Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ i jyraayvyaayyaay shrddhyaay pratyA0sArasvatavibhramaH,dAnapaTizakA,vizeSaNavatI,viMzatikA ca ha / AdyaM mUlamAtraM dvitIyaM savRttikaM tRtIyaM sAvatAraM mUlamAtraM cAntyadvayaM. zrIyazodevacAritrasiMharAjazekharaiH kRtamAdyatrayaM zrImajinabhadrasUrivaryaharibhadrAcAryaiH kRta pAraspAdaka - prasiddhakartA-ratalAma zrIRSabhadevajI kezarImalajI saMsthA. buhArivAstavyazrISThisuracandrasuputrImaNivAivihitadravyasahAyArdhabhAgena . mudraNakRt-iMdaura pIpalIbAjAra zrIjainabandhuyantrAlayAdhipaH zA. juhAramala mizrIlAla pAlarecA. vIrasaMvat 2454 vikramasaMvat 1984 . krAiSTa 1927 pratayaH 500 paNyam.1-4-0 - auaavhaahaahaahaahaahaahaahaahaasnknk
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ pRSThAMka: anukramaNikA. mudritaprAyAH mudrayiSyamANAH viSayaH | 1 paMcAzaka-dharmasaMgrahaNI-upadezamAlA- 1 nandIsUtrasya cUrNiH hAribhadrIyA vRttica. 1 zrImadyazodevamUrisatritaM upadezapada-karmaprakRti--paMcasaMgraha-jIva- 2 AvazyakacUrNiH pratyAkhyAnasvarUpaM. 1-26 / samAsa-jyotiSkaraNDaka rUpaM granthASTakaM 3 dazakAlikacUrNiH 2 kAtaMtra (sArasvata) vibhramaH mRlamAtraM svAdhyAyadhAraNopayogi- 3-0-0 4 uttarAdhyayanacUrNiH savRttikaH cAritrasiMhakRtaH 27-52 2 anuyogadvArANAM cUrNiHhAribhadrIyA vRttizca 5 AcArAMgacUrNiH 3 dAnapachiM zikA sAvatArA 2-0-0 6 sUtrakRtAMgacUrNiH zrIrAjazekharAcAryakRtA. 53-66 / 3 jyotiSkaraNDakaH zrImanmalayAgiryAcAryakRta4 zrImajjinabhadrAcAryakRtA zAstrazaMkA- vRttiyuktaH 3-8-0 samIhA cet mudritaprAyamudrayiSyamANeSu nivAraNAtmikA vizeSaNavatI 28/ 4 payaraNasaMdoho-aSTAviMzatigranthamayaH1-0.0/ svanAmnA mudraNa etapAmekAdeSo sa jJApayatu 5 zrImaddharibhadrAcAryakRtA dritapUrvAH-prakaraNasamuccayaH viMzatirvizikAH ahiMsASTakasarvajJasiddhiaindrastutayaH || za saMsthAmetAm.
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ RENC0 ||AUMnmH jinAya || vidhidvAra zrIyazodebIye pratyA khyAna zrImadyazodevasUrisUtritaM prtyaakhyaansvruup| C svarUpa // 1 // tavajhANAnalanivaduTTakammidhaNaM jiNaM namiuM / paccakkhANasarUvaM bhaNAmi suttANusAreNa // 1 // paidiNamukA vaogAo leseNAhAragoyaraM pAyaM / addhApaccakkhANaM vocchaM navakAramAIyaM // 2 // paJcakkhANaM niyamo abhiggaho | viramaNaM vayaM viraI / AsavadAraniroho nivitti egaTTiyA sahA // 3 // paDikUlamaviraIe viraIbhAvassa AbhimukkhaNaM / khANaM kahaNa samma paccakkhANaM viNiddiDha // 4 // addhA kAlo bhaNNai tapparimANAdabhedabuddhIe / karitamevamaddhApaccakkhANaM muNeyavvaM // 5 // addhApaccakkhANapurassaramegAsaNAi pAeNa / paDivajjijjai teNaM addhArUvaM tayaMpi mayaM // 6 // gahaNe vihiM 1 visuddhiM 2 suttaviyAraM ca 3 pAraNavihiM ca 4 / sayapAlaNaM5 phalaM ciya 6 eyassa bhaNAmi 'hAkamaso // 7 // navakArAI suttaM savvaM payavaMjaNehi jANato / atthaM ca tassa sammaM AhArAgAramAIyaM 2 // 8 // sUre aNuTThiecciya guruNo caraNujjayassa gIyassa / kAUNa suttavihiNA viNayaM kiikammamAIyaM // 9 // giNhai paccakkhANaM uvautto sAbago va sAhU vA / aNubhAsaMto vayaNaM guruNo lahutarasareNa ca // 10 ||guruvirhe
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ vIye zrIyazode-paDivajjai viyappametteNa ussugo sNto| ahavA suttaM bhaNiuM sasakkhigaM ceva thiracitto // 11 // jiNabiMbasakkhigA vidhidvAraM vA ThavaNAyariyassa ahava paccakkhaM / giNhai pacakvANaM jaM karaNijja tahiM kAle // 12 // pacchA gurusaMjoge vizuddhidvAraM pratyA sayaMgihIyaM puNo'vi tppuro| gurusakkhigattaherDa paDivajjai pubanItIe // 13 // gurusAmaggIabhAve samma khyAna pAlei jaM sayaMvihiyaM / paramussugattagahiyaM sayameva puNo kuNai vihiNA // 14 // kevalamiha caubhaMgo jANato svarUpe. jANagassa pAsammi / bIo ayANamANo giNhai jANatagasamIve // 15 // taiyammi jANamANe giNhA pAse // 2 // ayANamANassa / carime ayANamANo ayANa mANAta mUlamti // 16 // ettha ya paDhamo suddho sammannANassa tattha bhaavaao| viraIe nANaM ciya suddhIe kAraNaM jeNaM // 17 / / bIe jANAveDaM oheNAhAravigaimAIyaM / dejjA paccakkhANaM iharA doNhavi musAvAo // 18 // taie gurU ajANaM jeTho bhAyA va mAulAI vaa| gurupUhautti kAuM tassa u pUyA kayA hou // 19 // appattiyaM ca eyarasa vajjiya hou kAraNeNevaM / giNhai paccakkhANaM iharA doso agIyammi // 20 // jo puNa sayaM na yANai giNhai pAse ayANamANassa / so sayamaMdho laggai magge annassa aMdhassa // 21 / / iya nAUNaM samma jANaMto jANagassa pAsammi / kujjA paccakkhANaM mokkhaphalaM jeNa | ta hoi // 22 // bhaNiyaM gahaNavihANaM saMkheveNaM suyANusAreNaM / ihi chabbihasuddhiM taha ceva bhaNAmi eyassa // 2 // 4 // 23 // dA. 1 /
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIyazodevI pratyA khyAna svarUpe. // 3 // sA puNa sahahaNe jANaNe ya viNaNubhAsaNe taha ya / aNupAlaNammi bhAve chavvihasuddhI muNeyabvA // 24 // paccakkhANaviyAraM sayalaM saddahai taha ya jo muNai / tassa u paccakkhANaM saddahaNAjANaNAsuddhaM // 25 // jaM kAuM kiikammaM daroNao paMjalI'bhimuhavayaNo / giNhai paccakkhANaM taM bhaNNai viNayasuddhaM tu / / 26 / / aNubhAsaha guruvayaNaM akkharapayavaMjaNehiM parisuddhaM / gurusahalahuyasaddo taM jANa'NubhAsaNAsuddhaM // 27 || paccakkhai vosiraI eyaM navaraM gurU samuccarai / soso paccakkhAmitti vosirAmitti bhAse // 28 // tathA-paccakkhAyA sUrI paMcavihAyAradhArago gIo / sIsaM paDucca jamhA AhAranisehaNaM kuNai // 29 // paJcakhAvito puNa soso samuvaTTio sayaM caiva / niyagAhAranise he pauMjaI gurujaNaM jeNa / dA // 30 // aNupAlaNAvisuddhaM Avaipatto'vi jamaNupAlei / sammaM acaliyacitto tayayaM uvaogao ceva / dA ||31|| jaM no kohA mANA mAyA lobhA bhayA va sogA vA / no jasakittinimittaM no pUyAgAravanimittaM // 32 // ihapara loga saMsArahio jaM kuNai nijjarAheuM / iMdiyaviyAvirao bhAvavizuddhaM tayaM neyaM // 33 // jaM puNa ko hAisa ummatto vAvi sumiNamajjhe vA / giNhai paMccakkhANaM taM na pamANaM suharANaM // 34 // annaM maNammi kArDa annaM vAyAe kugai jaM sahasA / tatthavi maNaM | mANaM na pamANaM vaMjaNacchalaNA || 35 / / iya suddhIhiM vizuddhaM paJcakkhANaM bhagati moklaMgaM / eyAhi aparisuddhaM vivarIyaM taM muNeyavvaM // 36 // bhaNiyaM vizudvidAraM suttaviSAraMti saMpayaM bhaNimo | navakAra mAiyANaM kameNa suttANusAreNaM // 37 // dA. 2 / vizuddhidvAraM sUtravicAra dvAraM // 3 //
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIyazodevIye pratyAkhyAna svarUpe // 4 // navakAra 1 porisIe 2 purimaDDhe 3 kAsaNe 4 gaThANe 5 ya / AyaMbila 6 bhattaThThe 7 carime ya8 abhiggahe 9 | vigaI 10 ||38|| do caiva namukAre AgArA chacca porisIe u / satteva ya purimaDDhe egAsaNagammi aTTheva // 39 // sattegaTThANassa u aTThevAyaMbilammi AgArA / paMceva abhattaTThe chappANe carimi cattAri // 40 // paMca cauro abhiggahi nivviie aTTha naba ya AgArA / appAuraNe paMca u havaMti sesesu cattAri // 41 // paMcaparameTThinamaNaM navakAro teNa saMjayaM sahiyaM / jAva navakArapADhaM hoi na pAovi eyaMti // 42 // na ya saMkeigatullaM evaM evaM muhuttamajjhe'vi / navakArapADhamette na pujjaI jeNimaM kiMtu ||43|| navakAramuhutterhi pujjai jamhA sue imaM bhaNiyaM / addhApaccakkhANaM sUrudayavisesaNapayAo // 44 // porisipaccakkhANe sUrudayavisesaNeNa jaha paDhamA / porisi labbhai egA paDhamamuhutto tahepi ||45 || sutte avisesevi hu muhuttaavahIe kAraNaM etthA / aibhovAgArataM thove kAle muNeyavaM // 46 // porisimAIyANaM muhuttaviraheNa lahuyaro avahI / anno na koi bhaNio tamhA gAhA imA tattha // 47 // addhApaccakkhANaM jaM taM kAlapyamANacheeNaM / purimaGkaporisIhiM muhuttamAsamAsehiM // 48 // tamhA muhuttavigame navakAre bhAsie havai puNaM / eyaM paccakkhANaM tattha ya suta imaM neyaM // 49 // uggae sUre namukkArasahiyaM paccakukhAi, cauvvirhapi AhAraM asaNaM pANaM khAimaM sAimaM, annattha'NAbhogeNaM sahasAgAreNaM vosiraha / %%%%%% sUtravicAradvAraM // 4 //
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIyazodevaye pratyAkhyAna svarUpe // 5 // tatthuggayammi sUre sUrudayAo samArabheUNa | navakArassahiyaM je paccakvAitti givhei // 50 // kaha cauvipina puNo egavihaM caiva duvihameva'havA / tivihaM cevAhAraM anbhavahAraM samAsajja // 51 // ahava navakArasahiyaM paccakkhar3a tattha cauhamAhAraM / vosirai vajjeI iya saMbaMdho muNeyavvo / / 52 / / evaM kira pAeNaM cauvihAhAra goyaraM caitra / rayaNI bhoyaNaviramaNatIraNapAyaMtikAU ||13|| asaNaM pANaM iccAiNA u AhArabhayaniddesaM / vayabhaMgadosavajjaNaheuM cA''gAradugamAha // 54 // Abhogo ubaogo tassAbhAve bhave aNAbhogo / accataM vimharaNaM paccakkhANassa jaM bhaNiyaM || 55 || annattha aNAbhogA NAbhogaM motu cayai AhAraM / paMcammatthe tajhyA sahasAkArevi emeva / / 56 / / so puNa iha vinneo pavattajogAniyattaNasarUvo / jammI sumaraMtassavi zatti muMhe kiMpi pavisejjA // 57 // evamaNAbhogeNaM bhuMjatassavi havejja mA bhaMgo / sahasAkAreNa vA muhaM pavidvevi AhAre / / 58 / / to AgArA bhaNiyA avavAyA kAraNANi chiDDIo / iya bahuvihapajjAyA do caiva ya ettha sutama ||59 // eto asaNAIyaM vocchAmi cauvvipi AhAraM / suttANusArao khalu tassa vivakvaM caNAhAraM ||| 60 || AhArajAio esa ettha eko'vi daMsio cauhA / asaNAijAibheyA suhAvabohAijaNaNatthaM // 61 // nANaM sadahaNaM gahaNapAlaNA viraivuDDi caivaMti / hoi iharA u mohA vivajjao bhaNiyabhAvANaM / / 62 / / asaNaM oyaNasattugamuggajagArAi khajjagavihI ya / khIrAi sUraNAI maMDagapabhiI ya vinneyaM // 63 // ityazanaM / pANaM sovIrajavodgAi cittaM surAiyaM ceva / AukkAo sabbo saMgarakairAinIraM ca // 64 // khajjUradakkhadADima sUtravicAre namaskAra sahitaM // 5 //
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIyazode vIye &aa pauruSI pratyAkhyAna svarUpe. ciMcApANAitakAmakkhuraso / guDakhaMDAInIraM AyAmussayamAI y|| 65 // pANagaAgArehiM kaehiM eyAiM hoMti sUtravicAre | kappAiM / iharA na huMti kappA mottuM usiNodagAIyaM / / 66 // iti pAnaM / bhattosaM daMtAI khajjUraM nlikrdkkhaaii| kakkaDiyaMcagaphaNasAi bahuvihaM khAima neyaM // 67 !! gohumacaNagAIyaM bhuggaM bhattosamiha samakkhAyaM / gurusaMbhiyadaM| tavaNAi desarUDhIe daMtaMti / / 68 // iti khAdimaM / daMtavaNaM taMbolaM cittaM tulasI kuheDagAIyaM / mahupippalasuMThAi | aNegahA sAimaM hoi // 69 // iti svAdimaM / lesuddeseNee bheyA eesi daMsiyA evaM / eyANusArao cciya sesA | emeva nAyavvA / / 70 // niMbAINaM challI pattaphalAI ya moya bhuuiio| annaM ceyapagAraM davvamaNi huNannaahaaro||7|| | alamettha vitthareNaM saMpai vocchAmi porisaviyAraM / puriso purisasarIraM ahavA saMkU bhave puriso / / 72 // puMriso |pamANameIeN porisI vanniyA ihaM chAyA / sA bhavai jattha kAle so'vi mao porisIpaharo / / 73 / / kakkaDasaMkaMtidiNe porisimANaM imaM muNeyavvaM / tatto paraM tu vuDDI dakSiNaayaNe imA neyA // 74 // aTThagasahibhAgA paidivasaM| aMgulassa vaDati / uttaraayaNammi puNo te cciya hAyaMti paidiyahaM / / 75 // eyaM porisamANaM purisacchAyApayA| Na saMkhAe / sattajuyAe ahavA cauyAlasayAhie bhAe // 76 // laddhaM ettha vihINaM ghaDiyAo sesameyasadviguNe / / taha ceva hie lar3e egavihaNiM pale muNaha // 77 / / puvaNhe gayamANaM eyaM avarahi jANa dinnsesN| navaraM diNappamANaM AgamabhaNiyaM imaM neyaM / / 78 // kakkaDasaMkaMtidiNe chattIsaM nADigAo diNamANaM / cauvIsaM ghaDiyAo rayaNi- tA // 6 // pamANaM viNihiTuM // 79 // tIyadiNA cauguNiyA saTTivihattA havaMti ghaDiyAo / eyAsi hANivuDDI diNarayaNIsu mAyabvaM / tatto para paDadiyahaM / / 75 // eyavAo sesamayasaTiguNa
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIyazodevI pratyA khyAna svarUpe. // 7 // tao parao // 80 // kiJcidUnatvAvivakSayA caturbhirguNanaM / mayare puNa diNamANaM cauvIsaM nADigAo paDhamadiNe / chattIsaM ghar3iyAo rayaNipamANaM muNeyatrvaM // 81 // parao diNassa vuDDI rayaNIhANI ya puvvaniddiSThA / tA nAyavvA | jAva u uttaraayaNassa carimadiNaM // 82 // evaM ca paDaha caDara va ghaDiyA pakkheNa donni mAseNa / diNarayaNipamANAo bhaNiyavihANeNa ayaNaduge // 83 // porisivisao niyamovi porisI tattha suttameyaM tu / AgArachakajuttaM bhaNiyaM jiNagaNaharidehiM // 84 // porimiM paccakkhATa uggae sUre, cauvvipi AhAraM asaNaM 4, annatthaNAbhogeNaM sahasAgAreNa | pacchannakANaM disAmoheNaM sAhutrayaNeNaM savvasamAhivattiyAgAreNaM vosiraiti // eyassavi vakkhANaM jaha navakAre tadeva kAyavvaM / navaraM pacchanneNaM kAleNaM evamavaseyaM // 85 // mehamahiyArayAIchanne sUre na najjaI divaso / to pacchanne kAle punne paharotti kaliUNa // 86 // bhujaMtassa na bhaMgo aha bhuMjato sa kahavi jANejjA / no punno to sahasA ThAejja na ThAi to bhaMgo // 87 // tathA--ko'vi hu kahiMpi dese disimohA pacchimaMti puvvaMpi / kAliUNa gao paharo imo'varaNhotti buddhIe // 88 // bhuMjejjA na ya bhaMgo mohAvagamAiNA u vinnAe / ThAyacvaM no TAyara jaha niravekkhassa to bhaMgo // 89 // sAhuvayaNaM tu etthaM ugghADA porisitti emAI / soccA bhuMjata doso nAe purNa ihavi ThAejjA // 90 // ettha imo bhAvattho jaiNo bhAsaMti saccameva giraM / to sUtra vicAre pauruSI // 7 //
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIyazodevaye pratyAkhyAna svarUpe 11 2 11 tecciya gajjhavayA na jahicchAvAiNo iyare // 91 // bhAsAdosavihinnU sAhU sAhussa kAraNavaseNaM / sAhai kAlapamANaM porisipurimaDumAIyaM // 92 // taM souM bhujaMto paccakkhANassa hoi nahu bhaMgo / ahaNAbhogA muNiNA kAlapamANaM samullaviyaM // 93 // anna vA uvaladdho ThAyavvaM tattha muhagayaM savvaM / rakkhAisu khiviyavvaM hatthagayaM bhAyaNe ceva // 94 // Ayamiu iharA vA khamiyavvaM jAva pujjae niyamo / puNNe paccakkhANe puNo'vi bhuMjejja | sariNaM // 95 // savvasamAhI esA gADhAyaMkAi virahiyattaM jaM / tappaccaya AgAro tIe cciya paccakkhANaMti ||16|| tibvasUlAidukkhA saMjAe aharoddajhANanni / tassovasamanimittaM osahapatthAikaraNe'vi // 97 // no bhaMgo | saMpajjai dukkhAvagame samAhilAbhe u / ThAyavvaM no ThAyaha to bhaMgo hoi niyamassa // 98 // porisipaccakkhANaM bhaNiyaM saMpai bhaNAmi purimaGkaM / tattha ya eyaM suttaM sattavihAgArasaMjuttaM // 99 // sUre uggae purimaDDhaM paccakkhAha, cauvvipi AhAraM asaNaM 4, annatthaNA bhogeNaM sahasAgAreNaM pacchannakA leNaM disAmoheNaM sAhuvayaNeNaM mahattarAgAreNaM savvasamAhivattiyAgAreNaM vosiraiti / sUruggamAiyANaM payANa attho iheba taha caiva / jaha porisIeN bhaNio navari viseso imo ittha // 100 // purimaM paDhamaM addhaM diNassa purimaDameyavisayaM tu / paccakkhANaMpi bhave purima taiyago niyamo // 101 // mayaharayaM gurutarayaM paccakkhANANupAlaNAo'vi / bahunijjarAnimittaM taheva purisaMtarAsajyaM // 102 // ceiyagilANasaMghAiyANa sUtravicAre purimArja 11 2 11
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIyazodevIye pratyAkhyAna svarUpe // 9 // kajje tameva aagaaro| paccakravANa DabavAo bhannai iha mahayarAgAro // 103 // tegaM bhujaMtassavi guruNo ANAe nirabhilAbhassa / taM caiva phalaM jAyai paccakkhANassa jaM bhaNiyaM // 104 // eyassiheva gahaNaM na puNo navakArasa hiyamAIsu / kAlassa'ppabahuttaM mannAmo kAraNaM tattha // 105 // vakvAyaM purimaDDhe ihi ekAsaNaM pavakkhAmi / tattha ya suttaM iNamo aTThavihAgArasaMjuttaM // 106 / / ekkAsaNaM paccakhAi cauvvipi AhAraM asaNaM 4, annatthaNAbhogaNaM sahasAgAreNaM sAgAriyA| gAreNaM AuMTaNapasAreNa guruanbhuTTANeNa pAriTThAvaNiyAgAreNaM mahattarAgAreNaM savvasamAhivattiyAgAraNaM vosira / ekaM asaNaM ahavAvi AsaNaM jattha niccalapuyassa / taM ekkAsaNamuttaM igavelA bhoyaNe niyamo // 107 // taM paccakhAi viheyayAe aMgIkarei sesattho / etthavi taheva neo navari viseso ihaM eso // 108 // sAgAriogihattho paraliMgI vA sa eva aagaaro| paccakkhANavavAo bhannai sAgAriyAgAro // 109 // sAgAriyarasa purao jamhA bhotuM na kappar3a jaINaM / pavayaNauvaghAyAo ettIcciya AgameM bhaNiyaM // 110 // chakkAyadayAvaMtovi saMjao dullahaM kuNai bohiM / AhAre nIhAre durguchie piMDagahaNe vA // 111 // to bhuMjaMtassa jayA sAga ekAsaNa sUtra vyAkhyA // 9 //
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ vIye khyAna zrIyazode nArio Agao thirI hojjA / sajjhAyAividhAotti gaMtumannattha to bhuMje // 112 // gihiNo puNa sAgario ekAsaNa jaccakkhunirikkhiyaM na jIrejjA / annaM vA pANabhayaM jatto hojjA dhaNabhayaM vA // 113 // AuMTaNaM ca jaMghAiyANa sUtra pratyAsaMkoyaNaM muNeyavvaM / AkuMciyANa tesiM pasAraNaM iha rijUkaraNaM // 114 // asahU nareNa tammI kIraMte kiMci vyAkhyA AsaNaM calai / tatto taM mottUNaM paccakkhAitti bhAvastho // 115 // ettha gurU Ayario pAhuNago vAvi tassa svarUpe. | kAyavvaM / anbhuTThANaM AsaNacayaNaM jIyaMti sayakAlaM // 116 // tamhA bhujaMteNavi anbhuTTANaM imassa kAyavvaM / // 10 // |gurulAghavaciMtAe jamhA dhammo samakkhAo // 117 / / pAridyAvaNiyaM puNa uggamauppAyaNesaNAsuddhe / vihigahie / |vihibhutte uThavariyaM jamasaNAIhiM / / 118 // chaMDijjaMte dosA bahutaragA tattha huti to gurunnaa| bhaNio viyarejja tayaM aTThamachaTThAikArINaM // 119 // pacchANupubviyAe tA dejjA jAva nimviyatavassI / aha kahavi hojja bahuyaM | savvesiM ceva to deyaM // 120 // tulle tavovisase bAlAbAlANa kassa dAyavvaM ? / bhannai bAle dAuM dejjA iyarevi jai bahugaM / / 121 // doNha bAlANa majjhe dAyavvaM asahuNo na iyarassa / doNhaM asaNaM puNa dAyavvaM hiMDaga-18 sseva // 122 // doNhavi hiMDatANaM dAyavvaM pAhuNe na vatthavve / jai pANagaAhAro paccakkhAo na eehiN||12|| aha pANagaMpi hojjA vigiMciyavvaM tao u dAyavvaM / pANagaAhArAo virayAvirayANa doNhaMpi // 124 ||dsmaaivigitttttvssiyaann no dijjaI imaM jeNa / pAyosiNabhattuMciyA jeNaM va sadevayA te u // 125 // kesiMci | aTTamAi tavo vigiTTho tao nataM deyaM / ahamatavassiyANavi kAraNametthaMpitaM ceva // 126 // sovijaI jaisuiyaM 10 //
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIyazode bIye | ekasthAnaM AcAmAmlaMca pratyAkhyAna svarUpe. // 11 // to gurubhaNio visuddhapariNAmo / vaMdaNapuvvaM vihiNA bhuMjaitaM saMdisAveDaM // 127 / / jo puNataM ucchi8 viyarahA annassa jo va taM bhuje / guruvayaNamaMtareNaM tesiM gurugo bhave dNddo|| 128 // gacchAo nijjUhaNa AuhANaM ca paMcakallANaM / DaMDo jiNehiM bhaNio doNhavi giNhetadeMtANaM / / 129 // esAgAro gihiNo na bhavai suttaM tahAvi akhaMDaM / uccarai jahA guruNo ahavA AgADhajogitti // 130 / / vosiraI pariharaI cauhAhAraM aNegamattaM vA / iya ekkAsaNamuttaM egaTThANaM ao vocchaM // 131 // egaM acAlaNeNaM ThANaM aMgANa jattha taM bhaNiyaM / egaTThANaM tammI AgArA huMti satteva // 132 // egaTTANaM paccakkhAi caubvihaMpi AhAramityAdi / jaha egAsaNamuttaM egaTThANaMpi taha muNeyavvaM / AuMTaNappasAraNamiha AgAro navari nathi // 133 // muhahasthavajjiyANaM aMgAvayavANa cAlaNArahiyaM / hoi imaM niyameNaM tamhA sattettha AgArA // 134 // AyaMpilamuttatthaM ahuNA vocchAmi tattha suttamimaM / AgAragasahiyaM pannattaM loganAhorha // 135 / / ___ AyaMtrilaM paccakkhAi annatthaNAbhogaNaM sahamAgAreNaM levAleveNaM ukkhittavivegeNaM gihatthasaMsaTeNaM | pAridvAvaNiyAgAreNaM mahattarAgAreNaM savvasamAhivattiyAgAreNaM vosiraha /
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ * zrIyazode AyAmamaMbilacciya pAeNaM vaMjaNo jahiM bhatte / kummAsoyaNasattagapamuhe AyaMbilaM taMti // 136 // taggaya AcAmAyi pratyAra paccakkhANaM bhaNNai AyaMbilaMti tassattho / jaha puvvaM taha neo navari viseso imo ettha // 137 // ja pacca- limlamupavAsaH khyAna kkhai taM ciya bhottavvaM ajja metti niyamei / jamhA pavittivayaNo nivittivayaNo ya vayasaho // 138 // levo pAnAsvarUpe kArAzca | muNibhoyaNabhANassa vigaIya levaDeNaM vA / evaM littassa puNo karAiNA sohaNamalevo / / 139 // levo ya alevo ||12||daay levAlevaM tao ya bhannattha / bhANe khIrAi'vayavabhAvevi na hoi bhaMgotti // 140 // sukoyaNAibhatte ahavadahi mAi nivaDiyaM davvaM / iha ukkhittaM bhaNNai tassa vivego samuddharaNaM // 141 // to sammaM tammi kae aMbilapAugga bhoyaNe bhutte / tadajogaphAsievi huna hoi bhaMgotti paramattho // 142 // jAvaiyaM uvajujjai tAvaiyaM bhA| yaNe gaheUNaM / jalanibbuDU kAuM bhottavvaM esa ettha vihI // 143 / / dAyagagihiNo saMbaMdhi bhAyaNaM jaM karoDagAIyaM / saMsarTa uvalittaM vigaIe levaDeNaM va / / 144 // tA teNa dIyamANaM akappadavveNa hoi smmissN| na ya taM bhujaMtassavi bhaMgo bhavaitti bhAvattho // 142 // vosirai aNAyaMvaM vuttaM AyaMbilaM ao vocchaM / paMcAgArasalameyaM abhattaTuM gaNaharUDhei // 146 // no bhatteNaM aTTo paoyaNaM jattha so abhattaho / paccakvANaviseso tattha IX // 12 // imaM vanniyaM suttaM // 147 // ...sUre uggae abhattaha~ paJcakkhAi cauvihaMpi AhAraM asaNaM 4, annatthaNAbhogeNaM sahasAgAreNaM RECARE
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI yazodevIye pratyA khyAna svarUpe // 13 // e pAriTThAvaNiyAgAraNaM mahattarAgAreNaM savvasamAhivattiyAgAreNa vosirai // AhArAgArANaM attho etthaMpi taha muNeyavvo / jaha puvvaM nidhiTTho navari viseso imo neo // 148 // sUrammi uggayammi sUrodayavelamAio kAuM / abhataGkaM paccakkhar3a kAyavvabhiAMti giNhei / / 149 // vosirai ya bhattaTTha cauhAhAraM ca jai puNo kuNai / porisipurimegAsaNaabhataTThe tiviha AhAre // 150 // to pANagamuddisiuM levADeNeva mAjhyaM kuNai / AgArANaM chakaM tattha ya suttaM imaM bhaNiyaM // 151 // levADeNa vA 1 alevADeNa vA 2 accheNa vA 3 bahaleNa vA 4 sasittheNa vA 5 asittheNa vA6 vosira / etthavi annatthapayaM aNuvatta paMcamI atthammi / taiyA tahA vibhattI to levADAo annattha // 152 // khajjUrapANapamuhaM picchilabhAveNa bhAyaNAINaM / uvalevakAraNattA kayalevaM taM vivajjettA // 153 // vosirai tihAhAraM saMbaMdho evamettha kAyavvo / vAsahI avisesaM alevaDeNaM bhAi tassa // 154 // uvavAsamAiyANaM jaha ceva alevakAripANeNaM / taha levakAriNAvi hu na hoi bhaMgotti bhAvattho / / 155 / / evamalevADAo apicchalAo taba acchAo / nimmalau siNodaya mAjhyAo jaipANajogAo / / 156 / / bahalAo gaDDulAo tilataMDulaghoSaNAharUvAo / sassitthapANagAo AyAmappamuhanIrAo / / 157 / / taha ceva asitthAo pANAhArAu sitthavajjAo / abhaktArthapAnakA kArAH // 13 //
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIyazo devIye pratyA khyAna svarUpe // 14 // vAsadeNaM atyo paDhamagameNaM bhaNeyavvo // 158 ||-crimo aMtimabhAgo divasassa bhavassa ceva naayvyo| tabvi-caramapratyAsayaM iha bhaNNai paccakkhANaMpi carimaMti // 159 // duvihevi tammi cauro AgArA huMti navari bhavacarimaM / khyAnAni sAgAramaNAgAraM paDhamadurga tattha'NAgAre // 160 / / taNavatthaMgulipamuhe muhaM paviDhe havejja mA bhNgo| to tatthavi AgArA na uNo AhArabuddhIe / / 161 // sUtrANi cAmUni-divasacarimaM paccakkhAi caunvihaMpi AhAraM asaNaM04, annatthaNAbhogeNaM sahasAgAreNaM mahattarAgAreNaM savvasamAhivattiyAgAreNaM vosiri|| bhavacarimaM paccakkhAi tivihaMpi caunvihaMpi vA AhAraM asaNaM0 4, annatthaNAbhogeNaM sahasAgAraNaM mahattarAgAraNaM savvasamAhivattiyAgAreNaM vosarada // nirAgAre tu-bhavacarimaM paccakkhAi tivihaMpi cauvvihaMpi vA AhAraM asaNaM0 4, annatthaNAbhogeNaM sahamAgAreNaM vosiraha // ekkAsaNagevi kae diNacarimaM saphalameva jeNa tayaM / thovAgAraM iyaraM bahuAgAraM vinnihittuN||162|| ekAsaNAi etto devasiyaM ceva hoi nAyavvaM / nisiviraI jA jIvaM tivihaMtiviheNa jeNa kyaa|| 163 / / ettotti bhvaakaartvtH| gihiNo paDucca divasaM rUDhivasAo bhaNaMta'horattaM / to tesiM nisibhoyaNavirayANavi guNakaraM ceva // 164 // R // 14 //
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ pazodevIye pratyAkhyAna svarUpa C2-25 dezAvakAzikamabhigrahAzca // 15 // pAeNa hoi eyaM rayaNIbhoyaNavayassa ja tesiM / AgArANa bahuttaM imaMca sNkhittaagaarN||165|| jai puNa nisibhattavayaM dukkAlabhayAikAraNehi viNA / gihiNAvi hu paDivannaM cauvihAhAravisayaM ca // 166 // to tassavi devasiyaM evaM saMbhavaha to diNe sese / thoe vA bahue vA kAyavvaM na uNa rayaNIe // 167 ||-bhnniyN caramamiyArNi AbhiggahiyaM bhaNAmi leseNa / tatthAgArA cauro ahavAvi havaMti paJceva // 168 / / desAvagAsigAisu daMDagagahaNAigoyaresuM ca / aMguTThamuTThimAisu niyamesu havaMti cattAri // 169 / / appAuraNe paMca u taM puNa sIyAisahaNabuddhIe / koi pavajjai puriso mottuM savvaMpi pAuraNaM // 17 // so sAgariyabhaeNaM colagapaTTassa parihaNanimittaM / colagapaTTAgAraM karei teNeha te paMca // 171 // sUtrANi ca,-desAvagAsiyaM uvabhogaparibhogaM (dravya sacitta0 ) pa0 annatthaNAbhogaNaM sahasAgAreNaM mahattarAgAreNaM savvasamAhivattiyAgAreNaM vosiraha // evaM DaMDagagahaNaaMguTTamuTiMgaThIgharasaussAsa(joithibugAisuvi cattAri AgArA dttttvvaa| appAuraNa paccakkhAi annatthaNAbhogeNaM sahasAgAreNaM colapaTTagAgAreNaM mahattarAgAreNaM sabbasamAhivattiyAgAreNaM vosiraha // bhaNiyaM AbhiggahiyaM nivvIyaM saMpayaM pavakkhAmi / vigaIcAgAu imaM tAocciya tAva to bhnnimo| 171 / / | khIraM dahi navaNIyaM ghayaM tahA tellameva gula majjaM / mahu maMsaM ceva tahA ogAhimagaM ca dasa vigaI // 173 / / * // 15 //
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI yazodevIye pratyA khyAna svarUpe // 16 // gomahisiuhi ayaelagANa vIrANi paMca cattAri / dahimAIyA jamhA uTTINaM tANi na hu hoMti // 974 // cattAri huti tellA tilaayasikusuMbhasarisavANaM ca / vigaIo sesAI mahuyaphalAINa no vigaI // 175 // davaguDapiMDa - guDA do majjaM puNa kaTThapiTThaniSpannaM / macchiyakottiyabhAmarabheyaM ca tihA mahuM hoi // 176 // jalathalakhahayaramaMsaM cammaM vasa soNiyaM tiheyaMpi / Aillatinni calacala ogAhimagA ya vigaIo // 177 // calacalasadeviyA nehogAheNa je u paccati / ogAhimagA neyA vaDagAI khajjagavisesA / / 178 // tinhaM ghANANa parao ee vigaI na huMti jai na khive / annaMpi tattha nehaM to te kappati jaMbhaNiyaM // 179 // sesA na huMti vigaI ajogavAhINa te u kappaMti / paribhujjaMti na pAyaM jaM nicchayao na najjati // 180 // egeNa caiva tavao pUrejjai pUyaeNa jo tAvo / bIo'vi sa puNa kappada asvaviyanetaro navaraM / / 181 / / dahiavayavao maMthU vigaI takkaM na hoi vigaIo / khIraM tu nirAvayavaM navaNI ogAhimaM caiva // 182 // gharaghaTTo puNa vigaI vIdaNamo ya kei icchati / | telagulANamavigaI somAliyakhaMDamAINi // 183 // ettha ya ghayaghaTTo mehAhuva vIdaNamadaDaghayamajjhe / chUDhehiM taMdulehiM jiNalaM (jiNNA laM) hoi na / yacvaM // 184 // somAliyaM viyANaha sanniya taha selliyaM ca jaM biMti / AdiggahaNeNa gahiyA sakkaravara solagAIvi / / 185 || majjamahuNo tu kholA mayaNA vigaio poragale piMDo / rasao puNa tadvayavo so puNa niyamA bhave vigaI / / 186 // mayakaccasaM tu kholA maMsaM puNa puggalaM muNeyabvaM / kAlejaM puNa piMDo | saraso bhannae rasao || 187 // khajjUramuddiyAdA DimANa pIlucchuciMcamAINaM / piMDarasA na vigaIo niyamA nirvikRti pratyA khyAne vikRti gatAni // 16 //
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI | puNa hu~ti levakaDA // 188 // emeva bayara rAyaNa vAraMga kaviTra aNbjviire| TiMbaruya cArukayale bijaure nAliere ya indriyjyyshodeviiye|2|||189|| navaraM iha paribhogo nimviiyANaMpi kaarnnaavkkho|ukosgdvyaann tao viseseNa vinneo||190||aav nirvikRtipratyA- nanivigaiyassa asahuNo jujjae parIbhogo / iMdiyajayabuddhIe vigaIcAyammi no jutto // 191 // jo puNa vigaI-18ke na vikakhyAna | cAyaM kAUNaM khAi niddhamahurAi / ukosagadamvANaM tuccha phalo tassa so neo // 192 // dIsaMti ya kei ihaM paccakkhA-hai tigatAni svarUpe evi maMdadhammANo / kAraNiyaM paDisevaM akAraNeNAvi kuNamANA // 193 // tilamoyagatilavahiM varisolaganAli| kerakhaMDAI / aibahalagholakhIraM ghayapappuyavaMjaNAiM ca // 194 // ghayabuhumaMDagAI dahiduddhakaraMvapeyamAIyaM / jhallaricUrimapamuhaM akAraNe kei bhuMjaMti // 195 / / na ya taMpi iha pamANaM jahuttakArANa AgamannUNaM / jarajammamaraNabhIsaNabhavannavuvviggacittANaM // 196 // mottuM jiNANamANaM jiyANa bahuduhadavaggitaviyANaM / na hu anno | paDiyAro koI ihaM bhavavaNe jeNa // 197 // vigaI pariNaidhammo moho jamudijae udinne ya / suTuvi cittajayaparo kahaM akajje na vahihiha // 198 // dAvAnala majhagaokotavasammaTTayAe jlmaaii| saMtevina sevijjA? | mohAnaladIvie uvamA // 199 // tathA-vigaI vigaIbhIo vigaigayaM jo u bhuMjae sAhU / vigaI vigaisahAvA vigaI vigaI balA nei // 200 // vikRti-cetovikAramAzritya vigatibhIta:-kugatitrasto vikRtigata-kSIrAdivikRtijAtaM yo bhuGkte sAdhu // 17 // | vikRti:-kSIrAdikA vikRtisvabhAvA-cetovikArakaraNazIlA ato vikRtiH-zrIrAdikA vigati-kugatiM balAnayatIti / - iya dosakariM nAuM vayaMti dhIrA imaM jahAsattiM / mahumajjamakkhaNAI maMsaM ca visesao niccaM // 201 //
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIyazodevIye pratyA khyAna svarUpe // 18 // ettha ya paccakkhANe AgArA aTTha ahava nava huMti / vigaivisesovekkhA tesi vibhAgo imo neo // 202 // |navaNIogAhimae addavadahi pisiyaghayagulesuM ca / nava AgArA neyA uktti vivegasaMbhavao // 203 // khIramahumajjatele davesu ghayapisiyadahigulesuM ca / aTTheva ya AgArA ukkhitta vivega'bhAvAo // 204 // annayaravigahaniyamo nivviyayaM bhaNNae tao kuNai / addavavigaivivajjI ukkhittavivegamAgAraM ||205 || iyaro na tamuccArai vayaNappAmannAo bhaNatege / anne bhAMti eyaM viyAramettaM muNeyavvaM // 206 // to savvavigaicAI asavvacAI ya uccarai eyaM / jaha bhagavaijogo jaI gihatthasaMsaTTapabhiIyaM // 207 // sUtraM cedam- nivvigaiyaM paccakkhAi annattha'NA bhogaNaM sahasAgAreNaM levAleveNaM hityasaMmaNaM ukta vivegeNaM paDuccamakkhiNaM pAriTThAvaNiyAgAreNaM mahattarAgAreNaM savvasamAhivattiyAgANaM vosira || arari ciya evaM navari viseso gihatthasaMsaTTe / gihiNA niyakajjeNaM saMsaTTo oyaNo payaso // 208 // taM jai tamaikamiuM ukoseNaMgulANi cattAri / uvariM vadRdda taiyA na tayaM duddhaM bhave vigaI / / 209 // paMcamage pAraddhe niyamA vigaI aNeNa nAeNa / dahiviyaDamAiyAuvi bhaNiyamiNaM jeNa suttammi // 290 // khIradahIviyaDANaM |cattAri u aMgulAI saMsaddhaM / phANiyatellayANaM aMgula megaM tu saMsaGkaM // 211 // mahupoggalarasayANaM arddhagulagaM tu nirvikRtike AkArAH 11 36 11
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa zrI khyAna 19 // hoi saMsaTTha / gulapuggalanavaNIyaM addAmalagaM tu sNsttuN||212|| Amalaka-pIlUmayUraH iti sampradAyaH / airuyazodevIye vikRtipamakkhamaMDagAI paDucca jaM makkhiyaM va paDihAi / taM paDuccamakkhiyaM khalu makkhiya AbhAsamii bhAvo // 213 / / jaharimANayapratyA | aMgulIe ghettuM ghayatellAIhiM maMDagAIyaM / makkhai taiyA kappai dhArAe na kappai aNuMpi // 214 / / nivigaiyabhaNaNAo | zanasArdha svarUpe vigaipamANaMpi ettha na viruddhaM / apamAyavuDDihe uttaNeNa AyaraNao ceva // 215 // ettocciya suttesu cauhAhA pauruSya rassa viraibhaNaNe'vi / duvihativihassa karaNaM na viruddha porisAIsuM / / 216 // egAsaNasutteNaM beyAsaNagaMpi ettha pArthasiddhiH na viruddhaM / AsaNadhaNisAhammA vigaIparimANakaraNaM ca // 217 / / annaM ca imaM bhaNiyaM payaDaM gihidesasaha | jamhA / tamhA gahaNe suttaM eyassavi kiMpi dahavvaM / / 218 // na ya vaccamabhiggahiyaM suttaM eyassa cauvihAgAraM / jeNegAsaNageNaM samajogakkhamameyaMpi // 219 // evaM purimaDreNaM avaDDamavi sUiyaM muNeyavvaM / jamhA mahAnisIhe tayaMpi bhaNiyaM phuDaM ceva // 220 // iya saDaporisIviya porisisutteNa sUiyA ceva / na ya puNa katthavi diTThA gaMbhIraM navari jiNavayaNaM // 221 / bhaNio suttaviyAge paisuttaM tattha desiyAgArA / tesibhihANammi puNo 19 kAraNamiNamo muNeyavvaM // 222 // vayabhaMge gurudoso thevassavi pAlaNA guNakarI o / gurulAghavaM ca neyaM dhammammi ao u AgArA // 223 // jahagahiyapAlaNaNaM apamAo sevio dhuvaM hoi / so taha sevijjato vaddha iyaraM viNAsei // 224 // anbhattho ya pamAo tatto mA hojja kahavi bhaMgotti / bhaMge ANAIyA tao ya sabve aNatyatti // 225 // (atrAha paraH) evaM pamAiNo kaha pavvajjA hoi (gururAha) caraNapariNAmA / na ya tassa RECAsakasa // 19 //
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI mA ttANatarameva pamAo khayaM jAi // 226 // jamaNAibhavabhattho tasseva khayatthamujjaeNeha / jahagahiyapAlaNeNaM pAraNaka yazodevIye 4 apamAo seviyabvotti // 227 // 3 // alamettha pasaMgaNaM saMpai vocchAmi pAraNavihANaM / sAhUNa sAvagANa ya jahara vicAraH pratyAkhyAna bhaNiyaM pubasUrIhiM // 228 // saDDo paccakkhANe punnevi gae u thevakAlammi / saMpUiya titthayaraM vaMdittA taha ya svarUpe bhAveNaM // 229 ||daauunn uciyadANaM paDilAbhiya sAhuNo visaseNaM / saMbhAliya parivAra kAuM tassociyaM kicca // 20 // 8 // 230 // uciyAsaNaThANagao maMgalapADhaM karettu uvautto / suhadhAujogabhAve'kiccheNamaNAuleNa tahA | | // 231 // jamhA bhayakohaparabbaseNa luddhaNa raNatisieNa / maNasA sevijjataM annaM sammaM na pariNamai // 232 // sariuM ca viseseNaM paccakkhAyaM imaM mae pacchA / bhuMjai pagaiviruddhaM vajjaMto juttamAhAraM // 233 // eeNaM ciya vihiNA samaNAvi kuNaMti pAraNaM pAyaM / jo puNa tesi viseso tamahaM vocchaM samAseNaM // 234 // suttattha* parisIo kAuM saMvegabhAviyamaI ya / suttuttavihANeNa ya uvautto hiDiMDaM bhikkhaM // 235 // Aloiya taM* vihiNA-daMsiya guruNo karentu ussaggaM / majjhAlogasa kAuM maMgallAI ya jhAettA // 236 // viNaeNa paTTavettA sajjhAyaM kAu to muhuttAgaM / maMDaliya bhujamANe pAhuNagAI NimaMteuM // 237 // icchejja na icchejjA tahabiya% payao nimaMtae sAhU / parimANavisuddhIe u nijjarA hoagahievi // 238 // pariNAmavisuddhIe viNA u gahie'vi nijjarA thovA / tamhA vihibhattIe chadijjA taha ya viyarejjA // 239 // maMDalibhoI u puNo sattIe
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ pazodevIye pratyAkhyAna svarUpe pAraNaka vidhiH svayaMpAlanA // 21 // bahuMpi kAu samAyaM / dhammaM kahaM nu kujja saMjamagAhaM ca niyamaNaM // 240 // deti tao aNusaTiM saMviggo appaNA u jIvassa / rAgahosAbhAvaM paramarahassaM gaNemANo ||241baayaaliisesnnsNkddmmi gahaNammi jIva ! na'si chlio| ihiM jaha na chalijjasi bhuMjaMto rAgadosehiM // 242 / / rAgahosavirahiyA vaNalevAiuvamAe bhuMjaMti / kar3ettu namokAraM vihIe guruNA aNunnAyA // 243 // rAgeNa saiMgAlaM doseNa sadhUmagaM muNeyavvaM rAgaddosavirahiyA bhujati jaI u paramattho // 244 // jaibhAgagayA mattA rAgAINaM tahA cao kamme / rAgAivihurayAviya pAyaM vatthUNa vihurattA // 245 / / niyameNa bhAvaNAo vivakkhabhUyAu supputtaao| hoi khao dosANaM rAgAINaM visuddhAo / / 246 / / je vannAinimittaM etto AlaMbaNeNa v'nnenn| bhuMjaMti tesiMbaMdho neotappaccao tivvo // 247 // bhaNiopAraNagavihI paccakkhANassa puvvmunnisiho| etto ya samAseNaM voccha sayapAlaNAdAraM // 248 // Aha jaha jIvaghAe paccakkhAe na kArae annaM / bhaMgabhayA'saNadANe dhuvakAravaNaMti naNu doso||249 tatazca-no kayapaccakvANo AyariyAINa dejja asaNAI / na ya viraipAlaNAo veyAvaccaM pahANayaraM // 250 // yataH- dANamorabhieNAvi,caMDAleNavi diiyaa| jeNa vA teNa vAsIlaM, na sakamabhirakkhi ||siilN ca cirtiH||251||atrottrm-no tivihaMtiviheNaM paccakkhANannadANakAravaNaM / suddhassa tao muNiNo na hoi tabhaMgaheutti // 252 // sayamevaSNupAlaNiyaM dANuvaesA yaha pddisiddhaa| tA dijja uvadisejja va jahAsamAhIe annesiM // 253 / / kayapaccakvANovi ya AyariyagilANabAlavuDDANaM / dajjAsaNAi saMta lAhe kayavIriyAyAro // 254|| saMviggaannasaMbhoiyANa daMsejja sagakulANi / ataraMto vA saMbhoiyANa jaha vA samAhIe // 255 / / evamiha sAvagANaM dANuvaesAi saMgayaM ceva / pANAsaNAivisayaM aviseseNaM jai // 21 //
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI zodevIye pratyA khyAna svarUpe // 22 // jaNammi || 256 || saMbhoiyAibheo natthi gihatthANa teNa jo satto / aviseseNa payacchai asamattho dei uvaesaM ||| 257 // evaM vatthAINivi dANe gihiNo vihI imo caiva / tuccho paNamiya guruNo tapparivArassa vA deha // 258 // eso aviseseNaM dAumasattotti dhammasUrINaM / duppaDiyArattaNao visesao pUyaNijjANaM // 259 // deha visesesiM tapparivArassa vAvi guNanihiNo / aha uvagaraNaM guruNovi atthi paresiM ca taM natthi || 260 // to tesi taM payacchaha aha doNhaM natthi tattha dAyavvaM / ladbhivihINANaM ciya aha laddhivivajjiyA dovi || 261|| to guruNo cciya deyaM iharA dosA vivegavirahAo / ANA bhaMga'NavatthAmicchattavirAhaNAIyA // 262 // ahatuccho puNa doSahaM saMte'saMte va laddhijuttANaM / ladvIeN viuttANa va tullaguNApi samaNANaM || 263 || jai dejjA daravajjiya to tassamamattadUsiyamaNassa | aviveiNo ya dhaNiyaM sammaM guNabhAttasunnassa || 264 || niyameNa hoMti dosA ANAbhaMgANavatthamAIyA / ettocciya bhaNiyamiNaM jayajIvahie jiNamayammi || 265 || saGkeNa saha vibhave sAhUNaM vatthamAi dAyavvaM / guNavaMtANa visesA disAe tatthavi na jesa'tthi // tatrApi yeSAM sAdhUnAM vastrAdi nAsti tebhyo deyamityarthaH ||| 266 // tathA saMtaM vajjhamaNiccaM ThANe dANapi jo na viyarei / iya khuDDago kahaM so sIlaM aiduddharaM gharai ? || 267 || disAvivaraNAyAha-dIsai jIe sIso sehadisA sUrimAiyA neyA / jaha esa amugasIso tadaMtie bohilAbhAo || 268|| AbhavvAvekkhAe disA gihatthANa Agame bhaNiyA / pavvajjAbhimuhANaM mukkavayANaM ca nannesiM // 269 // | jo patrvaiuM icchai sAmAiyamAisuttapADhI ya / so caraNujjaya guruNo tinni samA taduvariM bhayaNA ||270 / / tathA zrAvakANAMdAnavidhiH // 22 //
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI yazodevIye pratyA khyAna svarUpe // 23 // paraliMginiNhae va sammasaNajaDhe u uvasaMte / tadivasameva icchA sammattajue samA tinni || 271 || mukkavao puNa duviho sArUvI hoi taha gihattho ya / tattha ya rayaharaNavajjiya jaivesadharo u sArUvI // 272 // kiMca- muMDasiro siyavatthA sa bhajja'bhajjo va mukkakaccho ya / pattehi bhamai bhikkhaM abaMbhayArI ya sArUvI // 273 // so jAjIva guruNo teNa ya muMDIkayANivi taheva / teNeva bohiyANaM amuMDiyANaM puNo icchA || 274 || aNavacce sesavihI putrvAyariyassa tassa'vaccAi / AbhavvAiM niyamA muMDiya iyarAI na'nnassa / / 275 || jo puNa gihatthamuMDo ahava amuMDo u tinha varisANa / AreNa pavvAve sayaM ca pubvAyariya savve // 276 / / bharahassa puvvajammo AharaNaM hoi sAhuNo dANe / gihiNo ghaNasatthavaidihaMto junnaseTThI vA // 277 // hariNa vaNacheiNo vA ahavA gAmassa ciMtago puriso / kaunnasAli bhaddA dANaphale ahava diTThatA // 278 // bharaNaM putrvabhave veyAvaccaM kathaM suvihiyANaM / to tassa pabhAveNaM jAo bharahAhivo rAyA // 279 // laddhUNa kevalasiriM lakkhaM putravANa saMjamaM kAuM / nIsesakammamuko bharaharisI sivapaya patto // 280 // dANeNa muNivarANaM dhaNovi kallANabhAyaNaM houM / telukanamiyacalaNo jugAidevo jiNo jAo || 281 // Aha kaha junnaseTThIdito atthAdinnadANovi ? | dinnaM ciya bhAveNaM socciya jaM uttamo ettha || 282 || aviya tasserisapariNAmo jeNa tayA kevalaMpi pAvito / jiNapAraNavRttaMtaM jai na surNeto svarNa ekaM / / 283 / / ettocciya navaseTThI jiNassa vIrassa loganAhassa / jAicchiyadANeNaM na bhAyaNaM saggamokkhANaM // 284 // aha paDiyA tassa gihe vasuhArA teNa bhAvahINaMpi / dANaM tassavi sahalaM (AcA0 ) kiM imiNA ega dAne digvidhiH // 23 //
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIyazo dAne dRSTAntAH devIye pratyA khyAna svarUpe | bhavieNaM ? // 285 // balaevamahAmuNiNo tavassiNo saMkhadhavaladehassA vaDDaiNA pAheyaM dinnaM paramAe bhttiie|| 286 // saMvegapulaieNaM aNamisabAhullaloyaNajueNaM / jAissarahariNeNaM'NumoiyaM taM ca bhAveNaM // 287 // te tinnivi sura| loe pavaravimANe mahiDDiyA devA / egAvasesagambhA uvavannA divvabAdidharA // 288 // avaravidehe gAmassa cintao rAyadAruvaNagamaNaM / sAhU bhikkhanimittaM satthA hINe tahiM pAse // 289 // dANannapaMthanayaNaM aNukaMpa gurUNa kahaNa sammattaM / sohamme uvavanno paliAusuro mahiDDIo // 290 / / laghRNa ya sammattaM aNukaMpAe uso suvihiyANaM / bhAsuravaraboMdidharo devo vemANio jAo // 291 // caiUNa devalogA iha ceva ya bhArahammi vAsa| mmi / ikkhAgukule jAo usubhasuyasuo marIitti / / 292 // tatto kameNa lar3e kesavacakittaNAI so jaao| | tihuyaNajaNiyANaMdo caramajiNo baddhamANotti // 293 // kayaunnasAlibhaddA dariddabhAve'vi puvajammesu / pattesu suddhadANaM dAUNaM suddhabuddhIyA // 294 // logaccherayabhUyaM rUvaM riddhiM muhaM ca lahiUNa / jAyA mahAtavassI uttamapayasAhagA khippaM // 295 // pAsaMgiyabhogeNaM veyAvaccamiha mokkhaphalameva / ANAArAhaNao aNukaMpAi vva visayammi // 296 // suhataruchAyAijuo jahamaggo hoi kassai purassa / ekko anno nevaM sivapuramaggovi iya neo|| 297 / / aNukaMpa veyAvacca pAvio paDhamago jiNAINaM / tayajattago u iyaro sadeva saamnnsaahnn||298|| tA nasthi ettha doso paccakkhAevi nirahigaraNami / guNabhAvAo ya tahA evaM ca imaM havai suddhaM // etyatti-bhaktAdidAnAdau / / 299 // phAsiyaM pAliyaM ceva, sohiyaM tIriyaM thaa| kiTTiyamArAhiyaM ceva, jaejjeyArisammi u
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI yazodevIye pratyA khyAna svarUpe // 25 // // 300 // ucie kAle vihiNA pattaM jaM phAsiyaM tayaM bhaNiyaM / taha pAliyaM tu asaI sammaM uvaogapaDiyariyaM / / 301 // gurudANasesabhoyaNa sevaNayAe u sohiyaM jANa / punne'vi thevakAlAvatthANA tIriyaM hoi // 302 // bhoyaNakAle amurga paccakkhAyaMti bhuMja kiTTiyayaM / ArAhiya pagArehiM sammameehiM niTThaviyaM // 303 // phAsiyapamuhapayANaM bhaNiyatthANaMpi iha puNo bhaNaNaM / maMdamai sumaraNatthaM bahusatthapasiddhio ceva / / 304 / / Aha kimayaM saMte paJcakveyammi aha asaMtammiH / jai saMte to juttaM sAhINe cAgajogAo || 305 || Ahu asaMte evaM sarvapi saMDhassa baMbhayAritaM / to vijamANavisayaM paJcakkhANaM havai sahalaM ||306 || (AcA0 ) bajjhAbhAvevi imaM paJcakravatassa guNakaraM ceva / Asavaniroha bhAvA ANAArAhaNAo ya || 307 || na ya etthavi egaMto sagaDAharaNAi ettha dihaMto | saMtaMpi nAsaha lahuM hoi asaMtaMpi emeva // 308 ||sagaDoyA (DassA) haraNaM puNa kira keNai mAhaNeNa gIyattha / muNipuMgavapayamUle nANAvihagoyare niyame // 309 // paDivajjaMte bahue tahAvihe mANave nieUNaM / niggoyaratti ahalA niya | mA ii mantramANeNaM // 310 // uvahAsavuddhiNa cciya nivvisayapi hu havejja jai sahalaM / paccakkhANaM majjhavi saphalaM houtti bhaNiUNaM / / 311 / / jAvajjIvaMpi io sagaDaM me savvahA na bhoktavvaM / niyamo evaMrUvo gahio sAhU| paccakhaM || 312 || tassa'nnayA kayAI kaMtAruttinna hAkalaMtassa / egA naravadhUyA avavasaNakae payatteNa // 313 // udbhUliyajaMghajuyaM apputrvaM mAhaNaM palohaMtI / pakkannamayaM sagaDaM viyarai pattIe kAUNa || 314 || to so taM daTTaNaM ciMtaha sAhahiM sohaNaM bhaNiya / assaMbhavivatthUNavi kahiMci jaha saMbhavo hoi / / 315 / / to savvameva sa pratyAkhyAne zuddhayaH viSayazca / / 25 / /
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI yazodevIye pratyA khyAna svarUpe // 26 // kacaM paccakkhANaM imaM ca me sagar3aM / bhakkhattAe pattaM kahaM ahaM niyayavAyAe / / 316 / / caiUNa sAhupurao niyavayaNaM loviUNa bhakkhami ? / iya ciMtiya taM sagaDaM pariharaI so dio sahasA / / 317 // muNivayaNajAyasaddho naravaidhUyAe bohaNAnImittaM / sayalaM niyavRttaMtaM kahei tIe savitthAraM / / 318 // sayapAlaNattidAraM sapasaMga vanniyaM ao vocchaM / paccakkhANassa phalaM samAsao suttanihiM // 319 / / eyaM paccakkhANaM visuddhabhAvassa hoi jIvassa / caraNArA haNajogA nitrtrANaphalaM jiNA biMti / / 320 // paccakkhANeNa jiyA theveNavi bhAvaNAe cinneNaM / pAveMti suhasamiddhiM dAmannagasattavaiNovva // 321 || dAmannaga kulaputto vahavirahaM pAliUNa daDhacitto / tariUNa AvayAo jAo bhogANa AbhAgI / / 322 / / amuNiyaphala sattapae nivaikalattaM ca kAyamaMsaM ca / caiUNaM suraloe ubavanno sattavaio'vi / / 323 / / paccakkhANeNa muNI tavovisesehiM cittarUvehiM / nANAvihAradvIe saNaMkumArovva pArzveti // 324 // paccakkhANeNa jio AsavadArassa niggahaM kunnii| saMvariyA savadAro kammehiM na bajjhae kahavi / / 325 / / paccakkhANeNa tavo taveNa kammANa nijjarA hoi / nijjaritakammakavao jIvo pAvei paramapayaM / / 326 / / paccakkhANAmeNaM seviUNa bhAveNa jiNavaruddiddhaM / pattA anaMtajIvA sAsayasokkhaM lahuM mokkhaM / / 327 || AvassayapaMcAsayapaNavatthuyavivaraNANusAreNaM / paccakkhANasarUvaM bhaNiyaM jasaevasUrIhiM // 328 // paccakkharagaNaNAe gaMthapamANaM syANi cattAri / nayaNava surudda mANo ( 1182 ) vikramanivavaccharo ettha / / 329 // // ii sirija soevasUrisuttiyaM paccakkhANasarUvaM sammattaM // granthAgram 400 / / zakaTo dAharaNaM pratyAkhyA naphale dAmannakAdyAH // 26 //
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAtantra (sArasvata) vibhrame namaH srsvtyai| zrIkAtantra (sArasvata) vibhramasUtraM savRttikaM likhyate. prastAvanA 1 zloke DA13 dhAtu rUpANi // 27 // natvA jinendraM svaguruMca bhaktyA, tatsatprasAdAptasusidvizatyA / satsampradAyAdavacUrNimetAM, likhAmi sArasvatasUtrayuktyA // 1 // prAyaH prayogA durjeyAH, kila kAtantravibhrame / / yeSu momuhyate zreSThaH, zAbdiko'pi yathA jddH||2|| kAtantrasUtravisaraH khalu sAmprataM yat, nAtiprasiddha iha cAtikharo garIyAn / svasyetarasya ca suvodhavivarddhanAstvitthaM mamAtra saphalo likhnpryaasH||3|| kasya dhAtostibAdInAmekasmin pratyaye sphuTam / parasparaviruddhAni, rUpANi syustryodsh||1|| 'kasye tyAdi praznotra uttaraM, girataravapUrvasthAnadyatanyAmAtmane pade madhyamadhvami samprApte rUpANi syuskhayodaza, 'gR nigarale' gR aSTasu sthAneSu sthApyaH avapUrvaH, agre anadyatanadhvaMpratyayaH, 'bhUte si' (72-7) riti siH, ikArasyocAraNArthatvAt s ,
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAtantra dibAdAvaDi' tyaDAgamaH, 'sisatAsIsyapA' miti (7-4-104) id, 'dhve ca serlopo' guNaH, gar, 'iTo grahA' (7-4-120)- tyAcantA(sArasvata) hai| miti bahuvacanena vRG saM0 vRJ varaNe dIrghaRvarNAntAnAM iTo vA dIrghatvamiti kSemendrakRtavyAkhyAtaH veTa Ida, svarahInaM, avAga bhaH syAdiH vibhrame | ridhvaM avAgarIdhvaM, vA latvaM r la, avAgalidhvaM avAgalIdhvaM, tathA 'nAmino'caturNA dho Dha' (7-4-121) ityanena seTo hasAve zlokaH2 zati vaktavyam , dhvamityasya davaM, avAgarIdavaM avAgalIdavaM avAgaridhvaM avAgalidhvaM, gR nigaraNe 4 avapUrvaH tanAdigaNasthaH dhvaM pra0, pUrvamaDAgamaH, bhRte spratyayaH, 'svarAntAnAM hangrahadRzAM bhAvakarmaNoH sisatAsIsyapA miti id, NittvAd vRddhau gAr 4 svarahInaM pa0 nAmyantAddhAtoH dhvaM vaM vA, vA latvaM, avAgAridhvaM avAgAlidhvaM avAgArivaM avAgAlidavaM 4, iDabhAve gR dhvaM divAdAvad bhUtas pra. avapUrvaH 'dhve ca serlopa' iti s lopaH 'Rta ir ' (7-4-102) iti ir avAgira dhvaM iti sthite yavorvihasa iti dIrghaH gIr, svarahInaM, nAmyantAt dhvamityasya vaM, avAgAvaM iti siddha, evaMvidhAni trayodaza rUpANi // 1 // agnibhyaH pArthivebhyazca, prathamAntaM padadvayam / eSeti naitadAyantaM, ivAnasyeti ca sAdhutA // 2 // agnibhya' iti caturthIpaJcamyobahuvacanAntamasadigdhaM, prathamAntaM ca sandigdhamiti sAdhyate, 'bhyasi bhyaye' bhyam myasatIti kvip kvip sarvApahArI lopaH, agnipUrvaH, agneyaH Agnibhya iti paJcamI tatpuruSe prathamaikavacanaM siH 'hasepasserlopa'(3-2-3), // 28 // 'srovisargaH' (4-4-9) agnibhyaH, yadvA 'bhaye tu bhI' rityekAkSaranighaNTau, bhIrbhayam agneya'H 1-3 / ibhyaH pArthivapUrvaH pArthiva 1 yadvA bibhI bhaye ' agnerbibhetIti vip 1-3 agnibhyaH
