Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI 'ayam appayadIkSitaviracitaH kuvalayAnaMdaH vaidyanAthakRtacaMdrikAvyAkhyAsametaH / khAMDekaropAbhidhavAsudevAtmajena kAzInAthena muMbayyAM nagadIzvarAkhyamudraNAlaye mudraapitH| zakAbdAH 1807 saMvat 1941
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ athaalNkaaraannaamnukrmH| kiH . . . . . . . . : . : . .... 116 ....119 ....120 ....121 ....121 ....122 .... 123 (tatrAdauzatamalaMkArAH') pRSThAMkaH | kramAMkaH upamA.... 3. 32 AkSepaH ananvayaH .... 10 33 virodhAbhAsaH . upameyopamA .... 11 34 vibhAvanA / pratIpaM.... 12 35 vizaSoktiH , rUpakaM.... 36 asaMbhavaH pariNAmaH 21 37 asaMgatiH / ullekhaH 23 38 viSamaM... ' smRtiH .... 25 39 samaM.... . bhrAMtiH .... 40 vicitraM. / saMdehaH .... 41 adhikaM.... : apanhutiH | 42 alpaM.... / utprekSA 33 | 43 anyonyaM . atizayoktiH | 44 vizeSaH. / tulyayogitA 45 vyAghAtaH / dIpakaM.... 46 kAraNamAlA hai AvRttidIpakaM 47 ekAvalI , prativastUpamA 48 mAlAdIpakaM : dRSTAMtaH.... 49 sAraH.... , nidarzanA 10 yathAsaMkhya * vyatirekaH 51 paryAyaH 1 sahoktiH 52 pAravRttiH 2 vinoktiH 53 parisaMkhyA 3 samAsoktiH 54 vikalpaH 4. parikaraH 55 samuccayaH 5 parikarAMkuraH 56 kArakadIpakaM 6 zleSaH 67 samAdhiH 7 aprastutaprazaMsA 58 pratyanIkaM 8 prastutAMkuraH 89 59 kAvyApattiH 9 paryAyoktaM .... 93 60 kAvyaliMgaM * vyAjastutiH - .... .... 9761 arthAMtaranyAsaH .... 1 vyAjaniMdA ....... .....100 62 vikasvaraH s . . . . . . . . ....131 .... 132 ....133 .... 134 ....138 ....141 .
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ pRSThAMkaH kramAMkaH . , . 63 prauDhoktiH 64 saMbhAvanA 65 mithyAdhyavasitiH 66 lalitaM.... 67 praharSaNaM.... 68 viSAdana 69 ullAsaH 70 avajJA.... 71 anujJA.... 72 lezaH.... 73 mudrA .... 74 ratnAvalI 75 tadguNaH... 76 pUrvarUpaM.... 77 atadguNaH 78 anuguNaH 79 mIlitaM... 80 sAmAnya 81 unmIlitaM 82 vizeSaH.... 83 uttaraM .... 84 sUkSmaM.... 85 pihitaM.... 16 vyAjoktiH 87 gUDhoktiH 88 vivRtoktiH 89 yuktiH .... 90 lokoktiH 91 chekoktiH 92 vakroktiH - alaMkArANAmanukramaH . | kramAMkaH 93 svabhAvoktiH 94 bhAvikaM .... 95 udAttaM .... ....144 96 atyuktiH 97 niruktiH 98 pratiSedhaH 99 vidhiH 1 100 hetuH .... atha paMcadazAlaMkArAH 1 rasavAn .... 2 preyaH .... ....155 3 Urjasvit 4 samAhitaM .... .... 5 bhAvodayaH ....158 6 bhAvasaMdhiH 59 7 bhAvazabalatA ....160 8 pratyakSa | 9 anumAnaM ....161/ 10 upamAnaM .... | 11 zabdaH .... | 12 arthApattiH ....164 | 13 anupalabdhiH | 14 saMbhavaH .... | 15 aiticaM athAnye paMca saMkarAH 1 saMkarAlaMkAreSu saMsRSTayalaMkAraH 2 aMgAMgibhAvasaMkaraH .... 3 samaprAdhAnyasaMkaraH .... 4 saMdehasaMkaraH .... 171 / 5 ekavAcakAnupravezasaMkaraH www.MMMMMMMomwww 0000000 rrrrrrrr No Voor wwwwwwwwwwwwwwww Murarur kr sr arrer Aur Aur ar aur 992 rror or oranwww MMorror or momorror Morrow own on 0 0 006Rococcmmo
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ // shriiH|| shriiprmeshvrojyti| amarIkabarIbhArabhramarImukharIkatam ||duu rIkarotuduritaMgaurIcaraNapaMkajam // 1 // shriignneshaaynmH| anuciNsmhaalkssmiihrilocncNdrikaaN| kurvekuvalayAnaMdasadalaM kaarcNdrikaaN||1|| cikIrSitAvighnasiddhayaiSTadevatAMstauti / amriiti|atrcrnnmevpNk jmitimyuurvyNskaadismaasaashrynnaatprinnaamaalNkaarH| caraNeAropyamANasyapaMka jasyAropaviSayacaraNAtmatApariNativinAduritadUrIkaraNakriyArthatvAsaMbhavAt pariNA mAkriyArthazcedviSayI viSayAtmaneti'tallakSaNAtAnacapaMkajamivacaraNamitipUrvapadArthapradhA naupamitasamAsaevAstitizaMkyaM / amarINAMkabarIbhArasyakezapAzasyasaMbaMdhinIsaugaM dhyalobhAttasaMsraSTAyAbhramarItayAmukharIkRtamitivizeSaNasyAnuguNyAbhAvAttasyapaMkajaga tatvenaivaprasiddheriti / etadvizeSaNAvagatenacapAdapatanenAbhivyajyamAnAgarAi viSayAmu rAMganAgatAratiHkavigatAMtAMpuSNAtItimeyolaMkAropiyodhyaH // 1 // parasparatapaHsaMpatphalAyitaparasparau // prapaM cmaataapitraupraanycaujaayaaptiistumH|| 2 // prspreti| pAMcau puraatnaujaayaaptiiarthaadumaamheshvraustumH| kiMbhUtau prapaMcasyajI vargasyamAtApitarUpaunirupAdhikRpAzrayatvAddhitopadeSTutvAcca / tArasparasaMbaMdhinyA stapaHsaMpatteH phlvdaacritNprsprsvruupNyyostau| atraparazabdasyakriyAvinimayaviva kSAyAMkarmavyatihAresarvanAmnodvevAcyeitivArtikenavirbhAveasamAsavadbhAvepUrvapadasthasya mupaHsurvaktavyaisanenasupaHsvAdezecaparasparazabdavyutpatteHpArvatItapaHsamRddhiphalAyitaH paramezvara prmeshvrtpHsNptphlaayitaacpaarvtiisrtholbhyte| tapaHsaMpattezcaphalaMniratiza yAnaMdaiti tadupamayAparasparaMparamapremAspadakhalakSaNaH zRMgArovyajyamAnaHsaubhAgyAtiza yavyaMjanamukhenazivayorbhAvaprakarSeparyavasyatItisahRdayairAkalanIyaM / mAtApitarAvitirU pakAbhyAmuktopamayo sNsRssttiH| parasparaMcopamayo phalAyitesekavAcakAnupravezalakSaNaH / saMkaraitidik // 2 //
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ kuvalayAnaMdaH udghATyayogakalayAhRdayAjakozaMdhanyaizcirAdapi yathArucigRhyamANaH // yaHprasphuratyavirataMparipU rNarUpaHzreyaHsamedizatuzAzvatikamukuMdaH // 3 // saMpratipratipipAdayipitAnAmalaMkArANAMvyutpatteHkhato'puruSArthatayAphalatvAyogA ttasyArasAsvAdaupayikatvenaphalatvaMprekSAvatAMprakRtagraMthapravRttayesUcayituMzRMgArarasAdhidaiva tNshriikRssnnprtirsaasvaadaanNdNpraarthyte| udghaattyeti|smukNdomemaaNshshvdbhvNshaavtikNbh nAvaraNatayAsadAprakAzamAnaMzreyovigalitavedyAMtaramAnaMdaM rasauvaisaitizruteH'rasapadAbhi dheyNdishtuddaatviyrthH|ythaashrutemuktimaarthnaayaa prakRte'saMgasApatteH sakAyodhanyairmahA mahimapuNyazAlibhirnAradAdimunibhiryogakalayAyogakauzalenahRdayAbjasyaurasomadhya vartinohRdayapuMDarIkasyakozaMmukulaMadhomukhatayAvidyamAnaM udghATyarecakamANAyAmeno yamukhaMkRtvAcirAdahukAlaM yathAruciyathecchaMgRhyamANopirAmakRSNAdyabhimatamUrtidhyAna gocarIkriyamANopiparitaH pUrNarUpamasyatathAbhUto'paricchinnabrahmarUpo'virataMniraMta rNmuktidshaayaaNprsphurtiprkaashtitivirodhaalNkaarH| aupAsanikarUpasyakalpitatvena cttprihaarH| athavAyogibhirapyaciyasvarUpaitimAhAtmyAtizayavarNanaM / atrayogi gatabhagavadviSayakaratibhAvasyakavigataMtaMprasaMgatayAtreyolaMkAraH // 3 // alaMkAreSubAlAnAmavagAhanasiddhaye // lali taHkriyateteSAMlakSyalakSaNasaMgrahaH // 4 // cikIrSitasyagraMthasyaprayojanAbhidheyepradarzayati / alaMkAreSviti / etaccobhaya nvayi / alaMkAreSuarthAlaMkArapUpamAdiSuviSayebAlAnAmavyutpannAnAMteSvavagAhanasya vyutpatteHsiddhayaityarthaH / tessaaNyelkssylkssnnetyoHsNgrhitiniysaapeksskhaatsmaasH| la kSyaMudAharaNam / alaMkArakhaMca rasAdibhinnavyaMgyabhinnatvesatizabdArthAnyataraniSThAyA viSayitAsaMbaMdhAvacchinnAcamatkRtijanakatAvacchedakatAtadavacchedakavaM / anuprAsAdi * viziSTazabdajJAnAdupamAdiviziSTArthajJAnAcca camatkArodayAtteSulakSaNasamanvayaH / za bdArthayorjJAnaniSThacamatkRtijanakatAyAMviSayitayAvacchedakatvenatadvizeSaNIbhUtAnumA sopamAdestaniSThAvacchedatAvacchedakatvAt / rasavaMdAdyalaMkArasaMgrahAyavyaMgyopamAdivA raNAyacabhedadvayagarbhasaraMtopAdAnam // 4 // yeSAMcaMdrAlokedRzyaMtelakSyalakSaNazlokAH // prA ystevtessaamitressaaNtvbhinvaavircyte||5|| parakIyagraMthApahArazaMkAnirAsAyAha yeSAmiti |yessaamlNkaaraannaaNcNdraalokecNdraalo
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ caMdrikAsametaH kAkhyagraMthe taevesanaMtaraMlikhyaMtaitizeSaH / tatrasthitAnAmapikeSAMcidalekhanAtmAyai tyuktaM / yathA'naMtara zlokasyottarArdhaM / tatraivaMdRzyate 'hRdayekhelatoruccaistanvaMgIstanayorive ti' svayaMkhanyadevaviracitamiti / evaMcatadIyakhenakathanAdAzaMkAnirAsaH // 5 // upamAyatrasAdRzyalakSmIrullasatidvayoH // haM sIvaruSNatekIrtiHsvargagAmavagAhate // 6 // yatropamAnopameyayoH sahRdayahRdayAlhAdakatvenacArusAdRzya mudbhUtatayollasativyaMgyamaryAdAMvinAspaSTaMprakAzatetatropamAlaM kaarH| haMsIvetyudAharaNam / iyaMcapUrNopametyucyate / haMsIkI rtiH svargagAvagAhanamivazabdazcetyeteSAmupamAnopameyasAdhAraNa dharmopamAvAcakAnAMcaturNAmapyupAdAnAt / ythaavaa|"gunndossau budhogRhnnnniNduveddaaviveshvrH| zirasAzlAghatepUrvaparaMkaMTheniyaccha ti||" atrayadyapyupamAnopameyayo ka saadhaarnnodhrmH| upamA neIzvarecaMdragaralayohaNamupAdAnaMtayormadhye pUrvasyacaMdrasyazisA zlAghanaMvahanaMuttarasyagaralasyakaMTeniyamanaMsaMsthApanaMupameyevudhe guNadoSayograhaNaMjJAnaMtayormadhyepUrvasyaguNasyazirasAzlAghanaMzi ra kaMpenAbhinaMdanaM uttarasyadoSasyakaMTheniyamanaMkaMThAduparivAcA 'nudghATanamitibhedAt / tathApicaMdragaralayorguNadoSayoMzcabiM bapratibiMbabhAvenAbhedAdupAdAnajJAnAdInAMgRhNannityekazabdopA dAnenAbhedAdhyavasAyAcasAdhAraNadharmatetipUrvasmAvizeSaH / va stutobhinnayorapyupamAnopameyadharmayoHparasparasAdRzyAdabhinna yoHpttthugupaadaanbiNbprtibiNbbhaavityaalNkaariksmyH|| 6 // saMprasarthAlaMkAreSu nirUpaNIyeSubahalAlaMkAraghaTakatayAsuprasiddhatayAcaprathamamupamAlaM kAraMlakSayati upameti / ayNclkssynirdeshH| zeSalakSaNaM / sAdRzyalakSmIzcamatkRtija nakatAtadviziSTasAdRzyamitiyAvat / dharmadharmiNorabhedopacArAllakSaNavyAcaSTe yatreti / ytrkaavyettitvNsptmyrthH| tccshktilkssnnaanytrshkaarennbodhkkhsNbNdhen| upmaa| nmdhikgunnNcNdraadi| upmeyNvrnnymaanNkaaminiivdnaadi| sahRdayAkAvyabhAvanAparipaka bddhiH| vyNgysymryaadaaprtiitiniymruupaayyaasaavyNjnesrthH| atracopamAnopameyayo
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ kuvalayAnaMdaH ritisvarUpakathanaMnatulakSaNAMtargataMvyAvartanIyAbhAvAdAtmAzrayApAdakatvAcca / upamAna bopameyakhayorupamAghaTitakhAt / etaccAgrevyaktIbhaviSyati / itthaMcAlaMkArakhesatisAha shymupmaalNkaarlkssnnNbodhym| evamagrepyadhikAraprAptamalaMkArakhavizeSaNaMbodhyaM / haMsI saadi|atrtaavdivaarthesaadRshyniruupitkhsNsrgennhNsyaadernvyH|saadRshysypryojkl saMsargeNasvargagAvagAhanAzrayatvarUpesAdhAraNadharmatasyacasvarUpasaMbaMdhenakIausAdRzyasya nipaataarthtyaanaamaarthprtisaakssaatsNbNdhenvishessytvevishessnntvecbaadhkaabhaavaat| tathA cahaMsInirUpitasAdRzyaprayojakasvagaMgAkarmakAvagAhanAzrayatvaSatIkIrtiritibodhaH / nacaivasvagaMgAvagAhanamivazabdazcesAdyagrimagraMthedhAtvarthasyasamAnadharmatvoktiviruddhetivA ghyaM tdaashrytvsysmaandhrmtvetsytthaatvsyaucisaayaattvenvirodhaabhaavaat| tathAsa titatraivakutonasAdRzyAnvayaiticenna / dhAtvarthaniSThavizeSyatAnirUpitamakAratAsaMsarge NazAbdabodhevizeSyatayAvibhaktyarthopasthitehetutvAt / nacanipAtArthabhinnattitvenA kAratAvizeSaNIyetivAcyaM / ghaTonapazyatIsAdaughaTAdyanvitAbhAvasyakarmatAsaMsargeNada rzane'nvayApatteH |yditudhaatvrthepitaatpryvshaatsaadRshaanvyonubhvsiddhstdaadhaatvrthni ThavizeSyatAnirUpitaprakAratAsaMbaMdhenanAnvayabuddhipratinajanyopasthite pratibaMdhakatva maatrNpriklpyghttonpshytiisaadaupuurvoktaanvybodhoniraakrnniiyitidik| evamaraviM damivasuMdaraMvadanamisAdAvaraviMdAdinirUpitasAdRzyasprayojakatAsaMsargeNasuMdarapadAoM kadezepisuMdaratve'nubhavavalAdanvayastadviziSTasyacAbhedenamukhAdau / itthaMcAraviMdanirUpi tasAdRzyaprayojakasauMdaryavadabhinnavadanamisanvayabodhaH / araviMdasuMdaramitisamAsetvara viNdpdenaarviNdniruupitsaadRshypryojklkssyte|tccaabhedenpdaarthaikdeshesauNdrye'nveti| evNcaarviNdniruupitsaadRshypryojkaabhinnsauNdryvdbhinnvdnmiynvyvodhH| ekade zAnvayAyogAdaraviMdapadamevalakSaNayAsarvArthabodhakaM suNdrpdNtutaatprygraahkmiske|ar viMdamivavadanamityatrAraviMdanirUpitasAdRzyavadvadanamitibodhaH / sAdRzyasyanipAtArthata yAbhedenanAmArthAnvayebAdhakAbhAvAt / araviMdamivabhAtIsatrabhAterjJAnArthakatve'raviMda pdsyaarviNdniruupitsaadRshyprkaarkjnyaanvissyelkssnnaatsycaabhedenmukhaadaavnvyH| zeSatAtparyagrAhakaM / puurvoktdishaavaasaadRshysyaivprkaaritaasNsrgenndhaatvrthe'nvyH| atraiva sauMdaryeNetidharmopAdAnetRtIyArthasyaprayojyatvasyasAdRzyenvayAtsauMdaryaprayojyAraviMdani ruupitsaadRshyprkaarkjnyaanvissyitibodhH| AdyakalpetvaraviMdapada mevasarvArthabodhakami taratAtparyagrAhakamitidhyeyaM / iyaMcasAdRzyasyapadArthAMtaratvamatezAbdabodharItirupadArtha tA / tsysmaandhrmruuptvetucNdrivmukhmiyaadaucNdrvRttidhrmvnmukhmitibodhH| atraivA lhAdakamitisamAnadharmopAdAneivArthasyadharmasyAlhAdakatvepadArthaikadeze'nvayaH / tadasa
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ ... caMdrikAsametaH . hiSNutAyAMtucaMdraniSThAlhAdakatvavatiAlhAdakapadasyalakSaNA / caMdrAdipadaMtAtparyagrA hakaM / caMdrasadRzamisatrApyekadezesAdRzyecaMdrAnvayaH sasaMbaMdhikatvAt / sadRzapadaMvAcaM drasAdRzyaviziSTelAkSaNikaM / atraivAlhAdakatvenetyuktAvabhedastRtIyArthastasyacasadRza pdaarthkdeshedhrme'nvyH| tthaacaalhaadktvaabhinncNdrdRttidhrmvdbhinmukhmitibodhH| sadRzapadamevavAsarvArthabodhakamitaratAtparyagrAhakamisevaMvidhAnvayasaraNizreNayastatratatra zabdavyutpattinipuNairanusaMdheyA / isalaMprasaktAnuprasaktapariciMtanena / pUrNopamevIsa naMtaramAlaMkArikairitipUraNIyaM / tatvaMca vizeSataupAttazabdazaktipratipAditopamA nopameyakalesativizeSataHzabdopAttasamAnadharmakatvecasativizeSataHsvanirUDhazabdaga myatvam / svapadamupamAparam / upamAnaluptAyAmapilakSaNayopamAnapratipattestadvAraNA yazaktIti / upameyaluptAyAMsmaravadhUyaMtIsAdAvAtmanaupameyasyAdhyAhRtenAtmAna mitizabdenabodhanAdupAttetizabdavizeSaNam / evamapitanvIsanenAtropameyasyakA vyasyasadRzaMnadRzyataisevaMvidhAyAMluptopamAnAyAmupamAnasyacasadRzapadopAttatvAdvizeSataitiupameyopamAnatAvacchedakarUpeNeyarthaH / dharmaluptAyAmapyupamAvAcakenasAmA nyatodharmasyopAttatvAdvizeSataitiupamAprayojakatAvacchedakarUpeNeyarthaH / vAcaka luptAyAmapilakSaNayopamAnAdipadenopamAvagamAttadvAraNAyavizeSataHsvanirUDhetiupamA yAMcanirUDhAivavadvAyathAzabdAisAdyabhiyuktoktisaMgRhItAivAdayaH / atranipAta rUpasthevAderupasargavahayotakatvameva / kathamanyathA 'zarairunarivodIcyAnuddhariSyanasA nive'sAdAvusrAdipadottaratRtIyAdisaMgatiH / usrAderuddharaNakriyAMprayakaraNakhAtivA thasAdRzyAnvayinakaraNIbhUtazaravizeSaNatvAbhAvAccadyotakatvetUsrAdipadasyosrasadRza paratayosrasadRzaiHzarairitizaravizeSaNatvenatRtIyAdisaMgatiritivaiyAkaraNamataMtunAdara NIyam / upAsyategururisAdaudhAvasanakriyAyAakarmakatayAkarmalakArAnupapatti rUpabAdhakasyopasargavAcakatAyAmivevAdivAcakatAyAmabhAvenadRSTAMtavaiSamyasyasphuTatvA t / vizeSaNavizeSyayoHsamAnavibhaktikatAyAM 'vizeSyeNasahaikArthabhavedyatravizeSa Nam / tatraliMgAdayaHmAyovizeSyasthAvizeSaNe' isanuzAsanasyevopamAnopameyayorapi tasyAMliMgasaMkhyAvibhedepyupamAnopameyatA / 'vibhaktiHpunarekaivaupamAnopameya yoH| isnushaasnsystvenopmaanpdottrtRtiiyaadeHsaadhukhaarthtyopptteshc| tasmAdvAca katvamevevAdInAM / yuktaMcatat / anyathAsakalAlaMkArikasaMmatasyevazabdaprayogezrI tiitvsydttjlaaNjlikhaaptteH| rUDhiprayojanayoranyatarasyAbhAvenacaMdrAdipadenacaMdrasadR zalakSaNAyAMniSiddhalAkSaNikavarUpaneyArthakhadoSApattezca / api caivAdeotakala nayecaMdrAderupamAnasyapadArthaMkadezatayAtatrasAdhAraNadharmAnvayAnupapattiritidika / u
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ kuvalayAnaMdaH pamonatyAdi / upamAnatvaMco pamAnirUpakatve navivakSitatvam / tadAzrayatvena vivakSi tatvaMcopameyatvam / sAdhAraNatvaM ca dharmasvArasikamaupacArikaMbiMbama tirvibabhAvakRtaMzle SakRtaM vastuprativastubhAvena samAsabhedAzrayaNeneyanekadhA citramImAMsAyAM paMcitam / ta trasvargagAvagAhanasyatathAtvamaupacArikaMkI tau tasya svArasikatvAbhAvAt / upAdAnAdi tivAcakasyopAdAnanirdezaH / itareSAMtuzabdenapratipAdanaMtaditircitanIyam / sA dhAraNyaprakAravizeSopadarzanAyodAharaNAMtaramAha yathAveti / guNadoSAviti / guNado pAvarthAtparasya gRNhanjAnan budhaHpaMDitaH pUrvapUrvanirdiSTaMguNaM zirasA zlAghate AMdolite nazirasA abhinaMdayati paraMparatonirdiSTaMdo SaMkaMThe niyacchatiniruNaddhi vAcAkaMThAdva hirnodghATayatItyarthaH kaiva iMdukSveDaucaMdragarale gRhannupAdadAnaIzvaroharaiva / sopihipUrva caMdrazirasA zlAghate tatpUrvakaMdhArayati / paraMcamaralaMkaMThe niyacchatisthApayatIti 'kSveDastu garalaMviSamityamaraH' |shNkte atrayadyapIti sAdhAraNa statvenAbhimatodharmaH gRNhana zirasA zlAghate pUrvamisAdinoktoyadyapinaikonasAdhAraNaitiyojanA | gRhannityAdinoktaeko pidharmaH sAdhAraNonetivA / yathAzrutesAdhAraNasyasAdhAraNatvAbhAvokterasaMgatatvApatteH / sAdhAraNyAbhAve heturupamAnaityArabhyaitibhedAdiyaM tenoktaH / samAdhattetathApIti / vastu gayAsAdhAraNyAbhAvepItyarthaH / caMdragaralayo riyAdiyathAkramaM caMdraguNayorgara ladoSayoce sarthaH / biMbapratibiMbabhAvenapratIyamAnasAdRzyayorupamAnopameyadharmayorbhinnazabdopAtta tvarUpeNa abhedAdabhedAdhyavasAyAt / etaccasAdhAraNadharmateyagretanenAnvitaM / jJAnAdI tyAdinAzirasAvahanAbhinaMdanayoH kaMThasthApanataddha hiranudghATanayozca saMgrahaH / gRNhaniyA dItyAdinAca zirasA zlAghate kaMThe niyacchatIsa nayoH saMgrahaH / abhedAdhyavasAyAditi a medsyaadhyvsaayaadaahaarynishcyaadityrthH| sAdhAraNadharmate tI ti / sAdhAraNadharmatvAbhimAna viSayatetItyarthaH / pUrvasmAtpUrvodAharaNAditivizeSaiyanvayaH / nacaivaM sAdharmyapratItyupa pATanepivastRtastadabhAvAtkathamapamAlakSaNasamanvayaitivAcyaM / camatkAra vizeSaprayojaka sAdhAraNatvAdhyavasAyaviSayadharmatvasyaivopamAlakSaNatvamityabhiprAyAditi / loke biMbapra tibiMbabhAvavyapadezasya gaganajalAzayAdigatacaMdrAdiviSayatayAmasiddheH kathaMprakRte tadvyapa dezaisAzaMkAyAmAha vastutaityAdi / abhinnayostathAdhyavasitayoH pRthagitibhinnazabde netyarthaH / biMbapratibiMba bhAvaiti / biMbapratibiMbabhAvapadavAcyamityarthaH / samayaiti saMke taityarthaH // 6 // vayapamAnadharmANAmupamAvAcakasyaca // ekadvitryanu pAdAnairbhinnA luptopamASTadhA // 7 // taDidgaurIMdutu
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ .. caMdrikAsamataH lyAsyAkarpUraMtIdRzormama // kAtyAsmaravadhUyaMtIdRSTA tnviirhomyaa||8|| yattayAmelanaMtatralAbhomeyazrata drateH // tadetatkAkatAlIyamavitarkitasaMbhavaM // 9 // upameyAdInAMcaturNAmadhyeekasyadvayostrayANAMvApratipAdakaza bdAbhAvenaluptopametyucyate / sAcASTadhA / yathA / vAcakalu ptA 1 dharmaluptA 2 dharmavAcakaluptA 3 vAcakopameyalu ptA 4 upamAnaluptA 5 vAcakopamAnaluptA 6 dharmopamA naluptA 7 dharmopamAnavAcakaluptAceti 8 / tatropamAnalopa rahitAzcatvArobhedAstaDidgaurItyAdizlokenapradarzitAH / ta dvtobhedaauttrshlokendrshitaaH| tatrataDigaurItyatravAcakalo pastaDidivagaurItyartheupamAnAnisAmAnyavacanairitisamAsa vidhAyakazAstrakataH / iMdutulyAsyetyatradharmalopaHsatvaicchi konazAstrarUtaH / kAtyAiMdutulyAsyetyapivaktuMzakyatvAt / karpUraMtItyatradharmavAcakalopaH / karpUramivAcaraMtItyarthevihita syakarpUravadAnaMdAtmakAcArArthakasya vipaivazabdenasahalopA t / atradharmalopaaicchikaH / nayanayorAnaMdAtmakatayAkaparaM tItitadupAdAnasyApisaMbhavAditi / kAMtyAsmaravadhUyaMtItya travAcakopameyalopaH / atrakAMtyativizeSaNasAmarthyAtsvA tmAnaMkAmavadhUbhivAcaraMtItyarthasyagamyamAnatayAsvAtmanaupa meyasyasahopamAvAcakenAnupAdAnAtsatvaicchikaH / svAtmA naMsmaravadhUyaMtItyupameyopAdAnasyApisaMbhavAt / kAkatAlI yamityatrakAkatAlazabdovRttiviSayekAkatAlasamavetakriyA vartinau / tenakAkAgamanabhivatAlapatanamivakAkatAlamitI vArthesamAsAcatadviSayAditijJApakAtsamAsaH / ubhayatropa meyaMsvasyakacidgamanaMtatraivarahasitanvyAavasthAnaMca / tenasva sytsyaashcsmaagmHkaaktaalsmaagmsdRshitiphlti|t taHkAkatAlamivakAkatAlIyamitidvitIyasminnivArthesamA
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ kuvalayAnaMdaH sAccatadviSayAditisUtreNaivepratikRtAvityadhikArasthenachapra tyayaH / tathAcapatanadalitaMtAlaphalaMyathA kA kenopabhuktamevaM rahodarzanakSubhitahRdayAtanvIsvenopabhuktetitadarthaH / tatazcAtra kAkAgamanatAlapatanasamAgamarUpasyakA kakRtatAlaphalopabho garUpasyacopamAnasyAnupAdAnAtpratyayArthopamAyAmupamAna lopaH / samasArthopamAyAMvAcakopamAnalopaH / sarvo pyayalopazchapratyayavidhAyakazAstrakRtaH / avitarkitasaMbhava mitisAdhAraNadharmasyAnupAdAne pratyayArthopamAyadharmopamAna lopaH / samAsArthopamAyAdharmopamAnavAcakalopaitisUkSma yAdRSTyAvadhAritavyam / eteSAmudAharaNAMtarANivistara bhayAnna likhyante // 7 // 8 // 9 // pUrNAyAmupamAnAdisamagratAniyamaprasiddhestadviparItAyAM luptopamAyAM sarvalopaniyamA zaMkAnirAsAyalakSaNapUrvakaMtAMvibhajate varNyasAdinA / cakArovA zabdArthe / tadanaMtaraMca. lopeityadhyAhAryaM / evaMcetaretarayogA vivakSayAvayasyopamAnasyadharmasyopamAvAcakasyavA lopeanyatamAnupAdAne luptopamA / sAcaeka dvitryanupAdAnairaSTadhAbhinniti pUrvAparAbhyAmu ktaMbhavati / taDidikhAdyudAharaNAni / arthatovyAcaSTe / upameyAdInAmiti / va stutolAghavAtpUrNAbhinnatvaM lakSaNaMbodhyam / lakSaNavAkyagataMtramamupekSyodAharaNakramA nusAreNa vibhAgaM darzayatiyathetyAdi / vAcakalupteti / vAcakacAtrAnupUrvI vizeSavatta yopamAbodha nirUDhatvam / taccazaktacAnirUDhalakSaNayAvA / tatrAdyamivAderdvitIyaMtu suhRtpadAderititadabhAvAttaDidgaurIsAdauvAcakalopaH / samAsAnuzAsanenanirUDha lakSa NAvagamepyAnupUrvIvizeSavattayAzabda vizeSasyatad bodhanAt / zAstrakRtaitizAstraprayu ktaityarthaH / karpUraMtIsatreti / atrasarvaprAtipadikebhyaH kipvA vaktavyaityanena vihitaH kipluptopismaryamANodharmamAtrarUpamAcAraMbodhayati / karpUrapadaMcalakSaNayAkarpUrasAha zyam / tasyacAtiriktatve pUrvavatprayeAjakatAsaMsargeNAcAre'nvayo dharmarUpatvetvabhedena / vastutastu kilo pApratisaMdhAnepitathA bodhAtkarpUrAdizabdAeva karpUrAdisAdRzyaprayoja kAbhinnaMtatsAdRzyAbhinnaMvAcAraMlakSayaMtItiyuktam / nanu vAcakasyevAderanupAdAnAllo poyuktaH / sAdhAraNadharmasyatvAcArarUpasya kiMbupAttatayAkathalopastatrAha / karpUrava dAnaMdAtmakA cArArthasya kkipaitikarpUrasyevetIvArthevatiH / AnaMdAtmakojanakatA saMbaMdhe
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ caMdrikAsametaH na / vstugsaaaanNdvruupoyaacaarstddhodhksyesrthH| nanukiplopAjJAnepyAcAra pratIte krpuuraadipdaanaamevtddhodhkvpkssekthNdhmlopHsNgmniiyiticet| atrmaaNcH| evamapi tadvAcakatayAvihitasyakipolopAttallopavyapadezaH / ataevAtrasamAnArthakaH kyacanopAttastasyAluptavAdisAhuH / navyAstu dharmamAtrarUpasyAcArasyopAdAnepyAnaM dakhAdinAvizeSarUpeNAnupAdAnAddharmalopoyuktaeva / anyathAiMdutulyAsyekhAderdharmalu sodAharaNasyAsaMgatakhApatteH / nacaivaMkyajAdAvapidharmaluptAsyAditivAcyaM / iSTApatteri sAhuH / smaravadhUyaMtIyoti / nanUpamAnAdAcAraitikarmabhUtAdupamAnAdAcArekyacovi dhAnAtsmaravadhUMratimivAcaratasivagamepyAtmAnamanyAMvetikathaMnirNayastatrAha / vizeSa Neti / rasanurUpAcaraNasyakAMtikaraNakalarUpavizeSaNasAmarthyAdisarthaH / kAMte sara sataHsvIyatvAvagamAditibhAvaH / nacAtmanaupameyasyatanvIpadenopAdAnAtkathaMlopaiti vAcyam / tasyAdvitIyAMtatayAkarmabhUtopameyAsamarpakavAdAtmAnamisadhyAhRtenaivatarodhA t / atracasmaravadhUpadenasmaravadhUsAdRzyalakSyate / tasyacaprayojakatvasaMsargeNAbhedenavA'' cAre'nvayaH / tathAcasmaravadhUsAdRzyAbhinnaAtmakarmakoyaAcArastadAzrayastanvIti bodhH| kAkatAlIyeti / vRttiviSayesamAsaviSaye / jJApakAditi / ivArthesamA sAbhAvetadviSayAdikhanenevArthaviSayasamAsAnuvAdo'nupapanastajjJApakaiyarthaH / ubhayatra kAkAgamanatAlapatanayo / umameyamiyanaMtaraMkrameNetizeSaH / teneti / kAkatAlasama ghetakriyAparayo kAkatAlapadayorivArthesamAsenesarthaH / kAkatAlasamAgameti / ayaM bhAvaH / kAkAgamanatAlapatanayorupamAnakhetadupameyayoHsvIyagamanatanvyavasthAnayoH thaganupAttakhenopameyatayAnvayAyogAtkAkatAlasamAgamaevopamAnam / itthaMcakAkatA lsmaagmsdRshNkaaktaalpdaarthstsycaabhedensviiytnviismaagmruupupmeye'nvyiti| tataiti / tAdRzasamAsottaramiyarthaH / ititadarthaiti / kAkatAlapadalakSitasyakAkaka ttaalphlopbhogsdRshsyaabhedentnviirtilaabhruupennopmeyenaanvyaaditibhaavH| atrapa tndlitmitirhodrshnkssubhithRdyeticbiNbprtibiNbbhaavaapnndhrmsvruupkthnNnkhe| vamanvayAkAraitibodhyaM / nacasakRduccAritAbhyAMkAkatAlapadAbhyAMkathamupamAnadvayAvaga maitivAcyaM / anubhvaanusaarynushaasnenvyutpttivaicitrysysphuttNprtipttriti| evaMda ruuhkhaatpvyaakhyaayttropmaanluptaadiiNshcturopibhedaanprdrshyitumaah|ttshceti| kAkA gamanesAdi / kaakaagmntaalptnruupoyHsmaagmstdruupsyetyrthH| idaMcakAkAgamanami vtaalptnmivetimhaabhaassygtvigrhvaakyvirodhshNkaaprihaaraayoktN| samAgamasyatA dRzakriyAdvayAbhibhavenoktayuttayAtasyoktArthaevaparyavasAnAt / viziSTopamAyAMvizeSa NopamAvagativatsamAgamopamAyAmapitadavayavakriyayoryathAyogaMgamyamAnAmupamAmabhire
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ kuvalayAnaMdaH tymhaabhaassykRtaaNtaadRshvigrhvaakyprnnynmityaashyH| dharmasyAnupAdAnaiti / tatsthAne 'abhavatkabravIbhite' itipAThaitibhAvaH ||7|| 8 || 9 || iti zrImattatsadupAkhyarAmabhava sUrivarAtmajavaidyanAthaviracitAyAmalaMkAra caMdrikA khyAyAM kuvalayAnaMdaTIkAyAmupamApra karaNaM saMpUrNam // 11 11 11 // . 10 dh 11 11 // upamAnopameyatvaMyadekasyaivavastunaH // iMduriM duriva zrImAnityAdau tadananvayaH // 10 // ekasyaivavastuna upamAnopameyatvavarNanamananvayaH / varNyamA namapisvasyasvenasAdharmya nAnvetItivyutpatteH / ananvayino pyarthasyAbhidhAnaMsadRzAMtaravyavacchedenAnupamatvadyotanAyeMduriM duriva zrImAnityukte zrImattvena caMdrasyanAnyaH sadRzostItisaha zAMtaravyavacchedo lakSyate / tatazvasvenApisAdRzyAsaMbhavA danupameyatveparyavasAnaM / yathAvA // gaganaMgaganAkAraMsA garaH sAgaropamaH // rAmarAvaNayoryuddhaMrAmarAvaNayoriva // pUrvodAharaNe zrImattvasya dharmasyopAdAnamasti / ihatugaganA diSuvaipulyAderdharmasyatannAstItizeSaH // 10 // // yadyapyupamAnanirUpaNAnaMtaraMtanmUlAlaMkAreSusaMbhavatsAdRzyA upameyopamaivaprathamaM nirU payitumucitA natvAropitasAdRzyanibaMdhanonanvayastathApitaM dvitIyasadRzavyavacchedapha lakatayA tRtIyasadRzavyavaccheda phalikAmupameyopamAgapekSyazIghropasthitikamabhipresapratha maMnirUpayati / upamAnopameyatvamiti / upamAnakhemupameyatvaMcetyarthaH / dvaMdvAMte zrUyamANatvAt dinavizeSa! / ervanaikadhAtavastuno granupamAnUna yegalaMcavizvanagara tynvyH|asNbhvshNkaaniraasaay mdhyeudaahrnnoktiH|nnuukt lakSaNasya' bhaNitirivamati rmatirivaceSTe'tyAdirazanopamAyAmativyAptiH / tatramatyAdere kasyaivavastunaupamAnatvasyo pameyatvasyacavarNanAt / athaikasya vastuno yadekanirUpitamupamAnatvamupameyatvaM cetiviva kSitaM ekapadasyAvRttikalpanAt / itthaMca razanopamAyAMmatyAdezcaSTAdi nirUpitamupamA natvaMbhaNityAdinirUpitaMtUpameyatvamityeka nirUpitopamAnopameyatva virahAnnAtivyA tirityucyate / tadA' khamivajalaMjalamivakhaM ' ityupameyopamAyAmativyAptiH / tatraikasyaivava stunogaganasyaikajalanirUpitasyopamAnatvasyopameyatvasyacavarNanAditicenmaivaM / eka syaivetivizeSadyotakaivakArabalenasvAzraya nirUpitayorupamAnopameyatvayolIbhenakApya
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ caMdrikAsamataH tiprasaMgAbhAvAt / astihi iMduriMdurive'tyanandhayeupamAnatvamupameyatvaMcasvAzrayeduni rUpitaM naturazanopamAyAmupameyopamAyAMvetisaMkSepaH / annvypdprvRttinimittmaah| va y'maanmpiiti| nAnvetIti / nsNbdhytityrthH| saadhrmysybhedghttittvaaditibhaavH| nanvevaMsatyasaMbaddhamalApatvApattiriyataAha / ananvayinopIti / bAdhitasyApasi rthaH / arthasyasAdharmyasya abhidhAnamAhAryAroparUpatayApratipAdanaM sahazAMtaravyavacche denasadRzAMtaravyAvRttibodhadvAreNa / etadevavizadayati iMdurityAdinA / itthaMcasadRzAM taravyAttisUcanadvArA'nupamatvadyotanarUpaprayojanavattvAdApAtatorudrarodanArthavAdavat dvaarmaatrtyaasaadRshyprtipaadnepinaasNbddhprlaaptaapttiritibhaavH| udAharaNAMtaramAha yathAveti / gaganAkAraMgaganasadRzaM / ivesataHpAkyuddhamisadhyAhAryam / udAharaNAMta rapradarzanebIjamAha pUrvodAharaNeti / vaipulyAderiyAdipadAdgAMbhIryadAruNatvayoHsaMgrahaH // 10 // ityananvayaprakaraNam // paryAyeNadvayostaccedupameyopamAnatA // dharmoM rthaivapUrNazrIrarthodharmaivatvayi // 11 // dvayoHparyAyeNopamAnopameyatvakalpanaMtRtIyasadRzavyavacchedA rtham / dharmArthayo kasyacitkenacitsAdRzyevarNitetasyApyanye nasAdRzyamarthasiddhamapimukhatovarNyamAnaMtRtIyasadRzabyavacche daMphalati / ythaavaa|| khamivajalaMjalamivarakhaMhaMsaivacaMdrazcaMdraha vhNsH||kumudaakaaraastaaraastaaraakaaraannikumudaani|| pUrvatrapU rnnshriiritidhrmupaattHihnirmltvaadidhrmonopaattitibhedH| udAharaNahayepiprakRtayorevopamAnopameyatvakalpanaM / rAjJidha rmArthasamRddhezaradigaganasalilAdinairmalyasyacavarNanIyatvAtA . prakatApralatayorapyeSAsaMbhavati / yathA // girivagajarAjoyaM gjraajivocckairvibhaatigiriH|| nirjharaivamadadhArAmadhAre vAsyanirjharaHsravati // 11 // athopameyopamAlakSayati / paryAyeNeti / ayogpdyenetyrthH|vaakybhedenetiyaavt| tat upamAnopameyatvaM vivkssytitishessotraapibodhyH| upmeyopmetilkssynirdeshH| upame yenopametivyutpatteH / dharmothaivatyudAharaNaM / arthodhanaM / pUrNazrI pUrNasamRddhiH atraca dharmArthayoyokyibhedenopamAnatvamupameyatvaMcavarNitaM / tatrAdyavAkyerthasyopamAnatvaMdharma
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ kuvalayAnaMdaH 12 syopameyatvaM / dvitIyetu tadviparyAsena dharmasyopamAnatvamarthasyopameyatvamitilakSaNasamanva yaH / upamAnopameyatvamAtroktAvananvaye'tivyApterdvayorityuktam / evamapi 'samatvaMza radiprApura hokumudatArakA' ityubhayavizrAMtasAdRzyAyAmupamAyAmativyAptiH / tatradvayoH kumudatAraMkayoH sAdRzyAzrayatvarUpopameyatvasyevatatpratiyogitvarUpasyopamAnatvasyApya ryataH pratIterataH paryAyeNetyuktam / nanu 'bhaNitirivamatirmatirivaceSTAceSTeva kIrtirativi maleti'razanopamAyAmativyAptiH tatradvayormaticeSTayorvAkyabhedenopamAnopameyatvavarNanA diticenna / dvayorityanenaparasparamupamAnopameyatvasya vivakSitatvAt / anyathA paryAyapa denaivAnanvayavAraNe tadvaiyarthyApatteritisaMkSepaH / nanUpamApratIpobhayarUpAyA upamAdvayarUpA * yAvAupameyopamAyA alaMkArAMta ratve kiMbIja misa taAha dvayoriti / tathAcArthavizeSadyo takatayAcamatkRtivailakSaNyamevatatrabIjamitibhAvaH / kathaMtRtIyasadRzavyavacchedalAbhasta trAha dharmArthayoriti / dharmArthayormadhyaityarthaH / mukhataH zabdena / tathAcaprAptasyapunarvacanaM taditaraparisaMkhyArthamitinyAyA dihA pitRtIyasadRzavyAvRttilAbhaitibhAvaH / khamive ti / zaradvarNanamidam / khamAkAzamivajalaM kAluSyApagamena nirmalatvAtizayAt / ze SaM spaSTaM / nirmalatvAdItyAdipadena zaityA tizayaparigrahaH / giririveti / atragajaHpra kRtaH / ayamitiprakRtaparAmarzi sarvanAmanirdiSTatvAt / ataevopakramAda grepyasyamadadhA retynvy|bodhyH / atrapUrvArdhe uccakairvibhAtI tisamAnadharmaupAttaH / uttarArdhecasravatI tisauktaitidik // 11 // ityupameyopamAprakaraNaM // pratIpamupamAnasyopameyatvaprakalpanam // tva locanasamaMpadmaMtvadvaktrasadRzovidhuH // 12 // prasiddheopamAnopameyabhAvaH prAtilomyAtpratIpam / yathavA // ya tvannetrasamAnakAMtisalilemanaMtadiMdIvaraM meghairaMtaritaH priyetava mukhacchAyAnukArIzazI // yepitvadgamanAnusArigatayasterAja haMsAgatAstvatsAdRzyavinodamAtramapimedaivenanakSamyate // 12 // pratIpamitilakSyanirdezaH / nanUpamAnopameyabhAvasyavaivakSikatayAmukhAderapyupamAnakha saMbhavAccaMdraivamukhamityupamAyAmativyAptiriyata Aha / prasiddheti / prasiddhopamAnasyopame yabhAva upameyatvaMpratI paMpratIpapadavAcyaM / kutaH praatilomyaatmsiddhopmaanprtikuultvaat| upameyabhAvaprAtilomyAdisa visargapAThe' piprasiddhopamAnasya yaupameyabhAvastasyaprAti * lomyAdupamAnapratikUlatvAdupamAnasyopameyatvakalpanaMpratIpamicyucyataiti vyAkhyeyaM /
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ caMdrikAsametaH 13 nanu siddhasyopamAnopameyabhAvasyavaiparItyAdi tiyathAzrutarIkhAevaMvidhamA tilomyasya tRtIyapaMcamapratIpabhedAvyApikhenapratIpapadamavRttinimittatvAyogAditi / evaM coktaprakA reNopamAnaprAtikUlyasyapratapipadapravRttinimittatvakathanenama siddhopamAnapratikUladharmaHma tIpamitipratIpapaMcaka sAdhAraNasAmAnyalakSaNamitisUcitaM / ataevapaMcamapratIpavyA khyaanaavsrevkssyti| upamAnaprAtilomyAditi / pratikUlatvaMcatiraskAraprayojakatvaM / etasyacasakalamatI pabhedasAdhAraNyaMtatratatrasphuTIkariSyate / yathAveti / proSitasya priyAMma tiviyogavedanAnivedanamidaM / ayipriyetvadIyasAdRzyena vinodanaM vinodo virahayApanaM tanmAtramapimamadaivenanakSamyate / etadevadarzayatiyadityAdinA / tvannetrayoH samAnA sAdhAra NIkAMtiHzobhAyasyatathAvidhaMyadiMdIvaraMtatsalilemanaM / varSartunAjalavRddheH / tavamukhasya chAyayAkAMsA anukArIsadRzaH zazI / meghairaMta ritastirohitaH / yepIsapirbhinnakramaH va gamanasadRzagatayoye rAjahaM sAstepigatAiti / atrakAMtItyAdidharmopAdAnAtpUrvodAharaNavai lakSaNyaM bodhyaM / nanUpamA nAdupameyasyAdhikyavarNanArUpAdayatirekAlaMkArAdasyakobhedaH / ucyte| tatravaidharmyaprayuktamupameyasyAdhikyaM vivakSitamihatUpamAnatAmAtraprayuktatvAtsA dharmyaprayuktamiti // 12 // 1 anyopameyalAbhenavarNyasyAnAdarazvatat // a laMgarveNa tevakrAMtyAcaMdrApitAdRzaH // 13 // atyutkRSTaguNatayAvarNyamAnasyAnyatra svasAdRzyamasahamAna syopameyaMkiMcitpradarzyatAvatAtasyatiraskArodvitIyaMpratIpaMpU rvasmAdapivicchittivizeSazAli / yathAvA // garvamasaMvAhyami maMlocana yugalena kiMvaha sibhadre || saMtIdRzAnidizidizisa rassunanunIlanalinAni // 13 // pratIpAMtaramAha / anyopameyeti / anyadavarNyamupamAnaMtadrUpaM yadupameyaMtasya lAbhenava rNanIyasya mukhAderanAda rogarvaparihAropitatpratIpamityarthaH / tasya rgavaprasaktipUrvakatveno pameyatAyAapipUrvamamAjhyA upamAna tiraskRtivizeSaprayojakatvAditibhAvaH / ataeva lAbhenetyuktaM natusatveneti / aprAptamAtelA bhazabdArthatvAt / vicchittivizeSeti / camatkArotkarSaityarthaH / uktarIyopamAnatiraskArAtizayapratIteritibhAvaH / garvami ti| asaMvAhyaMsaMvahanAyogyamaparimitamitiyAvat / bhadrezobhaneitisaMbodhanaM / nanvi tihetvarthe / avyayAnAmanekArthatvAt / pUrvodAharaNekAMtyetisamAnadharmopAdAnami hatunetibhedaH // 13 //
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 kuvalayAnaMdaH vopameyalAbhenatathAnyasyApyanAdaraH / kAko rydrpstemRtyotvttulyaaHsNtihistriyH|| 14 // atyutkRSTaguNatayAkkacidapyupamAnabhAvamasahamAnasyAvarNya syvryupmeyNpriklpytaavtaatsytirskaarH| pUrvapratIpavaipa riityentRtiiyNprtiipm| ythaavaa||ahmevguruHsudaarunnaanaami tihAlahalamAsmatAtadRpyaH // nanusaMtibhavAdRzAnibhUyobhuva nesminvacanAnidurjanAnAm // 14 // varyopameyeti / anyasyAvaya'sya / anAdaropitathApatIpamityarthaH / ahameveti / sudAruNAnAmatitIvrANAm / guruHshresstthH|taatetisaanukNpsNbodhne / mAsmadRpyaitidarpa mAkathAisarthaH // 14 // vayanAnyasyopamAyAaniSpattivacazcatat // mu dhaapvaadomugdhaakssitvnmukhaabhkilaaNbujm||15|| avayevopamityaniSpattivacanaMpUrvebhyautkarSazAlicaturtha pratIpam / udAharaNemudhApavAdatvoktyopamityaniSpattiruddhA TitA / yathAvA // AkarNayasarojAkSivacanIyamidaMbhuvi // zazAMkastavavakreNapAmarairupamIyate // 15 // varyonAnyasyeti / nirUpitatvaMtRtIyArthaH / varNyanirUpitAyA'nyasyAvarNyasyo pamAtasyAityarthaH / aniSpattivacaH / ucyamAnAaniSpattiH 'kRdabhihitaitinyA yAt' tatpatIpam / mudheti / kiletivArtAyAm / vanmukhAbhamaMvujamitivA mudhA niSpayojano'pavAdaH / alIkArthakatvenApavAdasyaniSprayojanatvaM / utkarSeti / u pamAnatiraskArAtizayaprayojakatvarUpetyarthaH / mudhApavAdatvottayeti / uktArthametat / AkarNayeti / vacanIyamalIkatayAniMditam / ataevabhuvItyuktam / lokAMtare khAsannidhAnenavizeSAdarzanAdalIkatvagrahAyogAt / saMnidhAne'pivizeSAgrahaNAtpA marityuktaM / atravacanIyapAmararityetAbhyAmupamiteraniSpattiHprakAzyate // 15 // pratIpamupamAnasyakaimarthyamapimanvate // dRSTaM cedvadanaMtasyAH kiMpadmenakimiMdunA // 16 // upameyasyaivopamAnaprayojanadhUrvahatvenopamAnakaimarthyamupamA
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ caMdrikAsametaH naprAtilomyAtpaMcamaMpratIm / yathAvA // tadojasastadyazasaH sthitAvimauvRticitte kuruteyadAyadA // tanotibhAnoH pari veSakaitavAttadA vidhiH kuMDalanAMvidhorapi // kecidananvayopame yopamApratIpAnAmupamA vizeSatvena tadaMtarbhAvamanyate / anye tupaMcamaMpratIpa prakAramupamAnAkSeparUpatvAdAkSepAlaMkAramAhuH 16 pratIpamiti / ka arthaH prayojanaMyasyatattathA / anarthakamitiyAvattasyabhAvaH kaimarthya | tadapipratIpamanvate AlaMkArikAitizeSaH / nanUpamAnasyapadma caMdrAderAlhAda vizeSarUpa prayojanasacvAtkathamanarthakatvamataAha / upameyasyaiveti / upamAnadhUrva hatvenopamAnakArya kAritvena / ayaMcopamAna kaimarthya hetuH / atazcopamAna kai marthyamityadhyAhArya | AlhA davizeSAderanyalabhyatvenaprayojanatvAsaMbhavAtkaimarthyamitibhAvaH / upamAnaprayojakadhU rvahatvenetipAThe upamAnaMprayojakaM yasyAiti bahuvrIhiH / nanUpamAna kaimarthyasyopamAnAkSepa vAkSepaitivAmanasUtreNAkSapAlaMkAratveneAktatvAtkathaMpratIpattramata Aha / upamAnaprAti lomyAditi / upamAnapratikUlatvAdisarthaH / pratikUlavaMcatiraskAraprayojakakhamityu ktam / tathAcapratItasAmAnyalakSaNAkrAMtatvAtpratIpAMtarbhAvaevocitaitibhAvaH / ta dojasaiti / naiSadhayenaiSadhavarNanamidaM vidhirbrahmAtasya nalasyaiaujasaH pratApasyatadyazasazca sthitausayAmimausUrya caMdrauTathA pratApajyotsnAdeH kAryasyatAbhyAmevopapatternirarthakAvi ticitteyadAyadAkurute tadAbhAnorvidhozva pariveSasya paridheH kaitavAcchalA kuMDalanAMvaiyarthya sUcikAMrekhAveSTanAMkarotItyanvayaH / atracanAyaMpariveSaH kiMtu kuMDalanesa panhutau kaima rUpapratIpasyAMgatvAttayoraMgAMgI bhAvalakSaNaHsaMkaraH / yadyatpApamityAdivaccatatpade vIpsAyAkaraNaM na doSaitibodhyam / keciddaM DiprabhRtayaH ananvayopamApratIpAnAmi tipratIpapadena cAtrAdyabhedatrayamevagRhyate natvaMtyabhedadvayamapi / tatropamitikriyA niSpattera bhAvenopamAMtarbhAvasyAsaMbhavAt / vastutastvAdyabhedatrayasyApinopamAMtargatiryuktA / ca matkAraMpratisAdharmyasyaprAdhAnyenAprayojakatvAt / sAmarthyanibaMdhanaupamAnatiraskAra evaditatra camatkRtiprayojakatayAvivakSitaH natu sAdharmyamevamukhatazcamatkAritayAviva kSitamitisahRyasAkSikam / evamananvayopameyopamayorapinasAdRzyasya camatkAritayA prAdhAnyenavivakSA kiMtudvitIyatRtIyasadRzavyavacchedopAyatayetinatayorapyupamAMtarga tiryu jyate / anyathA sAdRzyavarNanamAtreNopamAMtarbhAve // dhairylaavnnygaaNbhiiryprmukhaistvmudnvtH|| guNaistulyo sibhedastuvapuSaivedRzenata' itivytirekaalNkaarsyaapyupmaaNtrgtiHsyaat| tatra sAdharmyasamAnAdhikaraNa vaidharmyamevacamatkArepradhAnaM natusAdharmya miticettulyamidaM pratIpA 15
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 kuvalayAnaMdaH dissvpiitishRdyairaaklniiym| etavadevAsvarasabIjamabhisaMdhAyoktaMkeciditi / anye vAmanAdayaH / atracAsvarasabIjaprAgevAveditaM // 16 // itipratIpaprakaraNam viSayyabhedatAdUpyaraMjanaM viSayasya yat // rUpakaMtatridhAdhi kynyuuntvaanubhyoktibhiH|| 17 // ayaMhidhUrjaTiH sAkSAye nadagdhAHpuraHkSaNAt // ayamAstavinAzaMbhustAIyIkaMvilo canam // 18 // zaMbhurvizvamavatyayasvIkatyasamadRSTitAm / asyAmukheMdunAlabdhenetrAnaMdokamiMdunA // 19 // sAdhvI yamaparAlakSmIrasudhAsAgaroditA // ayaMkalaMkinazcaMdrAnmukha caMdretiricyate // 20 // viSayyupamAnabhUtaMpAdi viSayastadupameyaMvarNanIyamukhAdi viSayiNorUpeNaviSayasyaraMjanarUpakaM / anyarUpeNarUpavataHka raNAt tacakkacitprasiddhaviSayyabhedaparyavasitaMkacidbhedepratIya mAnaevatadIyadharmAropamAtraparyavasitaM / tatazvarUpakaMtAvati vidhaM / abhedarUpakaMtAdUpyarUpakaMceti / vividhamapipratyeka trividhaM / prasiddhaviSayyAdhikyavarNanenanyUnatvavarNanenAnubha yoktyAcaivarUpakaMSadhiM / ayaMhItyAdisArdhazlokenAbhedarU pakANi / asyAmukheMdunetyAdisardhizlokenatAdrUpyarUpakA nni| AdhikyanyUnatvAnubhayoktyuddezakamaprAtilomyenodA hRtAni / yenadagdhAitivizeSaNenavarNanIyerAjJiprasiddhazi vAbhedAnuraMjanAcchivasya pUrvAvasthAtovarNanIyarAjabhAvAvasthAyAMnyUnatvAdhikyayoravarNanAcAnubhayAbhedarUpakamAdyam / tRtIyalocanaprahANoktyApUrvAvasthAtonyUnatApradarzanAnyUnA bhedarUpakaMdvitIyam / nyUnatvavarNanamapyabhedadADharyApAdaka tvAJcamatkAriviSamadRSTitvaparityAgenajagadrakSakatvoktyAzi vasya pUrvAvasthAtovarNanIyarAjabhAvAvasthAyAmutkarSavibhAva nAdadhikAbhedarUpakaMtRtIyaM // evamuttareSutAdrUpyarUpakodAhara nnessvpikrmennaanubhbhuuynyuunaadhikkssaavaaunneyaaH| anenaivakrame
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ caMdrikAsametaH nnodaahrnnaaNtraanni|| caMdrajyotsnAvizadapuline saikatesminaza rayvAvAdadyUtaMcirataramabhUtsiddhayUnoH kayozvit // eko vaktipra thamanihataM kaiTabhaMkaMsamanya stattvaMsatvaM kathaya bhagavanko hatastatrapU vai // atrasatvamityanenayaH kaMsa kaiTabhayo haitAgaruDadhvajastattAdA tmyaM varNanIyasyarAjJaH pratipAdyataMpratikaMsakaiTabhavadhayoH paurvApa ryapraznavyAjena tattAdAtmyadADharya karaNAtpUrvAvasthAta utkarSApa karSayoravibhAvanAccAnubhayAbhedarUpakaM // vaidhAdvedhAbhramaMcakAM tA sukanakeSuca // tAsuteSvapyanAsaktaH sAkSAdbhargonarAkRtiH // atrasAkSAditivizeSaNena viraktasya prasiddha zivatAdAtmyamupa dizyanarAkRtiritidivyamUrttivaikalyapratipAdanAnyUnAbhedarU pakaM // tvayyAgate kimitivepata epasiMdhustvaMsetu maMtha rudataH kima saubibheti||dviipaaNtrepinhitesty vazaMvadodyatvAMrAja puMgavaniSe vrtevlkssmiiH|| atratvaM setumaMthakaditi setormaMthanasyacakartrIpu Sottamena saha varNanIyasya tAdAtmyamuktvA tathApi tvadAgamanaMse tubaMdhAyamaMthanAyavetisamudreNanabhetavyaM / dvIpAMtarANAmapitvadva zaMvadatvena pUrvavadvIpAMtarejetavyAbhAvAt prAptalakSmI katvena maMtha naprasaktyabhavAcceti pUrvAvasthAta utkarSa vibhAvAnAdadhikAbhedarU pakaM // kiM padmasya ruciMna haMtinayanAnaM vidhattena kiMvRddhiMvAjhaSa ketanasya kurute nAlokamAtreNa kiM // vaktre dautavasa tyayaM yadaparaH zItAMzurujjRMbhate darpaH syAdamRtena cedihatadapyastyevabiMbAdhare // atrA'paraHzItAMzurityanenavakeM doH prasiddhacaMdrAdvedamAviSkRtya tasyacaprasiddha caMdrakAryakAritvamAtrapratipAdanenotkarSApakarSa yorapradarzanAdanubhayaMtAdrUpyarUpakaM // acaturvadanobrahmAdvibAhura parohariH // abhAlalocanaHzaMbhurbhagavAnbAdarAyaNaH // atraharA vaparaitivizeSaNAtriSvapitAdrUSyamAtravivakSAvibhAvitA / caturvadanatvAdivaikalyaM coktA matinyUnatAdrUpyarUpakam / idaM 3 17 :
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ ___ kuvalayAnaMdaH vishessoktyudaahrnnmitivaamnmaaydaah||ekgunnhaanaugunn saamydaayvishessoktiriti||kimsubhilpitairjddmnysem yinimajatubhImasutAmanaH // mamakilazrutimAhatadarthikAMna lamukheMduparAMvibudhaHsmaraH ||atrdmyNtiiruutcNdropaalNbheprti dvcNdronniryaannkaalikmnHprveshshrutitaatpryvissyH| kiMtu nlmukhcNdreveti| tatosyAdhikyapratipAdanAdadhikatAdrUpya rUpakaM / rUpakasyasAvayavatvaniravayavatvAdibhedaprapaMcanaMtuci pramImAMsAyAMdraSTavyam // 17 // 18 // 19 // rUpakaMlakSayati / viSayyabhedeti / rUpyateitaravyAvRttatayAjJAyatedharmIanenetirUpaMta dUpamasyAsautadrUpastasyabhAvastAdUpyaMcaMdrakAryakAritvAdi / viSayiNaupamAnasyAbhedatA dUpyAbhyAMviSayasyopameyasyayadraMjanamivaraMjanaMsvoparakta buddhi vissyiikrnnmitiyaavt| sabUpakamiyarthaH / rUpakaMtadiyevapAThaH / rUpakaMtvitipAThetutadisadhyAhAryam / upAtta vibAviziSTaviSayadharmikAhAryAropanizcayaviSayIbhUtamupamAnA'bhedatAspyA'nyatararU pakamitituniSkarSaH / mukhaMcaMdraisAdaunAmArthayorabhedAnvayavyutpattivazAdAhAryacaMdrAbhe danizcayAllakSaNasamanvayaH / mukhmprshcNdriytrtuncNdraabhedovissyH| aparaitibhedasya vivakSitatvAt / apitucNdrkaarykaarikhruupNtaaduupymitittraapilkssnnsNgtiH| nacata syamukhesatvAtkathamAropaitivAcyam / caMdrakAryasajAtIyakArikhasyaivamukhesalAditi / yadyapinAmArthayorabhedAnvayAnurodhAdihApicaMdrapadalakSitasyatatkAryakAriNo'bhedasaMsa rgeNaivamukhe'nvayAdabhedarUpakameva tathApyupamAnatAvacchedakarUpeNAbhedabhAneevAbhedarUpa kasaM tatkAryakArikhAdirUpeNA bhedabhAnetutAdrUpyarUpakakhamititAtparyam / atrakamalama nambhasikamalecakuvalayetAnikanakalatikAyAmimiyAdyatizayoktivAraNAyopAtteti viSayavizeSaNam / AropazcaniSedhAnaMgakakhenavizeSaNIyaH / tenApanhutaunAtivyA ptiH / bhrAMtivAraNAyAhAryeti // 'khatpAdanakharatnAnAMyadalaktakamArjanam / idaM zrIkhaMDalepenapAMDurIkaraNaMvidhoH' / itinidarzanAvAraNAyabiMbAviziSTeti / saM zayotprekSayonirAsAyanizcayetyuktamitisaMkSepaH / AdhikyesAdi / Adhikyamu pamAnasyasvAbhAvikImavasthAmapekSyopameyatAdAtmyAvasthAyAMbodhyam / evaMnyUnala mapi / anubhayamAdhikyanyUnakhobhayarahitamabhedatAdUpyAnyataramAtram / ayaMhIsAdi / ayaMvarNyamAnorAjA yenahetunA puronagaryaH / zivasyApitripuradagdhRvAtsaevAya mitibhAvaH / tArtIyIqamiti / tRtIyamevatArtIyIkam / tIyAdIkasvArthe
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ caMdrikAsametaH vAvAcyaitivAtikAnusArAt / vilocanaMvinesanvayaH / zaMbhuriti / atrApya yamiyanuSaMjanIyam / anyathA'tizayoktyApattyArUpakodAharaNakhAsaMgataH / adyarAja bhAvAvasthAyAMsamadRSTitAMsamasaMkhyalocanatAmekarUpalocanavattAMca / mukheMduneti atre dupadamidukAryakAriparam / kimiMdunetiprasiddhacaMdrAdbhedavivakSaNAt / atazcaMdratAdU pyarUpakamidam / nacAtrottarapadArthaprAdhAnyAdiMdukAryakAriNimukhAbhedabhAnAnmukhAbheda rUpakaMsthAnatucaMdratAdUpyarUpakamitivAcyaM / vyutpattivaicitryeNamukhasyasvaniSThAbhedaprati yogitasaMsargeNAnvayAbhyupagamAdvizeSaNAnuyogikasyApivizeSaNasaMbaMdhatAyA:svAmila syaSaSThayarthavavAdibhiHprAcInaizcaitrasyadhanamisAdAvaMgIkArAt / evaMcamukhaniSThAbhedaprati yogIcaMdrastatkAryakArIvetibodhAnnamukhAbhedarUpakApatirmukhapatiyogikAbhedasyAbhAnA disevamanyatrApyUhyam / amudheti / sudhAsAgarAduditAutpannA prasiddhAlakSmIriyaMtunatathe tinyUnakhoktiH / atiricyataiti / nissklNktyaaadhikobhvtiiyrthH| lakSaNazlo kaMvyAcaSTe / viSayyupamAnesAdi / vissyinno'bhedenruupenncetipaatthH| rUpeNaAlhA dakakhAdinAtAdUpyeNa / kcittaaduupyenncesevpaatthH| paramArthatastu |praamaannikpustkessu viSayiNorUpeNaviSayasyaraMjanamitiyuktatara pAThaH / tenataccesAde paunaruttaya mitidhye yaM / haridrAdinApaTAdiraMjaneprayuktasyaraMjanazabdasyehapravRttaubIjamAha / anyruupenneti| rUpaMraktapItAdikaM / abhedatAdUpyecatathAcAnyadIyadharmeNAnyasyatadvattAsaMpAdanakhasAmA nyaadihgaunnrNjnshbdpryogitibhaavH| tacceti / raMjanacesarthaH / prasiddhati / kavi saMpradAyaprasiddhopamAnAbhedenalabdhAtmakamiyarthaH / rUpapadasyAbhedatApyobhayasAdhAraNa khAditibhAvaH / abhedenarUpeNacetipAThetutaccesatracazabdohevarthakaH / tenapUrvoktasyaivasa marthanamitinapaunaruttayaM / tAvadvidhAtarokta prAguhezakramaprAtilomyeneti / nirdezakrama vaiparIsenesarthaH / etadevavizadayati / yenesAdi / vizeSaNenetihetautRtIyA / puradagdhR tvvishessnnhetukshivaabhedaanurNjnaadisrthH| nanunyUnatvavarNanebhedApakarSayo pratIte kathaM cmtkaaritetytaah| abheddaalpaadktvaaditi| vizeSaniSedhasyazeSAbhyanujJAnapha lakatayAniSiddhavyatiriktasakalaguNazAlitAmatItAvekadezavikRtamananyavadbhavatIti nyaayenaabhednishcysNpaadkkhaadityrthH| vibhaavnaatmkaashnaat| cNdrjyotsneti| rAjA nNprtiksyciduktiH| hebhagavan caMdrajyotsnAvadvizadaMzvetaMpuliyasyatathAbhUtesminzara vAHzarayUnAmakanadyAHsaikatesikatAmayadezekayozcitsiddhataruNayozcirataramaticirakA lNvaadruupNdyuutmbhuutaakiidRkttraah| ekaHsiddhayuvAkaiTabhaMdaisa vizeSaprathamaMnihataMvaktivadati anyaHkaMsaMpathamaMnihataMvakti sakaMsakaiTabhayonihatAkhaMtatratayAmadhyapUrvakAhetaititattvakatha ye snvyH| yadyapimuniprabhRtAvevabhagavaniyAmaMtraNamucitaMnarAjAdautathApirAjJobhagavattA
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ kuvalayAnaMdaH dAtmyavarNanAdanaucisaMpariharaNIyaM / kcittubhvtetipaatthH|atrjyotsnaapdenaivcNdrikaa lAbhepicaMdrapadaMzAradapUrNacaMdraparatayAnApuSTAthIpuSpamAletyatrapuSpapadamivotkRSTapuSpaparata yetibodhyA vaadyogytaasuucnaayyuunorityuktN|ayNhiityudaahrnne'bhedaarophetubhuutpurdaa hakavarUpaMsAdharmyamupAtamihatujagadrakSakalAdikaMtadgamyamAnamitibhedaH / vedhAiti / dvadhA kAMtAdharmikatvakanakarmikakharUpavidhAdvayayuktaMbhramaMbalavadaniSTAnanubaMdhisukhasAdhanala bhramaM / sarveSAmapibhramANAMvedhasAnirmANepiprAdhAnyavivakSayetthamabhidhAnaM / ayamAstai tyudAharaNezaMbhusAdRzyaMgamyamAnamihatvanAsaktirUpaMtadupAttamitibhedaH tvyyaagtiti| raajaanNprtikveruktiH| setuzcamaMthazcetidvaMdvaH |mNthnmNthomRtmNthnN / dvIpAMtarepItyapinAsu tarAmetatdvIpenAstItisUcyate / adyarAjabhAvAvasthAyAMzaMbhurvizvamisanavizvasaMrakSakatvaM sAdRzyamupAttamihatunetibhedaH / kiMpAsyetidarzayatAMpratinAyakoktiH / tavavakrarUpe dukAryakAriNisakhayamaparaHprasiddhaHzItAMzuzcaMdroyadujjRbhateuditobhavatitasmAttavavaktraM duHpamasyaruciMkAMtinihati / 'prayojanamanuddizyanamaMdopipravartata' itinyAyAtprayoja nasyAnyataHsaMbhavetadujjRbhaNasyAsaMgateriti / kinahaMtItikAkA / apituhaMsevetiparyava sAnetadujjRbhaNaMthetipratItiparyavasAnaM / evamagrimavAkyayorapi jhapomakaraHketanaMcinha masyatathAbhUtasyasamudrasyakAmasyaca AlokamAlokaHprakAzazca tanmAtreNaamRtenadobhi mAnaujjRbhaNahetuHsyAccedayuktametat / yataihavaktraMdaubimbAdharetadapyasyevetisamucita padAdhyAhAreNayojanIyam / yacchabdasyottaravAkyagatakhenatacchabdAkSepakSamakhAnnatadanu pAdAnepinyUnapadakhadoSaH / kAryakArikhamAtretyanenAbheda vyAvRttiH / asyAmurkhedu netyatrakimidunetipunarupAdAnamAtrabhedavivakSAjJApakam ihatvaparazabdasyApyupAdAnami tivizeSaH / acaturvadanaiti / bAdarAyaNovyAsaH / bhAlelocanaMyasyetiyadhi karaNakhepigamakalAdvahuvrIhiH / nanu harAvaparaitivizeSaNAttadaMzeevatAdUpyarUpakaM syAt itarAMzetvabhedarUpakamevesAzaMkyAha / atreti / triSvapIti / ekatrAnekAro parUpAyAM rUpakamAlAyAmavarUpyAyatAtparya grAhakasyaikatrasthitasyApisAdhAraNyamevoci tamitibhAvaH / ayamevacasAdhvAsAdipUrvodAharaNAdvizeSaH / nyUnarUpakasyaca matkAritvaMpUrvamuktaMddhasaMmasAdraDhayati / ida miti / yadAhesanaMtaraMsaitizeSaH / ekagu NahAnauabhihitAyAmitizeSaH / guNasAmyadADhyazeSaguNaprayuktasAmyAyayogovyava cchedaH / caturvadanatvAdyekaguNavyatirekasyapramANAntarasiddhasyapunarvacanaMzeSaguNAbhA vaparisaMkhyArthamparyavasyatItibhAvaH / atracarUpakaprabhedakhenaivacamatkAropapattau nA'laM kArAMtaravaMnyUnalavarNanaspayuktam / sAmagrIkAlInakAryAbhAvasyakhalaMkArAMtarAsaMbhinna syatadvakSyamANaMyuktamisasvarasomamisanenasUcitaH / kimasubhiriti / jaDetimUrkha
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ caMdrikAsametaH .21 jalamayasAdhAraNaMcaMdrasaMbodhanaM / glapitairnaSTairasubhirnimittaibhUtabhImasutAyAdamayaM sAmano nimajjatunilIyatAmitimanyase / kimitisopahAsakAkuH / tenamaivaMmasthAisarthaH / atrahetumAha / kilanizcitaM / mamavibudhaH paMDitaHsmaraH / tadarthikAMsaH prANanirga makAlInamanaHpravezaarthoyasyAstAM zrutim / nalamukheMduparAM manaHpravezAdhikaraNale nanalamukhacaMdratAtparyavatImAheti / ayaMkalaMkinaityudAharaNe doSazUnyatvaprayuktaMzA vdamAdhikyaM ihatuguNavizeSaprayuktaMgamyamAnaMtaditivizeSaH / sAvayavatvaniravayava tvAdIti / AdinAsamasta vastuviSayatvAdirUpaitatprabhedAnAmparaM paritatvarUpabhedAMtara syacaparigrahaH / tathAhi sAvayavaM niravayavaM paraM paritaMcetitrividhaMrUpakam / pratyekaMkrameNa dvividham / samastavastuviSayamekadezavivartica kevalammAlAca zliSTavAcakama zliSTavAcakaMceti / zliSTAzliSTabhedayoH kevalamAlArUpatvAbhyAmaMsaM caturvidhamiyaSTau bhe dAH / tatra ' jyotsnAbhasmacchuraNadhavalA bibhratItArakAsthInyaMtardhAnavyasanarasi kArAtrikApAlikIyam // dvIpAdvIpaM bhramatidadhatI caMdramudrAkapAle nyastaM siddhAMjanaparima lNlaaNchnsychlen'|| itipadye rAtrau kApAlikI khAropasyapradhAnatayA'vayavino'vayava rUpANijyotsnAbhasmeyAdirUpakANI tisAvayavatvaM samastasyavastunaAropyamANasyaza bdaviSayatvaMcadraSTavyam / 'prauDhamauktikarucaH payomucAMbiMdavaH kuTajapuSpabaMdhavaH // vi dyutAMnabhasinATyamaMDale kurvate sma kusumAMjalizriyam' | isatrapradhAnasyanabhasinATyamaMDala khAropasyAvayavabhUtaM vidyutAMnartakI kharUpaNamArtha nazAbdamilekadezevizeSeNazAbdatayAva rtanAdekadezavivartitvam / ' kuraMgI vAMgA nistimitayatigItadhvani SuyatsakhIMkAMtodataMzru tamapipunaHpraznayatiyat // anidryaccAMtaHsvapititada hove iyabhinavAMpravRttosyAH setuMha dimanasijaH premalatikAM // ' isatrapremalatikAmiyamAlArUpaMniravayavaM / ' sauMdaryasyataraM giNI taruNimotkarSasyaharSodgamaH kAMteH kArmaNakarmanarbharaha saamullaasnaavaasbhRH|| vidyAvakra girAMvidheranavadhiprAvINya sAkSAtkriyAbANAH paMcazilImukhasya lalanA cUDAmaNiH sAmi yA // ' ityatracamAlArUpaMniravayavaM bodhyaM / evaM 'alaukika mahA lokprkaashitjgttryH|| stUyate deva sadvaMzamuktA ratnaM nakairbhavAn // ' isatraveNukulayoH zliSTenavaMzapadenakuleveNukhAropa pUrvakaevarAjJimuktAratnatvAropaitizliSTavAcakaM kevala paraMparita rUpakaM vidvanmAnasesAdA vetadevamAlArUpam / caturdazalokavallikaMdaisatrAzliSTavAcakaM kevala paraM paritaM / paryaMko rAjyalakSmyAityAdAvAlAnaMjayakuMjara syeyAdau cAzliSTavAcakaMmAlAparaMparitaMcadraSTavyaM / vistarabhayAnnehaprapaMcyate / isalaMkAracaMdrikAryArUpakaprakaraNam // 17 // 18 // 19 // pariNAmaH kriyArthazcedviSayIviSayAtmanA //
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22 kuvalayAnaMdaH prasannenadRgajenavIkSatemadirekSaNA // 20 // yatrAropyamANoviSayIkiMcitkAryopayogitvenanibaddhyamAnaH svatastasyatadupayogitvAsaMbhavAtprastAtmatApariNatimapekSa tetatrapariNAmAlaMkAraH / atrodAharaNaMprasanneneti / atrahi ansyviikssnnopyogitvNnibddhytentudRshH|myuurvyNskaadi samAsenauttarapadArthaprAdhAnyAt / nacopamitasamAsAzrayaNe naganamivetipUrvapadaprAdhAnyamastItivAcyaM / prasannenetisA mAnyadharmaprayogAdupamitaMvyAghrAdibhiHsAmAnyAprayogaitita daprayogaevopamitasamAsAnuzAsanAt |ansyviikssnnopyo gitvaMnasvAtmanAsaMbhavatyatastasyaprakRtagAtmatApariNatyape kssnnaatprinnaamaalNkaarH| yathAvA // tI bhUtezamaulisrajama maradhunImAtmanAsautRtIyastasmaisaumitrimaitrImayamupastavA naatrNnaavikaay|| vyAmagrAhyastanIbhiHzabarayuvatibhiH kautu kodaMcadakSaMkacchAdavIyamAnaHkSaNamacalamathocitrakUTaMpratasthe // atrAropyamANaAtaraHsaumitrimaitrIrUpatApattyAguhopakA ralakSaNakAryopayogInasvAtmanA guhasyaraghunAthaprasAdekArthi tvenavetanArthitvAbhAvAditipariNAmAlaMkAraH // 20 // pariNAmalakSayati / pariNAmaiti / viSayiniSThAyAHprakRtakAryopayogitAyA avacchedikA viSayatAtmatApariNatiHpariNAmaH sAcaviSayatAdAtmyAdhyavasAyaviSaya taa| evaMcaviSayAbhedasyaiva viSayiNivivakSaNAdRga bhinnenAbjenetisvArasikaevabodho nturuupkivnisstthaabhedprtiyoginaajnetynuyogitvmukhitiruupkaateNdobodhyH| samAsepyudAharati / tIveti / murArinATakagatametatpadyam / AtmanAtRtIya sItA lakSmaNasahitaitiyAvat / asaupakrAMtorAmobhUtezasyazaMbhomaulimAlArUpAmamaranadIMga gAMtItismainAvikAyaguhasaMjJAyaniSAdapatayesaumitrerlakSmaNasyamaitrIrUpamAtaraMtaraNamU lyamupakRtavAnupakArarUpatayAdattavAn / atho'naMtaraMcitrakUTapratipratasthepasthitavAn / kadizaH / vyAmenatiryakaprasAritabhujadvayAMtarAlenagrAhyautAvatpariNAhausta nauyAsAMta thAbhUtAbhiHzavarANAMvyAdhAnAyuvatIbhiHkautukenodacaMtivikasaMsakSINiyatrakriyAyAMta thaakRcchraanleshaadtevkssnnmnviiymaano'nugmymaaniyrthH||ipirinnaamprkrnnN||20||
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ H caMdrikAsametaH bahubhirbahudhollekhAdekasyollekhaiSyate // strIbhiH kAmorthibhiH svaduH kAlaH shtrubhiraikssisH||21|| yatranAnAvidhadharmayogyekavastutattaddharmayogarUpanimittaMbhedenA nekenagrahItrA'nekadhollikhyatetatrollekhaH / anekadhollekhaneru yarthitvabhayAdikaMyathArhaprayojakaM / rucirabhiratiH |aarthitvN lipsaa| striibhirityaayudaahrnnm| atraikaevarAjAsauMdaryavita raNaparAkramazAlItikavAstrIbhirthibhiHpratyarthibhizca rucyarthi tvabhayaiHkAmakalpatarukAlarUpodRSTaH / yathAvA // gajatrAtetiTa ddhaabhiHshriikaaNtitiyauvtaiH| yathAsthitazcabAlAbhidRSTaH zauriH sakautuka // atrayastathAbhItaMbhaktaMgajaMtvarayAtrAyatesmasoyamA dipurussottmitivRddhaabhiH| saMsArabhItyAtadabhayArthinIbhiHka SNoyaMmathurApuraMpravizandRSTaH // yastathAcaMcalatvenaprasiddhAyAH zriyopikAmopacAravaidagdhyenanityaMvallabhaHso'yaMdivyayuveti yuvtismuuhHsotkNtthedRssttH| bAlAbhistadvAhyagatarUpaveSAlaMkA radarzanamAtralAlasAbhiryyathAsthitaveSAdiyuktodRSTaitibahudho llekhaH / pUrvakAmatvAdyAroparUpakasaMkIrNaH / ayaMtuzuddhai tibhedaH // 21 // athollekhAlaMkAraMlakSayati / bahubhiriti / ekasbahudhollekhAdisanvayaH / ullekhanaM viSayIkaraNamullekhaH / hetaupNcmii| tathAcaivaMvidholle khAddhetorullekhaiSyate ullekhaitivya vhitityrthH| vyavahAraMpatilakSaNasyaprayojakatvAt / strIbhiriti / svarddhaHsvargasaMbaMdhi druma kalpataruH / kAloyamaH / saprakRtorAjA / zlokaMvyAcaSTe / yatreti / nAnAvidheti sauMdaryadAtRtvazUratvAdirUpeyarthaH / tttddhrmetirucyrthitvbhyaadiruupesrthH| etaccasvarUpa kathanaMnatulakSaNAMtargatam / nanudvAbhyAMgrahItRbhyAnimittadvayavazAtpakAradvayenollekhes vyAptirataAha / aneketyAdi / tathAcalakSaNebahupadamanekaparamitibhAvaH / evaMcana hAtRviSayAdyanyatamAnekatvaprayuktamekasyAllikhyamAnAnekapakAratvamullekhaitilakSaNaMbo dhyaM / sauMdaryasyataraMgiNIsAdimAlArUpakavAraNAyAdyavizeSaNaM / tatragrahItabhedaprayuktaM nAnekaprakAratvamitinAtivyAptiH / vakSyamANollekhaprabhedasAdhAraNyAyAnyatamatvamave zaH / tadvivecanaMtayAkhyAnAvasarekariSyAmaH / anyatamAnekakhaprayuktamekassollikhya
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ kuvalayAnaMdaH " mAnatvamityetAvaduktau ' vidyAvikramasauMdaryatapasAM nidhimAgatam // pazyaMtivibudhAH zUrAH striyovRddhAzvakautukAt // ' isa trAtivyAptirato'nekaprakAratvamityuktam / naco llikhyamAnaprakAratvamityevAstu / uktodAharaNe prakArasya kasyApyanullekhAdevAnatiprasaM gAditi vAcyam / evamapi nRsatvadvAjirAjima sarakhurapuTamoddhatairdhUlijAlairAlokA lokabhUmIdharamatula nirAlokabhAvaMprayAte || vizrAMtikAmayaterajaniritidhiyAbhUtalesa rvalokAH kokAH kraMtizokAnala vikalatayAkiMcanaMdatyukAH // ' ityatra dhUlijAlarUpa syaikavastuno'nekairlekakoko lUkairgrahItRbhire ke naivarajanItvenaprakAreNollekhanAda tivyA zervAraNAyaprakAre'naikatropAdAnasyAvazyakatvAt / ' siMjAnairmaMjirItistanakalazayu cuMbitaM caMcarIkaistatrAsollAsalIlA kisalayamanasApANayaH kiirdRssttaaH|| tallopAyAlapaM yaH pikaninadadhiyAtADitAH kAkalo kairitthaM coleMdrasiMhatvadarimRgadRzAMnApyaraNyaMzara Nyam // ' ityanekagatabhrAMtiparaMparAyAmatiprasaMgavAraNArthamekasyetyuktamitisaMkSepaH / ya thArhamiti / strIbhiHkAmatvollekhetAsAMruciranurAgaH prayojakaH / arthibhiH kalpataru tvollekheteSAM lipsAprayojikA zatrubhiryamatvolle kheteSAM bhayaMprayojakamityevaMyathAyogyami tyarthaH / udAharaNAMtaramAha yathAveti / zrIkRSNasyamathurApravezavarNanaM / zauriH zrIkRSNova ddhAbhirjagatrAtidRSTaityAdyanvayAH / sakaiautukaM sotkaMThamitidarzana kriyAvizeSaNaMsarvatra saMbadhyate / zlokaM vyAcaSTeyaiti / tathAmahAgrAha grahaNena yuvatisamUha staruNIsamUhaiH / pUrva miti / udAhRtaitizeSaH ullekhaiyanuSajyate / Aropa rUpaka saMkIrNaitipAThe Aropakha rUpaMyadrUpakaM tatsaMkIrNaisarthaH / AroparUpake tipAThastuspaSTarthaeva // 21 // 24 ekena bahudhelle khepyasauviSayabhedataH // gururva casyarjunoyaM kI taubhISmaH zarAsane // 22 // grahItRbhedAbhAvepiviSayabhedAdbahudhA lekhanAdasA bullekhaH / udA haraNaMzleSasaMkIrNa / vacoviSayemahAnpaTurityAdivadRhaspati rityAdyatarasyApikroDIkaraNAt / zuddho yathA / aruzaMkuca yoHkarAMvilagnevipulaMcakSuSivistRtaMnitaMbe // adhare'ruNamA virastucittekaruNAzAlikapalibhAgadheyaM // ullekhaprabhedataramAha / ekeneti / vyAcaSTegrahItriti / viSayabhedAdityanaMtara meka sthetizeSaH / viSayapadamAzrayasaMbaMdhinorupalakSaNaM / ataevalakSaNegrahItR viSayAdItyA dipadena tatsaMgrahaH kRtaH / tatraviSayasaptamInirdiSToviSayaityucyate / adhikaraNasaptamIni rdiSTastvAzrayaH SaSThcAdinirdiSTaHsaMbaMdhItivivekaH / gururityasyArthakathanaMmahAniti / gu
