Book Title: Mahavirswamino Antim Updesh
Author(s): Gopaldas Jivabhai Patel
Publisher: Jain Sahitya Prakashan Mandir
Catalog link: https://jainqq.org/explore/005193/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIrasvAmInA aMtima upadeza [ zrIuttarAdhyayanasUtranA chAyAnuvAda ] sa" pAka gopAladAsa jIvAbhAI paTela Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pUMjAbhAI jainagraMthamAlA 1. suttanipAta e suprasiddha bauddha graMthane gujarAtI anuvAda 2. bhagavAna buddhanA pacAsa dharma saMvAda majijhamanikAya'nA prathama 50 saMvAda 3. bhagavAna mahAvIranI dhamakathAo 1-0-0 nAyAdhammakahAsura ne gujarAtI anuvAda 4. bhagavAna mahAvIranA daza upAsake 0-8-0 "uvAsaMgadasAsurane gujarAtI anuvAda 5. jena dRSTie brahmacarcAvicAra 0-5-0. svataMtra nibaMdha 6. sanmatiprakaraNa 1-8-0 mULa, gujarAtI anuvAda, TippaNe I. 7. jinAgamakathAsaMgraha 1-4-0 prAkRta vyAkaraNa, keza, TipaNe sAthe 8. zrImadunI jIvanayAtrA 0-8-0 zrImad rAjacaMdranI jIvanakathA 9. zrI rAjaca dranAM vicArane 0-12-0 temanAM lakhANomAMthI viSayavAra tAravelA utArA 10. mahAvIra svAmIne saMyamadhama 1-0-00 zrI sUtrakRtAMgasUtrane chAyAnuvAda 11. mahAvIrasvAmIne AcAradhama 0-12-0 "zrI AcArAMgasUtrane chAyAnuvAda 12. buddhacarita 1-4-0 mULa pAli graMthone AdhAre lakheluM prAmANika jIvanacaritra 14. zrI kuMdakuMdAcAryanAM traNa rane 0-8-0 pravacanasAra, samayasAra ane paMcAstikAyasArasaMgraha 15. vegazAstra 1-0-0 zrI hemacaMdrAcArya kRta suprasiddha graMthane chAyAnuvAda Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI pUjAbhAI jenaJthamAlA - 13 mahAvIrasvAmIne aMtima upadeza ['zrI uttarAdhyayanasUtra'ne chAyAnuvAda] saMpAdaka gopAladAsa jIvAbhAI paTela appA ceva dameyayo appA hu khalu duimo| appA danto suhI hoI assiM loe parastha ya // pitAnI jAtane ja jItavI joIe; potAnI jAta ja jItavI muzkela che. jeNe potAnI jAta jItI che, te A lokamAM ane paralokamAM sukhI thAya che. [1-15] . zrI jainasAhitya prakAzana samiti c/o navajIvana kAryAlaya amadAvAda Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzaka: gopAladAsa jIvAbhAI paTela, maMtrI, zrI jainasAhitya prakAzana samiti amadAvAda AvRtti bIjI, sana 1938 eka rUpiye mudraka : jIvaNajI DAhyAbhAI desAI, navajIvana mudraNAlaya, amadAvAda Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upodudhAta A graMtha jaina AgamagraMthamAMnA "uttarAdhyayanasUtra'no chAyAnuvAda che. jaina AgamagraMthomAM tene "mUlasUtra' kahevAtA vibhAgamAM mUkavAmAM Avyo che. "mahAvyutpatti' graMthamAM "mUlagraMtha' zabda "buddhanA potAnA zabdo" evA arthamAM ApyuM che. bIje paNa "mUla" zabda evA arthamAM vaparAyeluM jovAmAM Ave che. eTale jainoe paNa mUla" zabda "mahAvIranA pitAne zabda" e arthamAM vAparyo hoya ema banavAjoga che. uparanI mAnyatAne bIjI rIte paNa Teke maLe che. utarAdhyayanasUtranA chellA lekamAM jaNAvyuM che ke, "A prakAre mumukSuone mAnya evAM 36 uttama (uttara) adhyayane pragaTa karIne jJAtaputra zrI mahAvIra bhagavAna parinirvANa pAmyA, ema huM kahuM chuM." [ 36,267] kalpasUtranA jinacaritamAM paNa kahyuM che ke, mahAvIra bhagavAna Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' temanA chevaTanA ' pujjIsana" daramyAna puNyanAM tathA pApanAM kULa varNavatAM 55 adhyayane ane 36 aNupUchyA praznonuM vivaraNa karIne nirvAMgu pAmyA. kalpalatA '- kAra jaNAve che ke e 36 praznonuM vivaraNa e ja ' uttarAdhyayanasUtra '. jaina AgameAmAM '36 adhyayane!' ane ' aNapUchyA prazno' e mane vizeSA lAgu paDe tevA khIje kAI graMtha na hAvAthI te mAnyatA svIkAravAmAM vAMdhe lAgatA nathI. ghaNAM AgameAnI zarUAta evI rIte thAya che ke, jaMbusvAmIe sudharmasvAmIne prazna pUchyo hoya ane sudharmasvAmI e praznanA javALamAM te Agama kahI batAvatA hoya. paraMtu uttarAdhyayanamAM tevuM kAMI jaNAtuM adhyayane te aNupUchyA praznonuM vivaraNa ' evuM vizeSaNa adhabesatuM Ave che. alabatta bIjA, seALamA ane egaNatrIsamA adhyayanamAM sudharmasvAmIe ja busvAmIne uddezelA manAtA keTalAka prAstAvika zade che, jemake : paraMtu te badhuM nathI; tethI tenAM < zrutam mayAyumaMtaeNna maLavatA mAghyAtam / kAI e pUchelA praznanA javAbamAM kahyuM heAya evuM nathI. 4 " A uparAMta, 'uttarAdhyayana ' nAmanA je a nIkaLI zake tema che, te uparathI paNa uparanI dalIlane TekA che. ' uttarakAMDa,' ' uttarakhaMDa,' ' uttaragraMtha,' maLe > uttaravallI ' vagere prayAgAmAM 'uttara' zabda 'pachInuM '* chevaTanuM' evA amAM vaparAyA che. eTale ' uttarAdhyayana' ne az chevaTanAM aMtima adhyayane ' thAya. sUtra' zabda te| jaina ane bauddho " eve zAstragraMtha ' 4 6 Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ evA arthamAM ja vApare che; tene ane brAhmaNonA sUtragraMthanI zailIne kazI levAdevA nathI. jaina paraMparA "uttarAdhyayana'nA viSayane mahAvIra bhagavAne cheka chevaTe kahyo hato evuM mAnya rAkhe che, paraMtu uttarAdhyayana " nAmano artha e rIte karatI nathI. naMdIsUtranI TIkAmAM kahyuM che ke : "A adhyayano sarve adhyayanonA nigama - sAra -rUpa che." eTale ke, te "uttara zabdano artha "uttama, "cha" e le che. "uttarAdhyayanasUtra'nA TIkAkAre paNa "uttara' zabdano artha evo ja le che. paraMtu upara jaNAvyA pramANe pustakanA ke tenA vibhAganA nAma tarIke e zabda "aMtima ". -'chevaTanuM" evA ja arthamAM vaparAya che. A badhI carcA dhyAnamAM rAkhI A anuvAdanuM nAma bhagavAna mahAvIrano aMtima upadeza" evuM rAkhyuM che. chatAM te uparathI evuM mAnavAnI jarUra nathI ke e AkhuM sUtra bhagavAna mahAvIranA ja zabdomAM che, ke bIjA paNa koI eka ja lekhakanI kRti che. TIkAkAro to dareka adhyayanane AgaLa ke pAchaLanA adhyayana sAthe ke saMbaMdha che te darzAvavA temanA rivAja mujaba prayatna kare che; paraMtu uparaceTiyA najara karanArane paNa lAgyA vinA raheze nahi ke, temAM bhinna bhinna bAbate jude jude samaye jude jude hAthe ekatrita thayelI che. ApaNe e vastu jarA vigatathI tapAsIe. uttarAdhyayanasUtranuM prayojana varNavatAM jUnA graMthamAM jaNAvavAmAM Ave che ke, teno hetu, "yuvAna bhikSane Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tenAM mukhya kartavyanuM bhAna karAvavuM; upadeza ane daSTAMta vaDe bhikSujIvananI AvazyakatA tenA mana upara ThasAvavI; tenA mArgamAM AvatAM vidyA ane muzkelIo bAbata tene sAvaceta karavo; tathA tene koIka saiddhAMtika mAhitI ApavI." -e che. ahIM eka vAta dhyAnamAM rAkhavA jevI che ke, jena AgamomAM kharekhara jUnA kahI zakAya tevA AcArAMga, sUtrakRtAMga, vagere graMthe -ke jemAM uttarAdhyayanano paNa samAveza karavAmAM Ave che - te badhAmAM, pachInA --- mukhyatve gadya - graMthanI mAphaka bhAgye ja kAMI khAsa saiddhAMtika ke dArzanika carcAo ke vivaraNe hoya che. paraMtu uttarAdhyayanamAM keTalAMka adhyayano evAM che ke jemAM mAtra saiddhAMtika mAhitI che. te jemake : 24muM, 26muM, 28muM, 29muM, 30muM, 31muM, 73muM, 34muM, ane 36muM. A nava adhyayanamAM mAtra saiddhAMtika bAbato ja cacI che ane te paNa pachInA AgamagraMthamAM ke AgamagraMthe na gaNAtA graMthanA lekhakonAM pustakomAM (jevAM ke umAsvAtinuM tattvArthasUtra") AvatI paribhASAmAM. alabatta, badhI bAbatomAM te bhAge pachInA graMthenA muddAo sAthe nathI ja maLatA AvatA; temaja temanuM vivaraNa paNa pachInA graMtha jevuM cheka dArzanika nathI. 1. uttarAdhyayananAM 36 adhyayanamAMthI 29muM adhyayana, 2 jA ane 16mA adhyAyanane zarUAtano bhAga, tathA chaThThA adhyayanane aMte thoDI lITIo gadyamAM che. bAkInA badhe 1643 zloka jeTalo bhAga padhamAM ja che. Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ have, eka vAta te tarata ja dhyAnamAM Avaze ke, mAtra saiddhAMtika muddAo carcAtAM e adhyayano graMthanA chevaTanA bhAgamAM ja ekatrita karavAmAM AvyAM che. vaLI e paNa eka dhyAna kheMce tevI bAbata che ke, A chevaTanAM adhyayana sivAyanAM bIjAM tamAma adhyayanamAM bIjA Agama graMthano ke temanA astitvano koI paNa ullekha maLI Avato nathI; jyAre te chevaTanAM adhyayanamAM Agamone temaja temAMya pachInA samayanA keTalAka graMthanA ulalekho che. 1. jo ke temano krama saLaMga nathI; temanI vacce bhinna viSayavALAM adhyayana verAyelAM paDyAM che. paraMtu tevAM adhyayanomAMthI mAtra 25 muM adhyayana ja vastutAe prAcIna gaNI zakAya tema che; kAraNa ke temAM suttanipAta jevA jUnA boddha graMthanA phakarAo sAthe tana maLatA AvatA thoDA paNa tarata dhyAna kheMce tevA bhAge che. 27 muM adhyayana paNa prAcIna zailInuM che ane tene garga nAmanA prAcIna RSinA nAma sAthe sAMkaLavAmAM AvyuM che. 32 mAM adhyayanamAM pramAdAno viSe sAmAnya dhArmika carcA che; ane 35 mAM adhyayanamAM bhikSunA jIvana viSe upalaka mAhitI che. A cAra adhyayanane bAda karatAM, uttarAdhyayananAM 24 thI mAMDI aMta sudhInAM badhAM adhyayana mAtra saiddhAMtika carcAne lagatAM che. 2. juo 24,3 (bAra aMge viSe ); 28,21 (aMgo ane aMgabAhya graMthe viSe); 28,23 (11 aMge, prakIrNo ane dRSTivAda viSe); 31,13 ane 16 (sUtrakRtAMganA be khaMDa viSe); 31,14 (chaThThA aMganAM 19 adhyayano viSe); 31,17 (dazAzrutaskaMdha, bRhakalpa ane vyavahArasUtranAM 26 adhyayane viSe); 31,18 AcArAMga (prakalpa) nAM 28 adhyayano viSe. Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A uparathI eTaluM to jarUra phalita thAya che ke, uttarAdhyayana koI eka lekhakanI kRti to "nathI ja. zarUAtamAM te graMtha dhammapada, suttanipAta jevA prAcIna bauddha graMtha jevo haze. temAM te vakhate saiddhAMtika bAbatone samAveza nahi thato hoya. paraMtu pachInA vakhatamAM, te graMthane zAstranuM ke siddhAMtagraMthanuM svarUpa ApavAnA irAdAthI temAM tevI bAbatovALAM adhyayane eka sAthe ke jude jude samaye umeravAmAM AvyAM haze. te adhyayanomAM maLI AvatI keTalIka viziSTatAe jotAM te na adhyayano eka ja lekhakanI kRti hoya ema mAnavAnuM mana thAya che. ane temAM AvatA AgamagraMthAnA ullekho dhyAnamAM laIe te ema paNa kahI zakAya ke, zvetAMbaranA AgamagraMthane nizcita svarUpa apAyA bAda ghaNe vakhate e bhAga umeravAmAM AvyA haze.* ke cothA aMgagraMthamAM uttarAdhyayananAM 36 adhyayano jaNAvavAmAM AvyAM che, ane kalpasUtramAM 36 aNapUchavA praznone ullekha che; chatAM te ullekha pote ja kayA samayanA che e ja ApaNe atyAre cokkasa kahI zakIe tema nathI. paraMtu eTaluM jarUra kahI zakIe ke, trIjA ane cothA aMgamAM AvatI gaNatarIo Agama graMthonA prAcInatama bhAga - ke jemAM uttarAdhyayanane paNa samAveza thAya che - karatAM to arvAcIna ja che. kalpasUtre AcArAMgamAMthI ja ghaNe bhAga utAryo che. eTale upara jaNAvelA kalpasUtranA ullekhane vastutAe prAcIna paraMparAno keTalo Teko che, te kahI zakAya tema nathI. Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e nava adhyayanone ApaNe eka ja lekhakanI kRti mAnavAnI hiMmata karI paNa zakI e; paraMtu te sivAyanAM bAkInAM adhyayanonI bAbatamAM tema karI zakAya tema nathI. temAMnA keTalAMka upadezAtmaka adhyayana athavA tevAM adhyayanomAMnA ghaNA bhAgo dhammapada ke suttanipAta jevA jUnA bauddha graMthomAM paNa ApaNe kalpI zakIe. alabatta te bhAgamAM paNa vacce vacce keTalAka bhAge ke ke evA jarUra che ke, je mAtra jaina graMthomAM ja maLI Ave. e badhAM dhArmika subhASito ke sUkto brAhmaNa graMthomAM paNa bahu pracalita hatAM; ane temane mAtra jaino ke bauddhonI ja mAlakInAM na kahI zakAya. brAhmaNa saMpradAya paNa e badhAM subhASito ke sUkatomAMthI ghaNAMkharAno racayitA hovAno dAvo jarUra karI zake. eTale e prAcIna "zramaNa kAvya" kahI zakIe tevA bhAge eka ja lekhakanA ke bhagavAna mahAvIranA mAnavAne badale hiMdustAnanA zramaNa saMpradAyamAM ati prAcIna samayathI cAlatA AvelA sAmAnya vArasArUpa mAnavA joIe. hiMdu zuM, bauddha zuM, ke jana zuM, badhA zramaNa sAdhuoe e akhUTa bhaMDAramAMthI pitapotAnI mAnyatAone anukuLa thAya evA bhAgene potapotAnI rIte svIkAryo che, temAMthI puSTi meLavI che, tathA pAcho te bhaMDAra pitAnA phALAthI vadhu samRddha karyo che. e dhAmika upadezAtmaka bhAga uparAMta prAcIna daMtakathAovALo eka judo hisso uttarAdhyayanamAM cheH 9. nemirajAne gRhatyAga; 12. harikezabela; 13. citra ane saMbhUta (be harijana bhAIo); 14. ISakAra nagaranA deva; Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18. sayata rAjA; 19. mRgAputra; ra0. anAtha muni; 21. samudrapAla; 22. rathanemi; ra3. kezI ane gautama, ane 25. sAco yajJa-ema tevAM kula 11 adhyayane che. emAMnI keTalIka daMtakathAo brAhmaNa ke bauddha graMthomAM paNa maLI Ave che; eTale temane paNa "zramaNa-kAvyo"nI sAmAnya mAlikInI ja gaNavI joIe. paNa temAMnA keTalAka bhAge khasusa jaina che; ane temane te saMpradAyanI ja prAcIna daMtakathAone aMgabhUta mAnavA joIe. 9, 13, 14 ane 22 mA adhyayananI daMtakathAone prathama varganI gaNI zakAya; ane bAkInI khAsa jaina gaNI zakAya. je ke temAM paNa 19 mA adhyayanamAM AvatuM narakanAM duHkhonuM varNana bIje paNa maLI Ave tema che; 20 mA adhyayanamAM zreNika rAjA ane yuvAna sAdhunI mulAkAta suttanipAtanA pambajAnA suttamAM AvatA varNanane maLatI Ave che; tathA 22 mA adhyayanamAMnA keTalAka ke suttanipAta ke dhammupadanA kAne kAMIka aMze maLatA Ave che. A daMtakathAovALe bhAga uttarAdhyayana sUtramAM prathama ekatrita karavAmAM Avyo haze ema kahI zakAya. pachI temAM upara jaNAvele dhArmika upadezAtmaka bhAga umeravAmAM Avyo haze. Ama dhArmika upadezo tathA prAcIna daMtakathAo ane kahANIovALe bhAga maLIne mULa uttarAdhyayanasUtra banyuM haze. e keTaluM jUnuM haze te kahevuM azakya che; paraMtu pATaliputranA saMghe I. sa. pUrve 300 nA arasAmAM jaina AgamagraMthe ekatrita ke vyavasthita karyA evI jaina paraMparA mAnI laIe--ke je na mAnavAne Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApaNI pAse khAsa kAraNo nathI - to pachI mULa uttarAdhyayanasUtrane te samaya jeTaluM jUnuM to gaNavuM ja joI e. pachIno saiddhAMtika muddAovALo bhAga kyAre temAM umerAya te bAbatamAM ApaNe eTaluM ja kahI zakIe ke, I. sa. para 6nA arasAmAM maLelA valabhInA saMghe AgamagraMtha chevaTanA vyavasthita karyA tyAre atyAranA utarAdhyayanano ghaNo khare bhAga jarUra astitvamAM AvI gayo haze. e vAta to ekkasa ke "uttarAyanasUtra' nI mukhya mahattA temAM AvelA uparanA prAcIna bhAgene kAraNe ja che. e bhAgamAM ja viziSTa jIvana ane sAdhanAne varelA zramanuM saMpradAyoe ekaThI karelI ke pachInA sAdhakane mArgadarzana thAya te mATe soMpelI gAthAo ane kathAono samAveza thAya che. jaina zramaNoe pitAnI kaThora ke ekAkI sAdhanAmAM je gAthAo dvArA preraNA ane mArgadarzana meLavyAM, temaja je gAthAone potAnI pAchaLa AvanArAone mATe temaNe amUlya ratnonI mAphaka kALajIthI saMgharI rAkhI ane naSTa na thavA dIdhI, te gAthAonuM ApaNane A graMthamAM darzana thAya che. AkhA graMthamAM keTaluMka arvAcIna bhale ho, paNa temAM je prAcIna che, te kharekhara prAcIna che, ane te ApaNane temAM ja maLI zake tema che. te dhArmika upadezAtmaka bhAga ja ati prAcIna kALathI jaina samAjane AkarSatA AvyA che. jainonA sthAnakavAsI ane zvetAMbara e baMne phirakAone uttarAdhyayana sUtra pUrNa rIte mAnya che; digaMbare to bIjAM AgAmenI peThe A graMthane paNa choDI beThA che; paraMtu vastutAe Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 joIe to A graMthamAM temanI mAnyatAne pratikULa evuM kAMI ja nathI jana zuM, ke jainetara zuM, koIne paNa ati prAcIna kALanA "zramaNakAvya" kahI zakAya tevA tejasvI sAhityano paricaya karavo hoya, to "uttarAdhyayanasUtra' jatuM karyo chUTako ja nathI. ApaNe upara joI AvyA ke uttarAdhyayanamAM chevaTe keTaloka saiddhAMtika bhAga saMgrahAyelo che. e vibhAga pote bhale pachInA vakhatamAM umerAyuM hatuM, paraMtu e vibhAgane maLatI kAMIka paNa jUnI saiddhAMtika paraMparA te pahelAM paNa haze ja. eka rIte ema ja kahevuM joIe, ke e saiddhAMtika paraMparAne anukULa evA upadezo ane kathAono ja uttarAdhyayanamAM saMgraha che. ane e dRSTie AkhA uttarAdhyayanane eka saLaMga graMtha tarIke jovAmAM kazo vAMdho naDe tema nathI. alabatta e saiddhAMtika bhAga ati pAribhASika ane ati saMkSipta che. 29 mA adhyayanamAM to AkhA jaina siddhAMtane eka - be - traNa - cAra e pramANe 73 sudhInA saMkhyAnukrama sAthe sAMkaLIne rajU karyo che. tenuM evuM nirUpaNa paribhASA temaja AkhA siddhAMta sAthe nikaTane paricaya mAgI le che. eTale e bhAga jainetara vAcakane ke zarUAtanA jaina abhyAsane paNa nIrasa ke muzkela ja lAgavAno. paraMtu, je jaina AcAra jaina siddhAMtanA pAyA upara ja cA hAya - ane vAstavika rIte paNa tema ja che - to vAcake zarUAtamAM ja jaina siddhAMtanI AchI Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rUparekhA sAthe paricita thaI javuM ati Avazyaka che. ApaNe prathama tema ja karIe. bIjAM bhAratIya darzananI jema jaina darzananuM paNa mULa prayajana mokSa che. temanI peThe ja te paNa mAne che ke AtmAnI sadeha sthiti e ja duHkhanuM mULa che. jyAM sudhI AtmAne dehabaMdhana che, tyAM sudhI tene aMtima duHkhamukti ke sukhaprApti thavAnAM ja nathI. tethI AtmAnuM svAbhAvika svarUpa zuM che, ane tene deha zAthI prApta thayo che e jANavuM, ane te jANuM tene dUra karavAno upAya javo, e ja manuSyajIvanano parama puruSArtha che. jainadarzananuM evuM maMtavya che ke, e badhuM jANavAno upAya "saddharma' sivAya bIjo koI nathI. "saddhama' eTale jJAnI puruSoe varNaveluM bhAvonuM yathArtha svarUpa. jenA AtmA uparathI mehanIya, AvaraNaya, aMtarAyaka vagere karmabaMdhano dUra thavAthI jene AtmAnA zuddha jJAnasvarUpanI prApti thaI che, tevo puruSa badhA bhAvone yathAtatha jANI tathA varNavI zake che. tethI kevaLajJAnI jinoe varNavelA bhAvo jANavA, temAM zraddhA karavI ane te pramANe AcaraNa karavuM e ja "mekSamArga che. paraMtu, ahIM prazna ubho thAya ke, saddharma kahevAtA mArgo to aneka che; tema ja dareka dharmanA anuyAyI pitAnA dharmapravartakane "vastusvarUpane yathAtatha jANanAra jina" ane mukta mAnato hoya che. te pachI ye tIrthakara mukta ane kene dharma saddharma e kema karIne nakkI karavuM? tathA te nakkI na thAya tyAMsudhI koI paNa jJAnI ke tenA upadeza upara zraddhA rAkhI te anusAra AcaraNa paNa kayAMthI thAya? A praznano Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 javAba 28mA adhyayanamAM sUcavavAmAM AvyA che. temAM (pA. 164) sAcI zraddhA athavA darzana utpanna thavAnAM daza kAraNe gaNAvatAM jaNAvyuM che ke, anAdikALanA saMsArapravAhamAM tarehatarehanAM duHkhono anubhava karatAM karatAM koI gya AtmAmAM koIka vAra evI cittazuddhi thaI jAya che ke, e AtmAne tAtvika pakSapAtanI bAdhaka rAgadveSanI tIvratA maTI jatAM satya mATenI jAgarUkatA prApta thAya che. evA AtmAne pachI kAInA upadeza vinA pitAnI sAhajika buddhithI ja "amuka siddhAMta satya che, e ema ja che' evI zraddhA athavA ruci utpanna thAya che. bIjA keTalAka lokone koI pratyakSa sAdhaka ke saMtanA upadezathI te siddhAMtamAM zraddhA utpanna thAya che. bIja keIne te siddhAMtanA graMthAnA abhyAsathI temAM zraddhA thAya che; athavA koIne te siddhAMtamAM kahelI kriyAo AcaratAM kAMIka khAtarI ke lAbha thavAthI temAM zraddhA thAya che. eTale ke e zraddhA thavAmAM koI amuka khAsa kAraNa nathI hotuM; paraMtu koI paNa kAraNathI nIpajelo aMdhazraddhAno tyAga, rAgadveSano abhAva ane satya mATenI jAgarUkatA, e ja mukhya kAraNabhUta hoya che; ane e ja yathArtha paNa che. - jyAM sudhI koI paNa siddhAMtamAM tIvra zraddhA utpanna na thAya tyAM sudhI te siddhAMtanuM mAtra jJAna kAMI upAgI thatuM nathI. tethI uttarAdhyayanamAM tene mATe sasaMgarUpI upAya upara bahu bhAra mUkyo che. saMtanA sahavAsamAM ja mANasamAM joItI cittazuddhi ane satya mATenI jAgarUkatA utpanna thAya che. paraMtu temanA sahavAsamAM rahevAnuM maLe Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 te mATe anya jaMjALa ane pravRttione tyAga Avazyaka che, amuka prakAranI sahiSNutA athavA titikSA Avazyaka che, amuka prakAranAM Atmanigraha tathA apramAda Avazyaka che; ane e badhAnA saravALA tathA pratIkarUpa saMnyAsa Avazyaka che. jainadharma gRhasthAzramamAM mokSa na ja thAya ema nathI mAnata (pA. 24). mukta chonA vargo gaNAvatAM (pA. 250) strI zarIrathI thayelA, jaina sAdhu thaIne thayelA, anya saMpradAyanA sAdhu thaIne thayelA ke gRhasthAzramamAMthI thayelA evA vargo paNa te svIkAre che. paraMtu gRhasthAzramane "bahu aMtarAyavALA" mAnI, tathA temAM saMpUrNa saddharmanuM pAlana zakya na hovAthI, te saMnyAsa ane bhikSAvRttine ja Avazyaka mAne che. ane tethI uttarAdhyayanamAM zuM, ke anya AgamagraMthamAM zuM, "sapuruSo pAsethI dharma samajIne, AkAMkSA tathA kAmAbhilASa vinAnA saraLa puruSa AtmAnA kalyANamAM tatpara thAya che, ane sarva saMbaMdhono tyAga karI, rAgarahita thaI ajJAtabhAve bhikSAcaryA karatA vicare che," evAM vAkyo TheraThera Ave che. uparanA phakarAomAM "sapuruSa pAsethI" je vipula arthavALuM jJAna meLavavAnI vAta karI che, tenuM jainadarzana pramANe zuM svarUpa che te have joIe. 28mA adhyayanamAM (pA. 162) kahyuM che ke, "jJAna eTale jIva vagere dravyonI yathArtha samaja. jJAnI puruSoe sarve dravya, temanA sarve guNe ane temanA sarve paryAye (pariNAme ) nuM yathArtha jJAna upaderyuM che." ApaNe ahIM 28 mA temaja 36 mA adhyayanamAM ApelA te jJAnanI tamAma vigatonI punarukti na Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karatAM, jaina darzana pramANe jIva ane tenA baMdhananuM svarUpa zuM che, tathA temAMthI chUTavAnA upAya zA che, te TUMkamAM samajI laIe. jaina darzana pramANe A samagra leka jIva tathA ajIva e be tane banelo che. jIva athavA AtmA ajIvanI peThe anAdisiddha svataMtra dravya che. e arUpI hovAthI ikiyagrAhya nathI. bedharUpa cetanavyApAra ('upayoga) e tenuM lakSaNa che. sAMkhya-vedAMtanI mAphaka jinadarzanamAM jIvane phUTastha-nitya eTale ke apariNAmI-acala mAnya nathI; paraMtu bIjA jaDa padArtho jevo pariNAmI mAnya che; paraMtu teno artha e nathI ke, te (bauddha darzananI mAnyatA pramANe) kaI akhaMDa sUtrarUpa sthira tattva vinAnAM pariNAmeno pravAhamAtra che. te nitya che ane chatAM pariNAmI che, eTale ke pariNAmI-nitya che. anaMta che; ane saMsArI avasthAmAM haMmezAM karma nAmanA jaDa dravya sAthe saMbaddha sthitimAM hoya che. e karmasaMbaMdhane pariNAme ja temanuM svAbhAvika zuddha svarUpa DhaMkAI jAya che, ane temanAmAM rAgadveSAdi vibhAvo pedA thAya che. e vibhAvane kAraNe pAchuM taprerita pravRttithI navuM karmabaMdhana prApta thAya che ane e rIte saMsAracakra cAlyA kare che. saMsArI jIvane e karmAdi sAthe saMbaMdha kevI rIte ane kyAre thayo e kahI zakAya tema nathI; kAraNa ke jIva pote svabhAve te zuddha, buddha ane mukta che. tene karmane saMbaMdha hoya che tyAre ja tenAmAM rAgAdi vibhA pedA thAya che, ane rAgAdi vibhAve jIvamAM hoya che tyAre ja tene karmabaMdha prApta Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thAya che. eTale e bIja ane vRkSa jevA cakranA Adino vicAra jato karI, koI paNa eka jagAe te sAMkaLane pakaDI tenAM pachInAM pariNAme samajIe e ja basa che. upara kahyuM te pramANe jIvamAtra kAyA-mana-vANIthI jyAre jyAre kAMI pravRtti kare che, tyAre tenI AsapAsanA kSetramAMthI eka khAsa prakAranI ati sUkSma raja temAM kheMcAI karmarUpe pariNAma pAmI tenI sAthe baMdhAya che. te raja jIva sAthe cAMTI tenI vividha svAbhAvika zaktione AvarI le che, mUDha kare che, aMtarAya kare che tathA jIvane amuka sukhaduHkhano anubhava, viziSTa AyuSya, jAti ke gotra prApta karAve che. Ama saMsArAvasthAmAM jIvane tenAM karmane anurUpa ikiya mana, zarIra vagere sAdhano ke baMdhano prApta thAya che. e badhA karmabaMdhananuM kAraNa jIvanI mana-vANuMkAyAnI pravRtti (eTale ke jana paribhASAmAM ) "yoga" che. e pravRttiothI ja jIvamAM karmanuM AsravaNa thAya chetethI te pravRttio jaina paribhASAmAM "Asrava" kahevAya che. paraMtu temAM samajavAnuM e che ke, te pravRtti krodha, lebha vagere malina vRttio (janaparibhASAmAM " kaSA') pUrvaka thaI hoya to ja jIvamAM karma dAkhala thaI seMTI jAya che; nahi to sUkI bhIMta upara nAkhelA lAkaDAnA geLAnI peThe lAgIne tarata ja chUTI jAya che. * dareka jIvanuM kada tene te vakhate je deha mAnya hoya che, teTaluM hoya che. eTale ke jainadarzanane mate jIva mAtra vibhu nathI, ke mAtra aNuM paNa nathI; paraMtu dIvAno prakAza tenA upara je kadanuM phUDuM UMdhuM pADayuM hoya teTalo thAya che, tema tenuM paNa che. Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 A pramANe TrakamAM jIvanA karmabaMdhananuM svarUpa che. have temAMthI kema karIne chUTI zakAya te joI e. eka vAta te| udhADI ja che ke, jIvaneka mukta karavA hoya teA prathama te temAM navuM karyuM AvatuM aTakAvavuM joI e ane bIjuM, je ka agAu lAgI cUkayuM hoya tene dUra karavuM joI e. navuM karyuM hamezAM pApapravRttione kAraNe aMdhAya che; eTale te pApapravRttie adha kare te navuM karma AvatuM adha thAya. te vastune jaina paribhASAmAM 'savara' (DhAMkavuM-- baMdha karavuM ) kahe che. saMvara siddha karavAnA mukhyatve sAta upAya batAvavAmAM Ave che. temanI vyAkhyA tathA temanuM vigatavAra varNana pA. 46, Ti. 3 mAM ApyuM hAvAthI ahIM punarukti karavAnI jarUra nathI. e pramANe savarathI navuM karmabaMdhana thatuM te rAkayu; paraMtu pUrve adhAyelAM je karmo bAkI rahyAM temanu zuM ? ka sAmAnya rIte tenuM phaLa bhAgavAI rahe eTale AtmAmAMthI kharI paDe che. e kharI paDavAnI kriyAne jaina paribhASAmAM 'nirjarA' kahe che. paraMtu, e rIte bhAgavI bheAgavIne ja ka dUra karavA jaI e te| anaMta janmAthI adhAyelAM karmone kadI pAra ja na Ave. eTale te kama~ne dUra karavA mATe jaina dharma tapane svIkAra kare che. tapanA khaLathI phaLa ApyA pahelAM ja ka AtmAmAMthI chUTuM paDI zake che. alamatta e tapa dvArA je kaSTa bhagavAya che tene ja te karmanuM phaLa ema jarUra kahI zakeA; paraMtu adhAyelAM karmone dUra karavAnI tapanI viziSTa zaktine jaina dharmamAM spaSTa svIkAra thayelA che. tapanA AMtara ane Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 bAhya evA be mukhya prakAra, tathA te darekanI judI judI vigato adhyayana 30 mAM (pA. 198) vistArathI varNavyAM che, eTale ahIM temanI punarukti karavAnI jarUra nathI. paraMtu tapanA bAra vibhAgamAMthI chellA vibhAga tarIke dhyAna" jaNAvavAmAM AvyuM che, tenA upara ahIM kaMIka bhAra mUkavo joIe. upavAsa, ochuM khAvuM, kAyakaleza, prAyazcitta, vinaya, zubhUSA, svAdhyAya, vagere tapanA anya vibhAge eka rIte dhyAnane puSTa karavA mATe ja che; ane vAstavika rIte dhyAna ja karmano sIdho ane saceTa kSaya kare che. eTale jaina sAdhanAmArgane bArIkAIthI tapAsIe to tenuM mukhya ane aMtima sAdhana dhyAna ja AvIne UbhuM rahe che. e rIte e mArgane dhyAnamArga ja kahI zakAya. alabatta, mAtra dhyAna basa nathI; dhyAnanI sAthe sAthe navAM karmo baMdhAtAM aTakAvavA "saMyama"nI AvazyakatA to che ja. paraMtu karmo dUra karavAnuM aMtima sAdhana to dayAna ja che. jainadarzana ema mAne che ke e dhyAna game tevA bAMdhAvALA zarIrathI siddha thaI zake tema nathI. kAraNake dhyAna karavAmAM joItA mAnasika baLa mATe viziSTa zArIrika baLa joIe che. mAnasika baLane eka - mukhya AdhAra zarIra che; ane zarIrabaLa zArIrika baMdhAraNa upara nirbhara che. eTale, jeTale aMze zArIrika baMdhAraNa nabaLuM, teTale aMze manobaLa ochuM, ane teTale aMze cittanI sthiratA ochI. nabaLA baMdhAraNavALo koI paNa viSayamAM je Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 ekAgratA sAdhI zake che, te eTalI badhI echI hoya che ke tenI gaNanA dhyAnamAM thaI zakatI nathI, uttama aMdhAraNavALAnuM eka viSayamAM aMtaHkaraNanI vRttinuM sthApana te dhyAna. e vyAkhyA mujaba te apriya vastunA viyAga mATe, priya vastunI prApti mATe, ke hiMsA, asatya, cerI vagere mATe je satata ciMtana thAya te paNa dhyAna gaNAya. paraMtu te dhyAna mekSanuM sAdhanabhUta nathI. paraMtu jinabhagavAnanI AjJA zI che, doSanuM svarUpa zuM che, temAMthI kema chuTAya vagere dhArmika bAbatonuM ciMtana e bhale khAsa dhyAna na heAya, tApaNa tenA sAdhanabhUta hAI svIkAya che. kharuM dhyAna te| tyAre saMbhave jyAre AkhA jagatanA bhinna bhinna viSayAmAM asthirapaNe bhaTakatA manane kAI paNa eka viSaya upara lAvI sthira karavAmAM Ave che. e sthiratA dRDha thatAM, jema ghaNAM iMdhaNA kADhI levAthI ane acelAM thADAM saLagAvI devAthI agara tamAma IMdhaNA laI levAthI agni elavAI jAya che, tema krame krame eka viSaya upara sthiratA AvatAM chevaTe mana taddana zAMta arthAt tenuM caMcalapaNuM dUra thaI, te niSrakaMpa ane pariNAme jJAnanAM badhAM AvaraNA vilaya pAmI sanapaNuM pragaTe che. tyArabAda zarIranI zvAsaprazvAsAdi sUkSma kriyAe paNa aTakI jAya ane AtmapradezanuM sa thA thaI jAya che. banI jAya che jainadarzane zarIranAM judA judA prakAranAM adhAraNAnA je jIe A pustakanuM cha vibhAga pADacA che, temanI vigata mATe pA. 129, Ti. na. 1. Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21 Asava akapaNuM pragaTe, tyAre e dhyAnane prabhAve sa ane baMdhane nirAdha thaI, tathA zeSa saka kSINa thaI meAkSa prApta thAya che. meAkSa prApta thatA pahelAM kevalajJAna tathA darzana ( sanatya ane sadarzitva )nI prApti jainadarzanamAM anivArya manAI che. pratibaMdhaka ka nAza pAmavAthI cetanA nirAvaraNa thavAne lIdhe te pragaTa thAya che. mekSanI sthiti karmonA AtyaMtika kSaya vinA nathI sabhavatI. meAhanIya, AvaraNIya, aMtarAyaka vagere kaoNM kSaya pAme eTale vItarAgatva ane satva pragaTe che. tema chatAM je zarIra prApta thayuM che tenAM AraMbhaka AyuSya vagere karmo bAkI hoya tyAM sudhI saMpUrNa meAkSa thayeA na kahevAya. jyAre e karmone kSaya thaI zarIra paDI jAya tyAre saMpUrNa mekSa thayeA kahevAya, e karmIne kSaya temanuM mULa bhAgavavAthI ja thAya che. te pramANe saMpUrNa ka nAza pAme eTale zarIrane viyeAga thatAM jIva tarata ja Urdhvagati ane cheka lokanA aMta sudhI jaI ne aTake che. svAbhAvika gati ja Urdhva che. jIva gati nathI karatA athavA nIcI ke tIrachI dizAmAM gati kare che tenuM kAraNa pratibaMdhaka dravyane samRddha che. karmA saMga chUTatho eTale kare che jIvanI * temane jaina papirabhASAmAM temanI vigata mATe jIe pA. 186. 6 cAra kevalIkAMDaze! ' kahe che. Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 jIva potAnI svAbhAvika UrdhvagatithI Uce cAlyA jAya che, ane tyAM lokanI Toce AvelA siddha kSetramAM ("siddhazilA" upara) jaIne rahe che. (jue pA. 251-2 ). mukta thayelA jIvamAM bIje kazo bheda nathI raheto, chatAM jaina darzana jIvone anaMta mAnatuM hovAthI, mukta jIvo eka bIjAmAM bhaLI jaI eka AtmArUpa thaI jAya che ema nathI kahetuM. jaina darzana pramANe karmabaMdhananuM ane temAMthI chUTavAnI sAdhanAnuM svarUpa TUMkamAM ApaNe joI AvyA. te uparathI je eka be muddAo upasthita thAya che te have ApaNe vicArIe. eka vAta to spaSTa che ke, amuka saiddhAMtika mAnyatAo bAda karatAM, bAkInA sAdhanAmArgamAM jaina darzana bIjA bauddha, hiMdu vagere Arya sAdhanAmArgothI khAsa juduM nathI paDatuM. alabatta temAM IzvaranI pUjA, bhakti vagere keTalAMka aMgeno samAveza nathI thato; paraMtu, tene mAtra jainadharmanI ja vizeSatA na kahI zakAya. sAMkhya paNa IzvaravAdI nathI ja, temaja temanI sAdhanAmAM paNa IzvaranI pUjA-bhaktine vizeSa sthAna nathI. eka rIte jaina dharma te IzvaranI pUjAne badale siddho ke mahAna AtmAonI pUjA-bhaktine svIkAre paNa che. 29 mAM adhyayanamAM sAdhakanA guNe varNavatAM 14 mA guNa tarIke "stavastutimaMgaLa' nAmane guNa svIkAryo che, tathA evAM stavana ane stutithI "jIva jJAna-darzana Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAritrarUpI saddharma (bodhi) prApta kare che; tathA pachI evI ArAdhanA karI zake che ke jethI te saMsArano aMta lAvI mukta thAya che ke ucca devagati prApta kare che," ema kahyuM che. Ama bhaktinA tatvane cheka mekSa sudhI pahoMcatuM jaina sAdhanAe svIkAryuM ja che. pravRttimAtrane karmabaMdhananuM kAraNa mAnanAra jaina sAdhanA te rIte niSkAma karmamArgane svIkAra karatI nathI. paraMtu, eka rIte teno paNa thoDAghaNe svIkAra "Ipathika karmothI baMdhana prApta nathI thatuM" e siddhAMtamAM tema ja "jJAnI ke gurunI athavA sAdhamanI niSkAma sevAsuzruSAnA ApekSika vidhAnamAM spaSTa dekhAI Ave che. je ke Adhunika niSkAma karmamArganI kalpanA jainadarzana vicArI ja nathI; paraMtu te vastu to prAcIna anya Arya sAdhanAmArgone viSe paNa kahI zakAya. to pachI, je sAdhanAmArgamAM jaina darzanane kazuM navuM batAvavApaNuM nahotuM, to siddhAMtanI bAbatamAM pheraphAra karavAnuM tene zuM kAraNa maLyuM e prazna saheje Ubho thAya che. uparAMta je pheraphAra teNe karyA che te mAtra nyAyanI dalIla sAme TakI rahe tevA paNa nathI. AtmAne svabhAve zuddha-buddha-mukta tathA nitya mAna, ane chatAM saMsArAvasthAmAM vastutAe ja kartA, bhaktA ane pariNAmI mAno; siddha athavA mukta jIvanamAM tattvanI dRSTie guNu vagerene kAMI pharaka na hovA chatAM temane bhinna bhinna mAnavA vagere bAbato prathama dRSTie ja kheMce che. A badhAno javAba jaina darzane khAsa karelA nayavAda ane svAvAdanA svIkAramAM ApaNane sUcita thAya che. nayavAda eTale vicArenI mImAMsA : virodhI dekhAtA Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vicAronA vAstavika avirodhanuM mULa tapAsanAra ane tema karI tevA vicAreno samanvaya karanAra zAstra. manuSyanI jJAnavRtti sAmAnya rIte adhUrI hoya che, ane pratyeka vastu anekadharmAtmaka hoya che. eTale manuSya kadI koI vastune saMpUrNa rIte jANI zakatA nathI. ane chatAM pitAnA prayajana pUratuM amuka apekSAe vastunuM amuka svarUpa svIkArIne ja jagatane vyavahAra cAlI rahyo che. eTale vyavahAranuM satya ApekSika ja hovAnuM. paraMtu temAM yAda rAkhavAnuM eTaluM ke, bIjI apekSAe te ja vastunuM svarUpa bIjo koI ApaNAthI juduM mAnato hoya te teno virodha karavA karatAM, tenI apekSA kevI che ke keTalI sAcI che te tapAsavuM e ja jarUrI che. dAkhalA tarIke, jIvane karma sAtheno saMbaMdha keTalAka bhramarUpa mAne che; svAvAda kaheze ke, temane temanI apekSAe tema mAnavAnI chUTa che; paraMtu je te saMbaMdha bhramarUpa mAnIne paNa temAMthI chUTavAnuM to sAcesAca ja hoya, te pachI vadhu saraLa mArga "jIvane karmabaMdhana vAstavika ja che' ema mAnavuM e nathI? jaina dharme je karyuM che te A karyuM che. teNe aMtima mokSa ane tene mATenA prayatno vicAra kAyama rAkhI, tene mATe Avazyaka evo siddhAMta tAravI kADhyo; ane agamya vastuomAM phAMphAM mArI pAchI paDatI ane aTavAtI buddhine niSphaLa prayatnamAMthI mukta karI. tethI ja jainadarzanane "saMvirAsuram'mumukSane samajavAmAM saheluM" evuM vizeSaNa maLyuM. te jamAnAmAM Ama karavAnI bIjI rIte paNa AvazyakatA UbhI thaI hatI. mANasanI vikRta buddhi te vakhate pracalita IzvarakavAda, Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAyAvAda, ekAtmavAda vagere tAttvika siddhAMtamAMthI akriyAvAda niSpanna karI rahI hatI. e vastu dUra karavA mATe kriyAvAdane sIdho jarUrI evo siddhAMta rajU karavAnI AvazyakatA hatI. tIrthakaroe e vastu joI ane nyAyazAstranI jaTilatAomAM kuzAgra banelA jamAnAmAM paNa hiMmatabhera nyAyanI saMgatatA jatI karI, AcAranI saMgatatAne je prAdhAnya ApyuM, e ja temane te jamAnA uparano meTo upakAra che.* eTale ApaNe to uttarAdhyayananA saiddhAMtika bhAga upara bhAra mUkavAne badale temAM je upadezAtmaka bhAga che tenA upara ja bhAra mUko ucita che. zrI rAjacaMdra ja nathI, kahyuM ke, "jinAgama che te upazamasvarUpa che. upazamasvarUpa evA puruSoe upazamane arthe te prarUpyAM che- upadezyAM che. te upadeza AtmAthe che anya koI prayojana arthe nathI. * e ja kriyAvAdanI manuSyabuddhie atyAre kevI vikRti karI mUkI che, ane potAnA AtmA upara kama na baMdhAya te mATe teno bhAra bIjAnA AtmA upara nAkhIne chUTA thavAnI kevI adhArmika ane asAmAjika bhAvanA UbhI karI che, tenA dAkhalA vANicAzAhI jaina dharmamAM TheraThera jovA maLe che. jAte khetI na karavI, gharamAM pahelo. pite dI na saLagAva, agni paNa bIjA arjunane tyAMthI saLagele lAvI potAnI hiMsAno bhAra pADezIne Apa -e - badhAM kAryomAM dayA paNa nathI, ghama paNa nathI, ane dayAdharma nAma pAmanAra jainadharma nI cekhI ThekaDI ja che. Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 AtmAmAM je tenuM ArAdhana karavAmAM na AvyuM, te te jinAgamanuM zravaNu-vAcana niSphaLarUpa che. 66 jyAMsudhI prathama vairAgya ane upazamanuM aLa dRDhapaNe jIvamAM AvyuM na heAya tyAMsudhI 'eka AtmA che' ke ' aneka AtmA che' ityAdi vicArathI cittanuM samAdhAna thavAne badale caMcaLapaNuM prApta thAya che ane vicArane niradhAra prApta thatA nathI, tathA citta vikSepa pAmI yathApaNe pachI vairAgya upazamane dhAraNa karI zakatuM nathI... tethI (zAstramAM ) siddhAMtamedha karatAM vizeSapaNe vairAgya ane upazamane kathana karyA che...vedAMta ane jinAgama e saunuM avaleAkana prathama teA upadezanAnaprApti arthe ja mumukSu jIve karavuM ghaTe che. ' "" * * aMtamAM, A pustaka taiyAra karavAmAM paMDita becaradAsajIe karelA zarUAtanAM 21 adhyayanene anuvAda, preA. jekeAkhIne aMgrejI anuvAda, jA zApenTiyarane uttarAdhyayanasUtrane upeAddhAta, paMDita sukhalAlajInuM ' tattvArthasUtra' vagerenI je sIdhI ke ADakatarI madada lIdhI che, tene ullekha karavA prApta thAya che. A anuvAda, A mALAnA anya anuvAdAnI peThe sIdhe| anuvAda nathI, paraMtu chAyAnuvAda ja che. zarUAtanA abhyAsIne ke jainetara vAcakane upayAgI thAya te dRSTie TippaNA, nAMdhA, sUci vagere umerIne tene ane teTaleA saraLa karavAne prayatna karele che. AzA che ke AvA anuvAde prAcIna graMtheAnI zailI ane * Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27 paribhASAnuM naDatara ochuM karI, judA judA saMpradAyane eka bIjAnAM dharmapustako vAMcavAM sulabha karI, patatAnA saMpradAya viSe tulanAtmaka temaja vyApaka samaja prApta karavAmAM sahAyabhUta thaze. saMpAdaka - A graMthanI prathama AvRtti prasiddha thatAM thatAMmAM ja Agane kAraNe tenI badhI nakalo nAza pAmavAthI, tenI bIjI AvRtti tarata ja prasiddha karavI paDI che. e takano lAbha laI, prathama AvRttimAM je kAMI khalane rahI gayelAM dhyAna upara AvyAM, te sudhArI lIdhAM che. te sivAya bIjA khAsa pheraphAra A AvRttimAM karyo nathI. Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkSepanI samaja A graMthamAM TippaNa vageremAM ghaNI jagAe A mALAmAM agAu prasiddha thayelAM pustakonAM TippaNu vagerene nirdeza karyo che. tyAM pustakanuM AkhuM nAma na lakhatAM saMkSipta nAma ApeluM che. tenI samaja A pramANe che : 1. "dharmakathAo" eTale "bhagavAna mahAvIranI dharmakathAo.' 2. "daza upAsake" eTale "bhagavAna mahAvIranA daza upAsake." 3. "AcAradharma' eTale "bhagavAna mahAvIrane AcAradharma." 4. "saMyamadharma' eTale "bhagavAna mahAvIrane saMyamadharma.' Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anukramaNikA , 18 ra upaghAta . 1. vinaya - ziSyadharma 2. pariSaha - bAvIsa viDyo . 3. cAra durlabha vastuo 4. apramAda . pa. maraNanA be prakAra 6. khATA sAdhu 7. gheTAnuM dRSTAMta . 8. kapilamunine sadupadeza * 9. namirAjAno gRhatyAga 10. gautamane upadeza 11. sAce zAstrajJa . 12. harikeza bala . . 13. be harijana bhAIo 14. iSakAra nagaranA deve . 15. sAco bhikSu 16. brahmacarya . 02 38 48 53 58 75 83 . . 87 87 Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 92 101 110 118 122 131 139 144 150 17. pApI zramaNe . 18. saMcita rAjA 19. mRgAputra 20. anAthatA . 21. samudrapAla . 22. rathanemi 23. kezIgautama saMvAda 24. pravacanamAtA 25. sAce yajJa . 26. sAdhunI carcA 27. gaLiye baLada . 28. mokSagatine mArga 29, parAkrama : 30. tamArga . 31. cAritravidhi . 32. pramAdasthAno 33. karmavicAra 34. lezyA . 35. ghara vinAno bhikSu . 36. jIva-ajIva tatva subhASito . 158 161 175 198 217 225 233 244 247 ra71 282 . . * Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIrasvAmIne aMtima upadeza Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vinaya-ziSyadharma zrI sudharmasvAmI kahe che? he Ayumana (jaMbusvAmI), AMtara bAhya baMdhanone tyAga karI, (mokSane arthe) gharabAra vinAnA banelA mumukSane AcAra bhagavAna mahAvIre je pramANe varNavI batAvyo che, te pramANe huM yathAnukrame kahI saMbhaLAvuM chuM; te tame (badhA) dhyAnapUrvaka sAMbhaLe. | mumukSue sauthI prathama jJAnI puruSanuM zaraNa svIkAravuM ane haMmezA temanA sAnnidhyamAM ja rahI, temaNe batAvelA mArgane anusaravo. tema karavAne badale je mUDha, "huM badhuM jANuM chuM,' evA abhimAnathI potAnA chaMdane ja anusare 1. mULaH vinacA vinaya = AcAra. ahIM mukhyatve ziSyano AcAra -"ziSyadharma - varNavelo che. Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 mahAvIrasvAmIne aMtima upadeza che, te zIdhra zIlabhraSTa thaI sarva taraphathI tiraskArane pAme che. mATe, pitAnuM hita IcchanAra manuSya potAnI jAtane jJAnI puruSanI AjJAmAM ja sthApavI. tema karanAre mumukSu jhaTa doSarahita thaI uttama zIla ane kIrti prApta kare che. [1-7] guru pAse rahenArA ziSya, temanI AgaLa pitAnuM DahApaNa DahoLavAne badale, gurunA vicAra tathA temanA zabdone bhAva jANavAnI IcchA rAkhavI. kAraNake, AcAryoe dharmathI meLavelA ane haMmeza AcarelA vyavahArane anusaranAro ziSya niMdApAtra thato nathI. ghaNuM mUrkha ziSya, jJAnIno sahavAsa maLyA chatAM mudra manuSya sAthe saMbaMdha, hAsyakrIDA, ane vArtAlApa vagere nirarthaka pravRttiomAM potAno samaya kADhI nAkhe che. paraMtu samaju ziSya te tevI pravRttiono tyAga karI, pitAnA kalyANamAM upayogI vastuo sazuru pAsethI zIkhI levAnI cIvaTa rAkhavI. [8-10,4ra-3,30] jJAnI puruSonA sahavAsamAM rahyA chatAM, je sAMsArika bhAvathI ane kriyAothI virata thavAmAM na Ave, te satsaMganuM kazuM phaLa nIpajatuM nathI. mATe samaju manuSya, jJAnIno sahavAsa svIkAryA bAda te ati hInakarmo : tathA anya pApapravRttione prayatnapUrvaka tyAga karavo. pApI bhAvo jAgrata thAya tevAM sthAno ke prasaMgethI ja 1. mULa: "caMDAliya' - caMDALanAM karmo. Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1: vinaya-ziSya dhama teNe dUra rahevuM. tema chatAM pitAnAthI kAMI doSa thaI ja jAya, to te jhaTa guru AgaLa kabUla karI devo, chupAvavo nahi. kAyA ane manane denI peThe vANunA doSa jevA ke: asatya belavuM, "amuka karIza ja' evuM nizcayAtmaka bolavuM, pitAnuM ke bIjAnuM prayojana hoya ke na hoya to paNa koI pUche tyAre doSayukta bolavuM, artha vinAnuM bolavuM ke sAmAnuM marma vadhe tevuM bolavuM, vagerene paNa teNe tyAga karavo. TUMkamAM, teNe pitAnI jAtane saMpUrNapaNe jItavI. pitAnI jAta jItavI bahu muzkela che. paraMtu tema karI zakanAre ja A loka ane paralokamAM sukhI thAya che. samaju puruSe evI bhAvanA karavI ke, "bIjA mane vadha-damanAdithI dama, tenA karatAM huM pote ja pitAnI jAtane saMyama ane tapa dvArA damuM, e vadhAre sAruM che.' [11-12,24-6,15-6] aNapaTela ghoDe jema vAraMvAra cAbukanI apekSA rAkhyA kare che, tema teNe dareka bAbatamAM gurunI TekaNunI apekSA na rAkhavI. paraMtu, temanA manogata bhAvane samajI laI te pramANe AcaraNa rAkhavuM. uttama ghaDo jema cAbuka joIne ja mArge cAlyA kare che, tema teNe 1. mULamAM : "luhAranI koDhe zUnya ghare, be ghara vaccenA AMtarAo ke rAjamArgomAM strIo sAthe UbhA rahevuM nahi ke vAtacIta karavI nahi, " ema che. TIkAkAra luhAranI ke " (samara) e zabdane bIjA halakA lekanAM sthAnone sUcaka gaNavAnuM kahe che. "samarane artha, "jyAM ghaNuM loko bhegA thatA hoya tevI jagA," evo paNa thAya. Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIrasvAmIne aMtima upadeza pApakarmano tyAga karatA rahevuM. uttama ziSyane kadI preraNuM karavI paDatI nathI; ane karavI paDe che to te sahelAIthI tathA jaladI karI zakAya che. eka vAra tene kahyuM eTale te pramANe te badhuM haMmezAM sArI rIte kare che. keLavAyelA gheDAne khelAvavAmAM jema savArane AnaMda Ave che, tema gurune paNa tevA catura ziSyane doravAmAM AnaMda Ave che. [12,44,37] - potAne kAMI doSa thAya ane guru te mATe haLavethI ke kaTheratAthI kAMI zikhAmaNa Ape, te ziSya tene lAbhadAyaka samajI, prayatnapUrvaka zabdazaH svIkAravI. samaju ane nirbhaya ziSya hitazikSA ApanAra gurune pitAno hitecchu mAne che; ane samaje che ke, "guru ane pitAnA bhAI, putra ke svajana je gaNe che, tethI ja Ama (gusse thaIne) kahe che. tethI UlaTuM, kuziSya hitazikSA ApanAra gurune pitAne verI mAne che; tathA guru ane gulAma gaNuM mAtra vahyA kare che ke mArakUTa karyA kare che,' ema samaje che. tene gurunI zikhAmaNa devAnI paddhati, tathA duSkatanI TekaNa vagere badhuM kaDavuM ane arucikara lAge che. gurunuM kaheluM sAMbhaLavAne badale te asabhya rIte temanI sAme thaI jAya che. kuzIla ziSya zAMta svabhAvanA AcAryane paNa AkaLA banAvI de che. gurune paNa tevA ziSyane doravAmAM, apaseTelA ghoDA upara beThelA savAranI jema, AnaMda, Avato nathI. tevA duSTa ziSya AcAryanI viruddha aneka upadravo karyA kare che, temanA upara kAbU meLavavA temanAM dUSaNa zodhyA kare che; tathA vANI ane karmathI, ekAMtamAM Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1: vinaya - ziSyadharma ane jAheramAM temane virodha ane niMdA karyA kare che. [27,29,41,38,29,13,17,40] bAhya vinaya e AMtarika namratAnuM lakSaNa che. tethI samaju ziSya besavA, UThavA, belavA vageremAM guru pratye namratA ane Adara rAkhe. jemake, te gurune paDakhe, gurunI AgaLa, pITha pAchaLa, ke sAthaLa upara sAthaLa caDAvIne bese nahi, paga upara paga caDAvIne ke goThaNa chAtI sarasA rAkhIne ke paga lAMbA karIne bese nahi; guru bolAve tyAre mUMge rahe nahi ke besI rahe nahi; guru je pUche tene javAba Ape; vagara pUche kAMI bele nahi; tathA pUche tyAre beTuM bele nahi ke gusse thaI jAya nahi; pitAne kAMI pUchavuM hoya tyAre paNa Asana upara beThe beThe ke pathArImAM sUto sUto pUche nahi, paraMtu guru sAme hAtha joDI Ubho rahIne pUche. Avo vinayayukta tathA gurunI kRpA ane ajJAne vAMchuka ziSya gurune pitAnI muzkelI viSe kAMI pUche che, tyAre AcArya paNa khuzIthI tene pote jevuM potAnA guruo pAsethI sAMbhaLyuM hoya che, tevuM kahI saMbhaLAve che. [14,18-23] samaju ziSya AhAravihAranI bAbatamAM niyamita banavuM. ucita samaye bahAra nIkaLavuM ane ucita samaye pAchA pharavuM. TUMkamAM, ayogya samaya choDIne, je samaye je karavAnuM hoya, te samaye te karavuM. [31] bhikSAnI bAbatamAM saMyamadharmane Avazyaka evA 1. sarakhAvo "dazavaikAlika" 8-46. Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIrasvAmInA atima upadeza keTalAka vidhiniSedhA jJAnIpuruSAe upadezyA che, te teNe barAbara pALavA. jemake, bhikSA mAgavA jatI vakhate teNe leAkeAnI paMgata jamatI heya tyAM bhikSA mATe UbhA na rahevuM; bhikSA ApanArathI ati dUra ke ati najIka ke tenI najara sAme ja na UbhA rahevuM; paraMtu eka tarapha ekalA UbhA rahevuM tathA peAtAnA jevA bIjA bhikSuone oLaMgI, AgaLa javAnI paDApaDI na karavI.1 bhikSA grahaNa karatI vakhate paNa teNe ati akkaDa na UbhA rahevuM ke ati nIcA na namI javuM. bhikSAmAM paNa teNe zuddha, jIvajaMtu vinAnA, nirdoSa ane khIjAne mATe anele AhAra dASA vagere tapAsIne svIkAravA, tyAra bAda, jyAM ghaNA prANA ke khIjo na hoya, tathA je uparathI temaja AjubAjuthI DhaMkAyelI hAyara tevI jagAe khIjA sayata puruSonI sAthe besIne, eka paNa dANA paDI mUkyA vinA yAgya samaye parimita bhAjana levuM. A sAruM radhAyuM che,' A TIka 6 : * khAtAM khAtAM teNe, svAdavALuM che,' ke karavuM, paraMtu saMyamapUrvaka khAI levuM. [31-36] A ThIka rasavALuM che,' evuM na melyA AvA zraddAvAna, vinayazIla, medhAvI, apramatta, vairAgyavAna, satyavaktA, sayamI, tapasvI ane gurunI kRpA tathA AjJAne vAMcchuka evA mumukSu ziSya guru pAsethI nAna 6 1. sarakhAve| * AcArAMga' zruta0 2, adhya0 1, 29-30; 2. sarakhAvA dazavaikAlika'adhya0 5, 82-3. 3. sarakhAveA dazavaikAlika adhya0 5, udde0 2,1. . Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 vinaya -ziSyadhAma, prApta karavA tathA bIjAone paNa doravA zaktimAna thAya che. kAraNa ke, pUjya, jJAnI, prasiddha ane kRpAvaMta AcAryo jenA upara prasanna thAya che, tene arthavALI* vipula vidyA Ape che. lokomAM tenI kIrti thAya che, ane pRthvI jema sarva prANIonuM raheThANa che, tema te badhAM kartavyonuM raheThANuM bane che. tenuM jJAna pUjAya che, tenA saMzaya TaLI jAya che ane kartavyanI saMpattithI te badhAne managamato thAya che. tapa, AcAra ane samAdhithI surakSita e te mahAtejasvI ziSya pAMce vrato pALavA zaktimAna thAya che; ane mRtyu bAda kAM to zAzvata siddha thAya che athavA mahAdyutivALA deva thAya che. [45-48] che "mekSarUpI artha yukta, kalyANakArI " evo artha paNa - thAya che. Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariSahe-bAvIsa vine zrI sudharmasvAmI kahe che : he AyuSmana ! jyAM sudhI bhikSu AMtara bAhya durbaLatAo ane vAsanAone AdhIna che, tyAM sudhI tenAthI jJAnI puruSo pAse mAga jANavA chatAM AcarI zakAto nathI. mahAvIra bhagavAne bhikSujIvanamAM saheje AvI paDatI evI 22 muzkelIo (pariSaha) jaNAvI che, jemanI sAme aDaga TakI rahevAnuM sAmarthya prApta karyA vinA, mumukSu mArganI zarUAtamAM ja bhAgI paDe che. te 22 muzkelIo A pramANe che : - (1) sudhA bhikSune AhAranI bAbatamAM bahu sAvaceta rahevAnuM hoya che; ane nirdoSa tathA zuddha AhAra ja prApta karavAno hoya che. paraMtu koI vAra nirdoSa bhejana maLavuM muzkela thaI jAya, te vakhate teNe dIna banI jaI, maryAdAnuM ullaMghana karI, game tevuM niSiddha bhajana svIkArI, kSudhAdi Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2H pariSaha - bAvIsa vidane vedanAnuM nivAraNa karavAnuM na icchavuM; paraMtu tene AkuLa thayA vinA sahana karI levI. [2-3] (2) tRSA - tarasa (3) zIta - ThaMDI (4) 3sor - garamI (5) vaMrAmarI - DAMsamaccharano upadrava (6) tathA joItAM kapaDAM na maLavAthI prasaMgavazAta prApta thatI nAnatAnuM paNa temaja samajavuM. [4-13] (7) e sauthI vadhu kaThaNa muzkelI te pati athavA kaMTALe che. mANasanuM mana jyAM sudhI kAmagamAMthI pUrepUruM nivRtta nathI thatuM, tyAM sudhI tene svIkArelA dharmamAga tarapha arati thayA kare che. parAkramI puruSa zarUAtamAM thatI te aratinuM damana karI, pitAnA cittane priya padArtho tarapha jatuM reke, tathA AtmarakSita, AraMbharahita ane upazAMta thaI, dharmamAM ramamANa rahe. [14-5] 1. mULamAM, sudhA vakhate "keAIne kApavuM - kapAvavuM nahIM, ke rAMdhavuM - raMdhAvavuM nahIM" ema che. tRSA vakhate "zIta pANInuM sevana na karavuM, paNa vikRta (nirjIva pANI) zodhavuM" ema che. zIta vakhate "agni sevavAno vicAra na karavo" ema che. uSNa vakhate snAna karavAno vicAra na karavo, zarIra upara pANI na chAMTavuM ke paMkhe na vAparo" ema che. DAMsamaccharanA upadrava vakhate, temanAthI trAsavuM nahIM, temane rokavA nahIM, temanA pratye mana bagADavuM nahIM ke temane haNavA nahIM" ema che. vastra phATavA Ave tyAre, "have huM kapaDAM vinAno thaIza, ke have navAM kapaDAM meLavuM, evI ciMtA na karavI; tathA vastrahIna dazA ke vastrayukta dazA baMnene hitakara samajI zaka na kara, ema che. 2. kAmanA pUrI karavA mATenI pravRtti te AraMbha. Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIrasvAmIne aMtima upadeza (8) strI ke manuSyane AsaktinuM mukhya sthAna strI che. je buddhimAna bhikSu tenuM svarUpa barAbara samaje che, tene zramaNapaNuM saheluM che, tathA te AtmAnI zodhamAM aDaga rahI zake che. [16-7] (9) paryA. [eTale ke gAmegAma pagapALA pharavuM te.] sAdhune eka jagAe lAMbe vakhata sthira rahyA vinA niraMtara vicaryA karavAnuM hoya che. tethI ghaNu kaMTALI jAya che. paraMtu saMgane sarva doSanuM mULa jANI, sAdhue gAma ke nagaramAM gRhasthIono ke sAmAnya manuSyono saMsarga na rAkhatAM, nirdoSa AhArapANIthI nirvAha karatA karatA, koI eka mukarara nivAsasthAna rAkhyA vinA, aparigrahI rahIne ekalA vicaravuM. [18-9] (10) naiIi [smazAna vagere svAdhyAya, dhyAna InI bhUmi - sthAna] sAdhu jyAre ekAMta sthaLamAM, bIjA keIne trAsa na thAya tevI rIte, dhyAnAdi nityakarma mATe bese, tyAre aneka vigho AvI paDe to paNa, potAno samaya pUre thayA vinA tyAMthI khase nahi. [20-1] (11) saccA ! rAtre sUvA mATe je ekAMta sthaLa maLI Ave, temAM sArAnarasA paNAno khyAla karyA vinA, "eka rAtamAM zuM thaI javAnuM che' ema vicArI, bhikSu zAMtithI rahe. [22-3] saheja sahejamAM sthAnAMtara ke UDAUTha karanAre zAMti pAme ja nahIM, ane chevaTe vyagra banI jaI surakSitatA zodhato vratathI patita thAya. Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2H pariSahe - bAvIsa vine (12) morA [ tiraskAra] bIjA niMdA kare to tapI na javuM tathA sAme javAba na vALavo; paraMtu upekSAbuddhithI zAMta rahevuM. [24-5] (13) vadha ! mumukSane koI mAra mAre, to paNa teNe mana bagADavuM nahIM. te vakhate teNe evI bhAvanA karavI ke, sahana karavuM e sarva dharmAcaraNamAM mukhya AcaraNa che. teNe vizvAsa rAkhavo ke, "jIvano nAza nathI." [26-7] (14) cAranA ! gharabAra vagaranA banelA bhikSune badhI vastuo bIjA pAsethI yAcIne ja meLavavI paDe che. koInI pAse hAtha lAMbo karavo e sahelI vAta nathI. ghaNA tene kAraNe hArI jAya che. paraMtu samaju manuSya vicAravuM ke, saMyamadharmanA saMpUrNa pAlanane arthe Avazyaka lAgavAthI ja pote bhikSajIvana svIkAryuM che. [28-9] (15) aDhAma ! bhikSue, gRhasthane ghera raMdhAI rahyA pachI, vadhyuM ghaTayuM mAgI lAvIne ja pitAno nirvAha karavAno hoya che. paraMtu ghaNI vAra ema paNa bane che ke, tene te AhAra prApta thatI nathI. te vakhate dIna banI javAne badale teNe ema vicAravuM ke, "Aje na maLyuM to kAle maLaze." [30-1] (16) zera I bhikSune koI vakhata roga thaI Ave, to teNe tenI vedanAthI udvigna banI jaI, buddhinI sthiratA na gumAvI besavI. paNa "A mArAM karmonuM ja phaLa che" ema mAnI, te vedanAne sahana karI laI, AtmaparAyaNa rahevuM. te vakhate bIjA pAse cikitsA karAvavAnI paNa IrachA na rAkhavI. kAraNa ke, potAne mATe kAMI karavuM nahi Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 mahAvIrasvAmIne atima upadeza ke karAvavuM nahi, e ja manuSyanuM sAcuM zramapaNuM che. [32-3] (17) tuLasparza / kapaDAM vinAnA, barachaTa, sayamI ane tapasvI bhikSune tRNa upara sUtI vakhate zarIre pIDA thAya che. paraMtu tethI karIne kapaDAM vagere meLavavAnI kAmanA karavAne badale, e kaThera sparzone te sahana kare. [34-5] (18) nanna / [maLa] garamIthI zarIra parasevAvALuM thaI jAya ke mela ane rajathI kharaDAI jAya, te paNa zarIrasukhane khAtara bhikSu nAhavAdhevAnI kAmanA kare. jene A evA saMyamadharmanuM pAlana jUnAM karmoM khaMkherI nAkhavAM che, ja ja chUTakA. [36-9] karavuM che, ane peAtAnAM tene e badhuM sahana karyuM (19) sArapurahkAra / muni gRhasthA taraphthI satkArAdinI utkaMThA na rAkhe tathA tema karanAra gRhasthAnI spRhA na kare. jene hajI zArIrika sukhanI utkaMThA che, tathA je hajI raseAmAM lapaTa che, tene ja gRhasthAnI ke temanA satkArapuraskAranI jarUra rahe che. je alpecchu che, aleAlupa che tathA prajJAvAna che, tene tevAM pUjanasatkAranI paravA hAtI nathI. [38-9] (20) jJAna / peAtAnAmAM vizeSa jJAna na heAya tathA kAI kAMI pUchatuM hAya tyAre yAda lAvI zakAtuM na heAya, te tethI bhikSue khinna na thaI javuM. paNa ema vicAravuM ke, " me pUrve jJAnane AvaraNa karanArAM evAM karmo karelAM che, ke jethI 1. juA adhyayana 33, pA. 226-7. Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2H pariSahe-bAvIsa vidane 15 atyAre Ama bane che. paraMtu havethI huM egya jIvana gALIza, eTale te karmo avazya dUra thaze." [40-1] (21) ajJAnA pitAnA prayatna chatAM dharma ke satyane sAkSAtkAra na thAya ane ajJAna na TaLe, to tethI teNe adhIrA na banI javuM, tathA pitAnA tyAga-saMyamane nirarthaka na mAnavA. [42-3] (22) nA [zraddhA] bhikSue (zaMkA paDatAM) "paraleka nathI," "tapathI siddhi prApta thatI nathI,' "jino hatA nahi, che nahi, ke thaze nahi" ane "A lAke je badhuM kahe che te khoTuM che' evuM ekadama na mAnI besavuM; paraMtu, dharmanI pratIti thavAne haju vadhu prayatnanI apekSA haze ema mAnI, zraddhApUrvaka yogya puruSArtha kara. [44-5] A badhI muzkelIo jItavAno mukhya upAya e che ke, temanuM svarUpa pahelethI jANIne samajI rAkhavuM, jethI karIne temAMthI keAI AvI paDe, tyAre tenAthI haNAI na jatAM acaLa rahevAya, ema huM kahuM chuM. [46] Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAra durlabha vastuo zrI sudharmasvAmI kahevA lAgyA : A saMsAramAM jIvane nIcenI cAra vastuo prApta thavI ati durlabha che: (1) manuSyapaNuM (2) dharmanuM zravaNa (3) zraddhA ane (4) saMyamamAM puruSArtha. [1] 1. sAmAnya rIte jIvo vividha kAmanAothI mUDha banI, aneka karmo karI, pariNAme saMsAramAM anekavidha yoniomAM janma pAmyA kare che. teo koI vAra devalokamAM, kaI vAra narakalekamAM te koI vAra asuralokamAM paNa jAya che. paraMtu rAjAo jema kAminIkAMcanathI kaMTALatA nathI, tema adhama karmone vaLAvaLIne svIkAratAM te prANIo vAraMvAra badalAtI niomAM janmatAM kaMTALatAM nathI. 1. mULa : parama aMge" (bodhinAM). Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3: cAra dulabha vastuo 17. kAmanAothI mUDha banelAM tathA vividha karmovALAM te prANIo Ama atyaMta duHkha ane vedanA anubhavatAM, manuSyatara niemAM ja bhaTakyA kare che. tema karatAM karatAM, ghaNe lAbe kALe, krame karIne, koI vAra zuddhi pAmelA virala che karmono nAza karI zakAya tevuM manuSyapaNuM prApta kare che. [2-7] 2. paraMtu e pramANe durlabha evuM manuSyapaNuM pAmavA chatAMya tapa, kSamA ane ahiMsAmAM pravRtti karAvanAra sadharmanuM zravaNa thavuM durlabha che. [8] 3. kadAca koIne sadbhAgyavazAta dharmanuM zravaNa prApta thAya, to paNa temAM zraddhA utpanna thavI ati durlabha che. kAraNa ke, ghaNuya lAke dharma jANavA chatAM tenAthI dUra na rahe che. [9] 4. ane kadAca koIne dharmamAM zraddhA paNa utpanna thAya, paraMtu te pramANe puruSArtha karavo e tethI paNa durghaTa che. kAraNa ke ghaNA mANasone sArI sArI vastuomAM zraddhA hovA chatAM, te pramANe teo AcaraNa nathI karatA. [10] paraMtu je manuSyapaNuM pAmI, saddharmanuM zravaNa karI, temAM zraddhAyukta banI, te pramANe AcaraNa kare che, eTale ke, tapa ane saMyama dvArA karmone nAza kare che, tevA saraLa ane zuddha mANase ja, pANIthI siMcAyelA agninI peThe, parama nirvANa prApta kare che. [11-12] mATe, karmanA vividha hetuo jANI, temano tyAga 1. mithyAtva (tattvamAM azraddhA ane atattvamAM zraddhA), avirati (dothI na viramavuM), pramAda, kaSAya (viSamabhAva) ane yoga (kAyA, mana, ane vANanI pravRtti) e pAMca. Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 mahAvIrasvAmIne aMtima upadeza kare tathA vividha prakAranAM zIlo vaDe Urdhvagati sAdhe. prayatna karavA chatAM, A janmamAM ja saMpUrNa siddhi prApta na thaI te tethI nirAza thavAnuM koI kAraNa nathI. tevA manuSyo uttama vibhUtivALo devAniomAM janma pAmI, AyuSya pUruM thaye, pharI manuSyayonimAM sArAM sArAM kuLamAM avatare che. tyAM temane nIcenAM daza uttama aMge prathamathI prApta thAya che: (1) ghara ane vADI, sonuM ane rUpuM, pazuo ane nokaracAkara (ra) suzIla mitro (3) sahadaya nAtIlAe (4) uttama gotra (5) uttama varNa (6) Arogya (7) tIkSNa buddhi (8) khAnadAnapaNuM (9) yaza ane (10) parAkrama. [13-18] pUrvajanmanA saMskArothI prathamathI ja vizuddha AcaraNavALA teo asAmAnya mAnaSika vibhUtio bhogavatA chatA temAM anAsakta rahI, zuddha jJAna prApta kare che; tathA jJAnIoe varNavela saMyamapradhAna mokSamArga svIkArI, tapathI karbhAzano nAza karI, zAzvata siddhi prApta kare che. [19-ra0] 1. A bhAvanA gItAnA 6, 41-3 loka sarakhAvo. * Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ apramAda zrI sudhasvAmI kahe cheH eka vAra tUTA pachI jIvanadArI pharI nathI. mATe jyAM sudhI AyuSya che, tyAM tyAga karI, kalyANanA mAne anusare. ane asaMyamamAM juvAnI vitAvyA pachI, ghaDapaNa AvIne UbhuM raheze. te vakhate kazuM thaI zakaze nahi, paNa asahAya ca, karelAM karmonuM phaLa bhogavavA javuM paDaze. kAraNa, karelAM karyAM bhAgavyA vinA kAI nA chUTake thato nathI. [1,3 AyuSya daramyAna mUDha manuSya aneka pApA karI tathA aneka vera bAMdhI dhana bheguM karyAM kare che. paraMtu mRtyu bAda jyAre peAtAne peAtAnAM karma phaLa bhogavavA javuM paDe che, tyAre te tenI sAthe AvatuM nathI, temaja tenuM rakSaNa karatuM nathI. dhana A leAkamAM ja kaLamAMthI kheMcAvI zatuM nathI, teA pachI paraleAkanI te! vAta ja zI ? [2,5] sAMdhI zakAtI sudhI pramAdanA pramAda, hiMsA Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIra svAmIne aMtima upadeza je sagAMvahAlAMmAM mUDha banI manuSya pApakarmo kare che, teo paNa karmanAM phaLa bhogavatI vakhate baMdhupaNe dAkhavavA AvatAM nathI. Ama hovA chatAM anaMta mehathI mUDha banelAM manuSyo, dIvo olavAI gayuM hoya ane mArga dekhI na zakAya tema, nyAyayukta bhAga dekhavA chatAM dekhI zakatAM nathI e kevuM Azcarya che. pariNAme, dIvAlamAM pote ja pADelA bAkAmAM pesatAM dabAI jaI haNatA coranI jema, te mUDha loko A loka ane paralokamAM potAnAM ja karelAM karmothI haNAya che. evAM gADha mehanidrAmAM paDelAM manuSyanI vacce vivekI mumukSue jAgrata rahevuM, tathA kazAne vizvAsa na karo. kAraNa ke, kALa nirdaya che ane zarIra abaLa che. mATe bhAraMDapakSInI peThe teNe apramatta rahevuM. saMsAramAM je kAMI che tene pAzarUpa samajI, mumukSue sAvacetIthI pagalAM mAMDavAM; tathA zarIra sabaLa che tyAM sudhI teno upayoga saMyamadharma sAdhavAmAM karI levo. pachI jyAre te cheka azakta thaI jAya, tyAre mATInA DhephAnI peThe teno tyAga karavo. [3-7) ALasu zAzvatavAdI kalpanA karyA kare che ke, "pahelAM na sadhAyuM to pachI sadhAze." paNa ema karatAM karatAM kAma 1 be mukha ane traNa pagavALuM eka paMkhI. juo A mALAnuM "saMyamadharma " pustaka, pA. 191, nedha. 2. AtmA maraNa pachI paNa kAyama rahe che, ane tenA upara karmonI asara thatI nathI e vAda te zAzvatavAda. tenAthI UlaTe, eTale AtmA jevI vastu nathI, athavA maraNa pachI kAyama rahetI nathI evo vAda te udavAda. juo A mALAnuM 'su nipAta pustaka, pA. 169, leka cha78. Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4: apramAda bhegeAmAM ja jIvana pUruM thaI javA Ave che ane AyuSya kSINa thatAM zarIra tUTavA mAMDe che. te vakhate kazuM karI zakAya tema rahetuM nathI ane e mUDha manuSyane pastAvAvAra Ave che. [9] viveka jaladI prApta karI zakAto nathI; ane vAraMvAra lobhAvatA bhoge bhogavanAramAM maMdatA ANuM vadhAre prabaLa banatA jAya che. mATe prayatnapUrvaka kAmagamAMthI manane rokI, temane tyAga karI, apramattapaNe AtmAnuM rakSaNa karatA karatA vicaravuM. keLavAyele ane baravALo ghoDo jema raNasaMgrAmamAMthI sahIsalAmata pAchA AvI zake che, tema prathama avasthAmAM apramattapaNe kAmagamAMthI potAnuM rakSaNa karanAre manuSya sahIsalAmatIthI mekSa prApta karI zake che. alabatta, mehaguNa sAme satata jhUjhI vAraMvAra vijaya meLavanAra zramaNane aneka pratikULa sparza veThavA paDe che; paNa tethI khinna thayA vinA, te pitAnA prayatnamAM acala rahe. [8,10-12] saMskArahIna, tuccha tathA rAga ane dveSathI paravaza evA bIjA vAdIonAM adhamAcaraNathI DAmADoLa thaI javAne badale, temanI viparItatA samajatA mumukSue, kAma, krodha, lobha, mAyA ane ahaMkArano tyAga karI, zarIra paDatA sudhI guNanI IcchA karatA vicaravuM, ema huM Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maraNanA be prakAra mahA prayatnathI A vikaTa bhavasamudrane taravAnI aNI upara AvelA eka mumukSane tenA praznanA javAbamAM eka mahAprajJAvAne nIce pramANe kahyuMH maraNa be prakAranAM hoya che. eka, "akAma maraNa', ane bIjuM "sakAma maraNa". akAmamaraNathI maranArA ajJAnIne vAraMvAra bharavuM paDe che, ane sakAmamaraNathI maranArA jJAnIne vadhAremAM vadhAre eka vAra bharavuM paDe che. T1-3] - te bemAMthI prathama akAmamaraNane bhagavAna mahAvIre A pramANe varNavI batAvyuM cheH - akAmamaraNa eTale pitAne na gamatuM hoya chatAM prApta thatuM maraNa. te maraNa kAmAsakta, kUraka tathA ajJAnI jIne prApta thAya che. teo jIvana daramyAna pratyakSa dekhAtAM sAMsArika sukhamAM ja pitAnuM jIvana vyatIta kare che. Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5: maraNanA e prakAra teo kahe che ke, "A bhAge to pratyakSa che; paNa paraloka keNe dekhe che? mATe badhA cAle che tema cAlavuM ja ThIka che." Avo nizcaya karI, te bhegAsakta lo ke pachI pitAne bhege khAtara game tevAM akarma Acare che; tathA sthAvara-jaMgama aneka prANonI hiMsA kare che. pitAnA sukha khAtara koI paNa pApakarma karatAM teo acakAtA nathI. teo game tevuM asatya bole che, game tevAM kapaTa Acare che tathA game tevI niMdA kare che. surA ane mAMsanuM aharniza sevana karanArA te zaTha puruSo aneka kukarmothI prApta karelA kAmogAne ja preyarUpa mAne che; tathA mana, vacana ane kAyAthI kAminIkAMcanamAM mUrNita rahe che. Ama teo AMtara temaja bAhya baMne prakAranI malinatA ekaThI kare che. [4-10] A pramANe aparyApta kAmabhoga bhogavatAM bhogavatAM aMte jyAre temanuM zarIra rege ane vRddhAvasthAthI gherAI jAya che, tyAre temane mRtyune tathA tyAra pachI prApta thanArI potAnI kAramI sthitino bhaya lAgavA mAMDe che. te vakhate, kUra karma karanArA azIla lokone prApta thatAM najarakasthAno ane tyAM bhogavavI paDatI yaMtraNAo tathA karma anusAra prApta thayelA navA sthAne jatAM thato paritApa - e badhA viSe pite sAMbhaLelI vAta temane yAda Ave che. pachI, sapATa rasto cheDI khADATekarAvALe raste gADuM laI jatAM dharI bhAgavAthI pastAtA gADAvALAnI peThe, teo zoka kare che. Ama, pitAnI maraNa pachI thanArI sthitinI kalpanAthI bhayabhIta banelA te mUDha puruSone maraNane atyaMta Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 mahAvIrasvAmIno aMtima upadeza bhaya lAge che, tathA tethI teo dAvamAM hArelA jugArInI peThe, paravazapaNe anicchAe mare che. AnuM nAma akAmamaraNa. [11-16] have jJAnI puruSanuM sakAmamaraNa varNavuM chuM te sAMbhaLe. je puNyazALI tathA saMyamI RSioe pitAnuM jIvana jJAnI puruSoe batAvelA dharmamAge vyatIta karyuM hoya che, teonuM maraNa prasannatA bhareluM tathA AdyAta vinAnuM hoya. che. kAraNa ke, temane nizcaya hoya che ke, maraNa bAda te ucca athavA paramagatine pAmavAnI che. te maraNa badhA ja bhikSuone hoya che ema paNa nathI, ke koI ja gRhasthane nathI hotuM ema paNa nathI. kAraNa ghaNAya bhikSao karatAM keTalAka gRhastha zIlanI bAbatamAM caDiyAtA hoya che. mAtra mRgacarma, nagnapaNuM, jaTA, saMghATile ke muMDanathI uttama bhikSu banAtuM nathI. suzIla mANasa, pachI bhale te bhikSu hoya ke gRhastha hoya, to paNa uttama gatine pAme che. je zraddhALa gRhastha pitAnA AcAraniyamanuM yathAtatha pAlana kare che, te paNa kharekhara suzIla ja 1. uttarIya vastra (khAsa karIne bauddha sAdhunuM). 2. mULamAM sAmAyika, pauSadha Adi zikSAtratone ullekha che. amuka kALa paryata sthira thaI dhyAnAdimAM besavArUpI sAmAyika vrata; pravRttionA kSetrane maryAdita karavArUpI dezAvakAzika vrata; AThama, caudaza, pUnama ane amAvAsyAne divase upavAsa karI sAdhujIvana gALavArUpI pauSadha vrata ane zramaNanigraMthane joItI vastuo pUrI pADavArUpI atithisaMvibhAgavrata - e cAra zikSAvrata kahevAya che. vigata mATe juo A mALAnuM yogazAstra' pustaka, pA. 47-5. Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 25 5: maraNanA be prakAra che. dehatyAga karIne te avazya uttama devagatine pAme che. te ja pramANe potAnA saMyamadharmanuM yathAyogya pAlana karanAra bhikSu paNa A bemAMthI eka gati avazya pAme che? kAM to sarva duHkhamAMthI haMmezane mATe vimukta thaI siddha thAya che, athavA moTI gAddhivALA deva thAya che. te devaloka meha vinAnA, dutiyukta tathA yazasvI yakSothI (devAthI) vasAyelA hoya che. saMyama ane tapa AcarIne vAsanArahita thayelA bhikSuo ke gRhastha te sthaLAe jAya che. [128] Ama, zIlavALA bahuzruta mANaso maraNa AvyuM trAsa na pAmatA hovAthI tathA maraNa vakhate dhIraja gumAvyA vinA prasanna rahetA hovAthI, temanuM maraNa sakAmamaraNa kahevAya che. AkhI jiMdagI dayAdharmane aNIzuddha pALanAra medhAvI puruSa, cogya vakhata Avye, zraddhApUrvaka, gurusamakSa, lomaharSane tyAga karI, dehane paDavAnI vATa jete taiyAra rahe che, ane traNa prakAramAMthI eka prakAranA sakAmamaraNathI mare che. [29-32] 1. mULa: cakSaDhodatA 2. te traNa prakAro A pramANe che : (1) bhaktapratyAkhyAna : maraNa pacata AhArano tyAga karavo te. AmAM paDakhuM pheravavuM vagere zArIrika ceSTAo jAte karavAnI athavA bIjA pAse karAvavAnI chUTa hoya che. (2) iginI (itvarita) maraNa: AmAM AhAratyAga uparAMta hAlavAcAlavAnA kSetranI paNa maryAdA bAMdhavAnI hoya che, tathA te ceSTAmAM bIjAnI madada levAnI hotI nathI. (3) pAdapopagamana : AmAM AhAra uparAMta zArIrika ceSTAmAtrane - tyAga karavAnuM hoya che ane pAdapa-vRkSa-nI jema nizcala rahevAnuM hoya che. juo A mALAnuM "AcAradharma, pA. 65-71. Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kheTA sAdhu ajJAnI loke, A anaMta saMsAramAM. apAra duHkha bhAgavatA, mUDhatAthI vAraMvAra janmamaraNa pAmyA kare che. paMDita puruSe to e saMsArabhramaNanA kAraNarUpa aneka prakAranA pAzAne samajI laI, tathA sarva prANIo pratye maitrI ane adrohayukta banI, satyanI zodhamAM lAgavuM. [1-2] Asakti ane sneha e A saMsAranA mukhya pAze che. temane kAraNe manuSya mAta-pitA, bhAI-bahena tathA patnI-putra vageremAM mUchita rahI, aneka akarmo kare che athavA surmo karatA aTake che. paraMtu, te samajato nathI ke, potAnAM karmonAM phaLa bhogavatI vakhate te koI bacAvavA AvavAnAM nathI. temane kAraNe te dhanasaMpatti vagere ezvarya ekaThuM karavA prayatna kare che; paNa jeta nathI ke potAnuM pAralaukika azva vAtuM jAya che. temane kAraNe te bhaya ane 1. mULamAM "kAmarU pI-deva-thavAnI vAtane ullekha che Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ huM: kheATA sAdhu 27 vairayukta banI aneka prANInI hiMsA kare che; paNa jotA nathI ke dareka jIvane peAtAnI jAta priya che. temane kAraNe te aneka vastu bIjAe pAsethI cArI laI ne ekaThI kare che; paNa jotA nathI ke kAInI pAsethI kAMI paNa cArI levuM e narakanuM kAraNa che. A badhuM vicArI, suna puruSe Asakti ane snehane tyAga karI, bhaya ane vairathI nivRtta thaI, parigraharahita banI, sayadharmanA pUrNa pAlanane arthe bhikSujIvana svIkAravuM ane peAtAnA pAtramAM AvI paDeluM khAI, peAtAne nirvAha karavA. [3-7] ja ahIM keTalAka kSudra sAdhue ema mAne che ke, pApakarmanA tyAga karyAM vinA mAtra AcArane jANavAthI sarva duHkhamAMthI vimukta thavAya che. tee baMdha ane mekSamAM mAnatA heAya che; paraMtu te anusAra AcaraNa karavAne badale mAtra vAteA karyA karI, vAgADa barathI ja peAtAnI jAtane AzvAsana Ape che. paraMtu aneka prakAranI vANI ka vidyAdhyayana manuSyanuM rakSaNa zI rIte karI zake ? te mUDha kSeAkA peAtAne paMDita mAnatA hAvA chatAM, sAMsArika padArthImAM ja Asakta hAya che; tathA mana, vacana ane kAyAthI zarIra, varNa ane rUpamAM mUrchita rahe che. teone anaMta saMsAramAM lAMcyA mAne pAmelA tathA anaMta. duHkhanA bhAgI jANavA. [8-10] viveka puruSe tA badhI bAbatemAM apramatta thaI ne, tathA bhautika padArthInI AkAMkSA rAkhyA vinA, pUrvakanA kSayane arthe ja A dehane TakAvI rAkhavA. teNe karmonA Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ana mahAvIrasvAmIne atima upadeza hetuenuM pRthakkaraNa karI, temaneA nAza karavAmAM ja pUruM karavuM. te arthe bhikSukvana svIkArI, taiyAra anna mAgI lAvI, kaNane paNa saMgraha karyA vinA teNe annapAnanI mAtrA vicArIne khAvuM ane zarIranirvAha karavA. e pramANe bhikSAdimAM sAvadhAna rahI, te eka jagAe sthira thaI ne rahevAne badale, aniyatabhAve, kAMI paNa AzA rAkhyA vinA vicarere ane pramattomAM apramatta rahI, peAtAnA lakSanI siddhimAM kALa vitAve. [17-16 ] A pramANe apUrva jJAna ane arhata, bhagavAna vaizAlike kahyuM che. 28 darzInavALA nAtaputra, [17] 1. jI AgaLa pA. 17 neAM. 1. 2. mULamAM- mAtra pIchI laIne' eTaluM vadhAre che. keTalAka evA arthA paNa kare che ke, pa`khI jema pIMchA sAthe (bIjI kazuM sAthe rAkhyA vinA) phare che, tema te zuM sAthe rAkhyA vinA phare.' 3. A badhAM bhagavAna mahAvIranAM vizeSaNeA che. jJAna eTale vizeSa medha, ane darzana eTale sAmAnya medha; jJAta nAmanA rAjavazamAM janmyA hovAthI jJAtaputra; at eTale pUjya; ane vaizAlika eTale vaizAlI nagarI ( kuMDagrAma ) nA rahevAsI, vizAlA nagarInA rAjAnA bhANeja hAvAthI 'vaizAlika', evI paNa paraMparA che. Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gheTAnuM daSTAMta loko atithi Ave te prasaMge ujANuM sAruM potAnA AMgaNAmAM gheTe pALe che tathA tene coLA ane javasa khavarAvI khavarAvIne puSTa kare che. te gheTo tRptipUrvaka badhuM khAI khAI moTA peTavALA tathA vipula dehavALo bane che. paraMtu te jANato nathI ke, pite atithi Ave tyAre kapAvA mATe taiyAra thaI rahyo che. [1-3] tevI rIte ajJAnI manuSya paNa strI pradhAna kAmabhAga bhagavato, mahAAraMbha ane parigraho karyA karato, tathA lUMTaphATa, cerI, jUTha, kUratA tathA zakatAthI potAnA kAmabhoge prApta karato vihare che. bakarAnuM kharuM thayeluM mAMsa khAI surA pI, te rAtomAta, dudavALe tathA lohIbharelo thayAM jAya che. paraMtu te mUDha manuSya jANato nathI ke pote naraka mATe taiyAra thaI rahyo che. [4-7] Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIra svAmInA aMtima upadeza pachI, Asana, zayana, vAhana, dhana ane bIjA kAme bhogavIne, duSpApa dhanane pAchaLa mUkIne, tathA ghaNuM pApa bheguM karIne, A dazyamAna jagatamAM ja mAnanAra tathA karmothI bhAre thayele te prANI, atithi Avya zeka karatA gheTAnI peThe, mRtyu samaye zoka kare che. tyArabAda, AyuSyano kSaya thaye dehathI vyuta thayele te, paravaza banI, aMdhArI, AsurI dizAmAM jAya che, tathA Apatti ane vadha jemAM mukhya che evI narakanI ane tiryaMca (pazupaMkhI i.) nI adhama yoni pAme che. eka vAra e durgatimAM gayA pachI temAMthI bahAra AvavuM ghaNA lAMbA kALa sudhI azakya hoya che. [8-10, 17-8] te mUDha manuSyo koDI sATe hajAra rUpiyA gumAvanAra mRkhara 1. te yonionI kALamaryAdA che. mATe juo AgaLa adhya. 36, pA. 264 I. 2. TIkAkAra evI vAta TAMke che ke, eka jaNa hajAra rUpiyA kamAI, pitAne deza pAcho pharyo. rastAmAM tene eka saMdhano sAtha maLI gaye. teNe potAnA hajAra rUpiyAmAMthI eka rUpiyo vaTAvI koDIo lIdhI ane teTalA vaDe ja musApharI pUrI karavI evuM nakkI hyuM. paraMtu, eka vakhata te rastAmAM jayAM khAvA beTheA hato, tyAM eka kaDI bhUlI gayA. thoDe dUra gayA bAda bIjo paDAva nAkhe tyAre te vAtanI tene khabara paDI. teNe vicAryuM ke, e eka keDI mATe bIje rUpiyA vaTAvavo paDaze; mATe badhA rUpiyA eka ThekANe dATI daI, jaladI jaladI pelI koDI laI AvuM. te rUpiyA dATato hato teTalAmAM koIe tene yo; eTale teNe te rUpiyA tenI gerahAjarImAM tyAMthI kADhI lIdhA. page paNa pelI koDI koIe upADI lIdhelI. Ama tenAM keDI ane rUpiyA baMne gayAM. Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7: gheTAnuM dRSTAMta jevA tathA kerI mATe rAjya nAra rAja? jevA che. kAraNa, teo 100 varSa karatAM ochA AyuSyanAM tuccha mAnuSI sukha mATe hajAragaNuM uttama daivI AyuSyavALAM kAmasukho gumAve che. [11-13] traNa vANiyA viSe eka evI lokakathA che ke, mUDI laIne teo vepAra karavA nIkaLyA. temAMno eka ghaNe lAbha meLavI pAcho Avyo; bIje mULa mUDI sAthe ja pAcho Avyo; ane trIje to mUDI paNa bAIne Avyo. tenI peThe ja dharmajIvanamAM paNa manuSyo traNa prakAre varte che. keTalAka vipula sadAcAra, zIla ane vizeSatAvALA puruSAthI loka pitAnAM satkarmone lIdhe, pahelA vANiyAnI peThe, mULa mUDI (manuSyapaNuM) uparAMta (devapaNano) lAbha pAme che. bIjA sAmAnya gRhastha sadAcaraNa ane sutrata AcarI, bIjA vANiyAnI peThe mULa mUDI sAthe ja (pharI manuSya banI) pAchA Ave che. jyAre ajJAnI ane durAcArI lo, trIjA vANiyAnI peThe manuSyapaNuM paNa hArI bese che ane naraka ke tiryacapaNane pAme che. [14-21] mATe hAnilAbhano vicAra karI, medhAvI puruSa potAnA ahika jIvanano sadupayoga kare. 1. A vAta evI che ke, eka rAjAne ghaNI kerIo khAvAthI vicikA roga . vaidoe mahAmahenate te dUra karyo; paNuM bhaviSyamAM kadI kerI na khAvAnI tene tAkIda ApI. paraMtu bIjuM sarva rAjayasukha bhogavato hovA chatAM, tenuM mana kerI mATe jhAvAM nAkhatuM. eka divasa mana kAbUmAM nahi rahetAM teNe puSkaLa kerIo khAI lIdhI ane jAna khoyo. Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kapilamunino sadupadeza kapilamuninI kathA kapila nAnA hatA tevAmAM ja temanA pitA - rAjapurohita kAzya5 - gujarI gayA. kosAMbInA rAjA jitazatrue temanI jagAe nava purohita nImyo. eka vakhata te nava purohita ThAThamAThathI rAjamArga upara thaIne jato hato. tene joI, pitAno pUrva vaibhava yAda AvavAthI kapilanI mAtA yazA raDavA lAgyAM. nAnA kapile raDavAnuM kAraNa pUchatAM, cazAe jaNAvyuM ke, tArA pitA jIvatA hatA tyAre ApaNe tyAM Avo ThATha hato; paraMtu temanA gujarI gayA pachI tuM nAno temaja abhaNa hovAthI A bIjo brAhmaNa te ThATha bhogave che. te sAMbhaLI kapile bhaNagaNI pitAnuM pada pAchuM meLavavAno nizcaya karyo. mAtAe tene tenA pitAnA mitra idradattane tyAM zrAvati javAnI salAha ApI. iMdradatte khuzIthI kapilane bhaNAvavAnuM kabUla karyuM, paraMtu tenuM khAdhAkharca potAnAthI upADI zakAya tema na hovAthI, gAmanA zAlibhadra zeThane tyAM kapilanA khAvApIvAnI vyavasthA karI. tyAM te zeThanI eka svarUpavAna dAsI kapilane roja jamavAnuM Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 8H kapilamunine sadupadeza pIrasatI. vakhata jatAM te baMnemAM anurAga utpanna thayo ane kapila potAnuM bhaNavA karavAnuM bhUlI tenAmAM Asakta thaI gayA. Ama ghaNe kALa vItI gayo. eka vakhata te dAsIne khinna thayelI dekhI kapile tenuM kAraNa pUchayuM; to teNe jaNAvyuM ke, "kAle amArA lokono moTo utsava che. te vakhate bIjI badhI strIo pUrA zaNagAra sajIne Avaze. paraMtu mArI pAse bIjI badhI sAmagrI hovA chatAM puSpAdi kharIdavA rekaDa nANuM kAMI nathI. tethI huM muMjhAuM chuM." pachI kapile teno kAMI upAya pUchatAM te dAsIe jaNAvyuM ke, "A nagaramAM dhana nAmane zeTha, savAranA pahoramAM pitAne maMgaLavacanothI jagADanAra brAhmaNane be senAmahera dakSiNa Ape che. mATe tame je vahelA jaI tema karo, te teTalA paisAthI mAruM badhuM kAma patI jAya." te sAMbhaLI utsAhamAM AvI jaI, kapila, bIje I pahoMcI jAya tyAra pahelAM pahoMcavA khAtara, madharAtanA ja cAlI nIkaLyA. rastAmAM cokIdAroe temane cAra dhArI pakaDyA ane bIje divase rAja samakSa rajU karyA. kapile rAjAne potAnI sAcI hakIkta spaSTa kahI saMbhaLAvI. tethI saMtuSTa thaI rAjAe temane choDI mUkyA ane temane joItuM dhana potAnI pAsethI mAgI levA jaNAvyuM. A sAMbhaLI, khuza thaI, kapila keTaluM dhana mAgavuM teno vicAra karavA lAgyA. paraMtu jema jema te vicAra karatA gayA, tema tema, se, hajAra, lAkha ane karoDa sikkAthI paNa pite pilI dAsI sAthe pUrepUrA ezaArAmamAM rahI zakaze nahi ema temane lAgyuM. chevaTe temane bhAna AvyuM ke, pote zuM karavA AvyA hatA ane zuM karavA beThA che. eTale tyAMthI te sAdhu banIne cAlI nIkaLyA, ane eka mahAna tapasvI banyA. zrI sudharmavAmI kahe che : "asthira, anitya tathA du:khapUrNa evA A saMsAramAM evuM kayuM karma che, ke je karavAthI durgati prApta na thAya ?" [1] Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 mahAvIrasvAmIne aMtima upadeza A praznano javAba, saMpUrNa jJAna ane darzanathI yukta tathA meharahita evA munivara kapile, sarva jIvonA hita, kalyANa ane mokSane arthe, A pramANe Apyo che : vividha padArthomAM hi athavA Asakti e sarva prakAranAM baMdhananuM mULa che. mATe manuSya sarva prakAranA saMbaMdheno tyAga karI, pharI kyAMya sneha na kara. sneha karAvanArA padArthomAM paNa sneha vinAne rahenAra manuSya sarva duHkhomAMthI mukata thAya che. "rAga ane dveSane kAraNe manuSyanA aMtaramAM aneka gAMThe baMdhAI gaI che. te badhIne bhale prakAre chedI nAkhI, mumukSu bhikSue, game teTalA kAmabhoge AvI maLe to paNa temAM na levAvuM. eka vAra manuSya e bhAvanArA viSayamAM kheMcAI gaye, to pachI te potAnuM hita ane kalyANa samajavAnI buddhi ja gumAvI bese che. pachI, mAkhI jema aLakhAmAM coMTI jaI nAza pAme che, tema te maMda ane mUDha manuSya nAza pAme che. [2-5] "vividha padArthothI bhareluM AkhuM vizva koI eka manuSyane ja ApI devAmAM Ave, te paNa tenAthI tene tRpti thAya tema nathI. manuSyanI tRSNAo evI dupUra che. kAraNa ke, jema jema lAbha thato jAya che, tema tema lAbha paNa vadhato jAya che. juone, (bhAre - kapilane) be sikkAnI jarUra hatI, te pachI karaDethI paNa pUrI na thaI! [16-7] . . "A janmamAM jeo kAmogAnA rasamAM Asakta banI potAnA jIvananuM niyamana nathI karatA, teo samAdhi Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8H kapilamunine sadupadeza 3 yogathI bhraSTa banI, A janma paNa gumAve che ane mRtyu bAda paNa AsurI yoni prApta kare che. tyAMthI chUTIneya teo saMsAramAM zAMti pAmyA vinA satata bhaTakyA ja kare che. kAraNake, aneka karmonA lepathI lIMpAyelA teone bodha prApta thavo ghaNo muzkela hoya che. [14-17] "mATe, manuSyanuM sarvasva nAza karanArA strIbhogAmAM kadI na phasAzo. te bhogenI manoharatA upara uparanI ja che. citta Aje "A" te kAle "bIjuM" ema haMmezAM navuM bhAgyA kare che. ane jene meLavavA hamaNuM ja pite ati prayatna karyo hoya che, te ja cheDA vakhata bAda akAruM thaI paDe che. mATe te bhegenI kadI kAmanA na karavI. gharabAra vinAnA bhikSue strI sAthe koI paNa prakAranA prasaMgano tyAga karavo. teNe to lokakalyANakArI dharma jANIne, temAM ja pitAnI jAtane lIna karI devI.. [18-19]. "te badhA kAmo evA che ke, eka vakhata temane paricaya karyA bAda mahAkaSTa paNa te tajI zakAtA nathI. temAM paNa, sAmAnya saMsArI che mATe to te azakya ja che.. mahAvrata jevAM suMdara vrato aNIzuddha pALanArA koI virala sAdhu puruSo ja te dura bhogene, vepArI vANiyA jema dustara samudra pAra karI jAya che, tema tarI jAya che. [6] paraMtu sAdhuno veSa paheravAthI kaMI sAdhu thaI javAtuM nathI. ghaNAya pazu jevA ajJAnI leke pitAne zramaNa kahevarAve che; paraMtu kharI rIte to teo kAmabhogomAM ja Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 mahAvIrasvAmIne aMtima upadeza DUbelA hoya che. teo lakSaNazAstra, svapnazAstra, aMgavidyA vagerethI bhaviSya bhAkhIne ke zubhAzubha phaLa kahI batAvIne kamANI kare che tathA pitAnA kAmo prApta kare che. paraMtu, teo sAcA zamaNe nathI, ema AcAryoe spaSTa jaNAvyuM che. vividha pApakarmomAM rahelI hiMsAne paNa teo joI zakatA nathI. je AryapuruSoe sAdhudharma upade che, teoe to spaSTa jaNAvyuM che ke, hiMsA kadI na AcaravI.. ahiMsAvRta AcaranAre mahAmuni ja kadAca sarva du:mAMthI mukta thavAnI AzA rAkhI zake. Ama hovAthI, je mumukSu hisA nathI Acarato, tene ja sadAcArI kahIM zakAya. jema UMcI jamIna uparathI pANI cAlyuM jAya che, tema tevA manuSya pAsethI pApakarma dUra cAlyuM jAya che. 1. lakSaNazAstra : zArIrika lakSaNo uparathI zubhAzubha bhAkhavAnI vidyA. TIkAkAra jaNAve che ke, hADakAM uparathI paisA, mAMsa uparathI sukha, cAmaDI uparathI bhege, AMkha uparathI strIo vagere kahI ApavAmAM Ave che. svapnazAstranA namUnA tarIke TIkAkAra jaNAve che ke, svapnamAM je AlaMkArika vastuo, ghoDo, hAthI, tathA sapheda baLada vagere jevAmAM Ave, to caza maLe; potAne svapnamAM pezAba karato ke lAla raMgano dasta karate jue, to artha nAza pAme che. aMgavidyAnAM dRSTAMto : mAthuM pharake to rAjaya maLe; hAtha pharake to priya milana thAya che. 2. mULa : samatA sa+ = barAbara cAlavuM, ceSya AcaraNa karavuM. jainadharmamAM pAMca samitio gaNAvI che. temanA varNana mATe juo A0 24, 5. 139 i. Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8: kapilamunine sadupadeza 37 mATe jagatamAM je kaI sthAvara ke jaMgama prANIo che, temanI mana vANuM ke kAyAthI hiMsA na karavI. [6-10,13] "mumukSue nivaha paNa game tevuM nIrasa, vadhyuMghaTayuM tathA TADhuM anna mAgI lAvIne karo. tevuM anna paNa teNe saMyamadharmane nirvAha arthe Avazyaka gaNIne ja khAvuM, svAdavRttithI nahi." [11-12] vizuddha prajJAvALA kapile upadezelo A dharma je Acaraze, te A saMsArasAgarane tarI jaze, ane teNe A loka tathA paraloka banne sAdhyA ema kahevAze. [20] ema kahI, zrI sudharmasvAmI bhA. 1. mULamAM e uparAMta nIcenI vigato paNa che. purANa kubhASa (jUnA aDada), bukasa (bAkaLA ), maMthu (sAtha), pulAba (asAra khA) I. Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namirAjAne gRhatyAga devalokamAMthI avIne manuSyalokamAM utpanna thayelA. namirAjAnAM mehanIyakarma zAMta thatAM, tene potAnA pUrvajanmanuM smaraNa thayuM. tethI vairAgyayukta banelA te rAjAne ApoApa sarvottama dhamanuM skuraNa thayuM. pachI te rAjA putrane gAdIe besADI, AjubAjunA pradeza sAthenI mithilA nagarI, lazkara, aMtaHpura ane parijana vagere sarvane tajI, ekAMta sthaLe cAlyo. [2-4] 1. pAchalA be janmathI te cakravatIno putra thaI janmate hato ane saMnyAsI thaI, dharma sAdhanA karatA karato uttama devAnimAM. janmato hato. chevaTanA janma vakhate sAdhanA karatAM karatAM vIjaLI paDavAthI tenuM akALa maraNa thayuM hatuM. vadhu mATe juo prakaraNane aMte TipaNa naM. 1, pA. 45. 2. juo prakaraNane aMte TippaNuM na 2, pA. 46. 3. mULa : "bhaga-vAna '; bhaga eTale vairAgya. Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9: nasirAjAne gRhatyAga 39 sanyAsI thaI ne beThelA te rASi pAse iMdra brAhmaNaare ! Aje mithilAmAM kAlAhala tathA maheleAmAM ane leAkAnAM gharAmAM saMbhaLAya che? [5-7] veSe AvIne elke : zAne! macI rahyo che? A dAruNu zabdo zAnA : rAjiSa nami mithilA nagarImAM zILI chAyAvALu, maneArama, patra, puSpa ane phaLa saMyukta tathA huMmezAM aneka jIvAne phaLaphUla vaDe aneka upakAra karatuM je caityavRkSa hatuM, tene pavanathI kheMcAI jatuM joI ne, tene Azare rahetAM 5khIe du:khI, asahAya tathA pIDita thaI ne A avAje kare che. [8-10] tArA devedra : are ! : A te agni ane vAyunA sapATAmAM sapaDAI ne tAruM ghara saLagI UThyuM che! he bhagavan ! aMtaHpuranI strIo tarapha tuM kema najara karatA nathI ? [11-2] rAji mi jene peAtAnuM evuM kAMI nathI, tevA ame sukhe vasIe chIe tathA vIe chIe. AkhI mithilA saLagatI heAya tepaNa bhAruM kAMI saLagatuM nathI.2 : 1. smAraka tarIke rApeluM; devadirane lagatuM; vyaMtarA vagerenA vAsavALu, cabutarAvALuM, eTalA tenA atha thAya. ' caityavRkSa ' eTale ' udyAnavRkSa' eveA artha paNa laI zakAya. juo AgaLa pA, 110, ayana 20-2. tyAM maDIkukSi caityanena nAmanA iMdranA upavana sAthe sarakhAvyu che. 2 A glAka lagabhaga A svarUpamAM ja jAtaka (539,125); sayuttanikAya (1, pA. 114); mahAvaza (3, pA. 453); mahAbhArata (12,9917) vagere bauddha ane hindu graMthAmAM paNa maLI Ave che. Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIrasvAsInA atima upadeza strIputrane! tyAga karIne narvyApAra anelA bhikSune kazuM priya nathI. 'huM ekalA huM, mAruM kAI nathI ' evuM jANanArA tathA sarva baMdhaneAmAMthI chUTA thayelA gRhatyAgI bhikSu munine bhAre nirAMta che. [17-6] 40 devedra : he rAjA ! tuM tA kSatriya che ! tAre tA tArA nagaranI AjubAju killeA, daravAjA, puro, khAI e tathA sekaDe| zatrune nAza karanArAM zatadnI ya! taiyAra karAvI, tArA nagarane surakSita karavuM joIe.2 [17-8] rAjarSi nami : zraddhArUpI nagarane kSamArUpI majabUta killo baMdhAvI, tapa ane sayamane tenA AgaLA banAvI, ( mana, vANI ane kAyAnAM niyamana e) traNa ( rUpI buraja, khAI ane zatazrI )thI tene surakSita ane ajeya karI, parAkramarUpI dhanuSya upara sadAcArarUpI paNacha caDAvI, zrRtirUpI mUDathI te dhanuSyane pakaDI, satya vaDe tene kheMcI, taparUpI bANuthI karmarUpI kavacane bhedanArA muni saMgrAmanA aMta lAvI, saMsAramAMthI mukta thAya che. [19-22] 1. mULa : mantra 2. mULamAM badhe eTaluM karIne jaje '( sasi ), ema che. 3. mULa : saMvara / jIe pA. 46, viSNu na. 3. 4. mULa : tripuC / traNa guptithI rakSita, guptinA vana mATe juo prakaraNane aMte Ti naM. 3, pA. 46. 5. mULa : IrSyA vagere samitie, samitinA vana mATe jIA pA, 139 40. 6 Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9H namirAjAno gRhatyAga 1 deveMdra : he kSatriya ! tAre te UMcA mahela, vardhamAnagRha ane jaLamahela baMdhAvavA joIe. [23-4] rAjarSi nami : jyAM potAne haMmeza rahevAnuM nathI, evA rastAmAM je ghara kare che, te mUrkha che. mANase to pitAne jyAM kAyamanuM javAnuM che, tyAM ghara banAvavuM joIe ! [25-6] deveMdra : he kSatriya ! tAre to dhADapADu, lUMTAru, khIsAkAtaru ane cera vagerethI nagaranuM rakSaNa karavuM joIe. [28] rAjarSi nami : loke ghaNu vAra beTI sajAe ja kare che : kharA aparAdhIo chUTI jAya che ane nirdoSa mAryA jAya che. [29-30] deveMdraH he kSatriya ! je rAjAe haju tane vaza nathI thayA, teone tAre vaza karavA joIe. [31-2] rAjarSi nAma : durjaya saMgrAmamAM lAkho ddhAone jIte, tenA karatAM ekalo pitAne jIte, to te jaya uttama che. pitAnI jAta sAthe ja laDavuM joIe. bahAranAo sAthe laDIne zuM vaLavAnuM che? pitAnA baLathI pitAnI jAtane 1. viziSTa AkRtimAM bAMdhelAM ghare. te ghara sarvottama gaNAya che. juo varAhamihira- bahatsaMhitA : pa3,36. - 2. mULa : bAlAgrapatikA : sarovaranI madhyamAM bAMdhelo mahela. 3. mULa : lomahAra: "jeo sAmAne mArI nAkhIne tenuM - badhuM laI le, tevA nirdaca lUMTArAo."nTIkA 4. lagabhaga A ja bhAvArthano dhammapadanA 103 ka juo. Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIra svAmIne aMtima upadeza jItanAre sukhI thAya che. pAMca Idriye, krodha, mAna, mAyA ane lebha; tathA sauthI vizeSa durjaya evuM potAnuM mana : e jitAyAM eTale badhuM jitAyuM. [33-6] - deveMdra : he kSatriya ! tAre to meTA moTA yajJo karavA, joIe tathA zramaNabrAhmaNone jamADavA joIe. dAna, bhoga ane yajJa e tAruM kartavya che. [37-8] ' rAjarSi nimi: mahine mahine lAkho gAyo denArAnA dAna karatAM, kAMI na ApanArAnuM saMyamAcaraNa zreNa che. [39-40] deveMdra: gRhasthAzramano tyAga karI te bIje Azrama svIkAravA tatpara thayo che. tenA karatAM to, he narAdhama ! tuM gRhasthAzramamAM rahIne ja pauSadha vagere kara. [41-2] - rAjarSi nimiH kAI ajJAnI manuSya mahine mahine dAbhanI aNI upara rahe teTaluM anna khAIne ugra tapa kare, topaNa te mANasa, puruSoe batAvelA dharmane anusaranArA 1, juo AcArAMga 1-5-3, 2. 2. mULamAM "ghorAzrama" zabda che. saMnyAsI lekhakanI manovRttie tenI pAse A cUka karAvI che ema gaNavuM joIe. nIcenA zloka TAMkIne TIkAkAra kahe che ke, gRhasthAzrama barAbara pAra pADavo e ja kharuM muzkela kAma che : kAyara loko ja saMnyAsa vagere pAkhaMDa seve che : gRhAzramaparA dharmo na bhUto na bhaviSyati / pAlayanti narAH zUrAH zrIvA: TsemazritA: che tethI tene ghorAzrama kahyo che." paraMtu naminA javAbamAMthI te artha sUcita thatAM nathI. 3juo pA. 24, noMdha 2. Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * 9H namirAjane gRhatyAga manuSyanA soLamA hissAneya na pahoMce.1 [43-4] deveMdraH he kSatriya ! tAre to sonuM, rUpuM, maNi, muktA, kAMsA vagerenAM vAsaNa, vastra, vAhana ane bhaMDAranI vRddhi karavI joIe. [45-6] . rAjarSi nimiH sonArUpAnA kailAsa jevA asaMkhya parvata paNa lobhI manuSyane pUratA nathI. kAraNake, IcchA AkAza jevI anaMta che. dhanadhAnya3 sameta AkhI pRthvI koI eka manuSyane ja ApI de, to paNa te tene pUratI thAya nahi. Ama jANuM, tapane ja Azaro levo yogya che. [49] deveMdra: he rAjA! tuM AvA adbhuta bhegane tajIne asata vastunI kAmanA kare che, te navAInI vAta che. tArI te duSkomanAthI ja tAro nAza thavAno che! [pa0-1] rAjarSi nami : A badhA kAmabhoga zalyarUpa che, viSarUpa che, tathA jherI sarpa jevA che. e kAmabhogonI pAchaLa paDelA loko, temane prApta karyA vinA ja durgatine pAme che. krodhathI mANasa nIce paDe che; mAnathI adhama gati prApta kare che; mAyAthI tenI sadgatine nAza thAya che, ane bhathI tenA baMne loka bagaDe che. [para-4] 1. lagabhaga A ja zabdomAM AvA ja bhAvArthano dhammapadane leka 70 sarakhAve. 2. A ja bhAvArthanA zloka : mArasaMyutta 2-10-6; divyAvadAna pA. 224; viSNupurANa: 4-10-10. 3. mULamAM : "zALI, java (vagere dhAnya) ane senuM. Dhora DhAMkhara (vagere dhana) ema che. Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIrasvAmIne aMtima upadeza have, devedra pitAnuM brAhmaNarUpa tajI dIdhuM ane pitAnuM mULa rUpa dhAraNa karI tathA rAjAne namana karIne, te nIcenAM madhura vacanothI tenI stuti karavA lAge ! [55 "he rAjA, tane dhanya che ! te krodhane jItyo che, mAnano uparAbhava karyo che, mAyAne dUra karI che, ane lebhane vaza karyo che. tArI saraLatAne dhanya che ! tArI mRdutAne dhanya che ! tArI uttama zAMtine dhanya che ! ane tArI uttama muktine dhanya che ! he mahAnubhAva! A lekamAM to tuM uttama che ja; paraMtu marIne paNa tuM uttama thavAno che ! kAraNa ke, sarva prakAranI malinatAthI rahita evo tuM jarUra siddhine pAmIza; ke je badhA lokomAM sarvottama pada che." [56-8] A pramANe uttama zraddhAthI te rAjAnI stuti karato deveMdra tenI pradakSiNA karato karato tene pharI pharI namaskAra karavA lAgyo. tyAra bAda te munivaranA cakra ane aMkuzanAM lakSaNavALA caraNene namIne, kaMpatAM kuMDaLa ane mukuTavALA te Idra AkAzamAM cAlyA gaye. [59-6 0] Ama sAkSAta IdrathI gherAvA chatAM videhAdhipati -nami rAjAe pitAnI jAtane DagavA dIdhI nahi, tathA gRhatyAga karI kaNapaNuM svIkAryuM. buddhimAna, paMDita ane kuzaLa puruSo ema ja kare che; ane bhAgamAMthI nivRtta thAya che. [61-2] Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mirAjAne gRhatyAga TippaNa DhiNa na'. 1. kaliMgadezanA karakaDuM rALa, pAMcAlane hiMmukharALa, videhanA namirAnta ane gAMdhAra dezanA natirAnta : rAnta pratyekabuddhu ' huM sahasaMbuddha C e cAra kahevAya che. pratyekabuddha eTale guru vagerenA upadeza vinA ke tapazcaryAdi pUrvasAdhanA vinA jemane peAtAnA jIvananA koI tIvra prasage acAnaka jJAna thaI ndraya te--svayaM saMbuddha e: karaka'Du rAjAne peAtAnA juvAna, khaLavAta, tathA priya vADAne avasthA thatAM gharaDA ane duLa thaI gayelA breIne vastuonI pariNAmazIlatAnuM jJAna yuM. dvisukharAjAne iMdradhvajanA utsava vakhate rAkhelA ane sAta divasa pRyelA dhvajanA daMDane utsava pUrA thatAM vimUtrAdrimAM ravaDatA dekhI, vaibhavanI AnetyatAnuM jJAna thayuM. mirAjAne dAhanA rAga thayeA hAvAthI tenI badhI rANIe sAmaTI caMdana dhasavA eDI. temanAM kaMkaNAne eTalA meTA avAja thyA ke rAAne te asahya thaI paDAM. eTale rANIoe hAtha upara ekaeka kaMkaNa rAkhIne ja caMdana ghasavA mAMDayuM. Ama ghaNA bhegA hoya tyAM kolAhala joIne, ane eklApaNAmAM zAMtei dekhIne, te rAntane ni:saMgatAnI zAMtinuM jJAna thayuM. nagatirAjA sainya sAthe pharavA nIkaLelA. tyAM eka AMbAne merathI pirapUNa dekhI, mAMgaLika gaNI teNe tenA eka maMjarI tArI lIdhI. tenI pAchaLa AvanArA sainikAe paNa te oI, tenI eka eka maMjarI teADavA mAMDI. pariNAme rAnta pA pharyA tyAre te suMdara jhADa 'huM' ja banI rahyuM hatuM. A uparathI. zrInI ca'caLatAnuM tene jJAna yuM. Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIra svAmIno aMtima upadeza e pramANe jJAna thatAM dareke potAnAM gharabAra tajI zramaNupaNuM svIkAryuM. namirAjAnI vizeSa mAhitI mATe juo mahAvIrasvAmIne saMyamadharma' pA. 99, Tiva 1. - TipaNa na. 2. mohanIya karmonA be prakAra che : darzanamehanIya ane cAritramohanIya. temAM dazanAmIhanIyanA prakAro -nIce pramANe che: jenA udayathI tAnA yathArtha svarUpanI ruci aTake, te mithyAtvamohanIya; (2) jenA udayathI yathArthapaNAnI ruci ke arUci na thatAM DolAyamAna sthiti rahe, te mizramehanIya; (3) jeno udaya yathArthapaNunI rucinuM nimitta thavA chatAM, pathamika ke kSAyika bhAvanAvALI tattvarucine pratibaMdha kare, te samyaktvamehanIya. cAritramehanIca eTale krodha, mAna, mAyA ane lobha e cAra kaSAyo (tIvratAno taratamabhAvanI daSTie 16. juo pA. 194, 80 29, TiMga naM. 1) tathA temanA sahacArI ane uddIpaka evA nIcenA 9 nekaSAya : hAsya, rati, ati, zeka, bhaya, jugupsA, bhAvanI vikRti prakaTAvanAra strIveda, pauruSabhAvanI vikRti prakaTAvanAra puruSaveda ane napuMsakabhAvanI vikRti prakaTAvanAra napuMsakaveda. ema cAritramehanIyanA 25 bheda thAya che. keTalAka nekaSAyamAMthI chevaTanA traNe vedano "veda" evA eka bhAgamAM samAveza karI, nokaSAyanA sAta prakAra mAne che. jJAnI, zAstra, sAdhu, dharma, ane deva vagerenI niMdA karavAthI darzana mehanIya karma baMdhAya che; tathA kedhAdine vaza thavuM, mazkarI karavI tathA bIjane becenI ke zeka vagere upajAvavAthI cAritramehanIya baMdhAya che. Ti5NuM na. 3. je je nimitto vaDe karmabaMdhana thAya, temano nirodha karavo te 'saMvara'. gupti, samiti, dharma, anuprekSA, pariSahajaya, cAritra tathA tapa vaDe saMvara thAya che. buddhi ane zraddhApUrvaka mana, vacana ane kAyAne umAthI rokavArUpI traNa guNi che. ane vivekapUrvaka cAlavA, belavA, vagere rUpI. pAMca samitio che. (savistara varNana mATe juo AgaLa pA. 139.) Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9: mirAjAnA gRhatyAga VE kSamA, mAva, Ava, zauca, satya, sayama, tapa, tyAga Acinya ane brahmacaryAM e dRza prakArane dharma che. vastunI anityatA, jIvanI azaraNatA, sa`sAranI du:khapUrNatA, jIvanuM eklApaNu, zarIranI peAtAnAthI anyatA, zarIranI azucitA, ka-baMdhananA mArgo (Asrava), temanA saMvara, karmonA nAza (nirjarA), leAkanuM svarUpa, jJAnanI du`bhatA ane dharmanI dubhatA e mAra bhAvanAnuM? ciMtana te anuprekSA. mArgathI cuta na thavA ane karmAM khapAvavA je je sahana karavuM ghaTe, te pariSaha (tenA 22 prakAra mATe jIe A pustaka pA. 10 i. ); ane Atmika zuddha dazAmAM sthira thavA mATe badhI azuddha pravRttionA tyAga te cAritra. vAsanAne kSINa karavA teItuM AdhyAtmika khaLa keLavavA zarIra, IMdriya ane manane tapAvavAM te tapa. cha AbhyaMtara ane cha bAhya tapeAnI vigata mATe jIo AgaLa pA. 198 i. 1. temanA savistara varNana mATe jIe A mALAnuM * yAgazAstra '* pustaka, pA. 92 i. Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 gautamane upadeza manuSyanuM jIvita, divasa jatAM pILuM thaI kharI jatA. jhADanA pAna jevuM, ane dAbhanI aNu upara laTakI rahelA jhAkaLanA TIpA jevuM kSaNika tathA thoDo kALa rahenAruM che. vaLI te aneka vighothI gherAyeluM che. mATe he gautama ! eka kSaNa paNa pramAda na kara, ane pUrve ekaThAM karelAM karmone khaMkherI nAkha. [1-3] karmanAM phaLa TALavAM bahu muzkela che, ane lAMbe kALe paNa manuSyajanma prANune maLavA aghare che. kAraNake, jIva 1. mULa : kamapatraka. A adhyayananA zarUAtanA lekamAM manuSyajIvanane jhADanA pAna sAthe sarakhAvyuM che, mATe mULamAM tenuM te nAma che. mahAvIrabhagavAne potAnA paTTAzaSya iMdrabhUti gautamane Apelo upadeza A adhyayanamAM saMgrahAya che, evI paraMparA che. gautama viSe vadhu mAhitI mATe juo "bhagavAna mahAvIrane saMyamadharma' pAna 2,240,262. Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10: gautamane upadeza eka vAra pRthvI, pANI, teja ane vAyu-zarIravALA ekendriya jIvAnIyeAnimAM peThe, tA pachI asa dhyeya '2 varSo sudhI temAMthI nIkaLI zakate nathI. te ja pramANe vanaspatizarIramAMthI 'anaMta'2 vaSaeN sudhI nIkaLI zakatA nathI, ane nIkaLIne paNa zubha yenane pAmatA nathI. e iMdriya, traNa iMdriya ane cAra iMdriyavALAM zarIramAMthI 'sabhyeya' ra varSo sudhI nIkaLA zakatA nathI. pAMca iMdriyAvALAM zarIramAMthI sAta ke ATha janma sudhI nIkaLI zakatA nathI ane devagita ke narakatimAMthI Akhe eka bhava pUrA karyAM vinA nIkaLI zakatA nathI.4 mATe he gautama ! eka kSaNa paNa pramAda na kara. pramAdI jIva peAtAnAM zubhAzubha karmo vaDe bhavasa`sAramAM bhaTakyA ja kare che. [4-15] H 1. jainA pRthvI, pANI, teja ane vAyune gu eka (spa) iMdriyavALA jIveA mAne che. temanI vadhu mAhitI mATe jIA AgaLa pA. 263, Ti0 5. 2. juo prakaraNane aMte TippaNa naM. 1, pA. para. 3. juo AgaLa pAna 260. 49 . 4. upara badhe je varSoM-gaNatarI ApI che, te * vadhAremAM vadhAre teTalI che. vaLI e va sakhyA e ceAnionuM AyuSya (bhasthiti) nathI jaNAvatI; paraMtu vadhAremAM vadhAre keTalAM va sudhI te ne te ceAtimAM jIva pharIpharIne ekasAthe janmyA kare enI sakhyA ( kAyasthiti) jaNAve che. devagati ane narakatimAMthI zruta thayA pachI pharI tarata ja e ceAnimAM janma nathI maLate; tethI eka bhavanI ja vAta karI che. vadhu mATe jIe AgaLa pA. 363. phi0 5. Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 mahAvIrasvAmIne aMtima upadeza manuSyatva pAmIne paNa Aryatva pAmavuM vaLI muzkela che; ghaNA loko dazya ane svecchajAtimAM utpanna thAya che. AryapaNuM pAmIne paNa pAMce Indriye pUrepUrI pAmavI muzkela che; ghaNaya leke eka ke bIjI Idriya vinAnA hoya che. pAMce IdriyavALA hAIne paNa uttama dharmanuM zravaNa prApta thavuM muzkela che; ghaNAya loke pAkhaMDI guruone sevyA kare che. uttama dharmanuM zravaNa prApta thavA chatAM temAM zraddhA utpanna thavI durlabha che; ghaNAya ke mithyAtvane sevyAM kare che. uttama dharmamAM zraddhA prApta thavA chatAM zarIrathI tenuM AcaraNa muzkela che; ghaNA loko kAmamAM mUDha rahe che. mATe he gautama! eka kSaNa paNa pramAda na kara. [16-20] tAruM zarIra divase divase jIrNa thatuM jAya che; tArA keza dhoLA thatA jAya che ane kAna, AMkha, nAka, jIbha ane tvacA vagere tArI IkiyAnuM temaja bIjAM paNa sarva prakAranuM baLa ghaTatuM jAya che, ane tane becenI, gaDagUmaDa tathA vipUcikA vagere rogo thavA lAgyA che. Ama tAruM zarIra kSINa tathA naSTa thatuM jAya che, mATe he gautama ! eka kSaNa paNa pramAda na kara.[21-7] 1. TIkAkAranA jaNAvyA pramANe dezanI sImAo upara rahenAra core te dazya; ane jemanuM boleluM AthI samajAtuM nathI tevA zaka, cavana vagere te sveccha. "te baMne vargomAM dhamadhamaM, gamyAgamya ane bhakSyAbhaDhyanuM jJAna hotuM nathI ane teo naryA pazu jevA hoya che. Arya-anAyanI jena kalpanA mATe juo A mALAnuM "dharmakathAo" pustaka, pA. 205-7. 2. juo pA. 17 nAM. 1. 3. mULa: arati. Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10: gautamane upadeza 51 kamaLa jema zarada RtunA niLa jaLane paNa spa karatuM nathI, tema tuM peAtAnI badhI Asaktie dUra kara, ane sarva prakAranAM snehabadhanethI rahita thA. vipula dhanabhaDAra, strI ane mitramAMdhavAne te tyAga karyAM che. have pharI temanI kAmanA karI, vamana karelI vastune rakhe khAvA jatA ! [8-30] A samaye kAI jina najare paDate nathI; paraMtu temaNe upadezele ane ghaNAee svIkArele mA te che ja.1 mATe he gautama ! eka kSaNa paNa pramAda na kara. kAMTAvALA viSama mAga cheADIne, tuM temaNe batAvelA sAdh dhArI mAne anusara. namaLe| bhAravAhaka viSama mArge caDIne pachI jema pastAya, tema na kara. [31-3] meTa! samudrane te! tuM tarI gayeA che. have kinAre AvIne kema aTake che ? sAme pAra jaladI nIkaLI javA dvarA kara. agAu thaI gayelA siddhapuruSAnI zreNIne 2 anusarIne tuM kSema ane kalyANayukta uttama sileAkane prApta karI zakIza. mATe he gautama ! eka kSaNa paNa pramAda na kara. [34-5] munie saMbuddha ane zAMta thaIne gAma ke nagaramAM saMyamadhane anusaratA anusaratA vicaravuM, tathA lokAne zAMtimAnA upadeza karaveza. [36] 1. A zabdo mahAvIranA mAMmAM pAmavA jevuM che. 9-41 nI peThe (tru A paNa lekhakanI ja bhUla hovAne vadhu sabhava che. 2. mULa : avAvaALI ! mukAyA che, te navAI pA. 42, noMdha 2) Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIrasvAmIne atima upadeza ayukta A pramANe mudde sArI rIte kahelAM tathA padeAvALAM A vacane sAMbhaLIne bhagavAna gautama rAga ane dveSane iMdI, siddhagatine pAmyA, ema huM kahuM chuM. [37] para TippaNA TippaNu na 1. ' sa'dhyeya', asabhyeya ', ane 'anaMta' e saMkhyAvAsI jaina pAribhASika zabdone vigatavAra a ahIM samAvavA muzkela che. kalpanAne tammara Ave tevA meTA khADAnI kalpanAo, ane temane sarasavathI bharI bharIne, kalpanA bhUti thaI jAya teTalI vAra ThAlavyA karavAnI gaNatarIe gaNavAnI dhIraja ane purasada jaine sivAya bIna koIe batAvI hAya ema lAgatuM nathI, jemane e badhI gaNatarIe vigatavAra navI heAya, temaNe 'kaAEgraMtha' (paM. sukhalAlajI kRta hiMdI anuvAda, bhA. 4, pA. 210 i0)mAM jovuM. evI akalpya sakhyA e tA mAtra meTAmAM meTI 'sayeya 'gaNatarI che. bethI mAMDIne tyAM sudhInI badhI rakame sabhyeya ' che. tenI AgaLa keTaluMca cAleA tyAre asaMkhyeya' thAya; ane tethI paNa AgaLa * anaMta ' Ave. ana tanI anaMtatAne bIka lAge teTalI karI mUkavAmAM jainazAstrakAro jarUra saphaLa nIvaDayA che. AMkaDAnI sakhyA vaTAvIne upamAo upara cAlI jatI te gaNatarInA namUnA mATe juo AgaLa pA. 243, Ti0 4. 1. bhagavAna mahAvIra mATe mULamAM ja A zabda vAparelA che. 4 * Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAce zAstrajJa jeNe zAstrane marma jANyo nathI, je ahaMkArI che, je lubdha che, je prakriyanigrahI nathI, tathA je niraMtara game tema lapalapa karyA kare che, te (ghaNuM bhaNyo hoya toya) vinIta na kahevAya ke zAstrajJa paNa na kahevAya. [2] nIcenAM pAMca kAraNathI sAcuM zikSaNa prApta thatuM nathI ? mAna, krodha, pramAda, raMga ane ALasa. [3] * nIcenAM pAMca kAraNathI mANasa suzikSita kahevAya che te hasanasIla nathI hota; satata IdriyanigrahI hoya che te bIjAnuM marma bhedAI jAya tevuM belato nathI; te suzIla heya che; te durAcArI nathI hoto; te rasalaMpaTa nathI heta; te satyamAM rata hoya che; tathA krodhI nathI hoto. [45] nIcenA 14 devALa muni avinIta kahevAya che 1. vinIta eTale suzikSita - saMskArI. ahIM sAmAnya sabhyatA - namratAno artha nathI. Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 mahAvIrasvAmIne aMtima upadeza ane te nirvANa pAmI zakato nathI : te vAraMvAra gusse thaI jAya che; teno krodha jhaTa zamato nathI; keAI tenI sAthe mitratAthI bolavA jAya, paNa te tene tiraskAra kare che; zAstra bhaNIne te abhimAna kare che; bIjAnA doSenAM te khetaraNAM kare che; mitro upara paNa te gusse thaI jAya che; pitAnA priya mitranuM paNa pITha pAchaLa bhUMDuM bole che; koI paNa bAbatamAM jhaTa sogaMda khAya che; mitrane paNa droha kare che; ahaMkArI hoya che; lubdha hoya che; IyinigrahI nathI hota; ekalapeTe hoya cheane badhAne aprItikara hoya che. [9] nIcenAM paMdara kAraNathI buddhimAna mANasa suvinIta kahevAya che. te anuddata hoya che; cAMpaloDa nathI hota; kapaTI nathI hoto; kutUhalI nathI hoto; kAIno tiraskAra nathI karato; teno krodha jhaTa UtarI jAya che; mitratAthI vartanAra pratye te sadbhAva rAkhe che; zAstra bhaNIne te abhimAna nathI karato; te ahaMkArI nathI hota; kAIne denAM te khotaraNa nathI karato, mitro upara te gusse nathI thato; apriya mitranuM paNa pITha pAchaLa bhaluM ja bole che, TaTaphisAda 1. mULaH pratijJAvAdI. "prakIrNa vAdI" e pATha laI game tema lavAro karyA karanAra e artha paNa levAya. 