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAtantra (sArasvata) vibhrAre // 29 // sya-rAjJaH ibhyaH - IzvaraH pArthivebhyaH, athavA ibhI-hastinI, pArthivasya ibhyo - hastinya iti prathamAbahuvacanaM pArthivebhyaH, eSa gatau, eSatIti eS kvip lopaH, tRtIyaikavacane eSA athavA nase - nAsikAyai hitaM nasyaM, hitArthe yapratyayaH, naJpUrvaH, na vidyate nasyaM asyetyanasyaM, zvevAnasyaM zvAnasyaM tasya sambodhanaM he zvAnasya', yadvA 'aN prANane ' an ananaM AnaH, 'bhAve ghaJa' (ghaJ bhAve 8-3-4) i. tighaJ pratyayaH JitvAd vRddhau Ana iti siddhaM, zunaH AnaH prANaH zvAnaH tasya zvAnasya, SaSThItatpuruSaH, yadvA ' So'ntakarmmaNi' So ' AdeH SNaH snaH ' (7-4-77) agre hi, 'divAderya' (7-1-15) iti yapratyayaH 'vo' riti ( 74-72 ) okAralopaH, 'ata (7-3-13) iti herluk sya, zvAna AmantraNe, silopaH, he zvAna sya, zvAnazabdasyAbhidhAnakozoktasya viSayataiva nAsti, 'zunaH zvAno gRhamRga' iti haimaH ||2|| bhavetAmiti zabdo'yaM, bahutve varttate katham / yAgaH SaSThIsamAsaH syAt, paJcamI parvatAt na tu // 3 // ' bhavetA ' miti, praznArthasya sugamatvAnnirvacanameva nirvacmaH, 'iN gatau' i bhavaH pUrvaH, bhavaM saMsAraM yAnti - gacchanti iti kvipa ' hasvasya piti kRti tugi' (8-4-22) ti tuka, vivattvAdante kvip lopaH bhavet, SaSThIbahuvacane Ami bhavetAmiti siddhaM / i:kAmastasya AgaH, yadvA I:lakSmIstasyA AgaH - aparAdhaH yadvA yA lakSmIstasyA agaH parvataH pAdapo vA, yAgaH, triSvapyartheSu SaSThItatpuruSaH, yadvA 'yastu vAte yame'pi ce 'tyekAkSaranighaNTuvacanAt yaH - yamastasyAgaH - aparAdhaH yadvA 'yamo yaH kathitaH ziSTairyo dAtari ca 1 vA eSaNaM eSa. 2 vinAze. tyAdyantA bhaH syAdiH zlo. 3-4 // 29 //
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAtantra (sArasvata) vibhrame // 30 // zabdita' ityuktatvAdyaH dAtA tasyAgaH parvato drumazra, itthamapi samAsasambhavaH, pUrva parva sarva pUraNe parva agre hi, ap karttarI 7-1-12) - tyap pratyayaH svarahInaM, tuhyostAtaGGanaziSi ve ( ) ti hai : sthAne tAt parvatAt, yadvA 'ada bhakSaNe' ad tip pratyayaH 'ap karttarI' tyapU 'adAderlugi' (7-1-13) tyapo luk, atti, parvatam attIti kvip kvipo lopaH prathamaikavacanaM siH 'hasepaH serlopaH' ( 3-2-3) 'vAvasAne' (4-2-27) parvatAt, yadvA parvatamatatIti, 'ata sAtatyagamane' ityasmAt kvip, evaM vRkSAt, ghaTAdityAdayo jJeyAH // 3 // paMcaDUlAni sAdhutvaM kathaM yAti ca lakSaNAt / munInAmiti no SaSThI, tyAdyantaM cAzva ityapi ||4|| 'paMcalAnI 'ti, atrApi praznArthasya sugamatvAnirvacanaM brUmaH, evamuttarazloke'pyUhyaM. paMcan 1-3 agre SaS 1-3 paMca SaTU ca paMcaSAH, paMca vA SaT vA parimANameSAM 'TADakA' iti ( 6-3-15) Dapratyaye paMcapAH, paMcapAnAcakSate 'JirDitkaraNe' (7-4-6) iti JipratyayaH, DiscATTilopaH, paMcaSi apa karttari guNAyAdezau paMcaSayantIti kvip pratyayaH, ktrip lope 'je' riti ( 7-4-71 ) trilope paJcaS, sthita eva paJcaS 1-3, agre halAni, paMcaSAM halAni paJcaGgulAni, madhye 'po DaH' (4-4-5) D, antavarttinIM vibhaktimAzritya padAntatvaM tasmAd 'vA'vasAne' (4-2-27) atra hi vAzabdasya vyavasthitavikalpArthatvAcca paH D, ' ho jhabhAH ' iti ( 2-3-4 ) hasya DhaH paJcalAni siddhaM / muniH ino yasyAH sA munInA tAM munInAM yadvA munInAM inA-svAminI tAM 2-1 aztra ityasya syAdyantatvaM prasiddhaM, tyAdyantatvaM kathamiti praznaH, 'o zvi gativRddhayoH' zvi divAdigaNasthaH, sipi pra0sa divAdAvADa (7-2-4) tyad 'lityuSAde'| (7-2-15) rityAdizabdAd GaH pra0, zvayateH khAdezaH prayogavazAt svarahInaM 'srorvisargaH' ( 4-4-9) azvaH // 4 // 1 bhauvAdikaH 2 tyAdisyA| divivekaH zlo. 5-6 // 30 //
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ RAS syAdyantapratirUpakAstyAdayaH kAtantra aSTAviti kathaM dvitvaM, rAjebhya iti sAdhutA / tenetyetatyAdyantaM syAdatyAvantaM bhavediti // 5 // (sArasvatA "aSTAviti' 'azu vyAptI' azUGa azyate'sma 'taktavata' iti (8-2-13)ktapratyayaH, 'chazaparAjAdeHSaH' iti (4-4-18) vibhrame paH,'STubhiHSTu'riti(2-3-7)TaH, prathamAdvivacanaM au, assttau| rAjJAmibhyo rAjebhyaH sssstthiittpurussH1-1||'tnuu vistAre' NavAdistho'pratyayaH // 32 // 'dvizca' (7-4-43) 'lopaH pacA kitye cAsyeti(7-4-45) pUrvadvivacanalopaH akArasyaikAraH, svarahInaM0 tena / 'iNa gato bhavapUrvaH bhava saMsAraM zaGkaraM vA etIti kvip tuk, kviblope bhavet 1-1, 'hasepaH sarlopaH' (3-2-3 ) // 5 // hastau dvivacanaM nedaM, zobhaneSvityasaptamI / kSIrasyeti na SaSThIyaM, tyAvantaM vAyurityapi // 6 // &aa hastA' viti hastAviti dvivacanAntaM prasiddhaM, dvivacanAntaM nedaM kathamiti praznaH, tatra 'hasa hasane has 'striyAM kti' riti (84-16) bhaktiH svarahInaM hastiH , 7-1'Derau Dit' (3-2-21) / zobhanA iSavo-bANA yatra kule tat zobhaneSu, 'napuMsakAt syamorlak (3-3-11) / he kSIra syeti, 'So'ntakarmaNi' dhAtuH, sAdhanA prAgvat, athavA kSIramicchatIti 'karaNe ca yaH' (birDitkaraNe 7-4-6) iti sUtrasthacakArAt kvaciditIcchAyAmapi yaH pratyayaH, sugAgamo'sugAgamazceti jJAtavyamiti puMjarAjavyAkhyAnAta, anena yaH pratyayaH sukAgamaH 'sa dhAtu' riti (7-4-10) dhAtutvAt agre hi 'ataH' (7-3-13) iti herlaki kSIra syetyaSaSThayantaM / 'vA gati gandhanayoH' vA vidhisambhAvanayoH yAdAdistho yus pratyayaH, appratyayaH adAdeluka, vAyuH // 6 // dadhisyeti kathaM sAdhu, madhusyeti tathA param / kenetyetadadAntaM syAdapApA ityasuptatA // 7 // RSSASSASSIS pujarAjavyAkhyAnAta, ane. X // 31 // pAyAdAdistho yusa pratyAha 'ataH' (7-3-13) *
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ vibhrame bahuvacanapratirUpakANAmekadacanatA kAtantra 'dadhisyeti' dadhi madhu, danA bhojanamicchati madhvicchati, 'karaNe ca ya' iti yapratyayaH,sugAgamaH hi ap pratyayaH, ade'lopaH, 'ata' (sArasvatA (7-3-13)iti herluk, dadhisya madhusya,asugAgame dadhyasya madhvasyeti siddhaM / kaM-vAri tasya inaH-svAmI kenastasya sambodhanaM kena, apApA ityasuptatA-asyAvantatA tyAdyantatA sAdhyate 'parda kutsite zabde' pardu atyartha pardate 'Atizaye hasAdeya'Diti(7-3-57) yaGpratyayaH, // 32 // vA anyatreti (8-2-27) yaGluk, 'dvizca' papaI 'Ata' iti (7-4-35) pUrvasya dIrghaH, anadyatanaspratyayaH, 'dibAdAva' &(7-2-4) 'so'padAnte rephaprakRtyorapi dadho rattvaM iti vyAkaraNAntarasUtreNa dasya ra d, 'disyorhasA'diti (73-3) slopaH, |'rilopo dIrghazceti (2-4-12) ralopaH pUrvasya ca dIrghaH 'srorvisargaH' (4-4-9) apApA iti siddhaM, evaM sparddharnaddhazca apAspAH anAnA iti bhavati, evamanyeSAmapyevaMjAtIyAnAM yalugantAnAmUhyAni rUpANi // 7 // eteSAM kathamekattvaM, vanAni brAhmaNairamI / vRkSAH pacanti yeSAM yAna , vAyubhyaH pArthivAH suraaH||8|| 'eteSA' miti vaiSamyameva likhAmaH, 'vana SaNa saMbhakto' van, tubAdistha AnippratyayaH, 'ap kartari' 'savarNe dIrghaH' (2-1-14 ) saha, vanAni / brAhmaNa sambodhanaM agre 'iNa gatau i, dibAdispratyayaH 'ap kartari' 'adAdelaka' 'dibAdAvada 'aie' (2-1-15) svarAdeH 'e ai ai' (2-1-19) aiH brAhmaNaiH, he brAhmaNa ! tvaM aiH-gaccha ityarthaH / amo'syAstItyami 'mAntopadhAtvinA' viti ( 6-1-36 ) inpratyaye amii| 'asa kSepaNe' as vRkSapUrvaH, vRkSAn asyatIti ki lopaH, prathamaikavacanaM siH 1-1 'hasepaH se0' vRkSA / 'Du paca pAke' pac, pacatIti 'zatRzAnau tiptevatkriyAyA' miti (8-2-17) zatR
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ (sArasvata vibhrAre 24-36* KI pratyayaH, zakArazcaturvatkAryArthaH, kAro'nubandho numAgamArthaH, 'apyayorA' diti (3-2-32) numAgamaH 'vrita' (6-2-4) syAdibaha itIpa, pacantI, dhau isvaH, he pacanti ! / 'yeSa prayatne' yeSa, yeSaNaM yeSA 'gurorhasA' diti (8-4-20) apratyayaH, strItvAdAp | tvatAM 1-1 tAM / 'yA prApaNe' , yA yAtIti yAn, 'zatRzAnA' viti zata, 'savarNe dIrghaH sahe' ti (2-1-14 ) dIrghaH, 'vito nu' mitityAdhekatvaM WI( 3-2-30) num 1-1 / 'bhyasi bhaye' bhuvAdiH vAyupUrvaH, vAyoryasatIti vAyubhyaH, vipapratyayaH lopaH, 'hasepaH serlop:'| (3-2-3) sro0| 'asu kSepaNe' as pArthivapUrvaH, pArthivaM asyatIti kvip lopaH 1-1 hasepaH 'srovisargaH' pArthivAH / 'pun | abhiSave' Su, 'AdeH SNaH naH' (7-4-77) su su rApUrvaH, surAM sunotIti kvip 'hasvasya piti kRti tugi' ti (8-4-22) *tuka, surAsut tamAcaSTe 'jirDitkaraNe' iti (7-4-6) jiH, sa ca Diva, Tilope surAsi, surAsayatIti kvipa, lopaH 'je'-1K riti (7-4-71) jilopaH surAs prathamaikavacanaM siH surAH / yadvA surAnasyatIti surAH sAdhanA prAgvat / yadvA raizabdaH supUrvaH zobhanA rAH surAH 1-1 'raisbhI' tyAkAraH 'srorvisargaH' surAH // 8 // zeSANi pUrvANi samAnyajAnAM, phalAni mUlAni halAnyagUnAm / abhrANi nIlAni dalAnyatasyaH, zUlAni kUlAni taTAnyapApAH // 9 // k // 33 // 'zeSANI'ti, iha vakSyamANe ca vRtte prathamAdibahuvacanAntapratirUpakANyekavacanAntAni kathaM syuriti praznArthe vayaM vacmaH, 'kaSa8 zaSa japa jhaSa vaSa maSa muSaruSa yUSa jUSa ziSa hiMsAyAM' ziSpUrvaH 'parva(pUrva)sarva pUraNe' pUrva, 'SamaSTama vaiklavye' pam, 'AdeHpnaH svaH'(7-4-77)sam 445
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ vibhrame kAtantra satuvAdyuttamapuruSe Anie, apa kartarI' (7-1-12) tyA ziSadhAtorupadhAguNaH, svarahIna, savarNe dIrghaH saha, zeSANi pUrvANi smaani||4 syAdibahu(sArasvata) | 'jJA avabodhane jJA, divA0 am , aD 'nA jyAde riti (7-1-20) nA pra0,'jJAjanorjA' iti (7-4-85) jA AdezaH, savarNe, tvavatAM mo'nusvAraH, ajAnAM / 'phala niSpattI' phala, 'mUla pratiSThAyAM' mUla 'hala vilekhane' hal, tuvAdyuttamapuruSaikavacane Anip , 'ap kartarI | mityAyekatvaM // 34 // tyapa , savarNe dIrghaH saheti dIrghatve phalAni mUlAni halAni siddhayanti, yadvA phalapUrvaH 'NI prApaNe' NI, 'AdeSNaH svaH' nI, | phalamAnayati yat kulaM kvip pratyayaH, lopaH, nAmasaMjJAyAM syAdiH, prathamaikavacane 1-1 'napuMsakasyeti (4-2-7) isvattve 'napuMsakAt syamoluMgiti (3-3-11) silope phalAni iti siddhaH, evamanyAvapi pryogau| na vidyate gauryeSAM te agavaH 'nA'(6-4-5)iti no'kAraH, 'go' (4-2-6) riti hasvaH, teSAM agUnAmiti bahuvacanAntaM syAt , ekavacanAntaM tu 'gu purIpotsarga' guvati sma 'gatyarthAda-14 karmakA'diti ktapratyayaH, 'vAdyoditazceti (8-4-37) tasya natvaM, 'dugvordIrghazceti jJApakAdIrghatve gUnA, strIvAdApa, na gUnA agUnA tAM 2-1 siddham / 'abhra vabhramabhra gatau' abhra careti gatyarthAH, 'nIla vaNe, nIl , 'dala triphalA vizaraNe' dala, Ani pratyayaH, api | pratyaye issttruupsiddhiH| atasIzabdAjjasi bahuttvaM, ekattvaM punaritthaM-'tasa kSaye tas, divAdi spra0,divAdAvad ,'divAdeyaH (7-1-15) svarahInaM, sro0, atasya iti siddham / 'zUla rujAyAM' 'kUja AvaraNe' 'taTa samucchrAye' sarvatrAkAro'nubandhaH, sAdhanA sugmaa'bhraanni3vt| 'pA pAne 'pA rakSaNe vA, apapUrvaH, divAdiH s, 'divAdAva' (7-2-4) bhRte siriti(7-2-7)s pratyayaH, 'dAdeHpa(7-3-10)mA & iti sipratyayalopaH, srovisargaH, apApAH, pardadhAtunA niSpAditena pUrvazlokoktena anena prayogeNa na paunarutyaM, dhAtvantaratvAda-18 zAntaratvAcca // 9 // 34 //
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAtantra (sArasvata) vibhrame // 35 // sukhAni zIlAni nakhAnyasAnAH, khalAni pApAni balAnyacarcAH / purANi varSANi maThAnyamInA, ghanAni sarvANi bilAnyapAM ca // 10 // 'sukhAnI 'ti, kathamekatvamityanuvarttate, suSThu - zobhanAH khAnayo yatra kule tat sukhAni 1-1, yathA khanizabdastathA khAnizabdo'pi 'khaniH khAnI' ti haimaliMgAnuzAsanoktaH, yadvA sukhamivAcarati 'karttaryaG' (7-4-5) atrArthe kvirapi vAcya iti kvip pratyayaH, 've'riti(8-4-27) vilope Anippratyaye sukhAni, athavA su-zobhanaM khaM-chidrAdi tadivAcaratIti, athavA 'ana prANane' an sukhapUrvaH, sukhena anitItyevaMzIlaM 'NiniratIte' iti NinpratyayaH, NittvAd vRddhau prathamaikavacane 'napuMsakAt syamolugi 'ti (3-3-11) serluki sukhAni, yadvA sukhamAnayati yatkulaM tat sukhAni, phalAnItivatsAdhyaM, pNcaathH| 'zIla samAdhau ' ukha nakha Nakha vakhe 'ti daNDakadhAtuH, prAgvatsAdhyAni zIlAni nakhAni / asAsnA iti na vidyate sAsnA yeSAM te'sAsnAH 'sAsnA tu galakambala' ityamaraH iti bhUmni prasiddhaM, ekatvaM tu 'SNA zauce' SNA, 'AdeH SNaH snaH' 'nimittAbhAve naimittikasyAbhAvaH' iti snA, atyartha snAti 'atizaye hasAderyaGa 'dvizve 'ti (7-3-57) yaG-pratyayaH, 'vA'nyatre' ti ( 8-2-27) yaGluk, dvitvaM snA snA, 'pUrvasya hasAdiH zeSa' iti (7-4-24) nakAra lopaH, 'sadhAtu' (7-4-10) riti divAdigaNagatasippratyayaH s, 'strorvisargaH' asAsnAH / 'khala saMcaye' khala, Anippratyaye api khalAni siddhaM / 'pA pAne' pA, atyarthaM pibati, atizaye yaG, 'vAnyatre' ti ( 8-2-27)yaG luk 'hvAdivacca draSTavya' miti vacanAdappratyayaH, 'hvAderdvizva' (7-1-14) tyapo luk dvizva, tuvAdiparasmaipadottamapuruSaikavacane Anipi siddhaM pApAni / 'bala prANadhAraNe' bala. Anipi svAdyantAbhAni tyAdyantAni / / 35 / /
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAtantra balAni na vidyate carcA yeSAM te acarcAH iti bahuttvaM, ekatve praznaH, 'ghRtI granthe hiMsAyAM ca' cut , 'atizaye hasAderyaGi'ti (7-3-57) syAdya(sArasvata) yaG, yaGluki cahAditvAdapa luk dvizva, 'ra' iti(7-4-28)ratve 'RdantAnAmRdupadhAnAMce'ti(8-2-30)pUrvasya ruka, divAdispra0,guNaH, ntAbhAni vibhrame tasya ratve 'rilopo dIrghazce' (2-412) tirasya luki pUrvasya dIrghe acarcAH, yadvA carcA ivAcarati 'karturyaGi'ti (7-4-5) 'atrArthe kvirapi tyAdyavAcya iti kSemendroktaH, 'veriti(8-4-27) vilopa, anadyatane spratyayaH, dibAdAvad ,srovi0,acrcaaH| 'pura agragamane' pur, tudaadi||36|| ntAni tubAdistha Anipa, tudAderapratyayasyApittvAnopadhAguNaH, NatvaM, purANi / 'vRSa secane vRS Anip , appratyayaH, apaH pittvAd 'upadhAyA lagho' riti(7-4-60)guNaH, RkArasya ar , NatvaM, vrssaanni| 'maTha madanivAsayoH' maTha , Anipi api maThAni / na vidyante mInA-matsyA yeSu te amInAH, mInazabde satyayaM samAsaH, ekattvaM tu 'mI hiMsAyAM' divAdisiH, dibAdAvad , 'nAkrathAde' riti || (7-1-20) nA pra0, srovi0 amInA iti siddhaM / ghana ivAcarati 'karturyaGi' ti yaG, yaG lopaHAnipi dhanAni rUpaM siddhayati / 'ana prANane an sarvapUrvaH sarvamanitItyevaMzIlaM 'NiniratIte' (8-2-11) Nin pratyayaH, NatvaM 1-1 'napuMsakAt syamolaka' 'savaNe dIrghaH sarvANi / 'bila bhedane bil, Anip pra. 'tudAdera' (7-1-19) guNaniSedhaH vilAni / 'pA pAne' anadyatane am divAdAvaTa bhUte sira 'dAdeH pa' iti (7-3-10) serlopaH 'savarNe dIrghaH saha' 'mo'nusvAraH (2-3-18) apAM,yadvA 'pA rakSaNe' pA, amadyatane am , apkahAcarItyap , adAdelaka (7-1-13) savarNe dIrghaH sahApAmiti siddhayati // 10 // samuccayAccakArasya syAdyantaM bhavatItyapi / tathA jaglo dadhau mamlau, dadAvityAdayo'pare // 1 // jagle pape dade mamle, jajJe sane mukhaastthaa| vinA prokssm-18||36 // bhyUhyAH, syAdyantA bahavo budhaiH // 2 // anayoH sopayogitvAta kiMcillikhyate-'bhU sattAyAM' bhU, bhavatIti 'zatRzAnA'
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ AditaH kirdvizre' ti (8-2-31 ra jagiH iti jAtaM ikArAnta 3.2.18) sUtreNa ekAre | kAtantra & viti atpratyayaH, apa kartarItyap (7-1-12) guNaH, o ab , 'Tvrita' (6-2-4) itIp bhavati, sambodhane he bhavati', 'dhau&A tyAdau (sArasvata) Pisva' iti (3-2-11) isvH| 'glai harSakSaye' 'mlai gAtravinAme' 'DudhAMdhAraNapoSaNayoH' 'DudAdAne' 'pA rakSaNe' 'lA AdAne 'kai gairai viparItAni vibhrame zabda' sandhyakSarANAmA' (7-4-73) ityAkAraH, glAyati sma mlAyati sma dadhAti sma dadAti sma pAti sma lAti sma rAyati | rUpANi &sma ebhyo dhAtubhya AditaH kirtizce' ti (8-2-31) sUtreNa ki pratyayaH, pazcAd dvivacanaM hasvaH 'Ato'napI (7-4-69) 37 // tyAkAralopaH, svarahIna, jagliH mamliH dadhiH dadiH popaH laliH riH jagiH iti jAtaM ikArAntaM, 7-1 DerorDit' (3-2-21) jaglo mamlau dadhau dadau papau lalau rarau jagI, evaM jaglimamlipapidadhidadizabdeSu sambodhane 'dhA' viti (3-2-18) sUtreNa ekAre & kRte jagle mamle pape ityAdayaH prayogAH syuH / 'sR gatau sR, sarati sma AdRtaH kiddhizce ti (82-31) kiH, kakAraH kitkAryArthaH, ipratyayaH, dvittvaM, sR sR iti sthite 'ra' (7-4-28 ) iti pUrva RkArasya atvaM, 'kara' miti (2-1-3) rattvaM satriH, ikArAntattve 'samAnAddherlopo'dhAto' riti ( 3-1-6 )dhope 'dhA' viti (3-2-18) ettve saTe iti siddhaM / 'janI prAdurbhAve' IkAra | 'AdIdita' iti sUtravizeSaNArthaH, jan, 'AdRtaH kizci' ti cakArAdupadhAlopina iti kSemendrokteH cakArAdgamijanihanibhyaH kiriti maNDanavyAkhyAtazca kipratyayaH, dvittvaM, ja jan i iti sthite 'gamA svara' (7-4-68) ityupadholApe, svarahInaM, jajJi, A5 // 37 // pazcAdikArAntattvena harizabdavat sambodhane jajJe iti siddhaM, evaM jagme jaghne ityAdayo'pi saadhyaaH| (jagAma na game rUpaM ) 'kai gai |rai zabde' sandhyakSarANAmAH, gA, gAyatItyevaMzIlaH 'AdRtaH ki' riti kipratyayaH, dvizva, 'kuhozcu' riti (7-4-26) gasya kaH, BREAKIWARE
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAtantra (sArasvata vibhrame // 38 // 'Ato'napI' (7-4-69) tyAkAralope jagiH, jaigimAcaSTe 'jirDitkaraNe' iti (7-4-6) vipratyaye jagayati, jagayatIti kie lopaH131 jag, jag ivAcarati 'karturyaGi' ti (7-4-5) yaG, yaGa lopaH, tuvAdiH Ama jagAma iti rUpamanuktamapi prasaGgAdiha likhitam // se viparItAni adhIye nopasRSTasya, zakyatItyasya sAdhutA / jAgati na jAgatarucyatItiM ca sAdhutA // 11 // rUpANi 'adhIye' ityAdi, adhIye iti rUpaM upasRSTasya-upasargasahitasya 'iG adhyayane' i iDikAvadhyupasargato na vyabhicarataH iti hai sadA adhipUrvaH, vartamAne e, 'nudhAto' riti (3-4-21) iy svara0 adhIye, kintvanyathA sAdhyate, 'dhIG anAdare dhI, anadya |tane i, divAdAvad, 'dibAdeyaH' (7-1-15) 'ai e' (2-1-15) adhIye, yadvA 'DudhAJ dhAraNapoSaNayo' rityasya dhAtoryAka 8. pratyaye i pare rUpaM siddham / 'zakla zaktau iti dhAtoryaki pratyaye kRte zakyate iti bhAvyam , 'zaka marSaNe zak , vartamAne tippratyayaHdra divAdeya iti yaH, zakyati, yadvA zakya ivAcarati kattuGiti yaG, lopaH, vartamAne tip, ap kattari ityapa, adAderluk, zakyati rUpaM siddhaM / jAgIti 'jAga nidrAkSaye' ityasya prasiddhaM, tatra nedamasyeti pRcchayate, 'gR nigaraNe garhitaM girati 'atizaye | hasAde' riti (7-3-57) yaG, 'vA'nyatre ti (8-2-27) yaG luk, 'hAdivacca draSTavya mityuktattvAd dvittvaM, 'ra' ityakAra:, 'kuhozcu riti (7-4-26 ) gasya jaH 'Ata' iti (7-4-35) dIrghaH, RkArAntattvAnna RgAdayaH, guNaH, jAgarti / 'vaca paribhASaNe' vac, yak, saMprasAraNe ucyate iti bhAvyam , sAdhutvaM tu 'uca samavAye' uc, vartamAne tip, divAderya iti ya pratyaye siddhaM ucyati // 11 // 1-jagizchAndasa iti hemaH 2-tyasyetidviH
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAtantra (sArasvata) vibhrame // 39 // asyanniti na zatrantaM, vyAghrA ityasya caikadhA / bahuttvaM ca tathaiteSAmasurmeSArureva ca // 12 // 'asyanniti' zatrantaM iti tAvat 'asu kSepaNe' as asyatIti 'zatruzAnA' viti (8-2-17) zatRpratyayaH divAderyaH, asyan, azatrantaM tu 'So'ntakarmmaNi' So, 'AdeH SNaH snaH' so, divAdisthaH an pratyayaH, divAdAvad, 'divAderyaH' ( 7-1-15) 'vo'riti (7-4-72) okAralopaH, 'ade' (7-3-14 ) ityalopaH asyan siddhaM / vyAghrA iti jasantaM prasiddham, ekatvaM punaritthaM'ghrA gandhopAdAne' ghrA, divAdi s, bhUte siH divAdAvad, viAGpUrvaH 'ghrAsAcchAzAdheTA' miti silopaH sro0 vyAghrAH siddhaM / tathA eteSAM vakSyamANAnAM bahuttvam, asuH iti, asuzabdaH prANavAcakaH 1-1, bahutvaM tu 'So'ntakarmmaNi' So, divAdi an, 'AdeH SNaH snaH', so, 'bhUte si:' 'ghAsAcchAzA dheTA' miti silopaH, 'sthAvida' (7-3-21) ityana us, 'usyAlopa' (7-3-33) ityAlopaH, svarahInaM, sro0, asuriti siddhaM, meSeti meSazabdAt sambuddhau ekatvaM prasiddhaM, bahuttvaM tu 'kaSa zaSa japa jhaSe' tyAdi, maSa hiMsAyAM maS, parokSe agre a, dvizva 'lopaH pacAM kisye cAsye' ti pUrvalopaH ekAraH, meSa siddham / aruSa zabdo marmavAcI, 'doSAM raH' 1 - 1, bahuttvaM tu 'rA dAne' rA, anadyatane an pratyayaH, ap, 'adAderlugi' (7-1-13) tyapo luk, 'syAvida' (7-3-21) ityana us, usyAlopaH sro0, aruH siddham ||12|| punaH samuccayAccasya, zasantaM parvatastviti / Agamo'nujagRhe rAjase harahare' vyayam // 1 // cakArasyAnuktasamuccayArthatvAt parvata iti dvitIyAbahuvacanAntaM parva dhAtoH zatRpratyaye parvatazabdAt 2-3 parvataH, 'gamlu gatau' gam, AGpUrvaH dibAdi s, 'litpuSAderDa' (7-2-15 ) iti apratyayaH divAdAvad, sro0 'gamAM svare' (7-4-68) ityatra na de vibhaktivyA tyayavanti // 39 //
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAtantra mAiti vaktavyaM, tenA''gamadityatrAlopAbhAvaH iti kSemendravacanAt AgamaH siddham / anujAtaH anujastasya gRhamanujagRhaM tataH 71 (sArasvata syAdyantaM, tyAdyantaM kathaM ?, 'graha upAdAne' graha, NabAdi e dvizca 'NavAdau pUrvasyeti' (8-4-32) samprasAraNaM, rasya RkAraH, 'ra' bhAnityAvibhrame # ityaH 'kuhozcuH' (7-4-26) 'grahAkiti ce ti (8-4-31) dvitIyasamprasAraNaM, anupUrvaH anujagRhe siddhaM / saha inA varttate iti hai | dhantAni // 4 // seH, rAjJaH seH saMbuddhau iti syAdyantaM, tyAdyantaM tu 'rAja dIptyA' miti dhAtoH sepratyaye api rAjase siddham / 'hRJ haraNe' tubAdi hau appratyaye guNe 'ata' iti (7-3-13 ) he ki siddhaM hara, asyaiva dhAtorubhayapaditvAdvarttamAne epratyaye hare rUpaM sAdhu, avyayamiti 'vyaJ saMvaraNe' ityasya divAdyamippratyaye api divAdAvaDityaTi, ayi vyaya gatAvityasya vA rUpam // etAni na syAdyantAni, yasya tasyAzvamasya ca / zelarSibhItako veNuH, paJcete sma RNAni ca // 13 // 'etAnI' ti, yasyetyAdIni syAdyantattvena prasiddhAni, tAni tyAdyantAni kathamiti praznaH, tatra 'yasye' ti 'yas prayatne ho &| divAderya iti yapratyaye heluki siddham / evaM 'tasa kSaye' tasya 'as kSepaNe' ityasya asya rUpaM, yathA pUrva 'ozvi gativRddhayo' riti & dhAtoH azva iti rUpaM niSpAditaM tathA ami pratyaye azvamiti siddham / zeluH zleSmAtaka ityabhidhAnAt 1-1 syAdyantaM, tyAdyantaM |tu 'pala phala zala gatau' zal, yathA pecuH tathA zeluH siddhayati / bibhItakaH-pratItaH, tyAdyantaM tu 'jibhI bhaye' bhI, varta0 tas, | akarttarItyap, 'hAdezci' 'jhapAnAM jabacapAH' 'hasvaH' vibhItaH, 'avyayasarvanAmnA' miti sUtre cakArAdAkhyAte'pyak / 'aNa raNa vaNa vraNa gatau' vaN vA 'vaNa zabda' ityasya veNuriti prayogo na bhavati, bakArAdInAM pUrvalopAdeniSedhAt , tasmAd reNuriti pATho
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ syAdyantAbhAnityA dyantAni kAtantra hai draSTavyaH, raNa zabde, sAdhanA zeluvat , veNurityAha ca hemasUriH, paJca itaH-prAptaH paJcabhiH paJcabhya itaH prAptaH tasmin paJcate (sArasvata) iti syAdyantaM, tyAdyantaM tu 'paci vyaktIkaraNe' pac, varttamAne Ate, ap pratyayaH, 'idita' iti (7-4-96) num 'AdAtha i.' vibhrame (7-3-16) paJcete siddhaM / sma iti atItadyotakaH, smeti nipAti hasvaH NattvaM RNAni siddham // 13 // casya samuccayArthatvAt samuccayAtpunazcasya, prayogAstyAdijA amI / asyAstasyAzca yasyAzca, kasyA iti catuSTayI // 1 // 'as kSepaNe' 'yasa mokSaNe 'tasa kSaye 'kasa gatizAtanayoH' kas, AziSi yAs , svarahInaM, asyAH tasyAH yasyAH kasyAH iti rUpANi syuH / // 41 // ekasya kasya dhAtoH syAttyAdau rUpacatuSTayam / parvANi parvataM parva parvato'pUrvameva ca // 14 // | 'ekasye ti kasyaikasya dhAtoH tyAdau syAdyantapratirUpakaM rUpacatuSTayaM bhavatIti praznArthaH, 'pUrva parva sarva pUraNe' parva, parataH | Ani tas hi tubAdi taM pratyayaH, sarvatrAppratyaye parvANi parvataH parva parvatamiti rUpacatuSTayaM, pUrvadhAtordivAdyampratyaye'pi aTi 'ade' apUrva siddham // 14 // casya samuccayArthatvAt / jalAni vAto vAtaM ca, vAtaH prAtastathaivahi / zyAmA'dhyAyo'nalazcApyakSaraM casya | samuccayAt // 1 // 'jala dhAnye' jala, Anipi api jalAni / vA gatigandhanayoH vA, atra tas tuvAdi taM ta, ap 'adAdela vAtaH vAtaM vAta itizrUpANi / 'prA pAlanapUraNayoM' prA, vartamAne tasi api adAderlak praatH| 'zye gatau, zye, vartamAne mas,' 1 tubAdimapratyaye 'as bhuvi ' ityasya smeti / 'Rzgatau' jyAdau lvAdau Anipi Natve hrasveRNAni. // 41 //
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAtantra (sArasvata) vibhrame // 42 // KACAECECENESIRECTEGGARCASSA sandhyakSarANAmAH,apa, adAdalak, zyAmaH,yadvAzo tanUkaraNe' ityasya masi rUpaM / 'dhyai cintAyAM'dhyai, dibAdis, apkartarItyapa, syAdyantAaDAgamaH, ai Ay adhyAyaH / 'Nala gandhe AdeHSNa nal, anadyatane s, ap ad, anlH| 'kSara saJcalane kSara, anadyatane am, bhAni tyA| divAdAvada, akSaramiti iti samuccayarUpANi bhavanti // vema nema mama syAmo, dAma vizrAma vAma ca / bahutvaM kathameSAM || dhantAni syAdekatvaM bhavatAmapi // 1 // AdidevetyasambuddhiH, pAtha ityanapuMsakam / ajAgAH kathamekatvaM, kathaM siddhayettathA madhuk // 2 // idaM zlokadvayamavacUrikRtA kRtamasti prasaGgataH / azoko'naustathA vAtAdazrINAmaruNo'vanam / vanAni svo'khilaM yAni, zubhAni ca raNAni ca // 15 // ___'azoka0' iti syAdyantAH prAyaH sugamA eveti tyAdyantA eva darzyante, 'zuka gatau' zuka, anadyatane s, divAdAvad , apa kartarItyapa, upadhAyA laghoriti guNaH, sro0, azokaH siddhaM / na nauriti anauH-tareranyat iti syAdyantaM, tyAdyantaM tu 'Nu stutau' Nu 'AdeH SNaH snaH' nu, anadyatane s, dibAdAvaTa , 'orA' (7-4-82) vityaukAraH, anauH siddhaM / 'vA gatigandhanayoH' vA, tupta apa adAdelak, 'tuhyostAtaGi' ti tAt herapi vAtAt / 'zrI pAke' zrI, dibAdi am , 'nA RthAdeH' divAdAvaTa , savarNe dIrghaH saha, NatvaM pvAdiSvapAThAnna hasvattvaM, nApratyayasya GittvAd guNAbhAvaH, azrINAmiti siddham / aruNaH sUryasya sArathiH varNa| vizeSo vA, tyAdyantaM tu 'rudhir AvaraNe' rudh, 'rudhArdanam' (7-1-17) divAdAvad , NatvaM, 'disyohasA' diti (7-3-3) s& lopaH, 'vA'vasAne (4-2-27) iti dhasya dattve, 'daH sa (4-4-24 ) iti satvaM, aruNaH / 'vana paNa saMbhaktau' van bhauvAdikA, RICARICAS 4X67% // 42 //
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ syAdyantAbhAni tyA| ghantAni kAtantra hai| divAdi am , apa, avanam , evamAniSpratyaye vanAni siddhayati, yadvA 'ana prANane' vanapUrvaH vanamaniti smeti NiniratIte' (sArasvata) (8-2-11) iti ina , vanAni 1-1, 'napuMsakAt syamolugi' ti luk / 'asa bhuvi' iti dhAtorvasi pratyaye 'namaso'sye' (7-3-26) vibhrame tyalope svaH iti siddham / khilamivAcaraM 'kattuyeGi' ti kvipa lopaH, anadyataneSma, apa laka akhilaM siddhaM / 'yA prApaNe' ityasya // 43 // | Anipi yAnirUpaM / 'zubha zubha zobhArthe' zubha tudAdiH, 'raNa zabde' raNa bhuvAdiH, Anipi pare zubhAni raNAni siddham // 15 // | upalakSaNato loke, iti rUpasya vibhrame / kuNDe piNDe tathA muNDe, muNDe caNDe ca khaNDake // 1 // 'kuDi dAhe' kuD, dUdha 'piDi saGghAte' piDa 'muDi majjane udyame vA' muD, caDi kope caD 'khaDi manthane' khaD, sarvatra vartamAne e pratyayaH, 'idita' (7-4-96) iti num, kuNDe piNDe ityAdirUpANi syuH, etAni saptamyekavacanapratirUpakANi prathamAdvitIyAdvivacanasadRzAni vA / / sAsnAyA akRzo'tAtA, amarmA avaTo'nRNAm / repha veSa rave'peperadodhUrtAnilaH kutH|| 16 // ___'sAsnAyA' iti, ihApi prAyaH syAdyantapratirUpakAH, sAsnAzabdasya SaSThayekavacanAntasyAdau rUpaM, kriyA tu 'SNA zauce | 'AdeH SNaH snaH' (74-77 ) snA, atyarthaM snAti, 'atizaye hasAde' (7-3-57) riti yaG , yaDo lope dvivacanaM 'pUrvasya | hasAdiH zeSa' iti (7-4-24) nasya lope AzIryAspratyayaH, sAsnAyAH siddhaM / 'kRza tanUkaraNe' kRza , anadyatane s , divAdAvaTa | 'litpuSAde' (7-2-15)rityapratyayaH, svara0 akRzaH iti siddham / nAsti tAto yeSAM te'tAtAH1-3 syAdyante, kriyA tu 'tarda hiMsAyAM' tarda, atyartha tardati yaG, yaG luk, dvizca, anadyatane s, aT, sau padAnte rephaprakRtyorapi dadho ratvaM, 'Ata' iti (7-4-35) pUrvasya WASTARFSEMISS 30
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAtantra . (sArasvata) vibhrame // 44 // dIrghatve 'disyorhasAdi' ti slopaH, 'rilopo dIrgha' ti (2-4-12) ralopaH, atAtAH, athavA 'tanUkaraNe tan' atyartha tanoti 'tanoternA vA' iti ( tanotervA 7-4-75 ) nasyAcaM, zeSaM prAgvat / na vidyate marma yAsAM tA iti vigrahe 'TADakA' iti (6-3-15) Dapratyaye 'AvataH striyA' ( 6-2-1) mityApi amamaH 1-3 rUpaM, kriyA tu 'mRda kSode' mRd, atyarthaM mRdnAti yaG luk dvizva raH 'RdupadhAnA (raTi upadhAyAH 7-4-37) miti RgAgamaH, anadyatane s guNaH ar, dakArasya ractve 'disyorhasAdi' ti sipi lupte 'ri lopo dIrghazce' ti amarmA iti siddhaM / 'vaTa veSTane' vad, anadyatane s dibAdAvad ap karttarItyap, sro0, avaTaH siddhaM, 'vaTa paribhASaNe' ityasya vA rUpaM, anyathA tu 'avaTo garttaH' / 'anRNA' miti, 'nRRJa naye' nR, anadyatane am, 'nA krathAdeH' ( 7-1-20) 'pvA deIsva:' ( 7-4-93 ) NatvaM, savarNe0, ad anRNAmiti siddham, nRzabdaH naJpUrvaH na naro'narasteSAmiti syAdyantaM / 'varpha rapha ripha gatau' raph, parokSe'pratyayaH, dvizva, 'lopaH pacAM kitye cAsye' (7-4-45 ) ti pUrvalopaH akArasyaikahasasyaikAraH, svara0 repha siddhaM / 'jiS viS miS niS pRS vRS secane' viS, tudAdi hiH, 'apkarttarI' tyap 'upadhAyA lagho' riti ( 7-4-60 ) guNaH, 'ata' iti (7-3-13) herluk, sva0, veSa siddhaM / kecittu ' vaSa hiMsAyA' mityasya NAdimadhyamapuruSabahutve veSetyAhuH, tadasat, lopaH vacAM kitye cAsyeti sUtre cakArAdvakArAditvAdettvapUrva lopayorasambhavAt / ravizabdAdAmantraNe sau, yadvA khazabdasya saptamyekavacanAntasya syAdyantatA, kriyA tu 'ruD roSaNe' ru, vartta0 e, 'apkarttarI' tyap guNaH, 'ade' ( 7-3-14 ) ityalopaH, ai e, khe siddhaM / 'pi gatau' pi ityasmAdyaGi luki dvitve 'yI' ti ( 7-4-34) pUrvasya guNe guNa iti parasya guNe divAdisippratyaye srorvi. apeSeH, yadvA 'pisR pesR vesR gatau' pis, atyarthaM pesati 'atizaye hasAde' riti yaG 'vA'nyatre' ti yaGluki syAdyantA bhAni tyAdyantAni // 44 //
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAtantra (sArasvata vibhrame // 45 // DOESCRECRCE | divAdisipa, divAdAvaTa , guNaH, 'disyorhasAdi ti siplopaH, 'sroviH' apeperiti siddham / 'udai turvai dhurve duvai dhurve jurve arva bhava | syAdityAzarva hiMsAyAM' dhurva, aikAra aiditkAryArthaH, atyartha dhUrvati 'atizaye hasAde' riti / 7-3-57) yaG luk dvittvaM 'jhapAnAM javaca yaMtAbhAni (bAzca ) pA' iti (7-4-27) pUrvadhasya daH, 'yaDI' ti (7-4-34) pUrvanAmino guNaH, 'lopo vyorvasa' iti kSemendrakRtavRtti& sUtreNa vakAralopaH, do dhur iti sthite divAditapratyayaH, dibAdAvaTa ityar, 'yaborvihase' (7-4-13 ) iti dIrghattve rephasyordhvaga| mane dvitve adodhUrta siddhaM / anila iti 'Nila gahane jil, tudAdiH, 'AdeH SNaH snaH' iti natve divAdisippratyaye 'tudaader| (71-19) ityapratyaye'nilaH / kuta iti 'Tu kSu ru kuk zabde kakAraH parasmaipadArthaH, varta0 tas , apa , adAdelagityapi luki | kutaH siddham, syAdyantatA sugameti na likhitA // 16 // araye nabhase payase vayase loke nase gave vRkSe / ahayo'kave'yase lekhe rekhe rajasi reje'liT // 17 // 'araye' ityAdi, syAdyantAH sugamAH, kriyArUpe tu sAdhanAM brUmaH, 'aya vaya paya maya naya raya gatau' bhvAdiH raya, divAdiipratyayaH, apakartarItyapa, dibAdAvad , ai earaye / 'Nubha Nabha hiMsAyAM' Nam , AdeH SNaH naH, nam, varta0 sep nbhse| 'aya vaya |paya maya gatau' pay vaya , nabhasevat sAdhanA, payase vayase / 'loka darzane' lok , varta0 e, ap, ade, aie, loke| 'Nas koTilye zabde vA' Nas, AdeH SNaH svaH, nas , vartamAne e, 'ay karo'tyapi nase, nAsikAzabdasya caturthyekavacane nasAdeze, yadvA zakaTaparyAye anaszabde caturthekavacanAnte jJeyaM syAdyantaM / uG kuG SuG guG ghuG zabde, guvartamAne e, am, guNaH, o ab, gave siddhaM / 45 // 1
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAtantra (sArasvata, vibhrame bhAni 'tyAdha // 46 // 'vRkSa varaNe' vRkSa, vartamAne e, ap, vRkSe, yadvA anayoreva dhAtvoH anadyatane ipratyaye agave avRkSa siddhaM / ahaya iti, hayazabdAna-15 syAdyantApUrvAt 1-1 ahizabdAdvA jasi, kriyA tu 'haya gatau' (klAntI vA) haya, anadyatane si, ap, dibAdAvad, sro0, ahayaH siddhaM / 'uGkuGku, vartamAne ipratyaye (naji) siddhaM, tyAdyantaM, syAdyantaM tuna kaviH akavistasyAmantraNe, napUrvAt kuzabdAccaturthyAM vA akave ntAni iti jJeyam / ayase iti lohavAcI caturthyantaH, kriyA tu 'aya gatau' ay , varta0 se, ap, ayase siddham / 'ukha nakha Nakha0 gato' |'lakha rakha' parokSe epratyayaH, dvizca 'lopaH pacA'mitipUrvalopaH ekArazca lekhe rekhe siddhaM / rajasi iti pAMzureNuH 7-1, kriyA tu |'raMja rAgeM raMja, varta0 si, ap, 'api rAjadaMze'(?) ti nalopaH, svara0 rajasi siddhaM / 'reje aliDi'ti liT iti parokSapratyayAnAM | saMjJA pANinIyAnAM, parokSapratyayaM vinA reje iti vyutpAdanIyaM, parokSe tvevaM-'rAja dIptau' rAj , parataH NavAdyAtmanepade e dvizceti | dvitvaM, rarAj e iti sthite 'lopaH pacAM kitye cAsye' (7-4-45) ti sUtrasthacakArAt pUrvasya rasya lopaH akArasya ekAraH, |svarahInaM, reje iti siddham parokSaM vinA reje iti kathaM siddhayatIti praznaH, ihottara-reja dIptau rej, RkAra it , bhuvAdiH, tibA| dyAtmanepadottamapuruSakavacana e, apkartarItyap , ade ityalopaH, yadvA 'Rji gatisthAnArjaneSu' armu kazcid vyaJjanAdiM paThati, tanmatamAzritya prayogo'yaM rij, guNakRtastu vizeSaH, zeSaM prAgvat , reje iti siddham // 17 // adyaurna nasamAso'yaM, sarveSAmiti caikatA / anyeSAmapareSAM ca, keSAM kAsAM tathA daza // 18 // // 46 // 'adyau' riti na dyauradyauriti naisamAsaH, pratipakSastu 'chu abhigamane' dhu, ana0 si divAdAvaTa 'orA' (7-4-82) vi AAAAA SORRESTEREOSECSTEM %A5%
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAtantra (sArasvata ) vibhrame 1180 11 * cha tyaukAraH, sro0, adyauH siddhaM / sarveSAmiti, sarvA cAsau ISA ca sarveSA tAm 2- 1, ISA sIte taddaNDapaddhatI' itihaimAbhidhAne / anyeSAM apareSAM ca sarveSAMvat zaiyau / kasya ISA keSA tAM 2-1 / kAsAmiti 'kAsR zabdakutsAyAM' kAs, kAsanaM kAsA, guroIsAdi' (8-4-20)tyapratyayaH, 'AvataH khiyA' ( 6-2-1) mityA, 2-1 | 'daMza daMzane' daMza, tudAdi hi:, ap, 'api rajidaMze' ti nalopaH, 'ata' iti heluki daza iti siddhiH / ete ekavacanAntatvAdvibhramaviSayAH, casya samuccayArthatvaM darzyate - samuccayAccakArasya, cakra sambodhanaM vinA / avasthA iti zabdo'pi syAdekavacanaH katham ?, // 1 // tena cakra iti AmantraNaikavacanAntapratirUpakam, bahuvacanAntaM tu vacma:- DukRJ karaNe' kR, parokSe a, dvizva, raH, 'kuhozcuH' (7-4-26) 'Rra' miti rattve cakreti siddham / 'vasa AcchAdane' vas, anadyatane thAs, divAdAvad, ap, adAderlugityapo luk, svara0, sroH avasthAH // 18 // agAraM dve pade syAtAM prathamAntaM zunastathA / kartRrUpe kathaM syAtAM dIyate dhIyate tathA 1 // 19 // agAramiti gRhavAci ekaM padaM, dve pade tu 'aga kuTilAyAM gatau' ag, tubA0 hi, ap, ataH, svara0, aga siddhaM / 'R gatau' R, adya0 am, 'litpuSAde' (7-2-15) riyapratyaye guNe aTi AraM, agAraM siddhaM, yadvA 'iNa gatA' viti dhAtordivAdIsapi bhUte siriti sau 'dAdeH pe' (7-3-10 ) iNaH silope gA iti kRte aTi agAH, ramiti 'raH kAme tIkSNe vaizvAnare nare / rAme vajre' ityekAkSarokteH razabdAt 2- 1, yadvA agazabdAt sambuddhau aramityatyarthaM agAramiti / zunazabdAtprathamaikavacane sro, yadvA 'zuna gatA' vityasya zunatIti 'nAmyupadhAtka' ( 8-1-5 ) iti ke 1-1 zunaH / 'DudAJ dAne' 'dAp dAne' 'do avakhaNDane ' 'deGa samAsAmaM bahuvacanA bhAni ca // 47 //
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ samAsavi kAtantra pAlane' ityeteSAM caturNA tepratyaye bhAvakarmANAki 'dAderi' (7-4-15) ritItve dIyate iti syAt , 'dheT pAne 'DudhAJ dhAra- samAsA (sArasvata dANapoSaNayo' ranayorbhAvakarmaNoki dhIyate iti bhavati, tatra kartari kathaM syAtAmiti praznaH, 'dIGkSaye 'dI dhIG anAdare dhI, vibhrame kartRrUpA varta0 te, 'divAdeyaM (7-1-15) iti yapratyaye dIyate dhIyate // 19 // bhAni // 48 // / tyAdyantamAlayaM proktamasamastamajApayaH / anyAnyo'nAlayazcaiva, hyshvaalymshaalyH||20|| | 'tyAdyanta' miti, Alayazabdo gRhavAcI pulliGgaH,dvitIyaikavacane AlayaM iti syAdyantaM, tyAdyantaM punarevaM 'alI bhUSaNa-18| 12paryAptivAraNeSu' al, alantaM prayukta 'dhAtoH preraNe' (7-4-8) iti aipratyayaH, jittvAd vRddhiH, Ali iti sthite parato ana0 am, tt| 'apa kartarI tyA guNAyAdezau, aTi, svara0, savarNe, AlayaM siddhaM / ajAyAH payojApaya iti SaSThIsamAse prasiddhametad, asa|mastaM tu kathamiti praznaH, tatra 'japa mAnase ca' manonivarye vacane ityarthaH, cAda vyakta vacane japa, japantaM prerayati 'dhAtoH preraNa' || (7-4-8) iti biH, vRddhiH, jApi, anas , apa, guNe ayAdeze divAdAvaDityaTi sva0sro0 ajApayaH, yadvA 'ji abhibhave jidhAtoH preraNe SiH, jayantaM prayukta, 'iDAdebI pugi'ti puka, ikArasya A. jApi, zepa prAgvata, ajApayaH siddhaM / 'NI prAparNa' NI, nI, |napUrvaH na nI anI anyAzca tA anyazcAnyAnyaH 1-3 prathamAvahavacane savarNe0 sro| azvAlayamiti azvAnAmAlayaH azvAlayahastamiti samAsapada, asamAse tu 'zvala zvalla gatau zvala, zvalantaM prerayati dhAtoHpre0 vipra vRddhiH, zvAli ana0am api guNe / ayAdeze azvAlayamiti siddhaM / caiva hIti chandaHpUraNe nipAtaH / 'Nala gandhe' Nala, nalantaM prayukta preraNe jiH vRddhiH nAli anadya. RECACASECRECOREONLOAD
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAtantra (sArasvata vibhrame syAdyantasamAsAbhAni // 49 // kara s api guNe api svara0 srovi0 anAlayaH / 'zala calane vA 'zAla katthane vA' 'pala phala zala gatau' zal, zalantaM prerayati anAlayavat sAdhyaM ashaalyH,||"ajinaanydhiksstaadhuksstettyaadypraannypi| zeSe ca devatA devatAmityAdi ckaartH||1||" ajinAni 'jyA vayohAnau' jyA krathAdiH, Anie 'nA krathAde' riti nApratyayaH, 'grahAGkiti ce' (8-4-31) saMprasAraNaM yakArasya | ikAraH, dIrghasya dIrghaH jI 'pvAdehasva' iti ji naJpUrvaH, na jinAni ajinAni siddhaM / 'dhikSa dhukSa sandIpanaklezanayAcaneSu' dhikSa dhukSa, anadya0 tapa0 divAdAvaTa, akartarItyap, svara0 adhikSata adhukSata siddhaM, yadvA 'diha upacaye diha, 'duha prapUraNe dui | ana tan pra0, 'hazaSAntAt sagi (7-2-13) ti sak pratyayaH 'dAderghaH' (2-4-15) 'AdijabAnAM jhamAntasya' ti (4-4-28) dasya dhaH, 'khase capA jhasAnA' miti (4-4-25) ghasya kaH, kaSasaMyoge kSaH adhikSata adhukSata | 'zIG svama' ityasyAtmanepadinaH vartamAne madhyamapuruSaikavacane zeSe / 'devRG devane' deva, varta0 te, tubAdi tAM, ap , devate devatAM siddham // 20 // __ avyAdhayo'samastaM syAt, yeyeSAMcakrire padam / akSepayastathA cAnyadakSevayamamIvayam // 21 // // iti kAtantravibhramasUtraM sampUrNam / / 'avyAdhaya' iti, na vidyate vyAdhiryeSAM te avyAdhayaH iti samastam , asamastaM tu 'vyadha tADane' vyadh , vidhyati kazci|ttamanyaH prayuGkte 'dhAtoH preraNe' jiH, vRddhiH, vyAdhi, anadya0s zeSa azAlayavat sAdhyam avyAdhayaH / yeyeSAMcakrire iti padatrayasadRzamekaM padaM kathaM syAditi sAdhyate, 'yeSa prayatne' yeSu, atyartha yeSate 'atizaye hasAde' riti (7-3-57) yA dvitvaM yeyeSa SCIEOCOSMOSINOCENA 6 kathaM syAdivijA vRddhiH, vyAyAdhayaH iti sama
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ SHOCIEO kAtantra IPI kAsAdipratyayAdAm kasbhUpara' ityAm pratyayaH, cakrire 'DukRJ karaNe' iti dhAtoH parokSa ire pra0, yeyeSAMcakrire padaM siddhAjaprasiddhadAkSipa preraNe' kSipa, kSipati kazcittamanyaH prayuGkte preraNe triH, gaNe kSepi anadya0 s api guNe ayi akSepayaH siddhaM / "sstthivu| tyAdyantAvibhrame |kSivu nirasane kSi , kSivantaM prerayati preraNe jiH, guNe kSevi, anadya0 ama, akSevayaM siddhaM / 'pIva mIva nIva sthaulye' mIva, mIvantaM | // 5 // prayuGkte. zeSaM sugamam, amIvayaM siddham // 21||--anye'pi kecidvibhramaprayogA likhyanteH " asatIti kathaM sAdhu, karatIti tathA'param / kathametAni sAdhUni, vocyate bhavate saha ||1||"'as gatidIptyAdAneSu' 'kRJ karaNe ityetayobhIvA|dikayovertamAne parasmaipadaprathamaikavacane asati karatIti rUpe sampayete, vacaryaGantAdbhAvakarmaNorAtmanepade yaki uttarasya samprasAraNe 4) pUrvasya tu 'na samprasAraNe samprasAraNa' miti niSedhe u o bocyate ityetat sampadyate / 'bhU sattAyA miti dhAtorudAttattvAt parasmai-15 da paditve AtmanepadAbhAve praznaH, bhU prAptau AtmanepadI bhU, vartamAne, te, apaH pittvAd guNe bhavate, na caitadazuddhamityAzaGkanIyam', |' utsAhAdbhavate lakSmI' riti smaraNAt / saheranudAttattvAt parasmaipadAnupapatteH praznaH, 'Saha mapaNe ' tubAdihI saha, na tu sahe. TrA parasmaipadaprayoge zaGkA kAryA, tathA ca prayogaH,-"nadIkUlaM bhittvA kuvalayavadatpATya ca tarUnmadonmattAn hatvA karaNadanteH (zanaizca) prati|gajAn / jarAnArImAptvA taruNajanavidveSaNakarI, sa evAyaM nAgaH sahati kalabhebhyaH paribhavam // 1 // " mArirekAma mAmimImAma mAmImile tathA / asIdAmAdikA jJeyA, prayogA anayA dizA // 2 // reka zakaG zaGkAyAM,' rek, rekate kazcittamanyaH prayuGkte 'dhAtoHpreraNe' iti jiH, roka, ana0 mapra0 'raG dvizve' (7-2-14) tyaG pratyayaH, dvizca mApUrvaH 'meTa' (7-3-11) ityaTo lopaH, je isvaH 'na Rta' iti (7-4-41) pUrvalaghordIrghasyopadhAhasvasya ca niSedhaH, 'morA' (7-3-15) yatu 'na samprasAraNe samprasAraNa' miliminepadI bhU, vartamAne, te, apaH picAra paha maSaNe ' tubAdihau saha PLEASE SUGGESKOG
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAtantra (sArasvata) vibhrame // 51 // ityAce mArirekAma siddhaM / 'ama drama hama mImR gamR gatau' mIm, mImantaM prerayati dhAtoH pre0 JiH, zeSaM prAgvat, na RtaH mAmi mImAma siddhaM / ' mIla smIlakSmIla nimeSaNe' saMkoce ityarthaH, mIla, mIlantaM prerayati preraNe JiH, anadya0 pra0 ' ' beraG dvive'tyaG (7-2-14 ) pratyaye dvitve ' ' riti ( 7-4-71 ) jilope laghordIrghaH mAmImile siddhaM / ' Sad vizaraNagatyavasAdaneSu, Sad, ' AdeH SNaH snaH ' ana0 mapratyayaH ad ap ' dRzAdeH pazyAde ' riti ( 7-4-84 ) sadaH sIdAdeze 'morA' ityA asIdAma siddhaM / ' cadi AlhAdanAdanayoH 'cad, 'TuNadi samRddhI' natve nad, 'vadi abhivAdanastutyoH ' vad, 'Nidi kutsAyAM nid, atyarthaM candati nandati vandate nindati ' atizaye hasAde ' riti ( 7-3-57 ) yaG dvizva, 'vAnyatre durlakSyayaGantAni | ( 8-2-27 ) yaG luk ' Ata ' iti ( 7-4-25) dIrghaH, cA, vA, nA, nididhAtorguNaH ' yaGI ' ti ( 7-4-34 ) pUrvasya guNaH anadya0 s, divAdAvad, sau padAnte rephaprakRtyorapi dr, 'disyorhasA' diti (7-3-3) slopaH sro0 acAcaH, anAnaH | avAvaH aneneH iti siddham / 'zuca zauke' zuca 'krudha kope' krudha, 'krudha kutsAyAM' 'zRdh vRdha vRddhI' vRdha, 'gRdhU abhikAGkSAyAM gRdh atyarthaM zudhyati krudhyate zardhate vardhate gRdhyati, ' atizaye ' ( 7-3-15 ) isAderiti yaG ' vA'nyatre ' ti yaGluk dvizca 'yaGI' - ti (7-4-34) pUrvanAmino guNaH zo ko zudhuvRdhagRdhdhAtUnAM RkArAntAnAmiti vaktavye na pUrvasya ruk 'kuho cu' riti (7-4-26) kutvasya cuttvaM divAdAvad, guNa:, ' sa dhAtu ' ( 7-4-10 ) rityanadya 0 s, ap, 'ade' (7-3-14 ) ityaluk, 'dho ratva 'miti dhUra disyorhasA' diti ( 7-3-3 ) slopaH, 'rilopo dIrghathe ' ti ralopaH, dIrghatvaM, azozoH acokroH azarzAH 4 // 51 // 1 avarvAH ajardhAH iti rUpANi siddhAni / 'kasa gatizAtanayo: ' kas, atizayena kasati yaG ' vA'nyatre "ti yaGluk,
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ durlakSyayaGantAni kAtantra 'hAdivacca draSTavya ' mityanena abAdi kAryama, apa, dvitvaM 'kuhocuH' (7-4-26) ana0 s'padAM nIgi' ti pUrvasya nIk. (sArasvata) vibhrame 18 dibAdAvad, vipUrvaH, 'disyorhasAdi' ti (7-3-3) s lopaH, sro0, vyacanIkaH siddhaM // hai| bANAzviSaDindu (1625 ) mitisavvati dhavalakapuravare samahe / zrIkharataragaNapuSkarasudivApuSTaprakArANAm // 1 // shriijin||52|| mANikyAbhidhasUrINAM sakalasArvabhaumAnAm / paTTe vare vijayiSu zrImajjinacandrasUrirAjeSu // 2 // gItiH / vAcakamatibhadragaNaH / | ziSyastadupAstyavAptaparamArthaH / cAritrasiMhasAdhurvyadadhAdavacUrNimiha sugamAm // 3 // yallikhitaM matimAndyAdanRtaM praznottareca | kiJcidapi / tat samyak prAjJavaraH zodhyaM svaparopakArAya // 4 // // iti kAtantra(sArasvata)vibhramAvacUriH sampUrNA // RECASSACRORSCREATE TECAUSESSMSA9643 // 52 //
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIharSapurI ya rAjazekharAcAyekRtA // 53 // 25+% zrImadrAjazekharAcAryakRtA dAnapaTtriMzikA sAvacUrNi : avataraNikA bahavo'pi hi devAH kSetraM maryAdIkRtya indraM yAvat tattadvRddhiyuktAstattatsthAnanivAsinastattatkAryakAriNaH santi, | te'pi lokopakAraniratA dharmmAdyudyame sAnnidhyaM pAvitryaM saMcitya kurvanti, yathA bharate nidhisthA devAH kRSNe vaizravaNaH karNe sUryaH nale yudhiSThire'pi raviH vikrame AgiyAkaH zAlivAhane bhAratI zeSau jayasiMhadeve barbarezvarau, paraM paramapu (pau) rupAnujJayaiva vidadhati, yataH" kRtapratijJasya puruSasya, devA yAnti sahAyatAm " yasya tu devasya sthAvarANAmapi dAtRNAmupakArakatvaM vilokya zRGgArAdisAmagrIM cakAra kiM punarvidyAvatAM bhAgyavatAM vizeSajJAnAM satkriyANAM gurubhaktAnAM vivekinAM 1, ata evocyate dAturvAridharasya mUrddhani taDidgAGgeyazRGgAraNA, vRkSebhyaH phalapuSpadAyini madhau mattAlibandizrutiH / bhItatrAtari vRttidAtari girau pUjA jharaizcAmaraiH, satkAro'yamacetaneSvapi vidheH kiM dAtRSu jJAtRSu 1 // 1 // bhAgyavati udayini kule kazcitpumAnutpadyate, sarvaguNAnAM nidhiH saH, yathA jale sarvabIjAni yathA bhUmau sarvAnnotpattiH, yathA'gnau AhArazaktiH, yathA indre prabhutvaM, tathA satpuruSe guNAH, tena mahAtmanA puruSeNa sarvaM citte dhiyate, paraM yAcakebhyo dattaM hRdayena dhAryate, ataH zrUyatAm sAvataraNA dAnaSadtriMzikA // 53 //
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIharSapurI sAvataraNA dAnaSaTtriMzikA rAjazekharAcAyakRtA // 54 // pitrorvatsalatA gurorbatabhRtaH zikSAprasAdaH prabhoH, sadvRttaM sutakalpabhRtyasuhRdAM ttttkriyaabhigrhaaH| chandojyotiSatarkalakSaNakathaucityaM ciraM dhAryate, sarva satpuruSaiH kSaNApi parAg dattaM tu netyadbhutam // 2 // puruSAhInAH sevakA apikarmakarA api nirddhanA api karma kurvANAH sarvANi saukhyAni prApnuvanti, paraM zrIbharatAdibhiH satpuruSaiH samayaM prApya lokopakAraH kRtaH, tena cAsaMsAraM vizve kIrtayaH sthirtaamaannycuH|| yataH-- Arohanti sukhAsanAnyapaTavo nAgAn hayA~stajjuSastAmbUlAdhupabhuJjate naTaviTAH khAdanti hstyaadyH| prAsAde caTakAdayo'pi nivasantyete na pAtraM stuteH, sa stutyo bhuvane prayacchati kRtI lokAya yaH kaamitm||3|| kalikAle karAle'smin sakalopakArakAH kalpadrumAdayo lokopakAraM na kurvanti, na ca dRzyante, indrAdayaH sukhasvAdarasapara| vazAH, pUrvajAstu bhogIbhRya santAninAM pIDAM kurvate, taiH sArdU satpuruSasya upamA na ghaTate, sampratyasattvAt , jaladharastu sakaladharA| talalalitalAvaNyakArI, uktaJca-"samprati na kalpataravo na siddhayo nApi devatA varadAH / jalada! tvayi vizrAmyati sRSTiriyaM bhuva| nakozasya // 1 // " tena sArddha satpuruSasyopamA yuktA, jaladharasya satpuruSeNa sahopamA vidyate, tathApi satpuruSa uttama eva, yataH sphAti bandhusarAMsi yAntu pArataH kIrtizravantyaH sphurantUccairmAdyatu dInaduIrakulaM vidvanmayUraiH saha / mlAyantyAzu javAsakAH khalajanAH svarNAmbudAnodyate, satpAthomuci vismayo'yamiha me mAlinyagI na yat // 4 // tiryakSu siMhAdayo bale turaGgAstu zIghragatau bhArodvahane vRSabhAH dugdhotpattau gAvaH viSame raNe rAjadvAre parame lakSmIvilAse | mahAsvapne uccatve gajA eva zlAghyante, taiH sArddhamupamAnaM satpuruSasyAhozcidAdhikyaM ?, Adhikyameva pratImaH, yataH maa||54|| OMOM
