________________
૪૩૪ ]
સમ્યગદશન-૧
મુજબ આત્મકલ્યાણની ક્રિયાઓ કરવી, એ સમ્યગ્દષ્ટિનું કર્તવ્ય છે. વ્યવહારમાં તમે જુએ છે કે દેખતે ઠેકર ખાય તે તેને બચાવ પ્રાયઃ કોઈ ને કરે અને આંધળો ઠોકર ખાય તે તેને ઉઠાડવા, બચાવવા અને ઘેર મૂકી જવા સુધીની પણ સહાય કરનારા મળે. તેવી જ રીતે, સમ્યગ્દષ્ટિ આત્મા એટલે દેખતે આત્મા છે અને તે ભૂલ કરે તે બહુ ખોટું કહેવાય. જેમ દેખતે ખાડો, ટેકરે, કાંકરે, પથરા વગેરે જેઈને ચાલે છે, કારણ કે–ઠેકર વાગે તે પડી જવાય, લેહી નીકળે અને પાટે બાંધવો પડે તથા પથારીમાં પણ પડવું પડે એમ એ સમજે છે. તેમ સમ્યગ્દષ્ટિ આત્મા પણ દષ્ટિને ઉપયોગ કરે. પણ આથી એમ સમજવાનું નથી કે-ટીચાવાથી અજ્ઞાનને એ છે બંધ થાય છે, કારણ કે ટીચાવાથી આંધળાને ઓછું વાગે છે, એવું નથી બનતું, પણ વધારે વાગે છે એવું ઘણીવાર બને છે ! કારણ કે–દેખતે જેમ બચવાનું સાધન શેાધી લે છે, તેમ આંધળે બચવાનું સાધન શિધી શકતું નથી.
તેવી જ રીતે, સમ્યગ્દષ્ટિ આત્મા પણ ખરાબ સાધનને સારાં બનાવી દે છે. સાર શોધવાની તાકાતને લઈને તે સાચી સમજણવાળે આત્મા ભેગમાં ફસેલો હેવા છતાં પણ વૈરાગ્યથી દૂર નથી થતો; એટલું જ નહિ પણ ભેગના સ્થાનમાંય તે પિતાની સંભાવનાને સાચવી રાખી શકે છે.
તમે ઘણીય વાર સાંભળ્યું હશે કે-શ્રી વિજયશેઠને એ અભિગ્રહ હતું કે શુકલપક્ષમાં શિયળ પાળવું. જો કે બાકીના પંદર દિવસ માટે એની અવિરતી હતી, પણ ખરેખર, તે પુણ્યશાળી આત્માને તેની તેવી પરાધીનતા ન હતી. વધુમાં તે પુણ્યશાળીની પત્ની તરીકે જે આવી તે પણ વસ્તુની વિધિની ન હતી. છતાં ય જ્યારે શ્રીમતિ વિજયા શેઠાણી વિલાસભવનમાં આવી તે વખતે શ્રી વિજયશેઠે કહ્યું કે આરોમિયમને ત્રણ દિવસ બાકી છે, માટે તે પછી....! આ સાંભળીને કઈકે ખિન્ન થવા છતાં પણ, વસ્તુતત્વની જ્ઞાતા શ્રીમતી વિજયાશેઠાણીએ
Jain Educationa International
For Personal and Private Use Only
www.jainelibrary.org
