutaraanuyakappesu tattha tesi tthiii| - titIsasAgarAI bAvIsaM ceva ukkosA // 301 // [utkRSTato'nuttarAcyutakalpayoH tatra tayoH sthitiH| trayastriMzatsAgarANi dvaaviNshtishcotkRssttaa||301||] . utkRSTato'nuttarAcyutakalpayoriti sAdhoranuttaravimAneSu zrAvakasyAcyutakalpa upapAta iti dvAraM tatra tayoriti tatrAnuttaravimAnAccyuyostayoHsAdhuzrAvakayoHsthitiviziSTaprANasaMdhAraNAtmikA yathAsaGkhyaM trayastriMzatsAgaropamANi dvAviMzatirityutkRSTA sAdhostrayastriMzadanuttareSu zrAvakasya tudvAviMzatiracyuta iti gaathaarthH| paliovamappuhutaM taheva paliovamaM ca iyarA u| duhu~ pi jahAsaMkhaM bhaNiyaM telukkadaMsIhiM // 302 // Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakajJaptyAkhyaprakaraNaM / 165 [palyopamapRthaktvaM tathaiva palyopamaM cetarA / dayorapiyathAsaMkhyaM bhaNitA trailokydrshibhiH||302 palyopamapRthaktvaM tathaiva palyopamaM cetarA jaghanyA saudharme eva sAdhoH palyopamapRthaktvaM sthitiH dviprabhRtirA navabhyaH pRthaktvaM zrAvakasya tu palyopamamiti ata evAha dvayorapi sAdhuzrAvakayobhaNitA trailokyadarzibhiH sthitirgamyate iti dvaar| tathA gtirbhdiketyaah| paMcasu vavahAreNaM jaiNo saDassa causu gamaNaM tu / gaisu caupaMcamAsu causu ya anne jahAkamaso 303 [vyavahAreNa paJcasu yateH zrAddhasya catasRSu gamanamiti / gatiSu catuHpaMcamAsu catasRSu cAnye yathAkramazaH / / 303 // ] * vyavahAreNa sAmAnyato lokasthitimaGgIkRtya paJcasu yateH sAdhoH zrAvakasya catasRSu gmnmiti| kAsu gatiSu nArakatiryarAmarasiddhirUpAsu caupaMcamAsu causu ya anne jahAkamaso anye tvabhidadhati sAdhoH suragatau mokSagatau ca zrAvakasya catasRSvapi bhavAMtargatiSviti dvAraM / kaSAyAzca bhedakA ityAha // . caramANa caunheM pi hu udao'Nudao va hujja saahuss| iyarassa kasAyANaM duvAlasaTThANamudao u||304 // [caramANAM caturNAmapi udayo'nudyo vA bhavet sAdhoH / itarasya kaSAyANAM dvAdazAnAmaSTAnAmudyAtu // 304 // ] Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 166 saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / saMjvalanAnAM caturNAmapi krodhAdInAM kaSAyANAmudayo'nudayo vA bhavetsAdhorudayazcatustriyekabhedaH, anudayo'pyevaM chadmasthavItarAgAderbhAvanIyaH / itarasya zrAvakasya kaSAyANAM dvAdazAnAmaSTAnAM codaya eveti yadA dvAdazAnAMtadA anaMtAnubaMdhivarjA gRhyante ete cAviratasya vijJeyA yadA tvaSTAnAM tadAnantAnubandhyapratyAkhyAnavarjA ete ca viratAviratasyeti dvAraM / tathA bandhazca bhedaka ityetdaah| mUlapayaDIsa jaiNo satavihaTThavihachavihikkavihaM / baMdhaMti na baMdhaMti ya iyare u sattavihabaMdhA // 305 // mUlaprakRtiSu yatayaH saptavidhASTavidhaSadhaiikavidhabandhakAH abandhakAzca bhavanti itare saptavidhabandhakAH tu||305||] mUlaprakRtiSu jJAnAvaraNAdilakSaNAsu viSayabhUtAsu tasminviSaya iti ke yataya iti sAdhavaH saptavidhASTavidhaSadhaiikavidhabaMdhakAbandhakAzca bhavaMti etadbhAvayiSyati / itare zrAvakAH saptavidhabandhakAH tuzabdAdaSTavidhabandhakAzcAyuSkabandhakAla iti / etadeva vivRNvannAha / satavihabaMdhagA haMti pANiNo AuvajjiyANaM tu / taha suhamasaMparAyA chavihabaMdhA viNihiTThA // 306 // [sasavidhabandhakA bhavanti prANino AyurvarjitAnAmeva / tathA sUkSmasaMparAyAH SaDDidhabandhakA vinirdissttaaH||306||] saptavidhabandhakA bhavanti prANino jIvA AyurvarjitAnAmeva jJAnAvaraNIyAdiprakRtInAM saptAnAmiti tathA sUkSmasaMparAyAH zreNi Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sttiikshraavkprjnyptyaakhyprkrnnN| 167 dvayamadhyavartinaH tathAvidhalobhANuvedakAH SaDDidhabandhakA vinirdiSTAstIrthakRdbhiriti // mohAUvajANaM payaDINaM te u baMdhagA bhnniyaa| uvasaMtakhINamohA kevaliNo egavihabaMdhA // 307 // [mohAyurvarjAnAM prakRtInAM te tu bandhakA bhnnitaaH| upazAntakSINamohAH kevalina ekavidhabandhAH // 307 // mohAyurvarjAnAM prakRtInAM jJAnAvaraNAdirUpANAM te tu sUkSmasaMparAyA bandhakA bhaNitA,mohanIyaM na badhnanti nidAnAbhAvAttasya kiMciccheSamAtratvAvasthitAvapyasamarthatvAt AyuSkaM na badhnanti tathAvidhapariNAmopAttasya vedanAsthAnAbhAvAt / upazAntakSINamohAH zreNidvayoparivartinaH upazAntakSINacchadmasthavItarAgAH kevalinazca sayogibhavasthA ekavidhabandhakA iti / te paNa dusamayaThiissa baMdhagA na uNa saMparAyassa / selesIpaDivannA abaMdhagA huMti nAyavvA // 30 // [te punardisamayasthite bandhakA na punaHsAMparAyikasya / zailezIpratipannA abandhakA bhavanti jnyaatvyaaH||308||] te punarupazAntamohAdayastasyaikavidhasya dvisamayasthiterI-pathasya bandhakA na punaH sAMparAyikasya punarbhavahetoriti / zailezIpratipannA ayogikevalino'bandhakA bhavanti jJAtavyAH sarvathA nidAnAbhAvAditi dvAraM / tathA vedanA bhedikelyAha Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 sttiikshnaavkprjnyptyaakhyprkrnnN| aTThaNhaM sataNhaM cauNha vA veyago havai sAhU / kammapayaDINa iyaro niyamA aDhaNha vineo||309|| [ aSTAnAM sasAnAM catamRNAM vA vedako bhavati saadhuH| karmaprakRtInAM itaraH niyamAdRSTAnAM vijJeyaH // 309 // ] aSTAnAM saptAnAM catasaNAM vA vedako bhavati sAdhaH kAsAM karmaprakRtInAmiti tatrASTAnAM yaH kazcit saptAnAmupazAntakSINamohacchadmasthavItarAgo mohanIyarahitAnAM catasRNAmutpannavalo vedanIyanAmagotrAyUrUpANAM itaraH zrAvako dezaviratipariNAmavartI niyamAdaSTAnAM vijJeyo vedaka iti dvAraM / pratipattikRto bheda iti atra Aha * paMca mahabvaya sAhU iyaro ikAiNubbae ahvaa| : . sai sAmaiyaM sAhU paDivajjai itaraM iyaro // 310 // [paJcamahAvratAni sAdhuH itara ekAdIni anuvratAni athavA sakRt sAmAyikaM sAdhuH pratipadyate itvaraM itrH||310||] - paJca mahAvratAniprANAtipAtAdiviramaNAdIni saMpUrNAnyeva sAdhuH pratipadyata iti yogH| itaraH zrAvakaH ekAdIni aNuvratAni pra'tipadyata ityekaM dve trINi catvAri paJca ceti // athavA sakRtsA'mAyikaM sAdhuH pratipadyate sarvakAlaM ca dhArayati / itvaramitaraH zrAvako'nekazo na ca sadA pAlayatIti dvAraM / atikramo bhedaka iti etadAha Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sttiikshraavkjnyptyaakhyprkrnnN| 169 .. ikkassaikkame khalu vayassa savANaikkamo jinno| iyarassa u tasseva ya pAThaMtaramo havA kiMca // 311 // [ekasyAtikrame khalu sarveSAmatikramo yteH| itarasya tu tasyaiva pAThAntaramevAthavA kiMca // 311 // ekasyAtikame kenacitprakAreNa vratasya sarveSAmatikramo yatestathAvidhaikapariNAmatvAt / itarasya tu zrAvakasya tasyaivAdhikRtasyANuvratasya na zeSANAM vicitraviratipariNAmAt pAThAntaramevAthavA dvAragAthAyAM taccedaM kiM ca "savvaM ti bhANiUNaM" ityAdigranthAntarApekSamanyatreti / * uktamAnuSaGgikaM prakRtaM prastuma idamapi ca shikssaapdvrtmticaarrhitmnupaalniiymiti| tAnAha .. maNavayaNakAyaduppaNihANaM sAmAiyammi vjjijjaa| saiakaraNayaM aNavaTThiyassa taha karaNayaM ceva // 312 // [manovAkAyaduHpraNidhAnaM sAmAyike vrjyet|| smRtyakaraNatAM anavasthitasya tathA karaNaM caiva // 312 // ] manovAkAyaduHpraNidhAnaM manoduSTacintanAdi sAmAyike kRte sati varjayet smRtyakaraNatAM anavasthitasya tathA karaNaM caiva varjayet / tatra smRtyakaraNaM nAma sAmAyikaviSayA yA smRtistasyA anAsevanamiti etaduktaM bhavati prabalapramAdAnnaiva smaratyasyAM velAyAM sAmAyika kartavyaM kRtaM na kRtamiti vA smRtimUlaM ca . 1 savvaM ti bhANiUNaM viraI khalu jassa sabviyA natthi / .. so savvaviraivAI cukkai desaM ca savvaM ca // . Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 sttiikshraavkprjnysyaakhyprkrnnN| mokSasAdhanAnuSThAnamiti / sAmAyikasyAnavasthitasya karaNaM anavasthitamalpakAlaM karaNAnantarameva tyajati yathAkathaJcidvAnavasthitaM karotIti / etadeva aticArajAtaM vidhipratiSedhAbhyAM spaSTayati sAmAiyaM ti kAuM paracitaM jo u ciMtaI sddo| aTTavasaTTovagao niratthayaM tassa sAmaiyaM // 313 // [sAmAyikamiti kRtvA paracintAM yastu cintayati prADa: aartvshaahopgtH nirarthakaM tasya saamaayikm||31||] sAmAyikamityevaM kRtvA AtmAnaM saMyamya paracintAM saMsAre itikartavyatAviSayAM yastu cintayati zrAvakaH, ArtavazAtezca sa upagatazceti samAsaH AtadhyAnasAmarthanAteH upa sAmIpyena gato bhavasyeti bhAvArthaH nirarthaka tasya sAmAyikaM anAtmacintAvato niHphalaM sAmAyikamityarthaH / AtmacintA ca sadhyAnarUpeti / / ukto manoduHpraNidhAnavidhiH sAMprataM vAgduHpraNidhAnamAha kayasAmaio pucviM buddhIe pehiUNa bhaasijjaa| sai aNavajaM vayaNaM anaha sAmAiyaM na bhve||314|| [kRtasAmAyikaH pUrva buddhyA prekSya bhASeta / sadA niravayaM vacanaM anyathA sAmAyikaM na bhvet||314||] kRtasAmAyikaH san zrAvakaH pUrvamAdyaM buddhyA prekSyAlocya bhASeta brUyAt sadA niravadyavacanaM praNAlikayApi na kasyacitpI Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / 171 DAjanakaM, anyathAnAlocya bhASamANasya sAmAyikaM na bhavet / vAgduHpraNihitatvAditi / 2 / bhaNito vAgduHpraNidhAnAticAraH sAMprataM kAyapraNidhAnamurarIkRtyAha anirikkhiyApamajjiya thaMDille ThANamAi sevNto| hiMsAbhAvevina sokaDasAmaio pmaayaao||315|| [anirIkSya apramRjya sthaNDile sthAnAdi sevmaanH| hiMsAbhAve'pi nAsau kRtasAmAyikaH pramAdataH 315] anirIkSya cakSuSA apramRjya ca mRduvastrAntena sthaNDile kalpanIyabhUbhAge sthAnAdi kAyotsarganiSIdanAdi sevamAnaH san hiMsAbhAve'pi prANyabhAvena kathaMciyApattyabhAve'pi nAsau kRtasAmAyikaH / kutaH pramAdAtkAye duHpraNidhAnAditi / 3 / pratipAditaH kAyaduHpraNidhAnamArgaH sAMprataM smRtyakaraNamadhikRtyAha na sarai pamAyajuto jo sAmaiyaM kayA u kAyacvaM / kayamakayaM vA tassa ukayaM pi viphalaM tayaM neyaM // 316 // [na smarati pramAdayuktaH yaH sAmAyika kadA tu krtvym| kRtamakRtaM vA tasya kRtamapi viphalaM takaM jJeyam // 316 // ] na smarati pramAdayuktaH san yaH sAmAyikaM kadA tu kartavyaM ko'sya kAla iti kRtamakRtaM vA na smarati, tasyetthaMbhUtasya kRta Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172 saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / mapi sad viphalaM tat jJeyaM smRtimUlatvAddharmAnuSThAnasya, tadabhAve tdbhaavaat|4| . vyAkhyAtaM smRtyakaraNamadhunAnavasthitakaraNamAha kAUNa takkhaNaM ciya pArei karei vA jhicchaae| ; aNavaTTiyasAmaiyaM aNAyarAo na taM suddhaM // 317 // [kRtvA tatkSaNameva pArayati karoti vA ydRcchyaa| anavasthitasAmAyikaM anAdarAna tacchuddham // 317 / / ] / kRtvA tatkSaNameva karaNAnantarameva pArayati, karoti vA yadRcchayA yathAkathaMcidevamanavasthitaM sAmAyikamanAdarAdabahumAnAnnaitacchuddhaM bhavati na niravadyamiti // 5 // . uktaM sAticAraM prathamaM zikSApadmadhunA dvitIyamAha disivayagahiyassa disAparimANasseha paidiNaM jNtu| parimANakaraNameyaM bIyaM sikkhAvayaM bhaNiyaM // 31 // [digvratagRhItasya digparimANasya iha pratidinaM yadeva / parimANakaraNametad dvitIyaM zikSApadaM bhaNitam 318 - digvrataM prADirUpitasvarUpaM tadgahItasya dikparimANasya yojanazatAderdIrghakAlikasya iha loke pratidinaM yadeva parimANakaraNametAvadeva gantavyaM na parata ityetadvitIyaM zikSApadaM bhaNitamiha pravacane iti|prtidivsgrhnnN pratipraharAyupalakSaNaM pratipraharaM pratighaTikamiti / / Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIka zrAvakaprajJatyAkhyaprakaraNaM / 173 desAvagAsiyaM nAma sappavisanAyaospamAyAo / AsasuddhI hiyaM pAleyavaM payatteNaM // 319 // [ dezAvakAsikaM nAma sarpaviSajJAtAt apramAdAt / AzayazuddhyA hitaM pAlayitavyaM prayatnena // 319 // ] digvratagRhItadikparimANaikadezo dezastasminnavakAzo gamanAdiceSTAsthAnaM tena nirvRttaM dezAvakAzikamiti / nAmeti saMjJA / etacca sarpaviSajJAtAt sarpodAharaNena viSodAharaNena ca / jahA sapassa purva bArasa joyayANi visao AsI diTThIe pacchA vijjAvAieNa osAraM teNa joyaNe Thavio evaM sAvago disivayAhigAre bahuyaM avarajjhiyAio pacchA desAvagAsieNaM taM pi osArai, ahavA visadito agaeNa egAe aMgulIe ThaviyaM evaM vibhAsA // evamapramAdAtpratidinAdiparimANakaraNe apramAdastathA cAzayazuddhiH cittavaimalyaM, tato hitamidamiti pAlayitavyaM prayatneneti / idamapi cAticArarahitamanupAlanIyamiti // atastAnAha vajjijjA ANayaNappaogapesappaogayaM ceva / saddANurUvavAyaM taha bahiyA puggalakkhevaM // 320 // varjayet AnayanaprayogaM preSyaprayogaM caiva / zabdAnupAtaM rUpAnupAtaM tathA bahiH pudgalakSepam // 320 // ] pratipanna dezAvakAzikaH san varjayet kiM AnayanaprayogaM preSyapra Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 saTIkazrAvakamajJaptyAkhyaprakaraNaM / yogaM caiva zabdAnupAtaM rUpAnupAtaM ca tathA bahirvA pudgalakSepaM varjayediti pdghttnaa| bhAvArthastu iha viziSTAvadhike bhUdezAbhigrahe parataH svayaM gamanAyogAdyo'nyaH sacittAdidravyAnayane prayujyate, saMdezakapradAnAdinA " tvayedamAneyam" iti ayamAnayanaprayogaH / / tathA preSyaprayogaH balAdviniyojyaH preSyastasya prayogo, yathAbhigRhItapravicAradezavyatikramabhayAt"tvayAvazyameva gatvA mama gavAdyAneyamidaM vA tatra kartavyameva" evNbhuutH|2| tathA zabdAnupAtaH svagRhavRttiprAkArAdivyavacchinnabhUpradezAbhigrahe bahiH prayojanotpattau, tatra svayaMgamanAyogAdvRttiprAkArapratyAsannavartino buddhipUrvakamabhyuktAsitAdikazabdakaraNena samavasitakAnbodhayataH zabdAnupAtanamuccAraNaM tAdRgyena parakIyazravaNavivaramanupatatyasAviti / 3 / tathA rUpAnupAto gRhItadezAdvahiH prayojanabhAve zabdamanuccArayata eva pareSAM samIpAnayanArtha svazarIrarUpapradarzanaM rUpAnupAtaH / 4 / tathA bahiH pudgalakSepo'bhigRhItadezAdvahiH prayojanabhAve pareSAM prabodhanAya leSTvAdikSepaH pudgalaprakSepa iti bhAvanA / / dezAvakAzikametadarthama-- bhigRhyate mA bhUdvahirgamanAgamanAdivyApArajanitaH prANyupamarda iti sa ca svayaM kRto'nyena vA kAritaH iti na kazcitphale vizeSaH pratyuta guNaH svayaM gamana IryApathavizuddheH parasya punaranipuNatvAtadazuddhiriti Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sttiikshraavkprjnyptyaakhyprkrnnN| vyAkhyAtaM sAticAraM dvitIyaMzikSApadmadhunA tRtIyamucyate AhAraposaho khalu sarIrasakkAraposaho ceva / baMbhavAvAresu ya taiyaM sikkhAvayaM nAma // 321 // [AhArapauSadhaH khalu zarIrasatkArapauSadhazcaiva / brahmAvyApArayozca tRtIyaM zikSApadaM nAma // 321 // ] AhArapauSadhaH khalu zarIrasatkArapauSadhazcaiva brahmAvyApArayozceti brahmacaryapauSadho 'vyApArapauSadhazceti / iha pauSadhazabdaH rUDhyA parvasu vartate / parvANi cASTamyAditithayaH pUraNAtparva dharmopacayahetutvAditi / tatrAhAraH pratItaH tadviSayastannimitto vA pauSadhaH AhArapauSadhaH AhArAdinivRttinimittaM dharmapUraNaM patibhAvanA / evaM zarIrasatkArapauSadhaH / brahmacaryapauSadhaH atra caraNIyaM carya ato yadityasmAdadhikArAt gadamadacarayamazcAnupasarga iti yat brahma kuzalAnuSThAnaM yathoktaM / brahma vedo brahma tapo brahma jJAnaM ca zAzvataM / brahmavat carya ceti samAsaH zeSaM pUrvavat / tathAvyApArapauSadhaH tRtIyaM zikSAvrataM nAmeti sUcanAtsUtramiti nyAyAttRtIyaM zikSApadavratamiti etadeva vizeSeNAha dese sacce ya duhA ikviko ittha hoi naayvo| sAmAie vibhAsA dese iyarammi niyameNa // 322 // Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 sttiikshraavkprjnyptyaakhyprkrnnN| [deze sarvasmin ca dvidhaiva ekaikaH atra bhavati jnyaatvyH| sAmAyike vibhASA deze itarasminniyamena // 322 // ] deza iti dezaviSayaH sarva iti sarvaviSayazca dvidhA dviprakAra ekaika AhArapauSadhAdiratra pravacane bhavati jJAtavyaH sAmAyike vibhASA kadAcitkriyate kadAcinneti dezapauSadhe, itarasmin sarvapauSadhe niyamena sAmAyikaM akaraNAtmavaMcaneti / - bhAvattho puNa imo AhAraposaho duviho dese sabe ya dese amugA vigatI AyaMbilaM vA ekasi vA do vA save cauviho AhAro ahorattaM paJcakkhAo / sarIrasakkAraposaho nhANuvaTTaNavanagavilevaNapupphagandhataMbolANaM vatthAharaNapariccAgo ya,so duviho dese sabe ya dese amugaM sarIrasakAraM na karemi save savvaM na karemi tti / baMbhaceraposaho vi dese savve ya dese divArattiM vA ekasiM vA do vAre tti savve ahorattaM baMbhacArI bhavati / aghAvAraposaho vi duviho dese savve ya dese amugaMmi vAvAraMmi savve savvaM vAvAraM ceva halasagaDagharakammAiyaM Na karemi / ettha jo desaposahaM karei so sAmAyika karei vA Na vA jo sabAposahaM karei so niyamA kayasAmAio jai Na kare to NiyamA vaMcijai kahiM ceiyaghare sAhumUle vA ghare vA posahasAlAe vA ummukkamaNisuvanno paDhaMto potthagaM vA vAyaMto dhammajjhANaM vA jhAyai jahA ee sAhuguNA ahamasattho maMdabhagno dhAre vibhAsA / idamapi ca zikSApadavratamaticArarahitamanupAlanIyamiti / ata Aha Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sttiikshraavkprjnyptyaakhyprkrnnN| 177 appaDiduppaDilehiyasijjAsaMthArayaM vivjjijjaa| apamajjiyadupamajjiya taha uccArAibhUmi c||323|| [apratyupekSitaduSpratyupekSitazayyAsaMstArako varjayet / apramArjitaduSpramArjitaM tathA uccaaraadibhuvmpi||323||] apratyupekSitaduHpratyupekSitazayyAsaMstArako varjayet / iha saMstIyate yaH pratipannapauSadhopavAsena darbhakuzakambalavastrAdiH sa saMstArakaH zayyA pratItA apratyupekSaNaM gocarApannasya zayyAdeH cakSuSAnirIkSaNaM duSTamudrAntacetasaH pratyupekSaNaM duSpratyupekSaNaM tatazcApratyupekSitaduSpratyupekSitau ca zayyAsaMstArako ceti samAsaH zayyaiva vA saMstAraka iti / evamanyatrApi akSaragamanikA kAryeti / upalakSaNaM ca zayyAsaMstArakAvupayoginaH pIDhaphalakAderapi / __ etthaM sAmAyArI kaDaposaho No appaDilehiya