2. mULa : asaMvibhAgI. 3. mULa : nIcavata. * 4. mULa : acapala. pa. mULaH kalaha (vAcika jhaghaDe) ane Damara (eTale ke mArAmArI ). Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11H sA zAstrajJa nathI karato; jAtavAnI hoya che; tathA ekAgra hAtha che. [10-3] - je ziSya haMmezAM sadgurunI sobatamAM rahe che, egya pravRttivALo hoya che, tapasvI hoya che, tathA priyakara ane priyavAdI hoya che, te zAstrajJAnane adhikArI che. [14] jema zaMkhamAM raheluM dUdha bevaDuM ujajavaLa dekhAya che, tema sAcA zAstrajJa bhikSunAM dharma, kIrti ane zAstrajJAna paNa bamaNuM zobhe che. sAce zAstrajJa bhikSu kabAja dezanA jAtavAna tathA kazAthI na bhaDakanAra ane vegamAM badhAthI zreSTha gheDA jevo (zreSTha) hoya che; uttama azva upara savAra thayelA tathA jenI baMne bAju bAra prakAranAM vAjitrAno sAmaTo gheSa thaI rahyo che, evA zuravIra je daDha parAkramI hoya che, hAthiNIothI vIMTaLAyelA ane sATha 1. mULa: "jAtavAna baLadanI peThe UMcakelo bhAra vahana kare che." 2. mULa: pratisalIna. 3. mULa: coLavAnA mana, vANI ane kAyAnI pravRtti te yoga. 4. mULa : 3padhAravAnA zAstra bhaNatI vakhate karavuM paDatuM viziSTa tapa te upadhAna. 5. kAbUla deza. 6. mULa: kaMthaka. "kaI paNa avAjathI ke zastraprahArathI na bhaDakanAra zreSTha jAtino ghoDo."- TIkA. buddhanA ghoDAnuM nAma kathaka hatuM. "Ai" vizeSaNa mATe juo A mALAnuM "dharmakathAo" pustaka, pA. 247. 7. mULa: naMdighoSa. Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 51 mahAvIrasvAmIne aMtima upadeza varSanI umaranA gajarAja jevo baLavAna tathA durdharSa hoya che; tIrNa zIMgaDAMvALA, majabUta khUdhavALA tathA gAyonA dhaNanA svAmI vRSabhanI peThe te (zAstrajJasamUhamAM) virAje che; tIkSNa dADhavALA, utkaTa, dudharSa tathA sarva jAnavaramAM zreSTha siMha jevo te (zreSTha) hoya che; zaMkha, cakra ane gadAdhArI parAkramI vIra vAsudevanI peThe tenuM baLa paNa akhalita hoya che; cAra senAevALA ane cauda ratno vALA cakravatanI peThe te mahA trAddhizALI hoya che; hajAra netravALA, vAyudha, devonA adhipati tathA pura rAkSasanA saMhAraka zakra jevo te (zatrune abhibhava karanAre) hoya 1. mULa : SaSThIhAyana. kauTilya (136-15) to ra4 varSanA hAthIne uttama kahela che. bauddha graMthomAM tathA mahAbhAratamAM paNa 60 varSanA hAthIne mATe SaSThIhAyana zabda vaparAyelo maLe che. 2. pAMDavo, kRSNa, balarAma, draupadI vagerevALuM jaina mahAbhArata paNa che. te mATe juo A mALAnuM "dharmakathAo" pustaka, adhya0 16. 3. hAthI, ghoDA, ratha ane manuSyanI. 4. senApati, gRhapati, purohita, hAthI, ghoDo, sutAra, strI, cakra, chatra, cama (heDInA kAmamAM Ave tevuM cAmaDu), maNi, kAkinI (guphAmAM prakAza karanAra ratna), taravAra ane daMDa e cauda ratno cakravartI ne hoya che. bauddha paraMparAmAM sAmAnya rIte, cakra, gaja, turaga, maNi, strI, gRhapati ane senApatie sAta ja che. 5. TIkAkAra jaNAve che ke, idrane pAMcase maMtrI che; temanI 1000 AMkhe tenA ja kAmamAM AvatI hovAthI te hajAra AMkhevALe kahevAya che. kauTilya (29-10) jaNAve che ke, idrane 1000 traSio maMtrIrUpe che; tethI te tenI hajAra AMkhe kahevAya. Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11H sAce zAstrajJa. che; aMdhakArano nAza karanArA UgatA sUryanI peThe te taijathI jvalaMta hoya che; nakSatrathI vIMTaLAyelA, tArAonA pati, pUnamanA caMdra jevo te paripUrNa hoya che tathA sahiyArI milakata rAkhanArA sAmAjikone surakSita tathA vividha dhAnyathI paripUrNa kAThAra jevo te surakSita tathA vividha guNathI bharelo hoya che. jaMbuddI5 nA adhipati devanA sthAnaka tathA badhAM vRkSamAM zreSTha evA sudarzana nAmanA jaMbuvRkSa jevo; haMmezAM pANIvALI, sAgarane maLanArI, nIlaparvatamAMthI nIkaLatI tathA badhI nadIomAM zreSTha evI sItA nAmanI nadI je; tathA vividha auSadhiothI dedIpyamAna, mahAna tathA badhA parvatamAM zreSTha maMdaragiri jevo te (sarvamAM zreSTha) hoya che, temaja akhUTa pANIvALA tathA vividha ranothI paripUrNa evA svayaMbhUramaNa samudra jevo (guNathI akhUTa tathA paripUrNa ) hoya che. samudra jevA gaMbhIra, manathI paNa jItavAne azakya, nIDara, duudharSa, vipula zAstrajJAnathI paripUrNa tathA sva-paranuM 1. mULa : pUrNa mAsI. mahine je divase pUro thAya te divasa. ApaNe tyAM amAvAsyAe mahino pUro thayele gaNAya che. 2 juo prakaraNane aMte TippaNu naM. 1, pA. 58. 3. mULamAM "anAdvia deva" evuM che. TIkAkAra jaNAve che ke, "anAdata" e devanuM nAma che. 4. juo TippaNa naM. 1, pA. 58. 5 juo TippaNa naM. 1. svayaMbhU -viSNu jemAM sUve che te samudra ? Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIrasvAmIne aMtima upadeza durgatimAMthI rakSaNa karanAra evA te zAstrajJa puruSo karmono kSaya karI uttama gatine gAmyA che. [15-31] tethI, mekSane icchatA bhikSue zAstrajJAnano Azare levo, jethI te potAnI ane bIjAnI mukti sAdhI zake, ema huM kahuM chuM. [32] TippaNe Ti paNa na. 1. jeno samagra lonA adha, madhyama ane Urdhva evA traNa bhAga kalyuM che. temAM alakamAM narakabhUmio AvelI che, urvilokamAM devabhUmi che ane madhyamalokamAM jabudvIpa vagere manuSyabhUmi che madhyamalokamAM asaMkhya dvIpa ane samudra AvelA che. te dvIpo ane samudra, ghaMTI ane tenA thALAnI mAphaka, ekanI pAchaLa geLa pharato bIje e rIte beThavAyelA che. temAM jabudvIpa sauthI madhyamAM che, ane svayaMbhUramaNa dvIpa tathA samudra sauthI chellA che. jabudvIpamAM bharata vagere sAta kSetro che, ane te darekane ekabIjAthI judA pADatA temanI vacamAM himavAna, mahAhimAvAna, niSadha, nIla, rUkamI ane zikharI e cha parvato che. jabudvIpanI AjubAju lavaNasamudra vIMTaLAyelo che. temAM AvelA dvIpa AMtaradvIpa kahevAya che. te samudranI AjubAju dhAtakIkhaMDa dvIpa che. tenI AjubAju kAledadhi che, ane tenI AjubAju puSkaravaradvIpa che, tathA tenI AjubAju puSkarodadhi che. ema svayaMbhUramaNa sudhI samajavuM. lavaNasamudra sivAya bIjA samudramAM AMtaradvIpe nathI. dareka samudra dareka dvIpathI bamaNuM vistArane che. jabudvIpano vistAra lAkha jana jeTalo che. jaMbudvIpa (AMtaradvIpo sAthe), dhAtakIkhaMDa ane ardhA puSkaradvIpa, ema aDhI dvIpamAM mANasano saMbhava che, tethI te manuSyaloka kahevAya che. Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 hirakeza khala1 harikeza khalanI kathA mRtagaMgAnA tIra upara harikeza (cAMDAla) lokonA adhipati alakADhe rahetA hatA. tene gaurI ane gAMdhArI ema be strIo hatI. gaurInA putra bala kadarUpA, kajiyAkhAra tathA badhAne aprItikara hateA. eka vakhata badhAM cAMDALa kuTumbe gAmabahAra urjANI karavA gayAM hatAM. tyAM paNa te cheAkarAe jhaghaDAmA karavA mAMDyA tethI gharaDerAe tene ujANI pUrI thAya tyAM sudhI na AvavAnuM kahI dUra hAMkI kADho. te dUra UbheA UbhA badhuM tevA lAgyA. te vakhate tyAM eka sApa nIkaLyA. te jherI hAvAthI badhAe tene mArI nAkhyA. gheADI vAra pachI tyAM eka bIjo sApa nIkaLyA. paraMtu te jherI na hAvAthI tene leAkAe javA dIdhA. A taiI dUra UbhelA khalane vicAra AnyA ke, peAtAnA deSathI ja mANasa parAbhava pAme che; pele sApa jherI hatA, te tene leAkAe mArI nAkhyA; ane banne jherI 1. hirakeza eTale cAMDAla,-TIkA. A AkhuM adhyayana zvetaka 47 sAthe sarakhAvavA jevuM che. Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 60 mahAvIrasvAmIne aMtima upadeza na hato, to tene nirAMte javA dIdho. Avo vicAra AvatAM tathA pUrva saMskAro jAgRta thavAthI teNe muni pAse dharma sAMbhaLI dIkSA lIdhI ane potAnA dezo dUra karavA utkaTa tapa karavA mAMDayuM. eka vakhata te pharato pharato vArANasI nagarI pAse tiMduvanamAM AvI pahoMcyo, ane eka hiMduvRkSa nIce yakSanA sthAnake teNe utAre ko. te yakSa tenA tapathI prasanna thaI, tenI tahenAtamAM rahevA lAgyA. eka vakhata vArANasInA rAjA kauzalikanI putrI bhadrA te cakSanI pratimAnuM pUjana karavA AvI. pUjA karatI vakhate tyAM beThelA gaMdA ane kadarUpA harikeza balane joIne tene sUga AvI. AthI ciDAI pele cakSa tenA zarIramAM bharAyo eTale te kuMvarI gAMDA jevI thaI gaI. rAjAe aneka upacAra karyA chatAM te sAjI na thaI. chevaTe yakSa te kuMvarIne mee ja bAlyA ke, mArA sthAnamAM beThelA muni pratye A kuMvarIe sUga batAvI che, mATe have je te kuMvarIne te gaMdA munine paraNAvavAmAM Ave, te ja huM tenA zarIramAMthI nIkaLuM. rAjAe nirupAya thaI, tema karavAnuM kabUla karyuM eTale kuMvarI sAjI thaI gaI. pachI rAjAe tene zaNagArI, pilA muni pAse mokalI dIdhI. paraMtu munie teno svIkAra na karyo. have, rAjAe to vacanathI pitAnI putrIne te munine ja ApI dIdhI hovAthI, bIjuM kaI tenI sAthe lagna kare tema rahyuM nahi. chevaTe, rAjAnA purohita sukhadeve tenI sAthe lagna karavAnuM kabUla karyuM. cAMDALakuLamAM utpanna thayele, paraMtu uttama guNavALA harikeza bala nAmane eka jitendriya bhikSu hato. te bhikSu haravApharavAmAM, bhikSA mAgavAmAM, bolavAmAM, maLamUtra tyAgavAmAM (tathA vastuonI le-mUka karavAmAM jIvajaMtune nAza na thAya tenI) kALajIvALo hata; saMyamI hato; susamAhita hato; jitendriya hatA; tathA mana, vANI ane Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12H harikeza ala kAyAnuM azubha pravRttiomAMthI rakSaNa karato vicarato hato. eka vakhata bhikSArthe pharato pharato te, brAhmaNo sAthe rAjapurohita jyAM yajJa karato hato, tyAM yajJamaMDapa AgaLa AvI pahoMcyA. [1-3] tapathI sukAI gayelA ane jIrNa, malina tathA nakAmA jevAM vastrapAtra vagere upakaraNavALA te gaMdA munine Avato. dekhI, pelA asabhya brAhmaNe tene upahAsa karavA lAgyA. pitAnI ucca brAhmaNa jAtinA madathI garviSTha banelA, hiMsaka, ajiteMdriya, abrahmacArI ane mUDha evA te brAhmaNe tene kahevA lAgyA : " Avo bihAmaNo, kALo, vikarALa, buci,1 cIMtharehAla, melabhUta, apazukaniyo tathA ukaraDethI vINuM ANelAM kapaDAM gaLe vIMTele tuM koNa ahIM AvyA che ? ahIM zA mATe Ubho rahyo che? ahIMthI vegaLo thA !" [4-7] tyAre vArANasI nagarInI bahAra je hiMduka vRkSa nIce te munie utAre karyo hato, te vRkSanivAsI yaze, te mahAmuni upara anukaMpAthI, pitAnuM zarIra adamya rAkhI, te muni ja bolatA hoya te pramANe A javAba Ape : "gharabArano tyAga karanAre huM zramaNa chuM, saMyamI chuM, tathA brahmacArI chuM. huM mAruM anna jAte rAMdhato nathI, paraMtu 1. mULaH "phekTanAsa." maghe cUtronA ja nANAM ! 2. A cakSanI umeraNa vArtAnA svAbhAvika pravAhamAM bhaMga. pADe che; ane je saheje banavuM joIe tene, yakSanI mArapITanuM. pariNAma TharAvI, vArtAnA mULa prayajanane ja mArI nAkhe che. Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 mahAvIrasvAmIne aMtima upadeza yAcakavRttithI jIvuM chuM. tethI bIjAe potAne mATe taiyAra karelA annamAMthI vadhyuMghaTayuM mAgavA bhikSAkALe Avyo chuM. tame leke ahI yAcaka vagerene ghaNuMya anna vahecI rahyA che, tathA jAte paNa puSkaLa annapAna khAo pIo che. mATe, mane tapasvI jANa, je kAMI vadhyuMghaTayuM hoya te Ape. [8-10] purohita : ahIMyAM brAhmaNe mATe ja bhojana taiyAra kareluM che, ane brAhmaNa sivAya te bIjA koIne ApavAnuM nathI. mATe ahIMthI cAlyo jA. [11] harikeza bala: kheDUto (ativRSTi thAya ke alpavRSTi thAya to paNa pAkanI) AzAe jema UMcI nIcI ema baMne prakAranI jamInamAM bIja vAve che, tema tame mane paNa dAna Ape; mArA jevuM halakuM pAtra paNa tamane kAIka puNyaprApti karAvaze. [12] brAhmaNo : jagatabharamAM jANItuM che ke jAti ane vidyAthI yukta ame brAhmaNe ja dAna mATe ucita kSetro chIe. temAM vAvelAM bIja puNyarUpe (acUka)UgI nIkaLe che. [13] harikeza bala: krodha, mAna, hiMsA, jUTha, cerI ane aparigrahathI yukta evA brAhmaNone jAti tathA vidyAthI - hIna ja gaNavA joIe. temane dAna mATe uttama pAtro kahI zakAya nahi. vidyAnI bAbatamAM paNa tame mAtra vANuno bhAra UMcake che; kAraNake veda bhaNune paNa tenuM 1. eTale ke pelo yakSa ja samajavo. Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12: harikeza khala 3 tAtpa jANatA nathI. kharI rIte te UMca nIcane dhera samAnatAthI vicaratA munie ja dAnanAM uttama kSetra che. [14-5] : sAMbhaLa, mAruM paNa huM nitra thaDA ! te purahita mArI samakSa nuM vedavat adhyApakeAnI Ama niMdA karavAnI hiMmata kare che! A badhuM annapAna bhale vaNasI jAya; tane temAMthI eka kaNa paNa huM ApavAneA nathI. [16] hikeza ala : satpravRttie vaDe susamAdhiyukta; mana, vANI ane kAyAnuM asatpravRttimAMthI rakSaNa karanArA; tathA jitendriya evA mane jo bhikSA nahi ApeA, te tame tamArA A yajJamAMthI zuM lAbhavAnA che! ? [17] purahita : are ! 'ahIM ATalAmAM kAI che ke nAhu? Ane daDA vaDe ke ppA vaDe mArIne, gaLacuM pakaDI bahAra kADhI mUkeA. [18] e pramANe adhyApakanAM vacana sAMbhaLIne tyAM keTalAya juvAniyAe daDA, seATI ane cAbakhA laI te doDI AvyA tathA te RSine mAravA lAgyA. te vakhate kaulika rAjAnI bhadrA nAmanI suMdara putrI te sAdhune Ama mAravAmAM AvatA joI, gusse thayelA te juvAniyAone vAravA lAgI : 66 yakSanA dabANathI mArA pitA kauzalika rAjAe jAte mane je munine ApI dIdhI hatI, paraMtu jemaNe tA manathI paNa mArI kAmanA karI niha ane mAre asvIkAra karyAM, te ja A ugra tapasvI, jiteMdriya, tathA brahmacArI suni che. e dhAra vratI, dhAra parAkramI ane mahAzaktimAna Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 mahAvIrasvAmIne aMtima upadeza muninI tame avajJA na karo. nahi to pitAnA tejathI, te tamane bALI mUkaze." [20-] purohita patnI bhadrAnAM A vacana sAMbhaLatAM ja yakSa temaja tenA anucaree aMtarikSamAM rahI te juvAniyAone mAravA mAMDyA. ghavAyelAM zarIravALA tathA lohI ekatA te lokone joI, bhadrAe temane pharIthI kahyuM : AvA jherI nAga jevA ugra tapasvI bhikSune bhikSAkALe tame mAravA gayA, e pataMgiyAM agni tarapha doDe tenA jevuM thayuM che. have je tamane jAnamAlanI paravA hoya, te bhegA maLI, mAthuM nIcuM karI, temane zaraNe jAo. AvA mahAtmAo to gusse thatAM AkhA jagatane bhasmIbhUta karI nAkhe !" [24-8] pele purahita paNa te juvAniyAonI mAThI dazA joI potAnI strI sAthe te munine zAMta karato kahevA lAge : - "he bhadanta! ame karelI ApanI avajJA ane niMdAnI kSamA Ape ! A mUDha ane ajANa bALakoe ApanI je avajJA karI che, tenI paNa kSamA Apo ! RSio mahAkRpALu hoya che; teo Ama krodha na kare!" [29-31 harikeza bala: pUrve, hamaNAM ke bhaviSyamAM kadI mArA manamAM krodha thayo nathI, che nahi ke thaze nahi. paraMtu mArI tahenAtamAM rahenArA yakSanuM A kAma che. [32] 1. juo 61mA pAna uparanI noMdha 2. Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12H harikeza bala 15 purohita : dharma ane arthane jANanArA mahAprAjJa munio kadI gusso karatA nathI te sAcI vAta che. ame badhA loko ekaThA maLI ApanA caraNanuM zaraNa laIe chIe. he mahAbhAga ! ame ApanuM pUjana karIe chIe. Apa amArA sarvathA pUjya che. amArA A vividha vyaMjano yukta bhAtano tathA bIjA paNa vividha prakAranA annano, amArA upara kRpA karI, svIkAra kare. [2-4] te mahAtmAe, pachI, 'vAru' kahIne te annapAnano svIkAra karyo ane eka mahinAnA upavAsanuM pAraNuM karyuM. te vakhate devoe tyAM sugaMdhI jaLa, puSpa tathA dravyanI vRSTi karI; ane duMdubhI vagADIne, "ahI dAna" kahI te dAnanI prazaMsA karI. te joIne cakita thayelA brAhmaNoe kahyuM : aho ! tapanuM mAhAbhya Ama pratyakSa dekhAya che. paraMtu jAtinuM mAhAtmya kAMI ja dekhAtuM nathI. mAhAsyayukta divya RddhivALA A cAMDAlaputra harikeza sAdhune juo !" [35-7] | munie temanI mithyAdaSTi dUra thayelI joIne temane kahyuM : "he yajJayAga karanArA brAhmaNa ! tame pANI vaDe bAhya zuddhi zA mATe zodho cho ? bAhya zuddhine zodhavI, tene 1. khAtAM svAda Ape te mATenAM zAka ityAdi. ' 2. A ullekha uparathI ema lAge che ke "harikeza eTale ja cAMDAla e artha na laI zakAya. je ke TIkAkAre e ja artha lIdho che. 3. eTale ke mithyAtva. juo pA. 17, na. 1. Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIrasvAmIne aMtima upadeza kuzala puruSe DahApaNu gaNatA nathI. darbha, yajJastaMbha (yUpa), tRNa, kASTa ane agnino upayoga karIne, tathA savArasAMja pANImAM nAhI nAhIne tame mUrkhatAthI prANenI hiMsA kare che, tathA pApane ja vadhAre che." [38-9] brAhmaNo H he bhikSupachI kevI rIte yajJa karIe to pApakarmo dUra thAya ? he muni! kuzala puruSo kayA yajJane zreSTha yajJa kahe che? [40] harikeza balaH jiteMdriya puruSa to che jIvakAryonI hiMsA, jUTha, cerI, parigraha, strI, mAna ane mAyAnA tyAgarUpI yajJa kare che. pAMca mahAvratothI barAbara surakSita thaI, A jIvananI AkAMkSAno tyAga karI, tathA zarIranI mamatA ane TApaTIpane tyAga karI, teo zreSTha evo mahAyajJa kare che. [41-2] brAhmaNeH te yajJano agni kayo? tenuM agnisthAna kyuM? tenAM sucA (kaDachI), chANAM, lAkaDAM vagere sAdhana kayAM ? tathA he bhikSu! te agnimAM tame kayo hema kare che? [43] harikeza balaH tapa e agni che; jIva e agnisthAna che; mana, vANuM ane kAyAnA yoge (pravRttio) te sucAo nA cArI, hima puraja te 1. pRthvI, pANI, teja, vAyu, vanaspati ane jagama prANIoe che. kAya eTale varga. 2. mULaH "pAMca saMvara.", 3. mULaH "karISAMga , agni saLagAvavAnuM sAdhana. 4. temanA vaDe zubha pravRttirUpI ghI homavAthI tarUpI agni prajvalita thAya che. Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12H harikeza bala che; zarIra e agni saLagAvavAnuM sAdhana che; tathA karma e lAkaDAM che. e pramANe, RSioe vakhANele saMyama, roga ane zAMtirUpI homa huM karuM chuM. [44] . brAhmaNo H tamAruM jaLAzaya kayuM ? tamAruM zAMtitIrthaka kayuM? kayAM nAhIne tame pApa dhuo cho? he yakSapUjita sAdhu, ame te tamArI pAsethI jANavA IcchIe chIe. [45] harikeza balaH dharma e mAruM jaLAzaya che; brahmacarya e mAruM zAMtitIrtha che. te nirmaLa che ane temAM nAhavAthI jarA paNa mela raheto nathI. temAM nAhIne nirmaLa, vizuddha tathA zAMta banI huM doSano tyAga karuM chuM. e snAna kuzaLa puruSoe zeAdheluM che, ane e mahAsnAnane ja draSioe vakhANeluM che. temAM snAna karI, vimaLa ane vizuddha thayelA maharSie uttama sthAnane pAmyA che, ema huM kahuM chuM. [46-7] 1. chANAMthI jema agni saLagAvAya che, tema zarIra vaDe tapa rUpI agni saLagAvAya che. 2. mULa : draha. 3. nAhavAne vAre te tIrtha. 4. mULa : "temAM nAhavAthI AtmAnI leNyA zuddha thAya che." lehyA mATe juo AgaLa pAna 238, Ti- 1 tathA Tiva 2. Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 be harijana bhAIo citra ane saMbhUtanI kathA kAzInagaramAM saMgIta tathA nRtyakaLAmAM pravINa evA citra ane saMbhUta nAmanA be harijana bhAIo rahetA hatA. teone saMgItanI evI lahe hatI, ke kyAMka saMgIta ke nRtya thatuM jotAM teo tyAM doDI jatA ane pote saMgIta karatA. loko paNa temanA saMgItathI lubdha thaI, bIjAne cheDI, temanI AsapAsa ja bhegA thaI jatA. paraMtu jyAre jANavAmAM AvatuM ke, teo te harijana che, tyAre AbhaDacheTathI ciDAI, loko temane mArI pITI hAMkI kADhatA. vAraMvAra potAnI halakI jAtine kAraNe ja lokone hAthe evo parAbhava thato sahana na thavAthI," eka prasaMge te baMne bhAIoe kaMTALIne AtmahatyA karavAno nizcaya karyo. paraMtu eka munie temane tema karatAM vAryA ane jaNAvyuM ke, mRtyuthI zarIra dUra thaze, paraMtu je karmothI te zarIra tamane prApta thayuM che, te dUra nahIM thAya. mATe A zarIrathI ja e kame dUra karavAno prayatna kare. Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13: be harijana bhAIe 19 muninA upadezathI zAMta thaI, te baMnee dIkSA laIne kaThora tapazcaryA AdarI. eka vakhata pharatA pharatA te baMne bhAIo "hastinApuramAM AvI pahoMcyA." temanA tapaprabhAvathI AkarSita thayelo te nagarano rAjA sanakumAra cakravatI potAnI strI sunaMdA sAthe temane namaskAra karavA Avyo. namaskAra karatI vakhate strIratna sunaMdAnI eka laTa saMbhUtanA page aDakI. te sparzathI mohita thaI "teNe "niyANuM bAMdhyuM ke, mArA tapanA phaLarUpe AvatA janmamAM huM AvA strIratnavALo cakravartI thAuM. citre tene ghaNe vAryo, paNa teNe potAne saMkalpa jato karyo nahi. mRtyu bAda baMne saudharma devalokamAM "padmagurbha nAmanA vimAnamAM deva tarIke jamyA. tyAMthI AvIne saMbhUta kapilapuramAM cUlaNa rANIne peTe brahmadatta cakravatI tarIke janmyA; ane citra purImatAlamAM eka zeThanA kuTuMbamAM utpanna thayo, tathA dharmanuM zravaNa prApta thatAM pravrajita thayo."ra - vipula sukhezvayaM bhagavatA brahmadattane eka vakhata potAnI sAme thatuM nRtya tathA puSpano daDo joI, pUrva janmamAM padmagurbhamAM joyelI tevI ja vastuo yAda AvI tathA sAthe e paNa yAda AvyuM ke, tyAM huM chellA pAMca janmathI ja sAthe rahenAra mArA bhAI citra sAthe hato. A janmamAM tene zodhI kADhI potAnA vaibhavamAM bhAgI banAvavA mATe utsuka thayelA brahmadatta nIcenI - adhUrI gAthAno ghoSa karAvyo ane te pUrI karanArane potAnI - sAme lAvavAno hukama karyo : dAsA dasaNNe AsI, miyA kAliMjare nge| haMsA mayaMgatIrAe, sovAgA kAsIbhUmie // devA ya devalogaMmi Asi amhe mahiDDhiA 1. mULa : "nidAna." potAnA tapanuM amuka phaLa maLe evo saMkalpa. 2. mULamAM leka 1-2. Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIrasvAmInA atima upadeza artha: dazANuM dezamAM ApaNe dAsa tarIke sAthe janmyA. hatA; pachI kAliMjara pahADamAM mRga tarIke janmyA; pachI maca gatIramAM. hasa thayA; pachI krAzImAM zvapAka (cAMDALa) thayA, tathA tyAMthI devaleAkamAM deva thayA." sanyAsI thayelA citre te gAthAo sAMbhaLI, ane "pUnA snehathI pAtAmAM anurAgavALAra te rAntane maLI, tene viSayabhAgamAMthI cheADAvI, " dha'ne mAge lAvavAnI zubhecchAthI" tenI khUTatI kaDI A pramANe pUrI karI ApIH phaimA no iThThiyA nArUM, annamaALa nA vinA'' a :~~~A ApaNA chaThTho janma che; temAM ApaNe ekabIjAthI chUTA paDacA chIe." 66 A nizAnIthI oLakhAyelA citranA, pachI, kapilapuramAM brahmadatta sAthe meLApa thayA. tyAM baMne paraspara pAte karelAM karmonAM phaLarUpa sukhaduHkhanI vAta karavA lAgyA.'' brahmadatte kahyuM, "pUrvajanmamAM ApaNe baMne ekabInane vazavI, ekabIjAmAM anurakta ane ekabInanuM hita icchanArA bhAIo hatA. tyAra pachInA janmAmAM paNa ApaNe sAthe rahyA hatA; mAtra A chaThThA janmamAM ApaNe TA. paDacA chIe." citre kahyuM, "he rAjana tame niyANAne vaza thaIne karyAM karyAM;, tene pariNAme ApaNe mane jIMdA paDavA.'3 tyAra pachIne savAda nIce anuvAdamAM che. brahmadatta : manuSyanuM dareka zubhAzubha karma phaLa Ape ja che. karelAM karmomAMthI kAI te chUTA thatA nathI. satya. ane zaucathI yukta evAM zubha karmo vaDe huM Aje A. 1. mRtagagA ? 2. mULamAM bleAka 15, 3. mULamAM zloka 37, avataraNacihnamAM mUkelA zabdo ke khInA mULanAM ja che. zarUAtanA A AkhA bhAgamAM. Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13: e harijana bhAI A 1 Rddhi pAmyA bru. huM citra! tAruM paNu temaja che ! 1 [9-10] citraH huM saMbhUta! tuM tArI peAtAnI jAtane puNyakULathI yukta, meTI RddhivALI ane meTA prabhAvavALI jANe che. mAruM paNa tema ja che. he rAjana! mArI pAse paNa ghaNI RRddhi ane kAMti chaeN.2 (paraMtu, ) saMta puruSAe arthathI gaMbhIra ane AchA akSarAvALI gAthAomAM parama gaMbhIra upadeza manuSyAne upadezyA che. te anusAra (jagatanA padArthonuM svarUpa samajI, temanI Asakti cheDI, ) viveka puruSa pratrajyA laI, zIla ane guNathI yukta thaI, ( paramasiddhi prApta karavA ) yatnazIla bane che. huM paNa te kAraNathI ( mArI badhI Rddhi cheDI, ) zramaNa thayA chuM. [11-2] tsu brahmadatta : ucca, ya, madhu, ka ane brahma e mArA pAMca prasiddha mahele che. pAMcAlanA uttameAttama rAcaracIlAthI sajeluM ane dhanabhaMDAreAthI bhareluM A mAruM ghara nuM pAtAnuM mAna. du:khapUrNa pratrajyAne tyAga karI, strIethI vITaLAyele tuM nAca, gIta ane vAditrA sAthe mArSika kAmabhAge bhAgava. huM bhikSu ! pratrajyA mane duHkharUpa lAge che. [17-4] 1. sarakhAve! jAtaka 498-1. . jAtaka 498-3, 3. jUtapha 498-8. 4. bataka 49830. Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ GR mahAvIra svAmIne aMtima upadeza citraH he rAjA ! badhuM gIta vilApa jevuM che; badhuM nATaya viDaMbanArUpa che; badhAM AbharaNa bhArarUpa che; tathA badhA kAmo du:khAvaha che. mUDha lokone ja sukharUpa dekhAtA te duHkhAvaha kAmamAM je sukha nathI maLatuM, te sukha kAmothI virakata ane zIlaguNamAM rata evA tapodhana bhikSune maLe che. he rAjA ! A jIvana kSaNabhaMgura che. te daramyAna je puNyakarmo na karyo, te pachI paralokamAM pastAvuM paDe che. kAraNa, siMha jema haraNane pakaDI jAya che, tema aMta vakhate mRtyu mANasane upADI jAya che. te vakhate teNe bhogavelA bhoge ke tenAM sagAMsaMbaMdhI tenA duHkhamAM bhAga paDAvI zakatAM nathI ke tenI sAthe jatAM nathI. tyAM to teNe karelAM sArA narasAM karmo ja jAya che. ane temanuM phaLa tene ekalAne jAte ja bhegavavuM paDe che. vaLI, he nareMdra ! manuSyamAM cAMDALanI jAti adhama gaNAya che te ApaNe baMnee bhogavelI che. e vakhate ApaNe badhAM manuSyone aprItikara hatA. te vakhate badhA leke ApaNuM jugupsA karatA hatA. atyAre ApaNe sArI sthitimAM chIe, te ApaNe karelAM sArAM karmonuM ja phaLa che. mATe atyAre bhego bhogavavAmAM vakhata gumAvavAnuM choDI, pachInA janma mATe taiyArI kara. kAraNa ke, dAsadAsI, gAyabheMsa, khetara, ghara, dhana ane dhAnya e badhuM choDI, paravaza thaIne, pote karelAM karmo sAthe prANu sArA ke narasA janmamAM jAya che. ciMtAmAM mUkelA tene tuccha zarIrane 1. jAtaka 498-16. Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13: be harijana bhAIe 73 bALI, tenI strI, putra ane sagAMsaMbaMdhIe pachI bIje no Azare zodhe che. he rAjana ! jIvita niraMtara mRtyu tarapha doDI rahyuM che; ane vRddhAvasthA mANasanuM rUpa ane baLa harI rahI che. mATe he paMcAlanA rAjA ! tuM mAruM kahevuM sAMbhaLI, A mahA AraMbhavALAM karmo karavAM cheDI, pravajyA laI bahAra nIkaLI Ave ane saMyamadharmane svIkAra kara !1 [1pa-ra6] brahmadata : he sAdhu ! tuM je kahe che, te huM paNa jANuM chuM. paraMtu A bhege Asakti utpanna karanArA che ane mArA jevAthI he Arya ! te choDI zakAya tema nathI. hastinApuranA meTI RddhivALA rAjAne joIne, he citra ! (pUrvajanmamAM ) meM tenA jevA bhoge prApta karavA mATe niyANuM bAMdhyuM hatuM (te tuM jANe ja che). pUrvajanmanI te Asakti haju mArAmAMthI dUra thaI na hovAthI, huM dharmane jANate chato kAmabhegamAM mUchita rahuM chuM. kAdavamAM kheMcI gayelo hAthI jema kinAre joyA chatAM kAThe AvI zakato nathI, tema mArI paNa dazA che.* [7-30] citra : kALa cAlyo jAya che; komabhegamAM tArI eka pachI eka rAtrI pUrI thAya che; paraMtu mANasanA bhoge nitya nathI. phaLa vinAnA jhADane pakSIo cheDI de che, tema 1. jAtaka 498-20. 2. jAtaka 498-21. 3. mULamAM "te niyANAnuM prAyazcitta na karyuM hovAthI. 4. jAtaka 498-22. Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIrasvAmIne aMtima upadeza vakhata AvatAM bhoge puruSane choDI de che. Ama chatAM, atyAre tuM bhegene cheDavAne azakta hoya, to tuM gRhasthAzramamAM rahIne ja Arya karmo kara, dharmamAM sthita rahe, ane tArI samagra prajA tarapha anukaMpA rAkha. eTalAthI paNa tuM bharIne IcchA pramANe rUpa dhAraNa karI zakanAra deva thaIza. tuM AraMbha ane parigrahamAM khUba khUcelo hovAthI bhegone sarvathA tyAga karavAnuM tene kahevuM e nakAme lavAre karavA jevuM che. te ThIka ! huM jAuM chuM. [31-3] Ama kahI, citra muni potAne mArge cAlatA thayA. paraMtu brahmadara rAjAe to temanuM kAMI ja kahevuM gaNukAyuM nahi ane uttamottama kAmabhego ja bhogavyA karyA. pariNAme te uttattama narakane pAmyuM. paraMtu kAmabhAgethI virakta ane utkaTa cAritra ane tapavALa citra maharSi uttamottama saMyama pALIne uttamottama siddhagatine pAmyo. [34-5] 1. jAtaka 498-24. 2. bauddha graMthomAM "cittasaMbhUtaka jAtaka" (jAtaka-498)mAM A adhyayananA jevo ja prasaMga che A adhyayananA anuvAdamAM nIce noMdhamAM jAtakanA sarakhA lokeno kramAMka batAvyo che, te uparathI jaNAze ke, te baMnemAM sarakhAM sthaLe ghaNAM che. paraMtu baMne rUpAMtara joyA bAda acUka lAge che ke, e baMne keI trIjI mULa asAMpradAyika kathA uparathI potAne anukULa Ave tevA pheraphAra sAthe racavAmAM AvyAM che Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 ISakAra nagaranA deva AgalA janmamAM eka ja vimAnamAM rahenArA keTalAka de tyAMthI cAvIne svargaloka jevA ramya, samRddha ane prasiddha evA purAtana ISakAra nagaramAM potAnAM bAkI rahelAM karmone kAraNe uttama kuLamAM manuSyarUpe jamyA. cAra jaNa, veda jANanAra brAhmaNa kuLamAM purohita, tenI patnI yazA tathA temanA be kumAre rUpe jamyA; ane bIjA be jaNa te . nagaranA rAjArANa tarIke jamyA. rAjAnuM nAma ISakAra hatuM ane rANInuM nAma kamalAvatI hatuM. [1-3] pelA purohitanA be putro dhIre dhIre moTA thaI, pitAnAM kartavyanuM yathAyogya pAlana karatA karatA, pUrvajanmanA saMskArane kAraNe, janma jarA ane mRtyunA bhayano vicAra karI, tathA kAmaguNanuM nirIkSaNa karI, virakta thayA. pachI mokSanI kAMkSAvALA ane zraddhAvALA te baMne pitA pAse AvIne kahevA lAgyA : A gRhasthAzrama bahu Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 mahAvIrasvAmInA aMtima upadeza aMtarAyavALA tathA azAzvata jANI, tathA AyuSyane paNa TUMkuM joI, amane gharamAM AnaMda maLate! nathI. mATe tamArI rajAthI ame saMnyAsI thavA icchIe chIe. [4-7] 66 te sAMbhaLI, temane tapamAMthI rAkavAnI icchAvALA temanA pitAe temane kahyuM : vedivat puruSA kahe che ke putra vinAnAne uttama leAka prApta thatA nathI. mATe vai| bhaNI, brAhmaNone jamADI, eka sAthe kAmabhoge bhAgavI, tathA putrAne gharakArabhAra sAMpIne, he putrA ! tame araNyavAsI uttama muni jo."1 [8-9] tRSNAthI temaja meAhane kAraNe vadhelA zAkAgnithI saMtama cittavALA tathA kAminIkAMcanathI temane leAbhAvavAne prayatna karatA peAtAnA pitAne te kumAree A pramANe vicArapUrNa javAba ApyA : " bhaNelA vede bacAvI zakatA nathI; jamADelA brAhmaNA aMdhArAmAMthI aMdhArAmAM laI jAya che; tema ja strIe ane putrA paNa kAI te bacAvI zakatAM nathI. teA pachI kANu tamAruM A vacana kabUla rAkhe ? kAmabhegA kSaNamAtra sukhavALA ane bahu kALa du:khavALA che; temAM sukhane leza paNa nathI. vaLI satya sukhanI prAptimAM teo aMtarAyarUpa hAI, anarthanI khANurUpa che. kAminI ane kAMcanamAM 1. A prasaMga jevA ja prasaMga jAtaka 509 ane mahAbhArata 12-6521 i0, tathA 9928 40mAM che. A zloka mATe jIe jAtaka 509-4 ane mahAbhArata 12-6527; 9933, 2. jAtaka 509-5, 543-138. 3. mULaH sa'sArathI chUTakA meLavavAmAM, Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kula, 14H ISakAra nagaranA de Asakta rahenAra tathA temane mATe jyAM tyAM bhaTakato puruSa rAtadivasa paritApa pAmyA kare che ane aMte "mAruM" "tAruM karyA karatA tene mRtyu upADI jAya che. [10-15 purahita : je vastuo mATe loko tapa tape che, te badhI vastuo - dhana, ratrIo, kuTuMba ane uttama kAmago. - e badhuM atyAre ja tamane adhIna che. to pachI tame zA mATe tapa karavAnI IcchA rAkho cho ? [16] putra : mRtyu vakhate e dhanasaMpatti, kAmabhego ke priya saMbaMdhIo kAma AvatAM nathI; te vakhate badhuM pAchaLa mUkI ekalA javuM paDe che. te vakhate pote karelAM karmo ja sAthe Ave che. jIvana daramyAna dharma na AcaratA prANI te vakhate pastAya che; mATe ame to e dharma AcaravA mATe guNadhArI zramaNo thaI bhikSAvRtti svIkArIzuM. [17] purahita : araNIo ghasavAthI pahelAM nahi evo agni jema utpanna thAya che, dUdhamAMthI jema ghI utpanna thAya che, ane talamAM jema tela utpanna thAya che, tema che tAta, zarIranAM paramANuo (ekaThAM maLavA)thI pahelAM nahi e AtmA utpanna thAya che ane pAcho nAza pAme che. (maryA bAda kAyama rahenArI AtmA jevI zarIrathI judI evI kazI vastu jayAmAM AvatI nathI. mATe paralokano khyAla karI A lokanAM sukha nakAmAM na javA do!) [18] 1. mULa : "A mAruM che--nathI; "A mAre karavuM che- nathI." juo mahAbhAta 12, 6542. 2. juo AcArAMga 1,2,1,1; sUtrakRtAMga 1,5,2,1810,18. Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIrasvAmIne atima upadeza ajJAna, putra! : AtmA amUta hAvAthI dekhavAmAM AvatA nathI; paraMtu te amUrta hAvAthI ja nitya che. viSaya vagere kAraNAthI tene adha prApta thAya che, ane te baMdha ja saMsAranuM kAraNa kahevAya che. ame atyAra sudhI dharma naheAtA jANyA, tethI ja atyAra sudhI pApakama karyAM karyAM ane meAhathI baMdhAIne saMsAramAM paDI rahyA. paraMtu have tevuM nahi karIe. cAre bAjuthI pIDA ghera.yelA A lekamAM amedha (eve kALa ) che. evI dazAmAM ame dharamAM rahIne AnaMda tema nathI.2 [19-21] pAmelA ane G : ane purAhita kSeAka zAthI pIDAyeaA che ? che gherAyeleA che? tame ameAdha kAne kaheA che ? he putra!! jANavA mAgu chuM. [2] ra putrA : mRtyuthI leAka che. je je rAtrIe jAya te rAtrIone ame ameAdha pIDAyele che; ane jarAthI gherAyelA che, te pAchI nathI AvatI; tethI kahIe chIe." adhama karanAranI rAtrIe aphaLa jAya che ane dharma AcaranAranI rAtrIe saphaLa thAya che. [27-5] vicaryAM ja kare meLavI zakIe 1. jAtaka 509-10. 2. mahAbhArata 12,658, 3. mahA. 12,652 4. mahA0 12,6530. purAhita : hamaNAM ApaNe thAuM! vakhata vadhu saMsAramAM zAthI huM te Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14: ISakAra nagaranA de bhegA rahIe; tyAra bAda ApaNe badhA samyakatvayukta re banI, saMsAra choDI parivrAjaka thaIzuM. [26] putro : jene mRtyu sAthe mitratA hoya, athavA je pitAnuM mRtyu nathI ema avazya jANato hoya, te ja evo vicAra karI zake ke, "A huM AvatI kAle karIza.'3 mATe ame to Aje ja dharmano svIkAra karIzuM, ke jenA svIkArathI "pharI janma levo nathI paDato. ame nahI bhogaveluM evuM paNa kAMI bAkI nathI ke jemAM amAro rAga rahI jAya; ane tevuM kAMIka hoya topaNa, amArI zraddhA amArA te rAgane dUra karavA samartha che. [ 30] Ama kaha, te putre cAlatA thayA. eTale purohite ! pitAnI strIne kahyuM : he vAsiddhi ! putronA gayA pachI gharavAsa karavo gya nathI. mAre paNa have bhikSu thavAno samaya AvI pahoMcyA che. vRkSa jyAM sudhI zAkhAoyukta hoya, tyAM sudhI ja tene vAstavika rIte vRkSa kahI zakAya. zAkhAe kapAI gayA 1. mULa : 3o che eTale ke baMne pakSa.. 2 aMtaHkaraNa zuddha thatAM tathA tAtvika pakSapAtanI bAdhaka rAgadveSanI tIvratA maTI jatAM, AtmAmAM satyane mATe jAgarUkatA AvavI, e samyakatva. tene samyagadarzana paNa kahe che. tenAthI yamAtrane tAvika rUpamAM jANavAnI, heyane choDI devAnI ane upAdeyane grahaNa karavAnI ruci utpana thAya che, ane e rUcinA baLathI dharmatattvamAM niSThA prApta thAya che. 3. jAtaka 5097. Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIrasvAmIne aMtima upadeza pachI te tUThuM ja kahevAya. pAMkha vinAnuM paMkhI, raNamAM lazkara vinAno rAjA, ane jenuM badhuM DUbI gayuM che tevo vahANavaTI jevA lAge, te ja putranA gayA pachI huM thaI gayo chuM. [29-30] strI : rasathI UbharAI jatA, tame ekaThA karelA A kAmaguNo tamAre tyAM bharelA che. ApaNe baMne temane khUba bhogavI laIe. tyArabAda ApaNe mekSamArge vaLIzuM. [31], purohita : he priye ! ApaNe badhA bhoge bhegavI cUkyAM chIe; have ApaNI uMmara pUrI thavA AvI che. huM kAMI uMmara vadhAravA bhogeno tyAga karato nathI; huM to lAbha-alAbha, sukha ane duHkhanA svarUpanuM nirIkSaNa karato munipaNe vicarIza. [32] strI : gharaDo haMsa sAme pUre javA prayatna karIne pAcho taNAI potAne mULa ThekANe Ave che, tema tame atyAre putrazokathI udvigna thaI, pravajyA levA jAo cho. paNa pAchaLathI pravajyAnAM dukhethI kaMTALI gharanAM sagAMvahAlAM yAda karaze. tenA karatAM atyAre ja mArI sAthe bhege bhogava. zramaNapaNuM saheluM nathI. [33] pure hita : jevI rIte phaNadhara pitAnI kAMcaLI utArI nAkhI thaI jaladI bhAgI jAya che, tevI rIte he strI, A yuvAna chokarAoe bhege cheDI dIdhA che. to ekale paDele huM tema nahi karI zakuM? ema kahI, teNe paNa putrenI pAchaLa cAlavA mAMDayuM. 1. jAtaka 509-15. Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14: ISakAra nagaranA deve khare ja) nabaLI jALane toDI nAkhI jema rahita bhasya cAlyuM jAya che, tema uttama zIlavALA ane udAra tapasvI evA dhIra puruSe kAmaguNone choDI daI, saMsAramAMthI nIkaLI jAya che. [34-5]. marI jALane toDIne AkAzamAM vicaratA kaucA ane haMsanI peThe cAlyA pitAnA pati ane putrone joI te strI paNa temanI pAchaLa cAlI nIkaLI. [36] - vipula kuTuMba, uttama dhanasaMpatti tathA bhegone cheDIne dIkarA ane strInI sAthe cAlyA jatA purohitanuM bhAlakI vinAnuM thayeluM dhana AnaMdapUrvaka kabaje karatA rAjAne joI, rANI kamalAvatI tene kahevA lAgI ? * "he rAjA ! bIjAnuM ekaluM dhana khAtAM tane ATalo AnaMda zAno thAya che? AkhA jagatanuM dhana tane maLe to paNa tane tRpti thavAnI che? athavA mRtyuthI te tAruM rakSaNa karI zakavAnuM che? maraNa AvyuM badhuM choDIne ja javAnuM che, te tuM maraNa pachI rakSaNa karanAra dharmane ja ekaTho karavAno prayatna kara. dAvAnaLa saLage che tyAre aMdara hajAre prANIo saLagI maratAM jovA chatAM, AjubAjunAM prANIo potAnA AmodapramodamAM mazagUla rahe che. temanI peThe kAmabhogamAM mUrzita thaIne ApaNe rAgadveSathI baLatA jagatane jANatAM ja nathI. paraMtu paMkhiNIne jema pAMjaruM gamatuM nathI, tema mane have A saMsAra gamatA nathI. bhoga bhogavIne temane tyAga karI, vAyunI peThe apratibaMdhapaNe viharanArA mahApuruSo AkAzamAM chUTathI vicaratA vairagAmI paMkhInI peThe AnaMdapUrvaka Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIrasvAmInA attima upadeza vicare che, tathA temanA jevI huM thavA icchuM chuM. eTale huM tA A badhA saMbaMdhe cheADIne munipaNuM svIkArIza akiMcana, saraLa, nitRSNa tathA parigraha ane AraMbhanA deSa vinAnI thaIza. kAmeAmAM badhAI ne huM, mArA hAthamAM pakaDAI te taraphaDatAM pakSIo jevI thavA icchatI nathI. jema lAlacathI jALamAM adhAI ne kurara1 pakSI pAradhInA hAthamAM taraphaDe che, tevI rIte A sasAra vadhAranAra kAmabhege!mAM baMdhAvAne badale, sApa jema garUDathI bIne cAle, tema huM temanAthI dUra vicarIza. tame paNa, jAtavAna hAthI jema majabUta badhA teADI nAkhI, mukta thaI peAtAne mULa sthAne cAlyeA jAya,2 tema A vipula rAjya tathA dustara kAmabhAge cheADI, viSayarahita, lAlaca vinAnA, Asakti vinAnA, aparigrahI tathA dheAra parAkramI thaI, yathAkhyAta tapa svIkAreA." [350] vara A rIte te badhA deve krame krame viveka prApta karI, dharma parAyaNa tathA janmamRtyunA bhayathI usi manI, vItarAga munine siddhAMta svIkArI, du:khanA aMtane zeAdhI, gheDA ja kALamAM rinirvANa pAmyA. [51-3] 1, mULa : jIjI/ patrInA zlAkamAM tene mATe ja gRdhra-gIdha zabda vAparyo che. vaLI jue pA. 116, neoMdha 5. 2. nUta 40920. 3. a mATe jIe pAna 168 (5). Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 sA bhikSu munipaNuM levAnA AzayathI puruSo pAsethI dharma samajIne AkAMkSA tathA kAmAbhilASa vinAnA keTalAka saraLa puruSo AtmAnA kalyANamAM tatpara thAya che, ane sarva saMbaMdhane tyAga karI, rAgarahita thaI ajJAtabhAve bhikSAcaryA karatA vicare che. te tejasvI, vairAgyavAna tathA vedavita mahApuruSo sarva prakAranI duSpavRttiomAMthI potAnuM rakSaNa karatA, kyAMya mUchita thayA vinA, kALajIthI, ahiMsaka rIte badhe vicare che; ane bhikSujIvanamAM AvI paDatAM TADha-taDake, DAMsa-macchara, vaMdanapUjana, stuti-niMdA ke vadha-baMdhananAM kaSTone potAnAM ja 1, mULamAM "lADha' zabda che. lADhano artha TIkAkAra sadAcArI hevAne lIdhe pradhAna" e kare che. pazcima baMgALanA eka dezanA nAma tarIke paNa AgAmAmAM te zabda Ave che. juo A mALAnuM "AcAradharma" pustaka, pA. 76-7. Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIrasvAmIne aMtima upadeza karmonuM pariNAma mAnI, vyagra ke harSaghelA thayA vinA samabhAve sahana kare che. phATayuM tUTavuM ke lUkhuMpAchuM je maLe. tenAthI potAne nirvAha karatA te tapasvI puruSa jIvitanI darakAra karyA vinA, nirmoha tathA niSkutUhalI banI, brahmacaryavrata pALatA AtmAnI gaSaNamAM lIna rahe che. [1] teo vividha vidyAothI, vaidakathI ke rAjA vagere dhanikonI prazaMsA-pUjAthI AjIvikA meLavavAno vicAra paNa nathI karatA ke aihika lAbhanI IcchAthI pahelAMnA ke navA paricita gRhasthane paricaya nathI vadhAratA. je - temane uttama khAnapAna mAgyA chatAM na Ape, temano teo TheSa paNa nathI karatA ke jeo tevI sArI vastuo Ape temanA upara anukaMpA paNa nathI karatA. koI temane osAmaNa, dhaMsa, kAMjI ke e vAgho nIrasa AhAra Ape. to teo tenI niMdA paNa nathI karatA ke sArI vastuo meLavavA UcAM kuLomAM paNa bhikSA mATe nathI jatA. teone vanajaMgalamAM ekalA vicaratAM devamanuSya ke pazupaMkhInA bihAmaNA avAjo sAMbhaLIne bIka nathI lAgatI; ke lokamAM cAlatA aneka prakAranA vAdothI potAnA siddhAMtamAM zaMkA nathI UpajatI. 1. juo prakaraNane aMte TippaNa naM. 1, pA. 85. - 2. juo prakaraNane aMte TippaNu naM. 2, pA. 86. : 3. mULamAM osAmaNa (AcAmaka-avasrAvaNa), javanI theMsa, vAgharaco AhAra, khATI kAMjI (sauvIra), javanuM pANI ane nIrasa piMDa - eTalAM che. ' Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15? sAce bhikSu Ama, gharabAra, mitra ke baMdhana vinAnA te bhikSuo lUkhuMsakuM tathA eAchuM khAI, jiteMdriya rahI, bIjA prANIone duHkha na thAya te rIte joI tapAsI badhI kriyAo karatA karatA saMyamadharmane anusare che. [16 ] TippaNa - Ti5Na na. 1. mULamAM te vidyAonAM nIce pramANe nAme che. TIkAkAre te te vidyAnuM svarUpa samajAya tevAM udAharaNa paNa ApyAM che. te paNa namUnArUpe dareka vidyA sAthe ApyAM che . vastra chedavidyA: ka5DuM phATI jAya, uMdaraDA kApI nAkhe "ke mesa ane kAdavathI bagaDe, te uparathI zubhAzubha kahevAnI vidyA. svaravidyA : mora, maraghaDe vagerenA ja, traSabha i. avAje uparathI zubhAzubha phaLa kahevAnI vidyA. jemake : merano svara (amuka vakhate) saMbhaLAya to dhana maLe, priyano viyoga na thAya, pazu, putra ane mitronI prApti thAya, ane strIonA priya thavAya; maraghaDAno (RSabha) svara sAMbhaLI, rAjya, senApatipada ke dhana maLe che. bhaumavidyA : bhUmi avAja sAthe phATe ke kaMpe te uparathI kone kene kevI pIDA thAya te kahevAnI vidyA. aMtarIkSavidyA AkAzanA vividha raMgo uparathI zubhAzubha kahevAnI vidyA. jemake, kapila raMganuM AkAza dekhAya te anAjano nAza thAya che. svamavidyA: svamamAM gAyanathI rudana prApta thAya; nartanathI vadhabaMdhana prApta thAya; hAsyathI zoka, ane paThanathI kalaha thAya - e pramANe svama parathI zubhAzubha kahevAnI vidyA, Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIrasvAsIne atima upadeza lakSaNuvidyA: srIpuruSanAM lakSaNA uparathI temanA svabhAva, nasIba vagere hevAnI vidyA. dhruvidyA: lAkaDInA svarUpa uparathI zubhAzubha kahevAnI vidyA. jemake, eka pavALI hAya te prazaMsA thAya; e pavALI hAya teA laha thAya i. vAstuvidyA : ghara vagerenAM lakSaNa varNavatI vidyA. aMgavikAravidyA: hAtha, AMkha vagerenA pharakavA uparathI zubhAzubha kahevAnI vidyA. svaravidyA: kAyala, kAgaDA, dhruvaDa, gadheDuM, ziyALa ane AkhalA DAbI bAjuthI kheAle te badhAM kAmeAmAM saphaLatA maLe - e pramANe vividha pazupakhInA avAne uparathI zubhAzubha kahevAnI vidyA. satra: prasiddha che. mala : vazI karaNa, gabha`pAta i0 mATe karavAmAM AvatA melA prayAge. vaidyavidyA : (mULamAM) jevIke, vamana, virecana, nAsa, netrAMjana, snAna ane rogacakitsA. AmAMthI, varAhamihiranI bahatsaMhitAmAM 71mA adhyAyamAM vajracchedavidyAnuM vana che; 51mAM avidyA che; 53mAM vAstuvidyA che; ane 88, 90 ane 95mAM 5`khI, ziyALa, kAgaDA vagerenA rAndra uparanI zubhAzubha kahevAnI vidyA che. preA. jekeAkhI AmAM yAtiSavidyAnA ullekha nathI te tarapha dhyAna kheMce che, ane grIka asara pahelAnuM A kathana che ema jaNAve che. TippaNu na. 2. mULamAM, tri, gaNarAjA, ugrA, rAjaputrA, brAhmaNeA, bhAgiko ane aneka prakAranA zilpIo - eTalA che. jainene mate ugra ane bhegA paNa kSatriyeA ja hatA. ugro e prazna tIrthakara RSabhadevanA ja vaMzo hatA ane temane RSabhadeve zaherAnA kATavALapada upara nImyA hatA. bhAgika e RSabhadeve mAnane pAtra gaNelA lokonA vaMzo hatA. Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 brahmacarya huM AyuSman ! jene sayama prApta karI, karmAMnA nirAdhathI samAdhi prApta karavI che, tathA mana-vacana-kAyA tathA iMdriyA upara jaya meLavI temanuM duSpravRttimAMthI rakSaNa karavuM che, ane e rIte apramattapaNe mekSadharma AcaravA che, tene vI nirAdharUpI (sthULa) brahmacarya siddha karyA vinA cAle tema nathI. paraMtu jananendriyane nirodha paNa bIjI AnuSaMgika nAnI meATI sAvacetIe vinA duSkara che. mATe jinadhamAM mahAtmA puruSAe tenI vADarUpe nIcenA daza prasaMgAne tyAga karavAnuM upadezyuM che. jee! (abhimAnathI ke pramAdI) te prasaMgeAmAM bedarakAra rahe che, tene dhIme dhIme peAtAnA vratamAM zaMkA utpanna thAya che, pachI viSayabhAgeAnI kAMkSA utpanna thAya che, ane pachI brahmacaryanI AvazyakatA ja che ke nahi evI vicikitsA utpanna thAya che. aMte temanA Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 88 mahAvIra svAmIne aMtima upadeza brahmacaryano bheda thaI jAya che temane unmAda ane bIjA dIrghakAlika roga prApta thAya che; tathA teo kevaLoe kahelA dharmamAMthI bhraSTa thAya che. te daza prasaMge A pramANe che: 1. bhikSue koI prakAranA saMsarga vinAnAM zayana ane Asana vAparavAM; tathA strI, pazu ane napuMsakanA saMsargavALAM zayanAsana na vAparavAM. 2. brahmacArIe mAtra strIone kathA na kahevI ke strI saMbaMdhI kathA na karavI. 3. brahmacArIe strIonI sAthe ekAsane na besavuM. 4. brahmacArIe strIonI suMdara ke AkarSaka, manahara ke manorama Idri tarapha jevuM nahi ke temanuM ciMtana na karavuM. pa. brahmacArIe koTaDA pAchaLa rahIne, paDadA pAchaLa ke bhIMta pAchaLa rahIne, strIonuM kUjita, rudita, gIta, hasita, svanita, kaMdana ke vilApanA zabdo na sAMbhaLavA. 6. brahmacArI nigraMthe pUrve bhagavelA bhege ke karelI krIDAe saMbhAravI nahi. 7. brahmacArIe rasakasavALo uttejaka AhAra na levo. 8. brahmacArIe pramANathI vadhAre khAnapAna na karavuM. 9. brahmacArIe zarIranI ane kapaDAMnI TApaTIpa na karavI. 1. mULa "sacane "sadana" eTale ke ghara - mukAma e artha paNa samajI levAno che. Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9 16H brahmacarya 10. brahmacArIe jananendriya uparAMta zabda, rUpa, rasa, gaMdha ane sparzanI inei paNa vaza na thavuM. strIo vaDe saMkIrNa ghara, manoraMjaka strIkathA, strIono paricaya, temanI ikiyenuM nirIkSaNa, teonuM kujita, rudita, gIta ane hAsya, teonI sAthe bhejana ane beThaka, rasadAra ane pramANathI vadhAre khAnapAna, tathA zarIranI TApaTIpa A badhI vastuo mANasane priya che ane tethI tene tyAga karavo muzkela che. paraMtu AtmAnI zodha karanArA mANasane mATe to e tAlapuTa viSa jevI che. jene samAdhi prApta karavI che, teNe A badhAM zaMkAsthAno choDI devAM joIe; ane dhIrajathI jikiya ane samAdhiyukta banI, dharmane bhAge vicAravuM joIe.' je A duSkara brahmacaryanuM AcaraNa kare che, tene deva, dAnava, gAMdharva vagere sarva namaskAra kare che. A dharma dhruva che, nitya che, zAzvata che ane jine batAvela che. e ja mArgathI pUrve keTalAya jIvo siddha thayA che, atyAre thAya che, ane hajuya thaze. 1. 20-4pamAM (pA. 117) kAlakUTa che. "jene hAthamAM levAthI tALavuM phATI jAya te tAlapuTa" evo artha karavAmAM Ave che. Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 pApI zramaNe keTalAka durAcArI zramaNe pravajyA laIne tathA durlabha evuM saddharmanuM zravaNa prApta karyA pachI svacchede vihare che. teo kahe che : "amArI pathArI majabUta che, oDhavAnuM vastra paNa sAruM che, tathA khAvApIvAnuM paNa ThIka maLe che. jagatamAM je kAMI thAya che te paNa ame jANIe chIe; have amAre bhaNIne zuM kAma che ?" Ama vicArI, te pramAdIo khAI-pIne sukhe sUvAmAM ja vakhata gALe che. [1-3] te durAcArIo jyotiSa vagerethI AjIvikA calAve che; temane bhikSAvRtti gamatI nathI; te pitAnAM sagAMvahAlAM pAsethI dUdhadahIM vagere uttejaka vastuo meLavIne khAya che; sUrya Athamato hoya tyAre paNa khAya che; Atithyadharma sAcavatA nathI; ane gRhasthonI pathArImAM paNa sUI jAya. che. [18-9,16,11] Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17: pApI zramaNA asayamI evA te kapaTI, bakavAdI, lubdha ane pApI zramaNA peAtAnuM ghara cheDIne pAchA khIjAnAM gharAnI khaTapaTamAM lAgyA rahe che. teo kajiyAkheAra, krodhI, adharmI, nAstika, caMcaLa tathA durAcArI . hAya che. teo bIjAne aprItikara hAya che tathA game tyAMthI vivAda UbhA kare che, te abhimAnI zramaNA peAtAne zIkhavanAranI sevA karavAne badale niMdA kare che; tyAga kare che ane bIjA vidharmIne seve che. te saMpradAya badalyA kare che ane durAcAra karatAM nathI. teo tapazcaryAMmAM te cheka ja maMda hAya che. 11-2,17-8] zAstra 'ke te pramAdI zramaNe hAlatAM cAlatAM peAtAnAthI nAnA prANA, bIjo ane lIlI vanaspati kacarAya tene khyAla nathI rAkhatA; peAtAnI pathArI, eDiMgaNa, sUvAnuM pATiyuM, Asana, pAtra ane kaaLane naiyA tapAsyA vinA ja vApare che ke mUke che; athavA jIe-tapAse che tepaNa bedarakArIthI ke bIje dhyAna rAkhIne. teo dhULavALA page sUve che; utAvaLA cAle che ane jene tene oLage che. Ama chatAM tee peAtAne mahAsaMyamI mAne che; ane kAI samajAvavA jAya te sAmA thAya che. [-10,16] 1. Ama pAMce kuzIle! AcaranArA te asaMyamI vezadhArIe bhikSuemAM halakA paDI jAya che; leAkamAM jheranI peThe niMdAya che; ane temanA ane leAka bagaDe che. [20-1] 1. pAMca mahAvratathI viruddha pAMca durAcaraNa. AcAra sahune vAravAra acakAtA [4-5, Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 sayata rAja kAMpilya nagaramAM sayata nAme rAjA rAjya karatA hatA. te eka vakhata caturaMgI senA ane vAhane sAthe mRgayA karavA kAMpipuranI pAse AvelA kesara nAmanA udyAnamAM gayeA. mRgayAnA rase caDI, te rAjA gheADA upara besI mRge upara bANA pheMkatA te udyAnamAM ghUmavA lAgyA. [1-3] te udyAnamAM AvelA eka latAmaMDapa nIce eka muni dhyAna dharatA hatA. rAjAe mRgayAnI dhUnamAM te tarapha paNa ANeA che|DavyAM hatAM ane keTalAMya mRga te muninI AjubAju ja marelAM paDayAM hatAM. acAnaka te muni rAjAnI najare paDayA. temane joI, gabharAI jaI ne te rAjA temane peAtAnAM bANAthI kaI IjA thaI che ke nahi te jovA gheADA uparathI nIce UtaryAM tathA vinayapUrNAMka te uttara 1. phrukAbAdR jillAmAM AvelA kAyamagajathI pazcimamAM cha mAIla dUra AveluM che. Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18: saMyata rAjA munine namaskAra karI, pote ajANamAM karelA aparAdhanI kSamA mAgavA lAgyo. [4-8] prathama to dhyAnamAM beThelA te munie rAjAne kAMI javAba na Ape. tethI vadhu gabharAI te rAjA munine pitAnuM eALakhANa ApatA kahevA lAge : "he bhagavan! huM saMyata rAjA chuM. Apa mane javAba Ape. krodha pAmelA munie potAnA tejathI karoDo mANasone paNa bALI nAkhe che, ema meM sAMbhaLyuM che." [9-10] A sAMbhaLI munie rAjAne javAba Apyo : "he rAjA ! tuM nirbhaya thA. tathA te ja pramANe bIjAM prANIone paNa abhaya ApanAre thA. tuM je mRtyunA bhayathI uThega pAmI Ama kSamApanA kare che, te ja mRtyu tarapha tuM bIjAM prANIone zA mATe dhakele che? A anitya jIvanamAM sukhanI IcchAthI mANase zA mATe bIjA prANAnI hiMsA karavI joIe ? darekane maraNa AvavAnuM ja che. to pachI vIjaLInA jhabakArA jevA jIvitamAM ke tenAM sukhamAM Asakti zI ? pita priya mAnelAM sukha ke strI putra, tathA saMbaMdhIo vagere sukhanAM sAdhano maryA bAda sAthe AvatAM nathI. UlaTuM, marelA pitAne putra ane marelA putrane pitA ghara bahAra kADhe che. pachI te mANase pedA karelA dravyathI alaMkRta thaI, parapuruSe teNe sAcavelI strIo sAthe haSTa ane tuSTa thaI krIDA kare che. paraMtu, pele mANasa to pote karelAM zubhAzubha karmo sAthe ja paralokamAM jAya che." [11-7] 1. mULamAM "rUpamAM" eTale ke, rUpa vagere viSayamAM. Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIra svAmIne aMtima upadeza gabhAlI muninA A upadezathI saMyata rAjAe saMvega ane nirveda pAmI, rAjapATa vagere choDI dIdhuM ane temanI pAse jaina dharmanI dIkSA lIdhI. [18-9] pharatAM pharatAM eka vAra te saMyata munine bIjA eka munine bheTo thayo. te muni pahelAM kSatriya rAjA hatA ane pachI rAjya choDI, sAdhu thayA hatA. temaNe saMyatane joI tene pUchayuM: "tAruM rUpa prasanna dekhAya che, tevuM tAruM mana paNa haze. tAruM nAma zuM ? tAruM gotra zuM ? zA mATe tuM sAdhu thayo ? tuM jJAnIonI sevA kema kare che ? ane tuM vinIta kema kahevAya che?" 2 [20-1] saMte javAba Apyo : "mAruM nAma saMyata che. gotrathI huM gautama chuM. vidyA ane AcaraNano pAra pAmelA evA gabhAlI muni mArA AcArya che. je leke (gharasaMsAramAM paDI rahI) pApa kare che, te ghera narakamAM paDe che, ane jeo (pravrajita thaI) Aryadharmane anusare che, te divya gatine pAme che, (ema jANI,) huM te dharmane Acarato saMyamaparAyaNa rahuM chuM. [2,25-6] kriyAvAda, akriyAvAda, vinayavAda ane ajJAnavAdaka e cAra prakAranA seMkaDe vAdonI bAbatamAM game te alpa 1. mULamAM "mAhaNa" che. "koIne na mAranAra e -sAdhu evo teno artha ghaTAvavAmAM Ave che. joke, prAkRtamAM "brAhmaNu" zabdanA rUpa tarIke paNa te ja zabada Ave che. 2, chellA be praznomAM "kema" zabdane badale "kevI rIte ( kaI bhAvanAthI) e zabda paNa mUkI zakAya. 3. juo prakaraNane aMte TippaNa naM. 1, pA. 97. Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18: sata zA mANusa ze| niNaeNya karI zake ? eTale buddha, vidyAcaraNasaMpanna, satya, satyaparAkrama ane nirvANa pAmelA jJAtaputre e bAbatamAM (je) prakAza pADyo che (tene huM anusaruM chuM). have huM samajyuM chuM ke, e badhA aneka prakAranA vAde e mAyAvacana che, jUTha che, artha vinAnA che, anAya che, tathA temAM mAnyatA rAkhavI e mithyA mAnyatA che. huve huM * paraleAka che, tathA AtmA che, e jANuM chuM. huM te pUrve mahAprANa nAmanA vimAnamAM zrutivALeA deva hatA. ahIM jema se! vanuM AyuSya gaNAya che, tema tyAM divyapAlI ane mahApAlI varSoMnuM AyuSya haiAya che, brahmakSeAkamAMthI cyavIne huM manuSyaleAkamAM AvyA chuM tathA mAruM temaja bIjAnuM AyuSya jema che tema jANuM chuM. [39] saMyamI ane buddhimAna puruSe upara jaNAvelI vividha mAnyatAonI rucine tathA Apatine tyAga karIne tathA te badhA vAdene anartharUpa jANIne, jIvanuM astitva ane tenI kriyAzIlatA upadezanAre uttama siddhAMta 95 . 1. vimAnane jaina a mahudhA, devanA nivAsasthAna jevA che. 2. pAlI eTale patyeApama ' ane mahApAlI eTale * sAgaropama ' varSI. jIe pA. ra43, Ti0 4. brahmalAkanuM AyuSya 10 sAre|pama varSoMnuM A ja graMthamAM a0 36, zlAka 225 (AgaLa pAna 266)mAM jaNAvyuM che. 28mA zrlAkanI racanA gUcave tevI che. paraMtu tene bhAva spaSTa che. 3. mULamAM 'kriyA' eveA ja zabda che. jenA AtmAnA astitvamAM mAne che, paraMtu te nizceSTa ke phUTastha che ema nathI mAnatA. Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIrasvAmIne aMtima upadeza svIkAravo ane sarva prakAranA akriyAvAdano tyAga karI, puruSoe upadezela kaThaNa evA dharmanuM AcaraNa karavuM. buddha puruSoe pragaTa karelA te dharmanuM jJAna jinazAsanamAM che. eTale huM badhA vAdavivAdo ane carcAo choDIne rAtadivasa te dharmamAM ja ughata rahuM chuM. [30-3] buddhoe upadezela artha ane dharmathI yukta te pavitra vacano sAMbhaLIne bharata, sagara, maghavana, sanakumAra, zAMti, kuMthu, ara, mahApaddha, hariNa, jaya, dazArNa dezano dazArNabhadra, videhano nami, kaliMgano karakaMDu, pAMcALano dvimukha, gAMdhArano nagnaI, sauvIracha udAyana, kAzIrAja, vijaya tathA mahAbalara vagere cakravartIo ke rAjAo potapotAnAM meTAM rAjya, uttamottama kAmago, paripUrNa aizvarya tathA sene, vAhana vagere sAmagrIno tyAga karI, pravajita thayA che, tapasvI thayA che, uttama gati pAmyA che, karmarUpI mahAvanano uccheda karanAra thayA che, ke parinirvANa pAmyA che, buddhimAna puruSo unmattanI peThe kuvikalpone lIdhe jagatamAM pharyA karatA nathI, ke AtmAne paritApa pamADyA karatA nathI; paraMtu daDha parAkramI, sarvasaMgathI vinimuMkta, saMyamI tathA nirmaLa banI siddhagati prApta kare che. [34-54] : 1. mULamAM "prazno ane paramaMtro" evA zabdo che. 2. A rAjAonA paricaya mATe juo prakaraNane aMte TippaNuM naM. 2, pA. 97. Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 sacada rAjA TipaNe Ti5Na na. 1. kricAvAda, akriyAvAda, vinayavAda ane ajJAnavAda e cAra vargomAM te vakhatanA badhA vAdenuM vargIkaraNa jaina graMzemAM kareluM che. e badhAnA vistRta varNana mATe juo A gaMthamALAnuM "mahAvIrasvAmIno saMcamadharma pustakane upaghAta.ahIM TUMkamAM jaNAvI laIe ke, AtmAnuM astitva temaja karmanuM phaLa mAnanArA vAde kiMthAvAda kahevAya. jene pAte kriyAvAdI che. paraMtu teo vedAMtIonI peThe AtmAne niSkriya-nirlepa nathI mAnatA. temaja baddha pitAne kriyAvAdI kahevarAvatA hevA chatAM jene temanA anAmavAdanI bAbatamAM temaja temanA karmaphaLanA siddhAMtanA amuka mudAomAM judA paDe che. AtmAnuM astitva ke karmaphaLa ane punarjanma ke paralokamAM na mAnanArA cArvAka vagere mato akriyAvAdamAM Ave. sAMkhya jevA AtmAne nizcacha mAnanArA vAde paNa jainenI daSTie AkrecAvAdamAM ja Ave. vinayavAda eTale amuka prakAranI jJAna vinAnI AcArazuddhine ja sarvasva mAnanArA vAde. AtmA, paraloka, punarjanama vagere tatvajJAnanA atIndriya muddAonI bAbatamAM ApaNe kazo nirNaca ja karI zakIe tema nathI, evuM mAnanArA vAde te ajJAnavAda. Ti paNa na. 2. jainane mate dareka avasarpiNamAM ane dareka usarpiNamAM (jue pA. 243, Ti. 4) amuka viziSTa zakti ane prabhAvavALA 63 zalAkApuruSo (eTale ke mApavAnA gaja jevA mahApuruSa) thAya che. te 63 A pramANe che : 24 tIrthakare, 12 cakravartI e, 9 vAsudevo, 9 prativAsudevo tathA 9 baLadevo. e 63mAMthI keTalAkanAM nAma A adhyayanamAM AvelAM rAjAonAM nAmamAM che. te darekanI TUMkra mAhitI nIce pramANe che. TIkAmAM te temanA pUrvajonI paNa lAMbI lAMbI kathAo che. Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIrasvAmIne aMtima upadeza bharata: jana kathAmAM jaNAvyA pramANe te prathama cakravatI hoI, prathama tIrthakara RSabhadevanA jayeSTha putra thatA hatA. te ayodhyAmAM rAjaya kara hatA. brAhmaNakathAmAM durgaMtanA putra bharatane "cakravatI " " sArvabhauma " tarIke varNavelo che. saga2H jaina kathA pramANe te ayodhyAnA rAjA heI, bIjA tIrthakara ajitanAthano nAno bhAI thato hato. te bIje cakravartI hato ane tene ajitanAthe ja dIkSA ApI hatI. TIkAmAM tenI ane tenA 60,000 putronI je kathA ApI che, te rAmAyaNamAM AvatI sagara rAjAnI vAtanuM vicitra rUpAMtara che. ( juo A mALAnuM "yogazAstra" pustaka pA. 166.) bauddha jAtaka pa41 tathA 543mAM paNuM "sAgara" rAjA nI hakIkta Ave che. maghavana: jaina kathAmAM A rAjA viSe kazI ja khAsa mAhitI nathI. mAtra eTaluM ja jaNAvyuM che ke, te trIje cakravatI hatA tathA zrAvastInA rAjA samudravijaya ane bhadrArANIne putra thato hate. brAhmaNa ke bauddha graMthomAM paNa tenI kAMI khAsa mAhitI maLatI nathI. vedamAM tenuM nAma Ave che tathA pachInA vakhatamAM te iMdranA bIja nAma tarIke prasiddha thayuM che, eTaluM ahIM jaNAvI laIe. sanaskumAra: jaina kathA pramANe hastinApuranA azvasena rAjA ane sahadeva rANIne putra tathA cothe cakavatI. A rAjanI rANa sunaMdAnI laTane sparza thavAthI saMbhUte niyANuM bAMdhyuM hatuM e vAta 13 mA adhyayanamAM (pA. 69) AvI gaI che. chAMdegyA upaniSada 7-1-1-26, 2 mAM ane pachI purANudimAM eka RSinA nAma tarIke te nAma Ave che. zAMti: zAMti, kuMthu ane ara e traNa cakravatIM hevA uparAMta 16, 17, ane 8mA tIrthaMkara paNa hatA. zAMti hastinA'puranA rAjA vizvasena ane acirAdevI rANInA putra hatA. temanA pUrva janmanI jaina kathAmAM zibirAjA ane kabutaranI vAta (mahA Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18: saMvata 2AjA bhArata 3, 138, 193) joDI devAmAM AvI che. kuMthu hastinApuranA mAra rAjA ane zrIdevI rANInA putra hatA. ane ara e gajapuranA rAjA sudarzananA putra hatA. te be viSe jaina kathAmAM paNa bIjI kazI khAsa mAhitI ApI nathI. mahApaH e navamA cakravata hatA ane hastinApuramAM rahI rAjya karatA hatA. temanA moTAbhAI viSNukumArane 20mAM tIrthakara munisuvratanA ziSya dIkSA ApI hatI. temaNe rAjA banI beThelA pitAnA pitA pakvottaranA pradhAna namuci pAsethI traNa pagalAMmAM Ave teTalI jamIna mAgI AkhuM rAjya laI lIdhuM hatuM, e kathA viSNu ane balirAjAnI kathA jevI lAgyA vinA rahetI nathI. | hariNaH e kAMpilyanA rAjA mahAharinA putra tathA 10mAM cakravatI hatA. jaya : rAjagRhanA rAjA samudravijayanA putra tathA 11mA cakravartI. te hajAra rAjAo sAthe prajita thayA hatA evo ulekha mULa adhyayanamAM ja che. dazANabhadraH A rAjA mahAvIrano samakAlIna hato. mahAvIra jyAre tenA udyAnamAM AvyA, tyAre koI e na karyo hoya te temane satkAra karavAne teNe vicAra karyo hato. paraMtu ke potAne vaibhava batAvI tenuM abhimAna harI lIdhuM ane pachI te rAjA sAdhu thaI gaye, evI hakIkata jaina kathAmAM che. mULa adhyayanamAM paNa " zakathI prerAIne teNe dIkSA lIdhI " eTalI hakIkta che. (dazArNa deza eTale mALavAne pUrva bhAga.) ka2kaDa: tenI tathA dvimukha, nami ane nagnatinI kathA A graMthamAM 9mA adhyayananA TippaNamAM (pA. 45) che. 1. juo pA. 92 nodha. 2. bihAra zaherathI Azare 14 mAIla dakSiNe AveluM che. Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 mahAvIrasvAmIne aMtima upadeza udAyanaH A rAjA paNa mahAvIrano samakAlIna hato. kathAmAM tene siMdhusauvIra dezanA rAjA tarIke vItabhayapattanamAM raheto varNa vyA che. tenI rANInuM nAma prabhAvatI hatuM tathA te ceTaka rAjAnI putrI thatI hatI. A rAjAe mahAvIra pitAnA nagaramAM AvyA tyAre temanI pAsethI dIkSA lIdhI hatI, tathA pitAne putra paNa rAjyalakSamImAM na baMdhAya te mATe rAjagAdI potAnA bhANejane ApI dIdhI hatI. te bhANeje ja, pachI, te rAja vicAra badalI rAjya pAchuM na laI le te mATe te rAjane jhera khavarAvI mArI nAkhyo hato. A rAjAne avaMtInA caMDapradyAta sAthe yuddha thayuM hatuM ane temAM te jItyo hato. rAja marI gayA bAda teno putra rAjya na maLavAthI khinna thaI caMpAmAM potAnI mAsInA putra kRNika pAse cAlyo gayo hato -- evI hakIkta jaina kathAmAM che. A kathA bIdonA divyAvadAna 37mAM AvatI rudrAyaNanI kathAne maLatI Ave che. tathA vasenA rAjA udAyananI kathAnA ghaNA bhAge AmAM umerAyelA dekhAI Ave che. kAzIrAja: tenuM nAma naMdana hatuM tathA te kAzInA agnizikha rAjAne putra thAya. te ume baladeva gaNAya che. vijaya: dvArikAvatInA rAja brahmarAjano putra ane vAsudeva dvipuSTano mATe bhAI. mahAbala: hastinApuranA balarAjAno putra. A rAja 13mAM tIrthakara vimalanAthanA vakhatamAM thaI gaye, ema jaina kathAmAM jaNAvyuM che. Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 mRgAputra vanA ane upavaneAthI zobhita sugrIva nagaramAM alabhadra nAme rAjA rAjya karatA hatA.tene mRgA nAmanI paTarANI hatI, tathA alazrI nAme yuvarAja putra hatA. te alazrI mAtApitAne bahu priya hatA, svabhAve munIzvara jevA hatA tathA leAkeAmAM mRgAputra nAmathI prasiddha hatA. rAjAe tene naMdana nAmane mahela tathA sarva prakAranA uttama vaibhavA ApyA hatA. te mahelamAM rahI te deNudaka devanI peThe strIo sAthe vividha bhAgA bhAgavatA hatA. [1-3 eka vakhata te peAtAnA mahelanA jharUkhAmAM UbhA UbhA nagara tarapha jotA hatA. tevAmAM teNe tapa, niyama, sayama, zIla ane guNathI yukta evA kAI pratApI zramaNane joyA. temanAM darzana thatAM tenA cittanI vRtti nirmaLa thaI ane 1. jue prakaraNane aMte TippaNa ta. 1, pA. 109, Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 mahAvIrasvAmIne aMtima upadeza tene pitAnA pUrvajanma tathA te vakhate pALeluM pramANapaNuM yAda AvyAM. Ama thatAMnI sAthe tene IkiyenA viSayo pratyethI rAga UtarI gayuM ane saMyamadharma pALavA mATe tenA manamAM utkaTa icchA janmI. tarata ja te potAnAM mAtApitAne jaIne kahevA lAgyo : "he mAtApitA ! pAMca mahAvrato tathA tethI prApta thatI uttama gati meM jANI che; tathA viSayabhegethI prApta thatI durgati ane tenAM duHkha paNa meM jANyAM che. tethI have mane A saMsAranA kAme upara vairAgya AvyuM che. mATe mane pratrajyA levAnI rajA Ape. [4-10] he mAtApitA ! huM je bhAgo bhegavuM chuM, te badhA mane vipaphaLa (kipAka) jevA dekhAya che. te dekhAvamAM manahara paraMtu pariNAme duHkha ApanArA che. vaLI te bhoge bhegavanAra A zarIra paNa azucimAMthI janmeluM hoI anitya che, tathA duHkha, kaleza, vyAdhi ane reganuM dhAma che. mATe mane temAM have prIti thatI nathI. janma, jarA, roga ane maraNathI yukta A saMsAra A duHkharUpa ja che, ane temAM prANIo na leza ja bhagavyA kare che.. aMte to priya mAnelAM dhana, dhAnya, strI, putra, sagAMsaMbaMdhI ane A zarIra ema badhuM ja choDI badhAMne paravazapaNe cAlyA javuM paDe che. [11-7] te vakhate jeNe jIvana daramyAna dharmarUpI bhAthuM bAMdhI lIdhuM hoya che, te mANasa ja sukhI thAya che; ane jeNe pApa ja bhegAM kyAM hoya che, te bhAthA vinA lAMbI Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19H mRgAputra musApharIe nIkaLelA musApharanI peThe duHkhI thAya che. tethI, jema ghara saLage che tyAre gharadhaNI temAMthI sAravastune kADhI le che, ane asAra vastune paDI rahevA de che, tema jarA ane mRtyuthI saLagelA A saMsAramAMthI huM tamArI anumatithI mArA AtmAne bacAvI levA icchuM chuM." [18-23] - tenAM AvAM vacana sAMbhaLI tenAM mAtapitAe tene kahyuM : - "he bhAI! tAruM kahevuM barAbara che, paraMtu zramaNapaNuM kAMI saheluM nathI. temAM hajAre guNa prApta karavA paDe che; jagatamAM dareka prANI pratye- pachI bhale te zatru hA ka mitra- samabhAva rAkhavo paDe che; jIvatA sudhI dareka prakAranI hiMsAno tyAga karavo paDe che; apramAdI rahIne asatyane tyAga karI haMmezAM hitakara ane satya vacana ja bAlavuM paDe che; dAtaNa jevI cIja paNa bIjAe aNudIdhI laI zakAtI nathI; nirdoSa ane khape tevAM khAnapAna bhikSA karIne mAgI lAvavAM paDe che; ugra evuM brahmacarya mahAvrata dhAraNa karavuM paDe che; dhanadhAnya ane nokara-cAkaranA parigrahano tyAga kara paDe che; badhA AraMbheno tyAga karI, nirmaLatA keLavavI paDe che; cAre prakAranA AhAranI rAtre tyAga karavo paDe che; eka paNa dANAne saMcaya karI zakato nathI; tathA bhUkha, tarasa, TADha, taDako, DAMsamacchara, bIjAnA Akroza kheMce tevI pathArI, aNuvALA dAbhano saMthAre, snAnAdi zArIrika saMskArane tyAga, tADana, tarjana, vadha, baMdha, bhikSAcaryA, yAcana ane alAbha vagere kaSTo ane duHkha sahana karavo paDe che. [24-3] Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 mahAvIrasvAmIne aMtima upadeza "he putra! tuM to sukhamAM Ucharelo che, sukumAra che, ane haMmezAM sumAjita rahevAnI TevavALe che. tArAthI e badhuM kema sahana thaze? vaLI tuM kAma bhAgonA rasano bhegI che; tArAthI moTA munine muzkela evuM ghera brahmacarya vrata kema karIne paLAze? kabUtaranI jema rejanuM dhAna roja meLavI levAnI (kApatI) vRtti ane vALa cUMTAvavA vagere niyamo tArAthI kema amalamAM mukAze? zramaNapaNuM svIkArIne to jIvatAM lagI, visAmo lIdhA vinA guNonA mahAsamudrarUpa saMyama mATe prayatna karyo karavA paDe che. te saMyamadharma loDhAnA bhAre vajanavALA bhArAnI jema kacako muzkela che; AkAzagaMgAnA pravAha ane gaMgAnA sAmA pUranI peThe dustara che; samudranI peThe pAra karavo azakya che tathA retInA keLiyA jevo svAdarahita che. tapa karavuM e taravAranI dhAra upara cAlavA jevuM che. cAritra pALavuM e sarpanI peThe nizcala daSTi rAkhavA jevuM che, loDhAnA java cAvavA jevuM che, saLagatI agninI zikhAne pIvA jevuM che, pavanane kAtho bharavA jevuM che, trAjavAmAM meru parvata taLavA jevuM che tathA samudrane hAthathI taravA jevuM che. taruNAvasthAmAM, nabaLA zarIre tathA vRttio zamatAM pahelAM tuM te cAritra kema karIne pALI zakIza? mATe he putra, hamaNAM te tuM rUpa, rasa, gaMdha, sparza ane zabda e pramANe pAMca prakAranA mAnuSI kAmage bhagava; ane buktabhegI thayA bAda saMyamane svIkAra karaje." [33-3 1. sApa bIjAM prANInI peThe AMkha mIMcI zakatA nathI. Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 105 19 : mRgAputra A sAMbhaLI mRgAputre mAtApitAne kahyuM : he mAtApitA! tame je kaho cho te kharuM che. jene saMsArasukhanI haju lAlasA che, tene mATe saMyamadharmanuM pAlana sAce ja muzkela che. paraMtu jene A lokamAM tRNa rahI nathI, tene mATe te muzkela nathI. vaLI tame varNavyAM tenA karatAM paNa anekagaNuM bhayaMkara duHkha ane zArIrika tathA mAnasika vedanAo meM A saMsAramAM (pUrve ) sahana karyA che. naraka vagere hIna yoniomAM ahIMnA karatAM paNa anaMtagaNo vadhAre TADha, taDake ane bIjAM duHkhe meM sahana karyA che. te durgatie vakhate huM bhaThThIomAM raMdhAye chuM. karavatathI kapAyo chuM, UMce TiMgAyo chuM, kheMcAyo chuM, pilA chuM tathA phADI khavAya chuM: kALI talavAre, bhalabANe ane tIkSaNa hada DothI chedAya-bhedA chuM; rejha vagerenI peThe, parANA ane netaranA bhAra sAthe haMkAyo chuM;1 haraNanI peThe, pakSInI peThe ane mAchalAMnI peThe phAMdAomAM ane jALAmAM baMdhAye, rUMdhA tathA pakaDAyo chuM; sutAra jema jhADane vahere, che ane cIre, tema vaherAyo - cirAye chuM; tathA luhAra jema loDhAne tapAve ane TIpe tema TipA chuM. Ama manuSyalokamAM dekhAya che tenA karatAM anaMtaguNa dukhavALI bhayaMkara vedanAo te te gatieAmAM meM bhogavI che ane nime mAtra zAMti ke sukha vinA temane niraMtara sahana karI - 1. "rojha vagerenI peThe ene artha "rojha vagerenI niomAM janmIne " evo paNa laI zakAya. alabatta. mULamAM te narakalAkamAM paDelAM duHkhanuM ja varNana che. Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 mahAvIrasvAmIne aMtima upadeza che. te pachI saMyamadharma pALavAmAM paDanArAM duHkha sahetAM mane zuM thavAnuM che?"1 [43-74] A sAMbhaLI mRgAputranAM mAtApitAe kahyuM : "jo tAre A daDha saMkalpa che, te tuM sukhe pravajyA le. paraMtu zramaNone eka mahA duHkha che; ane te e ke, kAMI du:kha ke muzkelI AvI paDe te paNa temanAthI teno pratikAra karI zakAto nathI, paNa mULe moMe tene sahana karavI paDe che. te bAbatamAM tAro nizcaya zuM che te amane kahe (jethI amane zAMti thAya)." [5] javAbamAM mRgAputra kahyuM : "he mAtApitA ! tamAruM kahevuM barAbara che. paNa araNyamAM rahetAM pazuo ane paMkhIonA duHkhane pratikAra koNa kare che? jaMgalamAM ekalA pharanArA mRgane roga thAya che tyAre tenI davA koNa kare che? tenI khabara koNa pUche che? tene AhArapANa koNa lAvI Ape che ? e to jyAre roga maTe, tyAre jAte uThIne pitAnI caravAnI ke pANI pIvAnI jagAe jAya, tyAre AhArapANa pAme che. tevI rIte huM paNa mRgacArIpaNe ekalo rahIza, aneka jagAe pharIza tathA karIne ja AhAra meLavIza." [76-77] A sAMbhaLI mAtApitAe saMtuSTa thaI tene pravajyA levAnI rajA ApI. pachI mRgAputra, mahAnAga jema kAMcaLIne mamatva vinA choDI de, ke koI mANasa kapaDAMne lAgelI dhULa 1. juo TippaNuM naM. 2, pA. 109. Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19: mRgAputra khaMkherI nAkhe, tema vaibhava, mitra, strI-putra ane sagAM-svajanane tyAga karyAM; tathA pAMca mahAvratA, saMmati, guptie tathA AMtarabAhya tapa - yukta anI, mamatva, ahaMkAra, saga ane baDAI nAra tyAga karI, lAbha-alAbha, sukha-du:kha, jIvatamaraNa, niMdA-prazaMsA tathA mAna-apamAna vageremAM samabhAvavALe banI, sarva prakAranA kaSAyA, daMDA, 3 zalye, bhaya, hAsya ane zAkathI nivRtta thaI, AkAMkSA ane baMdhana vinAnA thaI vicaravA lAgyA. te A leAkamAM khuda nahAtA; paraleAkamAM paNa madda nahAtA tathA khAvAnuM maLe ke na maLe tepaNu samabhAvayukta rahetA hatA. ayeAgya pravRtio dvArA prApta thatuM kabaMdhana teNe rAkayuM hatuM;Y tathA AdhyAtmika dhyAna -- 1. tu pAna 45, TippaNuM na. 3. 2. mULa : gArava'. dIpikAmAM jaNAvyA pramANe peAtAne maLela riddhi, rasa ane sAtA (sukhazAnti) e traNa khAkhatanA ga. 107, 3. krodha, mAna, mAyA, leAbha jevI duSTa vRttie te kaSAyA; mana, vANI ane kAcAnI asat pravRtti te daMDa (tenAthI AtmA daMDAtA heAvAthI); ane daMbha, bhAganI lAlasA ane satya upara zraddhAne abhAva athavA asatyano Agraha e traNa zalyA. (zalyakAMTAnI peDe jyAM sudhI zarIra-manamAM bheAMkAyelAM hoya tyAM sudhI zarIra-manane asvastha karI daI, AtmAne kAI kAOmAM ekAgra na thavA detAM hAvAthI ) 4. jainone mate pApakarma karatI vakhate AtmAmAM bahArathI. karaja dAkhala thAya che, ane pachI te rajathI te malina thAya che. eTale, te te pApakama tema ja te karajanI dAkhala thavAnI. kricAne 'Asava' kahevAmAM Ave che, Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIrasvAmIne aMtima upadeza ane AdhyAtmika kriyAothI teNe uttama zAMti ane zAsana prApta karyA hatAM. [84-93] A pramANe jJAna, darzana, cAritra ane tapathI tathA zuddha bhAvanAothI AtmAne sArI rIte vAsita karI, ane ghaNAM varSa sudhI zramapaNuM pALI, chevaTe teNe mAsika anazana ( upavAsa ) karI dehatyAga karyo ane uttamottama sthiti prApta karI. [64] jevI rIte mRgAputra RSi bhegamAM doSabuddhithI nivRtta thayA, tevI rIte buddhimAna puruSe bhogenuM svarUpa vicArI temAMthI nivRtta thavuM; tathA te muninAM vacana, tapapradhAna cAritra, tathA trilokamAM prakhyAta evI temanI siddhi pAmyAnI hakIkata jANIne tathA dhana ane mamatAne mahA bhayAvaha samajIne, uttama sukhAvaha ane nirvANuguNa pamADanArI dharmarUpI dhurAne dhAraNa karavI, ema huM kahuM chuM. [93-8] 1. dharmajJAna. 2. jaina paribhASAmAM jagatanA padArthone yathArtha rUpathI jANavAnI ruci te darzana kahevAya che. juo pA. 79, ne. 2. Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19H mRgAputra TippaNa Ti5Na na. 1. TIkAkAranA jaNAvyA pramANe trAyanniza devonuM bIjuM nAma ja gundhaka che. jaina prakriyAmAM denA iMdra vagere 10 vage pADelA che. idra e svAmI che; trAyazciMza de maMtrI athavA purohitanuM kAma kare che, ane temane iMdra paNa pUjya mAne che. AtmarakSaka deva zastra vaDe rakSA kare che; lokapAla sarahadanI rakSA kare che; anIka deva sainika ke senAdhipatinuM kAma kare che; Abhiyogya deva dAsanuM kAma kare che; kitviSika devo tyaja jevA che i . vadhu mATe juo "tattvArthasUtra" (vidyApITha) 4-4, 5. 17pa. Ti5Na na. 2. mULamAM je naraka-varNana che, te TUMkAvI nAkhyuM che. paraMtu bIjA dharmonAM narakavarNana sAthe tulanA karavA mATe ahIM eTaluM jaNAvI levuM basa thaze ke, A varNanamAM vajavAlukA ane kadabavAlukA nAmanI nadIonI paga cIrI nAkhe tevI retIni, vaitaraNI nadInAM astrAnI dhAra jevAM tINa pANIna, asipatra vananAM taravAranI dhAravALAM pAnane, kAMTAvALA UMcA zAlmalIkSane tathA tapAvelA rano ullekha che. eka jagAe ema paNa jaNAvyuM che ke, "mane rudhira ane mAMsa bahu priya hatAM tethI mane mAruM ja mAMsa toDI teDIne khavarAvavAmAM AvatuM tathA UkaLatuM lohI, carabI ke dhAtunA rasa pAvAmAM AvatA." Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 anAthatA eka vakhata magadhane mahA aizvaryazALI rAjA zreNika maMDikukSi nAmanA caitya tarapha vihArayAtrAe nIkaLyuM. te udyAna aneka vRkSo, latAo, puSpo ane paMkhIothI 1. bauddha graMthamAM jene biMbisAra nAmathI oLakhavAmAM - Avyo che te rAjA. gautamabuddha pravrajyA laI cAlI nIkaLyA, tyAre A biMbisAra rAjAe temanI sukumAra kAMti joI, evI sukhacita avasthAmAM kaThora sAdhupaNuM svIkAravA bAbata carcA karI hatI. te AnI sAthe sarakhAvavA jevI che. juo A mALAnuM suttanipAta" pA. 87-9. 2. TIkAkAra eno artha udyAna le che. tathA mULamAM paNa pachInA lokamAM teno udyAna tarIke ja ullekha karela che. uparAMta rAjA tyAM vihArayAtrAe nIkaLavAno ullekha che eTale paNa e ja arthe susaMgata lAge che. 3. kauTilya jene "yAtrAvihAra kahe che te. tene badale - azoke "dharmayAtrA" che. (zilA. 8) Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 : anAthatA yukta hoI, naMdanavana jevuM manarama hatuM. tyAM teNe eka sukumAra sAdhune jhADa nIce samAdhimAM beThelA joyA. temanI sukhacita nAnI avasthA tathA suMdara AkRti, ane chatAM muniza dekhI, rAjAne atyaMta kuhala thayuM. tethI teNe temanA caraNamAM namaskAra karI, temanI pradakSiNA karI; tathA bahu dUra nahi temaja bahu najIka paNa nahi evI rIte besI, hAtha joDI temane pUchyuM : "he A ! tamArI avasthA tarUNa che, chatAM A bhegakALamAM ja tame zA kAraNathI pravajita thayA che, te kRpA karIne mane kahe. ane te sAMbhaLavAnI bahu IcchA che." [1-8] munie kahyuM : "he mahArAja ! huM anAtha chuM; mAre kiI nAtha nathI; mArA upara anukaMpA rAkhe tevuM keAI mane maLyuM nahi, tethI huM sAdhu thayo chuM." [9] A sAMbhaLI zreNika rAjA hasIne belyo : (guNa ane rUpanI) ATalI Rddhi tamArI pAse hovA chatAM, koI tamAre nAtha na hoya ema kema bane? bhale, huM tamAre nAtha thAuM chuM. have sagAMsaMbaMdhIthI yukta thaI tame uttama evA mAnaSika kAmaga bhega; kAraNake manuSyapaNuM bahu durlabha che." [10-1] A sAMbhaLI munie kahyuM: "he rAjA! tuM pote ja anAtha che; to pachI bIjAne nAtha zI rIte thavAne hato ?" [1] pote koI divasa nahi sAMbhaLeluM evuM tenuM vacana sAMbhaLI, navAI pAmI zreNika rAjA beH "mAre Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 mahAvIrasvAmIne aMtima upadeza ghoDAo che, hAthIo che, manuSyo che, nagare che. aMtaHpura che. AjJA che, tathA aizvaryA che. Ama sarva kAma pUrA pADanArI uttama saMpadA mArI pAse hovA chatAM huM anAtha kema karIne, kahevAuM? he bhagavana! tame khoTuM bolo cho ![13-5] | munie kahyuM: "he rAjA! tuM "anAtha' zabdano artha jANato nathI, ke tenuM mULa jANatA nathI. mANasa kema karIne anAtha kahevAya, tathA huM zA mATe sAdhu thaye, te huM tane kahI saMbhaLAvuM chuM; te tuM sAMbhaLa. [16-7 "suprasiddha kauzAMbI nagarImAM puSkaLa saMpattivALo mAro pitA rahe che. pahelI vayamAM ja mane AkarI AMkhanI vedanA zarU thaI tathA mArA AkhA zarIre atizaya dAha UpaDyo. zatrue krodhe bharAI zarIranA marmasthAnamAM bhAMkeluM ' tIrNa zastra jema pIDA kare, tevI mArI AMkhanI vedanA hatI; temaja mArA baraDAmAM, hRdayamAM ane mAthAmAM ghera tathA vija jevI kaThora pIDA thatI hatI. [18-21] mArA upacAra mATe vidyA ane maMtrathI cikitsA karanArA, maMtra ane jaDIbuTTInA prayogomAM kuzaLa, vaidyazAstramAM vizArada ane vidvAna evA vaidyAcA bolAvavAmAM AvyA. temaNe vaidyazAstramAM kahelI ane cAra vyahovALI 1. alhAbAdathI 20 gAu dUra AveluM AjanuM kosama. prAcIna kALamAM vasenI rAjadhAnI. vadhu mATe juo A mALAnuM 'dharmakathAo" pustaka, pA. ra60, na. 6. 2. roga, rogano hetu, Arogya ane auSadha e cikitsAzAstranA cAra nyUha che. Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20: anAthanA 113 mArI cikitsA karI, paNa teo mane te du:khamAMthI mukta karI zakyA nahi. e mArI anAthatA che. [22-3] "mAre mATe mAro pitA pitAnuM badhuM dhana ApI devA taiyAra hato, paraMtu mane duHkhamukta karI zakyo nahi - e mArI anAthatA che. putrazokathI vyAkuLa evI mArI mAtA paNa mane duHkhamAMthI mukta karI zakI nahi-e mArI anAthatA che. mArA meTA ane nAnA bhAI e tathA mArI moTI ane nAnI baheno paNa mane duHkhamAMthI mukta karI zakyAM nahi -e mArI anAthatA che. mArAmAM anurAgavALI tathA mane ja anusaranArI mArI strI khAnapAna, snAna, gaMdhamAlya ane vilepanano tyAga karI, azupUrNa ne mArI pAse ja besI rahetI, eka kSaNa paNa mArAthI aLagI thatI nahotI; chatAM te paNa mArA duHkhamAMthI mane mukta karI zakI nahi-e mArI anAthatA che. [24-30] tyAre mane vicAra Avyo ke, aMta vinAnA A saMsAramAM vAraMvAra AvI vedanAo avazapaNe bhagavyA karavI e bahu AkaruM che. mATe huM je A vipula vedanAthI eka vAra paNa chUTo thAuM, to tarata badhAno tyAga karI pratrajyA lauM ane janmamaraNanA saMsAracakramAMthI mukti sAdhuM. A vicAra karato huM rAtre suI gayo ane savAre UThaDyo tyAM to mArI badhI vedanA dUra thaI gaI. tethI gaI kAle savAre ja mArAM sagAMvahAlAMnI anujJAthI huM sAdhu thaye chuM. have huM anAtha maTI, bhAre temaja bIjAM paNa sthAvarajaMgama prANuono nAtha thayo chuM, Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 mahAvIrasvAmIne aMtima upadeza ema mane lAge che. kAraNake, ApaNAM pitAnAM sukha ane dukhano ApaNe AtmA ja kartA che; tema ja sAre bhAge janAre ApaNe AtmA ja ApaNe mitra che ane beTe mArge janAre ApaNe AtmA ja ApaNe zatru che. ApaNI potAnI vaitaraNa nadI tathA narakanuM ghera zAlmalI vRkSa paNa ApaNA ja AtmA che tathA kAmadugdhA gAya ane svarganuM naMdanavana paNa ApaNo ja AtmA che." [31-7] A pramANe te ugra saMyamazIla mahAmunie vistArathI kahelo upadeza sAMbhaLI, rAjA zreNike saMtuSTa thaI aMjali joDIne kahyuM : he maharSi! tame anAthapaNuM barAbara kahI saMbhaLAvyuM. he muni ! tamAre manuSyajanma saphaLa che; tame tene vaDe sArAmAM sAro lAbha meLavyuM che. tame ja sAcA sanAtha che tathA bAMdhava che; kAraNake, tame jinottamanA mArgamAM sthita che. he saMyata ! tame have sarva anAthenA tathA sarva bhUtonA paNa nAtha che. he mahAbhAga ! huM tamArI kSamA mAguM chuM. meM tamArA dhyAnano bhaMga karyo tathA tamane bhego tarapha kheMcavA prayatna karyo, tenI mane kSamA Apa ! [54-7] rAjAomAM siMharUpa te rAjA A pramANe anagAramAM siMharUpa te muninI parama bhaktithI stuti karIne aMtaHpura, parijana, ane baMdhuo sAthe vimala cittathI dharmamAM anurakta thayo ane rezamAMcita thaI, temanI pradakSiNa karI, tathA mAthA vaDe abhivaMdana karI, tyAMthI pAcho pharyo. 58-60] : 1. juo pA. 109, 8i. 2. Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20: anAthatA 11 prasaMgavazAta eka bIjI paNa anAthatA ahIM varNavavAmAM Ave che.1 ja keTalAka kAyara puruSo nigraMtha dharmane lAbha pAmIne paNa besI paDe che. pravajyA lIdhA chatAM pramAdane kAraNe mahAvratone barAbara na pALatA ane AtmAne nigrahamAM na rAkhatA te leke rasamAM laMpaTa rahe che. tethI temanuM baMdhana mULathI cheDAtuM nathI. [38-9] te loke cAlavAmAM, bolavAmAM, bhikSA levAmAM, vastuo levAmUkavAmAM ane maLamUtrano tyAga karavAmAM jarA paNa sAvadha nathI rahetA. ghaNA vakhatathI muMDa thavA chatAM temanAM vrato asthira hoya che tathA teo tapa ane niyamathI bhraSTa thayelA hoya che. tevA loko lAMbA kALa sudhI AtmAne kaleza ApavA chatAM dhIra puruSonA mArganuM anusaraNa karI, saMsArano pAra pAmI zakatA nathI. [40-1] uttama jinAnA bhAganI virAdhanA karIne te svacchaMdI kuzIla sAdhuo sAmudrika zAstra, svamavidyA, 1. 38thI pa3 sudhInA vacamAM AvatA A loko mULa adhyayananA prasaMgamAM judA paDI Ave che. te loko jUnA nathI paraMtu prakaraNanI saMkalanAmAM 38 mA zlokamAM cAvatA anAthatA zabdane kAraNuM umerI levAyelA che, ema jarUra kahI zakAya. tethI temane anuvAdamAM judA vibhAga tarIke ja ApyA che. 2. samitionuM varNana che. e pA. 46, Ti. 3. 3. strIpuruSanAM zArIrika cihno uparathI zubhAzubha bhAkhavAnI vidyA. Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIrasvAmIne aMtima upadeza nimittazAstra,1 maMtrataMtra ane IdrajALa vagere pApamArgothI, AjIvikA calAve che; agninI peThe sarvabhakSI thaIne pitAne mATe khAsa kharIdAyelo kanotarAthI niyata thayelo e kaI paNa prakArane doSita AhAreya choDatA nathI; tathA Ama kurarInI peThe bhega ane rasamAM Asakta thaI zaka karatA A lokamAM paNa paritApa pAme che ane ahIMthI ravIne paNa saMsAramAM ja rakhaDyA kare che. [45,47,50] evA mANaso polI mUThI jevA asAra che; chApa vinAnA bATA sikkA jevA kiMmata vinAnA che; ane vaiDUryamaNinI peThe caLakatA kAca jevA nakAmAM che. jJAnIomAM temanI kazI kiMmata nathI. teo mAtra jIvikA mATe RSinAM cihno dhAraNa karIne phare che, paraMtu vAstavika rIte teo kuzIla ane asaMyata hoya che. [42-3] 1. dharatIkaMpa, ulkApAta, dhUmaketunuM darzana vagere nimitte uparathI zubhAzubha kahevAnI vidyA. 2. mULamAM "kautUhala" zabda che. eTale ke, putrAdi prApta thAya te mATe nAna, homa, auSadha vagere batAvavAM te. 3. mULamAM " kahevidyA' zabda che. 4. jaina sAdhu acAnaka jaI ne gRhasthane ghera Ubho rahe ane tyAMthI je vadhyuMghaTayuM mane tenAthI nirvAha calAve, evo vidhi che. pitAne nimitta taiyAra thayelo ke ANelo AhAra svIkAravAno tene niSedha che. kAraNa ke, tethI te hiMsAdi pApane bhAgI thAya che. 5. juo 14-46, pA. 82, tyAM kurara che. "te jema mAsanI lAlacathI jALamAM baMdhAI pAradhInA hAthamAM taraphaDe che tema." Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 : anAthatA 117 jevI rIte pIdheluM kALaphUTa viSa mANasane haNe che, tathA khoTI rIte pakaDeluM zastra pakaDanAranuM ja ghAtaka nIvaDe che, tevI rIte viSayabhega tyAkhyA vinAne dharma, vazamAM na AvelA vetAlanI mAphaka, nukasAnakAraka ja nIvaDe che. gaLuM kApanAra zatru paNa jevuM nukasAna nathI karato, tevuM nukasAna te durAcArI loka pite jAte potAnI durAtmatAthI kare che. te mANasono nagna veza (eTale ke, sAdhupaNuM ) vyartha che; te mANaso agatyanI bAbatomAM ja avaLA cAle che, te lokono A loka paNa siddha nathI thato ke paraloka paNa siddha nathI thato. durazIla ane haMmezAM du:khapUrNa evA che ke eka aMdhArAmAMthI bIjA aMdhArAmAM . AthaDaDyA kare che; tathA aMte naraka tathA tiryacanirUpI durgatine pAme che. dayAvihANa te asAdhuo mRtyu samaye ghaNe pastAvo kare che, paraMtu te vakhate koI temanuM zaraNa thatuM nathI. [4pa-9] mATe buddhimAna puruSa jJAnaguNathI yukta, caturtha puruSArtharUpa mokSanA tabodhane lagatuM, ane sArI rIte kahevAyaluM mahAzAstra jevuM A anuzAsana sAMbhaLIne, kuzalonA mArgane cheDI, mahAnigraMthane mArge ja cAle. cAritra ane AcAranA guNethI yukta thaIne uttama saMyama pALanAre ane karmone nAza karI nirAsava thayele puruSa ja vipula, uttama ane dhruva padane pAme che. [1-2] 1. 16,13mAM (pAna 80) tAlapuTa' hatuM. Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21 samudrapAla caMpAnagarImAM bhagavAna mahAvIrano ziSya pAlitA nAme zrAvaka vANiyo raheto hato. te jaina siddhAMtamAM bahu kuzaLa hato. eka vakhata vahANavaTuM kheDato kheDato te zrAvaka pihuMDa nAme nagaramAM AvI pahoMcyo. tyAM rahI vepAra karatAM karatAM tyAMnA koI vANiyAe tene pitAnI dIkarI paraNAvI. vakhata jatAM te sagarbhA thaI, tyAre te vANiyo tene laI pitAne deza pAcho pharyo. [1-3] 1. caMpAH aMgadezanI rAjadhAnI. nAgapurathI traNa mAIla dUra AveluM AjanuM caMpAnAlA. vadhu mATe juo A mALAnuM dharmakathAo, pustaka, pA. 75-6. bauddhagraMthomAM rAjagRha je bhAga bhajave che, te jainagraMthomAM caMpA bhagave che. e vastu, biMbisAra pachI tenA putra ajAtazatrune rAjyakALa sUcave che. 2. pihuDa brahmadezanuM koI baMdara hoya evI kalpanA karI zakAya.. Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21: sasudrapAla 119 rastAmAM, adhavaca samudramAM ja, pAlitanI strIe eka putrane janma ApyA. tenA janma samudramAM thaye| hAvAthI tenuM nAma samudrapAla rAkhavAmAM AvyuM. the|DA vakhata bAda pAlita zrAvaka, kSemakuzaLa, kuTuMba sAthe caMpAmAM peAtAne ghera pahoMcyA. [45] pAlitanA putra dhIme dhIme meTA thavA lAgyA. krame krame te khetera kaLAmAM pAraMgata thayA, ane tenA pitAe tene rUpiNI nAmanI rUpavAna kanyA sAthe paraNAvyA. vyavahArakuzaLa, surUpa ane priyadarzI evA samudrapAla peAtAnI strI sAthe peAtAnA ramya mahelamAM degundakara devanI peThe krIDA karatA vakhata vitAvavA lAgyA. [7] eka vakhata te peAtAnA mahelanA jharUkhAmAM beThA hatA. tyAMthI teNe meAtanI sajA pAmelA ane tene ceAgya veza paherelA eka mANasane vadhasUmi tarapha laI javAtA taiyA. tene joI samudrapAlane vicAra AvyA ke, azubha karmanuM kevuM duSTa pariNAma Ave che? [8-9] e uparathI vicAra karatAM karatAM te peAtAnI rAjanI carcAthI bhaya pAmyA ane samajyeA ke, durlabha evA manuSyajIvana daramyAna, jyAM sudhI zarIra che tyAM sudhI buddhimAne meAkSa mATe ja udyamavata thavuM joI e. Ama vicArI, teNe mahAklezarUpa sagane ane bhayAvaha evA sa 1. 72 kaLAnA suvistRta varNana mATe jIe A mALAnuM dharma kyA,' pustaka, pA. 193 i. 1. juo pAna 109, Ti. 1. Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 mahAvIrasvAmIneA atima upadeza prakAranA meAhane tyAga karI, sayadharmanuM anuzIlana karavAne artha mAtApitAnI anujJAthI pravrajyA lIdhI ane vrata tathA zIlanuM pAlana yatnapUrvaka karavA mAMDayuM. [10-1] teNe ahiMsA, satya, asteya, brahmacaryAM ane aparigraha e pAMca mahAvratA dhAraNa karyAM ane jine kahelA dharma anusAra sarva pApapravRttionA tyAga karI, tathA badhAM bhUtA tarapha anuka MpAyukta thaI, kSamAyukta, sayata, brahmacArI ane jitendriya banI vicaravA mAMDayuM. [12-3] pUjA ke te muni peAtAnuM baLAbaLa jANI, vakhateAvakhata rASTramAM dharmAnusAra vihAra1 karatA. te vakhate siMhanI peThe te zabdAdinA bhayathI DaratA nahi; duHkhakara vacana sAMbhaLIne asatya ke asabhya khelatA nahi; priya ke apriya, nidA kazAnI AkAMkSA rAkhatA nahi; deva, manuSya ke pazue karelA jIvaleNa upadraveza, saMgrAmane meAkhare UbhelA uttama hAthInI jema, calita thayA vinA ka bhaya pAmyA vinA sahana karatA; TADha-taDakA, DAMsa-macchara tathA aneka jAtanA rAgeAnI vedanA, UMhakAra paNa karyAM vinA ane pahelAM peAte karelAM karmonuM phaLa bhAgavA jAya che ema mAnI, sahana karate; rAga, dveSa ane meAhanA tyAga karI, satata jAgrata rahetA; game tevA vikaTa prasaMge paNa merunI jema apita rahI AtmAne vaza rAkhatA tathA manuSyeAnA aneka jAtanA 1. sAdhu calatA bhalA' e nyAye eka ThekANe sthira vAsa karavAnI sAdhune manAI che. tenuM eka ThekANethI bIje ThekANe vicaravuM tene vihAra'kahe che. < Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21: samudrapAla 121 abhiprAyanuM satya svarUpa prakAzamAM lAvato. te dayALu muni lokonA saMsarga ane TApaTIpa vinAnAM tathA jIvajaMtu rahita sthaLomAM ja raheta; tathA pUrvanA yazasvI RSioe sahana karelAM sahu saMkaTa ane upadravo samabhAvathI sahana karato. [14-9,22 Ama, stuti-niMdA rati-arati vagerene samAna rIte sahana karI, saMsAranA saMsarga vinAno, AtmahitaparAyaNa, muktinAM mukhya sarva sAdhanothI yukta, zokarahita, ahaMkAra vinAne ane aparigrahI evo te muni paramArtha sAdhavAnA upAyArUpI ja pravRtti karato vicarate hato. te jJAnayukta maharSi uttamottama dharmano saMcaya karI AkAzamAM sUrya zobhe tama bhakta hato. [0-1,ra3] Ama karatAM karatAM puNya pAparUpI baMdhane nAza karI, sarva prakAre nirlepa ane vipramukta banelo te samudrapAla, saMsAranA mahApravAhane samudranI peThe tarIne, jemAMthI punarAgamana nathI evI dazAne pAmyo. [24] Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 rathanemi zauryapura nAme nagaramAM vAsudeva, samudravijaya vagere daza dazAhara bhAIo rahetA hatA. sauthI nAnA vasudevane rohiNa ane devakI nAmanI be rANIo hatI tathA te darekathI temane anukrame rAma ane kezava nAmanA be putra thayA hatA. sauthI moTA samudravijayane zivA nAmanI rANIthI 1. 22 mA tIrthaMkara ariSTaneminuM janmasthAna. zikohAbAdathI 7 keza upara jamanA nadIne kAMThe AveluM che. joke, A adhyayanane prasaMga dvArikAmAM banyo che, te 21-3 vagere loke uparathI jaNAya che. juo 5, 123, noMdha 4. 2. dazAhe yadunA vaMzamAMthI utarI AvelA yAdavo ja hatAM. vaMzAvaLI mATe juo prakaraNane aMte TippaNu naM. 2, pA. 130. 3. TIkAkAra jaNAve che ke, kharI rIte vasudevane 72000 rANIo hatI. paraMtu ahIM benI ja jarUra hovAthI bene ja ullekha karyo che. Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22: 2thanesi 123 1 putra thayA hatA. e ariSTanemi sa yukta hatA. temane madhe,. sarvottama hatAM; temane varNa zyAma ariSTanemi nAmane zubha lakSaNa ane cihnothI AkRti ane svara hatA tathA peTa mAchalInA AkAranuM hatuM. [1-6] ariSTanemi umare AvatAM kezave temane mATe ugrasenaTM pAse tenI kanyA rAjImatInuMpa mAguM karyuM. te rAjImatI suzIla, dekhAvaDI, salakSaNasaMpanna tathA vIjaLI jevI dedIpyamAna hatI. [6-7] 1. ariSTanemine rathanemi nAmanA meATA bhAI hatA, te vAta AgaLa Avaze. 2. e prakaraNane aMte TippaNa ta. 1, pA. 129. 3. kezava ane rAma eTale kRSNa ane khalabhadra. brAhmaNa graMthAmAM kRSNanA mahimA ja vadhAre che. paraMtu jaina graMtheAmAM te gRhatha kRSNa karatAM tIrthaMkara ariSTanemine prabhAvAtizaya batAvavA judA judA aneka prasaMgeA Apela che. 4. kaMsane pitA, kaMsane mArI kRSNe tene mathurAnI gAdI pAchI ApI. te ane devaka kha'ne bhAI thAya. devakI devanI. putrI hatI. brAhmaNa ane jaina ane mAnyatA pramANe kRSNe kasane mArI nAkhyA heAvAthI ( kasanA sALA,bIjI mAnyatA pramANesasarA ) jarAsaMdhe mathurA upara humalA karavA mAMDacA; tethI kRSNe tyAMthI bhAgIne pazcima samudrane kinAre dvArikA vasAvI ane badhAne tyAM ANyA. 5. harivaMza tathA sutanu ApyuM che. ahIM thanemie 'sutanu' sakhAdhana hAvAne kAraNe paNa hAya. viSNupurANamAM ugrasenanI kanyAnuM nAma paNa 37 mA zrlekamAM rAjImatI mATe vAparyuM che, te kadAca tenuM bIjuM nAma Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ '124 mahAvIrasvAmIne aMtima upadeza ugrasene kezavanuM mAthuM kabUla rAkhyuM. pachI, ariSTanemine badhI auSadhiothI snAna karAvI, kautuka ane maMgaLa thI yukta karI, vastrAbhUSaNathI vibhUSita karI tathA vAsudevanA moTA gaMdhahastI upara besADI badhA vivAhamaMDapa tarapha cAlyA. [8-13] tyAM jatAM ariSTanemie vADAmAM ane pAMjarAmAM pUrelAM ane bhayathI kaMpatAM prANuo joyAM. temane joI temaNe potAnA sArathine pUchyuM: A badhAM prANIone zA mATe Ama pUravAmAM AvyAM che ? sArathie javAba Apyo : tamArA vivAhotsavamAM AvelAM mANasanA bhojana mATe. [14-7]. A sAMbhaLI jIvo pratye dayAvRtti rAkhanAra ariSTaneminuM dila dubhAyuM. temaNe vicAra karyo ke mArA vivAha nimitte A badhA je haNAya, to te mAre mATe paralekamAM kalyANarUpa nahi thAya. [18-9] pachI temaNe pitAnAM AbhUSaNe utArI (pitAne cetavyA badala) sArathine ApI dIdhAM. tathA AgaLa vadhavAne badale te ghera ja pAchA pharyA. pachI saMsArano tyAga karavAnI icchAthI 1. rAtre kusvamAdika AvyAM hoya temanA nivAraNa arthe temaja zubha zukanane arthe karAtA vidhi. 2. uttama jatine hAthI. tenA gaMdhamAtrathI sAmAnya hAthIo bhAgI jAya che. 3. 10mA lekamAM hAthIe besIne javAnI vAta che. pachInA zlokamAM jANe rathamAM beThA hoya tevA ullekha che. Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 : rathanemi 125. zibikAmAM besI, te revatakara parvata tarapha cAlyA. tyAM rivAja mujaba (bhAvI tIrthakaro) niSkramaNotsava karavA sarva sAmagrI sAthe AvelA devo ane hajAro manuSyothI vIMTaLAyelA vRNipuMgava ariSTanemie dIkSA lIdhI ane pitAne hAthe pAMca mUThI bharIne potAnA kAmaLa ane vAMkaDiyA keze ukhADI nAkhyA. te vakhate vAsudeve prasanna thaI temane kahyuM : he damezvara ! tuM tArA icchita manorathane satvara pAma; tathA jJAna, darzana, cAritra, kSamA ane nibhatA dvArA potAnI unnati kara. tyAra bAda rAma, kezava tathA bIjA badhA ariSTanemine vaMdana karI, dvArikA pAchA pharyA. [ra0-7] 1. ariSTanema pelAM prANIo joIne pAchA pharyA, tyAre temanAM mAtApitAe temane ghaNuM ghaNuM samajAvyA. paNa te lagna karavA kabUla na thayA. mAtra te eka varSa vadhu ghera rahevA kabUla thayA. te varSa pUruM thayA bAda temaNe raivataka parvata upara jaIne dIkSA lIdhI, eTaluM samajI levAnuM che. - 2. kAThiyAvADano giranAra e ja raivataka. tenA upara ghaNAM jaina maMdiro che mAthe potAnA zizupAlavadhamAM (sarga 4) raivatakanuM varNana karyuM che. 3. te vakhate citrA nakSatra hatuM. zrImahAvIrabhagavAnanA jIvananA nirvANa sivAyanA mukhya pAMca banAvo jema uttarAphAgunI nakSatramAM thayA hatA, tema ariSTaneminAM garbha, janma, dIkSA, kevaLajJAna ane nirvANa citrA nakSatramAM thayAM hatAM. 4. jaina sAdhuo vALa kapAvavAne badale hAthathI ukhADI nAkhe che. te kriyAne loca kahe che. Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 mahAvIrasvAmIne aMtima upadeza ariSTaneminI pravajyAnI vAta sAMbhaLIne rAjakanyA rAjImatI hAsya ane AnaMdathI rahita thaI gaI. teNe vicAryuM ke, "temaNe mAre tyAga karyo; mArA jIvatarane dhikkAra che. mAre paNa have pravajyA levI e ja zreyaskara : che.' [28-9] Ama vicArI teNe paNa kucaDI ane kAMsakIthI sajelA kezano loca karyo. tene paNa vAsudeve prasanna thaIne kahyuM : kanya ! tuM paNa A ghora saMsArasAgaramAMthI jaladIthI tarI jA. tenI pAse tyAM tenAM ghaNAM svajana-parijanoe paNa pravrajyA lIdhI. [30-2] 1. rAmatInA e zokaprasaMga upara saMghaNuputra vikrame ne madUta kAvya lakhyuM che. temAMnA dareka lokanI cethI lITI kAlidAsanA meghadUtamAMthI lIdhI che. 2. TIkAmAM ApelI kathAmAM keTalIka vadhu vigata jaNAvelI che, "te ahIMthI AgaLa vadhatA pahelA jANI levI ThIka thaze. ariSTanemie pitAno tyAga karelo hovAthI rAmatI paNa khinna thaI gaI ane ariSTaneminuM ja dhyAna karavA lAgI. ariSTanemine. meTo bhAI rathanemi tenA upara mohita thayo hato. ariSTanemi sAthe rAjamatInuM lagna baMdha rahyuM eTale teNe rAjamatIne vaza karavAne prayatna karavA mAMDyo. paNa rAjamatIe tene cokhkhuM jaNAvI dIdhuM ke, huM manathI to ariSTanemine ja paraNI cUkI chuM; ane pravrajyA levAnI chuM. chatAM rasanemie na mAnyuM tyAre rAjamatIe eka vakhata tene sAnamAM lAvavA pi nuM kevuM dUdha pI javAnuM - kahyuM tyAre rathanemie kahyuM ke, ekelI vastu kUtaruM ja cATe; mANasa thaIne huM tAruM ekeluM kema karIne cATuM ? Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 127 22 : rathanemi have, rAjImatI raivataka parvata upara jatI hatI te vakhate muzaLadhAra varasAda varasavAthI bhIMjAIne te eka aMdhArI guphAmAM pesI gaI. tyAM pitAnAM bhInAM vastra zarIra uparathI utArI teNe pahoLAM karyAM. ariSTanemine mATe bhAI rathanemi pravajita thaI te guphAmAM ja dhyAna karato hato. rAjamatIne ekAMtamAM vastrarahita dazAmAM jotAM tenuM mana calita thayuM. eTalAmAM rAjImatIe paNa tene dekhyo. tene joI, bhayagrasta rAjImatI chAtI upara hAtha DhAMkI, kaMpatI nIce besI gaI. rathanemie tene kahyuM : he surUpe ! he cArubhASiNI ! huM rathanemi chuM. he sutanu ! tuM mAre svIkAra kara, tane kazI harakata Avaze nahi. ApaNe bhoga bhogavIe. manuSyapaNuM durlabha che. bhuktabhogI thaIne pharI pAchAM ApaNe jinamArganuM AcaraNa karIzuM. [32-8] sAdhanAno utsAha jeno bhAgI gayela che evA tathA vAsanAthI hArelA rathaneminuM AvuM kahevuM sAMbhaLI, hiMmata hArI javAne badale pitAnI jAta, kula ane zIla sAcavatI rAjImatIe pitA upara kAbU rAkhIne tene kahyuM : "bhalene tuM tyAre rAjImatIe tene kahyuM ke, to pachI tArA bhAI e okelI mane meLavavA tuM zA mATe prayatna kare che ? bIjI bAju, dIkSA lIdhA bAda copaname divase ariSTanemine kevaLajJAna prApta thayuM. te khabara jANI, kRSNa, baLabhadra, rAjamatI vagere badhAM temanAM darzane gayA. temano upadeza sAMbhaLI rathanemi, rAjamatI vagere aneka strIpuruSoe temanI pAsethI dIkSA lIdhI. 1. TIkAnI kathA ema jaNAve che ke, "eka vakhata, ariSTaneminAM darzana karavA rAmatI revatAka parvata upara jatI hatI tyAre . . ." Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 mahAvIrasvAmIne aMtima upadeza rUpamAM vaiznamaNu jevo hoya, ke lalita vilAsamAM nalakubera je hoya, ke sAkSAta Idra hoya, te paNa huM tane na IcchuM. he kAmI ! jIvato rahIne tuM vamelI vastu pIvA Icche che tenA karatAM tAruM maraNa zreya che. tArA yazane dhikkAra che ! huM bhojarAjanAra kuLamAM janmI chuM, ane te aMdhakavRSNinA kuLamAM janmelA che. AvAM uttama kuLamAM janmelAM ApaNe gaMdhana sarSaka jevAM rakhe thaIe! je je strIne tuM jue, tenA pratye je tuM Avo bhAva kare, to pavanathI kaMpatA ha8 nAmanA vRkSanI peThe tuM asthirAtmA banI jAya. pachI, lekAnI gAyo carAvavA laI janAra gAvALa te gAyane, ke kaI bhADUta bhADe ANelI cIjano jema mAlika thaI zakato nathI, tema tuM paNa zramaNapaNAno adhikArI nahi thaI zake. mATe tuM sthira thA ane saMyamamAM sthita thA. [39-45] 1. vaizramaNa eTale kubera ane nalakubara te tene putra. 2. mULamAM " bhegarAja " che. paraMtu rathaneminI bAbatamAM tenA dAdA aMdhakavRSyinuM nAma rAmatIe lIdhuM che, tema potAnI bAbatamAM paNa potAnA dAdA bhejanuM ja nAma lIdhuM hoya ema banavA joga che. uparAMta samudravijaya tenA bApanA nAmathI ja oLakhAto, tema ugrasena paNa tenA bApanA nAmathI ja oLakhAtA hoya ema bane. viSNupurANamAM ugrasenanA putra kaMsane paNa bhejarAja kahyuM che. bhoga loko mATe juo pA. 86, Ti. 2. 3. vaMzAvaLI mATe juo pA. 130, Ti. naM. 2. 4. sApa be prakAranA kahevAya che : gaMdhana ane agaMdhana. gaMdhana sApa pate okeluM jhera pAchuM cUsI le che, jyAre agaMdhana marI jAya to paNa tema karato nathI. 5. juo dazavaikAlika 2,7-10. Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22: rathanemi 129 te sAdhvInuM AvuM vacana sAbhaLI, jema aMkuzathI hAthI vaza thAya, tema rathanemi dharmamAM sthira thayo ane maraNa paryata jiteMdriya ane dRDhavrata thaI zramaNapaNAne pALavA lAgyo. vakhata jatAM te baMne ugra tapa AcarIne kevaLajJAnI thayAM ane badhAM karmono nAza karI, uttamottama zuddhi pAmyAM. [46-9] TippaNa TipaNu na. 1. mULamAM ariSTaneminuM varNana karatAM temane svastika, zaMkha vagere eka hajAra ne ATha cihno dhAraNa karanAra kahyA che; tathA temanA bAMdhAne vajaSabhanArAyasaMhanana zabdathI varNavyo che. zarIranAM hADakAM vagerenA sAMdhAnA cha prakAra gaNAvavAmAM Ave che. temAMne e prathama tathA sarvottama che. ema kahevAya che ke, tenA uparathI ghoDA sAthe ratha cAlyA jAya, to paNa te sAMdhA chuTA na paDe. tattvArthasUtramAM jaNAvyuM che ke, uttama saMhananavALuM jenuM zarIra che, tenAthI ja "ekAgraciMtAnirodha" rUpa dhyAna thaI zake che. be hADakAMnA cheDA eka bIjAnA khADAmAM goThavavAmAM Ave, to marka TabaMdha athavA nArAja kahevAya. have te prakAranA sAMdhA upara hADane pATe Ave, to te jhaSabhanArAca baMdha thAya. ane te traNene vadhe evo eka vaja-khIle parovavAmAM Ave, to te sAMdhA atyaMta majabUta thAya ane te pUrA vajaRSabhanArAcasaMhanana thayo kahevAya. khIlI vagara mAtra RSabhanArA hoya te bIje prakAra; kevaLa markaTabaMdha te nArAya; eka bAju markaTabaMdha ane bIjI bAju hADa ja hoya to te ardhanArAca; vacce khIlI ja hoya, cheDe phakta hADa hoya te kalikA; ane baMne bAju hADe hADa aDI rahyAM hoya te asaMprAsAsupATikA saM hanana kahevAya. Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIrasvAmIne atima upadeza ariSTaneminI AkRtine mULamAM 'samacaturasra' sasthAna zabdathI oLakhAvI che. zarIrane AkAra te sthAna kahevAya. tenA cha prakAra che. samacaturasra : mANasane pa`kAsane besADA; pachI jo tenA be DhI'caNa vaccenuM aMtara, jamaNA khabheA ane DAkhA DhIcaNa vaccenuM aMtara, DAmA khabhA ane jamaNA DhIMcaNu vaccenuM aMtara, ane palAMDInA madhya pradezathI kapALanuM aMtara e sarakhAM hAya, ane sarva aMga suMdara hAya, te te samacaturasra saMsthAna kahevAya. nAbhi upara sapUrNa suMdara avayava hoya ane huMThenA pradezamAM hInAdhika heAya, te te nyaAAdhaparimaDaLa sarasthAna kahevAya. nAbhithI nIce saMpUrNu avayava hoya ane upara hInAdhika hAya, te te sAdi sAna kahevAya. hAtha, paga, mastaka, grIvA sulakSaNa heAya ane hRdaya, peTa hIna hAya, te te kubja sasthAna kahevAya. hRdaya tathA peTa sulakSaNa hAya ane hAtha paga, zIra, grIvA kulakSaNa hoya, tA te vAmana kahevAya. ane sarvAM aMgopAMga kulakSaNa-hInAdhika hAya, teA te huDaka sthAna kahevAya. TippaNu na. 2. 130 gaurI ! adhakaNi sUra / suvIra bhujavRSNi ' vasudeva (dazAhe) samudravijaya devaka alarAma vAsudeva riSTanemi rathamiyAsa rASTramatI devI jarAsa'dhanI mahena vayazA vere kasa paraNyA hatA. vasudevane hiNIthI balarAma ane devakIthI kRSNa zu hatA. brAhmaNakakSAmAM adhaka ane vRSNui e e bhAIe jaNAvyA che; tathA jarAsadhane ka'ne sasarA jaNAvyA che. ugrasena { Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 3 * kezI--gatama saMvAda jina tIrthaMkara pArzvanAthanA vidyA ane AcaraNamAM pAragAmI evA kezakumAra nAmanA mahAyazasvI3 zramaNaziSya hatA. te eka vakhata ziSyasamudAya sAthe 1. mahAvIra pahelAM 250 varSa pUrve thaI gayelA 23mA jaina tIrthakara. te I. sa. pUrve 817mAM banArasanA iphavAkuvaMzanA rAjA azvasenane tyAM janmyA hatA, evI paraMparA che. juo A mALAnuM "saMyamadharma', pustaka pA. 4pa-8, temanA pUrva bhavAnI lAMbI kathAmAM suvarNa bAhu rAjAnA bhavanI kathAmAM kAlidAsanA nATakamAMthI duSyata-zakuMtalA ane sakhIonA prathama meLApano A prasaMga zabdaza: Apela che. 2. mULamAM kesIvanAra samaje che. keTalAka kumArazramaNa padane vizeSaNa tarIke laI, "kuMvArI avasthAmAM zramaNa thanArA evo artha le che. 3. mULamAM "avadhijJAna ane zrutajJAna yukta" evuM vizeSaNa paNa che. temanA artha mATe AgaLa juo pA. 168, Ti. naM. 1. Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 mahAvIrasvAmIne aMtima upadeza eka gAmathI bIje gAma pharatA pharatA zrAvastI nagarImAM AvI pahoMcyA. tyAM gAmabahAra, jIvajaMtu rahita rahevAnuM tathA sUvAnuM sthAna joIne, niMduka nAmanA udyAnamAM temaNe utAre karyo. [1-4] te ja arasAmAM, vardhamAna nAmathI lokamAM prasiddha evA jinabhagavAna (mahAvIra)ne mahAyazasvI, jJAna ane cAritranA pAragAmI, tathA bAra aMgenA jANakAra ziSya bhagavAna gautama paNa, ziSya samudAya sAthe pharatApharatA te ja nagarImAM AvI pahoMcyA ane gAma bahAra AvelA kAraka udyAnamAM utaryA. pa-8] mana, vacana ane kAyAnuM dupravRttimAMthI rakSaNa karatA tathA samAdhiyukta evA te baMne tyAM rahetA hatA te vakhate, baMnenA ziSya samudAyamAM evo vitarka UbhuM thayuM ke, vardhamAne upadezele paMcamahAvratAvALA A dharma kevo, ane mahAmuni pArthe upadezele cAra mahAvratavALA A dharma kevo ? vaLI, acelaka, - vastrarahita rahevAno mahAvIrane AcAravidhi ke, ane AMtara tathA uttarIya vastro 1. prAcIna kezala dezanI rAjadhAnI. sAketa athavA adhyAthI uttara tarapha pacAseka mAIla dUra rApaTI nadInA dakSiNa kinAre AvelAM sAhesamAhatanAM khaMDerene zrAvastInAM vartamAna avazeSa gaNavAmAM Ave che. juo A mALAnuM "dharmakathAo pustaka pA. 259. 2. jaina dharmanA mULa prasiddha 12 graMze. juo A mALAnuM saMyamadharma, pustaka pA. 10-1. 3. mULa : cAturyAma. pAzvana paMthamAM brahmacarya vratane aparigrahavratamAM samAvI, cAra ja mahAvate gaNAvAtAM. Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - ra3: kezI-gautama saMvAda 134 paheravAnI chUTavALe pAno AcAravidhi ke ? eka ja kArya mATe pravartelA e bemAM Avo taphAvata paDavAnuM kAraNa zuM? [9-13] ziSyanA manano Avo vitarka jANI, kazI ane gautama baMnee paraspara maLavAne nizcaya karyo. pArzvanAthanI paraMparAne (mahAvIra) pahelAMnI hovAthI vaDIla jANI, gAyogya samajanAra gautama pote hiMduka vanamAM AvyA. kezIkumAre paNa temane AvelA jANI, temano yathAyogya satkAra karyo, tathA nirjIva ane nirdoSa evAM parALa, dAbha vagere temane besavA mATe ApyAM. [14-7] te vakhate bIjA saMpradAyanA paNa ghaNA sAdhuo tathA gRhastha kautukathI tyAM bhegA thayA. pachI, kezIe gautamane kahyuM : he mahAbhAga! huM kAMI pUchavA mAguM chuM. eTale gautame javAba Apyo, "he bhadantara! ApanI marajI mujaba pUcho." tyAre kezIe pUchayuM : vardhamAna ane pArzvanAtha baMne eka ja kArya mATe pravartelA hovA chatAM, eke cAra vrata upadezyAM ane bIjAe pAMca upadezyAM, enuM kAraNa zuM ? [18-24] gautame javAba Apyo: prajJA vaDe ja dharmatatvano nizcaya karI zakAya che. zarUAtanA munio "Rju jaDa" eTale ke saraLa paNa jaDa hatA; tethI temane dharma samajavo muzkela hato. ane 1. mULamAM, "parALe ane pAMcamuM dAbhaDraNa" ema che. zALA, vrIhi, kodarA ane rALakanAM cAra parALa che; te tathA dAbhaDraNa maLI tRNu paMcaka kahevAya che. 2. mULamAM, pUjya evA arthano "saMta" zabda che. Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 mahAvIrasvAmIne atima upadeza pALavA saheleA hatA; ane chevaTanA munie va+-jaDa hatA tethI temane dharma samajavA saheze| hatA, paraMtu pALavA muzkela hatA. tethI te anene pAMca mahAvratA spaSTa darzAvavAM paDayAM. paraMtu, vacagALAnA munie saraLa temaja buddhimAna hatA. (tethI temane brahmacarya vrata spaSTa du na pADatAM cAra vrate kahyAM.) [25-7] kezIe e javAbathI saMtuSTa thaI, vastra paheravA na paheravA bAbatanA te enA vidhAnamAM taphAvata paDavAnuM kAraNa pUchyuM. eTale gautame kahyuM, ' peAtAnA viziSTa jJAna vaDe (judA judA sAdhuene adhikAra) samajIne ane tIrthaMkarAe dharmanAM judAM judAM sAdhana pharamAvyAM che. pAramArthikara rIte tA jJAna, darzana ane cAritra e traNa ja meAkSanAM sAcAM 1. 'zarUAtanA' eTale prathama tIrthaMkaranA vakhatanA; 'chevaTanA' eTale 24mA tI``kara mahAvIranA vakhatanA; vacagALAnA eTale bAkInA 22 tI karanA samayanA. 2. mULamAM 'nizcaye zabda che. eka ja vastune lagatI judI judI vicArasaraNI 'naca' kahevAya che, tenA vyavahAranaya ane nizcayanaya evA bheda che. vyavahAranaya eTale sthUlagAmI ane upacArapradhAna vicAra; tathA nizcayanaya eTale sUkSmagAmI ane tattvapazI vicAra. vadhu mATe juo pA. 174, kiM0 8. 3. e traNane jana pirabhASAmAM ratnatraya ' kahe che. tattvanA cathA vivekanI abhiruci te 'darzana'; pramANa vagerethI tattvAnuM cA jJAna te 'jJAna'; ane jJAnapUrvaka rAgadveSAdinI nivRtti thavAthI svarUparaNu te 'cAritra'. Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23: kezI-gautama saMvAda 135 sAdhano che; ane te bAbatamAM to baMne tIrthakare ekamata che. bAhya veSa vagerenuM prayojana to eTaluM ja che ke, tenA vaDe lokone khabara paDe (ke A sAdhu kayA paMthano che); tathA sAdhune pitAne saMyamanirvAhamAM te upayogI thAya; temaja (pate amuka dharmano che evuM tene bhAna rahe." [31-3] e sAMbhaLI kezIe kahyuM, "he gautama tamArI prajJA suMdara che; mArA baMne saMzaya dUra thaI gayA. have huM je bIjuM kahuM tenA ukela Apo.1 he gautama! hajAre zatruonI vacamAM tame UbhA che ane teo tamArA upara humalo kare che. temane tame zI rIte jItyA? [34-5] gautama : ekane jItavAthI pAMca jitAyA; pAMcane jItavAthI dasa jitAyA; ane e dasane jItavAthI badhA jitAI gayA. [36] kezI : e zatruo te kyAM ? gautama : nahi jitAyelo AtmA e eka zatru che. temAM krodha, mAna, mAyA ane lAbha e cAra umeratAM pAMca thayA. ane temAM pAMca ki umeratAM daza thayA. zAstramAM kahyA anusAra te dazane jItIne, he muni ! huM badhA zatruonI vacce naciMta thaI vicAruM chuM. [38] 1. mULamAM to ahIM paNa, "have mArA bIjA saMzayane javAba Apo" ema che. paraMtu ahIMthI AgaLa kazI siddhAMtabheda viSe kazI zaMkA nathI pUchatA; paraMtu jena siddhAMtone ja samasyA ke phUTanI rIte rajU kare che ane gautama teno ukela Ape che. jANe zrotAvargane ema sUcita na karatA hoya ke, mULa siddhAMtomAM baMne tIrthakaromAM kazo taphAvata nathI. Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 137 mahAvIrasvAmIne aMtima upadeza kezI : jagatamAM aneka prANuo pAza vaDe baMdhAyAM che. tame te pAzamAMthI kevI rIte chUTayA? [41]. gautama : rAgadveSarUpI tIvra pAze ane bhayaMkara evA snehapAzAne zAstramAM jaNAvelA upAyo vaDe chedIne huM halake thaI vicaruM chuM. [43] kezI : bhayaMkara phaLavALA eka jherI vela che. tene tame kevI rIte ukhADI nAkhI ? [45] gautama : bhavatRNArUpI bhayaMkara latAne sarvathA jaDamULamAMthI ukheDI nAkhI, tenAM jherI phaLamAMthI chUTI huM zAstrAnusAra vicAruM chuM. [48] kezI : ghara ane prajavalita agnie badhAM prANuone bALe che. temane tame kevI rIte bujhAvyA? [50] gautama : kAma, krodha, mAyA ane lobharUpI kaSAya e agni che. jJAnI-tIrthakararUpI mahAmethI utpanna thayelA, tenAM vacanarUpI pravAhamAMthI, zApadeza, zIla ane taparUpI uttama jaLa laI huM satata temanA upara chAMTuM chuM. ema zApadezarUpI dhArAthI chaMTAyelA ane bhedAyelA te azio mane bALatA nathI. [53] kezI : sAhasika, bhayaMkara, duSTa ane AmathI tema deDato A azva tamane unmArge kema nathI laI jata? [55] gautama : manarUpI e duSTa azvane huM zAstra tathA dharmazikSArUpI lagAma vaDe jAtavaMta (kaMthaka) gheDAnI peThe barAbara kabaje rAkhuM chuM, tethI te mArgamAM ja rahe che. [58] 1. chevaTe to zAstrajJAna paNa AptajananI vANIrUpa ja che. 2. juo pA. papa, ne. 6. Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23: kezI-gautama saMvAda 137 kezI : kumArgothI bharelA jagatamAM ghaNAM prANuo unmArge jaI nAza pAme che. tame vaTemArga hovA chatAM unmArge jaI kema nAza nathI pAmatA? [60] - gautama : khoTA siddhAMta e unmArgo che. temane huM jANuM chuM. tethI, jine kahelA uttama mArgane ja vaLagI rahI, he nAza nathI pAmata. [6 3] kazI : meTA jaLapravAhamAM taNAtAM prANIo mATe zaraNarUpa, AdhArarUpa ane pratikArUpa dIpa karyo? [68] gautama : jarA-maraNarUpI vegathI kheMcAtAM prANIo mATe dharmarUpI dvIpa uttama zaraNarUpa, AdhArarUpa ane pratikArUpa che. [68] kezI : moTA pravAhavALA samudramAM Amatema taNAtI nAvaDImAM beThelA tame kema karIne pAra utaraze? [70] gautamaH je nAvaDI chidravALI hoya che, te pAra nathI jaI zakatI; paraMtu je chidrarahita che, te jarUra pAra jaI zake. zarIra e nAvaDI che; jIva e nAvika che; ane saMsAra e samudra che. tene maharSio tarI jAya che. [73]. kazI : AMdhaLA karI nAkhe evA A ghora aMdhArAmAM A prANIo bhaTaka che; temane ajavALuM koNa karI Apaze? [5] autama? jene saMsAra kSINa thayA che evA sarvasa jinarUpI sUrya udaya pAme che. te sarva lokamAM prANIone ajavALuM karI Apaze. [7] kezIH dividha duHkhothI pIDAtAM prANuone kSemarUpa, kalyANarUpa ane bAdhArahita evuM sthAna kayuM? [8] Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIrasvAmInA atima upadeza gautama : leAkanA agra bhAga upara AveluM siddhirUpa sthAna nirvANarUpa che, AdhArahita che, kSemarUpa che tathA kalyANarUpa che. samagra leAkamAM te eka ja sthAna evuM che, jyAM jarA, mRtyu, vyAdhi ane vedanA nathI. te sthAna che kharuM; paraMtu te du:khe pAmI zakAya tevuM che. saMsArapravAhane tarI gayelA maharSi munie te zAzvata nivAsavALA sthAnane pAmIne zrI zeka karatA nathI. [54] kezI : huM gautama ! tamArI prajJA suMdara che; mAre| saMzaya dUra thaye|. he sarva saMzayAne pAra pAmelA, tathA sa zAstrajJAnanA samudra gautama! tamane namaskAra ho. [85] 138 tyAra bAda mahA parAkramI kezIe mahAyazasvI gautamane mastakavaDe vaMdana karI, pahelA ane chellA tIrthaMkaranA mArga anusAra pAMca mahAvratavALA dharma zraddhApUrvaka aMgIkAra karyAM. [87] tyAra bAda te nagarImAM kazA ane gautamanA nitya samAgama thayAM karyAM; ane tene lIdhe zAstrajJAna ane cAritrane sArI peThe utkarSa thayeA tathA mahAprayeAjanavALI bAbatAne aniya thayA. prasanna thayele zrotRtva paNa sanmArge javA udyamavata thayA. badhA vaDe stuti karAyelA bhagavAna 'zI ane gautama prasanna thAe! [9] 1. samagra lAkanI Toca upara Avelu' mukta jIvAnuM sthAna siddhazilA. juo AgaLa pA. 250 i., leA. 4966. Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 pravacanamAtA pAMca samitio ane traNa guptie e AThane zAstranI "mAtA" (pravacanamAtA) kahI che. kAraNa, bAra aMgagraMthamAM AvelA jinanA samagra upadezane te AThamAM samAveza thaI jAya che. [1-3] temanuM sAmAnya lakSaNa nIce pramANe che : 1. kaI jaMtune kaleza na thAya te mATe sAvadhAnatApUrvaka cAlavuM, te Isamiti. 2. satya, hitakArI, parimita ane saMdeha vinAnuM belavuM te bhASAsamiti. 3. jIvanayAtrAmAM 1. juo pA. 132, nAM. 2. 2. mAM dhAtune artha "samAveza thavo" evo paNa thAya che. tethI A lITImAM jaNAvyA pramANe, pravacana - eTaNe ke upadeza athavA zAstrane je AThamAM samAveza thAya che, te pravacanamAtA" kahevAya. Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 mahAvIrasvAmIne aMtima upadeza Avazyaka hoya evAM nirdoSa sAdhano sAvadhAnatApUrvaka meLavavAM te eSaNAsamiti. 4. vastumAtrane joI-tapAsIne levA-mUkavI te AdAna (nikSepa) samiti. 5. jyAM jaMtuo na hoya tyAM joI-tapAsIne anupayogI vastuo nAMkhavI te uccArasamiti. 1. vivekapUrvaka zArIrika vyApAranuM niyamana karavuM te kAyamusi. 2. vivekapUrvaka vANunuM niyamana karavuM te vAgupti. 3. duSTa saMkalpano tyAga karo ane sArA saMkalpa sevavA e mane gupti. [2] temanuM savizeSa varNana nIce pramANe che : 1. Isamiti : saMyamI bhikSue AlaMbana, kAla, mAga ane yatanA e cAre bAbatomAM doSarahita rahIne cAlavAnI kriyA karavI. AlaMbana eTale hetu athavA prayeAjana : bhikSue jJAna, darzana ane cAritra e traNa prayojanAne arthe cAlavAnI kriyA karavI. kALa eTale samaya : bhikSue divasane vakhate ja javuM AvavuM. mArga eTale rasto : bhikSue unmArga cheDIne sIdhe mArge javuM-AvavuM. yatanA eTale prayatnanA cAra prakAra che: dravyane lagatI, kSetrane lagato, kALane lagato ane bhAvane lagato. AMkha vaDe joIne cAlavuM te prathama; yugapramANa eTale ke sADA traNa hAtha jeTalI jagA AgaLathI jetAjotA cAlavuM te bIje; jeTalo vakhata cAle teTalo badho ja vakhata e trIje; ane sAvadhAna rahIne cAlavuM e cothA prayatna che. TUMkamAM, IkiyenA viSayane, temaja pAMca prakAranA 1. juo AgaLa pAna 181, 19-23. Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24: pravacanamAtA svAdhyAyane cheADIne tarapha khyAla rAkhIne sayamIe cAlavuM. [4-8] 2. bhASAsamiti : buddhimAna sa`camIe krAdha, mAna, mAyA, aAbha, hAsya, bhaya, vAcAlatA ane niMdA e ATha bAbatAne tyAga karI, yAgya kALe, doSarahita ane parimita vANI khelavI. [9-10] 11. peAtAnA zarIra tarapha tathA cAlavA 3. eSaNAsamiti : bhikSue AhAra, vastra, raheThANu vagere mAgavAmAM ( eSaNA ), tapAsavAmAM (gaveSaNA), levAmAM (grahaNaSaNA) ane bhAgavavAmAM (paribhAgA )doSarahita thavuM. prayatnavAna sAdhue mAgatI vakhate tathA tapAsatI vakhate ApanArane lagatA sALa tathA lenArane lagatA sALa deSAnA tyAga karavA; letI vakhate tene lagatA daza dekhene tyAga karavA ane bhAgavatI vakhate tene lagatA cAra doSAne tyAga karavA. [11-2] 3 1. mULamAM: 'ugamadoSA' 2. mULamAM: 'utpAdanadoSA,' 3. e badhA doSonA savistara varNana mATe juo A mALAnuM 'cogazAstra' pustaka pA. 147. udAharaNarUpe jaNAvIe te 'sAdhune uddezIne kareluM', rAkhI mUkeluM ke ANeluM anna e udgamadoSathI doSita kahevAya. gRhasthanu kAI dUtakama karIne ke bhaviSya bhAkhIne ke vaiduM vagere karIne meLaveluM anna e utpAdanadoSathI dezaSita kahevAya. zakAyukta ke aceAgya avasthAnA dAtA pAsethI lIdhelu ke sacitta paTTA yukta anna e levAnA doSathI deSita kahevAya; ane dUdha-khAMDa vagere bheLavIne svAdu karIne khAvuM, pramANu bahAra khAvuM, ke ApanAranI stutiniMdA karIne khAvuM, vagere bhAgavatI vakhatanA doSathI deSita kahevAya. Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 mahAvIrasvAmIne aMtima upadeza 4. AdAna (nikSepa) samiti : bhikSue sAmAnya vyavahAra mujaba ke kAraNavazAtara grahaNa karelI vastuo letI ke mUkatI vakhate temane AMkha vaDe tapAsavI ane rajoyaNa vaDe sApha karavI. tyArabAda temane levI ke mUkavI. [13-4] 5. uccArasamitiH maLamUtra, baLa, lIMTa, - zarIrane mela, nirupayogI AhAra temaja bIjI vastuo, (bharatI vakhate) pitAnuM zarIra tathA bIjI tevI phekI devAnI vastuo, lokonI avarajavara na hoya tathA koInI najara paDe tema na hoya tevI jagAe, koIne harakata na Ave tevI jagAe, UMcInIcI nahi tevI sarakhI jagAe, ghAsapAMdaDAMthI DhaMkAyelI na hoya evI jagAe; thoDA vakhata pahelAM ja (agni vagerethI) nirjIva thayelI jagAe, mokaLAzavALI jagAe, UMDe sudhI nirjIva hoya tevI jagAe,5 (gAma vagerethI) bahu najIka na hoya tevI jagAe, (uMdara vagerenAM) dara ke chidra na hoya tevI jagAe tathA jIvajaMtu ane bIja vagerethI rahita jagAe pheMkI AvavI. [1pa-8] 1. mULa: "Aghopadhi. 2 mULa: "aupagrahika padhi." 3. ahIM mULamAM A vizeSaNanA je cAra prakAra thaI zake te darzAvato judA A chaMdamAM leka che. jemake: avarajavara na hoya, tema najare paDe tevuM na hoya; avarajavara na heya paNa najare paDe tevuM hoya, i0. te pachIno umere che e dekhItuM che. 4. ochAmAM ochI eka hAtha. 5. ochAmAM ochI cAra AMgaLa. Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAna banI 'baLavuM. cAra praka 24: pravacanamAtA 143 have guptionuM varNana karavAmAM Ave che: managupti cAra prakAranI che. ciMtavananA viSayanA cAra prakArane anusarIne te cAra prakAra A pramANe che : satya, mRSA, satya-mRSA. na-satyamRSA. prayatnavAna bhikSue pitAnA manane bIjAnuM aniSTa tAkavArUpI "saMraMbha'nA, bIjAne paritApa ApavArUpI "samAraMbha'nA, ane bIjAnI hiMsArUpI "AraMbha'nA khyAlothI pAchuM vALavuM. [19-21] vagupti paNa te ja pramANe cAra prakAranI che. prayatnavAna bhikSue saMraMbha, samAraMbha vageremAM pravartatI vANune rokavI. [22-3] te ja pramANe, prayatnavAna bhikSu UbhA rahetAM, besatAM, ALoTatAM, oLaMgatAM, cAlatAM tema ja pitAnI anya IdriyonI pravRtti vakhate saMraMbha, samAraMbha vageremAM pravartatA pitAnA zarIrane reke. [4-5] pAMca samitio sadAcAramAM pravRtti mATe che; ane guptio sarva prakAranI azubha pravRttimAMthI nivRtti mATe che. je muni A ATha pravacanamAtAone bhale prakAre seve che, te paMDita A samagra saMsAramAMthI jhaTa mukta thAya che, ema huM kahuM chuM. [26-7] 1. jemake, vanamAM ghaNuM bA dekhIne keI ciMtave ke, "A AMbAnuM vana che, te te satya paNa che ane mRSA paNa che; kAraNake, temAM bIjAM vRkSa ke latA, tRNa vagere paNa hoya. 2. vyavahAranAM Adeza, nirdezaka saMbodhana vagerenAM vacano, jevAM ke "ghaDe lAva, "he devadatta !" ityAdi, samithyA baMne nathI. Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 25. sAco yajJa brAhmaNa kuLamAM utpanna thayelo jayaghoSa nAmane mahAyazasvI brAhmaNa, saMsArathI uThega pAmI, mahAvratarUpI yajJa AcaranAre (jaina) yati thayo. [1] iniA samUhano nigraha karanAra, tathA sanmArge pravatelo te mahAmuni, eka vAra gAmegAma pharato pharate vArANasI nagarImAM AvI pahoMcyA, tathA gAmabahAra AvelA eka manahara udyAnamAM utaryo. [2-3] 1. TIkAkAra evI kathA Ape che ke, jayaghoSa tathA vijayadhoSa baMne cheDA bhAIo hatA. jayaghoSe eka vakhata nadIkinAre AraDatA deDakAne gaLato sApa joyo. pAchaLathI eka noLiye AvIne sApane pakaDyAM. A dekhI tene vicAra Avyo ke, saMsAramAM baLavAna nabaLIne khAya che, ane mRtyu sauthI baLavAna hAI badhAMne khAya che; mATe dharma ja badhAM duHkhAmAMthI rakSaNa karI zake tema che. ema mAnI teNe pravajayA lIdhI. A vAta TUMkamAM nirayAlIsUtramAM Ave che. tyAM noLiyAne badale "kulala" che. Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 25: sAce yajJa te arasAmAM te nagaramAM vijayAba nAmano vedavita brAhmaNa yajJa karato hato. pelA jayaghoSa muni pitAnA mahinAnA upavAsanuM pAraNuM karavA, vijayeSanA yajJamAM bhikSA mAgavA AvyA. temane AvelA joI vijayazeSe - "he bhikSu! huM tane bhikSA ApavAno nathI; mATe tuM bIje jA! ahIM to vedavita, yajJArthI, jotiSAMga jANanArA, dharmanA pAragAmI, tathA pitAne ane bIjAne uddhAra karavAne samartha evA brAhmaNane ja cha rasathI yukta evuM A bhejana ApavAnuM che." [4-8] A sAMbhaLI, te mumukSura mahAmunie sAruM bhADuM lagADyA vinA, tenA hitane arthe tene pUchayuM, "he brAhmaNa, tuM vedonuM mukha, yajJonuM mukha, nakSatrAnuM mukha, dharmonuM mukha, ke pitAno tathA bIjAno uddhAra karavA kANuM samartha che te jANe che?" eno javAba na ApI zakavAthI te brAhmaNe AkhI pariSada sahita hAtha joDI te mahAmunine ja tene uttara ApavAnI vinaMti karI. [13-5] . 1. mULa: "sarvami" - kAmanA karavA lAyaka sarva padArthovALuM. 2. mULaH "uttamArtha gaSaka.' 3. mULamAM, "annapAna ke nirvAhane arthe nahi, eTaluM vadhAre che. Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 141 mahAvIra svAmIne aMtima upadeza munie kahyuM, "vedonuM mukha agnihotra che; yajJArthI puruSa e yajJonuM mukha che; nakSatronuM mukha caMdramAM che ane dharmonuM mukha kAzyapa (tIrthakara RSabhadeva) che. je pramANe graha vagere caMdrane vaMdana ane namaskAra karatA, hAtha joDI tenI pAse UbhA rahe che, te pramANe saghaLA uttama puruSo temane namana kare che. A yajJavAdI brAhmaNa, ke jemanuM brAhmaNapaNuM ( tiSa vagere) vividha (yajJa) vidyAomAM AvI rahyuM che, jenuM ajJAna, rAkhathI DhaMkAyelA agninI jema, (vyartha) svAdhyAya ane tapathI DhaMkAI raheluM che, tathA jeo lokamAM brAhmaNa kahevAya che ane agninI peThe pUjAya che, teo sAcA brAhmaNa nathI. teo potAne ke bIjAne uddhAra karI zake tema nathI. ame te tene ja brAhmaNa kahIe chIe, jene kuzaLa puruSoe A pramANe varNavyo che: [16-9] AvelAmAM je Asakti nathI karato, ane javAno je zaka nathI karato; Arya vacanamAM je AnaMda pAme che; ApIne tathA agnimAM nAkhIne zuddha karelA sonA jevo je nirmaLa che; je rAgadveSa ane bhaya vinAne che; tapasvI che; zarIre kRza che; IdriyanigrahI che, jenAM lehI ne mAMsa sukAI gayAM che; je suvatI che tathA nirvANa pAmelA che; sthAvara-jaMgama 1. 17 mA lekano artha bahu saMdigdha che. TIkAkAra caMdra ane grahonI upamAvALA bhAgano kazyapanI sAthe saMbaMdha joDI, maNahAriNe' zabdathI "de" evo artha gaNI le che. TUMkamAM kaMIka paNa saMgata artha upajAvavA mATe kheMcAkheMca ane umerA karavA paDe che. Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 25: sAcA caNa 147 asatya - prANene barAbara jANI laI, je traNe prakAre temanI hiMsA nathI karatA; krodhathI, hAsyathI, leAbhathI, ke bhayathI je vacana nathI khelatA; sacitta ke acitta kAI paNa padA - gheADe! hA ke ghaNe! paraMtu * bIjAe ApyA vinA je nathI lete; mana, vacana ane kAyAthI deva, manuSya ane pazumeni viSayaka maithuna je nathI sevatA; pANImAM kamaLanI peDe je kAmabheAgeAthI alipta rahe che; je aleAlupa che; je che, niSkiMcana che, gRhasthe!nA sabadhe! ne baMdhuone tyAga karI, je pharI teeAmAM Akti nathI rAkhate tene ame brAhmaNa kahIe chIe. [209] bhikSAvI che, dharabAra vinAnA sasa vinAneA che tathA pUrva pazumene (yajJamAM ) AMdhavAM ( ane hAmavAM) vagere yajJakaryuM tathA (tevuM vidhAna karanArA badhA vedeza ) pApakarmanAM kAraNarUpa heAI, durAcArI puruSane bacAvI zakatAM nathI. kAraNake, kau ja jagatamAM khaLavAna che. mAtra mUMDAvAthI zramaNa thAya nahi; mAtra OMkArathI brAhmaNa thavAya nahi; mAtra araNyavAsathI muni thavAya nahi; ane mAtra dAbhanAM vastrathI tApasa thavAya nahi. paraMtu, samatAthI zramaNa, brahmacarya thI brAhmaNa, jJAnathI muni, ane tapathI tApasa thavAya. karmathI ja mANasa brAhmaNa, kSatriya, vaizya ke zUdra thAya che. je guNA vaDe mANasa sAce snAtaka 66 1. mana, vANI ane kAyAthI; aNNA karavA, karAvavA ke anumati ApavAthI. 2. mULa : 4 muddAnIvI / Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 mahAvIrasvAmIne aMtima upadeza (brAhmaNo thaI zake che, te guNe jJAnI puruSoe varNavelA che. te guNavALA tathA sarva karmothI rahita evA puruSane ame brAhmaNa kahIe chIe. evA guNavALA zreSTha brAhmaNe ja potAno ke bIjAno uddhAra karavAne samartha che." [30-5] A prakAre pitAne saMzaya dUra thayA bAda, vijayaghoSa brAhmaNe mahAmuni jayeSane oLakhyA; tathA saMtuSTa thaI, hAtha joDI temane kahyuM: "sAcuM brAhmaNatva zuM che te tame mane barAbara samajAvyuM; tame ja sAcA yajJa karanArA cho; tame ja sAcA vedavita che, tathA jyotiSAMgane jANanArA che; tame ja dharmane pAra pAmelA che; ane tame ja bIjAno temaja pitAno uddhAra karavA samartha cho; mATe he bhikSuejha ! tame amArA upara kRpA karI A bhikSA grahaNa karo!' [36-3 eTale jayeSe kahyuM, "he brAhmaNa! mAre bhikSAnI jarUra nathI; paraMtu tuM jaladI saMsAramAMthI nIkaLI jA ! bhayarUpI bhamarIovALA A ghora saMsArasAgaramAM bhaTakavA na kara! bhogamAM karmanuM baMdhane che; je abhegI che, te baMdhAto nathI. bhogI saMsAramAM bhame che ane abhegI temAMthI mukta thAya che. mATIne bhIno gALo bhIMta upara coTI jAya che; paraMtu virakta puruSo sUkA goLAnI peThe ceTatA nathI." [40-3] pachI jayaSa muni pAse uttama dharma sAMbhaLIne vijayaSe pravajyA lIdhI; ane te baMne saMyama tathA 1. saMjJAnanto tace taMtu pATha pramANe. juo niracAvalI, para3. Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 25 : sAcA can 19 nAza karIne sarvottama siddhi pAmyA, tapa vaDe pUrvakarmone ema huM kahuM chuM. [44-5]a 1. A acana paNa hetumAM 12mA adhyayana jevuM ja che. temaja AmAMnA keTalAka zrlokA pAli tripiTakamAMnA zrlokAne maLatA Ave che. jemake : 16 = mahAvarga 6,35,8; suttatipAta 568-9; mahAvastu 3,246,79, 17 = su.ni. pa98, 28 = : su.ni. 228; dhammapadaM 404 40. 31 = dhamma0 264. 33=su.ni. 136. Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 sAdhunI carcA zrI sudharmasvAmI kahe che. have huM tamane yatinI dazavidha caryA kahI saMbhaLAvuM che. sarva duHkhamAMthI mukta karanAra te caryAne AcarIne aneka nirca saMsArasAgarane tarI gayA che. 1. AvayikA : svasthAnathI bahAra koI Avazyaka prayajanane arthe ja javuM te. 2. naidhika : bahArathI svasthAne AvyA bAda, samayocita kAryomAM pramAda na karavo (ke kupravRttiono niSedha karo) te. 3. ApRcchanA : pitAnuM kAma karavAmAM pitAnuM DahApaNa na DahoLatAM gurune pUchIne ja kAma karavuM te. 4. pratipucchane : gurunI AjJAnusAra kAma zarU karatAM vacce potAne mATe ke bIjAne 1. mULa : "samAcArI." Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 : sAdhunI carcA 151 mATe kaI khInnu kAma nIkaLe, teA gurune karI pUchavuM te. 5. chaMdanA : peAtAnAM annapAnAdimAM bIjA yatine nima MtraNa ApavuM te. 6. icchAkAra : gurunI AjJAne icchApUrvaka ( khuzIthI ) amala karaveA te. 7. mithyAkAra : thayelA dekhe mATe jAtane niMdavI te. 8. tathAkAra : Apta ke vaDIlanI AjJAne 'yathArtha che' ema kahI svIkAravI te. 9. abhyutthAna H gurujaneAnI pUjA, vinaya vageremAM tatpara rahevuM te. 10. rUpasaMpadA : nAnAdi prApta karavAne arthe gurunuM zaraNu svIkAravuM te. [1-7 buddhimAna bhikSue divasa tathA rAtanA cAra cAra bhAga ( pauruSI ) pADavA; tathA te darekamAM te te kALane ucita kAryAra karavAM. [11,17] jemake, paDelA bhAga ( pauruSI )mAM svAdhyAya, bIjAmAM dhyAna, trIjAmAM bhikSA ane ceAthAmAM karI svAdhyAya. te ja pramANe rAtre paNa pahelI pauruSImAM svAdhyAya, zrIjImAM dhyAna, trIjImAM nidrA ane ceAthImAM phrI svAdhyAya. [12,18,44] 1. keTalAka eve arthAM kare che ke, peAtAnuM khIjanuM kAma karatA pahelAM ratna levI te ApRcchanA; ane zarU karatI vakhate pharI pUchavuM te pratikRcchanA. 2, mULamAM 'uttaragugu' zabda che. mUlaguNa che; temanI apekSAe svAdhyAya 3. pauruSI eTale divasa ke rAtane prakaraNane aMte TippaNu naM. 1, pA. 156. paMcamahAvrata e bhikSunA vagere uttaraguNa che. ceAthe bhAga. ju Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 152 mahAvIrasvAmIne aMtima upadeza tenI vizeSa vigata A pramANe che : pahelI pauruSImAM, sUryodaya thaye. zarUAtamAM be ghaDI sudhImAM potAnI vastuo bArIkAIthI tapAsI levI; ane temAM jIvajaMtu vagere hoya te kALajIthI dUra karavAM. [8,21] pahelAM mUmatI tapAsI levI; pachI guccho tapAso. tyAra bAda gucchAne hAthamAM laI bIjAM vastra nIce pramANe tapAsavAM : sthiratAthI vastrane UMcuM pakaDI, utAvaLa karyA vinA, prathama to tene badhI bAjuthI AMkha vaDe tapAsI levuM; (pachI je jIvajaMtu dekhAya tene aLagAM kADhIne tene haLavethI khaMkheravuM ane pachI jIvajaMtune gucchAthI sApha karavAM. [24] te badhuM tapAsavAnuM kAma pramAdapUrvaka kare. to pRthvI, pANI, agni, vAyu, vanaspati ane jaMgama jIvonI hiMsA thAya; ane je barAbara kALajIthI kare, te temanuM rakSaNa thAya. mATe arasaparasa vAtacIta karatAM, gAmalekanI vAta karatAM, koIne kazAno niyama ApatAM, pATha ApatAM ke bIjA pAsethI pATha letAM letAM te kriyA na karavI. [29-31] tapAsatI vakhate vastrane nacAvavuM nahIM; temAM vaLa ke gaDI javA devI nahIM; tenA bhAgone eka bIjA sAthe 1. mULamAM te "pahelI paruSInA prathama caturthAzamAM' che. 32 ghaDIne divasa gaNIe, te dareka pauruSI ATha ghaDInI thAya; ane tene cothe bhAga be ghaDIne thAya. 2. jaina munio mAM upara je paTTI bAMdhe che te. 3. luchavA-sApha karavA mATe vaparAtuM Una vagerenuM vastra ke pachI. Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21: sAdhunI carcA ghasAvA devA nahi; tene ekadama UMcuM - nIcuM karavuM nahi; vastranA traNa bhAga karI, te dareka bhAgane jevo-khaMkhero - ane sApha kare ema traNa prakAre eTale ke kula nava vakhata tema karavuM ane (AgaLa-pAchaLa ema be vAra maLIne ) cha vAra khaMkheravuM. jotI vakhate paNa hAtha upara tene pahoLuM karI, jIvajaMtu joI levAM. [25] vastrane viparIta rIte eTale ke utAvaLe ne tapAsI levuM; ' vastrane caLavuM nahi; ekadama UMcuM - nIcuM karavuM nahi; jorathI jhATakavuM nahi; vagara tapAsya sarakAvI devuM; ke hAthaDhIMcaNa game tema rAkhI na tapAsavuM. vastrane majabUta pakaDavuM, tene jamIna sAthe ragadoLAtuM na rAkhavuM; AkhA vastrane sAmaTuM ekanajare joI na nAkhavuM; zarIra ke vastrane dhuNAvavuM nahi; tene tapAsavAnI vidhinI maryAdA viSe pramAda na karavo; ke tapAsatAM tapAsatAM kazAnI zaMkA upajatAM AMgaLIthI veDhA na gaNavA. TUMkamAM te kriyAmAM ochApaNuM, vadhAre paDatApaNuM, ke viparItapaNuM na AvavA detAM, yogya rIte te kriyA karavI. [2 6-8] A pramANe badho sAja tapAsI laI, gurune namaskAra karI, hAtha joDI temane pUchavuM ke have huM zuM karuM? je te kAMI sevAcAkarI pharamAve, to te bedarahitapaNe karavI; ane niyama pramANe svAdhyAya karavAnuM ja kahe, tema karavuM. svAdhyAya e sarva duHkhamAMthI mukta karanAra vastu che, e barAbara jANavuM. [8,10,21] 1. A loka bahu saMdigdha hoI tenA arthanI bAbatamAM bahu matabheda che. Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIra svAmIne aMtima upadeza tyArabAda pahelI pauruSIne cothe bhAga bAkI rahe, tyAre svAdhyAyanA kALanuM ullaMghana karyA vinA pAtro vagere tapAsI levAM. [22] pachI trIjI pauruSImAM nIcenAM chamAMthI koI kAraNasara AhArapANInI zodhamAM nIkaLavuM. 1. sudhAdi vedanAnI nivRttine arthe; 2. guru vagerenI sevAne arthe; 3. (bhUkhe aMdhArAM AvyA vinA) kALajIthI cAlI zakAya te mATe; 4. saMyamanA nirvAhane arthe; 5. jIvana TakAvavAne arthe ane 6. dharmadhyAna thaI zake te mATe. [32-3] nIcenAM cha kAraNe e sAdhu ke sAdhvI bhikSA mAgavA na jAya, to tethI AjJAnuM ullaMghana thayuM kahevAya nahi ? 1. bImArIne kAraNe; 2. koI vighane kAraNe; 3. brahmacarya ke mana vANI ane kAyAnA niyamanane arthe; prANadayAne arthe5. tapane kAraNe, ke 6. zarIrano nAza karavA mATe. [34-5] 1. A padanA arthanI bAbatamAM ghaNI zaMkA che. mULamAM, mahiSma vastra' ema che. keTalAka teno evo artha kare che ke, kAlane lagatA doSonuM pratikramaNa karyA vinA." ahIM jyAM pote ja A vidhi vigatavAra ne kramavAra varNavavA beThA che, tyAM "amuka karyA vinA" evuM vidhAna karavAno avakAza ja nathI. 2. mArgamAM ke havAmAM acAnaka ghaNuM jIvo AvI gayA hoya te kAraNe 3. koI kAraNasara "mAraNAMtika saMkhanA" - maraNapayata upavAsa svIkAryA hoya, te vakhate. juo A mALAnuM saMyamadharma' pustaka, pA. 196. Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22: sAdhunI carcA 155. bhikSA levA jatA pahelAM bhikSu pitAno ba sAja najarathI tapAsI le; ane pachI adha ejananI aMdara ja bhikSA mATe phare. [36] AhAra vagerethI paravArI, pAtra vagere AghAM mUkI, cothI pauruSImAM sarva padAtho pragaTa karanAra svAdhyAya kare. [37] te cothI pauruSano cethA bhAga bAkI rahe, tyAre svAdhyAyano kALa pUre karI, tathA gurune vaMdana karI, pathArI vagere tapAsavA mAMDe, tathA maLamUtranI jagAo joI le. [38-9] tyAra bAda, sthira thaIne besI, jJAna, darzana ane cAritrane lagatA divase daramyAna je kAMI aticAra thayA hoya, temano anukrame vicAra kare. tyAra bAda gurune namaskAra karI, temanI AgaLa te dezonI kabUlAta kare. e pramANe niHzalya thaI, tathA gurune namaskAra karI, sthira thaI dhyAna kare. dhyAna pUruM thaye gurune namaskAra karI, stutimaMgala karI, svAdhyAyanA kALanI rAha jue. [40-3] rAtre upara jaNAvyA pramANe pahelI pauruSImAM svAdhyAya karavo, bIjImAM dhyAna karavuM, trIjImAM nidrAne avakAza Apavo, ane cothI pauruSIno samaya thAya eTale bIjAone 1. mULa : kAsagaM. zarIranI pravRtti baMdha karI dhyAnastha thavuM te. tene mATe paNa mULamAM, "sarva duHkhamAMthI mukti apAvanAra evuM vizeSaNa che. juo pAna 179, 12mo guNa. 2. arihaMta, siddha vagerene "namostuNuM" kahI namaskAra, karavArUpI stuti. Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 mahAvIrasvAmIne aMtima upadeza nidrAmAM gaDabaDa na thAya te rIte svAdhyAya karo. jyAre te pauraSIno ceAthe bhAga bAkI rahe tyAre svAdhyAyanA kALathI nivRtta thaI gune namaskAra karI, sthira thaIne besavuM ane rAta daramyAna jJAna, darzana ane cAritrane lagatA je kAMI doSo thayA hoya, temane anukrame yAda karavA ane pachI gurune namaskAra karI, temanI AgaLa te badhA doSonI kabUlAta karavI. [44-9] e vidhi pUro thayA bAda, gurune namaskAra karI, pharI sthira thaIne besavuM ane vicAravuM ke have huM kaI jAtanuM tapa aMgIkAra karuM. pachI, gurune namaskAra karI, tathA temanI pAse tapano niyama laI, siddho vagerenI stuti karavI. [50-2] A pramANe sAdhunI carcA TUMkamAM kahI. tene -AcarIne bahu jIvo A saMsArasAgarane tarI gayA che, ema huM kahuM chuM. [53] TippaNo Ti paNa na. 1. bhikSue badhAM kAryo pauruSI pramANe karavAnAM hovAthI, tathA sUryanA taDakAmAM UbhA rahI chAyAnI laMbAI uparathI samaya jANavo e aparigrahI sAdhune vadhu anukULa thaI paDe tema hovAthI, mULamAM aneka lokomAM pauravI kevI rIte mApavI tenI rIta batAvI che. te A pramANe 4. jamaNe kAna sUrya tarapha rAkhI UbhA rahevuM; ane paganA DhIMcaNanI DhAMkaNIthI kAMIka nIcenA bhAga upara (eTale paganA aMgUThAnI bAjue jamIna uparathI paganA naLA upara veMta bharatAM Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 : sAdhunI carcA 157, bIjI tane cheDo Ave te jagyAe) hAthanI tarjanI AMgaLI rAkhavI. pachI, te AMgaLI nI chAyA jyAM paDe, tyAM sudhI pote UbhA hoya tyAMthI pagalAM mApavAM. aSADa mahinAmAM be pagale pahelI ane pAchalI paurupI thAya; piSa mahine cAra pagale pahelI ane pAchalI pauthI thAya; ane caitra tathA Aso mahine traNa pagale pahelI paurupI thAya. bIjA ATha mahinAomAM zrAvaNa vadi paDavAthI poSa sudi pUnama sudhI chAyA vadhe; ane mahA vadi paDavAthI aSADa, sudi pUnama sudhI chAyA ghaTe. tenuM pramANa A pramANe : sAta divase eka AgaLa vadhe-ghaTe; pakhavADiye be be AMgaLa ane mahine cAra cAra AMgaLa. jyAre 15 divasanuM pakhavADiyuM hoya tyAre, 73 divase AMgaLa vadhe-ghaTe; paNa aSADathI vaizAkha sudhInA cha mahinAnA kRSNapakSamAM ekeka tithi ghaTe che, eTale cauda divasanuM pakhavADiyuM thAya che. e cha mahinA 29 divasanA gaNavA ane bAkInA 30 divasanA gaNavA. e hisAbe cAlu varSa 354 divasanuM thaI rahe. ra3 dareka pauruSInA paNa cAra bhAga pADavAnA hoya che. piNI. pauruSa jANavAnI rIta A pramANe che : jeTha, aSADa, zrAvaNamAM pauruSInA mApamAM cha AgaLa vadhAravA.. bhAdaravo, A ane kArtikamAM , ATha ,, ,, mAgazara, poSa, mAhamAM , dasa , phAgaNa, citra, vaizAkhamAM , ATha , , 1. rAtanI pauruSI jANavAnI rIta A pramANe che : je kALane viSe je nakSatra AkhI rAta rahetAM hoya - eTale ke sUryAsta samaye UgI sUryodaye asta thatAM hoya - te nakSatra AkAzanA ceAthe bhAge pahoMce, tyAre eka pauruSI thayelI gaNavI. jemake zrAvaNa mahinAmAM 14 divasa uttarASADhA, 7 divasa abhijita, ATha divasa zravaNa ane eka divasa (pUname) dhAneSTA - e pramANe. Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 7 gaLiyo baLada garga nAme eka zAstrajJa AcArya hatA. pitAnA kuziyothI kaMTALI, te eka vAra vicAra karavA lAgyA : (sArA baLadavALA) vAhanamAM besIne janAra vaTemArga jema viSama jaMgala paNa pAra karI jAya che, te pramANe (zubha) yogarUpI vAhanamAM besanAra saMsArane oLaMgI jAya che. paraMtu, jenA vAhanamAM gaLiye baLada joDe hoya che, te tene mArI mArIne thAkI jAya che, ane teno paroNo paNa bhAgI jAya che - keTalAka hAMkeDu to tene pUchaDe baTakuM 1. mULamAM temane mATe sthavira (vaDIla - vRddha sAdhu), ane gaNadhara (gaNa - gacchanA Adhipati), e vizeSaNo vadhAre che. garga nAma ghaNuM jUnuM che. brAhmaNa graMthonA kALamAM paNa te suprasiddha hatuM. jaina graMthamAM sAmAnya rIte garga, kapila vagere nAma nathI AvatAM. Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dADe che, che, za 27: gaLiye baLada 159 bhare che athavA tene vAraMvAra paNa gece che-paraMtu pariNAmamAM kAM to te baLada sAMbela bhAgI nAkhe che, avaLe mArge caDI jAya che, pAsAbhera paDI jAya che, besI paDe che, gabaDI jAya che, UMce UchaLe che, ThekaDA mAre che, zakatAthI juvAna gAya tarapha doDe che, kapaTathI mAthuM nIce rAkhI paDI jAya che, gusse thaI pAcho vaLe che, marI gayo hoya tema sthira Ubho rahe che, vegapUrvaka doDe che, rAzane toDI nAkhe che, dhRtaruM bhAgI nAkhe che, ke phUphADA mArato chUTI jaI palAyana karI jAya che ! [1-7] "mArA kuziSya paNa AvA gaLiyA baLada jevA che : dharmarUpI vAhanane joDatAM ja nirbaLa cittavALA teo bhAgI paDe che. temAMnA keTalAkane Rddhino garva che, keTalAka rasalupa che, keTalAka ezaArAmI che, to keTalAka krodhI, keTalAka bhikSAnA ALasu, keTalAka apamAnabhIru ane keTalAka akaDAIvALA che. keTalAkane huM hetuo ane kAraNe sahita zikhAmaNa ApuM chuM, tyAre teo vacce belI uThI vAMdhA ja nAkhe che; ane mArA vacanane pAchuM vALe che. jemake : koIne tyAM kAMI mAgavA mekaluM, te kahe che, "e mane oLakhatI nathI;" "mane nahi, bIjA koIne mokalo." vagere. kyAMka saMdeza laIne mokaluM, to te kAma karavAne badale, anyatra rakhaDyA kare che; ane jANe rAjAnI veTha 1. ahIM mULamAM baLadane mATe "chinnAla" evuM vizeSaNa che. dezInAmamAlA"mAM (3, 27) hemacaMdra gi, Digala tathA higA, kigAlI zabdo anukame Ara puruSa ane strInA arthamAM AvyA che. Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 mahAvIrasvAmIne atima upadeza karavAnI hoya tema bhavAM caDAve che. meM temane bhaNAvyogaNAvyAM tathA saMbhALapUrvaka khAnapAnathI pAkhyA che; chatAM pAMkhA AvyA pachI husa jema cAre dizAmAM cAlyA jAya, tema teo cAlyA jAya che. evA duSTa ziSyanuM mAre zuM prayeAjana che? have huM kaMTALyA chuM. mATe, gaLiyA gadheDA jevA e duSTa ziSyAne cheDI, huM dRDha tapasyA agIkAra karuM.' [8-16] Ama vicArI, mRdutA, gaMbhIratA ane samAdhiyukta te mahAtmA ga muni zIlaparASaNa anI viharavA lAgyA. [17] Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 mokSagatino mArga have huM tamane, jina bhagavAne kahela, mekSagatine sAce mArga kahI saMbhaLAvuM chuM. te tame sAMbhaLo. vastusvarUpane jANanArA jinAe jJAna, darzana, cAritra ane tapane 2 mokSamArga kahyo che. tene anusarIne ghaNAya che sadgati pAmyA che. [1-3] 1. mULa, "mekSamArga gati." A adhyayanamAM jainadarzananA paribhASika zabda tathA siddhAMta ati saMkSepamAM saMgraharUpe khaDakelA che. jaina paribhASAthI cheka ja aNujANu abhyAsIne e rIte A adhyayana ghaNuM muzkela lAgavAnuM. prakaraNane aMte ApelAM vistRta TippaNomAMthI, tene kAMIka madada maLI raheze evI AzA che. 2. cAritramAM tapane samAveza thaI jAya che, chatAM karmakSaya karavAmAM tenuM asAdhAraNutva batAvavA mATe tene judu jaNAvyuM che.-TIkA. Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIrasvAmIne atima upadeza 1. jJAna eTale jIva vagere dravyAnI yathArtha samaja.1 jJAnI puruSAe sarve dravyA, temanA sarve guNI ane temanA sarve paryAye| (pariNAme) nuM yathArtha jJAna upadesyuM che. [4-5] rUpa, rasa, sparzI vagere guNA jene Azraye rahe che, te dravya kahevAya; (AdhArabhUta) eka dravyane AzarIne rahelA te guNA kahevAya; ane paryAyeAnuM lakSaNa e che ke, teo dravya temaja guNa anene AzarelA hAya che. [6] dharma, adharma, AkAza, kAla, pudgala ane jIva e cha dravyo che. A samagra leAka e cha dravyarUpa che, ema jinee kahyuM che. dha, adhama ane AkAza e traNa dravyeA ekeka che; kAla, pudgala ane jIva e traNa dravyA anaMta che. [7-8] padArthonI gatimAM nimitta sahAyaka thavuM e dharmanuM lakSaNa che; padArthInI sthitimAM sahAyaka thavuM e adharmanuM lakSaNa che;4 sarva dravyane pAtAmAM avakAza sthAna -- ApavuM e AkAzanuM lakSaNa che; peAtAnI meLe vatA padArthone vavAmAM sahAyaka thavuM; athavA potapAtAnA paryAye pariNAme -- nI utpattimAM pravartamAna badhAM dravyAne 132 1. jIe prakaraNane aMte TippaNu naM. 1, pA. 18, 2. jue prakaraNane aMte TippaNa na. 2, pA. 169. 3, 'ekeka che' eTale ke e akhaDa dravyA che. te kAI cIjanAM kAraNa nathI, tema koI cIja emAMthI banatI nathI. 4. AvAM lakSaNavALAM dharma ane adha' dravye jaina darzana sivAya khIjuM kAI mAnatuM nathI. temanA vivaraNa mATe prakaraNane aMte TippaNa naM. 3, pA. 169. bru Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28: meSagatine mAga . 143 nimittarUpe sahAyaka thavuM, e kALanuM lakSaNa che; jIvanuM lakSaNa upayoga eTale ke bedhavyApAra athavA cetanA che. jJAna, darzana, sukha, duHkha vagerethI te oLakhAya che. jJAna, darzana, cAritra, tapa, vIrya ane "upayoga" (bodhavyApAra) e badhAM jIvanAM lakSaNa che. zabda (dhvani), aMdhakAra, udyota (ratna vagerene prakAza), prabhA (caMdrAdine prakAza), chAyA, Atapa (taDaka), varNa, gaMdha, rasa, sparza - e badhAM pudgalanAM lakSaNa che. [7-12] ekatva, pRthaphatva, saMkhyA, saMsthAna (AkRti), saMyoga ane vibhAga e paryAnuM lakSaNa che. (eTale ke, paryAye padArthomAM ekatva vagere pratItinA hetu che.) [13] jIva, ajIva, baMdha, puNya, pApa, Astrava, saMvara, nirjarA ane mekSa e nava to eTale ke toya che. [14] 1. juo prakaraNane aMte TippaNu naM. 4, pA. 170. 2. A saMjJA paNa jaina zAstramAM ja prasiddha che. bIjA darzanomAM tene sthAne prakRti, paramANu vagere zabda vaparAya che. vizeSa mATe juo prakaraNane aMte TippaNu naM. 5, pA. 170. 3. ajIva eTale jIva vinAnAM pAMca dravyo. baMdha eTale jIva ane karmano saMbaMdha. e karma baMdhanA heturUpa. hiMsA, asatya, vagere pravRttio te Asrava (pA. 107, na. 4). saMvara eTale samiti, gupti vagere vaDe karmane AtmAmAM dAkhala thatuM rokavuM te. (jAe pA. 46, 0i 3.) nirjarA eTale baMdhAyelAM karmone tapa vagerethI khaMkherI nAkhavAM te. mokSa eTale sakala karmanA kSayathI ravaravarUpe AtmAnuM sthita thavuM te. ahIM "tavano artha Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 mahAvIrasvAmIne aMtima upadeza 2. e nava tattvonA astitvamAM bhAvapUrvaka zraddhA. athavA rUci tenuM nAma samyaktva athavA darzana. [15] te nIcenAM daza kAraNethI utpanna thAya che: (1) nisarga: pAparahita kaI puruSane kAIne upadeza vinA, pitAnI naisargika buddhithIra pApapuNya vagere tamAM, e satya che, e ema ja che,' evI zraddhA athavA rUci utpanna thAya che. (2) upadeza: keAI saMte ke kevaLajJAnI jine karelA upadezathI koIne e tomAM zraddhA athavA rUci utpanna thAya che. (3) AjJA : jenAM rAga, dveSa ane ajJAna dUra thaI gayAM che, evA koI puruSane (AcAryAdikanI) AjJAthI zraddhA athavA ruci utpanna thAya che. (4) sUtra : aMga ke aMgabAhyaka sUtragraMthanuM adhyayana karatAM karatAM kAIne zraddhA athavA ruci utpanna thAya che. anAdi, anaMta ane svataMtra "bhAva" nathI; paNa mokSaprAptimAM upayogI thAya tevuM ya" che. mokSanA jijJAsune je vastunuM jJAna atyaMta Avazyaka che, tene ja ahIM tattva tarIke gaNavI che. 1. juo pA. 79, ne. 2; tathA pA. 108, ne. 2. 2. mULa : sahasaMmati. 3. mULaH chadmastha. jene hajI kevaLajJAna nathI thayuM e sAdhaka avasthAne puruSa. juo TipaNu naM. 6, pA. 172. 4. jaina AgamanA e be vibhAgo mATe juo prakaraNane aMte TippaNa . 7. pA. 174. Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * 28: mekSagatine mAga (5) bIja : pANImAM telanuM biMdu prasarI jAya tema, (athavA jema eka bIja aneka bIjenuM janaka thAya che, tema) siddhAMtanA eka bhAgamAM zraddhA utpanna thatAM koI adhikArI puruSa samagra siddhAMtamAM zraddhAvAna thAya che. (6) abhigama (arthasahita jJAna): agiyAra aMge, dRSTivAda, tathA bIjA prakIrNa zAstragraMthanuM arthasahita jJAna thatAM koI ne zraddhA athavA ruci utpanna thAya che. (7) vistAra: koI puruSane jIva-ajIva vagere dravyonA sarve bhAvonuM (vistArapUrvaka ) sarva pramANa tathA nayothI jJAna thatAM zraddhA athavA ruci utpanna thAya che. (8) kriyA : darzana, jJAna, cAritra, tapa, vinaya, samiti ane gupti viSayaka dharmAnurAne bhAvapUrvaka AcaravAthI kaImAM zraddhA athavA ruci utpanna thAya che. (9) saMkSepa : zAstragraMthamAM pUrI nipuNatA na hovA chatAM, anya kumate na svIkAranArA keI ne zraddhA athavA ruci utpanna thAya che. (10) dharma (svabhAva): jinoe kahI batAvelA padArtho, zAstro ane cAritrAnA dharmo ThIka lAgavAthI koIne zraddhA athavA ruci utpanna thAya che. [16-27] 1. bAra aMgomAMnuM ghaNuM kALa pUrve lupta thaI gayeluM manAtuM 12muM aMga. juo "saMyamadharma' pA. 61. 2. juo prakaraNane aMte TippaNa naM. 8, pA. 174. 3. mULa, "astikAya". juo TippaNa naM. 9, pA. 174. Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 111 'mahAvIrasvAmIne aMtima upadeza chavAdi tattvono abhyAsa, tattvajJa puruSonuM sevana, tathA mArgabhraSTa ke kumArgIono tyAga -e samyaktva ke samyaga. dazananAM lakSaNa che. [28]. sAcI zraddhA vinA cAritra saMbhavI zakatuM nathI; ane zraddhA utpanna thaI eTale cAritra Ave ja. jyAM samyapha zraddhA ane cAritra ekasAthe utpanna thayelAM dekhAya che, tyAM paNa prathama zraddhA ja utpanna thaI hoya che. jene zraddhA nathI, tene jJAna nathI; ane jJAna vinA cAritraguNa kyAMthI hoya ? guNarahitane mekSa nathI; ane amuktane nirvANa ke zAMti nathI. [29-30] (pitAnA siddhAMtamAM) zaMkArahitapaNuM; ( anya. siddhAMtomAM) kAMkSArahitapaNuM; (pitAnI sAdhanAnA phaLamAM saMdeharUpI) vicikitsArahitapaNuM; (bIjA tIthikanI Rddhi dekhIne paNa pitAnA matamAM sthistArUpI) amUDhadaSTipaNuM; guNavAnanI prazaMsA karavI; ( zithila thatA svadharmIone ) sthira karavA; (svadharmIone annapAnAdi ApI) vAtsalya ke bhakti dAkhavavAM; ane svatInI unnati karavI - A. ATha sAcI zraddhAvALAnA AcAra che. [31] 3. sarva karmono nAza karanAruM evuM cAritra pAMca. prakAranuM che: 1. Atmika zuddha dazAmAM sthira thavAno prayatna karavo te. cAritra. samabhAvamAM rahevA mATe badhI azuddha pravRttione tyAga karavo te sAmAyika cAritra. pachInA cAre bhede paNa sAmAyikarUpa ja che; paraMtu keTalIka AcAra ane guNanI vizeSatAne lIdhe temane judA pADyA che. Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28: mekSagatine mAga 117 (1) "irika eTale thoDA vakhata mATe ke yAvatruthika eTale AkhI jiMdagI mATe je pahelavahelI munidIkSA levAmAM Ave che, te 1 - sAmAyika. | (2) " prathama dIkSA lIdhA bAda viziSTa prutano abhyAsa karI vizeSa zuddhi khAtara je jIvanaparyaMtanI pharI. dIkSA levAmAM Ave che te, temaja prathama lIdhela dIkSAmAM doSApatti AvavAthI tene cheda karI, pharI navesara dIkSAnuM je Are paNa karavAmAM Ave che, te" - edopasthApana cAritra. . (3) * amuka khAsa tapa karavA mATe gacchano parihAra - tyAga - karI, vizuddhi prApta karavA rUpa "3 - parihAravizuddhi cAritra. (4) "jemAM kodha Adi kaSAya to udayabhAna na hoya; phakta lobhano aMza ati sUkSmapaNe heya. te- sUkSmasaMparAya cAritra. 1. A tathA pachInI cAra - ema pAMceya vyAkhyAomAM avataraNamAM mUkelo bhAga anya graMthamAMthI che. 2. paheluM niraticAra ane bIju sAticAra chedepasthApana kahevAya che. 3. TIkAmAM jaNAvyA pramANe, navanI saMkhyAmAM munie gacchanI bahAra nIkaLI A tapa aMgIkAra kare. navamAMthI eka gurusthAne rahe; cAra (upavAsAdi tapa kare, ane bAkInA cAra sevAcAkarI kare. cha mahinA bAda sevAcAkarI karanArA tapa kare, tapa karanArA cAkarI ane bela (pA. 256, noMdha 3) kare. e pramANe paNa cha mAsa gayA bAda te AThamAMthI eka guru thAya ane je guru thayeA hato te tapa kare; bAkInA sAta cAkarI kare. Ama doDha varSa pUruM kare. Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 68 mahAvIrasvAmInA atima upadeza mic kAya udayamAna (5) ' jemAM kAI paNa nathI r hAtA, te ' -vyathAkhyAta cAritra. tene adhikArI chadmastha paNa hoI zake, tema jina paNa heAI zake. [32-3] 4. tapanA be prakAra che : mAtha ane AMtara. te anenA cha cha bheda che.2 [34] jJAnathI manuSyeA tattvAne jANe che; da nathI temAM zraddhA ke ruci kare che; cAritrathI jAtane nigraha kare che; ane tapathI vizuddha thAya che. [35] sarva du:khAne nAza karavAne icchatA maharSae sayama ane tapathI pUrvakarmIneA kSaya karI, meAkSagatine pAme che, ema huM kahuM chuM. [36] TippaNA TippaNu naM. 1. mULamAM jJAnanA pAMca prakAra darzAvyA che : (1) AbhitibeAdhika ( mati ), eTale ke iMdriya-manadvArA thatuM mukhyatve vartamAna kAlika viSayAnuM jJAna. (2) zrutajJAna eTale ke zabda-anA sabaMdha jemAM bhAti thAya che tevuM, mati-jJAna bAda thatuM jJAna, adhijJAna eTale mana ke IMdriyAnI vinA AtmAnI yeAgyatAnA baLathI thatuM bhUta dravyAnuM jJAna. mana:paryaMcajJAna eTale sa`jJAyukta prANIonA mananI avasthAenuM jJAna. kevaLajJAna eTale savastue ane bhAveAnuM saMpU pratyakSa jJAna, jIe A mALAnuM 'AcAradha' pA. 18440, sahAyatA 1. jue prakaraNane aMte Ti naM. 6, pA. 172. 2. mULamAM te bhede vaLyA nathI. kAraNa, adhyayanamAM (pA. 199) temanuM savistara vana che, 30mA Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28: mekSagatine mAga 119 Ti5Na na. 2. dravya, guNa ane paryAyanI vizeSa samaja A pramANe che : dareka dravya potAnA pariNAmI svabhAvane kAraNe samaye samaye nimitta pramANe bhinna bhinna rUpamAM pariNata thAya che, arthAt vividha pariNAmo prApta kare che. dravyamAM pariNAma utpanna karavAnI je zakti che, te ja tenA guNa che. ane gugajanya je pariNAma, te ja paryAya kahevAya che. eka dravyamAM zaktirUpe anaMta guNa che; te vastutaH AzrayabhUta dravyathI athavA paraspara avibhAjya che. jo ke paryAya paNa dravyane ja Azrita che, chatAM te utpatti-vinAzavALA hovAthI dravyamAM sadA rahetA nathI; paraMtu guNa to nitya hovAthI sadAya dravyane Azrita che keI dravya athavA koI guNa evo nathI ke, je sarvathA avikRta rahI zake. paraMtu vikRta athavA anya avasthAo prApta karatAM chatAM, keI dravya aAvA keI gugu pitAnI mULa jAtino - svabhAvano tyAga karatA nathI. e ja jaina mAnyatA pramANe temanuM pariNAmI nityasva' che. jema ke, AmAM manuSyarUpe hoya athavA pazupakSI rUpe hoya, paraMtu e badhI avasthAmAM tenuM Atmatva kAyama rahe che. temaja jJAna ghaTIviSacaka hoya ke paTaviSayaka hoya, paNa e badhA paryAyomAM cetanAguNa kAyama rahe che. Ti5Na na. 3. AkAzanI peThe dharma ane adhama amUrta hovAthI idriyagamya nathI. AgamapramANathI temanuM astitva manAya che. tene poSaka yukti paNa A pramANe che : mAchalI gati kare che, tyAre te gatinuM mULa kAraNa te mAchalI pote ja che; paraMtu je pANI na hoya, to te gati karI zake nahIM. eTale te gatimAM nimitta - sahakArI kAraNa - pANuM che. te pramANe jIva-ajIva dravyonI gatimAM sahAyaka evuM tattva svIkAravuM joIe, te tattva te dharma. te pramANe sthitimAM nimitta thanAruM -tatva te adharma. AkAza dravyathI e kAma siddha thaI zake nahIM. kAraNa ke, AkAza to anaMta ane akhaMDa hovAthI jaDa-cetana Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 mahAvIrasvAmIne aMtima upadeza dravyane te potAmAM sarvatra gati ane sthiti karatAM rokI zake nahI. ane ema thavAthI anataparimANu vistRta AkAzamAM te evAM pRthaka thaI jAya che, emane pharIthI maLavuM ane niyata sRSTirUpe najare paDavuM asaMbhavita nahI to kaThina te jarUra thaI jAya. A kAraNathI gatizIla dravyanI gatimaryAdAne niyaMtrita karatA tattvano jaina darzana svIkAra kare che; ane tethI ja anaMta AkAzane lokanuM kSetra na mAnatAM, je maryAdita bhAgamAM dharma ane adharma tattva vyApelAM che, teTalA bhAgane ja loka athavA lokAkAza kahe che. tenI bahAranA khAlI AkAzane baloka tathA alokAkAza ahIM eka vastunI noMdha levI Avazyaka che. bhagavatIsUtra za. 20, u. 2 mAM mahAvIra bhagavAna gautamane ghamaMtatvanA paryAyazabdo kahetAM, "dharma, dharmAstikAya, ahiMsA, satya . . . aparigraha, akrodha . . . mithyAdarzanazalyaviveka, Isamiti . . . managupti . . . tathA tevA prakAranAM bIjA je koI che, te badhA dharmAstikAyanA paryAya zabda che" ema kahe che. ahI dharmatatvane artha ahiMsA vagere jevA karyo che. jo ke, upara jaNAvelI jaDa dravya tarIkenI tenI vyAkhyA paNa sarvatra maLI Ave che. Ti5Na na. 4. kALa kaI padArthanuM nirvaka ke pAraNAmI kAraNa nathI; paraMtu pitAnI meLe pedA thatA padArthonuM apekSA kAraNa che. vartanA, pariNAma, kriyA, ane paravApara (chatva-- kaniSThatva) e badhA kALanA 'upakAra che; athavA padArtha mAtramAM jaNAI AvatI vartanA vagere kriyAo kALanI hayAtInI nizAnI che. Ama dravya tarIke tenI sAbitImAM dharma, adharma jevI . dalIla ApavAmAM Ave che. vadhu mATe juo adhyayana 36,. TipaNa naM. 6, 5. 267. | Ti5Na na. 5. pugalanA be prakAra che : paramANurUpa ane skaMdharUpa. paramANu aMtya dravya che, eTale ke tene koI vibhAga nathI Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28: mokSagatine mAga ane thaI zakato paNa nathI; tenuM bIjuM koI dravya kAraNa na hovAthI te aMtima kAraNa che. te nitya che, sUma che, tathA tenuM jJAna ithiI thaI zakatuM nathI. enuM jJAna Agama athavA anumAnathI sAdhya che. pratyeka paramANumAM pAMca rasamAM koI eka rasa, be gaMdhamAM keI eka gaMdha, pAMca varNamAMno koI eka vaNuM ane paraspara aviruddha evA be sparza hoya che arthAta cIkAzadAra ane Una; cIkAzadAra ane ThaMDA; lUkhe ane ThaMDo tathA lUkhe ane Une. paramANunA jathAvALA bhAgane skaMdha kahe che. vaizeSike mAne che ke, pRthvI, pANI, teja ane vAyu e cArenA paramANuo judA judA che; arthAt e cArenA paramANumAM judA judA guNa rahelA che. paraMtu jaina siddhAMta pramANe badhA paramANu ekasarakhA che; ane dareka - paramANamAM ekasarakhA guNo che. paramANuomAM je kAMI judAI che, te temanA judA prakArane lIdhe nathI, paraMtu emAM thatA pheraphArane lIdhe che.. vaizeSika zabdane AkAzane guNa kahe che. paraMtu jeno tene pugalane ja guNa mAne che. dalIla e karavAmAM Ave che ke : zabda te rUpa, rasa, gaMdha ane sparzavALA che, tyAre AkAza rUparasAdi vinAnuM che; mATe e be vacce guNaguNabhAva na saMbhave. aMdhakAranuM pugalapaNuM e rIte sAbita karavAmAM Ave che ke, bhIMta pudgalarUpa che, mATe AMkhanI javAnI zaktine ADe AvI zake che; tema aMdhakAra paNa AMkhanI jovAnI zaktine ADe Avato hovAthI pudgalarUpa che. jema ThaMDe vAyu pugalarUpa che mATe Apane ThaMDaka ApI khuzI kare che, tema chAMyo paNa ApaNane ThaMDaka ApI khuzI karato hovAthI pugalarUpa che. cho ane aMdhArAnI jema cIjamAtrane paDachAyo ke pratibiMba paNa pagalArUpa che; kAraNake, e paDachAye ke pratibiMba ghaDA vagerenI peThe AkAravALAM che. Atapa eTale taDakA ane caMdra-sUrya vagerene prakAza ThaMDA pANInI peThe AnaMda ApatA hovAthI ke agninI peThe UnA hovAthI, Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172 mahAvIrasvAmIne aMtima upadeza pudgalarUpa che. parAga vagere maNine prakAza nahi Une ke nahi ThaMDe evo che. - TipaNa na. 6. chadmastha ane jina e be zabdano artha samajavA mATe AdhyAtmika vikAsakramanI jaina darzane je 14 keTio-guNasthAna-gaNAvela che, te samajavI joIe, kAraNake, te kramamAM 11 ane 12 guNasthAne pahoMcelAne chadmastha kahe che ane 13 tathA 14 guNasthAne pahoMcelAne jina kahe che. guNa eTale AtmAnI samyakatva, cAritra, viya Adi zaktio; ane sthAna eTale te zaktionI zuddhatAnI taratamabhAvavALI avasthAo. AtmAnA sahaja guNe uparathI AvaraNe ochAM thatA jAya che ke nAza pAmatAM jAya che, tema tema te sahaja guNe potAnA zuddha svarUpamAM pragaTa thatA jAya che. guNasthAnanI kalpanA mukhyatve mehanIca3 karmanI viralatA ane kSayane AdhAre karavAmAM AvI che. mohanIya karmanI be zakti che : darza namohanIya, jethI AtmAmAM tAtvika-ruci ke satyadarzana thavA pAmatuM nathI; ane cAritramohanIya, jethI AtmA tAtvika ruci ke satya darzana prApta karyA chatAM tadanusAra pravRtti karI svarUpalAbha karI zakato nathI. 1. je avasthAmAM darzanamohanIyanI prabaLatAne lIdhe AtmAmAM tattvaruci ja pragaTI zakatI nathI, tathA jethI tenI daSTi mithyA (satya viruda) hoya che, te avasthA te "micchAdaSTi.' 2. agiyArame guNasthAne pahoMcyA chatAM patita thaI prathama guNasthAna upara AvatAM vacce bahu thoDo vakhata je avasthA prApta thAya che, te "sAsvAdana. temAM patano--kha AtmAne tattvarucine svalpa paNa AsvAda hoya che. 3. satya-asatya vacce dolAyamAna sthiti te 'samyakamizcAdaSTi". 4. jemAM AtmA asaMdigdhapaNe satyadarzana-tattvaruci karI zake che, te "avastisamyaphadaSTi." tene avirata kahevAnuM kAraNa e 1. juo pA. 46, TiTa naM. 2. Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17: 28 : mekSagatine mAga che ke, temAM darzanamohanIyanuM baLa gayA chatAM, cAritrahanIcanI sattA savizeSa hovAthI virati ( tyAgavRtti) udaya nathI pAmatI. 5. je avasthAmAM ruci uparAMta alpAMze paNa virAti (tyAgavRtti) utpanna thAya che, te "dezavirati." 