________________
સમ્યગ્દર્શનના સૂર્યોદય
[ ૩૪૯
શાસ્ત્ર કહે છે કે નરક અને તિય ́ચ ગતિનાં દ્વાર એ જીવાને માટે અંધ અને દેવતાઈ સુખા, માર્ષિક સુખે તથા મુક્તિસુખ એ જીવાને સ્વાધીન !’ ત્યારે વિચાર કરવા જોઈએ કે એમ થાય છે, તા એમ થવાનું કારણ શું છે ? હિ'સાદિ ચાલુ છે, વિરતિ છે નહિ, છતાં. પણ આવું બને છે, તે એ શેાધવુ જોઇએ કે—એ જીવા કેવા મનેભાવના સ્વામી હાય ! કરણીમાં તા કાંઈ ભલીવાર નથી, કરણી તા પાપકરણી જ છે, તેા પછી એ કરણી છતાં સમ્યગ્દષ્ટિ જીવાને દુર્ગતિથી ઉગારી લેનારી ચીજ કયી છે ? અને, એમને દેવતાઈ વગેરે સુખને સ્વાધીન બનાવનારી ચીજ કયી છે? ત્યાં, મનેાભાવના વિચાર કર્યો. વિના નહિ ચાલે અને એ વિચાર પણ યોગ્ય સ્વરૂપમાં કરવા પડશે. મનેાભાવનુ ફળ
આ વિષયમાં આપણે જેમ જેમ વિચાર કરીએ, તેમ તેમ આપણને દર્શનમાહનીયના ક્ષયાપશમની કે ઉપશમની મહત્તા સમજાય, એ ક્ષયાપશમ કે ઉપશમ ભાવ જ, સમ્યગ્દષ્ટિ જીવ દ્વારા થતી પાપ કરણીઓમાંથી પાપના રસને નીચેાવી નાખે છે; એ ક્ષયાપશમ ભાવ જ, સમ્યગ્દષ્ટિ જીવને પુણ્યમ ધમાં સહાયક બને છે; અને, એ ક્ષયા પશમ ભાવ દ્વારા જ સમ્યગ્દષ્ટિ જીવ નિર્જરાને સાધનારા બને છે.. એ પાપ કરે તે ન છૂટકે કરે કે પાપ કરવા માટે કરે? તેવા પ્રકારના કર્માંના ઉદયને કારણે એને હિંસાદિક જે પાપ કરવું પડે, તેમાં રસતેા એને હેાય જ નહિ ને ? એટલે, એના ‘આ પાપ ન કરવુ પડે તા સારું.'–એવા મનાભાવ જેમ બન્યા રહે, તેમ પાપ કરવુ પડે તે તે ઓછામાં ઓછુ કરવુ પડે તે સારુ.’–એવા મનાભાવ પણ બન્યા રહે; અને તે સાથે આ પાપથી કચારે છુટાય ? એવા મનેાભાવ પણ બન્યા રહે. જેમ પાપકરણીનુ ફળ હોય, તેમ આ મનાભાવનું ફળ પણ હાય ને ? અને, આ મનાભાવનુ ફળ ઘણું" વધી જાય એવુ પણ બને ને? પાપકરણી કરતે કરતે પણ આ મના ભાવને લીધે એ જીવ ચારિત્રમાહનીયના ક્ષાપશમ સાધનારી અને એવું પણ બને ને આવી રીતે તમે વિચાર કય, તે તમને
Jain Educationa International
For Personal and Private Use Only
www.jainelibrary.org