sejaM duruhai saMthAragaM vA duruhai posahasAlaM vA sevai dabbhavatthaM vA suddhavatthaM vA bhUmIe saMthArei kAiyabhUmIu vA Agao puNaravi paDilehai annahAtiyAro evaM pIDhaphalagAdisu vi vibhaasaa|| tathA apramArjitaduHpramArjitazayyAsaMstArakAveva |ihaaprmaarjn zayyAderAsevanakAle vastropAntAdineti duSTamavidhinA pramArjanaM zeSaM bhAvitameva / evamuccAraprasravaNabhuvamapi uccAraprasravaNaM niSThayUtasve. damalAdyupalakSaNaM zeSa bhAvitameva / gAhA taha ceva ya ujjatovihIi iha posahammi vjjijjaa| sammaM ca aNaNupAlaNamAhArAIsu savvesu // 324 // 12 Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 sttiikshnaavkmjnyptyaakhyprkrnnN| [tathaiva ca udyuktaH vidhinA iha pauSadhe vrjyet| . . samyagananupAlanaM ca AhArAdiSu sarveSu / / 324 // ] tathaiva ca yathAnantaroditamuyukto vidhinA pravacanoktakriyayA niHprakampena manasA iha pauSadhe pauSadhaviSayaM varjayet kiM samyagananupAlanaM ceti va AhArAdiSu sarveSu sarvAhArAdiviSayamiti gaathaakssraarthH| ettha bhAvaNA kayaposaho athiracitto AhAre tAva savvaM desaM vA patthei bIyadivase pAraNagassa vA appaNoDhAe ADhattiM karei kAravei vA imaM imaM vatti kareha / na vaTTai sarIrasakkAre sarIramubadei dADhiyAu kese vA romAI vA siMgArAbhippAeNa saMThavei dAhe vA sarIraM siMcai evaM savvANi sarIravibhUsAkAraNANi pariharai / baMbhacere ihaloie vA paraloie bhoge patthei saMvAhei vA ahavA saddapharisarasarUvagaMdhe vA abhilasai kaiyA baMbhaceraposaho pUrihii cajhyAmo bNbhcerennNti|avvaabaare sAvajANi vAvArei kayamakayaM vA ciMtei evaM paMcAtiyArasuddho aNupAleyavyotti gaathaadvybhaavaarthH| uktaM sAticAraM tRtIyaM zikSApadavratamadhunA nAyAgayANa annAiyANa taha ceva kappaNijjANaM / desaddhasaddhasakArakamajuyaM paramabhatIe // 325 // [nyAyAgatAnAM annAdInAM tathA caiva kalpanIyAnAm / dezakAlazraddhAsatkArakramayuktaM prmbhttyaa|| 325 // ] Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sttiikshraavkprjnyptyaakhyprkrnnN| nyAyAgatAnAmiti, nyAyo dvijakSatriyavizUdrANAM svavRttyanuSThAnaM svavRttizca prasiddhaiva prAyo lokaheryA tenezanyAyenAgatAnAM prAptAnAmanenAnyAyAgatAnAM pratiSedhamAha / annAdInAM dravyANAM AdigrahaNAtpAnavastrapAtrauSadhabheSajAdiparigrahaH anenApi hiraNyAdivyavacchedamAha / kalpanIyAnAmiti udgamAdidoSaparivajitAnAM anenAkalpanIyAnAM niSedhamAha / dezakAlazraddhAsatkArakramayuktaM nAnAvrIhikodravakaGgagodhUmAdiniSpattibhAgdezaH, subhikSadurbhikSAdiH kAlaH, vizuddhacittapariNAmaH zraddhA, abhyusthAnAsanadAnavaMdanAdyanuvrajanAdiH satkAraH, pAkasya peyAdiparipATyA pradAnaM kramaH, ebhirdezAdibhiryuktaM samanvitaM, anenApi vipakSavyavacchedamAha / paramayA pradhAnayA bhattayA ityanena phalaprAptau bhaktikRtamatizayamAheti // AyANuggahabuddhIi saMjayANaM jamittha dANaM tu / evaM jiNehi bhaNiyaM gihINa sikkhAvayaM carimaM326 [AtmAnugrahabuddhyA saMyatebhyaH yadanna dAnaM tu| etad jinaH bhaNitaM gRhiNAMzikSApadaM caramam // 326] AtmAnugrahabuddhyA na punaryatyanugrahabuddhyeti tathAhi AtmaparAnugrahaparA eva yatayaH saMyatA mUlottaraguNasaMpannAH sAdhavastebhyo dAnamiti etanjinaistIrthakarairbhaNitaM gRhiNaH zrAvakasya zikSApadamiti zikSApadavrataM caramaM atithisaMvibhAgAbhidhAnaM iha bhojanArtha bhojanakAlopasthAyyatithirucyate / AtmArthaniSpAditAhArasya gRhiNo vratI sAdhurevAtithiH / yata uktN| Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / tithiH parvotsavAH sarve tyaktA yena mhaatmnaa| atithiM taM vijAnIyAccheSamabhyAgataM viduH|| tasya saMvibhAgo atithisaMvibhAgaH saMvibhAgagrahaNAtpazcAtkarmAdiparihAramAheti / ___ ettha sAmAyArI sAvageNa posahaM pAraMteNa niyamA sAdhUNamadAuM na pAreyavvaM dAraM pAreyavvaM / annayA puNa aniyamo dAuM vA pArei pArie vA dei tti tamhA puvvaM sAhUNaM dAuM pacchA pAreyavaM kahaM jAhe desakAlo tAhe appaNo sarIrassa vibhUsaM kAuM sAhupaDissayaM gaMtuM NimaMtei bhirakaM geNhaha tti / sAhUNaM kA paDivattI tAhe anno paDalayaM anno muhaNaMtagaM anno bhAyaNaM paDilehei mA aMtarAiyadosA ThavaNA doso ya bhavissanti / so jai paDhamAe porisIe NimaMtei atthi NamokArasahiyAittA / to gacchai aha natthi na gacchai taM ThaviyavvaM hoi jai ghaNaM lagejA tAhe geNhai saMvitAvijai jo va ugghADAe porasIe pArei pAraNAitto anno vA tassa dijai sAmanneNaM nAe kahie pacchA teNa sAvageNa samaM gammai. saMghADago vaccai ego na vaTTai paTTaveDaM sAhU purao sAvago maggao gharaM NeUNa AsaNeNa uvaNimaMtijai jai NiviTTho laTThayaM aha Na Nivisati tahA vi viNao payatto tAhe bhattapANaM dei sayaM ceva ahavA bhANaM dharei bhajA se dei ahava Thio acchai jahA dinnaM sAhuvi sAvasesaM davvaM gelai pacchAkammapariharaNaTThA dAuM vaMdiUNa visajei visajittA aNu1 eSa pATho'zuddha iva pratibhAti paraM dRssttaadshessvetaadRsh eva Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJapyAkhyaprakaraNaM / 181 gacchai pacchA sayaM bhuMjai jaM ca kira sAhuNa Na dinnaM taM sAvageNa na bhottavvaM / jai puNa sAhU Natthi tAhe desakAlavelAe disAloo kAyavvo visuddhabhAveNa ciMtiyavvaM sAhuNo jai hotA nAma nitthArio hototti vibhaasaa| idamapi zikSApadavratamaticArarahitamanupAlanIyamiti etadAha saccitanikkhivaNayaM vajje sacitapihaNayaM ceva / kAlAikkamadANaM paravavaesaM ca macchariyaM // 327 // sacittanikSepaNaM varjayet sacittapidhAnaM caiva / kAlAtikramadAnaM paravyapadezaM mAtsarya ca // vivarjayet tatra sacittanikSepaNaM sacitteSu brIhyAdiSu nikSepaNamannAderadeyabuddhyA maatRsthaantH|1| evaM sacittapidhAnaM sacittena phalAdinA pidhAnaM sthaganamiti samAsaH bhAvArthaH prAgvat / 2 / kAlAtikrama iti kAlasyAtikramaH kAlAtikramaH ucito yo bhikSAkAlaH sAdhUnAM tamatikramya ulaMghya bhuMkta tadA ca kiM tena labdhenApi kAlAtikrAMtatvAttasya uktaM ca kAle dinnassa paheNayassa aggho Na tIrae kAuM / tassevakAle pariNAmiyassa giNhatayA natthi / 3 / paravyapadeza iti Atmavyatirikto yo'nyaH sa parastavyapadeza iti samAsaH sAdhoH pauSadhopavAsapAraNakAle bhikSAyai samupasthitasya prakaTamannAdi pazyataH zrAvako'bhidhatte parakIyamidamiti nAtmIyamato na dadAmi kiMcidyAcito vAbhidhatte vidyamAna evAmukasyedamasti tatra gatvA mArgaya tadyUyamiti / 4mAtsarya Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 sttiikshraavkprjnysyaakhyprkrnnN| miti yAcitaH kupyate sadapi na dadAti paronnativaimanasyaM ca mAtsaryamiti " tena tAvamakeNa yAcitena dattaM, kimahaM tato'pi nyUnaH" iti mAtsaryAddadAti kaSAyakaluSitena vA cittena dadato mAtsaryamiti / 5 / uktaM ca sAticAraM caturtha zikSApadavrataM adhunaiSAmaNuvratAdInAM yAni yAvatkathikAni yAni cetvarANi tadetadAha / .. ittha u samaNovAsagadhamme aNuvvayaguNavvayAI c| AvakahiyAi sikkhAvayAI puNa itarAI ti||32|| [atra tu zramaNopAsakadharme anuvratAni guNavatAni c| yAvatkathikAni zikSAtratAni punaritvarANIti 328] atra punaH zramaNopAsakadharme tuzabdaH punaHzabdArthaH sa cAvadhAraNe atraiva na zAkyAApAsakadharme tatra samyaktvAbhAvena aNuvratAdhabhAvAt upAste ityupAsakaH sevakaH ityarthaH zramaNAnAmupAsakastasyaM dharma iti samAsaH aNuvratAni guNavratAni ceti paJcAgubratAni pratipAditasvarUpANi trINi guNavratAni uktalakSaNAnyeva yAvatkathikAnIti sakRdrahItAni yAvajjIvamapi bhAvanIyAni na tu niyogato yAvajIvameveti guravo vyAcakSate praticAturmAsakamapi tadrahaNaM vRddhaparaMparAyAtatayA sAmAcAryupalabdheH zikSApadavratAni punaritvarANi zikSA abhyAsastasyAH padAni sthAnAni tAnyeva vratAni zikSApadavratAni itvarANIti tatra pratidivasAnuSTheye sAmAyikadezAvakAzike punaH punaruccAryete iti bhAva Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJaghyAkhyaprakaraNaM / 183 nA pauSadhopavAsAtithisaMvibhAgau tu pratiniyatadivasAnuSTheyau na pratidivasAcaraNIyAviti / zrAvakadharme ca pratyAkhyAnabhedAnAM saptacatvAriMzadadhikaM bhaGgazataM bhavati citratvAdezavirateH, tadAha sIyAlaM bhaMgasayaM gihipaJcakkhANabheyaparimANaM / taM ca vihiNA imeNaM bhAveyavvaM payateNaM // 329 // [ saptacatvAriMzadadhikaM bhaGgazataM gRhipratyAkhyAnabhedaparimANaM / tacca vidhinA anena bhAvayitavyaM prayalena // 329 // ] saptacatvAriMzadadhikaM zataM gRhipratyAkhyAnabhedAnAM parimANa - miyattA tacca vidhinA anena vakSyamANena bhAvayitavyaM prayatnenAva - hitacetobhiriti / vidhimAha / tinni tiyA tinni duyA tinnikikA ya huMti jogesu / tidu ekkaM ti du ekkaM ti du ekkaM ceva karaNAI // 330 // [ trayastrikAH trayo dvikAH traya ekakAzca bhavanti yogeSu / trINi dvayamekaM trINi dvayamekaM trINi dvayamekaM caiva karaNAni // 330 // ]1 trayastriAstrayo dvikAstraya