6. jemAM tyAgavRtti pUrNa udaya pAmavA chatAM vacce vacce pramAda - khalana saMbhave che, te "pramatta saMyata." 7 jemAM pramAdano saheje saMbhava nathI, te "apramatta saMyata." 8. jemAM pUrve kadI nahi anubhavelo Atmazuddhine anubhava thAya che ane apUrva vidyAsa- Atmika sAmarthya -- pragaTe che, te "apUrva karaNa". 9. jemAM cAritramohanIya karmanA zeSa rahelA aMzane zamAvavAnuM ke kSINuM karavAnuM kAma cAlatuM hoya che, te "anivRtti bAda2." 10jemAM mohinIcano aMza lobharUpe ja udayamAna hoya che, paNa bahu sUma pramANamAM, te "sUmasaM5rAya." 11. jemAM rakama lobha sudhdhAM zamI jAya che, te "upazAMtamehanIya. A guNasthAnamAM darzanAhanIcane sarvathA kSaya saMbhave kharo, paNa cAritramohanIyane tevo kSaya nathI hoto; mAtra tenI sarvAze upazAMti hoya che. Ane lIdhe ja mehano pharI uDheka thatAM A guNasthAnathI avazya patana thAya che ane prathama guNasthAna sudhI pAchA javuM paDe che. 12. jemAM darzanAhanIca ane cAritramehanIcano sarvathA kSaya, thaI jAya che, te "kSINamohanIya." ahIthI patana saMbhavI zakatuM nathI. 13. jemAM mehanA AtyaMtika abhAvane lIdhe vItarAgadazA pragaTavA sAthe sarva paNuM prApta thAya che, te "sagaguNasthAna." A sthAnamAM zArIrika-mAnasika-vAcika vyApAra hoya che. tene jIvanmukti kahI zakAya. 14. jemAM zArIrika-mAnasika-vAcika pravRttine paNa abhAva thaI jAya che, te "ayogaguNasthAna." zarIrapAta thatAM ja Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 mahAvIrasvAmIne aMtima upadeza tenI samApti thAya che ane pachI videhamukti prApta thAya che, Ti5Na na. 7. tIrthakara dvArA prakAzita jJAnane temanA parama buddhimAna sAkSAta ziSya gaNadharoe grahaNa karI, e jJAnane bAra aMgagraMtharUpe sUtrabaddha karyuM. te aMgapraviSTa kahevAya che. ane samayanA deSathI buddhibaLa tema ja AyuSa ghaTatAM joI, sarva sAdhAraNanA hitane mATe e dvAdazAMgImAMthI bhinna bhinna viSayo upara gaNadhara pachInA zuddhabuddhi AcAryoe je zAstra racyAM, te aMgabAhya. arthAt gaNadhararacita graMtha te aMgapraviSTa ane anya AcAryoe racelA te aMgabAhya. Ti5Nu na. 8. tattvArthasUtra 1-6mAM jaNAvyA pramANe pramANe ane nathI jJAna thAya che. e bemAM taphAvata e che ke, naya vastunA eka aMzano baMdha kare che; ane pramANa aneka aMzeno vastumAM aneka dharma hoya che; emAMthI koI eka dharma dvArA vastuno nizcaya karavAmAM Ave, tyAre te naya kahevAya che; ane aneka dharma dvArA varatune anekarUpathI nizcaya karavAmAM Ave, tyAre te pramANuM kahevAya. naya vastune eka daSTie grahaNa kare che ane pramANe aneka dRSTiethI grahaNa kare che. vadhu mATe jue tattvArthasUtra (vidyApITha) pA. 25 I. tathA pA. 68 i. Ti paNa na. 9. dharma, adhama, AkAza, jIva ane pugala e pAMca dravya "astikAya" kahevAya che. jene bIjo bhAga na thaI zake evA aMzane - khaMDane "asti" athavA "pradeza" kahe che; ane enA samudAyane "kAca kahe che. arthAt, astikAya eTale pradezono samUha. e dravya evA eka akhaMDa skaMdharUpa che, ke jenA avibhAjya sUkSma aMza buddhithI kapita karI zakAya che. pugala dravyanA pradeza potAnA skaMdhathI judA thaI zake che; jyAre bIjA cAra dravyanA pradeza tema thaI zaktA nathI. kAraNake, te cAre amUrta che. amUrtana khaMDa na thaI zake. kAladravya pradezasamuharUpa nathI. tethI tene astikAya kahevAmAM nathI AvatuM. Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 29 parAkrama zrI sudharmasvAmI kahe cheH he AyuSyamAna (jaMbusvAmI)! samyaktva (samyapha zraddhA - darzana - ) prApta thayA pachI, uttarottara kyA kayA guNene prApta karIne jIve karmazatrune jItavAmAM parAkrama dAkhavavuM joIe, tenuM je varNana bhagavAna mahAvIre kareluM che, te huM tane kahI batAvuM chuM. te varNana samajIne tathA gurunA batAvyA pramANe zraddhApUrvaka tene anusarIne keTalAya jIvo siddha, buddha ane mukta thaI tathA parinirvANa pAmI, sarva duHkhano aMta karI zakyA che. prathama guNa te "saMga' athavA mokSAbhilASA. saMvegathI jIvamAM tIvra dharmazraddhA janme che; tIvra dharmazraddhAthI tenI kSAbhilASA vaLI vRddhigata thAya che. tethI te jIva anaMta kALa saMsAramAM rakhaDAvanAra krodha, mAna, mAyA 1. mULa : "anaMtAnubaMdhI." vizeSa mATe juo prakaraNane aMte TiTa naM. 1, pA. 194. - Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 mahAvIrasvAmIne aMtima upadeza ane lebhane nAza kare che; tathA navAM karma bAMdhatA nathI. krodhAdinA nAzathI tattvArthamAM tenI azraddhA dUra thAya che; ane vizuddha zraddhA janme che. vizuddha zraddhAthI keTalAka jIvo te bhave ja siddhi pAme che; athavA trIje bhave to avazya pAme che ja. bIjo guNa te "nirveda" athavA saMsArathI viraktatA. tenAthI jIva deva, manuSya ane pazupaMkhI ( tiryaMca ) saMbaMdhI kAmagamAM virakta thAya che; virakta thayA bAda, te bhogasAdhanonI prApti mATe AraMbha temaja parigraha karavo tajI de che; ane e rIte saMsAramArgano viccheda karI, siddhimArgane pAme che. trIjo guNa te "dharmazraddhA. tenAthI jIva potAne gamatAM viSayasukhomAM virakta thAya che ane gRhastha dharma tajI sAdhupaNuM svIkAre che. e rIte chedana - bhedana, saMyoga - viga vagere zArIrika ane mAnasika duHkhono aMta lAvI, te avyAbAdha melasukha prApta kare che. ceAtho guNa te guru tathA sAdhamikonI sevAzuzraSA." tenAthI manuSyane vinaya prApta thAya che. vinayavALA jIva 1. mULamAM, 'darzanavizuddhi" zabda che. paribhASAmAM tene sAyika samyakatva kahe che. darzanamohanIya karmonA saMpUrNa kSayathI pragaTa thayeluM samyaktva te kSAcika kahevAya. 2. "mithyAtva, avirati vagere rUpI. - TIkA. 3. "zuddha kSAyika samyakatvarUpI." - TIkA. 4. sAdharmika eTale samAna dharmane mANasa. Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 29 : parAkrama 177. gurunI niMdA, avahelA vagere virAdhanA tajI, (bhaviSyamAM potAnI) naranine, pazuyonine tathA devamanuSya yonimAM halakI gatino niSedha kare che, temaja gurunI prazaMsA, stuti, bhakti ane bahumAnathI deva-manuSyayonimAM pitAne mATe) sugati nirmANa kare che; siddhi -mokSa - rUpI sadgatine vizuddha kare che; prazaMsApAtra temaja vinayamUlaka sarva dharmakAryo sAdhe che; temaja bIjA paNa ghaNuM jIvone vinaya grahaNa karAve che. pAMcame guNa te "AlocanA" athavA (guru AgaLa ) pitAnA doSa kabUla karI devA te. tenAthI jIva mekSamArgamAM vigha karanArAM tathA anaMta saMsAra vadhAranArAM traNa zalyo - pitAmAMthI kheMcI kADhe che, ane saraLatA prApta karI zake che. saraLatA prApta karanAre abhAyI jIve trIbhAva, ane napuMsakabhAvanI vikRti prApta karAvanArAM karma nathI bAMdhato; ane pUrve bAMdhyAM hoya te khaMkherI nAkhe che. traNa zalya te A H 1. mAyA - daMbha, DALa ke ThagavAnI vRtti. 2. 1. ArAdhanAthI UlaTI te virAdhanA. 2. eTale ke, te gatinAM jJAna, darzana, cAritrAdi kAraNene. 3. mULamAM "strIveda' ane "napuMsakaveda' evA zabda che. puruSa sAthe viSayAbhilASA e strIveda; ane strIpuruSa ubhayane viSayAbhilASa te napuMsakaveda. mAyAvIpaNuM, ThagavAnI Teva, paradeSadarzana vagere strIveda baMdhAvAnAM kAraNe gavAya che. saraLa mANasa strI zarIra ke napusazarIra na pAme - arthAt puruSazarIra ja pAme. digaMbara paraMparA strI zarIre mekSa nathI mAnatI. e ja niMdAno bhAva ahI paNa che. 12 Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 mahAvIrasvAmIne aMtima upadeza nidAna- bhogonI lAlasA. 3. mithyAdarzana - satya upara zraddhA na cATavI athavA asatyano Agraha. chaThTho guNa te "nindanA" arthAta potAnI AgaLa potAnA doSa kabUlI javA te. tenAthI jIva pazcAttApa prApta kare che; pazcAttApathI vairAgya prApta kare che, ane vairAgyathI aMta:karaNazuddhi prApta karI, uttarottara AgaLa vadhI, mehanIya karmono kSaya kare che. sAtame guNa te "gaI ' arthAta bIjAnI AgaLa pitAnA doSa pragaTa karavA te. tenAthI jIva (pitA pratye) anAdara prApta kare che; anucita pravRttio karato aTake che; ane ucita pravRttiomAM pravRtta thAya che. e bhikSu AtmAnA jJAnAdi guNAne nAza karanArAM ghAtI karmono nAza karI zake che. 1. mULa, "karaNaguNa.' tene pAribhASika zabda apUrvakaraNa che. juo pA. 190-8. 2. juo pA. 46, Tiva 2. . 3. mULa : "yoga". 4. mULamAM "anaMtadhAtiparyAva' che. "anaMta viSaya che jemane te jJAna (vizeSa bedha) ane darzana (sAmAnya bodha). temano ghAta karanAra jJAnAvaraNIya vagere kame." - TIkA. karmonA ATha prakAra che : jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, mehanIya, aMtarAya, vedanIya, yuSa, nAma ane gotra (juo adhya0 33 pA. 226 I. zarUAtamAM). temAMnAM pahelAM cAra ghAtI karma kahevAya che. kAraNa ke te AtmAnA jJAnAdi guNone sIdhe ghAta kare che. bAkInAM aghAtika che. Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 29: parAkrama 179 AThame guNa te "sAmAyika" arthAta samabhAvamAM AtmAne sthApita karavo te. tenAthI jIva adhArmika pravRttiomAMthI virata thAya che. - navamo guNa te "caturvizatistava' arthAta jevIsa tIrthakarenI stuti. tenAthI zraddhA - rUcinI nirmaLatA prApta thAya che. dasame guNa te (gurune vaMdana". tenAthI nIca gotramAM janma apAvanAra karma nAza pAme che; ucca gotramAM janma apAvanAra karma baMdhAya che, tyAM paNa saubhAgya eTale ke sarva lokemAM vallabhatA prApta thAya che; tathA sarva pitAne anukULa bane che. 11 guNa te "pratikramaNa" arthAta thayela bhUlano anutApa karI, temAMthI nivRtta thavuM ane navI bhUla na karavA sAvadhAna thavuM. tenAthI jIva, lIdhelAM vratanAM chidro baMdha karI zake che, ane tema thavAthI karmabaMdhananAM dvAra baMdha thAya che. pachI, te nirmaLa cAritravALA tathA ATha pravacanamAtAomAM sAvadhAna banI, niraMtara saMyamayogamAM pravRtta thAya che; ane Ikiya-manane sanmArgamAM sthApita karI sukhe vihare che. 1ramo guNa te " kotsarga' arthAta zArIrika vyApAra cheDI, eka Asane sthira thaI dhyAnastha thavuM te. 1, juo pA. 24, na. 2. kALane amuka niyama laI, te vakhata daramyAna adharmapravRttine tyAga karI, dhyAna, pATha vagere dharmapravRttimAM sthira thavAno abhyAsa karavo te sAmAyika vrata. 2. juo 5aa. 139, Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 mahAvIrasvAmIne aMtima upadeza tenAthI jIva atIta ane vartamAna doSa dhaI nAkhI zake che; ane pachI bhAra dUra thavAthI sukhe vicaratA majUranI peThe svastha hRdaye prazasta dhyAnayukta thaI zake che. 13 guNa te "pratyAkhyAna' arthAta (kazuM ) tyAgavAne niyama. tenAthI jIva karmabaMdhananA dvAre (pApapravRttio ) baMdha karI zake che, tathA IcchAnirodha prApta karI zake che. tema karanAre jIva sarva padArthomAMthI tRSNa nivRtta karI, bAhyAMtara saMtAparahita thaI vicare che. 14 guNa te "stavastutimaMgaLa."1 stavana ane stutithI jIva jJAna, darzana ane cAritrarUpI saddharmara prApta kare che; tathA pachI evI ArAdhanA karI zake che ke, jethI te saMsArano aMta lAvI mukta thAya che ke ucca devagati prApta kare che. 15 guNa te "kAlapratilekhanA' arthAta kAlanuM nirIkSaNa: yogya vakhate yogya kAma karavA kAlanI bAbatamAM sAvadhAnI. tenAthI jIva jJAnane AvaraNa karanAra karmane nAza karI zake che. * 16 guNa te "prAyazcittakaraNa". tenAthI jIva pApakarma dhoI nAkhI, doSarahita thaI zake che. yogya rIte 1. "zakastava" vagereno pATha te avamaMgaLa; ane "namotthaNuM" vagere stutinuM ochAmAM ochuM ATha vAra, ane vadhAremAM vadhAre 108 vAra raTana karavuM te stutimaMgaLa. 2. mULa, "bodhi'. janadharma"--TIkA. 3. mULa, "ka5vimAnaspattikA". kalpa ane vimAna vagere mATe juo adhya. 36, lo 209-17, pA262. Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jai9H parAkrama prAyazcitta karanAre jIva mArga ane mArganuM phaLa tathA AcAra ane AcAranuM phaLa prApta karI zake che. 17 me guNa te kSamApanA" athavA aparAdhanI kSamA mAgavI te. tenAthI jIva cittanI prasannatA ane sarva bhUtaprANIo pratye maitrIbhAva prApta kare che. pachI te rAgadveSarahita thaI. nirbhaya banI zake che. - 18 mo guNa te "svAdhyAya." tenAthI jJAnane AvaraNa karanArAM karma nAza pAme che. tenA pAMca prakAra A pramANe che : vAcanA (guru pAsethI sUtrapATha levo te); pratipucchano (gurune zaMkA pUchavI te); parivartano ( sUtrapAThanuM vAraMvAra parAvartana); anuprekSA (sUtranuM ciMtana-manana); ane dharmakathA. 19. vAcanAthI jIva baMdhAyelAM karma khaMkherI nAkhavArUpI nirjarA prApta karI zaMka che; tathA zAstrano nirAdara na karI, tIrthakaranA dharmane avalaMbI tathA karmono saMpUrNa kSaya karI, mahAparyAvasAna arthAta mukti prApta kare che. 20. pratipRcchanAthI jIva satra ane arthane saMzaya dUra karI zake che tathA saMdeha ane meha pedA karanAra karmane nAza karI zake che. 21. parAvartanathI te bhUlI gayeluM yAda lAvI zake che, tathA navuM yAda karI zake che. 1. samyaktva -- darzana e mArga, ane tenuM phaLa eTale jJAna. - TIkA. 2. mULa, "bhAvanAvizuddhi prApta karI." 3. mULa, "vyaMjanalabdhi prApta kare che.' Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18ra mahAvIrasvAmIne aMtima upadeza 22. anuprekSAthI jIva AyuSakama sivAyanAM bAkInAM (sAta prakAranAM ) karmonuM ghana baMdhana zithila karI nAkhe che; temanA tIvra prabhAvane maMda karI nAkhe che; tathA temanA parimANane paNa alpa karI nAkhe che. vaLI te (navuM) AyuSakarma paNa bAMdhe ke na bAMdhe : bAMdhe te azubha na ja bAMdhe; te bhave mukta thavAno hoya to na ja bAMdhe; zarIra vagerene duHkhahetu thaI paDanAra "asatAvedanIya" karma pharI bAMdhe ja nahi; tathA A anAdi, anaMta, lAbe kALe oLaMgI zakAya evA tathA cAra gatiovALA saMsArarUpI. araNyane zIdhra pAra karI jAya. 23. dharmakathAthI jIva bhagavAnanA siddhAMtone prakAzita kare che, ane tema karI, zubha karma upArjana kare che. 24me guNa te "zrutArAdhanA' athavA siddhAMtanuM sevana. siddhAMtanI (zAstranI) sevanAthI jIva ajJAnano nAza kare che ane rAgadveSajanita kalezamAMthI mukta thAya che. - 25 guNa te "ekAgramanasaMnivezanA - athavA eka dhyeya vastumAM cittanI sthApanA. tenAthI jIva cittanirAdha karI zake che. 1. AyuSakarma bAda karavAnuM kAraNa e ke, kaI paNa bhavamAM AyuSakarma to eka ja vAra baMdhAya che; ane te paNa jIvitane trIjo bhAga ke teno paNa trIjo bhAga (40) bAkI rahe tyAre. A niyama anusAra na baMdhAya, aMtamAM AyuSya aMtarmuhUrta bAkI rahe tyAre avazya baMdhAya ja. 2. juo adhya. 33 nI zarUAtamAM, pA. 226. 3. deva, manuSya, tiya"ca (pazupaMkhI i0), nArakI - e cAra.. 4. mULa, ' pravacananI prabhAvanA kare che." Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 29: parAkrama 183 A 26mo guNa te "saMyama'. tenAthI jIva pApano nirodha karI zake che. ra7 guNa te "tapa". tenAthI jIva vyavadAna - eTale ke pUrve bAMdhelAM kamanuM durIkaraNa prApta karI zake che. 28 guNa te "vyavadAna'. tenAthI jIva sarva prakAranI kriyAnI ucchinnatArUpI zukaladhyAnanI cethI pAyarI prApta karI zake che, ane siddha, buddha, mukta tathA parinivRta banI, sarva duHkhene aMta lAve che. 29me guNa te "sukhazAtane athavA sukhanI pRhAnuM nivAraNa. tenAthI jIva viSayasukhamAM anusukatA prApta kare che. tema karyA pachI ja te sAcI anukaMpA, abhimAnarahitatA, tathA zaMkarahitatA prApta kare che ane cAritramehanIya karmono nAza kare che. 30 guNa te "apratibaddhatA' arthAta nIrAgatA. tenAthI jIva niHsaMgatA prApta kare che ane niHsaMgatAthI rAgAdirahitI tathA dRDhamanaska thaI, divase yA rAtre satata bAhya saMga tajI, apratibaddhapaNe vihare che. 31mo guNa te 'viviktazayyAsanasevanA' arthAta strI-pazu-napuMsaka vagerethI rahita zayana-Asana-mukAma vagere sevavAM te. tenAthI jIva cAritranI rakSA karI zake che. cAritranI 1. juo prakaraNane aMte TipaNuM naM. 2, pA. 194. 2. juo pA. 46, Ti0 2. 3. mULa, "gva:" Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 mahAvIrasvAmIne aMtima upadeza rakSA karanAro jIva, puSTikAraka ane uttejaka vastuothI rahita AhAra karanAra, daDhacAritra, mAtra saMyamamAM ja rata tathA mokSanI bhAvanAvALo banI, ATha prakAranAM karU5 gAMTha chedI nAkhe che. 3ramo guNa te "vinivartana' arthAta viSa taraphathI AtmAnuM parAmukha thavuM te. tenAthI jIva pApakarmo na karavA mATe prayatnavAna thAya che ane bAMdhelAM karmo dUra karI, A cAra gativALA bhavAraNyane tarI jAya che. 33mo guNa te "saMbhogapratyAkhyAna' arthAta maMDaLImAM besI na jamatAM, judA jamavuM te. tenAthI jIva AlaMbanA dUra karI, nirAlaMba banI zake che. nirAlaMba manuSyanI ja pravRtti mekSarUpI eka ja prayajanavALI banI zake che. te manuSya potAne maLe teTalAthI ja saMtoSa pAme che; pArakAne maLelAno svAda nathI karato; (te mane Apaze ? e ) vikalpa nathI karato; abhilASA nathI karato; tathA yAcanA nathI karato, paraMtu alaga utAre zodhI vihare che. 34 guNa te "upadhipratyAkhyAna" arthAta sarva sAdhanasAmagrIno tyAga. tenAthI jIva svAdhyAyAdimAM nirvighatA pAme che; kAMkSArahita bane che tathA kAMI sAdhana na maLe, to kaleza nathI pAmato. 1. "rajoyaNuM, bhUmatI, pAtra vagere sAdhujIvanamAM khAsa Avazyaka vastuo sivAyanI "--evuM TIkAkAra sUcave che; temaja 35mAM guNa "AhAratyAga'nI bAbatamAM paNa, mAtra 'sadoSa AhArane tyAga" ema sUcave che. Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 185 ra9 : parAkrama 3pa guNa te AhArapratyAkhyAna - arthAta AhArano tyAga. tenAthI jIvanI jIvitecchA dUra thaI jAya che; ane AhAra na maLavAthI tene kaleza thato nathI. 36mo guNa te "kaSAyapratyAkhyAna" arthAta krodha, mAna, mAyA ane lAbhano tyAga. tenAthI jIva vItarAgabhAvane pAme che; tathA sukhaduHkhamAM samabhAvI thAya che. 37mo guNa te "gapratyAkhyAna' arthAta mana, vANI ane kAyAnI pravRttino tyAga. tenAthI jIva akriya thAya che, navuM karma bAMdhato nathI ane jUnuM khaMkherI nAMkhe che. 38 guNa te "zarIra pratyAkhyAna' arthAt zarIrano tyAga. tenAthI jIva siddhonA uttama guNa prApta kare che, tathA lekanA TocabhAge jaI paheAMcI (mekSa pAmI), parama sukhI thAya che. 39mo guNa te "sAhAyapratyAkhyAna' arthAta sAthIono tyAga. tenAthI jIva ekalApaNuM prApta kare che ane ekAgrapaNAne abhyAsa karI, thoDuM bolanAre, theDA jhaghaDAvALa, ceDA krodhavALe, adhika saMyamavALa, adhika saMvaravALA ane adhika samAdhivALo bane che. 40 guNa te "bhaktapratyAkhyAna' arthAta AhAratyAga. tenAthI jIva hajAro janma aTakAve che. 41 guNa te "sarbhAvapratyAkhyAna" arthAta evA prakArano saMpUrNa tyAga jethI pharI kadI kare na paDe. 1. juo pA. 138, noMdha 1. 2. juo pA. 46, Ti. 3. Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 193 mahAvIrasvAmIne atima upadeza kahevAya evI anuttama tyAganI dazA 'zaikSezI ' (eTale ke meru paryaMta jevI nizcala, caudamA guNasthAnanI dazA ) che. te dazAmAM vartavAthI jIva zukladhyAnanI carama sthitine prApta thaI, ( kevaLajJAna thayA bAda bAkI rahetAM vedanIya, AyuSa, nAma ane geAtra e) cAra karmAM naSTa karI, siddha, buddha, mukta ane pini ta thAya che tathA sarva du:khAnA aMta lAve che. 42me| guNa te ' pratirUpatA' arthAta sAdhusaMdhanI AcAramaryAdAene veza vagere bAbatAmAM anusaravuM te, tenAthI ( anya jaMjALa na rahevAne lIdhe) halakApaNuM nirAMta prApta thAya che. sAdhunAM prazasta cihno dhAraNa karatA hAvAthI tevA jIva apramatta rahe che; tenAM zradghAruci nirmALa thAya che; te sattvavAna ane sadAcArayukta thAya che; sarva bhUta-prANIemAM vizvAsa upajAve che; tenI pAse thADI cIjo hAvAthI tene tapAsa (pratiakhanA) paNa theADI karavI paDe che;pa vaLI te jitendriya thAya che ane vipula tapa ane sadAcaraNavALA thAya che. 1. jue pA. 173 (14). 2. jIe prakaraNane aMte TippaNa naM. 2, pA. 194. 3. mULamAM, 'cAra devalImAMM ze' che. kevaLajJAna thayA bAda paNa e cAra karmo bAkI rahe che. temanA nAza zarIranA nAza sAthe ja thAya che. te AtmAnI vizuddhine dhAta na karatAM. hAvAthI adhAtI kameryuM kahevAya che. jIA pA. 178, te. 4. 4. mULa, 'samitiyukta'. jIe pA. 46, Ti. 3. 5. jI adhya. 26, pA. 152. Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 29: parakama 43mo guNa te vaiyAvacce athavA (sAdhu vagerenI) sevA-suzruSA. tenAthI jIva tIrthakara thavAnuM kAma prApta kare che. ame guNa te sarvaguNasaMpannatA." tenAthI jIvane apunarAvRtti arthAta mukti prApta thAya che. pachI tene zArIrika ke mAnasika duHkho bhogavavAM paDatAM nathI. 45mo guNa te "vItarAgatA" arthAta rAgadveSarahitatA. tenAthI chava snehanA baMdhe temaja tRSNAnA baMdha cheDI zake che; ane managamatA ke na gamatA zabda, sparza, rasa, rUpa ane gaMdharUpI viSayomAM virakta thAya che. 46 guNa te "kSAMti." tenAthI jIva pariSaha arthAt muzkelIo jItI zake che. 47me guNa te "mukti' athavA nibhatA. tenAthI jIva niSkicanatA prApta karI zake che. pachI arthalobhI manuSyo tenI vAMchA karatAM nathI. 48me guNa te "Arjava athavA saraLatA. tenAthI jIva mana, vacana ane kAyAnI ekatA - vizuddhi- prApta kare che, koIne chetarato nathI ane dharmane ArAdhaka thAya che. 49mo guNa te "mRdutA" athavA amAnIpaNuM. tenAthI jIva ahaMkArarahita thAya che; namra thAya che ane jAti, 1. mULa, "tIrthakara nAmakarma.' je karmathI viziSTa gati, jAti Adi prApta thAya, te "nAmakarma' kahevAya che. juo pA. 228 (6).. ( 2. " jJAna, darzana, cAritra e traNe guNo."- TIkA. * 3. mULa, mRdumArdava saMpanna." prasaMge namI javuM te mRdutA hameza komaLapaNuM te mArdava - TIkA. Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 mahAvIra svAmIne atima upadeza kuLa, baLa, rUpa, tapa, muta, lAbha ane aizvarya e ATha madasthAne dUra karI zake che. - 50mo guNa te "bhAva" arthAta aMtaranI saccAI tenAthI jIva aMtaHkaraNazuddhi prApta kare che. te jIva pachI jJAnI puruSe upadezelA dharmanI ArAdhanA mATe prayatnavAna thAya che ane ema karI pAralaukika dharmanI ArAdhanA - 51 guNa te "karaNasatya' arthAta AcAranI saccAI tenAthI jIva kriyA sAmarthya prApta karI zake che ane jevuM bole che tevuM kare che. parama guNa te gasatya, arthAta mana, vANI ane kAyAnI saccAI tenAthI jIva mana, vANI ane kAyAnI pravRttione nirdoSa kare che. 53 guNa te "manoguptatA' arthAt manane azubha padArthomAMthI rakSavuM te. tenAthI jIva ekAgracittatA prApta karI, saMyama AcarI zake che. 54 guNa te "vaguptatA" athata vANIne azubha padArthomAMthI rakSavI te. tenAthI jIva nirvikArIpaNuM prApta karI zake che. - papa guNa te "kAyaguptatA' arthAt kAyAne azubha vyApAramAMthI rakSavI te. tenAthI jIva AtmAmAM pApakarma dAkhala thatuM aTakAvI zake che. * 1. paraloka sudhAranArA dharmanI, ke TIkAkAra evo artha kare che ke, "sagati prApta karI paralokamAM paNa dharmanI ArAdhanA kare che." 2. pratilekhana vagere vidhipUrvaka karavAM te -TIkA. Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 29: parAkrama 189 paddamo guNa te "manaHsamAdhAraNA' arthAta manane (siddhAMtamAM jaNAvele) zubha sthAne sthiratApUrvaka sthApavuM che. tenAthI jIva ekAgratA prApta karI, jJAnano vikAsa sAdhI tathA zraddhAnI vizuddhi saMpAdana karI, mithyAtvanuM nivAraNa kare che. pa7 guNa te "vaca samAdhAraNa" arthAta vANune (svAdhyAyAdi) zubha kAryamAM sthApana karavI che. tenAthI chava zraddhA-rUci (darzana)no vikAsa sAdhI zake che. tethI tene saddharmanI prApti sulabha thAya che ane temAM pratibaMdhaka vastuo dUra thAya che. 58mo guNa te "kAyasamAdhAraNuM" arthAta kAyAne (saMcamarUpI) zubha mArgamAM sthApavI te. tenAthI jIva cAritrano vikAsa sAdhI tenI saMpUrNatA prApta kare che; ane pachI AyuSya pUruM thatAM siddha, buddha ane mukta thAya che. 59 guNa te "jJAnasaMpannatA" arthAt zAstrajJAnamAM vizAradatA. tenAthI jIvane jIva-ajIva vagere tonuM jJAna prApta thAya che. pachI te jIva dorAvALI soyanI peThe saMsArarUpI araNyamAM khavAI jato nathI, paraMtu jJAna, 1. juo pA. 17, noM. 1, 2. mULamAM, "yathAkhyAtacAritra prApta kare che" ema che. juo pA. 168. 3. "cAra kevalIkarmA zo. juo pA. 181, na. 3. 4. juo. a. 28, pA. 162. Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190 mahAvIrasvAmIne aMtima upadeza vinaya, tapa ane cAritra bhale prakAre prApta karI, svasiddhAMta ane parasiddhAMtamAM kuzaLa banI, (vAdamAM) ajeya bane che. 6 0 guNa "darzanasaMpannatA" arthAta tasvArthamAM zraddhA- samyapha zraddhA. tenAthI jIva bhavanA heturUpa mithyAtvanuM chedana kare che ane satyanA prakAzanuM nivAraNa na karI, uttama - jJAna, darzana ane cAritra joDe AtmAne je che tathA AtmAne bhale prakAre AtmA vaDe vAsita karato vihare che. 61 guNa te "cAritrasaMpannatA' arthAta yathA khyAtacAritraka prApta karavuM te. tema karanAre jIva (14mA guNasthAnarUpI) zelezIbhAva arthAta meruparvata jevI sthiratA prApta karI, AyuSya pUruM thatAM siddha, buddha ane mukta thAya che. karo guNa te "zrovendriyanigraha." tenAthI jIva manane gamatA ke na gamatA zabdomAM rAgadveSano nirodha karI zake che ane tevA rAgadveSathI baMdhAtuM karma aTakAvI, pUrve bAMdheluM khaMkherI nAkhe che. - 6 3. 64. 65. 66. te ja pramANe cakSu, ghANa, ji ane sparza Idina nigrahanuM samajavuM. (mAtra temanA viSe anukrame rUpa, gaMdha, rasa ane sparza samajavA.) 1. "asaMghAtanAya" pATha pramANe. "saMdhAnanIya " pATha laI paMDitomAM milanIya-gaNanIca,' evo artha paNa levAya che. 2. mULa, "bhAvita." guNayukta karato athavA citana karato evo artha thAya. - 3. juo pA. 168. Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra9 : parakama 191 67mo guNa te "dhavijaya." tenAthI jIva zAMti prApta kare che; ane krodhanA hetubhUta navuM karma na bAMdhI, pUrve bAMdheluM khaMkherI nAkhe che. 68. 69, 70. te ja pramANe "mAnavijayathI bhAva, mAyAvijayathI RjubhAva - saraLatA, ane "labhavijayarathI saMtoSa prApta thAya che tathA te darekanA hetubhUta navuM karma na baMdhAtAM, pUrve bAMdheluM khaMkherI naMkhAya che. 71mo guNa te "preDha-dveSa-mithyAdarzane vijaya' -arthAt rAga, dveSa, ane miyAdarzana athavA mithyAtvano vijaya. tenAthI jIva jJAna, darzana ane cAritranI ArAdhanA karavA prayatnazIla thaI ATha prakAranA karmanI gAMTha toDavA tatpara thAya che. te A pramANe : prathama to 28 prakAranA mahanIya karmano kSaya kare che; pachI pAMca prakAranA jJAnAvaraNIya karmanora, nava prakAranA darzanAvaraNIya karmano ane pAMca prakAranA aMtarAyakarmano. temAM paNa, mohanIya karma prathama kSINa thatAM, aMtarmuhUrta bAda bAkInAM traNa sAthe kSaya pAme che. tyAra bAda, tene anaMta, zreSTha, saMpUrNa, nirAvaraNu, spaSTa, vizuddha, ane loka tathA alokanuM prakAzaka evuM uttama kevalajJAnadarzana prApta thAya che; pachI jyAM sudhI 1. juo pA. 46, TiTa naM. 2. 2. juo hRdhya 0 33 (1), pA. 226. 3. juo adhya0 33 (2), pA. 227. 4. juo adhya0 33 (8), pA. 229. 5. juo prakaraNane aMte Ti. naM. 6, pA. 197. Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192 mahAvIrasvAmIne aMtima upadeza te raMga dazAmAM eTale ke mana, vANuM ane kAyAnA vyApAra yukta (13mAM guNasthAnamAM hoya che, tyAM sudhI, tene (nirdoSa chatAM pAMpaNanA hAlavA cAlavA jevI kriyAone kAraNe) je karmabaMdhana thAya che, te sukhakArI sparzavALuM heya che; mAtra be kSaNa Take che; pahelI kSaNe baMdhAya che, bIjI kSaNe anubhavAI jAya che ane trIjI kSaNe nAza pAmI jAya che. pachI teTalA pUrato te akama banI jAya che. 7ra guNa te zelezIpaNuM. (tenuM varNana A pramANe che. upara 71mA guNamAM jaNAvyA pramANe) kevaLajJAna prApta thayA pachI, muhUrta karatAM paNa ochuM AyuSya bAkI rahe, tyAre te bhikSu mana, vANI ane kAyAnA vyApArane nirAdha karI, jemAM mAtra zvAsozvAsa jevI sUkSma zarIrakriyAo bAkI rahelI hoya che, ane jemAMthI patana thavAne paNa saMbhava nathI, evI zakaladhyAnanI trIjI pAyarIe3 sthita thAya che. prathama to te manAvyApArane roke che; pachI vANuvyApArane roke che; pachI kAyavyApArane reke che; pachI zvAsaprazvAsane reke che; pachI AIuThTha eTalA pAMca hasva akSare belatAM jeTale vakhata thAya, teTalA vakhatamAM te sthUla ke sUkSma evI mana, vANuM ke kAyAnI koI paNa kriyA vinAnI tathA je sthitimAMthI pachI pAchA 1. mULa, "samaya": kALane sukSmamAM sUkSma avibhAjya aMza.. 2. mULamAM te karma mATe "Ipathika' zabda che. juo. prakaraNane aMte TippaNa naM. 3, pA. 195. 3. tethI te "sUmakriyAapratipAti" kahevAya che. juo prakaraNane aMte Tiva naM. 2, pA. 194. Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra9H parAkrama 194 pharavApaNuM nathI evI zukaladhyAnanI cothI pAyarIe sthita thAya che. ane tyAM sthita thatAMnI sAthe ja vedanIya, AyuSya, nAma ane gotra e cAra bAkI rahelA kamazanora nAza karI nAkhe che. 73mo guNa te "akasmatA upara pramANe cAra karmono kSaya thayA pachI dArika, kArmANa ane (ane taijasa e traNe) zarIrano sarva prakAre parityAga karI, te jIva sIdhI lITImAM, pitAnA avagAhaka mATe jeTalA AkAzapradezane aDavA paDe, te sivAya bIjA pradezane na aData, Urdhva gatithI, eka samayamAM ja, vAMkAcuM ke gayA vinA te (mekSa) sthAne jAya che ane jJAnarUpI lakSaNavALo thaI siddha, buddha ane mukta thAya che. 1. tethI te "samucchinnakriyA-anivRtti kahevAya che. 2. juo pA. 186, na. 3. 3. juo prakaraNane aMte TippaNa naM. 4, pA. 196. 4. jIvanane avagAha (phelAva) tenA zarIra jeTalo hoya che; mAtra ApyuM ke mAtra vibhu nathI hoto. dIvAnA prakAzanI peThe, prApta thayelA zarIranA avagAha anusAra temAM vadhaghaTa thAya che. chellA zarIrano polANane bhAga bAda karatAM 3 bhAga jeTale avagAha, dehatyAga pachI jIvano rahe che. 5. juo prakaraNane aMte Tiva naM. 5, pA. 196. 6. mULamAM "sAkAra upayogayukta banI" ema che. upaga eTale bedharUpa vyApAra. e jIvanuM lakSaNa che. sAkAra upayoga eTale je bodha grAhya vastune vizeSarUpe jANe che ane je bedha grAhya vastune sAmAnyarUpe jANe te nirAkAra upayoga. sAkArane "jJAna" ane nirAkArane darzana" paNa kahe che. Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIrasvAmIne aMtima upadeza A prakAre A adhyayanano viSaya zramaNa bhagavAna mahAvIre upade che tathA prakAzita karyo che. TippaNa Ti5Na na. 1. kedhAdi cAra kaSAyonI tIvratAnA cAra prakAra batAvAya che. je krodhAdi eTalA badhA tIvra hoya, jethI jIvane anaMtakALa saMsAramAM bhaTakavuM paDe te "anaMtAnubaMdhI" kahevAya che. je krodhAdi virati (tyAgavRtti) no pratibaMdha karavA pUratA ja tIvra hoya, te "apratyAkhyAnAvaraNIya" kahevAya che. je krodhAdi amuka aMze virati thavA de, mAtra sarvavirati na thavA de, te "pratyAkhyAnAvaraNIya" kahevAya che. ane je krodhAdinI tIvratA sarvaviratine pratibaMdha karavA jeTalI nahi, paNa temAM khalana ane mAlinya karavA jeTalI ja hoya che, te "saMjavalana" kahevAya che. Ti5Na na. 2. dhyAnanA cAra prakAra mAnavAmAM AvyA che. 1. ArtadhyAna : eTale ke apriyanI prAptithI ke priyanI aprApti vagerethI thatI ciMtAnuM sAtatya. 2. raudradhyAna: hiMsA, asatya, corI ane viSayarakSaNa mATe satata ciMtA. 3. dharmadhyAna : bhagavAnanI AjJA zI che, doSanuM svarUpa zuM che ane temAMthI kema chuTAya, vagere vicAromAM manoga. 4. zukaladhyAna : teno artha evo paNa karavAmAM Ave che ke "zuddha AtmadravyanuM dhyAna-ciMtana". te 7 mA guNarathAnathI AgaLa hoya che. tenA cAra bheda che. temAMnA pahelA be, agiyAramA-bAramAM guNasthAne pahoMcelA ane pUrva' nAmanAM lupta thaI gayelAM manAtAM zAstro jANanArane ja saMbhavI zake che. pUrva ' na jANanArane te guNasthAne dharmadhyAna ja saMbhave che. chellA be prakAre teramA-caudamAM guNasthAne kevaLajJAnIne saMbhave che. Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 29: parAkrama 195 zAstrajJAnane AdhAre (vitarka), AtmAdi dravyanuM utpatti, sthiti, nAza, mUrta tva-amUrta tva, guNa-paryAya, svabhAva vibhAva vagere daSTie bhedapradhAna (pRthakatva) ciMtana kare; ane zrutajJAnane ja avalaMbI, eka artha uparathI bIjA artha upara, eka zabda uparathI bIjA zabda upara, zabda uparathI artha upara, eka yuga (vyApAra) uparathI bIjA yoga upara saMkrama-saMcA2 (vicAra) kare, to te zukaladhyAnanI prathama pAyarI "pRthaka-vitarka - savicAra' thaI. te 8 thI 11 guNasthAno vacce hoya che. bIjI pAyarImAM, zrutajJAnane AdhAre ekatva- abheda-pradhAna ciMtana hoya che; temaja artha, zabda ke veganuM parivartana nathI hatuM. te "ekatva-vitarka--avicAra" kahevAya che. te 12mAM guNasthAnamAM saMbhave che. trIjI pAyarImAM, asthirapaNe bhaTakatuM mana dhyAna vaDe eka viSaya upara sthira thatAM chevaTe taddana zAMta thaI jAya che. pariNAme jJAnanAM badhAM AvaraNe vilaya pAmI sarvajJapaNuM pragaTe che, vagere vigatonuM tathA cethI pAyarInuM paNa mULamAM 72mAM guNamAM varNana che tyAM joI levuM. vadhu vigata mATe juo A mALAnuM "cogazAstra" pA. 126. cAra dhyAnonI guNasthAna dITha vahecaNa A pramANe che: pahelAM traNa guNasthAnamAM Arta ane raudra; cothA ane pAMcamAmAM Ad, raudra ane dharma; chaThThAmAM Arta ane dharma; sAmAmAM ghamaM; AThathI bAra sudhImAM dharma ane zukala; tathA 13 ane 14 mAM mAtra zukala. Ti5Na na. 3. karmanA be bheda che : sAMparAcika ane IryApatha. 1. sAMparAyika : eTale je karma AtmAno saMparAya - parAbhava kare che te. jema bhInA cAmaDA upara paDelI raja tenA upara coTI jAya che, tema vividha pravRttio dvArA kheMcAyeluM karma AtmAmAM krodha, lobha Adi kaSAye hoya to AtmA sAthe coTI jAya che. paraMtu kaSAya na hovAthI je kama AtmAnI Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIrasvAmIne aMtima upadeza sAthe lAgIne tarata chUTI jAya che - bhIMta upara nAkhelA lAkaDAnA geLAnI jema-te 2. IryApatha kahevAya che. sUtrakRtAMga mRta. 2. adhya. 2 mAM 13 mA Ipathika kriyAsthAnanI TIkAmAM zrI zIlAMkadeva jaNAve che ke, karma to pravRtti thaI eTale baMdhAvAnuM; paNa tenI sthiti kaSAyane AdhIna che. je kaSAyano udaya na hoya, te (kaSAyarahita sahaja) pravRttithI baMdhAtuM karma pahele samaye baMdhAI saleSa pAme che ane bIje samaye teno phalAnubhava thAya che. prakRtithI te "sAtAdanIya" (sukhakara ) hoya che; teno anubhava zubha hoya che ane uttamattama devasukhathI paNa caDiyAto hoya che. pachI trIje samaye te karma nAza pAmI jAya che. dipaNa na. 4. jIvanAM zarIra kula pAMca che. bahAra dekhAtuM dhUla zarIra te dA2ka zarI2. khAdhelA AhAradine pacAvavAmAM ane dIptimAM kAraNabhUta thanAruM zarIra te tejasa. have bAMdhelA karma samUha te kAmaNa zarIra. A traNamAMthI tejasa ane kAmaNuM mekSa thatA sudhI kAyama rahe che. kayAreka nAnuM, kayAreka moTuM, pAtaLuM - jA DuM, eka-aneka evAM vividha rUpane-vikriyAne dhAraNa karI zake te kaMca zarIra. te janmasiddha ane kRtrima ema be prakAranuM che. amuka deva vagerene te zarIra janmathI prApta hoya che; jyAre keTalAMka manuSya vagere tapa vagerenI zaktithI tevuM zarIra utpanna karI zake che. cauda pUrvagraMze jANanAra munithI ja racI zakAtuM AhAraka e pAMcamuM zarIra che. te munione kAMI zaMkA paDatAM anya kSetromAM rahelA sarvajJa pAse javA mATe teo tene utpanna kare che. te hAtha jeTaluM nAnuM hoya che, suMdara hoya che, nirdoSa hoya che, tathA keIthI rikAca tevuM che keIne rike tevuM nathI hotuM. Ti5Na na. 5. pUrva zarIra choDI bIje sthAne jatA jInA be prakAra hoya che : (1) sthUla tema ja sUkSma zarIrane sadAne mATe cheDI jatA mumAna jIvo; ane (2) eka thrala zarIrane choDI bIjA sthUla zarIrane prApta karatA saMsArI jIvo. Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 29: parAkrama 197 mumAna jIvo mokSanA niyata sthAna upara RjugatithI ja eTale ke eka paNa vAMka na letAM saraLa rekhAmAM jAya che. paraMtu, saMsArI che je nave sthAne utpanna thavAnA hoya che, te sthAna kayAreka pUrva sthAnanI bilakula saraLa rekhAmAM hoya che ane kayAreka vakarekhAmAM paNa hoya che. Rjugatine ISagati kahe che ane vikragatine vigrahagati kahe che. Ti5Na na. 6. jJAna eTale vizeSa bedha; ane darzana eTale sAmAnya bedha. sAmAnya rIte ApaNane kaI vastunuM jJAna thAya che. tyAre prathama tene sAmAnya baMdha thAya che; ane pachI vizeSa baMdha thAya che. paraMtu, kevaLajJAnIne paheluM jJAna ane pachI darzana thAya che. e tenI vizeSatA che. tethI "kevaLajJAnadarzana" evo zabdaprayoga saMbhave che. paraMtu kevaLajJAnIne e baMne havA viSe ane hoya te kamazaH hovA vize ke ekasAthe hovA vize pachInA AcAryomAM bahu matabheda che. siddhAMta pakSa te baMnene kramabhAvI ane alaga alaga mAne che. bIjo pakSa baMnene alaga mAne che, paNa temane sahabhAvI - eka sAthe thanArAM - mAne che. kAraNa ke,bedharUpI svabhAvavALA zAzvata AtmA jyAre nirAvaraNa thaI jAya, tyAre tene e baMne upayoga (jJAna ane darzanarUpI badhaLyApAro) niraMtara ja thavA joIe. trIjo pakSa e be upagene bheda na mAnatAM ekaya mAne che, ane dalIla kare che ke, nirAvaraNa kevalajJAna thayA pachI, jema AvaraNadazAnAM mati vagere bIjAM jJAno judAM nathI mAnatA, tema kevaLadarzanAvaraNane kSaya thaI gayA pachI kevaLadarzanane kevaLajJAnathI alaga mAnavuM ThIka nathI. A bAbatanI vistRta carcA mATe juo paM. sukhalAlajI anuvAdita "cauthA karmagraMtha" pA. 43. Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tamArga zrIsudharmasvAmI kahe che : he AyuSyamAna (jaMbusvAmI)!' hiMsA, jUTha, corI, maithuna, parigraha ane rAtrI bhojana, cAlavA bolavA vagere pravRttiomAM asAvadhAnI; mana-vANuMkAyAnuM asatapravRttimAMthI arakSaNa; krodha, mAna, mAyA, ane lobha; Idriyanigrahane abhAva, garva, daMbhavRtti, bhoganI lAlasA ane mithyAtva - e badhAM AtmAmAM pApakarma dAkhala thavAnAM dvAra - Astra che. te badhAMthI rAgadveSayukta banelo jIva pApakarma bAMdhe che ! [2-3] jema koI meTA taLAvane sUkavI nAkhavuM hoya, te prathama temAM navuM pAnuM dAkhala thavAnA mArgo baMdha karI, aMdaranuM pANI ulecIne sUkavI nAkhavuM joIe; tema saMyamI, bhikSue paNa, prathama, navAM pApakarma dAkhala thavAnAM Astra rUpI dvArA baMdha karI, pachI karaDe janmathI ekaThA thayelA, kamene tapa vaDe dUra karavuM joIe. [5-6] Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30: tAmAga e tapanA e prakAra cheH bAhya ane AbhyaMtara. (1) khAdya tapanA cha prakAra che: 1. anazana arthAt AhArane tyAga karavA te. 2. UnAdarakA arthAta bhUkha karatAM ochuM khAvuM te. 3. * bhikSAcaryAM arthAt AhAra gheraghera mAgIne meLavaveA te. 4. rasarityAga arthAt ghI, dUdha, dArU vagere vikAraka rasAne tyAga. 5. kAyakleza arthAta TADha--taDakAmAM ke vividha AsanAdi vaDe zarIrane kasavuM te. 6. salInatA? arthAta iMdriyAdine niyamamAM rAkhI ekAMtamAM rahevuM te. [7-8] -- 1. anazana e prakAranuM che. Ja. ' irika ' eTale ka alpakAla niyatakAla -- mATenuM H e kAla pUrA thayA bAda bhAjananI AkAMkSA sAthenuM. ane . marakAlara eTale ke maraNa sudhInuM karI bheAjananI AkAMkSA vinAnuM. a. irika tapa manavAMchita ( svarga, mekSa vagere ) te vividha hetuthI karavAmAM Ave che. racanA anusAra karavAmAM Ave che, zakti anusAra karavAmAM Ave che. [9-11] ke zreNI 'OM vagere niyata tevI racanA vinA nija 6 mA. maraNakAla sudhInuM tapa zArIrika halanacalananI apekSAe e prakAranuM che. jemAM UbhA thavuM, besavuM, paDakhu 199 1. AgaLa klAka 28 tathA tattvArthasUtra 9-20mAM tene mATe 'viviktazayyAsana' zabda che. tattvArthImAM bhikSAcarcAne khale 'vRttiparisa`khyAna' - vividha vastuonI lAlaca dUkAvavI te - evA - zabda che. khanenA aMtargata bhAva eka ja che. 2. tene ' cAvathika' paNa kahe che. 3. juo prakaraNane aMte TippaNa na'. 1, pA. 205. Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIrasvAmIne aMtima upadeza badalavuM vagere ceSTAo karavAnI chUTa hoya, te savicAra; ane jemAM tevI chUTa na hoya, te avicAra. te bene anukrame, saparikarma ane aparikama paNa kahe che. te baMne prakAranAM maraNe gAmamAM svIkAryA hoya ke gAma bahAra svIkAryo hoya, to paNa te baMnemAM AhAratyAga to samAna ja che. [12-3] 2. bhUkha karatAM ochuM khAvArUpI UnodarikA tapa pAMca prakAranuM che. . dravyanI apekSAe. mA. kSetranI apekSAe. 6. kAlanI apekSAe. huM. bhAvanI apekSAe. ane 3. paryAyanI apekSAe. [14] che. jeno jeTalo AhAra che, tethI ochAmAM ocho eka koLiyo paNa ocho kare, to te dravyanI apekSAe UdarikA tapa thayuM kahevAya. mA. gAma, nagara, zerI, ghara vagere sthaLoe amuka niyata pramANa kSetramAM ja bhikSA mATe pharavuM, e kSetrane 1. "vicAra" eTale vicaraNa-hAlavuM cAlavuM te; parikama eTale hAlavuM cAlavuM vagere zArIrika ceSTAo. savicAranA bhaktapratyAkhyAna ane iMginI (itvarita) maraNa evA be vibhAga che. avicArane pAdapopagamana paNa kahe che. te badhAnI samaja mATe juo pA. 25, ne. 2. 2. mULamAM niharI ane aniharI zabda che. aMtakriyA karavA zabane anya sthaLe laI javuM paDe eve sthAne maravuM te niharI; ane aMtyakriyA thaI zake te sthaLe ja (bahAra) maravuM te aniharI. 3. puruSane 32 keLiyA ane strIno 28. 4. vigato mATe juo prakaraNane aMte Ti. na. 2, pA. 205. Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30: tamArA 201 AzarIne unA darikA tapa thayuM kahevAya. vaLI judAM judAM gharamAM peTIne AkAra thAya te pramANe, adhI peTIne AkAre, gemUtrikAne AkAre, tIDanI peThe, zaMkhanAM kuMDALAMnI peThe ke sIdhA jaIne pAchA vaLavuM - e pramANe bhikSA mAgavI, e paNa kSetrane AzirIne UnodarikA tapa thayuM kahevAya. [15-9] ru. divasane cAra praharamAMthI je samaya pote mukarara karyo hoya, te samayamAM ja bhikSA mAgavI, te kAlanI apekSAe Uno darikA tapa thayuM kahevAya. athavA trIjA praharanA keI hissAmAM ke cothA hissAmAM bhikSA mAge, to paNa te kAlanI apekSAe UnodarikA tapa thayuM kahevAya. [20-1] chuM. strI athavA puruSa; AbharaNuyuta ke AbharaNarahita; - bAlyacauvana vageremAMthI amuka avasthA ke amuka vastrathI 1. eka gharathI bhikSA zarU karI, carasa pUro thAya te kamanAM dharamAM ja bhikSA mAgavI te (peTI). zerInI be bAjunAM gharamAM vArApharatI DAbI tarapha tathA jamaNI tarapha eka eka ghara choDI saLaMga trikoNenI hAra karavI te gemUtrikA (baLada cAlatAM mUtare te tevI AkRti thAya); tIDa DAM UDe, pAchAM bese tema vacce vacce ghaNuM ghare choDatAM choDatAM pharavuM te (pataMgavIthikA); ane kendramAMthI zaMkhanI peThe bahAra goLa kuMDALAM karatA javuM athavA bahArathI kuMDALAM karatA karatA kendra AvavuM, te saMbUkAvarta. ' 2. mULa, "AyatagatvA." A badhAmAM UnadarapaNuM e . rIte kahevAya ke, AvI AkRtio karavA jatAM, bhikSAnuM kSetra niyata thaI, bhikSAnuM pramANa paNuM ApoApa ghaTe che. 3. mULa : pauruSI. juo pA. 156, Ti, naM. 1. Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 mahAvIrasvAsIne atima upadeza yukta; amuka vizeSatA ke amuka varNa yukta e pramANe nakkI karela bhAva (svarUpa)vALA dAtA bhikSA Ape, teA ja svIkAravAnA niyama karavA, e bhAvanI apekSAe UnedarakA tapa thayuM kahevAya. [22-3] 3. upara dravya, kSetra, kALa ane bhAvane lagatI je vigatA kahI che, te badhI vaDe je UneAdarakA tapa kare, te paryAyanI apekSAe UnArikA thayuM kahevAya.1 [24] 3. bhikSAcaryAmAM, bhikSA mAgavAnA A mukhya prakAre,2 sAta eSaNAo,3 ane khInna paNa jAte svIkArelA niyamene samAveza thAya che. [25] 4. dUdha, dahIM, ghI vagere puSTikAraka ane uddIpaka annapAnane tyAga karave| te ravivarjana nAmanuM tapa kahevAya che. [26] 1. eTale ke, mAtra dravyanI apekSAe ke mAtra kSetra vagerenI apekSAe-ema nahIM; paraMtu te badhAnI kAI kAI vigata laI ne.. jemake, kenyathI eka kALiye! e kare; kSetrathI amuka sthaLamaryAdA kare i. ' 2. upara ( 15-9 ) mAM peTI, adhapeTI vagere je cha bhede gaNAvyA che, temAM zakhanAM kuMDALAMnA (neAMdhamAM jaNAvelA ) e bhede judA gaNI tathA AmI RvI ' umerIne ATha prakAra thAya. RtvI eTale mAgatA mAgatA sIdhA cAlyA javuM te. keTalAka RnvI umeravAne badale AcataMgavA pratyAgatA'nA be bheda pADe cheH eka te, mAgatA mAgatA ja sIdhA javuM te; ane bIje, pAchA AvatAM mAgavu' te. 3. sAta eSaNAe mATe jue 'AcAradharma,' pA. 105. temAM amuka prakAranI ke amuka rIte ApelI bhikSA levI evA niyame che. -- Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30: tapamAga 203 pa. pariNAme sukhakara paraMtu zarUAtamAM karavAM muzkela evAM vIrAsana vagere Asano dhAraNa karavAM, te kAyakleza nAmanuM tapa kahevAya che. [27] . 6. nirjana temaja jyAM kAIno avarajavara na hoya, tevAM, temaja strI ane pazu vinAnAM sthaLAe zayana, Asana, mukAma vagere karavAM, te viviktazayyAsana nAmanuM tapa kahevAya. [28] A bahiraMga tapanA cha prakAra thayA. AtyaMtara tapanA paNa cha prakAra A pramANe che : 1. prAyazcitta, 2. vinaya, 3. vaiyAvRtya (zubhUSA), 4. svAdhyAya, 5. dhyAna, ane 6. usarga ( aheva-mamatvane tyAga). [29-30] 1. prAyAzcattanA AlocanA vagere daza prakAra che. [31] 2. gurune AvatA dekhI UbhA thaI javuM, hAtha joDavA, Asana ApavuM, temanA pratye bhaktibhAva rAkho ane, temanI zuzraSA karavI, e vinaya kahevAya. [32] 3. AcAryAdine yathAzakti khAnapAna vagere sAdhano pUrAM pADIne ke pitAnI jAtane temanA kAmamAM lAvIne temanI sevA-zuzruSA karavI, te vaiyAvRjya. [33] 1. hiMdu yuga graMthonA AsanathI A jaina Asana judA prakAranuM lAge che. TIkAmAM jaNAvyuM che ke, siMhAsana vinA, siMhAsana upara beThA hoIe e rIte besavuM te vIrAsana. 2. juo prakaraNane aMte TippaNu naM. 3, pA. 206. 3. mULamAM "AcAryAdi dazane" ema che. juo prakaraNane aMte Ti. naM. 4, pA. 207. Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 mahAvIrasvAmIne aMtima upadeza 4. svAdhyAya pAMca prakArano che : (1) vAcanA (zabda ke arthano prathama pATha levo te). (2) pRcchanA (zaMkA dUra karavA ke khAtarI karavA pRcchA karavI te). (3) parivartanA (zIkhela vastunuM punarAvartana). (4) anuprekSA (zabdapATha ke arthanuM manathI ciMtana). (5) dharmakathA (jANela vastunuM rahasya samajAvavuM te).1 [34] 5. Arta ane raudra e be prakAranAM durgAne cheDI, dharmadhyAna ane zukaladhyAnamAM bhale prakAre sthita thavuM, te dhyAnara nAmanuM tapa kahevAya. [35] 6. Asane besIne, UbhA rahIne ke sUIne zarIranI tamAma ceSTAono tyAga karavo, te kAyavyatsarga nAmanuM tapa kahevAya. [36] A pramANe bAhya ane AtyaMtara evuM be prakAranuM tapa je muni Acare che, te paMDita zIdhra sarva saMsArathI mukta thAya che, ema huM kahuM chuM. [37] 1. juo pA. 181-2. 2. dhyAnanA e cAra prakAro mATe juo pA. 194, Ti. 2. 3. ahIM mAtra kAtsarga jevo bhAva che. paraMtu "tattvArtha' 9-20 vageremAM vyutsarga zabda che. ane AMtarika bhAvano (ahaMtAna) tyAga ane bAhya padArthone (mamatAno) tyAga- ema tenA, be prakAra gavAya che. TIkAkAra ahIM kAyanA vyutsargane upalakSaNa gaNavAnuM kahI, uparano vistRta bhAva samajavAnuM sUcave ja che. Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 205, 30: tamArA TippaNa kipaNa na. 1. mULamAM zuM vagere racanAnA pAMca prakAra ApyA che: zreNI, pratara, ghana, varga, varga varga. ane tevI racanA. vinAno chaThTho prakAra ' prakIrNa' nAmathI jaNAvyuM che. zreNI vagere racanAo A pramANe che: eka upavAsa karIne pAraNuM karavuM; pachI tarata be upavAsa karIne pAraNuM karavuM - e eka zreNI thaI. pachI eka upavAsa ne pAraNuM, be upavAsa ne pAraNuM ane traNa upavAsa ne pAraNuM e bIjI zreNI thaI. e rIte eka upavAsa ne pAraNuM, be upavAsa ne pAraNuM, traNa upavAsa ne pAraNuM ane cAra upavAsa ne pAraNuM e trIjI zreNI thaI. ema zreNI vadhAratAM vadhAratAM vadhAremAM vadhAre cha mAsanA upavAsa sudhI thaI zake che. e badhAM zreNI tapa kahevAya. zreNI tapane zreNagaNuM karavAthI prata2 tapa thAya. jema ke upara jaNAvelI cAra upavAsavALI zreNI laIe, to tene pratara A pramANe thAya ? 2 3 4 2 3 4 1 ( dareka zreNa badalAtAM zarUAtane 3 4 1 2 naMbara badalAya che, te dhyAnamAM 4 1 2 3 ) rAkhavAnuM che. pratara tapa gaNuM karavAthI ghana tapa thAya. ghana tapa ghanagaNuM karavAthI vaga tapa thAya. varga tapa varga gaNuM karavAthI vavagara tapa thAya. Ti5Na na. 2. mULamAM bhikSA mATe pharavAnAM kSetronI yAdI A pramANe che : gAma, nagara, rAjadhAnI, nigama (vepArIonuM mathaka), Akara (khANa), pallI (vRkSe vAMsa vagerenI jhADImAM vaseluM halakuM janasthAna), kheTa (dhULanI dIvAlavALuM sthaLa), karbaTa (nAnuM nagara), droNamukha (jaLasthaLa baMne mArga vALuM), pattana (moTuM zahera Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIrasvAmIne aMtima upadeza bhagukaccha-bharuca vagere jevuM." -TIkA.), maDaMba (jenI AjubAju aDhI jana sudhImAM bIjuM gAma na hoya tevuM sthaLa), saMbadha (jemAM cAre varNa nA ghaNA loko rahetA hoya tevuM sthaLa), Azramapada ( tApanA AzramanuM sthAna), vihAra (devagRha), saMniveza (meLA vagere arthe ekaThA thayelA lokono paDAva), samAja (musApharone paDAva), ghoSa (govALeno nivAsa - gokuLa), sthalI (ucca bhUmi "parano nivAsa), senA, skaghAvAra (senAno paDAva), sArtha (sedAgarane kAphalo), saMvata (bhayathI trAselA lokenuM nivAsasthAna), koTa, vADA (vATa), zerIo, ghara. temAMthI kauTilya koNamukhane "catuHzatagrAmyAmadhye AveluM vaNarve che. kalpasUtranI TIkAmAM maDaMbane ardhajana AsapAsa gAma na hoya ema kahyuM che; tathA saMvAhane "samabhUmimAM kheDa karI, je durgabhUmimAM kheDUto rakSArthe dhAnyAdi laI jAya te sthaLa" kahyuM che. aupapAtika sUtra ane kalpasUtramAM kArbaTanI vyAkhyA " kunagara" evI ApI che. rAjapaeNayanI TIkAmAM tene 'kulakAkAraSTita" kahyuM che. kauTilya tene khAbaTika kahyuM che ane dvizatagrAmyAe AveluM" jaNAvyuM che. Ti paNa na. 3. prAyazcittanA 10 prakAra : guru samakSa bhUla pragaTa karavI te Alocana; thayela bhUlane anutApa karI temAMthI nivRtta thavuM ane navI bhUla na karavA sAvadhAna thavuM te pratikramaNa; te baMne sAthe karavo te mizra; khAnapAna vageremAM je akalpanIya AvI jAya ti mAlUma paDaze teno tyAga karavo te viveka; ekAgratApUrvaka zarIra ane vacananA vyApAro choDavA te bulsaM; anazanAdi bAhya tapa karavuM te ta5; doSa pramANe divasa, pakSa, mAsa ke varSanI pravajyA ghaTADavI te cheda; cAritraparyAyane saMpUrNa cheda karI pharIthI mULa vratanuM AropaNa karavuM te mULa; pharI vrata AropavAne paNa nAlAyaka hovAthI gurue kaheluM tapa karI doSarahita thayA bAda vratamAM sthApanA karavI te anavAya; ane karelA aparAdhano ta5 ' vagere vaDe pAra pAmavo te pArAMcika. "tattvArtha' 9-23mAM mULa, Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30: tamAga anavasthApya ane pArAcika e traNane badale, parihAra (doSapAtra vyaktine amuka samaya paryata saMsarganI bahAra rAkhavI te) ane upasthApana (mahAvratono bhaMga thavAthI pharI prathamathI ja ApaNuM karavuM te) e be laI, kula saMkhyA 9nI gaNavI che. Ti5Na na. 4. AcAryAdi daza A pramANe (vrata ane AcAra grahaNa karAvanAra) AcArya, upAdhyAya (adhyApaka), sthavira (vRddha-vaDIla-sAdhu), tapasvI, glAna (rogI), zaikSa (navadIkSita -zikSaNano umedavAra), sAdharmika ( jJAnAdi guNe vaDe samAna), kuLa (eka gurunA ziSya ), gaNu (eka gacchanA muni), ane saMdha (dharmanA anuyAyI). Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 31 cAritravidhi zrI sudhasvAmI kahe che, he AyuSmana ( jaMbu ) ! have huM mumukSu jIvane kalyANakArI evA cAritryavidhi ( saMkhyAnukrame) kahI batAvuM che, jene svIkArIne ghaNA jIve saMsArasAgara tarI gayA che. [1] 1. sAdhune nivRtta thavAnuM sthAna eka che; ane pravRtta thavAnuM sthAna paNa eka cheH asaMyamamAMthI nivRtta thavuM ane sacamamAM pravRtti karavI. [2] ra. rAga ane dveSa e e pApa che; tee badhAM pApakarmanAM mULa che. je bhikSu temanA viredha kare che, te A sauMsAramaDaLamAMthI nIkaLI jAya che. [3] 3. mana, vANI ane kAyAnI asat pravRttirUpI traNa daMDa che; riddhi, rasa ane sAtA ( sukha) e traNane lagatI traNa baDAI e (gArava) che; daMbha, bhogecchA ane mithyAtvarUpI traNa zakya che. deva, tiyaca ane manuSye karelAM ema Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 209 , deza, e eTale ke nAra tathA 31H cAritravidhi vigho (upasarga) paNa traNa prakAranAM che. je bhikSu e daMDAdi taje che ane vigho sahana karI le che, te A saMsAramaMDaLamAMthI nIkaLI jAya che. [4-5] 4. vikathA ( arthAta anupayogI ke hAnikAraka vAtacIta) cAra prakAranI che. rAjA, deza, bhajana ane strI saMbaMdhI. kapAye (eTale ke jIvanA zuddha svarUpane malina karanAra tathA saMsAranI vRddhi karanAra mAnasika vikAre) cAra che : krodha, mAna, mAyA ane lobha. saMjJA (eTale ke vRtti) cAra che: AhAra, bhaya, parigraha ane maithuna. je bhikSu uparanAM badhAMne tathA dhyAnanA paNa cAra prakAramAMthI pahelA beno tyAga kare che, (ane pachInA be seve che,) te A saMsAramaMDaLamAMthI nIkaLI jAya che. [1] 5. vrata pAMca che: ahiMsA, satya, asteya, brahmacarya ane aparigraha. rUpa, rasa vagere IkiyenA viSayo pAMca che. samitio pAMca che. kriyAo paNa pAMca che, jemake : duSTa bhAvayukta thaI prayatna karavo arthAta keI kAmavAsanA mATe tatpara thavuM te "kAyikI" kriyA; hiMsAkArI sAdhane grahaNa karavAM te "AdhikaraNikI' kriyA; krodhanA AvezathI thatI prAdoSika" kriyA; prANIone satAvavArUpI pAritApanikI' kriyA ane prANIone prANathI vikhUTAM karavArUpI "prANatipAtikI' kriyA. 1. juo pA. 194, TiTa naM. 2. 2. juo pA. 139.. 3. pAMca idri; mana, vacana ane kAya baLa; u sa - nizvAsa ane AyuSa e daza prANu che. 14 Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIrasvAmInA atima upadeza : je bhikSu e pacakA jANe che temAMthI svIkAravA ceAgyane svIkAre che, tyAgavA yAgyane tyAge che, ane sAvadhAna rahevA yeAgyathI sAvadhAna rahe che, te A saMsAramaDaLamAMthI nIkaLo jAya che. [7] 6. lesyAe AhAranAM kAraNeA cha che. [8] cha che; prANIonA vargI cha che. 7. bhikSA grahaNa karavAnA niyameja sAta che; ane bhayanAM sthApa paNa sAta che. [9] 210 8-10. madanA prakAra A che; brahmacaryanI vADe nava che.7 tathA bhikSunA dharmAM daza che. 11-ra. upAsakanI pratimAe [10] agiyAra che; ane 1. jIe AgaLa adhya, 34, pA. 233. 