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIharSapurI tuGgAH satkulavindhyajAH sugatayaH sadbhAvanAvallakIsaktAH zrIsahacAriNo bhuvidhgrnthaarthbhojyorjitaaH| sAvataraNA gurvAdhoraNazikSitAH zamaguDAmithyAttvadauHsthye kaleH, prAkArau dalayantyupAsakagajAzcitraM madAndhA na yat // 5 // dAnaSaTrAjazakharA-tA trizikA cAryakRtA ekenApi siMhena bahavaH zRgAlA iva sUryeNa dhvAntAnIva gaMgApravAheNa vRkSA iva kuThAreNa tarava iva tathA ekenApi satpuruSeNa | dAtrA jJAtrA vivekinA kalikAlo'pi nirjIyate; ytH||55|| ekenApi kharAdayo bhujabhRtA rAmeNa niSkanditA, ekenApi hanUmatA vidalitA naktaMcarANAM cmuuH| ekenApi dhanaJjayena pRtanA dauryodhanI cUrNitA, dAtrA tattvavidA kalirbalavataikenApi nirjIyate // 6 // cAtakA jaladharamiva cakravAkAH sUryamiva cakorAH zazinamiva gajA vindhyAcalamiva devA merumiva tathA yAcakA dAtAraM dRSTvA | | hRSTA bhavanti, vAvadUkAH santaH stuvanti, manorathazatairdhyAyanti, kAvyazlokaSaTpadyAdibhiH stuvanti, yathAkiM vajrAkara eva dantanivaho ? jihvA'sya kiM devatA, dRkiM kalpalatA? smitaM kimu sudhA ? kiM kalpavRkSaH krH| kiM cintAmaNayo nakhAH ? kimu mukhaM candraH? svaraH zAntika?, dRSTeSvarthijanasya yeSviti matirnandantu te dAninaH // 7 // kRtayugatretAdvAparakaliSu dAtAro bahavo'bhuvana , cakravartibharatamAndhAtaduSyantaharizcandrapurUravAailanalanaghuparAmakarNayudhiSThirAdayaH, te zlokavarNanArhAH, paraM yathaite dAtAro'pi yasya yAcakA yaddatvA candrArka sthirAH tadeva dAnaM vayaM dAha (tuH) stumaH, yataH13 dattA bhUrvalinA dhanaM ravibhuvA dailepiNA dharmiNA, rAjya lakSmaNavAndhavena karaNaM jiimuutketostukaa| RECASTEREORE
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ A zrIharSapurI-81 evaM vikramasAtavAhanamukhairdAtAra ete tato, manye dAnamapi pradAtR yadamI taddattakIrtyA sthirAH // 8 // sAvataraNA bhaTakoTikoTegajadgajagalagarjisphuTatkarNakuhare saharSahayaheSitatrastakAtaragaNe raNarasavilokanakautUhalitasakalasurAsuradevadevI dAnaSaTrAjazekharAgande raNe raNati subhaTAH pravizanti kuharAntaraM taranti dustaraM pArAvAraM tapanti viSamaM tapaH Arohanti durgama giri bhramanti kari triMzikA cAryakRtA kesaridvIpicitrakavyAlavadanajvAlAjaTilamaraNya te'pi yAcakacamaM dRSTvA zyAmA iva jAyante, manye'haM na kevalaM te rudraadyo'cl||56|| zikharazikhAmArUDhAstadbhayAdeva, paraM kiJcit (koca)kuladhavalA dhanyA yazasvina AsannasiddhikAH puNyavanto viSame'pi kalau dAnada yAdAkSiNyopakAraniratA dRzyante, yataH rudro'di jaladhiM harirdiviSado dUraM vihAyaH zritAH, bhogIndrAH prabalA api prathamataH pAtAlamUle sthitA / lInA padmahade sarojanilayA manye'rthisArthAda hiyA, dInoddhAraparAH kalAviha khale satpuruSAH kevalam // 9 // na kevalaM dhanenaiva puruSasya kIrtiH, pazyata merau suvarNa lakSayojanasaGkhayaM vaitADhaye rUpyAnantyaM rohaNAcale vajAkaratvaM tAmrapaNyAM muktAphalAni tathA sarvAsu khAniSu, athavA ete acetanA mUDhAH pANipAdavaRvikalA yadi na yacchanti tadA na citraM, paramindrAda-14 yo'pi vibhave sati na yacchanti taccitraM, ata eva kiM varNyante te ?, satpuruSastu varNyatA, ya evaM sarvopakAranirataH, yataH // 56 // prAyaH satyapi vaibhave surajanaH svArthI na datte dhanaM, tIrthAnnoddharati kacinna harati vyAdhIna na hantyApadam / astvAtmabharibhirjanairyugalibhirdhanyAstu kecinnarAH, sarvAGgINaparopakArayazasA ye dyotayante jagat // 10 // *
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ dAtura zrIrAjazekharakRte saMgha mahotsave dAtA cintayati-tAvat sUryasya sarvaprakAzakattvAt timiradhvaMsanAt lokopakArakArakAt stutiH, candrasyApi tathaiva, samudrasyApi vyavasAyinAM manorathapUrakatvAt lakSmIjanakattvAt ratnAkarattvAcca mahAvistIrNapRthvIkuNDalAstutiH, evaM nadInAM pRthivyAzca | sarvotpattitAprazaMsA, tathA kAlasya dharmasya RtUnAM sarvopAyarupakArakatvAt , indrAdInAM manasA sarvecchAdAyakatvAt , RSINAM ca vacanamAtreNa pareSAM kAryasAdhakattvAt , paraM mama kA prazaMsA'ta evoktiH dAtA dhyAyati viSTapaM kiyadidaM ? tatrApi bhAgAzrayastatrAlpA vasudhA'mbudhiryadavadhistatrApi khaNDAnyaho / tatraikatra vasAmi tadgirisaritkAntAraruddhaM tataH, kA zaktiH kimupAdade ? kimu dade? yahAtRzabdo myiH||11|| sakalasya vizvasya dAtA eva dharmaH, yasmAdudayaM prApya dharmacakravarticakravartyAdayo yAcyante, yadbhAgyamasAmAnya yena kevalA | zrIrbhavati, bhAgyavatAM tu zrIrmujavat sarasvatyapi vadanakamalavAsinI bhavati, tuSTazca dharmaH kiM kiM na prApayati ?, ataH kAraNAt &| sevAtuSTena dharmeNa dAturgRhe dvayaM dattaM, ata evAha dattA satpuruSAya yadyapi mayA tuSTena sevAbharAt, putrI zrIvinayaM nayaM suvacanaM dAnaM vivekaM vinA / kAsyAH zrIvinayAdayazca dhiSaNAsAdhyAH kutaHsA vinA, brAhmIM? tena sakhIyamastviti yute te tatra dhammo vydhaat||12|| yo hi aharnizaM sadgurubhaktiM kurute AtmanaH zarIrasya ca sAdhanAM vidadhAti sarvalokopakArI sarvavyApI sa siddhaH, yasya zarIraM na bubhukSayA nApi Atapena zItenApi na nApi jalena nApi jvalanena nApi nidrayA nApi kopena, kintu samacittaH sarvatra sa mahAtmA dAtA siddhatAM darzayati, siddhAvasthAkArya karoti, yataH
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIrAjazekharakRte saMgha mahotsave // 58 // prAgdAridrayalipiM bhanakti likhitAM daivena bhAle'rthinAM, pratyakSAniva darzayatyatigatAn prAcyAnudArAn kavIn / dhatte duSTayuge'pi ziSTayugatAM lakSmIM prakRtyA calAmAcandra sthiratAM nayatyayamaho dAnena siddhaH kRtI // 13 // mUlavazIkaraNahetorauSadhAni melayanti, tilakAdi kurvati, mantrAn gRhNanti, parvatAdau japadhyAnahomena yatnAn kurvanti, bhUtapretapizAcajaTilAmaraNyAnIM bhramanti, siddhAn siddhauSadhaM prArthayanti, dezAntarANi bhramanti, nidrAM kuTumba patnIM putrAn mAtApitRRn muktvA janaM janaM pRcchanti, tathApi siddhisteSAM sandehAspadaM paraM dAnenA''mokSaM sarvamanorathaprAptiH, yataH- Adau pAtraratistataH kRzadayA nirlobhatA nirmalA, dharmazrIratha kIrttirindukumudAhaGkArasarvakaSA / svarbhogarddhirathAnaghA nRparamA cAritralakSmIradhAkRSTA muktirupaityaho vitaraNaM strIvazyasiddhauSadham // 14 // Adau tAvanmanuSyAH sAmAnyAH kalAvidaH, tadanu pAtAlavAsino devAH, tato vyantarajyotiSkasurasurapatiahamindragaNadharAdayaH, tebhyo'pi tribhuvanasvAmI chatratrayacchAyAsukhazirAH tIrthakarastasyApi karaH yasya karatAra ityAkhyA paJcazAkhaH sAkSAt kalpadrumaH so'pi dAtuH karAdadho bhavati, ata evocyate yo babhrAma sasaMbhramapraNata bhUpAlendra pRSThasthale, vizvaM vAtsarikapradattisudhiyA projjIvayAmAsa yaH / yaH sAdhvAdyanavadyasaMghazirasi krIDocitaH so'rhataH, pANiH syAdyadanugrahAd gRhikarAdhastAM stumo dAtRtAm // 15 // dhanyaH kRtI sarvatrocitAM pUjAM karoti, AsanAdikAM kusumamayIM cASTamyAM rudrasya ekAdazyAM nArAyaNasya caturdazyAM brahmaNaH sandhyAyAM sUryasya vivAhAdau gaNapateH annodaye sAdhoryathA tIrtheSu tIrthanAyakAnAM kuTumbasya ca paraM lakSmyAzritAH sakalAH zobhA dAri zrIrbuddhizca siddhArthatA ca // 58 //
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIrAjazekharakRte saMgha mahotsave dAnAt manoratha siddhiH stutiH lakSmyAH sthairya // 59 // dyA bhavanti utsavAH, atastasyA evAgatAyA gRhapUjAM vitanvanti mahAntaH, pUjayA tuSTA devI tasya gehaM na muJcati, ata ucyate audArya kanakAsanaM suvasanAnyakrauryalajjarjutAH, zraddhAcandanalepanaM suvinayanyAyau mnniikunnddle| muktAvallaricitI vitaraNaM koTIramevaM zriyaM, devIM gehagatAM kRtI mahati yastasya sthirA sA rasAt // 16 // ye zUrA ye ca vidvAMso, ye ca sevaavickssnnaaH| sarve te dhanavRddhasya, dvAre tiSThanti kingkraaH||1|| dhanaM kAraNaM, yenAvidyamAnA api guNAH prakaTIbhavanti, vidyamAnA api yAnti yasyAbhAvAt, "dhanamarjaya kAkutsthaH, dhanamUlamidaM jagat / antaraM naiva pazyAmi, nirddhanasya mRtasya ca // 1 // lakSmIH pUrvapuNyarajjvAkRSTA mama gehaM prAptA, paraM-yA yasya prakRtiH svabhAvajInatA kaSTena sA tyajyate, itIyaM kamalA kSaNaM kumude kSaNaM candra kSaNaM sUrye mAndhAtrAdInAM gRhe ciraM no vAsaH, ato'syA anuvRttireva kriyate iti saMcityovAca lakSmIrme sukRtena yadyapi gRhe nyastA tathA'pyetayA, nAnAsthAnanivAsazIlamanavaM durmocmitygyuudhiiH| satrArhadgRhabimbapustakavasatyudyApanAcairidaM, tasyAH puSyati vazyabIjamaparaM bhAvAnuvRttena hi // 17 // mahAkule jaladhAvutpannaH sarvalokapriyaH zItalakaraH kalAvAn tena candramasA sArddha upamAM dAtuM vicArayAmaH, paraM tenApi saha na samIcInA rAjate, dAtari vizeSadarzanAta , yataH saGghAmmodhivivarddhanaH zubhakaraH sadaMzapUrvAcalodbhinnaH sajjanakairavapramadanaH saumystmHstomhaa| samprItArthicakorakaH sutasuhannakSatratArAgRho, dAtendurna punaH kSayI na ca jaDo nAntaH kuraGgo'dbhutam // 18 // // 59 //
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahotsave zrIrAja zarkarA mRSTatvAt sarvebhyo rocate, evaM candrastathA dhanaM tathaiva sarasAni vastUni, tathA rAmA sakAmA gItaM ca snAnaM ca, paraM yathAkrama |8| bhAvAnuzekharakRte virahiNaH niHspRhasya tRptasya RSaH niSkAmasya ca tattvajJasya zItajvarAkrAntasya tatra vAJchAyA abhAvaH, paraM dAtA sarvatra sarveSAM vRttiH saMgha nirdoSatA zItalaH, ata ucyate ziziratA Adro dAnajalaiH karo nikhilamapyaGgaM sudhAsindhugaM, vAk sArasvatadugdhavArddhivividhaprollekhakallolabhAm / pAvanatA // 6 // dhIH kAruNyasudhAsaraH sukhalaharyAliGganavyApRtA, sannevaM zizirastato hRdi kRto lokasya tApacchide // 19 // dAridya puruSe puruSe ca mahAn vizeSaH, 'vAjivAraNalohAnAM, kASThapASANavAsasAm / nArIpuruSatoyAnAmantaraM mahadantaram // 1 // sa vipakSatA punaH putro narakAtpUrvajAnuddharati, tenaiva jAtena kulaM sukulaM, dinaM sudinaM, apatyazabdo'pi sArthakaH, zAstrapi gIyate- 'vAneyaM 8| gRhyate puSpamaGgajastyajyate mlH|" muktAnAM saguNattvAdeva mUlyaM, ratnAdInAM ca, ataH sa putraH pavitra ucyate mUkaH pUjyasadasyudAravacano jalpeSu durvAdinAM, pUjyAnAM Rdhi bhIlukaH paracamUdRSTau prakRSTAyudhaH / dyUtAdivyasanakSaNeSu kRpaNaH pAtreSu dAnezvaraH, pazcATrojanakamaNi prathamakaH kArye satAM ko'pi nA (pumaan)||20|| 8 // 6 // dhanaM sarvasya sukhadaM, dAridrayaM mahAkaSTAdapi rogAdapi andhatvAdapi mukhatvAdapi ekAkitvAdapi paradezavAsitvAdapi asubhadagatvAdapi kurUpatvAdapi atIva duHkhadAyi, dAtA tu tad dAridrayaM samUlaghAtaM hanti sarvatra dAnavajraprahAreNa, yastu dAtAraM nindati, puruSaM & | AtmIyAmatraM jJAtvA tasya gRhe tiSThati, ata Aha RECACARA 2985
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIrAjazekharIye saMgha mahotsave // 61 // dAtari zrIH karmakarI sarvaphaladAnaM dAnAdikapatibhAratIhariharipreSThA grahagrAmapUH, pAtAlodakagotradevatamunizmApAlalokapriye / puNyAkhye svaparaprabhuttvakaraNodyukta pravezaH ka me, dhyAtvedaM tadasUyakasya sadane dAridrayamAlIyate // 21 // sUrAH paNDitAH kalAvidastArkikA upavidyAcaturAH santi sarve'pi vimRzyamAnAH, dAtArameva kRtajJaM sarvavidaM bhuktimukti-18 sAdhakaM pazyAmaH, kalau yaH pUjayati kalAvidaH zramaM vetti, ataH kalAvatsu vicarati rAmakarNanalamuJjabhojavad, ucyatevidvayo'jani vAgvazA parabhave vidyAvicAro ghanaH, sArAsAravinizcayo'tha karuNA dharmastataH zrIriyam / ityAdRtya kRtajJatAM sumatibhirdAnezvarairanvahaM , yuktaM yadviduSAmupAsanakRte zrIH karmakArIkRtA // 22 // samudro ratnAkaro'pi kSArattvadoSadRSitaH, candraH kalAnidhirapi sakalaMkaH, raviH prakAzAtmako'pi dehAdidAdhakArI, megho mahIhai poSako'pi capalAzrayaH, meruH suvarNamayo'pyadRzyaH, rudramUrtirapyAkAzaM zUnyaM, sudhA sudhAmayApi dvijihvadaMSTrAviSavikalpA, sarvama norathadAtryapi kAmadhenuH pazutvAd guNagrahaNavikalA, pArijAto'pi kASTharUpaH, suramaNiH karkara eva, agnistu rogApahArako'pi dAghadaH, jIvanaM jIvanamapi bolakaM, pavanaH sukhado'pi viruddho duHkhadaH, sarvatraikaikamaguNaM vinA nirvAho na, paraM dAtari sarvadopAbhAvaH, yataH tulyamevopakAraM karoti vizvAzvAsakaro ghano'pi taDitA godhAM mudhA yAdhate, datte'rthaH kumudAya na zriyamaho padmAya nendurdviSe / kSudrAGgAya janAya no vitarati prAyaH phalaM pAdapo, dAtA satpuruSaH paraM parahite baddhaprayatnaH samam // 23 // SASSASURES // 61 //
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ dAtA satra suradrumasamazca zrIrAja- ___ 'gatiranyA gajendrasya, gatiranyA kharoSTrayoH / gatiranyaiva siMhasya, liilaadlitdntinH||1|| tathA viduSAmanyaiva vAg, zekharIye| & mUrkhANAmanyaiva, anya eva raso dugdhasya, anya eva dugdhasya bhAvaH, yasya koze yadbhavati sa tasya satraM vistArayati, sAkSAdsaMgha 8 dRzyate ca, yataHmahotsave tarkavyAkaraNAdizAstranivahasyAcAryavRndArakairdhArtha dhanibhirvizAlamAtibhibhojyAdisadvastunaH / // 62 // tallAbhena tadarthibhiH pramuditaiH samyak tadIyastutestannindotthitapAtakasya tu khalaiH satraM kRtaM sparddhayA // 24 // caturSu yugeSu dAtAro'bhUvan , kRte mAndhAtRmukundaharizcandranahuSAdayaH, tretAyAM rAmAdayaH, dvApare yudhiSThirAdayaH, kalau vikramAdayaH, hInakalau kurAjakarakalite duSTakhalavacanamaye vidyAvikale daivataprasAdazUnye mantraprabhAvahIne jaladadayAdAridra the kalpadrumAdidAnarahite ye dAtAro dadati tIrthayAtrAM vitanvaMti tIrthAnuraMti jIvadayAdyudghoSaNAmudghoSayanti zAsanamuddIpayanti zAntikapauSTikarathayAtrAjalayAtrAsvajanopakAramitraparijanasvAmikArya kurvanti te varNyante, arhaccakrabhRtAM surendranidhayaH SaTkhaNDarAjyaM vaze, saurINAmapi tattadarthanicayAH karNasya sauro vrH| jImUtasya karAgragaH suratarurdevo vizAlApaterdAnaM taiH sukaraM kalau kRzadhanAn sarvasvadAtRna stumaH // 25 // paramezvarasya tribhuvanajanakAmitadAtuH karmarUpasya tasyAkSarANi zubhAzubhamayAni karalikhitAni santi sarvasya, ataH satpurupAstasyaivAzAM kurvanti, tameva stuvanti, prAtarutthAya tameva pazyanti, karatAra iti yA saMjJA sA karasyaiva, karatAruhastasyApi cAgu 4546455 // 62 //
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIrAjazakharakRta mahotsave RA saMgha & pANerUpa dezaH karasya tIrthatA aMgapUjA. godAvarItArtheSu prAte ca praguNo jinAtAvAsaH suparvA'pa lIvyAjena paJcazAkhatA, sarvANyapi daivatAni hastAzritAni, aGguSThasya mUle brahmANDavIthIM kAyasyAdhiSThAyakAH kaniSThAyAM pitryaM tIrtha tarjanyaguSThAntaH aGgulIdaivataM tIrtha pakSasya paJcadaza dinAni parvarUpANi tasyaiva yo dAtA trAtA viSamatame'pi kAryepi khaDgAnAM prahAre'pi tasyaivAntarAlaM sUcayati, ataH satpuruSeNa stUyate, evaMvidhasya bhavata AzA yuktA, yuddhAhArakaraprapIr3anajapanyAsAkSarasthApanAsthairyAropakaro'si daivatazatAvAsaH suprvaa'pbhiiH| tad dharmArthigalAIne paravadhUsparze parArthagrahe, ghAte ca praguNo jinArcanadayAdAneSu pANe ! sphura // 26 // ye yAtrikA bhavanti te gaMgAgayAgodAvarItIrtheSu prayAgaprabhAsazrIzatruJjayAditIrtheSu sevoM kurvanti, tatra vizuddhAH santo devatA''rAdhanaM kurvati, tuSTAH satyo'smanmanorathAn pUrayanti, cintyamAnaM tu dAtuH karasyaiva tIrthattvamavagacchAmaH, sAmagrI ca sAmagrathA dRzyate, kathaM samyakapIThe devatAmavatArayati, yataH pIThaM satpuruSasya dAkSaNakaraHprAcInapuNyodayo, maMtrI tatra mahAzriyaM himavataH pdmaadvaatiitrt| nyAsainamayairvizeSasaphalIkAraM ca tatra vyadhAda, jAtaM kAmikatIrthamityata itastadyAtrikaiH sevyate // 27 / / .yasya kasyApi svAmino dRSTI stuti pUjAM vicArayan vAcayituM na zankroti, yastu tribhuvanavikAzanasamarthaH svAmI tasya dRSTau pUjAkArApaNaM mahaccitraM, athavA''zcaryamapi na, svarAjyadAnasamaye svayameva svAmI putrAdeH pUjAM karoti, kArApayati, sthAnaM svaM dadAti, ata eva sambhAvayAmaH svadRSTau samAdhipasya yAtrikaiH pUjAM kArayan svaprabhAvasvasthAnadAnatatpara eva tatkAryakAraNa| karmavattvAdaGgAdInAM pUjA, yataH %3D
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIrAjazekharakRte saMgha mahotsave // 64 // RECHARACTERRORRC aMghI tIrthapathAgragau sukratinau dAridrayasarvakaSI, pANI dhanyatamau jagatpriyavacAH kaNTho bhujau dhUrdharau / lakSmIiMgbhAgyabharAbhirAmalipibhadbhAla tadeSAM kramAt, pUjA mAGgalike'rhato dRzi janaiH saGghazitustanyate // 28 // C sthApanA / pUrvabhavAgaNyapuNyAkRSTA lakSmIH satpuruSa premNA samAjagAma, saMstu sarvasyAzApUrakaH, vizeSato mahAlakSmyA upakAriNyAH, yo dharmopatiH AdicaSTAH | yasyopakAraM karoti sarvaH ko'pitaM pratyupakaroti, yathA rAmAya sugrIveNa duryodhanAya karNena, atrApi satpuruSamahAlakSmyormahAn snehaH upakArakaraNaprAglamyaM ca, yataH Adau pANisaroruheSu guNinAM pazcAttu devAlaye, nAbhayaprabhunemizailazirasormerau tthendraasne| maulitvena jinottamAGgazikhare chatratrayatvena ca, nyastA'thAmalasArake sukRtinA lakSmIjAyAM tataH // 29 // yo hi kulIno dhanyo niSpApakriyAprANanAtho bhavati sa nijasvAminaM balahIna hitamitasevakatyaktaM gatakoza ekAkinaM durvalaM da viSamaraNapatitaM baliSThazatruvRndagRhItasarvasvamupakaroti, agre bhUyaH svAminamuddharati, kArya vayaM vidadhAti, tasya stutiM pUjAM ca | karoti sarvaH, tathAvApi | nAstikyAbhidhadurgabhUmibalinA mithyAtvakozezinA, kArpaNyAdibhaToraTena kalinA nirlovyamAnaM kRzam / ____ dharma svAminamunnati nayati yo dAnAdizastraH sphuran , saGghAnIkayuto jayI sa ucitaM saGghAdhipaH puujyte||30|| M // 6 yathA vRSTivitrI tadA''dAveva pRthivyAmRSmA bhavati, payasAM svAdAbhAvaH, ayasAM sakidRtA, gaDDarikANAmUrdhvasthAnAM ASALASARASIC
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIrAjazekharIye saMgha mahotsave sadhyAnaM prazasti zva da nidrA, takrasyAmlatvaM, yasya puruSasya lakSmyA mahAdevyAH prAptirbhavitrI tasya prathamaM zubhAH ceSTA bhavanti, iSTAdAnAmAgamane'GgasphuraNA | bhavati, kuzalena dRSTasthAnaprAptau prathamaM zubhazakunodayaH, evaM yasya jIvasya tIrthaGkarapadavI bhavet kAH tasyetyAdayazceSTA bhavanti ? jIvo jIvanabandimokSaNatapaHsatyoktizIlakSamAvairocchedanadAnasattvadhiSaNApUjyatvavikhyAtibhiH / saMghezo jinadharmatejanabhavatsambhAvanAhatpadasphUjiSyatsukRtaprabhAvavibhavAnatra vyanatyaMzataH // 31 // karpUrAgurukukkumadrutisumazrIkhaNDagandhomibhirgeyastotracaritrarAsalalitAdyAravairdantiAbhaH / arhaDimbagRhAtapatracamarasnAcAhaNAnATakaistIrthe svargamihaiva vindati budho'mutrApi so'pyApsyate // 32 // svargaGgA navakuNDamAnasajalaM divyaM ca taccandanaM, puSpaM hema ca mauktikaM ca vasanaM rambhAdisaGgItakam / saGkalpena samAnaya prabhujanopAstyai mRduAya mA, pApaM caJcalatAphalaM cinu manaH saddhathAnamevaM satAm // 33 // suvarNa tridhA-arjunaM pItaM raktaM ca, meghamauktikaM yaH puSkarAvartakameghe varSati sati karakavat sammUrcchati, tasya sarvA pRthivyapi svalpaM mUlyaM, tanmauktikamapatadeva devA gRhNanti manaHkalpanayA / mAsAdibhATakAdinA saMgRhIto bhRtyaH niickrmkaarii| ___ sevAM mohavazAd vyalamyayamahaM kAryANyabhaGgaM prabho tyaH kiMkarakaH karAgulidalacchedI sahAgAMsi me| aprApte tvayi dainyamityatanuma trAyamva suzrAvakAH, kiM vijJIpsava ityamI jinapatiM pratyAsyakoza vyadhuH // 34 // zrImaddharSapurIyagacchatilakazrIsUrivaMze gururvidvatparSadi rAjazekhara iti prakhyAtimAyAti yH| CRECORGASTROCRACRE k6R
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ svargadvayaM sadhyAna prazasti saMgha. zrIrAja-18/ tenedaM navadezanArthihRdayAnandAya sAraM mita, proktaM saGghamahotsavaprakaraNaM suzrAvakazrIkaram // 35 // zekharIye lakSmIH satpAtralAbhAdabhRta subhagatAM martyajanmadrumo'yaM, sAphalyaM prApa dRSTaH sugurumukhajuSAmAziSAM stybhaavH| majjana kArpaNyapake suciramatijarannuddhRtodAnadharma-stanvadbhistIrthayAtrAmahamiha vihitaH kona lbdhprtisstthH| // 36 // mahotsave iti zrIrAjazekharasUrikRtA dAnaSatriMzikA sampUrNA *5555%AR
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIviMzatikAprakaraNe .. zrImaddharibhadrasUrivaryanirmitA viMzatiH vizikAH adhikAra |vizikA IF4% AH // 1 // namiUNa vIyarAyaM savvannu tiyasanAhakayapUrya / jahanAyavatthuvAI siddhaM siddhAlayaM vIraM // 1 // vucchaM kei payatthe logigaloguttare samAseNa / logAgamANusArA maMdamaivibohaNaDhAe // 2 // suMdaramii abehivi bhaNiyaM caka yaM ca kiMci vatthUti / annehivi bhaNiyavvaM kAyavvaM ceti maggo'yaM // 3 // iharA u kusalabhANiINa ciTThiyANaM ca ittha buccheo / evaM khalu dhammovi hu sanveMNa | kao Na kAyavvo // 4 // anne AsAyaNAo mahANubhAvANa purisasIhANa / tamhA satta'NurUvaM puriseNa hie payaiyavvaM // 5 // teMsiM bahumANAo sasattio kusalasevaNAo ya / juttamiNaM AseviyagurukulaparidiTThasamayANaM // 6 // jatto uddhAro khalu ahigArANaM | suyAo Na u tassa / iya vuccheo taddesadasaNA kougapavittI // 7 // ikko uNa iha doso jaM jAyai khalajaNassa pIDatti / tahavi |payaTTo itthaM daTuM suyaNANa maitosaM // 8 // tattoviya jaM kusalaM tatto tesipi hohii Na pIDA / suddhAsayA pavattI satthe nihosiyA | bhaNiyA // 9 // iharA chaumattheNaM paDhamaM na kayAi kusalamaggammi / itthaM payaTTiyavvaM sammati kayaM pasaMgeNa // 10 // ahigArasUyaNA | khalu 1 logANAdittameva boddhavvaM 2 / kulanIilogadhammA 2 suddho'vi ya caramapariyaTTo 4 // 11 // tabbIjAikamo'viya 5 taM puNa sammattameva vinao 6 / dANavihIM ya tao khalu 7 paramo pUyAvihI ceva 8 // 12 // sAvagadhammo ya tao 9 tappaDimAo yaRs
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ VI zrIviMzati 18| huMti boddhavyA 10 jaidhammo itto puNa 11 duvihA sikkhA ya eyassa 12 // 13 // bhikkhAivihI suddho 13 tayaMtarAyA asuddhi-42lokAnAkAprakaraNAlA liMgatA 14 / AloyaNAvihANaM 15 pacchittA suddhibhAvo ya 16 // 14 // tatto jogavihANaM 17 kevalanANaM ca suparisuddhati 18|| ditva vizikA // 2 siddhavibhattI ya tahA 19 tesiM paramaM suhaM ceva 20 // 15 ||ee ihAhigArA vIsa vIsAhiM ceva gAhAhiM / phuDaviyaDapAyaDatthA neyA // | patteya patteyaM // 16 // ee soUNa buho paribhAvaMto u taMtajuttIe / pAeNa suddhabuddhI jAyai suttassa joguttI // 17 // majjha-19 le tthayAi niyamA subuddhijoeNa atthiyAe ya / najjai tattaviseso na annahA ittha jaiyavvaM // 18 // guNagurusevA sammaM viNao | tesiM tadatthakaraNaM ca / sAhUNamaNAhANa ya sattaNurUvaM niogeNaM // 19 // bhavvassa caramapariyaTTavattiNo pAyaNaM [NiNo] paraM eyaM / | esovi ya lakkhijjai bhavavirahaphalo imeNaM tu // 20 // iti prathamAdhikAraviMzikA samAptA 1 // / paMcatthikAyamaio aNAimaM vaTTae imo logo / na paramapurisAikao pamANamitthaM ca vayaNaM tu // 1 // dhammAdhammAgAsA BAgaiThiiavagAhalakkhaNA ee / jIvA uvaogajuyA muttA praNa puggalA NeyA // 2 // ee aNAinihaNA tahA tahA niyasahAvao navaraM / vaTuMti kajjakAraNabhAveNa bhave Na parasarUve // 3 // naviya abhAvo jAyai tassaMttIe ya niyama virahAo / evamaNAI ee tahA tahA pariNaisahAvA // 4 // itto u AimattaM tahAsahAvattakappaNAevi / esimajuttaM puTiva abhAvao bhAviyanvamiNaM // 5 // no paramapurisapahavA paoyaNAbhAvao 1 dalAbhAvA 2 / tattassahAvayAe tassava tesiM aNAittaM // 6 // na sadevaya'ssa bhAvo | ko iha heU tahAsahAvataM / hatAbhAvagayamiNaM ko doso tassahAvat // 7 // so bhAva'bhAvakAraNasahAvabhayavaM havijja neyapi / | savvAhilasiyasiddhIo anahA bhattimaMtaM tu // 8 // dhammAdhammanimittaM navaramihaM haMta hoi esovi / iharA u thayakosAi saba bhAvA 2 / tattassahAvayAga 7 // so bhAvabhAvakAraNasahAvabhAva yayakosAi savva
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIviMzatikAprakaraNe // 3 // meyammi vihalaM tu // 9 // na ya tassavi guNadosA aNNAsayanimittabhAvao huMti / tammayaceyaNakappo tahAsahAvo khu so bhayavaM // 10 // rayaNAI surahiyA suhAiheU jaheba jIvANaM / taha dhammAinimittaM eso dhammAirahio'vi // 11 // eso aNAimaM ciya | suddho ya tao aNAmuddhatti / jutto ya pavAheNaM na annahA suddhayA sammaM ||12|| baMdho'vihu evaMciya aNAimaM hoi ta kayagovi / iharA u akayagataM niccattaM caiva eyassa || 13 || jaha bhavvattamakayagaM naya nicca eva kiM na baMdho'vi 1 / kiriyAphalajogo jaM eso tAna khalu evaMti // 14 // bhavvattaM puNamakayagamaNiccamo ceva tahasahAvAo / jaha kayago'vihu mukkho nicco'viya bhAvavaicittaM / / 15 / / evaM caiva ya dikkhA bhavabIjaM vAsaNA avijjA ya / sahajamalasaddavaccaM vannijjai mukkhavAIhiM // 16 // eyaM puNa taha kamme yarANusambandhajogayA rUvaM / etadabhAve NAyaM siddhANAbhAvaNAgamaM / / 17 / / iya asadevANAiyamagge tama Asi evamAIvi / bheyagavirahe vaha cittajogao hoi paDisiddhaM // 18 // bheyagavirahe tasseva tassabhAvattakappaNamajuttaM / jamhA sAvahigamiNaM nII avahI ya NAbhAvo / / 19 / / iya tantajuttisiddho aNAimaM esa haMdi logutti / iharA imassa bhAvo pAvara paricitiyavvamiNaM // 20 // iti anAdiviMzatikA dvitIyA 2 // ittha kulanI dhammA pAeNa visiTThalogamahikicca / AveNigAirUvA vicittasatthoDyA ceva // 1 // je veNisaMpayAyA cittA satthesu apaDibaddha tti / te tammajjAyAe savve AveNiyA neyA // 2 // jaha saMjhAe dIvayadANaM satthaM ravimmi viddhatthe / suddhaggiNo adANaM ca tassa abhisatthapaDiyANaM ||3|| nakkhattamaMDalassa ya pUjA nakkhattadevayANaM ca / gosa savisaraNAi ya dhanANaM vaMdaNA caiva // 4 // gihadevayAisaraNaM vAmaMguTTayanivIDaNA caiva / asiliTThadaMsaNammI tahA siliTTe ya sirihattho / / 5 / / bAlANaM 3 kulanIti lokadharmaviMzikA // 3 //
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'zrIviMzatikAprakaraNe // 4 // RECCCCCCCC | punanirUvaNAi cittappaheNagAIhiM / satyaMtarehiM kAlAibheyao vayavibhAgaNaM // 6 // tapparibhogeNa tahAghANe paradANajAtajutteNa / 44 caramAva| cittaviNiogavisayA DiMbhaparicchA ya cittatti // 7 // vIvAhakougehiM raisaMgasamattamaddaNAIhiM / dhUvANaM punanirUvaNaM ca vivihappa vizikA ogehiM // 8 // bhoge bhAvaTThavaNaM bhAvaNArAhaNaM ca daiyassa / malapurisujjha aNuddharimaMteNaM sIlarakkhA ya // 9 // hAyaparinnAjalamuttapIlaNaM vasaNadaMsaNaccAo / velAsuathavaNAI thINaM AveNigo dhammo // 10 // satthabhaNiyA ya anne vanAsamadhammabheyao neyA / vannA u baMbhaNAI tahAsamA baMbhacerAI // 11 // ee sasatthasiddhA dhammA jayaNAibheyao cittaa| abbhudayaphalA savve vivAgavirasA ya bhAveNaM // 12 // payaIsAvajjAvihu tahAvi abbhudayasAhaNaM neyaa| jaha dhammasAligANaM hiMsAi taha'tthaheutti // 13 // mohapahANe ee veraggapi ya imesi paaenn| taggabhaciya neya micchAbhinivesabhAvAo // 14 // annesi tattaciMtA desANAbhogao ya annesiM / dIsaMti ya jaiNo'vittha kei samucchimappAyA // 15 // anne u logadhammA pahuyA desAibheyao hu~ti / vArijjasoyasUyagavisayA AyArabheeNa // 16 // kuladhammAu apeyA surA hi kesiMci paanngaannNpi| itthiyaNamujjhiyavyA teNANajjaviha imA merA // 17 // gaNaguTThighaDApeDagajallAINaM ca je ihAyArA / pANApIDasehAI te taha dhammA muNeyavvA // 18 // savvevi veyadhammA nisseyasasAhagA na niyameNa / AsayabheeNa'ne paraMparAe tayatthaMti // 19 // visayasarUvaSNubaMdheNa hoi suddho | tihA ihaM dhammo / jaM tA mukkhasayAo savvo kila suMdaro neo // 20 // iti kulanAtidharmanAmnI viMzikA tRtIyA 3 // // 4 // nicchayao puNa eso jAyai niyameNa caramapariyaTTe / tahabhavvattamalakkhayabhAvA accaMtasuddhutti // 1 // mukkhAsaovi nanattha hoi gurubhAvamalapahAveNa / jaha guruvAhivigAre na jAu patthAsao sammaM // 2 // pariyaTTA u aNaMtA huMti aNAimmi ittha sNsaare|
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIviMzati tappuggalANameva ya tahA 2 hu~ti ghnnaao||3|| taha taggajhasahAvA jai puggalamo havaMti niyameNa / taha taggahaNasahAvo AyA 4 caramAvakAprakaraNe ya tao u pariyaTTA // 4 // evaM caramo'dheso nIIe jujjaI iharahA u / tattassahAvakhayavajjio imo kiM na savvo'vi ? // 5 // ttarvizikA tattaggahaNasahAvo Ayagao ittha satthagArehiM / sahajo malutti bhaNNai bhavyattaM takkhao eso // 6 // eyassa parikkhayao tahA 2 haMta kiMci sesammi / jAyai carimo esutti taMtajuttippamANamiha // 7 // eyammi sahajamalabhAvavigamao suddhadhammasaMpattaM / | heteyarAtibhAve jaMna muNai annahiM jIvo // 8 // bhamaNakiriyAhiyAe sattIeN samaNNio jahA baalo| pAsai thire'viu cale bhAve jA lAdharai sA sattI // 9 // taha saMsAraparibbhamaNasattijutto'vi niyamAceva / heevi uvAee tA pAsai jAva sA sattI // 10 // jaha tassacIvigame pAsai paDhamo thire thire ceva / bIovi uvAee taha tabbigame uvAee // 11 // tassattIvigamo puNa jAyai kAleNa ceva niyaeNa / tahabhanbattAi tadanaheukalieNa va khiNci||12|| iya pAhanaM neyaM itthaM kAlassa tao 2(tattao) ceka / tassattivigamaheU sAvi jao tassahAvatti // 13 // kAlo sahAva niyaI puvakaya purisakAraNegaMtA / micchattaM te ceva u samAsao huMti sammattaM // 14 // nAyamiha muggapattI samayapasiddhAvi bhAviyavyaMtti / sarvasuvi siddhattaM iyareyarabhAvasAvikkhaM // 15 // taha-| bhavvattakkhitto jaha kAlo taha imaMti teNaMti / iya annunAvikkhaM rUvaM savvesi heUNa // 16 // na ya savvaheutullaM bhavattaM haMdi, | sabajIvANaM / jaM teNevakkhittA to tullA daMsaNAIyA // 17 ||n imo imesi heU na ya NAtullA imeNa eyaMpi / eesi tahA heU mAtA tahabhAvaM imaM neyaM // 18 // acarimapariyaTTesuM kAlo bhavabAlakAlamo bhnnio| carimo udhammajuvvaNakAlo taha cittbheddaatti|19|| eyammi dhammarAgo jAyai bhabvassa tassabhAvAo / itto ya kIramANo hoi imo haMta suddhatti // 20 // iti crimpriyviNshikaa|
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ bIja vizikA 5 // 6 // zrIviMzati bIjAikameNa puNo jAyai esuttha bhavvasattANa / niyamA Na annahAvi u iTThaphalo kapparukkhuvva // 1 // bIjaMvimassa kAtrakaraNAlaNeyaM daTTaNaM eyakAriNo jIve / bahumANasaMgayAe suddhapasaMsAi karaNicchA // 2 ||tiie cevANubandho akalaMko aMkuro ihaM neo / kaTTha puNa vinneyA taduvAyanesaNA cittA // 3 // tesu pavittI ya tahA cittA pattAisarisigA hoi / tassaMpattIi puSpaM gurusaMjogAirUvaM tu // 4 // tatto sudesaNAIhiM hoi jA bhAvadhammasaMpattI / taMphalamiha vineyaM paramaphalapasAhagaM niyamA // 5" bIjassavi saMpattI jAyai carimaMmi ceva pariyaTTe / accaMtasuMdarA jaM esAvi tao na sesesu // 6 // na ya eyammi aNaMto jujjai neyassa nAma | kAlutti / osappiNI aNaMtA hu~ti jao egapariyaTTe // 7 // vIjAiyA ya ee tahA tahA saMtareyarA neyaa| tahabhavyattakkhittA egaMta sahAva'vAhAe // 8 // tahamavvattaM je kaalniyipuvvkypuriskiriyaao| akkhivai tahasahAvaM tA tadadhINaM tayaMpi bhave // 9 // |evaM jeNeva jahA hoyavvaM taM taheva hoitti / naya divvapurisagArAvi haMdi evaM virujjhaMti // 10 // jo dibveNakkhitto tahA tahA haMta purisagArutti / tatto phalamubhayajamavi bhaNNai khalu purisgaaraao||11|| eeNa mIsapariNAmie ujaM tammi taM ca dugajaNNaM / | divvAu navari bhaNNai nicchayao ubhaya savvaM // 12 // ihassa'Nakkhitto so hoitti aheuo nioeNa / itto tadapariNAmo kiMci tammatta na tayA // 13 // pucakayaM kamma ciya cittavivAgamiha bhannaI divyo / kAlAiehiM tappAyaNaM tu taha purisagArutti | // 14 // iya samayanIijogA iyareyarasaMgayA u jujjaMti / iha divvapurisagArA pahANaguNabhAvao dovi // 15 // tA bIjapuvvakAlo neo bhavabAlakAla eveha / iyaro u dhammajuvvaNakAlo'viha liMgagammutti // 16 // paDhame iha pAhannaM kAlassiyarammi cittajogANaM / vAhissudayacikicchAsamayasamaM hoi nAyavvaM // 17 // bAlarasa dhUligehAtiramaNakiriyA jahA parA bhAi / bhavabA
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ saddharma zrIviMzati lassavi tassattijogao taha asakiriyA // 18 // junbaNajuttassa u bhogarAgao sA na kiMcI jaha ceva / emeva dhammarAgA sakiriyA hai kAprakaraNe dhammajUNovi // 19 // iya bIjAikameNaM jAyai jIvANa suddhadhammutti / jaha caMdaNassa gaMdho taha eso tattao ceva // 20 // 12 & vizikA 6 iti bIjAdiviMzikA paMcamI // 5 // eso puNa sammattaM suhAyapariNAmarUvamevaM ca / appuvvakaraNasajhaM caramukkosaduiIkhavaNe // 2 // kammANi aTTha nANAvaraNijjAINi hai hu~ti jIvassa / tesiM ca ThiI bhaNiyA ukkoseNeha samayammi // 2 // AillANaM tiNDaM carimassa ya tIsakoDakoDIo / hoi ThiI hai| ukosA ayarANa satikaDA ceva / 3 // sayariM tu cautthassA vIsaM taha chaTThasattamANaM ca / tittIsa sAgarAI paMcamagassAvi vinnayA 4 // 4 // aTThaNhaM payaDINaM ukkosaThiIe vaTTamANo u / jIvo na lahai evaM jeNa kiliTThAsao bhAvo // 5 // sattaNhaM payaDINa abhitarao u koDakoDIe / pAuNai navarameyaM apurakaraNeNa koI tu // 6 // karaNaM ahApavattaM apuramANiyaTTimeva bhavvANaM / iyaresiM paDhamaM ciya bhaNNai karaNaMti pariNAmo // 7 // jA gaThiM tA paDhamaM gaThiM samaicchao bhave bIyaM / aNiyaTTI karaNaM puNa sammattapurakkhaDe jIve | // 8 // ittha ya pariNAmo khalu jIvassa suho ya hoi vibeo / kiM malakalaMkamukaM kaNagaM bhuvi jhAmalaM hoi ? ||9||ssyiiy va kammANa kyiANi vA vivAgamasuhaMti / avaraddhevi na kuppai uvasamao savvakAlaMpi // 10 // naravibuhesarasukkhaM dukkhaM ciya | bhAvao u mannato / saMvegao na mukkhaM muttUNaM kiMpi pattheI // 11 // daLUNa pANinivahaM bhIme bhavasAgarammi dukkhattaM / avise // 7 // sao'NukaMpaM duhAvi sAmathao kuNai // 12 // nArayatiriyanarAmarabhavesu nivveyao vasai dukkhaM / akayaparaloyamaggo mamattavisa CRAC
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIviMzatikAprakaraNe // 8 // | vegarahiovi // 13 // mannai tameva saccai nIsaMka jaM jiNehiM paNNattaM / suhapariNAmo saccaM kaMkhAivisuttiyArahio // 14 // evaMviho ya eso tahA khaovasamabhAvao hoi / niyameNa khINavAhI naruvva tavveyaNArahio / / 15 / / paDhamANudayAbhAvo eyassa jao bhave kasAyANaM / tA kahameso evaM ? bhannai tavvisayavikkhAe || 16 || nicchayasammattaM vA'hikicca suttabhaNiya niuNarUvaM tu / evaMviho niogo hoi imo haMta vaccutti // 17 // pacchANupuccio puNa guNANameesi hoi lAhakamo / pAhanao u evaM vineo siM uvannAso // 18 // eso u bhAvadhammo dhArei bhavannave vivaDamANaM | jamhA jIvaM niyamA anno u bhavaM ( tayaM ) gabhAvaNaM // 19 // dANAiyA u eryamicaiva suddhA u huti kiriyAo / eyAovihu jamhA mukkhaphalAo parAo ya // 20 // iti saddharmaviMzikA SaSThI / dANaM ca hoi tivihaM nANAbhayadhammuvaggahakaraM ca / ittha paDhamaM pasatthaM vihiNA juggANa dhammammi // 1 // seviya gurukulavAso visuddhavayaNo'Numanio guruNA / savvattha NicchiyamaI dAyA nANassa vio ||2|| susvasAsaMjutto vibheo gAhagovi eyassa / na sirA'bhAve khaNaNAu caiva kUve jalaM hoi || 3 || oheNavi uvaeso AyarigaM vibhAgaso deo / sAmAidhammajaNao mahu|ragirAe viNIyassa || 4 || aviNIyamANavaMto kilissaI bhAsaI musaM cetra / nAuM ghaMTAlohaM ko kira (kaDa) karaNe pavattijjA ! ||5|| vineyamabhayadAnaM paramaM maNavayaNakAyajogehiM / jIvANamabhayakaraNaM savvesiM savvahA sammaM / / 6 / / uttamameyaM jamhA tamhA NANuttamo tarai dAu~ / aNupAliuM ca dinnapi haMti samabhAvadAridde // 7 // jiNavayaNanANajogeNa takkulaThiIsamAsieNaM ca / vineyamuttamattaM na annahA ittha ahigAre // 8 // dAUNeyaM jo puNa AraMbhAisu pavattae mUDho / bhAvadarido niyamA dUre so dANadhammANaM // 9 // dAna viMzikA 7 // 8 //
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIviMzatikAprakaraNe // 2 // ihaparalogesu bhayaM jeNa na saMjAyae kayAiyavi / jIvANaM takArI jo so dAyA u eyassa // 10 // iya desaovi dAyA imassa hai| pUjAeyAriso tahiM vise| iharA dinnuddAlaNapAyaM eyassa dANaMti // 11 // nANadayANa khatIviraIkiriyAi taM tao deha / anovizikA 8 dariddapaDisahavayaNatullo bhave dAyA // 12 // evamiheyaM pavaraM savvesiM ceva hoi daannaannN| itto u niogeNaM eyassavi Isaro dAyA | // 13 // iya dhammuvaggahakaraM dANaM asaNAigoyaraM taM ca / patthamiva annakAle arogiNo uttama neyaM // 14 // saddhAsakArajuyaM sakameNa tahociyammi kAlAmma / annANuvaghAeNaM vayaNA evaM suparisuddhaM // 15 // guruNA'NumAyabharo nAovajjiyadhaNo ya | eyassa / dAyA adutthapariyaNavaggo sammaM dayAlU ya // 16 // aNukaMpAdANaMpi ya aNukaMpAgoyaresu sattesu / jAyai dhammovaggaha| heU karuNApahANassa // 17 // tA eyapi pasatthaM titthayareNAvi bhayavayA gihiNA / sayamAinnaM diyadevadUsadANeNa'gihiNAvi // 18 // dhammassAipayamiNaM jamhA salaM imassa pajjate / tabirayassAvi jao niyamA saniveyaNA guruNo // 19 // tamhA satta'NurUvaM | aNukaMpAsaMgaeNa bhavveNaM / aNuciTThiyabvameyaM ittocciya sesaguNasiddhI // 20 // iti dAnaviMzikA saptamI / pUyA devassa duhA vinayA davvabhAvabheeNaM / iyareyarajuttAviha tatteNa pahANaguNabhAvA // 1 // paDhama gihiNo sAvi ya tahA tahA bhAvabheyao tivihA / kAyavayamaNavisuddhI sambhUogaraNaparibheyA // 2 // savvaguNAhigavisayA niyamuttamavatthudANapariosA / | kAyakiriyApahANA samaMtabhaddA paDhamapUyA // 3 // bIyA u sabvamaMgalanAmA vAyakiriyApahANesA / punbuttavisayavatthusu ocittANa-| | yaNabheeNa // 4 // taiyA paratattagayA svvuttmvtthumaannsniogaa| suddhamaNajogasArA vineyA savvasiddhiphalA // 5 // paDhamAbaMdhakajogA sammadihissa hoi paDhamatti / iyareyarajogeNaM uttaraguNadhAriNo neyA // 6 // taiyA taiyAbaMdhakajogeNaM paramasAvagassevaM /
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ jogA ya samAhIhiM sAhujugakiriyaphalakaraNA // 7 // paDhamakaraNabheeNaM gaMthAsanassa dhammamittaphalA / sA hujjugAibhAvo jAyaizrAvaka dharma kAprakaraNela taha nANubaMdhutti // 8 // bhavaThiibhaMgo eso taha ya mahApahavisohaNo paramo / niyaviriyasamullAso jAyai saMpattabIyassa // 9 // viMzikA 9 saMlaggamANasamao dhammaTThANaMpi viti samayaNNU / avagAriNo'vi itthaTThasAhaNAo ya sammati // 10 // pNctttthsvvmeovyaar||10|| juttA ya hoi esatti / jiNacauvIsAjogovayArasaMpattirUvA ya // 11 // suddhaM ceva nimittaM davvaM bhAveNa sohiyavvaMti / iya egaMtavisuddho jAyai esA tahiTThaphalA // 12 // sayakAriyAi esA jAyai ThavaNAi bahuphalA keI / gurukAriyAi anne visiTThavihikAriyAe ya // 13 // thaMDillevi ya esA maNaThavaNAe pasatthigA ceva / AgAsagomayAIhiM itthamullavaNAi hiyaM // 14 // uvayAraMgA iha sovaogasAhAraNANa iTThaphalA / kiMci viseseNa tao savve te vibhaiyavatti // 15 // evaM kuNamANANaM eyA duriyakkhao ihaM jmmo| paralogammi ya goravabhogA paramaM ca nivvANaM // 16 // ikapi udagabiMdU jaha pakkhittaM mahAsamuddammi / jAyai akkhayameyaM pUryAvi jiNasu vinayA // 17 // akkhayabhAve bhAvo milio tabbhAvasAhago niymaa|n hu taMba rasaviddhaM puNovi taMbattaNamuvei // 18 // tamhA jiNANa pUyA buheNa sabvAyareNa kAyavvA / paramaM taraMDamesA jamhA sNsaarjlhimmi|| 19 // evamiha davyapUyA lemuddesaNa datiyA smyaa| iyarA jaINa pAo jogahigAre tayaM vucchaM // 20 // iti pUjAvidhiviMzikA 8 dhammovaggahadANAisaMgao sAvago paro hoi / bhAveNa suddhacitto niccaM jiNavayaNasavaNaraI // 1 // maggaNusArI saDDho pannavaNijjo kiyAparo ceSa / guNarAgI sakkAraMbhasaMgao desacArittI // 2 // paMca ya aNuvvayAI guNavvayAI ca huMti tinava / sikkhAvayAI cauro sAvagadhammo duvAlasahA // 3 // eso ya suppasiddho sahAiyArehiM ittha taMtammi / kusalapariNAmarUvo navaraM sai aMtaro neo CCCORRECORE ARREAL
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAprakaraNe // 11 // OMOMOMAA5 // 4 // sammA paliyapuhutte'vagae kammANa esa hoitti / sovi khalu avagamo iha vihigahaNAIhiM hoi jahA // 5 // gurumUle hai zrAvaka dharma | suyadhammo saMviggo ittaraM va iyaraM vA / giNhai. vayAI koI pAlai ya tahA niraiyAra // 6 // eso Thiio itthaM na u gahaNAdeva | vizikA 9 jAyai niyamA / gahaNAvariMpi jAyai jAovi avei kammudayA // 7 // titthaMkarabhattIe susAhujaNapajjuvAsaNAe y| uttara guNasaddhAe ittha sayA hoi jaiyavvaM // 8 // tamhA niccasaIe bahumANeNaM ca ahigygunnmi| paDivakkhaduguMchAe pariNaiyAloyaNeNaM ThAca // 9 // evamasaMto'vi imo jAyai jAo'vi na paDai kayAi / tA itthaM buddhimayA apamAo hoi kAyavvo // 10 // nivasijja | tattha saDDo sAhUNaM jattha hoi saMpAA / caiyagharA u jahiyaM tadannasAhammiyA ceva // 11 // navakAreNa viboho aNusaraNaM sAvao vayAI me / jogo ciivaMdaNamo paccakkhANaM tu vihipuvvaM // 12 // taha caIharagamaNaM sakAro vaMdaNaM gurusagAse / paccakkhANaM savaNaM jaipucchA uciyakaraNijjaM // 13 // aviruddho vavahAro kAle vihibhoyaNaM ca saMvaraNaM / ceiharAgamasavaNaM sakkAre baMdaNAI ya // 14 // jaivissAmaNamucio jogo navakAraciMtaNAIo / gihigamaNaM vihisuvarNa saraNaM gurudevayAIpa // 15 // abbaMbhe puNa& viraI mohaduguMchA satattaciMtA ya / itthIkalevarANaM tavviraesuM ca bahumANo // 16 // suttaviuddhassa puNo suhumapayatthesu cittavinAso / bhavaThiinirUvaNe yA ahigaraNovasamacitte vA // 17 // AuyaparihANIe asamaMjasaciTThiyANa va vivAge / khaNalAbhadIvaNAe dhammaguNesu ca vivihesu // 18 // bAhagadosavivakkhe dhammAyarie ya ujjuyavihAre / emAi cittanAso saMvegarasAyaNaM deyaM // 19 // gose hai bhaNio ya vihI iya aNavarayaM tu ciTThamANassa / paDimAkameNa jAyai saMpuno crnnprinnaamo||10|| iti zrAvakadhamedizikA 9/ dasaNa 1 vaya 2 sAmAiya 3 posaha 4 paDimA 5 arbama 6 saccitta 7 / AraMbha 8 pesa 9 uhiTThavajjae 10 samaNabhUe 11/4 SA %
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrAvaka pratimAH zrIvizAMta-ThAya // 1 // eyA khalu ikArasa guNaThANagabheyao muNeyavyA / samaNovAsagapaDimA bajjhANuTThANaliMgehiM // 2 // sussAI jamhA kAprakaraNe | daMsaNapamuhANa kajjasUyatti / kAyakiriyAi samma lakkhijjai ohao paDimA // 3 // sussUsa dhammarAo gurudevANaM jhaasmaahiie| // 12 // veyAvacce niyamo daMsaNapaDimA bhave esA // 4 // paMcANuvvayadhAritamaNaiyAraM vaesu pddibNdho| vayaNA tadaNaiyArA vayapaDimA suppasiddhatti // 5 // taha attavIriullAsajogao rayatasuddhidittisamaM / sAmaiyakaraNamasaI sammaM sAmAiyappaDimA // 11 // posahahai| kiriyAkaraNaM paMcasu pavvesu tahA suparisuddhaM / jaibhAvabhAvasAhagamaNaghaM taha posahappaDimA // 6 // pavvesu ceva rAI asiNANAi-13 | kiriyAsamAjutto / mAsapaNagAvahi tahA paDimAkaraNaM tu tappaDimA // 12 // asiNANa viyaDabhoI mauliyaDo rattibhamANeNa / |paDivakkhamaMtajAvAisaMgao ceva sA kiriyA // 7 // evaM kiriyAjutto'baMbha vajjei navara rAipi / chammAsAvahi niyamA esA u ababhapIDamatti // 8 // jAvajjIvAe'vi hu esA'baMbhassa vajjaNA hoi / evaMciya jaM citto sAvagadhammo bahupagAro // 9 // evaM| viho u navaraM saccipi parivajjae savvaM / satta ya mAse niyamA phAsuyabhogeNa tappaDimA // 10 // jAvajjAvAevi hu esA | saccittavajjaNA hoi / evaM ciya jaM citto sAvagadhammo bahupagAro // 13 // evaM ciya ArambhaM vajjai sAvajjamaTThamAsaM jA / | tappaDimA pesehivi appa kArei uvautto // 14 // tehiMpi na kAreI navamAse jAva pesapaDimatti / pubboiyA u kiriyA savvA eyassa savisesA // 15 // uddivAhArAINa vajjaNaM ittha hoi tappaDimA / dasamAsAvahi sajjhAyajhANajogappahANassa // 16 // | ikkArasa mAse jAva samaNabhUyapaDimA u carimatti / aNucarai sAhukiriyaM ittha imo avigalaM pAyaM // 17 // AseviUNa evaM koI pavyayai taha gihI hoi / tambhAvabheyao cciya visuddhisaMkesabheeNaM // 18 // eyAu jahuttaramo asaMkhakammakkhaovasamabhAvA / huMti // 12 //
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIviMzatikAprakaraNe // 13 // paDimA pasatthA visohikaraNANi jIvassa // 19 // AseviUNa yA bhAveNa niomao jaI hoi| aM upari samvaniraI bhAveNaM | desaviraIo // 20 // iti zrAvakapratimAviMzikA dazamI // 10 // na maUNa khINado guNa rayappanihiM jiNaM mahAvIraM / saMkheveNa mahatthaM jahadhammaM saMpavakkhAmi // 1 // khaMtI ya maddavajjava muttI tava saMjame ya boddhavve / saccaM soyaM AkiMcaNaM ca baMbhaM ca jahadhammo // 2 // uvagAravagArivivAgatrayaNadhammucarA bhave khaMtI / sAvikkhaM AditigaM logigamiyaraM dugaM jaNo // 3 // bArasavihe kasAe khavie ubasA mie ya jogehiM / jaM jAyai jaidhammo tA carimaM tattha khaMtidugaM // 4 // sandhe yaM aIyAsa jaM saMjalaNANamudayao huMti / IsijalaNA ye ee kuovagArAdavikakheha ||5|| cha u. guNaTThANe jahadhammo duggalaMghaNaM taM ca / bhaNiyaM bhavADavIe na logaciMtA tao itthaM / / 6 / / tamhA niyameNaM ciya jaiNo savvAsavA niyattassa / paDhamamiha vayaNakhaMtI pacchA puNa dhammakhaMtitti // 7 // emeva'ddavamajjavamuttIo huMti paMcabheyAo / puvvoiyanANaM jaigo itthaMpi caramadugaM // 8 // ihaparalogAdaNavikkhaM jamaNasaNAi cittaNuTThANaM / taM suddhanijjarAphalamittha tavo hoi nAyo // 9 // AsavadAraniroho narmidiyakasAyadaMDaniggahao / pehAtijogakaraNaM taM savvaM saMjamo neo // 10 // gurusuntANunAyaM jaM hiyamiyabhAsaNaM sasamayammi / aparovatAvamaNavaM taM saccaM nicchiyaM jaiyo // 11 // AloyaNAidasavihajalao pAvamalakhAlaNaM viddiSNA / jaM davvasoyajuttaM taM soyaM jaijaNapatthaM / / 12 / / pakkhIuvamAeM jaM ghammovagaraNAilobharegeNa / vatthu - ssAgahaNaM khalu taM AkiMcanamiha bhaNiyaM / / 13 / / mehuNasannAvijaeNa pNcprivaarnnaapriccaao| baMbhe maNNavatIe jo so baMbha 11 yatidharma viMzikA // 13 //
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIviMzatikAprakaraNe // 14 // suparisuddhaM // 14 // kAyapharisarUvehiM sahamaNehiM ca ittha paviyAro / rAgA mehuNajogo mohudayaM raiphalo savvo / / 15 / / eyassAbhAvamivi no baMbhamaNuttarANa jaM tesiM / baMbha Na maNovittI taha parisuddhA sayAbhAvA / / 16 / / baMbhamihaM baMbhacArihiM vanniyaM savvameva'NuTThANaM / to tammi khaovasamo sAM maNavittI tahiM hoi // 17 // evaM parisuddhAsayajutto jo khalu maNoniroho'vi / paramatthao jahatthaM so bhaNNai baMbhamiha samae // 18 // iya taMtajuttinIIha bhAviyanvo buhehiM suttattho / savvo sasamayaparasamayajogao mukkhakaMkhIhiM // 19 // saMkheveNaM eso jaidhammo vanio ahamahattho / maMdamaibohaNaTThA kuggahaviraheNa samayAo // 20 // iti yati- " dharmmaviMzikA ekAdazamI // 11 // sikkhA imassa duvihA gahaNA sevaNagayA muNeyavvA / suttatthagoyaregA bIyA'NuDANavisayatti // 1 // jaha cakkavaTTi rajjaM laDUNaM neha khuddakariyAsu / hoi maI taha caiva u neyassavi dhammarajjavao // 2 // jaha tassa va rajjataM kuvvato vaccae suhaM kAlo / taha eyassavi sammaM sikkhAdugameva dhannassa // 3 // tatto imaM pahANaM niruvamasuhaheubhAvao neyaM / itthavi hoigasuhaM tatto devo upasamasu // 4 // sikkhAduga'ma pII jai jAyai haMdi samaNasIhUssa / taha cakavaTTiNo'vi hu niyameNa na jAu niyaMkicce // 5 // gihai vihiNA suttaM bhAveNaM paramamaMtarUvatti / jogovi bIyamahurodajogatullo imassatti // 6 // pattaM pariyAeNaM sugurusagAsAu kAlajogeNa / uddesAikamajuyaM suttaM gejjhati gahaNavihI // 7 // emucciya dANavihI navaraM dAyA gurUtha eyassa | gurusaMdiTTho vA jo akkhayacArittati // 8 // atthaggahaNe u eso vinneo tassa tassa ya suyassa / tahUM caiva bhAvapariyAgajogao ANupuccIe // 9 // maMDAla nisijja sikkhA kikammussaga vaMdaNaM jiTThe / uvaogo saMvego ThANe |pasiNe ya iccAi || 10 || Asevai ya jahutta tahA tahA sammamesa suttatthaM / uciyaM sikkhApubvaM nIsesa uvahipehAI // 11 // 12 zikSA viMzikA // 14 //