ekakAzca bhavanti yogeSu kAyavAmanovyApAralakSaNeSu trINi iyamekaM 3 caiva karaNAni manovAkkAyalakSaNAnIti padaghaTanA / bhAvArthastu sthApanayA nirdizyate sA ceyaM 1 One MS. of the original text adds the following gAthA paDhame labbhai ikko sesesu paesu tiya tiya tiyati / do nava tiya do navagA tiguNiya sIyAlabhaMgasayaM // Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 sttiikshraavkprjnysyaakhyprkrnnN| yogAH|3|33 2 2/2|1|1|1| karaNAni 3 |2|1|3|2|1|3|2|1 | 1 | 3 | 3 | 3 | 9 / 9/3/9/9 kAtra bhAvanA na karei na kAravei karataMpi annaM na samaNujANai maNeNaM vAyAe kAeNaeko bheo| iyANi biio Na kareina kAravei karataMpiannaM na samaNujANai maNeNaM vAyAe eko, maNeNaM kAeNa, tahA vAyAe kAeNabIomUlabheo gao / 2 / iyANiM taiyao, Na karei Na karAvei karataM pi annaM na samaNujANai maNeNaM, vAyAe ?, kAeNaM / / 3 / idAnIM caturthaH na karei na kAravei maNeNaM vAyAe kAeNaM, Na karei karataM pi nANujANai 3, Na kAravei karataM pi nANujANai taio, cauttho muulbheo|4| idAnIM paMcamo, na karei na kAravei maNeNaM vAyAe ekko na karei karataM nANujANai 3, Na kAravei karataM nANujANai 3, ee tinni vi bhaMgA maNeNaM vAyAe laddhA; anne vi tinni maNeNaM kAeNa ya evameva labhaMti tahA avare vi vAyAe kAraNa ya labbhaMti 17681, evameva ete save nava, paMcamo'pyukto muulbhedH|5|iyaanni chaTTho,Na kareiNa kAravei maNeNaM eko, tahANa karei karataM pi nANujANai maNeNaM 3, Na kAravei karataM nANujANai manasaiva tRtiiyH| evaM vAyAe 3454kAraNa ya sa ve nava, ukto SaSTho muulbhedH|6| idAnIM saptamo'bhidhIyate, Na karei maNeNaM vAyAe kAraNa ya ekko 31, evaM Na kAravei maNAIhiM 3, karataM NANujANaiidAnImaSTamo bhaNyate na kareimaNeNa vA Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sttiikshraavkprjnyptyaakhyprkrnnN| 185 yAe ekko 33, tahA maNeNa kAeNa ya 3, tahA vAyAe kAraNa ya evaM na karAvei 35.536 karataM nANujANai 3839 savve viNava / 8 / idAnIM navamo bhaNyate na karei maNeNaM,na kAravei 1karaMtaM nANujANai 3, evaM vAyAe vi4 5 6 kAraNa vi 74, savve vi nava navamo muulbhedH|9| AgataguNanedAnIM kriyate // laddhaphalamANameyaM bhaMgAu bhavaMti auNapannAsaM / tIyANAgayasaMpayaguNiyaM kAleNa hoi imaM // sIyAlaM bhaMgasayaM kaha kAlatieNa hoi gunnnnaau| tIyassa paDikkamaNaM paccuppannassa saMvaraNam // paccarakANaM va tahA hoi ya essassa esa gunnnnaao| / kAlatieNa ya bhaNiyaM jiNagaNaharavAyagehiM ca // iti uktabhaGgAkAnAmAdyabhaGgasvarUpAbhidhitsayAha / na karai na karAvei ya karaMtamannaM pi nANujANei / maNavayakANikko evaM sesA vi jANijjA // 331 // [na karoti na kArayati kurvantamanyamapi nAnujAnAti manovAkAyaiH ekaH evaM zeSAnapi jaaniiyaat||331||] na karoti svayaM na kArayatyanyaiH kurvantamanyamapi svanimittaM svayameva nAnujAnAti kathaM manovAkAyairmanasA vAcA kAyena cetyevameko vikalpaH, evaM zeSAnapi vyAdIn jAnIyAt yathoktAna prAgiti / atrAha Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186 sttiiknaavkprjnypttyaakhyprkrnnN| na kareIJcAitiyaM gihiNo kaha hoi desavirayassa / ___ bhanai visayassa bahiM paDiseho aNumaIe vi||332|| [na karoti ityAditrikaM gRhiNaH kathaM bhavati deshvirtsy| bhaNyateviSayAvahiHpratiSedho anumaterapi // 332 // ] na karotItyAditrikaM anantaroktaM gRhiNaH zrAvakasya kathaM bhavati dezaviratasya viratAviratasya sAvadhayogeSvanumateravyavacchinnatvAt , naiva bhavatItyabhiprAyaH, evaM codakAbhiprAyamAzaGkaya gururAha, bhaNyate tatra prativacanaM viSayAvahiH pratiSedho'numaterapi, yata AgataM bhANDAdyapi na gRhNAtItyAdAviti, atraivaM vyavasthite sati keI bhaNaMti gihiNo tivihaM tiviheNa natthi sNvrnnN| taM na jao nidiI pannatIe visaseuM // 333 // [kecana bhaNanti gRhiNaH trividhaM trividhena nAsti saMvaraNam tanna yato nirdiSTaM prajJaptau viziSya // 333 // ] kecanAhanmatAnusAriNa evApariNatasiddhAntA bhaNanti, kiM gRhiNaH trividhaM na karotItyAdi trividhena manasetyAdinA nAsti saMvaraNaM na vidyate pratyAkhyAnaM tanna tadetadayuktaM, kimiti yato nirdiSTaM prajJaptau bhagavatyAM vizeSaH (viziSya!) aviSaye "tivihaM pi" ityAdinetyAha tA kaha nijjuttIe Numatinisehu ti se svisymmi| sAmanne vAnnAtha u tivihaM tiviheNa ko doso||334|| Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIka zrAvakaprajJatyAkhyaprakaraNaM / 187 [ tatkathaM niyuktau anumatiniSedha iti sa svaviSaye / sAmAnye vA anyatra tu trividhaM trividhena ko doSaH 334 ] yadyevaM tatkathaM niryuktau pratyAkhyAnasaMjJitAyAM anumatiniSedha iti " duvihaM tiviheNa paDhamau" ityAdivacanena / atrocyate / sa svaviSaye yatrAnumatirasti tatra tanniSedhaH sAmAnye vA pratyAkhyAne sa iti, anyatra tu vizeSe svayaMbhUramaNajaladhimatsyAdau trividhaM trividhena kurvataH ko doSo, na kazciditi / parihArAntaramAha puttAisaMta inimittamitamegArasiM pavannassa / jaMpaMti kei gihiNo dikAbhimuhassa tivihaM pi 335 [ putrAdisantatinimittamAtram ekAdazIM prapannasya / jalpanti kecana gRhiNo dIkSAbhimukhasya trividhamapi 335 putrAdisantatinimittamAtraM pravrajito'sya pitetyevaM vijJAya paribhavanti kecana tatsutaM apravrajite tu na etAvadbhizcAhobhirasau mAnuSI bhavatyeveti tata UrdhvaM guNamupalabhya etannimittaM pravitrajiSurapi kazcitparyantavartinImupAsakapratimAM pratipadyata iti tadAha ekAdazIM prapannasya zravaNabhUtAbhidhAnAmupAsakapratimAmAzritasya jalpanti kecana gRhiNo dIkSAbhimukhasya trividhamapi pratyAkhyAnamiti Aha kahaM puNa maNasA karaNaM kArAvaNaM aNumaI ya / jaha vaitaNujogehiM karaNAI taha bhave maNasA // 336 // [ Aha kathaM punarmanasA karaNaM kAraNaM anumatizca / yathA vAktanuyogAbhyAM karaNAdyaH tathA bhavet manasA 336 ] Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 saTIkazrAvakaprajJaghyAkhyaprakaraNaM / Aha codakaH kathaM punarmanasA karaNaM kAraNamanumatizcAntarvyApAratvena parairanupalakSyamANatvAdanupapattirityabhiprAyaH / gururAha / yathA vAktanuyogAbhyAM karaNAdayaH karaNakAraNAnumodanAni tathA bhaveda manasApIti kathamityAha / tayahINatA vayataNukaraNAINa ahavA u maNakaraNaM / sAvajjajogamaNaNaM pannattaM vIyarAgehiM // 337 // [ taddhInatvAt vAktanukaraNAdInAM athavA tu manaHkaraNaM / sAvadyayogamananaM prajJaptaM vItarAgaiH // 337 // ] tadadhInatvAditi manoyogAdhInatvAt vAktanukaraNAdInAM tena hyAlocya vAcA kAyena vA karoti kArayati cetyAdi abhisaMdhimantareNa prAyastadanupapatteH / prakArAntaraM cAha / athavA manaHkaraNaM kiM sAvadyayogamananaM karomyahaM etaditi sapApavyApAracintanaM prajJaptaM vItarAgairiti // kAravaNaM puNa maNasA ciMtei kareu esa sAvajjaM / ciMteI ya kae puNa suTThakathaM aNumaI hoi // 334 // [ kAravaNaM punarmanasA cintayati karotu eSa sAvadyam / cintayati ca kRte punaH suSThukRtamanumatirbhavati // 338 // ] kAravaNaM punarmanasA cintayati karotu eSa sAvadyaM asAvapi ceGgitajJo'bhiprAyAtpravartata eva, cintayati ca kRte punaH suSThukRtamanumatirbhavati mAnasI abhiprAyajJo vijAnAtyapIti / uktaH pratyAkhyAnavidhiradhunA zrAvakasyaiva nivAsAdiviSayAM sAmAcArIM pratipAdayannAha // Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJadhyAkhyaprakaraNaM / 189 nivasijja tattha saDo sAhUNaM jattha hoi saMpAo / ceiyagharAi janya ya tayannasAhammiyA caiva // 339 // [ nivasettatra zrAddhaH sAdhUnAM yatra bhavati saMpAtaH / caityagRhANi ca yasmin tadanyasAdharmikAcaiva // 339 // ] nivasettatra nagarAdau zrAvakaH sAdhUnAM yatra bhavati saMpAta : - saMpatanaM saMpAtaH AgamanamityarthaH / caityagRhANi ca yasmiMstadanya / sAdharmikAcaiva zrAvakAdaya iti gAthAsamAsArthaH * adhunA pratidvAraM guNA ucyante tatra sAdhusaMpAte guNAnAha sAhUNa vaMdaNeNaM nAsai pAvaM asaMkiyA bhAvA / phAsu dANe nijjara uvaggaho nANamAINaM // 340 // [ sAdhUnAM vandanena nazyati pApaM azaMkitA bhAvAH / prAsukadAne nirjarA upagraho jJAnAdInAm // 340 // ] sAdhUnAM vandanena karaNabhUtena kiM nazyati pApaM guNeSu bahumAnAttathA azaGkitA bhAvAstatsamIpe zravaNAt prAsukadAne nirjarA kutaH upagraho jJAnAdInAM jJAnAdimanta eva sAdhava iti / uktAH sAdhusaMpAte guNAH caityagRhe guNAnAha micchAdaMsaNa mahaNaM samma haMsaNavisuddhiheuM ca / ciivaMdaNAi vihiNA pannattaM vIyarAgehiM // 341 // [ mithyAdarzanamathanaM samyagdarzanavizuddhihetu ca / caityavandanAdi vidhinA prajJaptaM vItarAgaiH // 349 // ] mithyAdarzanamathanaM mithyAdarzanaM viparItapadArthazraddhAnarUpaM Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190 saTIkazzrAvakaprajJatyAkhyaprakaraNaM / mathyate vilojyate yena tattathA na kevalamapAyanibandhana kadarthanameva kintu kalyANakAraNopakAri