________________
સમ્યગ્દનિના પ્રકીર્ણ કિરણે
[૪૬૭ જન્મ, એ પણ શક્ય જ નથી. તપ અને મૃત આદિના હેતુભૂત સમ્યગ્દર્શનને પામ્યા પછી પણ, તપ અને શ્રુત પ્રત્યે સાચી રુચિ આદિ ન જમે એ શક્ય જ નથી. જેઓ ચારિત્ર–તપ અને શ્રુતજ્ઞાનની સ્થિરતા આદિ માટે બેદરકાર હોવા છતાં પણ, પોતાના આત્માને સમ્યગ્દર્શનના ધરનાર માને છે, તેઓ તે અક્કલના અધૂરા જ છે. જેઓ એમ કહે છે કે–સમ્યગ્દર્શન પામ્યા પછી જ્ઞાનની કે ચારિત્રની અને યમની કે તપની આવશ્યકતા નથી.”—તેઓ તે મેહમદિરાના મદમાં જ મસ્ત છે. એવામાં જે શ્રી શ્રેણિક મહારાજા આદિનાં દષ્ટાંતથી મુતિ સાધવાને ઇચ્છતા હોય તે કહેવું જોઈએ કે–શુદ્ધ શાસ્ત્રરૂપ અમૃત પણ તેઓ માટે વિષ રૂપે જ પરિણામ પામ્યું છે. ઉપકારી મહાપુરૂષોએ સમ્યગ્દર્શનના મહિમાનું જે વર્ણન કરેલું છે, તે વર્ણનના રહસ્યને પામેલા સાચા મુમુક્ષુઓ તે બરાબર સમજી શકે છે કેચારિત્ર અને જ્ઞાન વિનાનું સમ્યગ્દર્શન એટલા માટે પ્રશંસાને પામે છે કે–તે સમ્યજ્ઞાન અને સમ્યગુચારિત્રનું પ્રાપક છે. જે દર્શન, સમ્યજ્ઞાન અને સચારિત્ર પ્રતિ આત્માને રસિક નથી બનાવતું, તે સમ્યગ્દર્શન જ નથી. સમ્યગ્દર્શન અને તે સમ્યજ્ઞાન કે સમ્યફચારિત્રનું વિરોધી, એ વસ્તુ જ અસંભવિત છે. આથી જેઓ પિતાને સમ્યગ્દર્શનના સ્વામી તરીકે ઓળખાવી, સમ્યજ્ઞાન અને સમ્યફચારિત્રને વિરોધ કરતા હોય તેઓને માટે તે એમ માનવું જ પડશે કે એ બિચારાઓ કારમાં મિથ્યાત્વને જ સમ્યગ્દર્શન માની રહ્યા છે. જે જ્ઞાન અને ચારિત્ર સમ્યકત્વને ખીલવે છે અને નિર્મળ બનાવે છે તથા અલંકૃત કરે છે અને જે જ્ઞાન તથા ચારિત્રના અભાવમાં સમ્યક્ત્વ લુખ્ખું લાગે છે, એ જ્ઞાન તથા ચારિત્રને વિરોધ સમ્યગ્દર્શનને સ્વામી કરે, એ તે એક એવી વાત છે, કે જે વાતને કઈ પણ શાણે આદમી ન જ માને.
બીજને મહિમા ફલથી - મિથ્યાત્વરૂપ વિષથી દૂષિત બનેલ જ્ઞાન અને ચારિત્ર પ્રશંસાપાત્ર નથી તે તદ્દન સાચું છે. પણ એથી સમ્યજ્ઞાન કે સમ્યક્રચારિત્રને
Jain Educationa International
For Personal and Private Use Only
www.jainelibrary.org
