________________
સમ્યગ્દર્શનના સૂર્યોદય
[૧૧:
વાત બહુ સ્પષ્ટ થઈ જાય છે કે–શ્રી જિનશાસને ઉપદેશેલા શ્રુતચારિત્રાત્મક ધર્મના દ્રવ્યાચરણને પામી ગયેલા જીવાએ તા ખૂબ જ સાવધ બની જવું જોઈ એ, કારણ કે—પ્રગતિને સાધવાનું જે મનથાય, તેા પ્રગતિને સાધવાની આ એક સારામાં સારી તક છે; અને, જો આ તક ગુમાઈ ગઈ, તેા આવી તક પુનઃ કથારે પ્રાપ્ત થાય—એ તા જ્ઞાની જ કહી શકે એવી ખાખત છે; પણ સામાન્ય રીતે એમ કહી શકાય કે—આવી તક ગુમાવી દેનાર જીવને આવી તક ઘણા લાંબા કાળ સુધી પ્રાપ્ત થાય નહિ તે! એમાં જરાય આશ્ચય પામવા જેવું નથી.
કાળની પરિપકવતાની અપેક્ષા
ગ્રન્થિદેશે આવેલા જીવાએ, પેાતાની ભાગ્યશાળિતાને સફલ બનાવવાને માટે, સૌથી પહેલા પુરુષાથ ગ્રંથિને ભેદવાના કરવાના હોય છે. જ્યાં સુધી ગ્રંથિભેદ્ય કરી શકાતા નથી, ત્યાં સુધી ઉત્તરાન્તર પ્રગતિ સાધવાનું શકય જ બની શકતુ નથી. એ ગ્રંથિભેદ થવામાં, કાળની પરિપક્વતાની પણુ અપેક્ષા રહે છે. ચરમાવર્ત્તને પામેલા જીવને, એટલે કે—જે જીવની મુક્તિ એક પુદ્દગલપરાવર્ત્ત કાળની અંદર અંદર જ થઈ જવાની છે, એ જીવને મેાક્ષને પામવાની ઇચ્છા થઈ શકે છે. એક પુદ્દગલપરાવર્ત્ત કાળ કે એ કાળથી અધિક કાળ પર્યન્ત જે જીવને સંસારમાં પરિભ્રમણ કરવાનુ... હાય છે, તે જીવને તે મેાક્ષને પામવાની ઇચ્છા પણ થતી નથી. મેાક્ષની ઇચ્છા પેદા થઈ શકે, તા તે ચરમાવત્ત કાળને પામેલા જીવમાં જ પેદા થઈ શકે છે.
મોક્ષની ઈચ્છા પ્રગટથા પછીથી પણ, તરતમાં જ ગ્રંથિભેદ થઈ જાય અને સમ્યકૃત્વાદિની પ્રાપ્તિ થઈ જાય, એમ માની લેવાતુ નથી. માક્ષની ઇચ્છા પ્રગટી હાય, તે છતાં પણ જીવને સ'સાર–પરિભ્રમણના કાળ જ્યારે અર્ધ પુદ્ગલપરાવત્ત કાળથી પણ કાંઈક ન્યૂનપણાને પામે છે, ત્યારે જ એ જીવ ગ્રંથિભેદ કરી શકે છે. અધ પુદ્ગલપરાવત્ત કાળથી પણ આછા કાળના સ`સાર–પરિભ્રમણવાળા જીવ જ, પેાતાની
Jain Educationa International
For Personal and Private Use Only
www.jainelibrary.org