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ caMdrikAsametaH . rumahativAcyavaditivizvakozAt / paTurititutatparyavasitArthakathanapaTurdakSAyAdItyA dinAkIrtiviSaye'rjunodhavalaitivatpArthaiyarthAMtarasyadhanurviSayebhISmobhISaNaitivadgAM geyaisatirasyacasaMgrahaH / bhiissmstubhiissnnerudregaaNgeyecnishaacritivishvH| kroDIkara NAdekadvaMtagataphaladvayanyAyenasaMgrahAt / akuzamiti / kapAlinoharasyabhAgadheyaMbhAgya tttvenaadhyvsitNpaarvtiisvruupNcittaavirstuprkttiibhvtvitisNbNdhH| kiMbhUtaM / kucayoH kucaviSaye akRzaMsthUlam / evamagrepi / vilagnomadhyaH / vilagnomadhyalagnayoritivi shvH| vipulamAyatam / adhareadharoSThe / aruNamAraktam / aruNAdharamitipAThastupraka mabhaMgAdayuktaH / citteitikaruNAzAlI yatrApimadhyamaNinyAyenasaMvadhyate / evam 'tu pArAstApasavAtetAmaseSucatApinaH // gaMtAstADakAzatrobhUyAsurmamabhUtaye isAdAvadhi karaNAnekakhaprayuktaH 'yamaHpratimahIbhRtAMhutavahositannatAMsAkhaluyudhiSThirodhanapati rdhanAkAMkSiNAM // gRhaMzaraNabhicchatAMkulizakoTiminirmitaMvamekaihabhUtalebahuvidhovi dhaatraakRtH||' isAdausaMbaMdhibhedaprayuktazcollekhodraSTavyaitidik // 22 // isalaMkAracaM drikAyAmuglekhaprakaraNam // syaatsmRtibhraaNtisNdehaistdNkaalNkRtitryN|| paM kajaMpazyataHkAMtAmukhamegAhatemanaH // 23 // ayaMpramattamadhupastvanmukhaMvetti paMkajam // paMka vAsudhAMzuvaityasmAkaMtunanirNayaH // 24 // smRtibhrAntisandeha sAdRzyAnibaddhyamAnaHsmRtimAnbhrAnti mAnsasaMdehaitismRtyAdipadAMkitamalaMkAratrayaMbhavati / tacca krameNodAhRtam / yathAvA // divyAnAmapikRtavismayAMpura stAdabhastaHsphuradaraviMdacAruhastAM // uddIkSyazriyamivakAMci duttrNtiimsmaarssiijlnidhimNthnsyshauriH||puurvtrsmRtimdu dAharaNesazasyaivasmRtiratrasAlakSmIsmRtipUrvakantatsambaM dhinojalanidhimaMthanasyApismRtiritibhedaH palAzamukulabhrAM tyaashuktuNddepttyliH||sopijNbuuphlbhraaNtyaatmliNdhrtumicch ti // atrAnyonyaviSayabhrAMtinibaMdhanaHpUrvodAharaNAdvizeSaH / jiivngrhnnenmraagRhiitvaapunrunntaaH|| kiMkaniSThAHkimujye
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ 26 kuvalayAnaMdaH TAghaTIyaMtrasyadUrjanAH // pUrvodAhRtasaMdeho'prasiddhakoTikoDa yaMtukalpitakoTikaitibhedaH // 23 // 24 // athajJAnaprAdhAnyasAmyAtsmRyAdInalaMkArAnlakSayati / syAditi / smRtibhrAMtisaMde hairvyavahartavyatayAhetubhUtaistadaMteSAmaMkastadaMkaH tadaM kovidyate'smintathAbhUtaM matvarthI yAcaprasayAt / aMkazcinhasaMjJetiyAvat / tenatatsaMjJAsaMjJitamiyarthaH / alaMkRtitrayaM vyavahAraviSayaHsyAditiyojanA / evaMcasmRtitvabhrAMtitvasaMdehatvAnitrINilakSaNA ni / tatrasmRtivaMtAvatsmarAbhIyanubhavasAkSikojAtivizeSaH / bhrAMtivaMvizeSyAvRtti prakArakajJAnalaM / sNdehlNtunishcybhinnkhestisNbhaavnaabhinnjnyaansNpaaribhaassikN| smRti bhrAMsAdivAraNAyasatyaMtaM / utprekSAvAraNAyasaMbhAvanAbhinneti / camatkArikhaMpunarakhi lAlaMkArasAdhAraNalakSaNatrayepinivezanIyaM / tenasaghaTaitismRtAvidaMrajatamitibhrAMtA vayaMsthANuHpuruSovetisaMzayenAtiprasaMgaitidhyeyam / gAhateAkalayatismaratItiyAvat / sAdRzyAnnibadhyamAnairiticamatkArikhopalakSakam / nakhetasyApisvAtaMtryeNalakSaNeprave zaHsAhazyAmUlakAnAmapismRsAdInAMcamatkArikhelaMkAratAyAanivAryakhAccamatkAri taikajIvAtukhAttasyAH / acamatkArikhetutenaivavAraNamitivyarthasAdRzyahenukakhavizeSaNaM |ncaitdevopaadiiytaaNntucmtkaarikhvishessnnmitivaacyN / udAhateSusAdRzyamUlakasma saadissvtiprsNgvaarnnaarthtsyaavshykkhaaditisNkssepH|| divyAnAmiti / mAghejalakrI DAvarNanaprastAvepadyamidam / zauriHzrIkRSNoMbhastojalAduttaraMtInirgacchaMtIzriyami vazrIsadRzIkAMcitpurastAdagreudvIkSyajalanidhimaMthanasya asmAtsmRitavAn / adhIgarthe tikrmnnisssstthii| kiMbhUtAm / divibhavAdivyAsteSAMdevAnAmapisauMda yAtizayenakRtAzca yI / tathAsphuratAaraviMdenakamalenacArUramaNIyohastoyasyAstathAbhUtAM / tathAcaivaMvidha nAyikAsadRzalakSmIsmaraNAttatsaMbaMdhijalanidhimaMthanasmaraNamitibhAvaH / atrazriyame yetyupamAyA smRsNgkhaattyorNgaaNgikhlkssnnHsNkrH| palAzeti / vakrimalauhisarUpa sAdRzyAGkrAtiH / alibhrmrH| sopizukopi / bhrAMtinibaMdhanaitibhrAMtipayuktai sarthaH / jIvaneti / jIvanaMjalaMprANasaMyogazca / athavAjIvaMte'nenetinIvanaMdhanam / namrAadhomukhAvinItAzca / unnatAUrdhvamukhAuddhatAzca / ghaTIyaMtramekarajjusaMbaddhaghaTamA lArUpam / bhASAyArAhATaitiprasiddham / kalpiteti / ghaTIyaMtrasaMbaMdhinojyeSThakani SThayoHkoTyoraprasiddha ritibhAvaH // 23 // 24 // isalaMkAracaMdrikAyAMsmRtibhrAMti saMdehaprakaraNam // zuddhApanhutiranyasyAropAryodharmaninhavaH // nAyaM sudhAzuHkiMtarhivyomagaMgAsaroruham // 25 //
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ caMdrikAsametaH varNanIye vastu nitatsadRzadharmAropaphala kastadIyadharmaninhavaHka vimativikAsotprekSitadharmAntarasyApininhavaH zuddhA pnhutiH| yathA caMdreviyannadIpuMDarIkatvAropa phalakastadIyadharmasyacaMdratva syApanhavaH / yathAvA // aMkaikepizazaMkirejalanidheH paMkaMpare meniresAraMgaM katicicca saMjagadire bhUcchAyamaicchanpare / iMdauyadda -liteMdranIlazakalazyAmaMdarI dRzyate tatsAMdra nizipItamaMdhatama saMkukSisthamAcakSmahe // atrautprekSikadharmANAmapyapanhavaH para pakSatvopanyAsAdarthasiddhaH H // 25 // 1 athApanhutiH / tatratAvadabhedapratipattinirUpitAMgAMgikha / nyataravAbhiSedho 'panhutiri sapanhutisAmAnyalakSaNaM / niSedhazcanAdisatvevAcyaH / kacittutadabhAvAtkaitavAdipa daiH paramatatvopanyAsAdibhizcavyaMgyaH / tathAkkacidabhedapratipattisamAnAdhikaraNaH kvaci tutadvyadhikaraNaitivivekaH / evamabhedaH kvacidAropyamANaH kacittusvAbhAvikaH / evaM tatpratipattirapikacit vyaMjanayAprAyazastuvAcyavRttyetibodhyaM / niSedho'panhutiriye tAvaduktau ' nadyUtametatkatavakrIDanaM nizitaiH zarairiti // ' prasiddhaniSedhAnuvAdarUpemati pedhAlaMkAretivyAptirato'bhedapratipattinirUpiteyAdi vizeSaNamupAttaM / tatrahiyuddhama taMkitavaM pratiyuddhedyUtatvAbhAvonijJa to vikIryamA nodyUta eva tava prAgalbhyaM na tu yuddheityupahA sArthonatuyuddha (bhedapratipattyaMgaM / tasyAstadupanyAsaMvinA pisiddhatvAt / nApyaMgibhUtaH / nitanatadupAyAnapekSaNAdititadvAraNam / abhedapratipattinirUpitAMgikhamAtroktau zuddha panhuti hetva panhutiparyastApanhutikai tavA pnhutissvvyaaptiH| tatra sarvatranAyaMsudhAMzuri sAderniSedhasya vyomagaMgA saroruhAdyabhedapratipatyartha tvenatadaMgatayAMgitvAbhAvAt / abhedapra tipattinirUpitAMgalamAtro kau ca bhrAMtApanhuticchekA pnhusorvyaaptiH| tayo bhratizaMkA nivAraNarUpaniSedhasyaprAdhAnyenAbhedapratipattyaM gtvaabhaavaadtstdnytrvttvniveshH| tadA huH|' sAmyAyApanhavoyatra sAvijJeyAkhapanhutiH / apanhavAya sAdRzyayasminneSApyapanhuti riti // ' sarvacaitattattadudAharaNavyAkhyAnAvasare vyakta bhiviSyatItinaprapaMcitam / evaM sAmAnyalakSaNaMmanasinidhAyazuddhApanhuyAdIMstadbhedAnvaktumupakramate / zuddhA panhuti riti / lakSaNavyAcaSTe varNanIyaiti / kavimatevikAsaH sphUrtizAlitA / tathAceopame upamAnAropaphalaka upameyadharmataH bhimataniSedhaHzuddhApanhutiritilakSaNamitibhAvaH / atra cAnu kanimittakai tavAdipadAvyaMgyatvaM caniSedhavizeSaNaMbodhyaM / venahekhapanhutauketa vApanhutau ca naatiprsNgH| kAM taH kiMnahinUpuraitichekA panhutAvarameyadharmasya kAMtatvasyani 27
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28 kuvalayAnaMdaH dhasattvAdatiprasaMgavAraNAyAvizeSaNaM / tatrahinakAMtakhaniSedhonUpurAropArthopitunUpurA ropevshNkitkaaNtkhnissedhaarthititghyaavRttiH|prystaapnhutivaarnnaayopmeydhrmetyukt| tatropamAnadharmasyaivasudhAMzukhAdeniSedhaitinAtivyAptiritisacamustham / puMDarIketi / puMDarIkaMsitAmbhojamiyamaraH / ecasaroruhapadaM vizeSaparamitibhAvaH / aMkamiti / iMdaudalitasyasphuTitasyeMdranIlamaNe zakalavacchayAyaharIdRzyatetatke pikavayoM'kamkalaM kaMzazaMkirezaMkitavantaH / pare'nyejalanidheHpaMrkamenire katicitpunaHsAraMgasaMjagadire abruvan / pareitare bhuvobhUmezchAyAbhUcchAyaMaicchan / vibhASAsenAsurAcchAyekhAdimAlI valaM / vayaM tusAMdradhanaMnizirAtraupItamataevakukSisthamaMdhatamasaMgADhadhvAntamAcakSmahe brUmahai snvyH| autmekSikAutprekSAmAtraviSayAHkalaMkAdayaH / apinAkhAbhAvikasyabhUcchA yavasyasamuccayo'rthasiddhaiti / nAyaMsudhAMzurisatranetizabdopAttakhAcchAbdaH / ihatuparama talotkIrtanenakhAnabhimatakhasUcanAdarthagamyaiyarthaH / ekatrAnekApanhavarUpatayApyatra citryaMbodhyam // 25 // saevayuktipUrvazceducyatehetvapanhutiH // neMdu stiivonnishyrkHsiNdhoraurvoymutthitH||26|| atracaMdraevatIvratvanaizatvayuktibhyAMcaMdratvasUryatvApanhavovaDa vaanltvaaropaarthH| yathAvA // maMdhAnabhUmidharamUlazilAsaha srasaMghaTTanavraNakiNaHsphuratIdumadhye // chAyAmRgaHzazakaitya tipAmaroktisteSAMkathaMcidapitatrahinaprasaktiH // atracaMdrama dhyemaMthanakAlikamaMdarazilAsaMghaTTanavraNakiNasyevachAyAdInAM saMbhavonAstItichAyAtvAdyapanhavaHpAmaravacanatvopanyAsenA . viSkRtaH // 26 // helapanhutimAha // saeveti / zuddhApanhavaevesarthaH / yuktipUrvaiti / yojyatesAdhyama nenetiyuktihetustatpUrvastatsahitaiyarthaH / tathAcazuddhApanhavalakSaNaevAnukta nimitta isa syasthAneukta nimittityuktauhevpnhutilkssnnNsNpdytitibhaavH| nedussiA divirahA kulokiH| tiivrodaarnnoyto'toneNduH| nishiraatrauskhaanaarkH| aurvastuvaDavAnalaisa maraH / naizaveti / nizibhavonazastattvamityarthaH / atrApicaMdravaMsvAbhAvikodharmaH sUryavaM khautprakSikamitidhyeyam / maMthAneti / maMthAnomaMthanadaMDaHsacAsaubhUmidharaHparvatomaMdara stasyamUlabhAroyacchilAsahasratenasaMghaTanAdyovraNastasyakiNazcinhamindumadhyasphuratima kAzate / chAyAbhUmeH / mRgohariNaH / zazakaHzazaHityeSAmatipAmarANAMmUrkhatamAnA
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ caMdrikAsametaH muktiH / hiyasmAttepAMchAyAdInAMtatraMdumadhyabhAgekathaMcidapikenApiprakAreNaprasakti stiIsanvayaH / vaizAkhamaMthamaMthAnamaMthAnomaMthadaMDakeisamaraH / nAstItIti / iti hetorityarthaH // 26 // anytrtsyaaropaarthHprystaapnhutistusH|| nA yaMsudhAMzuHkiMtarhisudhAMzuHpreyasImukham // 27 // yatrakvacidvastunitadIyadharmaninhavaH anyatravarNanIyevastunita sydhrmsyaaropaarthHprystaapnhutiH| yathAcaMdrecaMdratvaninhavo varNanIyemukhetadAropArthaH / yathAvA // hAlAhalonaivavivi gharamAjanAHparaMvyatyayamatramanvate // nipIyajAgartisukhenataM shivHsttshnimaaNmuhytinidryaahriH|| pUrvodAharaNehetUktirnA styatratusA'stItivizeSaH / tatazcapUrvApanhutivadatrApidaivi dhyamapidraSTavyam // 27 // paryastApanhutimAha // anyatreti / sHapnhvH| tathAcatadAropArthastasyApanhavai tilakSaNam / niSedhasyacanakhAdhikaraNepratiyogyAropArthakhasaMbhavonavAsvA dhikaraNesvA ropaityarthasiddhamevAropasyAnyAdhikaraNasamanyatretyanenoktaM / ataevaparyastApanhutiri tyucyate / paryastAAropaviparItAropavyadhikaraNe titadarthAt / nacacaMdrecaMdrakhaniSedha syakathaMmukhetadAropArthavamitivAcyaM / AropadALasaMpAdakalenaniSedhasyatadarthatAyAanu bhavasiddhakhAt / ataevaDhAroparUpakamevedaMnApanhutiritimAcAMsiddhAMtastadanusAreNaiva ccitrmiimaasaayaaNprkRtsynissedhenydnytvprklpnmiypnhutilkssnnmuktN|ihkhlNkaa raratnAkarAdyanusAreNAyammabhedaupadarzitasAmAnyalakSaNAbhiprAyeNApanhutilenoktaiti niravA / hAlAhalaiti / hAlAhalovirSanaivabhavatikiMturamAlakSmIviSaM / janAHparaMke valamatrAsminviSayevyasayaMvaiparItyaMmanvateabhyupagacchaMti / kutastatrAha / yasmAcchi vastaM hAlAhalaMnipIyasukhenajAgarti / haristuimArAMspRzantsananidrayA muhyati / smara nitipAThesmaranapimuhyati / kimuspRzanisarthaH / tathAcaramAyAviSarUpalemohajana kalaMhetuH / hAlAhalasyatakhApanhavecajAgaramukhaprayojakakhamitibodhyaM / hAlAhalovi peitivizvaH / atraspRzanmuhyatItikAryakAraNayoHpaurvAparyaviparyayarUpAtizayoktira laMkAra sAhetUktiH / tatazceti / hetuuktitdnuktiruupbhedaadityrthH| pUrvApanhutivacchuddhA panhutivat / dvaividhyaMzuddhaparyastApanhutihetuparyastApanhatirisevaMdviprakArakham // 27 // bhrAMtApanhutiranyasyazaMkAyAMbhrAMtivAraNe // tA
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ kuvalayAnaMdaH / paMkarotisotkaMpaMjvaraHkinasakhismaraH // 28 // atratApaMkarotItismaravRttAMtekathitetasyajvarasAdhAraNyAju buddhyAsakhyAjvaraHkimitipRSTa nasakhismaraititattvoktyAnI tivAraNakRtaM / ythaavaa|| nAgarikasamadhikonnatirihamahiSaH koyamubhayataHpucchaH // nahinahikarikalabhoyaMzuMDAdaMDoyama syanatupuccham // idaMsaMbhavadbhAMtipUrvikAyAMbhrAMtApanhutAvudA haraNaM / klpitbhraaNtipuurvaaythaa|| jaTAneyaveNIkRtakacakalA ponagaralaMgalekastUrIyaMzirasizazilekhAnakusumam // iyaM bhUti gepriyavirahajanmAdhavalimApurArAtibhrAMtyAkusumazara kiMmAMpraharasi // atrakalpitabhrAMtirjaTAneyamityAdiniSedha mAtronneyA pUrvapraznAbhAvAt / daMDItvatratattvAkhyAnopametyupa mAbhedaMmene / yadAha // napaJamukhamevedaMna gaucakSuSIime // itivispaSTasAdRzyAttattvAkhyAnopamAmateti // 28 // bhrAMtApanhutiriti / anyasyaprakRtasya bhrAMtivAraNevAryate'nenetivAraNaM / tathAca bhraaNtivaarkettvaakhyaanestiityrthH| bhrAMtaMbhramaH / bhaavektH| bhrAMtyapanhutirityarthaH / evaMcatatvakathanahetukabhrAMtiviSayaniSedhobhrAMtApanhutiritilakSaNaMbodhyaM / tasyatApakA rivarUpasmaravRttAMtasya / naagriketi| ngrebhvonaagrikstNprtigraamiinnsyprshnH| sama dhikApazvaMtarebhyaunnatiruccatAyasyaivaMbhUtaubhayatomukhapRSThabhAgayoH pucchaMyasyaivaMbhUtazcako yaMmahiSaiti nahinahItyuttaraM / mahiSaityanupajyate / ayNkriklbhaakrishaavkH|k labhaHkarizAvakaitikozAtkalabhaityetAvataivasiddhekaripadamutkRSTakaribodhArtha / ayama syazuMDAdaMDonatupucchamiti / pucchaitipAThopyarddha dikhAtsAdhureva / aprayuktavatutatra paraMvicAryamitipUrvodAharaNesaMdeharUpabhrAMtiviSaya varakhApanhavaH jvara kimitimaznena tdvissysNdehaavgmaat| ihtumhisskhnishcyruupbhraaNtivissysymhissvsyetittobhedH| jaTeti virhinnyaaiymuktiH| hekusumazarapurArAteharasyabhrAMsAmAMkiMkutaHmaharasipIDaya si|ytoneyNjttaakiNtuvenniikRto'venniivenniisNpdytetthaakRtHkcaanaaNkaalpH| tathAgalega ralaM tdpitviyNkstuurii| evaMzirasinaiSAzazilekhAkiMtukusumaM / tathAiyamaMgebhUtirbhasma nbhvtiprNtupriyvirhaajnmysyaivNbhuutodhvlimaapaaNddimeti|avyobhuvriihirvydhik rnnojnmaayuttrpditivaamnsuutraaydhikrnnopibhuvriihindussttH| kalpitetikusumathare
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ - caMdrikAsametaH utprekSitetyarthaH / niSedhamAtronneyeti |nissedhsyprsktipuurvklaaditibhaavH| meneisasva rasodbhAvanaM / tadbIjaMtUpamAbodhakasyevAderasattvepitadupagamerUpakasyApyupamAvasyAditi spaSTameva // 28 // chekApanhutiranyasyazaMkAtastathyaninhave // pra jalpanmatpadelamAkAMtaHkinahinUpuraH // 29 // kasyacitkaMcitpratirahasyoktAvanyenazrutAyAmuktestAtparyAta rvrnnnentthyninhvechekaapnhutiH| yathA nAyikayAnarmasakhI pratiprajalpanmatpadelagnaitisvanAyakavRttAMtenigadyamAnetadAka WkAMtaHkimitizaMkitavatImanyAmpratinUpuraitininhavaH / sItkAraMzikSayativraNayatyadharaMtanotiromAMcam // nAgarikaH kiMmilitonahinahisakhihaimanaHpavanaH // idamarthayojanayA tathyaninhaveudAharaNaM / zabdayojanayAyathA // paJatvannayane smarAmisatataMbhAvobhavatkuMtalenIlemuhyatikiMkaromimahitaiH krIto'smitevibhramaiH // ityutsvapnavaconizamyasaruSAnirbha tsitoraadhyaakRssnnsttprmevtvypdishnkriiddaavittHpaatuvH|| / sarvamidaMviSayAMtarayojaneudAharaNe / viSayaikyepyavasthAbhede nayojaneyathA // vadaMtIjAravRttAMtaMpatyaudhUrtAsakhIdhiyA // pa tiMbuDhAsakhitataHprabuddhAsmItyapUrayat // 29 // chekApanhutiriti / chekovidagdhastatkRtA'panhutizchekApanhutiritilakSyanirdezaH vAkyAnyathAyojanahetukaHzaMkitatAvikavastuniSedhaitilakSaNam / anyasyazaMkAtaitya nyazaMkAyA nivrtniiylenhetutyaavypdeshH| saMtApAtsnAtItivat / atracazuddhApa nhutivaarnnaayaadyvishessnnN| mamakilazrutimAhatadarthikAmityadhikatAdrUpyarUpakavAraNA yazaMkiteti / nacAnenaivazuddhApanhutivAraNAdvAkyesAdivyarthamitivAcyam // 'kasyavA nbhvedrossHpriyaayaaHsvnnedhre||s gNpdmmaaghraasiirvaaritaapimyaadhunaa||' itivyAjoktA vatiprasaMgavArakakhenatatsArthakyAt / ydvkssyti| chekApanhuterasyAzcAyaM vizeSoyattasyAM vcnsyaanythaanynenaapnhvH| asyAmAkArasyahelaMtaravarNanenagopana miti| tathyaninha veiti / tA vikaniSedheDasarthaH / nuupuromNjiirH| maMjIronUpuro'strivAmiyamaraH / narmasa khIkrIDAsakhI / atrakAntaparAyA majalpanmatpade lagnaityuktepurastAtparyakakhavarNane
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ 32 kuvalayAnaMdaH nakAMtakhApanhavomukhyonUpurAbhedapatipattistutadaMgamitibodhyam / sItkAramiti / siitkaarNtdnukaarimukhdhvnishikssyti| adharaMadharoSTham / vraNayativraNosyAtItitraNI praNinaMkarotIsarthetatkarotItiNic / tathAromAMcaMtanotivistArayatItivAkyatrayaMnA garikAbhimAyaNapriyasakhIMpratikayApyuktaM tadAkarNyanAgarikaHkiMmilitaitizaMkitava tImanyAMpratitacchaMkAnivRttayenahIsAdinAhaimantikapavanaparasavarNanenatAlikasyanAgari ksyaapnhvH| siitkaarshikssaadikrtRvsynaagrikivpvnepisttvaat| tdaah| arthayoja nayeti / vivkssitaavivkssitsaadhaarnnsyaarthsyaavivkssitaarthsNbNdhitvvrnnnyetyrthH| i damityudAharaNamiticajAtyabhiprAyeNaikavacanam / hemaMtazabdAttatrabhava iyarthesarvatrANacata lopazcesaNitalopecahemanaitirUpasiddhiH / prajalpannityudAharaNeekasya vAkyasyAnya thAyojanamihakhanekeSAmitibhedaH / zabdayojanayeti / arthabhedepizabdazleSamAtreNetya rthaH / padmaiti / kriiddaayaavittobhoktaakRnnovoyubhaanpaaturkssvitisNbNdhH| kiidRshH| ityutkhanacaHsvapneudgatamutsvapnaMvacanamarthAtkRSNasyAnubhASyAnUgharAdhayAnirbhatsitaHsa ntadvacanaMtatparamevarAdhAparamevavyapadizankathayan / itikiM / he poramevanayanesatataMbharA mi / nIlebhavatyA kuNtlekeshpaashemmbhaavoNt:krnnvRttiruupH| muhya imohNmaapnoti|n nucittAsaMgonivartyatAMtatrAha / kiMkaromiakiMcitkarospiyatastetavamahitaiHpUjyairvi bhrmairvilaasaikriitospimuulyengRhiitospiiti| kiNkrospiitikcitpaatthoyukttrH| tatra cAstrItyahamarthakamavyayaM / ahaMkiMkarodAsa-krItosmItyarthaH / rAdhAparakhetuherAdheityarthA saMbodhanaM / pdmruupevnynestraamiitivishessH| zeSapUrvavat / atraramAsaMbodhyakastannayana smaraNarUponavAkyArtho'pivasaMbodhyakaH / padmarUpakhannayanasmaraNarUpaityapanhavastatpa rmevtdypdishnnitynenprkaashyte| nacAtrArthasyaramArAdhAsAdhAraNavamapitupa itiliM gavacanazliSTazabdayojanaiveti / viSayAMtareti / vivakSitaviSayabhinnesarthaH / avasthA jAgratsvapnAdirUpA / vadaMtIti / patyaubhatarisakhIdhiyAsakhibhrameNajAravRttAMtasvakA mukavAtAvadaMtIdhUrtAkAcitpatibudhvAsakhItyAdivAkyazeSamapUrayatpUritavatI / sakhI tipunaHsaMbodhanamapratAryatAsUcanAya / tata uktavRttAMtAnaMtaraMprabuddhAjAgaraNavatI / atra nAsaujAgradavasthAvRttAMtaHkiMtusvA prakaityavasthAbhedayojanayApanhavaHsakhItyAdivAkya zeSeNaprakAzyate // 29 // kaitavApanhutiya'ktovyAjAdyairninhuteHpadaiH // niryA tismaranArAcAH kAMtAdRkpAtakaitavAt // 30 // anAsatyatvAbhidhAyinAkaitavapedananemekAMtAkaTAkSAH kiMtu
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ caMdrikAsametaH smaranArAcAityapanhavaHpratIyate // rikteSuvArikathayAvipi nodareSumadhyAnhajUMbhitamahAtapatApataptAH / skaMdhAMtarotthita davAgnizikhAcchalenajivhAMprasAryataravojalamayaMte // 30 // kaitavApanhutiritilakSyanirdezaH / vyAjAyai padaininhutervyaktauabhivyaktIsatyAM kaitavApanhutiritivyavahartavyamityarthaH / kaitvenaapnhutiritivyutptteH| vyAjAcairi tyanenamiSakapaTachalachadmakaitavAdayogRhyate / evaMcakaitavAdipadavyaMgyApanhutikhalakSaNaM yodhyam / nArAcAvANAdRkpAtA:kaTAkSAHapanhavoniSedhaH / pratIyataiti / asatyakha syvissybaadhaadhiinkhaaditibhaavH| rikteSvitigrISmavarNanam / taravovRkSAvAriNojala syakathayAvArtayApirikteSuzUnyepuvipinasyAraNyasyodareSumadhyapradezeSujalamarthayateprArthayaM te / kIdRzAH madhyAnhebhitaHpravRddhoyomahAnAtapauSNatasyatApastapanaMtenataptAHsaMta saaH| kiMkRtA skaMdhAMtarAtprakAMDAbhyaMtarAdutthitoyodavAgnirdAvAnalastasyayAzikhA jvAlAtasyAHzchalenajivhAMprasAryeti / astrIprakAMDaHskaMdhaHsyAnmUlAcchAkhAvadhistaro rityamaraH / atraneyaMdavAgnizikhA apitujevhitichalapadAtpratIyate / atracAnabhihita vAcyatAdopanirAsAyakathayApivanodareSvitipaThanIyaM // 30 // ityapanhutiprakAraNaM // saMbhAvanAsyAdutprekSAvastuhetuphalAtmanA // uktAnu ktAspadAdyAvasiddhAsidAspadepare // 31 // dhUmasto maMtamaHzaMkekokovirahazuSmaNAM // liMpatIvaMtamoMgA nivarSatIvAMjanaMnabhaH // 32 // raktautavAMghImRdulaubhu vivikSepaNAdvavam // tvanmukhAbhecchayAnUnaMpanervairAya tezazI // 33 // madhyaHkiMkucayo'tyaibaddhaHkanakadA mabhiH // praayokhNtvtpdenaikypraaptuNtoyetpsyti||34|| anyadharmasaMbandhanimittenAnyasyAnyatAdAtmyasaMbhAvanamutpre kssaa|saavstuhetuphlaatmtaagocrtventrividhaa|atrvstunHk sycidstvNtrtaadaatmysNbhaavnaaprthmaasvruupotprekssetyucyte| ahetorhetubhAvenAphalasyaphalatvenotprekSAhetUtprekSAphalotprekSe tyucyte|atraadyaasvruupotprekssaauktvissyaanuktvissyaaceti dvividhA parehetuphalotprekSesiddhaviSayA'siddhaviSayAcetipratye
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ kuvalayAnaMdaH kaMdvividhAevaMSaNNAmutprekSANAMdhUmastometyAdInikrameNodAha raNAni / utprekSAlakSayati // saMbhAvaneti / atrotprekSetyanaMtaraMsAcatridhetyadhyAhAryaM / tathAcasaM bhAvanAutprekSApadavAcyAsyAtsAcavastuhetuphalarUpeNavidheyarthaH / vastuhetuphalAnAMcasaM bhAvanAdharmatvaMsvavidheyakakhasaMbaMdhena / tenvstuhetuphlvidheyklenetipryvsitaarthH| vastukhaMcahetukhenaphalakhenavAvivakSitaMyattadbhinavaM / nAtovastukhasyakevalAnvayitayAvi bhAgasaMgatiH / uktesAdi / atraAsAmutprekSANAMmadhyeAdyAvastUtprekSA / uktaMcAnu tNcoktaanukteaaspdeysyaaitivigrhH| AspadaMcotprekSAyAdharmirUpoviSayaH / siddhA siddhekhatravigrahaHpUrvavat / dhuumeti| tmaakokiivirhshussmnnaaNdhuumstomshNkeisnvyH| ko kaspacakravAkassastrIkokItasyAviraharUpANAMzumaNAmanInAMsaMbaMdhinaMdhUmasamUhamiyarthaH / liMpatIveti / atratamaitinabhaiticakartRpadaM / rktaavisaadidyitaaNptinaayksyoktiH| tavamRdulausukumArAvaMdhrIcaraNodhruvaMbhuvivikSepaNAddhetoraktavarNAviti / khanmukheti / padmagatAyAsvanmukhakAMtaricchayAhetunesarthaH / vairAyataitivairaMkarotIyarthezabdavairakala hAbhrakaNvameghebhyaHkaraNaitikyaG / madhyaiti / madhyabhAgaHkucaryo saidhAraNArthaMkana kasyadAmabhIrajjubhiritinigIryAdhyavasAnarUpAtizayoktayAvalIbhirbaddhaHkimityarthaH / praayiti| abjaMkamAyobahudhAkhacaraNenasahaikyaM praaptoyejletpsytitpshcrtiiyrthH| karmaNoromaMthatapobhyAMvarticaroritikyaG / tapasaHparasmaipadaM cetiparasmaipadam / lakSa gaMpariSkurute anyadharmeti / anyasyaviSayiNoyodharmastatsaMbaMdharUpeNanimittenAnya syAnyaviSayakamanyasyaviSayiNastAdAtmyenasaMbhAvanamityarthaH / anyasyetiSaSThayoM viSayatAdharmitArUpA / viSayiNaitiSaSThayarthastuvizeSaNatArUpAviSayatA / anya khenotkIrtanaMcasaMbhAvanAyAAhAryatAsUcanAya / tathAcaviSayiniSThadharmasaMbaMdhaprayuktaMvi SayadharmikaMtAdAtmyasaMsargeNaviSayividheyakamAhAryasaMbhAvanamutprekSetiparyavasitam / ta niSThadharmasaMbaMdhaprayuktamAhAryatatsaMbhAvanamitituniSkarSaH / itarAMzasyavyAvartakatayAstra rUpakathanamAtraparakhAt / mukhaMcaMdramanyaityutprekSAyAMcaMdraniSThAlhAdakakhAdidharmasaMbaMdhaprayu taMmukhecaMdrasaMbhAvanamAhAryamastItilakSaNasamanvayaH / bAdhAdyabhAvadazAyAMtujAyamAnA mukhAdaucaMdrAdisaMbhAvanotprekSetitadvAraNAyAhAryeti / etena 'viraktasaMdhyAparuSaMpurastAdya thArajApArthivamujjihIte / zaMkehanUmatkathitapravRttiHpratyudgatomAMbharataHsasainyaH' // itya varajobharodgamanarUpasasainyapratyuddharmasambandhamayuktAyAMbharatetatsaMbhAvanAyAmapinAti vyAptiH / tasyAanAhAryavAt / 'saMbhAvanaMyadItthaMspAdityUhonyasyasiddhaya'itivakSya mANasaMbhAvanAlaMkAraviSaye / 'yadizeSobhavedvaktAkathitA:syurguNAstave // ' isAdAva
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ caMdrikAsametaH tivyAptivAraNAyamayuktAMtaM / 'sarvAtizAyisauMdaryazaMkesatyavatomukhaM // yenasAmRgazA vaakssiisaavitriitrliikRtaa||' isAdAvatiprasaMgavAraNAyataniSThetisaMbhAvyamAnavRttitvaMdha mavizeSaNaM / tatrasAvitrItaralIkArakakharUpodharmomukhavRttirnatusaMbhAvyamAnavRttiritinA tiprasaMgaitidika / vastuhetuphalAtmatAvastuhetuphalatAdAtmyam / nanusaMbaMdhAMtareNotme kSAyAasaMgrahaiticenna / sarvatrAbhedenaivotprekSaNamitiprAcInamatAnusAreNetthamabhidhAnA detatsUcanAyaivalakSaNe'tracatAdAtmyopAdAnamiti / nanvalaMkArasarvasvakArAdibhiHkharU potpekSetivyavahRtAyAsturIyAyAapisattvAtrividheyayuktamisAzaMkyAhaatreti / A sAMmadhyeyAprathamAvastUtprekSAsaivakharUpotprekSetyucyataiyarthaH / rajanImukhesarvatravisRtvarasyatamasonelyadRSTipratirodhakatvAdidharmasambandhenagamyamAnenanimattenasadyaHpriyavighaTitasarvade zasthitakokAMganAhRdupagataprajvaliSyadvirahA'naladhUmastomatAdAtmyasambhAvanAsvarUpotprekSAtamasoviSayasyopAdAnAdu ktaviSayA / tamovyApanasyanabhaHprabhRtibhUparyaMtasakalavastu sAndramalinIkaraNenanimittenatamaHkartRkalepanatAdAtmyotpre kssaa|nbhHkrtRkaaNjnvrssnntaadaatmyotprekssaacaanuktvissyaasvruu potprekssaa| ubhytraapivissybhuuttmovyaapnsyaanupaadaanaat| nanvatratamasovyApanenanimittenalepanakartRtAdAtmyotprekSAna bhasobhUparyaMtaMgADhanIlimavyAptatvenanimittenAMjanavarSaNakartR tAdAtmyotprekSAcetyutprekSAdayamuktaviSayamevAstu / maivam / limpativarSatItyAkhyAtayoHkartRvAcakatvepibhAvapradhAnamArakhyAtamitismRterdhAtvarthakriyAyAevaprAdhAnyenatadupasarjanatve nAnvitasyakarturutprekSaNIyatayAanyatrAnvayAsaMbhavAt / a taevaAkhyAtArthasyakartuHkriyopasarjanatvenAnyatrAnvayAsaMbha vAdevaasyopamAyAmupamAnatayAnvayopidaMDinAnirAkRtaH / 'ka yaapmaansyaanygbhuutosaukriyaapde|| svakriyAsAdhana vygronaalmnyypekssitumiti||' vistarasyeti / prasaraNazIlasyesarthaH / tamasaitisaMbhAvanesanenAnveti / SaSThayoM
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ 36 kuvalayAnaMdaH vissytaatmovissyesrthH| prtirodhkkhaadiiyaadipdaatpsrnnshiilkhsysNgrhH| priyaiHpa tibhirvighttitaaviyuktaaH| vyApanaspetiSaSThyaMtasyapUrvavadutprekSApadenAnvayaH / evamagreta nasyatamasaityasyApi / anupAdAnAditiviSayivAcakAbhyAliMpativarSatibhyAmanye nAnupAdAnAdisarthaH / yathAzrutetAbhyAmevasAdhyavasAnalakSaNayopAdAnAdasaMgateH / uktaviSayameveti / sakRduccAritAbhyAMlipativarSatibhyAMzattyAlepanavarSaNayoHsAdhya vasAnalakSaNayAcasAdhAraNadharmapuraskAreNavyApanasyacopasthApanasyayugapattidvayaviro dhenaasNbhvaadityaashyH| smRtaniruktasmRteH / utprekSaNIyatayA utprekSAviSayatayA / anyatrotprekSAyAM / anvayasaMbhavAditinirAkAMkSavAditibhAvaH / ataevAkhyAtA rthasyakartuHkriyopasarjanakhenAnyatrAnvayAsaMbhavAdevakacidataevetyuttaramayamevavyAkhyAna graMtha pramAdalikhitodRzyate / nyagbhUtetiguNabhUtaiyarthaH / svakriyeti / kriyAMprati sAdhanasenAnvitaiyarthaH / vyapekSitumAkAMkSituM / naalNnsmrthH| tathAcanirAkAMkSakhA dupamAnakhenAnvayonasaMbhavatItibhAvaH / etenatamasilepanakartRvamutpekSyamisalaMkArasarva svakAramatamapAstam / tasyApikartRvizeSaNavAdvivavakSitavivekenalepanasyaivotprekSyakhA ca / evaMcapradhAnabhUtalepanakriyAgocarAbhAvanaivanigIrNavyApanaviSayetisidaM / nacayu gapadRttidvayavirodhAzaMkyastadanabhyupagamAt / kecittutamonabhasorviSayastatkartRkalepanavarSaNasvarUpadharmotpre kssetyaahuH| tanmatesvarUpotprekSAyAMdhayutprekSAdharmotprekSAcetye caMdvaividhyaMdraSTavyam / caraNayoHsvataHsiddharaktimanivastutovi kSeparNanaheturityahetostasyahetutvenasaMbhAvanAhetUtprekSAvikSepa nnsyvissysysttvaatsiddhvissyaa| caMdrapadmavirodhesvAbhAvi kenAyikAvadanakAntiprepsAnaheturititatratahetutvasaMbhAvanA hetUtprekSAvastutastadicchAyAabhAvAdasiddhaviSayA / madhyaH svayamevakucaudharati natukanakadAmabandhatvenA'dhyavasitAyAva litrayazAlitAyAbalAtitimadhyakartRkakucakRtestatphalatvenotprekSAsiddhaviSayAphalotprekSA / jalajasyajalAvasthiteruda vAsatapastvenA'dhyavasitAyA kAminIcaraNasAyujyaprAptina phalamiti tasyA gaganakusumAyamAnAyAstapaHphalatvenotprekSa NAdasiddhaviSayAphalotprekSA /
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ caMdrikAsametaH keciditimataiticAsvarasodbhAvanaM / tadvIjaMtutamAnabhasoH kartu khena viSayakhenacavA radvayamanvayaklezaH / tathAdhayutprekSAsAdharmaprayuktAdharmotprekSA tutatsahacaritadharmasaMbaMdhamayu ketilakSaNAnanugamaH / nacatabhiSThatatsamAnAdhikaraNAnyataratvena dharmanivezAnnAnanugamar3a tivAcyaM / sarvatra sAdRzyanimittAyAevotprekSAyAH saMbhavenAnyataratvAdinivezaprayuktagau ravasyAnupAdeyatvAditi / hetukheneti heturUpatayesarthaH / hetu saMbhAvanAheturUpatA saMbhA vanA / phalatvenaphalarUpatayA / evamagrepibodhyaM / atheodAhRtAsUtprekSAsubodhaprakAraHma darzyate / tatradhUmastomamiyA daukokAMganAvirahAnalasaMbaMdhidhUmastomA bhinnatamoviSayA saMbhAvane tibodhaH / nAmArthayorabhedAnvayAt / evaMmukhaM caMdramanya ityAdAvapi / nUnaMmukhaMcaM draiyAdItu caMdraprakAraka saMbhAvanAvipayomukhamitibodhaH / mukhaviSayAcaMdraprakArikAca saM bhaavnaataadaatmysNsrgikaiv| tthaanubhvaaccmtkaarpryojksysNsNgiitrsyaabhaavaacc| nacai caMdraprakArikAtasya caMdropasarjanatvAt / evaMdhuvevAdizabdasamabhivyAhArepibodhyam / lipatIvesanuktaviSayotprekSodAharaNe tuliMpatinA sAdhyavasAnalakSaNayAlepanavyApanobha yasAdhAraNenasAMdramalinIkArakatvAdinArUpeNopasthApite tamovyApanelepanasaMbhAvanAnva yAtsAMdramalinIkArakaM tamaH kartRkAMgakarmalepana prakArakasaMbhAvanAviSayaitibodhaH / vyaM janayopasthitevyApanetAdRzasaMbhAvanAnvayaitipradIpakRtaH / evaMvarSatIsAdAvapibodhya m / vikSepaNAvabhiyAdi hetUtprekSodAharaNehetuH paMcamyarthaH / tatracAbhedena sarthA nvayaH / hetozcasvaprayojyAzrayatva saMbaMdhenaraktatvaviziSTetasyaprakAratAsaMbaMdhena saMbhAvanA yAMtasyAzcaviSayatayAcaraNayoranvayaH / tathAcabhUmyadhikaraNaka vikSepaNAbhinnahetukara ktaprakArakasaMbhAvanAviSayAvaMghI itibodhaH / nacatAdAtmya saMbaMdhe nahetuvidheyakatvAbhAvA hetUtprekSAsyAtkitutAdAtmyenatathAvidharakta svarUpotprekSaivetivAcyam / vivakSita 37 vivekenavikSepaNehetvabhedasyotprekSaNIyatayAvikSepaNaMprativizeSyabhUtasyApitorvidheyakho pagamAt / mukhaMcaMdraiyArUpakaivAnuyogitvamukhasyAbhedasya vikSepaNa saMsagatvAbhyupagamenaca vikSepaNehetvabheda bhAnasaMbhavAt / hetuviziSTasvarUpotprekSAyAmukhataH pratItAvapivivakSAvaze nahetUtprekSAtvenaivavyapadezaH / yathAdadbhrAjuhotIsatramukhatoda dhiviziSTahomamatItAvapivi vakSitavivekena homedadhividhitvavyapadezaitibodhyaM / na casvaprayojyatva saMbaMdhenasvaprayojyA zrayatva saMbaMdhenavA heturUpadharmotprekSaivaraktAdau svIkriyatAM kRtamIdRzakalpanAklezenetivAcya m / dharmotprekSAMgIkAredUSaNasyaprAgevAveditatvAt / ataeva ' harSAllagnAmanyela litatanu tapAdayoH padmalakSmIH' itihetUtprekSAmudAhRtavataH prakAzakRto pitatra harSahetukalaganatAdA tmya saMbhAvanamevAsvAbhAvikelagane'bhimatam / asmaduktarIyAtulakSmIrUpeviSayeyatho ktaharSahetukalaganatAdAtmyasaMbhAvanamucitaM / laganasyadhayupasarjanatvenasaMbhAvanAyAmanva
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ 38 kuvalayAnadaMH yAyogAditidhyeyaM / evaMvanmukhAbhecchayesasiddhaviSayahetUtpekSAyAmapibodhyaM / viSaya siddhabAsiddhavAbhyAMbodhevizeSAbhAvAt / madhyaHkimiyAdiphalotprekSAsthalephalaMcatu rthyarthaH / tatracAbhedenaprakRyAnvayaHpUrvavat / phalasyacaprayojakakhasaMsargeNabaddhakhetaDDA rakeNatenaivabade'vAnvayastattAdAtmyasaMsargakasaMbhAvanAyAmadhyeviSayatayA / evaMcakucadha rnnaabhinnphlkknkdaamkrnnkvddhkhaashrysNbhaavnaavissyomdhyitibodhH| evaMprA yojmisaadaavpiphlNtumunorthitipuurvvdevbodhH| phalotprekSAkhaMcopadarzitarIyopapAda nIyamitibahuvaktavyepivistarabhayAduparamyate / anenaivkrmennodaahrnnaaNtraanni||baaleNduvkraannyaavkaasbhaavaa dvbhuHplaashaanytilohitaani|sdyovsNtensmaagtaanaaNnkhkss tAnavavanasthalInAM ||atrplaashkusumaanaaNvkrtvlohittve nasaMbaMdhenanimittenasadyaHkRtanakhakSatatAdAtmyasaMbhAvanAukta viSayAsvarUpotprekSA / pUrvodAharaNenimittabhUtadharmasaMbaMdhoga myaihatUpAttaitibhedaH / nanvivazabdasyasAdRzyaparatvenapra siddhtrtvaadupmaivaastu|liNptiivetyudaahrnnelepnkrtrupmaa natvArhasyakriyopasarjanatvavadihanakhakSatAnAmanyopasarjanatva syopmaabaadhksyaabhaavaat|ucyte| upamAyAyatrakvacitsthi tairapinakhakSataiHsahavaktuMzakyatayAvasaMtanAyakasamAgatavanastha lIsaMbaMdhitvasyavizeSaNasyAnapekSitatvAdihatadupAdAnaMpalA zakusumAnAMnakhakSatatAdAtmyasaMbhAvanAyAmivazabdamavasthApa yti| tthaatvevtdvishessnnsaaphlyaat| asticasaMbhAvanAyA mivshbdoduuretisstthndevdttivaabhaatiiti|| pinaSTIvataraMgAgraiH samudraHphenacaMdanam // tdaadaaykraurNdurliptiivdigNgnaaH|| atrataraMgApraiHphenacaMdanasyapreraNaMpeSaNatayotprekSyate / samudrAdu sthitasyacandrasyaprathamaMsamudrapUraprasUtAnAMkarANAMdikSuvyApana casamudropAMtaphenacaMdanakRtalepanatvenotprekSyate / ubhayatraka meNasamudraprAMtagataphenacaMdanapuMjIbhavanaMdizAMdhavalIkaraNaMcani mittamitiphenacaMdanapreraNakiraNavyApanayorviSayayoranupAdAnA
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ caMdrikAsametaH dnuktvissyesvruupotpreksse| eSAMtUpAttayoHsamudracaMdrayorevatatka DhekapeSaNalepanarUpadharmAtprekSetimataM / teSAMmatepUrvodAharaNedha rminnidhrmytrtaadaatmyotprekssaa|ihtudhrmirnnidhrmsNsrgotpreksse tibhedovgNtvyH||raatraurverdivaaceNdorbhaavaadivsprbhuH||bhuumau prtaapyshsiisRssttvaansttodite||raatraurverdivaacNdrsyaabhaavH sannapipratApayazasoHsargenaheturititasyatahetutvasaMbhAvanAsi ddhvissyaahetuutprekssaa|| bAleMduvakrANIti / navidyatevikAsoyeSAMtAnyavikAsAniteSAMbhAvAdvikAsarahita khAddhetorbAleMduvadvitIyAcaMdravadvakrANitathAtizayenalohitAnyAraktAnipalAzAnipalA zakusumAnivasatainanAyakenasamAgamaprAptAnAMvanasthalInAmaganAnAMsadyastatkAlasaMbhUtA ninakhakSatAnIvababhuHzuzubhiraisanvayaH / pUrveti / dhUmastomamiyatreyarthaH / nanu lo kesaMbhAvanAyAmivazabdonadRSTaiyataAha / asticeti / pinaSTIveti / samudrastaraMgA NAmagrabhAgaiHphenarUpacaMdanapinaSTIvaiMdustatphenacaMdanamAdAyakaraiHkiraNairdiyUpAaMganAliM ptiivaanuliNptiivesrthH| samudropAMteti / samudrasyopAMtetaTeyatphenacaMdanaMtatkRtaMyattAsAM dizAMlepanaMtattvenesarthaH / ubhayatra ubhayorutprekSayoH / yeSAmalaMkArasarvasvakArAdInAM / rAtrAviti / saprakrAMtaHprabhubhUpatirbhUmaurAtrauraverabhAvAddhetorivadivAceMdorabhAvAddheto rivasatataMniraMtaramuditepratApayazasIsRSTavAnirmitavAniyarthaH / raktAvityudAharaNabhAva ruupoheturihtvbhaavruupitibhedH| vivasvatAnAyiSatevamizrAHsvagosahasraNasamaMjAnAnAM // gA vopinetrAparanAmadheyAstenedamAMdhyaMkhalunAMdhakAraiH // atravi vasvatArutasvakiraNaiHsahajanalocanAnAMnayanamasadevarAtrAvAM dhyapratihetutvenotprekSyataityasiddhaviSayAhetUtprekSA // pUraMvi dhurvarddhayituMpayodheHzaMkeyameNAMkamaNiMkiyaMti // payAMsidondhi priyaviprayogesazokakokInayanekiyaMti // atracaMdreNakRtaMsa mudrasyahaNaMsadevatadAtenakRtasyacandrakAMtadrAvaNasyakokAMga nAbASpatrAvaNasyacaphalatvenotprekSyataitisiddhaviSayAphalo tprekSA // rathasthitAnAMparivartanAyapurAtanAnAmivavAhanAnA m|| utpattibhUmauturagottamAnAMdizipratastheraviruttarasyAM // a
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ kuvalayAnaMdaH trottarAyaNasyAzvaparivarttanama sadeva phalatvenotprekSyataityasi ddhaviSayAphalotprekSA / etAevotprekSA' manye zaMkedhruvaMprAyonUna mityevmaadibhiH||utprekssaavyjyte zabdairivazabdopitAdRzaH 'i tyutprekSAvyaMjakatvena parigaNitAnAM zabdAnAMprayogevAcyAH / te SAmaprayogegamyotprekSAyathA // tvatkIrtibhramaNazrAMtAvivezasva ganimnagAm // 31 // 32 // 33 // 34 // 40 vivasvateti / vivasvatA sUryeNa svasyagosahasreNa kiraNasahasreNa samamizrA mizritAjanAnAM netrAparanAmadheyA gAvopyanAyiSate vanItAiva / yathAgopAlena parakIyAbhirgobhirmizrAH svI yAgAvonIyate tathAgopadavAcakha sAjAye namizritAvivasvatApinItAiveyarthaH / khalu saMbhA vnaayaaN| tenanayanenahetunAidamAMdhyaMnabaMdhakArairityanvayaH / gauH svargaca balavidarrezmAcakuli shepumaan| strIsaurabheyIdRgvANadigvAgbhUSvapyubhUmnicetimedinI / atracAnAyiSate veti viSayotprekSaNapUrvakaM tasya hetutvenotprekSaNamitipUrvasmAdvedaH / evaMpUrvatra icchaye tiguNarU poheturihatukriyArUpaityapidraSTavyaM / atracotprekSAdvayasattve pihetUtprekSAyAH prAdhAnyAtta khenaiva vyapadezo natusvarUpotprekSAtvena tasyA aMgakhAt / evamanyatrApibodhyaM / pUramiti / a vidhucaMdraH payodheHpUraMvardhayitumeNAMkamaNicaMdrakAMtaMkiyaM tilokoktayA aparimitAnipa yAMsidogdhItizaMke / tathApriyaiH patibhirviprayoge viyogesa tisazokAnAkokAMganAnAM nayanekarmabhUte kiyaMtipayAMsidogdhItizaMkeityanvayaH / duherdvikarmakatvAdeNAMkamaNimiti dvitIyA / evanayaneityatrApimadhyaH kimityatraikasyavaddhatvasyaphalakhenakucadhRterutprekSaNamiha tudrAvaNa trAvaNayordvayoH phalatvenapUravardhanasyataditibhedaH / bRMhaNaMvarddhanaM / tadAvardhanakAle tenacaMdreNa / rathasthitAnAmiti / raviHrathe sthitAnAMniyuktAnAMpurAtanAnAMvAhanAnAmazvA nAMparivartanAyeva turagottamAnAmutpattibhUmAvuttarasyAMdizipratasthaityanvayaH / prAyobjami satraikyasyaguNasyaphalatvenotprekSaNamiha tu parivartana kriyAyAitibhedaH / nanvalaMkAra sarvasva 'kArAdibhiranyeSAmapijAsAdibhedAnAmuktatvAtkutastenapradarzitAisA zaMkyAha / etAe vetiuktabhedAevetyarthaH / utprekSA isa naMtaraMcamatkAravizeSaprayojikAitizeSaH / tathA cajAtyAdibhedAnAMcamatkAra vizeSAnAdhAyakatvAdapradarzanamitibhAvaH / ityutprekSeti / i sanenotprekSAbodhakatvenesarthaH / tvakIrtiriti / atrAnupAttasvargagamana viSayAsvargagAmave zatAdAtmyotprekSAvizeSaNIbhUta bhramaNazratatvarUpahetUtprekSAvApratIyataitibodhyaM // 31 // // 32 // 33 // 34 // itizrI mattatsadupAkhyavaidyanAthakRtAyAmalaMkAra caMdrikAyAM zrImatkuvalayAnaMdIyaTIkAyAmutprekSAprakaraNam // 11 11 //
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ caMdrikA sametaH rUpakAtizayoktiHsyAnnigIryAdhyavasAnataH / pazya nIlotpaladvaMdvAnniHsaratizitAH zarAH // 35 // viSayasyasvazabdenollekhanaMviSayivAcakenaivazabdena grahaNaMviSa 41 yanigaraNaM tatpUrvakaMviSayasyaviSayIrUpatayAdhyavasAnamAhArya nizcayastasminsatirUpakAtizayoktiH / yathA nIlotpalazara zabdAbhyAMlocanayoH kaTAkSANAMcagrahaNapUrvakaMtadrUpatAdhyavasA nam / yathAvA // vApIkApisphuratigagane tatparaMsUkSmapadyAso pAnAlImadhigatavatI kAMcanI maiMdranIlI // agrezailausukRti sugamaucaMdanachannadezatatratyAnA'sulabhamamRtaMsannidhAnAtsudhAM zoH // atravApyAdizabdairnAbhiprabhRtayonigIrNAH // atizayoktilakSayati // rUpakAtizayoktiriti / grahaNamupasthApanaM / viSayirUpa sayeti / viSayiNorUpamasyatasyabhAvastattAtayetyarthaH / rUpaMcAbhedatAdrUSyAnyatarat / tasmi nsatIti / saptamIsamarthAtta siriyabhiprAyeNa / evaM cAnupAttaviSayadharmikAhArya nizcayavi SayIbhUtaMviSayya bhedatAdrUpyAnyataradrUpakA tizayoktiritilakSaNaMbodhyaM / atrarUpakavAra NAyAnupAtteti / ayameva ca rUpakAda syAMvizeSo'tizayaityucyate / bhrAMtivAraNAyAhA ryeti / utprekSAvAraNAya nizcayeti / nIlotpaleti / atranIlotpalapadAtsAdhyavasAnala kssnnyaashkylkssyobhyaanugtkaaNtivishess|di puraskAreNopasthitekAminInayanezattayupa sthitasyanIlotpalakhaviziSTasyAbhedasaMsargeNAnvayaH / zaktayupasthitayoH kRtISTasAdhana tayorivazaktilakSaNAbhyAmupasthitayorapyeka padArtha yostAtparyavazenAnvayAMgIkArebAgha kAbhAvAt / evaMca nIlotpalAbhinnakAM tivishessvdvNdv| ditibodhA diyamabhedAtizayo ktirityucyate / nayaivaMsatirUpakAdavailakSaNyamitivAcyam / rUpakeviSayibhedavyApya syaviSayatAvacchedakasyabhAnenavailakSaNyasyasphuTatvAt / yadAtyabheda bhAnenatAtparyaM kiMtubhe dbhaanetd|kaaNtivishessaadiruuptaadruupysyaivbodhaattaadruupyaatishyoktirvkssytei tibodhyaM / vApIti / madhyabhAgamArabhya mukhaparyaMta nAyikAMgavarNanamidam / gaganesUkSmatayAtadvaddu lakSyemadhyekApyanirvacanIya zobhAvApItadvadvaM bhIrAnAbhiHsphuratizobhate tatparaMtadUrdhvabhAge aindranIlIindranIlaghaTitAsUkSmapacAsaraNistadvacchyAmAromAvaliH sphuratItyanuSajyate / kiMbhUtA kAMcananirmitAMsopAnapaMkti tatsadRzIM trivalImadhigatavatIprAptavatI / tathAa pretadRrdhvadeze zailItadvattuMgavizAlau kucau sphurataitivibhaktipariNAmenasaMbadhyate / kIdR
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 kuvalayAnaMdaH zau mukRtinApuNyakRtAMsugamausulabhagamanaumulabhauca / punaH kIdRzau caMdanatarubhizcaM danapakenacAcchanovyAptodezoyayostathAbhUtau / tatrasAnAMtadAzliSTAnAMcasudhAMzostadva dAlhAdakasyamukhasyasanidhAnAdamRtaMtadvadAsvAdyamadharamAdhuryasulabhamisanvayaH // atrAtizayoktaurUpakavizeSaNaMrUpakedarzitAnAMvidhAnAmihA pisaMbhavostItyatidezenapradarzanArtham / tenAtrApyabhedAtizayo ktistAdUpyAtizayoktiritidvaividhyaMdraSTavyaM / tatrApyAdhikya nyUnatAvibhAgazcetisarvamanusaMdheyaM / yathAvA // sudhAbaddhagrAse rupavanacakorairanusRtAMkirajyotsnAmacchAMlavaliphalapAkapra NayinIM // upaprAkArAyaMprahiNunayanetarkayamanAganAkAzeko yNglithrinnHshiitkirnnH||itytrkoymityuktyaaprsiddhcN - draadbhedsttutkrssshcgrbhitH|| evmnytraapyuuhniiym||35|| vidhAnAMbhedAnAM / itiiysyprdrshnaarthmitynenaanvyH|atideshenetisaadRshyenesrthH / mukhyarUpakAbhedasyAtizayoktAvabhAvAdrUpakasadRzaparaM / SaNmAsamagnihotraMjuvhatIsatrA mihotrapadavaddharmAtidezakamisAzayaH / AdhikyanyUnatesatrAnubhayoktaruktodAharaNeSu prasiddhataravAdanupAdAnaMbodhyam / yattvatrakaizciduktaM virSAyavAcakapadasyaviSayesA dhyavasAnalakSaNAyA zakyatAvacchedakamAtraprakArakalakSyavizeSyakabodhakhakAryatAvaccheda kaM evaMcanigaraNesarvatraviSayatAvacchedakadharmarUpeNaivaviSayasyabhAnanaviSayyabhinnakheneti sthite'bhedAtizayoktistAdUpyAtizayoktiritidvaividhyamayukta mititatmauDhi vilasi tam / zakyatAvacchedakasyalakSyepUrvamaprItakhenatadviziSTatayAlakSaNAyAasambhavAt / yaddharmaviziSTe zakyasaMbaMdhagrahastaddharmaprakArakalakSyopasthiteHsamAnaprakArakazAbdabodhehetu khAllakSaNAparihAryAyAanupapattestadavasthavAca / evamapitAtparyavazAttAdRzabodhAMgI kAretadvazAdevazakyAbhedaprakArakabodhepibAdhakAbhAvAnmAtrapadenaviSayatAvacchedakasyaiva vyAtanAditidik / sudhAbaddheti / viddhazAlabhaMjikAkhyAyAMnATikAyAMsphaTi kapAkArazikharagatAMmRgAMkAvalImAlokayatorAjJovidUSakaMmatyuktiriyam / prAkArA asamIpenayanepahiNupreraya manAIpattarkaya anAkAze anaMtarikSekoyaMzItakiraNazcaMdra itimukhecaMdragatAlhAdakArikharUpatAeNpyAdhyavasAnam / kIdRzaH galitazzyutohari NoyasmAttathAbhUtastananiSkalaMkatayotkarSAbhivyaktiH / punaHkIhak / sudhAyAMba dogrAsastadabhilASAyaistairupavanasaMbandhibhizcakorairanusRtAlavalyAH phalapAkasyapraNayi nIsadRzImacchAMkhacchAMjyotsvAntattvenAdhyavasitAMkAntiprabhAkiranprasArayanisarthaH /
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ caMdrikAsametaH 43 lavalIlatAvizeSoharaphA revaDI tibhASAprasiddhaH / prAkArovaraNaH zAlaiyamaraH / sa mAbaddhagrAsairitika citpAThastatrApyuktaevArthaH / navalavalItipAThenavazvAsaulavalipA kazceyanvayobodhyaH / nanvihAbhedavivakSaiva kiM nasyAdataAha atreti / koyamisanenA nirjJAtatvaprakAzanAtprasiddhasya nirjJAtatvAttadvailakSaNyAvagatiritibhAvaH / garbhitogalite tyAdivizeSaNavyaMgyakhenAbhipretaH / anyatrApIti / 'anucchiSTodevairaparidalitorAhudaza naiHkalaMkenAzliSTona khaluparibhUtodinakRtA // kuhUbhirno lipsonacayuvativakreNavijitaH kalAnAthaH koyaMkanaka ltikaayaamudyte||' ityAdAviyarthaH / athavAnyatrApinyUnatAyAma pIsarthaH / koyaMbhUmigatazcaMdraiyAdA va divyatvarUpa nyUnatAprakAzanamUhanIyamitibhAvaH / nanUktodAharaNeSvayamitiviSayasyopAdAnAtkathamatizayoktiriticedatrAhuH / idaMkhasya viSayivizeSaNatvena vivakSAyAmatizayoktireva yadAtuviSayavizeSaNatkhavivakSAtadArUpa kamitivyavasthA / ataevaprakAzakRtAdazamarUpakAtizayoktyAdi saMdehasaMkarenayanAnaMda dAyIM dobiMvametatprasIdatItyudAhRtamiti // 35 // yadyapanhutigarbhatvaMsaivasApanhavAmatA // tvatsU tisudhArAjanbhrAMtAH pazyaMtitAMvidhau // 36 // atratvatsUktimAdhuryamevAmRtamityatizayoktizcaMdra maMDalasthamamR taMnabhavatItyapanhutigarbhA / yathAvA // muktA vidrumamaMtarAmadhurasaH puSpaM paraM dhUrvahaM prAleyadyutimaMDa lekhalutayorekAsikAnArNave // ta codaMcatizaMkhamUrdhnina punaH pUrvAcalAbhyaMtaretAnImAnivikalpa yaMtitai meyessaaNnsaadRkppthe|| atrAdhararasaevamadhurasa ityAdya tizayoktiH puSparasomadhurasonabhavatItyapanhutigarbhA / alaMkA rsrvsvkRtaasvruupotprekssaayaaNsaapnhvtvmudaahRtN| 'gatAsutIraM timighaTTanenasasaMbhramaMpauravilAsinI ssu|| yatrollasatphenataticcha lenamuktATTahAseva vibhAtiziprA 'ititatastviyAnatrabhedaH / eta zuddhA panhutigarbhaM / yatraphenatatitvamapanhutaM tatraivATTahAsatvo tprekSaNAdihatuparyastApanhutigarbhatvamiMdu maMDalAdAvapanhutasyA mRtAdeHsUktamAdiSunivezanAt / idaMcaparyastApanhutigarbhatva mutprekSAyAmapi saMbhavati / tatrasvarUpotprekSAyAMyathA // jAneti rAgAdidamevabiMbaM biMbasyacavyaktamito'dharatvaM // dvayorvizeSA
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ kuvalayAnadaMH vagamAkSamANAMnAnibhramobhUdanayojanAnAM // atraprasiddhaphale biMbatAmapanhutyAtirAgeNanimittenadamayaMtyadharetadutprekSAparya stApanhutigarbhA / hetUtprekSAyAMtadgarbhatvaMprAglikhitehetUtprekSA dAharaNeevadRzyate / tatracAMdhakAreSvAMdhyahetutvamapanhutyAnyatra tannivezitam / phlotprekssaayaaNythaa|| ravitaptogajaHprayAsta li hyaanbaadhituNdhruvN||srovishtunsnaatuNgjnaanNhinissphlN // a jagajasyasaraHpravezaMpratiphalesnAnephalatvamapanhutyapadmabAdhaneta nivezitaM36 alamanayAprasaktAnuprasaktyA prkRtmnusraamHenaavibhjte|| ydypnhutiiti|aNpnhutigrbhvprystaapnhutigrbhvN saivarUpakAti za yoktireva / tathAcasApanhavakhanirapanhavakhabhedenadvividhA'tizayoktiritibhAvaH / mukte ti / tAnyanubhavaikavedyAnImAnivastUniteimejanA vikalpayaMtisadasadvetivikalpaviSa yANikurvati / yeSAMjanAnAMsAprakrAMtAsuMdarIdRkpathelocanamArgenAstIyanvayaH / tAdRza muMdarIdarzanazAlinastuvikalpayaMtItibhAvaH / tAnikAnivastUnitatrAha / muktAmaukti kaMvidrumaMpravAlaM caaNtraaanomdhymdhursH| aMtarAMtareNayukteitidvitIyA / puSpaMparake valaMdhUrvahaMbhAravAhakaMnatumadhurasayuktaM / tayormuktAvidUmayoH khalunizcitaprAleyadyutimaMDale caMdramaMDaleekAsikAekasminnAsikAavasthitiraikAdhikaraNyamityarthaH / navarNavesamudre taccacaMdramaMDalaMcazaMkhasyamUrtimastake udaMcatiudayaMprApnoti napunaHpUrvAcalasyodayagirera bhyaMtareudaMcati / atramuktAvidrumamadhurasapAleyAtimaMDalazaMkhazabdai krameNadaMtAdharatanmA dhuryamukhakaMThAnigIH pUrvodAharaNebhrAMtakhotyAspaSTo'panhavaH ihatuparaMdharvahamityuktyA gUDhaitibhedaH / prAleyaMmihikAcesamaraH / gatAsviti / purebhavAHpauryastAsuvilAsi nISu timInAMmatsyAnAMsaMghaTanenasasaMbhramaMsabhayaMtIraMpratigatAsusatISu yatranagayoMziprAna dIullasaMtInAMphenatatInAMchalenamukta kRto'TTahAsauddhatahAsyaMyathAtathAbhUtevavibhAtIya nvayaH / itItiiyatreyarthaH / iMdumaMDalAdAvityAdipadAtpuSparasAdiparigrahaH / sU kyAdiSviti suuktimaadhuryaadissvisrthH| aadinaaadhrmaadhuryprigrhH| nivezanAda bhedAdhyavasAnAt / jAneiti dmyNtiiNvrnnytonlsyoktiH| atizayitAdAgAllauhiyA didamadharasvarUpamevabiMbamitijAne natubiMbaphalamisevakArArthaH / vivasyaciMvaphalasyAto smAdoSThAdadharakhaMnikRSTavaMvyaktaMsphuTaM / kathaMtarhi viparItAlokeprasiddhistatrAha / dvayorana yovizeSasyatAratamyasyAvagamebodhe'kSamANAmasamarthAnAMjanAnAMnAmnibhramoviparyAsobhU diti| anyatreti / sUryakartRkenetrAparaparyAyagonayaneiyarthaH / nivezitamutprekSitaM / ravI
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ caMdrikAsametaH ti / raviNAsaMtatogajastasyaravedyAnpakSyAnbaMdhUnitiyAvat / dhruvaprAyokAdhinusaraNa vishtintusnaatuNsnaanaarthiihiysmaadjsysnaanNnissphlnisspryojnmiynvyH|prsktaa nuprasaktyeti / atizayokteHsApanhavatvakathanaprasaMgAdalaMkArasarvakhaduktaMkharUpotprekSA yAMzuddhApanhutigarbhavadarzitaMtadanuprasaktyAcatrividhAsvapyutprakSAmuparyastApanhutigarbhava misarthaH // 36 // bhedakAtizayoktistutasyaivAnyatvavarNanaM // a nyadevAsyagAMbhIryamanyaddhairyamahIpateH // 37 // atralokaprasiddhagAMbhIryAdyabhedopibhedovarNitaH / yathAvA // anyeyaMrUpasaMpattiranyAvaidagdhyadhoraNI // naiSAnalinapatrAkSI sRssttiHsaadhaarnniividheH|| // 37 // bhedaketi / tasyaivatajjAtIyasyaivAnyavavarNanaMtajAtIyabhinavenavarNanaMtacAhAryabodhya mevamagrepitenabhrAMtInAtivyAptiH / idaMcalokotattarakhapatipattyartham / anydeveti| a syamahIpategAMbhIryamanyadevaprasiddhagAMbhIrya bhinnamevesarthaH / anyeyamiti / rUpaMsauMdaryavai dagdhyaMcAturyadhoraNIparipATIeSAnalinapatrAkSIvidheHsAdhAraNIsRSTinaivesanvayaH / a trottarArdhenabhaMgyA'nyavavarNanaM vizeSaH // 27 // saMbaMdhAtizayoktiHsyAdayogeyogakalpanam ||sau . dhAgrANipurasyAsyaspTazaMtividhumaMDalaM // 38 // yathAvA // katipayadivasaiHkSayaMprayAyAtkanakagiriHkatavAsarA vsaanH|| itimudamupayAticakravAkIvitaraNazAlinivIraru dradeve // atracakravAkyA sUryAstamayakArakamahAmerukSayasaMbhA vanAprayuktasaMtoSAsaMbaMdhepitatsaMbaMdhovarNitaH // 38 // saMbaMdheti / ayogeasaMbaMdheyogakalpanaMsaMbaMdhavarNanam / saMbaMdhazcAbhedabhinnavesasanya khaadyniruupitograahyH| tenruupkaatishyoktyaadiprbhedessunaativyaaptiH|saudheti|saudho strIrAjasadanamiyamaraH / nanvatraivaspRzaMtIveMdumaMDalamitIvapadaprayogeutprekSApratItestada prayogegamyotprekSAsamucitaM / ivAdisakheyAvAcyotprekSAsaivevAdyabhAvegamyotsrakSetiniya maat|anythaavtkiirtibhrmnnshraaNtesaadipuurvodaahRtepdyepigmyotprekssaansyaadvishessaabhaavaa diticenmaivam |updrshitniymsyaalNkaaraaNtraavissyevaabhyupgmaat |anythaanuunNmukhN caMdraisAdaunUnamisaprayogegamyotokSApatteH / evaMcaprakRte'saMbaMdhesaMbaMdhavarNanarUpAtizayo
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ kuvalayAnaMdaH tyalaMkAraviSayenagamyotprekSAvasaraH / tatkIrtirityudAharaNetubhramaNazrAMtavarUpahetvaMze gamyotprekSAbhipretA natusvagaMgApravezAMzaitisarvamavadAtaM / asNdigdhmudaahnnaaNtrmaah| yathAveti / katipayeti / vIrarudradevAkhyenRpevitaraNazAlinidAnazAlinisaticakravA kIitimudaMsaMtoSabhupayAtiprApnoti / itikim / kRtaMvAsarasyAvasAnaMnAzoyenasaka nakagiriHsumeru katipayairalpairdivasaHkSayaMprayAyAditi / saMbhAvanAyAMliG // 38 // yogepyayogo'saMbaMdhAtizayoktiritIryate // tva yidAtarirAjeMdrasvardvamAnnAdriyAmahe // 39 // atrasvardvameSvAdarasaMbaMdhepitadasaMbaMdhovarNitaityasaMbaMdhAtiza yoktiH / yathAvA ||anyornvdyaagistnyoti'bhmaannyoH|| avakAzonaparyAptastavabAhulatAMtare // // 39 // yogepIti / yogesasapyayogavarNanamityarthaH / svargasthAdrumA kalpavRkSAdayaH svaI meSvitiviSayasaptamI svarddhamaviSayeyaAdarastasyasaMbaMdheyarthAdArthaSu yadvA arthiSusvarddha maviSayAdarasaMbaMdhAbhAvapratItItatsamAnavittivedyatayAsvadrumeSvatyAdaraviSayakhAbhAvAva gamAdyathAzrutamevasAdhu / anayoriti |anvdyaaninirdRssttaanyNgaaniysyaastthaabhuuteitisN bodhanaM / jaMbhamANayorbaddhamAnayoranayoHstanayostavabAhulatayoraMtaremadhyeparyApto'vakAzo nAstIyanvayaH / atrbaahultyorNtrestnpryaaptaavkaashsNbNdhepitdsNbNdhuktH||39|| akamAtizayoktiHsyAtsahatvehetukAryayoH // AliMgaMtisamaMdevajyAMzarAzcaparAzcate // 40 // atramauAyadAzarasaMdhAnaMtadAnImevazatravaHkSitaupataMtItihe tukaaryyoHshtvNvrnnitN| ythaavaa||muNctimuNctikoshNbhjti cAjatiprakaMpamarivargaH // hamIravIravar3etyajatityajatikSamA maashu|| atrakhaDasyakozatyAgAdikAlaevaripUNAMdhanagRhatyA gaadivrnnitH||40|| akrameti / kramApaurvAparyaMtadabhAvo'kramastadrUpasyAtizayoktiriyarthaH / sahalesama kAlakhe AliMgaMtisamaMyugapajjyAMmauvI pRthvIMca parA zatravaH / muMcatIti / hamIra saMjJakasyavIrasyakhar3e kozaMpidhAnamuMcatisasarINAMvarga:samUhopikozaMbhAMDAraMmuMcati / ta thAkhaDneprakaMpamullAsanaMbhajatisatisaprakRSTaMkapaMbhajati / evaMkhaDnekSamAMzAMtisajatisati sopikSamAMpRthvatyijatItyarthaH / kozostrIkubhalekhaGgapidhAne'oghadivyayorityamaraH atrazataprasayabhaMgyAyogapadyavarNanaMvizeSaH / dhanagRhetidhanasaMbaMdhigRhetyarthaH // 40 //
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ caMdrikAsametaH capalAtizayoktistukAryehetuprasaktije // yA syAmItyudite tanvyA valayobhavadUrmikA // 41 // 47 atranAyakapravAsaprasaktimAtreNayoSitotikAyai kAryamukhena darzitam / yathAvA // AdAtuMsaka dIkSitepikusume hastAgramAlo hitaMlAkSAraMjanavArtayApisahasA raktaMtalaMpAdayoH // aMgAnAma nulepanasmaraNamapyatyaMta khedA vaha haMtAdhIradRzaH kimanyadalakA modopi bhArAyate // yAminayAmItidhavevadati purastAtkSaNenata nvNgyaaH||glitaanipurovlyaanypraannitthaivdlitaani // 41 // capaleti / hetoHprasaktirjJAnaMtajjanye kArye satItyarthaH / yAsyAmIti / uditeukte priyeNetizeSaH / tanvyAUrmikA aMgulIyakaMvalayaH kaMkaNamabhavadityarthaH / UrmikA khaMgulIyesyAdvastrabhaMgataraMgayo ritivizvaH / kAryamukheneti / aMgulIyakasya kaMkaNapadamA ptirUpakAryavarNanadvAreNetyarthaH / AdAtumiti / sahajasaukumAryavatyA virahadazAyAMtadati zayavarNanamidam / haMtetikhede / AdAtuM grahItuM sakRdekavAramapikusumeIkSitesasadhIra dRzohastAgramAlohitaMbhavatItizeSaH / apinAkimugRhIteitigamyate / lAkSayAya iMjanaMtadvArttayA pisahasA akasmAtpAdayostalaM raktaMbhavati kimurajanenetipUrvavat / eva maMgAnAMcaMdanAdinAyadanulepanaM tatsmaraNamapyasaMta kheda karaM kimutAnulepanaM kimanyadvAcya mitizeSaH / alakAnAmagurudhUpAdyAmodopi bhArAyate bhAraivAracatIsarthaH / kartarikya G / atrAdAnAdirUpa hetuprasaktimAtreNahastAgralauhityAdirUpakAryotpatteH sAkSAdevava rNanaM natukAryamukheneti pUrvasmAdbhedaH / hetukAryayoriva he tumasatikAryayorapisamakAla tvaM saMbhavatItisUcayitumudAharaNAMtaramAha / yAmIti / dhavedayiteyAminayAmItivadati satitatkSaNenatatkAlamevatanvaMgyAH purovalayAnyagrima kaMkaNAnipuraH prathamaMgalitAnyaparA NyapitathaivatatkAlamevadalitAnibhagnAnItyanvayaH / purogreprathamecasyAditivizvaH / atra vadatigalitAnItizatRpratyayena samakAlatAvagatiH // 41 // atyaMtAtizayoktistupaurvAparyavyatikrame // a yemAnogataH pazcAdanunItApriyeNasA // 42 // yathAvA ||kviiNdraannaamaasnprthmtrmevgnnbhuvshcldduuNgaasNgaa kulakarimadAmodamadhurAH // amIpazcAtteSAmuparipatitArudranR
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48 kuvalayAnaMdaH pateH kaTAkSAH kSIrodaprasaraduruvIcI sahacarAH // etAstisro pyatizayoktayaH kAryazaighyapratyAyanArthAH // 42 // asaMteti / atrahetukAryayorityanuvartate tatpaurvAparyetikkacitpAThaH sAdhureva / vya tikramo'travaiparItyam / agreprathamaM anunItAsamAhitA / kavIMdrANAmiti / kavizre SThAnAmaMgaNa saMbaMdhinyo bhUmayaH prathamatarameva prathamamevacalatAMca palAnAM bhRMgANAM bhramarANAmA saMgenAkulAnAMkariNAMmadajalasyAmodenaparimalenamadhurAramaNIyA Asannabhavan / pazcAda naMtaraM teSAMkavInAmuparirudrasaMjJakasyanRpateramIdRzyamAnAH kaTAkSAH patitAH / kIdRzAH kSIramudakaM yasya tathAbhUtasyakSIrArNavasya prasaratI nAmuruvIcInAMbRdda taraMgA NAMsahacarAstatsa dRzAityarthaH / udakasyodaH saMjJAyAmityudAdezaH / atrayathoktakaTAkSarUpakAryamukhenanR patiprasAdarUpa hetukathanaM pUrvasmAdvizeSaH / etAavyavahitoktAH / athokteSuprabhedeSvanugata pravRttinimittAbhAvAtkathamatizayoktipadaprayoga iticedatrAhuH / tAvatprabhedAnyatama tvameva sarvAnugatamatizayoktipadapravRttinimittaM tadevacasAmAnyalakSaNamiti / navyAstu nigIryAdhyavasAnamevAtiyoktiH prabhedAMta raMtvanugatarUpAbhAvAda laMkArAMtarameva / nacA nyatvAdiprabhedeSvanyatvAdibhirabhedAdInAM nigaraNaM saMbhavatItivAcyam / anyatvAdibhira bhinnavastupratIterevacamatkAritvenAnubhavasiddhatayAnyatvAdibhirabhedamatIsaMgIkAre'nubha vAsaMgateH / anyatamatvaMtunAlaMkAravibhAjakopAdhitAMbhajate camatkArAprayojakatvAditi vati / vastutastu rUpakabhinnatvesa ticamatkRtijanakAhAryAropanizcayaviSayatvamevAtiza yoktisAmAnyalakSaNaM / rUpakavAraNAyasasaMtaM bhrAMtivAraNAyAhAryeti utprekSAnirAsA ynishcyeti| rUpakAtizayoktAvabhedasya dvitIyaprabhede'nyatvasya tRtIye saMbaMdhasyacaturthe'saMbaM dhasyapaMcamesahatvasyaSaSThehetuprasaktijanyatvasyasaptame pUrvAparattrayozca tathAvidhAropaviSayatva sattvAtsarvatra lkssnnsmnvyH| nacaivaMvidhAropasyarUpakasvabhAvoktibhinneSuprAyazaH sarvAlaM kAreSu sattvAdatiprasaMgaitivAcyaM / iSTApatteH / alaMkArAMtarANAMcamatkArepradhAnatayAtada galenAvasthitAyA atizayokteraprAdhAnyenavyapadezAnaItkhAt / prAdhAnyenavyapadezAbhavaM tiitinyaayaat| alaMkArAMtarANAmevapradhAnatvena vyapadezArhakhAt / ataevakAvyaprakAzakR tAvizeSAlaMkAraprasaMge'bhihitaM sarvatraivaMvidheviSaye'tizayoktirevaprANatvenAvatiSThate / tAMvinAprAyeNAlaMkAratvAbhAvAt / ataevoktaM ' saiSAsarvatravakroktiranayArthIvibhAvya te // yatno'syAMkavibhiH kAryaH kolaMkAronayAvinA ' iti // daMDinApyuktaM 'alaMkArAM tarANAmapyeka mAhuH parAyaNam / vAgIzasahitA muktimimAmatizayAvhayAmiti' // 42 // iti zrImattatsadupAkhyavaidyanAtha kRtAyAmalaMkAracaMdrikAyAM zrImadraMgarAjAdhvarIMdrasUnuzrIma dappayadIkSitakRta kuvalayAnaMdaTIkAyAmatizayoktimakaraNaM saMpUrNam // // // //
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ caMdrikAsametaH vAnAmitareSAMvAdharmaikyaMtulyayogitA saMkucaMtisarojA nisvairinniivdnaanic||43|| tvadaMgamArdavedRSTekasyacitte nabhAsate // maaltiishshbhRllekhaakdliinaaNktthortaa||44|| prastutAnAmaprastutAnAMvAguNakriyArUpaikadharmAnvayastulyayogi taa| saMkucaMtItiprastutatulyayogitAyAudAharaNaM / tatraprastuta caMdrodayakAryyatayAvarNanIyAnAMsarojAnAMprakAzabhIrusvairiNI vdnaanaaNcsNkocruupaikkriyaanvyodrshitH| uttarazlokenAyi kAsaukumAryavarNaneprastute'prastutAnAMmAlatyAdInAMkaThoratA ruupaikgunnaanvyH| yathAvA // saMjAtapatraprakarAnvitAnisamuha hNtisphuttpaattltvN||viksvraannyrkkraabhimrshaahinaanipdmaa nicvRddhimiiyuH|naageNdrhstaastvcikrkshtvaadekaaNtshaityaatk dalIvizeSAH // labdhvApilokapariNAhirUpaMjAtastAdUrvoru pmaanbaahyaaH|| atragrISmavarNanetadIyatvenaprastutAnAMdinA naaNpaanaaNcaikkriyaanvyH| UruvarNane'prastutAnAMkarikarANAM kadalIvizeSANAMcaikaguNAnvayaH // 43 // 44 // tulyayogitAlakSayati // varSyAnAmiti / varNyalenaprastutAnAmityarthaH / itareSAMma stutAnAm / etaccobhayamapisAvadhAraNaM / vrnnaanaamvetressaamevvetyrthH| bahuvacanamanekA rthakam / dvayordharmekyasyApisaMgrAhyakhAt / dharmekyaM dharmasyaaikyamekalaM ekodharmaitiyA vat / sacacamatkArakArIbodhyaH / evaMcAnekaprastutamAtrasaMbaddhaikacamatkAridharmAne kAprastutamAtrasaMbaddhakadharmAnyatarakhalakSaNaMbodhyam / mukhaMvikasitasmitamityAdAvati prasaMgavAraNAyAneketi / atracamukhaprekSitAdirUpAnekavarNyasaMbaMdhonakodharmaititannirA saH / dIpakavAraNAyamAtreti / prstutaaprstutprbhedsaadhaarnnyaayaanytrvniveshH| khadaMgeti / bhiyAMpatidayitoktiH / tavAMgasyamArdavesaukumAryedRSTesatikasyacittemAla sAdInAMkageratAnabhAsateapitusarvasyaivesarthaH / zazaMbibhartItizazabhRccaMdrastasyalekhA kalA / guNakriyArUpeti / etaccatathAvidhadharmamasyaprAyazoguNakriyArUpatvamisabhi presora natulakSaNe tenarUpeNadharmasyanivezaH / gauravAtprayojanAbhAvAcca / yattukaizcideta draMthakSaNalAlasairdharmasyaguNakriyArUpalenalakSaNenivezaiyAzayamAropyAbhihitaM / tade tadApAtataH 'zAsatibayiherAjannakhaMDAvanimaMDalaM // namanAgapinizciMtemaMDalezatrumi
