________________
વિવેચન :- જ્ઞાનાપ, દર્શના૦૪ અને અંત૦૫ એ-૧૪ પ્રકૃતિ અશુભ હોવાથી પોતાના બંધવિચ્છેદસમયે જ સ્થિતિબંધ કરતી વખતે જરસબંધ થાય છે. એટલે ચિત્રનં૦૧૩માં બતાવ્યા મુજબ અસત્કલ્પનાથી ૧૦મા ગુણઠાણાના છેલ્લાસમયે=૬૦મા સ્થિતિસ્થાને રહેલા ક્ષપમહાત્મા અતિવિશુદ્ધિથી જ્ઞાનાવરણીયાદિ-૧૪ પ્રકૃતિનો જ સ્થિતિબંધ કરતી વખતે જરસબંધ કરે છે.
સૂક્ષ્મત્રિક-વિકલેન્દ્રિયત્રિકના જ૦૨સબંધના સ્વામી :
મિથ્યાર્દષ્ટિ તિર્યંચ-મનુષ્યો “પરીવર્તમાનમધ્યમપરિણામથી’’ સૂક્ષ્મત્રિક અને વિકલેન્દ્રિયત્રિકનો જવરસબંધ કરે છે. કારણ કે દેવ-નારકો ભવસ્વભાવે જ સૂક્ષ્મત્રિક અને વિકલેન્દ્રિયત્રિકને બાંધતા નથી. તેથી તે પ્રકૃતિના જ૦૨સબંધના સ્વામી દેવ-નારકો નથી. એટલે સૂક્ષ્મત્રિક અને વિકલેન્દ્રિયત્રિકના જÖરસબંધના સ્વામી તિર્યંચ-મનુષ્યો કહ્યાં છે.
(४६) नरकद्विकस्याऽशुभप्रकृतित्वाज्जघन्यस्थितिबन्धकाले तद्बन्धकेषु सर्वविशुद्धा एते जघन्यानुभागं विदधति । देवद्विकस्य शुभप्रकृतित्वादात्मीयोत्कृष्टस्थितिबन्धकाले तत्प्रायोग्यसंक्लिष्टा अमी जघन्यानुभागं बध्नन्ति । विकलत्रिकसूक्ष्मत्रिकयोस्त्व- शुभप्रकृतिત્પાત્તપ્રાયોવિશુદ્ધા અમી સર્વનધન્યમનુંમાનું વધ્નત્તિ । [સ્વોપજ્ઞટીકા ગાથાનં૦૭૧] परियत्तमाणमज्झिमपरिणामो होइ मिछद्दिट्ठीयो ।
तिरियो व मणुस्सो वा सुहुमाईण दसपयडीणं ॥ १७३ ॥
[બન્યવિહાળે૰ત્તરપડિસનન્યો ગાથાનં૦૧૭૩]
સ્વોપજ્ઞટીકાદિગ્રંથોમાં નરકદ્ધિક, સૂક્ષ્મત્રિક, વિક્લેન્દ્રિયત્રિકના જઘન્ય૨સબંધના સ્વામી તદ્યોગ્યવિશુદ્ધપરિણામી તિર્યંચ-મનુષ્યો કહ્યાં છે અને દેવદ્વિકના જધન્યરસબંધના સ્વામી તદ્યોગ્યસંક્લિષ્ટપરિણામી તિર્યંચ-મનુષ્યો ક્યાં છે તથા અન્યવિહાળે દત્તરડિરસનન્યો ગ્રન્થમાં ગાથાનં૦૧૭૩માં નરકક્રિકાદિ-૧૦ પ્રકૃતિના જ૦રસબંધના સ્વામી પરાવર્તમાનમધ્યમપરિણામી તિર્યંચ-મનુષ્યો કહ્યાં છે. એટલે અભ્યાસવર્ગને પ્રશ્ન થાય કે સ્વોપજ્ઞટીકાદિ ગ્રન્થમાં કહ્યાં મુજબ અહીં નરકક્રિકાદિના જવરસબંધના સ્વામી કેમ ન કહ્યાં? એના પ્રત્યુત્તર માટે વધવિજ્ઞાળેઝત્તરપઽિસભ્યો ગાથાનં૦૧૭૩ની પ્રેમપ્રભાટીકા અવશ્ય જોવી. અને પરિશિષ્ટમાં ટીપ્પણનંQ અવશ્ય જોવી....
૨૨૨