2. pRthvI, pANI, teja, vAyu, vanaspati ane trasa(jaMgama), e cha. 3. jIe pA. 154, 4. jI pA. 202, nAM. 3. 5. ihaleAkkSa, paraleAkkSaya, dAnabhaya, akasmAtbhaya, AjIvikAbhaya, maraNabhaya ane apayazabhaya. 6. ti, kula, rUpa, tapa, zruta, lAbha, aizvaryAM ane prajJA e Ane lagatA. 7. jIe pA. 88 upara 1 thI 9. 8. jI! pA. 47, 9. amuka viziSTa tapAne pratimA kahe che : samyaktva, aNuvratanuM pAlana, sAmAyika, pauSadha, kAyAsa (dhyAna), brahmacaya, sacitta-cAhAra-vana, sapApa pravRtti jAte karavAne tyAga, uddezIne karelA AhArane tyAga, ane zramaNa-sAdhu jevuM jIvana, e,giyAra upAsakanI pratimA mATe juo A mALAnuM 'deza upAsakA,' pA, 4, Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 31: cAritravidhi 211 bhikSunI pratimAo bAra che. [11] 13-5. kriyAsthAno 13 che; prANuonA vargo 14 che; ane parama-adhArmika devo paMdara che. [12]. 16-7. sUtrakRtAMga graMtha(nA pahelA khaMDa)nAM adhyayane 16 che; ane asaMyamanA prakAra 17 che. [13] 18-20. brahmacarya aDhAra prakAranuM che; jJAtAdharma 1. bhikSunI pratimAo mATe juo A mALAnuM "saMyama dharma pustaka, pA. 200-1. temAM mukhyatve amuka pramANamAM AhAra levo, amuka prakAre rahevuM-besavuM-sUvuM, vagere bAbatono samAveza thAya che. 2. hiMsA, asatya, corI, mAna, mAyA, lobha vagere karmabaMdhananAM 13 sthAno kriyAsthAne kahevAya che. juo A mALAnuM "saMyamadharma" pustaka, pA. 174-81. 3. pRthvI, pANI vagere ekeMdriya jInA sUkSama ane bAdara evA be vargo; be iMdriyavALA; traNa iMdriyavALA; cAra iMdriyavALA; ane pAMca IdriyavALA deva manuSya vagerenA saMjJI ane asaMjJI evA be bhede - maLI kula sAta vargo thAya. te daMrekanA paryApta ane aparyAya evA be bhede gaNatAM kula 14 thAya. vizeSa samajUtI mATe juo adhya. 36 : pA. 248, na. 3. padArthanA svabhAvano pUrvApara vicAra athavA anusaMdhAna karI zake tevI mAnasazakti vALA "saMjJI" kahevAya. 4. juo prakaraNane aMte Ti. naM. 1, pA. 213. 5. A mALAmAM prasiddha thayeluM "saMcamadharma" pustaka. 6. saMyamathI UlaTe te asaMyama. 17 prakArano saMyama A pramANe : pAMca mahAvratonuM pAlana; pAMca Idriyono jaya; krodha, mAna, mAyA ane lAbha e cAra kaSAyono jaya; ane mana-vANIkAyAnI asata pravRttirUpa traNa DemAMthI nivRtti. 7. juo prakaraNane aMte Ti. naM. 2, pA. 214, Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra12 mahAvIrasvAmIne aMtima upadeza kathA graMtha(nA prathama khaMDa)nAM adhyayane 19 che; ane asamAdhinAM sthAna 20 che. [14] - 21-2. azubha kriyAo 21 che; ane pariSahoka 22 che. [15] - 23-4. sUtrakRtAMga graMthanA baMne khaMDenAM adhyayana 23 che; ane devonA vargo 24' che. [16]. - 25-6. pAMca mahAvratonI bhAvanAe 25 che; ane dazAzrutaskaMdha, 'bRhatkalpa tathA vyavahArasUtra e graMthenA uddeze 26 che. [17] ra8. sAdhunA guNa 27 che; ane AcArAMganAM adhyayano 28 che. [18]. 1. A mALAnuM "dharmakathAo" nAmanuM pustaka. 2. juo prakaraNane aMte Ti. naM. 3, pA. 214. 3. mULa, "zabala : cAritrane meluM kare che mATe. juo prakaraNane aMte Ti. naM. 4, pA. 214. 4. juo adhya. 2, pA10. 5. 10 bhavanapati, 8 vyaMtara, pAMca jyotiSka ane vaimAnika juo adhya. 36, Ti. 3, pA. 261. 6. dareka mahAvrata jIvanamAM uMDu utare te mATe te darekane anukULa thaI paDe tevI khAsa gaNAvelI keTalIka pravRttio "bhAvanA" kahevAya che. juo A mALAnuM "AcAradharma, pA. 179-84. 7. juo prakaraNane aMte TippaNa naM 5, pA. 21pa. 8. "AcAradharma' nAme A mALAmAM prasiddha thayeluM pustaka. hAla to temAM 24 adhyayana upalabdha che. mahAparikSA, udhyAya, anugdhA ane ArevaNa e cAra lupta thayAM gaNAya che. Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 31: cAritravidhi ra14 ra9-30. pApazAstra 29 che; ane mehanAM sthAne 30 che. [19] 31-3. siddhonA atizayavALA guNe 31 che; zarIra mana ane vANInA zubha vyApAre rUpa yogo 3ra che; ane guru vagerenI AmanyAbhaMganA prakAre 33 che. [20]. A badhI bAbatomAM je bhikSu haMmeza yatnavAna rahe cheH jANavA gyane jANe che, svIkAravA yogyane svIkAre che, ane tyAgavA gyane tyAge che; te paMDita, sarva saMsAramAMthI zIdhra mukta thAya che, ema huM kahuM chuM. [21] TippaNe Ti5Na na. 1. parama adhArmika devo e, devAnA cAra vargomAMthI (juo pA. 261, Ti. na. 3) bhavanapati devomAMnA asurakumAravarganA devAnI eka jAti che. narakanI sAta bhUmiomAMthI pahelI traNa sudhImAM teo hoya che. teo svabhAve eTalA nirdaya ane kutUhalI hoya che ke, temane bIjAone satAvavAmAM ja AnaMda maLe che. tethI teo nArane aneka rIte duHkha ApyA kare che. 1. sAdhune bhaNavAM niSiddha evAM nimitta, jyotiSa, nATaya, dhanurveda vagere zAsse. juo prakaraNane aMte Ti. naM. 6, pA. 215. 2. jenAthI mohanIya karma baMdhAya evAM pApakarmo. juo prakaraNane aMte Ti. naM. 7, pA. 215. 3. adhyayana 33mAM (pA. 226) 1 thI 8 sudhInAM jJAnAvaraNIyathI aMtarAya sudhInAM 31 karmothI rahita hovApaNArUpI. 4. juo prakaraNane aMte Ti. naM. 8, pA. 216. 5. temAM gurunI AmanyAne bhaMga thAya evI rIte besavA, balavA, cAlavA vagere prakArano samAveza thAya che. Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 214 mahAvIrasvAsInA atima upadeza te devavanA hAI, temane bIjA paNa sukhasAdhana che; chatAM pUrvajanmakRta doSane kAraNe te khIjAne satAvavAmAM ja prasanna rahe che, TippaNu na. 2. 18 prakAranuM brahmacarya : 'divya' eTale devazarIra ane manuSya, pazu vagerenuM sthUla audArika' zarIra, te baMne zarIrA sAthe maithunanA tyAga e be mukhya prakAra che. te darekanA, na karavuM, na karAvavuM ane na anumati ApavI - e traNa traNa prakAra gaNatAM cha thayA. ane te darekanA mana, vANI ane kAyAthI ema traNa traNa prakAre tyAga gaNatAM kula 18 prakAra chyA. viSNu na. 3. asamAdhi eTale ke cittanI asvasthatA thavAnAM 20 sthAne nIce pramANe che: utAvaLe cAlavuM (tema karatAM paDI jaIe te peAtAne vAge, anya jIvane vAge ane te hiMsAjanya ka aMdhAvAthI paralAmAM pAchuM du:kha bhegavavuM paDe, ema traNa prakAre asamAdhi prApta thAya; e rIte pachInAMmAM paNa samajavuM); pramAryAM -- sApha karyAM vinA mesavu-sUvu i; barAbara pramAryAM vinA besavuM-sUvuM i; jarUra karatAM vadhu zayyAsana rAkhavAM ke meTA makAnamAM rahevuM; peAtAthI adhika guNavALAnI sAmuM kheAlavuM; sthavira eTale vRddha sAdhunI AmanyA na rAkhavI; pramAdathI jIvane dhAta karavA; vAraMvAra krodha karavA; cirakALa krodha karave; parAkSe paranI niMdA karavI; vAravAra nizcayakArI bhASA khelavI; navA navA jhaghaDA upADavA; zAMta thayelA jhaghaDA ukhADavA, akALe svAdhyAya karavA; sajIva pRthvInI rajaSNuthI kharaDAyalA hAthapaga vagere lUchyA vinA grahaNAdi kriyA karavI; vikALe (meADI rAte) meTathI khAlavuM; jenI tenI sAthe laha karavA; peAtAne temaja bInane asamAdhi upAvavI athavA gacchanA bheda karaAA; savArathI sAMja sudhI khA khA karavuM; ane (jIvanayAtrAmAM Avasyaka nirdoSa sAdhanA meLavavAmAM sAvadhAnatAthI pravatavArUpI) eSaNAsamiti na pALavI. TippaNu na. 4. 21 azubha kriyAo : hastaka) (aticAra-pUrNAMka) maithuna; rAtrIbhAjana; sAdhune uddezIne kareluM anna khAvuM; Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 31 : cAritravidhi 215 rAjapiMDa levo; kharIdelo piMDa levA; udhAre ANelo le; sAme ANune Apelo levo; jhuMTavI ANelo levo; niyamathI tyAgelI vastu khAvI; cha mahinAmAM vagara kAraNe ga7 badalo; eka mAsamAM traNa vAra nAbhipramANu pANIvALI nadI vagere oLaMgavAM; jANI joIne pRthvI Adi jIva haNavA jUThuM bolavuM; na ApelI cIja levI; vyavadhAna vinAnI sajIva pRthvI upara besavuM sUvuM; sacitta rajakaNa vagere vaDe vyApta pRthvI, zilA vagere upara sthAnAdi karavAM; jIvajaMtu, lIla, phUga, vagere vALA AsanAdi upara besavuM i ; jANa joIne kaMdamULAdi khAvAM; eka varSa mAM daza vAra nadI vagere UtaravAM; ane jANI joIne sacitta pANI vagerethI vyApta hAtha vagerethI AhA2 grahaNa karo. Ti5Na naM. 5. sAdhunA ra7 guNa : pAMca mahAvrate; rAtrIbhejanatyAga; pAMca Idriyone nirodha; bhAvasatya [ juo pAna 188, (50 tathA 51)]; karaNasatya; kSamA; virAgatA; mana, vacana ane kAyAnA ema traNa nirodha che jIvavanI rakSA e che; saMcamaganI rakSA; pariSaho (muzkelIo) sahana karavA; upasargo (viDyo) sahana karavA. Ti5Na na. : 29 pApazAstro : divya, utpAta, aMtarikSa, bhauma, AMga, svara, lakSaNa ane vyaMjana e ATha nimittazAstro ane te darekanA sUtra, vRtti ane vArnAikarUpe traNa bheda gaNatAM 24 thAya; temAM gAMdharva, nATya, vAstu, dhanurveda ane Ayurveda umeratAM 29 bheda thayA. Ti5Na na. 7. mehanAM 30 thAna : trasajAne pANImAM baLIne, zvAsa rUMdhIne, vAdharI vagere vaDe bAMdhIne, mulgara vagere vaDe mastakamAM prahAra karIne haNe; ghaNA lokone nAyakane haNe; bImAra vagerenuM chatI zaktie auSaghAdika na kare; bhikSA mATe AvelA sAdhune vidhamI hovAthI haNe; khoTI dalIlothI pitAne ke bIjAne cAritradharmathI bhraSTa kare; jinezvaranI niMdA kare; AcAryAdikanI Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216 mahAvIrasvAmIne aMtima upadeza niMdA kare; temanI sevAcAkarI na kare; vAraMvAra kalaha UbhA karI tIrthano bheda kare; deSa jANavA chatAM vazIkaraNAdi kare; kAmaga tyAgavA chatAM viSanI prArthanA kare; te bahukRta; tapasI; kumAra; ke brahmacArI na hovA chatAM, "chuM" ema kahe; mANasavALA gharane saLagAve; pote kareluM akAya bIjAne oDhADe; mAyAthI lokone chetare, satya bolanArane asatya bolanAra kahI kheTe pADe; niraMtara kalaha ryA kare, lokone mArgamAM laI jaI lUMTI le; anyane vizvAsa upajAvI tenI strI pratye gamana kare; jenAthI aizvarya pAmyA hoya tenuM ja dhana hare ke tenA ja bhegAdikamAM aMtarAya kare; senApati, upAdhyAya, rAjA, zreSThI vagerene haze; devAdi na joyA chatAM joyAnuM kahe devane viSayAsakta kahI ni de. TippaNa . 8. 32 yogo: guru pAse deSanuM nivedana karavuM; keI e kareluM nivedana bIjAne kahI na devuM; ApattimAM paNa dharmamAM daDha rahevuM; phaLanI vAMchA vinA tapa karavuM, maLelI zikSA AcaravI; ane navI grahaNa karavI; zarIrAdinI mamatAno tyAga kara; tapa gupta rAkhavuM; lobha tyAgavo; pariSaha-upasarga (muzkelIo-vidhro) jItavA citta saraLa rAkhavuM; saMyama vizuddhapaNe pALa; saMmati zraddhA-ruci) nirmaLa rAkhavuM; cittanI ekAgratA-samAdhi sAcavavAM; AcAra kapaTarahita rAkhavA; vinayI thavuM; saMtoSa-dhRti rAkhavAM; vairAgyabhAvanA keLavavI; mAyArahita thavuM; zuddha karaNamAM sAvadhAna thavuM; saMvara Adaravo (pApa rikavAM); potAnA doSa TALavA; sarva viSayathI virakta rahevuM; mULa guNathI pAMca mahAvrato pALavA; uttaraguNathI mahAvrata pALavAM (juo pA. 151 na. 2); utsAhapUrvaka Asana-dhyAna-kAyotsarga karavAM; pramAdarahitapaNe vartavuM; AtmacAritramAM sUkSmatAthI sAvadhAna rahevuM; dhyAna ekAgratApUrvaka karavuM; maraNAMta duHkhathI bhaya na pAma; strIAdikanA saMgano tyAga karave; prAyazcitta karavuM, maraNakALe ArAdhanA karavI. Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ = 32 pramAdasthAnA zrIsudha svAmI kahe che : anAdikALathI cAlatA AvelA sarva prakAranA duHkhamAMthI samULagA chUTavAne upAya huM tamane kahI saMbhaLAvuM chuM; te tame badhA peAtAnuM hita vicArI pratipUrNa citte sAMbhaLeA; kAraNa ke, e vastu atyaMta hitakara che. [1] sarva prakAranA jJAnane niLa karavAthI, ajJAna ane meAhane tyAgavAthI, tathA rAga ane dveSane kSaya karavAthI ekAMtika sukharUpI meAkSa prApta thAya che. [2] tene mArga A pramANe che : sadguru ane jJAnavRd puruSAnI sevA karavI; ajJAnIenA saMga dUrathI ja tyAgave; ekAgracittathI satazAstranA abhyAsa karaveA; tenA anuM ciMtana karavuM; ane dhRti eTale ka cittanI svasthatA keLavavI. [3] Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218 mahAvIrasvAmIne aMtima upadeza samAdhinI kAmanAvALA tapasvI bhikSue doSarahita ane pramANasara AhAra Icchavo; tattvajJAnamAM pahoMcavALo sAthI zodhavo; ane ekAMta raheThANa meLavavuM. pitAnAthI guNamAM adhika ke samAna evo nipuNa sAthI na maLe, to pite ekalA ja niSpA5paNe ane iMdriyasukhamAM anAsaktapaNe vicaravuM. [4-5] jema bagalI IMDAmAMthI pedA thAya che; ane IDuM bagalImAMthI pedA thAya che, tema mehanuM utpattisthAna tRSNa che, ane tRSNAnuM utpattisthAna meha che. rAga ane dveSa e karmanAM bIja che; ane tenuM utpattisthAna meha che. karma ja janmamaraNanuM mULa che; ane janmamaraNa e ja duHkha che. jene meha nathI, tenuM duHkha gayuM; jene tRNuM nathI, teno meha gayo; jenAmAM lobha nathI, tenI tRSNa gaI; ane jene lobha nathI, tene kAMI nathI. [6-8]. e rAga, dveSa ane mohane nirmULa karavAnA upAyo A pramANe che : 1. dUdha, dahIM vagere dIptikara raso yatheccha na sevavA; kemake, jema svAdu phaLavALA vRkSa tarapha pakSIo ToLAbaMdha 1. "jJAna, darzana ane cAritra rUpI".-TIkA. 2. mULa, "nipuNurtha. "-javAdi ta.-rIkA. 3. jene kAMI nathI tene lobha nathI" - evo artha paNa levAya che. Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 : pramAdisthAno 219 deDI Ave che, tema dIptI manuSya tarapha kAmavAsanAo doDI Ave che. jema bahu kASTavALA vanamAM pavana sahita, saLagele dAvAgni zAMta thato nathI, tema yatheccha AhAra karanAra brahmacArIno IkiyAgni zAMta thato nathI. ati AhAra keIne hitakara nathI. ekAMtamAM rahenArA, ochuM khAnArA, ane IkiyenuM damana karanArA puruSone ja rAgarUpI zatru nathI namAvI zakato; paraMtu auSadhothI vyAdhinI peThe jAte hArI jAya che. [8-12] 2. bilADInA raheThANa pAse uMdaroe rahevuM e jema DahApaNa bhareluM nathI, tema strIovALA makAnamAM brahmacArIe rahevuM salAmatI bhareluM nathI. brahmacArIe strIonAM rUpa, lAvaNya, vilAsa, hAsya, maMjula vacana, aMgamareDa ane kaTAkSa vagerenuM manamAM ciMtana na karavuM; temanuM kIrtana na karavuM; temanI abhilASA na karavI; temaja temane rAgapUrvaka nIrakhavAM nahIM. sadA brahmacaryamAM rata rahevA IcchatA puruSone e niyama hitakara che tathA uttama dhyAna prApta karavAmAM madadarUpa che. ' bhalene, mana, vANI ane kAyAnuM barAbara rakSaNa karatA hAya, tathA svarUpavAna ane alaMkRta devIe paNa jemane bha pamADavAne zaktimAna na hoya; paraMtu tevA munioe paNa, atyaMta hitakara jANI, strI vagerethI rahita evo ekAMtavAsa ja svIkAre. saMsArathI DarI, dharmamArgamAM 1. dhAtu-ala-vIryAdi yukta -TIkA. Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 220 mahAvIra svAmIne aMtima upadeza sthita thayelA ane mokSanI ja IcchA rAkhanArA sAdhune yuvAna ane manohara strI jevI dustara vastu bIjI keI nathI. - jeo strInI kAmanA cheDI zakyA che, teone badhI kAmanAo choDavI sahelI che. mahAsAgara tarI janArAne gaMgA jevI moTI nadIno paNa ze hisAba ! devo sahita samagra lokanA duHkhanuM mULa kAmagonI kAmanA che. je mANasa te bAbatamAM vItarAga thaI zake che, te zArIrika ke mAnasika tamAma duHkhomAMthI chUTI zake che. zarUAtamAM manohara lAgatA kAmabhege aMte to rasa ane varNamAM manahara lAgatAM kipAkaphalonI jema te mANasane nAza ja kare che. mATe samAdhinI IcchAvALA tapasvI bhikSue Inei priya lAgatA ke apriya lAgatA viSayamAM rAgadveSa na karavA. [13-21] 3. Ikiyone svabhAva che ke, sAme AvelA viSayane grahaNa karavo; ane viSayone svabhAva che ke, ivaDe grAhya thavuM. temAM potAne rAgadveSa umerI jIva priya-apriyano bheda Ubho kare che ane duHkhI thAya che. judA judA viSayomAM tIvra Asakti rAkhanArAM prANIo kevo akAla vinAza pAme che, te jue. dIvAnA rUpamAM kheMcAI, pataMgiyuM saLagI mare che; pAradhIne madhura saMgItamAM lebhAI, haraNa vIMdhAI jAya che; jaDIbuTTInA priya gaMdhamAM lebhAI sApa daramAMthI bahAra nIkaLatAM pakaDAI jAya che; mAchaluM AMkaDA 1. mULa : "bAlamanahara". "bAla eTale avivekI-bhUkhanuM mana haranArI.'-TIkA. Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32H pramAdasthAne 21. upara bharelA mAMsanA svAdamAM lebhAI nAza pAme che; pADe pANInA zItaLa sparzathI lebhAI magarane bhega bane che; ane hAthI tIvra kAmAbhilASathI hAthaNavALe mArge jaI khADAmAM paDe che. Ama, Idriya ane mananA viSayo rAgI manuSyane duHkhanA hetu thaI paDe che; paraMtu nIrAgIne jarA paNa duHkhakara thatA nathI. vaLI je manuSya pitAne manohara lAgatA rUpa vageremAM ati Asakta thAya che, te bAkInAM badhAM rUpone ja karavAno. apriya mAnelA viSaya upara dveSa karanAra te kSaNe ja duHkha pAmato hoya che. potAnA praduSTa cittathI te evAM karma bAMdhe che, ke je pariNAme duHkharUpa thaI paDe che. Ama jIva potAnA dudantapaNArUpI doSathI duHkhI thAya che; temAM viSa vagereno kAMI aparAdha nathI. kAmabhoga pote kaMI manuSyamAM rAga, dveSa ke samatA utpanna karatA nathI; paraMtu temanA pratye rAgadveSavALe manuSya ja pite potAnA mohathI vikRti pAme che. vaLI, viSayomAM Asakti bIjAM aneka mahApApanuM kAraNa thaI paDe che, jemanA phaLarUpe tene pAchAM aneka duHkho bhagavyA karavAM paDe che. jemake, pitAne priya lAgatA 1. hAthI sivAyanA uparanA badhA dAkhalA anukrame rUpa, zabda, gaMdha, rasa ane sparza e pAMca bAhya idrinA viSayomAM AsaktinA che. hAthIne dAkhalo (AMtara indriya) mananA viSayane che. mULamAM manano viSaya "bhAva" kahyo che. priya athavA apriya viSayanuM ciMtana ke abhilASA te bhAva. 2. leka: 22-6,33,37,50,63,76,89,100-1. Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 222 mahAvIrasvAmIne aMtima upadeza viSayamAM AsaktivALe jIva pitAnA sukha khAtara bIja jIvone pIDA karavI paDe ke temano nAza karavo paDe to paNa pAchuM nahi jue. vaLI te potAne gamatA viSayano parigraha - saMgraha karavA tatpara thaze. temAM prathama to te viSaye meLavavAmAM duHkhI thavAno, maLyA bAda temanuM rakSaNa karavAmAM duHkhI thavAno; pachI temano upayoga karatAM duHkhI thavAne; ane aMte temano vyaya ane viyoga thatAM du:khI thavAne. duHkhanI vAta to e che ke, e viSayanA . saMbhogakALamAM paNa tene atRpti ja rahe che. e atRpti pAchI tene vadhu ne vadhu viSayane parigraha karavA prere che. Ama te haMmeza asaMtuSTa ja rahe che. e asaMtoSane pariNAme, lobhathI kaluSita thayelA cittavALe te jIva, pachI bIjAnA viSayo cArI levA tatpara thAya che. haMmezAM atRpta rahetA, tRSNAthI abhibhUta thayelA, ane bIjAnA viSayo coravAmAM tatpara thayelA te manuSyane pachI chaLa ane jUThano Azraya levo paDe che. tema chatAM tenAM duHkha to vadhatAM ja jAya che. kAraNa ke, jUTha, corI vagere dareka pApakarmamAM tene pahelAM, pachI, temaja karatI veLAe du:kha ja rahe che, ane aMte paNa tenuM pariNAma bhADuM ja Ave che. Ama te manuSya haMmezAM asahAya avasthAmAM duHkha bhogavyAM kare che. [27-32] - te uparAMta, kAmaguNAmAM Asakta manuSya krodha, mAna, mAyA, lobha, jugupsA, arati, rati, hAya, bhaya, zoka, strInI icchA, puruSanI icchA ke baMnenI IcchA vagere vividha bhAve yukta bane che. ane pariNAme paritApa, durgati tenAM :kha tene pahelAM, karaNa ke, 16 Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kara : pramAdasthAne 223 vagere pAme che. tenI sthiti karuNAjanaka ane dIna banI jAya che; te zaramIdA thaI jAya che; ane badhe aprItikara thaI paDe che. [102-3 kAraNa ke, karavA te diyAne vazIbhUta thayelA manuSyane meharUpI mahAsAgaramAM DUbavA mATe aneka pratyeAjana UbhAM thAya che. peAtAnI AsaktithI UbhAM thayelAM du:kho dUra khIjA bIjA aneka udyameA karyAM kare che.1 [15] paraMtu, je manuSya vItarAgI che, te zAkarahita che. jema kamaLanI pAMkhaDI pANIthI lepAtI nathI, tema saMsAranI madhye rahevA chatAM te du:khapravAhathI alipta rahe che. tenA manane game tevA zAdi viSayA, jarA paNa bhedI zakatA nathI ke vikRta karI zakatA nathI. [34,106] peAtAnA rAga, dveSa ane meAharUpI saMkalpenuM svarUpa vicAravAmAM udyamavaMta yelA te manuSyane krame krame samatA prApta thAya che; pachI viSNeAnA saMkalpA dUra thatAM tenI kAmaguNInI tRSNA paNa cAlI jAya che. Ama vItarAga thaI, kRtyakRtya thayelA te manuSyanAM jJAna ane darzanane AvaraNa karanArAM tathA khIjAM aMtarAyaka karmI kSaNa vAramAM 1. AnI pahelAM je zlAka che, tene a spaSTa nathI. tenA Ave! kAMIka a kADhI zakAya che: iMdriyArUpI ceArezane vaza thayelA bhikSu AcAranI ( panI ) icchA nathI karateA, jeTalI sevA karanAra sahAyakanI kare che; ane tapanI vRddhi nathI icchatA, jeTalA bhikSu thayAnA pazcAttApa kare che. Ama te aneka vikRtio pAme che. [104] Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224 mahAvIrasvAmIne aMtima upadeza kSaya pAmI jAya che, ane te badhuM jANanAra tathA jenAre bane che. meharahita, aMtarAyarahita, Asavarahita (niSpA5), dhyAna ane samAdhiyukta tathA vizuddha bane te puruSa AyuSyano kSaya thatAM mokSa pAme che. saMsArI manuSyane bAdhA karatAM sarva dubemAMthI te mukta thAya che. lAMbA kALanA rogamAMthI chUTela ane sarvano stutipAtra banelo te AtmA atyaMta sukhI tathA kRtArtha thAya che. [108-10] anAdi kALathI utpanna thayelA sarva duHkhamAMthI chUTavAne A mArga jJAnI puruSoe upade che. tene anusaranArAM prANuo yathAkALe atyaMta sukhanAM bhAgI thaze, ema huM kahuM chuM. [111] Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 33 karmavicAra "mithyAtva' eTale ke yathArtha vastumAM zraddhAne abhAve ke ayathArtha vastumAM zraddhAne kAraNe; "avirati" eTale ke dezothI na viramavAne kAraNe; "pramAdane kAraNe ane rAgadveSAdi ' kavAya" pUrvaka karAtI mana, vANuM tathA kAyAnI pravRtti eTale ke "yuga ne kAraNe, jIva karmaparamANuo grahaNa kare che. jema dIva vATa dvArA telane grahaNa karI, pitAnI uSNatAthI tene jvALArUpe pariNumAve che, tema jIva kASAyika vikArathI karmarUpe pariNamavAne yogya paramANuo grahaNa karI, temane karmabhAve pariNamavAmAM nimitta thAya che. AtmAnA pradeze sAthe e karmaparamANuono - saMbaMdha tenuM nAma ja baMdha. jIva svabhAve amUrta chatAM anAdi kALathI karmasaMbaMdhavALo hovAne lIdhe, mUrta jevo thaI javAthI, mUrta karmaparamANuo grahaNa kare che. Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 226 mahAvIra svAmIne aMtima upadeza jIva karma paramANuo grahaNa kare che, te vakhate ja teomAM nIcenA cAra aMzenuM nirmANa thAya che : (1) jJAnane AvRtta karavAno, ke darzana aTakAvavAnuM ke sukhaduHkha anubhavAvavA vagere svabhAva. tene "prakRtibaMdha' kahe che. (2) te svabhAvathI amuka vakhata sudhI cuta na thavAnI kAlamaryAdA. tene "sthitibaMdha' kahe che. (3) svabhAvanuM nirmANa thavA sAthe ja temAM tIvratA madatA AdipaNe phalAnubhava karAvanArI vizeSatAo baMdhAya che, tene "anubhAvabaMdha' kahe che. (4) ane svabhAva dITha te paramANuo amuka amuka parimANamAM vahecAI jAya che, te parimANavibhAgane "pradezabaMdha' "A cAramAMthI pahelo ane chelle yoga (pravRtti) nI taratamatAne AbhArI che; ane bIjo tathA trIje kaSAya (rAgadveSa)nI taratamatAne AbhArI che." prakRtibaMdha ATha prakArano che. te A pramANe 19 jJAnAvaraNIya, 2. darzanAvaraNIya, 3. vedanIya, 4. mehanIya 5. AyuSa, 6. nAma, 7. zetra, 8, aMtarAya. [1-3] 1. jJAnAvaraNuya : vastumAtrane prathama darzane "sAmAnya baMdha thAya che; ane pachI " vizeSa bodha' thAya che. vizeSa bedha eTale jJAna; ane sAmAnya bodha eTale darzana te vizeSa dharUpI jJAnane AvaranAra - na pragaTa thavA denAra karma te jJAnAvaraNIya karma kahevAya. jJAnanA pAMca prakAre anusAra tenA matijJAnAvaraNIya, zrutajJAnAvaraNIya,. 1. juo pA. 168, Ti. naM. 1. vadhu vistAra mATe juo A mALAnuM "AcAradharma' pustaka pA. 184-6. jJAnAvaraNacakarma Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 33: kavicAra avidhajJAnAvaraNIya, mana:paryAyajJAnAvaraNIya ane kavaLajJAnAvaraNIya -- ema pAMca prakAre che. [4] 2. danAvaraNIyaH eTale ke vastunA 'sAmAnya dha'rUpa AvaranAra ka. tenA nava prakAra che: netrajanya danane sAmAnya kheAdhane AvanAra ' cakSunAvaraNIya;' maitra sivAyanI apriya ke manathI. thatA sAmAnya kheAdhane AvaranAra ' acakSu nAvaraNIya; avadhiladhathI tA sAmAnya edhane AvaranAra te ' avadhidarzanAvaraNIya;' ane kevaLalabdhithI thatA samasta padArthanA sAmAnya medhane AvaranAra te 'kevaLadanAvaraNIya,' je karmathI sahelAgraMthI jAgI zakAya evI nidrA Ave, te ' niAvedanIyadanAvaraNIya; jenAthI nidrAmAMthI jAgavuM vadhAre muzkela ane, te nidrAnidrAvedanIya; jenAthI kheThAbeThA ke UbhA UbhA UMdha Ave, te 'pracalAvedanIya.;' jenAthI cAlatAM paNa nidrA Ave, te 'pracalApracalAvedanIya.;' ane jenAthI jAgRta avasthAmAM ciMtavela kArya nidrAvasthAmAM sAdhavAnuM mULa pragaTe, te * styAnagRhi.' (5-6] 227 zuM zuM karavAthI badhAca te mATe jue tattvArthasUtra a. 11. jemake: jJAna, jJAnI ane jJAnanAM sAdhanA pratye dveSa dhAraNa karavA; kaluSita bhAvathI jJAna chupAvavuM; ane jJAna laIna jAya teve masara rAkhave; kAI ne jJAna meLavavAmAM tarAya nAve; ane kAI ApatA hoya te tenA niSedha karavA; khAe vAjamI hyuM hoya chatAM vaLI hiMthI tenA doSa khaDAvavA - e badhAM duSkRtyAthI jJAnAvaraNIya krama khaMdhAya che. Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228 mahAvIrasvAmIne aMtima upadeza 3. vedanIya : tenA be prakAra che. jenAthI prANIne sukhane anubhava thAya te "sAtavedanIya'; ane jenAthI duHkhane anubhava thAya, te "asAtavedanIya. [7] 4. mehanIya : tenA be prakAra che, darzanamehanIya ane cAritrahanIya.2 [8-11] 5. AyuSa : jenA udayathI deva, manuSya, tiryaMca ane narakagatinuM jIvana gALavuM paDe, te AyuSa karma te ja kramathI. cAra prakAranuM che. [1] 6. nAmakarma eTale ke gati, zarIra, AkRti, varNa, vagere nakkI karanAruM karma. tenA be prakAra che : zubha ane azubha. te darekanA pAchA aneka prakAra che. [1] 1. anukaMpA, dAna, sarAgI avasthAne saMyama, saMcamAsaMyama, parANe karelA bhogatyAga, yathArtha jJAna vinAnuM tapa, zAMti, zauca gerethI sAtavedanIya karma baMdhAya che; ane du:kha, zeka, tApa, AkraMdana, vadha, paridevana tathA tADana, tarjana vagere potAmAM ke bIjAmAM utpanna karavAthI asAtavedanIya karma baMdhAya che. - 2. te darekanA prakAra vagere vivaraNa mATe juo pA. 46, Ti. na. 2. 3. AraMbha-parigrahamAM tIvra satata pravRtti, ane bhegAsakti e naraAyuSa0nAM kAraNa che; mAyA e tiya"ca0nuM; AraMbha-parigrahanI vRttine ghaTADe, mRdutA, saraLatA e manuSyanAM ane sarAgasaMyama, vagere upara jaNAvela sAtavedanIya karmanA hetuo e devaAyuSa karmanAM kAraNa che. - 4. mana, vacana ane kAyAnI kuTilatA tathA bIjA pAse anyathA pravRtti karAvavI vagere azubha nAmakarmAnA hetuo che; ane temanAthI UlaTuM karavuM e zubha nAmakarmanA. Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 334 karmavicAra 229 7. gotrakarma : tene be prakAra che. pratiSThA pamAya evA kuLamAM janma apAvanAra te ucca gotrakarma; ane zakti chatAM pratiSThA na pamAya tevA kuLamAM janmAvanAra te nIca gAtrakama 1 [14] 8, aMtarAyakarma : tenA pAMca prakAra che : kaMI paNa devAmAM, levAmAM, eka vAra bhogavavAmAM, vAraMvAra bhogavavAmAM ane sAmarthya pheravavAmAM aMtarAya UbhA kare, te anukrame dAnAMtarAya. lAbhAMtarAya, bhegAMtarAya, upabhogAMtarAya ane varyAtarAya karma kahevAya che. [15] ( A pramANe karmane ATha svabhAvo varNavI batAvyA. tamanA vaDe baMdhAIne jIva A saMsAramAM rakhaDe che. have na ADenI kAlamaryAdA varNavavAmAM Ave che. jJAnAvaraNaya, darzanAvaraNIya, vedanIya ane aMtarAya karmanI vadhumAM vadhu sthiti trIsa sAgaropama varSa jeTalI che; mohanIyanI sittera koTI koTI sAgaropama varSanI che; AyuSa karmanI 33 sAgaropama varSanI che; tathA nAma ane tra karmanI vIsa koTI koTI sAgaropama varSanI che. nAma 1. paraniMdA, AtmaprazaMsA, bIjAnA saddaguNanuM AcchAdana, ane pitAmAM na hoya evA guNAnuM ubhAvana-e nIcatrakarmanA hetuo che; ane temanAthI UlaTuM karavuM e ucca gotrakarmanA. 2. juo prakaraNane aMte TippaNa naM. 1, pA. 232. . 3. sAgara varSanI gaNatarI mATe juo pA. 243, 0i 4. Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 230 mahAvIra svAmIne aMtima upadeza ane gotranI ochAmAM ochI sthiti ATha muhUrtanI che; bIjAM badhAMnI aMtarmuhUrtanI che. e AThe karmone paramANuonuM parimANa anaMta cheH kadI mukta nathI thavAnA evA jIvonI saMkhyAthI vadhAre; paraMtu mukta thayelA jIvonI saMkhyAnI aMdara. [17] | sarva jIvo* pitAnI AjubAju ye dizAmAM rahelA karmaparamANuone grahaNa kare che ane potAnA sarva pradezanI 1. nava samayathI mAMDI be ghaDIthI kAMIka ocho - eTalAmAMthI kaI paNa kALa aMtamuhUrta kahevAya. samaya e kALane sUphamamAM sUma aMza che. AMkha mIMcatAM, TacAkA phoDatAM, jenuM vastra phADatAM, ke kaI juvAna puruSa bhAlAthI kamaLapatra vadhe teTalAmAM to asaMkhya samaya vyatIta thaI jAya. tevA asaMkhya samaye= AvalikA; ane 16,717,216 AvalikA = muhurta =48 miniTa. "tattvArtha 8-19mAM vedanInI ochAmAM ochI sthiti 12 muhUrtanI kahI che. 2. AThe prakAranAM karmonA tamAma paramANunI gaNatarI ahI vivakSita nathI; paraMtu eka jIva eka samayamAM AThe prakAranA karmamAMthI jeTalAM bAMdhe, tenI ahIM gaNatarI che--TIkA. 3. mULamAM "graMthita sattva" evo zabda che. teno artha bada- mukta nahi tevo-evo thAya; paraMtu badhI TIkAo teno artha abhavya - kadI mokSa na pAmanAra e le che. 4. TIkAkAra ema kahevA mAge che ke, ekedriya jI nicamathI e dizAnAM karmANa nathI grahaNa karatA; paraMtu kadAcita traNa cAra, pAMca ke cha dizAmAM paNa grahaNa kare che. Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 33: karmavicAra 231 sAthe sarva karma sarva prakAre bAMdhe che. [18] eTale ke UMce, nIce, tIra che ema badhI dizAmAM rahelA Atmapradeza vaDe karmaskaMdhe grahaNa thAya che; koI eka ja dizAmAM rahelA Atmapradeza vaDe nahi. jIvone mAnasika, vAcika ane kAyika yoga- vyApAra-ekasarakho na hovAthI tenA taratamabhAva pramANe pradezabaMdhamAM paNa taratamabhAva Ave che. jIvapradezanA kSetramAM ja rahelA karmaskaMdha baMdhAya che; tenI bahAranA kSetramAM rahelA nahi. ane pratyeka karmanA anaMta kaMdhe badhAya AtmapradezamAM baMdhAya che; cheDA ghaNAmAM nahi. baMdha pAmatA te dareka karmakaMdha anaMtAnaMta paramANunA banelA hoya che. - jIva eka samaye mukta jIvonA anaMta bhAga jeTalA anaMta karmANuonA audhe bhogavI nAkhe che. paraMtu te skonA chUTA paramANuo gaNIe to, sarve jIvo karatAM temanI saMkhyA vadhu thAya. [24] Ama, karmone jude jude svabhAva, sthiti, phaLa devAnI zakti vagere samajIne buddhimAna manuSya temane baMdhAtAM rokavAmAM ane baMdhAyelAne dUra karavAmAM yatnavAna thAya. [25] 1. eTale ke AThe karma. sAmAnya niyama e che ke, AyuSa karma choDI (juo pA. 182) sAte karmano baMdha ekasAthe thAya che. judAM judAM karmo baMdhAvAnAM judAM judAM kAraNe gaNuMvAya che; te paNuM mukhyapaNAnI apekSAe ja samajavuM. bAkI te amuka karmaprakRtijanaka pApa vakhate bIjI karmaprakRtio paNa baMdhAya che ja. - 2. ahIM thI phakarAnA aMta sudhIno bhAga anya graMthamAMthI lIdheluM vivaraNa che. Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIrasvAmIne aMtima upadeza TippaNe TippaNa na. 1. mehanIya vagere karmonI je asaMkhya varSanI judI judI sthitimaryAdA gaNAvI che, tenI pAchaLa zo muddo rahyo che te samajavA mATe, zrImad rAjacaMdranuM nIcenuM avataraNa madadarUpa thaze. "utkRSTamAM utkRSTa eka jIvane mehanIya karmanuM baMdhana thAya, te sittara koDAkeDI sAgaropamanuM thAya, ema jine kahyuM che. tene hetu spaSTa che ke, je anaMtakALanuM baMdhana thatuM hoya, to pachI jIvane mekSa na thAya . . . . te te karmonI sthiti game teTalI viTa banArUpa chatAM, anaMta duHkha ane bhavano hetu chatAM paNa, jemAM jIva tethI nivRtta thAya eTale, amuka prakAra bAdha karatAM, sAva avakAza che. A prakAra jine ghaNe sUmapaNe kahyo che; te vicAravA yogya che, jemAM jIvane mokSane avakAza kahI karmabaMdha kahyo che." Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 laizyA tenAmAM 'sphaTikanI najIka raMgIna vastu AvatAM jema tevA raMganA pheraphAra thAya che, tema pAte bAMdhelAM vividha karmAMnA sAnnidhyathI AtmAmAM thayelA pheraphAranuM nAma kSezyA. "* lezyAe cha che : kRSNaasyA, nIlakSezyA, kApAtalezyA, tajoDhezyA, padmalezyA ane zulakSezyA. [3] kRSNa saMsthAnA raMga pANIvALI vAdaLI jevA, pADAnA zIMgaDA jevA, arIDAnA phaLa jevA, maLI jevA, kAjaLa jevA ane AMkhanI kIkI jevA kALeA che. nIla lesyAne raMganIla azokavRkSa jevA, cAsa pakSInI pAMkha jevA tathA A vAkya mULanuM nathI. kezyAnA vadhu vivaraNa mATe tuA prakaraNane aMte .i naM. 1 tathA 2, pA. 238, .. mULa zabdanA arthAMmAM bahu matabheda che, azyila, ariSTharatna, kelTiMga (kAgaDA) evA judA artha sUcavAyA che. Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234 mahAvIrasvAmIne aMtima upadeza snigdha vaiduryaratna jevo che. kApata lezyAno raMga atasI (aLasI?)ne phUla jevo, kAyalanAM pIchAM jevo ane kabUtaranI Doka jevo che. tejolesyAno raMga hiMgaLAka je, UgatA sUrya je, popaTanI cAMca jevo ane dIvAnI jyota jevo che. padmazyAne raMga haritAla ke haLadaranA TukaDA je, ane zaNu tathA asananA phUla jevo che. zukalalesyAne raMga zaMkha je, aMka nAmanA maNi jevo, kuMda puSpa jeva, dUdhanI dhArA jevo, rUpA jevo tathA motInI mALA jevo che. [49] kRSNa lesyAno svAda kaDavA tuMbaDA karatAM, lImaDA karatAM ane kaDavI rohiNa karatAM paNa anaMtagaNo vadhAre kaDavo che. nIla lesyAno svAda cUMTha, marI ane pIpara e traNanA karatAM temaja gajapIpara karatAM paNa anaMtaguNa tIkho che. kApata lesyAno svAda kAcI karI, temaja kAcA kaThA karatAM paNa vadhAre mATe che. tejolesyAne svAda pAkI kerI ke pAkA koThA karatAM anaMtagaNo khaTamadhura che. padma lezyAne svAda uttama vAruNI (madirA), vividha Aso (puSpa ma), madhu (madha) ane maireya (sarako) karatAM anaMtagaNuM khA-tura-madhure che. zuklalesyAne svAda khajUra, drAkSa, kSIra, khAMDa ane sAkara karatAM anaMtagaNuM madhura che. [10-5] - 1. eno artha paNa samajAto nathI. tailaTaka, kokilakaTaka evA artha sUcavAya che. 2. "dhAnyavizeSa." --TIkA. 3. "bIjaka vRkSa." -TIkA. Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35 34: vezyA pahelI traNa lezyAone gaMdha gAya, kUtarA, ke sApanA maDadA karatAM anaMtagaNo kharAba che. pachInI traNano gaMdha sugaMdhIdAra puSpa ane sugaMdhI dravya karatAM anaMtagaNe uttama che. [16-7] : pahelI traNano sparza karavata, gAyanI jIbha ane saMganA pAna karatAM paNa anaMtagaNa kakare che. pachInI traNano sparza 3, mAkhaNa ane zirISa phUla karatAM paNa anaMtagaNa kamaLa che. [18-9] ' ye lesthAnAM pariNAma (mukhyatve traNa prakAranAM che : uttama, madhyama ane kanika. pachI te darekanA pAchA traNa traNa prakAra gaNatAM 9, 27, 81 ane 243 prakAra thAya. [20] hiMsA, asatya, caurya, abrahmacarya, parigraha - e pAMca Astrayukta; mana, vANuM ane kAyAnuM saMgepana na karanAra, pRthvI pANI vagere cha vargomAM avirata, utkaTa devapravRttiomAM macelo raheto, zudra (badhAMnuM ahita vAMchanAre), sAhasika (vinA vicAre corI vyabhicAra vagere apakRtya karanAro), A leka ke paraloka kazAnI paravA na karanAra, nRzaMsa. ane ajiteMdriya - mANasa kRSNa lesyA pAme che. ri1-2 IrSyA, amarSa, tapane abhAva, avidyA, mAyA, nirlajajatA, viSayalaMpaTatA ane pradeSathI yukta; zaTha, pramatta, rasalolupa, IdrayasukhAbhilASI, vividha pApapravRttiomAMthI 1. eTale ke pitAnA sukha mATe temane upayoga ke temanI hisA karanAre. Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 31 mahAvIrasvAmIne atima upadeza virata na thayele!, kSudra ane sAhasaka evA mANasa nIla kSesyA pAme che. [2 3-4] vAMka elanArA, vAMku' AcaranArA, za, 1 asarala, peAtAnA doSa DhAMkanAra, kapaTayukta, viparIta zraddhAvALA, anA,2 bIjAnuM ma` cirAI jAya evuM duSTa khelanArA, cAra ane matsara yukta eve! mANasa kApAta lesyA pAme che. [5-6] namra, acapala, amAyI, akutUhalI, vinayA, iMdriya-nigrahI, yeAgavAna,3 upadhAnavAna (svAdhyAya mATe vihita tapa karanArA), dharmapriya, dRDhadhI, pApabhIru ane sane| hataiSI evA mANasa teolezyA pAme che. [7-8] jenAM krodha, mAna, mAyA ane leba bahu ochAM thaI gayAM che tevA, prazAMtacitta, AtmAnuM damana karanArA, yAgavAna, upadhAnavAna, svapabhASI, upazAMta tathA jiteMdriya evA mANasa padma lesyA pAme che. [29-30] A dhyAna ane raudradhyAna e ene choDIne dharmadhyAna ane zukaladhyAnaH dhyAnA, prazAMtacitta, AtmAnuM kramana karanArA, pAMca satpravRttie (samiti)pa vALA, mana, vANI 1. mULa, nikRtimAna.' 2. 'sArAM lakSaNa vinAnA' ~TIkA. 3. jIe pA. 216, hiM. 8. 4. jue pA. 194, vi. na. 2. A pA. 139, 5. Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34: lezyA ra37. ane kAyAnuM saMgApana karanAre, tathA sarAgI ke vItarAgI hovA chatAM je upazAMta ane jiteMkiya che - evo mANasa zukalezyA pAme che. [31-2] " (kALanA meTA meTA yugo rUpI) asaMkhya avasarpiNIo ane utsarpiNIonA, (nAnAmAM nAnA avibhAjya aMzarU5) jeTalA samaye hoI zake; tema ja lokAkAzanA (nAnAmAM nAnA avibhAjya aMzarU5) jeTalA pradezo hoI zake; teTalAM azubha lesyAnAM saMkalezarUpI ane zubha lesyAnAM vizuddhirUpI sthAno che." [33] kRNa, nIla, kApata e traNa adharmasyAo cheH te traNathI chava durgati pAme che. teja, padma ane zukla e dharmAlezyAo che : te traNathI jIva sadgati pAme che. pi6-57. maraNa vakhate aMtarmuhUrta AyuSa bAkI rahe che, tyAre pachInA bhavanI lesyA pariNamavA lAge che. te kriyAnA traNa vibhAga pADIe, to pariNamavAne pahelo samaya vItyA pachI ane pariNamavAno chello samaya bAkI hoya tyAre, jIva 1. "sarAgI zabdano artha ahI "rAgayukta" ema nathI samajavAne; paraMtu, jenAmAM rAga dabAyelo ke zAMta paDelo hevA chatAM, nimba nathI thayuM, te. 2. A judI judI vezyAvALAonI judI judI manovRttionAM rIkAmAM ApelAM udAharaNa mATe juo Ti. naM. 2, pA. 239. 3. juo TippaNuM naM. 4, pA. 243. 4. pA. 169, Ti. naM. 3. mULamAM "loka" zabda ja che. 5. eTale ke lazyAnA caDatAUtaratA prakAre asaMkhya che.. Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 mahAvIra svAmIne aMtima upadeza paralokamAM ke parabhavamAM jAya che, pariNamavAne pahele ke chelle samaye nahi.1 [58-6 0] lesyAonuM A svarUpa vicArIne mANase adharma lesyAono tyAga karavo ane dharmalesyAono svIkAra karavo, ema huM kahuM chuM. [1] TipaNe Ti5Na na. 1. leNyA zabdathI be bhinna bAbate samajavAmAM Ave che. eka to kamenA sAnidhyathI AtmAmAM thato vRttione pheraphAra athavA viziSTa vRtti. ane bIjuM, te pheraphAra ke vRtti utpanna karanAra kaca-padArtha. 5DelIne bhAvalekyA kahe che, ane bIjIne dravyalezyA. dravyalezyAnI bAbatamAM bhinna bhinna mata che. keTalAka ema mAne che ke, lehyAdrivya karma paramANuonuM banela hoya che; je ke te A prakAranA karma aNuothI bhinna hoya che. bIjA evuM 1. "AthI karIne jIvanA maraNa samaye AgAmI bhavanI lezyA aMtamuM hatuM jeTalo samaya avazya hoya che; tathA jIvanA utpattikALe atItabhavanI leDyA paNa aMtamuM hu avazya hoya che. nahi to manuSya ane viryacane deva ke nArakI tarIke utpanna thatI vakhate mRtyakALe aMtarmuhUrta paryata uttarabhavanI vezyA kema karIne saMbhave ? temaja deva ane nArakone cyavana pAmyA bAda manuSya ke tiryaMca tarIke utpanna thAya tyAre prAbhavanI leDyA aMtarmu hataM sudhI kema karIne saMbhave? tethI AyuSya aMtamuM hUrta bAkI rahe tyAre parabhavanI lehyA pariName che, ema samajavuM joIe. tethI ja devo ane nArIonI lezyAnI rithati paNa pitAnA yuSyakALa uparAMta pahelA ane pachInA janmanAM ema be amuM chu umerIne gaNAya che.-TIkA. 2. lezyaonI sthitimaryAdA mATe mULamAM je loke che, te mATe juo prakaraNane aMte Ti. naM. 3, pA. 240. Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 leDyA 239 mAne che ke, leNyAdravya badhyamAna karma pravAha (niSpanTa) rUpa ja che. trIja tene svataMtra dravya mAne che. Ti15Na na. 2. judI judI lezyAvALAonI judI judI vRttionuM udAharaNuM TIkAkAra nIce pramANe Ape che : cha puruSoe mArgamAM eka phaLeluM jAMbuDAnuM jhADa joyuM. te joI kRSNa lezyAvALe belyo, "cAle, ene mULamAMthI kApI nAkhI enAM jAMbuDAM khAIe. tyAre nIlavALo bolyo, "AkhuM jhADa kApavAnI jarUra nathI, eka DALakhuM ja basa che. te jele zyAvALe bolyo, "DALa kApavAnI paNa jarUra nathI, eka jhumakhuM paNa ApaNe jayene bahu che." padmavALe belyo, "jhUmakhuM kApavA jatAM aMdara kAcAM paNa bahu AvI jAya. mATe pAkAM toDIne ja laIe." tyAre zukalavALe belyo, "jhADane lAgelAM tADavAnI zI jarUra che ? ahIM pAkIne nIce paDelAM ja basa che. je mANasa potAnAM sukhasagavaDa mATe hajAro prANIone vivaza rAkhe, ane temanA sukhanI paravA paNa na kare, tevA mANasanI manovRtti kRSNa lekyA kahI zakAya. je mANasa potAnA ArAmamAM kasara AvavA dIdhA vinA, je prANuo vaDe potAne sukhasagavaDa maLe che, temanI paNa sArasaMbhALa karate rahe, tenI mane vRtti nIla lezyA kahevAya. je mANasa potAnAM sukhasaMpAdaka prANIonI jarA vadhAre saMbhALa le, tevA subizI manuSyanI manovRtti kApata lezyA kahevAya. A traNa vRttiomAM prANIo pratye akAraNa maMtrInI kalpanA. sudhdhAM nathI hotI, paraMtu kevaLa vArtha nuM ja sAmrAjya vyApeluM hoya che. paraMtu je mANasa potAnA ArAmane kamI karI, temAM sahAya karanArAM prANIonI paNuM ucita rIte sArasaMbhALa rAkhe, tenI vRtti tejalezyA kahevAya. je mANasa potAnI sukhasagavaDane vaLI kamatI karI ane pitAnAM Azrita tathA saMsargamAM AvanArAM anya paNa badhAM Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra0. mahAvIrasvAmIne aMtima upadeza prANIonI kheda, meha, ke bhaya vinA bhale prakAre sArasaMbhALa rAkhe, tenI vRtti paghalezyA kahevAya. je zAMtAtmA puruSa potAnAM sukhasAdhanene sarvathA nyUna karI, potAnA zarIranirvAha yogya sAdhAraNa sAmagrI mATe paNa kaI prANIne lezamAtra duHkha na pahoMcADe, tathA jene kazI vastu upara lolupatA na hoya, tathA je mAtra AtmabhAnathI ja saMtuSTa rahe te hoya, tevA mANasanI vizuddha vRtti zukalezyA kahevAya. (paM. becaradAsajI, "nInAnAthAlaMghaTTa'- Tiplaga.) lephsAnA jaina siddhAMtane maLatA AjIvikenA cha jAtionA siddhAMta mATe juo "dIghanikAya-sAma-maphalasutta." mahAbhAratamAM (12,286) cha chava-vaNe jaNAvyA che; tathA yogadarzana 4,7mAM karmanA cAra vibhAga karI jIvonA bhAvanI zuddhi azuddhinuM pRthakkaraNa karyuM che, te paNa lezyAnA jaina siddhAMta sAthe sarakhAvavA jevuM che. TippaNa na. 3. kRSNalesthAnI sthiti, vadhAremAM vadhAre 33 sAgara1 varSo ane uparAMta eka muhurta che ( sAtamA narakamAM). nIlezyAnI vadhAremAM vadhAre dasa sAgara varSe uparAMta pApamano 1 asaMkhyAtamo bhAga che (pAMcamA narakamAM). kApAta lezyAnI traNa sAgara va uparAMta palyopamane asaMkhyAtame bhAga che (trIjA narakanA uparanA prastaramAM). tejalezyAnI be sAgara varSe uparAMta palyopamane asaMkhyAtamo bhAga che (IzAna devalokamAM). pAlezyAnI 1. sAgara", "palyopama vagerenA artha mATe juo rika naM. 4, pA. 243. 2. TIkAkAranuM ema kahevuM che ke, saMpradAya anusAra muhurta eTale badhe ja aMtarmuhurta ja gaNavuM. tathA e vadhArAnuM muhUrta umeravAnuM kAraNa e che ke, 5ralekamAM je lehyA maLavAnI hoya, te maraNa pAmatAM pahelAM eka aMtamuhUrta vahelI Ave che. Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34: lephsA ra41 daza sAgaravaSTa uparAMta eka muphta che (brahmadevalAkamAM). ane zukla lezmAnI tetrIsa sAgara varSo uparAMta eka muta che (anuttaravimAnamAM). te badhAnI ochAmAM ochI sthiti arju' muhU1 che. [34-9] A te| badhI lesyAonI sAmAnya prakAre sthiti thaI. deva, manuSya, naraka ane tiyaca e cAra gati anusAra judI judI lesthAnI sthiti nIce pramANe che : [40] narakagatimAM kApAta lecAnI ochAmAM ochI sthiti kreza hunnara vanI che (pahelA narakanA upalA tharamAM); ane vadhAremAM vadhAre traNa sAgara varSa uparAMta paDyeApamanA asaMkhyAtame| bhAga che (trIjA narakanA pahelA tharamAM), te ja pAchI nIla lecAnI ochAmAM ochI sthiti che (trIna narakamAM); ane vadhAremAM vadhAre daza sAgara va uparAMta patyeApamaneA asaMkhyAtamA bhAga che (pAMcamA narakane pahele re). e ja pAchI kRSNa lephsAnI ochAmAM ochI sthiti che (pAMcamAM narakamAM); ane vadhAremAM vadhAre 33 sAgara varSoM che (sAtamA naramAM). [4-3] tiya iMca ane manuSya gatimAM zukla lezyA bAda karatAM bAkInI pAMca lezyAnI ochAmAM ochI temaja vadhAremAM vadhAre sthiti aMta krUta che. [45] 1. TIkAkAranA kyA pramANe A ochAmAM ochI sthiti tiya ca ane manuSyagatimAM ja hoya che. ra. pRthvI, pANI ane vanaspati kAyAne viSe pahelI cAra sabhave che, teja, vAyu, (2-3-4 iMdriyavALAM) vikale'priya, samUmi, tiya ca, manuSya ane nArA viSe pahelI traNa sabhave che; bAkInAM bIjAne viSe (eTale ke jarAyuja, aMDaja, pAtaja-gaja-ane deva viSe) chaye saMbhave che. strIpuruSanA saMbadha vinA utpattisthAnamAM sthita 16 Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24ra mahAvIrasvAmIne aMtima upadeza zukla vezyAnI ochAmAM ochI sthiti aMtarmuhUrta che; ane vadhAremAM vadhAre nava varSa ochAM evAM eka kareDa pUrva 1 varSanI che. [46] devAmAM kRSNalezyAnI ochAmAM ochI sthiti dazahajAra varSa nI tathA vadhAremAM vadhAre pApamanA asaMkhyAtamA bhAga jeTalI che (bhavanapati-vyaMtaramAM). [48] kRSNalezyAnI je vadhAremAM vadhAre sthiti temAM eka samaya adhika umeratAM nIlalezyAnI ochAmAM ochI sthiti thAya; tathA palyopamanA asaMkhyAtamo bhAga e vadhAremAM vadhAre sthiti jANavI (bhavanapati, vyaMtaramAM). [49] nIlanI vadhAremAM vadhAre sthitimAM eka samaya umeratAM kAtinI ochAmAM ochI thAya; ane palyopamano asaMkhyAtamo bhAga e tenI vadhAremAM vadhAre sthiti jANavI (bhavanapati, vyaMtaramAM). [50] tejezyAnI ochAmAM ochI sthiti dazahajAra varSanI (bhavanapati ane vyaMtaramAM), temaja eka pApama varSanI (vaimAnikomAM saudharma kalpamAM) che; ane vadhAremAM vadhAre be sAgara vaSe uparAMta palyopamano asaMkhyA audArika pudgalone zarIrarUpe pariNata karavAM e saMmaIima janma che, pAMca sthAvara, traNa vikalaiMdriya, ane agarbha ja paMceMdriya tiya"ca tathA manuSyane saMmUhiMmajanma hoya che. garbhaja manuSyanA maLa, mUtra kapha vagere badhA azuddha padArthomAM te utpanna thAya che. temanA dehanuM parimANa AMgaLanA asaMkhyAtamA bhAga jeTaluM hoya che. teo asaMyamI, mithyAtvI tathA ajJAnI hoya che ane aparyApta dazAmAM ja, aMtamuM hatuM mAtramAM marI jAya che. - 1. "pUrva eTale 70560000000000 varSa. nava varSa bAda karavAnuM kAraNa e che ke, eTalA moTA AyuSyavALA keI manuSya AThame varSe cAritra grahaNa kare; pachI ochAmAM ochuM 1 varSa vIte tyAre tene zukalezyA ane kevalajJAna thavAno saMbhava che. pachI - jIvana paryaMta te. rahe. Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34: lezyA tame bhAga (IzAna devalokamAM) che. [para-3] tejolesthAnI je vadhAremAM vadhAre sthiti che, temAM eka samaya umeratAM pavalezyAnI ochAmAM ochI sthiti thAya (sAnakumAra devalokamAM). ane vadhAremAM vadhAre daza (sAgara varSa uparAMta eka) aMtarmuhUrta jeTalI jANavI (paMcama brahmalokamAM). [54] padmalakyAnI je vadhAremAM vadhAre sthiti che, temAM eka samaya umeratAM zukalezyAnI ochAmAM ochI sthiti thAya (lAMka devalokamAM); ane tenI vadhAremAM vadhAre sthiti 33 sAgara varSa uparAMta aMtarmuhUrta jeTalI che (anuttara vimAnamAM). pipI. Ti5Na na. 4. saMkhyAthI nahi paNa upamAthI ja samajI zakAya evI varSonI eka gaNatarIne "palyopama" kahevAmAM Ave che. (jemake, amuka kadanA khADAne jhINAmAM jhINA vALanA TukaDAothI ThAMsIne bhare ane temAMthI dara se varSe eka eka TukaDo kADhe. e rIte te khADe khAlI thatAM je vakhata lAge te.) . tevAM 104(1 karoDa1 karoDa) palyopama varSo=1 sAgara varSa. jeno kALacakranA UMce caDato ane nIce Utarato evA be bhAga pADe che. UMce caDato bhAga te "utsarpiNI" kahevAya ane nIce Utarato te "avasarpiNa" kahevAya. upara jaNAvela 104 (kokaxkaroDa) sAgara vaSenI eka utsapi zuM thAya ane teTalAM ja bIjA varSonI eka avasarpiNa thAya. 1. kauMsamAM mUkela vadhAro TIkAkArano che. Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35 ghara vinAnA bhikSu zrIsudharmasvAmI kahe che, tIrthaMkaree upadezele guNavAna sAdhune bhAga mArI pAsethI tame ekAgra mane sAMbhaLeA. te mAne anusarIne bhikSu duHkheAnA aMta lAvI zake che. [1] gRhavAsa tajIne pratrajyA lenArA munie asatya, cauya, abrahmaca, IcchA, kAma tathA aAbhathI nivRtta thavuM joI e; temaja nIce jaNAvelAM badhananAM sthAne, ke jemAM saMsArIe budhAya che, te jANavAM joI e tathA tyAgavAM joI e. [2-3] sayamIe mAlya ane gaMdhathI suvAsita, bArIbAraNAM yukta, tathA sapheda caMdaravAevALA maneAhara ane suzobhita dharatI manathI paNa icchA nahI karavI. kAraNa ke, kAmarAganI vRddhi karanAra tevA gharamAM bhikSunI iMdriyA viSayeAmAMthI pAchI vALavI duSkara thaI jAya che. [4-5] Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3: ghara vinAne bhikSu 45 sayamI sAdhue smazAnamAM, nirjana gharamAM, jhADa nIce ekAMtamAM tathA khIjAe peAtAne mATe banAvelA sthAnamAM ekalA rahevAnI icchA karavI. jyAM leAkAne bahu avarajavara na hAya, tathA khAsa karIne strI na hoya, evA nirdoSa sthaLamAM teNe rahevuM. teNe nate kadI peAtAne mATe ghara na khAMdhavuM, ke bIjA pAse na baMdhAvavuM. kAraNa OM, ghara adhAvavAmAM sthAvara-jaMgama, skUla-sUkSma ema aneka prANIone dekhAtA nAza thAya che. [69] te ja pramANe annapANI rAMdhavA - radhAvavAmAM paNa pANI, dhAnya, jamIna ke lAkaDAM vageremAM rahelA dhA jIvAne nAza thAya che. mATe prANIo upara dayA lAvIne te pravRtti paNa teNe na karavI - karAvavI. sAdhue agni paNa na saLagAvavA, kAraNuMka tenA jevuM dUra prasaranAruM tathA cArebAjunAM prANIone nAza karanAruM bIjuM kAI nathI. [10-2] sAdhue seAnArUpAne tA manathI paNa naciMtavavuM. sAnAmAM ane DhakAmAM samabuddhivALA bhikSue vANiyAnI peDe ke saMsArInI peThe vecavA-kharIdavAnI pravRtti na karavI. te mahA doSanuM sthAna che. teNe tA bhikSAvRttithI ja jIvananarvAha karavA. te ja sukhakara che. [13-5] munie zAkta rIte, dASarahita vastuo gheADI thADI ghaNI jagAethI mAgIne meLavavI; ane maLe ke na maLe temAM saMteSa rAkhI, bhikSA mATe karavuM. te rIte meLavele AhAra paNa teNe saMyamanA nirvAhAthe khAvA; rasane arthe Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 246 mahAvIra svAmIne aMtima upadeza nahi. teNe svAdalupa ke rasalupa na thatAM, jIbhane nigrahamAM rAkhavI tathA Asaktirahita thavuM. [16-7] - sAdhue arcana, sevA, vaMdana, pUjana, Rddhi, sakAra, ane sanmAnanI manathI paNa IcchA na karavI. teNe zukaladhyAnamAM lIna rahevuM, pApakarmarahita thavuM, akiMcana thavuM ane zarIranI mamatA choDI bharaNukALa sudhI vicaravuM. [18-9]. maraNakALa najIka AvyuM te prabhu, AhAra cheDI de. e rIte manuSya zarIrane tyAga karIne duHkhathI mukta thavAya che. nirmama, nirahaMkAra, vItarAga, hiMsAdi doSarahita, ane kevalajJAna pAmela te yati amara banI parinirvANuM pAme che, ema huM kahuM chuM. [20-1] Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 jIva-ajIva tattva prathama jJAna ane pachI saMyama ! je jIvanuM svarUpa jANa nathI, ke ajIvanuM svarUpa jANato nathI, te saMyamanI vAta kayAMthI jANe? ke dharmamArgamAM prayatnapUrvaka pravRtti paNa kevI rIte kare ? mATe jIva ane ajIva e tanuM savistara varNana atre karavAmAM Ave che. [1] prathama jIva tattva varNavavAmAM Ave che. jIvanA be vargo che: 1. saMsArI ane 2. siddha (mukta). [4-8] 1. saMsArI jIvo A saMsArI jIvonA be prakAra che: (1) trasa (jaMgama) ane (2) sthAvara. [6-8] (1) trasa jIvo traNa prakAranA che : agnikAya, Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIrasvAmIne aMtima upadeza vAyukAya ane bIjA (be IdriyothI mAMDI pAMca ikiyevALAM) meTAM zarIravALA. [106-7] temAMthI agnikAya ane vAyukAya e darekanA pUla ane sUkSma evA be be vibhAga che. 3 ane moTA zarIravALAnA be, traNa, cAra ane pAMca IdriyavALA - ema cAra vibhAga che. [126] pAMca IdriyavALA chanA cAra prakAra che: nArakI tiryaca, manuSya ane deva. [155] narake sAta hovAthI nArakIo sAta prakAranA che. [156-7] 1. agni ane vAyu vAstavika rIte sthAvara keTInA che. paNa temanAmAM gati hovAthI temane jagamamAM gayA che.- TIkA. * 2. sUma cho sarva lokamAM vyApelA hoya che ane sthUlajIva lokanA amuka bhAgamAM ja hoya che, ema mULamAM jaNAvyuM che. [111-3] sUkSma jIvone eka ja prakAra hoya che; skUla jenA aneka prakAra hoya che. temanA nAma mATe juo prakaraNane aMte Ti. naM. 1, pA, 259. 3. te darekanA pAchA paryApta ane aparyApta evA be bheda mULamAM pADyA che. [108] AhAra, eTale ke navuM zarIra bAMdhavA mATe paramANuonuM grahaNa, zarIra, iMdriya, prANapAna, bhASA ane mana e cha paryAdhiomAMthI potAnI yonine anurUpa paryAddhio pUrI prApta kare te paryApta kahevAya ane eka aMtarmuhUrtamAM te prApta karyA vinA marI jAya, te aparyApta kahevAya. 4. te darekanAM nAma, prakAra vagere mATe juo prakaraNane aMte Ti. naM. 1, pA. 59. 5. ratnaprabhA, zarkaraprabhA, vAluprabhA, paMkaprabhA, dhUmaprabhA, tama:prabhA, ane tamastama suprabhA e sAta. [156-7] Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36H jIvaajIva tatva ra49 tiyacanA be prakAra che. garbhaja ane saMmUchima. te baMnenA pAchA traNa traNa bheda che : jalacara sthalacara ane khecara. temAMthI sthalacaranA be bheda che: cepage ane parisarpa. parisarpane pAchA be vibhAga cheH hAtha upara cAlanArA gho vagere bhujaparisarpa ane peTa upara cAlanArA sApa vagere ura parisarSa. te darekanA aneka prakAra hoya che. [170-1,178,180] manuSyanA be prakAra che: garbhaja ane saMmUchima. temAMthI garbhaja manuSyo traNa prakAranA che ? karmabhUminA, akarmabhUminA ane aMtaradvIpanA.3 saMmRmi manuSyonA paNa te ja bheda che. [196-9] devonA cAra prakAra che. bhavanavAsI, vyaMtara, tiSka ane vaimAnika. temAMthI vaimAnikanA pAchA be prakAra che? kapAsI ane kalpAtIta. kalpAtItanA paNa be prakAra che: raiveyaka ane anuttara. [ra05,210,213] (2) sthAvara jInA traNa bheda cheH pRthvIkAya, jaLakAya ane vanaspatikAya. temAMthI vanaspatikAyanA be 1. prakaraNa anusAra pAMca idriAvALA tiryaMca ja samajavA 2. juo. pA. 241, noMdha 2. 