cetyAha samyagdarzana vizuddhihetuca samyagaviparItaM tattvArthazraddhAnalakSaNaM darzanaM samyagdarzanaM mokSAdisopAnaM tadvizuddhikaraNaM ca kiM taccaityavandanAdi AdizabdAtpUjAdiparigrahaH vidhinA sUtroktena prajJaptaM prarUpitaM vItarAgairarhadbhiH sthAne zubhAdhyavasAyapravRtteretacca caityagRhe sati bhavatIti gAthArthaH uktAzcaityagRhaguNAH sAMprataM samAnadhArmika guNAnAha sAhammiyathirakaraNaM vacchale sAsaNassa sAro ti / maggasahAyattaNao tahA aNAso ya dhammAo 342 [ sAdharmikasthirIkaraNaM vAtsalye zAsanasya sAra iti / mArgasahAyatvAttathA anAzazca dharmAt // 342 // ] samAnadhArmika sthirIkaraNamiti yadi kazcitkathaMciddharmAt pracyava tatastaM sthirIkaroti mahAMzcAyaM guNaH tathA vAtsalye kriyamANe zAsanasya sAra iti sAra Asevito bhavati uktaM ca "jiNasAsaNassa sAro" ityAdi sati ca tasmin vAtsalyamiti tathA tena tenopabRMhaNAdinA prakAreNa samyagdarzanAdilakSaNamArgasahAyatvAdanAzazca bhavati kuto dharmAttata eveti gAthArthaH uktAH samAnadharmika guNAH sAMprataM tatra nivasato vidhirucyate tatrApi ca prAyo bhAvasuptAH zrAvakAH ye prApyApi jinamataM gAIsthamanupAlayantyato nidrAvabodhadvAreNAha 1 asAra Asevito bhavati uktajiNasAsaNassa sAro ityAdi / va sArazca seveto bhavatA uttApagAgaNa bhAsaNa saro ityAdi / Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sttiikshraavkprjnyptyaakhyprkrnnN| 191 navakAreNa viboho aNusaraNaM sAvao vayAiMmi / jogo ciivaMdaNamo paJcakkhANaM ca vihipuvvaM 343 [navakAreNa vibodhaH anusmaraNaM zrAvakaH bra yogaH caityavandanaM pratyAkhyAnaM ca vidhipUrvakam // 343 // ] namaskAreNa vibodha iti suptotthitena namaskAraH paThitavyaH tathAnusmaraNaM kartavyaM zrAvako'hamiti vratAdau viSaye tato yogaH kAyikAdiH caityavandanamiti prayatnena caityavandanaM kartavyaM tato gurvAdInabhivandya pratyAkhyAnaM ca vidhipUrvakaM samyagAkArazuddhaM grAhyamiti / gose sayameva imaM kAuM to ceiyANa pUyAI / .. sAhusagAse kujjA paJcakkhANaM ahAgahiyaM // 344 // [pratyuSasi svayameva idaM kRtvA tataHcaityAnAM pUjAdIni / sAdhusakAze kuyotpratyAkhyAnaM yathAgRhItam // 344 // gose pratyuSasi svayamevedaM kRtvA gRhAdau tatazcaityAnAM pUjAdIni saMmArjanopalepayuSpadhUpAdisaMpAdanAdi kuryAttataH sAdhusakAze kutkiM pratyAkhyAnaM yathAgRhItamiti ___ atra kecidanadhigatasamyagAgamA bruvata iti codakamukhena tadabhiprAyamAha pUyAe kAyavaho paDikuTTho so a neva pujaannN| uvagAriNiti to sAno kAyavva ti coei 345 [pUjAyAM kAyavadhaH, pratikruSTaH sa ca, naiva pUjyAnAM / upakAriNI iti tat sA na kartavyA iti codayati345] Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192 saTIka zrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / pUjAyAM bhagavato'pi kila kriyamANAyAM kAyavadho bhavati pRthivyAdyupamardamantareNa tadanupapatteH, pratikruSTaH sa ca kAyavadhaH "sabve jIvA na haMtavve" tyAdi vacanAt kiM ca na ca pUjyAnAmarhatAM taccai - * tyAnAM vA upakAriNI pUjA arhatAM kRtakRtyatvAt taccaityAnAmacetanatvAt itizabdo yasmAdarthe yasmAdevaM tatastasmAdeva pUjA na kartavyeti codaka iti atrAha Aha gurU pUyA kAya ho hoi jai vi huM jiNANaM / taha vi taI kAyavvA pariNAmavisuddhiheUo 346 [ Aha guruH pUjAyAM kAyavadhaH bhavatyeva yadyapi jinAnAm - tathApi sA kartavyA pariNAmavizuddhihetutvAt 346 ] Aha gururityuktavAnAcAryaH pUjAyAM kriyamANAyAM kAyavadhaH pRthivyAdyupamardo yadyapi bhavatyeva jinAnAM rAgAdijetRRNAmityanena tasyAH samyagviSayamAha / tathApyasau pUjA kartavyaiva kutaH prinnaa| mavizuddhihetutvAditi na cAyaM heturasiddha iti pariharati bhaNiyaM ca kUvanAyaM davvatthavagoyaraM ihaM sutte / niyayAraMbhapavattA jaM ca gihI teNa kAyavvA // 347 // [ bhaNitaM ca kUpajJAtaM dravyastavagocaraM iha sUtre | niyatArambhapravRttA yacca gRhiNaH tena kartavyA // 347 // ] bhaNitaM ca pratipAditaM ca kUpajJAtaM kUpodAharaNaM kiM viSayamityAha dravyastavagocaraM dravyastavaviSayaM iha sUtre jinAgame "davva 1 kAyavaho jai vi hoi u jiNANaM / Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sttiikshraavkprjnypyaakhyprkrnnN| sthae kUvadihato" iti vacanAt, tRDapanodArtha kUpakhanane'dhikatarapipAsAzramAdisaMbhave'pyudbhavati tata eva kAcicchirA yadudakAccheSakAlamapi tRDAdyapagama iti evaM dravyastavapravRttau satyapi pRthivyAdyupamarde pUjyatvAdbhagavata upAyatvAttatpUjAkaraNasya zraddhAvataH samupajAyate tathAvidhaH zubhaH pariNAmo yato'zeSakarmakSapaNamapIti / upapattyantaramAha / niyatArambhapravRttA yacca gRhiNa ityanavaratameva prAyasteSu teSu paralokapratikUleSvArambheSu pravRttidarzanAtU tena kartavyA pUjA kAyavadhe'pi uktavadupakArasambhavAt tAvantI velaamdhiktraadhikrnnaabhaavaaditi| yaduktaM na ca pUjyAnAmupakAriNItyetatparijihIrSayAha / uvagArAbhAvaMmi vi pujANaM pUyagassa uvgaaro| maMtAisaraNajalaNAisevaNe jaha tahehaM pi // 344 // [upakArAbhAve'pi pUjyAnAM pUjakasya upkaarH|| maMtrAdismaraNajvalanAdisevane yathA tathehApi // 348 // ] uktanyAyAdupakArAbhAve'pi pUjyAnAmarhadAdInAM pUjakasya puujaakturupkaarH| dRSTAntamAha / mantrAdismaraNajvalanAdisevane yatheti tathAhi mantre smaryamANe na kazcittasyopakAro'tha ca smarturbhavatyevaM jvalane sevyamAne na kazcittasyopakAro'tha ca tatsevakasya bhavati zItApanodAdidarzanAt AdizabdAcintAmaNyAdiparigrahaH tathehApIti yadyapyahaMdAdInAM nopakAraH tathApi pUjakasya zubhAdhyavasAyAdirbhavati tathopalabdheriti kiM ca / Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194 saTIkazrAvakajJapyAkhyaprakaraNaM / dehAinimittaM pi hu je kAyavahaMmi taha payada'ti / jiNapUyAkAyavahami tesiM paDisehaNaM moho // 349 // [ dehAdinimittamapi ye khalu kAyavadhe tathA prvrtnte| jinapUjAkAyavadhe teSAM pratiSedhanaM mohaH // 349 // ] dehAdinimittamapyasArazarIrahetorapItyarthaH ye kAyavadhe pR. thivyAdhupamardai tathA pravartate tatheti jhaTiti kRtvA jinapUjAkAyavadhe teSAM pratiSedhanaM moho ajJAnaM na hi tato bhagavatpUjA na zobhaneti nigamayannAha / suttabhaNieNa vihiNA gihiNA nivaannmicchmaannenn| logutamANa pUyA niccaM ciya hoi kAyavA // 350 // [ sUtrabhaNitena vidhinA gRhiNA nirvaannmicchtaa|| lokottamAnAM pUjA nityameva bhavati kartavyA // 350 // ] sUtrabhaNitenAgamoktena vidhinA yatanAlakSaNena gRhiNA zrAvakena nirvANamicchatA mokSamabhilapatA lokottamAnAmahadAdInAM pUjA abhyarthanAdirUpA nityameva bhavati kartavyA tatazca na yuktaH. pratiSedha iti / avasitamAnuSaGgika sAMprataM yaduktaM sAdhusakAze kuryAtpratyA. khyAnaM yathAgRhItamityatra tatkaraNe guNamAha gurusakkhio u dhammo saMpunnavihI kayAi ya viseso| titthayarANa ya ANA sAhusamIvaMmi vosiru||351|| 1 zarIrArthamapi Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJayAkhyaprakaraNaM! 195 [gurusAkSika eva dharmaH saMpUrNavidhiH kadAcicca vishessH| tIrthakarANAM ca AjJA sAdhusamIpe vyutsRjtH||35|| gurusAkSika eva dharma ityataH svayaM gRhItamapi tatsakAze grAhyamiti tathA saMpUrNavidhiritthameva bhavatItyabhiprAyaH kadAcicca vizeSaH prAgapratyAkhyAtamapi kiMcitsAdhusakAze saMvege pratyAkhyAtIti tIrthakarANAM cAjJA saMpAditA bhavatItyete guNAH sAdhusamIpe vyutsRjataH pratyAkhyAnaM kurvata iti sAmAcArIzeSamAha suNiUNa tao dhammaM ahAvihAraM ca pucchiumisiinnN| kAUNa ya karaNijjaM bhAvammi tahA sstiie||352|| [ zrutvA tato dharma yathAvihAraM ca pRSTvA Rssiinnaam| kRtvA ca karaNIyaM bhAve tathA khazaktyA // 352 // ] zrutvA tato dharma kSAntyAdilakSaNaM sAdhusakAze iti gamyate yathAvihAraM ca tathAvidhaceSTArUpaM pRSTA RSINAM saMbandhinaM, kRtvA ca karaNIyaM RSINAmeva saMbandhi bhAva ityastitAyAM karaNIyasya svazaktyA svavibhavAdyaucityeneti / tato aNiMdiyaM khalu kAUNa jahociyaM aNuhANaM / bhutUNa jahA vihiNA paccakkhANaM ca kaauunn||353|| [tataH aniMdyaM khalu kRtvA ythocitmnusstthaanm| bhuktvA yathAvidhinA pratyAkhyAnaM ca kRtvA // 353 // ] tatastadanantaramanindyaM khalu ihalokaparalokAnindyameva kRtvA yathocitamanuSThAnaM yathA vANijyAdi tathA bhuktvA yathAvidhinA Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 196 sttiikshraavkprjnyptyaakhyprkrnnN| atithisaMvibhAgasaMpAdanAdinA pratyAkhyAnaM ca kRtvA tadanantarameva punarbhoge'pi granthisahitAdIni / sevija tao sAhU karija pUyaM ca vIyarAgANaM / ciivaMdaNa sagihAgama pairikaMmi ya tuyaTTijA354 [seveta tataH sAdhUna kuryAtpUjAM ca vItarAgANAm / caityavandanaM khagRhAgamanaM tathA ekAnte tvagvartanam 354 seveta tataH sAdhUna paryupAsanavidhinA kuryAt pUjAM ca vItarAgANAM svavibhavaucityena tatazcaityavandanaM kuryAt tataH svagRhAgamanaM tathaikAnte