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ kuvalayAnaMdaH trayoH' iyatrAbhAvarUpadharmasyaivAnvayAdititadidamApAtatopinamanoramam / tathAhi / zAsatItikhadudAhRtapadhenizciMtenetinizcitabheda zatrumitramaMDaladharmatayopAttaH sacaguNa svarUpaeva / ciMtAbhAvavadbhedasyaciMtAnAtiriktakhAt / anyathAciMtAbhAvAbhAvasyA pytiriktkhaaptteH| athatatrApivaiparIyAdiSTApattimAlaMbase bhavakhevaMtuSyatubhavAn evama pyabhAvasyakathaMguNabahirbhAvaH / jAtikriyAdravyAtiriktasyaivacatuSTayIzabdAnAMpravRtti ritivadadbhirvaiyAkaraNaistadanusAribhizcAlaMkArikairguNakhAMgIkArAt / ataevajAtigu NayorvirodheprakAzakRdbhirudAhRtaM giryopynunntiyujiti|tthaavidyaanaathenaapi amadaH sArvabhaumopIti / vastutastulakSaNenatenarUpeNadharmasyanivezo'bhipretaisAveditamatonakA pyanupapattiriti / svairiNIsvenaIrituMzIlamasyAstAdRzIvyabhicAriNItiyAvat / svaadiirerinnoritihiddhiH| svairinniipaaNsulaacsyaadismrH| saMjAteti / dinAnipanA nicaddhimIyuHprApuH / kIdRzAni saMjAtaiHpatrANAMprakaraiHsamUhairanvitAni / pUrvapa trANAMvasaMtenavigalanAt / tathAsphuTAvikAsitAHpATalAkSavizeSAyeSutAniteSAMbhA vastalaM / samudrahaMtItizataM / ddhaanaaniiyrthH| padmapakSetu sphuTAnivikAsitAnica tAnipATalAnipATalavarNAniteSAMbhAvastattvamisAdipUrvavat / evamarkasyakaraiH kiraNaira bhimrshnaadvikkhraannibhaasuraannidinaani| pdmaanituvikaasshaaliiniaanaageNdreti| nAgeMdrA NAMgajazreSThAnAMhastAHzuNDA kadalIvizeSAzca pariNAhovizAlatA tacchAlirUpaMsvarU paMlabdhvApiyathAkramaMkhacikarkazatAtkaThorakhAdekAMtenaniyamenazaisAcahetoloMketasyAHpA rvasAUrvorupamAnAbAhyAupamAnavarahitAjAtAisanvayaH / tadIyakheneti tatkAlikale nesarthaH / grIbhakAlikavastuvarNanasyaivagrIbhavarNanarUpakhAditibhAvaH / ekakriyeti ddhiprAptirUpakakriyAnvayaiyarthaH / ekaguNetiupamAnabAhyakharUpaikaguNesarthaH // 43 // 4 // hitAhitevRttitaulyamaparAtulyayogitA // pradI yateparAbhUtirmitrazAtravayostvayA // 45 // atrahitAhitayormitrazAtravayorutkRSTabhUtidAnasyaparAbhavadAna syacazleSeNAbhedAdhyavasAyAvRttitaulyaM / ythaavaa|| yazcanibaMparazu nAyazcainaMmadhusarpiSA // yazcainaMgaMdhamAlyAdyaiHsarvasyakaTurevasaH // atravRzcatisiMcatyarcatiityAdhyAhAreNavAkyAnipUraNIyAni / pUrvodAharaNaMstutiparyavasAyi idNtuniNdaapryvsaayiitibhedH|i yaMsarasvatIkaMThAbharaNoktAtulyayogitA // 45 // hitAhiteiti / hitAhitaviSayeityarthaH / vRttitaulyamiti / vRttirvartanavyavahara
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ caMdrikAsametaH NamitiyAvattasyataurayaMsAmyaM / aparApUrvokta vilkssnnaa| pradIyataiti / parAutkRSTA bhUtiHsaMpattirevaparAbhUti praabhvH| zatrUNAMsamUhaHzAtravam / tasyasamUhaiyaN / parAbha vadAnasyeti / zatrusaMbaMdhiparAbhavasaMpAdanasyetyarthaH / parAbhavasyamukhyadAnAsaMbhavAt / ataevasaMmadAnabAsaMbhavAnmitrazAtravayoritisaMbaMdhasAmAnyeSaSThI / zleSeNaparAbhUtipada zleSeNa / yathAveti / atracazabdAapyAvirodhadyotakAH / atreti| yopinibaMparazu nAchinatti yopyenaMmadhuyuktenasarpiSAAjyenasiMcati yopyenaMgaMdhamAlyAdyairarcati itika meNesarthaH / ukapakArasyatulyayogitApadavAcyakhevRddhasaMmatidarzayati iymiti| tathacA vRddhavyavahArAmAnArthastulyayogitAzabdaitibhAvaH / atrkecidaahuH| neyaMtulyayo gitApUrvoktatulyayogitAtobhedamarhati / varSyAnAmitareSAMvesAdipUrvoktalakSaNakrAMtatA d| ekaanupuurviibodhitvstukrmkdaanmaatrkhsyprNpryaataadRshshbdsyvaadhrmsyaikyaat| yazcaniMbamisatrApikaTukhaviziSTaniMbasyaivaparaMparayAchedakasecakapUjakadharmavasaMbhavAditi tadetatpezalam / tathAhi / yatrAnekAnvayinajJAtodharmasteSAmaupamyagamakalenacamatka tijanakastatrapUrvoktaprakAraH / yatratuhitAhitobhayaviSayakazubhAzubharUpaikavyavahArasya vyavahagatastutiniMdAnyataradyotakatayAcamatkRtijanakavaMtatrAparaitibhedAt / napatrapa rAbhUtizabdasyatadarthakarmadAnasyavAparaMparayAzatrumitragatalenabhAnaM apitu zleSaSalAdekaje nAdhyavasitasyatAdRzadAnastharAjagatakhenaivetikathaMpUrvoktalakSaNAkrAMtalam / etenayazcani pamisatrakaTukhaviziSTaniMbasyaivaparaMparayAchedakasecakapUjakadharmakhamitinirastam / vastuga sAtaddharmabasyAlaMkAratAsaMpAdakakhAbhAvAt / anyathAsaMkucaMtisarojAnIsetAvataivatu lyyogitaalNkaaraaptteH| kiMbanekagatalenajJAyamAnadharmavasyaivatulyayogitAprayojaka mmititdbhaavetdNtrgtikthnmsmNjsmev| athApyuktodAharaNayostathAbhAnamastIyA grahastathApinapUrvottalakSaNasyAtrasaMbhavaH'dharmorthaivapUrNazrIsvayirAjavirAjate' itima kRtayorupamAyAmativyAptivAraNArthamanekAnugatadharmavaparyAptaviSayitAsaMbaMdhAvacchinnAva cchedakatAkacamatkRtijanakatAzrayajJAnaviSayadharmasamitivivakSAyAstatrAvazyakakhAtma kRtecahitavAhitavAdeviSayasyAdhikasyAnupravezAditivibhAvanIyam // 45 // guNotkRSTaiHsamIkatyavaconyAtulyayogitA // lo kapAloyamaHpAzIzrIdaHzakobhavAnapi // 16 // atravarNanIyorAjAzakAdibhilokapAlatvenasamIkataH / ya thAvA ||sNgtaanimRgaakssiinnaaNtddidvilsitaanypi||kssnndvyn tiSThaMtighanArabdhAnyapisvayam // pUrvatrastutirihatuniMdA iyaM
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ kuvalayAnaMdaH kAvyAdarzadarzitA / imAMtulyayogitAMsiddhiritikeciyavaja huH / yadAhajayadevaH 'siddhiHvyAteSucennAmakIya'tetulyato taye // yuvAmevehavikhyAtotvaMbalairjaladhi laiH' iti / matAM tareSvatravakSyamANaMdIpakameva // 16 // guNotkRSTairiti / guNairutkRSTAH zreSThAstairiyarthaH / samIkRsasAmyavivakSikhA vacaiti vacanaMvaca pratipAdanamitiyAvat arthAttatsAdhAraNadharmasya / anyetidharmasyavayAvaNyarga talAduktavilakSaNesarthaH pAzo'syAstItipAzIvaruNaHpracetAvaruNApAzIyamaraH zrIdaH kuberaH zakraiMdraH lokpaalpdNceNdraadissuruud|raajnyituyogmaatrennpryuktN| saMgatAnItisaMgatA nisaMgamAH taDitAMvidyutAMvilasitAni ghananibiDaMyathAsyAttathAArabdhAnIti saMgamapa kSe ghanairmedhairArabdhAnIticataDidvilasitapakSerthaH kAvyAdarzaetannAmakadaMDikRtagraMthedarzi taatulyyogitaapdvaacykhennirdissttaaaakecidaalNkaarikaavyvjnhurvyvhRtvNtH|khyaa tessugunnlenmsiddhessu|yuvaameveti|ihbhuuloke balai sainyaiH atracasainyajalayo prasaraNazIla bAdisAdRzyAddhiMbapratibiMbabhAvenAbhedamAzrisadhamakyaMbodhyaM / matAMtareSvitibahuvacane nbvhsNmttyaadNyukttulyyogitaayaamsvrsodhvnyte| sacadIpakatulyayogitayorbhe dakathanAvasarevyaktIbhaviSyatItisaMkSepaH // 46 // itizrImattatsadupAkhyavaidyanAthaka tAyAmalaMkAracaMdrikAkhyAyAMkuvalayAnaMdaTIkAyAMtulyayogitAmakaraNaM // 46 // vdNtivaavaanaaNdhmkyNdiipkNbudhaaH|| ma denabhAtikalabhaHpratApenamahIpatiH // 17 // prastutAprastutAnAmekadharmAnvayodIpakam / yathAkalabhamahIpA lyoHprstutaaprstuyorbhaankriyaanvyH| yathAvA // maNiHzA NollIDhaHsamaravijayIhetidalitomadakSINonAgaHzaradisari taHzyAnapulinAH // kalAzeSazcaMdraHsuratamRditAbAlavani taatninaashobhNteglitvibhvaashcaarthissunRpaaH|| atraprastutA naaNnRpaannaamprstutaanaaNbhnnyaadiinaaNcshobhaikdhrmaanvyH| prastu taikaniSThaHsamAnodharmaHprasaMgAdanyatropakaroti prAsAdArthamAro pitodiipivrthyaayaamitidiipsaamyaahiipk|sNjnyaayaaNcetii vaartheknprtyyH| yadyapi 'suvarNapuSpAMpTathivIMcinvaMtipuruSAstra yH| zUrazcakRtavidyazcayazcajAnAtisevituM' ityatraprastAnAmatu
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ caMdrikAsametaH prastutAnAMyugapaddharmAnvayastathApiprAsaMgikatvaMnahIyate / vastu gatyA prastutoddezena prastutasyaivavarNanasyA prastute'nvayAt / na hidIpasya rathyAprAsAdayoryugapadupakAratvenajAmAtra zrapita sya sUpasyAtithibhyaH prathamapariveSaNena caprAsaMgikatvaMhIyate / tulyayogitAyAM tvekaM prastutamanyadaprastutamitivizeSAgrahaNA tsarvoddezenaivadharmAnvayaitivizeSaH / ayaMcAnayoraparovize SaH / ubhayoranayorupamAlaMkArasya gamyatvAvizeSepyatrAprastu tamupamAnaMprastutamupameyamitivyavasthitaupamAnopameyabhAva statratuvizeSAgrahaNAdaicchikaH saiti // 47 // 53 diipkNlkssyti||vdNtiiti| varNyavarNyAnvitaikacamatkAridharmodIpakamityarthaH / upamA divAraNAyAtrA pipUrvavallakSaNapariSkArobodhyaH / kalabhaHka rishaavkH| bhAnakriyetikri yArUpaikadharmAnvayaityarthaH / atrApikriyAvizeSaNIbhUtayormada pratApayobiMbapratibiMbabhA vobodhyaH / yathAveti / zANenanikaSapASANenollI ullikhitomaNiH tathAtibhirAyu dhairnihataH kRtakSataH samare saMgrAme vijayazI loyoddhA madenakSINonAgohastI zaratkAlezyA nA nizuSkANipulinAnijala nirmuktataTAniyAsAMtAH saritonadyaH kalAmAtrAvaziSTazcaM draH suratemRditAcuMbanAliMganAdyupamardamlA yitAMgI bAlAnavayauvanAvanitAstrI evamarthiSu yAcakeSu galitaH saMkrAMto vibhavaH samRddhiryeSAMtenRpAzca tanimnAtanoH kRzasyabhAvastanimA kArzyatenazobhaMtaityanvayaH / zANastunikaSaH kaSaityamaraH / shobhaiketi| zobhArUpaikadharmetyarthaH / pUrvodAharaNe AdidIpaka mihatvaM tdiipkmitibhedH| prastutAmastutasAdhAraNadharmasyadIpakapa davAcyatAyAMbI jamAha / prastutaikeyAdi / prastutaikaniSThaH prastutaikaparaH prastutAnvayavivakSayA bhihitaitiyAvat / radhyAyAmivesanaMtaramupakarotItyanuSajyate / itIticAdhyAhAryaM / itidI pakasAdRzyAtsamAnodharmodIpakamucyataitizeSaH / yatradharmasya pUrvaprastu tenvayaH pazcAdanyatra yathoktodAharaNayostatraivetaratra prasaMgopakAritvamityAzayenazaMkate / yadyapI ti| suvarNeti su varNamevapuSpaMyasyAitivigrahaH / trayoguNatrayAnyatamayuktAH zUrace sAdiM pratyekaM cakAronairape kSyadyotakaH / kRtavidyaHprakhyAtavidyaH etaccaprAsaMgikaM padyaM yadAyatma saMge paThyate tadA tasyapra stutatvamitarayostvaprastutatvamitibodhyaM / yugapaditi trayazcinvaMtIti triSvapiyugapadanvaya ityrthH| cinvaMtI tibahuvacanAMtasyaprastutamAtreNaikavacanAMtena pUrvamanvayAyogAditibhAvaH / samAdhatte tathApIti / prAsaMgikalaMprasaMgo pakAritvaM / nahIyataiti / tathAcadharmasya pazcAdanvayona tatraprayojakaitibhAvaH kiMtarhiprayojakaM tatrAhavastugatyeti / prastutoddezenaprastutoddezyakA
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ 54 kuvalayAnaMdaH nvayavodhecchayAprastutasyaivapadAbhihitasyaivavarNanasyakarmavyutpattyAtadviSayadharmasya tathAca camatkArAyamastutAprastutAnvitasvArthambodhayakhitIcchayoccaritapadAbhihitadharmasyobhaya trAnvayepyuhezAkhyecchAviSayatAprastutaevanakhaprastute kiMtuvizeSaNatAkhyaviSayataivetita thaavidhodeshytaavirhevpraasNgikkhebiijmisaashyH|etdevoppaadytinhiitiaapaasNgi kbrmitidiipmpyorthyaatithivissyeprsNgopkaarikhmiyrthH| tathAcakhanmatetasyapAsaM gikvnsyaaditibhaavH|idmuplkssnnN| jaamaavissyepraasNgikkhaapttirpibodhyaa|et devatulyayogitAtobhedakamityAhatulyayogitAyAMtritiAnanUddezyakhAnuddezyakhayozcamatkA rAprayojakakhAnAlaMkArabhedaprayojakalaMyuktamityasvarasAdAha ayNceti| ayaMvakSyamANaH anayordIpakatulyayogitayoH atrdiipkeupmaanopmeybhaavitynNtrNgmyitishessH| tatra tulyayogitAyAM vizeSAgrahaNAtmastutAprastutasvarUpavyavasthApakAbhAvAt / aicchiko' vyavasthitaH saupamAnopameyabhAvaH / navyAstunaitAvatApitulyayogitA'todIpakasya pRthakbhAvaracitaH / dharmasyasakRttivamUlAyAvicchitteravizeSAt / anyathAtulyayogi tAyAmapidharmiNAMkevalaprakRtavasyakevalAprakRtakhasyacavizeSasyasakhAdalaMkAradvaitApatteH / tasmAttulyayogitAyAevavaividhyamucitamityAhuH // 47 // itizrI vaidyanAthakRtAlaM kAracaMdrikAyAMku0TI0dIpakaprakaraNam // trividhaMdIpakAvRttaubhavedAvRttidIpakaM // varSatyaM budamAleyaMvarSatyeSAcazarvarI // 18 ||unmii laMtikadaMbAnisphuTaMtikuTajodgamAH // mAdyati cAtakAstRptAmAyaticazikhAvalAH // 49 // dIpakasyAnekopakArArthatayAdIpasthAnIyasyapadasyArthasyobha yo'''vRttautrividhmaavRttidiipkN| krameNArdhatrayeNodAharaNA nidrshitaani|ythaavaa // utkaMThayatimeghAnAmAlAvargakalApi n|yuunaaNcotkNtthytydymaansNmkrdhvjH||shmytijldhr dhArAcAtakayUnAMtRSaMciropanatAM ||ksspyticvdhuulocnjl dhArAkAminAMpravAsaruciMvadanenanirjitaMtavanilIyatecaMdrabi bmbudhre||arviNdmpicsuNdriniliiytepaathsaaNpuure|| evaMcA vRttInAMprastutAprastutobhayaviSayatvAbhAvepidIpakacchAyApatti mAtreNadIpakavyapadezaH // 48 // 49 //
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ caMdrikAsametaH trividhamiti / dIpakasyAvRttAvAvRttidIpakaM bhvetcctrividhmiyrthH| varSatIti / za varI rAtriH varSavatsaraivAcaratItyarthaH / kadaMbAnikadaMbakusumAniunmIlativikasaMti ku TajodgamAH kuTajakalikAHsphuTaMtivikasaMti tRptAzcAtakAmAdyaMtimattAbhavaMti zikhAva lAmayUrAzvamAdyaMtIyanvayaH / traividhyamupapAdayanneva vyAcaSTe dIpakasyeti / krmenneti| A dyerdhevarSatItizabdAvRttiH / alaMkArasaMpAdakatvAccanakathitapadatvaM doSaH / dvitIyevikA sarUpasyArthasyAvRttiH / unmIlatisphuTaMtItizabda bhede natasyaivabodhanAt / tRtIyetudvayo rAvRttiH sphuTaiveti / utkaMThayaMtIti / meghAnAMmAlApaMktiH kalA pinAMmayUrANAMvarga samUhaM utkaMThayatyUrdhvakaMThoyasyatAdRzaM kroti| tathAmakaradhvajaH kAmoyUnAM taruNAnAM mAnasamutkaM ThayatyutsukaMkarotItyarthabhedepizabdAvRttiH / zamayatIti / jaladharasya meghasyadhArApaMkticA takataruNAnAMcirakAlamupanatAMprAptapipAsAMzamayativadhUlocanayorjaladhArA azru kizcakAminAMpravAsecchAMkSapayatIseka evanAzarUpArthaH zabdabhedenoktaiyarthAvRttiH / vadanene ti / pAthasAMjalAnAM / atranilIyate zabdasyatadarthasyatirodhAnasyacAvRttiH nanuprastutA rthaM sakRdupAttasyaprasaMgAdaprastutopakArikhedIpakamityuktaM nacAvRttAtatsaMbhavatItikathamA vRttidIpaka muktamityAzaMkyAha evaM ceti / dIpasthAnI yazabdArthayorAvRttau cesarthaH / prastutA prastuteti / aMbudamAlAdInAMvirahodI pakatayA kevalamastutatvAcaMdrabiMbAraviMdayozcakevalA prastutatvAditibhAvaH / dIpakacchAyeti dIpaka sAdRzye sarthaH taccaprastuta (prastutopakArayo gyatvaMvarSatIyAdau zleSavazenAstItibhAvaH / mAtrapade nadI pakAtpRthagevAyamalaMkAronatuta tmbheditisuucitN| ataeva daMDinA' arthAvRttiH padAvRttirubhayAvRttirityapi // dIpakasthA nameveSTamalaMkAratrayaMyathA' ityukta vikAsaMtItyAyudAhRtaM / dIpakasthAnaMsthAnAparnasadRza mitiyAvat // 48 // 49 // isalaMkAracaMdrikAryAAvRttidIpakaprakaraNam // // vAkyayeorekasAmAnyeprativastUpamAmatA // tA pena bhrAjate sUryaH zUrazvApenarAjate // 50 // yatropamAnopameyavAkyayorekaH samAnodharmmaH pRthanirdizyate sAprativastUpamA / prativastuprativAkyArthamupamAsamAnadharmo syAmitivyutpatteH / yathAtraivabhrAjaterAjataityekaevadharmaDa pamAnopameyavAkyayoH pRthagbhinnapadAbhyAMnirdiSTaH / yathAvA // sthirAzailI guNavatAMkhala buddhyAnabAdhyate // ratnadIpasyahizi khAvAtyayApinanAzyate // yathAvA // tavAmRtasyaMdinipAdapaMka jenivezitAtmAkathamanyadicchati // sthite'raviMdemakaraMda ni
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ kuvalayAnaMdaH bhairemdhuvrtonekssursNsmiiksste||atrydypiupmeyvaakyeani cchA upamAnavAkyeavIkSetidharmabhedaHpratibhAti tathApivIkSa NamAtrasyAvarjanIyasyapratiSedhAnahatvAt icchApUrvakavIkSApra tiSedhoyamanicchAparyavasitaevetidhamaikyamanusaMdheyaM |arthaat ttidIpakaMprastutAnAmaprastutAnAMcA prativastUpamAtu prastutAra stutaanaamitivishessH| AvRttidIpakaMvaidhaya'NanasaMbhavati pra tivstuupmaatuvaidhyenndRshyte| ythaa|vidaanevhijaanaatividdh janaparizramaM // nahivaMdhyAvijAnAtigurUprasavavedanAm // yadisaMtiguNAHpuMsAMvikasaMtyevatesvayaM / nahikastUrikAmodaH zapathenavibhAvyate // // 50 // sakRddharmoktiprasaMgAdasakRtaddharmoktigamyavAkyArthasAdRzyakaMprativastUpamAlaMkAraMlakSa yati / vAkyayoriti / dvivacanamekAbhiprAyaMmAlAnurodhAditibodhyaM / ekasAmA nyeekasminsamAnadharmesati / sUra sUryaH / lakSaNaMbyAcaSTe / yatreti / upamAnopameyeti bhAvapradhAnaM / upmaanopmeybhaavpryorisrthH| prathagiti bhinnshbdenesrthH| ayame vacavastuprativastubhAvaityucyate / sthireti| zailIsadRttaM / ratnamevadIporatnadIpaH / a trapUrvArddhamupameyavAkyamuttarArdhamupamAnavAkyam / ubhayatracanAzAbhAvarUpaHsamAnadharmaHza bdabhedenopAttaH / sAmAnyAbhAvamAtrabodhakasyApibAdhateratranAzarUpavizeSaparakhAt / ayamevacapUrvodAharaNAdbhedaH / taveti / IzvaraMpratibhaktasyoktiH / amRtaprasravaNazIle tavapAdapaMkajenivezitaAtmAMtaHkaraNaMyenatAdRzobhakto'nyadamRtAtiriktaMphalaMkathami cchati nakathamapIyarthaH / amRtaMcAtrabrahmAnaMdarUpaM hinizcitaM / madhuvratobhramaromakaraMdenara senanirbharevyApte'ravidesthitesatiikSurasaMnavIkSataityupamAnavAkyaM / avarjanIyasyeti / aniSTepikhasAmagrIvazAjAyamAnasyeyarthaH / icchApUrvaketi / tathAcavIkSatericchApUrvaka viikssnnelkssnnetibhaavH| anicchaapryvsititi| svishessnnehiitinyaayaaditibhaavH|u nmIlaMtikadaMbAnItipUrvodAhRtAyAmAdRttAvativyAptimAzaMkyAha / arthAvRttirityA di / zabdAttautudharmasyaikenaivazabdenAvRttyAbodhanAnabhinnazabdabodhyasamitinAtivyA tiratovRttiparyaMtAnudhAvanaM / evaMcabhinnazabdabodhyaikadharmagamyaMprastutAprastutavAkyArtha sAdRzyaprativastUpametilakSaNaMbodhyaM / dRSTAMtAlaMkAretivyAptivAraNAyabhinnazabdabodhye ti / tatratu biMbapratibiMbabhAvApannadharmagamyaMsAdRzyamitinAtivyAptiH / "di vibhAtiya thAbhAnustathAlaMbhrAjasebhuvi ityAdivAkyArthopamAyAmativyAptivAraNAyagamya miti /
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ caMdrikAsametaH 57 arthAvRttivAraNAyaprastutA prastuteti / 'AnanaMmRgazAvAkSyAvIkSyalolAlakAnRtaM / bhrama marasaMkIrNasmarAmisarasaruihaM' itismaraNAllaM kAretivyAptivAraNAyavAkyArtheti / atrahi divibhAtItivAkyArthopamAyAMgaganAdhikaraNazobhAzrayabhAnu sadRzo bhUmyadhikaraNakazo bhAzrayastvamitipratItivannasmaryamANatAdRza saroruhasadRzaM tathAvidhamAnanamitipratItirye navAkyArthagatopamAgamyAsyAt / kiMtu smaraNAsaMpRktAtAdRzasaroruhasadRzaM tAdRzamAnana mitipadArthagatopamaivetitadvAraNamitidik / prastutAprastutatva yozca matkRtivizeSAprayo jakatayAnAlaMkArabhedaprayojakatva misakharasAdAha ayaMceti / vakSyamANaityarthaH / vi dvAneveti / yadyapyanyayogavyavacchedArthenaivakAreNAvidvAnnajAnAtItipUrvavAkyArthastasya canahivaMdhyetyuttaravAkyArthaH sadharmaiva tathApirUpavasevAkAzaityAdiprayogavAraNAyabhAvA nvayasyApyAvazyakatayAvidvAn jAnAtItivAkyArthasyA'pimatI testadabhiprAyeNavaidhamryo dAharaNasaMbodhyaM / nanu vaidhamrmyeNopametivyAhatatasyAH sAdharmyarUpatvAditicetsasam / vaidharmye NopanyastenanahivaMdhye tivAkyArthenAkSiptasyApituprasavitryeva jAnAtItivAkyArthasyopa mAnavenavivakSaNAnmukhatovaidharmyapratI tAvapisAdharmyaevaparyavasAnAnnadoSaH / vaidharmyeNesa syacavaidharmyadvAraityarthaH / yadisaMtIti / evakArobhinnakramaH / svayamevavikasaMtiprakA zataityarthaH / atrApiguNAH svayaMprakAzataitibhAvAnvayavidharmAkastUrikAmodaHzapathena najJAyataitivAkyArthastadAkSiptena kiMtu svayamevaprakAzataitivAkyArthena caupamyaMgamyami tipUrvavadvaidhamryodAharaNatvasaMgatiH / yatvatra kaizciduktaM vidvAnevetipadyaM bhavatunAmakathaMcidvai dhamryodAharaNaM yadisaMtItitu nayuktam / vaidhamryodAharaNaMprastutadharmivizeSopArUDhArthadA yayasvAkSiptasvavyatirekasamAnajAtIyasyadharmyatarArUDhasyA prakRtArthasyakathanaM / yathA 'vaM zabhavo guNavAnapisaMga vizeSeNa pUjyatepuruSaH // nahituMbIphalavikalo vINAdaMDa H prayAtima himAnaM' ityAdI atrahisaMgavizeSeNa pUjyateitiprastutArthAkSiptasya saMgavizeSeNavinAnapU jyataitisvavyatirekasyasajAtIyo nahituMbIphalavika laityAdyaprakRtArthonibaddhaitivaidha yadAharaNatvam / yadisaMtItyatra tu svayaMprakAzaM tena pareNetyasya prastutasyaiva sajAtIyo'maka torthH| zapathenanavibhAvyate kiMtukhayamevetiprakRtArthAnurUpatayaivaparyavasAnAditi / ta tredaMvaktavyam / vaMzabhavaityAdibhavadudAhRtapadyepikathaMvaidhamryodAharaNakhaM / nahIyAdestuM bIphalavikalo mahimAnaMnaprayAtyapitutadyuktaitiprakRtArthAnurUpatayaiva paryavasAnAditi / kiMbahunA sarvatraiva vaidhamryodAharaNe sAdharmya paryavasAnaMvinAnopamA nirvAddaititaducchedaprasaM gaH athApAtapratipannenAprakRtavAkyArthe navaidharmyAttadudAharaNalaM tarhiprakRtepitadastItitu yaM / yadapi prastutetyAdivaidhamryodAharaNatvanirvacanaMtadayuktaM / 'bhaTAH pareSAMvizarArutAmagu dadhatyavAte sthiratAMhipAMsavaH' itivaidharmya dRSTAMtAvyApanAt / nAtraprastutavAkyArthaH sva 8
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ 58 kuvalayAnaMdaH vyatirekamA kSipatikiMtvaprakRtavAkyArtha evetidik // 50 // isalaMkAracaMdrikAyAMpra tivastUpamAlaMkAraprakaraNam // cedviMbapratibiMbatvaMdRSTAMtastadalaMkRtiH // tvame vakIrtimAnrAjanvidhurevahikAMtimAn // 51 // yatropamAnopameyavAkyayorbhinnAvevadharmauviMtra pratibiMbabhAvena nirdiSTayaitatradRSTAMtaH / tvameva kIrtimAnityatrakIrtikAM tyorbiMba pratibiMbabhAvaH / yathAvA // kAmaMnRpAH saMtisahasrazonyerAja nvatamAhuranenabhUmiM // nakSatratArAgrahasaMkulApijyotiSmatI caMdramasaivarAtriH // yathAvA // devIMvAcamupAsatehibahavaH sAraM tusArasvataMjAnItenitarAmasau gurukulatiSTomurAriH kaviH // abdhirleghitaevavAnarabhaTaiH kiMtvasyagambhIratAmApAtAlanima npiivrtnurjaanaatimthaaclH|| nanvatropamAnopameyavAkyayo rjJAnamekaevadharmaitiprativastUpamAyuktA / maivA acetanemaMthAca lejJAnasyabAdhitatvenatatrajAnAtItyanenasAgarAdhastalAvadhi saMsparzamAtrasyavivakSitatvAt / atrodAharaNepadAvRttidIpakA dvizeSaH pUrvavatprastutAprastutaviSayatvakRtodraSTavyaH / vaidharmyeNA pyayaM dRzyate / kRtaMcagarvAbhimukhaM manastvayAkimanyadevanihatA zvanodviSaH // tamAMsitiSThatihitAvadaMzumAnna yAvadAyAtyudayA dvimaulitAm // 51 // dRSTAMtAlaMkAraMlakSayati || cediti / vAkyayorityanuvartate / dharmayorityadhyAhAryaM / tadititadevarthakaM arthatovyAcaSTe / yatreti / yatrakAvye / tathAcopamAnopameyavAkyA rthaghaTaka dharmayobiMbapratibiMbabhAvodRSTAMtaitilakSaNam / kAmamiti / anenaprakRtarAjavi zeSeNarAjanvatIM zobhanarAjavatIm rAjanvAnsaurAjyeitinipAtaH / nakSatrANyazvinyA dInisaptaviMzatiH tArAstaditarAH gobalIvardanyAyAt grahAbhaumAdayaH saMkulAvyAptA jyotiSmatIti prAzastyematup / atrarAjanvatIjyotiSmatItyanayobiMbapratibiMbabhAvaH pUrvodAharaNe kIrtikAMsorvibapratibiMbabhAvaprayojakaM manohAritvarUpaMsA dRzyamArthamihaturA jajyotiSoHprAzastyarUpaMtacchAbda mitibhedaH / devImiti / devIM vAcaMsarakhatIM bahavaupA satehisevaMtaeva hizabdasyaivakArArthatvAt / tuparaMsarakhatIsaMbaMdhisAraM asauprasiddhoguruku
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ caMdrikAsametaH lekliSTo'dhyayanazramavAnmurArinAmAkavirnitarAmatizayenajAnIte / atrdRssttaaNtmaah|vaa nararUpairbhaTairyodRbhirabdhirlaMghitaevakiM khasyAbdhe gaMbhIratAMpAtAlaparyaMta nimagrApIvarAsthUlA tanuryasyaivaMvidhomanthAcalo maMdarAdrirevajAnAtIti / dRSTAntodAhaNatvAsaMgatimAzaMkate nanviti / vAkyayeoritisaptamI / ekadharmaityanaMtaraM zabdabhedena nirdiSTaitizeSaH / sA garasyAdhastanoyo'vadhiritigaMbhIratA padArthakathanaM saMsparzastulakSaNayAjAnAtyarthaitibo dhym| tathAcadharmabhedAnnaprativastUpamA kiMtusArasvatasArajJAnasAgarAdhastalAvadhisaMsparza yorvivapratibiMbabhAvAdRSTAMtAlaMkAra evesAzayaH / 'varSasaMbudamA leyaM varSayepAcazarvarI' iti vatpadAvRttidIpakaMsyAdisAzaMkya smaadhtte| atreti / pUrvavadarthAvRttiprativastUpamayoriva / prastutAprastutetidRSTAMtaHprastutAprastutaviSayaH / padAvRttistu tadanyataramAtraviSayesarthaH / yadyapyatrAtmanepadaparasmaipada bhedena pada bhedAnnapadAvRttizaMkocitA tathApipAThaparivartanena padAbhedepinapadAvRtterayaM viSayaitibodhayitumetaduktaM / ayaMdRSTAMtaH / kRtaMcetinRpaMprati maMtriNauktiH / herAjantrayAmano garvasyAbhimukhaMnatugarvitaM kRtaMca / kimanyadapekSitami tizeSaH / evaMzastraprayogAdikaM vinAno'smAkaM dviSaH zatravonihatAzvanatunihaniSyaMte / aMzumAnsUryo yAvadudayAdremalitAMzirolaMkAratAMnAyAtitAvadevatamAMsitiSThati tasmi stutathAbhUtena tiSThatItidRSTAMtaH / atramanogarvAbhimukhIkaraNavairinanayoraMzumadudayAcala mastakAnAgamanatamaHsthiyozvayathAkramaMvaidharmyeNa biMbapratibiMba bhAvaH // 51 // isalaMkAra caMdrikAyAMdRSTAMtAlaMkAraprakaraNam // vAkyArthayoH sadRzayoraikyAroponidarzanA // ya hAtuH saumyatAseyaM pUrNaidorakalaMkatA // 52 // atradAtRpuruSasaumyatvasyopameyavAkyArthasya pUrNedorakalaMkatva syopamAnavAkyArthasyayattadryAmaikyAropaH / yathAvA // araNya ruditaMkRtaMzavazarIramudvartitaMsthale'nnamavaropitaM suciramUkhareva rSitaM / zvapucchamavanAmitaMbadhirakarNajApaH kRto dhRtoMdhamukhada rpaNoyada budhojanaH sevitaH // atrAbudhajanasevAyAaraNyaroda danAdInAMyattadbhayAmaikyAropaH // 52 // 59 nidarzanAMlakSayati // vAkyArthayoriti / sadRzavAkyArtha saMbaMdhIya aikyAropaH / upame yavAkyArtheupamAnavAkyArthAbhedAropaitiyAvat / yaddAturiti / dAtuHsaumyatetiyat i tisAmAnyenapuMsakaM / seyamitividheyAbhiprAyakaM strIliMgaM / yattadbhayamiti / yadyapimukha caMdraitivaddAtuH saumyatA pUrNe dora kalaMka tese tAvatApyaikyAropaH saMbhavati tathApiyattadbhayAM
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ kuvalayAnaMdaH zIghrasphuTatayAtadavagamAttadupanyAsaH / araNyeti / abudhomUojana sevitoyaditiguNI bhUtasevana kriyAparAmarzaH / uttaravAkyagatenayacchabdenatacchabdAkSepAt / tadaraNyaruditaM kRtamityAdyanvayaH / urtanaMyavagodhUmAdicUrNenamalApakarSaNaM / sthalanirjalapradeze / a bjaMjalajam / UkhareaMkurAyogyakSArabhUbhAge / zunaHpucchaMzvapucchaM avanAmitaMRjutAsaMpA danAyanamrIkRtaM / badhiraspakarNejapaevajApaHpralApaityarthaH / aMdhasyamukhetatsaMmukhaMdarpa NodhRtaH / isevanirarthakalenasadRzAnAmanekeSAMvAkyArthAnAmabudhajanasevanarUpaprakRtavA kyAthaiaikyAropaHpUrvatralekasyaivaikyAropaitivizeSaH // 52 // padArthavRttimapyekavadaMtyanyAMnidarzanAM // tvanne trayugulaMdhattelIlAMnIlAMbujanmanoH // 53 // atranetrayugalenIlAMbujagatalIlApadArthAroponidarzanA / ya thAvA // viyogegauDanArINAMyogaMDatalapAMDimA // adRzyata skhrjuuriimNjriigrbhrennussu|| pUrvasminnudAharaNeupameyeupamAna dharmAropaihatUpamAneupameyadharmAropaitibhedaH / ubhayatrApya nyadharmasyAnyatrAsaMbhavenatatsadRzadharmAkSepAdaupamyeparyavasAnaM tulyN| iyaMpadArthavRttinidarzanAlalitopametijayadevenavyAha taa|ydypi viyogegauDanArINAmitizlokaHprAcInairvAkyArtha vRttinidarzanAyAmudAhRtastathApi viziSTayordharmayoraikyAropo vAkyArthavRttinidarzanA / upamAnopameyayoranyatarasminnanya taradharmAropaHpadArthavRttinidarzanetivyavasthAmAzrityAsmAbhiri hodAhRtaH / evaMca tvayisatizivadAtaryasmadbhyarthitAnAmi taramanusaraMtodarzayaMtorthimudrAM // caramacaraNapAtairdugrahaMdogdhukA mAHkarazamanusarAmaHkAmadhenausthitAyAM ||doaambdhititii patastuSTuvusteguNArNavam'ityAdiSuvAkyabhedAbhAvepivAkyArtha vRttirevanidarzanA / viziSTayoraikyAropasadbhAvAt ||nidrshnaaNtrmaah||pdaartheti|pdaarthdRttiNpdaarthsNbNdhiniim|ekeaalNkaarikaaHanyaaN puurvoktvilkssnnaam|khnetreti| liilaaNshobhaaniilaaNbujnmnorniilotplyoH| viyogiti| gauDadezagatAnAMnArINAMviyogekhakAMtaviyogakAleyogaDatalepANDimApAMduvarNobhavati skhjuuriinnaaNltaanaaNmNjriigrbhsthessurennussvdRshytdRssttisnvyH| upmaaneythoktrennuruupe|
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ 61 caMdrikAsametaH upameyeupamAnadharmAropaevapadAryanidarzanAyAmAcInairudAharaNAtkathamiyaMpadArthanidarza nocyataitizaMkAyAmAha / ubhayatreti / upameye upamAnadharmAropeupamAneupameyadharmArope ceyrthH| tathAcaupamyaparyavasAyikhasyaivapadArthanidarzanAjIvAtulenAropaviSayasyopameya khenniveshessyojnaabhaavaadihaapisaayuktaivetibhaavH| nanvevaMsativAkyArthanidarzanAlakSa NasyAtrAtivyAptirisAzaMkyAzayavAnAha / yadyapIti / viyogakAlInagauDanArIgaMDa talapAMDimnaHkharjUrImaMjarIgarbhareNudRSTapAMDimnazcayattadyAmaikyAropasattvAditibhAvaH / arthvishessvivkssyaativyaaptiprihrnnevsvaabhimtnidrshnaadvyvissyvibhaagdrshyti| tathApIti viziSTayobibapatibiMbabhAvApannadharmaviziSTayoH evaMcavAkyArthazabdenaitAha zArthavivakSaNAdviyogaisAyudAharaNenAtivyAptiritibhAvaH / upamAnekhAdi / etaca svruupkthn| nnvevNruupennlkssnneniveshH| tAdrUpyarUpakAtivyAptivAraNAyopamAkalpaka basyAropavizeSaNasyAvazyakalenopamAkalpakastattaddharmAropaisetAvataevalakSaNasyani rduSTavAt / taduktaM / 'abhavanvastusaMbaMdhaupamAparikalpakaiti / sAnUpyarUpaketutAdUpyAva cchinAbhedaevavivakSitonapunarupametitadvAraNam / nanu khayisatIsAyudAharaNekApini darzanAnasyAdanyadharmasyAnyatrAropAtraekavAkyakhenavAkyArthabhedAbhAvAcca padArthavA kyArthanidarzanayorasaMbhavAdisAzaMkyAha / evaMceti / uktavyavasthAzrayaNeceyarthaH vishissttyoriti| biNbprtibiNbbhaavaapnvstuvishissttyorisrthH| tatratAvatpUrvapadyebhozi va asmadabhyarthitAnAdAtarivayisatiitaraMkSudraMprabhumanusaraMtorthinAMmudrAMcinhaMdarzayaMtovayaM kAmadhenausthitAyAMdogdhukAmAzcaramayoHpAzcAsayozcaraNayoHpAtairdurgrahaMduHkhenagrAhyaMkarabha muSTrazizumanusarAmaisarthakesakalakAmadamahezvarakAlInakSudradhanikAnusaraNakartuHkAmadhenu sthitikAlInatathAvidhakarabhAnusaraNakartuzcaikyAropaH / tatropamAnakoTivizeSaNayoH kAmadhenukarabhayorupameyakoTivizeSaNayozcamahezvarakSudradhanikayoryathAkramavivapratibiMba bhAvobodhyaH / evamanusaraNayorapi / evaMdoAmisatrApyabdhiguNasamUhayovivapratibiM bbhaavobodhyH| vAkyArthayoHsadRzayoritilakSaNavAkyevAkyArthazabdenabiMbaprati biMbabhAvApannavastuviziSTasvarUpayoHprastutAprastutadharmayorvivAkSa ttvaaditi|evNc raajsevaamnussyaannaamsidhaaraavlehn|pNcaa nanapariSvaMgovyAlIvadanacuMbanam' ityatraprastutAprastutavRttAMta yorekaikapadopAttatvepivAkyArthavRttinidarzanAyAnakSatiHtayo bibprtibiNbbhaavaapnnvstuvishissttvyvhaarruuptvaat|atev
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ kuvalayAnaMdaH nidrshnaayaaruupkaadbhdeH| rUpakehyaviziSTayorevamukhacaMdrAdikayo raikyaaropH| ' aghi daM Dohare rUrdhvamutkSipto balinigrahe // vidhiviSTa padmasyanAladaMDomudestunaH' itiviziSTarUpakodAharaNepinabiM bapratibiMba bhaavaapnnvstuvishissttruuptaa| vidhiviSTarakamalazli STatvarUpasAdhAraNadharmavattA saMpAdAnArthamevatAdvizeSaNopAdAnA t / yaddAtuH saumyatetyAdinidarzanodAharaNeSudAtRpUrNedvAdInA 62 mAnaMdakaratvAdinevAtravizeSaNayobiMbapratibiMba bhAvAbhAvAt / yatratuviSayivizeSaNAnAMparasparasAdRzyenabiMbapratibiMba bhAvo sti'jyotsnAbhasmacchraraNadhavalAvibhratItArakAsthInyaMtardhAna vyasanarasikArAtrikApAlikIyaM // dvIpAdvIpaMbhramatidadhatIcaMdra mudrAkapA lenyastaM siddhAMjana parimalaMlAMchana syacchalena' / itisA vayavarUpakodAharaNetatrApiviSayaviSayiNostadvizeSaNAnAMca pratyekamevaikyAroponatujyotsnAdiviziSTarAtrirUpaviSayasyabha smAdiviziSTakApAlikIrUpaviSayiNazvaviziSTarUpeNaikyAro postIti / tasmAdrAjasevAmanuSyANAmityAdAvapivAkyArtha vRttinidarzanaivayuktA / matAMtaretviha padArthavRttyaivanidarzanayA bhAvyamiti // 53 // nanviyaMvyavasthAmUlaviruddheyAzaMkyAha / vAkyArthayoriti / nanuvAkyArthaza bdasyAvAMtaravAkyArthasAdhAraNAneka padArthaparatvenaivoktodAhaNa saMgrahasaMbhavAdevaMvidhaguruta rArthaparatvaMnayuktamityata Aha / evaMceti / evNvidhaarthvivkssnnecesrthH| avalehanaMjivhayA ghaTTanaM / paMcAnanaH siMhastasya pariSvaMga AliMganam / vyAlI bhujaMgI azakyattaM balavadaniSTa janakatvaMcasAdhAraNodharmaH / prastutavRttAMtorAjasevA / nidarzanAyAstallaNasyanakSatirnA vyAptiH / tayoHprastutAprastutavRttAMtayoH / asidhArAdibhiH samaM rAjJobiMbapratibiMbabhA vAttadviziSTayozcaikyAropAditibhAvaH / evaM tarhi sadRzayoraikyA ropaityeva lakSaNamastviyA shNkyaah| ataeveti / etAdRza vizeSaNavivakSaNAde vesrthH| bhedo vyaavRttiH| tathAcatadabhA verUpake tiprasaMgaHsyAditibhAvaH / kathamanenatadvAraNaMtatrAha / rUpakehIti / aviziSTayo biNbprtibiNbbhaavaapnnvstvvishissttyoH| viMbapratibiMbabhAvApanne sasyavyAvRttidarzayati / aMdhridaMDaityAdi / balairdeyavizeSasya nigrahe baMdhane karttavye UrdhvamutkSiptohareraMghridaM Dovoyu
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ caMdrikAsametaH 63 SmAkaMmude'stvitisaMbaMdhaH / kIdRzaH vidherbrahmaNoviSTara AsanaMtadrUpasya padmasthanAladaMDai sarthaH / viziSTarUpaketi UrdhvotkSiptatvaviziSTAMghridaMDa vidhiviSTara padma saMbaMdhitvaviziSTa nAladaMDa saMbaMdhirUpakeyarthaH vizeSaNeti / UrdhvotkSiptatvarUpopameyavizeSaNavidhiviSTarapa saMbaMdhitvarUpopamAnavizeSaNayorityarthaH / evakAra sUcitabiMbapratibiMbabhAvavyatirekaM sphuTayati / yaddAturiti / abhAvAditi / sAdRzyAbhAvAditibhAvaH / rUpakavizeSe' tivyAptimA zaMkya pariharati yatratviyAdinA / yatratviyasyaitisAvayavarUpakodAharaNei yagretanenAnvayaH / viSayaviSayivizeSaNAnAmAropaviSayAropyamANasaMbaMdhinAMvizeSaNA nAm / jyotsneti / iyaMrAtrirevakApAlikI yoginIdvIpA dvIpAMtaraM bhrmtiiynvyH| etatpra dhAnarUpakam / etadaMgabhUtAnyaparANivizeSaNaiH pratipAdyaMte / yathA jyotsnArUpeNa bhasmanA churaNamaMgalepastenadhavalAtArakArUpANyasthInivibhratI aMtardhAnasya vyasane kautukerasikA caMdrarUpemudrAkapAle nyastaM lAMchanasyachalena siddhAM janasyaparimalaM cUrNadadhatI dhArayaMtI / dI kSAkAlagRhItopakaraNeSumudropapadanAmnA pAkhaMDAnAMvyavahAraiticaMDIdAsaH / mudrAparima lazabdau prazaMsArthAviyanye / mudrAcinhaM tadrUpekapAleitivArthaH / viSayaviSayiNorAtri kApAlikyoH / tadvizeSaNAnAM tatsaMbaMdhinAMjyotsnAbhasmAdInAM / yathAzrute rAtrikApA likItisamAsasyottarapadArthapradhAnatayAjyotsnAdInAMrAtrivizeSaNatvAbhAvAdasaMgateH pratyekameveti / zuddhasvarUpeNaivetyarthaH / nakhiti / uktayuktyA vizeSaNatvAbhAvAditibhAvaH / vastutobhasmAdeH kApAlikIMprasapinavizeSaNatvamapitutatkoTiniviSTatvamevesapibodhyaM / vAkyArthazabdasyabiMbapratibiMbabhAvApannavastuviziSTArtha paratvamaMgI kRtyarAjasevetyudAhara NevAkyArthavRttinidarzanAtvamuktamupasaMharati / tasmAditi / uktalakSaNasyavyavasthita tvAdityarthaH / matAMtarekhiti / sadRzayorvAkyArthayoraikyA ropaitiyathAzrutalakSaNAMgIka rtRmateityarthaH / iharAjasevetyudAharaNe / padArthavRttyaiveti / upamAkalpaka ekapadArthea parapadArtha taddharmAnyatarAropaititallakSaNasyatadabhimatatvAditibhAvaH // 53 // aparAMbodhanaM prAhuH kriyayA'satsadarthayoH // nazyedrAjaviro dhItikSINaM caMdrodayetamaH // 54 // udayanneva savitApadmeSva pytishriyN||vibhaavynsmRddhiinaaN phalaM suhRdanugrahaH // 55 // kasyacitkiMcitkriyAviziSTasyasvakriyayAparAnpratyasataH sato vArthasya bodhanaMyannibaddhyate tad parAnidarzanAmAhuH / asadarthabo dhane uttarArdhamudAharaNam / tatranazyaditibodhayaditivaktavyebo dhayadityasyagamyamAnatvAdaprayogaH / tatazvarAjJA caMdreNasahavi
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ kuvalayAnaMdaH rUddhayasvayaMnAzakriyayAviziSTatamaHsvakIyanAzakriyayAdRSTA tabhUtayAanyopyevaMrAjaviruddhacennazyedityaniSTaparyavasAyina mrthbodhydevnssttbhitinibNdhnaadsdrthnidrshnaa| tathA utta razlokesavitAsvodayasamayaevapaddheSulakSmImAdadhAnaHsvayApa alakSmyAdhAnakriyayAparAnpratisamRddhInAMphalaMsuhRdanugrahaeve tizreyaskaramarthabodhayannibaitisadanidarzanA / yathAvA // unntNpdmvaapyyolghuhelyaivspteditibruvn||shailshekhrg taHpRSadgaNazcArumArutadhutaHpatatyadhaH // atragirizekharagatoTa STibindugaNomaMdamArutamAtreNApikaMpitaHpatanlaghorunnatapada praaptiHptnheturitysdrthbodhynnibddhitysdrthnidrshnaa||nidrshnaaNtrmaah // apraamiti|puurvvilnnaamiyrthH|nidrshnaamiynussjyte| kriya yA'satsadarthayorbodhanamaparAMnidarzanAMprAhuritisaMbaMdhaH sadasadarthayoritivaktavyepichaMdo 'nurodhaaditymbhidhaanN| samudrAbhrAdghaisAdisautranirdezenapUrvanipAtavidheranityatrajJA panAtAlakSaNavyAcaSTe ksyciditi|atraastHstovetivibhaagkthnNntulkssnnaaNtrgtN / udaasiinaarthbodhnecmtkaarikhaabhaavenaivaantiprsNgaat|svkriyyaashkaaribhuutyaakriyaa viziSTasyavastunaHsaMbaMdhyarthasyabodhanaMbodhAnukUlovyApAroyanibaddhayatevarNyatesAnida rzaneti lakSaNIatha nivaatpdmodrsodraabhyaaNvilocnaabhyaamvlokyNtii|| nakevalaMyU nimanobhavepivyanaktikaMcittapasaHprabhAvaM'isAdAvativyAptiHavalokanakriyAviziSTa yAkAminyAtapaHprabhAvabodhanasyavarNanAditicetna kriyayesanenadRSTAMtavidhayAbodhanasya vivakSitatvAt / uktodAhaNecaliMgavidhayAbodhakavenatadabhAvAt / itthaMcadRSTAMtatayAki yAviziSTasyArthabodhakarsavarNyamAnaM nidarzanetiparyavasitaM nazyedisatrabodhanasyAvarNanA kathamudAharaNakhamataAhAtati udaahrnniyrthH| lkssyelkssnnNsNgmyti|ttshceti|bodh nsygmymaankhaancesrthH| dRSTAMtabhUtayeti / dRssttaaNtessvnubhuutyaavidymaanyesrthH| dRSTAMtobhU taHsaMjAtoyayetivA |evNtmovt / caMdrasyApirAjakhaM somovaibrAhmaNAnAMrAjetyAdizruti prasiddhaM / anissttpryvsaayinmrthnaashruupaanissttsaadhnNraajviruddhkhruupmrthN| unnatamiti yolaghuralpabuddhiralpaparimANazvasaunataMpadaM utkarSamuccasthAnaMcAvApyahelayaivapatedititru vankathayanzailazakharagatogirimastakavIMpRSadgaNojalabiMdusamUhazcAruNAmadanApimAru tenadhuta kaMpito'dhaHpatatyutkarSAddhIyate'dhodezecapatatIsarthaH / dhruvamitipAThebodhana syapUrvavadgamyamAnakhAdaprayogaH / dRSatkaNaitipAThepASANakaNaisarthaH //
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ caMdrikAsametaH cuuddaamnnipdedhtteyodevrvimaagt| satAMkAryAtitheyItibodha yanagRhamedhinaH // atrasamAgataMraviMzirasAsaMbhAvayannudayAca lAsvaniSThayAravidhAraNakriyayAsamAgatAnAMsatAmevaMgRhamedhi bhirAtithyaMkAryamitisadarthabodhayannibaddha itisdrthnidrshnaa| atrakecitvAkyArthavRttipadArthavRttinidarzanAdvayamasaMbhavavastu saMbaMdhanibaMdhanamititRtIyAtusaMbhavadvastusaMbaMdhanibaMdhanaticavya vhrNti| tathAhi / AdyanidarzanAyAMvAkyArthayoraikyamasaMbhava tyoHsaamyepryvsyti| dvitIyanidarzanAyAmapyanyadharmo'nya traasNbhvndhrminnoHsaamyepryvsyti| tRtIyanidarzanAyAMtusva kriyyaapraanprtisdsdrthbodhnNsNbhvdevsmtaaNgiikroti| bodhayangRhamedhinaityAdauhikArISogniradhyApayatItivatsama rthaacrnnennicHpryogH| tatazcayathAkArISoniHzItApanayanena badUnadhyayanasamarthAnkarotievaMvarNyamAnaHparvataHsvayamupamAna bhAvenagRhamedhinauktabodhanasamarthAnka kSamatoyathAyaparvataHsa mAgataraviMzirasAsaMbhAvayatyevaMgRhamedhIsamAgataMsaMtamucitapU jayAsaMbhAvayedityataHsaMbhavatibodhanasaMbaMdhaiti // 54 // 55 // cUDe ti| yaudayAcalaAgataMdevaMrAvaMcUDAmaNe padesthAnemastakedhattedhArayati / kiMkurvan / gRhmedhinogRhsthaanstaamaatitheyiikaaryetibodhyn|aatitheyiiatithy atrauktanidarza nAtrayaviSayokecidisasye tvyvhrNtiitynenaanvyH|dhrminnoriti|dhrmyo sAmyamAtre NacamatkArAniSpattestatkRtavivapratibiMbabhAvenarmiNo sAmyAvagatiritibhAvaH / ga bhIkarotIti / svvishessnnkhensviikrotiityrthH| dRSTAMtatayAbodhanasyaivatatravivazikSata khAt / etdvoppaadytibodhynnityaadinaa| karISaMzuSkagomayaMtasyAyaMkArISaH / sa mrthaacrnnesmrthkrnne| sAmotpAdanaitiyAvat / bhAvaprAdhAnyAt / upamAnabhAvena STAMtalena / evaMpradarzitenidarzanAtrayenidarzanApadapravRttinimittasyaikasyAbhAvAnnAnArtha evanidarzanAzabdaitibAdhyaM // 54 // 55 // isalaMkAracaMdrikAyAMnidarzanAprakaraNam // vyatirekovizeSazcedupamAnopameyayoH // zailA ivonnatAHsaMtaHkiMtuprakRtikomalAH // 56 // ayamupameyAdhikyaparyavasAyIvyAtirekaH / yathAvA // pallavataH
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ kuvalayAnaMdaH kalpataroreSavizeSaHkarasyatevIra // bhUSayatikarNamekAparastuka gtirskurute||tnyuuntvpryvsaayiiythaarktstvNnvpllvairh mapizlAghyaiHpriyAyAguNaistvAmAyAMtizilImukhAHsmaradhanurmu tAstathAmAmapi // kAMtApAdatalAhatistavamudetahanmamApyA vyoHsrvtulymshokkevlmhNdhaatraasshokHkRtH|| anubhaya paryavasAyIyathA / dRDhataranibaddhamuSTeHkozaniSaNNasyasahajama linasya // kRpnnsyruupaannsyckevlmaakaartobhedH||56|| vyatirekaMlakSayati // vyatirekaiti / vizeSovailakSaNyaM / upmeysyaadhikymutkrssH| pallavataiti / paMcamyarthatasila / kalpataroHpallavataHpallavAdeSavakSyamANastetavakarasyavize pitisNbNdhH| ekApallavaH parohastaH / karNarAdheyaMtiraskurute dAnAtizayenaitibhAva: atropameyasyakarasyotkarSaH / pUrvodAharaNeunnatakhenaupamyaMzAbdamiha turaktavatkomalakhA diprayuktadgamyamitibhedaH / tamyUnakheti / upameyanyUnaleyarthaH / raktasvamiti / a zokakSapativirahiNakasyaciktiH / heazoka AvayoHsarvatulyaMsamAnam / ahaM kevlNdhaatraavidhaatraasshokHshokshitHkRtH| khaMtu zokarahitaiyazokapadazleSAdavaga myate / kiMtatsarvasamAnaMtatrAha raktaisAdi / khanUtanaiHpallavairaktoraktavarNaH ahamapi priyAyAHzlAghanIyairguNaiHsauMdaryAdibhIrakto'nuraktaH arthAtpriyAyAm / hesakhekhAMprati zilImukhAbhramarAAyAMtimAMprasapismareNadhanuSAmuktAHpreritA zilImukhAbANAAyAM ti / evaMkAMtAyA pAdatalasyAghAtoyathAtavamudesaMtoSAyatadvattathAmamApisaMtoSAyesarthaH / kAminIpAdaghAtenAzokasyapuSpodgamaitikaviprasiddhiH / atropameyasyasazokalenA pakarSaH / anubhypryvsaayiiupmeyotkrssaapkrssaanytrpryvsaanrhitH| dRddhtreti|k paNasyakRpANasyakhaDgasyacAkAratodIrghAvarNAdAkRtezcakevalaMbhedovailakSaNyaM / prakArAMta renntusaamymevesrthH| kathaMtatrAha dRDhataresAdi / dRDhataraMnibaddhomuSTiyaneti / kRpaNapakSedha navyayavaimukhyenamuSTimocanAbhAvAt / khaDgapakSetudRDhataraMnibaddhaHsaMbaddhomuSTirmuSTigrAhyabhA goysyesrthH| kozobhAMDAragRhaMtatraniSaNNaupaviSTaH kRpaNaH kozepidhAnakeniSaNNaHsthi taiti khaDgapakSesahajamalina svabhAvamalina malinaveSatvAtkRpaNaH khaDgastukRSNavarNa khaaditi|evNckiNciddhrmpryuktsaamyvttyaaprtiiymaanyoH kiMciddharmaprayuktavailakSaNyaMgya tireka zarIraM |vailkssnnyNtukcidupmeysyotkrssekcicctdpkrssepryvsnnN kacitutadanya taraparyavasAnavirahe pisvavaicitryavizrAMtamAtramitibodhyaM / etenacaramabhedadvayatadudAharaNa dUSaNaMkasyacidApAtaramaNIyamivabhAsamAnaMprayuktaMveditavyaM / asaMtAsAratayAtanAnuvAda mahatItyuparamyate // 56 // isalaMkAracaMdrikAyAMvyatirekaprakaraNam //
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ caMdrikAsametaH sahoktiH sahabhAvazcedbhAsatejanaraMjanaH // digaM tamagamattasyakIrttiH pratyarthibhiH saha // 57 // 67 yathAvA // chAyAsaMzrayatetalaMviTapinAMzrativapathaiiH samaMmUlaM yAtisarojalasyajaDatAglAnevamInaiH saha // AcAmatyahimAM zudIdhitirapastapte valokaiH samanidrAgarbhagRhaM sahapravizatikrAMta vakAMtAjanaiH // janaraMjanaityukterane nasArdai viharAMburAzerityA. dau sahoktiralaMkAraH // 57 // sahoktiritilakSyanirdezaH / sahabhAvaityAdilakSaNaM / sahabhAvaH sAhisaM / janaraMjanaH sahRdaya janAlhAdakaH / evaMcacamatkRtijanakaM sAhityaM sahoktiritilakSaNaM / digaMtamiti / tasyarAjJaHkIrtiHpratyarthibhiH zatrubhiH saha digaMtamagamadiyanvayaH / atracatRtIyAyA nirU pitatvArthakatayApratyarthinirUpitasAhitya vatIkIrtigamanAzrayaitibodhe ekadharmAnvayitvarU pasAhityabalAtpratyarthinAmapiMgamanAnvayapratItiH / taduktaM / 'sAsahoktiH sahArthasya balA dekaMdvivAcakaM' iti / chAyeti / grISmamadhyAnhavarNanamidam / chAyApAMthairadhvagaiH samaM sArdhaM viTapinAMtarUNAMtalaMmUlapradezaMsaMzrayate / kutaityAkAMkSAyAmutprekSate zrAMteveti / zra macAtrAtapAtizayakRto bodhyaH / evamagrepi / jaDatAzItalatAglAneva sarojalasyamUlamadhI dezaM mInairmatsyaiH sahayAtigacchati / glAnirbalApacayaH / tathA ahimAuSNA aMzavaH karAya syaivaMbhUtasyaraverdIdhitistaptevasaMta pte vasatI lokaiH samaM apaH jalAniAcAmatipivati / dIdhi tiHstriyaamitymrH| nidrAklAMtevasatI kAMtA janaiH sahagarbhagRhamabhyaMtara gRhaM pravizati / tatraivata dudbhvaat| kkrAMtistejohAniH / saukumAryAtizayenatatsaulabhyAtkAMtopAdAnaM / ityAdAvi ti|iMdumatIsvayaMvareraghuvaMze 'anenasArddhavirahAMburAzestI reputAlIvanamarmareSu // dvIpAMtarA nIta lavaMga puSpaira pAkRtasvedalavAmarudbhiH' itipadyaM / atrasahokticamatkArikhAnnAlaMkAra rUpetyarthaH // 57 // ityalaMkAra caMdrikAyAMsahoktimakaraNam // vinoktizvedvinAkiMcitprastutaMhInamucyate // vi dyAhRdyApisA'vadyAvinAvinayasaMpadam // 58 // yathAvA // yazcarAmaMnapazyettuyaM carAmonapazyati // niMditaHsa bhavellokesvAtmApyenaMvigarhate // atracarAmadarzanenavinAhIna tvaMvinAzabda maMtareNaivadarzitam // 58 // vinoktiriti / kiMcidvinAmastutaMvarNyahInaMduSTamucyate cettadAvinoktinAmAlaMkA
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ 68 kuvalayAnaMdaH raiyarthaH / vidyeti / vinysNpttivinaayaavidyaasaahyaamnohraapidussttesndhyH| a aprastutAyAvidyAyAvinayaMvinAduSTatvamuktam / yazceti / yaHpuruSa svAtmAsvAMtaHkaraNaM vigarhateniMdatirAmadarzanaMvineti / rAmakarmakaMrAmakartRkaMcadarzanaM vinesarthaH / aMtare nnaapiiti| vinaapiiyrthH| tathAcavinokti risarthagrahaNaMnatuzabdagrahaNamitibhAvaH // 50 // taJcetkiMcidvinAramyaMvinoktiH sApikathyate // vi nAkhalairvibhAtyeSArAjeMdrabhavataHsabhA // 59 // yathAvA ||aavirbhuuteshshinitmsaamucymaanevraatri:shsyaa cirtutabhujaivacchinnabhUyiSThadhUmA ||mohenaaNtrvrtnuriyNlkssy temuktakalpAgaMgArodhaHpatanakaluSAgRhnatIvaprasAdaM // atratamaH prbhRtiinvinaanishaadiinaaNrmytvNvinaashbdmNtrenndrshitN||59|| prkaaraaNtrmaah||tccediti| tatprastutaMkiMcidvinAramyaMcetsApivinoktiHkathyataisa nvyH| itthaMcakiMciyatirekeNaprastutasyaramyabAramyakhAnyataravarNanaMvinoktiritiprakA radvayasAdhAraNaMsAmAnyalakSaNaMbodhyam / yattuhRdyovinArthasaMbaMdhaevavinoktiHhRdyakhaMca vinAkRtasyavastunoramaNIyakhAramaNIyakhAbhyAMbhavatIsarvAcInairuktaMtadayuktam / kAra NaMvinAkAryotpattikathanarUpevibhAvanAlaMkAre'tivyAptervAraNAyavinArthasaMbaMdhaprayuktama stutagataramaNIyakhAderapilakSaNenivezasyAvazyakakhAditi / AvirbhUtaiti |maanvtiivi SayenAyakasyaparAmarzoyaM / iyaMvaratanuraMta aMtaHkaraNemohenamAnAvezenamuktakalpAInyU namuktAlakSyate / keva pUrvarodhasastaTasyapatanenakaluSAanaMtaraMkAluSyApagamAtyasAdaMnairma lyaMgRNhatyAzrayaMtIgaMgeva tathAzazinicaMdreAvirbhUteu datesatitamasAmucyamAnArAtriri v| evaMchinnonaSTobhUyiSThodhUmoyasyAevaMbhUtAnizibhavasyahutabhujovanheciHzikheveti / darzitamiti / arthtobodhitmiyrthH||59|| itylNkaarcNdrikaayaaNvinoktiprkrnnm|| samAsoktiHparisphUrtiH prastute'prastutasyacet // ayamaiMdrImukhaMpazyaraktacuMbaticaMdramAH // 6 // yatraprastutavRttAMtevarNyamAnevizeSaNasAmyabalAdaprastutavRttAMta syaapiprisphuurtisttrsmaasoktirlNkaarH| samAsenasaMkSepeNa prstutaaprstutvRttaaNtyorvcnaat| udaahrnnmymaidriiti|atr hicaMdrasyaprAcIprAraMbhalakSaNamukhasambadhalakSaNeudayevarNyamAne
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ caMdrikAsametaH mukhazabdasya prArambhavadanasAdhAraNyAdraktazabdasyAruNakAmuka sAdhAraNyAcuMbatItyasyaprastutArthasaMbandhamAtraparasyazakyArthI tarasAdhAraNyAccandramaHzabdagata pulliMgena aiMdrIzabdagata strIliMge natatpratipAdyedrasaMbaMdhitvena copaskRtAdaprastuta paravanitAsakta puruSavRttAMtaHpratIyate / yathavA // vyAvalagatkucabhAramAku lakacaM vyAlolahArAva likhatkuMDalazobhigaMDa yugalaM prasvediva trAMbujaM // zazvadattakara prahAramadhikazvA saMrasAdetayAyasmAtkaM dukasAdaraMsubhagayA saMsevyasetatkRtI // atrakaMdukavRttAMtavarNya mAnevyAvalagatkucabhAramityAdikriyAvizeSaNasAmyAdviparI taratAsaktanAyikAvRttAMtaHpratIyate / pUrvatravizeSaNAnizliSTA nIhAsAdhAraNAnItibhedaH / saaruupyaadpismaasoktirddshyte|smaasoktilkssyti // samAsoktiriti / prastutevarNyamAne aprastutasyAprastutavRttAM tasyaparisphUrttizcettadAsamAsoktirityanvayaH / ayamiti / iMdrasyeya maiMdrImAcI mukhamA dibhAgovadanaMca raktoraktavarNo'nuraktazca cuMbanaM saMbaMdhovaktrasaMyoga vizeSazca yathAzru talakSaNasyavakSyamANe / 'asAvudayamArUDhaH kAMtimAn raktamaMDalaH // rAjAharati sarvasya hRdayaMmRdulaiH karaiH' ityAdiprakRtAmakRta zleSe'tivyApterAha vizeSaNasAmyabalAditi / vizeSaNamAtra sAmyabalAdiyarthaH / evaMca vizeSaNamAtra sAmyagamyAprastutavRttAMtalakSa NaMbodhyaM / udAhRtazleSecAprakRtanRpavRttAMtasyavizeSyavAcinAzliSTenarAjapadenApyavaga mAnnAtivyAptiH / saMjJApravRttinimittamavayavArthadarzayati / samAseneti / vacanAtpra tipAdanAt / lakSyelakSaNaM saMgamayati / atreti / prAraMbha AdibhAgaH / sAdhAraNyA cilla STatvAt / yadyapicuMbatIsatrana zleSastathApyarthadvayabodhakatvamAtreNatasyasAdhAraNyoktiH / upaskRtAditisAdhAraNyAdisasyavizeSaNaM / tatra caMdramaH zabdagatena pulliMgenanAyakatvAbhi vyaktyAupaskAraH / aiMdrI tisvarUpa paraM tadgatenastrIliMgenatadarthasya nAyikAlAbhivyaktayA aiMdrIzabdapratipAdyeneMdra saMbaMdhitvena ca parakIyatvAbhivyaktyetibodhyaM / vRttAMtovyavahAromu khacuMbanarUpaH / vyAvalgaditi / nAyikAnuraktasya kasyacitkrIDAlaMbana kaMdukaM pratyukti riyam / hekaMdukasubhagayA suMdaryA etayAnAyikayArasAtprItivizeSAtsAdaramAdarasahitaM yathAsyAttathAyasmAsaMsevyasetattasmAtkRtIdhanyosatyinvayaH / kathamityAkAMkSAyAM saMse vanakriyAMvizinaSTi vyAvalgadiyAdinA / vyAvalgadvizeSata AsamaMtAJcalankucabhA royatra tathA AkulAH krIDA vezeneta stataH paryastAH kacAH kezA yatra evaM vyAlolAdolA 69
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ kuvalayAnaMdaH yitAhArAbaliyatra tathAkhadyAMcaMcalAbhyAMkuMDalAbhyAMzobhAyuktaMgaMDayugalaMyatra e vaMprasvedayuktaMvaktrAMbujaMyatra zanniraMtaraMdattaHkaraNaprahAroyatra tathAadhikAvAsoya pra tatheti vRttAMtaHviparItaratarUpaH atrApikaMdukazabdagatapulliMgenanAyakakhAbhivyakti rbodhyaa| zliSTAnIti shlessmuulkaabhedaadhyvsaayvissyaanniiyrthH| sAdhAraNAnIti zle vinvprkRtaaprkRtvRttaaNtyornugtaaniisrthH| tathAcalakSaNesAmyazabdenazleSakRtaMsvAra sikaMcasAmyavivakSitamitibhAvaH / sArUpyAtsAdRzyAt / yathAvA // purAyatrasrotaHpulinamadhunAtatrasaritAviparyAsa yAtoghanaviralakSAvaHkSitiruhAM // bahodRSTaMkAlAdaparamivama nyevnmidniveshHaulaanaaNtdidmitibuddhiNdrddhyti||atrvn varNaneprastutetatsArUpyAtkuTaMbiSudhanasaMtAnAdisamRddhyasamR diviparyAsaMprAptasyatatsamAzrayasyagrAmanagarAdervRttAMtaHpratIya te| atraca prastutAprastutasAdhAraNavizeSaNabalAtsArUpyaba lAdvA'prastutavRttAMtasyapratyAyanaMtatprastutavizeSyetatsamAro pArtha srvthaivprstutaannvyinHkvisNrNbhgocrtvaayogaat| ta tazvasamAsoktAvaprastutavyavahArasamAropazcArutAhetuH / natu rUpakaivaprastuteaprastutarUpasamAroposti / mukhaMcaMdraityatra mukhecaMdratvAropahetucaMdrapadasamabhivyAhAravadraktazrRMbaticaMdramA ityAdisamAsoktyudAharaNecaMdrAdaujAratvAdyAropahetostahA cakapadasamabhivyAhArasyAbhAvAt / 'nirIkSyavidyunnayanaiHpa yodomukhaMnizAyAmabhisArikAyAH // dhArAnipAtaiHsahakiM nuvAMtazcaMdroyamityAtataraMrarAse' ityekadezavivartirUpakodAhara NaivaprastuteaprastutarUpasamAropagamakasyApyabhAvAt / tatra hividyunnayanairityatranirIkSaNAnuguNyAduttarapadArthapradhAnarUpama yUravyaMsakAdisamAsavyavasthitAduttarapadArthabhUtanayanAnvayAnu rodhAt / payodeanuktamapidraSTupuruSatvarUpaNaMgamyamupagamyate ||pureti / uttaracaritesItAsAgAnantaraMkadAcidvanampratigatasyabhagavatorAmacandrasyeyamu tiH| purAvanavAsakAlesaritAMnadInAMsrotaH pravAhopatrapradezeAsIttatrAdhunApudina
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ caMdrikAsametaH stItizeSaH / tathAkSitiruhAtarUNAMghanaviralabhAvoviparyAsaMvaiparIsaMyAtaprAptaH / sAM drANAMviralatAviralAnAzAkhApallavAdiddhayAsAMdratAjAtesarthaH / tathAcabahorbhUyasaH kAlAdanaMtaraMdRSTamidaMvanamaparamanyadivamanyeparaMtuzailAnAMparvatAnAMnivezovinyAsavizeSa stadevedaMvanamitibuddhipratyabhijJArUpAMdraDhayatidRDhIkarotIsarthaH / ttsaaruupyaaditi|vn sAdRzyAdisarthaH / grAmAdaukiMvanasAdRzyamiyAkAMkSAyAMtadgarbhavizeSaNamAha / kuTuMbi vityAdi / kuttuNbissukuttuNbigtoyodhnsmRddhysmRddhyorvipryaasstNpaaptsyesrthH| tatsa mAzrayasyatAdRzakuTuMbisamAzrayasya / tathAcasamRddhaya samRddhiviparyAsavadAzrayatvaMsAha shymitibhaavH| kimasyasAdRzyasyotthApakamiticetdhanaviraletiviparyAsamitica / tAbhyAmuktasAdRzyagarbhIkaraNAt / elenaiSAsAdRzyagarbhavizeSaNopasthApitasAdRzyamUlA samAsoktiritimUlagraMthAnavabodhastadvirodhazcetidUSaNamalagnaveditavyam / athAtrAmastu tavRttAMtasya vizeSaNasAmyagamyavAbhAvAduktalakSasyAvyAptiriticenna / vizeSaNasAmya gmysaadRshygmytepivishessnnsaamygmyttyaanpaayaat| prAdhAnyAttuparaMsArUpyasyagamaka khopadarzanaMsArUpyAditigraMthena / evamagrepivizeSaNasAmyAtsAdRzyAdvetivikalpokti rapiprAdhAnyAbhiprAyaivetiniravA / evamalaMkAraMnirUpyatadbodhaprakAramupadarzayituMbhUmi kAmAracayati / atraceti / atraeSUdAharaNeSu / aprastutavRttAMtasyeti / aprakRtajA rAdisaMbaMdhinazzuMbanAdivyavahAraspeyarthaH / vizeSyecaMdrAdau / sarvathAAropAnAropAnya taravidhayA / prastutAnanvayinaHprakRtAnvayazUnyasya / yadvA sarvathaivesasyaka sAdinAnva yaHkavisaMraMbhetisvapratItyuddezyakazabdasaMdarbharUpakavivyApAreyarthaH / aprastutakRttAMtasya cuNbnaaderivaagrstutsyjaaraaderpicNdraadausmaaropitimtNniraakroti| nkhiti|aprstu tarUpeti / aprstutsvruupesrthH| kutastatrAha mukhmiyaadi|taadaatmyencNdraaropetaadaatmy syApisaMsargavidhayAAropaviSayavAttasyacacaMdrakhAnatirekAcaMdrakhAropetyuktiH / natuma kAratayAcaMdrakhAropauktaitibhramitavyam / cNdritishbden| caMdravizeSaNavenopasthitasya caMdrakhasyamukhevizeSaNatayA'ropAsaMbhavAt / evaMjArakhesatrApibodhyaM tadvAcaketijAravA ckeyrthH| nanujArAdipadasamabhivyAhArAbhAvAcchrautAropAsaMbhavepyArthojArAdyAropo stu / nahitatrApitAdRzasapabhivyAhArohetuH rUpakadhvanerucchedApatterisAzaMkyAhAnirI kSyeti / payodomeghovidyutsvarUpairnayanairnizAyAmabhisArikAyAmukhaMvIkSyadhArAnipA taiHsahavAMtaHkiMvayaMcaMdraitimakhAArtataraMyathAsyAttathArarAseAkraMdanaMkRtavAniyarthaH / udAharaNaivetivyatirekadRSTAMtaH / atrayathAgamakamastitAdRzasyasamAsottyudAharaNe bhAvAdisarthaH / tthaacaarthaaropopynaashNkyitibhaavH| nanu vidyunnayanairisatrakimaprastu tAropagamakaMyadabhAvAtsamAsoktautadabhAvaityatogamakaMdarzayitumAha tatreti / Anugu
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ kuvalayAnaMdaH NyAdAnukUlyAt / upamitasamA sasyapUrvapadArthapradhAnatayAnayanasadRza vidyutkaraNakatva syanirIkSaNesaMbhavAtpratikUlavamitibhAvaH / anuktamapya zrautamapi / rUpaNamAropaH |nceh tathA nirIkSaNavattvayyAgate kimitivepataeSAsiMdhuriti zloke setukatvAdivaJcAprastutAsAdhAraNa vRttAMta upAtto'sti 1 nA'pizliSTasAdhAraNAdivizeSaNasamarpitayoH prastutAprastuta vRttAMtayoraprastutavRttAMtasyavidyunnayana vatprAdhAnyamasti / yena tadanurodhAttvaMse tumaMthakadityatreva prastute nuktamapyaprastutarUpasa mAropamabhyupagacchema tasmAdvizeSaNasamarpitA prastutavyavahAra samAropamAtramihacArutAhetuH / yadyapi prastutA prastutavRttAMta yorihazliSTasAdhAraNa vizeSaNasamarpita yorbhinnapadopAttavize paNayoriva vizeSyeNaivasAkSAdanvayAdastisamaprAdhAnyam ta 1 72 thApyaprastutavRttAntAnvayAnurodhAnna prastute'prastutarUpasamAro poMgI kAryaH / tathAhi / yathAprastutavizeSye'prastutavRttAMtasyA nvayAyogyatA tathaivAprastutepijArAdau nAstiprastutavRttAMtasyA nvayayogyatA / evaMca samapradhAnayoH prastutA prastutavRttAMtayo ranyatarasyAvazyamAropebhyupagantavye zrutaeva prastute'prastutasyA ropazcArutAheturitiyuktam / nanvevaMsativizeSaNasAmyAdapra stutasyagamyatvaMsamAsoktiH / 'vizeSaNAnAMsAmyenayatraprastu tavartinAM // aprastutasya gamyatvaMsAsamAsoktiriSyate ' i tyAdIni prAcInAnAMsamAsoktilakSaNAnina saMgaccheran / prastu tezliSTasAdhAraNAdivizeSaNasamarpitAnurAgapUrvakavadanacumba nAdyaprastutavRttAMta samAropamAtrasyacArutAhetutvAbhyupagamena vizeSaNasAmyakRtakAmukAdyaprastutadharmivyaMjanAnapekSaNAdi ticeducyate // - naceti / ihasamAsottayudAharaNe / tathAnirIkSaNavannayanakaraNaka nirIkSaNavatse tukatvAdIyAdinAmaMthanakAritvaparigrahaH / nanvihApiparanAyikA mukha cuMbana rUpasyA prastutavRttAMtasyAprastutAsAdhAraNa dharmavAda prastutAropagamakatvasyAdityAzaMkya pariharati
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ caMdrikAsametaH 73 nApIti / sAdhAraNAdIsAdinAsAdRzyagarbhavizeSaNasaMgrahaH / vRttAMtayoritinirdhAraNe SaSThI / vRttAMtayormadhyeityarthaH / vidyubhayanavaditi / prastutAprastutayovidyubhayanayorma dhyeyayAnayanasyottarapadArthapradhAnasamAsAtprAdhAnyaMtathAnAstItyarthaH / setumaMthaditi paatthH| setubaMdhakRditivapapATha kathaMcidarthato'nuvAdatvenavyAkhyeyaH / upasaMharati tasmAditi / maatrpdenaa'prstutaaropvyvcchedH| vidyunnayanavatsamAsakRtazrautamAdhAnyA bhaavepivishessnnsaamrthyaavgtsyaaprstutttaaNtsyaarthtHmaadhaanymstiitishNkte| yadyapI ti / nanvaprastutakRttAMtAbhinnatvenAvagatasyaprastutakRttAMtasyaprastutavizeSyeNAnvayAtkatha maprastutavRttAMtasyaprAdhAnyamitizaMkAnirAsAyAha vishessyennaiveti| nanu tadvizeSaNIbhUta prstutvRttaaNtenetyevkaaraarthH| samAdhattetathApIti / aymaashyH| nAtrazliSTAdivi zeSaNaiHsamarpitaHparanAyikAmukhacuMbanAdirUpo'prastutavRttAMtaHprAgevakayApiThyutpattyAma stutagatatvenabhAsate / yadvalAdaprastutajArAdhAropAvagatiHsyAt / apitutATasthyenA bagatetasminprastutAsaMbaddhasyakavisaMraMbhagocaratvAyogAtmastutasamAropitakhenaparyavasAna miti / nanvevaMtarhiprastutavRttAMtasyApyaprastutavRttAMtAzrayadharmiNyanvayostu / asaMbadA bhidhAnaprasaMgaparihArasyatulyavAdisAzaMkyAha / tathAhIsAdi / evaMcayogyatArUpavi nigamakaviraheca mAstutArhakasyApyanvayastatrAha / avazyamiti / anyathA'saMbaddhA bhidhAnaprasaMgApatteritibhAvaH / kiMtarhi vinigamakaMtatrAha / zrutaeveti / tathAcazrutama stutArthopaskArakatayAcamatkArahetukhamevavinigamakamitibhAvaH / aprastutasyAprastuta vRttAMtasya / nanvevamiti / evamaprastutasamAropAnaMgIkAre vizeSaNAnAmiyAdividyA naayoktNlkssnnN| prstutvrtinaaNvishessnnaanaaNsaamyenenetynvyH| prastutesamAropArtham / svarUpato'prastutavRttAMtasyAroponacArutAhetuH / kiMtvaprastuta kaamukaadisNbNdhitvenaavgmymaansytsyaaropH|tthaabhuutsyai vrsaanugunntvaat|nctaavdvgmnevishessnnpdaanaaNsaamrthy masti / ataHzleSAdimahinAvizeSaNapadaiHsvarUpataHsamarpitena vadanacuMbanAdinAtatsaMbaMdhinikAmukAdAvabhivyaktepunastadI ytvaanusNdhaanNttrbhvti|ythaasvruuptodRssttenraajaavaadinaat tsaMbaMdhinirAjAdausmAritepunaravAdautadIyatvAnusaMdhAnamiti vizeSaNasAmyenavAcyopaskArakasyAprastutavyaMjanasyAstyape kSAataevazliSTavizeSaNAyAmivasAdhAraNavizeSaNAyAmapya prstutvyvhaarsmaaropityevpraaciinaanaaNprvaadH| kaMdukevyA
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ 74 kuvalayAnaMdaH valgatkucabhAratvAdiviziSTavanitAlevyatvasyakAmukasaMbaMdhi tvenaivasamAropaNIyatvAt / svarUpataHkaMdukepitasyasatvenAsa mAropaNIyatvAtAkiMcasArUpyanibaMdhanatvenodAhRtAyAMsamA soktAvaprastutavRttAMtasyAzabdArthasyAprastutavRttAntarUpeNaivaga myatayAtenarUpeNatatrasamAropasiddheH / anyatrApitathaivayukta mitiyuktamevaprAcInAnAMlakSaNamitivibhAvanIyaM // 6 // aprastutamivyaMjanAnapekSAyAmapi samAropyamANavRttAntavizeSaNatvArthe tadapekSaNAma lakSaNAsaMgatirisAha / svarUpataityAdi / sarUpato'prastutasaMbaMdhitvenAjJAyamAnasya nanvapekSAso'pivizeSaNasAmyasyatayaMjanAsAmarthyAllakSaNAsaMgatitAdavasthyamityAzaM kyasAkSAdasAmarthya pivRttAMtAbhivyaktidvArAtatsaMbhavAnmadoSaityAha |ncesaadi / tadI yakhAnusaMdhAnaMkAmukasaMbaMdhikhAnusaMdhAnaM / tatramukhacuMbanAdau / anusNdhaanNtdvtipaatthH| anusaMdhAnavaditipATheyatheyasyAsaMgataHataevAprastutavyaMjanasyApekSaNAdeva / nanvatra stutadharmivyaMjanAnapekSaNeIdRzaHpravAda kutonayuktastatrAha / kNdukiti| viziSTatyasyase vytvenaanvyH| saMbaMdhikhenaivetyevakAroktamevArthasopapatikamAha svarUtapaiti / aprastuta kaamuksNbNdhitvaanaaliNgitruupenneyrthH| tathAcAropAsaMbhavAttAdRzapavAdAnupapattiriti bhaavH|shlissttvishessnnaayaamymaiNdriityaadaumukhcuNbnaadeHkhruuptopyaaropsyaivsttvaatsaayaa raNavizeSaNAyAmupaSTaMbhakatvenapravAdopanyAsaH / nanutatrApitAdRzavanitAsevyakhasyatAha zavanitAkRtaviparItaratapAtratvarUpasyAprastutavRttAMtarUpasyakharUpatopyAropasyaivasaMbhavA ntaashpvaadaanuppttirtaaikiNcetiaayuktmiti|ttsaamaanyaaditressutthaasmitinyaa yaaditibhaavH|lkssnnmitijaataavekcnaatdevmuktriiyaa ayamaiMdrImukhaMpazyaraktazcuMbaticaM dramAH' ityatrazaktivyaMjanAbhyAMprAcIprAraMbhasaMbaMdhAzrayazcaMdrojArasaMbaMdhisAnurAgaparanAyi kaamukhcuNbnaashryitibodhH| aprastutavRttAMtAbhinnatvenAdhyavasitasyaprastutavRttAMtaspatA dAtmyenAprastutAropaviSayeprastutadhArmaNyanvayaitimatetusAnurAgaparanAyikAmukha cuMbanA bhinnmaaciimaarNbhsNyogaashryojaaraabhinnshcNdritibodhH| evamudAharaNAMtarepyanenaivaprakA reNabodhaprakArAUhanIyAH // 60 // ityalaMkAracaMdrikAyAMsamAsoktiprakaraNam alaMkAraH parikaraH sAbhiprAyavizeSaNe // su dhAMzukalitottaMsastApaMharatuvaHzivaH // 61 // atrasudhAMzukalitotsaitivizeSaNaMtApaharaNasAmarthyAbhiprA ygrbhm| ythaavaa|| tavaprasAdAtkusumAyudhopisahAyamekaMmadhu .
