Page Text
________________
२२
कुवलयानंदः प्रसन्नेनदृगजेनवीक्षतेमदिरेक्षणा ॥ २० ॥ यत्रारोप्यमाणोविषयीकिंचित्कार्योपयोगित्वेननिबद्ध्यमानः स्वतस्तस्यतदुपयोगित्वासंभवात्प्रस्तात्मतापरिणतिमपेक्ष तेतत्रपरिणामालंकारः । अत्रोदाहरणंप्रसन्नेनेति । अत्रहि अनस्यवीक्षणोपयोगित्वंनिबद्ध्यतेनतुदृशः।मयूरव्यंसकादि समासेनउत्तरपदार्थप्राधान्यात् । नचोपमितसमासाश्रयणे नगनमिवेतिपूर्वपदप्राधान्यमस्तीतिवाच्यं । प्रसन्नेनेतिसा मान्यधर्मप्रयोगादुपमितंव्याघ्रादिभिःसामान्याप्रयोगइतित दप्रयोगएवोपमितसमासानुशासनात् ।अनस्यवीक्षणोपयो गित्वंनस्वात्मनासंभवत्यतस्तस्यप्रकृतगात्मतापरिणत्यपे क्षणात्परिणामालंकारः। यथावा ॥ ती भूतेशमौलिस्रजम मरधुनीमात्मनासौतृतीयस्तस्मैसौमित्रिमैत्रीमयमुपस्तवा नातरंनाविकाय॥ व्यामग्राह्यस्तनीभिःशबरयुवतिभिः कौतु कोदंचदक्षंकच्छादवीयमानःक्षणमचलमथोचित्रकूटंप्रतस्थे ॥ अत्रारोप्यमाणआतरःसौमित्रिमैत्रीरूपतापत्त्यागुहोपका रलक्षणकार्योपयोगीनस्वात्मना गुहस्यरघुनाथप्रसादेकार्थि त्वेनवेतनार्थित्वाभावादितिपरिणामालंकारः ॥ २० ॥ परिणामलक्षयति । परिणामइति । विषयिनिष्ठायाःप्रकृतकार्योपयोगिताया अवच्छेदिका विषयतात्मतापरिणतिःपरिणामः साचविषयतादात्म्याध्यवसायविषय ता। एवंचविषयाभेदस्यैव विषयिणिविवक्षणादृग भिन्नेनाब्जेनेतिस्वारसिकएवबोधो नतुरूपकइवनिष्ठाभेदप्रतियोगिनाजनेत्यनुयोगित्वमुखइतिरूपकातेंदोबोध्यः। समासेप्युदाहरति । तीवेति । मुरारिनाटकगतमेतत्पद्यम् । आत्मनातृतीय सीता लक्ष्मणसहितइतियावत् । असौपक्रांतोरामोभूतेशस्यशंभोमौलिमालारूपाममरनदींग गांतीतिस्मैनाविकायगुहसंज्ञायनिषादपतयेसौमित्रेर्लक्ष्मणस्यमैत्रीरूपमातरंतरणमू ल्यमुपकृतवानुपकाररूपतयादत्तवान् । अथोऽनंतरंचित्रकूटप्रतिप्रतस्थेपस्थितवान् । कदिशः । व्यामेनतिर्यकप्रसारितभुजद्वयांतरालेनग्राह्यौतावत्परिणाहौस्त नौयासांत थाभूताभिःशवराणांव्याधानायुवतीभिःकौतुकेनोदचंतिविकसंसक्षीणियत्रक्रियायांत थाकृच्छ्रान्लेशादतएवक्षणमन्वीयमानोऽनुगम्यमानइयर्थः॥इपिरिणामप्रकरणं॥२०॥
| SR No. | 023506 |
| Book Title | Kuvalayanand |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Kashinath Vasudev Khandekar |
| Publisher | Jagdishwar Mudranalay |
| Publication Year | 1807 |
| Total Pages | 202 |
| Language | Sanskrit, Hindi |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 19 MB |