tu tvagvartanaM kuryAtsvapediti kathamityAha ussaggabaMbhayArI parimANakaDo u niyamao ceva / sariUNa vIyarAge sutavibuddho viciMtijA // 35 // [utsargataH brahmacArI kRtaparimANastu niyamAdeva ca / smRtvA vItarAgAna suptavibuddhaH vicintayet // 355 // ] utsargataH prathamakalpena brahmacArI AsevanaM prati kRtaparimANastu niyamAdeva AsevanaparimANAkaraNe mahAmohadoSAt tathA smRtvA vItarAgAn suptavibuddhaH san vicintayedvakSyamANamiti bhUesu jaMgamataM tesu vi paMcendiyatamukkosaM / tesu vi a mANusataM maNuyatte aariodeso||356|| [bhUteSu jaMgamatvaM teSvapi paJcendriyatvamutkRSTam / teSvapi ca mAnuSatvaM manujatve AryoM dezaH // 356 // : Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sttiikshraavkprjnyptyaakhyprkrnnN| 197 bhUteSu prANiSu jaMgamatvaM dvIndriyAditvaM teSvapi paJcendriyatvamuskRSTaM pradhAnaM teSvapi paJcendriyeSu mAnuSatvamutkRSTamiti vartate manujatve AryoM deza utkRSTa iti dese kulaM pahANaM kule pahANe ya jAi ukkosA / tIivi rUvasamiddhI rUve ya balaM pahANayaraM // 357 // [deze kulaM pradhAnaM kule pradhAne ca jaatirutkRssttaa|. tasyAmapi rUpasamRdviH rUpe ca balaM pradhAnataram // 35 // ] deze Arye kulaM pradhAnaM ugrAdi, kule pradhAne ca jAtirutkRSTA mAtRsamutthA tasyAmapi jAtau rUpasamRddhirutkRSTA sakalAGganiSpattirityarthaH rUpe ca sati balaM pradhAnataraM sAmarthya miti hoi bale vi ya jIyaM jIe vi pahANayaM tu vinnANaM / vinANe sammataM sammate sIlasaMpattI // 35 // bhavati bale'pi ca jIvitaM pradhAnataramiti yogaH, jIvite'pi ca pradhAnataraM vijJAnaM vijJAne samyaktvaM kriyA pUrvavat samyaktve zIlasaMprAptiH pradhAnatareti sIle khAiyabhAvo khAiyabhAve ya kevalaM naannN| kevalie paDipunne pate paramarakare mukkho // 359 // zIle kSAyikabhAvaH pradhAnaH kSAyikabhAve ca kevalajJAnaM, pratipakSayojanA sarvatra kAryeti kaivalye pratipUrNe prApte paramAkSare mokSa iti / Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 198 saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / na ya saMsArammi suhaM jAijarAmaraNadukkhagahiyassa / jIvassa asthi jamhA tamhA mukkho uvAdeo360 na ca saMsAre sukhaM jAtijarAmaraNaduHkhagRhItasya / jIvasyAsti yasmAdevaM tasmAnmokSa upaadeyH| kiMviziSTa ityAha jaccAidosarahio abbAbAhasahasaMgao ittha / tassAhaNasAmaggI patA ya bhae bahU inhi // 361 // jAtyAdidoSarahito'vyAbAdhasukhasaMgato'tra ( saMsAre ) tatsAdhanasAmagrI prAptA ca mayA bahvIdAnIm // tA ittha jaM na pataM tayatthamevujjamaM karemiti / vibuhajaNanidieNaM kiM saMsArANubaMdheNaM // 362 // tadatra ( sAmagryAM ) yanna prAptaM tadarthamevodyamaM karomIti / vibudhajananinditena kiM saMsArAnubandhena // iti nigada siddho gAthAtrayArthaH itthaM cintanaphalamAha / vairaraga kammakkhaya visaddhanANaM ca crnnprinnaamo| thirayA Au ya bohI iya ciMtAe guNA huMti 363 [vairAgyaM karmakSayaH vizuddhajJAnaM ca crnnprinnaamH| sthiratA AyuH ca bodhiHitthaM cintAyAM guNA bhavanti363] itthaM cintayato vairAgyaM bhavatyanubhavasiddhamevaitat tathA karmakSayaH tattvacintanena pratipakSatvAt vizuddhajJAnaM ca nibandhanahAne caraNapariNAmaH prazastAdhyavasAyatvAt sthiratA dharme pratipakSAsA Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sttiikshraavkprjnyptyaakhyprkrnnN| radarzanAt Ayuriti kadAcitparabhavAyuSkabandhastatastacchubhatvAtsarva kalyANaM bodhiritthaM tattvabhAvanAbhyAsAdevaM cintAyAM kriyamANAyAM guNA bhavantyevaM cintayA veti gosammi pubvabhaNio navakAreNaM vibohmaaiio| ittha vihI gamaNammiya samAsaosaMpavakkhAmi364 gose (pratyuSasi) pUrvabhaNito namaskAreNa vibodhAdiH atra vidhiH (iti) gamane ca samAsataH saMpravakSyAmi // vidhimiti ahigaraNakhAmaNaM khalu ceiyasAhUNa vaMdaNaM cev| saMdesammi vibhAsA jaigihiguNadosavikkhAe 365 [adhikaraNakSAmaNaM khalu caityasAdhUnAM vandanameva c| saMdeze vibhASA yatigRhiguNadoSApekSayA // 365 // ] adhikaraNakSAmaNaM khalu mAbhUttatra maraNAdau vairAnubandha iti, tathA caityasAdhUnAmeva ca vandanaM niyamataH kuryAt guNadarzanAtU, saMdeze vibhASA yatigRhiguNadoSApekSayeti yateH saMdezako nIyate na sAvadho gRhasthasya iti caityasAdhUnAM vandanaM ceti yaduktaM tadvisphArayati sAhUNa sAvagANa ya sAmAyArI vihArakAlaMmi / jatyatthi cejhyAiM vaMdAvaMtI tahiM saMgha // 366 // [sAdhUnAM zrAvakAnAM ca sAmAcArI viharaNakAle / yatra santi caityAni vandayanti tatra saMgham / / 366 // ] sAdhUnAM zrAvakANAM coktazabdArthAnAM (2,) sAmAcArI vyava Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / sthA kadA viharaNakAle viharaNasamaye kiMviziSTetyAha yatra sthAne santi caityAni vandayanti tatra saMgha caturvidhamapi praNidhAnaM kRtvA svayameva vandata iti paDhamaM tao ya pacchA vaMdaMti sayaM siyA Na vela ti / paThamaM ciya paNihANaM karaMti saMghami uvuttaa||367|| [prathamaM tatazca pazcAt vandante svayaM syAnna velA iti / prathamameva praNidhAnaM kurvanti saMghe upayuktAH // 367 // ] prathamamiti pUrvameva saGgha vandayanti tataH pacchAtsaGghavandanottarakAlaM vaMdante svayamAtmanA Atmanimittamiti syAnna veleti stenAdibhayasArthagamanAdau tatrApi prathamameva vandane praNidhAnaM kurvanti saMghaviSayamupayuktAH saMghaM pratyetadvandanaM saMgho'yaM vandata iti pacchA kayapaNihANA viharaMtA sAhUmAi daLUNa / jaMpaMti amugaThANe deve vaMdAviyA tubbhe // 36 // [ pazcAt kRtapraNidhAnA viharantaH sAdhvAdIndRSTvA / jalpanti amukasthAne devAn vaMditA yUyam // 368 // ] pazcAttaduttarakAlaM kRtapraNidhAnAH santastadarthasya saMpAditatvAdviharantaH santaH sAdhvAdIn dRSTvA sAdhu sAdhvI zrAvaka zrAvikAM vA jalpanti vyaktaM ca bhaNanti kiM amukasthAne mathurAdau devAnvanditA yUyamiti te vi ya kayaMjaliuDA sddhaasNvegpuliysriiraa| avaNAmiuttamaMgA taM bahu mannaMti suhajhANA // 369 // Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sttiikshraavkprjnysyaakhyprkrnnN| 201 [te'pi ca kRtAJjalipuTAH shrddhaasNvegpulkitshriiraaH| avanAmittottamAMgAH tad bahu manyante zubhadhyAnAH369 te'pi ca sAdhvAdayaH kRtAJjalipuTA racitakarapuTAJjalayaH zraddhAsaMvegapulakitazarIrAH zraddhApradhAnasaMvegato romAJcitavapuSo 'vanAmitottamAGgAH santastadvandanaM bahu manyante zubhadhyAnAH prazastAdhyavasAyA ityubhayoH phalamAha tesiM paNihANAo iyaresi pi ya subhAu jhaannaao| punnaM jiNehiM bhaNiyaM lo saMkamau ti te merA 370 [teSAM praNidhAnAt itareSAmapi ca zubhAddhyAnAt / / puNyaM jinaiNitaM na saMkramataH iti ato maryAdA 370 teSAmAdyAnAM vandananivedakAnAM praNidhAnAttathAvidhakuzalacittAditareSAmapi ca vandyamAnAnAM zubhadhyAnAttacchravaNapravRttyA puNyaM jinarbhaNitaM arhadbhiktaM na ca saMkramata iti na nivedakapuNyaM nivedyasaMkrameNa yatazcaivamato maryAdeyamavazyaM kAryeti / vipayaye dossmaah| je puNa'kayapaNihANA vaMditA neva vA niveyaMti / paccakkhamusAvAI pAvA hu jiNehiM te bhaNiyA 371 [ye punarakRtapraNidhAnA vaMditvA naiva vA nivedayanti / pratyakSamRSAvAdinaH pApA eva jinaiH te bhaNitAH 371 ye punaranAbhogAdito akRtapraNidhAnA vaMditvA naiva vA vanditvA nivedayanti amukasthAne devAnvanditA yUyamiti pratyakSa Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / mRSAvAdino'kRtanivedanAtpApA eva jinaiste bhaNitA mRSAvAditvAdeveti / je vi ya kayaMjaliuDA sddhaasNvegpuliysriiraa| bahu mannaMti na sammaM vaMdaNagaM te vi pAva ti // 372 // [ye'pi ca kRtAJjalipuTAH shrddhaasNvegpulkitshriiraaH| bahu manyante na samyagvandanakaM te'pi pApA iti 372 ye'pi ca sAdhvAdayo nivedite sati kRtAJjalipuTAH zraddhAsaMvegapulakitazarIrA iti pUrvavanna bahu manyante na samyak vandanakaM kurvanti te'pi pApA guNavati sthAne'vajJAkaraNAditi / kvacidvelAbhAve'pi vidhimAha jai vi na vaMdaNavelA teNAibhaeNa ceie tahavi / daRsNaM paNihANaM navakAreNAvi saMghami // 373 // [yadyapi na vandanavelA stenAdibhayeSu caityAni tathApi / dRSTvA praNidhAnaM namaskAreNApi saMghe // 373 // ] yadyapi kvacicchnyAdau na vandanavelA stenazvApadAdibhayeSu caityAni tathApi dRSTvA avalokananibandhanamapi praNidhAnaM namaskAreNApi saMgha iti saGkaviSayaM kAryamiti / tami ya kae samANe vaMdAvaNagaM niveiyatvaM ti| tayabhAvaMmi pamAdA doso bhaNio jiNiMdehiM 374 [tasminnapi kRte sati vandanaM nivedayitavyamiti / tadbhAce pramAdAt doSaH bhaNitaH jinendraiH // 374 // ] Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / 203 tasminnapi evaMbhUte praNidhAne kRte sati vandanaM nivedayitavyameva vastutaH saMpAditatvAttadabhAva tathAvidhapraNidhAnAkaraNe pramAdA tordoSo bhaNito jinendravibhAgAyAtazakyakuzalApravRtteriti upasaMharannAha evaM