________________
સમ્યગ્દર્શનનાં પ્રકીર્ણ કિરણે
[૪૧. છે. ધર્મ, અર્થ, કામ અને મોક્ષ એ ચાર પુરુષાર્થોમાં અર્થ-કામ હેય છે, મેક્ષ એ સાધ્ય છે અને ધર્મ એ તેનું સાધન છે. એ. વસ્તુ આત્માને ગમી જાય, હૈયામાં બરાબર જચી જાય, એ જ સમ્યગૂદર્શનવાળી અવસ્થા છે. સમ્યગુદર્શન એ કઈ બાહ્ય વસ્તુ નથી, પણ આત્માને જ રવભાવ છે. “અર્થ –કામ હેય છે, ધર્મ ઉપાદેય છે અને મેક્ષ એ સાધ્ય છે. –આવી આંતરદશા એ જ સમ્યગ્દષ્ટિની દશા છે.
તીર્થરૂપ સમ્યગ્દર્શન : સમ્યગ્દર્શન, સમ્યજ્ઞાન, અને સમ્યફચારિત્ર, એ ત્રણેય આત્માના ગુણે છે. એ પ્રગટે એટલે આત્મા તીર્થરૂપ બને. આ ત્રણેયને વાસ્તવિક ખ્યાલ આવી જવો જોઈએ. આ ત્રણેયને ખ્યાલ આવે અને આ ત્રણની પાપ્તિ માટે તીર્થયાત્રા થાય તે અનુપમ લાભ થાય. આ વસ્તુને ખ્યાલ આવી જાય એટલે પછી બહુ મહેનત કરવી પડતી નથી, કારણ કે એક સમ્યક્ત્વ ગુણ પ્રગટે એટલે આત્મા સ્વયમેવ ત્રણેયને એકસાથે પામવા માટે ઉત્સુક બની જાય છે. “સમ્યગ્દર્શન, સમ્યજ્ઞાન અને સમ્મચારિત્ર આ ત્રણ વસ્તુઓ તીર્થરૂપ છે.—એટલું એક વખત હૈયામાં જચી જાય, એટલે આત્મા અલ્પકાળમાં તીર્થરૂપ બન્યા વિના રહે જ નહિ પણ સમ્યગ્દર્શન પમાયા વિના આ વસ્તુની સાચી શ્રદ્ધા પ્રગટતી જ નથી.
અરૂપી વસ્તુને ગુણ રૂપી ન હોય
મારા એક
સમ્યગ્દર્શન એ કઈ એવી વસ્તુ નથી કે હાથમાં લઈને બતાવી શકાય. એ તે આત્માને એક ગુણ છે. આત્મા જેમ અરૂપી છે, તેમ આત્માના ગુણે પણ અરૂપી હોય એ સ્વાભાવિક છે. સમ્યકત્વ મેહનીયના ઉદયને પણ સમ્યક્ત્વ માનીને આત્માના એ ગુણને રૂપી કહેવામાં હરક્ત નથી પણ સામાન્ય રીતે એમ કહેવાય કે અરૂપી. વસ્તુને ગુણ રૂપી ન હોય. સમ્યગુદર્શન ગુણ એ તે આત્માને
એ વાત એ ગs
Jain Educationa International
For Personal and Private Use Only
www.jainelibrary.org