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ samakSA vidhiH zrIviMzati-13ApaDivattivirahiyANaM na hasayamitsamavayAragaM hoii| no Aurassa rogo nAsaha. taha osahasaio // 12 // naya vivarIeNasA kAprakaraNe kiriyAjoteNa aviya baTTeDa / iya pariNAmAo khala savvaM khujahattamAyaraha // 13 // bhedo'vitthamajogo niyameNa vivAgadAruNA hoi / pAgakiriyAgao jaha nAyamiNaM suppasiddhaM tu // 14 // jaha Aurassa rogakkhayatthiNo dukarAvi suhaheU / ittha cigicchAkiriyA taha ceva jaissa sikkhatti // 15 // jaM sammanANameyassa tattasaMveyaNaM niogeNa / annehivi bhaNiyamao u vijjAsavijjapadamisiNo // 16 // paDhamamahaM pIIviU pacchA bhattI u hoi eyassa / AgamamittaM heU tao asaMgattamegaMtA // 17 // jaiNo cauvihaMciya annehivi vanniyaM aNuTThANaM / pIIbhattigayaM khalu tahAgamAsaMgameyaM ca // 18 // AhArovari sijjAsu saMjao hoi esa niyameNa / jAyai aNaho samma itto ya carittakAutti // 19 // eyAsu avattavao jaha ceva viruddhaseviNo deho / pAuNai na uNamevaM jaiNo'vihu dhammadehutti // 20 // iti zikSAviMzikA dvAdazamI 12 // bhikkhAvihI u neo imassa eso mahANubhAvassa / bAyAladosaparisuddhapiMDagagahaNaMti te ya ime // 1 // solasa uggamadosA solasa uppAyaNAi dosA u / dasa esaNAi dosA bAyAlIsaM iya havaMti // 2 // AhAkammuddesiya pUIkamme ya mIsajAe ya / ThavaNA pAhuDiyAe pAoyarakIyapAmicce // 3 // pariyaTTie abhihaDe umbhinne mAlohaDe iya / Acchijje anisiDhe ajjhoyarae ya solasame ||4||dhaaii dui nimitte AjIva vaNImage tigicchA ya / kohe mANe mAyA lobhe ya havaMti dasa ee // 5 // puvipacchAsaMthava vijjA mate ya cuba joge ya / uppAyaNAi dosA solasame mUlakamme ya // 6 // saMkiya makkhiya nikkhitta pihiya | 4 sAhariya dAyagummIse / apariNaya litta chaDDiya esaNadosA dasa havaMti // 7 // eyaddosavimukko jaINa piMDo jinnenn'nnunaao| // 15 //
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ zuddhiH zrIviMzati saMjoyaNAirahio bhogovi imassa kaarnno||8||dvvaaiisNjoynnmih battIsAhigaM tu apamANaM / rAgeNa saiMgAlaM doseNa sadhU-18/14 bhikSAkAprakaraNa maga jANa // 9 // veyaNa veyAvacce iriyaTThAe ya saMjamavAe / taha pANavattiyAe chaTuM puNa dhammaciMtAe // 10 // vatthaMyAhAkammA vizikA // 16 // idosaduTuM vivajjiyadhvaM tu / dosANa jahAsaMbhavameesiM joyaNA neyaa|| 11 // ityeva pattameeNa esaNA hoi'bhiggahapahANA / satta cauro ya payaDA annAvi tahAviruddhatti // 12 // saMsaTThamasaMsaTThA uddhaDa taha hoi appalevA ya / oggahiyA paggahiyA ujjhiya-13 dhammA ya sattamiyA // 13 // udiTTha peha aMtara ujhiyadhammA cautthiyA hoi / vatthevi esaNAo pannattA vIyarAgehiM // 14 // | sijjAvi ihaM neyA AhAkammAidosarahiyAvi / te'vi dalAvikkhAe itthaM sayameva joijjA // 15 // esAvitthIpaMDagapasurahiyA jANa suddhisaMpugnA / anApIDAi tahA uggahasuddhA muNeyavvA // 16 // esAvihu vihiparibhogao' ya AsaMgavajjiyANaM tu / vasahI suddhA bhaNiyA iharA u gihaM pariggahao // 17 // evaM AhArAisu jattavao nimmamassa bhAveNa / niyameNa dhammadehA rogAo hoi niSvANaM // 18 // jANai asuddhimeso AhArAINa suttabhaNiyANaM / sammuvautto niyamA piMDesaNabhANayavihiNA ya 4 // 19 // iti bhikSAviMzikA trayodazamI 13 // bhikkhAe pazcaMto jaiNoM guruNo karati uvaogaM / joyaMtara pavajjiukAmo AbhogaparisuddhaM // 1 // sAmIveNaM jogo eso hai suttAijogao hoi / kAlAvikkhAi tahA jaNadehANuggahaTThAe // 2 // eyavisuddhinimittaM adbhAgahaNaTTha suttamogaTThA / jogati // 16 // | geNuvauttA guruANaM taha pamamgaMti // 3 // ciMtei maMgalamihaM nimittasuddhiM tihA parikkhaMtA / kAyavayamaNehiM tahA niyaguruyaNasaMga-II 5RSHISHASHASIRSASRH
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIviMzatikAprakaraNe // 17 // ehiM tu // 4 // eyANamasuddhIe ciivaMdaNa taha puNo'vi uvaogo / suddhe gamaNaM hu ciraM asuddhibhAveNa taddiyahaM // 5 // suddhe'vi aMtarAyA ee paDisehagA ihaM huti / AhArassa ime khalu dhammassa u sAhagAjogA // 6 // iti tadantarAyazuddhiliMgaviMzikA 14 // bhikkhAisu jattavao evamavi ya mAidosao jAo / huMta iyArA te puNa sohara AloyaNAi jaI // 1 // pakkhe cAummAse AloyaNa niyamaso u dAyavvA / gahaNaM abhiggahANa ya puvvagAhie NivedeuM || 2 || AloyaNA payaDaNA bhAvassa sadosakahaNamiha gajyo / guruNo esA ya tahA suvijjanAeNa vinneA || 3 || jaha ceva dosakahaNaM na vijjamittassa suMdaraM hoi / aviya suvijja tA vayaM bhAvado'vi // 4 // tattha suvijjo ya imo AroggaM jo vihANao kuNai | caraNAruggakaro khalu evittha gurUvi vikreo |||5|| jassa samIve bhAvAurA tahA pAviUNa vihipuvvaM / caraNAruggaM pakarati so gurU siddhakammuttha || 6 || dhammassaM pabhAveNaM jAyai eyAriso na savvo'vi / vijjo va siddhakammo jaiyavvaM erise vihiNA || 7 || eso puNa niyameNa gIyatthAiguNasaMjuo caitra / dhamma hA pakkhevaga visesao hoi u visiTTho // 8 // dhammakahAujjutto bhAvannU pariNao carittammi / saMvegabuDDijaNao sammaM somo pasaMto ya || 9 || yArisammi niyamA saMviggeNapamAyaduccariyaM / apuNakaraNujjueNaM payAsiyabvaM jaijaNeNaM // 10 // jaha bAlo jaMpato * dRSTeSvAdarzeSu naM kvApi saptamyA AviMzatiM caturdaza gAthA upalabdhA iti nopAyo'trAsAM mudraNe / AhArakaraNAkaraNayoryad hetva hetuSaTkaM veyaNe tyAdi mohatigicchetyAdirUpaM ca tadyadyuktaM syAt tadA sthAnAMgaSaSThasthAnakAdavaseyaM tat 15 Alo canA viMzikA // 17 //
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIviMzati-8 kajjamaphajaM ca ujjuyaM bhaNai / taM taha AloijjA mAyAmayavippamukko y||11|| pacchittamayaM karaNA anne suddhiM bhaNaMti nANassa / / 16 prAyalataM ca na jammA evaM sasallavaNarohaNappAyaM // 12 // avarAhA khalu sallaM evaM mAyAibheyao tivihaM / savvaMpi gurusamIve uddhariyacca hai zcitta | payattaNa // 13 // na ya taM satthaM ca visaM va duppauttuvya kuNai veyAlo / jaMtavya duppauttaM sattuvva pamAio kuddho // 14 // je kuNai viMzikA // 18 // | bhAvasallaM aNuddhiyaM uttimaTTakAlAmma / dullahabohIyattaM aNaMtasaMsAriyattaM ca // 15 // to uddharati gAravarahiyA mUlaM puNabbhavalayANaM / 5 | micchadasaNasallaM mAyAsallaM niyANaM ca // 16 // caraNapariNAmadhammA duccariyaM addhiiM daDhaM kuNai / kahavi pamAyAvaTTiya jAva na* | AloiyaM guruNo // 17 // jaM jAhe Avajjai duccariyaM taM taheva jatteNaM / AloeyavvaM khalu samma saiyAramaraNabhayA // 18 // | evamavi ya pakkhAI jAyai AloyaNAo visaotti / gurukajjANAloyaNa bhAvANAbhogao ceva // 19 // jaM jAriseNa bhAveNa | hai| seviyaM kiMpi ittha duccariyaM / taM tatto ahigeNaM saMvegeNaM tahAUloe / // 20 // iti AloyaNAviMzikA 15 // pacchittAo suddhI tahabhAvAloyaNeNa jaM hoi / iharA Na pIDhabaMbhAiosaA sukaDabhAve'vi // 1 // ahigA takkhayabhAva pacchitaM kiMphalaM ihaM hoi? / tadahigakammakkhayabhAvao tahA haMta mukkhaphalaM // 2 // pAvaM chiMdai jamhA pAyacchittaMti bhaNNae tamhA / pAeNa vAvi hai cittaM sohayaI teNa pacchittaM // 3 // saMkesaNAibheyA cittaasuddhIi bajjhaI pAvaM / tivvaM cittavivAgaM avei taM cittasuddhIo // 4 // kiccevi kammaNi tahA jogasamattIi bhaNiyameyaMti / AloyaNAibheyA dasavihameyaM jahA sutte // 5||aaloynn paDikamaNe mIsa 4 // 18 // vivege tahA viussagge / tava cheya mUla aNavaTThayA ya pAraMciyaM ceva // 6 // vasahIo hatthasayA bAhiM kajje gadhassa vihipudhvaM / | gamaNAigoyarA khalu maNiyA AloyaNA guruNA // 7 // sahasacciya assamiyAimAcagamaNe ya caraNapariNAmA / micchAdukkaDa * *** * ***
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIviMzatikAprakaraNe vizikA // 19 // | dANA taggamaNaM puNa paDikamaNaM // 8 // saddAiesu Isipi ittha rAgAibhAvao hoi / AloyaNA paDikkamaNaya ca evaM tu mIsaM tu hai| 17 yoga // 9 // asaNAigassa pAya aNesaNIyassa kahavi gahiyassa / saMvaraNe saMcAo esa vivegI unIyacco // 10 // kussumiNamAiesu viNAbhisaMdhIi jo u aiyArI / tassa visuddhinimitta kAussaggo viussaggo // 11 // puDhacAirNa saMghaTTaNAibhAveNa taha pamAyAo / aiyArasIhaNaTThA paNagAitavo tavo hoi // 12 // tavasA u duddamassA pArtha taha caraNamANiNo cava / saMkesavisesAo cheo paNagAio tattha // 13 // pANavahAImi pAo bhAveNAsaviyammi sahasAvi / AbhogeNaM jaiNo puNo vayArovaNA mUlaM / / 14 // 1 sAhammiMgAiteNAibhAvao sakilesabheeNa / takkhaNameva vayANavi hoi ajogI u aNacaTThA // 15 // purisavisesa pappA pAba# visesaM ca visayabheeNa / pAyacchittassaMtaM gacchaMto hoi pAraMcI // 16 // evaM kuNamANI khalu pAvamalAbhAvao niogeNa / sujjhai sAhU sammaM caraNassArAhaNA tatto // 17 // avirAhiyacaraNassa ya aNubaMdho suMdarI u havaitti / appo ya bhayo pAyaM tA itthaM hoi jaiyavvaM // 18 // kiriyAe apaccAre tthAu) jattavao NAvagAragA jh(y)| pacchitsavao sammaM taha pancajjAe aiyAro // 19 // evaM bhAvanirujjo jogaha uttama iha lahai / paraloMge ya narAmarasivasukkhaM tapphalaM ca / / 20 // iti prAyazcittavizikA 16 // mukkheNa jovaNAo jogo savvauvi dhmmvaavaaro| parisuddho cinneo ThANAigao viseseNa // 1 // ThANujanyAsa-IA baNarahinI tatammi paicahA eso / dugamittha kammaogo tahA tiyaM nANajogo u // 2 // dese sadhve ya tahA niyameNeso caritaNI hoi / iyarassa vIyamitta ittocciya kei iccheti // 3 // ikviko ya cauddhavA itthaM puNa tattao bhugaryaccI / icchApavitticirasiddhibheyao samayanIIe // 4 // tajjuttakahA pIIi saMgayA'vipariNAmiNI icchA / savvatthuvasamasAraM tapAlaNamo payattIo // 5 // taha G R-
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 zrIviMzati ceva eyavAhagaciMtArahiyaM thirattaNaM neyaM / savvaM paratthasAhagarUvaM puNa hoi siddhitti // 6 // ee ya cittarUvA tahakhaovasamajokAprakaraNe , gao huMti / tassa u saddhApIyAijogao bhavvasattANaM // 7 // aNukaMpA nivveo saMvego hoi taha ya pasamutti / eesiM aNubhAvA jJAna icchAINaM jahAsaMkhaM // 8 // evaM Thiyammi tatte nAeNa u joyaNA imA payaDA / ciivaMdaNeNa NeyA navaraM tattannuNA samma // 9 // arahaMta | viMzikA // 20 // ceiyANaM karemi ussagga evamAIyaM / saddhAjuttassa tahA hoi jahatthaM pavanANaM // 10 // evaM vatthAlaMbaNajogavao pAyamavivarIyaM tu| iyaresiM ThANAisu jattaparANaM para seyaM // 11 // iharA kAyavvA siya pAyaM ahavA mahAsAvAo / tA aNurUvANa ciya kAyavvo eyavinnAso // 12 // je desi viraijuttA jamhA iha vosirAmi kAyaMti / subbai viraI ya imaM tA savvaM ciMtiyavvamiNa // 13 // titthassuccheyAivi nAlaMbaNamittha jaM sa emeva / suttakiriyAinAso eso asamaMjasIvahANo // 14 // so esa vaMjhao ciya naya sayamayamAriyANamavisesA / eyaMpi bhAviyavvaM iha titthuccheyabhIrUhi // 15 // muttUNa logasanaM daTTaNa ya sAhusamayasabbhAvaM / samma pariyaTTiyavvaM buheNamainiuNabuddhIe // 16 // kayamittha pasaMgaNaM ThANAisu jattasaMgayANa tu / hiyameyaM vinneyaM sadaNuTThANataNeNa | tahA / / 17 // eyaM ca pIibhattAgamANugaM taha asaMgayAjuttaM / neyaM cauvvihaM khalu eso caramo havai jogo // 18 // AlaMbaNaMpi | eyaM rUvimarUbI ya ittha paramutti / tagguNapariNairUvo suhumo AlaMbaNo nAma // 19 // eyammi mohasAgarataraNa seDhI ya kevalaM ceva / | tatto ya jogajogo kameNa paramaM ca nivvANaM // 20 // iti yogavidhAnaviMzikA saptadazI 17 // kevalanANamaNataM jIvasarUvaM tayaM nirAvaraNaM / logAlogapagAsagamegavihaM niccajoitti // 1 // maNapajjavanANato nANassa yala // 20 // dasaNassa ya visese / kevalanANaM puNa dasaNaMti nANaMtiya samANaM // 2 // saMbhinnaM pAsaMto logamaloga ca savvao neyaM / taM natthi 5A5%25E 44
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ tAjaMna pAsai bhUyaM bhavvaM bhavissaM ca // 3 // bhUbhaatteNaM bhavvaMpeeNa taha bhavissaM ca / pAsai bhavissabhAveNa jaM imaM neyamevaMti // 4 // 18 kevalakAprakaraNe neyaM ca viseseNaM vigamai keNAvi iharathA neya / neyaMti tao cittaM eyamiNa juttijuttati // 5 // sAgArANAgAraM neyaM jaM neyamubhayahA jJAna // 2 // savvaM / aNumAiyaMpi niyamA sAmanavisesarUvaM tu // 6 // tA eyaMpi tahacciya taggAhagabhAvao u nAyavvaM / AgAro'vi ya eyassa |viMzikA navara taggahaNapariNAmA // 7 // iharA u amuttassA ko vA''gAro nayAvi paDibiMbaM / Adarisagivva visayassa esa taha juttijogAo // 8 // sAmA u diyA chAyA abhAsaragayA nisi tu kAlAbhA / sacceya bhAsaragayA sadehavannA muNeyavvA // 9 // je Arisassa aMto dehAvayavA havaMti saMkaMtA / tesi tatthuvaladdhI pagAsajogANa iyaresiM // 10 // chAyANuvehao khalu jujjai Ayarisage puNa imNti| siddhammi teyachAyANujogavirahA adehAo // 11 // chAyAhiM na jogo saMgattAo u haMdi siddhassa / chAyANavo'vi savvevi | NA'NumAINa vijjati // 12 // tamittaveyaNaM taha Na sesagahaNamaNumANao vAvi / tamhA sarUvaniyayassa esa taggahaNapariNAmo // 13 // | caMdAiccagahANaM pahA payAsei parimiyaM khittaM / kevaliyanANalaMbho loyAloyaM payAsai // 14 // taha savvagayAbhAsaM bhANayaM siddhatasamma| nANIhiM / eyasarUvaniyattaM evamiNaM jujjae kahaNu ? // 15 // AbhAso gahaNaM ciya jamhA to kiM na jujjae itthaM / caMdappabhAiNAyaM tu NAyamitta muNeyavvaM // 16 // jamhA puggalarUvA caMdAINaM pabhA Na taddhammo / nANaM tu jIvadhammo tA taMniyao ayaM niyamA // 17 // jIvo ya Na savvagao tA taddhammo kahaM bhavai bAhI / kaha vA'lo dhammAivirahao gacchai aNaMte // 18 // 8 // 21 // tamhA sarUvaniyayassa ceva jIvassa kevalaM dhammo / AgArovi ya eyassa sAhu taggahaNapariNAmo // 19 // eyammi bhavovaggAhikammakhayao u hoi siddhattaM / nIsesasuddhadhammAsevaNaphalamuttamaM neyaM // 20 // iti kevalajJAnaviMzikA 18 //
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ bheda vizikA vizAtA siddhANaM ca vibhattI tahegarUvANa vIatattaNa / panarasahA pannatteha bhagavayA ohabheeNa ||1||titthaaisiddhbheyaa saMghe sai haMti 419 siddha titthasiddhatti / tadabhAve je siddhA atitthasiddhA u te neyA // 2 // titthagarA tassiddhA hu~ti tadane atitthagarasiddhA / sagabuddhA ta-16 // 22 // |ssiddhA evaM patteyabuddhAvi // 3 // iya buddhabohiyAvihu itthI purise NapuMsage ceva / evaM saliMgagihianaliMgasiddhA muNeyavvA // 4 // egANegA ya tahA tadegasamayammi huMti tassiddhA / seDhIkevalibhAve siddhI ete u bhavabheyA // 5 // paDibaMdhagANa itthaM seDhIe & huMti caramadehassa / thIliMgAdIyAvihu bhAvA samayAvirAhAo // 6 // navaguNaThANavihANA itthIpamuhANa hoi aviroho / samaeNa hai | siddhasaMkhAbhihANao ceva nAyavvA // 7 // aNiyaTTibAyaro so seTiM niyameNamiha samANei / tIe ya kevalaM kevale ya jammakkhae siddhI // 8 // purisassa veyasaMkamabhAvaNaM ittha gmnnigaa'juttaa| itthINavi tabbhAvo hoi tayA siddhibhAvAo // 9 // liMgamiha bhAvaliMga pahANamiyaraM tu hoi dehassa / siddhI puNa jIvassA tamhA eyaM na kiMcidiha // 10 // sattamamahipaDisaho u ruddapariNAmavirahao kA tAsi / siddhIe iTThaphalo na sAhuNitthINa paDiseho // 11 // uttamapayapaDiseho u tAsiM sahagArijogayA'bhAve / niyavIrieNa| u tahA kevalamavi haMdi aviruddhaM // 12 // vIsitthigA u purisANa aTThasayamegasamayao sijjhe| dasa ceva napuMsA vaha uvariM samaeNa paDiseho // 13 // iya cauro gihiliMge saliMgasiddhe sayaM ca aTThahiyaM / vineya tu saliMge samaeNaM sijhamANANaM // 14 // do cevukkosAe cauro jahabAi majjhimAe ya / aTTAhigaM sayaM khalu sijjhai ogAhaNAi tahA // 15 // casAri uDaloe due samudde | tao jale ceva / bAvIsamaholoe tirie aThuttarasayaM tu // 16 // battIsA aDayAlA saTThI bAvattarI u boddhavvA / culasII channauI | durahiyamaThuttarasaya ca // 17 // evaM siddhANaMpihu uvAhibheeNa hoi iha bheo / tattaM puNa savvesi bhagavaMsANaM samaM ceva // 18 //
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20 siddha sukha zrIviMzati- kAprakaraNe // 23 // viMzikA SA savve'viya savvannU savvevi ya savvadaMsiNo ee / niruvamasuhasaMpannA savve jammAirahiyA ya // 19 // jattha ya ego siddho tattha aNaMtA bhavakkhayavimukkA / annunnamaNAbAhaM ciTThati suhaM suhI pattA // 20 // iti siddhavibhaktiviMzikA 19 // namiUNa tihuyaNaguruM paramANaMtasuhasaMgapi sayA / avimukkasiddhivilayaM ca vIyarAgaM mhaaviirN||1|| buccha lesuddesA siddhANa suhaM paraM aNovammaM / nAyAgamajuttIhi majjhimajaNabohaNaTThAe // 2 // ja savvasattu taha sabbavAhi savvattha savvamicchANaM / khayavigamajogapattIhiM hoi tatto aNatamiNaM // 3 // rAgAIyA sattU kammudayA vAhiNo ihaM neyA / laddhIo paraha(ma)tthA icchANicchecchamo ya tahA | // 4 // aNuhavasiddhaM eyaM nAruggasuhaM va rogiNo navaraM / gammai iyareNa tahA sammamiNa ciMtiyavaM tu // 5 // siddhassa sukkharAsI savvaddhapiDio jai havijjA / so'NaMtavaggabhaio savvAgAse Na mAijjA // 6 // vAbAhakkhayasaMjAyasukkhalavabhAvamitthamAsajja / tatto arthataruttarabuddhIe rAsi parikappo // 7 // eso puNa savvo'vi hu niraisao egarUvamo ceva / savvAbAhAkAraNakhayabhAvAo tahA neo||8|| na u taha bhinnANaM ciya sukkhalavANaM tu esa samudAo / te taha bhinnA saMto khaovasama jAva jaM huti / / 9 / / na ya tassa imo bhAvo na ya sukkhaMpihu paraM tahA hoi / bahuvisalavasaMviddhaM amayapi na kevalaM amayaM // 10 // savvaddhAsaMpiMDaNamaNaMtavagyabhayaNaM ca jaM ittha / savvAgAsapamANaM ca gata taiMsagatthaM tu // 11 // titrivi paesarAsI egANatA tu ThAviyA hu~ti / haMdi bisesaNa tahA aNaMtayANatayA sammaM // 12 // tulaM ca savvaheyaM sambesi hoi kAlabheevi / jaha jaM koDIsanna taha chaNabhaevi suhumamiNaM // 13 // savvaMpi koDikappiyamasaMbhavaThavadhAi jaM bhave ThaviyaM / tatto tassuhasammI na hoi iha bheyago kAlo // 14 // jai tatto ahiMga khalu hoi sarUveNa kiMci to bheo / navi ajjavAsakoDImathA (mayAbamA) masmi so hoi // 15 // RECRACA5
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIviMzati || kiriyA phalasAvikkhA jaM to tIe Na sukkhamiha paramaM / tamhA mugAibhAvo logigamiva juttio sukkhaM // 16 // savvUsagavA 420 siddha sukha kAprakaraNa vittI jattha tayaM paMDiehiM jatteNa / suhumAbhogeNa tahA nirUvaNIyaM aparitaMtaM // 17 // jattha ya ego siddho tattha aNaMtA bhavakkha vizikA // 24 // |yvimukkaa| annunamaNAbAhaM ciTThati suhI suhaM pattA // 18 // emeva bhavo iharA Na jAu sannA tayaMtaramuvei / egee taha bhAvo sukkhasa| hAvo kaha sa bhave // 19 // tamhA tesiM sarUpaM sahAvaNiyayaM jahA uNa sa mutti / paramasuhAisahAvaM neyaM egaMtabhavarahiyaM // 20 // iti siddhasukhaviMzikA viMzatitamI samAptA 20 // kRtiH sitAmbarAcAryaharibhadrasUredharmato yaakiniimhttraasuunoH|| kAUNa pagaraNamiNa je kusalamuvajjiyaM mae teNa / bhavvA bhayavirahatthaM lahaMtu jiNasAsaNe bohi // 21 // iti zrIvIsI. | prakaraNaM samAptam // granthAnam 500 shlokaaH|| // 24 //
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIvizeSaNa vatyAM zrIjainapravacanasudhAsudhAdIdhiti zrIjinabhadrakSamAzramaNasUtritA vizeSaNavatI. ussehaMgulamega havai pamANaMgulaM sahassaguNaM / ussehaMguladaguNaM vIrassA''yaMgulaM bhaNiyaM // 1 // (prajJA) 30 evaM cAyaMgulao kahamaDhasayaM jiNo havai viiro| ussahaMgulamANeNa kiha va sayamaTThasaTuM so? // 2 // do solasuttarasayA ussehaMgulapamANao evaM / ahavA''yaMgulamANeNa hoi culasIimugvido // 3 // bharahAyaMgulamegaM jai a pamANaMgulaM tu niddiDaM / to bharaho vIrAo paMcasayaguNo na saMdeho // 4 // tattha jaM bhaNiyaM-ussehaMgulaM sahassaguNiyaM pamANagulaM havai taM bharahassa AyaMgulaMti, tatthimaM karaNaM-bharaho kira AyaMguleNa | vIsuttaramaMgulasayaM, ussehaMguleNa paMca dhaNusayAI, tattha jai vIsuttareNaM pamANaMgulasaeNaM120 sapAeNa dhaNuNA1-114 paMca dhaNusayANi 500 labbhAmo to egeNa kiM labbhAmo ?, AgataM sayANi cattAri, evaM jamegaM pamANaMgulaM pamANadhaNuM vA tamussehaMgulao causaya| guNaM bhavati seDhigaNieNaM, eaMceva khettagaNieNaM sahassaguNaM bhavai, kahaM 1, pamANaMgulaM ussehaMgulabAhullaM aDDAijjaMgulavikkhaMbhaM | causayAyAma, tatthAyAmo causao aDDAijjaMguleNa vikkhaMbheNa guNio sahassamussehaMgulaM havai, evaM ussehaMgulaM sahassaguNiyaM | pamANaMgulaM bhavai // bhagavaMpi baddhamANo vIsuttaramaMgulasayamAyaMguleNa aTThasaThThasaya 160 ussehaMguleNaM, tattha jai vIsuttareNAyaMgulasaeNaM pAThAntagaNi-(1) hoi pra0 (2) kAraNaM ( 3 ) bAhallaM ( 4 ) saA
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ vatyAM vanaspatyavagAhA // 2 // aTThasaTTe aMgulasayaM labbhAmo egeNaM kiM lanmAmo ?, AmavaM-egamussehaMgulaM do meM AaMgulapaMcabhAgA, savaNNiA satta paMcabhAgA, evaM bhagavao vIrassa jamAyaMgulaM. tamusseiMguleNa satta paMcabhAgA, biuNaM ca sutne maNiyaM, eyaM puNa khattagaNiyaM paDucca biuNaM, seDhi| gaNieNa satta paMcabhAgA, kaha.', ihAyaMguleNa paMcahattho bhagavaM, ussehaMgulapamANeNa sattahattho, evaM jAI bhagavao paMca AyaMgulAI | tAI satta ussehaMgulANi, evaM hatthAdaovi, tattha samaNe. sattahattho, evaM jA cauraMsapaMcagamAyaMgulaM bAhApaDibAhAguNaM 4 khettagaNieNaM paNavIsaM rUvAI, samacauraMsasattagamussehaMgulaM bhagavao bAhApaDibAhAguNaM khettagaNieNaM egUNapaNaM | rUbAiMtikAuM kiMcUNabiguNamussehaMgulAo, uNhIsAisAhiattaNao vA paNNAsaM ceva rUvAiMtikAuM viguNaM ceva bhaNNati, ahavA samacauraMsapaMcagassa ussehaMgulassa paNNAsakaraNIo kaNNo, esa mahAvIrAyaMgulassa bAhA bAhAe guNiyA gaNidayaMtikAuM paNNAsA karaNIe guNiyA jAyAiM paNavIsa sayAI 2500, eesiM mUlaM paNNAsaM rUvANi mahAvIrassAyaMgulakhettagaNiaM, | eyassa ussehaMgulakhettagaNiyAo paNavIsasayAo biguNaM / iyANiM chajja [pa] NaeNaM paccakkhaM dAijjai, tattha tAva imaM samacau|raMsaM paMca samussehaMgulaM tA imaM puNa samacauraMsaM paNNAsakaraNIyamAyaMgulaM bhagavao, tA iyANiM evaM ceva jahA ussehaMgulakaNNAo daNipphajjai tamevamAliAhaatti, evaM je ussehaMgulappamANagulANaM ussehaMgulamahAvIrAyaMgulANa ya virohAbhippAeNaM pamANavisaMvAyAidosA coiA te parihariyA bhavaMti 1 // (1) do a aM0 (2) saMcuNNiA ,
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4aa zrIvizeSaNa vatyAM CHO joaNasahassamahiaM vaNassaisarIramANamuddiTuM / taM ca kira samuddagayaM jalaruhanAlaM havai NaNaM // 5 // ussehaMgulao taM hoi gautamadvIpe zApamANaMguleNa ya samuddo / avaropparao doNNivi kahamavirohINi hojja hu~ // 6 // puDhavIpariNAmAI tAI kira sirinivAsapaumaM va jlaavgaa| titthesu puNa vaNassaiparimANAIpi hojja gaNu // 7 // jatthussehaMgulao sahassamavasesaesu ya jalesu / vallIlayAdaocciya || hAdi | sahassamAyAmao hoti // 8 // 2 ( ThA. 295) paNNattIe bhaNiyA solasahassA sihA samudassa / sacceva dIvasAgarapaNNattIe sayA satta // 9 // ussehe sattasae goamadIvA-17 6 dao jalaMtAo / uviddhA jAbaiaM tamei terAsieNa phuDaM // 10 // ussehe solasae goyamadIvAdao nibuddijaa| tahavi a Na so Na sacco taM pai buDi bhaNiyAI // 11 // kiha puNa donivi saccA jaM satta saovariM samA ceva / nihAi solasasahassiyA sihA dasa ya vicchiNNA // 12 // jIvAbhigame vuDDI jA sA taM pappa khettagaNiyaM ca / kaNNagaIe NeyaM lavaNAbhavvassa khettassa 6 // 13 // jai paMcaNauijoaNasahassAI gaMtUNa satta joaNasayAI ussehaM labbhAmo bArasajoyaNasahasse gaMtUNa goyamadIve kimussehaM labbhAmo ?, AgataM aTThAsIi joaNAI cattAlIsaM ca paMcANauibhAgA joaNassa, eyaM jaMbuddIvaMteNaM jale NibuDaM dIvassa, uvaripi ettiya ceva UsiyaM jalaMtAo addhajoaNaM ca, cauvIsa joaNasahassAI gaMtUrNa laddhaM chAvaMttaraM joaNasayaM asII ca paMcANauibhAgA joaNassa, eyaM lavaNasamuddeteNaM nibuDaM dIvassa, do kose Usio jalaMtAo, jIvAbhigame paMcANaui paMcANaui aMgulAI (1)Nu u (2) nivuijjA (3) buddhi0 -CE R ECASCAR
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIvizeSaNa vatyAM // 4 // |NigaMtUNaM solasaaMgulAI ussehavuDDI, imA puNa egarUvavuDDI, jai paMcANaui joaNasahassAI gaMtUNa solasa joaNasahassAI ussehaM | mAlavaNasya | lahAmo joaNe kiM labbhAmo?, AgataM solasa paMcANauibhAgA joaNassa, evamAyaMgulANaMpi, evaM jaMbudIvapaNNattIkaraNagAhAsu // 3 // gaNitapada | lavaNassa khettagaNiyaM puvAyariovaNibaddhaM jaMbuddIvalavaNaparirae dovi egao meleUNa addhaM ghappai, taM pNcuttrjoannshssennN| mAbhAvyaM jyotiSkaH | vikkhaMbheNaM guNijjai, puNo savvaggeNa sattarasajoaNasahasseNaM guNijjai, taA evaM AgayaphalaM bhavai / solasakoDAkoDI teNaui | koDisayasahassAI / UyAlIsa sahassA Nava koDisayAI paNNAsA // 14 // paNNAsasayasahasAI joyaNANaM bhave aNUNAI / lavaNasaMmuddasseyaM joaNasaMkhAe gaNiapayaM // 15 // eyaM ubhayaveiyaMtAo 4 // __ solasasahassaussehassa ya kaNNagaIe jaM lavaNasamuddAbhavvaM jalasuNNaMpi khittaM tassa gaNiyaM, jahA maMdarassa pavvayassa ekkArasa-18 bhAgaparihANI kaNNagaIe AgAsassavi tadAbhabvaMtikAuM bhaNiyA tahA lavaNasamudassavi 5 // Aha-solasahassiAe sihAe kahaM joisavighAo Na havai ?, tattha bhaNNai, jeNa sUrapaNNattIe bhaNiaM-joisiyavimANAI savvAiM bhavaMti phaaliamyaaiN| dagaphAliyAmayA puNa lavaNe je joisavimANA / / 16 // ja savvadIvasamuddesu phAliAmayAI lavaNa| samudde ceva kevalaM dagaphAliAmayAI tattha idameva kAraNa-udageNa mA vighAo houtti, jaMsUrapaNNattIe ceva bhaNiyaM,-lavaNammI joi| siyA uDDe lesA havaMti NAyavvA / teNa paraM joisiyA ahalesAyA muNeyavvA // 17 // taMpi udagamAlAvabhAsaNatthameva, logaDii (esA. jIvA 104 ptre)6|| satta ya sattaTThANAIesu (11-556 ) dasa kulagarA dasaTThANe (11-767) / paNNattIe bhaNiyA paNNArasa jaMbudIvassa
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIvizeSaNa vatyAM / / 5 / / **c%* (12bha0-202) // 18 // sattagahaNeNa je vimalavAhaNa pareNa te Na saMgahiyA / ANiuMjijjhiya te kulagarattaNaM jeNa kayavaMtA // 19 // paNarasa kulagarattaNaM sAmaNNAutti te'vi saMgahiyA / jattha dasaNDaM sattagamaNiattaM tattha tigamAI / / 20 / / 7 / ( bha. 298 jJA. 183 prajJA. 535 ) tiriyANaM cArittaM NivAriaM to kao puNo tersi / sunvaha bahuANaM ciya mahanvayArovaNaM samae 1 / / 21 / / Na mahavvayasanbhAvevi caraNapariNAmasaMbhavo tesiM / Na bahuguNArNapi jao kevalasaMbhUipariNAmo // / 22 / / 8 / ( sthA. 178 ma. 960 ) sutte causamayAo Natthi gaIo parA viniddiTThA / jujjai u paMcasamayA jIvassa imA gaI loe // 23 // jo tamatamavidisAe samohao baMbhalogavidisAe / uvavajjae gaIe so niyamA paMcasamayAe || 24 // ujjuyA ya egavakA duhaovakAI vinidiTThA / jujjai a ticauvakA viNA na caupaMcasamayAe / / 25 / / uvavAyAbhAvAo Na paMcasamayAuhavA na saMtAvI / bhaNiyA jaha causamayA mahalabaMdhe Na saMtAvi / / 26 / / 9 / nirahaMdA terasa patthaDAiyA auNapaNNa savvaggA / aNNe a solasAI paNNA saggA kahaM gejjhA 1 // 27 // dasa tiasahiyA ekAhiyA ya Nava satta paMca tiSNeke / naraiMdae kamo khalu osaramANo u rayaNAe || 28 || solasa dasaTTa chappaMca ceva cattAri caitra 1 avasarpiNyAM sapta utsarpiNyAM dazeti sthAnAGgatAtparya, bhagavatyAM prastutavAcanAyAM yadyapi saptoktAH tathApi 'atha ceha sthAna kulakarAdi vaktavyatA dRzyate' iti vRttipAThena niyatA vAcanA, tataH kacit 'pannarase' tyasyApi saMbhavaH, ata eva 'kvacit paMcadazApi dRzyante' iti sthAnAGgadazama sthAnavRttirapi saMgatA / 7-12 vizeSAH // 5 //
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13-15 vizeSAH zrIvizeSaNa : eko'yaM / paNNAsa patthaDA khalu sattasu puDhavIsu NAyavvA // 29 // je terasAdao kira te savvaMti guravo pabhAsAMta / boDia | vatyAM viNiggayA solasAdao te na te gejjhA // 30 // // 10 / sAmAiyacunnIe usamassa dhaNAdao bhavA satta / honti a piDijaMtA bArasa vasudevacariammi // 31 // saMkhevatthA cunnIe | satta iyare sahANubhUitti / sijjaMseNa'kkhAyA dosuvi saMpiMDiA savve // 32 // 11 / sIho sudADhanAgo AsaggIvo ya hoi aNNesi / siddho migavvaotti ya hoi vasudevacariammi // 33 // sIho ceva sudADho | jaM rAyagihammi kavilabaDuotti / sIsai vavahAre goyamovasamio sa Nikkhato // 34 // 12 / sAIapajjavasiA siddhA Na ya NAma'tItakAlammi / AsI kayAvi suNNA siddhI siddhehiM siddhaMte // 35 // savvaM sAi sarIraM Na ya NAmAimayadehasambhAvo / kAlaaNAittaNao jahAva rAiMdiyAINaM // 36 // bha. 255 savvo sAI siddho gayAi so vijjae 5 tahA taM ca / siddhA siddhI a sayA NiddiDA rohapucchAe // 37 // 13 / ukosapaMcadhaNusaya jahaNNao sattarayaNi siddhate / kummAsuamarudevaNi dehamANaM kahaM gejjhaM? // 38 // emevukosayapuvvakoDijIvisu paresu avvaM / tatto samahiyajIvIvasudevAIsu taM kiha Nu // 39 // sasarIratibhAgUNaM bhaNiyaM siddhAvagAhaNAmANaM / saMku iyAiamaraNe jahaeNamukkosae khnnu?|| 40 // jaM kira titthagarANaM jahaNNamukkosayaM ca ja bhaNiyaM / uccattaM to kummayamarudevINaM Na &| taggahaNaM // 41 // ahavA. paMcasaucciya marudevI jeNa kiMci UNA U / itthI purisehiMto ahiyA vA gAyato siddhA // 42 // | advaMgulAhiyakarA siddhajahaNNAvagAhaNA jeNaM / teNAtitthagarANaM atthi bihatthANa nivvANaM // 43 // taM kummasuyAINaM accherayatti
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIvizeSaNa | niyamA ya te a sijhaMti / teNaM aTuMgalAhiakarAvagAhaNA siddhA // 44 // ahavA''U jamuccattaM ca suttabhaNiyaM jahaNNamiyaraM ca / hA 15-16 vatyAM sAmaNNaM Na visesA paMcasayAdesavayaNaM va // 45 // // 14 / vizeSoH (pra.379)jai poggalapariyaTTA saMkhAIA vnnssiikaalo| to accaMtavaNassaijIvA kaha NAma marudevA // 46 // hojjaba daNassaINa haina aNAimittamata eva heUo / jamasaMkhejjA poggalapariaTTA tatthadhvatthANaM / / 47 // kAleNevaieNaM tamhA kuvaMti kAyapa |llaTaM / sabvevi vaNassaiNo ThiikAlaMte jaha surAI // 48 // paisamayamasaMkhajjA jeNuvavadvRti to tadabbhattha / kAyaThiIe samayA 4 vaNassaINaM parImANaM // 49 // kAyaThiIkAleNaM tesimasaMkhejjayAvahAreNaM / pillevaNamAvaNNaM siddhIviya savvabhavvANaM // 50 ||nny : paccuppaNNavaNassaINa NillevaNaM na bhavvANaM / juttaM hoina taM [na] jai accantavaNassaI Nasthi // 51 // evaM cANAivaNassaINa atthittama| sthao siddhaM / bhaNNai imAvi gAhA gurUvaesAgayA samae ||52||jii.50pr.380 asthi aNaMtA jIvA jehiM na laddho tsaaiprinnaamo| tevi aNatANatA NigoavAsaM aNuvasati // 53 // accaMtavaNassaiNovi saMti evaM phuDavi siddhammi / bhAveavvo kaha Nahu tesiM kAyaTTiIkAlo ? // 54 // savvehiM kaha va jIvehiM phAsi suamaNaMtaso samae / pattAi kahava bahuso ThANAI NAragAiNi ? // 55 // davidiyabhAviMdiya poggalapariyaTTa rAgadosAI / bhAveavvAiM kahaM suttAI evamAINi? // 56 // kaha bhaviANAIyA sapajjavasiatti desiyaM sutte / Na ya bhaviehiM virahio hohI logotti bhaNiyamiNa // 57 / / gammai je sijjhissaMti te annaaispjjvsiatti| taha bahuso suttAI siddhate desavisayAI // 58 // taha kAyaThiIkAlAdao visese paDucca kira jIve / NANAivaNassaiNojaM saMvavahArabAhariA | 4 // 59 // (jI.51) sijhaMti jettiyA kira iha saMvavahArajIvarAsIo / eMti aNAivaNassairAsIo tettiA tammi // 60 // 15 // 6252424244.1 4.28
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIvizeSaNa vatyAM |4|17-19 vizeSAH SASRAEBCARRORESEX (bha.612)dhammAipaesehiM dupaesAI jhnnnnypymmi| duguNadurUvahieNaM teNeva kahaNuhu phusejjA // 61 // ettha puNa jahaNNapayaM logate tattha logamAlihiu~ / phusaNA dAeavvA ahavA khaMbhAikoDIe // 62 // 16 / (bha. 784) vIsaimasauddese cauppaesAie caupphAse / egabahuvayaNamIsA bIyAIA kahaM bhaMgA? // 63 // deso desA | va mayA davyakhettavasao vivakkhAte / saMghAiyabheyatadubhayabhAvAovI vayaNakAle // 64 // 17 / (bha. 865) parimaMDalaM jahannaM bhaNiyaM jummaNavaDio loo| tiriyAyayasaDhINa saMkhayapaesayA kahaNuH // 65 // do do disAsu ekkekao ya vidisAsu esa kaDajummo / paDhamaparimaMDalaMte vuDDI kira jIvaloaMto // 66 // aTThasayA pasajjai evaM logassa Na parimaMDalayA / baTTAleheNa tao baDDI kaDajummiyA juttA // 67 // jai logatiriaseDhI saMkhejjapaesiyAvi vajIta / kimalogatiriaseDhI saMkhapaesA Na siddhA u||68|| evaM vA dabvaTThA jai savvA kaDajummAo kaha paesatayA / logatiriaseDhIo bhaNiyA kaDabAyarapaesA // 69 // jaivi tiriAyayAo NiyamA kaDabAyarA paesatayA / ur3AiyA kahaM to kaDajummA hoti davvatayA / // 70 // uDDAyayANa jA khalu paesadavaDhayA viNihiTThA / hoavvaM tiriyANaM tAe davyappaesatayA // 71 // paccakkhaM dAijjai seDhINaM payaraloganAlIe / davapaesaTThayayA jummavibhAge jahA jesiM // 72 // 18 koDAkoDI ayarovamANa titthaMkaraNAmakammaThiI / bajjhai ya tayaNaMtarabhavammi taiyammi niddiTuM / / 78 // taTThiimosakkeuM | taiyabhavo ahava jiivsNsaaro| titthayarabhavAo vA osakeuM bhave taie // 79 // vajjhaiti bhaNiya tattha nikAijjaitti Niyamo'yaM / tadavaMjhaphalaM niyamA aNNA aNikAiAvatthe // 80 // 19 / // 8 //
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIvizeSaNa vatyAM 20-24 vizeSAH RECESSA%ARSA (pra.484) tiriesu Natthi titthayaraNAmasaMtati desi samae / kaha va tirio na hohI ayarovamoDikoDIe? // 81 // taMpi sanikAi yasseva taiabhavabhAviNo viNiddiDha / aNikAiyammi vaccai savvagaiovi Na viroho // 82 // 20 / tirianarasammadiTThI Na baMdhaI vimANavajjamAuMti / maNuesu baMdhaicciya kammappayaDINa NibiMdu // 83 ||drisnnviseso taM | jaheha sAsANadarisaNassAvi / sammattabhaMtarayA Na ya teNAmaragaI niyamo // 84 // 21 // chevaDhe saMghayaNa sutte egidiyANa paNNattaM / kammappagaDIe kaha baMdhe udae ya taM natthi ? // 85 // saNNI a asaNNiyatti ya jaha kaaliaheudittttivaayaao| egidiyANameva saMghayaNaM Na ya visesAo // 86 / / 22 / (bha.391) mohanimittA aTThavi bAyararAe parIsahA kahaNu ? / kIsa va suhumasarAge na hoti uvasAmage savve ? // 87 // satta ya paraucciya jeNa bAyaro jaM ca sAvasesammi / maggillammi purella laggai to daMsaNassAvi // 88 // laggai paesakammaM paDucca suhumAdao guNe aTTha / tassa bhaNiyA Na suhume Na tassa suhumodaovi jao // 89 // 23 / sayarIe mohabaMdhaTThANA paMcAdao kayA paMca / aniaTTiNo chaluttA NavAdaodIraNApagae // 90 // sayarIe do vigappA sammA| micchaM samohabaMdhammi / bhaNiyA uIraNAe cattAri kahaMNu hojjAhi 1 // 91 // sayarIe paMcavihabaMdhagassa doNha udao vinnihittttho| | caurAI chaNha udao udIraNAe puNo bhaNio // 92 // eko va dova caubaMdhagassa sayarIe desiyA udayA / eko ya bicau paMca ya chaccebodIraNA dese // 93 // saga bAyarassa saMte ThANA sayarIi mohaNijjassa / bArasa uIraNAe dugatevIsAhiA bhaNiyA // 94- // saMjalaNalohacarimattibhAgasaMkhejjabhAgametIva / vaDDatassa kahaM bAyarassa ko havai saMta // 95 // jai bAyarassa bArasa
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIvizeSaNa vatyAM // 10 // kIsa NiaTTissa paMca paMDisiddhA / saMtA cauvihaNibbaMdhagassa kiha vA bhave satta 1 // 96 // saMjalaNalohacarimattibhAgasaMkhejjabhAga| metto'vi / sattAvIsovasamo bAyararAgassa kiM Na bhave 1 / / 97 / / saMjalaNANaM vasuM sayarIe uvasamo samakkhAo / majjhimakasAyamIse uIraNAIsu parikahio // 98 // dhuvamaNudhAvati mAyA dhuvA sayaM kiMci bAyarattevi / sattAvIsovasame Na tassa to saMtameko ya / / 99 / / baMdhAivihANavicittayAvi rogaMbhi bhesajovamayA / pariNAmavicittattaNabhAvAo jujjae savve // 100 / / 24 / bhaNiyaM sutne chinnaM coddasa puvvimmi paDhamasaMghayaNaM / tammi a avaTTamANe savbaddhaM kaha gao vairo ? / / 101 / / na ya bhaNiabhiyaM vairo savvaTTamito na sutaNiddivaM / teNa tamanArisacciya phuDaM ca NANuttaravimANaM / / 102 / / 25 / gAI egantA javamajjhA satta titthavoccheyA / aNNesiM palitapayA ekekagadutiduvekekA / / 103 / / 26 / (pra.391) sutte vibbhaMgassavi parUviaM ohidaMsaNaM bahuso / kIsa puNo paDisiddhaM kammappayaDIha pagayammi ? // 104 // vibhaMgevi hu darisaNa sAmaNNa visesa visayato sutte / taM tA visiTTamaNagAramettatA'vahivibhaMgANaM // 105 // kammappayaDI mayaM puNa sAgAreyaravisesabhAvammi / Na vibhaMgaNANadaMsaNavisesaNamaNicchitattaNao / / 106 / 27 / samucchimoragANaM kAo joaNapuhuttamukosaM / taM ca Nava jAva bhaNiyaM bArasa AsAliyAkAo // 107 // avagAhaNAavasare mANaM Niddisa jeNa tasseva / to bhaNNai taM mottuM sesANaM joaNapuhuttaM // 108 // 28 // hoU devakayA cIsAisayabAhirA kIsa / pAgAraMburuhAi aNaNNasarisAvi logammi / / 109 / / cocIsaM kira NiyayA te gahiA sesayA aNiyayati / suttammi Na saMgahiA jaha laddhIo visesAo // 110 // 29 // 25-32 vizeSAH // 10 //
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizeSAH zrIvizeSaNa hai| (sUrya. 29. bha. 577) vaTTacchedo kaivayadivase dhuvarAhuNo vimANassa / dIsai paraM na dIsai jaha gahaNe pavvarAhussa // 111 // vatyAM accattheNa hi tamasA bhibhUya teja sasI visujhaMto / teNa Na vaTTaccheo gahaNe u tamo u tamabahulo // 122 // 30 / (jI.379sUrya 263) addhakaviTThAgArA udayatthamaNammi kiM na diisti| sasisUrANa vimANA tiriakkhettaTThiyANapi // 113 // // 11 // uttANaddhakaviTTha peDhe kira taduvariM ca pAsAo / baTTAleheNa tao samavaTTa dUrabhAvAo // 114 // 31 / tiriaDhio mayaMko rAhuvimANovari Dhio kahaNu / uvari khaMDo dIsai hevA khaMDo kahaM Na bhave // 115 // AIi kAlapakkha-18 |ssa uvarimAraddhamakamai caMdaM / jaM teNa Najjai phuDaM heTThA rAhU na caMdassa // 116 // heTThA tamaso sUro jaM kira puvyAvari Dio somaM / | bhAsai ya teNa dIsai uvari khaMDo dupakkha'vi // 117 / / 32 cauraMgulamappattaM desUrNa joaNaM tayaddheNa / kaha rAhuvimANaNa sasiNo chAijjai vimANaM? // 118 / / sabve gahaNakkhattA ravi-13 &sasimajhammi aha ya gahaNammi / vaccai rAhuvimANaM sUravimANassa heDeNaM / / 119 / / jaM gahavimANamANaM ravisasimajjhammi jaM ca gahabhagaNo / ussaggavihiamettaM suammi tamaso'pavAo a||120 // 33 / ___kaha va dasuttarajoaNasayabAhallammi joise khatte / jaMbuddIvAINaM mAejja gaNijjamANamiNaM? // 121 / / (jI. 334) koDAkoDI AI saNaMtaranti maNNaMti kei thovayarA / aNNe ussehaMgulamANa kAUNa tArANaM // 122 // 34 / ma kaha hoti samahiAI carimAJcarimappaesarAsIo / davvAI kaha va jujjai dabbuvayAro paesesu // 123 // ujusuttAimayahAmidaM paippaesamiha dabbapaDibattI / desappaesabheo jaha vA dhammatthiyAINa // 124 // 35 / ACCCCCORRECIPS
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ 37-40 vizeSAH zrIvizeSaNa davidiyAi solasa jassANuttarasurassa esAI / so vaccai micchattaM kahaNNu ArAhaNA tassa ? // 125 // NaNu kammapayavatyA DiyamayaM sammaddiTTI Naro NarAuMpi / baMdhai to egaMtoNa tassa micchattagamaNammi // 126 // micchodayamettAo kAvA'NArAhaNA // 12 // 1jao tivihA / ArAhaNA jahaNNAiyA tadaMbbhantaro so a|| 127 / / 36 / 1. ussehaMgulamANeNa viNhuNo sayasahassamusseho / merummi pamANaMgulamANeNa kahaM kama kujjA? // 128 // kaha vA sohammattha ca ghaTTae uDuvaraM vimANaM so / saMgamayasItAta va taM ca kahaM viNhukAlammi ? // 129 // merummi kamo uDughaTTaNaM ca suimettayaM Na suttANA / hojja va saMcaramANaM vimANamuDusanniyamadoso // 130 // 37 / cakviMdiassa visao jaM joyaNasayasahassamabbhahi / viNhucciya NidarisaNaM tatthavi keI pabhAsaMti // 131 // 38 / / aha ya pamANaMgulao sIAlIsAya samairegehiM / bhaNiyaM udayatthamaNa dIsai sUro sahassehiM // 132 // evaM jaMbuddIve va pokkhare mANusuttarAsanaM / lakkhehiM ekavIsAe dIsai samayAiregehiM // 133 // cakviMdiyassa tamhA visayapamANaM jahA sue bhihiyaM / AussehapamANaMgulANamekkeNavi Na sajhaM // 134 // (pra.301) suttAbhippAo'yaM payAsaNijje a na uNa apayAse / / ArisamAyaMgulao ahiyaM lakkhaM Na sesIha // 135 // Na sadehavisesahi iyarA viNDaM na jujjae daTuM / jamaNegasahassaguNaM pecchaMti 4 NarA sdehaao|| 136 // 39 / / saMtijiNassuccattaM cattAlIsa dhaNUNi bhaNiyAI / satteyAlIsa aNNehiM puNo paNIyAI // 137 ||40||nnmisuvvesu hariseNapaumaNAmA havaMti do cakkI / NamiNamiNo a majjhe jayaNAmo jiNamae bhaNio // 138 ||nnmisubbyNtre paumaNAmahariseNa // 12 //
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIvizeSaNAda cakkiNoti dube / jayaNAmA ya mimi aNNehiM pakappiyaM eyaM // 139 // tiNha mahApaumAINa vIsa paNNarasa bArasa dhnnuunni| 41-45 vatyAM bAvIsavIsacauddasa dhaNUNi uccattamaNNesi // 140 ||nn visaMvayaMti paDhamaM uccattAINi teNa sapamANa / vighaDaMti jiNehiM samaM vizeSAH | bIyAdesammi to vajjo // 141 // 40 // // 13 // baMdhisayabIyabhaMgo jujjai jai kiNhapakkhiyAINaM / to sukapakkhiyAI paDhame bhaMge kahaM mejjhA // 142 / / pucchANaMtarakAlaM paipaPDhamo sukkapakkhiyAINaM / iyaresiM avasiTTha kAlaM pai bIao bhaMgo // 143 // 41 // (bha. 929) paTThavaNasae sa kiNhu hu samAsao vaNNio u caumbhaMgo / kahava samajjiNaNasae gamaNijjA atthao bhaMgA // 144 // paTThavaNalasae bhaMgA pucchA bhaMgANulomao vaccA / kammasamajjiNaNasae bAhullAo samAojjA // 145 // 42 // (bha. 941) | appaDilehAIsu a NavaNha bhaMgANa saMbhave satta / uvahissa ya uvaghAyaryA puNaruttA kIsa NiddiTThAH // 146 // pagaDA dagatIrAisu | pacchittAdesabahulayA kIsa / tesiM tiviho ya kahaM pUrai kappo apuNarutto? // 147 / / do kira samANarUvA bIya taia abhitaratti | NAbhihiyA / jaha pacchittavasAo purisANaM meyasaMyogA // 148 // AesavisesA kira ubaghAyA uvahiNo tahA kappo / tesiMti jahA sutte paNNarasANaMtarA siddhA // 149 / / ekammivi avarAhe pariNAmavisesao jao bahudhA / to tayaNuvattio cciya pacchittAdesabAhullaM // 150 // // 43 // 18| // 13 // 1 saMghAyA. 2 paDagA. 3 bahumA, ACCORREARSASAR
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIvizeSaNa vatyAM // 14 // taiyAe ThavaNAe paDhamabIyANa saMbhavo NiyamA / emevArUvaNAe paDhamayaviiyAhiM kiM kajja? // 151 // carimAe vA tihaMpi | saMbhavo tehavi bohaNatthaM ca / suhagahaNatthaM ca tahA carimAe tadabhihANaMpi // 152 // 44 // (nandI. 134) keI bhaNaMti jugavaM jANai pAsai ya kevalI niyamA / aNNe egaMtariaM icchaMti suovaeseNaM // 153 / / aNNe Na ceva vIsuM daMsaNamicchati jiNavariMdassa / jaM ciya kevalaNANaM taM ciya se darisaNaM viti // 154 // jaha kira khINAvaraNe desaNANANa saMbhavo Na jiNe / ubhayAvaraNAIe taha kevaladasaNassAvi // 155 // desaNNANovarame jaha kevalaNANasaMbhavo bhnnio| desaiMsaNavigame taha kevaladasaNaM hou // 156 // aha desaNANadaMsaNavigame tuha kevalaM mayaM nnaannN| Na mayaM kevaladaMsaNamicchAmittaM NaNu taveyaM // 157 // desaNNANAbhAvo ha ya kasiNavisayaliMgaliMgittA / juttaM jiNammi eyaM Na u kevaladasaNAbhAvo // 158 // ahavA Na ceva desaNNANAbhAvo jiNammi, kiM kjjN?| jANAi jiNavariMdo tesi visae aparisese // 159 // tahaviya na paMcaNANI bhaNNai samayammi mA hu hojjAhi / kevalaNANAkasiNappasaMgadoso jiNiMdassa // 160 // puNNe mahAtalAe Natthi pabhRtaM (puhutta) tadaMtavattINaM / jaha sesatalAgANaM jiNammi taha sesaNANAI // 161 / / ahavA jaha saMtANavi gahatArAINa dinkrnbhude| na puhuttamevamaNNaNNANANaM kevlbbhude| // 162 // ahavA khaovasamiyattaNeNa chaumatthabhAvavattINi / kevalaNANaM khaiyaM jeNa jiNe saMbhavo tassa // 163 // kevaladasaNameva (u) chaumatthe Natthi taM jao khaiyaM / jai taM Nasthi jiNammivi to kattha tayaM gaheavvaM ? // 164 // chaumatthammi jiNammivi natthI 1 bhavaNAe. 2 sambhAvo. 3 maiboha. 4 bhAvA. 5 jANai jeNa jiNiMdo. 6 asese'pi. 7 vatthINaM. // 14 //
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ 45 zrIvizeSaNa vayAM 4%ASSESEX savvaheva taM Natthi / siTTha cauviappaM ca dasaNaM sAsaNe bahuso // 165 // Aha Nau savvasocciya kevaliNo Natthi dasaNaM kiMtu / | NANaMti dasaNaMti a ekaM citra kevalaM tassa // // 166 // jai egattaM doNhavi tA egayarovaogayA juttA / iyarA phuDamaNNattaM puNa- vizaSaH | rutta niratthayA vAvi // 167 / / patteyAvaraNattaM kaha vA baarsvihovogttN| sAgArANAgAraM siddhANa ya lakkhaNaM kaha Nu // 16 // | NANassa jANiavve visao jai saNassa dadRbve / juttaM te' iharA puNa lakkhaNavehammamAvahaNaM // 169 // ahavA jai NANeNavi dIsaha | Najjai ya daMsaNeNAvi / evaM khuNANadaMsaNaparUvaNA kappaNAmettaM // 170 // evaM ca sesadasaNaNANANavi NAma pattamegattaM / siddhANi | a patteyaM dasaNaNANANi samayammi // 171 // kaha vA jiNeNa bhaNi doNNi ahaM NANadaMsaNavAe / somilapucchAe jai daMsaNaNANA NamegattaM // 172 // Aha--jaitocciya jIvANaM aNAI ( naNNAI ) teNa tesimegattaM / bhaNNai to sesANavi NANANaM pattamega | // 173 / / tAiMpi jIvabhAvANaNNAI je ya sesayA bhAvA / aNNo'NNaliMgabhiNNA khaovasamiyAdao paMca // 174 // sai jIvANaNNatte NANattaM tava mayaM aho tesiM / Na mayaM kevaladasaNaNANANaM evmicch| te // 175 // jaha jIvANanANaM NANataM sesabhAvabheyANaM / taha jIvANa'NNANaM NANattaM kevalANaMpi // 176 // aha bhaNiyaM ca jiNamae jANai pAsai a kevalaNNANI / Navi saNatti tamhA | NANaM ciya daMsaNaM tassa // 177 // bhaNNai jahohiNANI jANai pAsai ya bhAsiyaM sutte| Na yaNAma ohidasaNaNANegattaM taha imaMpi // 178 // jaM pAsaittha bhaNiyaM tamhA taM daMsaNeNa ghettavvaM / jeNe visesiyameaM paNNavaNadasAisuttesu // 179 // khINe pNcvih-18|||15|| 1 to. 2 Aha jao jIvANaM NAi. 3 daMsaNitti. 4 jANa,
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIvizeSaNa vatyAM // 16 // |mmivi NANAvaraNammi jANai jagati / pAsaha ya daMsaNAvaraNavippaNAsammi savvaNNU // 180 // maiNANA aNatthaMtarabhUyasva cakkhudaMsaNasseha / jaha daMsaNovayAro jutto taha kevalaissAvi // 181 // bhaNNai cakkhudaMsaNamaiNANattammi kolabheyakayaM / jaM jattha daMsaNaM tattha Natthi kAlammi nANaM tu // 182 // jai vA jugavaM cakkhudaMsaNamaiNANavisayayA hojjA / to jugavaM chaumatthe'vi hojja uvaogadugamevaM // 183 / / tamhA acakkhudaMsaNamiha daMsaNamiTTamoggahehAo / savvattha avAo dhAraNA ya suddhaM maiNNANaM // 184 // Aha kimoggahametaM Na daMsaNaM hoi sesayaM NANaM / bhaNNai egasamaio jamoggaho Novaogo u || 185 || aMtomuhuttamettaM uvaogo Niamio jao sutte / tamhA daMsaNakAlo siddho phuDamoggahehAo // 186 // jaha sesaNANadaMsaNaNANattaM taha jiNammi kimaNi 1 / NANattaM kevalaNANadaMsaNANaM salakkhaNao // 187 // NANaM vattaM daMsaNamavvattaM bhaNai desiyaM samae / to NAH NadaMsaNANaM jiNammi savisesaNaM juttaM // 188 // bhaNNai kevaladaMsaNamavvattaM jeNa hojja ko heU ? / jai NANAMo aNNaM vattaM ca havejja ko doso ! // 189 // jaha savvaM viSNeya nANeNa jiNo'malaM vijANAra / taha daMsaNeNa pAsai NiyayAvaraNakkhae samma // 190 // jesimaNi daMsaNamaNNaM NANAhi jiNavariMdassa / tesiM na pAsai jiNo savisayaNiyayaM jao nANaM // 199 // jaha | pAsai taha pAsau pAsai so jeNa daMsaNaM taM se / jANaha a jeNa arahA taM se NANaM niuttanvaM // 992 // jaM kevalAI sAI apajjavasiyAI do'vi bhaNiyAIM / to ciMti keha jugarva jANai pAsai ya savvaSNU / / 193 // iharAINihaNatte micchAvaraNakkhaAttavi jiNassa / 1 nANaM tamiha 2 NANAo a aNNaM. 3 jANei. 4 te 5 tighettavvaM, 45 vizeSaH // 16 //
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ .45 zrIvizeSaNa iyareyarAvaraNayA ahavA NikAraNAvaraNaM // 194 // taha ya asavaNataM asavvadarisaNattagappasaMgo y| egaMtaviAga jiNassA vatyAM vizeSa: | dosA bahavihIyA // 195 // ThiikAlaM jaha sesadasaNaNANANamaNavaogevi / diTTamavANaM taha Na hoi kiM kevlaannpi| 195 / / / tullevi NANadaMsaNasambhAve kiha Nu jugavauvaogo / chaumatthassANidro idrovi jiNassa duviho'vi? // 197 // svvkkhiinnaavrnnii| aha maNNai kevalI Na chaumattho / to jugavamajugavapi ce uvaogavisesaNaM tesi // 198 // desakkhae ajutta jugavaM kasiNobhao| vajogittaM / desobhaovaogo puNa Iya paDisijjhae kIsa ? // 199 // ahaNevesa u gheppau jaha chaumatthassa taha jiNassAvi / dohavi uvaogANaM egassa ya egasamayAmma // 200 // to bhaNai eva.micchA ubhayAvaraNakkhaotti kevlinno| uvauttassegayare jeNagayarassa AvaraNaM // 201 // bhaNNai bhiNNamuhattovaogakAlava to tiNANassa / micchA chAvaTThAsAgarovamAI khaovasamA || 202 // aha Navi evaM to suNa jaheva khINatarAio arahA / saMtIya aMtarAiyakhayammi paMcappayAmmi // 203 // sayaya Na dai lahai va muMjai uvabhuMjaI ya sabannU / kajjammi dei lahai a bhuMjai a taheva eyammi // 204 // deMtassa labhaMtassa va bhuMjaMta# ssavi jiNassa esa guNo / khANaMtarAiyatte jaM se vigdho Na saMbhavai // 205 // uvauttassemeva ya NANammi va dasaNammi va jiNa|ssa / khINAvaraNaguNo'yaM jaM kasiNaM muNai pAsai vA // 206 // to bhaNai kevalANaM patto iyareyarAvaraNadoso / bhaNNai cauNA|Nissavi sa eva doso samAvisai / / 207 / / evaM viNAvi NAmaM kAraNamuppAyavigamayA pattA / evaM ca sai viNNANubbhavo kaha Nu // 17 // 1 sesaM. 2 ya. 3 maNNasi. 4 va. ya. 5 puNAi pa. 6 eyayaro, 7.0sa ya. 8 vigghe vigdhaM.