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ caMdrikAsametaH mevlbdhvaa|| kuryAharasyApipinAkapANedhairyacyutiM ke mamadhanvi nonye // atrapinAkapANeritiharavizeSaNaMkusumAyudhaityarthala 75 bhyAhamarthavizeSaNaMcasArAsArAyudhatvAbhiprAyagarbhaM / yathAvA // sarvAzucinidhAnasya kRtaghnasyavinAzinaH // zarIrakasyApika temUDhAH pApAni kurvate // atrazarIravizeSaNAnitasyaheyatve nAsaMrakSaNIyatvAbhiprAyagarbhANi / vyAsthaMnaikatayA sthitaM zrutiga NaMjanmInavalmIka to nAbhaunAbhavamacyutasyasumahadbhASyaMcanA bhaassissN||citraarthaanbRhtkthaamckthN sutrANinAsaMgururdevatva guNavRMda varNana mahaMkatai kathaM zaknuyAM // atra zrutigaNaMnavyAsthAbhi tyAdInivizeSaNAnisvasminvyAsAdyasAdhAraNakAryakartRtvani SedhamukhenanArhavyAsa ityAdyabhiprAyagarbhANi / - guNIbhUta vyaMgyaprabhedabhUtasamAsottyalaMkAraprasaMgAttatprabhedaM parikarAlaMkAralakSayati / alaMkAraiti / alaMkAra khotkIrtanaMca doSAbhAvenaiva gatArtha khamitizaMkAnirAsArthaM / tatprapaMcanaMcAgrekariSyate / sAbhiprAye prakRtArthopapAdakArthaviSayakAbhiprAya pUrvakaMta thAbhUtArthavyaMjakaitiyAvat / itthaMca prakRtArthopapAdakArtha vyaMjaka vizeSaNatvaM lakSaNaMbo dhyaM / dhvanAvativyAptivAraNAyaprakRtArthopapAdaketi / helalaMkAravAraNAya bodhakavaMvi hAya vyaMjakatvanivezaH / vakSyamANaparikarAMkurAlaMkAravAraNAya vizeSaNeti / tatratuvi zeSyaMtathetinAtiprasaMgaH sudhAMzviti / sudhAMzunAkalitaH kRta uttaMsaH zekharoyena saitiha ravizeSaNaM / uttaMsaHkarNapUre syAcche kharecAvataMsa va di tivizvaH sAmarthyAbhiprAyaM sAma yaMvyaMjakaM / taveti / iMdrapratikAmasyoktiH / tavaprasAdAtkusumAyudhopyahaM madhuMvasaMta mevaikaMmukhyaMsahAyaM labdhvA pinAko dhanurvizeSaH pANauyasyatAdRzasyApiharasyadhairyacyutidhairya skhalanaM kuryA / anyedhanvinodhanurdharAmamapuraH ke agaNanIyAiyarthaH / kusumAyudhaitivi :zeSaNaMceyanvayaH / arthalabhyeti / kuryAmityuttamapuruSAkSipteyarthaH / abhiprAyagarbhama bhiprAya pUrvakaM / ataevAvayavArthamAtra vizrAMtakhAddharapadenanapaunaruttayamapi / sarveti / sarve SAmazucInAMrakta pUyare to viNmUtrAdInAM nidhAnasyasthAnabhUtasya kRtaghnasyottamAnnapAnAdi kRtopakAranAzakasya / zarIrakasyetiniMdAyAMkapratyayaH / kRtetadarthaM tatsaMrakSaNArtha mitiyAvat / vizeSaNAnipUrvArdhoktAni / tasyazarIrasya / vyAsthamiti / rAjAnaMpra tikaveruktiH hedevarAjana braguNAnAMhRdasyasamUhasyavarNanaMkartumahaM kathaM zaknuyAM zakto bhaveyami sanvayaH / kutastatrAha / yatohamekarUpatayA sthitaM vedasamUhaM navyAsthamanekazAkhA rUpeNana
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ 76 kuvalayAnaMdaH vistArivAn / tathAcatatkartAvyAsonabhavAmItivyajyate / evamagrepi / valmI katovalmIkAjanmA'syAstItijanmI nabhavAmItizeSaH tthaacnaavaalmiikiriti|a cyutasyanAbhaunA'bhavaMnotpannAisanenanAcaturmukhaiti / sumahadbhASyaMmahAbhASyaMcanA bhASiSaMnabhASitavAniyanenanAhaMsahasrajivha zeSaiti / citrovicitrorthoyasyAstAM hatkathAMnaacakathaMkathitavAniyanenanAhatadvaktAzivoguNADhyoveti / mutrAmNiiMdregururu padezakonAsamisanenanAIvAkpatiriticavyajyate / tatrAdyayorudAharaNayorekaikaMvizeSaNaMsamanaMtarayoHpratyekaMbahUni vizeSaNAni / tatrApiprathamodAharaNesarvANivizeSaNAnye kAbhiprAyagarbhANipadArtharUpANica / dvitIyodAharaNebhinnA bhiprAyagarbhANivAkyArtharUpANicetibhedaH / eteSuvyaMgyArthasa dbhaavepindhvnivypdeshH| zivasyatApaharaNemanmathasyakaimuti kanyAyenasarvadhanvidhairyabhaMjakatvezarIrasaMrakSaNArthapApamAcaratAM mUDhatvesvasyavarNanIyarAjaguNakathanAzaktatvecavAcyaevopaskA rakatvAt / ataevavyaMgyasyavAcyaparikaratvAtparikaraitinA mAsyAlaMkArasya / kecittuniSprayojanavizeSaNopAdAne'puSTA rthatvadoSasyoktatvAtsaprayojanatvaM vizeSaNasyadoSAbhAvamAtraM nakazcidalaMkAraH / ekaniSThatAdRzAnekavizeSaNopanyAseparaMvai citryavizeSAtparikaraityalaMkAramadhyeparigaNitaityAhuH / va stutastvanekavizeSaNopanyAsaevaparikaraitinaniyamaH / zle SayamakAdiSvaduSTArthadoSAbhAvenatatraikasyApivizeSaNasyasA bhipraaysyvinyaasevicchittivishesssdbhaavaatprikropptteH|uktedaahrnnessuvailkssnnydrshyti tatreyAdinA / ekaikamekasyavizeSyasyaikameva sa manantarayoranantaroktayoHprayekamekaM vizeSyaprati tatrApitayormadhyepi ekAbhiprAyagarbhA NyekArthAbhiprAyapUrvakANi / vAkyArtheti / navyAsthamiyAdi niSedhavAkyArthaSaTsyokta rIsAhetukhenAMtimavAkyArthevizeSaNabAditibhAvaH / eteSuuktodAharaNeSu / dhvanivyapa dezodhvanivyavahAraH / tatrahetumAha tApaharaNekhAdinA / tApaharaNeisAdisaptamyaMtaca tuSTayasyavAcyaisanenasAmAdhikaraNyenAnvayaH / upaskArakalAditi / tathAcAparAMga rUpaguNIbhUtavyaMgyabhedanAmadhvanivyavahAraitibhAvaH / nanvevamapiyathAzrutalakSaNasya
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ caMdrikAsametaH niHzeSacyutetyAdidhvanAvativyAptirityata Aha ataeveti / vAcyopaskArakatvAdeve srthH| parikaratvAdaMgatvAt / tathAcaparikarapadamahimna prakRtArthopapAdakatvasyavyaMgya vize SaNasyalAbhAnnAtivyAptiritibhAvaH / apuSTArthetibhAvapradhAnaM / uktatvAditi / a ospuSTaH kaSTo vyAhatapunaruktaduHkramagrAmyAiyAdinA'laMkArikairuktakhAdisarthaH / kathaM tarhitairevAsyAlaMkAratvenakathanamata Aha ekaniSTheti / tAdRzetisAbhiprAyetyarthaH / do SAbhAveneti / apuSTArthatvasya doSatvAbhAveneyarthaH / udbhaTAlaMkArasaMpatyAsa hRdayaiva mukhyarUpa dUSakatAbIjAbhAvAditibhAvaH vicchitticamatkRtiH parikaratvopapatteH parikarasyAlaM kArakhopapatteH / tatradoSaH syAtprasatyAvicchittivizeSasyatadabhAvayuktatvA saMbhavAttatma yojakamalaMkAratvamAvazyakamitibhAvaH 77 ythaa||atiyjetnijaaNydidevtaamubhytshcyvte juSatepya // kSitibhRtaivasa daivatakAvayaMvanavatAnavatAki mahiduhA // atrahi puruhUta pUjodyuktAnnaMdAdInpratibhagavataH kRSNasya vAkyegovardha nagirirevacAsmAkaMrakSakatvena daivatamitisaeva pUjanIyonatva rakSakaH puruhUtaityevaMpare vanavatetigovarddhana girervizeSaNaMkAnana vattvAnnirjharAdimattvAJcapuSpamUlaphalatRNAdibhirAraNyakAnA masmAkamasmaddhanAnAMgavAMcAyamevarakSakaityabhiprAyagarbhaM / e vamatrasAbhiprAyaikavizeSaNavinyAsasyA'pivicchittivizeSava zAdasyasAbhiprAyasyA'laMkAratvasiddhAvanyatrApi sudhAMzukali tottaMsa ityAdau tasyAtmalAbhonanivAryate / apica ekapadA rthahetukaM kAvyaliMgamalaMkAraitisarvasaMmataM tadvadekasyApivize paNasyasAbhiprAyasyAlaMkAratvaMyuktameva // 61 // ymksthleudaahrti| yatheti / nijadeivatAmatikramyayadiyajeta arthAddevatAMtaraM pUjayet tadobhayatolAkadvaya cyavate bhrazyatya ghaMpApamapijuSate sevateprApnotItiyAvat / kAnijA devatAtatrAha / vayaMvanavatAprazastava nayuktena kSitibhRtAgovarddhana giriNaiva sadaivatakAdaivata sahitAH / saevAsmAkaMdaivatamityarthaH / anavatA'rakSakeNa / ahiduhAidreNa / kiMprayo janamitizeSaH / ahirvRtraasurH| ahirvRtrAsu resarpei tivizvaH / nanvevaMsatitatraivAlaMkAra tAsyAnnatusudhAMzukalitottaMsa ityAdAvata Aha evamiti / vicchittivizeSetidoSAbhA vaprayuktavicchittivyAvRttetyarthaH / nanu yamakAdAvapitAdRzavicchittivizeSemAnAbhAvaH /
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ 78 kuvalayAnaMdaH / vicchittisaamaanytupryudstdossaabhaavenaapyuppnnm| ApatkAlaparyudastasyamRcchaucahI natAdoSasyAbhAvenevatadAnImapimRcchaucaka ratizayAdhAnamitinAlaMkAratvasiddhiri sataAha apiceti| bhasmodUlanabhadramastubhavaterudrAkSamAlezubhaMhAsopAnaparaMparegirisutA kAMtAlayAlaMhatiH // AcArAdhanatoSitenavibhunAyuSmatsaparyAsukhAlokocchedinimo kSanAmanimahAmohenilIyAmahe' isAdaumokSasyamahAmohavemukhAlokocchedilaM sukhAlo kocchedinIsekapadArthoheturitikAvyaliMgamalaMkArakhenayathAsvIkRtaMnatunirhetutvadoSA bhAvamAtratayAvicchittivizeSasyAnubhavasiddhatvAttathehApItibhAvaH // 61 // isalaMkA racaMdrikAyAMparikaraprakaraNam // sAbhiprAyavizeSyetubhavatparikarAMkuraH // catu puruSArthAnAMdAtAdevazcaturbhujaH // 62 // atracaturbhujaitivizeSyapuruSArthacatuSTayadAnasAmarthyAbhiSA yagarbha / ythaavaa|| phnniiNdrstegunnaanvktuNlikhituNhaihyaadhipH|| drssttumaakhNddlHshktHkvaahmesskktegunnaaH| phaNIMdraityAdivize SyapadAnisahasravadanAdyabhiprAyagarbhANi // 62 // sAbhiprAyaiti / atravizeSaNapadasthAnevizeSyetiprakSipyapUrvavallakSaNaMbodhyaM / tacca parikare'tivyAptivAraNArtha lakSyelakSaNaMsaMgamayati atreti / yadyapidevAMtaravyAvartaka tayAcaturbhujaitivizeSaNaMtathApinRpAdisAdhAraNadevapadazakterviSNauniyamanenavizeSya pratItyaupayikatayAvizeSyapadabamabhimataMbodhyaM / asaMdigdhamudAharati / phaNIMdraiti / rAjAnaMpratikaveruktiH / tavaguNAnvaktuMphaNIMdraHzeSo'samarthaityadhyAhArya / evmgrepi| haihayAdhipaHkArtavIryaH / aakhNddliNdrH| ubhayatraguNAnisanuSajyate / eSamartyadharmaH / ahaMkateguNA ketika zabdaumahadaMtaraMsUcayataH / sahasramukhakhAdIsAdinAsahasrabAhubasaha sranayanakhayo saMgrahaH / atrAnekeSAMvizeSyapadAnAMtattadabhiprAyagarbhavavizeSaH // 62 // itiparikarAMkuraprakaraNam // nAnArthasaMzrayaH shlessovrdhyaavryobhyaashritH||srvdomaadhvH pAyAtsayogaMgAmadIdharat ||63||ajentvnmukhNtulyNhaar nnaahitsktinaa||uccrdbhuurikiilaalH zuzubhevAhinIpatiH64 anekArthazabdavinyAsaH zleSaH sacatrividhaH prakRtAnekaviSayaH aprakRtAnekaviSayaHprakatAprakatAnekaviSayazca |srvdetyaadik
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ caMdrikAsametaH meNodAharaNAni / tatrasarvado mAdhavaitistotavyatvenaprakRtayo hariharayoH kIrtanaMprakRtaM zleSaH / ajaMkamalamannazcaMdrastayorupa mAnamAtratvenAprakRtayoH / kIrtanamityaprakRtazleSaH / vAhinIpa tiH senApatiH samudrazca // tatrasamitauzastra prahArotpatadrudhirasya senApaterevavarNanaM prakRtamitiprakRtAprakRtazleSaH / yathAvA // trA taHkAkodaroyenadrogdhApikaruNAtmanA // pUtanAmAraNakhyAtaH samastuzaraNaMprabhuH // nItAnA mA kulIbhAvaMlubdhairbhUrizilImu khaiH|| sadRzevana vRddhAnAMkamalAnAMtvadIkSaNe // asAvudayamArU DhaH kAMtimAnuraktamaMDalaH // rAjAharatilokasya hRdayaMmRdulaiH kraiH|| tatrAdyestotavyatvena prakRtayoH rAmakRSNayoH zleSaH dvitI yeupamAnatvenAprakRtayoH padmahariNayoH zleSaH / tRtIye rAjA haratilokasyeticaMdravarNana prastAve prakRtasya pratyagroditacaMdrasyA prkRtsynvaabhissiktsynRpteHshlessH| zleSaMlakSayati / nAnArtheti / nAnArthasyazabdasya saMzrayoyojanaM zleSaitilakSaNaM / varNyasA divibhAgaH / varNyacAvarNyacavarNyavarNyobhayaMcaetatrayAzritastadviSayaityarthaH / sarveti / sarvadaH samAdhavaH pAyAt yaH agaMgovardhana parvataMgAM pRthvIMcavarAhAvatAredhRtavAnitiviSNupa ksse| harapakSetu saumAdhavaH sarvadApAyAt / yogaMgAMdhRtavAnityarthaH / hariNenamRgeNAMkarUpatayA AhitAkRtAsaktiH sNgoysyeticNdrpksse| hariNA sUryeNetikamalapakSe uccaracchakhapAtairudga cchatkIlAlaMrudhiraMyasya savAhinIpatiH senApatiH / tathAvAhinInAM nadInAM patiHsamudra zvetipakSekIlAlaMjalaM / samitIsaMgrAme / trAtaiti / yenakaruNAyuktAMtaH karaNenadrohakartA piadarobhayazUnyaH kAkastrAto rakSito natuhataH / sapavitranAmA / raNekhyAtovibhUrAmome zaraNamastvityarthaH / kRSNapakSetukA kodaraH kAliya sarpaH pUtanAyArAkSasyAmAraNenakhyAta itizeSaH / nItAnAmiti / dayitAMpratinAyakoktiH / tavaIkSaNenetrekamalAnAM padmAnAM hariNAnAMcasadRzestaityanvayaH / kIdRzAnAMvanejale araNyecadRddhiMprAptAnAm / tathAlu bdhairlobhazIlairbhUribhiHzilImukhairbhramarairAkulIbhAvavyAptatAMnItAnAmitipadmapakSe / hari NapakSetu lubdhaiH vyAdhaiH kartRbhirbhUrizilImukhairbANaiH karaNabhUtairAkulIbhAvaMcapalatAMnItA nAmityarthaH / mRgamabhedekamalaitivizvaH / asAviti / udayaM zailamabhihArddhaca raktaraktava rNamanuraktaMca maMDalaMrvibaMdezazca rAjAcaMdronRpazca mRdulairabhinavairalpaizca karaiH kiraNairyAvadha naizca / prasagroditetiabhinavoditetyarthaH -- 79
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ kuvalayAnaMdaH yadatraprakatAprarutazleSodAharaNazabdazaktimUladhvanimicchati prAJcaH / tatprastAprakRtAbhidhAnamUlakasyopamAderalaMkArasya vyNgytvaabhipraayntvprkRtaarthsyaivvyNgytvaabhipraayN| apraka tArthasyApizaktyApratipAdyasyAbhidheyatvAvazyaMbhAvenavyaktyana pekssnnaat| yadyapiprakRtArtheprakaraNabalAjjhaTitibuddhisthesatyeva pazcAnnRpatitadvAhyadhanAdivAcinAMrAjakarAdipadAnAmanyonya sannidhAnabalAttattadviSayazaktyaMtaronmeSapUrvakamaprastutArthaHsphu ret| nacaitAvatAtasyavyaMgyatvaM / zaktyApratipAdyamAnesarvathaiva vyaktyanapekSaNAtparyavasiteprakRtArthAbhidhAnepazcAtsphuraticet kAmaMgUDhazleSobhavatu / asticAnyatrApigUDha zleSaH ||nnu prakaraNenAbhidhAyAniyamanAdaprakRtArthasyavyaMgyavamevetikathaMzleSaisAzaMkyAha yadi ti / alaMkArasyeti / nacaivaMzabdazaktimUlavastudhvanerucchedaitivAcyam / 'zaniraza nizcatamuccainihaMtikupyasinareMdrayasmailaM / yatraprasIdasipunaHsabhAtyudAronudArazca' ityatra zaniviruddharUpeprastute'zanizabdenAbhidhayApratIyamAne'pitanmUlakasyaviruddhAvapibada nuvartanArthamekaMkAryakurutaitivastudhvanerazanizabdavyaktimUlasyasaMbhavAt / alaMkArasye sasyopalakSaNakhAt / anyonyasannidhAnabalAtparasparArthasaMbaMdhyarthavAcakazabdasamabhi vyAhArarUpazabdAMtarasanidhibalAt / tathAcAprakRtepyabhidhAniyAmakamastItibhAvaH e tAvatApUrvAparabhAvamAtreNatasyAprakRtArthasyagUDha zleSaiti / gUDhalaMcAprakRtakhenadvitIyArtha syazIghramaprayayAt / ayamatijaraThAH prkaamgurviirlghuvilNbipyodhropruddhaaH||s tatamasumatAmagamyarUpAH prinntdikkrikaastttiirbibhrti|| damagnimadhuraryamopalAdarzitazvayathucAbhavattamaH // dRSTayastimi rjNsisseviredossmossdhiptersnnidhau|atrhismaasoktyudaah raNayoHprAkaraNikertheprakaraNavazAjjhaTitibuddhisthevizeSaNasA myAdaprastopivRddhavezyAvRttAMtAdiHpratIyate tatrasamAsoktira bhNgshlessitisrvessaambhimtmev|evmnytraapiguuddhshlessedhvni buddhirnakAryA ||aymiti / mAdheraivatakagirivarNanaM / ayaMgiristaTIbhirtItyanvayaH / kiMbhUtAH /
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ caMdrikAsametaH 81. agijaraThAasaMtakaThinAH / prkaamguritimhsH| alaghubhirvilaMbamAnairmedhaiAptAH / nirNtrNpaanninaamgmyruupaaHprinntaatirykrNtprhaarinnodiggjaayaasutaaH| vRddhavezyA pakSetu jaraThAjIrNAHpayodharA kucA agamyA saMgamAyogyA pariNateprakaTedikakarikeyA sAMtAisarthaH / digvartulaMdazAnakSataM karikAnakhakSataM / digdaSTavartulAkArakarikAnakharekhi ketiyaadvH| maMdamiti oSadhInAMpatyuzcaMdrasyAsannidhausasaryamopalAHsUryakAMtAmaMdIbhUta mnidhRtvNtH| tamAdarzitaHzvayathuHpuSTakhyenatathA'bhavat / dRSTayastimirajaMdoSAdhyasi Sevire / pakSAMtare oSadhipatirvaidhaH / evNmNdaagnivshothtimiraannirogvishessaaH| tR ttAMtAdirityAdipadAdrogivaidyavRttAMtaHparigRhyate / abhaMgazleSaiti / tathAca zleSasthale vyaMjanAvirahAdaprakRtetatsvIkArezleSavyavahAraHsarveSAmanupapannAsyAditibhAvaH // yathAvA // ramyAitiprAptavatIHpatAkArAgaMviviktAitivarddha yNtiiH|| ysyaamsevNtnmvliikaaHsmNvdhuubhirvlbhiiryuvaanH|| atradvitIyAMtavizeSaNasamarpitArthAtarANAMzabdasAmarthyenava dhUbhiranvayaH vibhktibhedaat| nacavibhaktibhedepitadanvayAkSepa kaMsAdharmyamihanibaddhamasti / yataH 'etasminnadhikapayAzriyaM vhNtyHsNkssobhNpvnbhuvaajvenniitaaH|| vAlmIkerarahitarAmala kssmnnaanaaNsaadhrmyddhtigiraaNmhaasrsyH||' ityatrevAkSiptazle Sobhavet ||rmyaaiti / mAghaevadvArakAvarNanam / yasyAMdvArakAyaryAyuvAnovadhUbhiHsamaMvalabhI prAsAdo paritanagRhANyasevaMtasevitavaMtaH / kiMbhUtAH ramyAH itihetoH / ptaakaavaijyNtii| prApta vatI:viviktAvijanAH itihetoH / rAgarativarddhayaMtIH / namaMtivalIkAnichAdanapaTala praaNtaayaasaaNtaaH| vadhUpakSe patAkAsaubhAgyAni / patAkAvaijayatyAMsyAtsAbhAgyanATakAMka yoritimedinI / rAgamanurAgaM / viviktA satIkhenapavitrAH namatrivalIkAzceti / na ceti / yataisaspaiyatravAkSiptaHzleSobhavedityagretanenAnvayaH / etasmimiti / tatraiva raivatakagirivarNanaM / etasmingiraumahatyaHsarasyAvAlmIkecnegirAMsAdhamyasAdRzyaMdadha tidhArayati / kiNbhuutaanaaNgiraa| arahitausaMbaddhaurAmalakSmaNauyAmuvathAbhUtAnAM sarasIpa kSe arahitAHsaMyuktArAmA ptyoyaasaaNtthaabhuutaalkssmnnaaHsaarsvnitaayaamutaaiti|kiN bhUtAHsarasyaH / adhikAMjalazobhAvahaMsaH pavanasaMbhUtenavegenasaMkSobhaMtaraMgAkulavanItA: prApitAH vAlmIki girastu / adhikArakapayoyAmutAH / pavanabhuvAhanUmatAvegenanije nasaMkSobhamudbhaTakhaMprApitAiti // 11
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ 82 kuvalayAnaMdaH samamityetattukriyAvizeSaNaMsahArthatvenApyupapanna vadhUSuzliSTa vizeSaNArthAnvayAtprAkdrAgapratItaMsAmyaMnAlaMbate tasmAdartha sauMdaryabalAdevatadanvayAnusaMdhAnamitigUDha shlessH|tdnutdvlaa devasamazabdasyasAdhArthakalpanabhitivAcyasyaivopamAlaMkA rasyAMgamayamityalaMprapaMcena / tasmAtsiddhaM zleSatraividhyaM evaMca zleSaHprakArAMtareNApidvividhaHsaMpannaH / udAharaNagateSvanakI lAlavAhinIpatyAdizabdeSuparasparavilakSaNaMpadabhaMgamanapekSyA nekArthakroDIkArAdarbhagaH sarvadomAdhavaHyogaMgAhariNAhitaza tinetyAdizabdeSuparasparavilakSaNaMpadabhaMgamapekSyanAnArthakoDI kArAtsaraMgaHzleSaiti / tatrasabhaMgazleSaHzabdAlaMkAraH abhaMga zleSastvarthAlaMkAraitikecit / ubhayamapizabdAlaMkAraitya nye / ubhympyrthaalNkaaritisvaabhipraayH| etadvivecanaMtuci tramImAMsAyAMdraSTavyam // 63 // 64 // nanvatrApisamamityasyatulyArthakhAtsAdharmyanibaMdhostItikutonazleSAkSepastatrAha / sa mamiti / drAkzIghraM / sAmyAthasAmyArthakalaM / tathAcAnupapattyabhAvAttanmUlakA kSeponasaMbhavatItibhAvaH / kathaMtarhitadavagamastatrAhaM / arthasauMdaryeti / vizeSaNAnAMvadhU bhiranvayecamatkRteranusaMdhAnAttadanvayatAtparya grahaitibhAvaH / tadanuzleSAnusaMdhAnAnaMtaraM, tdvlaaclessblaat|saadhaartheti|saadhrmyruupaarthsyesrthH| arthasAmyAbhAvepi sakalaka lNpurmetjjaatNsNprtisudhaaNshubiNbmivesaadivcchbdsaamysysNbhvaaditibhaavH| evakA rennvyNgykhvyvcchedH| ttrtyormdhyaashbdeti|jnukaasstthnyaaynshbdyorevshlissttvaadi tibhAvaH / artheti zabdAbhedAdekalutagataphala dvayanyAyenArthayorevazliSTatvAditibhAvaH / kecidlNkaarsrvskaaraadyH| ubhayamapIti sbhNgaabhNgshlessdvympiiyrthH| zabdasyapari vRttyshsenaanvyvytirekaabhyaaNtdgtkhaavdhaarnnaaditibhaavH| anyemmmttbhttttaaH| nanva bhiprAyasyArthAlaMkAramadhyakathanAdavagatasyApivizeSataHkathanamaMtareNakathamupapattiriyA zaMkyAha etaditiAyadyapyutprekSAgraMthAnaMtaraMcitramImAMsAnakApidRzyate tathApyayamAzayau bhIyate / camatkAre'rthamukhaprekSikhAdarthAlaMkArakhamiti / anuprAsayamakAdestunacamatkA re'rthamukhaprekSisamitinateSAmarthAlaMkArasamapituzabdavaicitryAt / zabdAlaMkAranameveti // 63 // 64 // isalaMkAracaMdrikAyAMzleSaprakaraNam //
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ 82 cAMdrakAsamateH aprastutaprazaMsAsyAtsAyaprastutAzrayA // e kaH kRtIzakuMteSuyonyaMzakrAnnayAcate // 65 // yatrAprastutavRttAMtavarNanaM prastutavRttAMtAvagatiparyavasAyi taMtrA prastutaprazaMsAlaMkAraH / aprastutavRttAMtavarNanena prastutAvagati zvaprastutAprastutayoH saMbaMdhesatibhavati / saMbaMdhazvasArUpyaM sAmA nyavizeSabhAvaH kAryakAraNabhAvovAsaMbhavati / tatrasAmAnyavi zeSabhAvesAmAnyAdvizeSasyA vizeSAdvAsAmAnya syAvagataudvaivi dhyaM / kAryakAraNabhAvepi kAryAtkAraNasyakAraNAdvAkAryasyAva gataudvaividhyaM / sArUpyAttaeko bhedaityasyAH paMcaprakArAH / yadA 'kAryenimittesAmAnyevizeSeprastute sati // tadanyasyavacastu lye tulyasyetica paMcadheti // tatrasArUpyanibaMdhanA'prastutaprazaM sodAharaNaMekaH kRtiiti| atrAprastutacAtakasyaprazaMsAprazaMsanIya tvenaprastute tatsa rUpe kssudrebhyoyaacnaannivRttemaaninipryvsyti| aprastuteti / sAaprastutaprazaMsAprastutAzrayA prastutamAzrayaH prAdhAnyenatAtparyaviSa yoyasyAstathAbhUtA / prastutaparamaprastutavarNanamaprastutaprazaMse sarthaH / ekaiti / kRtI kuzalaH zakuMteSupakSiSumadhye yazcAtakaH zakrAdiM drAdanyaMnayAcataiyarthaH / kAryeiti / kAryeprastutesa titadanyasyakAraNasyavacaH pratipAdanaM nimittekAraNemastute satitadanyasya kAryasya / evaMsA mAnyamastute sa titadanyasyavizeSasya vizeSeprastute satitadanyasyasAmAnyasyatulye prastute tadanyasyatatsadRzasyetyarthaH / anyazabdasya matisaMbaMdhiparatvAt / tatsarUpetatsadRze // yathAvA // AbaddhakRtrimasaTAjaTilAMsabhittirAropitomRgapa teH padavIMyadizvA // mattebhakuMbhataTapATanalaMpaTasyanAdaM kariSyati kathaMhariNAdhipasya // atrazunakasyaniMdAniMdanIyatvena prastuteta sarUpe kRtrimaveSavyavahArAdimAtreNavidvattAbhinayavativaidheye paryavasyati / yathAvA // aMtazchidrANibhUyAMsikaMTakA bahavo bahiH // kathaMkamalanAlasyamAbhUvanbhaMgurAguNAH // atrakamala nAlavRttAnta kIrtanantatsarUpe bahiH khaleSujAgratsubhrAtRputrAdi bhiraMtaH kalahaM kurvANepuruSeparyavasyati / evaMca lakSyalakSaNayoH pra
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ kuvalayAnaMdaH zaMsAzabdaHstutiniMdAsvarUpAkhyAnasAdhAraNakIrtanamAtraparo draSTavyaH |aabddheti / AvaddhAHyA kRtrimAH saTAHskaMdhalomAnitarjaTilAvyAptAaMsabhittiHska dhadezoyasyaivaMbhUtaHzvAzunakomRgapateHsiMhasyapadAsthAnaMyadyAropitaH / tAdRzasaTAyukta khensiNhsaamyNpraapitiyrthH| tathApimattAnAmibhAnAMgajAnAMkuMbhataTasyapATanevidAra NelaMpaTasyavyasaninohariNAnAmadhipasyanAdasiMhanAdaMkathaMkariSyatIsarthaH / abhinaya btynukurvtiitisptmyNt| vaidheye muurkhe| muurkhvaidheyvaalishaaitymrH| aMtariti / chidrANiraM dhrANidoSasthAnAnica kaMTakAHzUkAHkhalAzca bhaMgurAbhaMgazIlAH guNAHsaubhAgyAdayastaM tavazca / atrastutiniMdodAsInasvarUpAkhyAnamAtramiti shlissttvishessnnkhmiticbhedH| evaMceti / uktodAharaNeSuprastutaparasyAprastutavarNanasyatrirUpakhesatIyarthaH // / sAmAnyanibaMdhanAyathA // vidhAyavairaMsAmarSenaroDarauyaudAsa te // prakSipyodarciSaMkakSezeratete'bhimArutaM // atraprAgeva sAmarSezizupAlerukmiNIharaNAdvairaMdRDhIkRtavatAkRSNenatasmi nudAsitumayuktamitivaktavyertheprastutetatpratyAyanArthasAmAnya manihitaM / yathAvA ||sauhaaiisvrnnrekhaannaamuccaavcbhidaajussaaN| prokssmitikopystipriikssaanikssoplH| atrayaditvaMpratyakSa mivaparokSepimamahitamAcarasitadAtvamuttamaHsuhRditivizeSe vaktavyatvenaprastutesAmAnyamabhihitaM / vishessnibNdhnaaythaa|| aMkAdhiropitamRgazcaMdramAmRgalAMchanaH // kesarIniSThurakSiptamR gayUthomRgAdhipaH ||atrkRssnnprtiblbhdrvaakyemaaiivduussnnp repUrvaprastAvAnusAreNakUraevakhyAtibhAgbhavatinatumaduritisA maanyvktvyettprtyaaynaarthmprstutovishessobhihitH| evaMTa hatkathAdiSusAmAnyataHkaMcidarthamprastutyatadvivaraNArthamaprastuta kathAvizeSodAharaNeSviyamevAprastutaprazaMsAdraSTavyA ||vidhaayeti / yenarAmanuSyAH sakrodhe'rauzatraviraMvidhAyodAsInAbhavaMtitekakSetRNeuda ciSamaNinikSipyAbhimArutaMpavanAbhimukhaMzeratenidrAMkurvatIsarthaH / sauhArveti / sauhArdA nimaitrANyevasvarNarekhAitirUpakaM tAsAMparIkSaNenikaSopalaH parokSamitisaMjJitaH kopya stIsanvayaH aMketi |maalaaNchnityucytitishessH| niSThuraMkSiptAninirastAnimRgayathA niyenatAdRzaHkesarIsiMhomRgAdhipaityucyataiticazeSaH //
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ caMdrikAsametaH 85 kAraNanibaMdhanAyathA // hRtasAramiveMdumaMDalaMdamayaMtIvadanAya vedhasA // kRtamadhya bilNvilokyteghRtgNbhiirkhniikhniilim|| atrAprAkaraNikeMdu maMDalagatatayotprekSyamANenadamayantIvadana nirmANArtha sArAMzaharaNena tatkArya rUpaMvarNanIyatayA prastutaMdama yaMtIvadana gatalokottarasauMdarya pratIyate / yathAvA // madIyavara darAjastave | AzrityanUnamamRtadyutayaH padaMtedehakSayopanatadi vyapadAbhimukhyAH // lAvaNya puNyanicayaMsuhRditvadAsyevinya syayAMtimihiraMpratimAsabhinnAH // atrAprAkaraNikacaMdrakartRka tayotprekSyamANena lAvaNyapuNyanicayavinyAsena kAraNena ta tkAryamanaMtakoTicaMdralAvaNyazAlitvamananyamukhasAdhAraNaMbha gavanmukhe varNanIyatayA prastutaMpratIyate // - hRteti / hRtogaMbhIrAyAMkhanyAM garte svasyAkAzasyanIlimAyene timaMDala vizeSaNam / A zriyeti / hedevapratimAsaMbhinnA amRtadyutayazcaMdrAste viSNoH padamAkAzamevapadaM caraNamAzri tyadehasyakSayeupanataMsaMpannaMdivyapadasyAbhimukhatvameSAmevaMbhUtAH saMtastvadAsya rUpe suhRdimi tre nUnaM lAvaNyasvarUpasya puNyasyanicayaM vinyasyamihiraM sUryamatiyAMtItyanvayaH ||tthaahi / caMdrastAvanmaMtra liMgAhRdvikSayAbhyAmabhedepibhedAdhyava sAyAdvApratimAsaMbhinnatvenavarNitastenA'tItAcaMdrAanaMtako Tayaitilabdha| kAlasyAnAditvAtsarveSAM cateSAmAkAzasamAzra yaNaMzleSamahimnA bhagavaccaraNasamAzrayatvenAdhyavasitAM bhagavaccara prapannAnAMcadehakSayopasthitau paramapadaprAdhyAbhimukhyaM tadAnI mevasva suhRdvargesvakIyasukRtastomanivezanaM tataH sUryamaMDalaprA ptizvetyetatsarvazrutisiddhamiti / tadanurodhena teSAMdehakSayakAla syAmAvAsyArUpasyopasthitau sUryamaNDalaprApteH prAkpratyakSasi dvaM puNyatvena nirUpitasyalAvaNyasyaprahANaMnimittIkRtya tasya candrasAdRzyasvarUpopacaritatatsauhArdavatibhagavanmukhenyasana mutprekSitaM / yadyapisuhRdvahutve tAvadalpapuNyasaMkramobhavati tathA pyatra suhRdityekavacanena bhagavanmukhameva caMdrasya suhRdbhUtaMnamukhAMta
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ kuvalayAnaMdaH rANicaMdra sAdRzyagaMdhasyAspadAnItibhagavanmukhasyetaramukhebhyo vyatirekopivyaMjitaH / tatazcatasminneva sarveSAM svasvayAvallAva NyavinyasanotprekSaNena prAgvarNitaH prastatorthaH spaSTamevapratIyate yadyapi zrutausUryamaMDalaprAtyanantarabhAvivirajAnadIkramaNAna ntaramevasuhRtsu kRtasaMkramaNaM zrUyate tathApizArIrakazAstretasyA rthavazAtprAgbhAvaHsthApita ititadanusAreNavinyasyamihirampra tiyAMtItyuktam // raH saevazA maMtra liMgAditi / navonavobhavatijAyamAnaityAdimaMtrasAmarthyAdityarthaH / maMtrasyamAnAMta rasiddhArthAnuvAdakatvAdAha vRddhIti / zrutIti tatsukRtaduSkRte vidhunute tasyabhiyAjJAtayaH sukRtamupayAtaapriyAduSkRta mitikauSItakI zrutiH / sayatvatkSipyenmanastAvadAdityaMga cchatItisavAyumAgacchatisatatra vijihiteyayathArathacakrasya svate nasa UrdhvamAkramatesaA dityamAgacchatIti zrutau saAdityamAgacchatItyanaMtaraMsa AgacchativirajAMnadIMtAMma nasaivAtyetitatsukRtaduSkRte vidhunutaitizrutau / zArIraketi / zarIrebhavaH zArIraH sa rIraka AtmAtatpratipAda ketyarthaH / arthavazAtprayojanavazAt / pUrvapApAdisAgAbhAve' cirAdimArgaprAptipUrvaka brahmaprApterasaMbhavenapAThakramasyA'rthakrameNa bAdhAditibhAvaH / sthA pitaiti / sAMparAyetartavyAbhAvAttathAhyanyaititArtIyAdhikaraNe siddhAMtitaityarthaH // - kArya nibaMdhanAyathA // nAthatvadaMghrina khadhAvanatoyalagnAstatkAMti lezakaNikA jalAdhiMpraviSTAH // tAevatasya mathanenaghanIbhavaMtyo nUnaM samudranavanItapadaM prpnnaaH||atrbhgvtpaadaaNbujkssaaln rUpA yadivya sarityaktakarasAdivalaggrAnAMtayAsaha samudraMpraviSTAnAM tannakhakAMtilezakaNikAnAM pariNAmatayA saMbhAvyamAne samudrana vanItapadavAcyena candreNakAryeNa tannakha kAMtyutkarSaH pratIyate / ya thAvA // asyAzvedgatisaukumAryamadhunAhaMsasya garvairalaM saMlApo yadidhAryatAM parabhRtairvAcaMyamatvavrataM // aMgAnAmakaThoratAyadiha patprAyaiva sAmAlatI kAntizcetkamalA kimatrabahunA kASAyamA laMbatAM // atranAyikAgatisaukumAryAdiSuvarNanIyatvena prastu teSuhaMsAdigata garvazAMtyAdirUpANyaucityenasaMbhAvyamAnAni kAryANyabhihitAni // - 86
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ caMdrikAsametaH nAtheti / henAthaviNo khaccaraNanakhaprakSAlanajalegaMgArUpelagnAH teSAMnakhAnAMkAM tilezakaNikA samudraprAptAH tAevacakaNikAstasyajaladhermathanenasAMdratAMpAptAnUnaMsa mudrasaMbaMdhinavanItasyacaMdrasyapadaMprAptAH / caMdrarUpeNapariNatAityarthaH / tayAtahAreNa tadi sanaMtaraheturitizeSaH / taddhetunakhakAMtyutkarSaiyarthaH / asyAzcediti / asyAHkA minyAgatisaukumAryadRSTaMce disadhyAhAreNAnvayaH / evaMsaMllApobhASaNaMyadizrutastadApara bhRtaiHkokilairvAcaMyacchatItitathAtasyabhAvomaunamevavrataMsAdhyatAM / akaThoratAmArdavaMya didRzyatetadAsAprasiddhAmAlatIdRSatmAyaivapASANatulyaivalakSyataiti / kAMtidRSTAcetta dAkamalAlakSmI kASAyaMvastramAlaMbatAmAzrayatu / kimatrabahunoktenesanvayaH / gasAdiSu gatisauMdaryAdiSu saMbhAvyamAnAnyutprekSamANAni // etAnicapUrvodAharaNaivanavastukAryANi kiMtutannirIkSaNakA ryANilajAtirazcAyadicetasisyAdasaMzayaMparvatarAjaputryAta kezapAzaMprasamIkSyakuryulipriyatvaMzithilaMcamaryaH' ityudAhara NAMtaretathaivaspaSTIaMgAnAmakaThoratetitRtIyapAdetuvarNanIyAMga saukumA-tizayanirIkSaNakAryatvamapinAkSepyamAlatIka tthortvevivkssitN| pratiprayogivizeSApekSakaThoratvasyatadakArya tvAtkiMtutabuddhereva / idamapitvadaMgamArdavedRSTaityAdyudAharaNAM taretathaivaspaSTam ||puurvodaahrnnaadvailkssnnymaah / etAnIti / kAryANIyarthaH / lajjeti / tirazcAMpazcA dInAMcetasiyadilajjAsyAttadAcamaryogomRgA parvatarAjaputryAstaMtathAramaNIyaMkezapAzaM prasamIkSya vAlA kezAHpriyAyAsAMtAstathAtattvaMzithilaMkuryuriyanvayaH / tathaivanirI kSaNakAryakhameva / aryAkSepyeti / dRSatpAyavarUpAkSipleyarthaH / idamapyaprastutabuddheH kAryavamapi / apinAprastutabuddhe kaarnnvNpraaguktNsmucciiyte| 'khadaMgamAIvedRSTekasyaci tenbhaaste|| mAlatIzazabhRllekhAkadalInAMkaThoratA ititulyyogitaayaaNpraagudaahRtN|| arthasyakAryatvaivabuddhaHkAryatvepikAryanibandhanatvaMnahIyatai ti / etAdRzAnyapikAryanibaMdhanAprastutaprazaMsAyAmudAhRtA niprAcInaiH / vstutstutdtirekepindossH| nahyaprastutaprazaM saayaaNprstutaaprstutyoHpNcvidhevsNbdhiitiniyNtuNshkyte| saMbaMdhAMtareSvapitadarzanAt / yathA // tApatrayauSadhavarasyatava
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ kuvalayAnaMdaH smitasyaniHzvAsamaMdamarutAnibusIkatasya / etekaDaMkaracayA ivviprkiirnnaajaivaatRksykirnnaajgtibhrmNti| atrahyaprastu tAnAMcaMdrakiraNAnAmbhagavanmaMdasmitarUpadivyauSadhadhAnyavize pakaDaMkaracayatvotprekSaNenabhagavanmandasmitasya tatsAratArUpaH kopyutkarSaHpratIyate / nacadhAnyakaDaMkaracayayoHkAryakAraNabhA vAdisaMbaMdhosti / ataHsahotpattyAdikamapi saMbaMdhAMtaramAzraya NIyameva ||nnu kAryarUpeNAprastutenArthenayatraprastutaMtatkAraNamavagamyate sAkAryanibaMdhanA'prastuta prazaMsocyate / nacodAhateSuttatsaMbhavaH / mAlatIkaThoratvAderaprastutasyArthasyAkAryatAyA svayaivadarzitavAt / evaMprastutasyakAbhinIgatiniSThasauMdaryAtizayAdanirIkSaNasyaivakA raNavenasvarUpatastasyAkAraNakhAdisataAha arthasyeti / ayamAzayaH / arthasyApra stutakhesutarAMtaddhaddheraprastutalAtkAryavAcanatAvadaprastutakAryavAMzAsaMbhavaH / arthavasyapra yojanAbhAvenalakSaNe'nivezAdavyAvartakakhAca / naapiprstutsykaarnnkhaaNshsyaasNbhvH| svarUpatastasyAhetulepijJAtasyahetulAditi / nanu gatisauMdaryAderzAnamevaheturnanujJAyamAnaM gatisauMdaryAdi / tadabhAvepijJAnamAtrAtkAryotpatteriyasvarasAdAha vastutasviti / tadatireke tasyAHprAcInodAhRtAprastutaprazaMsAyAatirekeprakArapaMcakAdhikye / tApe ti / heharetavaniHzvAsarUpamaMdamArutenanibusIkRtasyabusarahitIkRtasyasmitarUpasyA'' dhyAtmikAditApatrayauSadhazreSThasya viprakIrNAHkaDaMkaracayAbusasamUhAivaitejaivAtakasyacaM drasyakiraNAjagatibhramaMtIsanvayaH / tatsAratArUpaH kiraNasAratArUpaH // evamupamAnopameyAvAzrityatatrakavikalpitakAryakAraNabhAva nibNdhneaprstutprshNsedrshitettonytraapidRshyte|ythaa||kaa liMdibrUhikuMbhodbhavajaladhirahannAmagRhNAsikasmAcchanormenarma dAhaMtvamapivadasimenAmakasmAtsapanyAH // mAlinyaMtarhika smAdanubhavasimilatkajalairmAlavInAMnetrAMbhAbhiHkimAsAMsa mjnikupitHkuNtlkssonnipaalH|| atrakimAsAMsamajanIti mAlavInAntathArodanasyanimittepTaSTe tatpriyamaraNarUpanimitta manAkhyAyakupitaHkuntalakSoNipAlaititatkAraNamabhihita mitikaarnnnibNdhnaa|maalvaanprtiprsthitenkuNtleshvrennkiN
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ caMdrikAsametaH tenAzitAitiSTaSTetadvadhAnaMtarabhAvijaladhinarmadApraznottararUpaM kAryamabhihitamityatraivakAryanibaMdhanApi pUrvasyAMpraznaHzAbdo syAmArthaitibhedaH // 65 // evamiti / hRtasAramityudAharaNecaMdravadane upamAnopameyapadArthAvAzriyacaMdrasArAM zaharaNasyasatAkaviprauDhoktikalpitaMkAraNavam / evamanyeSvapidraSTavyam / kAliMdI ti / narmadAyAHsamudrasyacasaMvAdoyam / tatrayamunAbhrAMtyAsamudreNakAliMdItyuktekopA tsAkUtaMnarmadAyAuttaraM hekuMbhodbhavAgasyamunebrUhIti / tataH punaHsamudrasyaprativacanam / ahaMjaladhirbhavAmi mamazatronamikasmAddhatogRhaNhAsIti / sApunarAha nrmdaahmiyaadi| tataH samudraHpunarAha trhikutomaalinymnubhvmiiti| sApunarAha milatkajjalairmAlavadezAM ganAnAMnetrAzrubhiriti / tataHkimAsAMjAtamitisamudrasyapraznaH / kuMtaladezAdhipAku pitaitinarmadAyAuttaram // 65 // ityalaMkAracaMdrikAyAmaprastutaprazaMsAprakaraNam // prastutenaprastutasyadyotaneprastutAMkuraH // kiM zRMgasatyAMmAlatyAMketakyAkaMTakeddhayA // 66 // yatraprastutenavarNyamAnenAbhimatamanyatprastutaMdyotyate tatraprastu taaNkuraalNkaarH| uttarArddhamudAharaNaM / ihapriyatamenasAkamukhA neviharaMtIkAcidrUgaMpratyevAhetivAcyArthasyaprastutatvAnacAnA maMtraNIyAmaMtraNenavAcyAsaMbhavAdaprastutamevavAcyamihasvarUpa prastutAvagatayenirdiSTamitivAvyaM / maugdhyAdinA,gAdAva pyAmaMtraNasyalokedarzanAt / / prastuteneti / pradhAnabhUtaprastutAMtarAbhivyaMjakaMprastutavarNanaMprastutAMkurAlaMkAraH / pra stutasyAbhivyaMjakakhAdaMkuraivAMkuraitivyutpatteH / kimiti / hebhramaramAlatyAvidyamA nAyAMkaMTakeddhayAkaNTakavyAptayAketakyApriyojanamitiprastutenabhramaravRttAMtenamayima nohAriNyAMsasAMkimudvegakAriNyAparavanitayetinAyakattAntaHprAdhAnyenaprastuto'bhi vyajyate / kathamiha gavRttAMtasyaprastutakhaMtatrAha / iheti| tathAca gasaMbodhyakalAttada taatopiprstutitibhaavH| anAmaMtraNIyAmaMtraNenasaMbodhyakhAyogyasaMbodhanena / vAcyAsaM bhavAgasaMbodhyakavAcyArthAsaMbhavAt // ythaa|| kastvaMbhoHkathayAmidaivahatakamAMviddhizAkhoTakavairAgyA divavakSisAdhuviditaMkasmAdidaMkathyate // vAmenAtravaTastama
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ kuvalayAnaMdaH dhvajanaH sarvAtmamAsevate nacchAyApiparopakArakariNImArga sthitasyApi // ityatracetanAcetanapraznottaravattiryagAmaMtraNa syAtyaMtamasaMbhAvitatvAbhAvAt evaMprastutenavAcyArthena bhraMgo pAlaMbharUpeNavakrayAH kulavadhvAH sauMdaryAbhimAnazAlinyAH krUra janaparivRttiduSpradharSAyAMparavanitAyAMviTa sarvasvApaharaNa saMka lpadurAsadAyAMvezyAyAMvA kaMTakasaMkulaketa kI kalpAyAMpravartamA naMpriyatamaM pratyupAlaMbhodyotyate // - kastvamiti / zAkhoTakatarUpratikasyacitpathikasyapraznoktiH / kathayAmItyAdyutta raM / vairAgyAdivavadasItipunaHpraznaH / sAdhuviditamitizAkhoTakasyottaraM / kasmAdidaM vairAgyamiti punaH praznaH / kathyataitipunaruttaraMpratijJAyazAkhoTaka Aha / vAmabhAge nopalakSitotravaTo stitaMpAMyojanaH sarvAtmAnAsa bhitpatrachAyAdibhiH sevate Azrayati / mamapunarmArgesthitasyApinacchAyApiparopakArasaMpAdike tibhUtAdhAratvAditibhAvaH / vA menetimArgeticazliSTaM / atyaMtamAropeNApi / paravanitAyAmitivezyAyAmiticaviSaya samI / tadviSayaityarthaH viTAnAM sarvasvasyAharaNeyaH saMkalpastenadurApaitivezyAvizeSaNaM // yathAvA // anyAsutAvadupamarda sahA subhraMga lolaM vinodayamanaH sumanolatAsu // bAlAmajAtarajasaMkalikAmakAlevyartha kadartha * yasikiMnavamallikAyAH // atrApyudyAnamadhyecaraM taM bhRMgaMpratyupA laMbhaitivAcyArthasyApiprastutatvaM / idaM ca prauDhAMganAsusatISubA likAMrata ye klezayatikAminizRNvatikasyAzvidvidagdhAyAvaca namititaMpratyupAlaMbhodyotyate / yathAvA // kozadvaMdvamiyaMdadhA tinalinI kAdambacaM cUkSataMdhattaM cUtalatAnavaM kisalayaM puMskoki lAsvAditaM // ityAkarNya mithaH sakhIjanavacaH sAdIrghikAyA staTecailatinatirodadhestanataTaMbiMbAdharaMpANinA // atreyamiti nalinIvyaktivizeSanirdezenadIrghikAyAstaTaityanenacavAcyA rthasya prastuta tvaMspaSTam / prastutAMtaradyotanaMcottarArdhesvayamevaka vinAviSkRtam / atrAyodAharaNayoranyApadezadhvanimAha locanakAraH //
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ - caMdrikAsametaH anyeti / zrRMganyAmpamardakSamAsusumanasAMpuSpANAMsavAsutApavAvapamallikA yAHkalikAsaMjAtarajaskAbhavatilolaMcapalaMmanovinodaya / lolamitikriyAvize SaNaMvA / navamallikAyAlatAvizeSasyabAlAmabhinavAmasaMjAtarajaskAMkalikAmakAle vyarthakimitikadarthayasipIDayasIyanvayaH / rajaHpuSparajaH strINAMretazca / zRNvatIti / etadvacanaMzava tisatIsarthaH / kozeti / iyaMnalinIkamalinIkozadvaMdvamukulayugalaMkAdaMba syahaMsasyacaMcvAkSataMkRtakSataMdadhAtidhatte tatheyaMcUtasyAmrasyalatAnUtanaMpallavaMpuMrUpaiHkoki lairAsvAditaMcarvitaMdhatte itidIpikAyAvApyAstaTemithaHparasparaMsakhIjanasyavacaAka WsAmastutAnAyikAkamalamukulAmrapallavavyAjenaitAmadIyastanA'dharakSatavRttAMtakathayaM tItijJAkhAcailasyavastrasyAMtenamAtenastanataTaMtirodadhe biMbarUpamadharaMcapANinAtirodha AcchAditavatIyanvayaH / anyApadezeti / anyasyApadezomiSaMyatratAdRzamiyarthaH / aprastutaprazaMsAyAMvAcyArtho'prastutatvAdavarNanIya iti tatrA / bhidhaayaampryvsitaayaaNtenprstutaarthvyktirlNkaarH| ihatu vAcyasyaprastutatvenatatrAbhidhAyAMparyavasitAyAmarthasaundaryaba lenaabhimtaarthvyktirdhvnireveti| vastutastvayamapyalaMkAraeva dhvaniritivyavasthApitaMcitramImAMsAyAM / tRtIyodAharaNasya tvlNkaartveksyaapinvivaadH| uktaMhidhvanikatA zabdArthaza kyaakssiptopivyNgyorthHkvinaapunH|| yatrAviSkriyatesvoktyA sAnyaivAlaMkRti ne 'iti| etAnyapisArUpyanibaMdhanAnyudA . haraNAnisaMbaMdhAMtaranibaMdhanAnyapikathaMcidvAcyavyaMgyayoHprastu tatvanibaMdhanenodAharaNIyAni / dimAtramudAhIyate ||tdiiymevgrNthdrshyti / aprastuteyAdi / vyavasthApitamiti / prastutakhepimukhya tayAtAtparyAbhAvAdatrApyabhidhAparyavasAnAbhAvAditibhAvaH / sAnyaiveti / sAalaMka tirkhane sakAzAdanyaivetyarthaH / prastutatvalaMbhanenaprastutatvamAptyA // raatriHshivaakaacnsnnidhttevilocnejaaytmprmtte|| samAna dharmAyuvayoHsakAzesakhAbhaviSyatyacireNakazcit // atraziva sArUpyamivatadekadezatayAtahAcyaMlalATalocanamapizivarAtrimAhAtmyaprayuktatvenavarNanIyamititanmukhenakRtsnaMzivasArU pyaMgamyaM / ythaavaa|| vahaMtIsiMdUraMprabalakabarIbhAratimiratviSAM
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ kuvalayAnaMdaH . daivIkRtamivanavInArkakiraNaM // tanotukSemaMnastavavadanasauM daryalaharIparIvAhaHsrotaHsaraNirivasImaMtasaraNiH // atravarNa nIyatvenaprastutAyAHsImaMtasaraNevadanasauMdaryaparIvAhatvotprekSa NanaparipUrNataTAkavatparIvAhakAraNIbhUtAsvasthAneamAntIva danasauMdaryasamRddhiHpratIyate / sApivarNanIyatvenaprastutaiva ||raatririti / hevilocanezivAkalyANarUpAkAcanAnirvacanIyamabhAvArAtriH / zi zivarAtririsarthaH / saMnidhattesaMnihitAbhavasatoyuvAMapramattejAgrataMjAgradUpebhavatam / kutastatrAha / yuvayoHsakAzesamIpeacireNasamAnadharmAsadRzaHsakhAkazcidbhaviSyati tR tAyalocanaMbhAlebhaviSyatIyarthaH / tadekadezatayetizivarAtrimAhAtmyaprayuktatvehetuH taccavarNyakhe / tadvAcyamudAhRtakAvyavAcyam / evaMcaikadezyekadezabhAvasaMbaMdhanibaMdhanakha matradarzitam / vahaMtIti / bhagavasAHsImaMtavarNanamidam / athizivetavasImaMtasaraNi naHkSemaMtanolisanvayaH / kIdRzI siNduurNvhtii| kimiva prabalAnAMkezapAzarUpAMdha kAradIptInAMsamUhabaMdIkRtaMbAlArkakiraNamivAsaraNiHkeva khadvadanasauMdaryalaharINAMparIvA harUpA srotHssrnniriveti|priivaahojlnirgmmaargH|jlocchaasaaHpriivaahaaismrH|| ythaavaa||aNgaasNgimRnnaalkaaNddmyteshRNgaavliinaaNrucnaasaamau ktikmiNdrniilsrnnishvaasaanilaadgaahte|| datteyaMhimavAlukA pikucayordhattekSaNaMdIpatAMtaptAyaHpatitAMbuvatkarataledhArAmbusaM lIyate atranAyikAyAvirahAsahatvAtizayaprakaTanAyasaMtApa vatkAryANimaNAlamAlinyAdInyapivarNanIyatvenavivakSitA nItitanmukhenasaMtApovagamyaH / yatrakAryamukhenakAraNasyAvaga tirpishlokenibddhaanttraaymlNkaarHkiNtvnumaanmevaaythaa|| parimlAnaMpInastanajaghanasaMgAdubhayatastanormadhyasyAMtaHparimi lanamaprApyaharitaM // idaMvyastanyAsaMprazithilabhujAkSepavalanaiH kazAMgyAHsaMtApaMvadatinalinIpatrazayanaM ||aNgeti / virahasaMtApavarNanaM / aMgasaMbaddhaMmRNAlakAMDaM gebhyovizeSarahitAMtatsamAM rucakAMtimayateprApnoti / tApAtizayenamalinIbhAvAt / nAsAmauktikaMzvAsAni lAdatyuSNAdetoriMdranIlamaNe padavItatsAmyaMgAhatemApnoti / tathA kucodattAnihite yahimavAlukAkapUraMkSaNaMdIparUpatAMdhatte / evaMkarataledhArArUpeNasiktaMjalaMtaptAyaHpiMDa
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ caMdrikAsametaH patitajalavatsalIyate taapaatishyaacchosspraapnotiiyrthH|udaahrnndyepikaarynibNdhnvN vyaktaM natatrAyamiti / dvyorpivaacykhaaditibhaavH| ayamityupalakSaNam aprastuta zaMsApinetibodhyaM / kiMkRtastarhitatracamatkAro'taAha kiMkhiti / parIti / ratnAva tyaaNsvvirhaaturaayaaHsaagrikaayaaHshynmupgtspraajnyiymuktiH| idaM bisinIpatraraci saMzayanaMkazAMgyAHsaMtApaMvadatyanumApayati / kiMbhUtaM pInastanajaghanasaMgAdubhayataUrdhvA dhobhAgayoHparimlAnaM / tano kuzasyamadhyasyaparimilanasaMgharSamaprApyaaMtarmadhyabhAgehari tavarNa / evaMprakarSaNazithilayorbhujayorAkSepaizcalanaizcavyastoviSamIkRtonyAsoracanAya syatAhazamiti // 66 // isalaMkAracaMdrikAyAMprastutAMkuraprakaraNam // paryAyoktaMtugamyasyavacobhaMgyaMtarAzrayaM // nama stasmairutauyenamudhArAhuvadhUkucau // 67 // yadevagamyavivakSitaMtasyaivAMgyaMtareNavivakSitarUpAdapicAruta reNakenacidrUpAMtareNAbhidhAnaMparyAyoktaM / uttarArddhamudAharaNaM / atrabhagavAnvAsudevaHsvAsAdhAraNarUpeNagamyorAhuvadhukucavaiya rthyakArakatvenarUpAMtareNasaevAbhihitaH ||lokNpshytiysyaaN niHsysyaaNdhiNnpshyti|taabhyaampypricchedyaavidyaavishvguro stv||atrgautmHptNjlishcsvaasaadhaarnnruupaabhyaaNgmyauruupaa tarAmyAmabhihitau / yathAvA ||nivedytaahNtsmaapyNtaushirii SakozamradimAbhimAnam / pAdaukiyaGkaramimauprayAsenidhitsa tetucchdyNmnste||atrkiydduurNjigmissetigmyevaarthoruupaaN tareNAbhihitaH ||'nnu prastutakAryAbhidhAnamukhanakAraNasyagamyatvamapiprastutAMkuraviSayazcetkirtAhaparyA yoktamityAkAMkSAyAmAha paryAyoktamiti / vacaHpratipAdanaM bhaMgyaMtarAzrayaMbhaMgyaMtarama kArakaM / lakSaNaMpariSkurute ydeveti| tathAcavivakSitasvaprakArAtiriktanacArutaraNa rUpeNavyaMgyasyAbhidhAnaMparyAyoktamitilakSaNaM / paryAyeNabhaMgyaMtareNoktamabhihitaMvyaMgya yotivyutptteH| lakSaNesvapadaM vyNgyprN|ncvyNgysyaivvaacykhnissphlNviruddhNcetivaa cyaM prakArabhedAt / taduktaM 'yadevocyatetadevavyaMgyaMyathAtuvyaMgyaM natathocyata' iti| cA rutareNetivizeSaNAt / namorAhuzirazchedakAriNeduHkhahAriNeisatranaparyAyoktaprasaMgaH svaasaadhaarnnruupennvaasudevkhen| yatturAhuzirazchedakArikharUpavyaMgyamAdAyaivaparyAyoktaM
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ kuvalayAnaMdaH vaktumarhanatuvizeSaNasAmarthyalabhyavAsudevakhamAdAyeti tadayuktaM rAhuzirazchedakArikha syavAcyasiddhacaMgakhenatenApivivakSitaMvyaMgyaM pradhAnabhUtaMvAsudevakhaMtadAdAyaivatatkathanau cityAt / rAhustrIkucanaSphalyakAriNeharayenamaiyatraturAhuzirazchedakArikhamevavivakSi taMvyaMgyamitiyuktaMtadAdAyaparyAyoktamiti vibhAvanIyam / loka miti |ysyaaksspaadsyaaN nirlokaMpazyati athacasalokoyasyapataMjale shessaavtaarsyaaNgrinpshytiurgkhaat| tA bhyAakSapAdapataMjalibhyAM / apricchedyaaanaaklniiyaa| nivedyatAmiti / nalaMmati damayaMsAuktiH / tavaalpadayaMmanaHkartRzirISakalikAmRdukhAbhimAnamapanayaMtauimaupAdau kiyahUraparyaMtaMprayAsenidhAtumicchati / iNtkhede| etabhivedyatAMkathyatAmityarthaH // yathAvA // devavaMdejaladhizaradhiMdevatAsArvabhaumavyAsapraSThAbhu vnviditaaysyvaahaadhivaahaaH||bhuussaapettiibhuvnmdhrNpusskrpu pavATIzATIpAlAHzatamakhamukhAzcaMdanadrurmanobhUH // atraya syavedAvAhAbhujaMgamAbhUSaNAnItyAditadvAkyArthavyavasthitauve datvAdyAkAraNAvagamyAevavedAdayovyAsapramukhavineyatvAdyA kAreNAbhihitAH paraMtudevatAsArvabhaumatvasphuTIkaraNAyavize SaNavikSeSyabhAvavyatyAsenapratipAditAH / atrAlaMkArasarva svakatApiparyAyoktasyasaMpradAyAgatamidamevalakSaNamaMgIkRtaMga mysyaapirNgyNtrennaabhidhaanNpryaayoktmiti| 'cakrAbhighAtapra sabhAjJayaivacakArayorAhuvadhUjanasya // AliMganohAmavilA savaMdhyaratotsavaMcuMbanamAtrazeSa'itiprAcInaMtadudAharaNaMtvanya thAyojitaM / rAhuvadhUgatenaviziSTenaratotsavenarAhuzirazchedaH kAraNarUpogamyataiti ||devmiti / devatAsArvabhaumasakaladevattA'dhIzvaradevavaMde / kIdRzaM jaladhirevazara vistUNaMyasyatathAbhUtaMtripurasaMhArezarIrakRtasyaviSNovizrAMtisthAnakhAt / tathAbhuvaneSu viditAHkhyAtAHvyAsaHpraSTho'rayoyeSAMtevyAsapramukhAvasiSThAdyAyasyavAhAnAMvAhanAnAM vedAnAmadhivAhAvAhanAdhikRtAbhavaMti / puro'gAgresarapraSThA'grataHsarapuraHsarAisama rH| evamadharaMbhuvanaMpAtAlaMbhUSaNapeTikA sarpabhUSaNakhAt / puSkaramAkAzaMpuSpavATi kA puSpasthAnIyacaMdrodmAdhArakhAt / zatamakhaiMdrastatpramukhAamyAdayodikpAlA zATIpAlanAdhikRtAH digaMbarakhenadizAmevazATIrUpasAt / manobhUzcaMdanataruH caM
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ caMdrikAsametaH danasthAnIyabhasmasaMbaMdhivAt / madanabhasmanAzivenAMgAnAmanulepanasyapurANeSuprasiddhaH / atralakSaNaMsaMgamayati atreti / vyavasthitauvivakSAyAMsayAM / avagamyAvyaMgyAH / vineyatveti zikSaNIyaleyarthaH / AdinApAtAlaguptavAdiparigrahaH / abhihitAi ti / vAhAyadhikRtavAdinAvyAsAdipratipattausamAnavittivedyakhenavyAsAdivineya khaaderpitessvvgmaaditibhaavH| sAkSAdevavyAsAdivineyakhAdyAkAraNakimitinanirdi TAisAzaMkyAha paraMkhiti / yadyapyuktavizeSyavizeSaNabhAvepidavatAsArvabhaumakhamavagamya tetathApisphuTapratipattyarthaMtadvaiparatyiMkRtamisarthaH / cakreti / yodevaHsudarzanacakrasyAbhi ghAteyAprasabhaMAjJAtayaivarAhuvadhUjanasyasuratotsavamAliMganasyodAmAudbhaTAyavilAsA staivaMdhyarahitaMcuMbanamAtrAvazeSaMcakAreyanvayaH / viziSTenoktavizeSaNaviziSTena / evaMca dRzodAharaNayojaneca / anupapattimiti / gamyasyarAhuzirazchedasyabhaMgyaMtare nnaanbhidhaanaadvyaaptimaashNkyesrthH| abhidhAnAyogAditi / ayamAzayaH / atra hirAhuzirazchedakArItivAsudevaitivAvyaMgyaMrAhuvadhUjanasaMbaMdhitAzaratotsavakArikhe naprakArAMtareNAbhidhIyataitinavaktuMzakyaM / dharmiNovAsudevasyaprakrAMtakhanayacchabdAbhi hitvencvyNgykhaayogaat|vyNgysycraahushirshchedkaarikhsyvaasudvevsyvaadhmsym kaaraaNtrennaanbhidhaanaat|tsmaatpryaayennkaaryaadidvaarennoktNgmymaakssiptvetilkssnnaarthH|| evNcgmysyaivaabhidhaanmitilkssnnsyaanuppttimaashNkyaah|| yadgamyaM tasyaivAbhidhAnAyogAtkAryAdidvAreNaivAbhidhAnaMlakSaNe vivakSitamitilakSaNaMkliSTagatyAyojitam / locanakatAparyA yoktaMyadanyenaprakAreNAbhidhIyataitIdamevalakSaNamaMgIkRtyatadu dAharaNecakAryeNazabdAbhihitenakAraNaMvyaMgyaMpradaryatatralakSaNaM lkssynaamcklissttgtyaayojit|vaacyaadnyenprkaarennvyNgyeno palakSitaMsadyadabhidhIyatetatparyAyeNaprakArAntareNavyaMgyenopala kssitmuktmitisrvoyNktshHkimrthitinvidmH|prdrshitaanihi gamyasyaivarUpAMtareNAbhidhAnebahUnyudAharaNAni cakrAbhighAtapra sabhAjJayaivetiprAcInodAharaNamapisvarUpeNagamyasyabhagavatorU pAMtareNAbhidhAnasattvAtsuyojameva ||aabhidhaanmaakssepovyNjnNvaa / paryAyoktamiti / kacitparyAyoktaitipAThasvayuktaH * vyaMgenopalakSitamuktamitivyAkhyAnagraMthavirodhAt / navidmaiti / yacchabdAbhihita . sthaapibhgvtovaasudevkhaadinaaruupaaNtrennvyNgytyaaythaashrutebaadhkaabhaavaaditibhaavH|
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ kuvalayAnaMdaH nacAbhidhAviSayekarthavyaMjanetivAcyaM / vAsudevavAdinApratIyamAnebhagavasabhidhAviSaya bAsaMbhavAt / tasyAHsvAvacchedakadharmeNaivabodhakakhAt / ataevoktaM 'zakyAdanyenarUpe NajJAtebhavatilakSaNA' iti / ihatulakSaNAIvabhAvAdvayaMjanopagamyataiti // yattu tatrarAhuzirazchedAvagamanaMtatraprAguktarItyAprastutAMkurae vA prastutenacarAhoHziromAtrAvazeSeNAliMganavaMdhyatvAdyApA dAnarUpevAcyabhagavatorUpAMtareupapAdite tenabhagavataHsvarUpe NAvagamanaMparyAyoktasyaviSayaH ||nnuprstutentaadRshrtotsvruupennkaaryennprstutsyaivraahushirshchedruupkaarnnsyprtiitauc matkRitivizeSastasyAalaMkAratvaMgamayati / taccalocyamAnaprastutaprazaMsAyAasaMbhavAdu ktarIyAparyAyoktarUpatayaivasvIkartavyamisAzaMkyAha / yattviti / alaMkArANAmiya ttAniyamAbhAvenaprastutAMkurasyApyalaMkArAMtarakhAdevaMvidharAbdAkhArasyabhaMgenaprAcInalakSa NavyAkhyAnamayukta mitibhAvaH / saMkSepatodarzitamapiparyAyokta viSayavizada yati prastu tenesaadinaa| yattubhagavadrUpeNAvagamanaMvizeSaNamaryAdAlabhyatenAsuMdaraMparyAyoktasyavi SayaititadavicAritaramaNIyam / nahiparyAyoktavyaMgyasauMdaryakRtovicchittivizeSaH kiM tubhaMgyaMtarAbhidhAnakRtaeva / vyaMgyaMtubhaMgyaMtarAbhidhAnato'muMdaramevaprAyazodRzyate / ya thAihAgaMtavyamiti vivakSitevyaMgye ayaMdezo'laMkaraNIyaH saphalatAmupanetavyaisAdA vatastadasuMdarakhodbhAvanamakiMcitkarameva / alaMkArasarvasvakAragraMthavirodhodbhAvanaMtu tacchikSAkAriNaMpratinazobhate / upajIvyakhAdbhAvanapigraMthasyAkiMcitkaramevayukti virodhaitiparotkarSAsahiSNukhamAtramudbhAvayituravagamayatIsalaMvistareNa // 67 // paryAyoktaMtadapyAhuryavyAjeneSTasAdhanam // yA micUtalatAMdraSTuMyuvAbhyAmAsyatAmiha // 68 // atranAyikAMnAyakenasaMgamayyacUtalatAdarzanavyAjenanirgacchaM tyaaskhyaattsvaacchNdysNpaadnruupessttsaadhnNpryaayoktiiythaavaa|| dehimtkNdukNraadhepridhaannighit|itivikhsynniivtisyaaH kRSNomudestunaH // pUrvatrapareSTasAdhanamatrakaMdukazodhanArthanIvI vistUMsanavyAjenasveSTasAdhanamitibhedaH // 68 // prakArAMtareNaparyAyoktaMlakSayati / paryAyoktamiti / ramaNIyenavyAjenamiSeNasva syaparasyavAiSTasyayatsAdhanasaMpAdanaMtadapiparyAyoktam / paryAyeNavyAjarUpeNoktaMyoti . vyutpatteH / saMpAdaneti / saMpAdanarUpayadiSTaMtatsAdhanaMtatkaraNamiyarthaH / dehIti /