sAmAyAriM nAUNa vihIi je pauMjaMti / te huMti intha kusalA sesA sabje akusalA u 375 [etAM sAmAcArI jJAtvA vidhinA ye prayuMjate / te bhavantyatra kuzalAH zeSAH sarve akuzalA eva 376] etAmanantaroditAM sAmAcArI vyavasthAM jJAtvA vidhinA ye prayuMjate yathAvaye kurvantItyarthaH te bhavantyatra viharaNavidhau kuzalAH zeSA akuzalA evAnipuNA eva na ceyamayuktA saMdiSTavandanakathanatIrthasnapanAdidarzanAditi zrAvakasyaiva vidhizeSamAha anne abhiggahA khalu niraIyAreNa huMti kaaynycaa| ghaDimAdaoviyatahAvisesakaraNijjajogAo376 [anye cAbhigrahAH khalu niraticAreNa bhavanti krtvyaaH| pratimAyo'pi ca tathA vizeSakaraNIyayogAt // 376 // anye cAbhigrahAH khalu anekarUpAlocakRtaghRtapradAnAdayaHniraticAreNa samyak bhavaMti kartavyA AsevanIyA iti pratimAdayo'pi ca tathA zeSakaraNIyayogA iti pratimA darzanAdirUpA yathokaM "dasaNavaye"tyAdi AdizabdAdanityAdibhAvanAparigraha iti / Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 saTIkazrAvakaprajJaghyAkhyaprakaraNaM / evaM ca vihariUNaM dikkhAbhAvaMmi caraNamohAo / pattaMmi caramakAle karijja kAlaM ahAkamaso 377 [ evaM ca vihRtya dIkSAbhAve caraNamohAt / prApte caramakAle kuryAtkAlaM yathAkramazaH // 377 // ] evaM yathoktavidhinA vihRtya niyatAniyateSu kSetreSu kAlaM nItvA dIkSAbhAva iti pravrajyAbhAve sati caraNamohAditi cAritra - mohanIyAtkarmaNaH prApte caramakAle kSINaprAye AyuSi satItyarthaH kuryAtkAlaM yathAkramazo yathAkrameNa parikarmAdineti bhaNiyA apacchimA mAraNaMtiyA vIyarAgadosehiM / saMlehaNAjhosaNamo ArAhaNayaM pavakkhAmi // 378 // [ bhaNitA apazcimA mAraNAntikI vItarAgadoSaiH / saMlekhanAjoSaNA ArAdhanA tAM pravakSyAmi // 378 // bhaNitA. coktA ca kaivItarAgadveSairarhadbhiriti yogaH kA apacchimA mAraNAntikI saMlekhanA joSaNArAdhaneti / pazcimavAniSTAzayaparihArAyApazcimA maraNaM prANaparityAgalakSaNaM iha yadyapi pratikSaNamAvIcImaraNamasti tathApi na tadgRhyate kiM tarhi sarvAyuSkakSayalakSaNamiti maraNamevAnto maraNAntaH tatra bhavA mAraNAntikI bahuca - iti ThaJa, saMlikhyate'nayA zarIrakaSAyAdIti saMlekhanA tapovizeSalakSaNA tasyA joSaNaM sevanaM mo iti nipAtastatkAlazlAdhyatvapradarzanArthaH tasyA ArAdhanA akhaNDanA kAlasya karaNamityarthaH tAM pravakSyAmIti / ettha sAmAyArI Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sttiikshraavkprjnyptyaakhyprkrnnN| AseviyagihidhammeNa kila sAvageNa pacchA NikamiyacaM evaM sAvagadhammo ujjamio hoi Na sakkai tAhe bhattapaccarakANakAle saMthAragasamaNeNa hoyavaM ti Na sakkai tAhe aNasaNaM kAyabaMti vibhAsA / atraah| kAUNa vigiTTatavaMjahAsamAhIi viyaDaNaM dAuM / ujjAliyaM aNavvaya ticauddhAhAravosiraNaM // 379 // [kRtvA vikRSTatapaH yathAsamAdhi vikaTanAM datvA / ujvAlya aNuvratAni trividhacaturvidhAhAravyutsarjanam] kRtvA vikRSTatapaH SaSThASTamAdi yathAsamAdhinA zubhapariNAmapAtaviraheNa tathA vikaTanAmAlocanAM datvA ujvAlya punaHpratipatyA nirmalatarANi kRtvA aNuvratAni prasiddhAnyaNuvratagrahaNaM guNavratAdyupalakSaNamiti trividhacaturvidhAhAravyutsarjanamiti kadAcitrividhAhAraparityAgaM karoti kadAciccaturvidhAhAramiti / atra prAguktameva lezataH samyaganavagacchannAha / caramAvasthAi tahA savAraMbhakiriyAnivitIe / pavvajA ceva tao na pavajai keNa kajeNa // 30 // [caramAvasthAyAM tathA srvaarmbhkriyaanivRtteH| pravajyAmeva cAsau na pratipadyate kena kAryeNa // 380 // ] caramAvasthAyAM maraNAvasthAyAmityarthaH tathA tena prakAreNAhAraparityAgAdinApi sarvArambhakriyAnivRtteH kAraNAtpravajyAmevAsau zrAvako na pratipadyate kena kAryeNa kena hetunA ityatrocyate Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / caraNapariNAmavirahA nAraMbhAdappavittimito so| tajjutuvasaggasahANa jaM na bhaNiotirikkhANaM3.1 [caraNapariNAmavirahAt naarmbhaadyprvRttimaatro'sau| tadyuktopasargasahAnAM yanna bhANitastirazcAmiti // 381 // caraNapariNAmavirahAdityuktameva sa eva tathAnivRttasya kiM na bhavatItyAzaGkayAha nArambhAdyapravRttimAtro'sau caraNapariNAma iti kutastadyuktopasargasahAnAM yanna bhaNitastirazcAmiti tathAhyAraMbhAdyapravRttiyuktAnAmapi pipIlikAdyupasargasahAnAM caNDakauzikAdInAM na cAritrapariNAmaH ato'yamanya evAtyantaprazasto'ci ntyacintAmaNikalpa iti punarapi keSAMcinmatamAzaMkyate keI bhaNaMti esA saMlehaNA mo duvAlasavihaMmi / bhaNiyA gihatthadhamme na jao to saMjae tIe 3.2 [kecana bhaNanti eSA saMlekhanA dvAdazavidhe / bhaNitA gRhasthadharme na yataH tataHsaMyataH tsyaam||382|| . kecanAgItArthA bhaNanti eSA anantaroditA saMlekhanA dvAdazavidhe paMcANuvratAdirUpe bhaNitA gRhasthadharme zrAvakadharma ityarthaH na yatastatastasmAtkAraNAtsaMyataH pravajita eva tasyAmiti / atro. cyate na bhaNitetyasiddham / bhaNiyA tayaNaMtaramo jIvaMtassesa bArasaviho u| esA ya caramakAle ittariyA ceva tA Na puDho 3.3 Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sttiikshraavkprjnytyaakhyprkrnnN| 207 [bhaNitA tadanantarameva jIvata eSa dvaadshvidhH|| eSA ca caramakAle itvarA ceyamevaM tasmAnna pRthaka 383 bhaNitA tadanantarameva dvAdazavidhazrAvakadharmAnantarameva tanma. dhya evAbhaNane kAraNamAha / jIvata eSa dvAdazavidhaH pradIrghakAlaparipAlanIyaH, eSA saMlekhanA caramakAle kSINaprAye AyuSi sati kriyate itvarA ceyamalpakAlAvasthAyinI yasmAdevaM tasmAnna pRthagiyaM zrAvakadharmAditi / upapattyantaramAha jaM cAiyArasutaM samaNovAsagapurassaraM bhaNiyaM / tamhA naimIi jaI pariNAmA ceva avi ya gihI3.4 [yacAticArasUtraM zramaNopAsakapurassaraM bhaNitam / tasmAnnAsyAM yatiH pariNAmAdeva apica gRhii|| 384 // yacca yasmAcca aticArasUtramasyAH zramaNopAsakapuraHsaraM bhaNitamAgame taccedaM "imIe samaNovAsaeNaM ime paMcaiyArA jA. NiyavA na samAyariyavA taM jahA ihalogAsaMsappaogetyAdi" tasmAnnAsyAM saMlekhanAyAM yatirasau zrAvakaH api ca gRhIti saMbandhaH kiM tu zrAvaka evetyarthaH kuta ityAha pariNAmAdeva tasyAmapi dezaviratipariNAmasaMbhavAdanazanapratipattAvapISanmamatvAparityAgopalabdheH sarvaviratipariNAmasya durApatvAtsati tu tasmin syAt yatiriti sUtrAntaratazca yata uktaM sUtrakRtAMge ityAdIti / iyamapi cAticArarahitA samyakpAlanIyeti tAnAha 1 suttaMtarayo a Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 208 saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / ihaparalogAsaMsappaoga taha jIyamaraNabhogesu / vajijA bhAvija ya asuhaM saMsArapariNAmaM // 35 // [ihaparalokAzaMsAprayogau tathA jIvitamaraNabhogeSu / varjayet bhAvayecAzubhaM saMsArapariNAmam // 385 // iha loko manuSyalokaH tasminnAzaMsAbhilASaH tasyAH prayoga iti samAsaH zreSThI syAmamAtyo veti / evaM paralokAzaMsAprayogaH paraloko devalokaH / evaM jIvitAzaMsAprayogaH jIvitaM prANadhAraNaM tatrAbhilASaprayogaH "yadi bahukAlaM jIveyam" iti / iyaM ca vastramAlyapustakavAcanAdipUjAdarzanAdbahuparivAradarzanAcca lokazlAghAzravaNAccaivaM manyate "jIvitameva zreyaH pratyAkhyAtAzanasyApi yata evaMvidhA maduddezeneyaM vibhUtirvartate / 3 / maraNAzaMsAprayogaH na kazcittaM pratipannAnazanaM gaveSate na saparyAyAmAdriyate na kazcicchAghate tatastasyaivaMvidhacittapariNAmo bhavati "yadi zIghraM mriye'haMapuNyakarmeti mrnnaashNsaa|4|kaambhogaashNsaapryogH janmAntare cakravartI syAm vAsudevo mahAmaNDalikaH subhago rUpavAnityAdi etadvarjayedbhAvayeccAzubhaM janmapariNAmAdirUpaM saMsArapaMriNAmamiti tathA / 5 / . jiNabhAsiyadhammaguNe avvAbAhaM ca tapphalaM paramaM / evaM u bhAvaNAo jAyai piccA vi bohi ti||36|| [jinabhASitadharmaguNAn avyAbAdhaM ca tatphalaM paramaM / evaM tu bhAvanAto jAyate pretyApi bodhiriti // 386 // ] Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sttiikshraavkprjnyptyaakhyprkrnnN| 209 jinabhASitadharmaguNAniti kSAntyAdiguNAn bhAvayedavyAbAdhaM ca mokSasukhaM ca tatphalaM kSAntyAdikAryaM paramaM pradhAnaM bhAvayedevameva bhAvanAtaH cetonyAsAtizayena jAyate pretyApi janmAntare'pi bodhidharmaprAptiriti kusumehi vAsiyANaM tilANa tilaM pi jAyai suyaMdhaM / __ etovamA hu bohI pannatA vIyarAgehiM // 37 // [kusumaiH vAsitAnAM tilAnAM tailamapi jAyate sugndhi| etadupamaiva bodhiH prajJaptA vItarAgaiH // 387 // ] . kusumairmAlatIkusumAdibhirvAsitAnAM bhAvitAnAM tilAnAM tailamapi jAyate sugandhi tadgandhavadityarthaH etadupamaiva bodhiriti anenoktaprakAreNopamA yasyAH sA tathA prajJaptA vItarAgairarhadbhiriti kusumasamA abbhAsA jiNadhammasseha huMti nAyavA / tilatullA puNa jIvA tillasamo picca tabbhAvo 39 [kusumasamA abhyAsA jinadharmasya iha bhavanti jJAtavyAH tilatulyAH punarjIvAH tailasamaH pretya tadbhAvaH // 388 // ] kusumasamAH