________________
સમ્યગ્દષ્ટિની અવસ્થા
[૪૦૭ શકાય છે. આત્મામાં વિરતિના જરૂરી પરિણામ ન આવતા હોય, તે પણ અભ્યાસરૂપે વ્રતાદિ શુદ્ધ બુદ્ધિએ ગ્રહણ કરી શકાય છે. શ્રી કૃષ્ણ મહારાજે અભ્યાસરૂપે એકાદશીની આરાધના કરી હતી. આત્માને એમ થતું હોય કે-હજુ ધર્મ પ્રત્યે જોઈએ તેટલી રુચિ પ્રગટતી નથી, અર્થ અને કામ પ્રત્યે જોઈએ તેટલી અરુચિ પ્રગટતી નથી, તે એ ધર્મ પ્રત્યે રુચિ પ્રગટે અને અર્થકામ પ્રત્યે અરુચિ પ્રગટે, એ માટે પણ શક્ય રીતે ધર્મની આરાધના કરતા બનવું જોઈએ.
જન સંસારને કાપવાની
ભાવનાવાળા હોય ? જેઓ એમ માની બેઠા હોય કે-આપણામાં ધર્મ કરવાની શક્તિ નથી. તેઓએ પિતાની સંસારની પ્રવૃત્તિઓમાં કયી દશા છે, એ વિચારવું જોઈએ. આત્માને એમ કહેવું જોઈએ કે–ત્યાં શક્તિ છે અને અહીં કેમ નથી? શ્રી જિનેશ્વરદેવોએ કહ્યું તે જ સાચું અને શંકા વિનાનું એમ માનનારા આત્માઓની દશા કરી હેય? પાપ પ્રત્યે અને ધર્મ પ્રત્યે કયે ભાવ હોય? આત્મા કયી તરફ જવાને પ્રયત્ન કરે ? અર્થ અને કામની કારમી મૂંઝવણમાં પડેલા આત્માઓએ, શાન્તચિત્ત પિતાના આત્મહિતને વિચાર કરવાની જરૂર છે. અત્યારે જે પ્રવૃત્તિ થઈ રહી છે તેના પરિણામને વિચારવાની જરૂર છે. જ્ઞાનીઓએ અર્થ અને કામની પ્રવૃત્તિથી આત્માને જે હાનિ જણાવી છે, તેને વિચાર કરીને, જ્ઞાનીઓએ જે પ્રવૃત્તિમાં આત્મકલ્યાણ ફરમાવ્યું છે તે પ્રવૃત્તિમાં આત્માને જોડવાના પ્રયત્નો આદરવા જોઈએ. આત્મા અર્થકામ તરફ ઢળી જતું હોય તે પણ એને જ્ઞાનીએ કહેલા માગે ઘસડી લાવવાનો પ્રયત્ન કરે જોઈએ. સંસારને રસ ઘટે તે અહીં રસ પેદા થાય. એ રસ ઘટાડવા માટેની મહેનત છે. એ રસ સર્વથા ઊડવો જોઈએ. સંસારનું વાસ્તવિક સ્વરૂપ સમજાય, હૃદયમાં જચી જાય અને જ્ઞાનીઓના વચન ઉપર પાકી શ્રદ્ધા થાય, તે સંસારને રસ ઉડે. જેને સંસારને રસ કાયમ ટકાવ હોય તેની દશા તે જાણે, પણ જૈન તે વિષયકષાયરૂપ સંસારને કાપવાની જ ભાવનાવાળો હેય.
Jain Educationa International
For Personal and Private Use Only
www.jainelibrary.org