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ caMdrikAsametaH paridhAnenAdharavastreNanigUhitamAcchAditamityarthaH / evaMcaprakAradvayasAdhAraNaMtadanyata ratvaMsAmAnyalakSaNaMbodhyam || 68 || isalaMkAracaMdrikAyAMparyAyoktaprakaraNam // uktirvyAjastutirnidAstutibhyastutiniMdayoH // kaH svardhanivivekaste pApinonayasedivam // 69 // sAdhu dUti punaH sAdhukartavyaMkimataH param // yanmadadhaivilU nAsitairapi nakhairapi // 70 // niMdayAstuteHstutyAniMdAyAvAavagamanaMvyAjastutiH / kaH svardhunItyudAharaNe viveko nAstItiniMdAvyAjena gaMgAsukRtiva devamahApAtakAdikRtava topi svarganayatItivyAjarUpayA ninda yAtatprabhAvAtizayastutiH sAdhudUtItyudAharaNe madarthe mahAMtaMkle zamanubhUtavatyasItivyAjarUpayAstutyA madarthanagatAsi ki ntu raMtu me vagatAsi dhiktvadUtikAdharmaviruddha kAriNImitiniM dAvagamyate // - 97 13 uktiriti / atraniMdAstutibhyAmitistutirnidayoriticetaretarayogona vivakSitaH / tathAcAnaMdayAstuteH stutyAcaniMdAyAH stuyAstutezcaktirabhivyaktirvyAjastutirityarthaH / prathamevyAjenastutiriticaramayorvyAjarUpAstutiriticavyutpatteH / ataevavyAjastuti padArthAnugamAbhAvAndiyAniMdAbhivyaktirvyAjaniMdA khyamalaMkArAMtaramityaprekSyate / e vamAdyeprakAradvayestutiniMdayoH samAnaviSayatvabhinnaviSayatvAbhyAM pratyekaM dvaividhyamiti ca tvArobhedAH / aMsastubhinnaviSayastutikaekaevetipaMcabhedAH / lakSaNaMtuvyAjaniMdA bhi netkhasatistutirnidAnyataraparyavasAyistutirnidAnyataratvaM sarvAnugataMbodhyam // - yathAvA // kastezaurya mado yo hutvayyekaMsaptimAsthite // saptasa ptisamArUDhAbhavaMtiparipaMthinaH // arddhadAnavavairiNAgirijayA pyarddha zivasyAhRtaM devetthaM jagatItale smaraharAbhAvesamunmIlati // gaMgAsAgara maMbaraMzazikalAnAgAdhipaHkSmAtalaM sarvajJatvamadhIzva ratvamagamattvAMmAMcabhikSATanaM // atrAdyodAharaNe saptasaptapada gata zleSamUlaniMdAvyAjenastutirvyajyate / dvitIyo dAharaNesarva jJaH sarvezvaro'sItirAjJaH stutyAvyAjarUpayAmadIyavaiduSyAdidA
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ kuvalayAnaMdaH riyAdisarvajAnannapibahupradAnenarakSituMzakto'pimAkimapi nddaasiitiniNdaavyjyte| sarvamidaMniMdAstutyorekaviSayatve udAharaNam ||kstiti / nRpaMpratikaveruktiH / khayiyoTumekaMsaptimazvamAsthiteArUDhesatiparipaM thinaHzatravaHsaptAzvasamArUDhAbhavaMtIyanvayaH / laptasaptayo'zvAasyetisUryassaptacatesa tayo'zvAstatsamArUDhAitidvitIyorthoniMdAdyotakaH / khayAsaMmukhAhatAHsUryamaMDalaMbhilA divamupagatAitistutIparyavasAnaM / arddhamiti / zivasyadehArdhadAnavAnAvairiNAhariNA AhRtaM / hrihraatmksyaiksyvigrhsyprsiddhH| evaM girijayApya vshissttaardhmaatN| he devarAjanitthamuktaprakAreNajagatItalesmaraharasyAbhAvesamunmIlatiprakAzamAnesatigaMgA sAgaraMpasagamadisAyanvayaH / nAgAdhipaHzeSaH kSmAtalaMpAtAlaM / khAmitipUrvAnvitaM / vaiduSyAdIti / vidvattAdIyarthaH / AdinAtapaHzIlAdiparigrahaH / dAridyAdIsA dipadenakuTuMbabAhulyAdiparigrahaH / nacAtrarAjavarNanaprastAvekathaMstuteAjarUpasamiti vAcyaM / stutiparyavasAnavivakSAyAMsvakIyabhikSATanoddhATanasyAsaMgatakhenastuteruktaniMdA rUpopAlaMbhaparyavasAnasyAnubhavasiddhasyAviruddha khAt // - bhinnaviSayatveniMdayAstutyAbhivyaktiryathA // kastvaMvAnararA marAjabhavanelekhArthasaMvAhako yAtaHkutrapurAgataHsahanumAnniI gdhlNkaapurH| baddhorAkSasasUnunetikapibhiHsaMtADitastarjitaH savrIDAtaparAbhavovanamRgaHkutretinajJAyate / atrahanumaniMdayA itaravAnarastutyabhivyaktiH / stutyAniMdAbhivyaktiryathA // yahakaMmuhurIkSasenadhaninAMbrUSenacATUnmRSAnaiSAMgarvavacaHzRNoSi nacatAnpratyAzayAdhAvasi / kAlebAlatRNAnikhAdasiparaMni drAsinidrAgametana bruuhikurNgkutrbhvtaakinnaamtptNtpH||a trhrinnstutyaaraajsevaanirvinnnnsyaatmnoniNdaabhivyjyte| ayamaprastutaprazaMsAviSayaityalaMkArasarvasvakAraH ||ksvmiti / aMgadaMpratikasyacidrAkSasasyapraznaH / rAmarUpasyarAjJobhavanelekhArthasyasaM deshsyvaahkosmiittyuttrN| purApUrvamAgatonirdagdhalaMkApura sahanumAnkutrayAtaitipunaHpU vasyapraznaH / baddhaiyAguttarArdhamaMgada syottaraM / rAkSasasyarAvaNasyanunAbaddhaitihetoHka pibhirvAnaraiHsamyaktADitastarjitaHsavanamRgohanumAnvIDayAlajjayAAttAprAptaHparAbha
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ caMdrikAsametaH 1 voyena tAdRzaH kutryAtaiti najJAyataityanvayaH / yaditi / hekuraMga yadyasmAddhaninAMmukhaM muhurmuhurvAraMvAraMnekSasenapazyati / mRSAmithyA cATUnabhiyazabdAnnavadasi / yaditisarva asaMbadhyate / eSAMdhaninAM garvayuktaMva vanaMnazRgoSi / tAndhanikAnpratiAzayAdhanAza yAnadhAvasi / paraMkevalaMkAle kSudhA samaye khAdasibhakSayasi nidrAyA AgamecanidrAM prApno Si / tattasmAtkutratIrtheki nAmatapastaptahU hI sanvayaH / nirviNNasyakhinnasya ||ten hisArUpyanibaMdhanAprastutaprazaMsodAharaNAMtaraMvaidharmyeNApiTa iyate / yathA // dhanyAH khaluvanevAtAH kAlhArAH sukhazItalAH // rAma maMdIvarazyAmayespRzaMtyanivAritAH // atravAtAdhanyAitya prastutArthAdahamadhanyaitivaidhamryeNaprastutorthaH pratIyata itivyutpA ditaM iyamevAprastutaprazaMsAna kAryakAraNanibaMdhaneti daMDIyadAha "aprastutaprazaMsAsyAduprakAMDe tuyAstutiH // sukhaMjI vaMtihariNA vaneSvaparasevinaH // arthairayatna sulabhairjaladarbhA kurAdibhiH // se yamaprastutaivAtra mRgavRttiH prazasyate // rAjAnuvartanaklezanirviNNe namanasvinA" iti / vastutastvatravyAjastutirityevayuktaM tyAnindAbhivyaktirityaprastutaprazaMsAteAvaicitryavizeSa sadbhAvA t / anyathAprasiddhavyAjastutyudAharaNeSvapya prastutAbhyAMniMdA stutibhyAmpramtu te stutinindegamyete ityetAvatAvyAjastutimA tramaprastutaprazaMsAsyAt / evaMcAnayAprakriyayAyatrAnyagatastu tivivakSayAnyastutiH kriyatetatrApivyAjastutireva | anyastu tivyAjena tadanyastutirityarthAnugamasadbhAvAt / yathA // zi khariNikkanunAma kiyacciraM kimabhidhAnamasAvakarotapaH // taru NiyenatavAdharapATalaMdazatibiMba phalaMzukazAvakaH / atrazuka zAvakastutyAnAyikAdhara saubhAgyAtizayastutirvyajyate // 70 // tenahIsasyaitivyutpAditamisagretanenAnvayaH / kalhAraMjalapuSpavizeSaH tatsaMbaMdhi naHkAlhArAH sukhayaMtI tisukhAzca tezI talAzvesarthaH / aprakAMDe aprastAve / tathAcAprastu tAcAsau prazaMsA cetivyutpattiritibhAvaH / naparasevino'parasevinaH prazasyatestUyate / matadvayepyasvarasavIjaM darzayati vastutastviti / abhivyaktiriti / yo'prastutaprazaMsAto stu 99
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ 100 kuvalayAnaMdaH vaicitryasyaviSayaAlaMbanabhUtovizeSaDyanvayaH / anyathA tatovaicitryepitadaMtarbhAvAMgI kaare| evaMceti / anyagatastutiniMdAbhyAmanyagataniMdAstusabhivyaktyoAjastutila sidauceyarthaH / prakriyayAprakAreNa shikhrinniiti| naaykaaNptinaayksyoktiH|hetru NimasauzukabAlako nAmavitarke kanukasmizikhariNiparvatekiyatkAlaMciraMkimabhi dhaanNkiNnaamkNtpakroghenhetunaatvaadhrvtpaattlNrktvbiphlNdshtiiynvyH||70 isalaMkAracaMdrikAyAMvyAjastutiprakaraNam // // // // . // niMdAyAniMdayAvyaktirvyAjaniMdetigIyate // vi dhesaniMdyoyasteprAgekamevAharacchiraH // 71 // atraharaniMdayAviSamavipAkaMsaMsAraMpravartayatovidherabhivyaMgyA niMdAvyAjaniMdA / yathAvA // vidhirevavizeSagahaNIyaHkaraTa tvNrttkstvaapraadhH||shkaartrauckaarysteshvaasNsrlen kokilen|anystutyaanystutyaabhivyktiritipNcmprkaarvyaa jastutipratibaMdIbhUteyaMvyAjaniMdA nanuyatrAnyastutyAnyastu teranyaniMdayAnyaniMdAyAzcapratItistatravyAjastutivyAjaniM dAlaMkArayorabhyupagamestutiniMdArUpAprastutaprazaMsodAharaNeSva prastutaprazaMsAnavaktavyA teSAmapivyAjastutivyAjaniMdAbhyAM kroDIkArasaMbhavAditiceducyate / yatrAprastutavRttAMtAtstuti niMdArUpAttatsarUpaHprastutavRttAMtaHpratIyate / aMtazchidrA .. NibhUyAMsItyAdrautatralabdhAvakAzAsArUpyanibaMdhanAprastutapra zaMsA atraapivrtmaanaannivaaryituNshkyaa| anyastutyA' nyastutiranyaniMdayAnyaniMdetyevaMvyAjastutivyAjaniMdeapi saMbhavatazcetkAmaMteapisaMbhavetAm / natvasyAparityAgaH / ya dyapividhirevavizeSagarhaNIyaitizlokevidhiniMdayAtanmUlakA kaniMdayAcAvizeSajJasyaprabhostenacavidvatsamatayAsthApitasya mUrkhasyacaniMdApratIyataititatratAlapyanibaMdhanA'prastutaprazaM sApyAsta tathAApasaivavyAjaniMdAmUletiprathamopasthitAsApi ttrdurvaaraa| evaMvyAjaniMdAmUlakavyAjaniMdArUpeyamaprastuta
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ caMdrikAsametaH prshNseticmtkaaraatishyH| evamevavyAjastutimUlakavyA jastutirUpApyaprastutaprazaMsAdRzyate ||vyaajniNdaaNlkssyti // niNdaayaaiti| yatrAnyaniMdayA'nyasyaniMdAyAabhivyaktiH paryavasyatisAvyAjaniMdA / itaraniMdAvyAjenanidetivyutpatteH / vidheiti / hevidheba hmanpApUrvatetavaikameva ziroyo'haradacchinatsaevArthAddharoniMdyaisanvayaH / niMdayesa bhivyaMgyetyanenAnvitaM / niNdyaabhivyNgyaavidheniNdaavyaajniNdetynvyH| viSamavipA kaMdAruNapariNAmaM / vidhireveti / vizeSatogarhaNIyoniMdanIyaH / hekaraTakAkaraMTara TanaMkuru / yosauvidhirAmravRkSesaralenasaumyenakokilenasahavAsaMtavacakAresanvayaH / nanu kenApyAlaMkArikeNAnuktAyAvyAjaniMdAyAH kathamalaMkArakhenAMgIkaraNamityAzaM kyAha pratibaMdIti / tulyayuktyApatibaMdIsthAnIyesarthaH / tathAcastutivaniMdAyA mapyaprastutaprazaMsAtovaicitryavizeSAttadanaMtarbhAvevyAjastutIcArthAnugamAbhAvAdanaMtarbhAve pRthagalaMkAratAyAaucityAyAtakhAtprAcInairanuktApisvIkattuMmucitetyAzayaH / prAgu ktayoreka kRtIzakuMteSvisAbaddhakRtrimesanayoraprastutaprazaMsodAharaNakhAsaMgatimAzaMkate nanviti / kroDIkAraHkhaviSayIkaraNam / anyatralabdhAtmakasyAlaMkAradvayasyakaci saMkarepinadoSaisAzayenasamAdhatte yatreti / etaccaisAdAvityanenAnvitaM / asyA aprstutprshNsaayaaH| saivAprastutaprazaMsaiva / lAvaNyeti // yathAvA // lAvaNyadraviNavyayonagANataHklezomahAnarjitaH svacchaMdaMcaratojanasyahRdayaciMtAjvaronirmitaH / eSApisva guNAnurUparamaNAbhAvAdvarAkIhatA korthazcetasivedhasAvinihi tastanvImimAMtanvatA // atrAprastutAyAstaruNyAHsRSTiniMdA vyAjenataniMdAvyAjenacatatsaundaryaprazaMsAprazaMsanIyatvenaka vivivakSitAyAHsvakavitAyAHsRSTiniMdAvyAjenataniMdAvyA jenacazabdArthacamatkArAtizayaprazaMsAyAMparyavasyati / asya zlokasyavAcyArthaviSayeyadyapinAtyaMtasAmaMjasyaM nahImevika lpAvItarAgasyetikalpayituMzakyam / rasAnanuguNatvAdvIta rAgahRdayasyApyevaMvidhaviSayeSvapravRttezca / nApirAgiNaiti yujyte|tdiiyviklpessuvraakiitiruupnntaaliNgitsyhttymN galopahitasyacavacaso'nucitatvAttulyaramaNAbhAvAdityasyA
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ 102 - kuvalayAnaMdaH tyantamanucitatvAcasvAtmanitadanurUpatAsaMbhAvanAyAmapirA gitvehipazuprAyatAsyAt / tathApivivakSitaprastutArthatAyAnna kiMcidasAmaMjasyam / ataevAsyazlokasyAprastutaprazaMsApara tvamuktaMprAcInaH / vaacyaasNbhvepyprstutprshNsopptteriti||7|| imaaNtnviitnvtaasRjtaavedhsaacetsiko'rthHkaamnaavissybhuutovinihito'bhisNhitH| kiMyojanamuhizyeyaMnirmitetyarthaH / nanvanAyAsenAtisuMdaratanvIniSpattirevaprayojanaM tadabhAvepivAlIlAmAtreNatannirmANasyAdataAha lAvaNyesAdi / yatolAvaNya rupasyadraviNasyadhanasyavyayonagaNitaH mahAnklezojitaHkRtaH khecchAcAriNojana syudaasiinsyaapihRdyeciNtaivjvronirmitH| eSApivarAkIdInAvaguNAnurUpasyava rasyAbhAvAddhatevahatAnaSTaprAyAta / thAcabavhAyAsasAdhyabAda niSTAnubaMdhivAcanatanvyAH prayojanakhamnApilIlAmAtreNatannirmANaMcasaMbhavatItibhAvaH / tanniMdAvyAjenataruNI niMdAvyAjena / tatsauMdaryaprazaMsAzabdArthacamatkArAtizayaprazaMsAyAMparyavasyatIkhanva yaH / tannidAvyAjenakhakavitAniMdAvyAjena / kavitAsauMdaryarUpA / prastutArtha syAsaMtamasphuTakhAtkathamasyapadyasyatatparatamityAzaMkAmapanetuMbhUmikAmAracayati asye tyAdi / rasAnanuguNavAditi / vItarAgezRMgArasyAsaMbhavAditibhAvaH / nanuzRM gArasaMbhavepitanvInirmANaniMdayA zAMtarasaparipoSAdastyevarasAnuguNavamataAha vIta rAgeti / nApirAgiNaityanaMtaraMimevikalpAityanuSajyate / vivakSiteti |khkvitaasauN daryarUpeyarthaH / ataevavAcyArthAsAmaMjasyAdeva / vAcyAsaMbhavepivAcyasAmaMjasyA saMbhavepi / tathAcavAcyArthAsAmaMjasyamevAsphuTepyaprastutArthatAtparyagamayatItibhAvaH // 71 // isalaMkAracaMdrikAyAMvyAjaniMdAprakaraNaM // AkSepaH svayamuktasyapratiSedhovicAraNAt // caM drasaMdarzayAtmAnamathavAstipriyAmukhaM // 72 // atraprArthitasyacaMdradarzanasyapriyAmukhasatvenAnarthakyaMvicAryA thvetyaadisuucitHprtissedhaakssepH| yathAvA // sAhityapAtho nidhimNthnotthNkrnnaamRtNrkssthekviiNdraaH|| yattasyadaityAivaluM tthnaaykaavyaarthcoraaHprgunniibhvNti| gRhaMtusarveyadivAyathecchaM nAstikSatiHkvApikavIzvarANAM // ratneSulupteSubahuzvamatradyA piratnAkaraevasiMdhuH // atraprathamazlokenaprArthitasyakAvyArtha
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ caMdrikAsametaH corebhyorakSaNasyasvollikhitavaicitryANAsamudragataratnajAlava dakSayatvaMvicityapratiSedhaAkSepaH // 72 // AkSepaiti / svayamuktasyArthasyakiM cinnimittamabhisaMdhAyapratiSedha AkSepaH / sUcite ti| pakSAMtaraparigrahasyapUrvapakSapratikSepa niyatatvAditibhAvaH / nacAtrakaimarthyarUpapaMcamapra tI paprabhede nagatArthatvaM zaMkanIyaM / tasyAtrapratiSedhapratinimittatvenAprAdhAnyAt / asaMdigdhamu dAharati sAhityeti / hekavizreSThAH sAhitya samudrarUpANAMbhAratAdInAMmaMthanAdivaparizI lanAdutthitamutpannaM karNayoramRtamivAlhAda kaMkAvyaMrakSata / yadyasmAttasya luMThanArthadekhAiva kAvyarUpasyArthasyavittasyacorAH praguNIbhavaMti bahulIbhavaMtI yanvayaH / gRNheM khiti / yadi veyathavesanenasamAnArthaM / lupteSvapahRteSu / khollikhiteti svayamuddhAvitetyarthaH / vaicitryA NAmarthavaicitryANAm // 72 // niSedhAbhAsamAkSepaM budhAH kecanamanvate // nAhaM dUtItanostApastasyAH kaalaanlopmH||73|| 103 kecidalaMkAra sarvasvakArAdayaitthamAhuH / naniSedhamAtramAkSepaH kiMtuyoniSedhobAdhitaH sannarthAntaraparyavasitaH kiMcidvizeSamA kSipati aakssepH| yathAdUtyAuktau nAhaM dUtItiniSedhobAdhita tvAdAbhAsarUpaH saMghaTana kAlocitakaitavavacanaparihAreNa yathA rthavAditveparyavasyannidAnImevAgatya nAyikojIvanIyetivi zeSamAkSipati / yathAvA // nareMdramolena vayaMrAja sNdeshhaarinnH|| jagatkuTuMbinaste'dyanazatruH kazvidIkSyate // atrasaMdezahAriNA muktau na vayaMsaMdezahAriNaiti niSedhAnupapannaH saMdhikAlocita kaitavavacana parihAreNayathArthavA divveparyavasyansarvajagatIpAla kasyatavana kazvidapizatrubhAvenAvalokanIyaH kiMtu sarvepirA jAnobhRtyabhAvena saMrakSaNIyAitivizeSamAkSipati // 73 // arthAMtara paryavasitA'rthaM taramatiyogikatvenAvasthitaH / vizeSaM vyaMgyArthavizeSaM / saMgha neti / saMyojanakAle ucitayatkaitavavacanaM mithyAvacanaMtasya parihArastenopalakSiteyathA rthavAdi leityarthaH / nAhaM dUtI tyatra hi dUtI padena dUtIgata mithyAvAdikhaviziSTaMlakSyatetada bhAvastuyadyapi yathArthavAdi tathApita dupalakSyatvAttatparyavasAno ktiH| nareMdre ti / saMdhika raNArthamAgatAnAM dUtAnAmuktiH / nareMdrANAMrAjJAMmauliH zreSThaH / saMdhIti / saMdhikAleuci
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ kuvalayAnaMdaH taMyatkaitavavacanaMtatparihAreNopalakSiteitipUrvavadarthaH / atrAhuHsaMdezahAriSutabhiSadhasya bAdhAtsaMdezahAripadenakaitavavacanaprayoktRtvaviziSTalakSyate / taniSedhenacasayavAdivarU povizeSovyajyataityayamevaniSedhenavizeSAkSepo natu sarvajagatIpAlakasyetyAdivizeSo niSedhenakevalenAkSepnuzakyate / tasyajagatkuTuMbinaityuttarArdhagamyatvAt / evaMsthitekathamu cytetvnkshcidpiityaadiiti|ttrocyte| navayamitiniSedhAbhAvekevalAduttarArdhAnnokta vizeSAvagatiHsyAt / saMdhikAlocitakaitavavacanakhenaivasaMbhAvyamAnakhAt / apitutatkA lInasaMdhyabhiprAyamAtrAvagamaH / niSedhenatutatparihAreyuktauktavizeSAvagamaisanubhavasA kSikametat / sayavAdibAdikaMtUktavizeSevyaMjanIyedvArabhUtaMnatutadevavizeSarUpamacamatkA rikhAt / atevnaahNduutiistrvstuvaadikhaadirvishessovyjytitylNkaarsrvsvkaarH| va stuvAdilamAdiribhUtaMyasyatAdRzovizeSaititadarthaiti etenanAhaMdUtItipUrvodAharaNama pivyAkhyAtam // 7 // . AkSeponyovidhauvyaktaniSedhecatirohite // ga cchagacchasicetkAMtatatraivasyAjanirmama // 7 // atragacchetividhiya'ktaH mAgAitiniSedhastirohitaH kAMto heshydeshenijjnmpraarthnyaatmmrnnsNsuucnengrbhiiktH| ya thAvA // naciraMmamatApAyatavayAtrAbhaviSyati // yadiyAsya siyAtavyamalamAzaMkayApite ||atraapincirNmmtaapaayoti svmrnnsNsuucnengmnnissedhogiikRtH||74 // asyaivaprabhedAMtaramAha AkSeponyaiti / prArthanayAmaraNasUcanadvAreNabhitovyaMgyatve nAMtarbhAvitaH / etaccatirohitaityasyArthakathanaMtadevamapanhutibhinnakhesaticamatkArakA riniSedhavaMsAmAnyalakSaNaMbodhyaM // 74 // ityalaMkAracaMdrikAyAmAkSepAlaMkAraprakaraNam // AbhAsatvevirodhasyavirodhAbhAsaiSyate // vi nApitanvihAreNavakSojautavahAriNau // 75 // atrahArarahitAvapihAriNauhRdyAvitizleSamUlakovirodhAbhA saH / yathAvA // pratIpabhUpairivakiMtatobhiyAviruddhadhamairapibhe tatojjhitA // amitrajinmitrajidojasAsayadvicArahakcA rahagapyavartata // atravirodhasamAdhAnotprekSAziraskovirodhA bhAsaitipUrvasmAdbhedaH // 75 // . .
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ caMdrikAsametaH 105 aabhaaskhiti| virodhasyAbhAsaveApAtatobhAsamAnalesativirodhAbhAsonAmAlaM kAraH / AbhAsataityAbhAsaH / virodhazvAsAvAbhAsazcetivyutpatteH / ISadarthakenacAuna bhAnasyApAtarUpasamAMtaraparihAryakharUpaMbodhyate / tathAcaikAdhikaraNyenapratIyamAnayoH kaarykaarnnbenaagRhymaannyordhrmyoraabhaasmaanaa'pryvsnvirodhkhlkssnnNdrssttvyN| zani razanizcatamuccairisAdAvativyAptivAraNAyAdyavizeSaNaM / apyalAkSArasAsiktaMraktaMtacca raNadvayamitivibhAvanAvAraNAyadvitIyaM / paryavasitasyavirodhasyadoSavAdaparyavasannakhavi rodhvishessnnmitidik|shlesseti|haaro'nyorstiisrthevirodhH manohariNAvisarthenatatpa rihaarH| pratIpeti / tasmAnalAdbhayenakRtApratikUlanRpairiva viruddhadharmarapibhettRtAbheda kAritAsaktAkimityutprekSA / yasmAtsanala amitrANAMzatrUNAMjayakRdapiojasA mitrasyaraverjayakRt athcmitrjidevnmitrjiditivirodhH| cAradRSTirapivicAredRSTi ryasyatAdRzaH vigtcaardgiticvirodhH| virodheti virodhasamAdhAnarUpotprekSAzi ra pradhAnaMyasyatAhazaiyarthaH / yattuvirodhasamAdhAnAtmikayAmukhasthitayotpekSayAviro dhasyotthAnamevabhagnamitikathamatravirodhAlaMkAraitikenacitsumanasApivimanasevAbhihi taM tadasAraM virodhabhAnamaMtareNaviruddhadharmerapItyAyutprekSAyAevAnutthAnenazleSamUlamAbhA samAnaMvirodhamupajIvyaivavirodhatyAgotpekSAyAarthAtarAnugRhItAyAstatsamAdhAnatvena pazcAdavasthitakhAditi // 75 // ityalaMkAracaMdrikAyAMvirodhAbhAsaprakaraNam // vibhAvanAvinApisyAtkAraNaMkAryajanmacet // apyalAkSArasAsiktaraktatvacaraNadvayam // 76 // atralAkSArasAsekarUpakAraNAbhAvepiraktimAkathitaH / svA bhaaviktvenvirodhprihaarH| ythaavaa||apiitkssiibkaadNbmsN mRSTAmalAMbaraM // aprsaaditsuukssmaaNbujgdaasiinmnormN|| a trapAnAdiprasiddhahetvabhAvepikSIbatvAdinibaddhaM / vibhAvya maanshrtsmyhetuktvenvirodhprihaarH| yathAvA ||vrtnuk barIvidhAyinAsurabhinakhenanareMdrapANinA / avacitakusumA pivallarIsamajanivRtanilInaSaTpadA / atravallAMpuSpAbhA vepizRMgAliMganaMnibaddhaM tatravaratanukabarIsaMkrAMtasaurabhanarapati nakhasaMsargarUpahetvaMtaraMvizeSaNamukhenadarzitamitivirodhaparihAraH vibhAvaneti / prsiddhkaarnnaabhaavepikaaryotpttivibhaavnaalNkaarH| vibhAvyatekAra
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ kuvalayAnaMdaH NAMtaraMyasyAmitivyutpatteH / kAraNAbhAvazca zAbda Arthovetisarvatra lakSaNasamanvayo bodhyaH / etadevataMtreNa sakala vibhAvanAprakArasAdhAraNaMsAmanyalakSaNamAdyaprakAra vize SalakSaNaMca bodhyaM / tatrAdyaMdarzitameva / dvitIyaMtukAraNAnvitAbhAvakathanapUrvakaMkAryotpa ttikathanamityudAharaNa vizeSabala | devagamyataitivivicyanadarzitaM / pratibaMdhakesatikA ryotpattirUpe tRtIyaprakAre'tivyAptervAraNAyAnviteti / tatrapratibaMdhakasyavastutaH kAra NAbhAvarUpasyakathane pikAraNAnvitatvenakathanamititannirAsaH / prakAra paMcake pikAra NAnvitAbhAvasyArthatogamyatvAtkathaneti / apyalAkSeti / lAkSArasena AsamaMtAtsiktaM lAkSArasAsiktaM pazcAnnaJsamAsaH / tasyAHkAminyAH / apIteti / apItAH pAnazUnyAH / kSIbAmattAH kAdaMbAH kalahaMsAyatra / tathA asaMsRSTaMsaMmArjanazUnya mamalamaMbaramAkAzayatra / e vamaprasAditaM vastragAlanakatakakSodaprakSepAdinAyatprasAdanaM tacchUnyaM sUkSma laghvaMbuyatra / evaM bhUtaMjaganmanoharamAsIdityanvayaH / paramArthatastuzuddhAM bvisevakAvyAdarzedRSTaH pAThaH / vi bhAvyamAneti / varNyamAnesarthaH / vareti / varatanoH kezapAzaracanAsaMpAdakenAtaeva surabhinakhena rAjJohastenAvacitakusumAlUna puSpApilatAvRMtAsakta bhramarAsaMjAtesarthaH / 76 106 hetUnAmasamagratve kAryotpattizvasAmatA // astre ratIkSNakaThinairjagajjayatimanmathaH // 77 // atrajagajjayesAdhyehetUnAmastrANAmasamagratvatIkSNatvAdiguNa vaikalyaM / yathAvA // udyAnamArutoddhUtAzrUtacaMpa kareNavaH // u dstryNtipaaNthaanaamspRshNtovilocne|| atrabASpodgamanahetUnA masamagratvaMsparzanakriyAvaikalyaM / imAMvizeSoktiritidaMDIvyA jahAra / yatastatra prathamodAharaNemanmathasyamahimAtizayarUpoDi tIyodAharaNe caMpakareNUnAmuddIpakatAtizayarUpazvavizeSaH khyA pyataiti / asmAbhistu tIkSNatvAdivaikalyamapikAraNavize SAbhAvarUpamitivibhAvanApradarzitA // hetunAmiti / asamagratve hetutAvacchedakasya dharmasyatatsaMbaMdhasyavAvaikalyesati / astrairi tidharmavaikalyodAharaNaM / saMbaMdhavaikalye udAharati udyAneti / vilocanekarmabhUte udasra yaMti udgatAzrUNikurvatItyarthaH / kriyetidhAtvarthatvAbhiprAyaM sparzanasyasaMyogarUpatvAt / imAMdvitIya prakArarUpAMvibhAvanAM vyAjahAreti guNajAtikriyAdInAMyatravaikalyadarzanaM // vizeSadarzanAyaivasA vizeSoktiriSyate itigraMthena vyavahRtavAnityarthae tenamathamaprakAra
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ caMdrikAsametaH dvitIyamakArasyavailakSaNyaM durupapAdamitivadannapAstaH / vailakSaNyAbhAvehimAcAmalaM kArAMtaratvenakathanamasaMtAnupapannamevasyAt / astica svarUpataH kAraNAbhAvakathanAtkA raNagatadharmavaikalyadvAreNatadviziSTakAraNAbhAvakathane sahRdaya siddhovicchittivizeSaH / ma kArAMtarA svIkAre lAghavamititukhayilAghavodbhAvanamitikRtamadhikena // 77 // kAryotpattistRtIyA syAtsatyapipratibaMdhake // nareMdrAnevarAjandazatyasibhujaMgamaH // 78 // 107 atranareMdrAviSavaidyAH sarpadaMzapratibaMdhakamaMtrauSadhizAlinaH zle peNa gRhItAitisatyevapratibaMdha ke kAryotpattiH / yathAvA // ci aMtapatirAjeMdrapratApatapanastava // anAtapatramutsRjyasAtapa dviSaNam // 78 // akAraNAtkAryajanmacaturthIsyAdvibhAvanA // zaM khADINAninAdoyamudetimahadahutaM // 79 // atrazaMkhatvena kamanIyaH kAminIkaMThastaMtrIninAdatvenatagItaM cAdhyavasIyataityakAraNAtkAryajanma / yathAvA // tilapuSpA tsamayAtivAyuzcaMdanasaurabhaH / iMdIvarayugAccitraMniHsaratizi lImukhAH // 79 // kAryotpattiriti / pratibaMdha ke sasapikAryotpattikathanaMtRtIyAvibhAvanA | nareMdrA niti / 'nareMdro vArttikerAjJiviSavaidyepi kathyataitivizvaH' asiH khaDgaevabhujaMgamaH / citramiti / pratApavatapanaH sUryaH / AtapatraM chatraMtadrahitamanAtpatraM AtapatreNasahitaM sAtapatraM // 78 // 79 // viruddhAtkArya saMpattirdRSTAkA cidvibhAvanA // zI tAMzu kiraNAstanvIMhaM tasaMtApayaMtitAM // 80 // atratApanivarttakatayAtApaviruddhairiMdu kiraNaistApajaniruktA / yathAvA // udite kumArasUrye kuvalayamullasatibhAtinakSatraM // muku lIbhavaticitraM pararAjakumArapANipadmAni / yathAvA // avi ve kikucadvaMdvaMhaM tu nAmajagatrayaM zrutipraNayinorakSNorayuktaMjana
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ kuvalayAnaMdaH mAraNaM / pUrvodAharaNayoH kAraNasya kAryavirodhitvaMsvAbhAvikaM ihatuzrutipraNayitvarUpAgaMtukaguNaprayuktamitibhedaH // 108 uditaiti / kasyacidrAjakumArasya pratApavarNanaM / kumArarUpesUrye uditesatikoH pRthivyAvalayaM maMDala me vakuvalayaM kumuda mullAsaMprApnoti / kSatraMkSatriyakulaMnabhAti / atha canakSatraMbhAtIticitraM / tathApareSAM rAjakumArANAMpANikamalAni mukulIbhavaMti saMkucaMti aMjali baMdhAttadA kRtI nibhavatItyarthaH / avivekIti / viveko vizeSadarzanaMvizleSazca tacchUnyaM / parasparaMsaMzliSTatvAt / kucayugaMkartRjagatratunAma | zrutirvedaH karNazca / ma NayaHparicayaH // 80 // kAryAtkAraNajanmApidRSTAkAcidvibhAvanA // ya zaH payorAzirabhUtkarakalpa tarostava // 81 // yathAvA // jAtAlatAhizailejAtula tAyAMnajAyatezailaH / saM pratitadviparItaM kanakalatAyagiridvayaM jAtam // 81 // yazaiti / karaevadAtRtvAtkalpataruH / atrapayodhijanyAtkalpataroHkAraNasyapayo berutpattiHSaSThIvibhAvanA / jAteti / jAtukadAcit / kanakalateva kanakalatAkAmi nI / girimivastanadvayaM // 81 // isalaMkAra caMdrikAryAvi bhAvanAmakaraNam // kAryAjanirvizeSoktiH sati puSkalakAraNe // hR disnehakSayonAbhUtsmaradIpejvalatyapi // 82 // yathAvA // anurAgavatIsaMdhyAdivasastatpuraHsaraH // ahoMdeva gatizvitrAtathApinasamAgamaH // 82 // vizeSoktilakSayati / kAryAjaniriti / puSkale sahakArisaMpannekAraNesati prasiddha kAraNasamUhasatItiyAvat kAryasyAjaniranutpattirvizeSoktiH / vizeSasyAnutpatti nimittasyottaravagatiryatretivyutpatteH / anurAgeti / anurAgoraktimAratizca / puraHsarogravartIAjJAkarazca / pUrvodAharaNe'nuktanimittAiha daivagativaicitryasyanimitta syopAdAnAduktanimittetibhedaH // 82 // itivizeSoktiprakaraNam // asaMbhavorthaniSpatterasaMbhAvyatvavarNanaM // ko vedagopa zizukaH zailamutpATayediti // 83 // yathAvA // ayaM vArAmekonilayaitiratnAkaraitizritosmAbhi
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ caMdrikAsametaH 109 stRssnnaatrlitmnobhirjlnidhiH|| kaevaMjAnItenijakarapuTI koTaragatakSaNAdenaMtAmyattimimakaramApAsyatimuniH // 83 // asaMbhavaiti / kasyacitpadArthasya niSpatterasaMbhAvanIyatkhavarNanamasaMbhavonAmAlaMkA raH / gopazizuko gopAlabAlakaH / niMdAyasvArthe vAkamayayaH / utpATayeduddharet / ayamiti / vArAMjalAnAM nilayaH sthAnaM tRSNApipAsAarthAbhilASazca taralitaMcaMca lIkRtaM zritaazritaH muniragastyaH enaMsamudraMkSaNAt AsamaMtAtpAsyatiidaMkojAnItai sanvayaH / kIdRzaM / nijakara puTIkarasaMpuTameva koTaraMbilaMtadgataM / tathAtAmyatoglAyaM tastimayomatsyAmakarAzcayasyaivaMbhUtamityarthaH // 83 // iyasaMbhavAlaMkAraprakaraNam // viruddhabhinnadezatvaMkAryahetvorasaMgatiH // viSaM jaladharaiH pItaM mUrcchitAH pathikAMganAH // 84 // yayoH kAryahetvorbhinnadezatvaMviruddhaM tayostannibadhyamAna masaMga tyalaMkAraH / yathAtraviSapAnamUrcchayorbhinnadezatvaM / yathAvA // a hokhlbhujNgsyvicitroyNvdhkrmH||anysydshtishrotrmnyH prANairviyujyate // kvacidasaMgatisamAdhAna nibaMdhanenacArutAtiza yaH / yathAvA // ajasramArohasidUra dIrghA saMkalpasopAnatatiM tadIyAM ||shvaasaansvrsstydhikN punaryaddhayAnAttavatvanmayatAmavA pya // viruddhamitivizeSaNAdyatrakAryahetvorbhinnadezatvaM naviruddhaM tatranAsaMgatiH / yathA // bhrUcApavallIM sumukhI yAvannayativakratAM // tAvaskaTAkSavizikhairbhidyate hRdayaMmama // 84 // viruddhimiti / adRSTamityarthaH / bhinnadezatvaM bhinnAdhikaraNatvaM / viSaMjalaMhAlAha laMca / saMgatasyabhAvaHsAMgatyaM tadabhAvo'sAMgatyaM / ajasramiti / damayaMtIM pratihaMso ktiH hedamayaMtivaMtadIyAMnalasaMbaMdhinIM dUra matyaMtaM dIrghA saMkalpa manorathastadrUpasopAnaparaM parAmajasraM niraMtaramArohasi / sapunarnalo'dhikaM zvAsAn varSatimuMcatItiyattattavadhyAnA tvanmayatAMtvatsvarUpatAmavApyetyanvayaH / atracaturthapAdenAsaMgatisamAdhAnaM / bhrUcApe ti / cApavallIM svarUpadhanurlatAM / yAvaditiparimANArthaM / vakratAMnayati Aka rSatItiyAvat / tAvatparimANaM hRdayaMbhidyataiyarthaH / atrahRdayabhedadhanurAkarSaNayoH kArya kAraNayobhinnadezastramevadRSTamitinAsaMgatiralaMkAraH // 84 // 1
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ kuvalayAnaMdaH anyatrakaraNIyasya tatonyatrakRtizcasA // anyatkartupravRtta syatadviruddhakRtistathA // 85 // apArijAtAMvasudhAM cikIrSa ndyatithAkRthAH // gotroddhArapravRtteopigotrodbhedaM purAkaroH 86 atrakRSNaMpratizakrasyasopAlaMbhavacanebhuvicikIrSitatayAtatra krnniiympaarijaattvNdivikRtmityekaasNgtiH| purAgotrAyA uddhArepravRttena varAharUpiNAtadviruddhaMgotrANAMdalanaM khurakuTTanaiH kRtamitidvividhApizleSotthApitA / yathAvA // tvatkhaDukhaMDi tasapatnavilAsinInAM bhUSAbhavatyabhinavAbhuvanaikavIra // netreSu kaMkaNamatheoruSupatravallIcokeMdra siMha tilakaMkarapallaveSu // mohaM jagatrayabhuvAmapanetumetadAdAyarUpamakhilezvaradehabhAjAM ||niH sImakAMtirasanIradhinAmunaivamohaMpravardhayasi mugdhavilAsinI nAM // atrAdyodAharaNekaMkaNAdInAmanyatrakartavyatvaMprasiddha mi tinopanyastaM / bhavatinAbhAvanArUpA anyatrakRtirAkSipyata tilakSaNAnugatiH // 110 anyatreti / anyatrakartavyasya vastunastato'nyasminnadhikaraNeyAkRtiHkaraNaMtadapya saMgatirityanuSajyate / tathAanyatkAryakartumavRttasya tadviruddha kAryakaraNaMtRtIyA asNgtiH| apagatamarijAtaM yasyAstAM dyAMsvargaM / tathApArijAtatarurahitAM akRthAH kRtavAn / evaMgotrAyAH pRthivyAuddhArAyapurAvarAhAvatArepravRttopitaMgotrANAMparvatAnAmudbhedaMdala namakaroH kRtavAnityarthaH / zleSotthApitAzleSamUlakAbhedAdhyavasAyotthApitA / ya thAveti / hebhuvanaikavIra coladezAdhipasiMhasadRza tavakhaDgenakhaMDitAyesapatnAH zatra vastadvilAsinInAmabhinavAadRSTapUrvAbhUSAbhUSaNAnibhavaMti / yathAnetreSukaMkaNaM jalakaNa meva kaMkaNaMvalayaM bhvtiisnussNgH| athetisamuccaye / UruSucapatrayuktAvallI saivapatrikA racanA / karapallaveSutilayuktaM kaMjalamevalalATabhUSaNamiti / mohamiti / he akhilezvarajagaJjaya vartinAM dehadhAriNAM mohamapanetumetat rUpaM kRSNazarIramAdAyamaryAdAtikrAMtakAMtirUparasasa mudreNAmunaivarUpeNa suMdara strINAMmohaMpravarddhayasIsanvayaH / atreti / anayormadhyaiyarthaH / AdyodAharaNeitilakSaNAnugatirityanvayaH / bhavatinAbhavatyarthenabhavanenetiyAvat / bhAvanArUpAbhavanaprayojakavyApArarUpA / yattu anyatrakaraNIyasyetyAdyasaMgatiprakAra dvaryAMtarakathanamayuktaM / apArijAtAmityudAharaNepArijAtarAhityacikIrSArUpakAraNa
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ caMdrikAsametaH 111 syakAryeNa pArijAtarAhiyanevayaidhikaraNyApenivadhananeprAthamikAsaMgatitAvailakSaNyAnu papatteH / AlaMbanAkhyaviSayatAsaMbaMdhanacikIrSAyAH sAmAnAdhikaraNyenakAryamAma tihetukhAt / evaMnetreSukaMkaNamityAdaukaMkaNakhanetrAlaMkAravayorviruddhayoH sAmAnAdhi karaNyavarNanAdvirodhAbhAsatramucitaM / evaMgotroddhArapravRttopItyudAharaNe / viruddhA kAryasaMpattidRSTAkAcidvibhAvanetyuktavibhAvanAprakAreNaivagatArthatvAdasaMgatibhedAMtaraka lpanAnucitA / mohamityAdAvapimohanirvartakakhamohajanakakhayoviruddhayorekatravarNa nAdvirodhAbhAsaevetikaizciduktaM tadasaMgataM uktasaMbaMdhenacikIrSAyAhetutvAsiddhAnahiya dadhikaraNekAryacikIrSA tadadhikaraNamaMtarbhAvyoktasaMbaMdhenacikIrSAyAHkAryahetutvaMtAMtri kasaMmataMyuktaMvA / anyatracikIrSitasyApipramAdAdinAnyatrakaraNenavyabhicArAt / ataevaivaMvidhavaiyadhikaraNyasyaviruddhavAdapinaprAthamikAsaMgasaMtarbhAvasaMbhavaH / vastu tastu viSaMjaladharaiHpItaMmUrchitA pathikAMganAisatrevanAtrakAryakAraNavaiyadhikaraNyaprayukto vicchittivizeSopilanyatrakartavyasyAnyatrakaraNaprayuktaevetisahRdayamevapaSTavyaM / evaM netreSukaMkaNamisatrasasapivirodhAbhAse'nyatracamatkAritvenakRptAlaMkArabhAvA'nyatrakara NarUpA'saMgatirapipratIyamAnAnazakyAnirAkartuM / evaMgotroddhArapattopItyudAharaNe gotroddhAraviSayakapravRttergotrodbhedarUpakAryaviruddhavAviruddhAkAryasaMpattirapivibhAvanesa pinayuktaM / gotroddhArapravRttergotrodbhedanivartaka khAbhAvenatadviruddhakhAbhAvAt / kathaMci ttadabhyupagamepyanyatkAryakartupravRttenatadviruddhakAyAMtarakaraNarUpA'saMgatirapimohajagatraya bhuvAmisAdaucamatkArikhenalabdhAtmikAnanivArayituMzakyate / nacAtrApimohanivartta kAnmohotpatteHsaivavibhAvanetivAcyaM / mohanivartakasyasiddhavadapratIteH / ataevanavi rodhAbhAsopivizeSoktikathanaM tatrAsaMgatameva / nahigotroddhAraviSayakapravRttirUpakA raNasakhepigotroddhArarUpasyakAryasyAnutpattirihapratipAdyate kiMtu viruddhakAryotpattire vetivibhAvanIyaM // 85 // isasaMgatiprakaraNam // viSamaMvaya'teyatraghaTanAnanurUpayoH // ke yNshiriissmRdNgiikvtaavnmdnjvrH||86|| atrApimRdutvenAtiduHsahatvenacAnanurUpayoraMganAmadanajvara yorghttnaa| yathAvA ||abhilsssiydiidovlkssmiimRgaakssyaaH punarapisakadadhaumajasaMkSAlayAMkaM // suvimalamabiMbaMpAri jAtaprasUnaiHsurabhayavadanocettvaMkvatasyAmukhaMkka ||puurvtrvstus tIghaTanA atrccNdrvdnlkssmyostrkitaaghttnotibhedH||
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ 112 kuvalayAnaMdaH viSamamiti / parasparamAnurUpyarahitayoHpadAryayorvatraghaTanAsaMbaMdhovarNyatetatraviSama naamaalNkaarH| sNbNdhshvsNyogaadiH| utpAdyotpAdakabhAvazcetisarvaprakArasAdhAraNameta lakSaNaMbodhyaM / abhilaSasIti / aMkaMkalaMka saMkSAlaya prakSAlaya athaprakSAlanAnaMtaraM / nocettasyAmukhaMka khaka itivade yanvayaH / vastusatIvastugasA vidymaanaa| cNdreti|cNdrshc vdnlkssmiishctyoriyrthH| virUpakAryasyeti / kAraNavilakSaNasvarUpasyesarthaH // 87 // virUpakAryasyotpattiraparaMviSamaMmataM // kI tiprsuutedhvlaaNshyaamaatvkRpaannikaa|| 88 // atrakAraNaguNaprakrameNaviruddhAcchyAmAdhavalotpattiH / kArya kaarnnyornivy'nivrtktvepNcmiivibhaavnaa| vilakSaNaguNa shaalitvetvyNvissmitibhedH|| kRpANikA khaDgaH / prakrameNeti / prakramaH paripATI svasajAtIyakAryaguNopAda kavarUpAviruddhAkAryasaMpattiritipaMcamavibhAvanAprakAreNAbhedamAzaMkyAha kAryeti / ayaMviSamauktaviSamAlaMkAraprabhedaH // 88 // aniSTasyApyavAptizcatadiSTArthasamudyamAt // bha kSyAzayAhimaMjUSAMdRSTvAkhustenabhakSitaH // 89 // iSTArthamuddizyakiMcitkArabdhavatonakevalamiSTasyA'navAptiH kiMtutatoniSTasyApipratilaMbhazcettadapiviSamaM |ythaabhkssypreps yAsarpapeTikAMdRSTvApraviSTasyamUSakasyanakevalaMbhakSyAlAbhaH kiM tusvarUpahAnirapIti / yathAvA // gopAlaitikRSNatvaMpracura kssiirvaacchyaa|shritomaatRstnkssiirmpylbhyNtvyaarutN ||id marthAvAptirUpeSTArthasamudyamAdiSTAnavAptAvaniSTapratilaMbhecodA haraNaM / anarthaparihArArtharUpeSTArthasamudyamAttadubhayaMyathAdivi zritavatazcaMdrasaihikeyabhayAdbhuvi zazasyapazyatanvaMgisAzrayasya ttobhy||atrnkevlNshshsysvaanrthprihaaraanvaaptiH kiMtusA zrayasyApyanarthAvAptiritidarzitAparAniSTaprApaNarUpeSTArthasamu dymaattdubhyNythaa||didhkssnmaarutervaalNtmaadiipydshaannH||
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ caMdrikAsametaH AtmIyasyapurasyaiva sadyodahana manvabhUt // purasyaivetyevakAreNapa rASTiprApaNAbhAvodarzitaH / aniSTasyApyavAptizcetizloke' iSTAnavAptezcapratyekamapiviSama niSTAvApterapizabdasaMgRhItAyA par3henAnvayaH / tatazvakevalAniSTapratilaMbhaH kevaleSTAnavAptizve tyanyadapiviSamadvayalakSitaMbhavati // tRtIyaprakAramA aniSTasyApIti / apibhinnakramaH iSTArthasamudyamAdaniSTasyAvA sirapaca tadviSamityarthaH / apinAiSTAnavAptiH saMgRhyate cakAraH pUrvoktaviSamasamuca yArthaH / bhakSyeti / ahimaMjUSAMsarpapeTikAMdRSTvAbhakSyasyAzayAmaviSTaAkhurmUSakastenA hinaabhkssititynvyH| yattupraviSTaiyasyAgamyamAnatvAnnyUnapadatvamitikenaciduktaMtadabhi nivezaduSTasvahRdayAnubhavavikatthanamityupekSaNIyaM / aniSTasyApipratilabhai satrApyapibhi nnakramobodhyaH / gopAlaiti / hekRSNalaM gopAlaitihetorbahudugdhavAMchayAzrita AzritaH tvayAtumAtRstanadugdhamapyalabhyaM kRtaM muktidAnenetibhAvaH / pUrvatreSThAnavAptirarthagamyA ihava pizabdagamyetivizeSaH / idamitiudAhaNamitica jAtAvekavacanaM / divIti / bhuvi saiMhi kevalasyAsiMhi putrasyAsaMhasyabhayAt divi AkAze caMdramAzritavataH zazasyasAzrayasyAzra yasahitasya tataHsaiMhikeyAdrAhorbhayametat he tnvNgipshyeynvyH| pareti parasyAniSTAvApti ruupoyissttaarthityrthH| tadubhayaMiSTAnavAzyaniSTAvAptidvayaM / didhakSanniti / dazAnanorAvaNo mArutenumateovAlaMpucchaM dagdhumicchantaMvAlamAdIpyadIpayati smetyarthaH / pratyekamapIti / apinAiSTAnavAptisamuccitAyA aniSTAvA pterviSamapadenAnvayaH samuccIyate / viSamapade naviSamaparAmarza kena tatpadena / tathAcatAtparyabalAdvAkyamAvartanIyamitibhAvaH / ya tvaniSTasyaiva taduttarApizabdasamuccitAyAiSTAnavApterapyApnotinaivAnvayonatu tatpadaparAmR STenaviSameNAvyutpatteriti / tatprAgevApizabdAnvayavyAkhyAnena nirastaMveditavyaM // - 113 tatrakevalAniSTapratilaMbhoyathA // padmAtapatrarasikesarasIruhasya kiMbIja marpayitumicchasivApikAyAM // kAlaH kalirjagadidaMnaka tajJamajJesthitvAhariSyati mukhasya tavaivalakSmIM // atrapadmAtapatra lipsayApadmabIjAvApaMkRtavatyAstallAbho'styeva kiMtumukhazo bhAharaNarUpotkaTAniSTapratilaMbhaH / kevaleSTAnavAptiryathA // khi nnosimuMcazailaM bibhRmovayamitivadatsuzithilabhujaH // bharabhu pravitatabAhu pugopeSuhasanharirjayati / atrayadyapizalasyopa 15
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ kuvalayAnaMdaH ripatanarUpAniSTAvAptirapiprasaktAtathApibhagavatkarAMbujasaM sargamahinAsAnajAtetizailadhAraNarUpeSTAnavAptimAtram ||poti / dayitAMpratinAyakoktiH / padmasyAtapatraMchatratatrarasikehetanvivApikAyAM sarasIruhasyapadmasyakaMdamarpayituMki mitIcchasi / yataH heajJekaliyugarUpAkAla idaM. jagatkRtamaMcanabhavati / tataHkiM tatrAha / idaMsarasIruhaMsthitvAtavaivamukhasyalakSmIhariSya ti nakhanyasyAiyarthaH / khinnosiiti| vibhRmodhArayAmaH / vadatsugopeSuzithilaubhujau yasyasaH bhareNazailabhAreNabhugnAvakA vitatAvistIrNAvAhavoyeSAMtathAbhUteSusatsuhasan / atreti / naca bharabhugnesanenabAhugatAsthisaMdhibhaMgarUpAniSTaprApteH sAkSAdupAttatvAtsa vAMgacUrNIbhAvagarvApahArarUpAyAzcasphuTaMgamyamAnatvAtkathamiSTAprAptimAtramityucyatai tivAcyaM / asthisaMdhibhaMgasyAzabdArthakhAdbhagavadbhujazaithilyaprayuktabhArAdhikyenavakra tApAtrasya zabdopAsasyacaklezavizeSAnAdhAyakakhenAniSTavyapadezAnahakhAt suhRdbhUtAnAM gopAnAmaniSTamAptauhAsyAnupapattezca / ataevanasIMgacUrNIbhAvopigamyaH / garvaprasa sayabhAvAcanatadapahAropi / yatazcirakAlazailadhAraNajanyazramaparijihIrSayAgopAnAMpa rAtiniravayaMvRttirihAvagamyataitiniravayaM // yathAvA // lokekalaMkamapahAtumayaMmRgAMkojAtomukhaMtavapuna stilkcchlen|ttraapiklpysitnviklNkrekhaaNnaaryHsmaa shritjnNhiklNkyNti||atraanissttprihaarruupessttaanvaaptiH| ya thAvA // zApopyadRSTatanayAnanapadmazobhesAnugrahobhagavatAma yipaatitoy||ssyaaNdhnnpikhlukssitimiNdhneddhobiijprrohj nanIMdahanaHkaroti ||atrpraanissttpraapnnruupessttaanvaaptiH| sva to'niSTasyApimunizApasyamahApuruSArthaputralAbhAvazyaMbhAvaga rbhtyaadshrthenesstttvensmrthittvaat|ytrkencitsvessttsiddhy thainiyuktenAnyenaniyokturiSTamupekSyasvasyaiveSTaMsAdhyate tatrApI STAnavAptirUpamevaviSamaM ||lokiti / hetanvi lokeprasiddhaMkalaMkamapahaMtuMnivArayituMmRgAMkastavamukhaMjAtasta trApipunastilakavyAjenakalaMkarekhAMvaMkalpayasikaroSi / hiyasmAnAryasamAthi tajanaMsvAzritajanaMkalaMkinaMkuvaitIyanvayaH / zApopIti / mRgayAyAMpramAdatohataputreNa taapsenvmpiputrshokaanmrissysiitishaapedttetNptidshrthsyeymuktiH| adRSTaputramu
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ caMdrikAsametaH 115 khapaMkajazobhemayibhagavatAlayApAtito'yaMzApo'pisAnugrahobhavatikhalunizcitaM iMdhanai riddhodItodahana kRSiyogyAkSitidahanapibIjAMkurajananAMkarotItidRSTAMtaH / pareti / parasyadazarathasyAniSTaprApaNarUpaMyadiSTaMtasyAnavAptirAttApasasyesarthaH / kutastatrAha svataiti / niyoktu preSayituH // ythaaraayNprtipressitaaduutiitsminnevlyNgtaa|| sakhyaHpazyatamau ddhymvipaakNvaavidhermuN|| tasminnevalayaMgatetinAyakedUtyAH svAcchaMdyadarzitaM / yathAvA // napuMsakamitijJAtvApriyAyapraSi tNmnH|| tttuttraivrmtehtaaHpaannininaavy||etaanisrvthaive ttaanvaapterudaahrnnaani||kdaacidissttaavaaptipuurvkNtdnvaaptiry thaamdiiyevrdraajstve|bhaanurnishaasubhvdrNghrimyuukhshobhaalo bhAtpratApyakiraNotkaramAprabhAtaMtatroddhRtehutavahAtkSaNalupta raagetaapNbhjtynudinNshimNdtaapH|| ythaavaa|| tvadasAmya mayamaMbujakozamudrAbhaMgAttatatsuSumamitrakaropakRtyA // la bdhvApiparvaNividhuHkramahIyamAnaHzaMsatyanItyupacitAMzriya mAzunAzAm ||yNprtiiti / mauDhyaMmUDhatvam / evaMvidhAyAmAptakhabuddhavidhairdaivasyavipAkaMparipAkam pha lamitiyAvat / bhAnuriti / heharebhAnuHsUryobhavaccaraNakiraNazobhAyAlobhAtsvIya kiraNasamUhanizAmuprabhAtaparyaMtampratApyarAtrausUryakiraNAnAmagaupradhezAttApayikhAtatrata sminkiraNotkarehutavahAdagne sakAzAduTTatesati raktatAdarzanAnmaMdasaMtApaHsankSaNamA treNaluptarAgenaSTalauhisesasanudinaMtApaMbhajatIyanvayaH / tadvakreti / hehareayaMvidhuHpa rvaNipUrNimAyAmaMbujasyakoza kuDmalaHsaevAMbujarUpabhAMDAragRhaMtasyamudrAmukulIbhAvomu. draNaMca tasyabhaMgenAttAgRhItAtatsuSamAtacchobhAyaistAdRzAyemitrakarAH sUryakiraNAHsuha tpANayazcateSAmupakRpyAlAbhenakhadvakrasyakAMtilabdhvA'pikrameNahIyamAnaH kSIyamANaHsa nniiyopcitaaNprddhaaNshriyNaashunaashoysyaastaaNshNstikthytiiynvyH|| - atrAdyazlokesUryakiraNAnAMrAtriSvanipravezanamAgamasiddhaM / sU ryasyanijakiraNeSubhagavaJcaraNAruNimaprapsayAtatkRtaMteSAmagraupra tApanaMparikalpyateSAmudayakAladRzyamaruNimAnaMcataptotanA rAcAnAmivAgnisantApanaprayuktAruNimAnuvRttimparikalpyasUrya
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ 116 kuvalayAnaMda: sya mahatApiprayatnena tAtkAlikeSTAvAptirevajAyate nasArvakAlikeSTAvAptiritidarzitaM / dvitIyazloke caMdrasya bhagavanmukhala kSmIlipsamAnasya suhRttvena mitrazabdazleSavazAtsUrya parikalpya tatkiraNasyakamalamukulavikAsanaM caMdrAnupravezanaMca suhRtpANe bhagavanmukha lakSmInidhAnakozagRhamudrAmocanapUrvaka matato gRhI tabhagavanmukha lakSmIkasyatayA bhagavanmukhalakSmyA caMdraprasAdhanA thaiM caMdrasparzarUpaMca parikalpyaitAvatApiprayatnena paurNamAsyAmeva bhagavanmukhasAmyarUpeSTaprAptirjAyate na sArvakAliketidarzitaM / kvacidiSTAnavAptAvapitadavAptibhramanibaMdhanavicchittivizeSaH yathAvA // ballAlakSoNipAlatvadahiMtanagaresaM caraMtIkirAtIratnAnyAdAya kIrNAnyurutarakhadirAMgArazaMkAkulAMgI ||kssisvaashrii khaMDakhaMDaMtaduparimukulIbhUtanetrAdhamantIzvAsAmodaprasaktairmadhuka rapaTalairdhUmazakAM karoti / atraprabhUtAnisaMpAdanodyogAttatsaMpA danAlAbhe'pitallAbho bhramopanyAsamukhena nibaddhaH // 89 // / atreti | AgamasiddhaMtasmAddivAgnirAdityaMpravizatirAtrAvAdityastamitizruti siddhaM pravezanaM tatkRtaM sUrya kRtaM teSAM kiraNAnAmagnau pratApanarUpaM parikalpyautprekSya evaMteSAM kiraNAnAmaruNimAnamAraktasaMcAruNimanuvRttirUpaparikalpya itidarzitamityanvayaH / evamagre pisuhRttvenasUryaM parikalyatatkiraNasyacaMdrA numave zaMcazAstra siddhaMsu hatpANairyathokta vizeSaNaviziSTasya caMdrasparzarUpaMca parikalpya itidarzitamityanvayaH 1 ballAle ti / he etannAmaka bhUpAla tvacchatrunagaresaMcaMratI bhillI prakIrNI niratnAnyAdAya urutarAmahatIyAkhadirAMgA rasya zaMkA bhrAMtistayAcyA kulAMgItaduparizrIkhaMDa kASThazakalaM kSitvA mukulIbhUta netrA phUtkAraM kurvatIsatI zvAsaparimalenamasaktairAgatairbhramara samUhairdhUmazaM kAMkarotItyanvayaH / prabhUteti bahuleyarthaH / eteSuca sarveSUtpAdyotpAdakabhAvarUpasaMbaM dhagarbheSuprabhedeSukAryakAraNayoHkvacidvilakSaNaguNazAlitvenAnurUpyAbhAvAtkacicceSTopA dakatvenAbhimatasyakAraNasyeSThA navA ghyaniSTAvAptirUpakAryeNAnurUpyAbhAvatsAmAnyala kSaNasamanvayobodhyaH // 89 // isalaMkAracaMdrikAyAMviSAmAlaMkAraH // samaMsyAddarNanaMyatradvayorapyanurUpayoH // svA nurUpaM kRtaMsadmahAreNakuca maMDalam // 9 //
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ caMdrikAsametaH 117 prathamaviSamapratidvaMdIdaMsamaM / yathAvA // kaumudIvatuhinAMzu mNddlNjaanhviivshshikhNddmNddnN||pshykiirtirnuruupmaashritaa tvaaNvibhaatinrsiNhbhuupte||citrNcitrNbtbtmhcitrmetdvici traMjAtodaivAducitaghaTanAsaMvidhAtAvidhAtAyaniMbAnAMpariNa taphalasphItirAsvAdanIyA yaJcaitasyAHkavalanakalAkovidaHkA kalokaH // puurvstutipryvsaayiidNniNdaapryvsaayiitibhedH||10|| samamiti / anurUpayorisanaMtarasaMbaMdhasyetizeSaH / parasparamanurUpayoH / saMbaM dhasyavarNanaMsamaMnAmAlaMkAraH / sadmasthAnam / shshikhNddmNddnNcNdrklaabhuussnnhrN| citrami ti / atracitravatazabdayo/psAvismayAtizayadyotanAya / pariNataMpakam / sphItiH samRddhiH / etasyAHphalasamRddhaHkavalanakalAbhakSaNacAturyaMtatrakovidaHpaMDitaH // 90 // sArUpyamapikAryasyakAraNenasamaviduH // nI capravaNatAlakSmI ljaayaastvocitaa||91|| idaMdvitIyaviSamapratidvaMdvisamaM / yathAvA // davadahanAdutpanno dhUmoghanatAmavApyavarSe staM // yacchamayatitadyuktaMsopicadavameva nirdahati // yathAvA // AdauhAlAhalahutabhujAdattahastAvalaM bobaalyeshNsornittilmhsaabddhmaitriiniruuddhH||prauddhoraahornni mukhaviSaNAMtaraMgIkatoyaHsoyaMcaMdrastapatikiraNairmAmitiprApta metat ||puurvtrkaarnnsvbhaavaanuruupykaarysyaatraagNtuktdiiydu STasaMsargAnurUpyamitibhedaH // 91 // . sArUpyamapIti / kAryasyakAraNenasArUpyamapisamAlaMkAraH / nIceti / nIcaprava NatAnIcAsaktatA / jala jAyA smudrruupjlaajjaataayaaH| uciteti jalasyatAdRzakhA ditibhAvaH / daveti / ghanatAMmegharUpatAMvaSailavarSaNaiHzamayatinAzayati / hiyasmA sopidavadahanopidavamevasvotpAdakaMvinirdahati / tathAcakAraNasyasvotpAdakanAza kalAtkAryasyApidhUmasyatathAsamucitamisarthaH / AdAviti / virhinnyaaiymuktiH| soyaMcaMdromAMkiraNaistapatIyetatprAptaM nyAyaprAptamityarthaH / sakaH yAdauhAlAhalarUpe nnhutbhujaa'gninaadttohstaavlNboysysH| niTilaMlalATaMtatsaMbaMdhimahasAnetrAgninAva yAsaMbaddhayAmaitryAnirUDha prasiddhaH / prauDhoyuvA / rAhormukhasaMbaMdhibhiviSairaMtaraMgIkRtaH
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ kuMvalayAnaMdaH grahaNakAlesaMparkAtizayAdaMtaraMgatAM prApitaiyarthaH / atrakAryasyatApasya kAraNIbhUtacaMdra gataduSTasaMsargAnurUpatvam // 91 // 118 vinaanissttNcttsiddhirymrthkrtumudymH|| yukto vAraNalA bhoyaMsyAnnatevAraNArthinaH // 92 // idaMsamamaniSTasyApyavAptizcetyarthisaMgRhItasya trividhasyApivi SamasyapratidvaMdvi / iSTAvAptiraniSTasyAprasaMgAcca / atragajArthi tayArAjAnamupasarpataM taddauvArikairvAryamANaM pratinarmavacanamudA haraNaM / nacAtranivAraNamaniSTamApannamityudAharaNatvaMzaka nIyaM / rAjadvArikSaNanivAraNaMsaMbhAvitamititadaMgIkRtyapravRtta syaviSamAlaMkArodAharaNeSvivAtarkitotkaTA'niSTApattyabhAvA t / kiMca yatrAtarkitotkaTAniSTasattva zleSamahimnA iSTArthaprati pattistatrApisamAlaMkAro'pratihataeva / uccairgajairaTanamarthaya mAna evatvAmAzrayannihacirAduSitosmirAjan // uccATanaMtva mapilaMbhaya setadaivamAmadyanaiva viphalAmahatAMhi sevA // atrayadyapi vyAjastu taustutyAniMdAbhivyaktivivakSAyAMviSamAlaMkArastathA piprAthamikastutirUpavAcyavivakSAyAMsamAlaMkAronanivAryate // bhedataramAha / vinetI / aniSTaMvinAyamarthaMkartumudyatastatsiddhirapisamamisanu vRttyAyojyaM / yadarthamitipATheyazcAsAvarthazcatyarthaH / yuktaiti / vAraNaMnivANaM vAra Nogajazca yuktonasyAdapitusyAdevetyarthaH / zobhataitikacitpAThaH sAdhureva / api saMgRhItasyApizabda saMgRhItasya / narmavacanaMparihAsavacanam / atraiSTAvAptiHzleSakalpi tAbodhyA / iSTArthapratItiritiiSTArthakhenapratItirityarthaH / apratihataiti / a niSTasyeSTAbhinnatvenajJAnakAle'niSTatvenApratibhAsAditibhAvaH / uccairiti / gajairaTa tArohaNapUrvakaM gamanam / ihatvannagare uSitosmivAsaMkRtavAnasmi / tadevama tmArthyamAnameva uccATanaMdUranirasanameva / uccairgajairaTanaMpratimAMlaMbhaya se prApayasi / hiya smAt mahatAMsevA viphalAnabhavatItimukhestutiH / tatodUranirasanarUpArthAtaraparigrahe viSamAlaMkArasphuniMdAyAMparyavasAnam / etenavaiSamyasya niMdArUpasyavyAjastu tiviSayatvenatayA'pavAdaitinirastam / viSamasyaniMdA mUlakhena tadrUpatvAbhAvAditi // -
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ samA // caMdrikAsametaH evaMyatreSTArthAvAptisattveopazleSavazAdasatoniSTArthasyapratItista trApisamAlaMkArasyanakSatiH / yathA // zastraM na khalu kartavyamitipi trAniyojitaH // tadevazastraM kRtavAnpiturAjJAnalaMghitA // atra piturAjJAnalaMghitetyanenavirodhAlaMkArAbhivyaktyarthenakhalvitya padadvayavibhAgAtmakarUpAMtarasyApivivakSAyAH sattvepinakhaMlunA tItinakhalvityekapadena vastusadarthau tara pararUpAMtaramAdAya laMkApyastyeva / zlepalabdhAsadiSTAvAptipratItimAtreNApigata mudAharaNaM / yathA // satyaMtapaHsugattyaiyattatvAMbuSuravipratIkSaMsat anubhavati sugatimanaMtvatpadajanmanisamasta kamanIyaM // 92 // iSTArthAvAptisatve pivAstavikeSTArthaprAptisa lepinakSatiriti / aniSTapratIterAbhAsarUpa venA paryavasAnAditibhAvaH / zastramiti / tadevanakhalveva / ekapadakhenetyupalakSaNe tRtI yA / ekapadatvopalakSitaMyadvastu sadarthaM tara paraM rUpAMtara miyarthaH / adhItaraMcavAstavikaM padavyutpattikathanena darzitameva zlepalabdheti / zleSeNalabdhA asatIvastuto'vidyamAnA yAiSTAvAptistatpratItimAtreNasamAlaMkArodAharaNamapigatamadhigatam / mAtra padenAniSTA vAptipratItivyavacchedaH / yuktovAraNalAbhoyamiyatra kiMcidaniSTasyoccairityatracotkaTA niSTasyamaMtI tisattvAdudAharaNAMtaramAha yatheti / nAyikAMpratinAyakasyoktiH / hetanvi tapaHzobhanagatyaivabhavatI tisatyaMyadyasmAdabjaM kamalama kamalamaMbuSujaleSuraviMpratIkSate tAdRzaMsatavA tapaHkRtvAtkhatpadarUpejanmanisamastebhyaH kamalebhyaH kamanIyaM suMdaraMsatsu gartizobhanAMgatimanu bhavatItyanvayaH / atrakamalasyottama lokarUpagatiprAptayetapasya tastada lAbhe pizobhanagama nasyagatizabdazleSabalAdiSTakhenapratIteriSTAvA pritI timAtraM natvaniSTapratibhAsopIti // // 92 // isalaMkAracaMdrikAyAMsamAlaMkAraH // 119 vicitratatprayatnazcedviparItaH phalecchayA // namaM tisaMtastrailokyAdapilabdhuMsamunnatim // 93 // yathAvA // malinayituMkhala vadanaMvimalayati jagatidevakIrti ste // mitrAlhAdakartumitrAdruhyatipratApopi // 93 // vicitramiti / phalecchayAviparItaH prayatnazcedvicitranAmAlaMkAraH / iSTaviparI tAcaraNamitiyAvat / namaMtIti namrIbhavatI sarthaH / samunnatimuccatAm / malinayitu