3. te traNenI mAhitI mATe juo prakaraNane aMte TippaNuM naM. 2, pA. 260. 4. vigata mATe juo prakaraNane aMte Ti. naM. 3, 5 26. 5. te darekanA skUla ane sUkSma evA be bheda pADavAmAM Ave che. juo pA. 248, na. 2. A cAranA peTAvibhAge mATe juo Ti. naM. 4, pA. 262. Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 250 mahAvIrasvAmIne aMtima upadeza bhedo che. pratyeka zarIravALA ane sAdhAraNa zarIravALA; jIva dITha svataMtra zarIra hoya e pratyeka zarIravALA kahevAya; ane eka ja sAmAnya zarIramAM aneka jIva rahetA hoya, te te sAdhAraNa zarIravALA kahevAya.2 [69-70-24] 2. mukta cha mukta athavA siddha jIvonA temanA chellA janmanI apekSAe vividha bheda pADavAmAM Ave che. jemake, strIzarIrathI siddha thayelA, puruSazarIrathI siddha thayelA, napuMsakazarIrathI siddha thayelA.4 jaina sAdhu thaIne siddha thayelA, anya saMpradAyanA sAdhu thaIne siddha thayelA ke gRhasthAzramamAMthI ja siddha thayelA. [49] siddho vadhAremAM vadhAre (pAMcaso dhanuSa pramANa) UMcAI vALA zarIramAMthI siddha thAya che, ke ochAmAM ochI (be hAtha jeTalI UMcAIethI siddha thAya che, ke madhyama UMcAI ethI paNa siddha thAya che. vaLI Urdhva lokamAMthI, adhe 1. temanI vigata mATe juo prakaraNane aMte TippaNuM na.. 4no chevaTane bhAga, pA. 263. 2. mULamAM A badhA jIvonA AyuSyanuM savistara varNana che. te mATe juo prakaraNane aMte Ti. naM. 5, pA. 263. 3. kAraNa ke siddha thayela samagra jIvomAM gati, liMga Adi sAMsArika bhA na hovAthI, koI khAsa bheda ja nathI hoto. 4. janmathI nahIM, paNa kRtrima -TIkA. 5. pahelA tIrthaMkaranA vakhatamAM teTalI UMcAI hatI, pachI te. ghaTatI cAlI che, evI mAnyatA che. Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 31H jIva-ajIva tattva ra51lokamAMthI, manuSyalaka vagere vALa tIrachA (madhyama) lekamAMthI ke samudramAMthI ke bIjA jaLasthAnamAMthI siddha thAya che. [5] eka samaye napuMsakamAMthI daza ja jaNa siddha thaI zake; strIomAMthI 20 ane puruSomAMthI 108. gRhasthAzramamAMthI eka samaye vadhAremAM vadhAre cAra siddha thAya; jainetara sAdhumAMthI 10 thAya ane jaina sAdhumAMthI 108 thAya. vadhAremAM vadhAre UMcAIvALA zarIramAMthI eka sAthe be siddha thAya che; eAchAmAM ochIe cAra ane madhyama UMcAIe 108. eka samaye Urva lekamAMthI cAra siddha thAya che; samudramAMthI 2; bIjA jaLasthAnamAMthI 3; alokamAMthI 20. ane manuSyalokavALA tIrachA lekamAMthI 108. [51-4] siddho A lokane viSe zarIra tajI, svAbhAvika UrdhvagatithI lekanA agra bhAgane viSe jaIne aTake che; AgaLa alokamAM (gati sahAyaka dharmAdi tattva na hovAthI) jaI zakatA nathI. [56] sarvArthasiddha nAmanA chellA anuttara devavimAnanI upara bAra jana jaIe, tyAre chatrAkAra ISataprAzmAra nAmanI pRthvI Ave che. te 45 lAkha ejana lAMbI che, ane teTalI ja pahoLI che. tene parigha tenAthI traNagaNuM (thI. vadhAre eTale 1,42,30,249 yojana) jeTalo che. te pRthvI madhyamAM ATha jana jADI che, ane pachI pAtaLI thatI. 1. juo pA. 230, . 1. 2. jue pA. 169, Ti. naM. 3. 3. juo prakaraNane aMte Ti. naM. 3, pA. 261. Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 252 mahAvIrasvAmIne aMtima upadeza thatI cheDe mAkhanI pAMkha karatAM pAtaLI che. te pRthvI svabhAvathI ja nirmaLa, zveta suvarNamaya tathA catA rAkhelA chatra jevA AkAranI jinezvaroe kahI che. te zaMkha, aMkaratna, ane kaMda puSpa jevI pAMDura, nirmaLa ane zubha che. tenuM bIjuM nAma zItA che. tenAthI eka yojana UMce lokano cheDe che, te yajanano je chelle kAsa che, tenA chaThThA bhAga sudhI siddho rahelA che. [57-62] siddhi nAmanI uttama gatine pAmelA, mahAbhAgyavaMta te siddho bhavaprapaMcamAMthI mukta thaI tyAM lekanI Toce sthira rahelA che. potAnA chellA janmamAM jenuM je kada hAya, tenAthI trIjo bhAga ochuM evuM temanuM kada hoya che. teo arUpI che, jIvaghana che, jJAna ane darzana eTalI ja temanI saMjJA (svarUpa) che. jenI upamA nathI evA atula sukhane teo pAmelA che. [63-6] have ajIva tatva varNavavAmAM Ave che. ajIva tattvanA be bheda cheH (1) rUpI - eTale ke iMdriyagrAhya guNayukta - mUrta; ane (2) arUpI eTale ke amUrta. [4] . (1) rUpI - paramANuo ane temanA banelA ska e rUpI dravya che. temanA nIce pramANe cAra prakAra 1. juo. pA. 193, na. 4. 2. chellA zarIrane pilANane bhAga nIkaLI gayo hovAthI. jIo upara noMdha 1. Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 31 : jIvaajIva tattava rayo; che : skaMdha (eTale ke vibhAga); deza (eTale ke skaMdhamAM kalpelo vibhAga); pradeza (skaMdhano kalpI zakAya tevo sauthI nAna vibhAga ); ane paramANu (eTale ke kaMdhathI chUTa evo nAnAmAM nAno aMza). [10] paramANu te lokanA eka ja pradezamAM rahI zake che; paraMtu kaMdha to eka aMzamAM tema ja samagra lokamAM paNa vyApelo hoya. [11] pravAhanI daSTie te te skaMdhe ane paramANu anAdi ane anaMta che. mAtra eka sthaLe sthitinI apekSAe temane sAdi ke sAMta kahI zakAya. te daSTie ja temanI sthiti paNa ochAmAM ochI eka samayanI ane vadhAremAM vadhAre asaMkhya kALa sudhInI kahI zakAya. amuka kSetrathI yuta thaI pharI te kSetre AvavAnuM aMtara ochAmAM ochuM eka samaya jeTaluM ane vadhumAM vadhu anaMta kALa sudhInuM hoI zake. [12-4] varNathI, gaMdhathI, rasathI, sparzathI ane saMsthAna (AkRti)thI e rIte emane pariNAma pAMca prakArano che. varNanI bAbatamAM temano pariNAma pAMca prakArano cheH kALe, nIle, lAla, pILe ane sapheda. gaMdhanI bAbatamAM temano pariNAma be prakArane che : sugaMdhI ane durgadhI. rasanI 1. eTale ke, eka paramANu to eka ja pradezamAM rahe; paraMtu. skaMdhe game teTalA paramANunA banyA hoya te paNa mAtra eka pradezamAM paNa samAI zake, ke bemAM traNamAM - ema potAnAM paramANunI saMkhyA barAbara pradezamAM paNa rahI zake. Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 254 mahAvIrasvAmIne aMtima upadeza bAbatamAM temano pariNAma pAMca prakAranuM chetIkho, kaDavo, tUre, khATe ane madhura. sparzanI bAbatamAM temano pariNAma ATha prakArano che : kakaI, mRdu, bhAre, halakA, zItaLa, Una, snigdha ane bhUkhe. saMsthAnanI bAbatamAM temano pariNAma pAMca prakArano che : maMDaLAkAra (cUDInI peThe), goLa (daDAnI ke jhAlaranI peThe), traNa khUNiye, cAra khUNiye ane lAMbo. [15-21] pratyeka paramANamAM pAMca rasamAMno koI eka rasa; be gaMdhamAMno koI eka gaMdha; pAMca varNamAMno koI eka varNa; ane ATha sparzamAMthI paraspara aviruddha evA be sparza hoya che : arthAta snigdha ane Une, snigdha ane ThaMDa, lUkho ane ThaMDe, tathA lUkho ane kone - e cAra jeDakAMmAMthI koIne koI eka. moTA audhomAM to AThe sparzI yathAcitapaNe hoI zake. paramANu, paramANutvanI apekSAe nitya che; ane enA palaTAtA rasa, gaMdhAdinI apekSAe anitya che. (2) arUpI dravya : dharmAstikAya, adhamastikAya, AkAza ane kALI e arUpI dravyo che. temAMnA prathama traNanA skaMdha, deza ane pradeza ema traNa traNa bhAga gaNatAM temanI kula saMkhyA daza thAya. - 1. jaina darzanamAM ja judA artha mAM svIkArAtAM e dravyonI samaja mATe juo pA. 169, Ti. naM. 3. 2. mULamAM "addA samaya' zabda che. Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 255 36H jIva-ajIva tatva astikAya eTale pradezane samUha. jeno bIjo bhAga na thaI zake tevA khaMDane "ati athavA pradeza kahe che. dharma, adharma, ane AkAza mAtra eka pradezarUpa athavA eka avayavarUpa nathI; paraMtu pracaya eTale ke samUharUpa che. tethI te astikAya kahevAya che. paraMtu, kALa eka samayarUpa - vartamAna kSaNarUpa - che. tethI te astikAya nathI kahevAto ane tenA skaMdha, deza ane pradeza evA prakAra paNa nathI. AkAza loka temaja alokamAM vyApeluM che. temAM dharma vagere dravya rahelAM che, paNa te samagra AkAzamAM nahIM; paraMtu amuka parimita bhAgamAM ja. jeTalA bhAgamAM te rahelAM che, teTalo bhAga ja loka kahevAya che; bAkIne aloka kahevAya che. lekamAM paNa kALa, manuSyalokamAM (aDhI dvIpa ane be samudramAM) ja rahelo che. dharma, adharma ane AkAza e traNe dravya anAdi ane anaMta che. kALa paNa niraMtara pravAhanI apekSAe anAdi-anaMta ja che. paraMtu, koI kAryanA AraMbhanI apekSAe sAdi ane sAMta paNa che. [9] A pramANe jIva tathA ajIvana svarUpane gurumukhe sAMbhaLIne, tathA tenA upara zraddhA karIne, muni jJAna ane 1. juo prakaraNane aMte TippaNu naM. 2, pA. 260. - 2. vadhu mATe juo prakaraNane aMte Ti. naM. 6, pA. 267. Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 256 mahAvIra svAmIne aMtima upadeza kriyA e banne dRSTione anumata evA saMyamamAM ramaNa kare. [24] - tyAra bAda, ghaNAM varSa sudhI saMyamane pALI, muni nIcenA krame AtmAnuM damana kare. te kramamAM vadhAremAM vadhAre lAMbo krama 12 varSano che; madhyama krama 1 varSano che; ane TUMkAmAM TUMka cha mAsano che. [248-9] bAra varSavALe krama A pramANe che: pahelAM cAra varSamAM ghI vagere vikAraka vastuono tyAga kare (ane AMbela vagere tapa kare); bIjAM cAra varSa (cha TaMka pachI khAvuM, ATha Taka pachI khAvuM vagere) judAM judAM tapa kare. pachI be varSa ekAMtare Abela kare : eTale ke upavAsa kare (cAra TaMka choDe) ane pachI AMbela kare. tyAra pachI adhuM varSa ATha TUMka choDavAnuM ke bAra TUMka choDavAnuM evuM AkaruM tapa na kare. tyAra pachI ardha varSa tevAM AkarAM tapa 1. "jIvananA be vibhAga che: eka, satyane jevAne ane bIje, te satyane pacAvavAno. je bhAga mAtra satyano vicAra kare che, arthAt tattvane sparze che, te jJAnadaSTi- jJAnanaya; ane je bhAga tattvAnubhavane pacAvavAmAM ja pUrNatA lekhe che, te kriyASTi -kriyAnaya." 2. mULamAM "saMlekhanA" che. tene mAraNAMtika saMlekhana paNa kahe che. zarIra ane kaSAyone kSINu karatA javA rUpI tapa - evo teno artha thAya. 3. AMbela eTale dhI, dUdha vagere rasa vinAnuM ane eka vAra khAvuM, ane garama pANI pIvuM te. Avazyaka ni, gA. 1175. Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36H jIva-ajIva tattva 57 kare. paNa te AkhA varSa daramyAna AMbela parimita ja kare. (eTale ke, cAra TaMka, ATha TaMka vagere choDayA pachI pAraNuM vakhate Abela kare che. tyAra bAda eka varSa koTI sahita AMbela kare eTale ke, prathama bela kare; pachI bIje divase cAra TaMka vagere choDavAnuM tapa - upavAsa karI, tene aMte pharI AMbela kare che. chevaTe mAsa, ardhamAsa ema sarva AhArano tyAga kare ane (zarIrano ) aMta lAve. [250-3] nIcenI bhAvanAe samyapha darzana, cAritra vagerene bhaMga karanArI che, ane maraNa samaye durgatinuM kAraNa thAya che. mATe (bhAraNAMtika anazanAdi karanAre ) te na sevavI. te pAMca A pramANe che : kaMdarpabhAvanA, Abhiyogika bhAvanA, kilviSika bhAvanA, mohabhAvanA ane AsurabhAvanA. 1. kaMdarpa (aTTahAsa, moTethI bolavuM ane kAmakathA); kaumutrya (bhrakuTi -netrAdikanI ceSTA vaDe tathA pakSI vagerenI belI mAM vaDe belI anyane hasAvavA te ); tathA tevA prakAranA zIla, svabhAva, hAsya, ane vikathA vaDe , bIjAne vismaya pamADavA - ema karanAre prANuM kaMdarpa bhAvanA - 2. je (sAdhu, sarasa AhAra ke vastrAdinI prApti arthe ) maMtra sAdhIne (mANasa, pazu, ke ghara vagerenI rakSA nimitte dorAdhAgA ApavA; jhADajhapaTa karavI vagere) bhUtikarma kare che, te Abhiyogika bhAvanA kare che. : 1. parimita" eTale ke pachI jaNAvelI kerI sahita nahi evuM. Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIranAmAne aMtima upadeza je mAthI puruSa jJAna, kvaLI, dharmAcArya, saMdha, ane sAdhunI niMdA kare che, te kizvivika bhAvanA kare che. - jeno roSa cirasthAyI hoya che tathA je zubhAzubha nimittA bhAkhavAno dhaMdho kare che, te AsurI bhAvanA utpanna kare che.' zastragrahaNa, viSabhakSaNa, baLI maravuM, DUbI maravuM, parvata uparathI paDavuM, vagere anAcArarUpa gaNAtA upAyonuM sevana vAraMvAra janmamaraNanuM kAraNa thaI paDe che. (e mehabhAvanAnuM varNana thayuM. ) 254,261-5]. je. cha mithyAdarzanamAM anurakta, viSayAbhilAmI (sanidAna), hiMsaka tathA kRSNalesyAvALA rahIne mare che, teone bIjA janmamAM badhijJAna prApta thavuM durlabha thAya che. paraMtu, je samyagna darzanamAM anurakta, viSayAbhilASA vinAnA, tathA zukalezyAvALA thaIne mare che, temane bIjA janmamAM bedhijJAna sulabha thAya che. [255-7] je je jinavacanamAM anurakta thAya che, tathA malarahita ane kalezarahita thaIne tene bhAvapUrvaka Acare che, teo saMsArano cheda karI zake che. paNa, jeo jinavacanane jANatA nathI, te bicArA vAraMvAra (phAMso khAI, jhera khAI, kammate maravArUpI) bAlamaraNa pAme che, ke (IcchA vinA sudhAtRNa, roga, jarA vagere kAraNe parANe maravA rUpI) akAma maraNa pAme che. [25] 1. kaMdarpa sivAyanI uparanI bhAvanAonA nAmane maLatI halakI devAnio (jue pA. 109 Ti naM. 1.) paNa che. TIkAkAra ema jaNAve che ke, te bhAvanAvALA te te devAnine pAme che. Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 31: jIva-ajIva tattva 5e bahu AgamanuM rahasya jANanArA, samAdhi utpanna karanArA, tathA guNagrAhI loke bIjAne mukti apAvI zake che. [26] A prakAre mumukSuone mAnya evAM 36 uttama (uttara) adhyayano pragaTa karIne, jJAtaputra zrI mahAvIra bhagavAna parinirvANa pAmyA, ema huM kahuM chuM. [266] TippaNo Ti5Na na. 1. sthULa agnijIvonA nIcenA prakAra mULamAM ApyA che : baLatA aMgArA, bhasmamizrita agni (mumuM), agni, (dIvA vagerenI) jyota, (tuTaka thaI UMcI gayelI) jvALA, ulkA, ane vIjaLI. [109-10]. sthULa vAyujIvonA prakAraH rahI rahIne vAto vAyu (utkAlika), vaTALiye (maMDalika), ghanavAyu (narakanI sAta bhUmionI darekanI vacce AvatuM vAyunuM paDa), guMjArava karatA vAyu, zuddha vAyu ane saMvartaka vAyu (ghAsa vagerene ekasthAnethI bIje sthAne upADI jAya te -TIkA. pralayakALane vAyu ?). [118-9] ekabadriya jIvonI eka iMdriya te sparza samajavI. 1. mRdu vacanathI bIjAnA manamAM svarathatA "utpanna karanArA. -TIkA. 2. chevaTanA bhAganA mULa pAThane artha to, "bIjAnI AlocanA (pApanI kabUlAta) sAMbhaLavA yaMgya che, e che. paraMtu AkhA kamamAM te vAta baMdhabesatI na hovAthI, pR. jekobIe sUcavelo avacUrine artha ahIM utAryo che. 24mAM loka pachI A bhAga no umere che, ema tarata samajAya che. Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra10 mahAvIrasvAmIne aMtima upadeza - be indriya (sparza ane rasa)vALA jIvonA prakAraH kRmi, somaMgala, aLasiyAM, mAtRvAhaka (cUDelI ?), vAsImukha, chIpa, zaMkha, zaMkhanaka, pallaka, aNu paluka, keDA, jaLa (jAlaga), nIlaka, caMdanaka. [128-9] traNa-Idriya (sparza, rasa, prANa)vALA jIvonA prakAra : kubU, kIDI, uddeza, utkAlika, udde DIA (vaghaI?) tRNAhArI, kASTAhArI, mAlUka, panAhArI, kapAsanI mIMjamAM thatA (kapAsamiMjA) (:ke?) tiMduka, saMsamiMjaka, sadAvarI, kAnakhajUrA (gulamI), iMdrakAyika, dropa (gokaLagAya). [137-9] cAra Idriya (sparza, rasa, prANu, AMkha) vALA chavA : aMAi , pitti, mAkhI, macchara, bhamarA, kITa, pataMga, bagaI (drikuNa), kuMkaNa, aMgarITI, naMdAvarta, vIMchI, Dela (khaDamAMkaDI), bhegarITaka, viralI, akSivedhaka, akSita, mAgadha, aphITaka, citrapatraka, upadhijalika, nIcaka (nI-nIDa?) tAmraka. [146-8] jalacara piMceMdriya (sparza, rasa, thrANu, AMkha, kAnavALA) tiryaMco] nA prakAra: mAchalAM kAcabA, grAha, magara, suMsumAra. [12] sthalacara copaganA prakAra: eka kharIvALA (ghaDA vagere), be kharIvALA (baLada vagere), gaMDIpadA (gaMDI - kamaLanI karNikA jevA goLa pagavALA - hAthI vagere), sanakhapadA (siMha vagere). [17] becaranA prakAra: carmamaya pAMkhavALAM (cAmAcIDiyAM I0), romamaya pAMkhavALAM, samuga5kSI (dAbaDAnA AkAra jevI pAMkhavALAM), vitatapasI (sUpaDA jevI pAMkhavALAM). [186-7] chellAM be mAnuSAra parvatanI pelI pAra rahenAra manAya che. Ti5Na na. 2. madhyalokamAM jaMbudvIpa, tenI AjubAju vIMTAIne Avelo lavaNasamudra tathA tenI aMdara AvelA pa6 aMtaradvIpa, te samudranI AjubAju vIMTaLAIne Avelo dhAtakI khaMDa, tenI AjubAju Avela kAledadhi tA tenI AjubAju Avelo puSkaradvIpane mAnuSettara parvata sudhIno ardho bhAga - Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 : jIva-ajIva tattva 221 eTale bhAga manuSyaloka kahevAya che. tenI bahAra koI paNa mANasa janmato ke marato nathI. jabu vagere aDhI dvIpone bharata vagere (sarakhA nAmanAM sAta sAta) kSetromAM vaheMcI nAkhavAmAM AvyA che. jaMbu karatAM ghAtakIkhaMDamAM te nAmanAM ja bamaNuM kSetro che; ane ardhA puSkara dvIpamAM paNa teTalAM. eTale dareka nAmanAM pAMca pAMca thayAM. temAMthI jemAM mokSamArgane jANanAra ane tene upadeza karanAra tIrthaMkara pedA thaI zake che, te bhAgane karmabhUmi kahe che; ane bAkInI akarma bhUmi kahevAya che. pAMca bharata, pAMca airAvata, ane pAMca videha e karmabhUmi che; pAMca haimavata, pAMca hairaNyavata, pAMca ramyaka, pAMca harivarSa, pAMca devaphTa ane pAMca uttarakuru e trIsa akarmabhUmi che devakara ane uttarakuru e videhanA ja bhAga che. paNa te akarmabhUmi che. [194-5] Ti5Na na. 3. bhavanavAsI devAnA daza bheda cheH asurakumAra, nAgakumAra, vidyuta kumAra, suparNakumAra, agnikumAra, vAyukumAra, stanatakumAra, udadhikumAra, dvIpakumAra ane dikakumAra. [204] teo kumAra eTalA mATe kahevAya che ke, teo kumAranI mAphaka dekhAvamAM manohara, sukumAra tathA mRdu-madhura gativALA ane krIDAzIla hoya che. teo moTe bhAge AvAmAM ane kayAreka bhavanamAM rahe che. AvAsa maMDapa jevA hoya che ane bhavana nagara jevAM hoya che. vyaMtaranA ATha bheda che : kinara, puiruSa, mahAraga, gAMdharva, yakSa, rAkSasa, bhUta ane pizAca. [205] teo paNa bhavane ane AvAmAM rahe che. teo potAnI IcchAthI tathA bIjAnI preraNAthI bhinna bhinna jagAe jAya che. emAMthI keTalAka manuSyanI sevA paNa kare che. jyAtiSkanA pAMca prakAra che : caMdra, sUrya, nakSatra, graha ane tArAo. temAMthI manuSyalokamAM AvelA jyotiSTho meru parvatanI AsapAsa sadA bhramaNa kare che; paNa tenI bahAranA sUryAdi sthira che. [26] : Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212 mahAvIra svAmIne aMtima upadeza vaimAnikanA be prakAra che : kalpapapatra (kapavAsI) ane kalpAnIta. kalpavAsInA bAra prakAra che: saudharma, aizAna, sAnakumAra, mAhedra, brahmaloka, lAMtaka, mahAzukra, sahastrAra, Anata, prANata, AraNa, azruta. [208-9] kalpAhItanA be prakAra che: greveyaka ane anuttara. zaiveyakanI traNa vike che : heThenI, ma cama ane uparanI. ane te darekanI pAchI nIcenI, madhyama ane uparanI ema traNa trile maLI kula nava prakAra che. [20-3] anuttaranA pAMca prakAra che : vijaya, vaijayaMta, jayaMta, aparAjita ane sarvArthasiddha. te sauthI uttara (upara) temaja pradhAna hovAthI anuttara kahevAya che. [2134] kalpavAsI devAmAM svAmI-sevaka bhAva che; paNa kalpAtI mAM nathI. manuSyalokamAM paNa koI nimittathI javAnuM thAya, te kalpavAsI ja jAya che. kalpAtIta deva sthAna choDI kyAMya jatA nathI. Ti5Na na. 4. sthULa (paryAsa) pRthvIkAyanA be prakAra che : zlaNa ane kaThaNa. temAMthI zlaSNu pRthvInA sAta prakAra che : kALI, nIla, rAtI, pILI, dhoLI, pAMDura ane (paNugamaTTIA) pUra UtarI gayA pachI rahetA kAMpa. kaThaNa pRthvInA 36 bhedo che : zuddha pRthvI, kAMkarA, retI, (upala) pazcara, zilA, lavaNa, Usa, loDhuM, tAMbuM, kalAI, sIsuM, rUpuM, suvarNa, vaja (hIrA), haDatAla, hiMgaLAka, maNasIla, sAsaga (dhAtuvizeSa-TIkA. saspekamaNivizeSa ? ke sIsaka-jasata ?), aMjana (suramo), paravALAM, abhrakanAM paDa, abhrakanI retI, (tathA nIcenA maNio :) ge.medaka, Tucaka, ekaratna, sphaTika, lohita, marakta, masAragala, bhujamocaka, idranIla, caMdanamaNi, garika, hasagarbha, pulaka, saugaMdhika, caMdraprabha, vaiDUrya, jalakAMta, sUryakAMta. [70-6] ahIM maNinA 18 bheda che. temAMthI koI paNa cArane samAveza bIjI jAtimAM karI laI, 40ne badale 36 nI saMkhyA gaNavI, ema TIkAkAra kahe che. Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21 jIva ajIva tatva sthaLa (paNa) jaLakAyanA pAMca prakAra che: medhanuM pANI, esa, harataNa (vaNanA agrabhAga uparanAM biMdu), mahikA (dhUmara), hIma. [5] vanaspatikAyanA pratyeka zarIranA je A pramANe che: vRkSa, guccha (vRntAka vagere), gulma (navamAlikA vagere), latA (caMpakAdi), balI (tuMbaDI vagerena), tRNa (dAbha vagere), nALiyerI keLa vagere halacalatA (bIjI zAkhA na hovAthI), zeraDI vagere parvaja, kuhaNa (chatra jevA bhUmiphaDA), kamaLa vagere jalaha, auSadha (zALI vagere dhAnya), bhAjI vagere haritakAya. [945 sAdhAraNazarIrInA bhedaH Alu (baTATA), mULA, Adu, hirilI, sirilI, sisirilI, vAvati, kemakaMdalI, DuMgaLI, lasaNa, (kaMdalI, kuhavrata ke) kusuvrata kadalI, lohinI, hana, thI, kuhaka, kRSNa, vaja, sUraNa, adhakaNuM, musaMDhI, haridrA (lIlI haLadara) vagere TippaNa . 5. mULamAM dareka jIvanA AyuSya (bhavasthiti) vagerenuM je nirUpaNa che, te A pramANe che: 1. bhavasthiti - eTale ke maratA sudhInuM AyuSya, 2. kAyasthiti eTale ke maryA bAda bIjI koI jAtimAM gayA vinA te ja jAtimAM pharI pharIne pedA thavAnI kAlamaryAdA. ane 3. punarAgamanakALa - eTale ke pitAnI jAti cheDI, bIjI kAcamAM utpanna thaI, pharIthI te jAtimAM pAchA AvavAne samaya. pravAhanI apekSAe to badhA jIva anAdi ane anaMta che; paNa AyuSyanI apekSAe teo sAdi sAMta che. agnijIvonI AyuSyasthiti ochAmAM ochI aMtamuM hurta ane vadhAremAM vadhAre traNa sAta divasanI che; temanI kAyasthiti ochAmAM ochI aMtamuM hurta ane vadhAremAM vadhAre asaMkhya kALanI 1. "asaMkhya", "saMpeya", "anaMta vagerenA pAribhASika arthe mATe juo pA. 52, DipaNa na. 1. Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIrasvAmIne aMtima upadeza che, ane temane punarAgamana kALa ochAmAM ocho eka aMtarmuhUrta ane vadhAremAM vadhAre anaMtakALa che. [13-6] vAyuonI AyuSya sthiti vadhAremAM vadhAre 3 hajAra varSanI che. bAkInuM badhuM agni pramANe. [122-4] be IdriyajIvonI AyuSasthiti vadhAremAM vadhAre 12 varSanI. che ane kAyasthiti vadhAremAM vadhAre saMkhyayana kALanI che, bAkInuM badhuM agni pramANe. traNa IdriyavALAnI AyuSyasthiti vadhAremAM vadhAre 49 divasanI che. bAkInuM badhuM beidriya pramANe. [141-3]. cAra idriyavALAnI AyuSyasthiti vadhAremAM vadhAre cha mAsanI che, bAkInuM badhuM bedriya pramANe. [151-3] narakamAM AyuSyasthiti ochAmAM ochI vadhAremAM vadhAre pahelA ,, 10 hajAra varSa 1 sAgara varSa bIjA ,, 1 sAgara varSa trIjA , cothA , pAMcamA ,, ( 10 ) 17 , chaThThA 17 , 22 , sAtamA ,, 22 , 33 , nArakI mArIne tarata pAcho nArakI thaI zakato nathI. tethI tenI kAcasthiti judI nathI. teno punarAgamanakALa ochAmAM ocho eka aMtarmuhUrta ane vadhAremAM vadhAre anaMtakALa che. [160-8] * . 1. jue pA. para, TippaNa . . Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 31. jIla ajIva tattva jalacara khecara aMtamuM ha aMtamuM ha aMtaryuM hata pUrva kATI1 traNapayeApamara pakScApamane asa'khyAtameA bhAga AyuSyasthiti ochAmAM ochI vadhAremAM vadhAre punarAgamanakALa AchAmAM ApyA aMtaryuM hata vadhAremAM vadhAre ane takALa sthalacara kAryasthiti ochAmAM ochI aMtamu hata aMta hata aMta hata vadhAremAM vadhAre 2 thI 9 pUrva kATI 7 palyApamavattA payaeNApamane asa2thI 9 pRvakATI khAtameA bhAga ane 2 thI 9 pUrva kATI aMtamuM ha ana`takALa aMtaryuM hatuM. ane takALa 25 [18971] manuSyanI ochAmAM echI AyuSyasthiti aMtarmuhUta che; ane vadhAremAM vadhAre traNa pakScApama che.ja krAyasthiti ochAmAM ochI aMtarmuhUta che ane vadhAremAM vadhAre traNa palyeApama vattA 2 thI 9 ( eTale ke 7) pUrvakATI che. punarAgamanakALa ochAmAM A aMtarmuhUrta ane vadhAremAM vadhAre anaMta kALa. 1. pUrva'nA artha mATe jIe pA. 242, neAMdha 1. 2. gaja bhuparisa ane upaparasanuM dhruva kATI ane samUminuM 32 ane 53 hajAra varSInuM. samU`ima sthalacaranuM 84000 varSa, palyApama'nA artha mATe jIA pA. 243, 8, 4. 3. e yugalikanuM che. bIjA gajanuM pUrva kATI ane samRchimanuM 72000 varSa. yugalika eTale ( sAmAnya rIte ) jaMbudrIpane vITaLAyelA lavasamudramAM AvelA aMtaradvIpeAnA rahevAsI. te strI-puruSanuM joDakuM ja janme che. 4, e yugalikanuM che, samUminuM te aMtarmuhUta ja gaNavuM. Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 mahAvIrasvAmIne aMtima upadeza AyuSyasthiti ochAmAM ochI vadhAremAM vadhAre bhavanapati 10 hajAra varSa bUtara tiSka palyopamane AThamo bhAga saudharma 1 palyopama IzAna thI kaMIka vadhAre sAnakumAra be sAgara varSa mAhendra , thI vadhAre brahmaleka 7 sAgara varSa lAMtaka 10 ,, mahAzukra sahastrAra Anata 18 ,, prANuta AraNa amyuta grevecaka-1 eka sAgara varSathI kaMIka vadhAre eka pApama , vattA eka lAkha varSa be sAgara varSa ,, thI vadhAre sAta sAgara varSa ,, thI vadhAre 10 sAgara varSa , , W 26 >> -3 24 , , - 25 ,, >> -5 26 , - -1 27 . 7 28 * -8 ra9 >> -9 30 : f 1 1 ? ? ? 27 Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 31 : jIva-ajIva tAva anuttaranAM pahelAM cAramAM ochAmAM ochI 31 sAgara ane vadhAremAM vadhAre 33 sAgara. ane pAMcamA mAM ochAmAM ochI temaja vadhAremAM vadhAre 33 sAgare5ma. devo paNa marIne tarata deva nathI thaI zakatA eTale temanI kAyasthiti judI nathI. teo cuta thaIne pRthavI, jaLa, vanaspati ane saMkhyAta varSa AyuSya vALAM garbhaja-paryAya e sthAnamAM ja pedA thAya che, anya sthAnomAM nahi. temane punarAgamanakALa manuSya jevo samajavo. [217-44] pRthvI jIva pANajIva vanaspatijIva Ayu. ochuM aMtamuM hRrta aMtamuM hurta aMtamuM vadhAre 22000 varSa 7000 varSa 10000 varSa kAya0 , ochuM aMtamuM hatuM pRthvI pramANe aMtamuhUrta vadhAre. asaMkhyakALa anaMtakALa punarAgamana chuM. aMtamuhUrta aMtamuM hurta vadhAre anaMtakALa asaMkhyakALa 80-2,102] Ti5Na na. 2. kALadravyane lagatuM nIcenuM varNana 5. becaradAsajIkRta 'jainadarzana'mAMthI utAryuM che : " kALa e aDhI dviIpamAM (manuSyalokamAM) va to bhAva che; parama sUkSma che; enA bhAga thaI zakatA nathI ane e eka samayarUpa che. e eka samayarUpa hovAthI ja tenI sAthe astikAya zabdane saMbaMdha lAgI zakato nathI. kAraNake, pradezonA samudAyanuM nAma astikAya che. e eka samayarUpa kALa dravyarUpa che ane paryAyarUpa paNa che. dravyarUpe e nitya che ane paryAyarUpe anitya che. atyAra sudhIno badhe kALa ane have pachIne badho kALa kALarUpe ekasarakhe hovAthI ene nitya kahevAmAM Ave che, ane emAM pratikSaNe utpatti ane vinAza thato hovAthI ene anitya paNa kahevAmAM Ave che. Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218 mahAvIrasvAmIne aMtima upadeza "A kALa nAmano bhAva kaI padArthanuM nirvatuM ka-kAraNa nathI. tema pariNAmI-kAraNa paNa nathI. kiMtu, pitAnI meLe ja pedA thatA padArthonuM apekSA-kAraNa che. kAraNake, e padArtho amuka kALe ja thavA joIe e jAtanA niyamanuM kAraNa kALa che. "dhaDe phUTI gaye", "sUryane jouM chuM,' ane 'varasAda thaze - ityAdi paraspara seLabheLa vinA cokhA vyavahAro jenI apekSAe pravartI rahyA che, enuM nAma kALa che. tathA, "A meTuM che" ane, "A nAnuM che, e baMne vyavahAranuM nimitta paNa kALa ja che. e rIte vartana, pariNAma ane kriyA vagerenA vyavahArothI manuSyalokamAM kALanI hayAtI jANI zakAya che. manuSyalokathI bahAranA bhAgamAM kALa dravyanI hayAtI jaNAtI nathI. tyAM to sadrapa padArtha mAtra pitAnI ja meLe utpanna thAya che, nAza pAme che, ane sthiti kare che, tyAMnA padArthonI hayAtI sahaja ja che. temAM kALanI apekSA nathI. tyAM ApaNI peThe sarakhe sarakhA padArthonI keI paNa kriyA ekasAthe na thatI hovAthI, teonI koI paNa kriyAmAM kALanI jarUra nathI paDatI. sarakhe sarakhA padArthomAM je pheraphAra ekasAthe thAya che, tenuM ja kAraNa kALa che; paraMtu judA judA padArthomAM eka sAthe ja thatA pheraphAronuM kAraNa kALa hoI zakatA nathI. kAraNa ke, e judA judA bhAvAnI kriyAo eka kALe ja thatI nathI; tema nAza paNa pAmatI nathI. mATe manuSyalokanI bahAranA bhAgamAM thatA koI paNa pheraphAranuM kAraNa kALa hoI zake nahIM; temaja, tyAM je nAnAmoTAno vyavahAra cAle che, te sthitinI apekSAe che; ane sthiti hayAtInI apekSAe che; ane hayAtI to sahaja che. mATe te vyavahAra mATe paNa tyAM kALanI AvazyakatA jaNAtI nathI. keTalAka AcAryo kALane judA dravyarUpe mAnatA nathI. teonI mAnyatA pramANe vartanA ane pariNAma vagere padArzamAtrAmAM thatA pheraphAra che." te pheraphAromAMthI je pahelo thayo hoya te Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 31: jIva ajIva tattva 239 purANA kahevAya ane pachI thayA hoya, te navIna kahevAya. e badhA pheraphArA padArthomAM kAI khInnanI preraNA vinA thayA kare che. tene mATe kALa nAmanuM jIdu dravya mAnavAnI jarUra nathI. paraMtu kAMLane jITuM kenya mAnanArA temane evA javAba ApI zake ke, tema te gati vagere mATe dharmAstikAca vagere mAnavAnI paNa jarUra na rahe ! paraMtu kALane jIMdu dravya mAnanArAomAM paNa matabheda che. keTalAka tene manuSyakSetra tyeSicakranA gatikSetra - mAtramAM raheluM gaNe che. ane teTaluM hAvA chatAM sapUrNa leAkanAM parivartane nuM nimitta thatuM mAne che, temanI dalIla e che ke, kALa peAtAnuM kAryAM jyAtiSacakranI gatinI madadathI kare che. mATe; jyAtiSacakranI gatinA kSetranI bahAra tene mAnave| ThIka nathI. jyAre khInna tene leAkthApI kahe che. e leAkavyApI heAvA chatAM dharmAstikAyanI peThe skarUpa nathI, paraMtu aNurUpa che. enA aNunI sakhyA leAkAkAzanA pradeze jeTalI che. e aNu tihIna heAvAthI leAkAkAzanA pratyeka pradeza upara jyAMnAM sAM sthita rahe che. temanA skaMdha nathI banateA. temanAmAM tiya kpracaya (skaMdha) thavAnI zakti nathI. tethI kALa dravyane astikAya nathI gaNavAmAM AvyuM. Ama kALadravyamAM joke ti pracaya nathI; te paNa U'pracaya teA che. tethI dareka kALaamAM satata piraNAmeA thayA kare che. te piraNAmane samaya kahe che. e ja anya dravyAnA pariNAmamAM nimittakAraNa thAya che. navInatA, purANatA vagere avasthAe kAlaaNunA samayapravAhanI apekSAe ja samajavI teI e. paramANune leAkAkAzanA eka pradezamAMthI bIjA pradeza sudhI jatAM jeTalI vAra lAge, teTalI vAramAM kALagraMnA eka samaya-paca vyakta thAya. arthAt 'samaya' pariNAma, ane eka pradezamAMthI 5. ahIMthI zarU thate! eka avataraNa rihnavALA bhAga sukhalAlajI anuvAdita graMtha bhA. 4, pA. 558mAMthI saMkSeparUpa che. Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 270 mahAvIrasvAsInA atiSa upadeza bIjA pradeza sudhInI paramANunI maMda gati emanenuM parimANu arAmara che. A digabara graMthAnuM matavya che. 'have vastusthiti samajavA prayatna karIe. nizcayadRSTithI joIe teA kALane alaga dravya mAnavAnI kazI jarUra nathI. tene jIvAdavanA paryAyarUpa mAnavAthI ja badhA vyavahAra upapanna thaI naca che. eTale bAkInA pakSA vyAvahArika ke aupacArika che. kAlane manuSya kSetra-pramANa mAnavAnA pakSa sthUla lekavyavahAra upara ni ra che. ane tene aNurUpa mAnavAnA pakSa aupacArika ema ne kabUla karIe te, e prazna UbhA thAya che ke, manuSyakSetranI bahAra paNa navuM, jUnuM vagere bhAvA thAya che, teA pachI kAlane manuSyakSetramAM ja kevI rIte mAnI zakAya ? kAlane yAtiSacakranA saMcAranI apekSA zAmATe che? ane hAya tApaNu kAla lekavyApI hAIne paNa tenI madada nathI laI zakatA ? che. kAlane aNurUpa mAnavAnI 5nA aupacArika ja che. pratyeka pudgala paramANune ja upacArathI kAnnANu samajavA eIe. ema na mAnavAne badale kAlAne svataMtra ja mAne te prazna thAya che ke, te| pachI tene dharmAstikAyanI peThe sphadharUpa kema nathI mAnatA? e sivAya bIjo e prazna paNa thAya che ke, vaLI jIvaajIvanA paryAyamAM nimittakAraNa samaya-paryAya che; te| pachI samaya-paryAyanuM nimittakAraNa zuM? tene svAbhAvika mAne, te pachI jIva-achavanA paryAyane paNa svAbhAvika zA mATe na mAne? vaidika darzanamAM paNa kAlanA sabaMdhamAM mukhya be pakSa che. vaizeSika ane nyAyadarzana kAlane savyApI svataMtra dravya mAne che. ane sAMkhya, yAga ane vedAMta vagere kAlane svataMtra vya na mAnI, ane prakRti-puruSa (jaDa-cetana)nuM ja rUpa mAne che. kAla e vyavahAranirvAha mATe karavAmAM AvelI kalpanA ja che - e viSenI carcA mATe jue yAgadarzana, rU. sU. 12 uparanuM bhASya'. . Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ subhASitA appA ceva dameyavo appA hu khalu duddamo / appA danto sahI hoi assiM loe parattha ya // peAtAnI jAtane jItavI joI e. petAnI jAta jItavI ja muzkela che, jeNe peAtAnI jAta jItI che, te A lAka ane paraleAkamAM sukhI thAya che. [1-15] vari me appA danto saMjameNa taveNa ya / mAhaM parehi dammanto bandhaNe hi vahehi ya // bIjAe mane vadha - baMdhanAdithI krame, tenA peAte ja . mArI jAtane sayama ane tapa dvArA rAkhuM, e vadhAre sAru che. [1-16] cattAri paramaMgANi dulahANIha jantuNo / mANusataM suI saddhA saMjamaMmi ya dIriyaM // sa'sAramAM jIvane edhinAM A cAra parama aMge! durlabha che. manuSyapaNuM, sadmanuM zravaNu, temAM zraddA ane tenuM AcaraNa [3-1] karatAM huM nigrahamAM Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAvIrasvAmIne aMtima upadeza mANusattaMmi AyAu jo dhamma soca saddahe / tavassI bIriyaM lakSu saMbuDe nijhuNe rayaM / / manuSyapaNuM pAmIne je prANu dharma sAMbhaLI zraddhA kare, ane temAM puruSArtha karI, tapathI pApakarmane pitAmAM AvatuM ke, te pitAnI malinatA dUra karI zake che. [3-11] asaMkhaya jIviyaM mA pamAyae jarovaNIyassa hu natthi tANaM evaM vijANAhi jaNe pamatte kiNNu vihiMsA ajayA gahinti / / tUTayA pachI jIvita pharI sAMdhI zakAtuM nathI, mATe pramAda na karo. ghaDapaNa AvyA pachI bIjo rasto nahi rahe tyAre, pramatta, hiMsaka ane ayatnazIla manuSyanI zI dazA thaze, teno vicAra kara. [4-1] suttasu yAvI paDibuddhajIvI na vIsase paNDie Asupanne / ghorA muhuttA abalaM sarIraM bhAruNDapakkhI va carappamatte // sUtelAonI vacce jAgatA rahetuM. tIvra buddhivALA paMDite AyuSyane vizvAsa na karo. kALa nirdaya che ane zarIra abaLa che. mATe bhAraMDapakSInI peThe apramatta rahevuM. [46] na cittA tAyae bhAsA kuu vijjANusAsaNaM / visannA pApaka mehiM bAlA paMDiyamANiNo // vANunI caturAI bacAvI zakatI nathI; vidyAnuM zikSaNa paNa zI rIte bacAve? pitAne paMDita mAnatA mUrkha ke pApakamamAM khUMcelA rahe che. [6-10] , Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ subhASito ra jo sahassaM sahassANaM saMgAme dunjae jiNe / egaM jiNejja appANaM esa se paramo jau // . appANameva jujjhAhi kiM te junjheNa bajhau / appaNAmevamappANaM jaittA suhamehae // durjaya saMgrAmamAM lAkho yehAeAne jIte, tenA karatAM eka pitAne jIte, to te jaya uttama che. potAnI jAta sAthe ja laDavuM joIe. bahAranA sAthe laDIne zuM? pitAnA baLathI potAnI jAtane jItanAre sukhI thAya che. [9,34-35] paMcindiyANi kohaM mANaM mAyaM taheva lohaM ca / dunjayaM ceva appANaM savaM appe jiye jiyaM / / pAMca I,i krodha, mAna, mAyA ane lobha; tathA sauthI vizeSa durjaya evuM pitAnuM manaH e jitAyAM eTale badhuM jitAyuM. [8-36] jo sahassaM sahassANaM mAse mAse gavaM dae / tassa vi saMjamo seu adintassa vi kiMcaga // mahine mahine lAkho gAya denArAnA dAna karatAM, kAMI na ApanArAnuMya saMyamAcaraNa zreSTha che. [9-40) mAse mAse tu jo bAlo kusaggeNa tu bhujae / na so sakkhAyadhammassa kalaM agghai solasiM // koI ajJAnI manuSya mahine mahine dAbhanI aNI upara rahe teTaluM anna khAIne ugra tapa kare, to paNa te mANasa, Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 274 mahAvIrasvAmInA aMtima upadeza satpuruSa e batAvelA dharmane anusaranArA manuSyanA sALamA hissAneya na pahoMce. [9-44] kasiNaM pi jo imaM loyaM paDipuNNaM dalejja ikkassa / teNAvi se na saMtusse ii duppUrae ime AyA // vividha padArthothI bhareluM AkhuM vizva kAI eka manuSyane ja ApI devAmA Ave, te paNa tenAthI tene tRpti thAya nahi. manuSyanI tRSNAe evI dupUra che. [8-16] suvaNNarUppassa u paJvayA bhave siyA hu kelAsasamA asaMkhayA / narassa luddhassa na tehi kiMci icchA u AgAsasamA agantiyA // seAnArUpAnA kailAsa jevA asaMkhya patA paNa le|bhI manuSyane pUratA nathI. kAraNa ke, icchA AkAza jevI anaMta che. [9-48] puDhavI sAlI javA ceva hiraNNaM pasubhissaha / paDipuNNaM nAla megAsa ii vijjA tavaM care // dhanadhAnya sameta AkhI pRthvI kAI eka manuSyane ja ApI de, te paNa te tene pUratI thAya nahi. Ama jANI nigrahane AzareA levA e ja ThIka che. [9-49] salaM kAmAdisaM kAmA kAmA AsI vasovamA | kAme patthaimANA akAmA janti domgAI || Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ subhASita 275 kAma zalyarUpa che, kAme viSarUpa che, tathA kAmo jherI sarpa jevA che. e kAmonI pAchaLa paDelA lAke, temane prApta karyA vinA ja durgati pAme che. [9-53] dumapattae paNDayae jahA nivaDai rAigaNANa accae / ___ evaM maNuyANa jIviyaM samaya goyama mA pamAyae / vakhata jatAM pAkuM thaI gayeluM jhADanuM pAna jema (acAnaka) kharI paDe che, tema manuSyanuM jIvita paNa (acAnaka) kharI paDe che; mATe he gautama kSaNa vAra paNa pramAda na karIza. [10-1]. ii ittariyammi Aue jIviyae bahupaccavAyae / vihugAhi rayaM pure kaDaM samayaM goyama mA pamAyae / / , A jIvita bahu capaLa che tathA vidhrothI bharapUra che; mATe kSaNa paNa pramAda karyA vinA he gautama, tuM pUrve karelAM karma khaMkherI nAkha. [10-3] sacaM vilaviyaM gIyaM satvaM narse viDambiyaM / savve AbharaNA bhArA savve kAmA duhAvahA // .... bAlAbhigamesu duhAvahesu na taM suhaM kAmguNesu raayN| virattakAmANa tavohaNANaM jaM bhikkhuNaM sIlaguge rayANaM // badhuM gIta vilApa jevuM che, badhuM nA viDaMbanArUpa che, badhAM AbharaNA bhArarUpa che, tathA badhA kAmo duHkhAvaha che. he rAjA! jemAM mUkha lokone AnaMda Ave che, tevA duHkhAvaha kAmamAM te sukha nathI, je sukha kAmethI virakta. ane zIlaguNAmAM rata evA tapodhana bhikSane che. [13,167]. Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra71 mahAvIrasvAmIne aMtima upadeza nAgo jahA paMkajalAvasano daTuM thalaM nAbhisamei tIraM / evaM vayaM kAmaguNesu giddhA na bhikkhugo maggamaNubdhayAmo // kAdavamAM kheMcI gayelo hAthI jema kinAre jevA chatAM kAMThe AvI zakato nathI, tema kAmaguNamAM Asakta thayelA ame satya mArga dekhavA chatAM tene anusarI zakatA nathI. [13-30] abbhAhayaMmi logaMmi savao parivArie / amohAhiM paDantIhiM gihaMsi na raiM labhe // cAre bAjuthI pIDA pAmelA ane gherAyelA lekamAM, jyAM amegha kALa doDyA ja kare che, tyAM gharamAM rahIne ame rati nathI meLavI zakatA. [14-21] saMsayaM khalu so kuNaI jo magge kuNaI gharaM / jtthe| gantumicchejjA tattha kuveja sAsayaM // jyAM pitAne haMmeza rahevAnuM nathI, evA rastAmAM je ghara kare che, te mUrkha che. mANase to jyAM potAne kAyamanuM javAnuM che, tyAM ghara karavuM joIe! [9-26] jassatthi maccuNA sakkhaM jassa catthi palAyaNaM / jo jANe na marissAmi so hu kaMkhe sue siyA // jene mRtyu sAthe mitratA che, je tene hAthamAMthI bhAgI zake che, athavA "huM maravAne nathI' evuM je jANe che, te evo vicAra karI zake ke, "A huM AvatI kAle karIza." [1427] Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ subhASita w rasA pagAmaM na niseviyatvA pAyaM rasA dittikarA narANaM / dittaM ca kAmA samabhivanti dumaM jahA sAuphalaM va pakkhI / ghI-dUdha vagere dIpti karanArA raso yatheccha na sevavA; kAraNa ke, jema svAdu phaLavALA vRkSa tarapha pakSIo TALAbaMdha doDI Ave che, tema tevA mANasa tarapha kAmavAsanAo doDI Ave che. [3ra-10] jahA davaggI paurindhaNe vaNe samAruo novasamaM uvei / evindiyaggI vi pagAmabhoiNo na bambhayArissa hiyAya kassaI // jema bahu kASTavALA vanamAM pavana sahita saLagelo dAvAgni zAMta thato nathI, tema yatheccha AhAra karanAra brahmacArIne IkiyAgni zAMta thato nathI. ati AhAra kAIne hitakara nathI. [3ra-11] kAma tu devIhi vibhUsiyAhiM na cAiyA khobhaiuM tiguttaa| tahA vi egantahiyaM ti nacA vivittavAso mugiNaM pasattho / bhalene mana, vANuM ane kAyAnuM barAbara rakSaNa karatA heya, tathA svarUpavAna ane alaMkRta devIo paNa jemane kSobha pamADavAne zaktimAna na hoya, paraMtu tevA munioe paNa, atyaMta hitakara jANa, strI vagerethI rahita e ekAMtavAsa ja svIkAra. [3ra-16] ee ya saMge samaikkamittA suduttarA ceva bhavanti sesA / jahA mahAsAgaramuttarittA naI bhave avi gaMgAsamANA // jeo kAmavAsanAne tarI zakyA che, teone bAkInI bIjI vAsanAo choDavI sahelI che. mahAsAgara tarI Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 08 mahAvIrasvAsInA atima upadeza janArAne gaMgA jevI mATI nadIne paNa ze! hisAba [32-18] Alao thI jaNAhaNNo thIkahA ya maNoramA / saMbhavo ceva nArINaM tAsi indiyadarisaNaM // kUiyaM ruiyaM gIyaM hAsabhuttAsiyANi ya / paNIyaM bhattapANaM ca aimAyaM pANabhoyaNaM // gattabhUsaNamidvai ca kAmabhogA ya dujjayA / narasta gavesissa visaM tAlauDaM jahA // [ brahmacaryanI vADe! ] strIethI sakI ghara, maneAraka strIkathA, strIene paricaya, teeAnI IMdriyAnuM nirIkSaNa, teonuM kUjita, rudita, gIta, hAsya, tenI sAthe bheAjana ane eka, rasadAra khAnapAna ane pramANathI vadhAre khAnapAna, zarIranI TApaTIpa, ane zabdAdi pAMca viSaye mAM Asakti e AtmagaveSI brahmacArI mATe tAlapura viSa jevAM che. [16,11-3] jahA ya aNDapabhavA balAgA aNDaM balAgappabhavaM jahA yaM / emeva mohAyayaNaM khu tanhA mohaM ca taNhAyayaNaM vayanti // jema agalI IMDAmAMthI pedA thAya che, ane IMDu agalImAMthI pedA thAya che, tema meAhanuM utpattisthAna tRSNA che, ane tRSNAnuM utpattisthAna meAha che. [32-6] duHkhaM hayaM jassa na hoi moho moho hao jassa na hoi taNhAM / taNhA hayA jassa na hoi loho loho hao jassa na kiMcAI // Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ subhASitA jete meAha nathI, tenu du:kha tenA meAha gayeA; jenAmAM leAbha ane jenuM kAMI nathI, tene leAbha nathI. [32-8] 209 gayuM; jene tRSNA nathI nathI, tenI tRSNA gaI; kirithaM ca royaI ghIre akiriyaM parivajae / diTThIe diTThIsaMpanne dhammaM carasu duccaraM // buddhimAna puruSa kriyAmAM ruci rAkhe che, ane akriyAneA tyAga kare che. zraddhAyukta mANase zraddhA anusAra kANu dharmanuM paNuM AcaraNa karavuM. [18-33] jahA gehe palittammi tassa gehassa jo pahU / sAra bhaNDAgi nINer3a asAraM avaijjhai || evaM loe palitami jarAe maraNeNa ya / appANaM tAraissAmi tubhehi aNumannio || jyAre ghara saLage che, tyAre dharane dhaNI temAMthI sAravastuo laI le che ane asAravastue jatI kare che; tema jarA ane maraNathI saLagelA A saMsAramAM tamArI ( vaDIlajaneAnI anumatithI mArA AtmAne tAravA icchuM chuM. [19,22-3] appA naI veyaraNI appA me kUDasAmalI / appA kAmaduhA gheNU appA me nandaNaM vaNaM || appA kattA vikattA ya dukkhANa ya suhANa ya // appA mittamamittaM ca duppaTThayasupaTTio || Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 280 mahAvIrasvAmIne aMtima upadeza ApaNo AtmA ja narakanI vaitaraNuM nadI tathA kUTa zAlmalI vRkSa che; ApaNo AtmA ja svarganI kAmadudhA dhenu ghathA naMdanavana che. duHkhe ane sukhane AtmA ja kartA ane vikartA che. sAthe mArge janAro AtmA ja mitra che, ane kharAba mArge janAre AtmA ja zatru che. [20,36-7] veyA ahIyA na bhavanti tANaM bhuttA diyA ninti tamaM tameNaM / jAyA ya puttA na havanti tANaM ko NAma aNumanneja eyaM // 'bhaNelA veda bacAvI zakatA nathI, jamADelA brAhmaNe aMdhArAmAMthI aMdhArAmAM laI jAya che. strIo ane putra paNa rakSaNa karI zakatA nathI; to kANa e badhAne svIkAre? [14-12] pasubandhA savvaveyA ya jaTuM ca pAvakammuNA / na taM tAyanti dussIlaM kammANi balavanti hi // pazuone yajJamAM bAMdhavAM ane hemavAM vagere yajJakamI, tathA temanuM vidhAna karanArA badhA vedo pApakarmanAM kAraNarUpa heI, duzIla mANasane bacAvI zakatAM nathI. karmo ja A jagatamAM baLavAna che. [25-30] na hu pANavahaM aNujANe mucceja kayAi savvadukkhANaM / evAriehiM akkhAyaM jehiM imo sAhudhammo pannatto // prANIono vadha karanA-karAvanAra kadI sarva duomAMthI mukta thaI zakato nathI. evuM A suMdara dharma upadezanArA Arya puruSoe kahyuM che. [8-8) Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ subhASita 281 na vi muNDieNa samaNo na oMkAreNa bambhaNo / na mugI raNNavAseNaM kusacIreNa tAvaso // samayAe samaNo hoi bambhaceraNa bambhaNo / nANega u muNI hoi tavega hoi tAvaso | kanmugA bambhaNo hoi kammugA hoi khattio / vaiso kammugA hoi suddo havai kammugA // mAtra maMDAvAthI zramaNa thavAya nahi, mAtra skArathI brAhmaNa thavAya nahi, mAtra araNyavAsathI muni thavAya nahi, ane mAtra dAbhanAM vastrathI tApasa thavAya nahi. paraMtu, samatAthI zramaNa, brahmacaryathI brAhmaNa, jJAnathI muni, ane tapathI tApasa thavAya. karmathI ja mANasa brAhmaNa kSatriya, vaizya ke zuddha thAya che. [25,30-3] nANassa savassa pagAsagAe annANamohassa vivajaNAe / rAgassa dosassa ya saMvaeNaM egantasokkhaM samuvei mokkhaM / / sarvaprakAranA jJAnane nirmaLa karavAthI, ajJAna ane mehane tyAgavAthI, tathA rAga ane dveSano kSaya karavAthI ekAMtika sukharUpI mokSa prApta thAya che. [32-2] tassesa maggo guruviddhasevA vivajaNA bAlajaNassa dUrA / sajjhAyaegantanisevaNA ya suttatthasaMcintaNayA ghiI ya / / tene mArga A pramANe cheH guru ane jJAnavRddha puruSonI sevA karavI; ajJAnIone saMga dUrathI ja tyAga; ekAgracittathI satazAstrane abhyAsa kare; tenA arthanuM ciMtana karavuM; ane cittanI svasthatArUpI vRti keLavavI. [3ra-3] Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aka bhUmi 261 aklevarazreNI pA akAmamaraNa 258 akriyAvAda 94,97 agnithavA 259 adhAtI pha 178 ajIva kenya 252 ajJAnavAda 94 adha 62 162,169,254 anaMtAnuaMdhI (kaSAya) 175,194 anaMta' varSa 49,52 anADhia deva 57 anuprekSA 46 (juo svAdhyAya) anubhAvamadha 226 apramAda 19-21 ara 96 ariSTanemi 123 avagAha 193 avadhijJAna 131,168 avasarpiNI 237 avinIta para avirati 17,225 asamAdhi -nAM sthAna 212 asabhyeya varSa 49,52 asayama nA prakAra 211 asipatravana 109 astikAya 174,255 sUci aMga -cAra, kheAdhinAM 16; -ddA, uttama 19; -graMtha 132,174; --vidyA 36; -vikAvidyA 86 aMtarAyakarma 191,229 aMtarIkSa vidyA 85 aMtarmuhUta 230 aMdhakavRSNui 128 ahiMsA 36,93 AkAza 162,69, 225; tA be bheda 170 AkAzagaMgA 104 AcArAMga 212 AcAya -vagere dRza 207 AtmA 7 AbhiniSAdhika jJAna 168 AbhiyAgika bhAvanA 257 AyuSaka' 182,228 AraMbha 143 AdhyAna 194,204,236 A -1 94; -dharma 94 AleAcanA 177,203,206 AsurI -dizA 30; -bhAvanA 258; -cAti 35 Asava 107,163,202 AMtaradvIpa 261 AMbela 256 iz2akAra 75 Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUci 28: Idra 39,56,128 kapilapura 69,70 Ipathika 192,295 kaMboja papa ISataprabhAra 25 kApatI vRtti 104 ugraloka 86 kAmadughA gAya 114 ugrasena 123 kAya -7, jIvana (juo jIva) ucchedavAda 20 kAcabyulsarga 204 uttaraguNa 15 kAyasthiti 49,263 utpAdana deSa 141 kAsagaM 155,179,204, utsarpiNI 237 kArmANa zarIra 193,196 udAyana 96,99 kAla 162.170,225,267-70. ugama doSa 141 kAlijara parvata 70 upadhAna 236 kAzI 70; -rAja 96,99 upayoga" 163 kA5 146 upasarga -traNa 209 kAMpilya nagara 92 upasaMpadA 151 kirviSika deva 109,258 ekedriya jIva 49 kurara pakSI 82,116 epadhi 142 kuheTa vidyA 116 audArika zarIra 193,296 kuMthu rAjA 96 aupagrahiSadhi 142 kevalajJAna 168;-darzana 191,197 kadaMbavAlukA nadI 109 kevalI karmA za 186,189,193 kapila muni 32-7 kezava 122,123 kamalAvatI 75,81 keza kumAra 130 40 karakaMDu rAjA 45,96,99 kesara udyAna 92 karbaTa 205 koSTaka udyAna 132 karma -nA ATha prakAra 178; -nA kautukakarma 124,257 hetuo 17,28,225; -bhUmira61 kauzalika rAjA 63 kaliga deza 45,96 kauzAMbI 112 kaSAya 17,26,46,209,225 kriyA -pAMca 29; -vAda 94 kaMthaka papa - 97; sthAna 211 - kaMdarpabhAvanA 257 , kSAyika samyakatva 176 Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUci kheTa 205 gaNadhara 158 gaNarAjA 86 gabhAlI 94 garga 158 gaMdhana sarSa 128 gaMdhahastI 124. gArava -traNa 107,208 gAMdhAra 45,96 guNa 162,169; -sAdhunA 12; -sthAna 172 gupta 46,139 I gotrakarma 229 gautama 48,94,131 I. ghAtI karma 178 cakravata -nAM ratna 56 carcA -sAdhunI 15 I0 caMpAnagarI 118 cAturyAma 132 cAritra 46,134,161,168; -nA pAMca prakAra 166 I;. -mehanIya 46,172 citra 68 I0 cUlaNarANI 69 caitya 39,110 chadyastha 168,172 jaya 96,99 -ghoSa 144 jaMbudvIpa 57,261 jina 168,172 jIva nA be prakAra 27; -kAya, cha 6.66,162; -be idriya, traNa iMdriya, cAra Idriya, jalacara, becara, sthalacara ra60; -trasa, sthAvara 247-9; -paMcedriya, nArakI, tiryaMca 248;-saMbhUmi manuSya, deva 249; -mukta 250 -pRthvIkAya, jaLakAya, vanaspatikAya,sAdhAraNazarIrI 263;-nI AyuSyasthiti, bhavasthiti, -ne punarAgamanakALa 263 jyotiSAMga 148 jyotikadeve 261 jJAtaputra 96,259 jJAtAdharma katha 211 jJAna 134,161; -nA pAMca prakAra 168;-(vizeSadha)193,17 jJAnAvaraNIyakarma 191,226 tatva nava 163 ta5 46,206; -nA prakAra 198-209 tAlapuTa viSa 89 hiMduka -vRkSa 61; -udyAna 132 tejasa zarIra 193,296 tRpaMcaka 133 darzana 79,108,134,165,218, 15; -nAM daza kAraNa 164; -nAM lakSaNa 166; -vALAne AcAra 166; -(sAmAnya ) 193, 197; -mehanIya karma 46,172 daza nAvaraNIyakarma 191,227 dazANuM 70,96; bhadra 96,99 Tona! Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUci vi dazAhe 122 nokaSAya 46 dazAzrutaskaMdha 12 pagulma 69 daMDa -traNa 107,208; -vidyA 86 parama AdhArmika deva 213 divyapAlI" varSa 95 paramANu 170, 253 deva -nA varga 12 . pariSaha 10-5; -jaya 46 devakI 122 paryAya 162,169 degaMdaka deva 101,109 119 pApazAstra 213 dravya 162,169 pArzvanAtha 131 drANamukha 205 pAlita 118 dvArikA 125 pAMcAla 45,71,96 - dvimukha 45,96 pihuMDa 118 dharma 47,210; --astikAya 162, pudgala 162-3,170 169, 254; --dhyAna 194, puruSaveda 46,177 204,336 purImatAla 69 dhyAna -cA2 194,204,226 pUrva varSa para nagatirAja 45,96 paurupI 15 nagnaveza (sAdhupaNuM) 117 pauSadha 42 napusakaveda 46,177 prakRtibaMdha 226 namarAjA 38-47,96 pratikramaNa 179,206 naca 134,174 pratimA -upAsakanI 210-bhikSanI nalakubara 128 naMdanavana 114 pratilekhanA 152 naMdISa papa pratyAkhyAna 180 nAmakarma 187,228 pradezabaMdha 226 nidAna 178 pramANa 174 nimittazAstra 116 pramAda 17,225 "niyANuM 69 pravacanamAtA 139 40, 179 nirjarA 163 prANu -daza 209 nizcayanaya 134 prANa - varga 210-14 varga 21 nIlaparvata pa7 prAyazcitta -daza 203;201 211 Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 286 sUci balabhadra 101 mahApadma 96,99 alazrI kumAra 101 mahAbala 96,99 baha95. 212 mahApAlI" 95 brahmacarya 87-9,210,211; ane mahAprANa vimAna 95 AhAra 219 maMgaLakama 124 brahmadatta 69 I0 maMDikukSi caitya 111 brahmaleka 95 maMtravidyA 86 brAhmaNuM 146 maMdaragiri 57 bhakta pratyAkhyAna 25,185 mAraNAMtika saMlekhanA 154 bhadrA 63 mithilA 38 bhayasthAna, sAta 210 mithyAtva 17,50,225 bharata 96,99 mithyAdarzana 178 bhavanavAsI, daza 26 mUla -guNa 151; -vidyA 86 bhavasthiti 49,263 mRgA 1014 -putra 100 I bhAraMDa pakSI 20 mAkSa 163 bhAvanA 47,212,257 meha -nAM rathAna 213; -bhAvanA bhikSA 7,84,154; -nA niyama 258 210; -nAM kAraNe 210 mehanIyakarma 38,46,19,228 bhAgarAja 128 zleccha pa0 bhegalake 86 cajJa 66,144 bhaumavidyA 85 cAkhyAta cAritra 168,189 magadha 110 coga 17,66,216,225-6 maghavana 96,99 ranemi 122 00 maDaMba 206 rAma 122 mati jJAna 168 rUpiNI 119 mada, ATha 210 raivataka 125 mana:paryAya jJAna 168 rahiNI 122 manuSyaloka 58,261 rahita 81 maraNuM -sakAma ane akAma 22-5; raudradhyAna 194,224,236 -bAla 258 lakSaNa -vidyA 85; -zAstra 36 Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lavaNa samudra 58,261 lezyA 67,233-43 vajatra4SabhanArA saMhanana 129 vajavAlukA 109 vardhamAna 132; -gRha 41 vasudeva 122 vastracchedavidhA 85 vAyu 259 vArANasI 61,144 vAsaSTha 79 vAsudeva 56,97 vAstuvidyA 86 vikathA, cAra 209 vijaya 86, 99; -ghoSa 145 videha 44-596 vinaya 3; -vAda 94,97 vinIta 53 vRSNi 125 veda 5,145; --vita 83 vedanIya 228 vaitaraNuM 109,114 vaidyavidyA 86 vaimAnika deva 262 vaizramanuM 128 vyavadAna 183 vyavahAranaya 134,212 vyaMtara deva 261 vrata pAMca 209 * zabda 171 zarIra, pAMca 193 zalAkApuruSa 97 zalya, traNa 107,177,208 zAlmalI vRkSa 109,114 zAzvatavAdI 20 zAstrajJa, sAcA 53-8 zAMtinAtha 96,99 zikSAvrata 24 zukaladhyAna 183,186,193,94, 204,236 zikSa 207 zilezI dazA 186,192 zauryapura 122 zrAvastI 132 zrutajJAna 131,168 zreNika 110 zreNI ta5 199,205 SaSThIhAyana 56 . sagara 96,99 sanakumAra 69,96,99 samacaturastra saMsthAna 130 samAraMbha 143 samiti 36,46,139 40 samudra pAla 118; -vijaya 122 samyakatva 79,164,175-6 samyagadarzana 79 sarvArthasiddha 251 saMkhyaya" varSa 49,para saMjJA,cAra 209 saMbhUta 68 60 saMmUchita chava 249 Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 29 saMcaya 92 saMraMbha 143 saMle khanA 256 saMvara 46,66,163 sAmAjike 57 sAmAcika 24,167,179 sAmudrikazAstra 115 sAMparAyika karma 195 siddha 250-2; -nA guNa 185 sItAnadI pa7 sugrIva 101 sudarzana 57 sUtrakRtAMga 211-2 sUci stutimaMgala 1papa strI 12,35,220; veda 46,17, sauthI 2 96 sthavira 158 sthitibaMdha 226 svapna -vidyA 85 115 -zAstra 36 svayaMbhUrama 58 svaravidyA 85-6 svAdhyAya, pAMca 151,181 harikeza bala 59 hariNuM 96.99 hastinApura 69,73 Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________