________________
રચી હતી, તેની અમદાવાદના ડેલાના ઉપાશ્રય-૨ ભંડારની હ. લિ. પ્રતિ ઉપરથી પ્રેસકોપી મેં મુનિ મલયવિજયની પ્રેરણાથી કરી આપી હતી, જે લા. સ. ભારતીય સંસ્કૃતિ વિદ્યામન્દિર, અમદાવાદથી પ્રકાશિત છે.
આ સિવાય આ રત્નપ્રભસૂરિએ ઉપદેશમાલા-વૃત્તિ રચના કરતાં પહેલાં પ્રાકૃત ભાષામાં વિ. સં. ૧૨૩૩માં અરિષ્ટનેમિચરિત અણહિલ્લવાડ પાટણમાં સમર્થિત કર્યું હતું. જેનો પ્રારંભ નાગઉર (નાગોર)માં કર્યો હતો. છ પ્રસ્તાવવાળા આ ચરિતનું શ્લોકપ્રમાણ ૧૩૬૦૦ જણાય છે. આ ચરિતના આદ્યન્ત ભાગનો ઉલ્લેખ અમે પાટણ-જૈનભંડારગ્રન્થસૂચી (ગા. ઓ. સિ. નં. ૭૬, પૃ. ૨૫૦ થી ૨૫૨માં) દર્શાવેલ છે. તેમાં પણ વડગચ્છ (બૃહદ્ગચ્છ) માં થયેલા મુનિચંદ્રસૂરિનું વર્ણન, જે અમે ઉપદેશપદ-અનુવાદની પ્રસ્તાવનામાં ઉદ્ધૃત કરેલ છે. ત્યારપછી દેવસૂરિના વર્ણનમાં જણાવ્યું છે કે, "સિદ્ધશિરોમણિ જયસિંહરાજાની આગળ વિબુધોની સભામાં સ્ત્રી-નિર્વાણ સિદ્ધ કરીને જેમણે પ્રવચનને પ્રભાવિત કર્યું હતું. તથા અણહિલ્લવાડપુરમાં સાહ થાહડે કરાવેલ શ્રીવીરનાથને દેવસૂરિએ હસ્ત-પદ્મથી પ્રતિષ્ઠિત કર્યા હતા. તેઓએ પોતાના પટ પર શ્રીભદ્રેશ્વરસૂરિને પ્રતિષ્ઠિત કર્યા હતા, જેઓ પ્રશમાદિ ગુણો વડે તેમના પ્રતિસ્કંદ-પ્રતિબિંબ જેવા હતા."
ઉપદેશમાલાના વિશેષવૃત્તિકા૨ રત્નપ્રભસૂરિએ આ વૃત્તિના અંતમાં રત્નાકર સમાન બૃહદગચ્છમાં થયેલા સાહિત્ય, તર્ક, આગમ, લક્ષણ (વ્યાકરણ)-વિશારદ, સમસ્ત દેશોમાં વિચરનાર વિદ્વર્ય મુનિચન્દ્રસૂરિના પટ્ટધર શિષ્ય દેવસૂરિના શિષ્ય તરીકે પોતાનો પરિચય આપ્યો છે -
'शिष्य-श्रीमुनिचन्द्रसूरिगुरुभिर्गीतार्थचूडामणिः । पट्टे स्वे विनिवेशितस्तदनु श्रीदेवसूरिप्रभुः । आस्थाने जयसिंहदेवनृपतेर्येनास्तदिग्वाससा, स्त्रीनिर्वाण-समर्थनेन विजयस्तम्भः समुत्तम्भितः ।। तत्पट्टप्रभवोऽभवन्नथ गुणग्रामाभिरामोदयाः, श्रीभद्रेश्वरसूरयः शुचिधियस्तन्मानसप्रीतये । श्रीरत्नप्रभसूरिभिः शुभकृते श्रीदेवसूरिप्रभोः, शिष्यः सेयमकारि संमदकृते वृत्तिर्विशेषार्थिनाम् ।।
व्याख्यातृचूडामणि-सिद्धनाम्नः, प्रायेण गाथार्थ इहाभ्यधायि ।
क्वचित् क्वचिद् या तु विशेषरेखा, सद्भिः स्वयं सा परिभावनीया ।।'
17