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIvizeSaga vatyAM // 18 // siddhANaM ? // 208 // jugavANuvaomitte buccara cauNANiNo viNA heuM / viganupayaM jaha taha jiNassa jaha hojja ko doso ? | // 209 // ahavA khINAvaraNe jiNammi nnikaarnnaavrnndoso| Na u jujjai chaumatthe saMtAvaraNetti te buddhI || 210 // bhaNNai chaumatthassavi NAgayarovaogabhAvite / saMte'vi khaovasame sesAvaraNaM na saMbhavai / / 211 // jeNaM jayA ga jANai NUNamuSNaM tadA tadAvaraNaM / adha saMteNa Na jANai micchAvaraNakakhaovasame / / 212 / / evaM jaM jaM kAlaM uvaujjai jammi 2 NANammi / taM taM kAlaM jutto tassAvaraNakkhaovasabhI / / 213 || ThiikAlavisaMvAo nANANaM Navia te cauNNANI / evaM sati chaupattho asthi Na jai daMsaNI samae // 214 // pAsanto gavi jANai jANaM va Na pAsaI jaI jigiMdo / evaM Na kayAivi so savvaSNU savvadarisI ya // 215 // jugavamajANato'vihu cauhivi NANehiM jaha cauNNANI / bhaNNai taheva arahA savvaSNU savvadarisI ya // 216 // tulle ubhayAvaraNakUkhaya|mmi pubvayaramubbhavo kassa ! | duvihuvaogAbhAve jiNassa jugavati coei // 217 // bhaNNai Na esa niyamo jugavuppaNNesu jugameveha / hoyavvaM uvaogeNa ettha suNa tAva ditaM // 298 // jaha jugavuppattIivi sutte sammattamaisuyAINaM / Natthi jugavovaogo | satresu taheva kevaliNo // 219 // bhaNiyapi ya panattipaNNavaNAIsu jaha jiNo samayaM / jaM jANai gavi pAsaha taM aNurayaNappabhAga // 220 // ivasahamatuppaccayalovA taM viMti kei chaumatthoM / aNNe puNa paratitthiyavattavyamipi jaMpati // 221 // jaM chaumatthAsssohiyaparamAvahiNo visesiDeM karmao / Niddisai kevalitteNa tassa chaumatthayA natthi / / 222 / / Na ya pAsaha aNumaiNNo 1. 0 pAo, 2 puNa. 3 to, 40 matthe 5 bohi. 6 kamaso, 7 maNNe 45 vizeSaH kevala jJAnadarzana tadupayoga vizeSaH // 18 // 2
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ C . // 19| | payoga zrIvizeSaNa chaumattho mottu ohisaMpuNNaM / tatthavi jo paramAvahiNANI tatto'vi kiM nUNo ? // 223 // te do'vi visaseu aNNo chaumatthakevalI 11.45 vatyAM ko so / jo pAsai paramANu gahaNamihaM jassa hojjAhi // 224 // tesi ciya chaumatthAiyANa maggijjae jahiM sutte / kevala vishessaa| tU saMjamasaMvaravaMbhAIehi nivvANaM // 225 // tiNNivi paDiseheuM tIsuvi kAlesu kevalI tattha / sijhiMsu sijjhaI yA sijjhissai yAvi kevala jJAna darzana taduNihiTThA / / 226 // evaM visesiyammivi paramayamegantarovaogotti / Na puNa jugabovaoge paravattavvAtti kA buddhI ? // 227 // aNNaM ca imA gAhA samae siddhAhigAraparipaDhiyA / phuDaviaDatthaM sAhai jiNassa egataruvaogaM / / 228 // NANammi daMsathami ya etto vizeSaH egatarayammi uvauttA / savvassa kevalissA jugavaM do natthi uvaogA // 229 // siddhANavi egayarovaogavattittaNaMti taIe se / 81 puvvaddheNaM siddhaM atthau pacchaddhamiha tAva // 230 // paravattavvamiNati ya bhaNijja evaMpi koi taMNa bhave / paNNattIeN visesiyabAmeya jamhA NiyaMThesu / / 231 / / uvaogo egayaro paNuvIsaime sae siNAyassa / bhaNio viaDattho'vi ya chaThu se viseseuM // 232 // paNNavaNAcarimapae bhaNio siddhovi suddhanANIhiM / sAgAre uvautto sijjhai jaha tattha gaMtUNaM // 233 // aha bhaNasI a savvaM ciya sAgAraM se ao adosotti / to siddhalakkhaNaM kaha bhaNiyaM sAgAraNAgAraM // 234 // evaM phuDaviaDammivi sutte savaNNubhAsie siddhe / kaha tIrai paratitthiyavattavyamiNati vottuM je? // 235 / savvattha muttamatthi ya phuDamegayarovauttasattANaM / ubhaovauttasattA sutte vuttA Na katthaIvi // 236 // kassaivi NAma katthai kAlaM jai hojja dovi uvaogA / ubhaovauttasuttANa 4 // 19 // 1 varamaya.2 eI.30mevaM.4 samae, MORROCAR AMT. COCOLA5 %
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIvizeSaNa vatyAM // 20 // suttamegaMpi tA hojjA // 237 // duvihANaM ciya jIvANa bhaNiyamappabahuyaM sasamayammi / sAgAraNagArANa ya na bhaNiyamubhao 45 | vauttANaM // 238 // jai kevalINa jugavaM uvaogo hojja to ( bhave) evaM / sAgAraNagArANa ya mIsANa ya tiNhamappabahuM // 239 // x vizeSA | ahavA mai chaumatthe paDucca suttaM Na NAma kevaliNo / tapi Na jujjai jaM sabasattasaMkhAhigAro'yaM // 240 // kAuM siddhaggahaNaM : kevalajJAna darzana tadubahuvattavbayapaesu savvesu / iha kevalamaggahaNaM jai te taM kAraNaM vaccaM // 241 // ahavA visesiyaM ciya jIvAbhigamammi etamappabahuM / payoga | duvihatti savvajIvA siddhAsiddhAdiyA tattha / / 242 // siddhagaiMdiyakAe joe vee kasAyalesA ya / NANuvaogAhAraga bhAsA ya vizeSa: | sarIra carime ya // 243 // aMtomuhuttameva ya kAlo bhaNio taovaogassa / sAIapajjavasiotti patthi katthai viNidivo // 244 // jaha siddhANa'iyANaM bhaNiyaM sAIapajjavasiyattaM / taha jai uvaogANaM havejja to hojja te jugavaM // 245 // kassa va NANumaya miNaM jiNassa jai hojja do'vi uvaogA / YNaM na si haoNti juga jao nisiddhA sue bahuso // 246 // Navi abhiNivesabuddhI | amhaM egavarovaogammi / tahavi bhaNimo na tIrai jaM jiNamayamaNNahA kAuM // 247 // mottUma heuvAyaM AgamamettAvalaMbiNo ho / | sammamaNucintaNijja kiM juttamajuttameyanti ? // 248 // ahavA Na sabbasocciya savvaM jiNamayamaheuyaM bhaNiyaM / kiMnu aNuatta|mANo aNNattaM heuo bhaNai ? // 249 // 45 // | jeNa kira sukkabIesu novalambhanti jIvaliMgAI / to ke bhaNati bIA joNinbhUyA Na sajjIvA // 250 // bhaNNai jaha savannU- // 20 // 1 keI NAvi ( NAo)
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ 46 vizegaH bIjasajIvatvacarcA zrIvizeSaNa + vaesao jIvaliMgarahiyAvi / gheppai mahI sajIvA taha vIA kiM na gheppaMti ? // 251 / / AyArappaNihIe taNarukkhasabIagA vatyAM sajIvatti / sabiyAicittamaMto chajjIvanikAya akkhAyA // 252 // aNNesuvi suttasu kAuMpi vaNapphaIsu No biieN| AvassakAi eK bhaNai sajIvatti siddhatthaM // 253 // bhaNi paNNattIe bIajIvANamAumukkosaM / vAsA ti paMca satta ya sayammi phuddmekvii||21|| sammi // 254 ||nn ya saMvaccharamacchati tAva ekaMpi jeNa nIlAI / sukkANavi sajIvattamatthi tamhA dhuvaM siddhaM // 255 // Aha jaha'ggAINaM sukkANamaceaNataNaM siddhaM / saibihu bIyakAe taheva sukkANa AiNaM // 256 // sukkA bIA Na dIsai visesammittamaMkuruppattI / Na u sukkaggAINaM teNa sajIvAI bIyAI // 257 // jai vA NijjIvAI to kimagammAI saMjayaja| Nassa / majjahiraNNAINa va na aNNadosubbhavakarAI // 258 // joNitti pariharijjati aha maI Na ya sajIvadosAo / sAvi sajieyarA vA puNovi te ceva do dosA // 259 / ahavA tasajoNINaM kula(phala)gorasavaMjaNodaNAINaM / etto parihAro te gurutariyA | jaNa tajjoNI // 26 // accitteyaramIsattaNammi joNI ya jIvaNiyamo ya / saccitteyaramIsattaNammi joNI u saccittA R // 261 // joNImettatthe vA bIyANaM ceva juttamaggahaNaM / duguNekachaDANaM ca taMdulANaM kimaggahaNaM ? // 262 / / kukkusapiTThAINaM taha tiguNukkaDataMdulANaM ca / kimaNihatANa'ggahaNaM porisikAle aIyammi? // 263 // mottuM dehAvayave jaha dehAvayavamANamAvisai / gharakoiliyApucche chinnaM patteyapattaM vA / / 264 // taha kira sabIakAo samohao hojja dehadesa'vi / acchejja kiMci kAlaM to 2 (NAo) 3 bIo 4 mAlAI 5 Na bIja.6 emitta7 Nahu 8 sajIvANa 9 jaNNAiniviNNe 10 taha taha 11 NihiNo te gaha. // 21 //
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ vatyAM // 22 // zrAvizapaNa | piTThAINamaggahaNaM // 265 // pacchittaMpi ya tullaM bahuso bIahariovarohammi / digNaM Na ya taM jujjai jai NijjIvAI bIyAI 8 // 266 // Aha aNegaMto'yaM pacchittasa maggaNA sajIvammi / jai palamajjAIsuvi dIsai pacchittasAhammaM // 267 // bhaNNai mayA vizepeH bIjasajI| ya dosA jaha majjAIsu taha Na bIesu / dIsaMti kei dosA sajIvattaM pamottUNaM // 268 // ahava maI pacchittaM aNavatthAvAraNattha vatvacacoM 81 meyaMti / piTThAINaM gahaNaM Na hojja to savvakAlaMpi // 269 // hojjA va kANivi jai tava sajIvAiMpi sukkabIyAI / to tappa riharaNatthaM jujjejja va sesaparihAro // 270 // jamhA puNa savAI nijjIvAI ca sukkabIyAI / teNAjuttaM vajjaNamaNavatthAvAraNatthaM PIbho ! // 271 // ahava mai sukkavIe gaNhaMto mA kayAI NIle vi / geNhejja taMpi to tappasaMgaviNivAraNamiNati // 272 // evaM 8| to sukANaM mUlAINaMpi juttamaggahaNaM / mAippasaMgadosA sajjIvAipi geNhejjA // 273 // ko vA'bhiNiveso te jeNecchasi jiNa mayaM satakAe / Na ya juttaM takkAe savvaNNumayaM Nisehetu // 274 // Aha phuDaM ciya bhaNiyaM NaNu paNNavaNApae visaseu / joNImattaM bIyaM Na sajIvamimAe gAhAe // 275 // joNibhRe bIe jIvo vakkamai so a aNNo vA / jovi ya mUle jIvo so'vi a patte paDhamayAe // 276 // bhaNNai sai joNIe saccittAcittamIsabhAvammi / jai joNI sajjIvaM va hojja bIatti ko doso ? // 277 / / sambhAve sArikkhe vasuMdharAIsu jIvadehatte / samaIyasaMbhavAisu bhRasaI buhA beMti // 278 // joNImbhUyaM bIyaMti jamuttaM tattha bhUya. // 22 // saddo'yaM / jIvatte sArikkhe sambhAve vA smaaujjo!|| 279 // joNibbhUyaM jassa u joNIbhUyaMti jati jIvatte / joNI ceva sarUvaM 1 matteNi sajIvattaM. 2 taM. 3 piMDAINa ARATRA
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizeSaH joNibbhUyaM tu vA bii|| 280 // aphuDa liMgatAo joNIsarisatti vA sajIvapi / Na u joNImataM ciya joNIbhUtaM cayai bIja vatyAM // 281 // joNI vijjai jassa u joNIbhUyati esa sambhAvo / je bhaNiyaM niruvayaM sajIvamiyaraM va hojjAhi // 282 // jIpa ya *vIjasajI 18 so va'NNo vA tassattho'yaM gurUvaeseNaM / sotti sa evAno'viya jIvo jo tattha saNNihio // 283 // jai gAma kiha va pariNayajIvaM // 23 / vatvacatroM livIyaM haveja to aNNo / niruvahae uvavajjae pauparihArasAmatthA // 284 // ahavA paccaviUNaM sa eva jIvo puNo'vi tNbiiy| pajjavirohaNakAle evaMpi kayAi hojjA hi // 285 // jaM puNa NijjIva ciya sukkabiyaM nniccmymnnegNto| vAsAi satta bhaNiya jeNAU tesimukkosaM // 286 // mUlaM jIvo so jeNa vI dehaM taiya viNimmaviyaM / aNNeNa vA jeNa tayaM virohakAle pariggahiraM | // 287 // so kira paDhame patte vaccai aNNa ya so va sesAI / NityattayaMti mUlAiyAI jIvA kameNe // 288 // NiruvayaMpi hu vakaMtajIvi hojja kiMci bIyaM tu / taM aisaiNo jujjai NijjIvamiNati pAuM je // 289 // aNaiMsaINa puNAi NiruvaharAI | havaMti bIAI / ThiikAlabdhatarato ghetavvAI sajIvAI // 290 // bakaMtajIviyA patthivAdao saMti Na ya asatthahayA / juttamajIvA jAuM jaha Niraisayassa taha bIaM // 291 // 46 // hatthiNApuri somappabhaputto sejjaMsa jAisaMbharaNa | vasudhAradANaghosaNa havai ya puphoghavAso a||292|| amyklsaabhiseo| rassisamuddharaNajuddhasAhijja / maMdararavipurisANaM suviNaM diDaM tihiM jahi // 293 // paDilAbhie jiNavare rAyarisIetti jinn-14|| 23 // 1 joNIbhUyaM haSai jamdA 2 caiyaM 3 sukatrIya nivvasayamaNe egate-NiccamaNNaya. 4 deyaM 5 par3hamaM pattaM 6 NeyA 7 0 isaeNa
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIvizeSaNa . vatyAM 47 vizeSaH RSabha zreyAMsa bhavAH // 24 // varasagAse / sejaso cciya sAhai aTTha bhave sAmiNA samayaM // 294 // jaMbuddIvuttarakurusaNa (sura) daMsaNa mihuNa jAisaMbharaNaM / taha IsANasirippabhavimANalaliyaMgao devo // 295 // devI sayappabhA'haM surajjai parihANi pucchaNA kahaNaM / jaMbuddIve ahayaM avara| videhe ahesIya // 296 // vijayammi gaMdhilAvaiveyaDDe dAhiNillaseDhIe / gaMdhArajaNavayammI gaMdhasamiddhe puravarammi // 297 // aibalaputtA saiyabalaputto rAyA mahAbalo NAma / saMbhinnasoyamaMtI saDDho'macco ye saMbuddho // 298 // naTTammi sayaMbuddhAvabohaNaM gIyavilaiyAIhiM / rasabhaMga kova saMbhinnasoya vAe jio so ya // 299 // TiTTibhi-rayaNAgara-kAka-jaMbu-iMgAladAhagAIhiM / ai-18 | balasuradasaNabhaddasAlasaMbohasAraNayA // 30 // hariyaMdadevakurumaI kurucaMdAmaccadevasaMboho / naMdaNa amiajasAmiateyakahaNamAsasesAU // 301 // saMvaraNa maraNa devo ihati naMdIsarAgamo cayaNaM / devassaI tuha majjhavi jaMbuddIve videhammi // 302 // vija-18 yammi pukkhalAvaI nAme NayarIi puMDaragiNIe / NivavairaseNa guNavai dhUyA'haM sirimaI jAyA // 303 // jaikevaladevAloya jAisaMbharaNamANave icchA / dhAI pucchaNakahaNaM dhAyaisaMDammi pubaddhe // 304 ||nndiagaame NiNNAmiyattahaM maMgalAvaIvijae / aMbaratilaga-yugaMdhara saMvaraNa suravarAgamaNaM // 305 // saNiANa maraNa devI savimANa jugaMdharAhigamaNaM ca / cayaNamihaM cittapaDA dhAI | NayaNa NiattA ya // 306 // nivasamudaya NayaNAgama kahaNaM dha vayarajaMghasaMbharaNaM / NivakahaNa jaMbudIve salilAvaivIyasogAe | // 307 // jiyasattumaNoharikekaINa ayalo bibhIsaNovi suyA / NivamaraNadevidikkhA saMgArA laMtagasuro'haM // 308 // niggama 10saNaMmi mihuNeNa 2 sutthaNaM 3 bhattA 4 va 5 AikvajatAmi06. io 7 0tti aha FVERSARBAR // 24 //
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSezaNavattI / / 25 / / NabhIsaNa maraNamayala saMbohaNaM va dikkhA ya / maraNasirippahala liaMgayattaNaM laMtagANayaNaM / / 309 / / sattarasaNhayameyaNaM aTThArasamo viNIyapuvyotti / dANaM pANigrahaNaM pUialohaggale NavaNaM ||310 || NivalogaMtiabohaNa pukkhalasAlA bhiseasuyajammaM / Naravaiviroha pesaNa saravaNa pariharaNa Niva paDaNaM / / 311 / / sakkAra gamaNa saravaNa sAgaraseNa muNisaNadANaM ca / veraggaputta vArsegharajoga maraNaM ihaM jamma | / / 312 || sohammagamaNa cayaNaM vatthavar3a pahuMkarAe duNDaMpi / bhisaseTThisuabhayaghosa kesavANaM ime mittA / / 313 / / NivaseTThisatthacAhAmaccasuA rogamoaNA jaiNo / sAmaNNamaccuasurA cayaNaM pucce videhami // 324 // vijayammi pukkhalAvara nAme nagarIe puMDara giNIe / jiNavairaseNadhAraNaputtA to vairaNAbhAI || 315 / / ahayaM ca sArahisuo dikkhA saccaTThagamaNamiha jammaM / eyAI aDDa jammAI Asi ahaM sAmiNA samayaM / / 313 / / tihavi sumiNANa phalaM evaM bhaNiyaM guNittiya gurussa / rayaNamaya mAipeDhaM kAleAiccapeDhaMti / / 317 || granthAgram 380 // // iti vizeSaNavatI sampUrNA / kRtirAcAryaziromaNerjina bhadragaNikSamAzramaNasya // 1 hUM saMghanaya 2 pUaNa hAla NayaNA 3 bohaNaphala, 4. muttavAse, 47 vizeSe RSabha zreyAMsa bhavAH / / 25 / /
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIRSivardhanasUrikRtA yamakamayI nemistutiH samullasadbhaktisurAH surAsurAdhirAjapUjyaM jagadaMgadaM gadam / haraMtamIhArahitaM hitaM hitaM, nemi stuve raivatake taketake // 1 // vibhArti yasya stavane'vane'vanerIze rasaM yadrasanA sa nA sanA / siddharbhavannanvavaro'varo varaH, ne0 // 2 // yazaHpaTasya prabhave bhave bhave'bhavan svabhAvapraguNA guNA guNAH / yasyAtiharSa sujanaM janaM janaM, ne0 // 3 // jigAya kheliM barasA rasA rasAtireka jAgranmadanandanandanam / yo bAhudaMDaM vinayaM nayanayaM ne0||4|| yenAMgarAjI bhayato yato yato'vagatya tattvaM duritAri tAritA / sa kasya neSTaH sadayo dayodayo ne0||5|| surA api pronnatayA tayA tayA, rUpasya yasyA mumuhurmuhurmuhuH / yasyograjAtA'pyajanIjanI janI, ne0 // 6 // bhavetra nA''bhA navame'vameva me, jahAsi tat kiMvadamAda mA'damA / yaM smeti bhojyA sahasAhasAha sA ne0 // 7 // vanetra dIkSA jagRhe gRhe gRhe, sthitvA'tha davA kanakaM na ke? na km| saMtoSya yenAmamatA'matA'matA, ne0||8|| dharmasya tattve bhavato'vato batodyamo vidheyo jagade'gade gade / yenAMginAM saMyaminAminAminA, ne0 // 9 // zarIrazobhA tighanA ghanA ghanA pratApadIptistaruNAruNAruNA / vANI ca yasyollasitA sitA sitA ne0 // 10 // tarkavyAkaraNAgamAdicatura sphUrjatsudhAsAravAkpUjyazrIyazakIrtiguruNA dhyaanktaanaatmnaa| sarizrIRSivardhanena racitA trailokyacintAmaNeH, zrInemeryamakojjvalA stutiriyaM deyAt satAM maMgalam // 11 //
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ // atha pravrajyAvidhAnakulakam // 0000000cceeees tvaM dhanyo'si mahAtman ! yenAsau pAramezvarI dIkSA / labdhA sampati yadasA-batiduSprApA''game'bhihitA // 1 // tathAhipaJcendriyatvanRtvA-''ryadezakulakalpatAyuSAM bhAve / sadgurusaMgazravaNa-zraddhAsu ca sarvaviratiH syAt // 2 // tadimAM cintAmaNikAmadhenukalpadrumopamA labdhvA / dIkSA kSaNamapi kAryo na hi pramAdastvayA tasyAm / / 3 // grahaNA''sevanazikSA-viSaye yatitavya-10 maviratamidAnIm / dharmatarumUlakalpe vinaye'bhiratirvidhAtavyA / / 4 // pazcamahAvrataratnA-ni niyamevAnuzIlanIyAni / SaDvidha| jIvanikAyo, hi rakSaNIyaH svajIvavat ( iva) . 5 // vAkyaM mRSA na vAcyaM, parapIDAhetukaM ca sAvadham / nevAdattaM stokamapi, | vastu parakIyamAdeyam // 6 // caraNIyaM brahmavrata-managhaM zrIsthUlabhadramunineva / mUpirigraho'pi ca, parihAryo'nekadoSanidhiH // 7 // vayaM ca caturbhaGgayapi, sarvadA rAtribhojanaM sarvam / vijJAnArAdhanayo-yatitavyaM caraNakaraNAnAm // 8 // dazavidhadazadhAsAmA-cAryAH kAryastathA''daraH paramaH / saccakravAlasAmA-cArI cAhanizaM sevyA // 9 // aSTAvapyArAdhyA, mAtara iva mAtaraH pravacanasya / zIlAGgAnAmaSTA-dazasAhasrI ca voDhavyA // 10 // kAryA ca piNDazayyA-kapaTayAtrAdiviSayiNI shuddhiH| grAmakulasvajanAdiSu, pariharaNIyaM. mamatvaM ca // 11 // guNavRddhimUlahetu-gurukulavAso na jAtu moktavyaH / kartavyA dravyAdi-pratibaddhA'bhigrahajighRkSA // 12 // vikRtityAgaH SaSThA-STamAdikaSTaM tapazca caraNIyam / jeyA parISahacamU-mahopasargAzca
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ babanyAvidhAna // 1 // soDhavyAH // 13 // aniyatavAso bhikSA-TanaM ca talikopabhogaparihAraH / zItAtapadaMzAdhA-hitapIDAviSahaNa kAryam // 14 // snAna vilepanabhUSA-ghamilApazcetasA'pi no kAryaH / bhUmau zayanaklezo, lucanamapi duSkaraM sahyam // 15 // pratimAbhyAsaH kAyotsargo nAnAvidhAsanavidhAnam / ityAdiranekavidhaH, kAyaklezo vidhAtavyaH // 16 // zAntikSamaizca bhAvyaM, krodhAhakAranikRtilobhAzca / zatrava iva nigrAhyA, damanIyaH karaNahayanicayaH // 17 // anyacca carettiSThe-dAsIta tathA zayIta bhuJjIta / |bhASeta zAntacittaH, sadaiva kila yatanayA sAdhuH // 18 // mAnApamAnalAbhA-lAbheSvavikAramAnasairbhAvyam / soDhavyA durjanavacana-kaNTakAhitamahApIDA // 19 // daNDatritayaM zalya-trayaM ca vikathA svaparaparivAdaH / RddhirasasAtagaurava-madaviSayA daratastyAjyAH // 20 // kiMbahunA paizAcika-mAkhyAnaM kulavadhakA zrutvA / nityaM saMyamayogai-rdhAryazcAtmA'kSaNika eva // 21 // etatsamudrataraNaM, bAhubhyo zrotasi pratizrotaH / gamanaM sikatAkavala-sya carvaNaM zikhizikhApAnam // 22 // merostulayA tolana-midaM tu nizi nizitakhaDgadhArAyAm / caMkramaNaM zatrubale, yuddhaM caikAkinazcaitat // 23 // grAhyA ca jayapatAkA, rAdhAvedhaM vidhAya nanveSA / ityAdibhirupamAnaiH, suduSkarA bhavati jinadIkSA // 24 // athaveyaM pravrajyA, suduSkarA bhavati kAtaranarANAm / vIrANAM mokSasukhA-bhilASiNAM hanta sukaraiva // 25 // aparaM ca sarvamapi dha-rmakRtyamiha bhAvataH kRtaM saphalam / syAditi bhAvavizudhdhyA, paripAlyA'sau sadA bhadraiH // 26 // iti dIkSAvidhimenaM, yo bhavyajanaH karoti bhAvena * / sa bhavetparamAnandaH, sUriH sajjJAnacAritraH // 27 // atha tasminneva bhave, bhavAntare vA manuSyasaMbaddhe / hatvA mohaM labdhvA, ca kevalaM zivapadaM labhate // 28 // iti pravrajyAvidhAnaM samAptam / /
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ SU atha sarvASTakam 2 / zrIpaJcadevasarimi-runmIlitalocano lkssmcndrH| racayati pUrvajaviracita-subhASitolliGganaM zlokaiH // 1 // zrIsarvajJASTakaM 4|| yathA-kSuttaSNA karakalitA bhavayaH saMsAra na raudramahana ca / sutanusapUjyo niHsAdhA iti devASTakaM jayati ||1||kssuttssnnaabhy- roSarAgajananavyAmohacintAjarA-khedasvedaviSAdavaMcanamadA rukzokanidrAratiH / saMsArodaravartinAmasumatAseSa svabhAvastato, naivaM yasya carAcarasya jagataH svAmI bhavedevatA // 2 // karakalitAmalakIphala-sakalatrailokyakalitaparamArtham / vizvaklezavihInaM, 5|| tamAptamAhurjinaM munayaH // 3 // bhavabIjAMkurajananA, rAgAdyAH kSayamupAgatA yasya / brahmA vA viSNurvA, mahezvaro vA namastasmai | | // 4 // yaH saMsAravikAradaravasattirvizvopakArasphurat-kAruNyAmRtasAgaro guNanidhividhvastadoSodayaH / nirvAtastimirANurAzinihitakSobhomizAntakriyA, kalyANaikaniketanaM vijayate devAdhidevo jinH||5||n raudraM yadvaktraM na ca kahakahadhvAnahasitaM, na muNDo ruNDAlI na ca nikRtaveSaH kacidapi / prasavAtmA nityaM prakRtiramaNIyAkRtirasau, prabhuH pratyetavyo guNimirakhilasyApi | jagataH // 6 // arhan sarvArthavedI yadukulatilakA kezavaH zaGkaro vA, bibhradgaurI zarIre dadhadanavarataM padmajanmAkSasUtram / buddho vA'laM kRpAluH prakaTitabhuvano bhAskaraH pAvako vA, rAgAdhairyo na doSaiH kaluSitahRdayastaM namasyAmi devam // 7 // sa | pUjyaH sa dhyeyaH sa ca bhavati banyaH sa dharaNaM, sa bharcA mantavyaH sa hi samadhigamyaH sukRtibhiH / na yasminnADne ksati 5515515 SHAN
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ abaNyA vidhAna vanitA yasya ca kare, karAlaM no zastraM na bhavati vikAraH kAcadapi // 8 // niHsAdhAraNaguNavana-devo yadi bhavati sarvasatve-1 bAbhyaH / zaktaH saMsArArNava-patitAnAsudhdhRtau sa iha // 9 iti devASTakaM samAptam / / / : atha pUjASTakam // 3 . nAmApi ye ca gandhaiH, pUjA jinapUjanaM ca saubhAgyam / saMsArAmbhodhigandhai-zvArviti pUjASTakaM kathitam ||1||naamaapi nAma jagadekagurorjinasya, klezApa bhavati bhaktiyujo janasya / kintullasadvipulasatpulakAJcitAGgaH, paryAptasarvavidhinA vihitA saparyA | // 2 // ye cakrire malayajasya vilepanAni, gAtre jinasya ghanasAravimizritAni / AvirbhavatsahajagandhasugandhigAtrA-ste mAnavA |* mRgadRzAM subhagA bhavanti // // gandhairgandhamanoramaiH parimalAkRSTAlimAlAvilai-divyaH kausumadAmabhiH sudhavalaiH sAkSAtkRtairakSataiH / / dIpadhUpayutaiH subhAgyabhujibhiH zlAdhyaiH phalairaMbubhiH, pUjAmaSTavidhAM jinasya jana! he kRtvA zubhAnyajaya / / 4 // pUjA jagadgurUNA -manantabhavajanitapAtakaM harati / dinakarakarasaMtatiriva, jagatAM saMtamasasaMtAnam // 5 // jinapUjanaM janAnAM, janayatyekamapi sampadaH sakalAH / jalamiva jaladavimuktaM, kAle zasyazriyo vipulAH // 6 // saubhAgyaM tanute dhanaM vicinute pApaM lunIte'khilaM, dAriyaM dhunute va vivRNute cittaM punItetarAm / chinte karma karoti kIrtimatulAM bhinte gadAn dehinAM, sUte zarma niratyayaM jinapateH pUjA 4 kRtA bhaktitaH // 7 // saMsArAMbhodhiveDA zivapurapadavI durgadAridyabhUbhRta-zRge dambholibhUtA suranaravibhavaprAptikalpadrukalpA /
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ duHkhAgneraMbudhArA sakalasukhakarI rUpasaubhAgyabhartI, pUjA tIrthezvarANAM sakalatanubhRtAM sarvakalyANakIM // 8 // gandhaizcAruvile-13 panaiH sukusumai--pairakhaNDAkSatai-dIpairbhojyavaraurvabhUSaNagaNairvastravicitraiH phlaiH| nAnAratnasuvarNapUrNakalazaiH stotraizca gItAdibhiH, pUjAM pUjyapadasya ke'pi guNinaH kurvanti saukhyAvahAm // 9 // iti pUjASTakaM sampUrNam // // atha bimbASTakam // __rajateha manujapustaka, na yAnti dhanyA jinAya jinabimbam / ye kArayAma ko'pi ca bhavyA bimbASTakaM zRNuta // 1 // rajatamayamudAraM jAtyasauvarNasAraM, marakatamayamuktAzailanirmANamUrti / zazadharadhavalAyAM nirmalAyAM zilAyA-miha jinapatibimba ye janAH kArayanti // 2 // iha manujapatInAM cakriNAmApya saukhyaM, divi suraramaNInAM kelimAsAdya sadyaH / punarapi naraloke kevalajJAnalAbhA-nirupamasukhayuktAM nirvRtiM te- labhante // 3 // . pustakajinajinamandira-vicitraguNabhedasaMghaparibhinnam / saptavidhaM satpAtraM, saGghasya caturvidhatvena // 4 // na yAnti dAsyaM na daridrabhAva, na preSyatAM naiva ca hInayonim / na cApi vaika- | lyamihendriyANAM, ye kArayantIha jinasya bimbam ||5||dhnyaajinaaytnvimbvidhaapnaani, saGghasya sadguNapuSaH paripUjanAni / kRtvA mukhena bhavasaptakamadhya eva, muktiM vrajanti sudRzaH kila nizcayena // 6 // jinavimbaM jinabhavanaM, jinapUjAM jinamataM ca 555OMOMOMOM
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ | yAMt / tasya narAmarazivapada-sukhAni karapalavaskhAni ||7||ye kArayanti jinamandiramAdareNa, bimbAni tatra vividhAni | vidhApayanti / saMpUjayanti vidhinA trijagajayanti, te puNyabhAjanamanA janitamamodAH // 8 // eko'pi bhuvanabandhu-chinati bhavabandhanAni bhaktAnAm / dinabandhuriva dinAdau, kamalodarabandhanAnmalInAm ||9||iti vimbASTakaM samAsamiti // MARGAREKACA5C ||ath gurvaSTakam 5 // mahAsarvasadAmuktA, dhanyA mAtA na santi ca / kruddhI vipatti bhRNvantye-paiti gurvaSTakaM paTha // 1 // mahAsadharA dhIrA, bhaikSamAtropajIvinaH / sAmAyikasthA dharmopa-dezakA guravo matAH // 2 // sarvatrApi ca sambhavanti bahavaH pApopadezamadA, loko'pi svayameva pApakaraNe gADhaM nibaddhAgrahaH / ke te sattvahitopadezavizadavyApAriNaH sAghavo, yatsaMsarganisarganaSTatamaso nirvAntyamI dehinH||3|| sadAgamAbhyAsavizuddhabodhAH, zubhopadezAH kssnnmohyodhaaH| praNAmani zitapApapakAH, upAsanIyA guravo vishngkaaH||4|| muktvA kIrtiyazo'bhimAnagurutAlobhAdikaM kAraNaM, yaH sarvajJavacovicAracaturaH sttvaanukmpaaprH|dtte'dhvaan| matIva nirmalaguNaM khedaM vihAyAtmano, jaMtubhyaH sa nihatya karmanicayaM prApnoti mokSaM kramAta // 5 // dhanyA dezAH sa ca narapatistatpuraM ne janauSA-stA gahinyaH kRtavinutayaH so'yamaddhAvizeSaH / yatraiteSAM sadanavitato sAdhavaH pAraNAyAM, gRhNantyana *OMOMOM
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ || vratazamadharA dehasaMdhAraNArtham // 6 // mAtA pitA kalAcArya, eteSAM mAtayastathA / vRddhA dharmopadeSTAro, guruvargaH satAM mataH ||7|| ||7||n santi yeSu dezeSu, sAdhavo dharmadIpakAH / nAmApi teSu dharmasya, na jJAyeta kutaH kriyaa||8|| kruddho gururvadati | yAni vAsi ziSye, madhyAhnasUryamiva tAni patanti tasya / tAnyeva kAlapariNAmasukhAvahAni, pazcAdbhavanti kamalAkarazItalAni // 9 // vipattimuddhanti tanoti puNyaM, karoti kIrti kugati ruNaddhi / kiM kiM na dhatte zubhamAzu puMsAM, samAgamo jJAnavatA nareNa | // 10 // zRNvantyeva na kecidatra kudhiyaH kecidvihanti zrutaM, zRNvanto'pyavadhIrayanti ca pare na zraddadhatyarpitam / evaM pharmavazA- ||4|| dazuddhamatayaH saMsAravArAMnidhau, labdhvA dharmaguruM taraMDakamamI nindanti sIdanti ca // 11 // iti gurbaSTakaM samAptamiti // .. 0000000 -- 5515-05-1551515 // athopadezASTakam // vandyA saMsAra bhobhavyA prAptarAgAmumAnuSaM / kaSurutpattiduSprApamityupadezASTakaM vakSye // 1 // vanyAstIrthakRtaH surendramahitAH pUjAM vidhAyAmalA, sevyAH sanmunayazca pUjyacaraNAH zradhdhyaM ca jainaM vacaH / sacchIlaM pratipAlanIyamatalaM kArya tapo nirmalaM, dhyeyA pazcanamaskRtizca satataM bhAvyAzca sadbhAvanAH // 2 // saMsArApAravAre jananamRtijale majamAnarjanaudhai-dRSTAntaizcullukAyairjinaetigaditairdurlabha mAnuSatvam / labdhvA jAtyAdiyuktaM kalamamalamalaM cAtra puNyaprabhAvA-jainendre'taH sudharme sakalasukhakare yujyate no pramAdaH
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ majaNyA vidhAna // 4 // // 3 // bho bhanyA bhavabhImasAgara gatairmAnuSyadezAdikA, sAmagrI na sukhena labhyata iti prAyaH pratItaM satAm / tadyuSmAbhirimAM purAtanazubhairAsAdya sadyo'naghAM, sarvajJamatipAdite pratidinaM dharme vidheyaM manaH // 4 // prAptamiha mAnuSatvaM labdhvA sadgurususAdhusAmagrIm / tadapi na karoSi dharmma, jIvaka! nanu vandhyase prakaTam // 5 // rAgAmbhaH pramAdavyasanazataca laddIrgha kallolakoDa: (lolaH), krodhevADavAgnirjananamRtimahAnaRcaudharaudraH / tRSNApAtAlakumbhI bhavajaladhirayaM tIryate yena tUrNaM, dharmo'sau yAnapAtraM jinapatigaditaH sarvadA saMvidheyaH || 6 || sumAnuSatvaM paTutendriyANAM jainI zrutistatra ratizca samyak / anuSThitau zaktirapApapuMsAM, seveti dharmasya nidAnametat ||7|| kartuH svayaM kArayituH pareNa, tuSTena cittena tathA'numantuH / sAhAyyakartuzca zubhAzubheSu, tulyaM phalaM tattvavido vadanti // 8 // utpattiH satkulAdau prakRtikaraNayA vyAkulA cittavRttirvyAvRttiH pApayogAttadanu guNakaraH sAdhusaMgAnurAgaH / saMsArAraNyabhItirguruzaraNatayA karmanirmUlanecchA, prAgjanmopA puNyairiti bhavati nRNAM sarvasAmagrIkeyam // 9 // duSprApaM mAnuSatvaM jinavaravacanaM prApya puNyAnubhAvA-dAyustA ruNyabandhudraviNa kaNasukhAnyasthirANIha matvA / dharme yatno vidheyaH pratidivasamaho sarvakalyANahetau, saMsArApAraduHkhapratiitividhaye dhIdhanaiH sanmanuSyaiH // 10 // iti upadezASTakaM samAptam // // atha zrAvakASTakam 7 // cintA zraddhA tatra dhAni trisandhyaM, nyAyo devaM sAmyatA dharmabhakti: / traikAlyaM jainopadhAbhillapallI, ziSTaM ziSTairaSTakaM zrAvakANAm || 9 || cintAmaNirmaNiSu kalpatarustaruNAM, santaH zaTheSvavi kalau karuNA guNeSu / pUrvoditAH kaliyuge viralA padArthAH, lakam // 4 //
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ YOURSESUUSALALAR sacchAvakatvamapi sampati tadeva ||2||shrdaalutaaN zrAti jinendrazAsane, dhanAni pAtreSu vapatyanAratam / kiratyapuNyAni susAdhusevanAdatazca taM shraavkmaahuruttmaaH||3|| tatra dhAnni vasati (nivased) gRhamedhI, saMzrayanti khalu yatra muniindraaH| yatra caityagRhamAsti jinAnAM, zrAvakAH parivasanti ca yatra // 4 // trisandhyameva praNipAtapUrvakaM, vizuddhamudrAnvitazuddhamAdarAt / pramodaromAzcitavigraho gRhI, jinendravimbA-1 nyabhivandate sadA // 5 // nyAyopAttaM samucitaguNaM kasanIyaM yatInAM, vastraM pAtraM paramAzanaM bhaiSajaM rogahArI / dacaM bhakyA vipulamanasA zrAvakeNa prakAmaM, dace mukti suranarabhave kA kathA yanna (tra) labhye? // 6 // devaM pUjayato dayAM vidadhataH satyaM vaco jalpataH, sadbhiH saGgamanujjhato vitarato dAnaM madaM muJcataH / yasyetthaM puruSasya yAnti divasAstasyaiva manyAmahe, zlAghyaM janma ca jIvitaM ca saphalaM vicaM ca tAruNyakam // 7 // samyaktve nirmalatvaM guNanamapi tathA zaktitaH suvratAnAM, sthAne vAso jinAnAmapacitikaraNaM vandanaM bhaktitazca / zuzrUSA sAdhumUle vitaraNatapasorudyamo bhAvanAyAM, cittanyAso vidheyaH sphuTamidamiha hi zrAvakaH saMvidheyam // 8 // yo -dharmazIlo jitamAnaroSI, vidyAvinIto na paropatApI / svadAratuSTo'paradAravI, na tasya loke bhayamasti kizcit // 9 // bhaktiH zrIvItarAge bhagavati karuNA prANivarge samagre, dInAdibhyaH pradAnaM zravaNamabhidinaM zraddhayA suzrutInAm / pApApohe samIhA bhavabhayamasamaM muktimArgAnurAgaH, saGgo niHsaMgacittairviSayavimukhatA harmiNAmeSa dharmaH // 10 // traikAlyaM dravyaSaTakaM navapadasahitaM jIvaSaTkAyalezyAH, paJcAnye cAstikAyA vratasamitiguNajJAnacAritrabhedAH / ityetanmokSamUlaM tribhuvanamahitaiH proktamahadbhirIzaiH, pratyeti zraddadhAti sRzati ca matimAn yaH sa vai zuddhadRSTiH // 11 // jinendrapUjA guruparyupApanA, svAdhyAyayogaH karuNAca 553453E
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabaNyAvidhAna jantuSu / tapaH svazaktyA munidAnamaJjasA, sAvakaiH kAryamidaM hi nityazaH // 12 // na bhillapallISu na caurasaMzraye, na pArvatI hai yeSu janeSu saMkaTe / na hiMsraduSTAzrayalokasannidhau, kusaGgatiH zrAddhajanasya ninditA // 13 // iti zrAvakASTakam // // 5 // RAKAIRANKAR // atha dharmASTakam 8 // zIlena patnI haya dAnaM paMcai seturna rAjJA vaSi bhavAhito / audAryasatvo yadi dharma dharmo, dharmAja dharmo nApa yanna yatna | himA vRSASTakam // 1 // zIlena nArI vinayena ziSyo, ghanena varSA jalado jalena / kulaM suputreNa yathaiva bhAti, paropakAreNa tathaiva | dharmaH // 2 // panI premavatI sutaH savinayo bhrAtA guNAlaGkRtaH, snigdho bandhujanaH sakhA'ticaturo nityaM prasannaH prbhuH| nirlobho'nucaraH parArtizamane prAptopayogaM dhanaM, saddharmAbhyudayena santatamidaM kasyApi saMpadyate // 3 // iyagajaghaTAsatpAdAtotpatAkarathodbhaTairyadiha nRpatiryAnArUDhaH prayAti vRto balaiH / nijasucaritadhvAnaM zRNvan kRtaM madhu mAdhave, sucaritamahAdharmasyaitatphalaM prakaTa janAH // 4 // dAnaM supAtre vizadaM ca zIlaM, tapo vicitraM zubhabhAvanA ca / bhavArNavocAraNasattaraMDaM, dharma caturdA munayo vadanti // 5 // pazcaitAni pavitrANi, sarveSAM dharmacAriNAm / ahiMsA satyamasnehaM (steyaM), tyAgo maithunavarjanam // 6 // setuH saMsArasindhau niviDataramahAkarmakAntAravahirmidhyAbhAvapramAthI pRthupihitatamodurgatidvArabhAgaH / yeSAM nirvyAjabandhurbhavati parabhavAsana
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ SCORRECENCES sattvAvalambI, dharmasteSAM kimebhirvahabhirapi vRthA''lambanairvAndhavAyaiH // 7 // na rAjJAmAjJAna prabhavati paratra prakRtito, na putro mitraM vA bhavAta.na kalatraM na sujanaH / na pacirvi vA bahubhirathavA kiM malapitaiH 1, sahAyaH saMsAre bhavati jinadharmaH parAmaha // 8 // vapuSi pulako netre pIte na bAlpapayaHkaNA, gaNakasaraNo naivocchvAso na gadgadikA sphuTam / hRdi na sahamA jAto harSaH / kumArgavibAdhakaH, zrutamapi guNaM kuryAtteSAM kathaM jinazAsanam ? // 9 // bhavati subhagamUrtiH khecaracakravartI, dhanapatiravanIzo vAsudevo vipazcit / kimiha bahubhiruktairlabhyate sarvametanniravadhibhavavAdajhai durlabho jainadharmaH // 10 // ahitaniyAmitAnAM rogazokArditAnA, trijagadavamatAnAM sarvadA duHkhitAnAm / yadi na bhavati dharmasteSu mAbhImadAtA, ka iha vasati teSAM yaH paritrAM karoti ? // 11 // audArya dAkSiNyaM pApajugupsA jitendriyatvaM ca ('tha nirmalo bodh:)| liGgAni dharmasiddheH prAyeNa janapriyatvaM ca // 12 // sattvopakArAdaparo na kazcidatrAsti dharmoM bhuvanatraye'pi / vacAsti saddharmahitopadezadAnAdhikaH kazcidihopakAraH // 13 // yadiha bhuvane sAdhyaM na | syAt kadAcana pauruSairyadapi jAto dUrAd dUraM na nisadRzoH sphuTam / tadakhilamasau sattvAhiMsApradhAnaguNArjito, ghaTayati satAM dharmaH sarva yadasti ca durghaTam // 14 // dharmasyApi tathA bhavanti bahavo mArgA vibhitrakriyA, lokastaSkavivekamohivamatiH kutrApi ko'pi sthitaH / tatvajJena punarvicArya nipuNaM prakSINapApAzraye, sattvAnAmabhayaprade zubhanidhau dharme vidheyA matiH // 15 // dharmaH NidayA satyaM, zaucaM brahma vitRSNatA / vairAgyaM jJAnadAnaM ca, jine bhaktirgurau natiH // 16 // dharmAjanma kule zarIrapaTutA saubhAgyamAyurbalaM dharmeNaiva bhavanti nirmalayazovidyArthasaMpattayaH / kAntArAca mahAbhayAca satataM dharmaH paritrAyate, dharmaH samyagupAsito bhavati ca svargA
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ kama pravrajyAvidhAna SCALCARSONALESAL pavargapradaH // 17 // dharmAjjanma kule kalaGkavikale jAtiH sudharmAtparA, dharmAdAyurakhaNDitaM guru balaM dharmAcca nIrogatA / dhAdvitta maninditaM nirupamA bhogAzca dharmAtsadA, dharmAdeva ca dehinAM prabhavataH svargApavargAvapi // 18 // dharmo bhImabhavATavIpathi naraM pAtheyaPI mekAntikaM, dharmo durgattibhItajantunivahatrANaM trilokiiprbhuH| dharmo mokSatarupabandhajanane nirvyAjabIjottamo, dharmaH sarvavikalpakalpatri TapI tasyAstu lAbhastava // 19 // dharmo'yaM dhanavallabheSu dhanadaH kAmArthinAM kAmadaH, saubhAgyArthiSu tatpadaH kimaparaM putrArthinA putradaH / rAjyArthivapi rAjyadaH kimathavA nAnAvikaraspairnRNAM, tatki yantra karoti kiMca tanute svargApavargAvapi // 20 // nApaNDitAH | paNDitavedanIye, jaine mate sattvamate ramante / sugandhini zrImati satpavitre, na makSikAH pAvane patanti // 21 // yannAgA madavAri| bhinnakaraTAstiSThanti nidrAlasA, dvAre hemavibhUSitAzca turagA hepanti yaddarpitAH / vINAveNumRdaGgazaGkhapaNavaiH suptazca yadbodhyate, tatsarva suralokabhUtisadRzaM dharmasya visphUrjitam // 22 // yatnena pApAni samAcaranti, dharma prasaGgAdapi nAdaranti / Azcaryametaddhi manuSyaloke, kSIraM parityajya viSaM pibanti // 23 // himagirizikhAtuGge gehe sucitrasamujjvale, maNimayalasaddIpAlIbhirnirastatamazcaye / yadiha vilAsAn bhogAn bhuktvA samaM zubhayoSitA, tadidamakhilaM dharmasyoccaiH kRtasya viceSTitam // 24 // iti dharmASTakaM dvitIyaM | samAptamiti // // 6 // E 0000OONO
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ // atha pApASTakam 9 // yadvairUpyamalinoda razatavANijyakANayatnena / yadvaidhavyamiti sphuTamaSTakamiha bhavati pApasya // 1 // yadvairUpya manAyatA vikalatA nIce 'kule janmatA, dAridryaM svajanAcca yatparibhavo maurya parapreSaNam / tRSNA'lpe'lpamanirvRtiH kuzayanaM kutrI kubhaktaM rujaH sarva pApanujasya tat sumahato vyaktaM phalaM dRzyate // 2 // malinavapuSo dInA hInA gadena tripIDitAH sphuTitacaraNA durganyAsyAH sadaiva bubhukSitA: / vizatagRhe preSyAH kAkodarapUraNA, yadiha matujA jAyante'yaM tatra vijRmbhate // 3 // dara zatacite AkhvAkIrNe rajazcayasaMkule, zuviranipatadvAte zIrge ilairiva vAhite / zizirasamaye yacchItArttazchavitravivarjite, gamayati nizAsta logelyAH ? phalaM ca tadaMhasaH || 4 || vANijyaM kRSipAla karmakaraNaM pAyonidhe IGghanaM, sevA lekhyalipI videzagamanaM lohakara dAhanam / gantrIrAsabhasaurabheyakara mairbhArasya cotkSepaNaM, sarvaM niSphalameva pApavazataH kaSTAya saMpadyate // 5 // kANaH khakho'tha kubjaH zrutibalavikalo vAmanaH paGgurandhaH, khaNDoSThazchinnanAzaH parijanarahito durbhago re / gageham / duSputro duSkalatraH svajanapari nai nindito hIlanIyaH, sattvo yajjAyate tatsakalamidamaho ceSTate jIvahiMsA || 6 || yanena pApAni0 // yad vaidhavyaviyogadurbhagatayA yuktaM navaM yauvanaM, yat satputrasutAsubandhuvikalaM klAntaM vayo madhyamam / vArddhakyaM bahurogazokasadanaM jAtaM tadetad dhruvaM, nArINAmadayAtarormukuLakaM nAdyApi dhatte phalam // 7 // apApasya hi yaH pApaH pApaM cintayate naraH / tasyaiva tatphalatyucairjambukasya bane yathA // 8 // iti pApASTakam / /
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravrajyAvidhAna // atha dAnASTakam . 10 // // 7 // tarSe'mburannaiH kugatIdamantaraM, dAtavya no zIla yazAMsi dAname / pASANa hemojjva ya Aca tanu sujJAnasya dAnASTakametadIritam // 1 // tarSe'mbuH kSudhi bhojanaM pathi rathaH zayyA zrame naurjale, chAyoSNe zizire zikhI pratibhaye trANaM tamisra prabhA / vyAdhI satpaticArakauSadhabhiSak saMpadvideze suhRddAnaM saMsaratAM bhave bahubhaye cintAmaNiH prANinAm // 2 // anaH pAnavicitravibhavasamucitairauSadhairbheSajairvA, vastraiH pAtraiH pavitrairvasativitaraNairAsanaiH saMstarairvA / sarve dharmopakAraM pratihitanipuNairvastubhirdaNDakAyaiH, sAdhUnAM puNya bhANDAvaraNaguNavatAM kurvate sAdhu pUjAm // 3 // kugatipathapidhAnaM gopitaM sannidhAnaM, sakalasukhanidAnaM pApapaGkApahAnam / kRtasamayavidhAnaM vijayitvA vidhAnaM, satatavittatamattayA sAdhusaMghAya dAnam // 8 // idamantaramupakRtaye prakaticalA yAvadasti saMpadiyam / vipadaniyatodayAyAM punarupakatu kuto'vasaraH // 9 // dAtavyaM bhoktavyaM sati vibhave saMcayo na karttavyaH / pazyeha madhukarINAM saMcitamartha harantyanye // 6 // no zIlaM pratipAlayanti gRhiNastaptuM tapo no kSamA, ArtadhyAnanirAkRtajjvaladhiyAM teSAM kuto bhAvanA ? / eteSAM nipuNena hanta manasA samyag mayA nizcitaM, 8 nottAro bhavakUpato'sti sudRDho dAnAvalambAtparaH // 7 // yazAMsi dAnena bhavanti loke, dAnena vairANyapi yAnti nAzam / paro'pi bandhutvamupaiti dAnAcasmAcca dAnaM satataM pradeyam // 8 // dAnamekaM sahasrANi, // 7 //
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ CAMERASACHCOM doSANAM chAdayennRNAm / yathA tamaH padArthAnAM, paTalAni bahUnyapi // 9 // pASANo'pi vivekavarjitavapuzcintAmaNiH pUjyate, zaGkho'pyasthi vicetanaM jaDatanuH kalpadrumaH pUjyate / ajJA gaurapi gauraveNa guruNA zrIkAmadhenurjanaH, dAtudoSaza tAnyapAsya kurute sarvo'pi sarvAdaram // 10 // hemojjvala dviradavAjirathAdhirUDhaH, zvetAtapatravinivAritabhAnurazmiH / | yatryazaGkha jayazabdapadAtindairniryAti mandiradharastaduzanti dAnAt // 11 // ya AcaSTe saMkhyAM gaganatalanakSatraviSayAmidaM || | vA jAnIta kati culukamAno jalanidhiH / abhijJo jIvAnAM pudgala(samakaNa)parAvartakathane, pramANaM puNyasya prathayatu sa pAtrArpita dhane // 12 // tanusukhakaraM sadvarNADhyaM sugandhivilepanaM, dhavalazucinI mUlyAtIte sukomalavAsasI / sukhadamazanaM khAdyasvAyaM | vipadya vipAnakaM, kRtavitaraNo bhattayA pAtre naro labhate sphuTam // 13 // iti dAnASTakaM samAptaM // 5454545454545 * // atha zIlASTakam 11 // lAvaNyaM sarvato hiMsA zIlaM tejo viSIda ca / zAstrA zazvatpadAnena, smRtaM zIlASTakaM budhaiH // 1 // lAvaNyaM zubhabhUSaNaM gugadhara rUpaM kulaM devatA, satkIrtirjanakArmaNaM gadaharaM sarvArthasaMpatkaram / sarvApattinivAraNaM jahadaraM kaughavidrAvaNaM, zIlaM kalpa
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ abaNyAvidhAna // 8 // varUpamaM suvimakaM tabAsti patte na yat // 2 // sarvato dezato vApi, tasmAtkalyANakAmibhiH / dhArya zIlaM ayatnena, siddhiyAdhanahetave // 3 // hiMsA bhUteSvanRtavacanaM cAnyavicApahAra, rAmAsaGga guNagaNaharaM kiJcanAdAnametat / dhanyAstvacA kalAti paraM dezataH sarvato vA, zuddhaM zIlaM bhavabhayaharaM sarvakalyANahetum // 4 // zIlaM nAma nRNAM kulonnatikaraM zIlaM paraM bhUSaNaM, zIlaM / | hyapratipAti vittamanaghaM zIlaM sugatyAvaham / zIlaM durgatinAzanaM suvipulaM zIlaM yazaHkAraNaM, zIlaM nitihetureva paramaH zIlaM tu ka|lpadrumaH // 5 // tejolezyAM zItalezyAM vicitrAnAmaSidhyAdikAn RddhibhedAn / saMprApyeha dhvastakarmAvazeSA, mokSaM cAnte zIla bhAjo labhante // 6 // viSIdaccaityAnAM kulagaNaguruglAnavapuSAM, kRtaM sarva kRtyaM jinapatimataM sAdhuviditam / pramAdAdi hatvA | zivapurapathocchedakamaho, akhaNDaM yaiH zIlaM dhRtamapamalaM mohavikalaiH // 7 // zAstrAbhyAso bhAvanA tIrthasevA, satsAmagrI prArthanA | dhyAnamArgaH / pArzvasthAnAM varjanaM sAdhubhaktiH, zIlasyataidakSaNArtha samastam // 8 // zazvatpaJcamahAvratAmbunicito jIvAdirakSAkulo, durgastIvaparISahopasahanAt preqhatcapovADavaH, zIlAmbhodhiranAkulena manasA no yAvadAsavitastAvati zivasaukhyaratamamalaM saMpApyate prANibhiH // 9 // dAnena bhogAnAmoti, yatra yatropapadyate / zIlena bhogasAraM ca, nirvANaM cAdhigacchati // 10 // iti zIlASTakaM samAptamiti / // 8 // RecemCocco - --
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ // atha tapo'STakam 12 // azana prAya yahare sthAlyAM tannAsti karma c| ceSTA duHsnigdha yadyetA, etat tApasamaSTakam // 1 // azanamakhilairmuktaM doSaitrikoTivizodhitaM, sukRtanirato bhuJjAno'pi kSamAbhUdupoSitaH / tadapi manasaH zuddhahetorupoSitamiSyate, sati nijabale tIrthasyApi | prabhAvanahetave // 2 // azanaviraho nyAnodarya svadRcivibhAgatA, rasaparihRtiH kAyaklezaH sadA nibhRtAGgatA / ya iti vimalaM dhatte bAhyaM tapaH zubhasaMyama, na bhavati bhavAmbhodhau prANI sa karmaparikSayAt // 3 // prAyazcittaM vinayasahitaM vyAvRtiH kRtyajAte, sasvAdhyAyA zamasukharasAdayAnamArgapravRttiH / vyutsargo'pi prahatakugatiH sarvasAvadyajAte, kArya proktaM tapa idamathAbhyantaraM muktihetoH | yahare yadurArAdhyaM, yacca dUratarasthitam / tatsarvaM tapasaH sAdhyaM, tapo hi duratikramam // 5 // sthAlyAM vaiDUryamayyAM pacati tilakhalaM 4 cAndanenAnalena, sauvargalAGgalAMvilikhati vasudhAmarkatUlasya hetoH / chittvA karpUrakhaNDaM vRtimiha kurate kodavANAM samantAdAyAtaH karmabhUmau na carati vipulaM yastapo mandabhAgyaH // 6 // tannAsti vastu bhuvane, tapasA yanna sidhyati / athavA niSphalo dRSTaH, kApi kiM kalpapAdapaH // 7 // kAraNyadavAnalo'bhilaSite satkAmadhenUpamaM, duSTAriSThavinAzanaM guNakaraM saubhAgyasaMvarddhanam / | zrImanmuktinarezazuddhapadavIsampAdane pratyalaM, zAntaM kAntamasaGgamAcara tapaH zattayA jinendroditam // 8 // ceSTAM durgatikAriNI vidhunute vAkAyacittAzraya, vairAgyaM bhavasaMtatikSayakaraM puSNAti tattve ratim / jIvaM kArayati zrutaM janayati krodhAdi unmUlayenAnya
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ kuLakam pravrajyAvidhAna ttacapasAmataH samadhikaM dakSaH kSaye karmaNAm // 9 // snigdhAhAraniSevaNAdaharaharmoho'dhikaM barddhate, atyantaM tapasApi khinnavapuSA sIdanti dhAH kriyAH / tasmAnmohavinAzakAri vapuSo glAnIpaTiSThaM na yat, saM sAmarthyamavekSya durgatibhide kArya tapastAdRzam // 10 // yadyetAstaralekSaNA yuvatayo na syurgaladyauvanA, bhUtirvA yadi bhUbhRtAM bhavati no saudAmanIsannibhA / vAtotataraGgaBI bhagantaralaM no cedbhavedyauvanaM, ko nAmeha zarIrasaukhyavimukhaM kuryAjinAnAM tpH|| 11 // iti tapo'STakaM pUrNa // -RRRRRRORGA // maya bhAvanASTakaM 13 // nIcai purnidranAbhuktadharme, tatpANDityaM yAva pAtAlakanye / pUjAjIvA duHkhamete tarasyAptoktaM pUrvairaSTakaM bhAvanAyAH // 1 // | nIcairgotrAvatArazcaramajinapatamallinAthe'balAtvamAndhyaM yad brahmadatte bharatanRpajayaH sarvanAzazca kRSNe / nirvANaM nArade'pi prazama| pariNatiH sA cilAtIsute'pi, itthaM karmAtmavIrye sphuTamiha jayatAM sarvathA'cintyarUpe // 2 // (itaH paraM truTitamiti na mudrita). HARSSESS
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI gaNadharendrAya namaH zrImaddhanavijayagaNiviracitam AbhANazatakam. 5+5+5+5+5+5+5+5+5+4+43 praNamya gurupAdAbjaM, smRtvA ca zrutadevatAm / AmANakAni vakSyante, puNyahetUni hetubhiH // 1 // sarvajanapUjanIyo, jinadharmarato janaH sukulajAtaH / svarNa sahajasugandhaM, nAdeyaM kasya loke syAt ? // 2 // carAcarANAM sarveSAM, prANinAM prItikAraNam / tuSTipuSTikaraH zreSTho, jinadharmo guDo yathA // 3 // vidhinA''rAdhito jainadharmaH zarmakaro yathA / zaGkhaH pradakSiNAvarcaH, payasA bhUyasA bhRtaH // 4 // jinadharmaphalAkAGkSA, pUryate nAnyazAsanaiH / sahakAraphalAkAGkSA, sA yathA nAmlikAphalaiH // 5 // jJAnadarzanacAritrasamyagbhAvita mAnasaH / zIrakhaNDAghRtAsvAdAdadhikaM labhate sukham // 6 //
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ AbhANa // 10 // dharmaM binA mantratantrayantrauSadhaniSevaNam / sudhIbhirmanasA dhyeyaM, sarva jalaviloDanam // 7 // dharmopadezasamaye, dharmaM na zRNoti yatha nidrAti / svarNanidhilabdhisamaye, cakSurvikalatvamAproti // 8 // jinadharma sudhAsvAdaM, parityajya sukhAvaham / gRhNanti te viSaM mithyAvAdaM nirbhAgyazekharAH // 9 // jainaM mataM parityajya, gRhItaM parazAsanam / andhakAraM kRtaM tena, nimIlya nayane nije // 10 // dharmopadeze dAne ca zramo vittavyayo'pi ca / ninyo na kenaciddantapAtaH karpUrabhakSaNe // 11 // zrIjainazAsane samyagguNagauravasajjita / tatra yadUSaNAkhyAnaM, dugdhe pUrakakarSaNam // 12 // pramattasyAtimattasya, citte no dharmavAsanA / nirbhAgyasya yathA prAyo, gRhe tiSThati no nidhiH // 13 // jIvitAnte ca saMprApte, dharmakarmamanorathaH / sarasIva vizAle syAtsetubandho gatodake // 14 // puNyAdhikaiH saha spardhA, puNyahInasya kiM bhavet ? / ikSavo bhakSaNIyAH syuribhaiH saha yathA naraiH // 15 // randhreNa sahite kumbhe, yathA nIraM na tiSThati / pApena maline puMsi, tathA saddharmavAsanA // 16 // pRthivyAM ratnabAhulye, prAptiH puNyAnusAriNI / jaladhau jalabAhulye, prAptiH pAtrAnusAriNI // 17 // devagurvAdisAmagryAM yaH pramAdaparAyaNaH / nIreNa bharite'bhyarNe, taTAke tRSitaH sthitaH / / 18 / / - 99% zataka // 10 //
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ tIrthayAtrAkaraH savapatirbhavati bhUtale / tataH satyamidaM jajJe, yato dharmastato jayaH // 19 // dayA sarvajanAbhISTopadiSTA ca jinairyathA / iSTaM vaidyopadiSTaM ca, payaHpAnaM sazarkaram // 20 // gatA tithiryathA pUrva, brAmaNena ca vAcyate / tathA purAkRtaM pApaM, dhArmIbharnAnumanyate // 21 // yathA pAnIyamArgeNa, pAnIyaM yAti satvaram / tathA svabhAvato dhIrA, uttamA uttamAdhvanA // 22 // pAnIyasya gatina cairuccairgatirupAyataH / tathA pApasvabhAvasyopadezAtsadgatirbhavet // 23 // rapAdAnAdikaM dharma, jinoktamapare tathA / dUrato dRSTivArcA hi, vadanti pathikA yathA // 24 // paramparAgataM dharma, vinA sarva na zobhate / kalAkalApakalitaM, kekinRtyaM taM yathA // 25 // kramAgataM gaNaM muktvA, mUDhA yAnti gaNAntaram / paravalaM dardurA yadvihAya saritAMpatim // 26 / / svakIyAzuddhadharmasya, mithyAtvaM vakti ko janaH ? / duSTAyAH ko nijAmbAyAH, zAkinItvaM prakAzayet // 27 // bahurakSitabahuzikSitanIcajano bhajati naiva sanmArgam / pucchamiva zuno nalikAdhRtamapi saralaM yathA na syAt // 28 // zAnadarzanacAritrAzAtanA bahudhA kRtau / mithyAduSkRtadAnaM tatsamudre saktumuSTivat // 29 // parastrIramaNAsaktaH, paradravyApahArakaH / saMyAti nidhanaM prAyo, yataH pApastataH kSayaH // 30 // 45555555 -
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ AbhANa zatakam // 11 // sa yAti vacanIyatvaM, pApI pApena pacyate / mukhyamArga parityajya, svamArga kurate yakaH // 31 // svayaM pApI paraM nindan , kathaM zuddhA bhaviSyati ? / yathA kAkaH svayaM kRSNo, nIlIkuNDe vasan sadA // 32 // yatra tatra gato jantuH, pIDAmAmoti pApavAn / karpAsa iva sarvatra, madhyagranthikadarthitaH // 33 // dugdhadhauto'pi kiM kAko, rAjahaMsatvamApnuyAt ? / tapaHkRzastathA mithyAg no sugatibhAg bhavet // 34 // medhAvivarjitaH pUrva, mAnena ca kadarthitaH / atIva capalo yadvAnaro vRzcikAzitaH // 35 // pUrva jAtivihInastadanu krodhAndhatAM ca saMprAptaH / uSTra ivAvakarastho nIco nAlokitaH kena ? // 36 // ye vadanti dayAdharma, hiMsAdharma svazAstrataH / teSAM svamAtRvandhyAtvavAkyavad vacanaM vRthA // 37 // bhUpatiH kurute'nIti, prajAyAH kA gatistadA ? / AcAryaH kurute'kArya, tadA ziSyasya kA gatiH // 38 // ArAdhitaH zivAya syAt , bhavAya ca virAdhitaH / zrIjinastena satyoktI, rAjA mitraM na kasyacit // 39 // tapobhare kRte naiva, siddhirajJAninAM bhavet / navanItasya saMmAptirandhena dadhigholane // 40 // auSadhena vinA vyAdhinato bhAgyAnubhAvataH / kuputrastu vinA''yAsaM, yathA yAto gRhAdahiH // 41 // . sUrya prati rajaH kSipta, svacApi patiSyati / guruM prati kRtA'vajJA, sA tathA tasya bhAvinI // 42 // // 11 //
