________________
૧૪૦ ]
સમ્યગૂદન-૧
સંસારની જડ - શરીરમાં હું પણની બુદ્ધિ અને બીજામાં “મારાપણાની બુદ્ધિ, આ છે સંસારની જડ. જે જીવ બધિને પામે અથવા તે તરતમાં બાધિને પમાડે એવી ગ્યતાને પામે, તેને લાગી જ જાય કે આ શરીર તે હું નથી અને આ શરીર અને સંસારના સઘળાય પદાર્થો વસ્તુતઃ મારા નથી પણ પર છે.
પહેલાં વારંવાર શરીર આદિ યાદ આવતું હોય, તેને બદલે વારંવાર આત્મા અને આત્માના ગુણે યાદ આવે. જગતના જીવોને, અને તમને પણ વારંવાર શરીર યાદ આવે છે ને ? ઘડીએ ઘડીએ શરીરને સંભાળવાનું મન થાય છે ને ? શરીરને કેમ સારું બનાવી શકાય અને શરીર કેમ સારું બન્યું રહે, એવા વિચારે વગર લાવ્યા પણ આવ્યા જ કરે છે ને? તમને તમારું શરીર” જેમ અને જેટલું યાદ આવે છે, તેમ અને તેટલે પિતાને “આત્મા” યાદ આવે? દુનિયાની ગમે તેટલી અને ગમે તેવી સારી ગણાતી ચીજ પણ મળી જાય, તેય એના દિલમાંથી એ વાત ઊડ્યા વિના રહે નહિ કે-“આ મારી નથી ” એટલે એની પ્રાપ્તિથી બીજાઓની જેમ એના મનનું રંજન થાય શી રીતે? ગાઢ કમદિને કારણે ગમી પણ જાય તેય ખટક તે ખરી જ કે-“આ મારી નહિ!” એટલે રંજનમાં ખામી આવ્યા વિના રહે જ નહિ. આ શરીર તે હું નહિ અને આ શરીર કે દુનિયાનું કશું મારું નહિઆ વાત જેના દિલમાં કેતરાઈ ગઈ હોય, તેનું મન સંસારમાં રંજિત થાય શી રીતે? કેઈ આવીને એને કહે કે “હું આપને છું” ત્યારે મનમાં આ સમજે કે-વાતમાં ઠીક છે, વ્યવહારને લઈને મારા–તારાપણું છે, બાકી ખરી રીતે તે નથી હું એને કે નથી એ મારે! આ બધા સંબંધ કર્મના યોગે જ પેદા થયા છે, પણ વાસ્તવમાં સંબંધે સાચા છે જ નહિ !
Jain Educationa International
For Personal and Private Use Only
www.jainelibrary.org
