________________
100
SETUBANDHA
श्वभ्रेषु श्यामोदकम् । सरसेषु जलप्रनवणसहितेषु अरण्येषु निवं दावाग्निरहितम् । सरःपरिसरमाश्रिताः सरःशरण्याः। सरः शरण्यं येषामिति बहुव्रीहिः । तेषां सौख्यातिशयात् निद्रापदम् । लोपोऽरण्य इति अकारलोपः (Vararuci 1.4). R says मणीन् पान्तीति मणिपाः यक्षा सो वा.
44. Unlike R and Kula, K and MY read here two verses. The first is a Mabāyamaka formed with the phrase daria-rakkhasa-moaam.
(i) K says एकरूपपादचतुष्टयं महायमकमेतत् । यथोक्तमाचार्येण । एकाकारचतुष्पादं यन्महायमकाह्वयम् इति ।।
तत्र सराक्षसामोदकमिति प्रथमः पादः । दृप्तानां राक्षसानामामोदकं प्रीतिकरमतिगहनत्वात् राक्षसानामावासभूतमित्यर्थः । दरीग-ऋक्षश्यामोदयमिति द्वितीयः पादः । दरीगतैः दरीवर्तिभिः ऋक्षैः भल्लुकहेतुभूतैः श्यामाया रात्रेरुदयो यत्र । ऋक्षाणामतिकृष्णवर्णत्वाइरीषु सदा रात्रिर्वर्तत इति प्रतिभातीत्यर्थः । दलितलक्षसामोदयमिति तृतीयः पादः । रलयोरभेदः । सामोदयो गजः । सामोद्भवः सिन्धुर इति हलायुधः । दलितानि विदारितानि लक्षाणि प्रतिगजा यैस्ते सामोदया यत्र तम् । दरीचरवश्यामोदकमिति चतुर्थः पादः । दरीषु स्पन्दमानं खमिव श्याममुदकं यत्र तम् । दरीषु प्रस्रवणादयः संभवन्तीति. Kula says दरीचरैरक्षः बिभीतकैः श्याममुदकं यत्र तम्,
(ii) The second verse introduced by K and MY is rendered by K as follows.
रम्यसलिलपावलतं रामासलीलवासालयम् । विषतरुप्रभावात विशदरूप्यप्रभापात्रम् ॥ MY says दरीचराक्षश्यामोदयमिति द्वितीयः पादः । दरीवर्तिजननयनानां श्यामाया रात्रेरुदयः प्रदोषः तं दरीणां नित्यनिरातपतया अन्धकारास्पदत्वात् । akkha इत्यत्र ‘स्कक-क्षां खः इति (Vararuci 3. 29) खत्वमेव । न 'अक्ष्यादिषु छः' इति (ibid. 3.30) .
छत्वम् । Dhummakkha इत्यादिवत्. 2 This might be ramma-salila-pāsa-laam (or even vasa-laam, but the derivation
of रामासलील etc. from it is a tour de force not usual in the poem...
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org www.jainelib