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ OROSCO sadguruM ye parityajya, bhajante kugiraM gurum / cintAmaNi parityajya, kAcamAdadate jaDAH // 43 // yadvaco dharmanAzAya, tadvaco vakti kaH sudhIH / yatsvarNa karNanAzAya; yathA tatko niSedhate ? // 44 // lokahAsyabhayAt kiM syAt , svakIyAcAramocanam ? | SaTpadImayato yadcIvarasya vimocanam // 45 // samyagdRzAM gatA zaGkA, pareSAM vadatAM mithaH / zRGgeNa zRGkhalottAro'pareSAM yudhyatAM mithaH // 46 // mithyAdRzAM kriyA naiva, zlAghyA samyatvadhAriNAm / gRhayogyA na yAtrA sA, yathA sanmArgagAminAm // 47 // mardayitvodaraM tena, zUlamutpAditaM svataH / vidhAya saMgatiM mUDhaH, samyaktvaM malinI (kaluSI) kRtam // 48 / kSAyikasamyagdaSTernirmalattezca manasi na kadApi / saMdeho jinavacane bhavati zyAmatvamiva hemni // 49 // kugrahAnmArgamutsRjyonmArgagAminibodhanam / mRttikAyA ghaTe pake, bhagne kaNThAdhiropaNam // 50 // yathA nRpasutAH krIDAyogyAH kAryA na duHkhitAH / jainaveSadharA vanyA, naiva ninyA budhaistathA // 51 // autsukyena yathA nAmraphalapAkaH kacidbhavet / cAritrArAdhanenAzu, mokSaH sAkSAttathaiva ca // 52 // saMyatAsaMyatAnAM ca, saMyogo gunnvrjitH| vezyAdikpaTayoH sArtha iva zobhAvahaH katham ? // 53 // saMyamena viyuktasya, yadatsAyoH kriyAvidhiH / ayo nagnasya maryasya, mastake maulibandhana // 54 // R RECECRECECG
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ AmANa zatakam // 12 // thA kRtena yathA'pUekaraNaM nahi saMmatam / vinA bhAvena veSasya, dharaNaM tadvadeva hi // 55 // sUpapUpe yathA''rabdhe, tailapAnaspRhA purA / dIkSAyAM gRhyamANAyAM, viziSyA viSayaspRhA // 56 // bhAvahIne kriyA pusi, puNyahIne sukhaspRhA / candrajyotsnA dine yadvaccUDA muNDitamastake // 57 // kaSAyaviSayairyena, saMyamaH zithilIkRtaH / tena muktAphalaM viddhaM, sthUlena muzalena kim ? // 58 // aihikaM samatAsaukhyaM, tyaktvA kaH pAralaukikam / kaTisthaM tanujaM yadvadudarasthaM samIhate // 59 // sAdhutvaM yena saMpApya, nindyAcAraH kRtaH svayam / dhUlikSepaH svahastena, hastineva svamastake // 6 // yatra padmaM tatra haMsA, vasanti muditaashyaaH| tathaiva yatra kalyANaM, tatra tiSThanti sAdhavaH // 6 // karmavairivinAzAya, yatate ytipunggvH| jJAnavAn tapasA zUraH, siMhaH sannAhasaMyutaH // 62 // kAmaM zarIrasatkAro, nyatkAraH zivavarmanAm (shrmnnaam)| vihito yatinA tena, suptaH siMhaH prabodhitaH // 63 // svayaMpaThanazIlAnAM, ziSyANAM preraNaM tathA / yathA svayaMsujAtyAnAM, bhAramudahatAM gavAm // 64 // mumukSUNAM hiraNyAdirakSaNaM viSabhakSaNam / na zobhate yathA'tIvajIrNagorgalaghaNTikA // 65 // samyaggRhIte cAritre, lajjAyAH karaNaM tathA / nRtye navyAH pravRttAyA, vadanAcchAdanaM yathA // 66 // SHRS5555555
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ PARANORAKAR munayo yadi kurvanti, mArgalopaM yathA tathA / vRttizvirbhaTikAnatti, purataH kasya kathyate ? // 6 // cAritraM pRSThataH kRtvA, lajjayA mokSakAmanA / pAtraM tu pRSThataH kRtvA, takrArtha gamanaM tathA // 66 // marau suratarumAptiAriye nidhidarzanam / kalI ca bodhibIjAptirdurbhikSe pAyasAzanam // 69 / / siddhAntavAcanaM pUrva, vyAkhyAtA yatra paNDitaH / tasyopamAnamAstheyaM, zarkarA dugdhamizritA // 7 // siddhAntavAcanaM TIkA, vinA cArutaraM nahi / tasyopamAnaM jAnIhi, bAlakAGguSThadhAvanam // 7 // kugrahagrahaduSTasya, siddhAntazrAvaNaM tathA / andhasya purato dIpapradIpakaraNaM yathA // 72 // agopAGgAdayo granthA, dvAdazAGgyAM pratiSThitAH / gavAdInA yathA pAdA, hastipAde yahattare // 73 // yatra nAraM tatra paGko, yathA'sti kamalAkare / apavAdo'pi tatra sti, yatrotsargaH pravartate // 74 // svayaM yaH sumatiH pUrva, paraM siddhAntapAragaH / nartakaH kiGkiNIyuktacaraNaH zobhate yathA // 7 // utsUtrabhASakaH sUtrabhASakaM bAdhate tathA / viparItapathaH prAyastaskaraH purarakSakam / / 76 // chedagranthArthavistAro, na tiSThati hRdantare / tucchasacavatAM yadvatpAyasaM kukurodare // 77 // abhavyadUrabhavyAnAM, cetaH spRzati nAgamaH / snigdhaM ghaTaM yathA toyapUrastoyadasaMbhavaH // 7 //
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 AbhANa zatakam // 13 // karaNDikADhato bhAnuzchAditaH kiM kacidbhavet / tathA paroktayuktyA kiM, chAditaH syAjinAgamaH ? // 79 // pAnIyaM ko nibadhnIyAta, granthau vastreNa kovidaH / tathA zAstreSu sarveSu, saMpUrNa jinabhASitam // 8 // yathA kuThAraghAtena, dhItaM vastraM na cArthakRt / tathA svahaThavAdena, dUSitaM jinabhASitam // 81 // kudhiyAM vadhirANAM ca, sabhAsu bhagavadvacaH / vyAkhyAtaM niSphalaM jJeyamaraNye gItagAnavat // 82 // bAlAstu takrapAnaM jAnanti viloDanaM na danazca / tadvanmUDhAH sUtraM jAnanti na sUtraparamArtham // 83 // yuge'smin kevalajJAnavarjite varamalpacit / rANakaH kANako yadvacakSurvikalaparSadi // 84 // karaNe kathane bhinnA, AdezAH paravAdinAm / darzane bhakSaNe yaddantidantAH pRthak pRthag // 85 // utsUtrabhASaNaM pUrva, punaH krodhena mizritam / sarvathA pariharttavyaM, lazunaM higusaMskRtam // 86 // tRNairAcchAdito vahiravazyaM prakaTIbhavet / mAyayA''cchAditaM tadvadutsUtraM manasi sthitam // 8 // madhuravacanena yuktaM sarva hitameva veci na tvahitam / sakalaM dhavalaM dugdhaM pazyati bAlastu no takram / / 88 // sahasAvihite kArye, pRcchayA kiM vivekinAm ? / vivAhe vihite lagnapRcchayA ki prayojanam ? // 89 // yathoptamUSare kSetre, dhAnyaM dhAnyadhanecchayA / dharmabuddhayA tathA dAnaM, kupAtre niSpayojanam // 10 // 555A4* // 13 //
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ 19555575155154. dAturdAnaM yathA svalpamanalpaM na vicAryate / dharmadhenostathA dantA. na vilokyA hi dhIdhanaiH // 9 // bhavitavyaM bhavatyeva, paraM satatamudyamaH / karttavyo'parathA sarve'lasAH syuH sarvakarmasu // 12 // vazA suzIlA sukulA, zIlaM dharati durdharam / dRDhapAdA yathA bhittirbhAraM vahati sadmanaH // 93 // payaH pazyati mArjAracaNDaM daNDaM na pazyati / tathA parAGganAragaM, mUDhaH pazyati nAyatim // 14 // na yAti sadgatau jantuH, kuto viSayasaMyutaH ? / unduruna bile mAti, kutaH sanmArjinIyutaH ? // 15 // upyate yAdRzaM dhAnyaM, lUyate tAdRzaM janaiH / yAdRzaM dIyate dAnaM, tAdRzaM prApyate phalaiH // 16 // ekaH saMsArato bhItI, dvitIyo vakti yAM bhaja / tadidaM kUrcadAhena, pradIpakaraNopamam // 97 // amedhyaM vanitAsaGgastyAjyo durgatiduHkhadaH / kaSTakAzritaviSThAyAH, prakaTAsvAdasodaraH // 98 // kSaNikaikasukhAyAtman !, mokSamArgavimocanam / ekapUpakRte kUpajalayantrasya vikrayaH // 99 / / vinA dAnAdikaM dharma, manuSyApuratikramaH / zUnye grAme'jJanArINAM, zATakasphATanopamaH // 10 // bhavasvarUpe vijJAte, viduSAM kiM bahUktibhiH? / karasthakaGkaNAloke, darpaNagrahaNena kim ? // 101 spRhA hi tAvatI kAryA, sattA bhAgyasya yAvatI / pAdapasAraNaM kArya, yAvatpacchAdanAMzukam // 102 //
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ AbhANa zatakama // 14 // yahodukhale rikte, muzaladvayamocanam / mokSamArgakriyAhIne, mokSaihikasukhaspRhA // 103 // adhamAdhamajantUnAM, girirekheva zAzvatI / satAM pAnIyarekheva, kacidIrghya bhavetpunaH // 104 // dharmopadezalezAkhyAM, sabhyAmAbhANamAlikAm / kaNThapIThe kariSyanti, te ye zreyasvinaH sanA // 105 // nidhinidhirasazazi 1699 varSe pauSe mAse ca puSyanakSatre / rAjanagaropakaNThe USmApuranAmni varanagare // 106 // zrItapagaNagaganAGgaNadinamANakiraNopamAnaparikarite / zrIvijayadevamUrIzvararAjye prAjyapuNyabhare // 107 // cAturvidyavizAradavAcakakalyANavijayaziSyeNa / etacchatakaM nibaddhaM vAcakadhana vijayavaragaNinA // 108 // AAAAAAAAAAAA / / iti zrIdhanavijayagaNivaraviracitamAbhANazatakaM dharmopadezalezAbhidhAnam // // 14
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIjinadattasUrimAcInapustakoddhAraphaNDe granthAGkaH 37 | sklbhttttaarkpurndrsNvijnycuuddaamnnishriimdkbbrsaahiprdttyugprdhaanpdvibhuussitaacaaryprvrshriimjjincndrsuurishekhrsaamraajyvrtiivaacnaacaaryshriimtprmodmaannikyvaacNymvineyaavtNsshriimdkbbrsaahisNsllbdhjymhopaadhyaayshriijygomgnniyrcivaa...| svopajJavRttivibhUSitA pauSadhaSaTtriMzikA. prakAzaka-zrIjinadattamUrijJAnabhANDAgArasya kAryavAhakaH pAnAcandra bhagubhAi jhaverI, gopIpurA-surata. mudraka-nArAyaNarAva lakSmaNarAva nokama, zrI 'zaGkara' prinTIMga presa, cauTAnIja TAMkI pAse-surata. vIra saMvat 2460 vikrama saMvat 1990 isvI san 1933 IsvI san 1933 mUlya 1-0-0
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ nivehana. A svapajJa paiSadhaSatrizikAnA kartA mahopAdhyAyajI gaNi zrIjayasamajI mahArAja che, AmAM aneka AgamapramANathI spaSTa karI batAvela parvadinAnuzkeya paiSadha vratane viSaya Agama saMmata pramANuyukta yathArtha jovAmAM Ave che, ane avalakavAthI zrIjinAgamanI yathArtha satya zraddhA thAya che mATe bhavya ivene A zreyakArI che, tethIja ene chapAvI prasiddha karela che, ethI anya svapajJa IryApathikISatrizikA 0 paiSadhaprakaraNa tathA vicAraratnasaMgrahAdi saMskRta prAkRta ane praznottarekacavArdizatazatakAdi bhASAgraMtha zivAya keTalA graMthe banAvyA che te nakkI kahI zakAya nahIM paraMtu apUrva vidvattAbharelAM jinatetrAdi paNa emanA racelAM aneka che temAMnuM eka stotra ahIM dAkhala karIe chIe Ityalama vizvatrayI janamanomatakAmakumbha, varcAbhibhUtajaladaM gatalAbhadambham / vAmAsukukSisarasIvararAjahaMsa, pArzva jinaM nuta suvarNanagAvataMsam / / mohAdrinAzanamurendrasamaM prakrAmara, rAjendravanditapadaM nataha(nutnakAmam / mAdyattama stimiracakravinAzaiMsaM, pA0 / 2 / devAdri| dhIramadhara guNarAzirAma, kalyANavallivanadaM gatakAmarAmam / saMsAravArinidhipotasamaM suvaMza, paac03| saGkitaM zivaramAramaNa rasAlaM, karmacchidaM sakalasaukhyakaraM visAlam / ardvandubimbasamabhAlamapAriraMsa, paa0|4| itthaM pArzvayutaH pramodasukhado bhaktyA mayA saMstutaH, stotrennaadbhuutkaantkaantivilsdvishvtryiivishrutH| zrImannIlatamAlanAlabahalabhrAjiSNukAntyuttamaH, bhUyAcchI"jayasoma"vAJchitakaraH | zrIpArzvakalpadrumaH / / iti suvarNanagAvataMsa(jAloradurgastha)zrIpArzvanAthastavanam / 1 varcA kAntistayA'bhibhUtaH-parAbhUtaH jalado yena / 2 atishyen| 3 abhISTaM / 4 ajJAna / 5 mnohr| 6 jalada / 7 rmnniiy| 8 raamaarmnnecchaa|
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsarvajJAya namaH sakalabhaTTArakapurandarasavijJacUDAmaNizrImadakabbarasAhipradattayugapradhAnapadavibhUSitAcAryapravarazrImajjinacandrasUrIzvarasAmrAjyavartIvAcanAcAryazrImatpramodamANikyavAcaMyamavineyAvataMsazrImadakabbarasAhisaMsallabdhajayamahopAdhyAyazrIjayasomagaNivaraviracitA svoSajJavRttivibhUSitA pauSadhaSaTtriMzikA. jainacandraM vacaH smRtvA, dhyAtvA zrIzrutadevatAM / pauSadhasya SaTtriMzikA, vivRNomi samAsataH / / iha hi sakalavibudhakulAnukUla vighnopazamamUla svasamayasamucitamabhISTaviziSTadevatAnamaskArarUpaM pAripsitaprakaraNakaraNAvyavahitapUrvasamaye zAstrasaMsiddhisAdhanaM samayasamayAnusAritayA sarvaziSyapaziSyazikSAyai viziSTabalaM vAcikaM maMgalaM prekSAvatpravRttyaGgamabhidheyAdicatuSTayaM ca gAthAdvayenAhapasariyanANapayAsaM, pAsaM paNamittu savvaguNavAsaM / aisayarAsisamiddhaM, vaMchiyadANeNa supasiddhaM / 1 / suramahiasuapaoNihi-majjhagayaM lahia suddhdichiie| posahavayaparama'tthaM, daMsemi jaNANa suhiya'tyaM / 2 / / vyAkhyA-ahaM pauSadhavrataparamArtha 'darzayAmi' prakaTIkaromIti mUlAnvayaH, tatra poSa-puSTiM prakramAddharmasya dhatte dhAtUnAmanekArthatvA. karotIti pauSadho'STamIcaturdazIpUrNimA'mAvAsyA''dirUpaparvadinAnuSTheyo vratavizeSaH, pauSadha eva vrataM pauSadhavrataM, tasya paramArthastatki
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ pauSadha SaTatrizikA kharatara jayasomIyA rUpaM ? kadA ? kIdRzaM? kaiH ? kathaM ? vidheyamityAdirUpamaidamparya pauSadhavrataparamArthastaM, kiM kRtvA ?, 'pAsa'miti sarvabhAvAn pazyatIti niruktAt pArzvaH, apazyaccAndhakAre'pi mahAndhakArasodaraM kAkodaraM garbhAnubhAvAjjananIti pitRdattAbhidhAno vA pArzvaH, pUrvAnupUrvyA'(syAma)vasarpiNyAM trayoviMzastIrthakRta , ta praNamya prakarSaNa kAyavAGmanobhiH prahIbhUya, praNamyeti kyappratyayo'bhidheyApekSayA samAnakartRtvaM pUrvakAlikatvaM ca praNAmasya dhvanayati, tena purA pArzvapraNatiH pazcAtpauSadhavrataparamArthadarzana miti dhyeyaM, 'pra'zabdo'tra bhaktizraddhA'tizayalakSaNaprakarSadyotakastena pArzva praNamyAhaM paupavrataparamArtha darzayAmItyAyAta, kiM kRtvA ? 'zuddhadRSTyA'samyagdarzanena guruvacanAanazalAkAsamparkasamudghATitAntaracakSupA ca 'labdhvA' prApya, kiM bhUtaM pArzva ? "pasariyanANapayAsaM" 'prasRtaH' prakarSaNa vistRto jJAnameva kevalAdagamarUpameva prakAzo yasya saH, tathA taM prastajJAnaprakAza, athavA jJAnazca prakAzazca jJAnaprakAzau, prasRtau jJAnaprakAzau kevalajJAnazarIratejasI yasya sa taM, ityanena bhagavati jJAnAtizayaH prazaMsitaH, punaH kiM bhRtaM pArzva ? 'sarvaguNavAsa' sarve ca te guNAzca sarvaguNAsteSAM, sArvANAmahaMtAM vA ye guNAste sArvaguNAsteSAM vAsa ica-Alaya iva yaH sa, taM sarvaguNavAsaM sArvaguNavAsaM vA "vAsovezmanyavasthAne" ityanekArthaH, yadvA sarva jAnAti sarvebhyaH prANibhyo vA hitaH sArvaH, sa cAsau guNavAsaceti karmadhAraye sArvaguNavAsastaM, punaH kiM bhUtaM pArtha ? 'atizayarAzisamRddha' jagato'pyatizerate jinA ebhirityatizayAH sahajakarmakSayotthasurakRtarUpAzcatustriMzata. vAgguNAzca teSAM yo rAzissamUhastena samRddhaM ityanena pUjAtizayo vacanAtizayazca samabaseyau, etAdRzo bhagavAnapAyAnAM mUlata evonmUlanAdbhavedityapAyApagamAtizayaH, etAvatA bhagavati sarvAdhikaguNatvaM pratipAdya paropakArakAritvena tasminneva sakalajanAdeyatvaM vizeSaNenAha-punaH kiM bhUAM pArtha ? 'vAMchitadAnene'psitavastuvitaraNena suprasiddhaM' loke viziSTapurupAdeyatayA viditaM, etAvatavAsyAbhISTadevatAkatvena zAstrAdau namaskaraNIyatva
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ mabaseyaM, abhISTadevatAnAmAnantye'pi pArzva iti padopAdAnaM paramagurUNAM zrImannavAGgI vivaraNakaraNagurUNAM zrImadabhayadevamUrimuratarUNAmupakAritvena tadanuyAyinAmasmadAdInAM sutarAmupakArakArakatvamasyAvagamayati, vAMchitadAyakatvaM tu vighnavyUhavyapohakatvA'vinAbhAvi, nahi vighnavyUhamanapohya vAMchitadAyakatvaM ghaTAmAskandati, tathAca duritadhvaMsakSamatvamapyasya nivyUha, kimbhUtaM pauSavrataparamArtha ? 'suramahitazrutapayonidhimadhyagataM' surai-devamahita-samabhyarcitaM sadbhutaguNaH saMstutaM vA yacchta-siddhAntastadevAlabdhayadhyatvAdiguNasAdharmyaNopacArAtpayonidhiHsamudrastasya yanmadhyaM tadgata-prAptaM yena sa tathA taM, siddhAntAntargatamiti bhAvaH, punaH kimbhUtaM paupadhavrataparamArtha ? 'janAnAM prastAvat bhavyasaccAnAM suhitArtha' muSTu-zobhano hita evArthaH-prayojanaM yasya sa tathA taM, athavA 'muhitArtha suSTu hitanimittamiti kriyAvizeSaNaM, anyo'pi paramakAruNikaH pazyatIti pazyastaM pazya-sarvajJaM praNamya 'suramathitazrutapayonidhimadhyagataM' suramathitazcAsau zrutaH prasiddhazcAsaupayonidhizca tasya madhyagatamantaHsthaM 'artha'dravyaM-ratnAdirUpaM 'zuddhadRSTayA' aJjanavizeSaviziSTacakSuSA 'labdhvA' upalabhya 'janAnAM' sAMyAtrikalokAnAM darzayati| samAdeyatayA prakaTIkaroti, kimbhUtamartha ? 'paupadhatrataparaM' pauSadhavrate-iSTajanapoSAbhigrahe paraM-prakRSTaM, kimartha ? 'sukhitArtha' sukhino bhAvaH mukhitA tadartha, sukhitvanimittamityarthaH, atrAbhidheyaH pauSadhaH, hitArthapadena kartRzrotRgataM prayojanaM, sambadhastu vAcyavAcakabhAvalakSaNo'dhikArI tu prakaraNAdagArIti gAthAdvayArthaH / 1-2 // atha prArabdhaprakaraNe abhidheyaM pauSadhavratasvarUpamupavarNayituM gAthAmAha AraMbhadosabhAru-vvahaNeNa ya parikilaMtacittassa / AsAsamiva posaha-vayaM pasaMsaMti varagihiNo / 3 / vyAkhyA-gRhaM vidyate yasya sa gRhI, varazcAsau gRhI ca varagRhI, tasya varagRhiNaH, gRhasthasyApi varatvaM gurupAdamUlagRhItajinazAsanaprasiddhANuvratAdidezaviratimattvAt , yataH saMsAravAsAdatizayodvignamAnasA api mokSaM yiyAsavo'pi viziSTavIryAntarAyakSayopazamA
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ kharatara jayaH somoyA // 2 // 'saddipuNNamAmAnarutsAhavacAt citta-mAnavAdoSaH ArambhadopaH, pauSadha bhAvena paNDitavIryamanudyotayantaH sAMsArikaparikarAntaHsthA dezaviratiratA gRhiNaH samupalabhyante, tasmAdvaragRhiNo-viziSTagRhasthasya 'pauSadhapatriMzikA vrata pauSadhopavAsalakSaNaM, 'AzvAsamiva vizrAmasthAnamiva prazaMsati tIrthakaragaNadharAdaya ityupaskAraH, kimbhUtasya varagRhiNaH ? 'ArambhadoSabhArodvahanena pariklAntacittasya' Arambha eva-sAvadhavyApAra eva jIvasya duSTatAkaraNakAraNatvAddoSaH ArambhadoSaH, sa eva gurutvahetutvAd bhArastasyodvahana mutpATanaM tena pariklAntamiva pariklAntaM-khinnaM nirutsAhavattvAt citta-mAnasaM yasya sa, tasya, tathAcoktaM zrIsthAnAGge | caturthasthAne (236 patre) 'jatthavi ya NaM cAuddasa'suddiSTapuNNamAsiNIsu paDipuNNaM posahaM sammaM aNupAlei tatthavi ya se ege AsAse paNNatte 3" ityAdyabhyUz2a, iti gaathaarthH|3| athAbhidheyanirNayAGgabhRtasaMzayasya bIja vipratipattirUpamAha paidiyahaM so kIrai, niyamiyapavvesu pakhkhiyAisu vA / iya posahovavAse, vippaDivattI samakhkhAyA / / / ____ vyAkhyA-'pauSadhopavAse' uktasvarUpaikAdazavratarUpe 'iti' evambhUtA 'vipratipatti'vivadamAnayo,dinorvivAdapadaM 'samAkhyAtA'proktA, itIti kiM ?, 'sa' pauSadhopavAsaH 'pratidivasa' pratidinaM yathAvakAzamiti yAvat kriyate' vidhIyate zrAddhairiti zeSaH 'vA' athavA 'niyamita 2parvasu'niyamitAni-nAmagrAhaM pauSadhe niyuktAni yAni parvANi teSu niyamitaparvasu, parvaNAM bahutvena niyamitaparvasveva pauSadhopAdAnaM nyAyyamiti jJApanArtha niyamitapadopAdAnaM, dazAzrutaskandhaniryuktau paJcakaparihANyAdivyavasthAyAM paJcamyAditithInAmapi parvatvena vyapadizyamAnatvAt , P na ca teSu pauSadhopAdAnaM kvApi nyarUpi, tato niyamitaparvasviti muSTUktaM. tAnyevAha-'pAkSikAdiSu' gItArthAcaraNayA pAkSika-caturdazI tadA diryapAmaSTamyAdiparvaNAM tAni tathA, teSu caturdazyaSTamyuddiSTApUrNamAsIprabhRtiSvityarthaH, tathA ca pratipadAdiSu sarvAsvapi tithiSu paupadho grAhya Ka iti pUrvapakSaparAmarzaH, niyamiteSveva parvasu sa grAhya iti saiddhAntika sammatamiti bhaavH|4| atha paravAdivikalpitapUrvapakSe prativacanamAha // 2 //
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ savvehiM suyaharehiM kahiyaM vihicariyavAyasuttehiM / cAuddasamuddicha - puNNamAsIsu vayameyaM / 5 / vyAkhyA- 'etadvataM' pauSadhopavAsasvarUpaM 'sarvaiH sakalaiH 'sArvaiva arhatyavacanIyaiH 'zrutadharaiH' zrutaM dvAdazAGgarUpaM dharantIti zrutadharAstaiH, caturdazyaSTabhyuddiSTApUrNamAsISu pravacanaprasiddha tithiSu' kathitaM 'vidheyatayA niveditaM zrAddhAnAmiti dhyeyaM kaiH sAdhanabhUtaiH ? 'vidhicaritavAdasUtraiH, vidhiH karttavyArthopadezazcaritaM dRSTAntapaddhatiH, vidhiva caritaM ca vidhicarite, tadrapo yo vAdo vidhicaritavAdastatpradhAnAni yAni sUtrANi vidhicaritavAdasUtrANi, tairvidhicaritavAdasUtraiH, ayambhAvaH zrute vidhivAdena caritAnuvAdena ca niyamitadineSveva pauSadhopavAso gaNadharainyami, sarvatrApi tathaivopalabdheH vidhivAde yathA - " se jahA nAmae samaNovAsagA bhavaMti abhigayajIvAjIvA uvaladdhapuNNapAvA Asava saMvara veyaNANijjarA kiriyA higara NabaMdha mokhkhakusalA asahijjadevAsuranAgasuvaNNajakhkharakhkhasa kinnara kiMpuri sagarula gaMdhavamahoragAdI ehiM faithAo pAvayaNAo aNatikamaNijjA, iNameva niggaMthe pAvayaNe NissaMkiyA NikaMkhiyA nivitimicchA laddhaTTA gahiyA pucchiyA viNicchiyaTThA abhigayaThThA aTThimiMjapemANurAyarattA, ayamAuso ! niggaMthe pAvayaNe aTThe ayaM paramaTThe, sese aNa UsiyaphalihA avaguyaduvArA aciyattaM teuragharapavesA cAuchasa'hamuddidvapuSNamAsiNIsu paDipuNNaM posahaM samma aNupAlemANA samaNe niggaMthe phAsuesaNijjeNaM asaNapANakhAimasAimeNaM vatthapa Diggaha kaMbalapAyapuMchaNeNaM osahabhesajjeNaM pIDhaphalagasijjAsaMthAraeNaM paDilAbhemANA bahuhiM sIlavayaguNaveramaNapazccakhkhANaposahovavAsehiM ahAparigAhiehiM tavokammehiM appANaM bhAvemANA viharaMti" iti zrIsUtrakRtAGgasatkASTAdazAdhyayane ( 335 patre ) vidhivAdena sAkSAdeva zrutadharaizcaturdazyaSTamyuddiSTApUrNamAsISviti varNanopanibandhAdeteSveva parvasu zrAva kANAM pauSadhavratamAdiSTaM, na cAnyadA'pi tathA tatraiva trayoviMzA'dhyayane (419 patre) 'bhayavaM ! ca NaM saMtegatiyA samaNovAsagA
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ pauSadhapatriMzikA bhavaMti, tesiM ca NaM evaM vuttapuvvaM havai-no khalu vayaM saMcAemo muMDe bhavittA AgArAto aNagAriyaM pavaittae, vayaM ca NaM cAuhasa'TamuhichapuNNamAsiNImu paDipuNNaM posahaM samma aNupAlemANA viharissAmo"iti vAkyAt tathA "jatthavi ya NaM cAuddasa'muddipuNNamAsiNIsu kharatara jayapaDipuNNa posaha sammamaNupAlei tatthavi ya se ege AsAse paNNatte 3" iti zrImatsthAnAGge (236 patre) turyasthAnavAkyAt tathA a somIyA | "agArisAmAiyaMgANi, saTTI kAraNa phAsae / posahaM duhao pakhkha, egarAyaM na hAbae / 23 / " iti zrImaduttarAdhyayaneSu paJcamAdhyayane, "vyAkhyA-'agAriNo' gRhiNaH 'sAmAyikaM samyaktvazrutadezaviratirUpaM tasyAGgAni niHzaGkitakAlAdhyayanANuvratAdirUpANi agArisAmAyikAGgAni, 'saTThi'tti sUtratvAt zraddhA-rucirasyAstIti zraddhAvAn 'kAyene tyupalakSaNatvAnmanasA vAcA ca 'phAsai'tti spRzati-sevate, popaNaM popaH, saceha dharmasya taM dhatte iti poSadhaH AhArapopadhAdistaM 'duhato pakhkhaM ti tata eva dvayorapi sitetararUpayoH pakSayozcaturdazI-|| purNamAsyAdiSu tithiSu 'egarAyaM ti apergamyamAnatvAdekarAtramapi, upalakSaNatvAccaikadinamapi 'na hAvae'tti na hApayati-na hAni prApayati, rAtrigrANaJca divA vyAkulatayA kartumazaknuvan rAtrAvapi pauSadhaM kuryAt" iti (251 patre) bRhadvRtti(pAiTIkA)vyAkhyAnAta, tathA | "je ime x x samaNovAsagA bhavaMti abhigayajIvAjIvA" ityAdi "cAuddasa'muddipuNNamAsiNIsu samma posahamaNupAlemANA" ityAdi (105 patre) upapAtikopAGgavAkyAt , tathA "muvati jiNabhAsiyAi. sevijjae sAmAiyAiyamAvassayaM, dhippae pacadiyahemu posaha. ki bahuNA" iti zrIThANAvRttau devadharapravandhavAkyAt , tathA "popaM dhatte pauSadhaH-aSTamI caturdazyAdiH parvadivasaH, upeti-saha u(a)pAvRttadoSasya sato guNarAhAraparihArAdirUpairvAsaH upavAsaH, yathoktaM-'upAvRttasya doSebhyaH, samyagvAso guNaH saha / upavAsaH sa vijJeyo, na zarIravizoSaNaM / 103 / tataH pauSadhepavAsaH-pauSadhopavAsa"iti (35 patre) dharmAbinduttivAkyAt , tathA "kartavyaH-vidheyaH sa niyamAva- // 3 //
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ niyamenASTamyAdiparvasu-aSTamIcaturdazyAdipUtsavatithiSviti (271 patre) navapadaprakaraNamUtravRttivAkyAt , tathA "poSa-puSTiM prakramAddharmAsya dhatte-karotIti pauSadhaH-aSTamIcaturdazIpUrNimA'mAvAsyAdiparvadinAnuSTheyo vratavizeSaH" iti dharmaratnaprakaraNa(dvitIyabhAga 64 patre)vRttikaddevendramUrivAkyAt , tathA "catuSpA caturthAdi-kuvyApAraniSedhana"miti (patra 178) yogazAstrAttavRttezcetyAdigranthasArthayAThAdvidhivAdena | zrAvakANAM parvasveva pauSadhavrataM zrutadharA nirdhArayAzcaH , na sArvadikaM, yadi sAmAyikavatavattatsArvadikaM syAttadA zrutapAradRzvAnaH pratipadAditithiSviti livi(lipi)sAtkuyustithInAM tadAditvAt , na ca sarvadA tatkaraNazakterabhAvAcaturdazyAdiparvagrahaNamiti vAcyaM, zaktyabhAvAditi hetorApavAdikatvena vizeSaviSayitvAtsarvopAsakasAmAnyavidhivAde tasyAnavakAza eka, vidhivAdasya tattannimittavizeSanirapekSatvenosargaparatvamiti bhAvyaM, sarvathA zaktyabhAvavatyapi zrAddhe zrutoktaitatparvatithiSu tadavazyambhAvaprasaGgazca syAnnacaivaM sarvatantrasiddhaH siddhAnta iti, tathA caritA| nuvAde'pi sthAne sthAne dezaviratimattattacTrAddhanAmapuraskAreNa tadguNavarNanAvasare poSadhavataM parvasva prarUpayAzcakruH, nAparvasu, tadyathA sUtrakRtAGge trayoviMzAdhyayane lepazrAvakavarNanAdhikAre "cAuddasa'hamuddiTapuNNamAsINImu paDipuNNaM posahaM sammamaNupAlemANe viharati" tathA zrIvyAkhyAprajJaptyAM (134 patre) tuGgikAnagarIvAstavyopAsakavarNanAdhikAre tathA varuNAdhikAre tathA AlambhikopAsakavarNane tathA zaMkhapuSkalIvarNane tathA jayantIvarNake tathA RSabhadattopAsakopanaye tathA kArtikazreSTivarNane tathodAyanarAjAdhikAre tathA somilAdhikAre anyeSvapi bahuSvadhikAreSu "cAuddasa'muddipuNNamAsiNIsu" ityAdi pAThenAzaThabhAvena niyamitaparvadineSveva pauSadhakartRtvaM yathAprastAva gaNabhRdirasUtri zrutasaudhasUtraNAsUtradhAraH, tathA zrIjJAtAdharmakathAyAM arahannakazrAvakavarNake tathA jitazatrusubuddhizrAddhasambaddhasambanthe tathA nandamagikAravaNake evaM bahuSu sthAneSu tathAbhUtapAThapaThanena parvasveva pauSadhavratamabodhi, tathopAsakadazAsu AnandAdidazopAsakavarNake dazasvapyadhyaya neSu
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ pauSadha ja kharatara jaya| somIyA patriMzikA // 4 // parvadineSveva tRtIyazikSAvratamAkhyAtadanto bhagavantaH, tathA vipAkazrute'pi subAhumabhRtiSu dazasu sukhavipAkIkAdhyayaneSu sUtrapAThenaiva catu- dazyAditithiSu nAmagrAiM pauSadhavatamabodhi, tathopapAtikopAGge ambaDopAsakavarNake'pi caturdazyAditithiSyeva pauSadhavarNanaM sarvavido niveditavantaH, yattvetasya parivrAjakaveSavattvena bhikSAvRttivartanAdinA svayaM pAkAdisAvadyavarjakasyApi avyApArazarIrasaMskArayorapi pratiniyatatA karaNena dezatastato'pi nivRttasyApi brahmacAriNo'pi paupadhakaraNe sArvadikakhAnirUpaNa, tat zaktyabhAvAtsarvadA pauSadhavataM kartumazakyamiti tadvatasya caturdazyAditithiniyamana miti vipakSavivakSitavAkyAbhAsasyopahAsyatAmAvedayati, tasya sutarAM sAvakAzatvAt , nahyetattIrthIyopAsakAnAM sarveSAmapi zaktivizeSAbhAvatvaM bhavaduktaM vinAbhaktaM ko'pi pratyeti, tathA zrIrAjapraznIyopAGge'pi citropAsakavarNake (122 patre) "cAuddasa'muddipuNNamAsiNIsu paDipuNNaM posaha samma aNupAlemANe"iti pAThena tathA "caturdazyAmaSTamyA muddiSTAyA'mityamAvAsyAyAM paurNamAsyAM ca 'pratipUrNa mahorAtraM yAvat 'pauSadha'mAhArAdipauSadhaM samyag anupAlayan" iti vyAkhyAnena, tathA zrITANAvRttau ceTakarAjavarNake "cAuddasa'muddipuNNamAsiNIsu paDipuNNaM posaha aNupAlemANo viharai" etadvyAkhyA-"uddidRttiamAvAsyAH puNNamAsiNI tti-pUrNamAsI"iti pAThena ca paryadineSveva pauSadhavatamAveditamiti, evaM sarvairapi bahuzrutaiH pratizrutaM vidhicaritavAdapravAde parvasveva tadvyaktIkRtaM nAparvasvapIti sUkSmekSikayA vibhAvyamiti gAthArthaH / / na kevalametA eva zruta tithayaH pauSadhakaraNe. 'GgIkAryAH, kintu kathaJcidAgamapadasyArthAntaravyAkhyAnena gItArthAntaramUcitA anyA apItyAha taha uddipaeNaM, pasiddhakallANayAisu sutihIsu / saMgahiyaM vayameyaM, sirisIlaMgeNa bitiyaMDage / 6 / vyAkhyA-'tatheti apyarthe, sa ca bhinnakramastena zrIzIlAlena'zrIzIlAGkAcAryeNa 'dvitIyAGge zrIsUtrakRtAGge trayoviMzAdhyayane lepopA
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ sakasvarUpavarNane, uddiSTApadena prasiddha kalyANakAdiSu sutithiSvapi, 'prasiddhAH surAsuranaravidyAdharArAdhyatvena vikhyAtAstathA 'kalyANakai'jina - cyavana janmadIkSAjJAna nirvANAdirUpairupalakSitAH sutithayaH, tataH karmmadhAraye prasiddha kalyANakAdisutithayastAsvapi etadvrataM' pauSadhatrataM grahaNadvArA saMgRhItaM dRSTavyaM iti zeSaH tathA ca tatsUtraM "tattha NaM nAlaMdAe bAhiriyAe leve NAmaM gAhAvatI hotyA x x jAva ahigayajIvAjIve xx jAva cAuddasamuddidvapuNNamAsiNIsu paDipuNNaM posahaM sammamaNupAlemANe xx biharai, vyAkhyA- caturdazyaSTamyAdiSu tithiSu 'upa (ud) diSTAsu' mahAkalyANakasambandhitayA puNyatithitvena prakhyAtAsu tathA 'pUrNamAsISu ca' tisRSvapi caturmAsaka tithiSvityarthaH, evambhUteSu dharmadivaseSu suSTa- atizayena pratipUrNo yaH pauSadho vratAbhigrahavizeSastaM pratipUrNa - AhArazarIrasatkArabrahmacaryAvyApArarUpaM pauSadhamanupAlayan sampUrNa zrAvakadharmamanucaratI " ti (sUtrakRtAGge 408 patre), tathA ca zrIzIlAGkAcAryai 'ruddiSTA' zabdena kalyANakAdiprasiddha tithiSvapi lepazrAvakasya pauSadhaH samupadiSTastathAca kalyANakatithiSvapi pauSadhatratamAdeyamiti bhAvArtha: / 6 / nanu tadarthayuktyA kalyANakAditithiSu pauSadhavyavasthAsasthitAvapi " maNDUkatolana" nyAyena zeSapUrNimAnAmamAvAsyAdInAM cA'naGgIkArAttAsAmanArAdhyatvama niSTamapyAyAtamevetyAre kAmapA kurvannAha caumAsayA tirittA, vi puNNimA mAvasApasiddhattA / uddichapae nihiyA, tehi vi saMvacchavvi tahiM |7| vyAkhyA- 'tahiM'ti tatra zrIsUtrakRtAGge 'tairapi ' zrIzIlAGkAcAryairapi kimpunaranyaiH 1, 'caturmAsakAtiriktA'caturmAsakatrayavyatiriktA 'api zabdaH samuccaye, sa ca bhinnakramastena navapUrNimA amAvAsyAzca dvAdaza' prasiddhatvA' tpuNyatithitveneti zeSaH, kiM ?' sAMvatsarikavat' paryuSaNA parvavat uddiSTApade' nihitA' sthApitA, ayambhAvaH - 'uddiSTApadena tu puNyatithitvena prakhyAtatvamAveditaM, pUrNimA'mAvAsyAnAM tu prasiddhatvaM parasamaye svasamaye ca niyatameva, parasamaye yathA viSNupurANe "caturdazyaSTamI caiva, amAvAsyA ca pUrNimA / parvANyetAni rAjendra !, viddhi
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ pauSadhacatriMzikA dhikAra anyatra ca upAdhikaraNa uditA-amAvasA vyaya triI vipati" tathA " kharatara jayasomIyA | saGkrAntireva ca / / " iti / svasamaye tu tRtIyAGge tRtIyaAzvAsAdhikAre (237 patre) "uddiSTetyamAvAsyA" evaM prajJaptyAM (136 patre | | "ihoddiSTA-amAvAsyA" iti) tuMgIyAnagarIsatkopAsakavarNake tathA jalavarddhanAvasare paJcaviMze zate ca tathA turyAGge turyopAsakapatimAdhikAre jJAtAdharmakathAyAM selakayakSAdhikAre anyatra ca, upapAtikAyAmupAsakavarNake evaM rAjapraznIyopAGge citrAdhikAre zrIjIvAbhigame samudravelA'nAgamanAdhikAre tathA dazAzrutaskandhacUNau~ pratimAdhikAre "uddidyA-amAvasA" tathA dvitIyAGgacUrNAvaSTAdazAdhyayane "uddiSTA-amAvasA" tathA paJcAzakacUrNI pratimAdhikAre "ahamicauddasAisu, AisaddAo puNNimA'mAvasAo dhippaMti" tathA "chaNhaM tihINa majjhami, kA tihI ajjavAsare ?" iti zrAvakadinakRtyasUtre (satya0 graM0 pra07 patre), "vyAkhyA-mAsAbhyantaramiti gamyaM 'SaNNAM tithInAM sitetarASTamIcaturdazIpUrNimA'mAvAsyAlakSaNAnAM madhye kA tithiradyavAsare ?"iti vyAkhyAyAM, evaM sthAne sthAne sarvapUrNimA'mAvAsyAnAM prasiddhakhamiti gAthArthaH / / nanUddiSTApade pUrNimA'mAvAsyAdInAM prasiddhatithInAmabhyupagamasiddhAntenAtrAnupoze'smAbhiraGgIko'pi paupacAdhikAre anabhimatAnAM dvitIyApaJcamyekAdazIrUpaprasiddhatithInAmapi tatraivAnupraveze tAsvapi bhavatastatsaGgatirAyAtA, so'yamekaM sandhitsato'paraM pracyavate iti nyAyo'trAbhAtIti parAzayaM nirasyannAitulle vi pasiddhatte, nihiyAu vae eyA(imA)u na'nnA(o)u / taha AgamuttameyAsu pakhkhiyaM vanniyaM stthe|8| vyAkhyA- prasiddhatve tulye'pi' prasiddhavAvizeSe'pi 'eyAu'tti ete pUrNimA'mAvAsyAlakSaNe tithI 'vrate'pauSadhagrahaNAvasare nihite' | niyatatvena nyaste 'na anyAH dvitIyApaJcamyekAdazIrUpAH, tathAhi "salvesu kAlapomu, pasattho jiNamae tavo jogo / akRmipannarasIsu ya. niyameNa havijja posahio / 1 / " ityAvazyakacUrNi(uttarArddha 304 patre)paJcAzakacUrNijIvAnuzAsanavRttivAkyena, tathA "yata // 5 //
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ Aha-AsasenaH-sarveSvapi tapoyogaH, prazastaH kAlaparvasu / aSTamyAM paJcadazyAM ca, niyataM pauSadhaM vaset // " iti zrIzAlyAcAryakratottarAdhyayanasatkanavamAdhyayanabRhadvRtti (patra 315) bacanena caitayoH pauSadhanataniyatatvaM dhyeya, na ca kApyAgame dvitIyApaJcamyekAdazISa pauSadhavratAGgIkAraH zrUyate, prasiddhistvetAsAM pratyAkhyAnAdikRtyavizeSamadhikRtya bodhyA, tadyathA-dvitIya kAzyoH prasiddhiHpravAhAta, paJcamyAstu "saMte balaviriyaparisakAraparakkame amicauddasInANapaMcamIpajjosavaNAcAummAsiesu cautthachaTTa'hame na karejjA pacchitta"miti mahAnizIthazrutavAkyAtmasiddhiH, yattu kaizcitpazcakapakrame nizIthacUrNyabhiprAyeNa paJcamyAH parvatvamiSyate tadasAdhuH, tadabhiprAyeNa "pavasa pajjosaviyAM, no apavemu" iti vacanAt dvitIyaikAdazIcaturdazInAmaparvakhamapyAdeyaM syAt , tasmAdyathAkathazcitmasiddhatve'pi dvitIyAditithiSu kalyANakAdyutsavavizeSAnAkrAntAsu na pauSadhaM samupAdeyaM ityAyAtaM, tadiyatA ratnazekharasUrikRtapratikramaNasUtravRttI keSucinnavyAdarzaSu(mudrite 165 patre) kenacidAdhunikena "ahamicauddasIsu ya, niyameNa havijja posahio" ityAvazyakacUrNipATho nihito'sti sa nirasto draSTavyaH, 'tathe ti punarapi tayoH prasiddhatve hetvantaramAha-eyAsu'tti "bahuvayaNeNa duvayaNa"miti prAkRtazelyA etayo:-pUrNimA'mAvAsyayoH 'zAstre gItArthajana nirmitagranthe 'AgamoktaM' siddhAntapratipAdita pAkSikaM' bhAvapradhAnanirdezAtpAkSikatvaM varNitaM'prarUpitamityarthaH, tathAhi-"evaM ca kAraNeNa kAlagAyariehi cautthIe pajjosavarNa pavattiyaM, samattasaMgheNa ya aNumanniyaM, tabaseNa ya pakhkhiyAINi vi cauddasIe AyariyANi, aNNahA AgamuttANi puNNimAe" iti zrIdevacandramarikRtAyAM zrIThANAvRttI, nacAtra triMzadadhikaSoDazazatavatsarIyaH pattanopapurakuMNagiristhadarzanabAhyaparikalpitaH "cAummAsiyANi cauddasIe AyariyANI"ti pAThaH samAzrayaNIyaH, tatpUrvajenApi pUrvapAThasyaiva samarthanAta , tathAhi "evaM kAraNeNa kAlagAyariehiM cautthIe pajjosavarNa pavattiyaM, samattasaMgheNa ya aNumanniyaM, tavaseNa ya pakhkhiyAINi vi cauhasIe
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ pauSadha kharatara jayasomIyA patrizikA AyariyANi, annahA AgamuttANi puNNimAe-tti ThANAvRttau zrIdevacandrasUrikRtAyAM, iha vyavahAracUrNAdau caturdazyAH sAkSAtpAkSikatve | dRzyamAne pUrNimAyAzca kApyAgame sAkSAdadRzyamAne'pi granthakRtA 'AgamoktAni pUrNimAyA miti yaduktaM tanna jJAyate kenAbhiprAyeNa sAmpadAyena veti, parametasminnapi granthe caturthIparvavat AcaritalakSaNopetatvAt caturdazyAM pAkSikAdIni pramANIkRtAnyeva santIti pAkSika vicAraH" vicArAmRta(saMgraha)granthe zrIkulamaNDanAcAryakRte / nanvevaM sarvapaJcadazInAmucchinnAdhikArAdhikAriNAmivAnArAdhyatvamevAyAtamiti cenna, tAmu pAkSikakRtyApasAraNe'pi parvatvAkSiteH, na ca bhAdrapadavizadapaJcamyAmapi parvatvApattiriti vAcyaM, kAlikAcAryAdarvAcInazrutadharairapi "amipannarasIsu ya, niyameNa havijja posahio" ityAdhuktavAkyaiH sarvapaJcadazInAmArAdhyatvenAbhidhAnAt , bhAdrapadavizadapaJcamyAstu parvatvenAnabhidhAnAcca noktadoSAvakAzaH, cAturmAsakapaJcadazInAmanArAdhyatvaprasaGgasya bhavato'pi samatvAditi mRgyaM, "Aga| muttANi puNNimAe"ityatra amAvAsyopalakSaNaM draSTavyaM, yataH "tA kahaM te !" ityAdi sUtra, 'tA' iti pUrvavat 'ka' ? kenaprakAreNa kena | nakSatreNa parisamApyamAnA ityarthaH, paurNamAsyaH AkhyAtAH, atra paurNamAsIgrahaNaM amAvAsyopalakSaNaM, tena kathamamAvAsyA AkhyAtA iti vadet" iti sUryaprajJaptivRttau dazamaprAbhRtasatkaSaSThaprAbhRtaprAbhRte'pi (112 patre) tathokteH, tathaitadgranthabodhitArthasaMvAdo granthAntarAdapyavaseyaH, tadyathA-"pUjyA ihA(atrA)rthe vadanti-yadA sAMvatsarikaM paJcamyAmAsIttadA pAkSikANi paJcadazyAM sarvANyabhUvan" iti jIvAnuzAsanavRttau pUrvAcAryakRtAyAM (21 pRSThe), na cAyaM granthakartA devamUriH paurNamika iti vAcyaM, tavaiva granthe "sAmpataM caturthyAM paryuSaNA tatazcaturdazyAM pAkSikANi ghaTante" iti vAkyAccaturdazyAmevaitasya pAkSikakartRtvAbhyupagamAt , na ca "sAlAhaNeNa raNNA, saMghAeseNa kArio bhayavaM / pajjosavaNacautthiM, cAummAsaM cuddsie|1|" iti tIrthodgArAdigranthaprasiddhagAthAsammatyA anyaH pAThaH samyagAbhAtIti vAcyaM, paJcamyAstu parvatvenAnAbhA yA, niyameNa havija posahio dAvazadapaJcamyAmapi parvatyApattirita gata vadeta" iti sUryaprajJaptisattau dazamAvadAnta-yadA sAMvatsarikaM paJcamyAmAnAvAcya, tatraiva granthe "sAmpa
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ etadgAthAyA mUlatayA kalpiteSvapi tIrthodgArAdiSvadarzanAt , nahi nirmUlamAlambanaM samAlambya pAThAntarakaraNasamudyato na hAsyAspadaM, na ca jinaprabhAcArapyeSA samAlambitA iti vAcyaM, tatpUrvavattikalpaviSamapadaniruktakRdvinayendusUrikRtaM "vAyaNaMtare puNa navasayateNaueNaM" ityetatpadavyAkhyAnamupajIvya taistatpadavyAkhyAne tathaiva "teNauyaNavasaehi" ityAdigAthAkadambakasya likhitatvAt , nahi niruktakAreNa tadgrantheSvetAH gAthAH upalabdhA bhaviSyantIti vAcyaM, tathA sati tatpUrvakAlavartibhirgItArthaH zrIdevasUribhizcatuHSaSTyadhikaikAdazazatavarSa vihitajIvAnuzAsanavRttau paJcadazyAM pAkSikANi pUrvoddiSTanItyA noddiSTAni bhaveyuH, tataH zrIhemAcAryagurubhiH sthAnAkhyagranthakArairapi kiJcisamadhikaikAdazazatavarSavartibhiH svagranthe tathaiva pATho grathito, na dUSyazcAya, teSAmapi tatsamayavatisarvasvasamayadarzikhAt , nahyetasya tadadraSTatve'pi niruktakArasya taddaSTatvaM bhaviSyatIti vAcyaM, tathA sati tadukta teNauyanavasarahi,samaikatehi vddhmaannaao| pajjosavaNacautthI, kAlagasUrihiM | to ThaviyA ||"iti gAthAM "vAyaNaMtare puNa navasayateNa ueNaM ii dIsai"iti kalpAdhyayanasatkapadavyAkhyAnavyatikare kalpakiraNAvalyAM | nizIthacUrNinidarzanadarzanena kimiti tatkartA niSedhitavAn ?, etadgAthAyAH duSTatve vinayendusrestaddRSTatIrthodgArAderapi svamukhenaiva duSTatvaM spaSTIkRtamiti samAyAto'yamito dustaTIto vyAghra' iti nyAyaH, tasmAtyaja tadgAthAnAM tadgrantheSu teSAM darzitvaM tyaja vA "navasayateNaueNa" iti gAthAyAM duSTakhAbhisandhimiti pratibandI, na ca bhavato'pi "sAlAhaNeNa rapNA"iti gAthAyA anaGgIkAreNa "navasayateNaueNaM" iti gAthoktAGgIkAreNa ca samAneyaM pratibandIti vAcyaM, nAsmAbhiH "sAlAhaNeNe"ti gAthA sarvato niSidhyate, kintu nahi nirmUlamAyayA gAthayA pAThAntarakaraNaM yuktamityuktaM, etanmUlantu "vikramArkAtsapaJcAzacchatatrayImitavarSe caturdazIpakSo babhUve"ti keSucijjUrNapaTTAvalIpatreghRpalabhyate, tatazcaitA gAthAH kenacittatpakSIyeNa gItArthena kRtA iti vibhAvyate, "caumAsagapaDikkamaNaM pakhkhiyadiyahamI"ti vAkyena sAkaM
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ pauSadhaSaTatrizikA kharatara jaya| somIyA saGgacchate cetthaM, tathAca kAlikAcAyacaturdazyAM caturmAsakapratikramaNaM kRtamityapi tenaiva likhitamiti vibhAvyate, caturdazyAM pAkSikatvasya tatpUrvajena pUrvamevakRtatvAt , tathApi caturdazyAM vadAcaritamAyAtaM. zeSagotArthestA vyavasthAmanaGgIkurvadbhiH zrIkAlikAcAryAzcaturdazyAM pAkSikANi caturmAsakANi ca 'cakra'riti khopajJazAstreSu lilikhe iti. tadamatra bahuzrutagamyamiti, "navasayateNaueNa"miti gAthA tu maladhArigacchIyazrIrAjazekharamUriNA puraiva taduktanizithacUrgIrisaMvAdarUpadoSApAkaraNena svakRtacaturvizatiprabandhagranthe (82 patra) zAtavAhanapravandhe samarthitA, tathAhi "zrIvIre zivaGgate 470varSe vikramArko rAjA'bhavat , tatkAlIno'yaM zAtavAhanastatpatipakSatvAt , yastu kAlikAcAryapArthAtparyuSaNAmekenAnhA abhaMgAnAyayatsa zAtavAhanastato'nyaH sambhAvyate, anyathA 'navasayateNauehiM. samaikate hiM viirmukhkhaao| pajjosavaNacautthI, kAlagasarihiM to ThaviyA / / iti cirantanagAthAvirodhaprasaGgAt , na ca zAtavAhanakramikaH zAtavAhana iti viruddhaM, bhojapade bahUnAM bhojatvena. janakapade bahUnAM janakalyeta rUDhatvAt , iti zAtavAhanacaritra"miti dhyeyaM, bhavatpUrvAcAryairapi sthAne sthAne tadgAthoktabhAvAbhyupagamena sA samadhikaM sammAnitA, tatra bulamaNDanAvAryakane vicArAmRtasaMgrahe turyavicAre tathA kulagaNDanakRtakalpAvacUNau~ tathA ratnazekharamUrikRtazrAddhavidhivRttau tathA dharmayopamUrigrathitakAlasaptatikApakaraNe'pi bhavadabhyupagate etadgAthAyAH prAmANyasamarthanAt , sarvapaTTAvalIpatreSu tathaivopalambhanAca sadbhUtayeya gAthA pratibhAtIni dhyeyaM. na ca "AgamutAgi puSNimAe" iti bAjhmAtrAtkevalaM muhRda eva nirantaraM pratyAyayitacyA na vyamiti vAcyaM, zrIvyAkhyAprajJaptyAM zaMkhAdhikAre (553 patra) "pasviyaM posaha paDijAgaramANA viharissAmo" iti. sUtraikadezavyAkhyAyAM (555patre) "pakSe-arddhanAse bhavaM pAkSika"iti pAkSikasya pakSAr3he vyAkhyAnaM, pakSArddhazca paJcadazyAmeveti, anyacca "tammi ya diNe pakhkhiyapaDikkamaNaM sAhUNaM, to saMkheNa sayagAisammuI saMlataM, jahA-ajja sAhUrNa parivayaM paraM amhehiM posahavayaM na gahiyaM"
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ ityAdi "jAva ajja pakhkhassa saMdhI"iti (275patra) navapara(pakaraNa)vRttivAkyamapi zaMkhAdhikAre samanusaraNIyaM, na ca prajJaptyAM yadyapi pAkSikazabdena parabhavabhiyA abhayadevAcAzcaturdazo paJcadazI vA na nAmagrAha nyayami, tathApi caturthakaraNAtyAkSikazabdena caturdazyaivAnumAsyate paJcadazyAM tu SaSTApattiH syAditi vAcyaM, tasya caturdazyAmabhaktArtha karaNe niyamAbhAvAt . tathAtvasya tasmin purA bhojananimantraNAbhyupagamena bhavatA'pyaGgIkArAt , tathA ca na paSThatapaHprasaGgaH, paJcadazIpakSanikSiptAnyadoSANAM bhUteSTA(caturdazI)pakSe'pi sadRkSatvaM, tulyayogakSematvAt , pratyuta 'pakSe'rddhamAse bhavaM pAkSika miti vyutpacyA pazcadazyApattirvajralepAyitA, caturdazyAmarddhamAsatvAsambhavAt, tathA "divaso posaho pakhkho vaivato"iti pAkSikasUtre, etaccUNauM "posaho-aTTabhicauddasIsu uvavAsakaraNaM. sesa kaMTha" etadvRttau ca "divaso-dinaM, ki vidhaH ? 'pauSadhaH' parvarUpaH tathA 'pakSo'rddhamAsarUpo vyatikrAnta" ityevambhUtagranthapaddhatyA caturdazyAH pakSAparvaNaH pArthakyAbhidhAnamapi vibhAvya, tathA "pakhkhiyaposahiesu, kArei tavaM sayaM karoti ya" iti vyavahArasUtra(bhASya)dazamoddezake (43patre), tavRttiH "pAkSike'ImAsaparvaNi, pauSadhikeSu cASTamyAdiSu parvasu tapaH kArayati svayamapi karoti cetyarthaH" / nanu caturdazyAM pAkSikakalpanayA'nyasyAM caturdazyAM pakSAnto bhavatyeveti vivakSayA sarvamapi bhavaduktamasmAbhiH pratyuktameveti cenna, zrIjaMbUdvIpaprajJaptyAM zrIsUryapajJaptyAM paJcadazyAmeva pakSAntazravaNAt , tathAhi-"egamegassa NaM bhaMte ! pakhkhassa kati dIhA ?, goyamA ! paNNarasadivasA, taM jahA-paDivAdivase bIyadivase jAva pannarase divase"iti (patra 147) pAThAt , tathA "pADivayabIyataiyA, cautthI taha paMcamI ya chaThI ya / sattamiamInavamI, dasamI ekArasI ceva / / 03 / bArasiterasicAu-isI ya niThavaNIyA ya pnnrsii| kiNhaMmi ya joNDaMmi ya, eyAu tihI muNeyavA / 104 / " iti jyotiSkaraNDaka- | vAkyAca paJcadazyAmeva pakSAntaH, tathA "jA sA caramA rayaNI"iti dazAzrutaskandhavAkyAcAmAvAsyAmeva caramarajanItvamavagamyaM, tathA
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ kharatara jayasomIyA pauSadha "aMto pakhkhassa"iti pAkSikasUtre, tavRttiH "antarmadhye 'pakSasya candrAbhidhAnAmAsasya madhye yatkiJcidvAcita" ityAdi, atrApi priMzikA / candramAsasyArdai pAkSikamuktaM, candramAsastu pUrNamAsyAmeva syAt, yaduktaM zrIvyavahArabhASye (prathamoddezake 6 patre) "nakhkhatte caMde ya uu ya, // 8 // Aicce ya hoi bodhalve / abhivaTTie ya etto, paMcavidho kAlamAso u / / 'caMdeya'tti candreNa bhavazcAndra, yugAdau zrAvaNe mAse bahulapakSa pratipada Arabhya yAvatpUrNamAsI parisamAptistAvatkAlapramANazcAndro mAsaH, ekapUrNamAsIparAvarttamAnazcAndro mAsaH" iti tadvatyekadezaH, tathA candramAsArdai paJcadazyAmeva, tathA "paJcadazyau yajJakAlau, pakSAntau parvaNI api" tathA "pUrNimA paurNamAsI sA"ityAdi hemAcAryavAkyAca, nanu "pakhkhassa aTThamI khalu, mAsassa ya parikha muNeyaI / itivyavahArabhASya(paSToddezaka)vyAkhyAne (45 patre) "arddhamAsasyapakSasya madhya-aSTamI, sA khalu parva, mAsasya madhya-pakSeNa nirvRttaM pAkSikaM, tacca kRSNacaturdazIrUpamavasAtavyaM. tatra prAyo vidyAsAdhanopacArabhAvAt" iti zrImalayagirigirAsAkSAtpAkSikatva caturdazyAmAyAtameveti cenna, avasarAnabhijJAnAt , tathAhi-"vijjANaM parivADI, palve patve ya daMti AyariyA / mAsa'ddhamAsiyANaM, pacaM puNa hoi majjhaM tu / 251 // " ityanantaralikhitavyavahArabhASyagAthAprAmANyAt AcAryANAM devatAdhiSThitamantraparAvartanakaraNAdhikAra evAtrAvagantavyo, na pratikramaNAdipAkSikakRtyakaraNAvasaraH, tathAtve kRSNacaturdazyAmeva mAsamadhyatvAtpAkSikatvaM | syAnna zuklacaturdazyAM, tatra mAsaparyavasAnatvena mAsamadhyAbhAvAt , tanmadhyasyaiva pAkSikatvenAkhyAnAta , dRzyate ca sarvagaccheSu zuklacaturdazyAmapi tathA vyavahArastenAGgIkuru pAkSikapadamatrAcAryANAM mantraparAvartanamAtrakRtyanivedakaM, parihara vA zuklacaturdazyAM pAkSikatvAbhisandhimiti lAbha| micchato mUlakSatirAyAteti dhyeya, 'pakSeNa nirvRttaM pAkSika miti vyupatyA'tra caturdazyAM pAkSikaM na bhavedeva, kintvamAvAsyAM, paraM "tacca kRSNacaturdazIrUpamavasAtavya"miti vAkyena vRttikRtA kRSNacardazyAmeva pAkSikapadamatropacaritaM draSTavyaM, tanmUlantu "tatra prAyo vidyAsAdhano // 8 //
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ pacArabhAvA"dityeva darzitaM, vidyAsAdhanopacArastu kRSNacaturdazyAmeva syAna zuklacaturdazyAM tathaivA khilajanamatIteH, ata eva na zuklacaturdazyAM pAkSikatvavyapadeza iti, tathA caturdazyAM mAsamadhyatve pUrNimAyAM ca mAsapUrterArabhyaikasmin pakSe dinacaturdazakamanyatra tatSoDazakamityapi dhyeyaM, tathA caturdazyAM pAkSikasya vAstavatve'tRbhyAM pakSamadhyatA karhicidapi na syAt, amAvAsyAntatve'STamyAM madhyatA syAdeva, na ca bhavato'pi samAnametaditi vAcyaM, asmadabhiprAyeNa pAkSikapadaM kRSNacaturdazyAM vidyAsAdhanopacArArthaM saGketitamiti noktadoSavakAza iti, aparaM vyavahAracUrNikArAbhiprAyeNa "mAsassa majhaM parivvayaM kiNhapakhsassa cauddasIe vijjAsAhaNovayAro" ityuktyA amAvAsyAyAM pAkSikaM syAt, kRSNacaturdazyAM tUpacAraH, sa ca pUrvasevA bhaNyate, jIvAnuzAsanavRttau (20 patre ) zrIdevasUribhistathaiva samarthanAt, tathAhi - "pUjyAstu vadanti upacArazabdena pUrva sevA'tra bhaNyate, tataH kRSNacaturdazyAM pUrva sevA nUtanamantragrahaNajapalakSaNA kriyate, pAkSike ca paJcadazIlakSaNe paripATI:parAvarttanaM vidhIyate itthaM vyAkhyAne paJcadazyapi pAkSikaM syAt, paripATI ca ghaTate, zuklacaturdazyAM tu pUrvasevA na kriyate iti sarvajanapratItaM, kRSNacaturdazyAM ca sasphuro mantro bhavatyatastatra pUrva seveti" tadgranthalezaH tadevamevambhUtabahuzAstrasammatyA pAkSikANi paJcadazyAmeva saGgatAnIti nItiH, tathAcAsmatparamaguravaH zrImadabhayadevAcAryAH "pakhkhiyacAummAse, AloyaNA niyamasA u dAyace "ti paJcadazapaJcAzakasatkadazamagAthaikadezavyAkhyAyAM - "pakSe'rdhamAse bhavaM pAkSikaM parva- paJcadazI caturdazI vA, caturSu mAseSu bhavaM cAturmAsaM parvaiva " iti prarUpaNAtpAkSikaM caturdazyAmAcaraNayA paJcadazyAM cAgamAbhiprAyeNeti nijagaduritarathA taistathoddiSTaM na bhavet, yugapaddinadvayyAM pAkSikavAsaGgateH, etadAkRtanizcayastu zrImajjinavallabhasUri viracita dvAdaza kulakavRttau (17 patre ) " tadaNu gaucciya maggo" iti dvAdazagAthA vyAkhyAyAM "tatra yaduktaM kugrahasvarUpAbhidhAnaprastAve yaduta 'paurNamAsyAmeva pAkSikAdipratikramaNa' miti, tad yadyAgamoktatvenAbhidhIyate tadA paryuSaNAparvA'pi paJcamyAmeva vidheyaM
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ pauSatriMzikA // 9 // syAt, atha tasya caturthyAmAcaritatvena tacaturthyAmeva tarhi pAkSikAdyapi caturdazyAmeva yatastaireva gItArthaiH kAlikAcAryaizcaturthyAM paryuSaNAnirvAhAya caturdazyAmeva tadAcaritaM, anyathA hi siddhAntAbhihitasya paJcakadazakasya dazamapaJcakasyAparipUtta taccaturthyo na nirvahediti vicAraH, tatsiddhametatpAkSikAdimatikramaNaM caturdazyAmeva karttavyaM, gItArthAcaritatvAt, caturthyAM paryuSaNAparvavaditi" diGmAtramiti gAthArthaH 9 / atha sarvadA'sadArambhalagnAnAM kuTumbavyApArapAravazyapaGkanimagnAnAM bhavodvinAnAM zramaNopAsakAnAM caturdazyAdiparvasveva pauSadhakaraNAvakAzo'stIti yuktaM teSAM parvasu pauSadhakaraNaM, paramanyadA'pi sati samavakAze tadgrahaNaM samIhitameveti sArvadikaM paupadhagrahaNamAyAtamiti tanmatiM pratiSedhayannAhasAvayANa vi, niyagharavAvAravippamukkANaM / pavvesu ceva posaha - paDimA samayaMmi niddiA | 10 | vyAkhyA- 'utkRSTabhAvakANAmapyAstAM mandasakhAnAmupAsakAnAM teSAM kuTumbavyApArabhArApasAraNena sarvadA'pi tadavakAzasambhava ityapeH sAmarthyAdAyAtaM, zrAvakANAmapi pratimA rUpotkRSTadharmapratipattyotkRSTatvamavaseyaM 'pauSadhapratimA' mAsacatuSTayAnuSTheyaviziSTapaupacAbhigraha vizeSaH 'samaye' siddhAnte 'parvasyeva' caturdazyaSTamyuddiSTApaurNamAsIlakSaNeSu dineSu 'nirdiza' prakAzitopadezadvAreNa vidhivAdena zrutadharairiti karturupa kA raH, kiM viziSTAnAM teSAM ? 'nijagRhavyApAravipramuktAna' prAkRtatvena vizeSaNaparanipAtanAt vipramuktanijagRhavyApArANAM vipramuktA iva niHzeSagRhabhArasya putrAdiSu niyuktatvena vipramuktAstyaktA gRhavyApArAH yaiste teSAM nijagRhavyApAravimukhAnAM hi paragrahavyApArakaraNaM durApAstameveti karaNakAraNAbhyAM sAvadyayogavimukhatvamiti bhAvaH ayambhAvaH - sAvakAzAnAmupAsakAnAM yadi sarvadA pauSadhagrahaNaM zrutadharANAmiSTaM bhavettadA tairyathAsthAnaM pratipannapauSadhapratimAnAM teSAM paupadhatratamapi nAmagrAhaM gRhItatithiSu nopadiSTaM bhavet, upadiSTaM tu parvatithiSyeveti, tathAhi - " se NaM cA uddasamuddipuNNamAsiNIsu paDipuNNaM posahaM aNupAlettA bhavati" iti dazAzrutaskanthe, tathA "posahovavAsanirae" tti kharatara jayasomIyA 118 11