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ 120 kuvalayAnaMdaH miti malinIkartumityarthaH / vimalayati nirmalIkaroti / jagatitribhuvanAni / mitraM suhRnmitraH sUryazca // 92 // itivicitrAlaMkAraH adhikaMSTathulAdhArAdAdheyAdhikyavarNanaM // bra hmAMDAnijale yatratatra mAMtinateguNAH // 94 // atrayatramahA jalaughe'naMtAnibrahmAMDAni buhudakalpAnItyAdhAra syAtivizAlatvaM pradarzya tatranamAMtItyAdheyAnAM guNAnAmAdhi kyaMvarNitaM / yathAvA // yugAMtakAlapratisaMhRtAtmanojagatiya syaaNsvikaashmaast||tnaummusttrnkaittbhdvissstpodhnaabhyaa gamasaMbhavAmudaH // 94 // adhikamiti pRthulAdAdheyApekSayAvizAlAdAdhArAdAdheyasyAdhikyavarNanameko dhikAlaMkAraH / yugAMteti / yugAMtakAlepralayepratisaMhRtaH svasmillayaMprApitaAtmA stravilAsarUpaHprapaMcoyenatAdRzasyakaiTabhadviSaH zrIkRSNasya yasyAMtanaujagaMtibhuvanAnivi kAzasahitaMyathAsyAttathA AsatasthitAni tatratasyAMta nautapodhanasya nAradasyAbhyAgamA tsaMbhavo yAsAMtA mudaHprItayonamamurityanvayaH // 94 // pRthvAdheyAdyadAdhArAdhikyaMtadapitanmataM // kiya dvAkbrahmayatraite vizrAmyaMtiguNAstava // 95 // 'atraitaiti pratyakSadRSTamahAvaibhavatveneoktAnAM guNAnAM vizrAmya tItyasaMbAdhAvasthA noktyAdhArasyavAgbrahmaNaAdhikyaM varNitaM / yathAvA // aho vizAlaMbhUpAlabhuvanatritayodaraM // mAtimAtuma zakyopiyazorAziryadatrate / atrayadyapyudAharaNaiyepikiya arrata ahovizAlamiticA'dhArayoH prazaMsA kriyate tathA pitanutvena siddhavatkatayoH zabdabrahmabhuvanodarayorguNayazorA tyadhikaraNatvenAdhikatvaMprakalpyaivaprazaMsA kriyataititatprazaM sAprastuta guNayazorAzi prazaMsAyA mevaparyavasyati // 95 // pRthviti / vizAlAdAdheyAdyadAdhArasyAdhikyaM tadapyadhikaM / kiyaditi apari mitamityarthaH / vAkzabda evabrahma iyaMcaparamezvaraMpratibhaktasyoktiH / asaMbAdheti / asaM 1 kaTetyarthaH / ahoiti / mAtisaMmAti / mAtumazakyo'parimitaH / atrabhuvanatrayodare / na ''nvAdhArayoH zabdabrahmabhuvanodara yoraprastutatvenAprazaMsanIyatvAttadA dhikyavarNanamayukta mi
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ caMdrikAsametaH 121 mAzaMkyAha / atreti / nacApAprastutaprazaMsAzaMkanIyA / prastutasyApyabhidhAnAdi ti| itthaMcAdhArAdheyAnyatarasyatanorapyAdhikyavarNanamitisAmAnyalakSaNaMbodhyaM // 15 // isalaMkAracaMdrikAyAmadhikAlaMkAraH // alpaMtusUkSmAdAdheyAdyadAdhArasyasUkSmatA // ma NimAlomikAte'dyakarejapavadIyate // 96 // atramaNimAlAmayormikAtAvadaMgulimAtraparimitatvAtsUkSmA sA'pivirahiNyAHkarekaMkaNavatpravezitAtasminjapamAlAvallaM btityuktyaatto'pikrsyvirhkaaryaadtisuukssmtaadrshitaa| yathAvA // yanmadhyadezAdapitesUkSmaMlolAkSidRzyate // mRNAla sUtramapitenasamAtistanAMtare // 96 // alpamiti / yaditisAmAnyenapuMsakaM / svApekSayAsUkSmAdAdheyAdAdhArasyasUkSmatA yttdlpnaamaalNkaarH| mnniiti| maNipaMktirUpAUrmikAaMgulIyakaMtekareadyavirahAva sthAyAMjapamAlAyataityarthaH / vaTazabdasyaguTikAparyAyatvAt / atisUkSmatA Adhe yabhUtamAlApekSayApisUkSmatA / yaditi / hecaMcalAkSitavamadhyabhAgAdapiyatsUkSmadRzya tetavamRNAlasUtramapitavastanayoraMtaremadhyenamAtItyanvayaH // 96 // isalpAlaMkAraH // anyonyanAmayatrasyAdupakAraHparasparaM // triyA mAzazinAbhAtizazIbhAtitriyAmayA // 97 // ythaavaa| ythordhvaakssHpibtyNbupthikovirlaaNguliH|| tathAprapA pAlikApidhArAMvitanutetarnu ||atrprpaapaalikaayaaHpthiken svAsatyApAnIyadAnavyAjena bahukAlaM svamukhAvalokanamazi laSaMtyAviralAMgulikaraNatazciraMpAnIyadAnAnuvRttisaMpAdaneno pkaarHkRtH| tathAprapApAlikayApipAnIyapAnavyAjenaciraMva mukhAvalokanamabhilaSataHpathikasyadhArAtanUkaraNatazciraMpAnI ypaanaanuvRttisNpaadnenopkaarHkRtH| atrobhayoApArAbhyAM svasvopakArasadbhAvepiparasparopakAropinanivAryate // 97 // anyonyamiti / yatraparasparamupakAraHsyAttatrAnyonyanAmAlaMkAraH / triyA mArAtriH / yatheti / UrdhvAkSaUrdhvanayanaH / prapApalikAprapAdAnAvikRtAkAci dvanitA / dhArAMjaladhArAM / tanuMsUkSmAM / ameti / prapApAlikAyApathikeno
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ 122 - kuvalayAnaMdA pakArakataityanvayaH / svAsattyetyAdiprapApAlikAyAvipoSaNaM / saMpAdanenakarabhU tena / evaMmapApAlikayApipathikasyopakArakataityanvayaH / yattusvamukhAvalokanama bhilpNsaaiytrsvshbdsyprpaapaalikaabodhktvmevnyaayyNnpaathbodhklN| yadvizeSaNa ghaTakatvenasvanijAdizabdAupAttAstadvodhakAitivyutpattiritikaizciduktaMtadayuktaM / mukhyavizeSyavizeSaNaghaTakasyaivasvanijAdizabdasyamukhyavizeSyamAtragAmitvavyutpateHyathAdevadattasyaputraHsvamAtRkabhaktaiyAdausvazabdasyatAdRzyaputragAmitvaMnatuguNabhUtade vadattagAmilaM / ataevedezasthalaeva nijatanusvacchalAvaNyavApIsaMbhUtAMbhojazobhA vidadhamabhinavodaMDapAdobhavAnyAisatrAbhavanmaruyogatvaMdUSaNamudAhRtamammaTabhaTTai kAvyama kAzikAyAM / anyapratunasvavizeSyagAmitvaniyamaH / svAzritAnAMvimANAmayaMpAla kaHsvAjJAkAriNAMbhRtyAnAmayaMkalpavRkSaityAdauvyabhicArAt / nacaivaMsvadAraratAnAMvi prANAmahaMbhaktaisatramadIyadAraratAnAmitipratItiHsyAditivAcyaM / tAtparyasyani yAmapakalenApasabhAvAditi // 97 // isanyonyAlaMkAraH / / vizeSaHraNyAtamAdhAraMvinApyAdheyavarNanaM // ga tepisuuryediipsthaastmchidtittkraaH||98|| yathAvA // kamalamanaMbhAsikamalekuvalayaetAnikanakalatikA yaaN|| sAcasukumArasubhagetyutpAtaparaMparAkeyaM // atrAyesUryasya prasiddhAdhArasyAbhAvepitatkarANAmanyatrAvasthitiruktA / dvitI yetvaMbhasaH prasiddhAdhArasyAbhAvepikamalakuvalayayoranyatrAvasthi tiruktA / kacitprasiddhAdhArarahitAnAmAdhArAMtaranirdezavinaivA pralayamavasthitervarNanaMdRzyate / yathA // divamapyupayAtAnAmA kalpamanalpaguNagaNAyeSAM ||rmyNtijgNtigirHkthmivkvyo natevaMdyAH // atrakavInAmabhAvepitagirAmAdhArAMtaranirdezavi naivApralayamavasthitivarNitA // 98 // vizeSaiti / rUpAtaMprasiddha / taduktaM / "vinAprasidamAdhAramASeyasyavyavasthiti riti / chidaMtinAzayati / tatkarAHsUryakiraNAH / rAtrAvAdisasyAnopravezazrava NAdIpasthatvaM / kamalamiti / atrakamalabAdinAmukhAderadhyavasAnaMbodhyaM / kuvala yenene / etAnikamalakuvalayAni kanakalatArUpAyAMkAminyAM / sAcakanakalatikA ca / nirdezAkathanaM / ApralayaMpralayaparyaMtaMdivamiti / divamupayAtAnAmapiyeSAmana lpaguNagaNayuktAgiraH / AkalpaMkalpaparyaMtaMjamaMtibhuvanAniramayaMtItyanvayaH // 98 //
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ caMdrikA sametaH vizeSaH sopiyadyekaMvastvanekatravarNyate // aM tarbahiH puraH pazvAtsarvadikSvapisaiva me // 99 // yathAvA // hRdayAnnApayAtosidikSu sarvAsudRzyase // vatsarAma gatosItisaMtApenAnumIyase // 99 // 123 prabhedataramAha / yadIti // 99 // 11 // // kiMcidAraMbha tozakyavastvaMtarakRtizvasaH // tvAM pazyatAmayAlabdhaMkalpavRkSanirIkSaNaM // 100 // yathAvA // sphuradadbhutarUpamutpratApajvalanaM tvAMsRjatAnavadyavi dyN||vidhinaassRjenvomnobhuurbhuvistyNsvitaa bRhaspatizca // atrAdyerAjadarzanAraMbheNakalpavRkSadarzana rUpAzakyavastvaMtaraka tiH / dvitIyerAjasRSTyAraMbheNamanobhavAdisRSTirUpAzakyava stvaMtarakRtiH // 100 // tRtIyaMprakAramAha / kiMciditi / kiMcitpadArthAraMbheNAzakyasya vastvaMtara syakRtiH karaNaMcasavizeSaH / nAmitiprabhuM pratiyAcakoktiH / sphuraditi / utkaTaH pratAparU pojvalanoniryasyetyarthaH / uktavizeSaNaMbAMsRjatA vidhinAbhuvi navomanobhavAdiH sasRje sR STaitisatyamityanvayaH / atracoktabhedatrayAnyatamatvaM sAmAnyalakSaNaMbodhyaM // 100 // i salaMkAracaMdrikAryAvizeSAlaMkAraH // syAdvyAghAtonyathAkAritathAkArikriyetacet // yairjagatprIyate haMtitairevakusumAyudhaH // 101 // yadyatsAdhanatvenaloke'vagataM tatkenacittadviruddhasAdhanaMkriyetace tsvyaaghaatH| yadvA / yatsAdhanatayAkenacidupAttaM tadanyena tatpra tidvaMdvinAtadviruddhasAdhanaMkriyetacetsopivyAghAtaH / tatrAdyau daahRtH| dvitIyo yathA // shaadgdhNmnsijNjiivyNtidRshaivyaaH|| virUpAkSasyajayinIstAH stuvevAmalocanAH // 101 // syAditi / tathAkAritatkAryasAdhanavastu anyathAkAritatkAryaviruddhakAryasAdhanaM cetkriyeta tadAvyAghAto'laMkAraHsyAdisarthaH / yairiti / yaiH kaTAkSavibhramAdibhirjagatmI yate saMtuSyatitaireva kusumAyudhohaMtItyanvayaH / virUpAkSasyaharasya / jayinIrvijayakA riNIH / stuvestaumi // 101 //
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ kuvalayAnaMdaH saukaryeNanibaddhApikriyAkAryavirodhinI // dayA ceddAlaitimayya parityAjyaevate // 102 // kAryavizeSaniSpAdakatayAkenacitsaMbhAvyamAnAdarthAdanyenakA 124 virodhikriyAsaukaryeNasamarthyate cetsopivyAghAtaH / kAryavi ruddha kriyAyAM saukaryaikAraNasyasutarAMtadAnuguNyaM / yathA jaitrayA tronmukhenarAjJA yuvarAjasyarAjya evasthApaneyatkANatvena saMbhA vitaM bAlyaM tatpratyuta tadviruddhasyasahanayanasyaivakAraNatayAyuvarA jena parityAgasyAyuktatvaM darzayatA samarthyate / yathAvA // lubdho na visRjatyarthana rodAridryazaMkayA // dAtApivisRjatyarthatayaivana nuzaMkayA // atrapUrvottarArddhepakSapratipakSarUpekayozcidvacane iti lakSaNAnugatiH // 102 // bhedAMtaramAha / saukaryeNeti / kAraNasyAnuguNyAdhikyenesarthaH / nibaddhAkavivarNi tA / kAryavirodhinI parAbhimatakAryavirUddhA / dayeti / digvijayAyamasthitaM rAjAnaM pratiyuvarAjasyoktiH / bAlaiyatomayidayAyauvarAjyesthApanarUpAcettadAtasmAdevahe torahaMtavA parityAjyaeva kiMnusvenasahanetavyaiyarthaH / arthAdititaupaMcamI / anva yazvAsyasamarthyate ityanena anyenavakA / jaitreti / jayasAdhaneyarthaH / lubdhaiti / tayaivazaM kayA dAridryazaMkayaiva / nanunizcitaM / atrapUrvArdhalubdhasyadAnAbhAvasAdhakakhAbhimata dAridryazaMkArUpa pUrvapakSanirUpaNaM / dAtustu saiva viruddhadAnasAdhaka lenasaMmatetipUrva viruddhapa kSanirUpaNamuttarArddha / yadyapidAridryasyatAtkAlikakhenajanmAMtarIyakhenacazaMkAbhinnA ta thApyabhedAdhyavasAyAnnalakSaNA samanvayaitibodhyaM / sAmAnyalakSaNaM pUrvavadanyatamaghaTi tamanusaMdheyamitidik // 102 // itivyAghAtAlaMkAraH // guMphaH kAraNamAlAsyAdyathAprAkprAMtakAraNaiH // naye nazrIH zriyA tyAgastyAgenavipulaMyazaH // 103 // uttarottara kAraNabhUtapUrva pUrvaiH pUrvapUrva kAraNabhUtottarottarairvAvastu bhiHkatoguMphaH kAraNamAlAAdyodAhRtA // dvitIyAyathA // bhava tinarakAH pApAtpApaM dAridryasaMbhavaM // dAridryamapradAnena tasmA dAnaparobhavet // 103 // guMphaiti / racanetyarthaH / kaistatrAha yatheti / prAkracaprAMtaMcamAkprati teanatikra
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ caMdrikAsametaH 125 myetiyathApra ( prAMta yA nikaarnnaanitaiH| puurvpuurvprtikaarnnairuttrottrNprtikaarnnaishcetyrthH|| evaMcottarottaretyAdivyutkrameNAbhidhAnamudAharaNakramAnurodhenetijJeyaM // 103 // iti alaMkAra caMdrikAyAM kAraNamAlAlaMkAraH // 103 // gRhItamuktarItyArthazreNirekAvalirmatA // netrekarNIta vizratikarNaudostaMbhadolinau // 104 // dostaMbhaujA nuparyaMta pralaMbanamanoharau // jAnunIratnamukurAkAreta tasyahibhUbhujaH // 105 // uttarottarasya pUrvapUrvavizeSaNabhAvaH pUrvapUrvasyottarottaravizeSaNa bhAvovA gRhItamuktarItiH / tatrAdyaH prakAraudAhRtaH / dvitIyo yathA | dikkAlAtmasamai vayasyavibhutAyastatravidyotateyatrAmu SyasudhIbhavatikiraNArAzeH sayAsAmabhUt // yastatpittamuSaH suyo'syahaviSeyastasthajIvAtave voDhAyadguNameSamanmatharipo stAHpAMtunomUrttayaH // 104 // 105 // gRhIteti / vakSyamANayAgRhItamuktarIyA nibaddhArthapaMktirekAvaliralaMkAraH / netra ti / tasyabhUbhujaitisarvatra saMbadhyate / dostaMbhayorbhujastaMbhayordolitamAMdolanaMyayostau / dolanAviti pAThe do lAdolanaMyayorastItivigrahaH / ratnamukuroratnadarpaNaH / dikAle ti | dikkAlAtmabhistulyAyasyAkAzasyavibhutA / yazcatatrAkAzevizeSeNadyotate sUryaH / yatracacaMdre amuSyasUryasya kiraNAamRtarUpAbhavaMti / sacacaMdroyAsAmaparAzeHsamudrAdabhUt / yazcAgnistAsAmapAMpittaMbhavati / 'zucirappittamitikozAt' / yazcayajamAnauSastuprAtaH kAlepyasyavanherhaviSehavirdAnAya bhavati / yazcavAyuH prANarUpastasyayajamAnasyajIvAta vejIvanauSadhAyabhavati / yasyAzca pRthivyAguNaMgaMdhaMpreSavAyurvoDhAtAmanmatharipoIrasyASTaum rttayovo yuSmAnpAMtriyanvayaH // 104 // 105 // ityekAvalyalaMkAraH // dIpaka valIyogAnmAlAdIpakamiSyate // smare hRdayetasyAstena tvayikatAsthitiH // 106 // atrasthitiritipadamekaM smareNatasyAhRdaye sthitiH kRtA hRdayena tvayisthitiH kRtetyevaMvAkyadvayAnvayi atodIpakaM / gRhItamukta rItisadbhAvAdekAvalIcetidIpakaikA valIyogaH / yathAvA
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ kuvalayAnaMdaH saMgrAmAMgaNamAgatenabhavatAcApesamAropite devAkarNayayenayena sahasA yadyatsamAsAditaM / ko daM DenazarAH zarairarizirastenApibhUmaM DalaM tenatvaM bhavatAcakIrtiratulAkIrtyAca lokatrayaM // atrayenaye nasahasAyadyatsamAsAditamitisaMkSepavAkyasthitamekaM samAsA ditapadaM kodaMDenazarAityAdiSuSaTsvapivivaraNavAkyeSu tattadu citaliMgavacanavipariNAmenAnvetItidIpakaM / zarAdInAmuttaro taravizeSaNabhAvAdekAvalIcetidIpakaikA valIyogaH // 106 // 126 mAlAdIpakamiti / mAlAdIpakaMnAmAlaMkAraH / ekamitivAkyadvayAnvayItyanenAnvi taM / ataiti / etAvanmAtreNadIpasAdRzyAddI parkanatuprAguktadIpakAlaMkAraH / prakRtA prakRtAnAMsAdRzyasyagamyatvetadaMgIkArAditibhAvaH / saMgrAmeti / kodaMDenadhanuSAzarAH samAsAditAH zaraiH zatrumastakaM samAsAditaM tenazatrumastakenApibhUmaMDaLaM tenabhUmaMDalena napAlakaH samAsAdito bhavatAkIrtirAsAditA kI ryAcalokatrayaMsamAsAditamityanu SaMgeNanvAyaH // 106 // ityalaMkAracaMdrikAyAmAlAdIpakaM // uttarottaramutkarSaHsAraityabhidhIyate // madhu raMmadhutasmAccasudhAtasyAH kavervacaH // 107 // yathAvA // aMtarviSNostrilokInivasatiphaNinAmIzvarelopi zetesiMdhoH sopyekadezetamapiculakayAM kuMbha yonizvakAra // dhatte khadyotalIlAmayamapinabhasi zrInRsiMhakSitIMdratvatkIrttaH karNanI lotpalamidamapicaprekSaNIyaMvibhAti // ayaM zlAghyaguNotkarSaH / azlAghyaguNotkarSoyathA / tRNAllaghutarastUlastUlAdapicayAca kH| vAyunAkinnanItosaumAmayaMprArthayediti // ubhayarUpo yathA // girirmahAgirerebdhirmahAnabdhernabhomahat // nabhasopimahadbrahmata topyAzAgarIyasI // atrabrahma paryaMteSu mahattvaM zlAghyaguNaH / praka tArthAzAyAmazlAghyaguNaH // 107 // sAraiti / sAronAmAlaMkAraH / tasyAHsudhAtaH / aMtariti / viSNoraMtarudare / trayANAMlokAnAMsamAdArastrilokI sopiviSNurapiphaNinAMnAgAnAmIzvare zeSe zeteni drAti / sopishessopsiNdheorekdeshetisstthtiitivishessH| tamapisiMdhumapikuMbhayoniragastyazca lakaryAMcakArapItavAn / ayamagastyopinabhasigagane khadyotazobhAMdhate / idaMgaganamapi
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ caMdrikAsametaH 127 prekSaNIyasuMdaraMbakI karNabhUSaNaMnIlotpalaMvibhAtIyanvayaH / tUlaH kArpAsaH praka tAzAyAM prakRtArtharUpAyAmAzAyAm // 107 // islNkaarcNdrikaayaaNsaaraalNkaarH|| ythaasNvyNkrmennaivkrmikaannaaNsmnvyH||sh @mitravipattiMcajayaraMjayabhaMjaya // 108 // yathAvA // shrnnNkiNprpnnaanivissvnmaaryNtivaa||ntyjyten bhujyaMtekapaNenadhanAniyat / amuMkramAlaMkAraitikecivyAja huH|| 108 // yathAsaMkhyamiti / kramikANAMkrameNoktAnAM padArthAnAM / tenaivakrameNAnvayoyathAsaM khynaamaalNkaarH| zaraNamiti / kRpaNenadhanAniyatnayajyaMtetatkitAnizaraNaMprapannA niyaJcanabhujyaMtetAtkiMviSavanmArayaMtItikrameNAnvayaH / kezidvAmanAdayaH // 108 // isalaMkAracaMdrikAyAMyathAsaMkhyAlaMkAraH // paryAyoyadiparyAyeNaikasyAnekasaMzrayaH // pa __ _muktvaagtaacNdrNkaaminiivdnopmaa||109|| atraikasyakAminIvadanasAdRzyasyakramaNapadmacaMdrarUpAnekAdhA rsNshrynnNpryaayH| yadyapipadmasaMzrayaNaMkaMThatonoktaMtathApipaJa muktvetitatparityAgotyAprAktatsaMzrayAkSepeNaparyAyanirvAhaH ataeva"zroNIbaMdhastyajatitanutAMsavatemadhyabhAgaHpadbhyAMmuktA staralagatayaHsaMzritAlocanAbhyAM // dhattevakSaHkucasacivatAma dvitIyaMtuvakratvagAtrANAMguNavinimayaHkalpitoyauvanena" itya japaryAyaMkAvyaprakAzakadudAjahAra |srvtrshaabdHpryaayoythaa|| nanvAzrayasthitiriyaMtavakAlakUTakenottarottaraviziSTapadopadi STA // prAgarNavasyahRdayeSalakSmaNothakaMThedhunAvasasivAcipu naHkhalAnAM // srvopyyNshuddhpryaayH| saMkocaparyAyoyathAprAya zcaritvAvasudhAmazeSAMchAyAsuvizrabhyatatastarUNAM ||prottiNgte sNprtitigmbhaanaushaityNshnairNtrpaamyaasiit||atrautysyott rottrmaadhaarsNkocaatsNkocpryaayH| vikAsaparyAyoyathAbi bosstthevraagstetnvipuurvmdRshyt||adhunaahRdyepyessmRgshaavaa
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ kuvalayAnaMdaH kSidRzyate // atrarAgasyapUrvAdhArAparityAgenAdhArAMtara saMkramaNa mitivikAsaparyAyaH // 109 // 128 paryAyaiti / paryAyeNakrameNa / anekasaMzrayo'nekAzritatvaM / taduktaM / evaMkrameNAne kasminparyAyaiti / padmamiti / rAtrau padmasaMkocAcyAgaH / ataevayAgenapUrvasaMzrayaNA kSepAdeva / zroNIti / jaghanabaMdhastanutAMkuzatAMsa jatimadhyabhAgastAMsevate Azrayati / va kSaHsthalaMkucasacivatAMkucasahitabaMdhatte / valadvitIyaM atrapUrvavakSamo'dvitIyakhAvagamA tparyAyasaMbhavojJeyaH / advitIyadvitIyarahitattramanupama saMcaikakhenAdhyavasitaM / evaMco dAharaNadvayepipUrvAdhArasamAzrayaNaMgamyaM uttarAdhArasamAzrayaNaMzAbdamiti sarvatra sarvAdhAra samAzrayaNAMze / nanviti / hekAlakUTauttarottara viziSTamutkRSTaM padaM sthAnaMyasyAM tAdRzI mAzrayasthitistavakenopadiSTetyanvayaH / hRdayeabhyaMtare / abasaitizeSaH / athAnaMtaraM vRSalakSmaNoharasya kaMThe / adhunApunaritisaMbadhaH / zuddhaH saMkocavikAsAmizritaH / mAya iti prAyazeSAMvasudhAM hemaMteca rilA tato vasaMte tarUNAMchAyAsu vizramya saMpratigrISmeti mabhAnau sUrye prauDhiprAgalbhyaMprApte satizanairapAMjalAnAmaMtarabhyaMtare ayAsIt gacchatismeya rthaH / biMboSThaeveti / biMbaphalasadRze oSThe / rAgoraktimA anurAgazca / eSarAgaH / a rAgasyabhedepyabhedAdhyavasAyAdekaM / yattuekasaMbaMdhanAzottaramaparasaMbaMdhe satyeva loke paryA padaprayogAt zroNIbaMdhaitiprakAzodAhRte tathaiva dRSTatvAccAbeM boSTha evetyatra paryAyakathanamayu ktamitikenaciduktaM tatprakAzaevabiboSTha ityudAharaNaparyAyasamarthanAt bhrAMtapralapanamivo pekSaNIyaM | AlaMkArikaparibhASitAnAMzabdAnAMlokavyavahAravisaMvAdasyAkiMcitkara brAccetidik // 109 // ekasminyadyanekaMvAparyAyaHsopisaMmataH // a dhunApulinaMtatrayatrastrotaH purAjani // 110 // yathAvA // purAbhUdasmAkaM prathamamavibhinnAtanuriyaM tatonutvaMpre yAnvayamapihatAzAH priyatamAH / idAnoMnAthastvaMvayamapikala kimaparaM hatAnAM prANAnAMkulizakaThinAnAMphalamidaM // atradaM patyoH prathamamabhedastataHpreyasIpriyatamabhAvastatobhAryApatibhA vaityAdheyaparyAyaH // 110 // bhedAMtaramAha ekasminniti / paryAyeNetyanuvartate / ekasminnAdhArekrameNayadyanekaM bhavati sopiparyAyAlaMkAraH saMmataityarthaH / pureti / asmAkamityasmadodvayozcetidvayorapibahuvaca naM / puresane sthUlatItakAlaucyate / tatrApiprathamaMtanuravibhinnA'bhUt tatonuvitarke laM priyatamaH vyNpriytmaaH| idAnIM tulaMnAthaH patiH vyNbhaaryaaH| itoparaM kimaniSTamitizeSaH /
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ caMdrikAsametaH 129 kulishNv| atralapeyAnisekavacanenaekarUpapremapAtrakhavyajyate priyatamAityAdibahuva canenaikarUpatavyatirekaitibodhyaM // 110 // isalaMkAracaMdrikAyAMparyAyAlaMkAraH // parivRttirvinimayonyUnAbhyadhikayormithaH ||j / grAhakaMzaraMmuktvAkaTAkSAtsaripuzriyaM // 111 // ythaavaa|| tasyacapravayasojaTAyuSaHsvArgaNaHkimivazocyatedhu naa||yenjrjrklevrvyyaatkriitmiNdukirnnojjvlNyshH||111 parivRttiriti / nyUnAdhikayomithaHparasparavinimayaH parivRttiralaMkAraH / ja grAheti / kaTAkSapUrvakamekaMzaraMmuttkAripo zriyaMjagrAheyarthaH / tasyaceti / pravayaso'ti vRddhasyajaTAyuSogRdhravizeSasyasvargagatavataHkimivazocanIyaM nakiMcit / jarjaraMjIrNataraM kalevaraMzarIraMtasyavyayorAvaNenasahayuddhesAgastasmAdyazaHkrItaM / zArIraMdabAyazogRhIta misarthaH // 111 // islNkaarcNdrikaayaaNprislNkaarH|| parisaMkhyAniSidhyaikamekasminvastuyaMtraNaM // sne hakSayaHpradIpeSunasvAMteSunatadhruvAM // 112 // yathAvA // vilaMghayaMtizrutivama'yasyAMlIlAvatInAMnayanotpa lAni // bibhartiyasyAmapivakrimANamekomahAkAlajaTArdhacaM drH|| AdyodAharaNeniSedhaHzAbdo dvitiiyetvaarthH|| 112 // parisaMkhyeti / ekaMvastupratiSidhyAparasminvastunoniyaMtraNaniyamanaM parisaMkhyA lNkaarH| sneheti / snehastailAdisnigdhadravyamanurAgazca / svaaNtessucittessu| vilNghyNtiiti| ysyaamujjyiniipuyii| zrutiHkarNauvedazca / vartmamArga / vakrimANakauTilyaM vakrAkAratAM ca / mahAkAlaititatraivakhyAtaMzivaliMgaM // 113 // itiparisaMkhyAlaMkAraH // virodhetulyabalayorvikalpAlaMkRtirmatA // sa dyHshiraaNsicaapaanvaanmyNtumhiibhujH||113|| atrasaMdhivigrahapramANaprAptayoHzirazcApanamanayoryugapadupasthi tayoryugapatkartumazakyayorvikalpaH / yathAvA // patatyavirataM vArinRtyaMticakalApinaH // adyakAMtaHkRtAMtovAduHkhasyAMtaM krissyti||priysmaagmshcennmrnnmaashNsniiyNmrnnetunpriy smaagmsNbhvitityoraashNsaayaaNviklpH|| 113 //
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ 130 kuvalayAnaMdaH . saMdhivigrahamamANeti / saMdhivigrahayoH kartavyatAbodhakapramANesarthaH // 113 // ityalaMkAracaMdrikAyAM kalpAlaMkAraH // bahUnAMyugapadbhAvabhAjAMguMphaHsamuccayaH // nazyaM tipazcAtpazyaMtitrasyaMticabhavadviSaH // 11 // avirodhenasaMbhAvitayogapadyAnAMnAzAdInAMguMphanasamuccayaH / yathAvA // bibhrANAhRdayetvayAvinihitaMpremAbhidhAnaMnavaMza lyydviddhaatisaavidhuritaasaadhotdaakrnnyt||sheteshussytitaa myatipralapatipramlAyatikhatibhrAmyatyulluThatipraNazyatigala tyunmuurcchtitruttyti||atrkaasaaNcikriyaannaaNkiNcitkaalbhed saMbhavepizatapatrapatrazatabhedanyAyenayogapadyaMvirahAtizayadyota nAyavivakSitamitilakSaNAnugatiH // 114 // bahUnAmiti / yugapadbhAvobhavanaMtadAjAMbahUnAMguMphonibaMdhovarNanamitiyAvat sasamu mcayAlaMkAraH / vibhrANeti / nAyakaMpratidUsAimuyaktiH / hesAdhokhayAhRdayevinihitaM premAbhidhAnaMnavaMzalyaMdhArayetIvidhuritAviraha vivhalAsAnAyikAyadvidadhAtitadAkarNya tAmityanvayaH / kiMtadityapekSAyAmAha / zetenidrAti / tAmyatiglAniMprApnoti / pra karSaNamlAyati / khaticalati / praNazyati nairbalyAtizayenamRtaprAyAbhavati / gala ti khedAtizayAt |truttyti kSINAbhavatIti kAsAcitzayanabhramaNAdInAM / zatapatra syakamalasya patrazataMdalazataM // 114 // ahNpraathmikaabhaajaamekkaaryaanvyepisH|| ku laMrUpaMvayovidyAdhanaMcamadayaMtyamum // 115 // yetraikaHkAryasiddhihetutvenaprakrAMtastatrAnyepiyadyahamahamikayA khlekpotnyaayenttsiddhiNkurvtisopismuccyH|ythaamdeaa bhijAtyamekasamagraMkAraNantAhagevarUpAdikamapitatsAdhanatve naavtrtiiti| ythaavaa||prdaanNprcchnnNgRhmupgtesNbhrmvidhi nirutsekolakSmyAmanabhibhavagaMdhAHparakathAH // priyaMkatvAmaunaM sadasikathanaMcApyupakRteHzrutetyantAsaktiHpuruSamabhijAtaMkatha yati // 115 //
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ caMdrikAsametaH ahNmaathmiketi| ahNpuurvikeyrthH| 'ahaMpUrvamahaMpUrvamisahapUrvikAstriyAmiyamaraH / eka kAryAnvayeekakAryasAdhakale / sa smuccyaalNkaarH| ahamahamikayAparasparAhakAreNa / AbhijAtyaMkulInakha / samagraMpuSkalaM / pradAnamiti / prachaguptaM / gRhapratyupagate'rthAda tithau / lakSmyAMsayAMnirutsekogarvAbhAvaH / abhibhavoniMdAtaddhazUnyAH / maunamanud ghATanaM / sadasisabhAyAMpareNakRtAyAupakRte kathanaM / shruuteshaastrshrvnne| sarvaprathamAMtAnAM purussmbhijaatNprthytiisnenaanvyH| bhabhijAtaMkulInaM / prathayatikathayati // 115 // // isalaMkAracaMdrikAyAMsamuccayAlaMkAraH // kramikaikagatAnAMtuguMpha:kArakadIpakaM // gaccha tyaagcchtipunHpaathHpshytipRcchti||116|| yathAvA // nidrAtinAtibhuMktecalatikacabharaMzoSayatyaMtarAste diivytykssairncaayNgditumvsrobhuuyaayaahiyaahi|| ityudanDaiHpra bhUNAmasarUdadhirutairvAritAndAridInAnasmAnpazyA'bdhikanye srsiruhrucaamNtrNgairpaaNgaiH|| AdyodAharaNezrutasyapAMthasyaka DhakArakasyaikasyagamanAdiSvanvayaH dvitIyetvadhyAhRtasyaprabhuka tRkArakasyanidrAdiSvanvayaityekasyAnekavAkyArthAnvayenadIpa kacchAyApattyAkArakadIpakaM prathamasamuccayapratidvaMdvIdaM // 116 // krmiketi| kramikANAmAkriyANAmekakArakagatAnAMguMphonibaMdhaH kArakadIpakaM naamaalNkaarH| taduktaM 'saivakriyAsubavhISukArakasyetidIpakamiti' / saivskRvRttiH| pazyatisArtha / pRcchatimArga / nidrAtIti / heabdhikanyeprabhUNAmughatadaMDairiadhikRtai rapAlairisasakRdvAritAnataevadInAnasmAnsarasiruhAtInAMparamaparicitarapAMgai kaTA kssHpshyeynvyH| itiki| prabhurnidrAtIsAdi / aMtaHaMtaHpure / apAzairdIvyatikrIDa ti / bhUyaHpunaH / chAyAsAdRzyamukhyadIpakasyapUrvoktaprakAreNasaMbhavAditibhAvaH / pra tidvaMdviviparItaM // 116 // itikArakadIpakAlaMkAraH // smaadhiHkaarysaukrykaarnnaaNtrsNnidheH|| utkaM ThitAcataruNIjagAmAstaMcabhAnumAn // 117 // yathAvA // mAnamasyAnirAka paadyormeptissytH|| upakA rAyadiSTyaitadudIrNadhanagarjitAkenacidAripsitasyakAryasyakA raNAMtarasannidhAnAdyatsaukaryatatsamyagAdhAnAtsamAdhiH / di.
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ 122 kuvalayAnaMdaH / tIyasamuccayapratidvaMdvIayaMsamAdhiH / tatrabahUnApratyekasamarthA nAMkhalekapotikAnyAyenayugapatkAryasAdhanatvenAvatAraH / a tratvekenakAryasamAripsite'nyasyakAkatAlIyanyAyenApatitasya tatsaukaryAdhAyakatvamAtraM / atrodAharaNamutkaMThiteti / utkaM ThaivapriyAbhisaraNepuSkalaMkAraNaMnAMdhakArAgamamapekSate atyArUDho hinArINAmakAlajJomanobhava'itinyAyAt / daivAdApatatAtvaMdha kaarennttsaukrymaanNktaamti| evaMdvitIyodAharaNepiyojyaM17 / smaadhiriti| kaarnnaaNtrsNnidhervshaatkaarysysukrvNsmaadhirlNkaarH| utkaMThitA nAyakasamIpaMgatuM / mAnamiti / mAnanirAkartumasyA pAdayoHpatiSyatomamopakArAyadi TayAbhAgyenedaMghanagarjitamudIrNamudgatamisanvayaH / samuccayekAraNAnAMtulyakakSabamihatuta vipriitmtulykksslmitiprtidvNdvilNttreyaadinaadrshit||117|| itismaadhylNkaarH|| pratyanIkaMbalavataHAtroHpakSeparAkramaH // jaitra netrAnugokarNAvutpalAbhyAmadhaHkRtau // 118 // yathAvA // mamarUpakIrtimaharadbhuviyastadanupraviSTahRdayeyami ti // tvayimatsarAdivanirastadayaHsutarAMkSiNotikhalutAma danaH // evaMbalavatipratipakSepratika mazaktasyatadIyabAdhanaMpra tyanIkamitisthitesAkSAtpratipakSeparAkramaHpratyanIkamitikai mutikanyAyenaphalati / yathA|madhuvrataughaHkupitaHsvakIyamadhupra paapdmnimiilnen| biMbaMsamAkramyabalAtsudhAMzoHkalaMkamake dhruvamAtanoti // 118 // pratyanIkamiti / ghalavataHzatroHpakSepakSAMtaHpAtinitadIyeyAparAkramastatmasanIka naamaalNkaarH| anIkapratinidhirUpatvAt / jatreti utpalAbhyAMsvajayakArinetrAnusA riNaukarNAvadhAkRtautiraskRtau / avtNstyaatdupristhitnaaddhstaatkRtaacetishlessH| mmeti| bhuvibhUlokemamarUpakhyAtiyohRtavAntasminnanupaviSTamanuraktaMhRdayaMyasyAstasyA nupaviSTahRdayaMyasyAMvAtAgiyamitinayimatsarAdivakhalunizcitanirastadeyAmadanastAM kSiNotikSINAMkarotIkhanvayaH / atramatsarAdivetihebaMzeutprekSAsatvepitadetukapratipa kSasaMbaMdhiyAdhanaMpratyanIkAlaMkArasyaviviktoviSayaitiyodhyaM / ataevamammaTabhaTTarapi 'baMvinirjitamanobhavarUpAsAcasuMdarabhavasanuraktA // paMcabhiryugapadevazaraistAMtApapasanuza
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ caMdrikAsametaH 133 yAdivakAma' ityudAhRtaM / evaMcahetUtprekSayaivagatArthavAnnedamalaMkArAMtaraMbhavitumarhatItika syacidvacanamanAdeyaM / kaimutiketi / tatsaMbaMdhivAdhanApekSayAsAkSAttadAdhanevizeSAditi bhAvaHmadhviti / bhrmraudhH| vakIyamadhuprapArUpasyapadmasyanimIlanenakupitaHsanmudhAMzo bibaMbalAtsamAkRSyatasyAMkemadhyabhAgekalaMkaMdhruvamAtanotIyanvayaH // 118 // ityalaM kAracaMdrikAyAMprasanIkAlaMkAraH // kaimutyenArthasaMsiddhiHkAvyAApattiriSyate // saji tastvanmukheneduHkAvArtAsarasIruhAm // 119 // atrasaityanenapadmAniyenajitAnItivivakSitaM tathAcasopiye najitastenapadmAnijitAnItikimuvaktavyamitidaMDApUpikA nyaayenpdmruupsyaarthsysNsiddhiHkaavyaarthaapttiH| tAMtrikA bhimatArthApattivyAvartanAyakAvyetivizeSaNaM / yathAvA // a dhroymdhiiraakssyaabNdhujiivprbhaahrH|| anyajIvaprabhAtaharatI tikimadbhutaM ||svkiiyNhRdyNbhitvaanirgtauyaupyodhrau / hRda yasyAnyadIyasyabhedanekArupAtayoH // 119 // kaimutyeneti / kaimutyanyAyenetyarthaH / kAvyelaMkArarUpArthApattiHkAvyAApattiAdaM ddaapuupiketi|dNddaakrssnnetdvlNbinaampuupaanaamaakrssnnNythaarthsiddhNtdvdisrthH / vyAva tanAyeti / lakSyatAvAraNAyesarthaH / adharoyamiti / baMdhujIvaMbaMdhUkapuSpaMtatprabhAharobaMdhu bhuutaanaaNjiivaanaaNprbhaahrshcyttvetllkssnnmyuktN| kaimutikanyAyasyanyUnArthaviSayakhenAdhi kaarthaapttaavvyaapteH| yathA 'tavAgreyadidAridyasthitaMbhUpadvijanmanAM // zanaiHsaviturapyagre tamAsthAsyasasaMzayam // atrazanaiHzabdamahimnArAjAgredAridyasthityapekSayAsUryAtamo vsthaanNduHshNkmevetyvgtmpinyaaysaamyaadaapdyte|nnukaimutiknyaayenetikenciduktN tatredaMvaktavyaM / kenacidarthenatulyanyAyavAdItarasyApattirapattirititaduktalakSaNama yuktaM / kaavaartaasrsiiruhaamiyaadikaimusnyaayvissyaarthaapttaavvyaaptH| kaimutikanyAya syanyUnArthaviSayatvenatulyanyAyakhAbhAvAdApAdanApratItezceti / nacAtrakaimusanyAyatA mAtraMnatvalaMkArasamitiyuktaM / alaMkAratakhAbhiyuktAnAMprAcInAnAMzUnyahRdayatAyA pAmareNasaMbhAvayitumazakyatvAt / lokavyavahArepikaimutyanyAyasyacamatkArikhAnubhave natenaivanyAyenatasyAlaMkAratAsiddhezca / itthaMcabaduktArthApatyudAharaNevakSyamANaHsaMbhAva nAlaMkAroyo'nyairyadyarthoktaucakalpanamitiyadyarthAtizayoktitvenoktaH / yadyatiza yoktAvApAdyApAdakayorviparItArthavizrAMtavam ihakhApAdakasyasiddhakhamApAdyasyasaMbhA
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ 134 kuvalayAnaMda: vyamAnatvamiti vaicitryaM tutadavAMtarabhedatAyAH sAdhakaM natutadbahirbhUtatAyA itinatatrAvyA ptizaMkApIsalaMvistareNa // 119 // irthApattiralaMkAraH // samarthanIyasyArthasyakAvyaliMgaMsamarthanaM // ji tosi maMdakaMdarpamaccitte'stitrilocanaH // 120 // atrakaMdarpajayopanyAsoduSkaraviSayatvAtsamarthana sApekSaH / ta syamaccitte stitrilocanaitisvAntaHkaraNezivasannidhAnapradarza nenasamarthanaMkAvyaliMgaM / vyAptidharmatAsApekSanaiyAyikaliM gavyAvartanAyakAvyavizeSaNaM / idaMvAkyArthahetukaMkAvyaliM gaMpadArthahetukaM // saMmarthanIyasyeti / samarthanApekSasyArthasya samarthanakAvyaliMgamalaMkAraH / arthAtaranyA savAraNAyasamarthanApekSasyeti / yadAtvarthItaranyAsaprakaraNevakSyamANarItyA sAmAnyavi zeSabhAvAtiriktakhaMnivezyate tadAnopAdeyamevaitaditibodhyaM / duSkaraviSayatvAt duSkara viSayarUpatvAt / samarthanApekSasyesanaMtaramarthasyetizeSaH / naiyAyiketi / naiyAyikAbhi mataliMgasyalakSyatAvAraNAyetyarthaH // - yathA // bhasmoddhUlanabhadramastubhavate rudrAkSamAlezubhaMhAsopAna paraMparegirisutAkAMtAlayAlaMkRte // AdyArAdhanatoSitenavi bhunA yuSmatsa paryAsukhA lokocchedinimokSanAmanimahAmoha nilIyAmahe // atramokSasyamahAmohatvamaprasiddhamititatsa marthane sukhAlokocchedinItipadArthohetuH / kacitpadArthavA kyArthI parasparasApekSau hetubhAvaM bhajataH / yathAvA // cikurapra karAjayaMti viduSImUrddha niyAnbibharttisA // pazunApya puraskR tenata tulanAmicchatucAmareNakaH // atracAmarasyadamayaMtIkuM talabhArasAmyAbhAveviduSI mUrddhaniyAnbibharti se tivAkyArthaH / pazunApya puraskRtenetipadArthazcetyubhayaM militaM hetuH kvacitsama mIyArthasamarthanAthaivAkyArthepadArthahetuH // bhasmoddhUtisaMbodhanaM / zubhamastvitizeSaH / girisutAkAMtasyazivasyAlayaHprAsA dastada laMkArabhUtesopAna paMkteityapi saMbodhanaM / hetidainye / vibhunAprabhuNAzivena / yuSmA
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ cAMdrakAsametaH 135 kaMyAsaparyApUjAtatsukhasyAlokaHprakAzastaducchedake / niliiyaamhevymityrthaat|ciku reti / cikuraprakarAH keshpaashaaH| vidussiipNdditaasaadmyNtii| apuraskRtenAnAdRtena purobhAge'nihitenaca / padArthazcAnekapadArthazca // yathAvA // vapuHprAdurbhAvAdanumitamidaMjanmAnapurApurArenakkA pikvacidapibhavaMtaMpraNatavAn // namanmuktaHsaMpratyahamatanuraye pyntimaanitiishkssNtvyNtdidmpraadhdvympi|| atratAvada parAdhadvayaMsamarthanIyaM / aspssttaarthtvaat|ttsmrthnNcpuurvaaprj nmanoranamanAbhyAMvAkyArthabhUtAbhyAMkriyate / atradvitIyavA kyArthe'tanutvamekapadArthohetuH / atrApisaMpratinamanmuktaiti vAkyArthonekapadArthovAhetuH / kvacitparasparaviruddhayoHsamartha nIyayorubhayoHkramAdubhauhaitubhAvaMbhajataH ||vpuriti / purApUrvasminkApijanmanikacidapikSaNebhavaMtanapraNatavAn / itIdaMvapuSaH zarIrasyaprAdurbhAvAdanumitaM / sNprtinmnntikurvnmuktH| atnurshriirH| ahamagrepyanati mAnnatirahitaH / samarthanIyahetukathanenopapAdanIyaM / aspaSTArthavAdaspaSTahetukakhAt / atrAnayorvAkyArthayormadhye / dvitIyavAkyArtheagrepyanatimAnitivAkyArthe / atrApyatanu tvepi / namanmuktaityasyAvAkyakhAdAha anekapadArthoveti // yathA // asoDhAtatkAlollasadasahabhAvasyatapasaHkathAnAMvi strebheSvathacarasika shailduhituH|| pramodaMvodizyAtkapaTabaTuve paapnynetvraashaithilyaabhyaaNyugpdbhiyuktHsmrhrH|| atrazi vasyayugapatkRtrimabrahmacaryaveSApanayanatvarAtadanuvartanecchayo viruddhayoHkamAgirijAtIvratapasosahiSNutvaMtatsaMllApakautukaM cetyubhAvA~hetutvenanibaddhau / kvacitparasparaviruddhayorubhayoH samarthanIyayorekaevahetuH / yathA ||jiiyaadbudhitnyaadhrrs mAsvAdayanmurArirayaM // aMbudhimathanaklezaMkalayaviphalaMca saphalaMca ||atrviphltvsphltvklnyorubhyorviruddhyore kaevAMbudhitanayAdhararasAsvAdohetuH / idaMkAvyaliMgahatvalaM kAraitikecidvyAjadduH //
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ 136 kuvalayAnaMdaH asoDheti / tapasthaMtImumAMpratibaTuveSeNAgatasya harasyavarNanaM / kapaTenayobaTorbrahmacA riNoveSastasyApanayanetyAge kharAzaithilyAbhyAMyugapadabhiyukta AkrAMtaH / kharAzaithilya hetugarbhaM krameNavizeSaNadvayamAha / tatkAleullasanprAdurbhavannasahabhAvoduHsahatvamaryAdgauryAya syatAdRzasyatapasaH asoDhAsahanAsamarthaH zailakanyAyAH kathAnAM vistraM bheSu vizvAseSurasi kshceti| brhmcryaibrhmcaarivessH| jIyAditi / aMbudhestanayAyAlakSmyA adhararasamAsvA dayannayaMmurArirjIyAtsarvotkarSeNavartatAM / kIdRzaH / samudramaMthanakleza mevaMvidhAMganAlAbhA tsaphalaM kalayan jAnan / etadadharamA dhuryesasa mRtasyaivaiyarthyAdviphalaM cakalayanniyarthaH ||'hegodaavridevitaavktttoddeshekliNgH kavirvAgdevIMbahudezada rzanasakhIMtyaktvAviraktiMgataH // enAmarNavamadhya supta murabhinnA bhIsarojAsanambrahmANaMgamayakSitau kathamasAvekAkinIsthAsya tI 'tyabrahmaNaHprApaNaMkathaM godAvaryAkartavyamityasaMbhAvanIyA thapapAdakasyArNavamadhyetyAditadvizeSaNasyanyasanaM zleSAkhyo guNaiti zleSovighaTamAnArthaghaTakArthasyavarNanamitizleSalakSaNa miticajayadeveneoktaM / vastutastvatrApipadArtha he tukaMkAvyaliMga meva tadbhedakAbhAvAt / nanu sAbhiprAyapadArtha vAkyArthavinyasa narUpAtparikarAtkAvyaliMgasyakibhedakaM / ucyate / parikarepa dArthavAkyArthabalAtpratIyamAnArthI vAcyopaskArakatAM bhajataH / kAvyaliMgetupadArthavAkyArthAveva hetubhAvaM bhajataH / nanu yadyapi sukhAvalokocchedinItyAdipadArthahetukakAvyaliMgodAharaNe' grepyanatimAnityAdivAkyArthahetukakAvya liMgodAharaNeca padA rthavAkyArthAveva hetubhAvaM bhajatastathApipazunApya puraskRteneti padArthahetukodAharaNe maccitte'stitrilocanaitivAkyArthahetu kodAraraNeca pratIyamAnArthasyApihetu koTyanupravezodRzyate / pazunetihyavivekitvAbhiprAyagarbha viduSItyasya // - hegodAvarItyatrArNavamadhyetyAdibrahmavizeSaNasyanyasanaMzleSAkhyo guNaitijayadevenokta mityanvayaH / tAvakataToDe zekhadIyatIrabhUmauka liMgAkhyaH kavirvahUna dezAnAM darzanasaha cAriNIMviraktimuktienAMsarasvatIM brahmANaMpratigamayanayetisaMbaMdhaH / kIdRzaM / arNa vamadhye musoyomurabhinmurAristannAbhikamalasthaM / zleSo'vighaTamAnetyatra / kAraNa zleSaH /
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ 137 caMdrikAsametaH bhavighaTamAnasyAnupapadyamAnasyArthasyaghaTakaupapAdakoyo'rthastasyavarNanaMzleSAkhyoguNai sarthaH pdaarthhetukNsmstpdaarthhetukiipdaarthvaakyaarthetidvNdvaaprtiiymaanorthovyNgyorthH| pratinirdezyatvAtrilocanaiticakaMdarpadAhakatRtIyalocanatvA bhiprAyagarbhakaMdarpajayopayogitvAttasya satyaM tathApinatayoH parikaraeva kiMtu tdutthaapitNkaavyliNgmpi|prtiiymaanaavi vekaviziSTenapazunA'pyapuraskRtatvasyAnekapadArthasyapratIyamA nakandarpadAhakatRtIyalocanaviziSTasyazivasyacittesannidhAna sycvaakyaarthsyvaacysyaivhetubhaavaat|nhityorvaacyyorhetu bhaavtaabhyaaNprtiiymaanNmdhyekiNcidvaarmsti|ythaasrvaashucini dhAnasyetyAdipadAryaparikarodAharaNe sarvAzucinidhAnasyetyA dinAnekapadArthanapratIyamAnaMzarIrasyAsaMrakSaNIyatvaM / tathAca vAkyArthaparikarodAharaNe paryAyoktavidhayAtattadvAkyArthenapratI yamAnannAvyAsaityAditasmAtpazunetyatratrilocanaityatra ca pratIyamAnaMvAcyasyaivapadArthasyavAkyArthasyacahetubhAvopapA dakatayAkAvyaliMgasyAMgamevAyathA yattvannetrasamAnakAMtisali lemanaMtadiMdIvaramityanekavAkyArthahetukakAvyaliMgodAharaNe tvannetrasamAnakAMtItyAdikAni iMdIvarazazihaMsAvizeSaNAni teSAMvAkyArthAnAMhetubhAvopapAdakAnIti tatravAkyArthahetuka kAvyaliMgepadArthahetukakAvyaliMge padArthahetukakAvyaliMgamaMga mitintyoHkaavyliNgodaahrnntvekaacidnuppttiH||120|| pratinirdezyavAditi / nirdezyateuccAryataitinirdezaHzabdaH tenaviparItArthaka zabdakhA disrthH| tasyatAdRzatRtIyalocanakhasya / tathAcobhayatraparikarAlaMkArasakhAtkAvyaliMgo daahrnnkhmnuppnnmitibhaavH| tyoHpshunesaayuktodaahrnnyoH| tadutthApiraMparikaro papAditaM |vyNgysyhetukottaavevaanumveshaaditibhaavH| etadevavivRNoti mtiiymaaneti| vAcyasyaivetyevakArasUcitaMvyaMgyAhArakakhanahIMsAdinAvivRtaMtadayamarthaH yadipazvAdipa davyaMgyakezapAzasAmyAbhAvAderarthasyasAkSAdupapAdakasyAttadAtraparikaraevasyAnakAvyaliMgaM / nalevamastipazupadapratItAvivekilamAtraNasAmyAmAvasyopapAdanAsaMbhavAt |ki
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ 138 kuvalayAnaMdaH tu tadviziSTapazupuraskRtasAbhAvaevasAkSAdupapadAkaiti tatkoTiniviSTavyaMgyakAvyaliM garUpasyatasyAMgameva / vyaMgyAMtaraMtunoktakAvyaliMgagamyamarthopapAdakamastItinirAbAdha mevakAvyaliMgamiti / nanusvayamanyopapAdakasyakAvyaliMgasyApyupapAdakaMkadRSTamisAzaM kyodAharati yvnnetreti| etatpratIpAlaMkAreprAgudAhRtIanekavAkyArthahetuketi pUrvapAda prayavAkyArthatrayasyacaturthapAdArthehetutvamitijJeyaM hetubhAvopapAdakAnIti / iMdIvarasyane samAnakAMtivaMvinApaTAderivatadadarzanasyadaivagatakAMtAsAdRzyavinodAsahiSNulehetu khAsaMbhavAditibhAvaH / samAhitamarthamupasaMharati / itIti / tayo pazunApItimaccitte stIsetayoH // 120 // itikAvyaliMgAlaMkAraH // uktiriitrnyaasHsyaatsaamaanyvishessyoH|| hanu mAnabdhimataraduSkaraMkiMmahAtmanAm // 121 // guNakvastusaMsargAdyAtisvalpopigauravam ||pusspmaa lAnusaMgenasUtraMzirasidhAryate // 122 // sAmAnyavizeSayoIyorapyuktiratiranyAsastayozcaikamprastutama nyadaprastutaMbhavati tatazcavizeSeprastute tenasahAprastutasAmAnya rUpasya sAmAnyeprastutetenasahAprastutavizeSarUpasyArthAtarasya nyasanamarthAtaranyAsaityuktaMbhavati / tatrAdyasyadvitIyArddhamudA haraNaM dvitIyasyadvitIyazlokaH / nanvayakAvyAlaMgAnAtiri cyte| tathAhi / udAharaNadvayepyaprastutayoHsAmAnyavizeSayoru ktiHprastutayovizeSasAmAnyayoHkathamupakarotItivivektavyaM / nahisarvathaivaprastutAnanvayyaprastutAbhidhAnaMyujyate / natAvadapra stutaprazaMsAyAmivaprastutavyaJjakatayAprastutayorapi vizeSasA mAnyayoHsvazabdopAttatvAnnA'pyanumAnAlaMkAraiva prastutapratI tijanakatayAtadadihavyAptipakSadharmatAdyabhAvAt / nApidRSTAMtA laMkAraivaupamAnatayA 'visrabdhaghAtadoSaHsvavadhAyakhalasyavI rkopkrH| navatarubhaMgadhvanirivaharinidrAtaskaraHkariNa' ityA diSusAmAnyevizeSasyopamAnatvadarzanepivizeSesAmAnyasyaka cidapitadadarzanAt ||upmaantyaatdnvyesaamNjsyaaprtiiteshc tsmaatprstutsmrthktyaivaaprstutsyopyogihaapivktvyH|
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ caMdrikAsametaH 139 prstutvyNjktyeti|aprstutaabhidhaanNyujytisnussjyte / evmgrepi| visrbdheti| khalasyavizvastaghAtarUpodoSaHsvasyaivavadhAyabhavati yatovIrANAMkopakArakaHsiMhanidrA pahArInavatarubhaMgajanyadhvaniHkariNovadhAyayatheyarthaH / tadadarzanAdupamAnakhAdarzanAt / nanumahApuruSAkRtirivagaMbhIreyamasyAkRtirisAdausAmAnyasyApyupamAnatAdRSTeyarucerAha upamAnateti / ivAdhabhAvAttAtparyAbhAvAccopamAnatayA'nvayasyasAmaMjasyenApratIterisa rthaH / ihApIsapinAkAvyaliMgasamuccayaH // tatazcavAkyArthahetukaMkAvyaliMgamevAtrApisyAnatvalaMkArAMtara syAvakAzaiticet atrakecitsamarthanasApekSasyArthasyasamartha nekAvyaliMganirapekSasyApipratItivaibhavAtsamarthane'rthAtaranyA saH / nahiyattvannetrasamAnakAMtItyAdakAvyaliMgodAharaNe viva'athopagUDhezaradAzazAMkaprAvRDyayauzAMtataDitkaTAkSA // kAsAMnasaubhAgyaguNoMganAnAMnaSTaHparibhraSTapayodharANAM' ||prtiitivaibhvaatmtiitidaayruuppryojnvshaat / prayojanasyApihetukhavivakSayApaMcamI / uktavailakSaNyamudAharaNaniSThatayAdarzayati nahItyAdinA / ityAdikAvyaliMgodAha raNeSviva arthatyAdyarthItaranyAsodAharaNeSuprastutasyasamarthanArthikhanAstItisaMbaMdhaH / zaradAzazAMkeupagUDheAliMgitesati / athAnaMtaraM / zAMtAtaDidUpAHkaTAkSAyasyAH sAmATyayogatavatI / uktaM vizeSarUpamarthasAmAnyarUpeNArthItareNasamarthayati / paribhra TupayodharANAMkAsAmaMganAnAMsaubhAgyaguNonanaSTaisi / payodharA kucAmeghAzca ||'divaakraadrksstiyoguhaasuliinNdivaabhiitmivaaNdhkaarN kSudrepi nUnaMzaraNaMprapannemamatvamuccaiHzirasAmatIva' ityAdyarthAtaranyAso dAharaNeSuprastutasyasamarthanApekSatvamastIti / vastutastuprA yovAdoyaMarthAntaranyAsepihivizeSasyasAmAnyenasamarthanAnape kSatvepisAmAnyaMvizeSeNasamarthanamapekSataeva nirvizeSaMnasAmA nyamitinyAyena 'bahUnAmapyasArANAMsaMyogaHkAryasAdhaka'ityA disAmAnyasya tRNairArabhyaterajjustayAnAgopabadhyata'ityAdisaM pratipannavizeSAvataraNaMvinAbuddhaupratiSThitatvAsaMbhavAt ||divaakraaditi / kumArasaMbhavehimAlayavarNanaM / yohimAlayaH / mmkhmdiiytaabudiH|
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ kuvalayAnaMdaH ziromastakaMzikharaMca | samarthAnarthitvaMsamarthanApekSatvaM / ayamarthAtaranyAse samarthAnAmanapa kSatvarUpaH / sAmAnyasyetyasya buddhaupratiSThitatvAsaMbhavAdityanenAnvayaH // - nacatatrasAmAnyasyakAsAMna saubhAgyaguNoMganAnAmityAdivi zeSasamarthanArtha sAmAnyasyeva lokasaMpratipannatayAvizeSAvatara NaMvinaivabuddhau pratiSThitatvaMsaMbhavatIti zloke tannayasanaMnApekSita mastItivAcyaM / sAmAnyasya sarvatralokasaMpratipannatvaniyamA bhAvAt / nahiyoyodhUmavAnsomnimAnitivyAptirUpasAmAnya syalokasaMpratipannatayAyayAmahAnasaititadvizeSarUpadRSTAMtA nupAdanasaMbhavamAtreNAprasiddhavyAptirUpasAmAnyopanyAsepita 140 dvizeSarUpadRSTAMtopanyAsanairapekSyaMsaMbhavati / nacaivasAmAnyenavi zeSasamarthanasthalepi kvacittasyasAmAnyasyalokaprasiddhatvAbhA vena tasya buddhAvArohAya punarvizeSAMtarasyanyA saprasaMgaitivAcyaM iSTApatteH / atraivaviSayevikasvarAlaMkArasyAnupadamevadarzayi SyamANatvAt // - saMpratipanneti / vaktRzrotRsaMmatesarthaH / vizeSAvataraNaMvizeSAvagamaM / tatrabahUnAmityAdau sAmAnyasyetivizeSAvataraNaM vinaiva buddhaupratiSThitatvaM saMbhavatItyagrimeNAnvitaM / tayasa naMtRNairityAdivizeSanyasanaM // - kiMcakAvyaliMgepinasarvatra samarthanasApekSatvaniyamaH / ciku raprakarAjayantite ityatratadabhAvAdupamAnavastuSuvarNanIyalA myAbhAvena niMdAyAH kavikulakSuNNatvenA'trasamarthanApekSAvira hAt / nahi 'tadAsyadAsyepigatodhikAritAMnazAradaH pArvaNaza varIzvara' ityAdiSusamarthanaM dRzyate / 'naviSeNana zastreNanAminA nacamRtyunA // apratIkArapAruSyAH strIbhirevastriyaH kRtA' ityA dikAvyaliMgaviSayeSusamarthanApekSAvirahe pyapratIkArapAruSyA ityAdinA samarthana darzanAcca / nahitatrastrINAMviSAdinirmita tvAbhAvapratipAdanaMsamarthana sApekSaM prasiddhatvAt / tasmAdubhayato vyabhicArAtsamarthanApekSasamarthane kAvyaliMgantannirapekSasamartha
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ 141 caMdrikAsametaH ne'rthAtaranyAsaitinavibhAgaH kiMtusamarthyasamarthakayoH / sA mAnyavizeSasambaMdhe'rthAtaranyAsastaditarasaMbaMdhekAvyaliMgami tyevvyvsthaavdhaarnniiyaa| prpNcshcitrmimaaNsaayaaNdrssttvyH||nnvevmpyaaNtrnyaasekcidevsmrthnaapekssaakaavyliNgetusrvtrsesstubhedisaashNkyaah| kiMceti / kavikulakSuNNatvenakavisamUhAbhyastatvena / tadAsyadAsyenalamukhadAsye parva NipUrNimAyAMbhavaHpArvaNaH zarvarIzvarazcaMdraH / naviSeNesAdeHstriyaHkRtAisanenAnvayo 'pinutrIbhireva / yataHpratIkArarahitaMpAruSyaMkrauryayAsAMtathAbhUtAH / ubhayato'nvayavya tirekAbhyAM samarthanApekSAyAmapitadAsyadAsyepItyAdautadabhAvAt / naviSeNetyAdAva pekSAvirahepisamarthanasatvAt // evmprktenprktsmrthnmudaahRtN| prakRtenAprakRtasamarthanaMya thaa|yducytepaarvtipaapvRttyenruupmityvybhicaaritdvcH|| tathAhitezIlamudAradarzanetapasvinAmapyupadezatAMgataM // yathA vA // dAnaMdadatyapijalaiHsahasAdhirUDhekovidyamAnagatirAsi tumutsaheta // yahaMtinaHkaTakaTAhataTAnmimakSormasUdapAtipa ritaHpaTalairalInAM // 121 // 122 // apakateneti / AyemahAtmanAMsarvasukaravenAprakRtenasAmAnyenahanumada bdhitaraNasya prakRtavizeSasyasamarthanaM dvitIyepuSpamAlAsUtravRttAMtenAprakRtenavizeSarUpeNaprakRtasyaguNa vatsaMgaprayuktapUjyakhasyasAmAnyarUpasyasamarthanamiyarthaH / yaducyataiti / hepArvati rUpamA kRtisauMdarya pApattayeduSTAcaraNAyanabhavati / yatrAkRtistatraguNAvasaMtItinyAyAditi yaducyatetadvacanamavyabhicAriyathArtha / tathAhi / udAraMramaNIyadarzanaMyasyAstathAbhUtepArva titavazIlamAcaraNaMtapasvinAmapyupadezarUpatAMmAptamitiprakRtenavizeSeNAmakRtaspasAmA nyasyasamarthanaM / dAnamiti / dAnaMvitaraNaMmadajalaMca / jalairudakai Daizca / laDayorabhedA va / adhirUDheAkrAMtesati / vidyamAnagatiHsagatikobuddhimAMzcakaAsituMsthAtamutsahe dazakuyAt / yasmAtamimakSormajanakartumicchoMdatinogajasyakaTogaMDaevakaTAhastasyataTA - danAdalInAMpaTalaiHsamUhai paritomaMkSuzIghramudapAtiutpatitamisanvayaH / atrApipUrvArdo kamaprakRtasAmAnyamuttarAoktenaprakRtenavizeSaNasamarthitaM // 121 // 122 // itya laMkAracaMdrikAyAmAMtaranyAsAlaMkAraH // . yasminvizeSasAmAnyavizeSAHsavikasvaraH // tI sanajigyemahAMtahidurdharSAHsAgarAiva // 123 //
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ 142 kuvalayAnaMdaH yatrakasyacidvizeSasyasamarthanArthasAmanyavinyasyatatprasiddhAva pyaparituSyatAkavinAtatsamarthanAyapunarvizeSAMtaramupamAnarI tyaatrnyaasvidhyaavaavinysytettrviksvraalNkaarH|u ttarArddhayathAkathaMcidudAharaNaM / idaMtuvyaktamudAharaNaM // anaMtara tnaprabhavasyayasyahimanasaubhAgyavilopijAtaM ||ekohidosso gunnsnnipaatenimjtiiNdoHkirnnessvivaaNkH|| idamupamAnarI tyAvizeSAMtarasyanyasaneudAharaNaM / arthAtaranyAsavidhayAya thaa|krnnaaruuNtudmNtrennrnnitNgaahsvkaaksvyNmaakNdmkrNdshaa linamihatvAMmanmahekokilaM ||dhnyaanisthlvaibhvenkticidv stuunikstuurikaaNnepaalkssitipaalbhaalptitepekenshNketkH|| mAlinyamanazazinormadhuliTkalaMkaudhattomukhetutavahaktala kaaNjnaabhaaN||dossaavitHvcnmelntogunntvNvkturgunnohivc sibhramavipralaMbhau // 123 // yasminniti / yasmin kAvyeityarthAt / nibadhyataitizeSaH / samarthyasamarthakamAvA panavaMtunalakSaNenivezanIyaM / tadvinAcamatkArAbhAvenacamatkArikhavizeSaNamAvazyavakta vyenaivAnatiprasaMgAt / evamevArthAMtaranyAsalakSaNepivodhyaM / saneti / saprakRtorAjAna jigyenajito'rthAtparairitizeSaH prkRtH| tatsamarthanamahAMtohidurdharSAanAkramaNIyAiti sAmAnyenatasyApi sAgarAivetivizeSopameyetijJeyaM / prasiddharalpakhAttatrAparitoSobo dhyH| yathAkathaMciditi / mahatAmanAkramaNIyakhasyAtiprasiddhakhenatatsamarthanApekSAbhAvA caMdralokagatametannasamaMjasamitibhAvaH / idNvkssymaannN| vyakta miti / guNasamudAyeekasya doSasyAnAkalanamanatiprasiddhatayAsamarthanApekSamiMdArisAdi vizeSaNasamarthyataisataH / sphuttmityrthH| krnneti|hekaakkrnnyorrNtudNpiiddaajnkNrnnitNshbditNaNtrennvinaasvyN makaraMdaHpuSparasastacchAlinaMmAkaMdamAmravRkSagAhasaAzraya ihAmrataraukhAMvayakokilama nmahejAnImahe / yataHsthalavaibhavenasthAnamAhAtmyenakaticidvastUnidhanyAnibhavaMtItisA maanyenpuurvoktvishesssmrthniiatraapitdaakaaNkssaayaaNvishessruupmrthaaNtrNnysti| nepAlabhU mipAlasyabhAlepatitepaMkekastUrikAMkonazaMketApitusarvaiti / maalinymiti| madhuli bhramaraHkalaMkazcaitAvabjazazinormAlinyaMdhattaH kurutaH / tavamukhetuhakcatilakAMjanaMca tyoraabhaaNshobhaaNdhttisnupjjte|aNjnaabheitipaadvitiiyaadvivcnN| uktamayasAmAnyena
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ caMdrikAsametaH 143 samarthayatiAdoSAvapikacitmelanatomiyomilanAtguNAMitamAmutaiti kthmettttraah| hiyataH vkturvcsibhrmviprlNbhaubhraaNtiprtaarnnegunnaubhvtH| ghaTavatighaTAbhAvanirNIya parapratAraNAyaghaTostItiprayuktevAkyepramAjanakakhAttayorguNakhamitibhAvaH // 123 // isalaMkAracaMdrikAyAMvikasvarAlaMkAraH // 123 // prauDhoktirutkarSAhetautaddhetutvaprakalpanaM // kacAH kliNdjaatiirtmaalstommeckaaH|| 124 // kAryAtizayAhetautahetutvaprakalpanaMprauDhoktiH / yathAtamAlaga tanailyAtizayAhetauyamunAtaTarohaNetaddhetutvaprakalpanaM / yathA vA // kalpatarukAmadogdhrIciMtAmaNidhanadazaMkhAnAM // racito rajobharapayastejaHzvAsAMtarAMbaraireSaH / atrakalpavRkSAyekaikavi taraNAtizAyivarNanIyarAjavitaraNAtizayAhetaukalpavRkSaparA gAdirUpapaMcanirmitatvetaddhetutvaprakalpanaMprauDhoktiH // 124 // prauDhoktiriti / utkarSasyAhetAvutkarSahetukhakalpanaMprauDhoktiH / kliNdjaaymunaa| stomaHsamUhaH / mecakA shyaamaaH| rohnneudbhve| kalpeti / eSarAjAkalpavRkSAdInAMka mennrjobhraadibhiHpNcbhircititynvyH| dhanada kuberH| shNkhonidhivishessH| rajobharaH parAgasamUhaH pyodugdhN| shvaasHmsiddhH| aMtarAMbaraMzaMkhAbhyaMtaramAkAzaM / atizAyItya grimavitaraNenAnvitaM / ahetaupaMcanirmitabeitisAmAnAdhikaraNyenAnvayaH // 124 // isalaMkAracaMdrikAyAMprauDhotyalaMkAraH // // - saMbhAvanAyadItthaMsyAdityUhonyasyasiddhaye ||ydi zeSobhavedvaktAkathitAHsyurguNAstava // 125 // yathAvA // kastUrikAmRgANAmaMDAddhaguNamakhilamAdAya // ya dipunarahaMvidhiHsyAMkhalajivhAyAMnivezayiSyAmiAyadyarthokto cakalpanamatizayoktibhedaitikAvyaprakAzakAraH // 125 // sNbhaavneti| UhastarkaH / kastUriketi / ahaMyadisRSTikartAsyAMtadAkastUrikAmRgA NAmaMDAdakhilaMgaMdharUpaMguNamAdAyakhalajivhAyAMnivezayiSyAmItyanvayaH // 124 // islNkaarcNdrikaayaaNsNbhaavnaalNkaarH|| // kiMcinmithyAtvasiddhayarthamithyArthAMtarakalpanaM // mi. thyAdhyavasitirvezyAMvazayetkhastrajaMvahan // 126 // .