kusumatulyA abhyAsA jinadharmasya kSAntyAderiha janmani bhavanti jJAtavyAH tilatulyAH punarjIvA bhAvyamAnatvAt tailasamaH pretya tadbhAvo janmAntare bodhibhAva iti bodhiphalamAha iya apparivaDiyaguNANubhAvao bNdhhaasbhaavaao| pubillassa ya khayao sAsayasukkho dhuvvo mukkho309 14 Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 210 saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / [evaM apratipatitaguNAnubhAvataH bandhahAsabhAvAt / prAktanasya ca kSayAt zAzvatasaukhyo dhruvo mokSaH 389 evamuktena prakAreNa apratipatitaguNAnubhAvataH satatasamavasthitaguNasAmarthyena bandhahAsAtprAyo bandhAbhAvAdityarthaH prAktanasya ca bandhasya kSayAttenaiva sAmarthyena evamubhayathA bandhAbhAve zAzvatasaukhyo dhruvo mokSo'vazyaMbhAvIti etadeva sUtrAntareNa bhAvayannAha samatami ya laddhe paliyapahuteNa sAvao hujjaa| caraNovasamakhayANaM sAgarasaMkhaMtarA huMti // 390 // [samyaktve ca labdhe palyopamapRthaktvena zrAvako bhavati / caraNopazamakSayANAM sAgarANi saMkhyeyAnyantaraM bhavanti samyaktve ca labdhe tatvataH palyopamapRthaktvena zrAvako bhavati etaduktaM bhavati yAvati karmaNyapagate samyaktvaM labhyate tAvato bhUyaH palyopamapRthaktve'pagate dezavirato bhavati pRthaktvaM dviHprabhRtirAnavabhya iti kliSTetaravizeSAcca vyAdibheda iti caraNopazamakSayANAmiti cAritropazamazreNikSapakazreNInAM sAgarANIti sAgaropamANi saMkhyeyAnyantaraM bhavanti etaduktaM bhavati yAvati karmaNi kSINe dezaviratiravApyate tAvataH punarapi saMkhyeyeSu sAgaropameSvapagateSu cAritraM sarvaviratirUpamavApyate evaM zreNidvaye bhAvanIyamiti evaM apparivaDie saMmate devamaNuyajamesu / , annayaraseDhivajaM egabhaveNaM ca savAI // 391 // Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sttiikshraavkprjnyptyaakhyprkrnnN| [evamapratite samyaktve devmnujjnmsu| anyatarazreNivarjamekabhavenaiva sarvANi // 391 // ] - evamapratipatite samyaktve sati devamanujajanmasu cAritrAdelAbhaH uktapariNAmavizeSataH punastathAvidhakarmavirahAdanyatara)Nivarjamekabhavenaiva sarvANyavApnoti samyaktvAdInIti / yaduktaM zAzvatasaukhyo mokSa iti tatpratipAdayannAha rAgAINamabhAvA jammAINaM asaMbhavAo ya / abbAbAhAo khalu sAsayasukkhaM tu siddhANaM // 392 // rAgAdInAmabhAvAjanmAdInAmasaMbhavAcca / tathA avyAbAdhAtaH khalu zAzvatasaukhyameva siddhAnAM iti gAthAkSarArthaH bhAvArthamAha rAgo doso moho dosAbhissaMgamAiliMga ti| aisaMkilesarUvA heU vi ya saMkilesassa // 393 // [rAgo dveSo moho doSA abhiSvaGgAdiliGgA iti / atisaMklezarUpA hetavo'pi ca saMklezasya // 393 // ] rAgo dveSo moho doSA abhiSvaGgAdiliGgA iti abhiSvaGgalakSaNo rAgaH aprItilakSaNo dveSaH ajJAnalakSaNo moha iti / ati saMklezarUpAstathAnubhavopalabdheH hetavo'pi ca saMklezasya kliSTakarmabandhanibandhanatvAditi : - eehabhibhUANaM saMsArINaM kuo suhaM kiMci / jammajarAmaraNajalaM bhavajalahiM pariyaDatANaM // 394 // Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212 sttiikshraavkprjnyptyaakhyprkrnnN| [ebhiH abhibhUtAnAM saMsAriNAM kutaH saukhyaM kiNcit| janmajarAmaraNajalaM bhavajaladhi paryaTatAm // 394 // ] 'ebhI rAgAdibhirabhibhUtAnAmasvatantrIkRtAnAM saMsAriNAM sattvAnAM kutaH sukhaM kiMcinna kiMcidityarthaH kiMviziSTAnAM janmajarAmaraNajalaM bhavajaladhi saMsArArNavaM paryaTatAM bhramatAmiti etadabhAve sukhmaah| rAgAivirahao je sukkhaM jIvassa taM jiNo muNai / na hi sannivAyagahio jANai tadabhAvajaM sAtaM395 [rAgAdivirahato yatsaukhyaM jIvasya tajino muNati / nahi sannipAtagRhItaH jAnAti tadabhAvaja sAtam 395] rAgAdivirahato rAgadveSamohAbhAvena yatsaukhyaM jIvasya saMkkezavarjitaM tajino muNati arhanneva samyagvijAnAti nAnyaH kimiti cenna hi yasmAtsannipAtagRhItaH satyeva tasmin jAnAti tadabhAvajaM sannipAtAbhAvotpannaM sAtaM saukhyamiti ato rAgAdivirahAtsiddhAnAM saukhyamiti sthitaM janmAdInAmabhAvAcceti yathoktaM tathAvasthApyate tatrApi janmAdyabhAvamevAha daba~mi jahA bIe na hoi puNa aMkurassa uppatI / taha ceva kammabIe bhavaMkurassAvi paDikuTTA // 396 // 'dagdhe yathA bIje zAlyAdau na bhavati punaraGkarasyotpattiH zAlyAdirUpasya tathaiva karmabIje dagdhe sati bhavAMkurasyApyutpattiH pratikuSTA nimittAbhAvAditi Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saTIkazrAvakaprajJaptyAkhyaprakaraNaM / 213 jaMmAbhAve na jarA na ya maraNaM na ya bhayaM na sNsaaro| eesimabhAvAo kahaM na sukkhaM paraM tasiM // 397 // [janmAbhAve najarA na ca maraNaM na ca bhayaM na sNsaarH| eteSAmabhAvAtkathaM na saukhyaM paraM teSAm // 397 // ] janmAbhAve na jarA vayohAnilakSaNA AzrayAbhAvAnna ca maraNaM prANatyAgarUpaM tadabhAvAdeva na ca bhayamihalokAdibhedaM nibandhanAbhAvAnna ca saMsAraH kAraNAbhAvAdeva eteSAM janmAdInAmabhAvAtkathaM na saukhyaM paraM teSAM siddhAnAM kintu saukhyameva janmAdInAmeva duHkharUpatvAditi avyAbAdhamiti yaduktaM tadAha avAbAhAu cciya sayaliMdiyavisayabhogapajate / ussukkaviNivatIi saMsArasuhaM va saddheyaM // 39 // [avyAvAdhata eva sakalendriyaviSayabhogaparyante / autsukyavinivRtteH saMsArasukhamiva zraddheyam // 398 // ] avyAbAdhata eva avyAbAdhAdeva sakalendriyaviSayabho. gaparyante azeSacakSurAdIndriyaprakRSTarUpAdiviSayAnubhavacaramakAle autsukyavinivRtterabhilASavyAvRtteH kAraNAtsaMsArasukhamiva zraddheyaM tasyApi tattvato viSayopabhogatastadautsukyavinivRttirUpatvAttadartha bhogakriyApravRtteriti / uktaM ca . veNuvINAmRdaMgAdinAdayuktena haarinnaa| zlAghyasmarakathAbaddhagItena stimitaM sadA // 1 // Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 214 sttiikshraavkprjnyptyaakhyprkrnnN| kuTTimAdI vicitrANi dRSTvA ruupaannynutsukH| locanAnandadAyIni lIlAvanti svakAni hi // 2 // aMbarAgurukarpUradhUpagandhAnvitastataH / paTavAsAdigandhAMzca vyaktamAghrAya nispRhaH // 3 // nAnArasasamAyuktaM bhuktvAnnamiha mAtrayA / pItvodakaM ca tRptAtmA svAdayan svAdimaM zubham // 4 // mRdutuuliismaakraantdivypryksNsthitH| sahasAMbhodasaMzabdaM zruterbhayadhanaM bhRzaM // 5 // iSTabhAryApariSvaktaH tadratAnte'thavA nrH|| sarvendriyArthasaMprAptyA sarvabAdhAnivRttijaM // 6 // yadvedayati saMhRdyaM prazAntenAntarAtmanA / muktAtmanastato'nantaM sukhamAhurmanISiNaH // 7 // ityAdIti saMsArasukhamapyautsukyavinivRttirUpamevetyuktamiha vizeSamAha iyamitarA nivitI sA puNa AvakahiyA munneyvaa| bhAvA puNo vi neyaM egaMteNaM taI niyamA // 399 // [iyaM itvarA nivRttiH sA punaH yAvatkAthakA munnitvyaa| bhAvAH punarapi neyaM ekAntena asau niymaat||399||] - iyamindriyaviSayabhogaparyantakAlabhAvinI itvarA alpakAlAvasthAyinI nivRttirautsukyavyAvRttiH sA punaH siddhAnAM saMbandhinI autsukyavinivRttiAvatkathikA sArvakAlikI muNitavyA zeyA punarapravRttestathAbhAvAtpunarapi pravRtteH bhUyo'pi neyamindriya Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sttiikshraavkprjnysyaakhyprkrnnN| 215 viSayabhogaparyantakAlabhAvinI ekAntena sarvathA nivRttirevautsukyasya vIjAbhAvena punastatpravRttyabhAvAt asau siddhAnAM saMbadhinI autsukyavinivRttiH niyamAdekAntena nivRttireva tatazca mahadetatsukhamiti / upasaMharannAha iya aNuhavajutIheusaMgayaM haMdi niDiyaTThANaM / ___ asthi suhaM saddheyaM taha jiNacaMdAgamAo ya // 40 // [evaM anubhavayuktihetusaMgataM haMdi niSThitArthAnAm / asti sukhaM zraddheyaM tathA jinacandrAgamAca // 400 // ] iya evamuktena prakAreNAnubhavayuktihetusaMgatamiti atrAnubhava: saMvedanaM yuktirupapattiheturanvayavyatirekalakSaNaH ebhirghaTamAnaka haMdItyupapradarzane evaM gRhANa nAniSThitArthAnAM siddhAnAmasti sukhaM vidyate sAtaM zraddheyaM pratipattavyaM tathA jinacandrAgamAccAhedvacanA dveti / adhunA AcAryo'nuddhatatvamAtmano darzayannAha athavA prakaraNavihitArthaM viziSTazramaNaparyAyaprApyaM sakriyayA sarveSAmAsannIkRtyAtmano'parAdhasthAnamAzaMkyAha jaM uddhiyaM suyAo puvAcariyakayamahava smiie| khamiyaccaM suyaharehi taheva suyadevayAe ya // 401 // ' [ yaduddhRtaM sUtrAt pUrvAcAryakRtaM athavA svamatyA / kSatavyaM zrutadharaiH tathaiva zrutadevatayA ca // 401 // ] 1 All Mss of the origiual text end thus, "zrIumAsvAtivAcakakRtA sAvayapanattI smmttaa"|| Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216 sttiikshnaavkprjnyptyaakhyprkrnnN| yadudbhutaM sUtrAtsUtrakRtAdeH kAlAntaraprApyaM pUrvAcAryakRtaM vA yaduddhRtaM athavA svamatyA tatkSantavyaM zrutadheraistathaiva zrutadevatayA ca kSantavyamiti vrtte| iti dikpradA nAma zrAvakaprajJaptiTIkA smaaptaa| kRtiriyaM sitAmbarAcAryasya jinabhaTTapAdasatkasyAcAryaharibhadrasyeti / iti saTIkazrAvakamajJasyAkhyaprakaraNam //