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ samavAyAGge (19 patre), tavRttiH "pauSadhopavAse nirataH-AsaktaH pauSadhopacAsanirataH (yaH): evivasya zrAvasya caturthI pratimeti prakramaH, ayamatra bhAvaH-pUrvapratimAtrayopetasya aSTamIcaturdazyamAvAsyApaurNamAsISvAhArapauSadhAdicaturvidha pauSadha pratipadyamAnasya caturo mAsAn yAvaccaturthI pratimA bhavatIti"tathA "posahatti-posahapaDimA tAssarUvamimaM-putvoiyapaDimajuo, pAlei jo posahaM tu saMpuNNaM / amicauddasAisu, cauro mAsA cautthi sA / / AisaddAmo puNNimA'mAvasAo gheppati"iti paJcAzakacUNauM tadvRttau upAsakadazAtau ca. tathA "hoi cautthI cauddasi, amimAisu (diyahesu) pavemu"ityAvazyakabRhad vRttau (647 patre) taccUNIM ca, tathA "amImAipavesu, samma posahapAlaNaM / sesANuSThANajuttassa, cautthI paDimA imaa|| vyAkhyA-'aSTamyAdiparvasu' caturdazIpUrNimA'mAvAsyAlakSaNeSu"iti ThANAvRttau, evaM sarvatra parvasveva pauSadhagrahaNaM pratimApatipannAnAM zrutadharairdarzitaM, teSAM ca sAvakAzatvaM sarvasammatameva, tathAca niravakAzAnAmiva sAvakAzAnAmapi parvasveva pauSadhAGgIkAra ityaGgIkAryamiti tAtparyArthaH / nanu yathA tRtIyazrAvatimA pratipannasya zramagopAsakasya sAmAyikagrAhiNaH zrIsamavAyAGgavRttau (19 patre), "tadevamapratipannapauSadhasya darzanavratopetasya pratidinamubhayasandhyaM sAmAyikakaraNaM mAsatrayaM yAvaditi tRtIyA pratime"ti vAkyAt , tathopAsakadazAvRttau (15 patre) "varadasaNavayajutto, sAmAiyaM kuNai jou saMjjhAsu / ukeseNa timAsaM, esA sAmAiyapaDimA ||"iti pAThAca zrImadabhayadevAcAyaH sandhyAsamaye sAmAyikagrahaNamAdiSTa, paramanyadA tadgrahaNaniSedhAprarUpaNenA niSiddhamanumata'mini nyAyAduktakAlAdanyadA'pi tatkaraNaM teSAM zAstrAntarasammatyA'niyatatayA anumatameva, tathA niyamitadineSu tannayatyenAnyadA tatkaraNapratiSedhAzravaNAdanyadineSvapyaniyatatayA tadupAdeyamiti yuktiM niyamitadinAnyadineSu pauSadhagrahaNaniSedhakazAstrasammatipradarzanenApAkunAha tassAvassayatattattha-sAvagapaNNattigaMthavittIsu / paMcAsagacuNNIe, paidiNakaraNe niseho vi / 11 /
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ pauSadhapaTtriMzikA // 10 // vyAkhyA-'AvazyakatattvArthazrAvakaprajJaptigranthavRttiSu' AvazyakaM ca tattvArthaca zrAvakajJaptigranthazca AvazyakatattvArthazrAvakamajJaptigranthAsteSAM / somIyA yA vRttayastAstathA, tAsu, paJcAzakacUrNI ca 'tasye ti paupadhanatasya 'pratidinakaraNe' prativAsaraM vidhAne 'niSedho'pi na kevalaM tasya pratiniyatadivaseSu vidhAnameva nyavedi, pratyuta pratidivasavidhAnaniSedho'pi samupanibaddhaH, ityapi sAmarthyasamarthito'rthaH, vartate ityanuvartanIya, | tatrAvazyakavRttiryathA-"ettha samaNovAsagadhamme paMca aNuvayAI tini guNahayAI AkkAhiyANi, cattAri sikhkhAvayavayANi ittariyAI" ityAvazyakasUtra (838 patre), asya vyAkhyA-''atra punaH zramaNopAsakadharma, punaH zabdo'vadhAraNArthaH, atraiva, na zAkyAdizramaNopAsakadharma. samyaktvAbhAvenANuvratAyabhAvAditi, vakSyati ca 'ettha puNa samaNobAsagadhamme mUlavatthu sammatta mityAdi, paJcANuvratAni-patipAditasvarUpANi trINi guNavratAni-uktalakSaNAnyeva, yAvatkathikAnIti-sakRdgRhItAni yAvajjIvamapi bhAvanIyAni, catvArIti saMkhyA, zikSApadavratAnIti zikSA abhyAsastasya padAni-sthAnAni, tAnyeva vratAni zikSApada vratAni, itvarANIti, tatra pratidivasAnuSThaye dve sAmAyikadezAvakAzike punaH punaruccArya iti bhAvanA, pauSadhopavAsAtithisaMvibhAgau tu pratiniyatadivasAnuSTheyau, na pratidivasAcaraNIyAviti" (839 patre), tathA "digdezAnarthadaNDaviratisAmAyikapauSadhopavAsopabhogAribhogaparimANAtithisaMvibhAgavatasampannazca (ta0a07-mU016), vyAkhyA-kRtadvandvAna digAdayastaiH 'sampannaH' samRddhaH-saMyuktaH, caH zabdaH samuccayavacanaH, patipannANuvratasyAgAriNasteSAmevANuvratAnAM dADhApAdanAya zIlopadezaH, zIlaJca guNazikSAbatamayaM, tatra guNavratAni trINi-digupabhogaparibhogaparimANAnarthadaNDaviratisaMjJAnyaNuvratAnAM bhAvanAbhUtAni, yathA'NuvratAni tathA guNavratAnyapi sakRdgRhItAni yAvajjIvaM bhAvanIyAni zikSApadavratAni-sAmAyikadezAvakAzikapauSadhopavAsAtithisaMvibhAgAkhyAni |RA catvAri, pratidivasAnuSTheye dvasAmAyikadezAvakAzike, punaH punaruccAryate iti yAvat, pauSadhopavAsAtithisaMvibhAgau tu pratiniyatadivasAnuSTheyau,
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ na pratidivasaM samAcaraNIyau, punaH punaraSTamyAdiparvatithiSvanuSThIyete" iti tatvArthavRtti (dvitIyavibhAge 88 patre), tathA "tatra pratidiva sAnuSTheye dve sAmAyikadezAvakAzike punaH punaruccArye iti bhAvanA, pauSadhopavAsAtithisaMvibhAgau tu pratiniyatadivasAnuSThayo, na pratidivasAcaraNIyAviti" (pRSTha 182) zrAvakamajJaptittirhAribhadrIyA, tathA "ettha u sAvagadhamme, pAyamaNuccayaguNavayAI ca / AvakahiyAI sikhkhAvayAI puNa ittarAI ti // 39 // " paJcAzakasUtraM, "vyAkhyA-'etya'tti putvabhaNie 'tu'saddo visesaM karei, tahAhi-jai dhamme mahacayANi AvakahiyANi ceva bhavaMti, etya puNa sAvagadhamme pAyamaNucayANi ya guNavayAI ca jAvajjIviyANi bhavaMti, pAyagahaNAo puNa cAummAsAikAlapamANeNa vi bhavaMti, sikhkhAvayANi puNa 'ittariyANi' appakAliyANi, tattha paidivasANuDheyANi sAmAiyadesAvagAsiyANi, puNo puNo uccArijaMti tti bhaNiya hoi, posahovavAsaatihisaMvibhAgA puNa pattiniyatadivasANucheyA, na paidivasANucheyA"iti paJcAzakacUrNiH, evaM paJcAzaka vRttiH (30 patre) zrIzrIcandrasUrikRtaSaDAvazyakattirapi, tadevamevambhUtaprabhUtagranthapaddhatiparyAlocanena parvAnyadineSu pauSadhamatiSedha evAyAti, na ca sAmAyika vratasyobhayakAlAhate karaNaniSedhaH kApyAgame samupalabdhaH, pratyuta (uttarArdha 302 pRSThe) "jAhe khaNio tAhe karei to se na bhajjai" ityAvazyakacUrNivaktavyatayA RddhimAptAnRddhimAptopAsakAnAM sAdhoH samIpe caityagRhAdiSu sAmAyikagrahaNAkSaropalabdhyA cAnyadA'pi tadaGgIkAraH zAstrakAraH prAdurakAri, na ca pratikramaNasyobhayakAlasamAcaraNIyatayA tatsahagatatvena sAmAyikasyApyubhayakAlakaraNIyatvamAyAtamiti vAcyaM, "AvAsayaM kuNato niyamA karei" tathA "jattha vA nivAvAro acchai tattha sadatya karei sAmAiya" tathA "sAmAiyaM vA AvAsayaM vA karei" tathA "pacchA so iDipatto sAmAiyaM kAuNa paDikato vaMdittA pucchati"ityAvazyakacUAdyakSarairAvazyakAbhitrasyApi sAmAyikasya karaNamanusaraNIyamiti bahuvAcyamatra dhyeyaM, yastu(arthadIpikAkhyAyAM zrAda)atikramaNa
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ kharatara jayasomIyA pauSadha- sUtravRttau (165 patra) ratnazekharamUriNA "nanupauSadhopavAsAtithisaMvibhAgau tu pratiniyatadivasAnuSTayau, na pratidivasAcaraNoyau'iti zrIpatriMzikA na hAribhadrIyAvazyakabRhavRttizrAvakamajJaptittyAdau ca sAkSAduktastaniSedha iti cet ? aho !! granthakArAbhiprAyAbhijJatA bhavataH, nahodaM vacanaM | parvAnyadineSu pauSadhaniSedhaparaM kintu parvasu pauSadhakaraNaniyamaparaM, yathA''vazyakavRttyAdau zrAddhapaJcamapratimA'dhikAre 'divaiva brahmacArI, na // 11 // tu rAtrau' iti vacanaM divase brahmacaryaniyamArtha, na tu rAtrau brahmacaryaniSedhArtha, anyathA pazcamapratimA''rAdhakazrAdhdhena rAtrAvabrahmavAriNeva bhAvyamiti pApopadeza eva dattaH syAt" ityAdyakSarairAkSepapUrvakaH parihAraH prakaTito'sti, so'pyavicAstikamanIyastadyathA-na tAvadvayanAvazyakabRhadvRttyAdAvimaM pAThaM bhavaduktamupalabdhavanto, yena kimapi vicArayAmaH, ataH kathamivaitaddRSTAntena tatra tadarthasAdhanaM sAdhIyaH syAt ?, vinA voDhAraM vivAhopakaraNamelaka iva pratyutopahAsyanivandhanaM, tadastitve'pi naitayoniSedhayoH sAmya, tatra tu "na pratidivasAcaraNIyA"viti pATho'tra tu "na tu rAtrA"viti pAThaH, yadi "rAtrau na brahmasamAcaraNIya"miti pAThastatra syAttadA sAmyamapi dvayoniSedhayoH syAt , na ca tathA pATho'sti, tatra tu(647patre) "diyA baMbhayAri rAtI-parimANakaDe aposhie| posahie ratimi ya, niyameNaM baMbhayArI y|" ityevambhUtaH pATho'sti, tathA ca na kA'pi kSatiH, aparaM tathAtve "pavvesu pajjosaviyadhvaM, no apavyesu" ityAdau nizIthacUrNikarturapi puNyavidhAtabhiyA'parvaNyapi paryuSaNAkAritvamanumAsyate, na caitatsaGgatamiti, tasya pUrvapakSottarapakSasandarbhaH kuzakAzAvalambanamAya eveti mantavya iti gAthArthaH // 11 // nanu bhavatu tAvadeteSu grantheSu niyamitadinakarttavyatA anyadineSu ca niSedhaH pauSadhasya paraM caritAnuvAdAnuvRttyA nandamaNikArodAyanAvaninAyakayoH parvAnyadineSvapi pauSadhapravRttiH zrUyate sacchrAvakajana vihitadharmakAryatvena ca zrutamUlakatvamapyanumAsyate tasyAH, tathAca parvAnyadineSvapi tatkaraNamAyAtamityArekAtirekatAM nirasyannAha // 11 //
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ cA punararthaM sa ca bhinnakrama, yAca vItabhayAdhIzitaH zrAddhasya janaprapta na prarUpitaM gaNadhara NAe naMdassa udA-yaNassa paNNattie Na paNNattaM / jaivi ya pavvatti payaM, payaMpiyaM tahavi annattha / 12 / / vyAkhyA-yadyapi caH punararthaM sa ca bhinnakramaH, udAyanasyetyatra yokSyate, 'jJAne'iti padaikadeze padasamudAyopacArAt jJAtAdharmakathAGge 'nandasya' nandanAmno maNikArazramaNopAsakasya 'udAyanasya' ca vItabhayAdhIzituH zrAddhasya 'prjnyptyaa'miti| "ekadezavikRlpananyava"diti nyAyena vyAkhyAprajJaptyAmadhikAravazAtpauSadhAdhikAre 'parva iti padaM parvaprarUpakavarNasamUhAtmakaM 'na prajJapta' na prarUpitaM gaNadhararityadhyAhArastathApi gItAthaistadabhiprAyAnuvAdakaiH 'prajaliyata' kaulikanalikAnyAyena madhyasthaparvapadasyAgre'pyabhisambandhAt parvapadamatrApi karmatayA yojya, 'anyatra' granthAntareSviti gAthArthaH, bhAvArthastvayaM-"taeNaM naMde maNiyArasehI aNNayA gimhakAlasamayaMsi jehAmUlaMsi mAsaMsi aTThamabhattaM pagiNhati 2 tA posahasAlAe jAva viharati" iti jJAtAdharmakathAyAM trayodazAdhyayane (178 patre) yadyapi 'parva' iti padaM nAsti tathApi "pavadiyahammi kammi, ahamabhattaM pagihaI gNdo| posahasAlaM pavisai, posahamAdAya vaTTai ya / / " iti zrAvakamatikramaNacUNauM sAzItyekAdazazatamitavarSavijayizrIvijayasiMhAcAryakRtAyAM nandamaNikArasya parvadine eva pauSadhamarUpaNaM, tathodAyanasyApi "taeNaM se udAyaNe rAyA aNNayA kayAi posahasAlAe"ityAdivAkyoktyA prajJaptyAM (618 patre) yadyapiparvapadaM na pratyapAdi tathApi prAkRtaprAkRtottarAdhyayanavRttau "taeNaM se udAyaNe rAyA aNNayA kayAi posahasAlAe posahie ege abIe pakhkhiyaM posaha paDijAgaramANe viharai"iti vAkyena pAkSikAyAM parvabhUtAyAM pauSadhaH samudghodhito budhaiH, evamanyeSvapi prAk prapazcitazAstreSvanveSyamiti, tathA ca nandodAyanayorapi uktagranthaES nyAyena pavaNyeva pauSadhaprarUpaNaM, kizca na zrutaM ? bhavatA dharmakInyupAdhyAyasya "kaiyAvi pakhkhiyaM, posaI nivo lei viiybhysaamii| 1 "bhImo bhImasena-iti vadavayave samudAyopacArAt vyAkhyAprajJaptyAM" iti pratyantare /
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ paupadha rayaNIi caramajAme, suhaleso iya viciteI 1601"itivAkyaM svopajJasaGghAcAravRttau, yenaivamAkSiptavAniti dik / 12 / nanvAstA nando kharatara jayapaTanizikA dAyanayoktavyavasthayA parvatithiSu pauSadhagrahaNaM, paraM nandakRtadinatrayAtmakapauSadhasyAparvaSNeca niSTA samabhRttato madhuni viSasampRkte madhuno sal somoyA // 12 // viSapakSanikSepopAkhyAnenedamasmadupanyastanandodAharaNamadyApi bAdhAvahameveti vivakSorvAsanAM nirvAsayannAha aNNattha kayacauddasi-rayaNIposahavayassa naMdassa / tiNhAvuttetti tao, pavvecciya tassa niThA vi / 13 / / __ vyAkhyA-'anyatra' punaH zAstrAntare yadyapi zrAvakAtikramaNacUrNI "taiyadiNe rayaNIe tassa ti(hA)ssA dussahA kahavi jAyA" ka iti vAkyena sthUlanyAyena parvadinagRhItapauSadhAtparvAparvavivekatAvidhure tRtIyadine pipAsA tasya prAdurAsIditi vinyastaM, tathApi B pazcAdhikAdazazatamitasaMvadvartamAnIkezagacchIyakakudAcAryasantAnIyopAdhyAyazrIyazodevakRtAyAM navapadapakaraNavRttI (54 patre) "anyadA |ca trailokyavAndhave bhagavati sindhuviSayamudAyanarAjazrAvakasya prajAjanAtha gatavati nandamaNikArazrAvako grISmacaturdazyAM pauSadhiko babhUva, astaGgate ravau vihitaH sAyantanasandhyA''vazyakavidhemadhyAnaratasya cAsya kasyAzvidvelAyAM pipAsA vedanA prAdurabhUt , tatastayA bAdhyamAnazcintayAmAse"ti vAkyena nandasya'nandamaNikArasya kRtacaturdazIrajanipauSadhavatasya 'tRSA' pipAsA 'uktA' prarUpitA, upalakSaNAdrubhukSA'pi, 'tatastasmAdetoH parvaNyeva 'tasya' pauSadhavratasya 'niSThA'pi' paripUrNatvaM samabhRta , tathAca 'nandasya' parvaNyeva paupadhagrahaNaniSThe samupadiSTe, iti sarva susthamiti gaathaarthH|13| nanu bhinnakartRkagranthadvayasammatyA pauSatriyasyAdAvante ca parvadine pratyekaM sAdhusandarzite madhyasthadinasyAdyApi * parvatve kiJcitpraSTavyamapyasti, paraM caturdazIdinAtpUrvaparvAbhAvAt tRtIyapauSadhasya caturdazyAM samAptiH parvaNi ca pArambha iti mahadvaipari-| tyamAbhAti, tenobhayorapi zAstrakArayoranyo'nya saMvAditA vizaMsthUleti, kathametayoH samAdhAnamAdheyamiti pUrvapakSisatkamAkSeSa pariharannAha
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ tattha abhattadgaM so, puvvamapavvesu kAsi pavvadiNe / posahavayaM ti najai, puTviM pavvassa'NuvalaMbhA / 11 / vyAkhyA-tatre'ti pUrvoktaprazne pratividhIyate iti yojya, 'sa' nandamaNikAraH 'pUrva'miti parvadinApekSayA purA 'aparvaNo' parvavyatiriktadinayoH 'abhaktadvika'mupavAsadvayamakArSIt . parvadine tRtIye pauSadhavratamakArSit . iti 'vijJAyate''vagamyate, tatra hetumAha-pUrva parvaNo 'anupalambhAt' anupalabdheH, ayambhAvaH-navapadaprakaraNavivaraNakAreNa caturdazyAM pauSadhavrataM pipAsA ca darzitA, pratikramaNasUtracUrNikRtA tu parvaNi pauSadhagrahaNaM tRtIyadine pipAseti proktaM, tatazcaturdazItaH pUrvadinadvaye parvAntarasyAbhAvAt. sati parvaNi pUrvapauSadhakalpaneti. samadhigamyate ca pratikramaNacUrNikRto'pi tithinAmagrahaNAbhAve'pi parvaNyeva pauSadhagrahaNamabhimatamiti, parva tu navapadavRttikRtA caturdazIti nAmagrAI gRhItaM, tataH parvAparvavicAravidhuraM upavAsadvayaM. aSTamAnyathA'nupapacyA. pUrva kRSA caturdazIparvaNi pauSadhavrataM tena kRtamiti, tathAca madhyamadine parvAparvavicAraNA'pi dattapratyuttarA, tRtIyadinodanyA(tRSA)nirUpaNantu upavAsadvayAnuviddhacaturdazIrUpatRtIyadinApekSayA mantavyamiti yuktilezaH, tathAcAsmatyAMcA zrIjinapAlo(zrIprabodhacandro)pAdhyAyAH sandehadolAvalIbRhadvRttau (58 patre) "jeTTAmUlamAsaMsIti-jyeSThapUrNimAyAmaSTama bhakte tRtIyadivase parvaNyeva tridevasike pratimAntyarAtrau kAyotsargavat pauSadhasya sambhavAt kathaM nandamaNikArasya dRSTAntena pauSadhasyAparvAnuSThAnatA?" iti dhyeyaM, na ca bhavatpUrvajaiH saha navapadavRttikRtaH pUrNimAcaturdazIdinakRtapauSadhatve mahAn virodha iti vAcyaM, ubhayatrApi | parva dinakhasAdhAdavirodha eveti gAthArthaH // 14 // nanu teSAmiyaM matiH sundaraiva, paraM pratikramaNacUrNizAstre pauSadhagrahaNadinAttRtIyadine tRSA pratipAditA, upavAsaTyApekSayA tRtIyadinatvaM tu kAlpanika, tena navapadavRttikRduktacaturdazIdinAviparyAsena parvadinadayapurassaraM kAcipauSadhavyavasthA vidheyeti paroktaM paroktyA samarthayabAha
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ pauSadhapaTatriMzikA // 13 // jeThAle bArasa - diNAo savvANi jeNa pavvANi / pavvesu teNa posaha - gahaNaM tassAsi iya anne / 15 / vyAkhyA- 'anye' iti kecana vivecakA iti AhurityadhyAhAryaH 'tasye 'ti nandamaNikArasya 'tena' hetunA pauSadhagrahaNaM parvasu 'AsIt ' babhUva " yattado ( nityAbhi ) sambandhAt " teneti kutaH ?, 'yena' kAraNena 'jyeSThAmUle' jyeSThamAse dvAdazIdinAtsarvANi parvANi santi, zAstrasammatyA kalyANakAnAmapi parvarUpakhAt, ayamatra bhAvaH - caturdazyapekSayA purA dinadvayI dvAdazItrayodazIrUpA, tato 'jyeSThAmUlamAse' jyeSThasitapakSe dvAdazyAM zrIsupArzvasya janma trayodazyAzca zrIsupArzvadIkSA caturdazI tu parvaiveti parvatrayaM vRttaM tathAca dvAdazyAM paupadhAGgIkArAt cUrNikArAbhiprAyeNa parvaNi pauSadhagrahaNaM trayodazyAM parvabhUtAyAM dvitIyaM caturdazyAM tRtIyaM pauSadhagrahaNaM. navapadanRtya bhiprAyeNa rAtrau ca tRpAtirekaH, iti naiko'pi doSaH, na caikAdazyAM parvatvena prasiddhAyAM prathamapauSadhagrahaNaM. dvAdazyA avamatithitvena trayodazyAM dvitIyaM caturdazyAM parvatyena tRtIyaM taditi dvayorapi zAstrayoH samaM samAdhAnamiti vAcyaM, jyeSThe siddhAntAbhiprAyeNAvamatitherevAbhAvAt, "sati dhammiNi dharmacinte "ti nyAyAtkathaM dvAdazyA asabhya ( avamatva ) mAyAtaM ?, tathAhi - " bhadavayakattiyapose, phagguNavaisAhamAsa AsADhe / eyAu pati tihI, nUNaM ee mAse |1| " iti jyotiSkaraNDakavAkyaprAmANyAt, tathAca naitatsamAdhAnaM sAdhIya, iti sarve samaJjasaM / 15 // nanu nandamaNikArAdhikAre padinAnugatA pauSadhavyavasthA sA(dhu ) dhvI vyavasthA pitA, paraM vipAkazrutopazrutamukha vipAkIyAdyAdhyayanAdhItasubAhoH paupadhatraye kimAlambanamAlambanIyamiti vivakSaM pUrvapakSiNaM zikSayannAha tahaya subAhU cAu - sAipavvesu aNNayA kAsI / ahamajuo ya posaha miya buttaM suhavivAgammi | 16 | vyAkhyA- ' tathAce' ti punaryathA nandodAyanau tathA subAhurapi 'caturdazyAdiparvasu ' caturdazyaSTamyuddiSTApaurNamAsI rUpotsava dineSu 'anyadA' kharatara jaya somIyA // 13 //
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ - kasmiMzcitkAle 'aSTamayutaH' aSTamena-samayasaMjJayopavAsatrayeNa yutaH sahitaH, pratyAkhyAtASTamatapA ityarthaH, 'pauSa,' paupacavataM 'akArSIt' cakAra iti 'sukhavipAke' sukhavipAkIyaprathamAdhyayane 'ukta' kathitamiti, tathAhi "tateNaM se subAhukumAre aNNayA kayAI cAuddasa'muhiTThapuNNamAsiNIsu jeNeva posahasAlA teNeva uvAgacchai 2ttA posahasAlaM pamajjai 2ttA uccArapAsavaNabhUmi paDilehei 2ttA dabhbhasaMthAraM saMtharai 2ttA dabhbhasathAraM durUhati 2ttA amabhattaM pagiNhati 2ttA posahasAlAe posahie ahamabhattie posaha paDijAgaramANe 2 viharaI" iti sukhavipAkIyAdyAdhyayane (13 patre), tathAca siddhAnte subAhukumArasyApi parvadine eva pauSadhagrahaNamupadiSTamiti bhAvaH / 16 / nanu samavasitamevatattasya parvadine pauSadhagrahaNaM, paramagretanadinadvaye kA pauSadhagrahaNavyavastheti asAdhitAyAM dinadvayavyavasthAyAM tatsAdhitamapyasAdhitamAya, vyabhicArasAryAt , iti pUrvapakSivivakSAyAM tavyavasthAmAha tattha ya paraMparAe, savvesi dhammagacchagIyANaM / egadiNAo purao, posahagahaNaM puNo'NumayaM / 17 / ___vyAkhyA-'tatra ceti pauSadhadinavyaparvavyavasthAyAM 'paramparAyAM' ziSyapaziSyAdipraNAlikArUpAyAM sarveSAM' samastAnAM 'dharmagaccha - gItAnAM' dharmapradhAnAH-na tu kadAgrahagrastAH-ye gacchAH-sAdhusamudAyarUpAste dharmagacchAsteSu ye gItAH-gItArthAH-sUtrArthavidaste tathA. teSAMdra dharmagacchagItAnAM 'ekadinAt' ekasmAddinAtpurataH bahupauSadhakartaNAM 'punaH pauSadhagrahaNaM' dvitIyAdidineSu punaH pauSadhAcaraNaM 'anumata' vAMchita-iSTamiti yAvat, ayambhAvaH-pauSatriya vidhitsurdinamekaM pauSadhaM kRtvA punadvitIye dine pauSadhaM punastRtIye'hanipauSadhaM vidadhAti, na tu sakRdgRhItaM dinatrayAdikamanuvarttayatIti sarvagacchIyagItArthAnAmabhimataM, sAmAyikasyotkaSTato'pyaSTapraharAvasthitereva sarvasammatatvAt , "yaduktaM sAmAyikAdhikAre 'jAva niyama pajjuvAsAmi' iti, niyamazca jaghanyato muhUrttamAnaH, utkRSTato ahorAtramAnakAlaH" iti zrIzrIcandra
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ pauSadhapavizikA kharatara jara somIyA // 14 // sarikRtapatikramaNasUtravRttau, pauSadhastu sAmAyikAviyutaH, tatsamAptau ca tasyApi samApteH, tenaikadinameva pauSadhoccArAvasthitiH, dvitIyadine tu | punarapyucAre kRte eva syAnnetaratheti dik / 17 / nanu kathamevamavasitamiti matibhrAnti nirasisiSurAha devasiyAhorattiya-rattiyabheehi posaho tiviho / jaM uccAreMti navA-'horattadugAimANeNaM / 18 / vyAkhyA-'jami'ti yasmAtkAraNA'tpauSadhaH' pauSadhavrataM 'daivasikAhorAtrikarAtrikabhedena' divase bhavo daivasika, ahazca rAtrizca ahorAtraM. ahorAtreNa nivRttaH ahorAtrikA, rAtrau bhavo rAtrika, devasikazcAhorAtrikazca rAtrikazca daivasikAhorAtrikarAtrikAste ca te bhedAzca te tathA. taitrividha uccArayanti sarve'pIti zeSaH, 'naveti naiva 'ahorAtradvikAdimAnena' ahorAtrasya chikaM ahorAtradvikaM, tadAdiyanmAnaM tena ahorAtradvikAdimAnena, ayambhAvaH-zAstre'pi pauSadhe traividhyameva, tathAhi-"paDipuNNaM posaha samma aNupAlei"tti-pratipUrNa ityahorAtraM yAvat" iti tRtIyAGge tRtIyAzvAsAdhikAre (237 patre), anyatrApyetatpadavyAkhyAyAmayamevArthaH, tathA cotkRSTapauSadhasyAhorAtramAnataivoktA, tathA "posaha duhao pakhkhaM, egarAyaM na hAvae" ityatra "rAtrigrahaNaM ca divA vyAkulatayA kartumazaknuvan rAtrAvapi poSadhaM kuryAt" ityuttarAdhyayanavAkyaprAmANyAdrAtripauSadhasyApi grahaNaM saGgrahIta, etatpadApekSayA sarvagacchavyavasthayA divasapauSadhagrahaNamapi dhyeya, evazca sarvairgItArthadevasikAdibhedena tridhA pauSadhavratamuccAryate, na ca dinadvayAdipratibaddhaM tatkenApi zrutena bodhyave nApi kenApi sAdhyate iti bhAvArthaH // 18 // nanu sAmpataM puruSaparamparayA pauSadhasya yugapaddinadvayatrayAdhuccAryatA nopAdeyA tadAnIntu tathA samupAdeyA bhaviSyatIti yadbhaviSyavAcyaM dUSayannAha saMpai paraMparAe, jai jugavaM taM vayaM na gahiyavvaM / tA nUNaM pavveciya, posahagahaNaM mayaM tassa / 19 / vyAkhyA-'sAmprataM' jItavyavahAravyavaharaNAvasare 'paramparayA' pUrvAcAryAdikrameNa tadvata' prastAvAtpauSadhAkhya 'yugapade'kakAlaM dina // 14 //
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ dayyAditayA na 'grahItavya' nANIkArya, 'yadI'ti pUrvapakSipakSodbodhaH, pUrvantu tayugapadgrAhyamAsIdeveti hRdayaM, 'tA'tahi 'nUna' nizcita parvaNyeva pauSadhagrahaNaM 'tasya' subAho mata'mabhISTaM / ayambhAvaH-yadIdAnImeva tadvayAdyupAdAnavaidhurya tadA tavAbhiprAyeNa tadAnIM tadAnIntanopAsakAnAM tathaiva tadAsevyamAsIdityAyAtaM, tathAca svamukhenaiva sukhena devAnupriyeNa bhavatA parvaNyeva tasya pauSadhagrahaNaM sammAnitaM, aparvaNi tadgrahaNaniSedhazcAyAtaH, evaJcAnAyAsena siddhaM naH samIhitaM, asmAbhirapi pauSadhasyAparvaNi grahaNameva niSidhyate, na tu pauSadhikasyAparvaNyavasthAnamapi, sAmprataM tathA vyavahArAt, bhavatApyaparvaNi pauSadhagrahaNaM sAdhyate, na tu pauSadhikasyAparvaNyavasthAnamapi, siddhasAdhanAt , tathA ceSTApattirasmAkaM, paraM pUrvIcArya paramparayovirodho durddharaH, sampradAyasyApi zAstrAcArAnuyAyitvAditi tattvaM // 19 // nanvasya yugapatpauSadhagrahaNe | pUrvoktadopodbhAvanAdbhinnabhinnapaupadhatrayagrahaNe ca zAstrasammatyabhAvAtsUtre ca "posaha pachi jAgaramANe viharai" iti pAThena 'pauSadha'mityanenaika(vacanenaika) vratabodhAttatritvaM durupapAda, iti "ito daMdazUka ito'ndhakUpa"iti nyAyena pakSadvayaM dussAdhamiti vAdini prativAdini tadvyavasthAmAha amhANa saMpayAe, kAUNa ya so abhattadugameva / aThamajutto posaha-vayaM ca pavve akAsi tti / 20 // vyAkhyA-asmAkaM 'sampradAye' gurukrame iti vartate iti kriyA yojyA, itIti ki ?, 'sa'subAhuH 'abhaktadvayameva' upavAsadvayameva. na tu pauSadhadvayaM, pauSadhakAraNAnAmuccAraprazravaNasthaNDillapratilekhanAdInAM parvadina eva pratipAdanAt , 'kRtvA' vidhAya 'parvaNi' caturdazyaSTamyAdyanya-15 tarasyAM tithau 'pauSadhavata' parvadinAnuSThayAbhigrahavizeSa 'akArSIta' karotisma, kiM viziSTaH ? 'aSTamayuktaH' aSTamena zrutamasiddhena tapasA yukto'STamayukta iti gAthArthaH / ayambhAvaH-subAhuzcaturdazyAdiparvaNaH purA pazcAdvA dinadvaye pauSadhadvayavidhAne zAstrasammatyabhAvAt yugapattatrayAnaGgIkArAca parvaNaH purA abhaktavyaM vidhAya parvaNi aSTamayutaH pauSadhamakArSIditi, nanvaSTamasya prathamadina evAGgIkAryatvAtyAntyadine katha
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ pauSadhapartizikA kharatara jayasomIyA maSTamAGgIkArakatatvaM tasyeti cenna, tRtIyadine'STamasyAgame'GgIkriyamANatayA svIkArAt, tathAhi "taegaM se varuNe NAgaNa tue agNayA | kayAi rAyAbhiyogeNaM gaNAbhiogeNaM balAbhiyogeNaM rahamusaleNa saMgAme ANatte samANe chaThabhattie ahamabhattaM aNuvaTeti, ahamabhattaM aNuvaTTettA koDubiyapurise saddAveti" ityAdi prajJaptyAM saptamazate navamo deza ke (320 patre) tathA (171 patre) "teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM ahaM goyamA ! chaumatthakAliyAe ikkArasavAsapariyAe chaThaM chaTheNaM aNikhkhitteNaM tavokammeNaM saMjameNaM tavasA appANaM bhAvemANe putvANupuSviM caramANe gAmANugAma duijjamANe jeNeva susumArapure Nagare jeNeva asogavaNasaMDe ujjANe jeNeva asogavarapAyave jeNeva puDhavisilAvaTTae teNeva | uvAgacchAmi 2ttA asogavarapAyavassa heThA puDhavisilAvaTTayaMsi aTTamabhattaM pagiNhAmi, dovi pAe sAhaTa vagdhAriyapANI egapoggalaNi vidvadiThI aNimisanayaNe IsIpambhAragaeNaM kAraNaM ahApaNihitehiM gattehiM sabiMdiehiM guttahiM egarAiyaM mahApaDimaM uvasaMpajjittA NaM viharAmi" iti prajJaptisUtrAnusAreNa tRtIyadine aSTamagrahaNaM, ekarAtrikamahApratimAyAstu tathA vidheyatayaiva sattvamavaseyamiti, tathA "aNNe bhaNaMti-evaM ciMteyacaM-kiM mae paJcakhkhAtavaM ?, jai AvassagamAdiyANaM jogANaM sakketi saMdha(saMva)raNaM kAuM tA abhattaha~ vavasati, asakeMto purimaTTAyabilegaTThANaM, asakeMto nidhigaiya, asakeMto porusimAi vibhAsA, aha cautthabhattio chaThe vavasai chabhattibho ahamamiccAi vibhAsA" ityAvazyakacUNauM (uttarArdai 264 pRSThe) mAbhAtikamatikramaNAdhikAro'pi vibhAvyaH, tathA "jai se AvassayamAdiyA jogA na parihAyati. pAraNagadivase eko vi ghAso na laddho. tAhe chaThaM kareu, chapAraNe battIsAdi. jAva ghAso vi na laddho tAhe aTTamaM kareu" iti nizIthacUNau~ (mo0 bha0 li. pu0 779 patre) paJcadazoddezake, tathA "tami pAraNadivase sahA alabhbhamANe chaThaM kareu, mA ya aNesaNIyaM bhuMjau" iti nizIthacUNau~ pIThikAyAM ca (zIbhalipu0 68 patre) jJeyaM, kizca "aThamabhattie posaha paDijAgaramANe 2 viharati" // 15 //
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ iti vipAkazrutapAThAt 'aSTamabhaktamasyAstItyaSTamabhaktikaH' iti vizeSaNaM subAhoreva, na pauSadhasya, aSTamabhaktikavaM tu tRtIya eva dine syAnnArvAk , itarathA aSTamabhaktikasya muneH prathamadine'pi aSTamabhaktatvAt dazASTamAdhyayanoktatattRtIyadinaprAyogyapAnakatrayamevopAdeyaM bhavet , na SaSThacaturthamAyogyapAnakAni, aniSTazcaitat , sarveSAmapi viduSAM tathaiveSTatvAt , tathA vikRSTabhaktikasyApi sAdhoH prathamadine'pi uSNavikaTamevopAdeyaM syAt , notsvedimAdikamityapi dhyeyaM, asaGgatazcaitat, tRtIyadinAduparyeva tasya devatA'dhiSThitatvena zeSapAnakAnAmapeyatayA''mnAtAt , tathAca dazAsUtra "vikibhattiyassa bhikhkhussa kappai ege usiNaviyaDe" iti, kizca yugapadaSTamapratyAkhyAne prathamadine catuvidhAhAraparihAriNo'nyayostayoH pAnakAhArakarturaSTamapratyAkhyAturAyadine kathaM pratyAkhyAnaM bhavet ?, tathA aSTamapratyAkhyAtopAsakaH pANmAsikatapazcintanAvasare Adyadine aSTamaM kartuM zaknomItyuktau satyAM dvitIye'nhi kiM tapaH kartuM zaknomIti brUyAt ?, tathA prathame'nhi aSTamabhaktaM pratyAkhyAmItyuktAvaGgIkriyamANAyAM ekAbhaktArthakartuH "sure uggae cautthabhattaM paJcakhkhAmI"ti pratyAkhyAnapAThapaThanaprasaGgaH, paThyate ca "sUre | uggae abhbhatta"mityAdi, AvazyakasUtre (853patre) tathaivopalabdhezva, tathAca SaSThASTamAdipratyAkhyAneSvapi "sUre uggae abhbhattaI paccarukhA mI"ti pATho vAcyo, na "chaThThabhattaM paccakhkhAmI"ti pAThaH, SaSThASTamAdInAntu saGketamAtratvAt , tathA''dyadine yugapadaSTamapratyAkhyAne dinAntara| yoH kiM pratyAkhyeyaM syAt ?, pAnakoccAre tu abhakte catuHsthAnatAhAniprasaGgaH, yaduktaM "paDhamaMmi cautthAI, terasabIyaMmi taiyapANassa / desAvanAsaturie" itipratyAkhyAnabhASye, tathA yugapatpatyAkhyAturdinatraye'pyekadinapatyAkhyAnabhane sarvapratyAkhyAnabhaGgaprasaGgazceti bahumaSTavya| matrAlaM prasaGgena, na ca caturdazyAdiSu pauSadhaM vidhAya tadanu dinadvaye'pi tadaGgokAreNASTamatvaM spaSTamevAsya syAt , kiM kalpanAgauraveNe ti vAcya, tadA sati pUrNimA'mAvAsye kalpAnne'pi tasyASTamaM na ghaTAmATIkate, caturdazyAM bhavadabhiprAyeNa pAkSikatvenAbhaktakaraNAvazyakatvena
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ pauSadhapabrizikA kharatara jaya somIyA // 16 // dazamatvameva syAt , asmadabhiprAyeNa tu sarva samaJjasaM, na ca nandAdhikAre kathamitthameva norurIkriyata iti vAcyaM, iSTApatrasmatpUrvajAnAM tathaivAbhiprAyAt , pUrvasamAdhAnavidhistu tantrAntaramapekSyaivokta iti yuktilezaH / 20 / nanu bhavatu tAvatsubAhvAdiSu bhavadAkUtena samAdhAnaM, paramabhayakumArakRtapauSadhatraye parvapadarAhityena kathaM ? bhavadvibhAvitapakSA puSTatvamavaziSTamiti nediSThadviSToddiSTamaniSTamapAkurvannAha abhayakumArassa tahA, aNuciyasAvajakajjakAritA / bharahassa va kiNhassa va, na ya juttaM posaho ti vye|21| ___ vyAkhyA-'tathA' iti pUrvapakSiparAmarzavAvayaM, 'abhayakumArasya' jJAtAGgaprasiddhasya zreNikasunoH 'pauSadha iti' pauSaSapadaM vrate na yuktaM, casyaivakArArthAbhidhAnAt naivocitaM, "sati dharmiNi dharmAnveSaNa"miti nyAyAtsati pauSadhavate parvAparvavicAraNociteti carcaH, tadiyatA sAdhyanirdezaH, atra hetumAha-'anucita sAvadyakarmakAritvAt' anucitAni-pauSadhikApAyogyAni yAni sAvadhakarmANi-sapApavyApArAstAni karotItyevaMzIlo'nucitasAvadhakarmakArI, tasya bhAvastattvaM, tasmAta, dRSTAntAvAha-'bharatasyeva kRSNasyeva' ca, yathA bharatasyArpabheH yathA ca kRSNasya pauSadha iti padaM na vrate. tathA tasmAdeva hetoratrApi pauSadhapadaM na vratavAcakamityanumAnalezaH, na cAsiddho hetuH, jaladavarSaNanaimittikapUrvasaGgatikasurasmaraNAdirUpAdhyAnasya tatra vidyamAnatvAt , tathAhi (jJAtAGge 30 patre) "atthi NaM majjha sohammakappavAsI pubasaMgatie deve mahiDIe jAva mahAsokhkhe, te seyaM khalu mamaM posahasAlAe posahiyassa baMbhayArissa ummukkamaNisubannassa bavagayamAlAvaNNagavilevaNassa nikhkhittasatthamusalassa egassa abIyassa dambhasaMthArovagayassa aTThamabhattaM pagiNhittA putvasaMgatiraM devaM maNasi karemANassa viharittae. taeNaM putvasaMgatie deve mama cullamAuyAe dhAriNIe devIe ayameyAsvaM akAlamehesu DohalaM viNehiti, evaM saMpeheti 2ttA jeNeva posahasAlA teNeva uvAgacchai 2ttA posahasAlaM pamajjai 2ttA uccArapAsavaNabhUmi paDileheti 2ttA dambhasaMthAragaM durUhati 2ttA ahamabhattaM pagiNhati // 16 //
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2ttA posahasAlAe posahie baMbhayArI jAva putvasaMgatiya devaM maNasi karemANe 2 citi" ityAdirUpajJAtAGgAlApakenAbhayakumArasya yadyapi pauSadhazabdapraNayanamakAri tathApi pauSadhazabdo nAtra vratavizeSavAcI, akALajaladavarSaNAzaMsAnugatatvena mAnasikasAvayavatvAnna tadAnIM sa | sarvasAvadhayogavyApArAbhAvavAn , nahi tena vinA pauSadhavataM sarvasuvihitasammatyA svAtmalAbha labhate, tathaihikopakArakAripUrvasaGgatikArasmaraNamapi na tatra saGgatimaGgati, yataH 1 "tammi kae paDhai. potthayaM vA vAei, dhammajjhANaM vA jhiyAyai, jahA ee sAhuguNA ahaM na samattho dhAreu, evamAi vibhAsA" ityAvazyakacUNivAkyAdA-dhyAnaM tasya kartuM nocitamiti sUcita, vRddhadharmadhyAnamAtrasyaiva tatpatipadyamAnatAyA| maGgatayA''mnAtAt , varSAvarSaNAbhiprAyasya cA''rtadhyAnatvaM sarvasiddhameva, sthUlasarvasAvadhavyApAraparihAravattvaM ca tasya sAmAyikAnugatatvAt , yadArSa "sAmAiyaMmi ya kae, gihakajjaM jo viciMtae muuddho| aTTavasaTTovagao, niratyayaM tassa sAmaiyaM / 1 / " iti vibhAvya, aparaM tat(jJAtA)sUtrapadaikadezavivaraNe'pi (34 patre) "posahasAlAe posahie ti-pauSadhaM' parvadinAnuSThAnamupavAsAdi tasya 'zAlA' gRhavizeSaH pauSadhazAlA tasyAM 'pauSadhikasya' kRtopavAsAdeH" ityAdivAkyAdatropavAsasyaiva mukhyatopAttA. na ca "nikhkhittasatthamusale" ityAdipadAni pauSadhavratododhakAnIti vAcyaM, tathA ca sati "taeNaM se paumanAbhe rAyA kacchullanArayassa aMtie eyamaI socA nisamma dovatIe devIe | rUve ya 3 mucchie 4 dovaie ajjhovavaNNe, jeNeva posahasAlA teNeva uvAgacchai 2ttA posahasAlaM jAva putvasaMgatiyaM deva" cetyAdau (patra214) jJAtAGgaSoDazAdhyayanavAkye'pi bhavatparibhAvitasarvapadAnAM "jAva" padena sagRhItatvAt tasyApi pauSadhanatatA''pattiH syAt , na ca tasmin pauSadhavrataM kasyApISTaM, jinadharmavAsanAyA api tasminnabhAvAt, nanu "posaha pArei"tti vAkyAdabhayakumArAdhikAre pauSadhapadena vratasambhAvanA 1 "tommukamaNi suvaSNo paDhato potthaga vA vAyaMto dhammajmANaM jhiyAyati, jathA ete sAhuguNA ahaM maMdabhaggo asamatyo tti vibhaas|" iti mudritAva0cU0u0 pRSTha 304 /
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ pauSadhapatriMzikA kharatara jayasomIyA 'pi syAdeveti cenna, "sayaMpabhA kannA xx abhinaMdaNa-jayanaMdaNacAraNasamaNasamIve suyadhammA sammattaM paDivannA, aNNayA ya pavadivase posaha aNupAleUNa siddhAyataNami kayapUyA piUNo pAsamAgayA-tAya ! sesaM giNhaha ti paNaeNa raNNA paDicchiyA sirasA, tato jeNa NijjhAiyA paritosabasavisappiyaNayaNajuyaleNa, citiyaM ca NeNa-aho !! imA evaM suMdararUvA kiha maNNe aNusarisaM varaM lahija?tti, evaM ciMtiUNa visajjiyA 'vacca putti !' posahaM pAreha tti" vasudevahiMDau ekAnaviMze(21)lambhe (310 patre), atrApi "posaha pAreha ti" vAkyAtpauSadhazabdena bhavaduvatyA'trApi pauSadhavratavamApadyeta, na caivaM, tasyA jinapUjAkaraNapitRpAdanamanazepadAnAdikaM sarva sAvadhavyApAranivRpayA'nupapannaM bhavet , tasmAtpAraNazabdena na pauSadhavratAnumAnaM, kintvatra pauSadhazabdo'bhigrahamUcakaH iti tattvaM, bharatakRSNayostu pauSadhapadamekAdazavratabodhakaM na kenApyabhyupagamyate, sAvadyavyApArapAravazyAdeveti, tathAhi-"tateNaM se bharahe rAyA AbhisekkAto hatthirayaNAto paccoruhai 2ttA jeNeva posahasAlA teNeva uvAgacchai 2ttA posahasAlaM aNupavisati 2ttA posahasAlaM pamajjati 2ttA dambhasaMthAragaM saMthareti 2ttA dabhbhasaMthAraM durUhati 2ttA mAgahatitthakumArassa devassa aTTamabhattaM pagiNhati 2ttA posahasAlAe posahie baMbhayArI ummukkamaNisuvaNe va vagayamAlAvaSNagavilevaNe Nikhikhattasatthamusale dabhbhasaMthArokgate ege abIe ahamabhattaM paDijAgaramANe 2 viharati / tateNaM se bharahe rAyA ahamabhattaMsi pariNayamANaMsi posahasAlAto paDiNikhkhamati 2ttA jeNeva bAhiriyA uvaThThANasAlA teNeva uvAgacchai 2ttA koDaMbiyapurise saddAveti 2ttA evaM vayAsI-khippAmeva bho devANuppiyA ! hayagayarahapavarajohakaliya cauraMgiNiM seNaM saNNAheha, cAugghaMTe AsarahaM paDikappeha tti kaTTa majjaNagharaM aNupavisaI" ityAdi (195 patre) "jAva xx bhoyaNamaMDavaMsi muhAsaNavaragae aTTamabhattaM pArei" iti (199 patre) zrIjaMbUdvIpaprajJaptIpAThena yadyapi pauSadhapadamupAtaM, tathApi pauSadhazabdenASTamatapoviziSTAbhaktArtha evAvase yo, na vrata, senA
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ sannAhanopadezasnAnamajjanAdisAvadyayogapravRttastadAdhikAyAH sAkSAdupalabhyamAnatvAt , tathA "aTTamabhattaM pArai" iti vAkye nASTapatapa:pAraNasyaiva samarthitatvAta, tatazcAbhayAdhikAre'STamapAraNe pauSadhapAraNasya. bharatAdhikAre pauSadhapAraNe'mapAraNasya praNayanAtpauSadhASTamayoratra ekatvamasIyate, anyathA'tra grahaNaM pauSadhasya pAraNaM cASTamasyeti virodhaH syAt / na ca paupadhapAraNAdanu sAvadyakArya karaNaM tamya bhaviSyatIdi vAcyaM, atraiva varadAmatIrthasAdhanAdhikAre "ahataM (akhaNDita) cAugcaMTa Asaraha posahie narabaI durUDe" iti vAkyaikadezena paupadhikasya tasya rathArohaNamAdiSTaM taddArA sarvApyapi samudrAvagAhanAdIni aSTamapAraNakaparyantAnyapi sAvadyakRtyAni samupAttAni draSTavyAni, tathAca kathamekAdaze vrate tasmina pauSadhazabdena kahapyamAne etAvatsApadyakarmAvakAzaH 1. abhaktArtha tu yathArucisAvadhavyApAraparihArasyeSTatvAdaduSTatvaM dhyeyaM, aparaM tatraiva granthe (214 patre) "siMdhudevIe ahamabhattaM pagiNDai 2ttA posahasAlAe posahie baMbhayArI jAva dabhbhasaMthArovagara ahamabhattIe siMdhudevoM maNasi karemANe ciTThati / tateNaM tassa bharahassa raNNo aTThamabhattasi pariNamamANa si sidhRe devIe AsaNe calite" ityAdi "jAva paDi visajjeti, taveNaM se bharahe rAyA posahasAlAto paDinikhkhamati 2ttA jeNeva majaNaghare teNeva uvAgacchai 2ttA hAte kayavanikamme nAva jeNeva bhoyaNambhava teNeva uvAgacchai 2ttA bhoyaNamaMDavaMsi sIhAsaNavaragate aTTamabhattaM pArei" iti mUtreNApi tasya pauSadhazabdenASTamalapovizeSarUpAbhaktArtha eka samarthitaH,tathA zrImadAvazyakabRhadvRttau zrIharibhadrAcAryakRtAyAM (15-patre) "putreNa ya mAgahatitthaM pAviuNa ahamabhattosito raheNa sa muddamavagAhittA cakkaNAbhiM jAva, tato nAmakaM saraM visajjeI" itivAkyAdaSTamamAtrameva pIpadhapadaviyunaM darzitaM bharatasyetyapi dhyeyaM, tathAca bharatAlApakairabhayakumArAlApakena ca kA pATha bhedaH ? ko vA sAvadyakarjule bhedo'sti ?, yenakatropavAsa| mAtrArthavAcakatA'nyatra ca vratArthavAcakatvaM paupadhasyeni vimarzanIyaM, nasmAdagIkuru sarvabahuzrutAvizrutamapi bharate pauSadhavataM, tyaja vA'bhaye
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ pauSadha kharatara jaya somIyA // 18 // pauSadhavatAbhisandhimiti pratibandIvaco vicArya, nanvayaM jIta eva, yaduta cakriNaH pauSadhavatAhate na devatA''gamanaM bhavediti tasyopavAsa- | mAtrakartRkhakalpanA kathaGkAra kAryeti cenna, "tahavi asaddaIto savANi egidiyarayaNANi lohamayANi karittA sababaleNa timisaguhaM gato, ahame bhatte kae bhaNati kayamAlo-atItA cakkavaTTiNo, jAhi tti, Necchati, hatthiM vilagmo, maNi hathimatthae kAUNa patthito, | kayamAleNa Ahato mato gato chaThThIe puDhavIe" iti zrIAvazyakacUrNikAreNa (ucarArddha?76pRSThe) kUNikAdhikAre bhavaduktyA pauSadhavratasAdhye sure'STama evoddiSTo, na pauSadhaH, iti aSTamenApi tadadhiSThAtA devo darzanaM dadau, nyUnAdhikasAdhanA''rAdhanAyAmArAdhyasya darzanadAnAyogAt , na ca dviSTatayA sa tasya darzanaM dadAviti vAcya, pUrvamadviSTatvAkhyAte'pi tadvAkyAkaraNAviSTatvamiti dik , tasmAtpauSadhazabdenAtra dvAdazasvapi sthAneSu aSTamatapovizeSa evAvaseyaH, kRSNavAsudevAdhikAre'pi "jeNeva posahasAlA teNeva uvAgacchai 2ttA jahA abhao, NavaraM hariNegamesissa aTThamabhattaM pagiNhati, jAva aMjaliM kaTTa evaM vayAsI-icchAmi gaM devANuppiyA0 ! sahodaraM kaNIyasaM bhAuyaM vidiNNaM, tateNaM se hariNegamesI kiNI vAsudevaM evaM vayAsI" iti (8 patre) zrIantakRddazApAThena pauSadhazabdoktAvapi aSTamamAtrameva kRSNasya sarvairabhyupaRS] gamyate, aviratisamyagdRSTitvena vratadhAritvAnabhisandhAnAt, tathA coktaM "tA saddahijjA pattiejjA roejjA, se NaM sIlavayaguNavaya. ramaNapaJcakhkhANaposahovavAsAipaDivajjejjA ?, No tiNaThe samaThe, se NaM dasaNasAvae havai, abhigayajIvAjIve jAva advimiMjapemANu| rAgaratte" iti zrIdazAzrutaskandhe, anyacca "jahA abho tti" sUtrapAThena kRSNAbhayayoH pauSadhAGgIkArAdhikAre yatsAmyamupAdarzi tadapi vicAryameva, kRSNasya pauSadhavratasiddhAvabhaye pauSadhavasiddhiriti bhAvaH, tathA sthAnAbhidhAnagranthavRttAvapi "samayami tao kaNho, posahasAlAi ahama bhattaM / hariNegame sidevaM, maNammi kAu pagiNheI / / ummukkamaNimuvaNNo, vavagayamAlAvilevaNo tattha / taNasaMthAranisaNNo, cii // 18 //
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ jA ahamaM puNNaM / 2 / " 32 patre, ityetadvAkyena pauSadhazabdasya vAcakatvamaSTamamAtra eva darzitaM mantavyaM, na ca pratyAkhyAnapauSadhAdInAM tasminnasatve'GgIkriyamANe kathamaSTamatvamasyApAditamiti vAcyaM, pratyAkhyAnaM vinA'pi dinadvayopari bhojanarahitasyApyAgame aSTamakhAbhidhAnAt, | tathA cAvazyakabRhadvRttau (222 patre) zrIharibhadrasUrayaH "tattha sAmI posabahulapADivae imaM eyANuruvaM abhiggaI abhigiNhai caubihadavao 4, dahato-kummAse suppakoNeNaM, khettato-eluyaM dikhkhaMbhaittA, kAlato-niyattesu bhikhkhAyaresu, bhAvato-jahA rAyadhuyA dAsattaNaM pattA. niyaDabaddhA. muMDiyasirA. royamANI. aTThamabhattiyA, evaM kappati, sesaM na kappati" ityAdi nijagaduH, tathAca pratyAkhyAnamantareNApi tasyAM aSTamazabdaprayogo bhojanAbhAvasUcako'vagamyaH, na caitayA'STamaM tapaH pratyAkhyAtaM bhaviSyatIti vAcyaM "tatiyadivase ghaNaM pucchaisAhaha (kathayata) mA bhe(yUyaM)mAreha, tAhe theradAsI ekA, sA ciMtei-ki me jIvieNa?, sA jIvau barAI, tAe kahiyaM-amuyaghare, teNa ugyADiyA, chuhAhaya picchittA kUraM pamaggito, jAva samAvattIe (samApazyA) natthi tAhe kummAsA dihA, tIse te suppakoNe dAUNa | lohAragharaM gao" (224 patre) ityAvazyakakRpayuktyA tRtIye dine kulmASANAmaGgIkaraNaM tasyAmasaGgatameva syAditi dhyeyaM, nanu yadyupavAsatrayamAtramevAtrAGgIkriyate tahiM brahmacaryAdhaGgAnAM kimityabhidhAnamiti cenna, teSAM devatA''rAdhanopacAramAtraphalakataivetyabhyUz2a, evaM ca bharatakRSNa yorivAbhayakumArasyApi pauSadhazabdo'STamatapo vAcaka eva draSTavyaH, tadiyatA vAcyena yadyabhayasyAparvapauSadhakaraNe'vidhirabhaviSyat tarhi sA 5| devatA darzanaM nAdAsyat , iti pUrvapakSIyavivakSitapratibandI dUrApAstA draSTavyA, upavAsAnAmaparvaNyapi karaNe vidhireveti taddarzane bIja manveSyamiti dik / 21 // nanu bhavatu sAvadyayogapravRttatvenAbhaye pauSadhazabdena vratavizeSAnabhidheyatA, paraM zrIvijayAbhidhAdhipativihitazAstraprasiddhasaptAhapaupadhavidheH kiM samAdhAnamAdheyamiti pUrvapakSIyoktaM manasi nidhAyAha he brahmacaryAyAyakAyuktyAta samAvattIya sAka me jIvie
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ pauSadhaSaTU triMzikA // 19 // evaM sirivijayassa vi. nUNaM sagadivasa posahottIe / majjharahe cciya niggama-vayaNAuna so vao'bhimao | 22 | vyAkhyA- 'eva' miti zabdena pUrvapakSaparAmarzaH, yathA pUrva tathA'trApIdaM samAdhAnaM dRzyaM, 'zrIvijayasyApi' potanapurAdhipaterapi vipakSipakSasAdhanodAharaNA'vaziSTabhUtasyApItyapyarthaH, 'nUnaM' nizcitaM 'saptadivasapauSadhoktau' sapta dinapramitapauSadhavaktavyatAyAM 'sa' pauSadho na 'vrata' mekAdazavata' ma'bhimata' mIpsitaM, prAkRtatvAdvratamityatra puMstvaM, puMnapuMsakatvAdvA, tatra hetumAha- 'madhyAnhe' madhyandine eva 'nirgamavacanAt' pauSadhAgAratospasaraNavacanAt, ayambhAvaH- " tathA cauttheNa bhaNiyaM-mAhaNeNa AiDo poyaNAhivassa asaNighAo, na sirivijayassa raNNo, taM seyaM Ne sattarataM aNNaM rAyaM ThAveDaM ti, tato nimittiNA bhaNiyaM sAhu bho mahAmaMtI ! si, eyaM kAyacaM, ranno jIviyaparirakhkhaNanimittaM ahamavi Agao, niyamajutto rAyA nityarihiti uvasaggaM, nimittitrayaNaM ca pariggaheUNaM rAyA jiNAyataNamAgato sauroho, maMnIhi vi se besamaNapaDimA pagaisamaggehiM ahisittA sevijjae rAokyAreNa, sirivijayo vi dabhbhasaMthArovagato sattarataM paricattAraMbhapariggaho baMbhayArI saMviggo posa pAlei, sattame ya divase samaMtato mehA pAubhyA salilabhAraga (ru) yA pavaNavegapavittharamANA vijjujjoiyapAsA bhayajaNaNanirajjiyasaNA, tato majjhaNDakAle mahayAsaddeNa pAsAdaM vesamaNapaDimaM ca cuNNayaMtI iMdAsaNI paDiyA, rAyA abhinaMdio pagatIhiM 'namo arihaMtANaM'ti niragato posahasAlAo ti diTTo ya tuThTheNa pariyaNeNa" iti vasudevahiNDigranthasatkaikAnnaviMzati (21) lambhe (316 patre ) madhyAnhe vidyutpAtAbhidhAnaM tadaiva ca 'namo'rhadbhya' ityuktipUrvakaM tasya pauSadhAgArAnnirgamanaM ca mRcitaM tathAca yadi tena saptAhorAtraM pauSadhavataM fafe syAttadA madhyAnha eva pauSadhAgArato nirgamanaM na kRtaM bhavet, ahorAtrasya vicAle eva tatpAraNAbhidhAnAt 'namo arihaMtANa'miti padena ca pauSadhapAraNamapi na bhavet, tatpAraNavidheranyathaivopalabdheH pauSadhe'ntaHpurapurandhrivargasaMsargazca nisargato niSiddhazcetyapi dhyeyaM, kharatara jayasomIyA // 19 //
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ panA pauSadhazabdazca ekAdaza tena ca zrIvijayarAjasya kathaM zAstrayuktyA'haMduktyA pauSadhavratasaptakaM bhavatA tatanyate ?, abhigrahavizeSastu yAvadahamenamupasarga na nistarAmi tAvanmamAyaM niyama ityevambhUto bhavedapi, purA'pi "niyamajutto rAyA nittharihiti" iti vAkyena niyamasyaiva sphUrtiderzitA, abhigrahe tu saGketarUpatvena madhyAnhe'pi nirgamo na durgamaH, ahannamaskAramAtreNa tatpAraNamapi na pAspadaM, tathAcAtra pauSadhazabdena na vratavizeSaH, kinvabhigrahavizeSa iti sambhAvyate, "sarvato garIyasI bhagavatI anyathAnupapatti'riti ziSTasaGketAdanyathAnupapattirevAtra niyAmiti tattvaM // 22 // | nanu pauSadhopavAsa pauSadharUpAbhyAmabhidheye'bhigrahe kathamekAdazavatAbhisandhirnAbhidhIyate bhavateti(prazne samAdhAnamAha)maznaM samAdadhAna Aha posahauvavAsapayaM, posahasado ya pavvauvavAse / katthavi uvavAse ciya, annatthavi posahe ti payaM // 23 // ____ vyAkhyA-pauSadhopavAsapadaM ca punaH pauSadhazabdazca ekAdazavatArtha vinA'pi kutrApi zAstre 'parvopavAse' parvadinopAdeyAbhaktArthe dRzyete, madhyasthaH "katthavI"ti zabdo 'DamarukamaNi'nyAyenAgre'pi lagayitavyaH, tathAca kutrApi zAstre 'upavAsa evaM' kevale'bhaktArtha eva dRzyete, pauSadha iti padaM "anyatrApi' arthAntareSvapi dRzyate iti gAthArthaH / ayambhAvaH-pauSadhopavAsapadaM.pauSadhe-parvaNi upavAsaH pauSadhopavAsaH iti vyutpattyA parvadinAnuSTheyA'bhaktArthe sarvatra siddha, pauSadhazabdo'pi "posahiyatavetti poSaM dadhAtIti poSadhaM-aSTamIpAkSikAdi, poSadhe bhavaM pauSadhika. taca tattapazcaryA pauSadhikatapaH" iti vyavahArabhASya(pIThikA patra 45) vyAkhyAnAt tathA "posaho ahami cauddasIsu upavAsakaraNa"miti pAkSikasUtracUrNivAkyena ca parvadinAbhaktArthe siddha, tathA pauSadhopavAsapadaM "bArAbhoyaM posahovavAsaM pahavimu" tti pAThAntaramasiddhadazAzruta(skandha)satkapadaikadezavyAkhyAyAM "dvAraM Abhogyate'valokyate yaiste dvArAbhogAH-pradIpAH, AhAratyAgarUpaM upavAsaM ca kRtavantaH" iti kalpAdhyayanaviSamapadaniruktoktyA upavAsamAtre'pi siddha, tathA pauSadhapadamapi "kaiyAI ca(bhANu)seThI jiNa , tathAca kutrApi zAstra parvaNi upavAsaH pApoSadhe
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ kharatara jayasomIyA 20 // pauSadha pUyAi kAUNa sahaghariNIe pajjAliesu dIvesu posahio dabhbhasaMthArayagao thayathuimaMgalaparAyaNo ciTTai" iti (133 patre)vasudevahiNDi- patriMzikA na vAkyena striyA sahakatra prajvAlitapradIpe jinAyatane vratagrAhiNo nivAsAsambhavena tasyopavAsamAtravAcakaM, evaM pauSadhazabdo'nyeSvapi teSu teSvarthaSu gamyastathAhi-"maNaduppaNihANaM, paNidhI nAma nirodho maNasaH, taM maNaM Na suDu Nirodheti, ciMteti (iya) posahito, imaM (tattha) | sukayaM dhAre imaM dukkaDayaM ti" ityAvazyakacUNi (uttarArddha pRSTha 301) vAkyena sAmAyike'pi pauSadhazabdaprayogaH, tathA "ANavaNappaoge" ityatra "anne bhaNaMti 'amaNuNNapaoge' amaNuNNA saddAdI jAyA to sadesassa ceva majhe a(catthaM)NNattha vacati jattha tesiM saMpAto na bhavati. ciMtei vA kAhe posaho pUrehiti to annatya baccIhAmo" ityAvazyakacUrNI(uttarArddha pRSTha 303)vacanAt dezAvakAzike'pi pauSadha-| zabdaprayogaH, tathA "pakhkhiyaM posaha paDijAgaremANA viharissAmo" iti zaMkhAdhikAre (vyAkhyA)prajJaptivAkyAdiSTajanapoSasya sAdharmikavAtsalyarUpasyApi pauSadhazabdAbhidheyatvaM, tathA "meharaho vi sUre uggae paDimAposahaM pAre(u)i" ityAdiH (339 patre) vasudevahiNDivacanAtpauSadhazabdenAbhigraho'pi dhyeyaH, na ca pratimA ca pauSadhaM ceti dve karmaNIti vAcyaM, "aSNayA kayAi parivaThThamANasaMvego aTTamabhatta pagivhiUNaM dAUNaM uraM parIsahANaM paDima Thito" iti prArambhavAkyAttasyASTamasyaiva prAk grahaNaM, na pauSadhasya, aSTamasyaiva pauSadhavAcyatve siddho'nAyAsenASTamarUpAbhaktArthe'pi pauSadhazabdaprayogaH, ityalaM prasaGgeneti / 23 / nanu pauSadhopavAsasya parvadinopavAsavAcakatve siddhe pauSadhavate pratiSThitasyApi pauSadhopavAsapadasyaitadarthavAcakatve'nayoranyo'nyamanyUnAnatiriktatvamAyAtamityAzaGkAmapanetukAmaH pAhajo puNa vayAhigAre, tasseva payassa pavvauvavAso / atyo satthe lihio, neo so no pavattikaro // 24 // vyAkhyA-yaH punavratAdhikAre' vratavaktavyatAyAM tasyaiva padasya pauSadhopavAsalakSaNasya 'zAstre' siddhAnte parvopavAsa ityartho 'likhito'
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ vivaraNakArairakSaravinyAsIkRtaH so'rtho na pravRttikaro 'jJeyo''dagantavyaH, nonamarthamururIkRtya kazcitpauSadhavrate mavarttate, kintu gacchatIti gorityAdivad vyutpattimAtramevArtha iti bhAvArthaH tathAcoktaM zrIgurucaraNaiH samavAyAGgavivaraNe (19 patre ) tathAhi "pauSadhaM - parvadinamaSTamyAdistatropavAso - abhaktArthaH pauSadhopavAsa iti, iyaM vyutpattireva pravRttistvasya zabdasyAhArazarIrasatkArAbrahmacaryavyApAra parivarjaneSviti" dhyeyaM / 24| nanvAhAraparihArAdipadAnAM samastAnAmiva vyastAnAmapi tadvAcakatvena samaM samAdhAnamiti vipakSipakSaM pratikSipannAha AhArAipayANaM, jaivi hu kayadesasavvabheyANaM / bhaMgA bhavaMti asiI, tuvi do bhaiyA va'NumayA | 25 // vyAkhyA - yadyapi 'hu' nizcaye 'AhArAdipadAnAM ' AhAraparityAga zarIrasatkAra parihArAbrahmacaryaM parihAravyApAraparihArarUpANAM caturNAM padAnAM azItirbhaGgA ' bhavanti' jAyante, kimbhUtAnAmAhArAdipadAnAM ? ' kRtaneza sarvabhedAnAM' dezazca sarvazva dezasava. tau ca tau bhedau ca dezasarvabhedau kRtau deza sarvabhedau yeSAM (tAni) te tathA teSAM, 'tuvi' tathApi 'vrate' pauSadhatrate paramArthatazcatuSkasaMyoginau AhArasya dezasarva parityAgarUpau dvau 'bhedA' iti "bahubayaNeNa dubayaNaM" iti prAkRtalakSaNAt bhedau anumatau sarvadharmagacchIyagItArthAnAmiti zeSaH, ayambhAvaHekakasaMyogAH sarve aSTau bhaGgAH, dvikasaMyogAH paDbhaGgAH 12|13|14|23|24|34|ptessu ekaikasmizca dvikasaMyoge de. de1 / de. sa2|sa. de3 / sa.sa4|rUpAzvakhAro bhaGgAH, ete SahUguNAzcaturviMzati, trikayogAH 123|124/134/234 catvAro bhaGgA bhavanti, ekaikasmitha trikayoge deza sarvabhaGgApekSayA de. de. de 1 / de.de.sa 2de.sa. de 3 / de.sa.sa 4 sa. de. de 5|s.de.s 6 sa.sa.de 7 sa.sa.sa 8|ityevaM aSTau aSTau bhaGgAH syuH, te ca caturguNitA dvAtriMzatsarve bhavanti, catuSkayoge 1234ekaH, tatra dezasarvApekSayA SoDazabhaGgAH, tathAhi - de. de. de. de2 / de. de.de.sa2 / de.de.sa. de3 / de.ve.sa.sa4 ve.sa. de. de5 / de.sa.de.sa6 / de.sa.sa.de7 de sa.sa.sa8|sa. de. de. ve9| sa.de.de.sa 10/sa.de.sa. de11| sa.de.sa.sa 12 sa.sa. de. de13| sa.sa.de.