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ 144 kuvalayAnaMdaH atravezyAvazIkaraNasyAtyaMtAsaMbhAvitatvasiddhayegaganakusuma maalikaadhaarnnruupaatrklpnNmithyaadhyvsitiH| yathA vA // asyakSoNipateHparArdhaparayAlakSIkRtAHsaMkhyayAprajJAca kSuravekSyamANabadhirAvyAkilAkartiyaH // gIyaMtesvaramaSTamaM kalayatAjAtenavaMdhyodarAnmUkAnAMprakareNakUrmaramaNIdugdhodadhe rodsi||atraadyodaahrnnnidrshnaagrbh dvitIyaMtuzuddha / asaMbaMdhe saMbaMdharUpAtizayoktitomithyAdhyavasiteHkiMcinmithyAtvAsi ymithyaarthaaNtrklpnaatmnaavicchittivishessennbhedH||126|| kiNciditi| kasyacidarthasyamithyAvasiddhayarthamithyAbhUtArthAMtarakalpanaMmithyAdhya vasitiralaMkAraH / vezyAmityudAharaNaM / khasrajaMgaganamAlAM / atra bapuSpamAlAdhAraNa mivavezyAvazIkaraNamitinidarzanApivodhyA / asyeti / parArthaparayAparArddhasaMkhyAma tikrAMtayA / lakSIkRtAupalakSitAH / prajJAcakSuSAaMdhenAvekSyamANAzcatAbadhirAvyA cetikarmadhArayaH / kalayatAkurvatA |prkrnnsmuuhen / kuurmrmnniikcchpii|rodhsitiire| mithyAdhyavasiteriyasyabhedaiyatrAnvayaH / kalpanAvicchittivizeSeNakalpanAprayuktavi cchittivizeSeNa / kalpanAtmanetipAThekalpanAsvarUpeNesarthaH / upadheyasaMkarepyupAgherasaM karAt / vicchittivizeSeNeticatasyaivavizeSaNaM / vicchittervizeSoyasmAditi vicchi tivishessytivyaavrtytiitivaavyutptteH| etenamauDhoktyaivagatArthatAmAcakSANAnirastA. veditavyAH / nacamithyAdhyavasiteralaMkArAMtarakhe // harizcaMdreNasaMjaptAHpragItAdharmasnu nAkhelatinigamotsaMgemAtagaMgeguNAstave sAdauharizcaMdrAdisaMbaMdhAdguNAnAMsatyatApratI teH / satyAdhyavasitirapitathAsyAditivAcyaM / satyatApratIsarthakasyApyarthasyakavina tibhAkalpitakhAbhAvenazabdamAtreNAlaMkAratAyAasaMbhavAt / kavipratibhAmAtrakalpitA arthAH / kAvyealaMkArapadAspadamitiviSamAlaMkAraprakaraNekhayaivAbhidhAnAdisalaMvi stareNa // 156 // isalaMkAracaMdrikAyAMmithyAdhyavasitiralaMkAraH // karNesyAdvarNyavRttAMtapratibiMbasyavarNanaM // - lalitaMnirgatenIrasetumeSAcikIrSati // 127 // prastutedharmiNiyovarNanIyovRttAMtastamavarNayitvAtatraivatatprati biMbarUpasyakasyacidaprastutavRttAntasyavarNanaMlalitaM yathAkathaM cihAkSiNyasamAgatatatkAlopekSitapratinivRttanAyikAntarA
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ caMdrikAsametaH 115 saktanAyakAnayanAthasakhIMpreSayitukAmAnAyikAmuddizyasarakhyA vacanenatadvyApArapratibiMbabhUtagatajalasetubaMdhavarNanaM neyamapra stutaprazaMsA prastutadharmikRtvAt nApisamAsoktiH / prastuta vRttAntevarNyamAnevizeSaNasAdhAraNyenasArUpyeNavA'prastuta tAMtasphUrtyabhAvAt aprastutavRttAMtAdevasarUpAdihaprastutavRttAM tasyagamyatvAt nApinidarzanA prastutAprastutavRttAMtayoza bdopAttayoraikyasamAropaevatasyAHsamunmeSAt ||prstutiti / lalitamitilakSyanirdezaH / nirgataityudAharaNaM / dAkSiNyetyAdiktama tyyaaNtctussttyNnaaykvishessnnN|daakssinnymnurodhshiilkh / tadvyApAreti / sakhIpreSaNarU panAikAvyApArakharUpetyarthaH / sArUpyaMcAtranairarthakyaM / kRptAlaMkAreSvaMtarbhAvamAzaMkyani rAkarotineyamityAdinA prastutApratuteti / tathAcamakate'pastutavRttAMtasyaikasyaivopAdA nAbhidarzanAnayuktatibhAvaH // yadiviSayaviSayiNoHzabdopAttayoHpravartamAnaevAlaMkArovi SayimAtropAdAnepisyAttadArUpavamevabhedepyabhedarUpAyAati zayokterApiviSayamAkrAmet / nanutItraprastutanAyakAdiniga raNenatatrazabdopAttAprastutanIrAdyabhedAdhyavasAyaitibhedeabhe darUpAtizayoktirastu / evaMtarhisArUpyanibaMdhanAaprastuta prazaMsAviSayepisaivAtizayoktiHsyAt / aprastutadharmikatvA nabhavatIticet / tatrApyaprastutadhArmavAcakapadasthApiprasiddhA tizayoktyudAharaNeSvivaprastutadhArmalakSakatvasaMbhavAt / na nvaprastutaprazaMsAyAMsarUpAdaprastutavAkyArthAtprastutavAkyArthoM 'vagamyate natvatizayoktAvivaviSayavAcakaistattatpadairviSayA lakSyantaitibhedaiticet tarhiihApiprastutagatAdaprastutavRttAM tarUpAdAkyArthAttadgataprastutavRttAntarUpovAkyArthovagamyatai tyevAtizayoktitobhedostu ||nnuubhyoHshbdopaattkhivaapstutmaatrsytttvepinidrshnaastriyaashNkyaah / yadati / prati baMdyAtAvatpariharati / tarhisArUpyeti / 'ekaHkRtIzakuMteSuyonyaMzakrAnayAcata' ityAdA 19
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ 146 kuvalayAnaMdaH vityarthaH ! aprastuteti / aprastutasyazakuMtAdestatravarNanIyatvAdatizayoktisthalecavA pIkApIyAdauvApIkhAdinA prastutanAbhyAdervarNyatvA nnAtizayoktistatrApAdayituM zakye tibhAvaH / aprasiddho yaheturityAha tatreti / prasiddheti / vApIkApIyAdisarvasaMmatetya rthaH / tadgateti / prastutagartetyarthaH // - vastutastu 'so'pUrvorasanAviparyayavidhistatkarNayozcApalaM dRSTiH sAmadavismRtasvaparadikkiMbhUyasoktenavA // pUrvanizcitavAnasi bhramaraheyadvAraNodyApyasAvaMtaH zUnyakaroniSevyataitibhrAtaH kaeSa graha' ityAdyaprastutaprazaMsodAharaNe prathamapratItAdaprastutavAkyArthA tprastutavAkyArthe'vagamyataityetannaghaTate / aprastutevAraNasya bhramarAsevyatve karNacApalamAtrasya bhramara nirAkaraNa hetutvasambhave pirasanAviparyayAMtaH zUnyakaratvayorhetutvAsambhavenamadasya pratyuta tatsevyatvaeva hetutvena carasanAviparyayAdInAntatrahetutvAnvayA thaivAraNapadasya duSprabhUrUpaviSayakroDIkAreNaiva pravRttervaktavyatvAt / evaMsatyapiyadyaprastutasaMbodhanAdivicchittivizeSAttatrAprastuta prazaMsAyA atizayoktitobhedoghaTate // tadAtrApi prastutaMdharmiNaM svapadena nirdizyatatrAprastutavarNanArUpasyavicchittivizeSasyasa dbhAvAttatobhedaH sutarAMghate // - aprastutaprazaMsAyAMkacitprastutAprastutayorabhedAdhyavasAnamapyaprastutavAkyArthapratItikA ledRzyate / lalitetunakkApI tisutarAmatizayoktitobheda isAhaso'pUrvaiyAdinA / rasa nAviparyayaH agnizApAtkariNAM jivhAparivRttiH / pUrvaviparItAbhidhAnaMca | karNacA palaMprasiddhaM pizunapratAryakhaMca / madaH prasiddhaH garvazca / tena vismRtAsvaparayordiGmArga AptA nAptavibhAgazcayayA sAdRSTiH vAraNogajovArakazca / zUnyaH saraMdhodhanarahitazca / karaHzuMDA hastazca / grahaAgrahaH / kutonaghaTatetatrAha aprastutaiti / etaccabhramarAsevyatvaisasyavi zeSaNaM / bhramara nirAsakaraNasyeticakarNacApalamAtra syesasyakroDIkaraH / svArthena samamabhe dAdhyavasAyaH / aprastuta saMbodhanAdIti / AdinAsArUpya nibaMdhanaprastutavAkyArthAva gatiparigraha atrApilalitAlaMkArepi / varNanArUpasyeti / camatkAritArurUpAyAvi cchittestadavacchedakavarNanArUpatvamisabhiprAyaH // -- 'pazyanIlotpaladvaMdvAnnistaraMti' 'vApIkApisphuratigaganetatpa
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ caMdrikAsametaH 147 raMsUkSmapadyA'ityAdituSuprastutasyakasyaciddharmiNaHsvavAcakenA nirdiSTatvAdatizayoktirevaitenagatajalasetubaMdhavarNanAdiSvasa mbandhesaMbaMdhAtizayoktirastvitizaMkApinirastA / tathAsati kastvaMbhoHkathayAmItyAdAvapitatprasaMgAtsArUpyanibaMdhanaprastu tavAkyArthAvagatirUpavicchittivizeSAlaMkArAMtarakalpanaMkhi hApitulyaM / tasmAtsarvAlaMkAravilakSaNamidaMlalitaM / yathA vA // kvasUryaprabhavovaMzaHkvacAlpaviSayAmatiH // titIpurdustaraM mohAduDupenAsmisAgaraM // atrApinidarzanAbhrAMtirnakAryA / alpaviSayayAmatyAsUryavaMzaMvarNayitumicchurahamitiprastuta ttAMtAnupanyAsAttatpratibiMbabhUtasyauDupenasAgaraMtitIrgharasmI tyaprastutavRttAMtasyavarNanenAdauviSamAlaMkAravinyasanenacakeva laMtatratAtparyasyagamyamAnatvAt ||ksycinetrdvNdvaadeH / svavAcakenanetrAdipadena / anirdiSTavAdapratipAditatvAt / atizayoktirastIti / atishyoktirevaastiityrthH| tatprasaMgAtsaMbodhyakhoccArayi tRtvayorasaMbaMdhepisaMbaMdhavarNanAdatizayoktimAtraprasaMgAt / alaMkArAMtaraMkasvamisAdAva prastutaprazaMsAprakRtetulalitamiti / tatpativibeti / prastutArthapratibiMbarUpasyApra stutArthasyesarthaH / AdaupUrvArdai / viSameti / khamatisUryavaMzayorasaMtAnanurUpakharUpe sarthaH / tAtparyasyatAhazamatikaraNakasUryavaMzavarNanecchAbhiprAyasya // yathAvA // anAyidezaHkatamastvayAdyavasaMtamuktasyadazAMva nsyaatvdaaptsNkettyaakRtaarthaashraavyaapinaanenjnensNjnyaa|| atrakatamodezastvayAparityakta itiprastutArthamanupanyasyavasaM tamuktasyavanasyadazAmanAyItitatpratibiMbabhUtArthamAtropanyA saalllitaalNkaarH|| 127 // anAyIti / nlNptidmyNsaauktiH| henalaadyalayAkatamodezoSasaMtamuktasyavanasya dshaamnaayimaapitH| khayiprAptasaMketatayAkRtArthAsaMjJAnAmApyanenamallakSaNenajanenanazrA vyAnazravaNAr2yAapituzrAvyaiveti / atracatAdRzavanadazArUpasyAprastutArthasyaprastutede shekthnaatmstutvRttaaNtsyoktruupsyprtiitiH| nacAtravAraNedralIlAmitivatpadArthani darzanAyuktetivAcyaM / tatrapUrvardhinaprakRtavRttAMtopAdAnenasAdRzyaparyavasAnarUpanidarzanA sakhepyatratadanupAdAnenatabyaMgyatAprayuktavicchittivizeSavatvenalalitAlaMkArasyaivocita
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ 148 kuvalayAnaMda yAt / etenadazApadalakSitani:zrIkatvarUpakAryadvAreNakAraNasyarAjakardakatyAgakarmana syAbhidhAnAtparyAyoktamityapinirastaM updheysNkrepyupaadhersNkraacetisNkssepH||27|| isalaMkAracaMdrikAyAMlalitaprakaraNam // utkaMThitArthasaMsiddhivinAyatnapraharSaNaM // tAme vadhyAyatetasmainisRSTAsaivadUtikA // 128 // utkNtthaaicchaavishessH| sabaidriyasukhAsvAdoyatrAstItyabhimanya te||ttpraaptiicchaaNssNklpaamutkNtthaaNkvyoviduH'ityuktlkssnnaa ttadviSayasyArthasyatadupAyasaMpAdanayatnaMvinAsiddhiHpraharSaNaM |u dAharaNaspaSTaM / yathAvA // meghermeduramabaraMvanabhuvaHzyAmAstamA ladumairnaktaMbhIrurayaMtvamevatadimaMrAdhegRhaprApaya // ityanaMdanide zatazcalitayoHpratyadhvakuMjadrumaMrAdhAmAdhavayorjayaMtiyamunAkU leraha kelyH|| atrarAdhAmAdhavayoHparasparamutkaMThitatvaMprasiddha trmgrecgrNthkaarennnibddhmitytrodaahrnnelkssnnaanugtiH128|| taameveti|duutikaamevesrthH| nisaSTApreSitA / ssNklpaaNmnorthshitaa| medhairiti / duraMtuMdilaM naktaMrAtrirastItizeSaH / naMdanidezatonaMdasyAjJAvazAt / pratyadhvakuMjaduma madhvasaMbaMdhikuMjanumaMdrumaMprati / graMthakAreNagItagoviMdakRtA // 128 // vAJchitAdadhikArthasyasaMsiddhizcapraharSaNaM // dI pmudyojyedyaavttaavdbhyuditorviH|| 129 // spssttN| yathAvA ||caatkstricturaanpyHknnaanyaactejldhrN pipaasyaa|sopipuurytivishvmNbhsaahNthtmhtaamudaartaa129 cAtakaiti / yattucAtakasyatricaturakaNamAtrArthitayAjaladakartRNAMbhasAvizvapUra NenaharSAdhikyAbhAvAdayuktamudAharaNamititattucchaM / helasiddhaH / nahikSudupazamAyata paryAptAnamAtrArthinastadadhikAbalAbheharSAdhikyaMnAstItivaktuM zakyate / tadAnImupayo gAbhAvepikhasyaivakAlAMtaretadupayogasattvAt / nacacAtakasyajalasaMgrahAnupayogAdvaiSa myaMzaMkanIyaM / cAtakavRttAMtasyAprastutatayAtacaMgeprastutadAtyAcakavRttAMtakAvyasyaparya vasAnAditi // 129 // yatnAdupAyasiddhayarthAtsAkSAllAbhaHphalasyaca ||nidhyN janauSadhImUlaMkhanatAsAdhitonidhiH // 130 //
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ caMdrikAsametaH phalopAyasiddhayarthAdyatnAnmadhyeupAyasiddhimanapekSyasAkSAtpha lsyaivlaabhopiprhrssnnm| yathAnidhyaMjanasiddhyarthamUlikAMkha natastatraivanirlAbhaH / yathAvA // uccityaprathamamadhasthitaMmR gAkSIpuSpaughazritaviTapaMgrahItukAmA // AroDhaMpadamadadhAda shokyssttaavaamuulNpunrpitenpusspitaabhuut||atrpusspgrhnnopaa yabhUtArohaNasiddhayarthAtpadanidhAnAttatraivapuSpagrahaNalAbhaH130 tRtIyaMprabhedamAha / yatnAditi / maharSaNamityanuvartate / nidhyaMjaneti / nidhidarzana sAdhanaMyadaMjanaMtatsAdhanauSadhImUlamisarthaH / sAdhitolabdhaH / ucciseti| adhaHsthitaMtra kSasyAdhodezesthitaM / avasthitamitipAThesamIpAzokayaSTAvavasthitamisarthaH / zritAA zritAviTapA zAkhAyenetipuSpauSavizeSaNam / adadhAdAhitavatI yaSTiHskaMdhaH tenapAdA ghAtena / punarapyAmUlaMpuSpitAbhUdAdazokayaSTiH / atracatadasAdhyakayatnAttallAbhai tiprakAratrayasAdhAraNaMsAmAnyalakSaNaMbodhyaM // 130 // itimaharSaNam // iSyamANaviruddhArthasaMprAptistuviSAdanam // dI pamudyojayedyAvanirvANastAvadevasaH // 131 // yathAvA ||raatrirgmissytibhvissytisuprbhaatNbhaasvaanudessyti hsissytipNkjshriiH|| itthaMviciMtayatikozagatevirephehAhaMta haMtanalinIMgajaujahAra // 131 // iSyamANavirodhoyo'rthastatsamAptirviSAdanamalaMkAraH / udyojayeduhIsaMkuryAt / u ghojayedyAvadityanenatadicchAmAnaMnatutatkaraNamitiviSamAdredaH / evamagrimodAharaNe pIcchAmAnaviSTotpattyanukUlAcaraNamiti // 131 // itiviSAdanam // ekasyaguNadoSAbhyAmullAsonyasyatauyadi // api mAMpAvayetsAdhvIsnAtvetIcchatijAnhavI // 132 // kaatthinyNkucyoHstrssttuNbaaNchNtyHpaadpdmyoH|| nindaM ticavidhAtAraMvadATISvariyoSitaH // 133 // ... tadabhAgyaMdhanasyaivayannAzrayatisajanam // lAbho .. yamevabhUpAlasevakAnAMnacedvadhaH // 134 // yatrakasyacidguNenAnyasvaguNodoSeNadoSoguNenadoSodoSeNagu
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ kuvalayAnaMdaH NovAvarNyatesaullAsaH / dvitIyArddhamAdyasyodAharaNam / tatrapa tivratAmahimaguNena tadIyasnAnatogaMgAyAH pAvanatvaguNovarNi taH / dvitIyazloke dvitIyasyodAharaNam / tatrarAjJodhATISuva nepalAyamAnAnAmarAtiyoSitAM pAdayordhAvanaparipandhimAdeva doSeNatayoH kAThinyamasRSTrAvyarthaM kucayostatsRSTavatodhAturniya tvadoSovarNitaH / tRtIya zlokastRtIyacaturthayorudAharaNam / tatrasajjanamahimaguNena dhanasya tadanAzrayaNadoSatvenarAjJaH kraurya doSeNatatsevakAnAMvardhavinAvinirgamanaM guNatvena varNitaM // - 150 ekasyeti / ekasyaguNadoSAbhyAmanyasya tA guNadoSauyadi bhavatastadollAsAlaMkAraH / apIti / apisaMbhAvanAyam / sAdhvI pativratAstrAstrAmAMpAvayeditijAnhavIicchatI tyanvayaH / tavaghATISuyuddhayAtrAsukucayoH / sRSTaMkAThinyaM pAdapadmayovachaMtyoriyoSito vidhAtAraMniMdatItyanvayaH / sraSTumitipAThekucayoH kAThinyaMpAdayoH sraSTumicchaMtyaisanva yaH / lAbhoyamiti / bhUpAla sevakAnAmayamevalA bhoyadivadhAnabhavatItyanvayaH // - anenaivakrameNodAharaNAMtarANi // yadayaMratha saMkSobhAdaMsenAMsoni pIDitaH // ekaH kRtIma daMgeSuzeSa maMgaMbhuvobharaH // atranAyikA sauMdaryaguNena tadaMsanipIDitasyasvAMsasya kRtitvaguNovarNitaH / lokAnaMdana caMdanadrumasakhenAsminvanesthIyatAM duvaizaiH paruSairasA rahRdayairAkrAMtametadvanaM // tehyanyonyanigharSajAtadahanajvAlAva lIsaMkulAnasvAnyevakulAni ke valamidaM sarva dahe yurvanaM // atrave NUnAM parasparasaMgharSaNasaMjAtadahanasaMkulatvadoSeNavananAzarUpa doSo varNitaH / dAnArthino madhukarAyAdikarNatAlairdUrIkRtAH kari vareNamadAMdhabudhyA // tasyaivagaMDayugamaMDanahAni reSAbhRMgAH punarvi kacapadmavanecaraMti atrabhramarANAmalaMkaraNatvaguNenagajasyata tpratikSepo doSatvenavarNitaH / AghrAtaMparicuMbitaMparimuhurlI DhaMpunazcarvitaMtyaktaMvAbhuvinIrasenamanasAtatrvyathAMmAkRthAH // he sadratnatavaiva devakuzalaMyadvAnareNAdarAdantaH sAravilokanavya saninAcUrNIkRtaM nAimana // atravAnarasyacApaladoSeNaratnasya
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ 151 caMdrikAsametaH cUrNanAbhAvoguNatvenavarNitaH / atraprathamacaturthayorallAsonva rthaH // madhyamayozchatrinyAyenalAkSaNikaH // 134 // yadayamiti / rathasyasaMkSobhAccalanAdyadayamaMsoM'senAhayitAyAnipIDitaHsaMghRSTo mAMgeSumadhyesaevaikaHkRtIkuzalaH / avaziSTamaMgaMbhUme ramityarthaH / duvaizairduSTaveNubhirdu sskulaishcaiyaadiHshlessobodhyH| vananA shruupovnsNbNdhinaashruupH| vanasyetiyuktatara paatthH| tatpratikSepobhramaranirAsogajasyadoSatvenetisaMvadhaH / AghAtamiti / muhuHparilIDha mAsvAditam / nIrasenamanasAkaraNabhUtena vaanrennkaa| ttrtsminsti| vicAraNavya saninAvicAraNatatpareNa / ashmnaapaassaannen|prthmcturthyorgunnengunndossnnvaagunniti bhedayoH / ullAsaullAsazabdaH / anvarthaiti / utkaSTollAsaHsukhaMyatreyarthAnugataisa rthH| chatrinyAyeneti / keSucicchatrasaMbaMdhAcchatryachatrisamudAyechatriNoyAMtItivadiya rthaH // 132 // 133 // 134 // isalaMkAracaMdrikAyAMullAsaH // tAbhyAMtauyadinasyAtAmavajJAlaMkRtistusA // svalpa mevAMbulabhateprasthaMprApyApisAgaraM // mIlaMtiyadipadmA nikAhAniramRtadyuteH // 135 // taabhyaaNgunndossaabhyaaN| tauguNadoSau / atrakasyacidguNenAnyasya guNAlAbhedvitIyArdhamudAharaNI dossenndosssyaapraaptautRtiiyaadhai| yathA |mduktishcedNtrmdytisudhiibhuuysudhiyHkimsyaanaamsyaa drspurussaanaadrbhraiH|| yathAyUnastadvatparamaramaNIyApiramaNI kumArANAmaMtaHkaraNaharaNaMnaivakurute // tvaMcetsaMcarasevRSeNala ghutAkAnAmadigdantinAMvyAlaiHkaMkaNabhUSaNAnikuruSehAnirna henAmapi // mUInyaMkuruSesitAMzumayazaHkinnAmalokatrayIdI psyaaNbujbaaNdhvsyjgtaamiishosikiNbmhe||atraayekvitaar maNIguNAbhyAmarasabAlakayohRdayollAsarUpaguNAbhAvovarNi tH| dvitIyeparamezvarAnaMgIkaraNadoSeNadiggajAdInAMlaghutAdi doSAbhAvovarNitaH // 135 // prasthaM prasthaparimANapAtraM / maduktiriti / mamokti kavitAsudhiyoMtaH karaNaMsudhI bhUyAmRtIbhUyacenmadayatitoSayatitadA'syAmadukta arasAnAMnIrasAnAmpuruSANAmanAdara samUhaiHkinAmasyAnakiMcidisarthaHkacidalasetipAThaH / paramaramaNIyApi / keva rama
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ kuvalayAnaMdaH NIstrIyUnastaruNasyayayAMtaHkaraNaharaNaM kurute tadvatkumArANAM bAlAnAmityanvayaH / saMcedi ti / zivaMpratikasyApikavaruktiH / jalAMzuMcaMdrapakSejaDAMzuM / aMbujabAMdhavaH sUryaH / ullA sarUpaguNAbhAvaullAsarUpasyaguNasyAbhAvaH // 135 // ityavajJAprakaraNam // doSasyAbhyarthanAnujJAtatraiva guNadarzanAt // vipa daH saMtunaH zazvadyAsusaMkIrtyatehariH // 136 // yathAvA // mayyevajIrNatAMyAtuyattvayopakataM hre|| naraH pratyupakA raarthiivipttimbhikaaNkssti|| iyaM hnumNtNprtiraaghvsyoktiH| atra pratyupakArAbhAvo doSastadabhyupagame heturguNovipattyAkAMkSAyA aprasaktiH / sAcavyatireka mukhapravRttena sAmAnyenavizeSasamartha narUpeNArthItaranyAsenadarzitA / yathAvA // brajemabhavadaMtikaM prakRtimetyapaizAcika kimityamarasaMpadaHpramathanAthanAthAmahe // bhavadbhavana dehalI vikaTatuMDa daMDA hati truTamukuTako TibhirmaghavadA dibhirbhUyate // 136 // 152 doSasyeti / abhyarthanAicchA / tatraivadoSaeva / anujJetilakSyanirdezaH / zazvaniraMta raMsaMkIrtyataityanenAnvayi / mayyeveti / jIrNatAM pratyupakArAkSamatAM / harizabdovAnarArthaH / vyatirekamukheti / vaidharmyamukhesarthaH / asyacArthAMtaranyAsenesa nenAnvayaH / darziteti / vaidharmyaviparyayepratyupakArAnabhilASIvipattinAkAMkSatIsa paryavasAnAditibhAvaH / vra jemeti / hepramathanAthahara paizAcikapizAcasaMbaMdhinIMprakRrtipizAcatAmetyaprApyabha vartotikaMsamIpadezaM bhajema / amarasaMpattIH kimitiprArthayAmahe / yatomaghavadAdibhiriMdra pramukhairapibhavadbhavanadehalI puvikaTatuMDaspavakratuMDasyadaMDAghAtaiHsphuTanmukuTAtrairbhUyataityarthaH // 136 // isalaMkAracaMdrikAyAmanujJAprakaraNaM // lezaH syAddoSaguNayorguNadoSatvakalpanaM // akhile SuvihaMge muhaMta svacchaMda cAriSu // zukapaMjarabaMdhastema dhurANAMgi phalam // 137 // doSasyaguNatvakalpanaM guNasyadoSatvakalpanaMcalezaH / udAhara rAjJobhimate viduSiputreciraMrAjadhAnyAmpravasatitaddarzanotkaM ThitasyagRhesthitasyapiturvacanamaprastutaprazaMsArUpaM / tatra prathamA dhaiitaravihagAnAmavaktRtvadoSasya svacchaMda caraNAnukUlatayAguNa
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ caMdrikAsametaH tvaM kalpita mUdvitIyArdhemadhurabhASitvasyaguNasyaMpajarabaMdhahetuta yAdoSatvaMkalpitaM / nacAtra vyAjastutirAzaMkanIyA / nAtra vihagAMtarANAMstutivyAjenaniMdAyAMzukasya niMdAvyAjenastu taucatAtparya / kiMtuputradarzanotkaMThitasya doSaguNayorguNadoSa tvAbhimAnaevAtrazloke nibaddhaH // lezaitilakSyanirdezaH / pravasatItisatisaptamyaMtaM / zukasyaniMdAyAniMdAvyAjena stutauceyanvayaH // -- yathAvA // saMtaH saccaritodayavyasaninaHprAdurbhavadyaMtraNAHsa rvatraivajanApavAdacakitAjIvaMtiduHkhaMsadA // avyutpannamatiH kRtenanasatAnaivAsatAvyAkuloyuktAyuktavivekazUnyahRyayodha nyojanaHprAkRtaH // daMDItvatrodAjahAra / "yuvaiSaguNavAnrAjA yogyastepatirUrjitaH // raNotsavemanaH saktaMyasya kAmotsavAda pi||cplo nirdayazcAsaujanaH kiMtenamesakhi // AgaH pramArjanA yaivacATavoyenazikSitAH // " atrAdyazlokarAjJo vIryotkarSastu tiH / kanyAyAniraMtarasaMbhoganirvivartiSayAdoSatvena pratibhAsa tAmityabhipretyavidagdhayA sakhyArAjaprakopaparijihIrSayAsae vadoSo guNatvena varNitaH / uttarazloke sakhI bhirupadiSTaMmAnaM kartta mazaktayApitadagratomAnaparigrahAnuguNyaM pratijJAyatadanirvAha mAzaMkamAnayAsakhInAmupahAsamparijihIrSasyAnAyikayAnA 153 yakasyacATukAritAguNaevadoSatvena vrnnitH| nacAdyazlokestu tirnidAparyavasAyinI dvitIya zloke niMdAstutiparyavasAyinI tivyAjastutirAzaMkanIyA // - saMtaiti / saccaritasyodayodRddhiH stavyasaninastatparAH prAdurbhava yaMtra svecchAcara NanirodhoyeSAMte / sarvatraiva viSaye / duHkhamitikriyAvizeSaNaM / avyutpannamatiranipu NamatiH / satAsamIcInena kRtenAcaraNena prAkRtonIcaH yuvaiSaiti / varArthinIMka nyakAMpratisakhIvacanaM / capalaityAdicanAyikAyAH sakhIMprati / utsekaitipAThepyutka evArthaH / kanyAyAdoSatvenabhAsatAmityanvayaH / nirvartitumicchAnirvivartiSAta padoSatvenetyarthaH / nirvivitsoritipAThe rAjJovizeSaNaM // -
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ 151" kuvalayAnaMdaH / rAjaprakopAdiparihArArthamihaniMdAstutyoranyAviditatayAle zataevoddhATanenatatovizeSAditi vastutastvihavyAjastuti sdbhaavopindossH| na tAvatAlezamAtrasyavyAjastutyaMtarbhA vaHprasajate / tadasaMkIrNayorapilezodAharaNayordarzitatvAt / nApivyAjastutimAtrasyalezAMtarbhAvaHprasajate / bhinnaviSaya vyAjastutyudAharaNeSu kastvaMvAnararAmacaMdrabhavanelekhArthasaMvA hko|yddmuhuriiksssendhninaaNbruussencaattuunmRssaa'ityaadissudoss gunniikrnnsygunndossiikrnnsycaabhaavaat| tatrAnyaguNadoSA bhyAmanyatraguNadoSayoHpratIteH ||kutstrhigunntvenvrnnnNttraah rAjaprakopeti / anyenAviditayathAsyAditikriyA vizeSaNaM / leshteveti| taduktaMdaMDinaiva / leshmekeviduniNdaaNsturtivaaleshtHkRtaamiti'| lezamAtrasyetikRtsnArthakaM / udaahrnnyorkhilessvisaayoH| bhinnaviSayeti / anyani dayAnyasyastutiranyastusAnyaniMdesevamAdirUpeyarthaH // viSayaikyepi 'iMdorlakSmatripurajayinaHkaMThamUlaMmurArirdiGnA gAnAMmadajalamaSIbhAMjigaMDasthalAni ||adyaapyurviivlytil kazyAmalinAnuliptAnyAbhAsantevadadhavalitaMkiMyazobhistva dIyaiH' ityaayudaahrnnessuleshaasprshnaat|ttrhiiNdulkssmyaadiinaaNdh valIkaraNAbhAvadoSaevaguNatvenanaparyavasyatikiMtuparisaMkhyA rUpeNatatonyatsarvadhavalitamityanyoguNaHpratIyate / kaciyA jastutyudAharaNeguNadoSIkaraNasatve'pistuteviSayAntaramapi dRzyate / yathA ||srvdaasrvdosiitimithyaasNstuuytebudhaiH|| nA ryolebhiressttssttnvkssHpryossitH|| atrahivAcyayAniMdayApari saMkhyArUpeNatatonyatsarvamarthinAmabhimatandInArAdidIyatei tistutyNtrmpiprtiiyte|evNcyessuudaahrnnessuksteshaurymdoyo DumityAdiSuguNadoSAdiSuguNadoSIkaraNAdikamevavyAjastu tirUpatayAvatiSThate tatralezavyAjastutyoHsaMkarostu / itthame vhivyaajstutyprstutprshNsyorpipraaksNkrovrnnitH||137||
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ caMdrikAsametaH 155 nanutathApyekaviSayavyAjastutinalezAdbhidyatesAzaMkyAha viSayaikyepIti / lezA sparzanAdisapretanenAnvayaH / iMdoriti / heurvIvalayatilakarUparAjan vadIyairyazobhiH kiMdhavalitaMtadvada yatodyApiiMdulakSmyAdInizyAmalimnAzyAmavarNanAnuliptAnyAbhAsaM teityanvayaH / lakSmalAMchanaM / diGnAgAnAMdiggajAnAMmadajalamevamaSItadbhAMjitadyuktA ni / parisaMkhyeti / etaanyevshyaamaaniisevNruupeyrthH| viSayAMtaraMdoSIkRtAdbhinnaguNarU pamAlaMbanaM / sarvadeti / araya pRSThamarthAttavanalebhire'prAptavaMtaHpalAyanAbhAvAt / dInA ra parimANavizeSaparicchinnAsuvarNamudrA evaMcalezavyAjastusoralaMkIrNaviSayasakhecagu NadoSIkaraNAdikamiyAdipadenadoSaguNIkaraNasaMgrahaH / yeSvityupakramAttatretipAgeyu kataraHatresapiyuktaevAidamopiyacchabdArthaparAmarzakatvAt // 37 // itileshaalNkaarH|| sUcyArthasUcanaMmudrAprakatArthaparaiHpadaiH // nitaM bagurvItaruNIdRgyugmavipulAcasA // 138 // atra nAyikAvarNanapareNayugmavipulApadenAsyAnuSTubhoyugmavi pulaanaamtvruupsuucyaarthsuucnNmudraa|ydypytrgrNthevRttnaanonaa stisUcanIyatvaMtathApyasyottarAIsyalakSyalakSaNayuktacchaMdaHzA stramadhyapAtitvena tasyasUcanIyatvamastItitadabhiprAyeNalakSa NaMyojyaM evaMnavaratnamAlAyAMtattadratnanAmanivezenatattannAmaka jAtisUcanannakSatramAlAyAmamyAdidevatAnAmabhirnakSatrasUca nmityaadaavymevaalNkaarH| evaMnATaketuvakSyamANArthasUcane Svapi // 138 // sUcyArtheti / sUcanIyasyArthasyetyarthaH / mudretilakSyanirdezaH / dRgyugmavipulaMyasyAH saa| atragraMtheasminnalaMkAragraMthe / rtnmaalaashbdenbhgvtstutipdyaavliivishessucyte| ratnanAmanivezena prakRtArthapararatnavAcipadaghaTanena / tattannAmakajAtisUcanaM tamA mapravRttinimittaratnajAtisUcanaM / nakSatramAlAzabdArthopipUrvoktaeva / asyAdi devatAnAmabhirnakSatrANAMtadaivatyAnAMsUcanaMbodhyaM / vkssymaanneti| yathAanarghyarAghave 'yAM tinyAyapravRttasyatithacopisahAyatAm / apaMthAnaMtugacchaMtaMsodaropivimuMcati' itisUtra dhAravacanenavakSyamANarAvaNavRttAMtasUcanamitibodhyaM // 138 // itimudrAlaMkAraH kramikaMprakRtArthAnAMnyAsaratnAvalIMviduH / catu rAsyApatirlakSmyAHsarvajJastvaMmahIpate // 139 //
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ 156 kuvalayAnaMdaH atracaturAsyAdipadairvarNanIyasya brahmaviSNurudrAtmatApratIyata itiprasiddhasahapAThAnAM krameNanivezanaMratnAvalI / yathAvA ||r tyAptapriyalAMchanekaThinatAvAserasAliMgite pralhAdaikara se kramA dupacitebhUbhRdgurutvApahe // ko kasparddhini bhogabhAjijanitAnaMge khalInonmukhebhAti zrIramaNAvatAradazakaMbAle bhavatyAH stane // yathAvA // lIlAnnAnAMnayanayugaladrAghimAdattapatraH kuMbhAvaibhau kucaparikaraH pUrvapakSIcakAra // bhrUvibhrAMtirmadanadhanuSovibhra mAnanvavAdIdvaRjyotsnAzazadhararucaMdUSayAmAsayasyAH / a trapatradAna puurvpksseopnyaasaanuvaadduussnne|dbhaavnaani budhajanapra siddhakrameNanyastAni / prasiddha sahapAThAnAMprasiddhakramAnusaraNe pyayamevAlaMkAraH // -- Rmikamiti / prakRtArthAnAM kramikaMprasiddhakramAnusArinyasanaMpratipAdanaMratnAvalira laMkAraH / prakRtatvaMcayathAkathaMcitma kRta saMbaMdhatvaM bodhyaM / catureti / caturamAsyaMyasyasacatu rmukhazca / rayApteti / hevAle bhavatyAH stane zrIramaNasya viSNo ravatAradazakaM bhAtItyanvayaH / kIdRze ratAvAptaMprAtaMpriyasyalAM chanaM cinhaM nakhakSatAMgarAgAdikaM yenatathAbhUte / kaThinatAyA AvAsesthAnabhUte / rasenAliMgite / prakRtAlhAdaikarasetatpare / kramAdvadarAmalakAdi parimANalAbhenopacitepravRddhe / bhUbhRtAMparvatAnAM guruttramapahaMtinAzayatitAdRze tatopima hattvAt / cakravAkasparddhAzIle tatsadRzatvAt / bhogaH sukhaM zarIraMvAtadbhAji / ja nitamadane / kheSvidriyeSulInAAsaktAunmukhAyasmintAdRze / etairevavizeSaNairava tAradazakarUpatA pistanasyabodhyA / tadyathA / ratyAprAptaH priyaH kAmastasthalAM chanaMmatsyastadrUpe / kaThinatAyAAvAse kUrme / rasayApRthivyA svoddharaNakAla AliMgite art | pralhAdeekorasaH prItiryasya tasminnRsiMhe / kramaH pAdavikSepastadanusAreNo pacipravRddhevA / bhUbhRtAM rAjJAMgauravanAzake bhArgave / kokaspArdhenisiItAviyo gAturatayA cakravAkazApadezame / bhogaH phaNAtadbhAjizeSa vatArebalabhadre / janitamanaM gamaMgasya zarIrasyaviruddhaM mauna bhogatyAgasamAdhiprabhRtiyenatasmin buddhe / khalInamazva svalgA tadunmukhe kalkinIti kramAnusaraNepIti / tathAcaprasiddhasahapAThAnA marthAnAMnyasanaM ratnAvaliritisAmAnyalakSaNaM | sakramAkramatvetatprabhedAvitibhAvaH ||ythaavaa // yasyavanhimayo hRdayeSujalamayolocanapuTeSumA rutamayaHzvasiteSukSamAmayo'geSvAkAzamayaH svAnteSu paMcamahA
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ caMdrikAsametaH 157 bhUtamayomUrtaivAdRzyatanihatapratisAmaMtAMtaHpureSupratApaH / evamaSTalokapAlanavagrahAdInAMprasiddhasahapAThAnAyathAkathaMci tprakRtopamAnoparaMjakatAdiprakAreNanivezanaratnAvalyalaMkA raH prakRtAnvayaMvinAkramikatattannAnAzleSabhaMgyAnivezanekramapra siddharahitAnAMprasiddhasahapAThAnAMnavaratnAdInAMnivezanepyaya mevAlaMkAraH // 139 // yasyeti / yasyapratApa nihatAnAMpratizatrubhUtAnAmaMtaHpureSupaMcamahAbhUtamayomUrtaivAdRzye tetyanvayaH / paMcamahAbhUtamayatvameva vizeSaNairdarzayati / vanhimapaisAdi / aMgeSukSamA mayaH pRthvImayaH pIDAbharasahiSNutvAt / svAMteSvaMtaHkaraNeSuAkAzamayaH teSAMza nyatAzrayatvAt / yathAkathaMcidityasyaprapaMca prakRtopamAnetyAdi / upamAnaMcopa raMjakaMcopamAnoparaMjaketayorbhAvastattA prkRtNprtyupmaantaauprNjktaacesrthH| uparaM jakatAcAropyamANatA / taduktam / 'uparaMjakatAmetiviSayIrUpakaMtadeti' / tatropa mAnatAravirivapratidivasopajAyamAnodayaiyAdivat / uparaMjakatAtu caturAsyai tyAyudAharaNevanhimayaityAdipratApavarNanecaspaSTeti / prakRtAnvayavineti / mitra caMdramukhIvAlAlohitAdharapallavesAdAvitibhAvaH / RmiketyupalakSaNam / tadabhAve piguruNAjaghanenaiSAtaruNImaMdagAminIsAdAvapyayamalaMkAraitibodhyaM // 139 // ityalaM kAracaMdrikAyAratnAvalyalaMkAraH // tadguNaHsvaguNatyAgAdanyadIyaguNagrahaH // padma . raagaaytenaasaamauktikNte'dhrtvissaa|| 140 // yathAvA // viirtvdripurmnniipridhaatuNpllvaanisNsssttshy|| naharati vanabhuvinijakararuharucikhacitAnipAMDuputradhiyAH // 140 // tadguNaiti / svgunnsaagaadnNtrmnydiiygunngrhnnNtdgunnaalNkaarH| poti / tavanA sAmauktikamadharakAMtyApamarAgavadAcaratIyarthaH / vIreti / hevIra tvadarikAminIvanabhu viparidhAnaMka pallavAnikaraNasaMspRzyapAMDuputrabuddhayAnaharatinagRNhAti / kIra zAni / nijakararuhANAMnakhAnAMrucyAzvetakAMsAkhacitAnivyAptAnIsarthaH // 140 // isalaMkAracaMdrikAyAMtadguNAlaMkAraH // punHsvgunnsNpraaptiHpuurvruupmudaahRt|hrkNtthaaN zuliptopizeSassvadyazasAsitaH // 141 //
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ 158 kuvalayAnaMdaH yathAvA // vibhinnavarNAgaruDAyajenasuryasyarathyA paritaHsphuraM tyaa||rtnaiHpunrytrrucaarucNkhaamaaninyirevNshkriirniilaiH ||a yamevatadguNaitikecidvyavajanhuH // 111 // punriti| svgunntyaagaanNtrNpunHkhgunnmaaptiHpuurvruupmlNkaarH| hreti| nIlopI tiyukta pAThaH / vibhinneti / mAgheraivatakagirivarNanaM / garuDAgrajenAruNenavibhinnavarNA mizritavarNAHmUryasyarathyAazvAyatragirauvaMzAMkuravannIlaratnai paritaHsphurasArucAsvAru canIladyutimAninyireAnItavaMtaH / rucaavibhinnvrnnaaitivaanvyH| kecidiyasvara sabIjaMtupadmarAgAyataityudAharaNetadguNAlaMkAronasyAt / naceSTApattiH / anubhavasiddhaca matkArasyanirAlaMbanatvApatterityUhanIyaM athavAyaMtadguNaevetyevakArakramabhaMgenakAvyama kAzakArAdimatopanyAsaparakhenavyAkhyeyaM tairatratadguNasyodAhRtavAt / atrahipUrvamazvA nAmaruNaguNalaanaMtararaivatakaratnarubhayeSAMtadguNakhamititadguNadvayamititeSAmabhimataM 141 pUrvAvasthAnuraMttizcavikatesativastuni // dI penirvApitepyAsItkAMcIratnairmahanmahaH // 142 // lakSaNecakArAtpUrvarUpamitilakSyavAcakapadAnuvRttiH / yathA vA // dvAraMkhaDibhirAvRtambahirapiprasvinnagaNDairgajairaMtaHkaMcuki bhiHsphuranmaNidharairadhyAsitAbhUmayaH // AkrAntaMmahiSIbhire vazayanaMtattvadviSAMmaMdirerAjansaivaciraMtanapraNayinIzUnyopirA jyasthitiH // 142 // . pUrveti / vastunivikRtevigatesasapipUrvAvasthAyAanuttirapipUrvarUpamalaMkAraH / mahammakAzaH / dvAramiti / herAjantavavidviSAmaMdirezUnyepiciraMtanaHpraNayoyasyAHsaiva rAjyasyasthitimaryAdAstItizeSaH / yatodvAraMkhagibhiMgaDakAkhyapazubhirevakhaDgadhA ribhirAvRtaM / bihirapibhUmayomadaprasvinnagaMDairgajairadhyAsitAH / aMtaHpurabhUmayovilasanma NidhAribhiHkaMcukibhiHsapairevasauvidallairadhyAsitAH / zayanaMtalpamahiSIbhirvanitAbhi revamahiSastrIbhirAkrAMtamityanvayaH // 142 // itipuurvruupaalNkaarH|| saMgatAnyaguNAmaMgIkAramAhuratadguNaM // ciraMrA giNimaccittenihitopinarajasi // 143 // yathAvA // gaMDAbhogaviharatimadaiHpicchalediggajAnavairistrI NAMnayanakamaleSvaMjanAnipramArTi ||ydypyessaahimkrkraadvait
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ caMdrikAsametaH / 159 sauvastikItekIrtirdikSusphuratitadapizrInRsiMhakSitIMdrananu cAnyaguNenAnyatraguNodayAnudayarUpAbhyAmullAsAvajJAlaMkarA bhyaaNtdgunnaatgunnyoHkobhedH| ucyte| ullAsAvajJAlakSaNayo guNazabdodoSapratipakSavAcI |anygunnenaanytrgunnodytdnu dayaucanatasyaivaguNasyasaMkramaNAsaMkramaNe kiMtusadgurUpadezenasa dasacchiSyayorjJAnotpattyanutpattivattadguNajanyatvenasaMbhAvita yorguNAMtarayorutpattyanutpattItadguNA'tadguNayoHpunarguNazabdo rUparasagaMdhAdiguNavAcI / tatrAnyadIyaguNagrahaNAgrahaNecarakta sphaTikavastramAlinyAdinyAyenAnyadIyaguNenaivAnuraMjanAnanu rNjnevivkssite| tthaivcodaahrnnaanidrshitaani| yadyapyavajJA laMkatiratadguNazcavizeSoktivizeSAveva / 'kAryAjanirvizeSo ktiHstipussklkaarnne'itittsaamaanylkssnnaakraaNttvaat| ta thApyullAsatadguNapratidvaMdvinAvizeSAkAraNAlaMkArAMtaratayApari gaNitAvitidhyeyaM // 143 // saMgeteti / saMgataHkhasaMbaddhoyonyApadArthastadguNAnaMgIkAramatadguNAlaMkAramAhuH / ci ramiti / 'rAgiNyanurAgiNimaMjiSThAdiraMjanadravyayukteca / nihitopirlanarajasirakto nurAgayuktazcanabhavasIti'zliSTaM / gaMDeti / hezrImannAsiMhAkhyabhUpateeSAtavakIrtimadaiHpi ccha lepaMkilediggajAnAMgaMDapradezeyadyapiviharati tathAvaristrINAMnayanakamaleSusthitAnyaM janAnipramASTimoMchatitadapitathApidikSuhimakarasyacaMdrasyayatkiraNAdvaitaMtasyasauvastikI svtiisaahesrthetdaahetimaashbdaadibhysstthgvaacyisnentthkprtyyH| tatsadRzItiyAvat / sphurtiprkaashtityrthH| vizeSAkAreNeti prAklakSitavizeSarUpeNesarthaH // 143 // ityalaMkAracaMdrikAyAmatadguNalaMkAraH // prAksiddhatvaguNotkarSo'nuguNaHparasannidheH // nI . lotpalAnidadhatekaTAkSaratinIlatAM // 144 // . yathA // kapirapicakApizAyanamadamattovRzcikenasaMdaSTaH / a picapizAcagrastaHkiMbamovaikataMtasya ||atrkaaptvjaatyaasv tHsiddhsyvaikRtsymdyaadibhirutkrssH|| 144 //
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ 160 kuvalayAnaMdaH prAgiti / parasaMnidhivazAtpUrvasiddhasya svaguNasyotkarSo'nuguNonAmAlaMkAraH / nI lotpalAnikarNAvataMsIkRtAni / kapiriti / kApizAyanaMmadyaM // 144 // iynugunnH|| mIlitaMyadisAdRzyAdbhedaevanalakSyate // raso nAlakSilAkSAyAzvaraNesahajAruNe // 145 // yathAvA // mallikAmAlyabhAriNyaHsarvAMgINArdracaMdanAH // kSau mavatyonalakSyaMte jyotsnAyAmabhisArikAH // atrAdyecaraNA laktakarasayoraruNimaguNasAmyAdbhedAnadhyavasAyaH / dvitIyo dAharaNecaMdrikAbhisArikANAMdhava limaguNasAmyAdbhedAnadhyava sAyaH // 145 // mIlitamiti lakSyanirdezaH / rasaiti / svabhAvalohitecaraNelAkSAyArasonAlakSi najJAtaH / malliketi / kSaumaMdukUlaMtaddhAriNyaH // 145 // isalaMkAracaMdrikAyAMmIlitaM / sAmAnyaMyadisAdRzyAdvizeSonopalakSyate // padmA karapraviSTAnAMmukhaM nAlakSisunuvAm // 146 // yathAvA // ratnastaMbheSu saMkrAMtaiH pratibiMbazatairvRtaH // laMkezvaraHsa bhAmadhyenajJAtovAlisUnunA // mIlitAlaMkAreekenAparasyabhi nnasvarUpAnavabhAsarUpaMmIlanaMkriyate / sAmAnyAlaMkAretubhinna svarUpAvabhAsepivyAvartaka vizeSonopalakSyataitibhedaH / mI litodAharaNehicaraNAdervastvaMtaratvenAgaMtukaMyAvakAdinabhAsa te / sAmAnyodAharaNetupadmAnAMmukhAnAMcavyaktyaMtaratayAbhAna mastyeva / yathArAvaNadehasyatatprAtibiMbAnAMcakiMtvidapadmAma daMmukhamayaMbiMboyaMpratibiMbaitivizeSaH paraMnopalakSyate / ata evabhedatirodhAnAnmIlitaM tadatirodhAnepi sAmyenavyAvartakA navabhAse sAmAnyamityubhayorapyanvarthatA / kecittu vastudvayasya lakSaNasAmyAttayoH kenaciddalIyasAtadnyasyasvarUpatirodhA nemIlitasvarUpapratItAvapiguNasAmyAdbhedatirodhAnesAmAnyaM ||saamaanymiti lakSyanirdezaH / vizeSovyAvartakadharmaH / padmAnAmAkaraH / ratnastaMbhe Sviti / vAlisUnunAMgadena ekena caraNajyotsnAdinA / aparasyalAkSArasA'bhisA rikAdeH / bhinnasvarUpeti / mukhapadmAderbhinnasyasvarUpasyAvabhAsepIyarthaH / uktamevArtha
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ caMdrikAsametaH 161 mudAharaNArUDhatayAvizadayatimIlitodAharaNehIsAdinA / vasvaMtarakhenanabhAsataitya nvayaH / tatpratibiMbAnAMcavyatyaMtaratayAmAnamastyevesanuSaMgaH / kecidisasyAhuritya grimennaanvyH| kecitmakAzakArAdayaH / taduktaM 'samenalakSmaNAvastuvastunAyanigRhya te // ninenAgaMtunAvApitanmIlitamitismRtam' iti / tayormadhye evaMcesasyetyatramI litAlaMkAraityagretanenAnvayaH // evaMca 'apAMgataraledRzautaralavakravarNAgirovilAsabharamaMtharAga tiratIvakAMtaMmukhaM // itisphuritamaMgakemRgazAsvatolIlayAta datranamadodayaHkRtapadopisaMlakSyate' // itytrmiilitaalNkaarH| atrahivaktAralyAdInAMnArIvapuSaHsahajadharmatvAnmadodayakArya vAcatadubhayasAdhAraNyAdutkRSTatAralyAdiyoginAvapuSAmadoda yasyasvarUpamevatirodhIyate / liMgasAdhAraNyenatajjJAnopAyA bhAvAt / mallikAmAlabhAriNyaityAdiSutusAmAnyAlaMkArai tyAhuH / tanmatepadmAkarapraviSTAnAmityAdaubhedAdhyavasAyepi vyAvartakAsphuraNenAlaMkArAMtareNabhAvyaM / sAmAnyAlaMkArAMtarAM tarabhedenavApUrvasminmatesvarUpatirodhAne'laMkArAntareNabhAvyamI litAvAMtarabhedenavA // 146 // . apAMgeti / apAMgastaraloyayoste / taralA satrarocAraNAdavakAvakroktigarbhAva NoMyAsutA girovAkyarUpAH / itiprakAreNamRgazAmaMgakelIlayAsvataHsvabhAvA sphuritaMprakaTIbhUtaMtattasmAdatrAMgakekRtapadAkRtasthitiH / bhedAdhvayasAyepIti / mukha paayorbhedAvabhAsepIyarthaH / vyaavrtkaasphurnnenhetunaa| alaMkArAMtaraNeti / svarUpAti rodhAnenamIlitAsaMbhavadbhedAtirodhAnenacasAmAnyasyApyasaMbhavAditibhAvaH / sAmA nyeti / tathAcaguNasAmyAdvizeSAgrahaitisAmAnyAlaMkArasAmAnyalakSaNaM / vizeSAgraha . shvkcidbhedegRhymaannekciccaagRhymaannisaadyprkaaraaNtrgtirtrtnmtesyaaditibhaavH| a vAMtarabhedenavesanaMtaraMbhAvyamityanuSajyate / pUrvasminniti / mIlitaMyadisAdRzyAdisA dipUrvoktacaMdrAlokakRnmataiyarthaH / svarUpatirodhAne'pAMgataralaityAdisvarUpatirodhA nasthale / alaMkArAMtareNesAdi / svarUpatojJAyamAnesAdRzyAdbhedAgrahaNaMmIlitamisaMgI kArepathamaHpakSaH / sAdRzyAdbhedAgrahaNa misetAvanmAtramIlitalakSaNAMgIkAreNadvitIya tibhAvaH // 146 // isalaMkAracaMdrikAyAMsAmAnyamalaMkAraH // . bhedavaiziSTyayoHsphUrtAvunmIlitavizeSakau // hi 21
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ 162 - kuvalayAnaMdaH maaditvdyshomgnNsuraashiitenjaante|| lakSitA nyuditecaMdrepadmAnicamukhAnica // 147 // mIlitanyAyenabhedAnadhyavasAyeprAptakutopihetoedasphUrtImI litapratidvaMdyunmIlitaM / tathAsAmAnyarItyAvizeSAsphuraNe prAptekutazcitkAraNAdvizeSasphUrtItatpratidvaMdvIvizeSakaH / krame NodAharaNadayA tadguNarItyApijhedAnadhyavasAyaprAptAvunmIli taMdRzyate / yathA // nRtyadbhargAdRhAsapracarasahacaraistAvakInairya zobhirdhAvalyaMnIyamAnetrijagatiparitaHzrInRsiMhakSitIMdrAne dRgyayeSanAbhIkamalaparimalaprauDhimAsAdayiSyadevAnAMnAbhavi dhyatkathamapikamalAkAmukasyAvabodhaH ||kaakHkRssnnHpikHk ssnnHkobhedHpikkaakyoH|| vasaMtasamayeprAptekAkAkAkaHpikaH pikH|| idaMvizeSakasyodAharaNaM |atrdvitiiykaakrpikshbdo kAkatvenajJAtaHpikatvenajJAtaityarthAtarasaMkramitavAcyau / ya thAvA // vaaraannsiivaasvtaaNjnaanaaNsaadhaarnnshNkrlaaNchnepi|| pArthaprahAravraNamuttamAMgaMprAcInamIzaMprakaTIkaroti // 147 // bhedeti / vaiziSTayaMvaijAtyaM / unmiilitNvishesskshckrmennaalNkaarau| manabhedAgrahAttadaMta taM / lakSitAnIti / saMkucitakhAditibhAvaH / sAmAnyarItyAsAmAnyAlaMkAranyAye na / evaMca 'veprakhacAtulyarucAMvadhUnAMkarNAgratogaMDatalAgatAni // bhaMgAHsahelaMyadinApa vissynkovedyissynnvpNckaani||' ityapivizeSakodAharaNaMbodhyaM / yattvanumAnAlaMkAre NaivagatArthavAnnAnayoralaMkArAMtarakhamititadayuktam / udAhRtasthalebhedavizeSasphUorvi zeSadarzanahetukaprayakSarUpakhAt / athApisvakapolakalpitaparibhASayA'numAnAlaMkAra tAMbrUSetathApisAdRzyamahimnAmAganavagatayoH davaijAtyayosphuraNAtmanAvizeSAkAraNa mIlitasAmAnyapratidvaMdvinAyuktamevAlaMkArAMtarakha / atadguNAvajJayorivavizeSottayalaMkA rAdityalaMvistareNa / nRsaditi / nRsaMkurvatobhargasyaharasyayo'TTAhAsastatprasarasyasamU hasyavistArasyavAsahacaraiHsadRzairisarthaH / IdRkkIrtivacchuklaeSakamalAkAmukonA bhikmlprimlsypauddhiNsmRddhiydinaasaadyissynnaadhaaryissyditynvyH| yattutadgu NasyAtranirbAdhakalAtkathaMtatmatidvaMdvikhamunmIlitasyetitadanuktopAlaMbharUpakhAdupekSyaM / tadguNenabhedAnadhyavasAyamAtrasyoktakhAt / vArANasIti / tRtIyalocanAdicinhesAdhAra
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ caMdrikAsametaH NepisatIkhanvayaH / pArthorjunastenakRtoyaHprahArastenavraNoyatratAdRzamuttamAMgaziraH / pUrva khAbhAvikaguNasAmyamihatvAgaMtukaguNasAmyamitibhedaH // 147 // ityunmIlitavi zeSakAvalaMkArau // . kiMcidAkUtasahitatyAnDhottaramuttaraMyatrA sauvetasApAMthatatreyaMsutarAsarit // 148 // .. srittrnnmaargpttcchNtNprtitNkaamymaanaayaauttrmidN| vetasI kuNjesvaacchNdymityaakuutgrbh| ythaavaa||yaamesminprstrpraayen kiNcitpaaNthvidyte||pyodhronntiNdRssttvaavstumicchsicedvsaaaa staraNAdikamarthayamAnaMpAthaMpratyuktiriyAMstanonnatiMdRSTrAraMtumi cchasicedvasa / avidagdhajanaprAye'smingrAmekazcidavagamiSya tiityetaadRshNprtibNdhkNkiNcidpinaastiitihRdyN| idamunneyapra bhodaahrnnN| nibaddhapraznottaraMyathA // kuzalaMtasyAjIvatikuza laMpRcchAmijIvatItyuktaM ||punrpitdevkthysimRtaanukthyaa miyAzvasitiAIrSyAmAnAnaMtaramanutaptAyAnAyikAyAHsakhI mAgatAMpratitasyAHkuzalamitinAyakasyapraznaH / jIvatIti slyaauttrm| jiivtyaaHkutHkushlmititdbhipraayH| anya tpRSTamanyaduttaramitinAyakasyapunaH kushlNpRcchaamiitiprshnH| pRSTasyottaramuktamityabhiprAyeNajIvatItyuktamitisakhyAvacana m |skhiivcnsyaabhipraayoddhaattnaarthpunrpitdevkthysiiti naayksyaakssepH| mRtAMnukathayAmiyAzvasitItisvAbhiprAyo dghATanaM / satimaraNekhalutasyAHkuzalaMbhavatimadAgamasamaye pizvAseSusaMcaratsukathaMmRtAMkathayeyamityabhiprAyaH // 118 // kiMciditi / kiMcidabhiprAyasahitaMgUDhamuttaramu taraMnAmAlaMkAraH / vetasIvetasalatA mukhenatarituMyogyAsaturA / grAmaiti / prastaramAyepASANabahulepASANatulyeca / prAyobAhulyatulyayoritikozAt / kiMcidAstaraNAdikaMsamAgamapratibaMdhakaMca / payo dharomeghaHstanazca / kazcidavagamiSyatijJAsyatIkhetAdRzamityAdirUpam / uneyAkalpyaH praznoyenatAdRzasyottarasya / IrSyAmAneti / iAhetukamAnetyarthaH / anutaptAyAHpazcA tApayutAyAH // 148 //
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ kuvalayAnaMdaH praznottarAMtarAbhinnamuttaraMcitramucyate // kedA rapoSaNaratAH ke kheTAH kiMcalaMvayaH // 149 // atrakedArapoSaNaratAitipraznAbhinnamuttaraMkekheTAH kiMcalamiti praznadvayasya vayaityekamuttaram / udAharaNAMtarANividagdhamu khamaMDanedraSTavyAni // 149 // 164 praznottareti / praznazvauttara tiraMcapraznotarAMtaretAbhyAmabhinnamuttaraM citramityucyataitya theH / kedAreti / kedArANAMpoSaNe ratAH keitipraznaH / kedArasyakSetrasya poSaNeratAiti tadevo ttaram |kekheTAHkhe AkAze aTaMtItipraznasyayaduttaraM vayaH pakSi NaititatkiM calamitipraznasya yaduttarAMtaraMvayastAruNyAdI titenAbhinnaM // 149 // isalaMkAracaMdrikAryAMmuttara maMlakAraH // sUkSmaMparAzayAbhijJetarasAkUtaceSTitaM // mayipa iyatisA kezaiH sImaMta maNimAvRNot // 150 // kAmukasyAvalokanenasaMketakAlapraznabhAvajJAtavatyAzzreSTheyam / astaMgate sUrye saMketakAlaityAkUtaM / yathAvA // saMketakAlamana saMvijJAtvAvidagdhayA // AsInetrArpitAkUtaMlIlApani mIlitam // 150 // 1 sUkSmamiti / parAzayAbhijJasyetarasminparaviSaye sAbhiprAyaMceSTitaM sUkSmAlaMkAraH / parAzayAbhijJazvAsA vitarazcatasyasAkUtaceSTitamarthAtparaviSayaiticArthaH / saMketeti / saM ketakAlemanoyasyatajjijJAsumitiyAvat / viTaMjAraM / netrAbhyAmarpitamAkUtaMyasmintA dRzaM lIlA saMbaMdhi padmaM netretyAdikriyAvizeSaNaMvA // 150 // itisUkSmamalaMkAraH // pihitaM paravRttAMtajJAtuH sAkUtaceSTitam // priye gRhAgateprAtaHkAMtAtalpamakalpayat // 151 // rAtrau sapatnI gRhejAgaraNena zrAMtosI titalpakalpanAkUtaM / yathAvA // vakrasyaMdisvedabiMduprabaMdhairdRSTvA bhinnaM kuMkumaMkApikaMThe / puMstvaM tanvyA vyaMjayaMtIvayasyAsmitvApANaukhaDarekhAMlilekha // atrasvedA numita puruSAyitaM puruSocitakhaGgalekhanenaprakAzitam // 151 // pihitamitilakSyanirdezaH / talpaMzayanam / vakreti / vakreprasravaNazIlAnAMsve dabiMdUnAM baMdhe dhArAbhiH kaMThebhi aMla maMkuMkumaM dRSTrAkA pivayasyAsakhIsmitvA smitaM kRtvA stvaMvyaMjayaMtI satItanvyAH pANaukhaDgalekhAM lilekhe sanvayaH / sUkSmAlaMkAre parAbhimA
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ caMdrikAsametaH yamavagasasAkUtaceSTitenottarasamarpaNaM / pihitAlaMkArenugUr3haparavRttatijJAlAsAkUtaceSTayA tatprakAzanamitibhedobodhyaH // 151 // itylNkaarcNdrikaayaaNpihitmlNkaarH|| vyAjoktiranyahetUnyAyadAkArasyagopanaM // sa vipazyagRhArAmaparAgairasmidhUsarA // 152 // atrcauryrtkRtsNketbhuupRsstthluNtthnlgndhuulijaalsygopnN| ya thAvA // kasyavAnabhavedroSaHpriyAyAHsavraNedhare // sazRMgaMpadma mAghrAsIritApimayAdhunA // upapatinAkhaMDitAdharAyA nAyikAyAHsakAzamAgacchaMtapriyamapazyatyevasakhyAnAyikA pratihitopadezavyAjenataMpratinAyikAparAdhagopanam / che kAnhuterasyAzcAyaMvizeSaH / tasyAMvacanasyAnyathAnayanenApa nhavaH / asyAmAkArasyahetvaMtaravarNanenagopanamiti // lakSa lakSyanAmnicoktigrahaNamAkArasyagopanArthahatvaMtarapratyAyaka vyApAramAtropalakSaNaM // - vyAjoktiritilakSyanirdezaH / cauryrtekRtNytsketbhuutbhuumipRsstthluNtthnmiynvyH| upapatinAjAreNa / tasyAMchekApanhutau ||ttshc 'AyAMtamAlokyaharipratolyAmAlyAHpurastAdanurAgame kaa||romaaNckNpaadibhirucymaanNbhaamaajugRhprnnmNtythainN' itya trApivyAjoktirevAtatrAnurAgarutasyaromAMcAdyAkArasyabhakti rUpahetvaMtarapratyAyakenapraNAmenagopanaMkAsUkSmapihitAlaMkA rayorapiceSTitagrahaNamuktisAdhAraNavyApAramAtropalakSaNam / tatazca 'nliniidleblaakaamrktpaatrivdRshyteshuktiH||iti mamasaMketabhuvijJAtvAbhAvaMtadAbravIdAlI' ityAdiSvapisUkSmA laMkAraHprasarati / atrazloketAvatkimAvayo saMketasthAnaMbha viSyatItipraznAzayaMsUcayatikAmuketadabhijJAyAvidagdhayAta dAsakhIMpratisAkUtamuktamitisUkSmAlaMkArobhavati / yatotraba lAkAyAmarakatapAtrapratiSThitazuktayupamayAtasyAnizcalatvenA
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ kuvalayAnaMdaH zvastatvaMtenatasyapradezasyanirjanatvaMtenatadevAvayoHsaMketasthAna mitikAmukaMpratisUcanaMlakSyateonacAtradhvanirAzaMkanIyAdUrevya jymaansyaapisNketsthaanprshnottrsysvoktyaivaavisskRttvaat|| * AyAMtamiti / pratolyArathyAyAM / ekAkAcidrAmAvanitAsakhyA purastAdromAM cakaMpAdibhiranubhAvaya'jyamAnamanurAgamenaMhariMmaNamaMtIsatIjugUhagopitavatIyanvayaH / sakSyate vyajyate // evaMpihitAlaMkArepyudAhArya / idaMcAnyadatrAvadheyaM / yatrAsauve tasIpAthetyAdiSugUDhottarasUkSmapihitavyAjoktayudAharaNeSubhA vonasvoktyAviSkRtaHkiMtuvastusauMdaryabalAktaboddhavyavizeSa vishessitaadgmyH| tatraivavastutonAlaMkAratvaMdhvanibhAvAspada tvAt / prAcInaHsvoktyAviSkaraNesatyalaMkArAspadatAstItyu dAhRtatvAdasmAbhirapyudAhRtAniAzakyahi 'yatrAsauvetasIpI thatatreyasutarAsarit // itiTacchaMtamadhvAnaMkAminyAhasasUca naM' ityAdyarthAtarakalpanayAbhAvAviSkaraNamityataHprAkyeSu likhitodAharaNeSusaMketakAlamanasaMpuMstvaMtanvyAvyaMjayaMtIbhA maajuguhetibhaavaavisskrnnmstitessvevtttdlNkaariti||152|| evamiti / sUkSmAlaMkAravaduktirUpavyApAravarNanamiyarthaH / udAhartavyamiti / ya thAvasyadItipadyaevaAlIpAlAMsasmitaMprAha maMdaMmugdhAkSikhAmadyapazyAminAthamityu tarArdhanirmANenAthamityuktyAprakAzanamitibodhyaM / vastusauMdaryeti / vetasInikuMjarUpa vstusauNdryesrthH| dhvanibhAvAspadakhAtdhvanitAzrayatvAt / upasaMharatiataiti / ye vitysybhaavaavisskrnnmstiisnenaanvyH||152||itylNkaarcNdrikaayaaNvyaajoktiH| gUDhoktiranyodezyaMcedyadanyaMpratikathyate / vRSA pehiparakSetrAdAyAtikSetrarakSakaH // 153 // yaMpratikiMcidvaktavyaMtattaTasthairmAjJAyItitadevatadanyaMkaMcitprati shlessennocytecetsaaguuddhoktiH| vRSetyAyudAharaNaM / parakalatraM bhuMjAnakAmukaMprativaktavyaparakSetresasyAnibhakSayaMtaMkaMcidukSANaM samIpecaraMtAMnardizyakathyate / neyamaprastutaprazaMsA / kArya
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ caMdrikAsametaH 167 kAraNAdivyaMgyatvAbhAvAt / nApizleSamAtramaprakRtArthasyapra kRtArthAnvayitvenAvivakSitatvAt / tasyakevalamitaravaMcanArtha nirdiSTatayAvichittivizeSasadbhAvAt ||gddhoktiriti / yadanyoddezyakaMvAkyaMtattadanyaMpratikathyateceTUDhoktiralaMkAraH / kSe. sasyAdekalatraMca / apehidUrIbhava / avivakSitakhAditi / ayaMbhAvaH / pratAprakRta shlesse'saavudymaaruuddhityaadaavprkRtaarthsyprkRtaarthopmaantyaanvyH| svIkriyatesarvathai vaprakRtAsaMbaddhasyAprakRtArthasyakathane'sambaMdhArthAbhidhAyakavApatterataHprakRtepi zleSavAdi nA'prakRtasyaprakRtasaMbaMdhovAcyaHsacanasaMbhavativivakSAvirahAditi / kutastahama kRtArthakathanaMtavAhatasyeti / aprakRtArthasyesarthaH / nanutAhazavivakSAvirahepinAnA thavinyAsamAtreNAstuzleSaevetyAzaMkyAhavichittivizeSeti / tathAca zleSasattve pivi chittivizeSADhUDhoktiravazyamaMgIkAryetyAzayaH / ataevazleSamAtramititanmAtranirAka raNamevopakrAMtananuzleSanirAkaraNamiti // ythaavaa||naathomevipnniNgtongnnytyessaasptniicmaatyktvaa mAmihapuSpiNItiguravaHprAptAgRhAbhyaMtaraM // zayyAmAtrasahA yinIMparijanaHzrAntonamAMsevatesvAminnAgamalAlanIyarajanI lkssmiipterkssmaaN||atrlkssmiiptinaanojaarsyaagmnNpraarthymaa nAyAstaTasthavaMcanAyabhagavaMtaMpratyAkrozasyapratyAyanaM // 15 // nAthaiti / vipaNiHpaNyavIthikA / puSpiNIrajasvalA / AgamenavedenalAlanIyaH stusaagmnenlaalniiyshcaarjniiNvyaapyetytyNtsNyogedvitiiyaa||153||itiguuddhoktiH|| vivRttoktiHzliSTaguptaMkavinA''viSkRtaMyadi // / vRSApehiparakSetrAditivaktisasUcanaM // 15 // zliSTaguptavastuyathAkathaMcitkavinA''viSkRtaMceditoktiH / ta pApahItyudAharaNepUrvavadgutaMvastusasUcanamitikavinAviSkRtaM / yathAvA // vatsemAgAviSAdaMzvasanamurujavaMsaMtyajordhvapravRttaM kaMpaHkovAgurustekimihabalabhidAbhitenAtrayAhi ||prtyaakhyaa naMsurANAmitibhayazamanacchadmanAkArayitvAyasmailakSmImadAdaH sdhtuduritmNthmugdhHpyodhinaaidNprvNcnaayguptaavisskrnn||shlissttguptmiti / zliSTetyupalakSaNam / arthazaktimUlaguptasyApigacchAmyacyutetyA
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ . . kuvalayAnaMdaH dausaMgrAkhavAt / vatseiti / vatselakSmiviSAdaMkhedaharaMcaurujavaMmahAvegaMupavRttaM zvasanaMzvAsaMpavanaMcasaMtyajakaMjalaMpAtItitathAvaruNaHkampazcagururmahAnbRhaspatizcavalaMpAsi daMtadbhidAnAzakenabalAkhyadaisanAzakenadreNacaatra zrIkRSNasannidhauyAhiitiprakAreNabha yanivAraNavyAjenasurANAMprasAkhyAnaMvarjanaMkArayisAmaMthomanthanaMtenamugdhaHpayodhiryasmai lakSmImadAtsavo duritaMdahakhisanvayaH / pareti / paravaMcanAyaguptasyaAviSka raNamiyarthaH // trpaaguptaavisskrnnNythaa||dRssttyaakeshvgopraaghtyaakiNcitrh STaMmayAtenehasvalitAsminAthapatitAMkinnAmanAlaMbase ||ek stvaMviSameSukhinnamanasAMsabalAnAMgatirgopyaivaMgaditaHsale zamavatAdgoSTheharirvazciram // atrakRSNasyapuratoviSamepariskha lanamabhihitavatyAstaMkAmayamAnAyAgopikAyAvacaneviSama pathiskhalanapatanatrANasaMprArthanarUpeNajhaTitipratIyamAnenArthe naguptavivakSitamarthAtaraMsalezaMsasUcanamityanenAviSkRtaM / evaM naiSadhAdiSucetonalaMkAmayatemadIyamitidamayaMtIvAkyAdika mapyudAharaNaM / idaMzabdazaktikoDIkRtaguptAviSkaraNam ||apeti / lajjayAguptasyesarthaH / dRSTayeti / gopenayiyorAgaAsaktistaddhatayA'paha tayAgavAMparAgaidhUlibhirvyAptayAca gopetisaMbodhanaMvA kiMcitsamaviSamaMyuktAyuktaM ca ihavayibhUmaucapatyurbhAvaHpatitAtAMpatanaMprAptAMca / viSameSuHpaMcazarastenakhinnamanasA viSameSusaMkaTeSukhinnamanasAMca abalAnAMstrINAMbalarahitAnAMca salezaMsasUcanaM go ThaMgosthAnam / cetonalabhiti / laMkAMnaayatenagacchatIyarthenalaMkAmayateicchatItyartho guptaH tadAviSkaraNaMca hINAhRSTAcesanenetibodhyam / zabdazaktItizabdazleSavazene tyarthaH / kroDIkRtaHsaMgRhItaH // -.. arthazaktimUlaguptArthAviSkaraNaMyathA|gacchAmyacyutadarzanenabha vataHkiMtRptirutpadyatekiMcaivaMvijanasthayorhatajanaHsaMbhAvayatya nythaa||ityaamNtrnnbhNgisuucitsthaa'vsthaankhedaalsaamaashl Syan pulakotkarAMcitatanurgopIhariHpAtuvaH // atragacchAmya cyutetyAmaMtraNenatvayAraMtuMkAmecchayAsthitaMtanalabdhamityarthaza ktilabhyaMvastutRtIyapAdanAviSkRtam / sarvametatkavinibaddhava
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ caMdrikAsametaH 169 ktRguptAviSkaraNodAharaNaM / kviguptaavisskrnnNythaa|subhrutvN kupitetyapAstamazanaMtyaktAHkathAyoSitAMdUrAdevavivarjitAHsura bhyHsrggNdhdhuupaadyH|| kopaMrAgiNimuMcamayyavanatedRSTeprasIdA dhunaastyNtdvirhaadbhvNtidaayitesrvaammaaNdhaadishH||atrtaav dIrdhyAmAnakaluSitadayitAprasAdanavyApAravidhiHpratIyatAha STirogArtasyadRSTiMpratyAkrozovivakSitArthaH sacadRSTeityasyapada syluptoccaarnnensNbuddhiruuptaamvgmyyaavisskRtH| kavini baddhavaktRguptaMparavaMcanArtha kaviguptasvaprauDhikathanArthamitibhedaH154 gacchAmIti acyutamadviSaye askhlitetiguptorthH| cirakAlaMkhaharzanenApinatRptiriyarthe ndrshnennptirpitusNbhogenetyrthoguptH| vijanasthayorekAMtagatayoH / hatazcAsaujanaH anyathAratyarthasthitAvitisaMbhAvayati / tenadvayorakIrtirjAtaiva vRthaivAtmAnaMvaMcayAvai tiguptArthaH / AmaMtraNasyAcyutetyAde gyAracanayAmUcitoyovRthAvasthAnakhedastenAla sAM / kavinibaddheti / kvinibddhenvnaaguptsyetyrthH| subhrukhamitizobhanabhUrdayitA dRSTizca tayoHsaMbodhanaM koporopovikaarshc| raaginnynuraaginniiti| avanatenamraitica mayIyasyavizeSaNaM / pakSerAgiNiraktimazIlenameitihaksaMbodhanaM / evaMdRSTeityapi / uccAraNeneti / svaravizeSasahakRtoccAraNeneyarthaH // 154 // itividvatoktiH // yuktiHparAtisaMdhAnaMkriyayAmarmaguptaye // tvAmA likhatIdRSTvAnyaMdhanuHpauSpaMkarelikhat // 155 // atrapuSpacApalekhanakriyayAmanmathomayAlikhitaitibhrAntyu tpAdanenasvAnurAgarUpamarmagopanAyaparavaMcanaMvivakSitaM / yathA vA // daMpatyornizijalpatohazukenAkarNitaMyavacastatprAtargu rusnnidhaunigdtstsyaatimaatrvdhuuH| karNAlaMbitapadmarAgaza kalaMvinyasyacaMcUpuTe vrIDAvidadhAtidADimaphalavyAjenavA gbaMdhanaM // atrazukavAGmudraNayAtanmukhenasvakIyarahasyavacana zuzrUSujanavaMcanarutaM |vyaajoktaavaakaargopnNyuktautdnygo pnmitibhedH| yadA vyAjoktAvutyAgopanamihatukriyayA 22
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ kuvalayAnaMdaH gopanamitibhedaH / evaMca AyAMtamAlokyaharipratotpAmiti zloke piyuktireva // 155 // 170 yuktiriti / svasya marmagopanAyakriyayA yatparasyAtisaMdhAnaMvaMcanasA yuktiralaMkAraH / khAmiti / nAyakaM pratidUtIvacanaM puSpasyedaMpauSpaM / daMpayoriti / tasyazukasya atimA tramatyarthaM nigadrataitisaMbaMdhaH / phalazabdobIjaparaH / gopanIyaviSayabhedasyavicchittibhe dAmayojakatvAdAha yadveti / nanvevaMsasAyAMtamAlokyesAdau vyAjoktirevetiprAguktaM virudhyetetyAzaMkyAha evaMceti / yadveti pakSAMgIkArecetyarthaH / evaM capUrvagraMtha AdyapakSAbhiprAyeNetibhAvaH // 155 // isalaMkAracaMdrikAyAMyuktiH // lokapravAdAnukRtirlokoktiritibhaNyate // saha svkticinmaasaanmiilyitvaavilocne|| 156 // atralocanemI layitvetilokavAdAnukRtiH / yathAvA // madI yevaradarAjastave / nAmaivatevarada vAMchitadAtRbhAvavyAkhyAtyato navahase varadAna mudrAM // vizvaprasiddha taraviprakulaprasUteryajJopavIta vhnNhinkhlvpekssyN||atrottraarddhlokvaadaanukaarH // 156 // loketi / anukRtiranukaraNaM / sahasveti / arthAdvirahaMmAsAnabhivyApyetyarthaH / nA maiveti / hevaradatavanAmaivavAMchitadAtRtkhamAkhyAtikathayasya tasttraMvaradAnamudrAmitaradaivata vannadhArayasi / yato vizvaprasiddhatare viprakule prasUtirutpattiryasya tAdRzasyetyarthaH // 156 // isalaMkAracaMdrikAyAMlokoktiH // chekoktirya dilokokteH syAdarthAMtaragarbhitA // bhu jaMgaevajAnItebhujaMgacaraNaMsakhe // 157 // kenacitkasyacittAMtampRSTasya samIpasthamanyaMnirdizyAyameva tasyavRttAMtaMjAnAtItyuktavatoyamaheH pAdAna hirevajAnAtIti lokavAdAnukAraH / atrasacAyaMcalokaviditedhanArjanAdi vyApArasahacAriNAvitividitaviSayatayAlokoktyanuvAda syaprayojanesthiterahasyepyanaMgavyApAretasyAyaM sahacaraitima maudghATanamapitenagarbhIkRtaM / yathAvA // malayamarutAMtrAtAyA tAvikasita mallikAparimalabharobhagnogrISmastvamutsahaseyadi // ghanaghaTayatatvanniHsnehayaevanivartateprabhavatigavAMkinnachinnaMsa 1
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ caMdrikAsametaH 171 ekdhanaMjayaH // atradhanalipsayAproSitAMganAsakhIvacane eva gavAnnivartane prabhavatisaevadhanaMjayaityAndhrajAtiprasiddhaloka vAdAnukAraH / atrAtisauMdaryazAlinImimAmapahAyadhanali pyAprasthitorasAnabhijJatvAdgoprAyaeva / tasyanivartakastudha nasyajetAdhane nAkaSTasya tadvimukhIkaraNena pratyAkSepakatvAditya rthAtaramapigarbhitaM // 157 // chekoktiritilakSyanirdezaH / arthAta ragarbhitA arthAtaravyaMjakatA / samIpasthaMya vRttAMtaH pRSTastatsamIpasthaM / sacAryaceti / pRchyamAnavRttAMtastatsamIpasthazvesarthaH / te lokoktayanuvAdena malayeti / vrAtAH samUhAH yAtAgatAH / vikAsinAMmallikAkusumA nAM parimalasyabharoyasmintAdRzo grISmobhagonaSTaH / heghanalaMya dusaha se utsAhavAnbhavasi tadAtaM niHsne nAyakaMghaTayA'nayA saha saMyojaya gavAMnivarttane parApahRtAnAMcyA vartaneyae vaprabhavatisaevadhanaMjayo'rjunaityanvayaH / lipsayAproSitasyayAMganAtatsakhIvacanaitisaM baMdhaH / AMdhrastailaMgAH / imAMmatsakhIM / gomAyogotulyaH // 157 // iticheko ktiH // vakroktiHzleSakAkubhyAmaparArthaprakalpanaM // muM camAnaMdinaM prAptanehanaMdIharAMtike // 158 // atramAnaMmuMcaprayAtArAtrirityAzayenoktAyAMvAcinaMdinaMprAptaM mAmuMcetyarthItaraMzleSeNa parikalpitaM / yathAvA // aho ke nehazI buddhirdAruNA tavanirmitA // triguNAzrUyate buddhirnatudArumayIka cit // idamavikRta zleSokterudAharaNaM / vikRta zleSavakrokteryathA // bhavitrIraM bhorutridazavadanaglAniradhunAsaterAmasthAtAnayudhiSu rtolkssmnnskhH|| iyaMyAsyatyuccairvipadamadhunAvAnaracamUrlaghi SThe sssstthaakssrprvilopaatptthpunH|| sarvamidaMzabda zleSamUlAyAva krorudAharaNa| artha zleSa mUlAyA vkrokterythaa|| bhikSArthIsakkayA taH sutanuba limakhetANDavaMkkAdyabhadre manyevRMdAvanAntekkanusamRga zizurnaivajAne varAhaM // bAlekaccinnadRSTojaraTha vRSapatirgopaevA syavettAlIlA saMlApaitthaMjalanidhihimavatkanyayostrAyatAMnaH // kAkkAyathA // asamAlocya kopastenocitoyamitIritA //
