________________
[ ૩૫
મિથ્યાત્વને ગાઢ અંધકાર તે ક્યાંક પણ ઉત્પન્ન થયે. વસ્તુતઃ જીવ જન્મત પણ નથી અને મરતે પણ નથી. શરીરની હેરફેરી થાય, તેને જન્મ-મરણ કહેવાય છે. અજીવમાં પણ તમે જુઓ કે–અજીવના સમૂહથી બનેલી એક ચીજ નાશ પામે છે, પણ એને અર્થ એટલે જ કે એ અવસ્થામાં ગોઠવાયેલા અછના અંશે વિખરાઈ ગયા. મકાન પડી જાય, પણ મકાન બનવામાં ચેગ પામેલ જે અજીવ આણુઓ હોય, તે કાંઈ નાશ પામી જાય? નહિ જ. ત્યારે એ અણુઓ અવસ્થાન્તરને પામ્યાં, એટલું જ કહેવાય ને? આ વસ્તુને જે સમજતું હોય, તે એમ જ કહે કે–અપેક્ષાએ જીવ નિત્ય પણ છે અને અપેક્ષાએ જીવ અનિત્ય પણ છે; એ જ રીતિએ, અપેક્ષાએ અજીવ નિત્ય પણ છે અને અપેક્ષાએ અજીવ અનિત્ય પણ છે.
કર્મના ચોગ-વિયેગ
સંબંધી તા : જીવ નિત્ય પણ છે અને અનાદિકાળથી કર્મના સેગવાળે પણ છે. એ કર્મ કર્તા કેણ અને એ કર્મને ભક્ત કણ? જીવ પિતે જ પિતપોતાના કર્મને કર્તા અને ભક્તા છે. કોઈ જીવ, કેઈનાય કર્મ કર્તા બની શકતું નથી, એટલે પિતાના કર્મને જીવ પિતે જ કર્તા છે.
જીવ ભિન્ન ભિન્ન પ્રકારનાં કર્મોને જે દ્વારા ગ્રહણ કરે છે, તે આશ્રવ કહેવાય છે, અને જીવ કર્મોને ગ્રહણ કરેતે અટકે, એ સંવર કહેવાય છે. શુભ આશ્રવ, તે પુણ્ય કહેવાય અને અશુભ આશ્રવ, તે પાપ કહેવાય. આત્મા જે કર્મોને ગ્રહણ કરે, તે કર્મો પહેલાંનાં કર્મોની સાથે ભળે છે, એને બંધ કહેવાય છે, અને આત્માથી કર્મ વિખુટાં પડે, એ નિર્જરા કહેવાય છે. આ તને, શાસ્ત્રોમાં વિસ્તારથી મહાપુરુષેએ વર્ણવેલાં છે અને જે વિવેકપૂર્વક સમજીને વિચારાય, તે આની વિચારણા પણ ઘણું કર્મોને ખપાવનારી નીવડે છે.
Jain Educationa International
For Personal and Private Use Only
www.jainelibrary.org