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ pauSadhapatriMzikA // 21 // s14|s.s.s.de15|s.s.s.s 16 evaM sarveSAM mIlane azItirbhaGgAnAM bhavanti tatra catuSkasaMyogiSu SoDazam bhaGgakeSu aSTamapoDazarUpI AhAre deza sarvaparihAratayA dvau bhedau sarvadharmagacchagItArthasammatau dRzyAviti tAtparya:, na cAsmatsvaccha gacchavyavasthayA sarveSvapi bhaGgeSu tadgrahaNaM bhaviSyatIti vAcyaM eteSAM madhye pUrvAcAryaparamparayA sAmAcArIvizeSeNa AhArapoSadha evaM deza sarvabhedAd dvidhA'pi samprati kriyate niravadyAhArasya sAmAyikena sahA virodhadarzanAt sarvasAmAyikavatA sAdhunopadhAnatapovAhizrAvakeNApyAhArasya grahaNAt zepAstrayaH pauSadhAH sarvata evoccaryanta" iti (163 patre) ratnazekharasUrikRta (zrAddha) pratikramaNasUtravRttivAkyAt zeSabhaGganiSedha eva bhavatA'pyabhyudya iti // 25 // athAtidezadarzanapUrvakaM tamevArthaM samarthayannAha - sAmAie vi eNa-paNNabhaMgesu egamiha gahIyaM / aNNe vi hu jai bheyA. tattha pramANaM ? pasaMgo to / 26 / vyAkhyA- 'sAmAyikespi sAmAyikavate'pyAstAM pauSaye. yogatrayakaraNatrayayoganiSpanekonapaJcAzake (zrAvaka bhaka raNasya) " tinni tiyA tinni dayA. tinnikikA ya huMti joge|" ityAdigAthApaddhatisamavagamyeSu eka eva ( manovAkkAyarUpa) yogatrayakaraNakArApaNarUpakaraNadrayAnugato dvividhatrividharUpa bhaGga iha zrImajjinazAsane gRhataH, sAmAyikavatocAre tathaivAGgIkArAt trividhaM trividheneti na kadAcita yadi cAnye'pi bhedAdvikatrikAdikA: 'ha'rnizvayena 'taMtra' sAmAyikavate pramANaM ? 'to' iti tataH 'sI' atiprasaGgo bhavediti zeSaH tathAca sAmAyikameSu sthAneSu etAvatkAlamanena vidhinA kAryamityapUrva pUrvAcArya paramparArUpamudrI mudraNameva zaraNaM syAt samatArUpanaizcayikasAmAyikasya tu sarvatra yathA'vasaraM kriyAnirapekSatayA'GgIkArAditi bhAvaH evaM visaGgaliteSu bhaGgakeSu na gItArthAnAM pApapravRttiH, kintu saGkalitetyeva AhArAdiSu caturSu padeviti dhyeyaM // 26 // nanu bhavatu sarvAvasthAbhirvyavasthApitaM Ai kharatara jayasomIyA // 21 //
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ parvatithiSu pauSadhavrataM, paraM zAstrANi sarvANyapi parasparamavisaMvAdIni 'vicArato vizeSapratipattirapI'ti vidvatsaGketa. iti tatvArthabhASyatadvyAkhyAne api vicAraNIye iti taTasthAbhimatavaco vicArayituM gAthAmAha tattatvavivaraNe jaM, 'paDivAisu aNiyayattamassuttaM / tattha ya bIyaM sattI-sabhbhAvAI na votavvaM / 27 / vyAkhyA-'tatvArthavivaraNe' siddhasenagaNiviracitatattvArthavRttau pratipadAdiSu' tithiSu-caturdazyaSTamIpUrNimA'mAvAsyAbhidhAnatithivizepAvaziSTeSu dineSu yat 'asya' pauSadhopavAsasya aniyatatvamavazyantayA'karaNIyatvaM 'uktaM' pratipAdita vivaraNakAreNa, tathAca caturdazyaSTamIpaJcadazISu tanniyatatvaJcoktamiti prastAvAdAyAtaM, tatra 'zaktisadbhAvAdi' zakti-statkartuH sAmarthya, tasyAH sadbhAvo-'stitvaM. sa Adiryasya | tAsu tadakaraNe'pi prAyazcittAbhAvAdestacchaktisadbhAvAdi 'bIja' heturna vaktavyaM, ayambhAvaH "pauSadhopavAso nAma-pauSadhe upavAsaH pauSadho pavAsaH, pauSadhaH parvatyanarthAntaraM, so'STamI caturdazI paJcadazIM anyatamA vA tithimabhigRhya caturthAdyupavAsinA vyapagatasnAnulepanagandhamAlyAlaGkAreNa nyastasarvasAvadyayogena kuzasaMstArakaphalakAdInAmanyatama saMstArakamAstIrya sthAna vIrAsananiSadyAnAM vA'nyatamamAsthAya dharmajAgarikApareNAnuSTheyo bhavati" iti tattvArtha(adhyAya7 mUtra 16)bhASyaM, arthatavRttiH "pauSadhopavAso nAmetyAdinA pauSadhasvarUpaM nirUpayatirUDhyA pauSadhazabdaH parvasu varttate, parvANi cASTamyAditithayaH, pUraNAtparva, dharmopacayahetutvAt , tatra pauSadhe-parvaNi upavAsaH pauSadhopavAsaH, trividhasya caturvidhasya vA AhArasya chedaH, sAdhane kRte sati bhavati samAso. yogavibhAgena vA saptamIsamAso, nAma zabdo vAkyAlaMkRtau, yasya vA niyamavizeSasyedaM nAma pauSadhopavAsaH, so'yamAkhyAyate 'pauSadhe upavAsa' ityAdinA bhASyakAreNa, 'anarthAntaraM' ityekArthatA, 1"paDivAitihisu tassa'Niyaya(ttamu)ttaM / tatya vIyaM na vattavyaM, sttismbhaavmaaiisu|27" ityasyAM gAthAyAM vimucya prathamapAdaM zeSa pAdatrayaM astyevaM pratyantare / 2 "yatastasya iti pr0|
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ pauSadhaSaTtriMzikA // 22 // 'sosTamI' mityAdi, sa pauSadhopavAsaH - ubhayoH pakSayoramyAditithi' ma'bhigR' nizcitya buddhacA 'anyatamAM ve 'ti pratipadAditithimanena cAnyAsu tithiSvaniyamaM darzayati, nAvazyantayA'nyAsu karttavyaH, aSTamyAdiSu tu niyamena kAryaH 'caturthAzupavAsine' ti karttalakSaNA tRtIyA, pRthagjanasyAniyatAni bhakkAni, mumukSUNAM sakRdbhojanaM, madhyamajanasya bhaktadvayaM tatra madhyamAM pratipattimAzritya caturthAditapogaNanA, raiser pratyAkhyAtamityeko bhojanakAlaH, dvitIye'hani bhaktadvayacchedaH, tRtIye'hani caturthabhaktakAle bhuMkte iti caturthabhaktamucyate, eka upavAsaH kadAciduttarapadalopAccaturthabhaktameva caturthaH, tadAdyupavasati yastacchilaya sa caturthAyupavAsI, AdigrahaNAt pUrvagaNanayaiva paSTAmAdisamastatapovikalpagrahaNaM, snAnamudakena, anulepanaM candanakuGkumakastUrikAdinA, gandhA vAsAdayaH paktrimAdibhedenAnekavidhAH, mAlA mAlyaM puSpaprakaraH, alaGkAro vastrakezakaTakAdiH, vyapagatAH snAnAdayo yasyeti nyasto nikSiptaH sarvasAvadyayogo yena, sarvazabdaH pUrvavat kuzAstRNajAtirazupirAH kunthvAyAdInAmanAzrayAstatkRtaH saMstaraH kuzasaMstaraH saMstIryate'sAviti saMstaraH, xx phalakamapyazuSiraM campakAdipakhaNDa, AdigrahaNAd dvidalavastrakambalIparigrahaH, anyatamamiti uktAnAM madhye yathAlAbhamAstIrya - viracayya pratanu nidreNAnuSTheyaH, athavA svazaktyapekSayA sthAnAdividhinA'nuSTheyaH, tadAha-sthAnamRdhyailakSaNaM kAyotsargAkhyaM vIrANAM saMhananayuktAnAM AsanaM jAnvadhobhAgatulyamaJcikAdiniviSTasyApanItAdhomaJcikasya tathA'vasthAnaM vIrAsanamucyate, nipayA samasphigunivezanaM paryaGkabandhAdiH, vA zabdo vikalpArthaH, sthAnAdi vA zayanaM vA anyatamamiti yadevAbhyastaM, AsthAyeti pari( prati ) gRdha, dharmastu zrutacaraNabhedAdvidhA, tatra zrutadharmo vAcanApracchanA'nuprekSAsvAdhyAyadharmopadezalakSaNaH caraNadharmo mahAvratANuvratottaraguNabhedataH tadviSayaM jAgaraNaM- jAgarikA, dharma jAgarikA dharmajAgarikA, na khArttaraudravikathAyAzritA jAgariketi evama popavAsaH samyag gRhiNA'nuSTheya" iti tattvArthabhApyavacanavyAkhyAne kharatara jaya somIyA // 22 //
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ (dvitIyavibhAge 93 patre) yatpatipadAdiSvaniyatatvaM poSadhasyoktaM tatra yadi kartuH zaktiH syAt tadA tadvataM kAryamitarathA aSTamyAdiSviva niyata neti zaktiH kAraNaM na vAcya, tathA Adi zabdadyotitaM na tAsu tadakaraNe aSTamyAditithiSviva prAyazcittamityAdirUpamapi tadaniyatatve nimittaM na vaktavyaM, iti gAthArthaH / 27 / atha bIjadayAGgIkAre dopamAha aniyayatihigaNaNAe, gaNiyattaNau na hoja niytttN| posahavayassa vacchari-pavve ti viruddhmubhytth(vi)|28) ____ vyAkhyA-'ubhayatrApi' pratipadAditithiSu pauSadhAniyamakhanibandhanabIjadvaye'pi samanantaragAthokte 'iti viruddhaM' bhAvapradhAnanirdezA| viruddhatvaM-doSaduSTatA jJeyamityupaskAraH, itIti kiM ?. pauSavratasya 'vatsaraparvaNi' lokottarajyeSThaparvaNi AcaraNayA bhAdrapadavizadacaturthIrUpe 'niyatatvaM' tatkaraNanaiyatyaM na bhavetsAvadhAraNatvAdvAkyasya na bhavedeva, ko'rthaH ? yadi zaktiH syAttadA tatra pauSadhaH kAryaH, zaktyasattve | tu na kArya ityevaM vidhinA satyAzcAzaktau tatra tadakaraNe'pi prAyazcittAbhAvAdvA tadaniyatatvaM bhavediti bhAvaH, tatra hetumAha-'aniyatatithigaNanAyAM' aniyatAH-pauSadhagrahaNe'niyantritAH yAstithayo'STamIcaturdazIpaJcadazIvyatiriktAH pratipadAdikarmavAhyAstAsAM yA gaNanAsaMkhyA tasyAM 'gaNitatvAt' aniyatatithigaNanAmadhyapatitatvAt , tathAcAtra prayogaH-bhAdrapadavizadacaturthIpauSadhagrahaNe bhAjyA, tadaniyatatithimadhyagaNitatvAt , yA tadaniyatatithimadhyagaNitA sA pauSadhavrate bhAjyA, yathA tRtIyA, yA naivaM sA naivaM, yathA catudarzIti, | nacaivaM dRSTamiSTaM vA ziSTaH, tasyAM niyamata eva zrAvakaiH pauSadhasya kriyamANatayopalambhAva, sA yatitativitatasuvihitasvacchagacchavAsi gItArthaja nasammatatvAt , tatrASTamAkaraNe prAyazcittasadbhAvAca, tadarthanA tu "posahauvavAso uNa, amicauddasIsu jammadiNe / NANe NivANe cA-umAsaaTTAhipajjusaNe !" iti navapadaprakaraNavRttivacanaM tathA "taM ca cauddasiahami-pajjosavaNAipavadivasesu / sAhusagAse
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ pauSadhapatriMzikA kharatara jayasomIyA posaha-mAlAe ghare va iya kujA / / " iti zrImajjinavallabhamarikRtapauSadhavidhiprakaraNazcAnveSyaM, evamanyatrApi mamekSikayAdRzya miti | gAthArthaH / 2 / punarapi tadattabIjadvaye ni:jatAkaraNapraguNaM dRpaNAntaramAha silaMgAyariNahi, taha uddidyAsu posaho'niyayaM / uddiTho vitiyaMge. iha ya aNiyau ti puNa doso / 29 / ___ vyAkhyA-'tatheti punardapaNAntarohodhakavAkyaM, tena na kevalaM sAMvatsarikaparvaNi pau padhAniyatatava dopAvahA kintu zIlAGkAcA(3)]Na'AdyAGgadayavivaraNakA(2)reNa 'dvitIyAGge' mUtrakRtAGge lepopAsakopanayopanibaddhatrayoviMzAdhyayane (40 8 patra) uddiSTAmu "mahAkalyANakasambandhitayA puNyatithityena pratyAkhyAtAsu" tithiSu 'pauSadhaH' pauSadhopacAsavata 'niyata'mityavazya kAryatayA 'uddiSTa' ukto bhavadabhiprAyeNa 'iha ca' tattvArthavRttI. madhyasthapaupadhazabdasyahApi saMyogAtpauSadho bhavaduktaparikalpanayA 'niyato'nizcita iti zAstrayorubhayorapi viruddhatA mantavye ti, bhAvArthastu-zIlAGkAcAryAbhiprAyeNa bhavatA'pramIcaturdazIpaJcadazIkalyANakaviziSTapratipadAditithayo niyatAH pauSadhe'GgIkriyante, zeSA aniyatAH, anyathoktaniyatatithivyatiriktAsu tithiSu tadagrahaNaprasaktiraGgIkRtA syAta. aniSTazcaitadAyupmataH, tathA tattvArthabhASyavRttyabhiprAyeNa ca bhavatA caturdazyaSTamIpaJcadazIrUpatithivyatiriktapratipadAdipvaniyatatvaM pIpadhasya pUrvoktavIjadvayAtIkArakRtAGgIkRtaM. tathAcAnyo'nya granthayodunigebho nigeza gAna vizva nigatanidhiAvapi niyame mati pauSadhAkaraNe catargarukAdeH zrAdajItoktaprAyazcittamyoktavAna . tathA ca tanmatra"niyame posahasAmAjhyAiakaraNe cauguru apAraNae ti" tathA zaktyanvayavyatirekAbhyAmeva natkaraNAkaraNAGgIkArAca tAsAmapyaniyatatithimadhyapAtapramaktiranyepyA. kina prajJaptyAM zaMkhazatakAdizrAddhAnAM zaktimA'pi niyatatithipopadhAkaraNaM tAmbapi bhavanparikalpinAyAstadavazyakarnavyatAyAH amaGganava mevAvedayatIni dika / 20 / atha paroktahInadraye dapaNAnyabhidhAya svAbhimataM patipadAditithiSu tadanayanye vIjamAha // 3 //
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ kiMtu tahiM jai kallA-NayAi hojA? tao vayaM kujaa| iharA na vatti te puNa, niyamiyadiNagahaNao na syaa|30| vyAkhyA-'kintu' iti padaM svAGgIkRtabIjAntarodbodhaka. tena 'tahiti niyamitatithivyatiriktAsu tAsu' pratipadAdiSu tithiSu 'yadi kalyANakAdi'etadavasarpiNIsamudbhUtanAbheyAdijinacyavanajanmaniSkramaNajJAna nirvANadinAni kalyANakazabdAbhidheyAni, tadAdi-tatmabhRti. utsavavizeSopalakSaNamidaM 'hojja'tti bhavet ? tato 'vrataM' pauSadhAbhidhAnaM kuryAt , zramaNopAsaka ityupaskAraH, 'itarathe ti tadabhAve 'na vetti'nava kuryAta , iti pratipadAdiSu pauSadhasyAniyatatve bIjamiti kaTAkSito'rthaH, ayambhAvaH-aSTamIcaturdazIpaJcadazISu tatkaraNotsAhavatA kizcidvizeSAntaramanapekSyaiva pauSadhaH kArya iti caturdazyAdeniyatatvaM, pratipadAdiSu tu na nisargatastatkaraNaM kintu kalyANakAdyutsava vizeSavacye satIti tAsAmaniyatatvamiti, ato bhAdrapadavizadacaturthI paryuSaNArUpalokottarotsavasadbhAvAttatkaraNanaiyatyamAyAtaM, na cAtra bIje dopalezo'pi pUrvaparikalpitaH, uktavibhASayA tannirAsAt , tathA "pauSadhopavAsAtithisaMvibhAgau tu pratiniyatadivasAnuSTheyA"viti hAribhadrIyAvazyaka(vRtti)zrAvakajJaptittipazcAzakavRttivAkyasya niyatadivasaM niyatadivasaM pratIti pratiniyatadivasaM. tatrAnuSTheyAviti padArthasamarthanayA niyataniyatadineSveva tadgrahaNamanumataM, tathAca bhavatparikalpitabIjadvayasaGgatyA pratipadAdau tadaniyatatoktyA tadagrAhyatvameva balAdAyAtaM syAt , anizcaitadAyuSmataH, asmadabhiprAyeNa tu kalyANakotsavavizeSavatsu pratipadAdiSvapi tanniyatatvaM syAt , tathAca tAsvapi tadgrahaNamiti Elna virodhalezaH, tasmAdetadeva tatra vIjamAdheyamiti, nanu tIrthakRtAM vahutvena pratitIrthakaraM ca bahUnAM kalyANakAnAM bhAvAtkalyANakAnAM sarva tithiSvapi sambhavAtsarvadeva tadgrAhyatayA''yAtamiti taTastha matimapanetumAha 'te puNa'tti prAkRtatvAttAni punaH kalyANakAni na sadA bhavanti, yena sarvA api tithayo'tra samArAdhyA bhaveyuH, kintu niyamitadineSveveti bhAvaH, tatra hetumAha 'niyamitadinagrahaNena' niyamitAni-gaNanA
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ pauSadhaSatrizikA // 24 // viSayIkRtAni yAni dinAni teSAM yadgrahaNaM (tata)tathA, tasmAta , sarvapAmapyarhatAM kalyANakadinAni tAnyeva, nAnyAnIti, tathAhi "sesANa- nakharatara jayavi evaM ciya, niyaniyatitthesu pinnnneyaa||36||" iti yAtrApaJcAzakamatra (159 patre), tadvyAkhyA-"zeSANAmapi. na varddhamAnasyaiva. RSabhAdI somIyA nAmapi vartamAnAvasarpiNIkSetrApekSayA evameva iha tItha varddhamAnasyeva 'nijanijatIrthapu' svakIyasvakIyapravacanAvasareSu 'vijJeyAni' jJAtavyAni mukhyavRtyA vidheyatayeti, iha ca vAnyeva garbhAdidinAni jambUdvIpabhAratAnAmRpabhAdijinAnAM tAnyeva sarvabhAratAnAM sarvairavatAnAM ca, yAnyeva / caitepAmasyAmavasarpiNyAM tAnyeva ca vyatyayenotsarpiNyAmapIti gAthArthaH / ato na sArvadikAni kalyANakAnIti bodhyaM, na ca mahAkalyANakapadena nirvANadinamekameva gRhItaM bhaviSyati, nAnyakalyANakacatuSTayIti vAcyaM "paMcamahAkallANA, savesi jiNANa havaMti NiyameNa / bhuvaNa'cchesyabhUyA, kallANaphalA ya jIvANaM / 30 // " iti yAtrApaJcAzakasammatyA tathA "paJcasvapi mahAkalyANeSu trailokyazaGkara"miti (sUtrAddha, vyAkhyA-"paJcasvapi, na punarekasminneva kvacit 'mahAkalyANeSu'garbhAdhAnajanmadinAdiSu 'trailokyazaGkaraM' jagatrayasukhakAri, tIrthakRttvamitya nuvartate" iti Agamodayasa0 mudrite 93patre) dharmabinduzAstroktyA ca pazcasvapi kalyANakeSu mahAkalyANazabdo'duSTa eveti sadanuziSTiH, tathAca na sArvadikAni kalyANakAni, tadabhAvAca na sArvadikaM tatsaGgata pauSadhagrahaNamiti gAthAsvarUpArthaH / 30 / atha svarUpatastatkaraNatithinigamanamAha satthANusArao naNu, posahagahaNe tihIu eyaao| AyariyAyaraNAo, annattha vi aNumayaM eyaM // 31 // vyAkhyA-'nanu'nizcittaM 'zAstrAnusArataH' siddhAntAnugamanena 'pauSadhagrahaNe' paupadhavratAGgIkAre 'etAH' pUrvopavarNitasvarUpAstithayaH karma // 24 // vAhyo bhavantIti zeSaH, tathAca sarvagranthakArAbhiprA. zyaSTamIpaJcadazyaH-zIlAGkAcAryAbhiprAyeNa ca kalyANakAdiprasiddhatithayaH pauSadhAGgIkAre samAyAtA iti bhAvaH, nanmanandAdizrAddhopanayopanibaddhopAsakadazAsu Anandasya sArddhapazcavArSikapauSadhAGgIkArAmnAtAtsiddhAntAnu
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAreNa sarvadineSvapi pauSadhAGgIkAraH samAyAta eveti cenna, tasya tAvatkAlAvasAne pauSadhapAraNazabdAnabhidhAnena tAvanmAnapauSadhAGgIkArA| svIkAreNa ca tadasAGgatyamevAsAdayati, gRhItasya pauSadhasyApAraNe zrAddhajItoktyA caturgurupAyazcittApatteH, na ca tadgranthAnaGgIkAro yuktaH "yadyapi zrAvakANAM prakalpAdigrantheSu zuddhirna dRzyate, tathApyasau zrAvakajItakalpAdeH sakAzAdavazyamabhyupagantavyaH, anyathopAsakadazAsu yaduktaM kila bhagavAn gautamamunirAnandaM zrAvakaM pratyavAdIt 'tumaNaM ANaMdA ! eyassa aTThamsa AloyAhi paDikkamAhi niMdAhi garihAhi ahArihaM tavokama pAyacchittaM paDivajAhi' iti tatkathaM ghaTeta ?" iti paJcAzakattau (33 patre) zrImadabhayadevAcAryasta daGgIkArAt , nanu | prAganukto'pi yuktiyukta(stotpAraNazabdaH saMyojya eveti cetra, evaM tahi prathamadinapoSadhAnantaraM pratimApratipatteH purA lAghavAdekameva tatpAraNaM kimiti bhavatA nAGgIkriyate ?, kalpanAyA ubhayatrApi sAmyAt , tathAcAnAyAsena nivRttaH kaliH, nanvatAvAnarthoM yauktika eva. na tAtvika, iti cenna, AnandAtidezAdiSTasya kAmadevasya pauSadhaparyAptipratimA'GgIkaraNayorantarA tatpAraNAtmakapadAnabhidhAne'pi tatraivAgrato yathA 'bhagavaccaraNanamaskaraNaM vidhAya mama pauSadhapAraNamucita'miti pAThoktyA pratimApratipatteH prAk anuktamapi pauSadhapAraNaM yathA''yu matA'bhyupagamyate tathA'trApi tatpAraNamanuktamapi tulyayogakSematvenAGgIkAryamiti siddhAntasammatimapyatinirbandhe gRhANa, aparaM "kullAgasaMnivese, gaMtuM kahiUNa niyayaniyagANaM / posahasAlAi Thio, igadasapaDimAo iya kuNai // 1 // " iti dharmaratnaprakaraNavRttau zrIdevendrasUrayo'pi pauSadhaM vinavaikAdazapratimA Anandasyoktavanto, yadi pauSadhapUrvikAstAstasya bhaveyustadA te purA pauSadhaM na vismArayeyuriti, nanu(upAsakadazAsu) pauSadhAGgIkAro'syAsArthaka evokta iti cenna, kAmadevAderivAsya surakRtopasargAbhAvapratipAdakatayaivAsya sArthakakhAt , nimittAntareNa vA tatsArthakatA bhAvyA, alampasaGgena, prakRtaM prastUyate, na kevalametAsveva tithiSu tadanumatakarttavyatAkaM, kinvanyatrApi tithiSu 'AcAryA
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ pauSadha SatriMzikA kharatara jayasomIyA cara(NAtaH)NayA' rAgadveSAdidoSavimukhaviziSTalAbhalipmusaMvignapUrvAcAryAcaraNAta 'e(ya'ti) etatpauSadhavata 'anumata' vAMchita upadhAnatapI- vizeSAdiSu, tatra hi yadyapyupadhAnatapasi pauSadhavataM zrImanmahAnizIthe noktaM, tathApi samastagacchIyagItArthasammatatayA sarveSvapi dharmagaccheSu ra niyataM, tathA svasvopadhAnadinapramANatayA tatsvasvatapoyogavidhiprakaraNeSu gItArthanibaddhaM dRzyate, taiH kAryamANaM copAsakairupalabhyate, tathAhi"zrAvakazrAvikANAM tu ekasminnupadhAne avyUDhe'pi gurvAjJayA anujJAnandI vidhIyamAnA dRzyate, parametairahorAtrapauSadhadinAni pazcAdapi zIghraM savizeSa pUraNIyAni" iti zrImaccandragacchIyazrImadajitadevamUrinirmitayogavidhiprakaraNe, tathA "pauSadhagrahaNapurassaramupadhAnatapovidheyamityupadhAnavidhirucyate" iti zrIabhayadevasariziSyaparamAnandakRtasAmAcArIgranthe. tathA "pauSadhakriyA tu yadyapi mahAnizIthe sAkSAnnoktA tathApi yathA sAdhoryogeSvatizAyikriyAvatvaM sarvapratIta tathA zrAddhAnAmapyupadhAneSu vilokyate" ityAcArapradIpe ratnazekharamUrikRte(19patre), || evaJca sarvagacchIyagItArthAcIrNatvAdupadhAneSvasmadgurubhirapyAdRtaM paupadhavataM, dRSTaM hi siddhAntAnivaddhamapi kizcitsaMvignazrutadharAcaritakalpa prAvaraNAdikaM sarvairapyaGgIkRtaM, uktaJca dharmaratnaprakaraNe "kappANaM pAvaraNaM, aggoaracAu jholiA bhikhkhaa| uvgghiykddaahy-tuvymuhdaanndoraaii|82||" ityAdi, evaJcopadhAnatapasyapi pauSadhavratamAcaraNayA'nusandheyaM. tadvannacAnyApi tithiH kazcidAcAryairAcIrNatayA niyatatvena svakRtagrantheSu nivaddhA dRzyate, matAnurAgInibaddhA tu na pramANa, AcaraNAlakSaNAbhAvAt , tallakSaNaM tu "asaDheNa samAiNNa"mityAdikalpabhASyoktyA 'vaseyaM, nanu navapadavivaraNe (271 patre) paupadhAdhikAre "yaduktaM-posahauvavAso uNa, amica uddasaumu jammadiNe / nANe nivANe cAumAsaaThThAhipajjusaNe / / " iti pUrvAcAryasammatibhUtagAthAvyAkhyAyAM "aTTAhitti-aSTAhikAzcaitrAzcayugmAsAnanyAyadineSSaSTamIprabhRtayo yAH kriyante tAsu kalyANakadinASTAhikAmu vA. eteSu ca dineSu suzrAvakasya jinapRjAtapovizeSodyamo bhaNita eva, yadAha // 25 //
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrAdhamadAsagANaH-savaccharacAumAsiemu aTTAhiyAmu ya tihAsu / mahAyaraNa lagA. jiNavaraprayAnavaguNam / / iti vyAyAnena zrIyazodevopAdhyAyaraSTAhikAsvapi pauSadhapratipAdanAnadgItArthAcIrNa kimiti nAdriyata ? iti cenna. etatsammatigAthAsamarthanArtha etadgAthA - samutthAnamUlabhUtAyAH "posaha ubavAsI uNa. AhArAIniyattaNaM jaM ca / kAyavo so niyamA, aTTamImAImu pavemu / 1 / " iti mUlagAthAyAH "pura puSTAvityasya dhAtoH popaNa-popaH-puSTiH, patramAddharmasya taM pale kAgatIti paupA, paryadinAnuSTeyaM bhargakarma, nasmin ma ebodhavasanamupavAsaH pauSadhopavAsaH, punaH zabdo dezAvakAzikAdamya vizeSopadarzanArthaH, tato'yamarthaH- dezAvakA zikaM tAvanyAguktasvarUpaM, pIpadhopavAsastu kIdRzaH ? ityAha-poSadhopavAsaH punarAhArAdinivarttanaM, 'yaceti' AhAraH azanapAna khAdyasvAdyabhedAcaturvidhaH, sa AdiryapAM dehasakAgadInAM te tathA, teSAM 'nivartanaM' niyamanamAhArAdinivartanaM, tadyat saH ityarthaH, ca zabdo na kevalamAhArAdInAM caturNAM nivarttane pauSadhopavAsaH, kintu tadanyatamanivarttane'pItyanuktArthasamuccayArthaH, 'kartavyo' vidheyaH sa 'niyamAt'niyamenA TamyAdipu parvamu' aSTamIcaturdazyAdiptsavatithiSu" ityevaMrUpArthavyAkhyAnena taireva upavAsAdyanyatamabhedenApi pauSadhavyavasthiteruktatvAt , aSTAhikAsvapi tadAkUnena AhAranivRttirUpapauSadhaH saGgata evAvagamyate, prajJaptyAM zaMkhAdhikAre avyApArapauSadhe pauSadhapadaprayogavat , tathA "jaddivasamegassa baMbharaposaho tadivasaM vitiyassa pAraNagaM, evaM amhe gharaM gayANi ceva kumAragANi" ityAvazyakabRhadvRttau (825patre) kevalabrahmacarye'pi pauSadhapadaprayogatvAta , tathA "aSTamyAM pauSadhaH upavAsAdikaH, aSTamIpauSadhaH, sa vidyate yeSAM te aSTamIpauSadhikAH-utsavAH" iti prathamAGgapiNDeSaNAdhyayanadvitIyoddezaka (327 patre) upavAse'pi pauSadhapadaprayogavadatrApi kevalAhAranivRttau pauSadhazabdavAcyatvAvirodhAt, sammatigAthoddhodhitatithi pavasanAdeH kAryasya kAryatayA sarvasammatatvAJcanaM tadabhisandhiranusandheyaH, na caivaM AhArAdiSu caturvanyanamapadenApi banAvasare paupadhaH kenApi vidradantareNo
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ pauSadhapaTtriMzikA // 26 // rurIkriyate, svasvasAmAcArIgrantheSu taistadgrahaNAvasare vidhivAdena saGkalitAnAmevAhArAdipadAnAM caturNAmAcIrNatayA''nnAtAt , tathAhi- kharatara jaya"karemi bhaMte ! posaha-AhAraposaha desao sahao (vA). sarIrasakkAraposaha sahao. baMbhaceraposahaM savao. avAbAraposahaM savao. caubihe somIyA posahe sAvajjaM jogaM paccakhkhAmi. jAva ahorattiM pajjuvAsAmi. duvihaM tiviheNaM. maNeNaM vAyAe kAraNaM. na karemi na kAravemi. tassa bhaMte ! paDikamAmi niMdAmi garihAmi appANaM vosirAmi" iti paJcAzakacUrNivAkyAttathA "karemi bhaMte ! posaha-AhAraposahaM sabao. sarIrasakkAraposahaM savao. baMbhaceraposahaM savao. acAvAraposahaM saddao. caubihe posahe ThAmi. jAva ahorattiM pajjuvAsAmi ityAdi jAva vosirAmi" iti pratikramaNacUrNI zrIvijayasiMhamUrivAvayAdevaM sarve sAmAcArIgranthAH avaseyA, ata eva tatsammatimUlabhUtagAthAyA etavyAkhyAnAntaraM etadartha sarvAsamatatayA'svarAsanaM (?),yadvA "cakAro bhinnakramastataH karttavyaH sa cetyatra yojyaH, zeSa pUrvamive"ti vyAkhyAnAntaraM "tathA kalyANakadinASTAhikAsu vA" iti vyAkhyAnata eva kRtavanta iti, tathA'trArthe'pyokezagacchIyabRhadgacchIyAdigItArthAH sAkSibhUtA madhyasthabhAvena svayameva bhavatA praSTacyA iti diGmAtrametat / 31 // atha punarapyavaziSTAM pUrvapakSiNaH kuzakAzasaGkAzakadAzAlambanAbhAsaM mUlato nirasyannAha naNu aNavajju kajaM, kajjumiNaM savvayA'NupehaM va / sacaM sajjhAyAisu, giijai velAvayAINi / 32 / vyAkhyA-'nanu' ityAzaGkAyAM 'iNaM' ti etat pauSadhalakSaNaM 'kArya' karaNIyaM-kartavyaM sarvadaiva' pratyahaM, kimbhUtametatkAya ? na avayaM atyanavA-nirdoSamiti yAvat , tatrAnvayadRSTAntamAha 'anuprekSAvat' samayArthavicAraNAvat , yathA anuprekSA niravadyA satI sarvadaiva vidheyA tathA pauSadhavratamapi sAvadyayogarahitatvena pratidinaM kartumanIhitamapi bhavatA'GgIkAryamiti pUrvapakSalezaH, tathAca prayogaH-pauSadhavataM sarvadA kArya, niravadyakhAt , yadyaniracaM tattatsarvadA kArya, yathA dharmadhyAnaM, tathA caitata, tasmAttatheti / tatrAha 'saJcaM ti satya, satyamityarthAGgIkAre ||
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAryamiti yuktaM, paraM sarvadeti sAdhyAMzo na yuktaH ityarthaH, tatraiva vyabhicAramAha-'svAdhyAyAdiSu' siddhAntAdhyayanAdhyApanAdirUpeSu 'velAvayaAdIni' velA ca vayazca velAvayasI, te AdiryeSAM kSetrAdInAM te velAvayAdayaste tathA, 'gIyante' pocyante gaNadharairityadhyAhAraH, tathAca sAdhyAtyantAbhAvavadgAmitvena vyabhicArasyAtrApi samAvezaH, tathAhi-yatra sarvadA karaNIyarUpasAdhyAtyantAbhAvavatvaM vartate svAdhyAyAdau tatrApi niravadyatvarUpasAdhanasya satvAt , tathA pakSAditrayavattitvenAsya hetoranekAntikatvaM, nanvadhyayanAdhyApanAdInAmapi sarvadA kAryatvenoktadoSAnavakAza iti cenna, siddhAnte sUtrAdhyayanAdhyApanAdau kAlavyaktAvyaktamAptAprAptapariNatApariNatAtipariNatAdivizeSANAM vyutpAdanAta, | tathAhi "no kappai niggaMthANa vA niggaMthINa vA cauhi mahApADivaehiM sajjhAyaM karettae, ta* AsADhapaDivAte. iMdamahapaDivAte. kattiyapaDivAte. mugimhapaDivAte" tathA "no kappai niggaMthANa vA niggaMthINa vA carahiM saMjjhAhiM sajjhAyaM karittae, taM0 paDhamAte pacchimAte majjhaNNe aTTaratte" (sthAnAGge 213 patre) tathA "dasavidhe aMtalikhite asajjhAie pannate, taM0 ukkAvAte disAdAhe gajjite vijjute nigyAte jUyate jakhkhAlitte dhRmitA mahitA rataugyAte / dasavidhe orAlie asajjhAtite pannatte, taM. aTThImaMse soNite, asutisAmaMte susANasAmaMte / caMdovarAte sUro-varAte paDaNe ya rAyavuggahe / / uvassayassa aMto urAlite sarIraMge paMciMdiyANa jIvANaM asamAraMbhamANassa" ityAdi zrIsthAnAGge (475 patre), tathA "je bhikhkhu avattaM vAejjA vAeMtaM vA sAtijjati" (nizItha 19 uddezake 19) sUtra "avajaNa gAhA, jAva kakhkhAdisu | romasaMbhavo Na bhavati tAva avvatto, tassaMbhave vatto, ahavA jAva solasavariso tAva avvatto parato vatto, jai avattaM vAeti 'iyara'ti vattaM navAeti tA (tassa) ANAdiyA dosA caulahuyaM(ca)pacchittaM x x 'je bhikhkhu appattaM vAeti.' aprAptaM eyassa attho apAtrasUtre gata eva, | AdI ya adikhe bhAve tti, tahAvi iha amunnatthaM bhaSNati-ahattasuttamsa apattamutteNa ya caubhaMgo bhANiyabo, pariyAya0 gAhA-pariyAo
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ pauSadhaSaTtriM zikA // 27 // dubo - jammaNao pacajjAe ya, jammaNao solasaNDaM varisANaM Arato avato, pavajjAe tinhaM varisANaM pakappassa avatto, jo vA jassa ssa kAlo vRtto taM apAvato avatto. suraNa Avassage aNahIe dasaveyAliyassa avatto. dasaveyAlie aNahoe uttarajjhayaNe avvatto, evaM sarvatra, ettha ya pariyAye sute ya caubhaMgo kAyo- pariyAraNa suraNa vi vatto 1 / pariyAeNa vatto mue anvatto 2 | (pariyAyeNa avvatto mueNa vatto 3 / pariyAyeNa suraNa vi avvatto) 4 / paDhame bhaMge avAeMtassa sese vAtassa ANAdiyA dosA caulahu~ ca (pacchittaM)" ityAdi zrutAdhyayanAdhyApanAdau velAvayaHprabhRtivastugaveSaNaM nizIthamratrabhASyacUrNivAkyairavaseyaM tathAca yathA zrutAdhyayanAdiSva aaf zAstrokto'vasara evAdeyatayopAttastathA'navadyasyApi pauSadhasya vihitAvasara evAdeyatvamiti yuktamutpazyAmaH iti, tathAca paupatrasya parva dinAnuSTheyatvamevAyAtamanumantavyaM, nanvaSTumIhAnau saptamyAmapi bhavatA pauSadhAGgIkArapakSakakSIkArAtparvamAtra eva tadaGgIkaraNIyamityabhisandhindhA kathaM tathyakAryA ?, tadekadeze bAdhasadbhAvAditi cenna aSTamIhAnAvaSTamIkRtyakaraNasya sthAnAntarAnavAptau saptamyantastadyogabahutvasadbhAvAtsaptamIkRtyasyevAnanyagatyA (tat) sthAnatayA gItArthairaGgIkArAt nanu tarhi caturdazIhAnau trayodazyAmapi tadeva pAkSikat caturdazItithividheyaM kathaM vidheyatayA nAdriyate ? iti cenna caturdazyAM pAkSikakRtyasya kAlikAcAryairAcaritatvAt. paurNamAsyAntu pAkSikakRtyakaraNIyatvamAgamAnugAmi tena caityaparipATi munijanavandana-pAkSikAvicArAlocanA-''locanAsthAnIyacaturtha tapo vizeSavidhAnAdipAkSika 1paDhamaMgo do vivo vitio suraNa abbato. tatio varaNa avato. carimo dohiM vi, avyavAssa paDhamabhaMgale avAptasya ANAdiyA dosA mAsalahu ca iti ni0cu0pra0 / 2 yata uktaM "aSTamI dine. aSTama jina jo ATha karamane. haNavA jii| ATha pahorI pauSadha karIne. trikAle triaSTa. jina vAMdavA jI // ATha porI. pahelI aSTamIe, paupadha Adi. kima niSedhuM jI ? | he zAsana sura ! parvanidhite, aparva kahI. kima virAdhuM jI ? // 1-4 // " CXOXOXOXO XX*XL** kharatara jaya somIyA // 27 //
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAkSikaparvatvenAcaritAyAzcaturdazyA hAnau sadAgamA'vigItapUrNimArUpapAkSikatithau kAryamiti sampradAyaH, satyAM ca bhUteSTAyAM (caturdazyAM ) pUrvAcAryAcaraNAvizeSAttasyAmeva pAkSikakRtyamanusandheyaM, AcaraNAyA api kathaJcidAgamAnupAtitvAt trayodazyAntu tatkRtyakaraNe AgamAcaraNayoranyatarasyApyanArAdhitatvaM syAt, caturmAsakacaturdazIhAnau zrIjinaprabhAcAryairaSyetasyA eva yukterAzritatvAt, tathAhi - 'navaraM cAummAsiyaca uddasIdvAse puSNimA jujjai, terasIgahaNe Agama AyaraNANaM annataraMpi nArAhiyaM hojjA" iti vidhipAyAM, pAkSikaparva hAnau trayodazyAM pAkSikakRtyavidhAnAbhiprAyastu teSAM samyaganavagamyaH sampradAyasAdhyazceti paramparA'nuyAyinAmAcaraNAGgIkArAnavakAze AgamoktAGgIkArasya sAvakAzatvAt na caikatarasya anavakAze anyatarasyApyanavakAzatA yuktA, laukikalokottaravyavahArabhaGgaprasaGgAt nanvevaM viziSTapuNyakaraNIyakaraNakAraNabhUtadinadvayIvyayIbhAvameSyatIti cenna, paJcadazIhAnau bhavato'pyevameva praSTavyottaratvAttaditi kaNTakoddhAraleza: iti gAthArthaH // 32 // atha pauSadhatithisvarUpanigamanopadarzanapurassaraM tatpratipAdakasthAnAntarAbhidhAnakathanadvAreNa tatkaraNavidhiM darzayannAhaposahati hiparamattho, iya kahio sasamayAnusAreNaM / karaNavihI jiNavalaha - kayaposahapayaraNAu puNo |33| vyAkhyA -' itya'munA pUrvoktaprakAreNa 'pauSadhatithiparamArthaH ' pauSadhakaraNe niyuktAstithayaH pauSadhatithayastAsAM paramArtha - etAsu tithiSu 1 yataH " pUnama vRddhie pahelI pUname, pAkhI paDikamaNuM kare tUM | pUnama hAnie terase pAkhI, kare anyAya kema tUM / 1 / 2 anyaccoktaM- "zAsana nAyaka. vIra jINaMda vAMdI, namuM RSabhAdi. mukha siMdhU jI / amAvasane. pUnama adhike, caudasa kima. virAdhUM jI ? // udaya caudasa. terasa manAvI, kima pauSadhAdi niSedhUMjI ? / siddhAyikA devI. zuddha buddhi dejo, parvatithi teha. ArAdhUM jI // 2-4 // " " caudaza virAdhi pahelI pUname, pAkhI comAsI kare tUM / paMcAMgI pAThe ve terasa nahIM hoya to batAva tUM tUM / 1 / " ***********
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ pauSadhapatrizikA // 28 // pauSadhata kAryamityevaMrUpamaidamparya pauSadhatithiparamArthaH, sa 'kathitaH' tatmarUpaka siddhAntAkSarasambaddha vAkyamabandhaviSayIkRtaH, prakaraNAnmayetyadhyAhAryaH, kena sAdhanabhUtena ? 'svasamayAnusAreNa' jainAgamapuraskAreNetyarthaH ityanena svakapolakalpanAkalpitatvazaGkA dUrApAstA draSTavyA, 'karaNavidhiH' prastAvAtpauSadhasya vidhAnapaddhatiH punaH 'jinavallabhakRta pauSadhaprakaraNAta' jinavallabhai - jinavallabha nAmadheyaiH zrImannavAGgavivaraNa karaNAvAptaziSTasaMsanmadhyayazobhUrizrImadabhayadevasUri caraNopajIvizrImajjinavallabhasUribhiriti yAvat, kRtaM vihitaM yatpauSadhaprakaraNaM - pauSadhavratavidhAnavidhipratibaddhazAstravizeSaH, tasmAjjanavallabha kRtapauSadhaprakaraNAt jJeya ityadhyAhAryamiti gAthArthaH // 33 // atha vibudhajaneSvabhyarthanArUpAM gAthAmAhamaimaMdayAivasao, jaM lihiyaM iha ya AgamottiSNaM / maimaM dayAi vasao, soheu tayaM suhIvaggo |34| vyAkhyA- 'ihe'ti asminprakaraNe 'ya' diti sAmAnyavAcakapada nirdezAda nirdhAritasvarUpaM kimapIti vAcyavAcakaM 'AgamottIrNa' samatikrAmitajinAgamaM 'ca' zabdAtpUrvAcAryapAramparyottIrNe ca 'likhitaM' akSaravinyAsIkRtaM mayetyanuktamapi karttRvacanaM niSThApratyayAnukUlyAdatrAvaseyaM, AgamottIrNalikhane nidAnamAha- kutaH ? ' matimandatAssdivazataH ' materyA mandatA-sakalAgama paramArthAdarzitvena kuNDalaM, sA AdiryeSAM pramAdavyAkulacetastvAnAM te matimandatAdayasteSAM vaza- AyattatA. tasmAt matimandatA divazataH "paJcamyAsta silu" (paa053|72), iyatA vAkyena jAnato jinAgamottIrNavAcakatve samyaktvanAzAtpArAJcitaprAyazcittamUlatvamAveditaM bhavatIti bodhyaM tadAgamottIrNaM 'sudhIvargaH' muTu-AgamaparikarmitA dhI:- buddhiryeSAM te sudhiyasteSAM varga:-samUhaH, sa 'zodhayatu' tadapasAraNenaitatprakaraNaM niravadyaM karotviti preraNApratyayopAdAnaM tasya vizeSataH zodhanaM pratyupayogapradarzanaparaM kimbhUtaH saH ? 'matimAna' mati trikAlaviSayiNI dhiSaNA, sA vidyate yasminnasau, tasyAstrikAlaviSayitvantu tathAvidhajJAnAvaraNIya karmakSayopazamasamutthautpAtikyAdivizeSAt nanu kAryakaraNavyAsaktatvAtkathaM sazodhayiSyatItyata Aha kharatara jaya somIyA // 28 //
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ punaH kiM bhUto ? 'dayAyA vazagaH' dayetyanugrahopalakSaNaM, tena dayA-nirupadhi(nizchala)parAnugrahAzA, tasyAH vazago-vazavItyanena tasya | paropakRtikRtirasikatvamAveditaM, tathAvidhasya tu kiyadetaditi bhAvaH, iti gAthArthaH // 34 // athAdhikRtaprakaraNasamarthanasvarUpaM gAthAdvayenAha| iya suya-suyaharasammaya, kaivayavayaNehiM payaraNaM suhiyaM / lihiyaM sihi-jalanihi-guha, muha-vihi-varise suhariroNaM / 35|| | jugavarajiNacaMdANaM, ANaM lahiUNa kayapamoyANaM / supamoyapayaraeNa ya, gaNiNA "jayasoma"nAmeNaM // 36 // vyAkhyA-'iya' ityamunA prakAreNa 'yugavarajinacandrANAM' yuge varA:-pradhAnAH yugavarAste ca te jinacandrAzca zrImajjinacandrasUrayasteSAM 'AjJA'mAdeza 'labdhvA' samAsAdya "jayasoma"nAmnA gaNinA prakaraNaM 'likhita'makSaravinyAsIkRtamiti sambandhaH, kaiH sAdhanabhUtaiH ? 'zrutazrutadharasammatakatipayavacanaiH' zrutazca-AgamaH, zrutadharAzca-bahuzrutAH zrutazrutadharAsteSAM sammatAni-saMvAdIni katipayAni-kiyanti yAni vacanAni tAni tathA, taiH, kimbhUtaM prakaraNaM ? 'suhitaM'-atizayena hitakAriH, kadaitallikhitamityAha 'zikhi-jalanidhi-guhamukha-vidhi-varSe zikhino-canhayaste ca kavisamayena trayaH, jalanidhayaH-samudrAste'pi lokoktyA catvAraH, guhamukhAni-kArtikeyavadanAni. tAni ca SaT , vidhi-bramhA. sa caikaH, tanmite varSa-zaradi, aGkAnAM vAmagatyA 1643 varSe, muharSeNeti kavizeSaNaM dhyeyaM, kimbhUtAnAM yugavarajinacandrANAM ? 'kRtapramodAnAM' kRtaH pramodo-harSo yaiste. teSAM, kimbhUtena "jayasoma" nAmnA gaNinA ? 'supramodapadaratena' suSTu-atizayena pramodAnAMpramodamANikyagaNInAM dayoH rata-AsaktastathA, teneti gaathaadvyaarthH| 35-36 / (jIrNAjIrNapratidvaye'pyaSTamagAthAvRttau navAGkena 36 aGkAH) iti vAcanAcAryazrIpramodamANikyagaNicaraNAravindacazcarIkakaraNipaNDita 'jayasoma"gaNinA samarthitA paussdh(ptriNshikaa)pkrnnvRttiH| ___ granthakAraprazastiH-zrImatkharataragacche, zrIjinamANikyasUrigurupaTTe / candrakulAmbaracandrA, udIyurudayAya jincndraaH|| samyakparIkSaNAye,
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ pauSadhapatrizikA kharatara jayasomIyA // 29 // parIkSakA gaurjarAvanAvAsan / pravacanaparIkSakAyAH, rIhaDavaMzyA api prkttaaH|2tessaaN rAjye vijayini, rejuH zrIkSemarAjarAjAnAM / ziSyAH sulabdhalakSAH, prmodmaannikygnnimukhyaaH|3| tatpadapaGkajabhRGgaH, sdgururaagaadvaaptsukhsnggH| samavasitasamayabhAvaH, ziSyo jayasomagaNinAmA / 4 / svopajJasya vivaraNaM, kRtavAniha pauSadhaprakaraNasya / bhUtA-bdhi-rase-ndu(1645)mite, varSe zrInemIjanmadine / / yugmam / vitathaM yadatra kathamapi, kathitaM jinanAthazapathadAnena / abhyarthaye vipazci-dvargaH tacchodhayatu iti / 6 / zrImajjinadattAnAM, shriimjjinkushlsuuriraajaanaaN| kRpayaitaccirakAlaM, nandyAdAnandasukhadAyi / / iti zrIpauSadhaSaTtriMzikAprakaraNavivaraNaM samAptam / saMvati 1655 pramite zrIstambhatIrthavelAkUle kArtikasuditrayodazIvAsare budhavArabhAsure raGgadairAgyabhaGgIvAsanAsamAdRtakaThoratarasAdhukriyAsamAcAra-kRtakuvAditiraskAra-zrIsAhisamakSaM dUrIkRtakumatikRtotsUtrAsabhyavacanamayapravacanaparIkSAdizAstravyAkhyAna vicAra-viziSTasveSTamantrAdiprabhAvaprasAdhitapaJcanada patisomarAjAdiyakSaparivAra-adharitAmadhumAdhuryavaryavAkcAturyaratinikhilabhujAlabhUpAlamaulimaulimANikyaprabhApaTalakazmIrajajaladhautacaraNakamala-jalAladIzrIakabarapAtisAhivitIrNASADhIyASTAhikA'mAri-varSAvadhizrIstambhatIrthIyajalavyantarti - jalacarajIvataMtima(?)rakSaNasamudbhutaprabhUtayazaHsambhAra-zrIsAhipradattayugapradhAnavirudadhAra-jAgradbhAgyasaubhAgyapAgabhAra-zAsanAdhIzvarazrImatzrIvarddhamAnajinapaTTapratiSThitapaJcamagaNadharazrIsudharmasvAmipramukhayugapradhAnAcAryAvicchinnaparaMparAyAtazrIcandrakule candrazrIudyotanamUri-zrIvarddhamAnasari-zrIjinezvarasari-zrIjinacandramUri-zrIabhayadevamUri-zrIjinavallabhamUri-zrIjinadattamUrisantAnIyazrIbRhatkharataragaNazRGgAramauktikahArazrIjinamANikyasUripaTTodayAcalaprabhAkara-vijayamAnayugapradhAna-zrIjinacandrasUripurandarANAM AcAryazrI jinasiMhamUri-zrIsamayarAjopAdhyAya-zrIratnanidhAnopAdhyAya-paM0 puNyapradhAnAdiziSyayutAnAM sadupa(dezena xx / etAvadeva prAcIna pratyantare lekhakAdInAM prazastirasti)
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ - janavanavanadhara'! dharaNadhara !. navakamalasaraladalanayanapara ! / gamatatamatamatakarasakala !, varanaravaragaNanatapadayamala' ! gajakara" kara midanaga dahana !, mama parabhara ma'pahara varamahana' ! / dhanada 10dhanadasamazamasadana !, paranaramatamathana !2 paramavadana !RI "paramaparamapadapadavarada !, bha-ta-vaM pdntmvnrmpkgd15!| 16bhavabhavabhayabharaharaNapara17 !,1"mlmlklkm19-n-lscrnncr.!|| jaya yama21madananamana22damada !, jaya sakalajanakara kalavacanavada ! / zazakarakaravararadanacaya25!, ghanaghanaghana26karaNazaraNasanaya ! // 4 // evaM nirmalacittabhAvasalilavAtaH snapikhA'dbhUtaM, cazcatkevalavarNacitrasumanaH zreNInnibadhya drutam / zrImatpAvajino'citaH pRthuguNaiH stotraH zrajAzrIkaraH, bhUyAtsaukhyakaraH 'pramoda'suyazo 'mANikya'hIrAkaraH / / iti zrIpArzvanAthastavanaM kevalAkSaramayaM sampUrNam / ___vande subhAva2 zvasusaDakara 28 zamokaM, siddhAntarAsitatanamnakadaM29 na zokam / mandArakAmakarakampitapaGkajAta 30, divyaGganAdivaga31vanditajAvatAtam / / sapaditA''zaviditaM bhavapAtanAva 32, santApanAzanaparaM suravaM33 ratAvam / ramyAnanaM ravinataM vizadaM tamIzaM, mAvalI3 matavadaM35 susada36 damIzam / / dantAbalaM daravanacchitaye namanta37. nirvANadaM nipuNanirmitakaM38 nitAntam / garvAGgajA'ganagabhitsamatA'bhirAma, sadbhogabhAsamugatikramadAtikAmam39 // 3 // satzAsanezalasadaMzuradaM dayAraM, sarvA'bhisaMzayabhidaM 1 varanAdasAram / 1 jalada / / 2 gamAH sadRzapATA)staistato-vistRto mata)abhISTaH tasya / 3 saha yH| 4 yugala / 5 shuNddaa| 6 ist| 7 vRkSa / 8 vairiismuuh| 9 puujnN| 10 daane| | 11 gRii| 12 vairimanuSyANAM mataM mathnAtIti / 13 prkRssttN| 14 parama-prakRSTo yaH padaH (parama)paramapada:-mokSaH, tatpadecchAM dadAtIti / 15 he gtkutsitrog!| 16 saMsArotpanna / 17 ttpr| 18 malaM ba(hiti) tadevAsu..... laMbAdama...."manotyaMta.... na bhavAH / 19 he nii(ni)('ls)!| 20 cAritre caratIti / 21 maraNa / 22 upazamada / 23 madhura / 24 danta / 25 na vidyate (cayaH-saJcayaH) sA smo(2,| 26 nibiDamegha / 27 zobhanacittAbhiprAyaH / 28 vasUnAM - dravyANAM saGgha-samUhaM karotIti / 29 sukhadaM / 30 kampitaH | pApasamUho yena (tN)| 31 divi-AkAze gacchantIti divgaa:-devaadyH| 32 pravahaNaM / 33 suzabdaM / 34 mmussyaavlii| 35 abhiir(vktaarN)| 36 zobhanaparSadaM / 37 praNamantaM / 38 nirmi| ke-sukhaM yena taM / 39 atikrAnta: kAmaH kAyaH yasmAt / 40 davayA kRpayA rAjateva zIla / 41 abhi-sAmastyena saMzayAn bhinattIti /
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ pauSadhapatriMzikA // 30 // zrI jina stotra sannAka vAsada phasagarajaHsamIraM, vaya3 janA'cama'jaraM varasAradhIram / 4 / evaM bhayA vipulahAravicitracitra-stotreNa pArthajinapo janapastuto'yam / bhaktyA dayAtilakabhUSitabhAladezaH, saukhyaM dadAtu 'jayasoma'munejinezaH / / iti zrIpArzvanAthastavaM hAracitramayam / lasatpaGkajA''modanizvAsasAraM, sasAraM surendrollasacchrIvisAram / visAraM mukhAmbhonidhau sadvijezaM, dvijaizaM kukarmAhibhaGge jane zam / 11 jane zaGkaraM pArzvanAtha murA''saM', surA''saGghasaMstUyamA''nA'zivAsam / zivA''saM hi kalyANavallIpayodaM, payo dantapaMkti kRtaa'nntmodm112| tamodaM varaM pArzvanAthaM vimAya12, vimA''yaM13 hitaM saMstuve'haM sadA'''yam / sadA yaM dvijihvAGkitaM taM vRSAGka 15, vRSAGka16 mahAkAmanAze sunAkam17 // 3 / munAkasthanAkinajastUyamAnaM, yamAnakSyamabhrA''ravaM taM sadAnam / sadAnandakAraM khagazrIsamAnaM, samAnaM18 ntptnlkssmiivitaanm|4| itthaM vizvaprakAziprabalaparalasajjhAnasaddhayAnadhAmnaH, zrIpArzvasya prazastapRthutarayazasaH saukhydvaamnaamnH| stotraM cakre vimuktagrahaNayutamadaH prollasadbhogabhAjaH, harpaH prAgabhArabhAva jjayazaza'muninA rnggkRjjainraajH|| iti pArzvastavaM zaMkhalAcitramayam / santopazarmasadanaM19 sa(da)nandhara sAraM, dattAGgimokSasugatiM sugati21 susAram / meghollasacchavipadaM vipada'ntakAraM, seve 22manaHprabhavasambhavasaGgavAram / / kaivalyavallikadarbha 23 kadabhandadAraM25, zAla25trayosahitasaMhita26saGkakAram / namrAmarendrabhavika bhavika27 samAnaM28, 1 svarga / 2 kutsita / 3 vaya-pUjyaM / 4 saha (ra)yA-lakSmyA taptetyevaM zIlaH / 5 vistIrNe / 6 vivabhaM ? (mtsy)| 7 suSTa rAjitA''zA-dizo yena / 8 azivAn-upadravAn asatIti / zive-mokSe asti-upvishtiiti| 10 dugdhavat / 1 ho / 12 vigatamAye / 13 vi-vizeSeNa mA-ladamI-zrI tathA Ayo-lAbho yasmAt / 14 sanchobhanaM A-samantAdayo-bhAgya yasya sa / 15 vRSo-dharma aGgo'bhijJAnaM yasya / 16 IzaM / 17 siMhAsanaM / 18 puujaa| 19 gRha / 20 sadbhiH-sajjanaH na hai (1) nandhaH-nandanIyaH, sa cAsau sArakha / 21 sacchobhanA gatiryasya taM / 22 manaHprabhava(sya-kAmasya) sambhava(sthAne) yonau saM(gaM vAraya)tIti tN| 23 kaivalya e(va)valiH (kaivalya)vahistatra(ka-jalaM dadAtIti ka(da)-megha i(vabhAtIti te / 24 kakutsitaH yo'bhando-umaGgalastaM daarytii(ti)| 25 gddh'| 26 saM-samyakprakAreNa hitaM karotIti / 27 bhavika-kalyANaM yasmAtta / 28 saha mAnena-pUjAprakAreNa vartate yH| // 30 //
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ sabhogi bhAsitatarnu tatAnunamAnam / 2 / ikSvAkuvaMzasubhadaM subhadantamIzaM, saMvItasaMyamadhuraM madhuraM damIzam / vande 5ditA''(zu)su (?)prabhavaM prabhavaM gamAnAM, nirnAzitA''ghatamasaM* tama'saGgamAnAm // 3 // vande jinaM navaradaM varadaM janAnAM durdAntadAntakaraNaM karaNaM dhanAnAm / satpAdanamravibudha vibudhaM suzIlaM10, vAmA'GgajaM hi supadaM supadaM sunIlam / 4 / itthaM mayA'tra vihitaM vihitaM taveza !, stotraM 11vicitraparamaM paramagalezA ! / saukhyAni me vitanutA'tanutA''ttazasya !, devendrasadgajayazo 'jayasoma'kasya / / iti zrIpArzvajinastavanam / bhavikabhAvukasaGgamakArakaM, sakalazAstralatAjaladAyakam / jaladavarNadharaM hariNAGkitaM, namata pArzvajinaM timirIsthitam / / prabalamohatamastapana prabhaM, mumaticitrazikhaNDijI sannibham / madanapaGkakadaM muguNAnvitaM, nmtaa| vidalitAzubhakarmamataGgajaM, praNamitezvaramastapataGgajam / navakanirjarapaGkajapatritaM, nmt0|3|adhrkaantivinirjitvidrum15, zamadharaM zivamArgavaradrumam / irivarAzanasaMsthita ma'rcitaM, nmt04|| zrImatpArzvajinendramindusadRzA''sya tApapApApahaM, aikSvAkAnvayanirmalAmbudhinizAnAthaM namasyAmyaham / devendrA'maramaulimaulizikharazreNiprakAzikrama, kalyANaM 'jayasoma'sevakamuneH zrIpArzvakalpadrumama / / iti zrItimirIgrAmasthapArzvanAthastavanam / devavaMdana deveMdre kayu, zrIvIra viprakule jANa / garbha puruSottama zakrastave, na garbha nIca akalyANa / / ASAdi sudi chaThe garbhAdhAne, sUri haribhadre kalyANa / abhayadevasUri zreyaH kaDaM, na viprakule akalyANa / 2 / na Ave AvyA gotra karmathI, zrI vIra | brAhmaNI kUkha / avatariyA kSatrikuMDe prabhu, trizalA rANInI kUkha // 3 // te Asoja vadi terase, mAnyu trizalAe kalyANa / phala vIre vipa nIca 1 tataH-vi(stRtaH nu) -kSumnaM mA(na)-mataM / 2 suSTu bhadanta-pUjyaM / 3 saMvItA saMyamadhUrye(na tN)| 4 manoharaM / 5 dita-zchinnaH Azu-kSipraM prakarSeNa bhavaH-saMsAro yena / 6 sadRzapAThAnAM / (0)zva'patamajJAne / 7 atizayena kaarnn| 8 devaM / 9 paNDitaM / 10 zIlavataM / 11 vi-vizeSeNa (citraM-abhUta, parama (prdhaan)| 12 parANi-prakRSTAni yAni | maGgalAni tessaamiishH| 13 sUrya / 14 bRhaspati / 15 pravAlakaM / 16 harivarAzanaH-siMhAsanastatra sthit| K
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ TtriMzikA zrI jina stotra // 31 // | kulathI, te kima kahUM akalyANa ? / 4 / iMdre bhadrabAhue kahaghu e, zreya kalyANa phala je| niMdya akalyANakabhUta kima ?, aho jinacaMdra vIra te|| zrIvIrastavana-nAre vIra ! nahIM mAna re, nahIM mAnuM nahIM mAna re| nahIM mAneM tAruM akalyANa, prabhu garbhakalyANa pramANa / / nAre vIra ! nahIM mAnu re, kima mArnu kima mArnu re / prabhu ! akalyANakabhUta, je garbhApahAra tAta !, nAre vIra ! | ASADhi sudI chaThI dine re, AvyA devAnaMdA kUkha re / te dina garbhAdhAne kalyANa zreya, e paMcAzaka sAkha, nAre vIra ! // 3 // Asoja vadI terasa dine re, garbhadhAraNa trizalA kUkha re ! / iMdre zreya kalyANa mAtAe, mAnyu kalpasUtra mUla sAkha, nAre vIra ! // 4 // janma dIkSA kevala mokSa | thayu re, kalyANa zreya cha e jANa re / akalyANa gaMdha sUtra nahIM re, jinacaMdra vIra vakhANa, nAre vIra !014 / thui-kalyANa te zreya rUpe mAniyA e, mAtA be kUkhe mahAvIra to, sarva jina jananI kUkhe e. AvaQ kalyANa tima dhAra to // bhAMkhI jina paDimA pUjA e, RtuvaMtI na pUje deva to| jina pUjatI RtuvaMtI thAya e, pUje na te prabhAvika deva lo // 1 // dine reraNa cinnAlA kukha re ! / aMgre aura akalyANa gaMdha zrIjayasomamahopAdhyAyaviracitasvopajJavRttiyutaM ... zrIpauSadhaSatriMzikAprakaraNaM samAptam NRN BVRI31 //