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ 172 __kuvalayAnaMdaH . naivocitoyamititaMtADayAmAsamAlayA // atranaivocitai tikAkusvaravikAreNocitaevetyarthAtarakalpanaM // 158 // vakroktiriti / kAku nervikaarH| aparArthasyAbhipretAdarthAdarthItarasya / naMdIhara syagaNavizeSaH / dAruNAGresabhipretaMkASThenetikalpanaM vikRtakhaMcakasyacidvarNasyAvA podvApAbhyAM / bhavitrIti / sItApatirAvaNoktiHpAdatrayaM caturthastaMpratisItAyAH / tetvptiHsraamoyudhisNgraamepurto'grtonsthaataasthaasytiiyrthH| atizayenalaghurlaghiSTha statsaMbodhanam / idaMpAdatrayaM SaSThAkSarAtparANAMsaptamAnAMtrinavItivarNAnAMvilopoyatra tAdRzaMpunaHpaTheyarthaH / zabdazleSeti / shbdsyprivRttyshkhaaditibhaavH| bhikSeti / jalanidhizcahimAMzcatatkanyayorlakSmIpArvayoH krameNaitthaMlIlayAsaMlApomithobhASa gaMnosmAntrAyatAmiyanvayaH / itthaMkIhaktadAha bhikSArthIti / haramabhipresalakSmyA vAkyaM baleyasyamakheyajJeitivAmanAbhiprAyaMpArvasAH / bhadrezobhanetAMDavaMnisamadyaka varttataitilakSmIpraznasyottaraMdAvanasyAMtemadhyeitizrIkRSNAbhiprAyaM / mRgazizurmahAdeve nakaredhRtaH / parazumRgavarAbhItihastaMprasannamitidhyAnazravaNAt / idaM lakSmyAvAkyaM naive tipaarvsaaH| mRgHpshaukurNgecetivishvH| kacciditiprazne / jaTharojIrNaH vRSapativRSa zreSThaitiharavRSabhAbhiprAyalakSmIvAkyaM gopogavAMpAlakaitikRSNAbhimAyamuttaramiti / atrabhikSAdipadAnAMparivRttisahakhAdarthazleSamUlakhaM / asamAlocyeti / avicAresarthaH mAlayApuSpamAlayA // 158 // isalaMkAracaMdrikAyAMvakroktiH // svabhAvAoktaHsvabhAvasyajAtyAdisthasyavarNanaM // kuraMgaruttaraMgAkSaHstabdhakarNairudIkSyate // 159 // ythaavaa||tausmmukhprclitausvidheguruunnaaNmaargprdaanrbhsskh litAvadhAnau // pAzrvopasarpaNamubhAvapibhinnadikkaMkatvAmuhu rmuhurupAsaratAMsalajam // 159 // svabhAvoktiritilakSyanirdezaH / jAtyAdisthasyajAtyAdisaMbaMdhinaH / Adipa denakriyAdiparigrahaH / uttaraMgANitaraMgAyamANAnyakSINiyeSAMtaiH / tAviti / tau prakrAMtIvadhUvaraugurUNAMsamIpeanyonyAbhimukhaMpracalitau parasparasyamArgapradAneyorabhaso vegastenaskhalitaMbhraSTamavadhAnaMsAvadhAnakhayayostAdRzAvubhAvapibhinnadikkavAmadakSiNarUpa disaMbaMdhiparasparapArzvabhAgopasarpaNaMmuhurmuhuHkRtvAsalajjaMyathAsyAttathopasaratAM upasarpa NaMcakraturityarthaH / pUrvodAharaNekuraMgajAtisvabhAvavarNanamatrasalajjakriyAsvabhAvavarNa namitibhedaH // 129 // itisvabhAvoktiH //
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ caMdrikAsametaH 173 bhAvikaMbhUtabhAvyArtha sAkSAtkArasyavarNanaM // ahaM vilokaye'dyApiyudhyatetrasurAsurAH 160 sthAna bhISaNatvodbhAvanaparamidaM // yathAvA // adyApitiSThati dRzoridamuttarIyaM dharbhupurastanataTAtpatitaMpravRtte // vAcaMnizamya nayanaMnayanamametikiMcittadAyadakarotsmitamAyatAkSI 160 bhAvika mitilakSya nirdezaH / adyApIti / mamanayanaMnayanamititasyAvAcaMnizamyasta nataTAtpatitamuttarI paMdharttaM puraH pravRtte mayisa titadA AyatAkSI yatkicitsmitamakarot / i damadyAmimadRzo puraH stiSThatItyanvayaH / atranayanapadenasvavAcakatvarUpa zakya saMbaM dhenanetrapadalakSyate tasmAccavastrapratItiH / kiMvA svavA cakavAcyatvarUpazakya saMbaMdhenavastra mevalakSayatIti vacobANairityAdivallakSitalakSaNAvAbodhyA / netrapathiguNevastraiti vizvaH // 160 // itibhAvikam // udAttamRddhezvaritaM zlAghyaMcAnyopalakSaNaM // sAnau yasyAbhavadyarddhataDUrjaTikirITinoH // 161 // idaM zlAghyacaritasyAnyAMgatve udAharaNam / RbhyudAharaNaM yathA // ratnastaMbheSusaMkrAMtaiH pratibiMbazatairvRtaH // jJAtolaMkezvaraH kRcchrA dAMjaneyenatattvataH // 161 // udAttamiti / RddheHsamRddhezvaritamudAttamalaMkAraH / tathAzlAghyaMcaritaM / anyasyopa lakSaNamaMgaMcettada pitathA / sAnauzikhareyasyaparvatasya / kirITI arjunaH / kRcchrAtkaSTAt / AMjaneyenahanUmatA // 169 // iyalaMkAracaMdrikAyAMudAttam // atyuktiratAtathyazauryaudAryAdivarNanam // tvayi * dAtarirAjeMdrayAcakAH kalpazAkhinaH // 162 // iyamaudAryAtyuktiH / zauryAtyuktiryathA // rAjansaptApyakUpArA stvatpratApAgnizoSitAH // punastvadvairivanitAbASpa pUreNapUri taaH||sNpdtyuktaavudaattaalNkaarH / zauryAtyuktAvatyuktatya laMkAra itibhedmaahuH| anayoranavadyagistanayojRMbhamANayoH // ava kAzona paryAptastavabAhulatAMtare // alpanirmitamAkAzamanA locyaivavedhasA // idamevaMvidhaMbhAvibhavatyAH stnmNddlN|| iti sadasaduktitAratamyenAtizayAtyuktyorbhedaH // 162 //
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ 174 kuvalayAnaMdaH atyuktiriti lkssynirdeshH| adbhutaMcatadatathyaMmithyArUpIakUpArA musdraaH| Ahu riti / svamatetutathyatAtathyalAbhyAMbhedaitibhAvaH / atathyeadbhutasyavizeSaNasyaka tyadarzayati / anayorisAdi / etatpadyaMyogepyayogo'saMbaMdhAtizayoktirisatramAgu dAhRtaM / asaduktitAratamyeneti / anayorisatrAsaduktimAtraM / alpamiti padyevasaM tAsaduktirititAratamyenesarthaH / tathAcAdbhutetivizeSaNAdasaMtAtathyarUpakhalAbhAnAti zayoktAvativyAptiritibhAvaH / ataevAnayoritipadyAnaMtaraMdaMDinoktaM'itisaMbhAvya mevaitadvizeSAkhyAnasaMskRta' iti / evaM 'lokAtItaivAsarthamadhyAroSyavivakSitaH // yortha stenAtituSyaMtividagdhAnetareyathA' ityuktAalpanirmitamityAyudAhRsaidamatyuktirityu ktamitica // 162 // isalaMkAracaMdrikAyAmatyuktiH // niruktiyogatonAmnAmanyArthatvaprakalpanaM // IdR zaizcaritairjAnesatyaMdoSAkarobhavAn // 163 // ythaavaa||puraakviinaaNgnnnaaprsNgeknisstthikaadhisstthitkaalidaasaa|| adyApitattulyakaverazAvAdanAmikAsArthavatIbabhUva // 163 // niruktiritilakSyaM / yogavazAnAmnAmarthavizeSAbhidhAyinAmAMtaropavarNanamiti lakSaNaM / idRzairiti / caMdraprativirahiNyAuktiH / idRzairjanasaMtApanarUpaidoSAyArA treka doSANAmAkarazca / pureti / kaniSThikAMgulivizeSaH / adhiSThitaHkAlidA soyasyAMsAaMgulivizeSarUpA / arthavatInavidyatekavinAmayasyAMsetyanvarthanAmavatI // // 163 // ityalaMkAracaMdrikAyAMniruktiH pratiSedhaHprasiddhasyaniSedhasyAnukIrtanam // nayU tametatkitavakrIDanaMnizitaiHzaraiH // 164 // nirmAtoniSedhaHsvatonupayuktatvAdatiraMgIkaroti / tena cArutAnvitoyaMpratiSedhanAmAlaMkAraH / udAharaNaMyuddharaMgepratya vatiSThamAnazAkunikaMpratividagdhavacanaM / tatrayuddhasyAkSayUta tvAbhAvonitievakIya'mAnastatraivatavaprAgalbhyanayuddhevyutpa ttigrahostItyupahAsaMgarbhIkaroti / tckitvetynenaavissktN| yathAvA // nvissennnshstrennnaagninaancmRtyunaa|| apratIkA rpaarussyaaHstriibhirevstriyHktaaH||atrviinnaaNvissaadinimitttvaa bhAvaHprasiddhaevakIya'mAnastAsAMviSAyatizAyikauyamiti /
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ caMdrikAsametaH amumarthavyaktIkarotItisacA pratIkAra pAruSyAitipratIkArava yoviSAdibhyastAsAMvizeSaM darzayatAvizeSaNenAviSkRtaH 164 kitavAdyUtakRt / 'dhUrtokSa devI kitavaityamaraH / nanu prasiddhAnuvAdasyAcamatkArilA tkathamalaMkAratvamataAha nirjJAtaityAdi / zakunaiHpAzakairdIvyatItizAkunikaH / A viSkRtamitidhvanitvazaMkAnivAraNaM / evamagrepi // 164 // itipratiSedhaH // siddhasyaivavidhAnaMyattadAhurvidhyalaMkRtiM // paMca modaMcanekAlekokilaH kokilobhavet // 165 // 175 nirjJAtavidhAnamanupayukti bAdhitaMsadarthAntaragarbhIkaraNenacAru taramititaMvidhinAmAnamalaMkAramAhuH / udAharaNekokilasya kokilatvavidhAnamanupayuktaMsadatimadhura paMcama dhvanizAlitayA sakalajanahRdyatvaMgarbhIkaroti / taJcapaMca modaMcaneitikAlavize SaNenAviSkRtaM / yathAvA // he hastadakSiNamRtasyazizodvijasya jIvAtavevisRjagUdramunaukRpANaM // rAmasyagAtramasinirbhara garbha khinnasItAnivAsana paToH karuNA kutaste // atrarAmasyasvahastaMtra tirAmasyagAtramasItivacanamanupayuktaMsadrAmasyetyanenasvasyA tyaMtaniSkaruNatvaMgarbhIkaroti / taJcanirbharetyAdivizeSaNenA viSkRtaM / ydypynyorvidhinissedhye| rudAharaNepuvyaMgyAnyarthAta rasaMkramitavAcyarUpANi tathApinadhvanibhAvAspadAni |svoktyai vvyNgyvishessaavisskrnnaat| vyaMgyAviSkaraNecAlaMkAratvameve tiprAk prastutAMkura prakaraNevyavasthitatvAt / pUrvabAdhitaupratiSe dhauAkSepabhedatvena / ihatuprasiddhauvidhipratiSedhautatprati iMdvinAvalaMkAratvena varNitAvitibhedaH // 165 // paMcamasyasvaravizeSasyodaMcanamA viSkaraNaMyatra tAdRzekAle kokilaH kokilomadhuradhva nirabhavadityarthaH / dvitIyako kilapadasyAnupayuktArthatvenArthAta resaMkramitatvAt / sakala janahRdyatvapratItizcaprayojanaM / evaMcazAlitayetyanaMtaraMlakSitayetizeSobodhyaH / pUrvavat dhvanitkhAzaMkA nivAraNAyatazcetyAdyuktaM / dehasteti / zUdratapasyAjanitAdharmavazAda pUrNA yuSidvijabAlake mRtetadvadhodyatasyarAmasyasvahastaMpratIya muktiH / jIvAtave jIvanAya zUdra
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ kuvalayAnaMdaH evatapazcaraNAnmunirivamunistasminkRpANaM khaDgaM visRjanikSipa yatorAmasyA karuNasya gAtraM zarIramasi / nirbharamatizayenagarbhakhinnAyAH sItAyAHpravAsanaM nirvAsanaMtatrapaToITa syetyarthaH / atrarAmapadamakaruNatvarUpArthItarasaMkramitaM / tadatizayovyaMgyaH / sacAtyaMta mityanenoktaH / dhvnibhaavaaspdaanidhvnipryojkaani| vyavasthitatvAditi / ' zabdA rthazatayAkSipto pivyaMgyorthaH kvinaapunH|| yatrAviSkriyate svoktayAsAnyaivAlaMkRtirdhvaneH' itidhvanikAravacanenanirNItatvAdityarthaH / uktAviti / 'niSedhAbhAsamAkSepaM budhAH keca namanvate // AkSeponyo vidhauvyaktaniSedhecatirohite / / ' ityetAbhyAMnA haMdUtIgaccha gacchasI tyudAharaNayoHpratipAditAvityarthaH / prasiddhatvAdvAdhitapratidvaMdvitvaM // 165 // itividhiH|| hetorhetumatAsArddhavarNanaM heturucyate // asAvu detizItAMzurmAnacchedAya sunuvAm // 166 // yathAvA // eSatevidrumacchAyo marumArgaivAdharaH // kasyanotanu tetanvipipAsAkulitaMmanaH // mAnenecchativArayatyupazamekSmA mAlikhaM tyAMhiyasvAtaMtrye parivRtya tiSThatikarau vyAdhUyadhairyegate // tRSNetvAmanubanatAphalamiyatprAptaMjanenAmunAyatsSTaSTonapadAsa evacaraNaspraSTuMnasaMmanyate // ityudAharaNaM // 166 // hetoriti / hetumatAkAryeNa / mAnacchedaH kAryaM / eSaiti / vidrumacchAyaH pravAlakAMtirvi marunirjaladezaH gatataruchAyazca / mAneiti / mAnenecchati anichatisati evamupazamevA rayatisati / nhiyAMlajjAyakSmAM bhUmimA likhayAM | bhUmyullekha nasyatadanubhAvatvAt / svA taMtryecaparivRtyaparAGmukhIbhUyatiSThatisati / dhairyekarauvyAdhUyamamanAnumatamitisUcanA yahastadhUnanaM kRtvA gate sati he tRSNetkhAmanusaratAmamunAjanenaitAvatphalaMprAptaM yatpAdenApiyo naspRSTaH saevacaraNa/khIyauspraSTuMnasamyak manyate anujAnAtItyanvayaH / atratRSNArUpahe tutatkAryayoH spaSTamabhidhAnaM // 166 // 176 hetuhetumatoraikyaM hetu kecitpracakSate // lakSmI vilAsAviduSAM kaTAkSAveMkaTaprabhoH // 167 // atracakAryAvazyaMbhAvatacchrughyAdipratyAyanArthaH kAryakAraNabheda vyapadezaH / yathAvA // AyurdAnamahotsavasyavinatakSoNI bhRtAmmUrtimAvizvAsonayanotsavo mRgadRzAM kIrteH prakAzaHpa raH // AnaMdaHkalitAkRtiH sumanasAMvIrazriyojIvitaMdharmasyai
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ caMdrikAsametaH paniketanaMvijayate vIraH kliNgeshvrH||atrdaan mahotsavAyuSka ratvAdinA'dhyavasiterAjJitadAyuSTAdivyapadezaH // 167 // 177 bhedataramAha / hetuhetumatoriti / kecidbhaTTodbhaTaprabhRtayaH / taduktam ' hetumatAsaha hetorabhidhAnamabhedatAhetuH' iti / lakSmIti / kaTAkSAviduSAMlakSmIvilAsAiyanvayaH / atravilAsahetorvalAsAbhinnatvenAbhidhAnam / evaMvidhalakSaNAyAH prayojanamAhaatre ti / kAryAvazyaMbhAvazcatacchaitryaMcetivigrahaH / AdinA apathyAzanaMrogaityAdau kArya gatopAdeyakhAnupAdeyatvAdisaMgrahaH / Ayuriti / vIraH kaliMgezvaraH kaliMgadezAdhipo vijayataityanvayaH / kIdRzaH dAnarUpasya mahotsavasya Ayuriti / kaary| bhinnatvenAbhidhAna mevamagrepi / vizeSeNa natAna kSoNIbhRtAM rAjJAMkalitAkRtirdhRtAkAraH / vIrazriyovI ralakSmyAniketanaMsthAnam // 167 // // iti zrImatpadavAkyapramANAbhijJatatsadupAkhya bhaTTaviThThalamUrivarAtmajazrIrAmacaMdrasUri nunAvaidyanAthena kRtAyAmalaMkAracandrikA khyA yAMkuvalayAnaMdaTI kAryAhikhalaMkAraprakaraNa saMpUrNam // 11 11 itthaMzatamalaMkArAlakSayitvAnidarzitAH // prAcAmA dhunikAnAM ca matAnyAlocyasarvataH // 168 // rasa bhAvatadAbhAsabhAvazAMtinibaMdhanAH // catvArorasava spreyaUrjasviccasamAhitam // 169 // bhAvasyacodayaH saMdhiHzabalatvAmatitrayaH // aSTaupramANAlaMkArAH pratyakSapramukhAH kramAt // evaMpaMcadazAnyAnapyalaMkArA nvidurbudhAH // 170 // tatravibhAvAnubhAvavyabhicAribhirvyAjitoratihAsazokAdizca navRttivizeSorasaH / sayatraparasyAMgaM bhavatitatrarasavadalaMkAraH / vibhAvAnubhAvAbhyAmabhivyaMjitonirvedAdistrayastriMzadbhedodeva vatAguruziSyadvijaputrAdAvabhivyajyamAnAratizvabhAvaH / saya trAparasyAMgaMsapreyolaMkAraH // bhAvesyeti / nirvedAdervyamicAribhAvasyetyarthaH / prayakSapramukhAH pratyakSAdyAH / tecaprayakSAnumAnopamAnazabdArthApattyanulabdhisaMbhavaitihyAkhyAH / vibhAveyAdi / ratyA derAlaMbanoddIpanarUpANinAyikAcandrodayAdInikAraNAnikAvyevarNyamAnAnivibhAva yaMtItivyutpattyA vibhAvapadenAbhidhIyate / kAryANicakaTAkSa romAMcAdIni / tathAvidhAnya 23
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ 178 kuvalayAnaMdaH vAnupazcAdbhavaMtItivyutpatlyAnubhAvapadena / eSAmevakAryANArakhAdinotpAdanekartavyesa hakAribhUtAnyutkaMThAdInicavyabhicAripadena / vizeSAdabhitaHsamaMtatoyesthAyinaMcAra yaMtItivyutpatteH / evaratirAsattyanurAgAdiparyAyabodhyAMtaHkaraNavRttiH / vikRta vidUSikAdicaSTAdarzanajanyAcittasyavikAsarUpAvRtti saH / iSTanAzAniSTalAbhAdi janyAcittatiH / zoka-masiddhaH / AdipadenakrodhotsAhabhayajugupsAvismayanirve dAkhyAnAMSaNNAMparigrahaH / vizeSapadanacarasAdeHsthAyitvaprayojakaMparipuSTakhakAMtAviSa ysmitraanNglNcvivkssit| taduktaM 'rsaadishcenirNgHsyaadevaadivissyothvaa||anyaaNg bhaavbhaavaasyaanntdaasthaayishbdbhaak|| itisthaayinevcaabhivyktrstv| yadAhuH 'kaarnnaanythkaaryaannishkaariinniyaanic||rsaadeHsthaayinaaloktaanicennaavykaavy yoH||vibhaavaaanubhaavaasttkthyNtevybhicaarinnH||vyktHstairvibhaavaadhaiHsthaayiibhaavor saHsmRta' iti|abhivyktaanaaNcrsaadiinaarsruupaannaaNkrmaacgaarsykrunnraudrviirbhyaa nkbhiibhtsaadbhutshaaNtruupvishesssNjnyaabodhyaaH| nirvedAdiriti / 'nirvedaglAnizaMkAkhyA stthaasuuyaamdshrmaaH|| AlasyaMcaivadainyaMcaciMtAmohaHsmRti tiH // brIDAcapalatAharSa AvegojaDatAtathA // garvoviSAdaautsukyaMnidrAvismRtirevaca // svapnovibodho 'marSazcApyavahitthamathogratA // matirvyAdhistathonmAdastathAmaraNamevaca // trAsazcaiva vitarkazcavijJeyAvyabhicAriNaH / trayastriMzadamIbhAvA:samAkhyAtAstunAmata' itibharate noktAH / lajjAdinAvikAragopanamavahitthAkhyobhAvaH / devatesAdyaparipuSTakhAderupala kSaNaM / rtiriticaapusstthaasaadeH| anaucityenapravRttorasobhAvazcarasAbhAsobhAvAbhAsazcetyucya te|sytraaprsyaaNgNtduurjsvit|bhaavsyprshaamydvsthaabhaavshaaN tiH| tsyaaHpraaNgtvesmaahitN|bhaavsyondrmaavsthaabhaavodyH| dvyorviruddhyorbhaavyoHprsprsprdhaabhaavsNdhiH|bhuunaaNbhaavaanaaN pUrvapUrvopamardainotpatti vshbltaa|etessaaNnitraaNgtvebhaavod yaadystryolNkaaraaH| ttrrsvdudaahrnnN|| munirjayatiyogI dromhaatmaakuNbhsNbhvH||yenaikculkedRssttaudivyautaumtsykcch pau||atrmunivissyrtiruupsybhaavsyaadbhutrsoNgm ||anaucityeneti / etaccodAharaNedarzayiSyAmaH / muniriti / kuNbhsNbhvo'gsthH| ekaculakenasamudrepIyamAnetadaMtargatayoravatArarUpayomatsyakUrmayordarzanenagamyo'dbhutaraso muniprbhaavaatishypryvsnntyaatdvissyrtipossktvaattdNgmitibhaavH||
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ . caMdrikAsametaH 179 yathAvA // ayaMsarasanotkarSIpInastanavimardanaH // nAbhyUru jaghanasparzInIvIviSesanaHkaraH // atrakaruNasyazRMgArogaM / preyolaMkAraevabhAvAlaMkAraucyate / sythaa|| kadAvArANasyA mamarataTinIrodhasivasanvasAnaHkaupInaMzirasinidadhAnoMjali puTaM // ayegaurInAthatripuraharazaMbhotrinayanaprasIdetikozanni missmivnessyaamidivsaan|| atrazAMtirasasyakadetipadasUci taciMtAravyovyabhicAribhAvoMgaM / yathAvA // atyuccAHparitaH sphuraMtigirayaHsphArAstathAMbhodhayastAnetAnapibibhratIkimapi nshraaNtaasitubhyNnmH|| AzcaryaNamuhurmurhaHstutimitiprastaumi yaavdbhuvstaavdvibhrdimaaNsmRtstvbhujovaacsttomudritaaH|| atraprabhuviSayaratibhAvasyavasumatIviSayaratibhAvoMgam ||aymiti / bhUrizravasazchinnaMhastamAlokyatadvadhUnAmuktiH / sapUrvAnubhUtoyaMkaroyaH kAMcIsamAkarSaNazIlAnIvIvasanagraMthistasyAvipresanomocakaitismaryamANayAzRMgArA vsthyaakrunnrspripossH| kdeti| nimiSamivadivasAnkadAneSyAmIsanvayaH / kI dRshH| kAzyAMgaMgAtIrevasan / ayeisAdiritikrozanisanenAnvayaH / atyuccAiti / sphaaraavistiirnnaaH| prstaumiprsNjyaami| bhuvaH pRthivyaaH| imaaNbhuvNbibhrddhaarymaannH|| uurjsvidythaa|| tvatpratyarthivasuMdharezataruNIHsaMtrAsataHsatvaraMyAM tiirviirviluNtthituNsrssNyaataa:kiraataavne|tisstthtistimitaaH prarUDhapulakAstevismRtopakramAstAsAmuttaralaiHstanairatitarAMlo lairpaaNgairpi||atrprbhuvissyrtibhaavsyshRNgaarrsaabhaasoNge| ya thaavaa|| tvyilocngocrNgtesphlNjnmnRsiNhbhuupte|| aja nissttmmetisaadrNyudhivijnyaapytidvissaaNgnnH|| atrakaveHprabhu viSayasyaratikSAvasyatadviSayadviSadgaNaratirUpobhAvAbhAsoMgaM / smaahitNythaa|pshyaamH kimiyaMprapadyataitisthairyamayAlaMbitaM kiNmaaNnaalptiityyNkhlushtthkopstyaapyaashritH||itynyony vilakSyadRSTicaturetasminnavasthAMtaresavyAjahasitaMmayAtiha romuktastubASpastayA // atrazRMgArasyakopazAMtiraMgam //
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ 180 kuvalayAnaMdaH svatprasarthIti / hevIrasaMtrAsato bhayAdvane satvaraM gacchatIstava prasArthinaH zatravovasuMdharezA bhUpAsteSAMtaruNIrviluMThituMyAtAH kirAtAbhillAH tAsAMtaruNInAmuttaralairaticapalaiHsta nairatitarAmatizayenalolaizcaMcalairapAM gairnetraprataiizca tai stimitAH stabdhAprodgataromAMcA vismR taupakramoluMThanarUpoyaistAdRzAstiSThatItyanvayaH / atrazRMgArasyAnanuraktarAjavanitA viSayatvAdanaucisenapravRttiriyAbhAsarUpatvaM / khayIti / ajaniSTa abhUdyudhisaMgrAme / tadvi Sayeti / prabhuviSayAdviSadgaNasyayAra tistadrUpaityarthaH / atrazatruviSayakatvarUpAnaucisena pravartitatvAdbhAvasyAbhAsatvaM / pazyAmaiti / nAyakasyasva mitramatinAyikA vRttAMtoktiH / mayitUSNIMbhUte kimiyaM prapadyate kurutetatpazyAma isabhiprAyeNamayAsthairyamaunarUpamAlaMbitamaM gIkRtaM / pazyAmaiti bahuvacanaMsakhI samAnAbhiprAyaM / evaMtayApyayaMkhaluzaThomAMkimiti nAlapatibhASataitiko AzritaH / ityanyonyaMparasparaM vilakSyAlakSyarahitAyA dRSTista tracaturesavyAjaMnimittAMtara vyAjasahitam // bhAvodayoyathA // tadadyavizramyadayAlurerodhimedinaMninISAmi bhavadvilokinI || adarzi pAdena vilikhyapatriNA tavaiva rUpeNa smHsmtpriyH|| atranalaMpratidamayaMtyA autsukyarUpabhAvasye dayaHzRMgArarasasyAMgaM / bhAvasaMdhiryathA // ekAbhUtkusumAyudhe budhirivapravyaktapuMravAvalIjetumaMgalapAlikeva pulakairanyAkapo lasthalI // lolAkSIkSaNamAtrabhAviviraha klezAsahAMpazyato drAgAkarNayatazvavIrabhavataH prauDhAhavADaMbaraM // atraramaNIpremaraNau tsukyayoH saMdhiH prabhuviSayabhAvasyAMgam // taditi / edhibhava / ninISA minetumicchAmi / yatastavaiva rUpeNa samaH samatpriyonalaH pa triNAhaMsenapAdenavilikhya adarzidarzitaH / eketi / hevIrakSaNamAtreNayuddhamasthAnAdbhA vayovirahaklezastadasahiSNuMlo lAkSIMda yitAmpazyatastathA prauDhasaMgrAmADambaramAkarNayata zvabhavataH ekAkapolasthalI drAk zIghraM pulakaiH kusumAyudhasyamadanasyeSudhistaruNI mivamavya ktApuMkhAvalI zarapuMkhapaMktiryatratathAbhUtA'bhUt / anyAdvitIyAjeturjayazIlasya maMgalapA likA maMgalarUpApAlikAyAkuzakAzAdinimitAubhayapArzvasthastaMbhavRkSAdiSubaddhAmArga pAlItiprasiddhAtadvadabhUdikharthaH / atrapremapadoktAyAratera paripuSTakhAdbhAva rUpasaMbodhyaM // - bhAvazavalaMyathA // kvAkAryazazalakSmaNaH kvaca kulaM bhUyo pidRzye tasAdoSANAM prazamAyanaH zrutamahokopepikAMtaMmukhaM // kiMvakSyaM
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ 181 caMdrikAsametaH tyapakalmaSAHkatAdhiyaHsvapnepisAdurlabhAcetaHsvAsthyamupaihikaH khaluyuvAdhanyodharaMdhAsyati // atravitarkotsukyamatismaraNazaM kAdainyaticiMtAnAMzabalatAvipralaMbhazRMgArasyAMgam |prmnnaa lNkaareprtykssNythaa||kraaNtkaaNtvdnprtibiNbebhnbaalshkaar sugNdhau|svaaduniprnnditaalinishiitenirvivaarmdhuniiNdriyvrgH| ythaavaa|| kiMtAvatsarasisarojametadArAdAhosvinmukhamavakSA steyuvtyaaH||sNshyykssnnmitinishcikaaykaashcidvibbokairbks hvaasinaaNprokssaiH||puurvtrprtykssmaatrmtrtuvishessdrshnjnysN zayottarapratyakSamitibhedaH ||kaakaarymiti / zukrakanyAdevayAnIMdRSTavatorAjJoyayAteriyamuktiH / akAryaprAmaNa kanyA''saktiH / zazalAMchanasyacaMdrasyakulaMsomavaMzaH / ayaMvitakeM / tadupamardaina bhUyopIsautsukyam / evamagrepi / shrutNshaastrshrvnnmitimtiH| ahokopepiitismrnnN| apagatakalmaSAHkRtesukRtedhIryeSAMtekiMvadiSyaMtItizaMkA / svamepItidainyam / heceta: svAsthyamupaihItidhairyam / kaHkhaludhanyoyuvAtaruNo'dharadhAsyatipAsyatIticiMtA / vi pralaMbhoviyogaitiparyAyau / krAMteti / iMdriyANAMvarga:samUhaH / madhunimaye / ni vivAranitiprApa / kathaMbhUte saMkrAMtimiyamukhapatibiMbe / bhagnakomalAmrapallavavatsu gaMdhIsvAduni / AravAyeprakRSTanAdayuktamramarayutezItasparzaceti / atraMdriyatRptyAtajja nyprskssmlNkaarH| kimiti / ArAhure / itikSaNaMsaMdihyakazcidrakasahavAsinAMkama lAnAMparokSaradRzyairbibbokaiHmAnAtpriyakathAlApebibbokonAdarakriyA ityatalakSaNaivi vizeSairmukhamitinizcikAyanirNItavAn / itiprasakSam // anumaanNythaa|ythaarNdhrvyomnshcljlddhuumHsthgytisphuliN gaanaaruupNddhticythaakiittmnnyH|| yathAvidyujjvAlollasita pripiNgaashckkubhstthaamnyelgnHpthiktrukhNddesmrdvH||y thAvA // yatraitAlaharIcalAcaladRzovyApArayaMtidhruvauyattatraiva ptNtisNttmmiimrmspRshomaargnnaaH||tcckriikRtcaappukhit zarakhatkaraHkrodhanodhAvatyagrataevazAsanadharaHsatyantadA''sA smrH||puurvruupksNkiirnnmidmtishyoktisNkiirnnmitibhedH||ytheti.| ythaashbdaaanumaanaarthaaH| yathAzabdastunirdiSTastulpayogAnumAnayoriti
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ 182 kuvalayAnaMdaH vishvkoshaat| tathAcacapalajaladarUpAdhUmAvyAmnaAkAzaspara_mavakAzayasmAtsthagaya titasmAccakITamaNayaHkhadyotAHsphuliMgAnAMrUpaMdadhatidhArayati / yasmAccavidyuspAbhi |lAbhirullasitA prakAzIbhUtAHparitaHpiMgavarNAzcakakubhodizastasmAtpathikarUpANAM truunnaaNkhNddesmuuhesmrlkssnnodvaagirlgnitimnyeisnvyH|pryogstu pathikatarukhaMDaMsmara dAvAnalavavyomavyApijaladadhUmavalAdisAdirbodhyaH / yatraitAiti / laharIvaccalAca lAzcaMcalAdRzoyAsAMtAetA kAminyoyatrajanedhUlatAMvyApArayaMtimerayaMtitatraivabhUsaMjJA viSayaevayadyasmAdamImarmasparzinobANA:saMtataMpataMtitattasmAnmaMDalIkRtacApepuMkhitAyo jitamukhAyazarAsteSupraikhan capalAkaroyasyatAdRzaHkrodhanaHsmaraH zAsanamAjJAtaddhAraka aasaamgrtodhaavtiitistyminvyH| atizayoktIti / mArgaNavenadRzAmadhyavasAnA ditibhAvAprayogastu etaashckriikRtcaapNsdaapurodhaavdaajnyaakrmdnkaaH| marmabhedibA NapAtAzrayabhUsaMjJAsthAnakalAditibodhyaH // shuddhaanumaanNythaaviliiymaanairvihgainimiildbhishcpNkjaiH||vi ksNtyaacmaaltyaagtostNjnyaayterviH|| yathAvA // saumitrena nusevyatAtarutalaMcaMDAMzurujUbhatecaMDAMzornizikAkathAraghupate caMdro'yamunmIlati // vatsatadviditaMkathaMnubhavatAdhattekuraMgayataH kAsipreyasihAkuraMganayanecaMdrAnanejAnaki ||evNniliiymaanairitytraapi / ayaMkAla sUryAstamayavAn pakSinilIyamAnatAdyAzra yabAditi / ravirastagamanavAn taadRshkaalsNbNdhivaaditivaapryogojnyeyH| saumitrei ti| virahAturasyarAmasyalakSmaNapratyuktiH / atraapyyNcNdraakurNgdhaaribaaditimyogH| ityanumAnam // upamAnayathA // toMrohiNIvijAnIhijyotiSAmatramaMDale // yastanvitArakAnyAsaHzakaTAkAramAzritaH // atramanmathami vAtisuMdaraMdAnavArimivadivyatejasaM // zailarAjamivadhairyazA linavedmiveMkaTapatimahIpatiM // pUrvodAharaNeupamAnabhUtamati dezavAkyaM darzitaM // atrAtidezavAkyArthasAdRzyapratyakSarUpamu pmaanphlenshdrshitmitivishessH|| tAmiti / tArakANAMnyAsaHsaMnivezaHzakaTasyAkArasaMsthAnamAzritastArohiNI vijAnIhIsatidezavAkyArthajJAnamihopamAnaM / iyaMzakaTAkAranakSatravyaktiH rohiNI padavAcyetyupamitipratikaraNanAt / atreti / atraeSurAjamumadhyemanmathamivAti
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ caMdrikAsametaH 183 suMdaraM mahIpatirvekaTapatisaMjJaMvegrItyAdyanvayaH / dAnavArirviSNuH zailarAjaMharaM dhairyazA linaMmadanazA sakatvAt / pratyakSarUpamiti / sAdRzyaviziSTapiMDa pratyakSasyApiphalAyogavya vachinnatvena karaNattrAditibhAvaH / phalena upamitirUpeNa / ityupamAnaM // - zabdapramANaMyathA // vivRNvatAdoSamapicyutAtmanAtvayaika mI pratisAdhubhASitaM // yamAmanaMtyAtmabhuvopi kAraNaM kathaM salakSyaprabhavo bhaviSyati / atrazivaH parameSThinApikAraNAma tyatrazrutirUpazabda pramANamupanyastaM // evaMsmRtipurANAgamalau kikavAkyarUpANyapizabdapramANAtyudAharaNIyani // tatrasmR tiryathA // balAtkuruta pApAni saMtutAnyakRtAnivaH // sarvAnbala kRtAnarthAnakatAnmanurabravIt // pUrvazrutirabhimatArthepramANatve nopanyastA / ihatusmRtiranabhimatArthetadUSaNapareNapramANata yAnItetibhedaH / AcArAtmatuSTayorapimImAMsakoktadharmapramA yorvedazabdAnumApakatayAzabdapramANaevatibhIvaH // - vivRNvateti / kumArasaMbhave baTuveSaMha raMga tipArvatyAiyamuktiH / varadoSaMprakAzayatApi skhalitAMtaHkaraNenakhayAIzaMmahAdevaMpratiekamalakSyajanmasaMsAdhUktaM / yatoyamIzamAtmabhu vobrahmaNopakAraNa mAmanaMtivedAH / sakathaMlakSyaH prabhava utpatisthAnaMyasya tAdRgbhavi SyatItyanvayaH / vivakSatetikacitpAThovakumichatetitadarthaH / balAditi / nAstiko tiriyaM / hejanAH pApAnibalAtkurutatAnicapApAnivo yuSmAkamakRtAnyeva bhavaMtu / ya to balAtkAreNakRtAnsarvAnarthAnmanurakRtAnabravIdisanvayaH / taddUSaNa pareNa sarvAbhimatA rthadUSaNapareNa / AtmanastuSTiH prItirvaikalpikeviSaye garbhASTame'STamevAndebrAhmaNasyopanaya namisAdApramANamityuMktaM // - tatrAcAra pramANaMyathA // mahAjanAcAparaMpareddazasvinAmanAmA dadatenasAdhavaH // atobhidhAtuMnatadutsahepunarjanaH kilAcAramu caMvigAyati // AtmatuSTipramANaMyathA // asaMzayaMkSatra parigraha kSamAyadAryamasyAmabhilASimemanaH // saMtAMhisaMdehapadeSuvastu SupramANamaMtaHkaraNasyavRttayaH // atraduSyaMtenAtmatuSTyA zakuMta lAparigrahasyadharmyatvaM zrutyanumatamanumIyate / evaM zrutiliMgAdi
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ 181 kuvalayAnaMdaH kamapimImAMsoktaMpramANaMsaMbhavadihodAhartavyAMtatrazrutiryathA // tvNhinaamnaivvrdonaadhtsevrmudrikaaN|| nahizrutiprasiddhArthaliM gamAdriyatebudhaiH // atrakarigirIzvarasyavaradaityabhidhAnazru tyAsarvAbhilaSitadAtRtvaMsamarthitaM ||mhaajnaiti / dmyNtiiprtinlsyoktiH| nAmavitarke nAdadatenagRNiMti AcAramuca mAcArasAginaM vigaaytiniNdti| asaMzayamiti / kSatreNakSatriyeNaparigrahekSamAyogyA pataAyazreSThaMmamamanoyasyAMzakuMtalAyAmabhilASazIlIpadeSuviSayeSu / vahItivaramudrikA varamudrAnAdhatsenadhAsyasi / zrutirvaradasaMjJArUpAliMgaMgamakaM / pakSezrutyAtRtIyAdirUpayA prakarSaNazIghaMsiddhe'rtheaMgAMgIbhAvesatiliMgamarthaprakAzanasAmarthyarUpamAdriyate / yathaiyA gArhapatyamupatiSThataitizrutyAgArhapatyopasthAneviniyuktasyamaMtrasyeMdraprakAzanasAmarthyarU peNaliMgeneMdropasthAneviniyogonAdriyateisarthaH / karigirIzvaraHkAlahastIzvaraH ||liNgNythaaviditNvoythaasvaarthaanmekaashcitprvRttyH||nnumuurti bhirssttaabhiirityNbhuutosmisuucitH||atrshivsyshrutiprsiddhs opakArakapRthivyAdyaSTamUrtiparigrahaliMgenatatpravRttInAlokAnu grahakaprayojanatvaMsamarthitaM |liNgsymuulbhuutvedaanumaapktyaa vaidikshbdprmaannevaaNtrbhaavH| evaMlaukikaliMgAnAmapilau kikshbdonnaayktyaalaukikshbdprmaannevaaNtrbhaavH| ataH "lolabhUlatayAvipakSadigupanyAsevidhUtaMzirastadRttAMtaparIkSa NerutanamaskArovilakSyasthitaH // ISattAmrakapolakAMtini mukhedRSTyAnataHpAdayorutsRSTogurusannidhAvapividhirvAbhyAMna kAlocitaH'ityAdiceSTArUpaMpramANAMtaraMnAzaMkanIyam ||viditmiti / itthaMbhUtaHparAbaiMkapravRttikaH / ataiyasyaceSTArUpaMpramANAMtaranAzaMkanI yamikhagretanenAnvayaH / loladiti / gurUNAMsaMnidhAvapidvAbhyAMnAyakAbhyAMsamayo citovidhi!tsRssttH| yathAlAladdhUlatayAnAyikayAvipakSasyasapatnyodardizaupanyAse tatsakAzAdAgatosItisUcanekRtenAyakenanetisUcanAyazirovidhUtasaMcAlitam / ta tastadRttAMtaparIkSaNenAyikayAkRtesasakRtanamaskArovilaekSyavasthitaH / tataIpattA mrAkapolakAMtiryasyatAdRzenAyikAmAmukhekopAtizayAjAtesatitatpAdayodRSTipAtenai / ghAnataHbhaNataiti //
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ caMdrikAsametaH kvcicchbdprmaannklpnyaacmtkaaroythaa||kimsubhiglpite rjaDa manyase maaynimjjtubhiimsutaamnH||mmkil zrutimAhata tadarthikAMnala mukhe duparAMvibudhaHsmaraH // atratriyamANAnAmana caMdrapravizatItyetadArtha kAyAH zruternala mukha caMdraviSayatve kalpi te tathAvyAkhyAtRsmaravAkyaMpramANataye / panyastaM / arthApatti yathA // nirNetuM zakyamastItimadhyaM tavanitaMbini // anyathA nopapadyetapayodharabharasthitiH // yathAvA // vyaktaMbalIyAnyadi heturAgamAda pUrayatsA jaladhiMnajAnhavI || gaMgaughanirbhatsita zaMbhukaMdharAsuvarNamarNaH kathamanyathAsyAt // anupalabdhiryathA // sphuTamasada valagnaMtanvinizcinvartate tadanupalabhamAnAstarkayaMto pilokAH // kucagirivarayugmaMyadvinAdhAramAstetadihamakarake toriMdrajAlaMpratImaH // 185 kimabhiriti / vyaakhyaatNpraak| tatheti / nalamukhacaMdraviSayatvavyAkhyAtuH smaraspesa rthaH / taccAsiddhatvAtkalpitamitibhAvaH / itizabdaH // nirNetumiti / astItinirNe tuM zakyamityanvayaH / vyaktamiti / hetustarkaH / yadivya ktaMprakaTaM balIyAntadAsAjAnhavIja ladhinApUrayat / anyathApUraNesa tiarNaH samudrasyaja laMgaM gaudhairnirbhatsitaM tiraskRtaMsacchaM bhukaMThasamAnavarNanIlaMkathaM syAdityanvayaH / ityarthAtpattiH // sphuTamiti / hetanvitarkayaMta starkazIlAapilokAstadavalagnamanupalabhamAnAapazyaMtastavAva lagnaMmadhyamasaditisphuTa nizcinvate / kulaparvata zreSThayugmavenAdhyavasitastana dvaMdvamAdhAraM vinAyadAste tattvihama karadhvajasyeMdrajAlaMmAyAcaritaMpratImaityanvayaH / iyanupalabdhiH // - saMbhavoyathA // abhUtapUrvamamabhAvikiMvA sarvasaheme sahajaM hi duHkhaM // kiMtu tvadayezaraNAgatAnAM parAbhavonAthana tenurUpaH // yathAvA // yenAmakecidihanaH prathayaMtyavajJAnajAMnatitekimapitAnpratinaiSaya tnH|| utpatsyatestimamakopisamAnadharmA kAlo hyayaMniravadhirviSu lAcaSTRthvI // yathAvA // bhrAtaH pathikutobhavAnnagaratovAtInavAvarttate bADhaMbrUhi yuvA payodasamaye tyaktvApriyAMjI vati // satyaM jIvati jIvatItikathitAvArtAmayApizrutAvistIrNASTathivIjanopivi 24
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ kuvalayAnaMdaH vidhaHkiMkiMnasaMbhAvyate // atrAyodAharaNeabhUtapUrvamamabhAvi kiMvetisaMbhavapramANasiddhArthodarzitaH / dvitIyodAharaNesaMbhavo papAdakaMkAlAnaMtyAdikamapidarzitaM / tRtIyodAraNetusaMbhavopi kNtthoktitibhedH| aitioNythaa||klyaanniibtgaatheyNlaukikiip tibhAtime // etijIvaMtamAnaMdonaraMvarSazatAdapi // atralauki kIgAtheyamityanirdiSTapravaktRkapravAdapAraMparyarUpatAdarzitA // abhUteti / iishvrprtibhktsyoktiH| pUrvamabhUtamabhUtapUrvatAdRzaMmamArkivAbhAvinArkacit sarvazItAtapAdidvaMdvaMsahe hiyatomamasahajamevaduHkhamasti kiMtuhenAthatetavazaraNAgatAnAM bhktaanaaNkhdgrepraabhvonaanuruuponocitisnvyH| athvaatvnaanuruupisnvyH| atra duHkhAdeHsaMbhavAkhyapramANasiddhasyakathanaMyenAmetibhavabhUteruktiH / naametikutsne| nAma mAkAzyasaMbhAvyakrodhopagamakutsanaityamaraH / kimapItikAkurnakimapIyarthaH / eSakA vyanirmANarUpaH / mamakopisamAnadharmAsadRzoyautpatsyateastivAtaMprati yatnaH / hiya smAniravadhirayaMkAla:pRthvIcavipuletikrameNayojyaM / atrakAlojhayamiyAdinAsopapa ttikaMsaMbhavAkhyapramANamupadarzitaM / bhrAtariti pathikaMpatigrAmasthasya prshnH| kutaiyanaMta rmaagtitishessH| nagarAdityuttaraM / vaartetipunHpuurvsyprshnH| bADhamityuttaramaMgIkArea stIsarthaH brhiitipuurvsyoktiHaayuvesaadipaaNthvcniissNjiivtiitipunHpuurvsyprshnH| jIva tIsAdisarvapathavacanaM / iti saMbhavaH // anirdissttprvktRketi| anirdiSTovizeSatonuktaH pravaktAyasyesarthaH / evaMcaitadevaitihyalakSaNamitidarzitaM / isalaMkAracaMdrikAyAMpramANA laMkAraprakaraNaMsaMpUrNa // arthateSAmalaMkArANAMyathAsambhavaMkacinmelanelaukikAlaMkArA NAMmelanaiva cArutvAtizayopalambhAnnarasiMhanyAyenapRthagalaM kArAvasthitautannirNayaHkriyatetatilataMDulanyAyenasphuTAva gmybhedaalNkaarmelnesNsRssttiH| nIrakSIranyAyenAsphuTabhedAlaM kaarmelnesNkrH| sacAMgAMgiAvenasamaprAdhAnyenasaMdehenaeka vaackaanuprveshencturvidhH| evNnRsiNhaakaaraaHpNcaalNkaaraaH||ythaasNbhvaapiti / sNsRssttisNkraabhyaaNdvyostddhikaanaaNvetiythaasNbhvmityrthH| sphuTe ti / sphuTamavagamyamAnobhedoyeSAmitivigrahaH / ekasminvAcake'nupravezo'vasthi tiH / etatsarvamudAharaNevyaktIbhaviSyati //
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ __ caMdrikAsametaH 187 ttrsNsRssttirythaa|| kusumasaurabhalobhaparibhramajhamarasaMbhramasaMbhRta. zobhayA // calitayAvidadhekalamekhalAkalakalolakalolaha shaanyyaa||atrshbdaalNkaaraanupraasymkyoHsNsRssttiH / liMpa tiivtmogaanivrsstiivaaNjnNnbhH||astpurusssevevdRssttirnissph latAMgatA ||atrotprekssyorupmaayaashcetyrthaalNkaaraannaaNsNsRssttiH| AnaMdamaMtharapuraMdaramuktamAlyaMmaulauhaThenanihitaMmahiSAsurasya // pAdAMbujaMbhavatumevijayAyamaMjumaMjIrasiMjitamanoharamaMbi kAyAH // atrshbdaarthaalNkaaryornupraasopmyoHsNsRssttiH|| kusumeti / mAgheRtuvarNanepadyamidaM / anyayAkayApivanitayAcalitayAkalakharomekha lAyAHkAMcyA kalakala kolaahloviddhe| kiMbhUtayA kusumasaurabhalobhenaparibhramatA bhramarANAMsaMbhrameNakharAvizeSeNasaMbhRtAsamRddhAzobhAyasyAstayA alakAlolAyasyAMtAha zIdRgyasyAstathAbhUtayeti / AnaMdeti / AnaMdenamaMtharaMyathAsyAttathApuraMdareNeMdreNamukta marpitamAlyaMyatratAdRzaMmahiSAsurasyamaulaumastakehaThenanihitamaMjumanojhamaMjIrasyanUpurasya siMjitaMraNitaMyatratAdRzamanoramamambikAyA:pAdAMbujamaMbujasadRzaMcaraNaMno'smAkaMvina yAyabhavakhiyanvayaH / atrapAdAMbujamityupamitasamAsaeva natumayUravyaMsakAdivatpAdae vAMbujamiti / tathAsasaMbujaprAdhAnyemaMjIrAsiMjitAnvayAyogAdityupabhaivanarUpakamiti jJeyam // itisaMsRSTiH // aMgAMgIbhAvasaMkaroyathA // taleSvavepaMtamahIruhANAMchAyAstadA mArutakaMpitAnAMzazAMkasiMhenatamogajAnAMlUnAkRtInAmiva gaatrkhNddaaH||atrshshaaNksiNhenetitmogjaanaamiticruupko yadyapyatrazazAMkaevasiMhastamAMsyevagajAitimayUravyaMsakAdi samAsAzrayaNenarUpakavacchazAMkAsiMhaivatamAMsigajAivetyu pmitsmaasaashrynnenopmaapivktuNshkyaa| tathApilUnAkatI naamitivishessnnaanugunnyaadruupksiddhiH| tasyahi vizeSaNasya pradhAnemasahAnvayenabhAvyaMnatuguNenAguNAnAMcaparArthatvAdasaMbaM dhaHsamatvAtsyAditinyAyAdupamitasamAsAzrayaNetasyapUrvapa dArthapradhAnatvAcchazAMkasyatamasAMcaprAdhAnyaMbhavet / tatranavi zeSeNamuravyArthAnvayasvArasyamasti //
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ 188 kuvalayAnaMdaH taleSviti / tadAmArutakaMpitAnAMmahIruhANAMtaleSuchAyAavepaMtakaMpamAnAAsan / ta trotprekSate / zazAMkarUpeNasiMhenachinnAkRtInAMtamolakSaNagajAnAMzarIrakhaMDAiveti / gu NAnAMcetitArtIyAdhikaraNamUtraM / asyArthaH guNAnAMguNabhUtAnAMpadArthAnAMparArthavA nmukhyapradhAnArthakhAtparasparamasaMbaMdhaH / kutaHsamakhAdapradhAnakhasAmyAditi / yathA bhASyakAramatepAvamAneSTInAmAdhAnasyacAhavanIyAdyarthakhAtparasparaMnAMgAMgIbhAvasaMbaMdhaH / yathAvArtikakAramate'gnisamiMdhanArthAnAMmaMtravizeSarUpANAMnividAMsAmIdhenInAMcetisaMkSe paH / etadadhikaraNapUrvapakSasiddhAMtoprakRtAnupayogAnadarzitau // svarUpanAzarUpopacaritArutilavanakartRtvakarmatvAnvayasaMbhave pimukhyaarthaanvysvaarsymevaadrnniiy| svarUpanAzakoDIkaraNa pravRttayAlakSaNAmUlAtizayoktyArUpakasiddhiH / taccarUpakamu tprekSAyAaMgaMtadutthApakatvAt / rUpakAbhAvehichAyAlUnagAtra khaMDAivAvepaMtetyetAvaduktAvupamaivasiddhayetAvepanAdisAdhA nchaayaanaaNsdyHktgaatrkhNddtaadaatmysNbhaavnaaruupotprekssaa||svruupnaasheti / svarUpanAzarUpamupacaritagauNayadAkRtilavanamiyarthaH / nanvevamapita moze'syavizeSaNasyAnvayAtkathaMrUpakasiddhiriyAzaMkyAha svarUpeti / kroDIkAreNa nigrnnen| lakSaNAmUleti / sAdhyavasAnalakSaNAmUleyarthaH / tathAcatamoM zeupacAreNA nvayaitibhAvaH / nacaivaMsatyupamAMgIkArepikiMbAdhakamitivAcyaM / tadaMgIkArepradhAnAnva yepyupcaaraashrynnaaptteH| tadapekSayA'pradhAneto zetadaMgIkAreNarUpakasyaivaucisAditi / nachAyAnAmiti / siddhyeditynuvrtte| utprekSAnasiddha yeditynvyH| ivazabdasyasA dRzyeprasiddhataratvenAsatitAtparyagrAhakesaMbhAvanAbodhakalAsaMbhavAditibhAvaH // nanuzazAMkenalUnAkRtInAMtamasAMgAtrakhaMDAivAvepaMtetyetAvadu ktAvapisiddhyatyutprekSA / tAdAtmyasaMbhAvanopayuktalUnAkati tvarUpAdhikavizeSaNopAdAnAt / satyaM / tathoktAvArutilava nAdidharmarUpakAryasamAropanirmitAzazAMkatamasorhatRhaMtavyace tnvRttaaNtsmaaropruupaasmaasoktirpekssnniiyaa| evamuktaurUpa kmitivishessH| evamatrAtizayoktirUpakotprekSANAmaMgAMgI bhaavensNkrH| samaprAdhAnyasaMkaroyathA // avatunaHsavitustu rgaavliismtilNdhittuNgpyodhraa||sphuritmdhygtaarunnnaay
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ caMdrikAsametaH kAmarakataikalatevanabhaH zriyaH // atrapayodharAdizabdazleSamU lAtizayoktyAMgabhUtayotthApyamAnaiva savitRturagAvalyAMmaraka 189 taikAvalItAdAtmyotprekSAnabholakSmyAMnAyikAvyavahArasamA roparUpasamAsoktigarnaivotthApyate / payodhara zleSasyobhayopakA rktvaat| tatautprekSAsamAseAktyorekaH kAlaH parasparApekSayAcA rutvasunmeSazvobhayostulyaitivinigamanAvirahAtsamaprAdhAnyaM ||ruupkN vinApyutprekSAyAMtAtparya grAhaka mastItizaMkatenanviti / evamuktautamogajAnAmi tyuktau tathAcasAdhakAMtarasyasAdhakAMtarAdUSakatvAdrUpakasyotprekSAMgatvamavikRtamitibhA vH|avtviti|svituHsuurysyturgaavlii azvapaMktirno'smAnavatu / keva namaH zriyogaganala kSmyAHmarakatamaNInAmekalatAekAvalIvetyutprekSA / suuryturNgaannaaNhritvrnnkhaat| kathaMbhU tAsamyagatilaMghitAstuMgA uccAH payodharAmeghAyayA ekAvalIpakSepayodharaustanau / tathA sphuritodIptimAn / madhyagato'ruNarUponAyakonetA sArathiryasyAHsA pakSearuNaA raktonAyakohAramadhyamaNiH / nAyakonetarizreSThehAramadhyamaNAvapItivizvaH / atiza yoktyAmeghAnAMstanakhenAdhyavasAnarUpayA / garbhaiveyanena tilataMDulanyAyenasphuTAvagamya mAnabhedAyAHsaMsRSTeHsakAzAdvailakSaNyaM darzitam / evamatreti / ekasyacamatkRtijanane parApekSatvAdaMgAMgIbhAvamAzaMkyAha paraspareti // - yathAvA // aMgulIbhiriva kezasaMcayaMsannikRSyatimiraM marIci bhiH|| kuDmalIkatasarojalocanaM cuMbatIvarajanImukhaMzazI ||a trAMgulIbhiritivAkyoktopamayAtatprAyapAThAnmukhyakuDmalI karaNaliMgAnuguNyAccopamitasamAsAzrayaNenalabdhayAsaroja locanamitisamAsoktopamayAMgabhUtayotthApyamAnaivazazikartR kanizAmukhacuMbanotprekSA nizAzazinodapatyavyavahArasamA roparUpasamAsoktigarbhevotthApyate / upamayorubhayatrotthA pakatvAvizeSAtsamAsoktigarbhatAMvinA cuMvanotprekSAyAnirA laMbanatvAcca / tatazcAtrApyutprekSAsamAsoktyorekakAlayoH sama prAdhAnyaM / yadyapyatropamAbhyAMza zinizAgatAvevadharmIsamarthyate natuzazinAyakayornizAnAyikayozvasAdhAraNadharmo / sAdhAra mAdharmasamarpaNaMcotprekSAsamAsottyorapekSitaM / utprekSAyAH praka
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ 190 kuvalayAnaMdaH tAprakRtasAdhAraNaguNakriyAnimittasApekSatvAtsamAsoktavize SaNasAmyamUlakatvAcca / tathApivAkyoktopamAyAmivakArasya marIcibhirivetyanvayAntaramabhyupagamyAnvayabhedalabdhaprakRtApra tayorekaikaviSayasyArthadvayasyasamAsoktopamAyAMsarojasadRzaM locanamitisamAsAMtaramabhyupagamyasamAsabhedalabdhArthadayasya cAbhedAdhyavasAyenasAdhAraNyasaMpAdyatayorutprekSAsamAsokyo raMgatAnirvAhyA |aNguliibhiriti / zazIaMgulIbhirivamarIcibhi kezasaMcayamivatimiraMsaMnigRhyaku imalIkRtasarojalocanaMlocanamivasarojaMyatratAdRzaMrajanImukhaMcuMbatIvesanvayaH / tatmA yeti| upmaabhulesNdrbhpaatthaadisrthH| mukhyeti / mukhyArtharUpaMyatkuDmalIkaraNarUpaMliMga pusspaasaadhaarnndhrmstsyaanukuulyaadisrthH| utthApakalAvizeSakhAdaMgakhAvizeSAt / caMdra syacuMbanotprekSAyAMdApasavyavahArasamAropAtmakasamAsoktaucApekSitasyanAyakasAdharmya syoktopamAbhyAmamaparNAtkathaMtayostadaMgasamitizaMkate yadyapIti / marIcibhiriveti / marIcibhirivAMgulIbhistimiramivakezasaMcayamisevarUpamiyarthaH / ekaikaviSayasyArtha dayasyAbhedAdhyavasAnenesanyaH / tayorvAkyasamAsoktopamayoH // yaddA ihaprarUtakoTigatAnAMmarIcitimirasarojAnAmaprakRta koTigatAnAMcAMgulIkezasaMcayalocanAnAMcatanudIrghAvaraNatva nIlanIraMdhratvakAMtimattvAdinAsadRzAnAMpAtisvikarUpeNabheda vadanugatasAdRzyaprayojakarUpeNAbhedopyastisacAtravivakSita evabhedAbhedobhayapradhAnopametyAlaMkArikasiddhAMtAt / tatra / caprayojakAMzaniSkarSanyAyanAbhedagarbhatAMzopajIvanenasAdhAra NyesaMpAdyapradhAnabhUtotprekSAsamAsoktyaMgatAnirvAhyA ||aavshykaabhedaadhyvsaayenoppttiikRtmnvyaaNtrsmaasaaNtrklpnaagaurvennesaashyenaah yadeti / tanudIrghasAdaupUrvanipAtaniyamAnurodhenayathAsaMkhyakramapariyAgaH / tathAcAM gulimarIcyostanukhanIraMdhralAbhyAMtimirakezasaMcayayorAvaNararUpavanIlakhAbhyAMsaroja locanayordIrghavakAMtimattvAbhyAMcasAdRzyaMbodhyaM |maatisvikruupennaNgulikhmriicikhaa dinaa|anugteti / anugtNytsaadRshypryojkNruupNtnulaadikNtenesrthH| etaccasAdRzyama tiriktamisabhiprAyeNa / siddhaaNtaaditi| taduktaMsAdhayatrividhaMbhedapradhAnamabhedamadhAnaMbhe
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ caMdrikAsametaH 191 dAbhedapradhAnacetyupakramyavidyAnAthenaupamAnanvayopameyopamAsmaraNAnAMbhedAbhedasAdhAra NasAdharmyamUlakhamiti ||nahiprakAzazItApanayanazaktimataHsauratejasaH zItApanayana zaktimAtreNazItAlUpayogitAnadRSTA / evamanabhyupagameca 'pAM ddyaaymNsaarpitlNbhaarHkRptaaNgraagohricNdnen||aa bhAtibA lAtaparaktasAnuHsanirjharogAraivAdrirAjaH' ityAdyupamApina nirvhet|nhytraadriraajpaaNddyyorupmaanopmeyyornugtHsaa dhAraMNadharmonirdiSTaH / ekatrabAlAtapanijharAvanyatraharicaMdana haaraavitidhrmbhedaat| tasmAttatrAtapaharicaMdanayornirjharahArayo shvsdRshyorbhedaaNshopjiivnmevgtiH| 'pinaSTIvataraMgAyaiHsa mudrHphencNdn|tdaadaaykrairiNdurliptiivdigNgnaaH'itytrotpre kSayoHkAlabhedepisamaprAdhAnyaM / anyonyanirapekSavAkyadvayo paatttvaat| tadAdAyetiphenacaMdanarUpakamAtropajIvanenapUrvo spre kSA napekSaNAt / nacaivaMliMpatIvatamoMgAnItivadutprekSAdayasya saMsRSTireveyamitivAcyaM / laukikasiddhapeSaNalepanapaurvAparya chAyAnukAriNotprekSAdvayapaurvAparyeNacArutAtizayasamunmeSataH saMsRSTivaiSamyAt / tasmAddarzAdivadekaphalasAdhanatayAsamapradhA namidamutprekSAdayaM / evaMsamapradhAnasaMkaropivyAkhyAtaH ||nnubhedaabhedruupaaNshdvyopetaayaaupmaayaabhedaaNshsyaanupyogaatkthNtsyaautprekssaagupyo gi khamisAzaMkyapariharati / nhiiti| prakAzazcazItApanayanaMcetidvaMdvaH / zItAluHzItAtaH zItoSNatRppebhyastadasahacaitivAluH / uktasiddhAMtasyaniyuktikavenAzraddheyakhamAzaMka mAnaMmasAha evamiti / pAMDyAmiti / paaNddynaamaa'yNnRpo'driraajivaabhaati|kthNbhuutH aMsayorpitolaMbohAroyenasaH / tthaahricNdnenrktcNdnenkRptH| kRtoMgarAgonulepanaM yentthaabhuutH| adrirAjAkIhak baalaatpenrktaanisaanuuniprsthaaniysysH| tathAni jhrsyodgaarennodgmenshitH| pinssttiiti|vyaakhyaatNpraak / paurvaapryenneti| tathAcacamatkA raprayojakapaurvAparyaghaTakalenabhedAnavabhAsAtsaMsRSTivalakSaNyamitibhAvaH / darzAdivadarza paurNamAsAdivat / ayNcbhinnkaaliinyorpismpraadhaanyedRssttaaNtH| phlNttrsvrgH|prkRtetu camatkRtivizeSaH //
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ 192 * kuvalayAnaMdaH sNdehsNkroythaa|| zazinamupagateyaMkaumudImeghamuktaMjalanidhi mnuruupNjnhuknyaavtiirnnaa||itismgunnyogpriitysttrpauraaH' shrvnnkttunRpaannaamekvaakyNvivH|| atraiyamitisarvanAnA yadyavRtavatIMdumatIviziSTarUpeNanirdizyatetadAbiMbapratibiM babhAvApannadharmaviziSTayoHsadRzayoraikyAroparUpAnidarzanA |y ditenasAsvarUpeNaivanirdizyatebiMbabhUtodharmastupUrvaprastAvAtsa maguNayogaprItayeitipauravizeSaNAcAvagamyatetatraprastutedharmi NitavRttAMtapratibiMbabhUtAprastutavRttAMtAroparUpalalitamityana dhyavasAyAtsaMdehaH / vilIyeMduHsAkSAdamRtarasavApIyadi bhavekalaMkastatratyoyadicavikacaMdIvaravanaMtataHsnAnakrIDAja nitjddbhaavairvyvaiHkdaacinmuNceyNmdnshikhipiiddaapribhvN|| atrayadyetAvatsAdhanasaMpadyetatadAtApaHzAmyatItyarthekavisaraMbha shvettdaitdupaattsiddhyrthmuuhitisNbhaavnaalNkaarH|etaavtsaadhnN kadApinasaMbhavatyevAtastApazAMtirapigaganakusumakalpetyartheka visaMraMbhazcedupAtamithyAtvasiddhyarthamithyArthAtarakalpanArUpA mithyaadhyvsitirityubhytaasNbhvaatsNdehH| evam 'siktaMspha TikakuMbhAMtaHsthitizvetIkatai laiH // mauktikaMcellatAMsUtetatpu ppaistesamaMyazaH' ityAdiSvapisaMbhAvanAmithyAdhyavasitisaMde hsNkrodrssttvyH||-- zazinamiti / atraajasyeMdumatyAsvayaMvaresamaguNayorajeMdumatyoryogenaprItiryeSAMtepau rAnAgarikAnRpANAmanyeSAMzravaNayoHkaTupIDAkaramitipUrvArddharUpamekamevavAkyavivatru rucArayAmAsurisanvayaH / tenasarvanAmnA sAiMdumatI vivabhUtodharmaH ajakarmakaMvaraNaM ta trtspinpksse| vilIyeti |agnisNyogenghRtaadivtkenaapihetunaaviliintaapraapyesrthH / vikacaMvikasitaM / jaDabhAvaHzaityaM / mdnevshikhiivnhiH| saMraMbhastAtparya / siktami ti / sphaTikakuMbhAtasthiyAvetakRitairjalai siktaMmauktikamisanvayaH // -- mukhengrlNmucnmuulevsticetphnnii|phlsNdohgurunnaatrunnaa kiMprayojanAatramahoragavRttAMtevarNyamAnerAjadvArarUDhakhalavRttAM
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ caMdrikAsametaH . . 193 topipratIyate / tatrakiMvastutastathAbhUtoragavRttAMtaeva prastute' prastutaHkhalavRttAMtastataHpratIyataitisamAsoktiH / yahA pra stutakhalavRttAMtapratyAyanAyAprastutamahoragavRttAMtakIrtanamaprastu taprazaMsA / yadvA varNyamAnamahoragavRttAMtakIrtanenasamIpasthita khalamarmodghATanaMkriyataitiubhayasyApiprastutatvAtprastutAMkura itisaMdehaH // ekavAcakAnupravezasaMkarastuzabdArthAlaMkArayo revotalakSayitvAkAvyaprakAzakAraudAjahAra / spaSTocchasa kiraNakesarasUryabiMbavistIrNakarNikamathodivasAraviMdaM // zli ssttaassttdigdlklaapmukhaavtaarbddhaaNdhkaarmdhupaavlisNcukoc|| atraikapadAnupraviSTaurUpakAnuprAsauyatraikasminzlokepadabhedenaza bdaarthaalNkaaryoHsthitisttrtyoHsNsRssttirihtusNkriti| alaM kArasarvasvakArastu ekasminvAcake'nuprevezovAcyayorevAlaMkAra yoHsvArasikovAcyapratiyogikatvAdAcakasyetimatvA'rthAlaM kArayorapyekavAcakAnupravezasaMkaramudAjahAra // mukheneti / saMdohaHsamUhaH / lakSayileti / sphuTamekatraviSayezabdArthAlaMkRtidvayami tisUtreNesarthaH / spaSTeti / atho'naMtaraM divasarUpamaraviMdaMkamalaMsaMcakocasaMkocamagama t / kIdRk spaSTamucchrasaMtaullasaMtaHkiraNAevakesarANiyasyAstathAbhUtAsUryabiMvarUpA vistIrNAkarNikAvarAToyasyatat / zliSTAH prakAzAbhAvenaparasparaMmilitAH aSTadizaeva dalAnAMkalApastanmukhenAvatAroyasyAstAdRzIbaddhAaMdhakArarUpAmadhupAvaliyana tathAbhU tmityrthH| padabhedeneti / "soNathiethagAmejoeaMmahamahaMtalAaMNNaM // taruNANahima alUDiMparisappatiNivArei" sanAsyatragrAmeyaetAMsphurallAvaNyAntaruNAnAMhRdayaluThanaMpa risaMpatinivArayatItisaMskRtaM atrpuurvaa'numaasstRtiiypaaderuupkmitityoHsNsRssttiH| vAzyapratiyogikatvAditi / vAcyaMpratiyogipatisaMbaMdhiyasyatadvAcyamatiyogikaMta svaadisrthH| evaMcakAvyAvAcyasyAnumAsAde zabdAlaMkArasyatadanumavezonavAcakAnuna veshitivktuNyuktmitibhaavH| 25
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ kuvalayAnaMdaH satpuSkaradyotitaraMgazobhinyamaMdamArabdhamRdaMgavAye // udyAna vApIpayasIvayasyAmeNIdRzonATyagRharamaMte ||atrnaattygRh vApIpayasoHsatpuSkaretyAdivizeSaNaMzabdasAmyazleSaH |amN damArabdhetyAdivizeSaNe'rthasAmyamupamAtadubhayamekasminniva zabdenupraviSTamititadapinamanyAmahe / satpuSkaretyAdivizeSa NepizleSabhittikAbhedAdhyavasAyarUpAtizayoktilabhyasyadharma sAmyasyaivatatrevazabdapratipAdyatayAzabdasAmyasyatadapratipAdya tvAt / zleSabhittikAbhedAdhyavasoyanardhamasAmyamatAnaMgIkA re| ahorAgavatIsaMdhyAjahAtisvayamaMbaramityAdizliSTavize SaNasamAsoktyudAharaNevizeSaNasAmyAbhAvenasamAsoktyabhA vaprasaMgAt / zabdasAmyasyevazabdapratipAdyatvepitasyopamAvA cakatvasyaivaprAptyAzleSavAcakatvAbhAvAcca / zabdato'rthatovA kvisNmtsaamyprtipaadnesrvvidhepyupmaalNkaarsviikaaraat| anyathA"yathApralhAdanAcaMdra pratApAttapanoyathAtathaivasobhUda nvA~rAjAprakatiraMjanAt" ityatrApyupamAnasyAt / nAtrA nvarthanAmarUpazabdasAmyavinAkiMcidarthasAmyaMkavivivakSitama sti / tasmAdyatraikasminnarthepratipAdyamAnealaMkAradvayapratIti sttrtyorlNkaaryorekvaackaanuprveshH||stpusskreti / yasyAMnagaryAmeNIdRzaudyAnasaMbaMdhivApIpayasIvanATyagRheramaMtekrIDaM ti| kIdRzaiHsamIcInaHpuSkaraiHkamalaiotinoyetaraMgAstacchobhAvati / gRhapakSesamIcInaiH pusskrairvaadhbhaaNddmukhaiotitoyorNgonRybhuumistcchobhiniiyrthH|pusskrNkrihstaagrevaay bhAMDamukhejale |vyomnikhddgphlepdmismrH| shlessbhittiketi| zleSobhittirivabhitti mUlaMyasyesarthaH / rAgavatIti / rAgo'nurAgoraktimAca / aMbaramAkAzaMvatraMca / nanva vizeSaNasAmyAyAbhedAdhyavasAyApekSaNepisatpuSkaresAdauzabdasAmyamAtreNApyupamopa
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ caMdrikAsametaH patte tadapakSesatAha zabdeti |shbdto'rthtoveti |shbdpryuktmrthpryuktvaaytkvisNm taMsAmyaMtatyatipAdanaiyarthaH / sarvavidhesarvaprakAre / yatheti / cadiAlhAdanaitidhAkha nusArAcaMdrapadamanvarthaM / anvartho'nvarthanAmA / tasmAnmatadvayasyApyayuktastrAt // ythaa|| vidhukarapariraMbhAdAttaniSyaMdapUrNaiHzazihaSadupakRptarAla vAlastarUNAM // viphalitajalasekaprakriyAgauraveNavyaracisa hRtacittastatrabhaimIvanena // atrahipratipAdyamAnorthasaMmRddhima vastuvarNanamudAttamitilakSaNAnusArAdudAttAlaMkArarUpaHasaM bNdhesNbNdhkthnmtishyoktiritilkssnnaadtishyoktishc|nc sarvatrodAttasyAsaMbaMdhesaMbaMdhavacanarUpatvaMnirNItamitinavivi tAlaMkAradvayalakSaNasamAvezostItivAcyaM / divyalokagatasaM patsamRddhivarNanAdiSvatizayAspRSTasyodAttasyazauyaudAryadAri yAdiviSayavarNaneSUdAttAspRSTAyAatizayoktezcaparasparavivi ktatayAvizrAMteH / tayozcehArthavazasaMpannasamAvezayonIgAMgI bhAvaH / ekenAparasyAnutthApanAtsvAtaMtryapArataMtryavizeSAdarza nAcca / nApisamapradhAnyaM / yaizabdairihasaMbaMdhivastupratipAdya tetairevatasyaivavastunosaMbaMdhesaMbaMdharUpasyapratipAdyamAnatayAbhi napratipAdakazabdavyavasthitArthabhedAbhAvAnnApisaMdehasaMkaraH / ekAlaMkArakoTyAMtadanyAlaMkArakoTipratikSepAbhAvAt / ta smaadihodaattaatishyokyorekvaackaanuprveshlkssnnHsNkrH| kvacitsaMkarANAmapisaMkarodRzyate ||vidhukreti / sahasastatrabhaimIvanenadamayaMyAudyAnenahRtacittovyaracikRta / kathaM bhUtana / caMdrakiraNAzleSAdAttairaMgIkRtainiSyaMdaiHpUrNaizcaMdrakAMtaghaTitaistarUNAmAlavAlairvi phliikRtjlsekprkaarruupgaurvennesrthH| zabdavyavasthiteti / zabdaprayuktasartha tathA casamaprAdhAnyamarthabhedaviSayamitibhAvaH / pratikSipyatenivAryatekovyaMtaramanenetima tikSepovirodhaH //
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ 196 kuvalayAnaMdaH yathA / muktAH kelivisUtrahAragalitAH saMmArjanIbhirhatAHprA tHpraaNgnnsiinimNthrcldvaalaaNghrilaakssaarunnaaH|| dUrAdADimabI jazaMkitadhiyaHkarSantikelIzukA yAdavadbhavaneSubhojanRpatesta tyAgalIlAyitaM ||atrtaavdvidussaaNsNptsmRddhivrnnnmudaattaa laMkArastanmUlakobAlAghrilAkSAruNAityatratadguNAlaMkArasta traivavakSyamANabhrAMtyupapAdakaH / padArthahetukakAvyaliMgAlaMkA razcetitayorekavAcakAnupravezasaMkarastanmUlaHzaMkitadhiyaitya trabhrAMtimadalaMkArastAbhyAMcodAttAlaMkArazcArutAMnItaititayo zcatasyacAMgAMgIbhAvasaMkaraH / evaMvidvadnehavaibhavasyahetumato rAjJovitaraNavilAsasyahetozcAbhedakathanaMhetvalaMkAraH saca rA jnyovitrnnvilaassynirtishyotkrssaabhivyktipryvsaayii| etAvanmAtrekavisaMraMbhazceduktarUpodAttAlaMkArapariSkRtehetvalaM kArevizrAMtiH / kIdRzIsaMpaditipraznottaratayAniratizayaizva yevitaraNarUpAprastutakAryamukhenatadIyasaMpadutkarSaprazaMsanekavi sNrNbhshcetkaarynibNdhnaaprstutprshNsaalNkaarevishraaNtiH| kArya syaapivrnnniiytvenprstuttvaabhipraayetuprstutaaNkurovishraaNtiH| atrvishessaandhyvsaayaatsNdehsNkrH| kiMcavigRhavaibhavavarNa nasyAsaMbaMdhesaMbaMdhakathanarUpatayA'tizayokterudAttAlaMkAreNasa haikvaackaanuprveshsNkrH| niratizayavitaraNotkarSaparyavasA yinohetvalaMkArasyApyadbhutAtathyaudAryavarNanAtmikayAtyuktyA sahaikavAcakAnupravezasaMkaraH / tanmUlakasyAprastutaprazaMsAlaM kArasyaprastutAMkurasyavArAjasaMpatsamRddhivarNanAtmakodAtsAlaM kAreNasahaikavAcakAnupravezasaMkaraH ||muktaaiti / viduSAMmaMdireSubhavaneSukelausuratakrIDAyAMvichinnasUtrAddhArAdgalisAH
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ caMdrikAsametaH 197 saMmArjanIbhirapasAritA bhAtaHkAle'maNasImAMtemaMdaMcalatAbAlAnAMcaraNalAkSArasenAru NAmuktAdUrAhADimabIjazaMkitaSiya krIDAzukAyatkarSayAkarSatitadbhojapatestyAga spadAnasyalIlAyitamityanvayaH / tatraivabAlAMghrilAkSAruNAityatraiva / vakSyamA Neti / zaMkitadhiyaitivakSyamANetyarthaH / tayostadguNakAvyaliMgayoH / tanmUla saMkaramU lH| taabhyaaNsNkrbhraaNtimdbhyo| tytoHsNkrbhraaNtimtoH| tsyudaattsy| hetumataHkArya sya abhedakayanaMtarayAgalIlAyitasyakAryamitivaktavyetadevatyAgalIlAyitamityabheda kathanaM / vadIyeti rAjakIyetyarthaH / atathyaudAryeti asatyaudAryetyarthaH / tanmalaka speti vitaraNotkarSaparyavasAyihekhalaMkAramUlakasyesarthaH // -- vAcakazabdasyapratipAdakamAtraparatayAvyaMjakasAdhAraNyAdeSAM catrayANAmekavAcakAnupravezasaMkarANAMsamaprAdhAnyasaMkaraH / nahyeteSAMparasparamanyatrAMgatvamasti / udAttAdimAtrasyaivahetva laMkArAdicArutApAdakatvenAtizayoktisaMkarasyAMgatayA'nape kssnnaat|evmtrshlokecturnnaampisNkraannaaythaayogysNkrH| evamanyatrApyudAharaNAMtarANyUhyAni // - , nanurAjasaMpatsamRddhevyaMjanAgamyakhenAvacyakhAtkayaMtavarNanAtmakodAcAlaMkAreNasahaikavA cakAnupravezakathanamisAzaMkAyAmAha vAcakazabdasyeti / trayANAmiti / ekaudAttA tizayoktyoraparohelatyuktyoranyovyaMgyodAttAprastutaprazaMsAprastutAMkurAnyatarayorise vaMtrayANAMparasparamityartha udAttAlaMkArasyahekhalaMkArAMgatAyAHpUrvamuktakhAdudAttAtiza yoktisaMkarasyApitadaMgasamitizaMkAnirasyati udAttAdimAtrasyaiveti / udAttAdIyA dipadenahekhalaMkAraparigrahaH / hebalaMkArAdItyAdipadenacAprastutapazaMsAparigrahaH / ta prApiniratizayaizvaryavitaraNotkarSaparyavasAyinohebalaMkAraspaivatAdRzavitaraNarUpakArya pariSkAradvArAtadgamyaprastutarAjasaMpadutkarSaprazaMsApAyAmaprastutamazaMsAyAmaMgakhanabachu tAtathyavarNanArUpAtyuktisaMkarasyApekSetibhAvaH / yathAyogyamiti / tathAhi / udA ttatadguNayoraMgAMgibhAvasaMkarasyabhrAMtimadudAttayoraMgAMgibhAvasaMkarasyacAMgAMgibhAvecasaM krH| tathAbhrAMtimadudAttayoraMgAMgibhAvasaMkarasyodAttAMgakahekhalaMkArAdisaMdehasaMkarasya cAMgAMgibhAvenasaMkaraitisUkSmamatibhirUhanIyam //
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ 198 .kuvalayAnaMda - amuNkuvlyaanNdmkrodppdiikssitH|| niyogAveMkaTapaterni rupAdhikapAnidheH // 171 // caMdrAlokovijayatAMzaradAgama saMbhavaH // hRdyaH kuvalayAnaMdoyatprasAdAdabhUdayam // 172 // . itizrImadvaitavidyAcAryazrImaTvijakulajaladhikaustubhazrIraMga rAjAdhvarIMdravaradasUnorappadIkSitasyakRtiHkuvalayAnaMdaHsaMpUrNa svakIryanuvRttayegraMthanAmakhanAmacopanibadhanagraMthapUrtimanuvadati / amumiti / khapraya syamAmANikalaMsUcayitumAha / caMdrAlokaiti / zaradAgamasaMjJakazcaMdrAlokamUlabhUtograM thaH / zaratkAlAgamanenacaMdrasyAlokaitizleSaH / tasmAJcakuvalayAnaMdaHkhagraMtho'bhUt / kuvalayasyakumudasyAnaMdaitica shlessitishivmaastaam||vidvdvNdmhaamaanyraamcNdraatmjnm nA // viduSAvaidyanAyenakRtAlaMkAracaMdrikA // enAMkuvalayAnaMdaprakAzanavizAradAm / vidaakurvtuvidaaNsaakaavytttvvidaaNvraaH| asaukuvalayAnaMdacaMdrAlokotthitopisan // pratiSThAlabhatenaivavinAlaMkAracaMdrikAm / itizrImatpadavAkyapramANatatsadrAmabhaTTA tmajavaidyanayakatA'laMkAracaMdrikAkhyAkuvalayAnaMdaTIkAsaMpUrNA // // // idaMpustakaM khAMDekaropAkhyavAsudevAtmajakAzInAthenamuMbainagA~ ja gadIdharAkhyamudraNayaMtre mudrApitam // zakAndAH 1807 paarthivnaamsNvtsrH|| // saMpUrNIyaM sacaMdrikaH kuvalayAnaMdagraMthaH // PM